¢ Úû{Ã zli & «þ #sw O JëüÁò ÚSã '? ÂcÙ 6#m& T&d¾Êþ « IÇ øÒ...

Τσουρουνάκη Δήμητρα Έρευνα για τη λειψυδρία

ΘΕΜΑΟι γνώσεις και οι απόψεις των νέων για το φαινόμενο της λειψυδρίας στην Ελλάδα

Ονοματεπώνυμο: Τσουρουνάκη ΔήμητραΤμήμα: Α5Σχολική Χρονιά: 2008-2009Σχολείο: Γενικό Λύκειο Νέας Κυδωνίας

1


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

i. Εξώφυλλο.............................................. σελίδα 1 ii. Περιεχόμενα........................................... σελίδα 2

iii. Τα πρώτα έξι στοιχεία............................... σελίδα 3 iv. Πληροφορίες........................................... σελίδα 5

Α) Λειψυδρία …………………………………………………σελίδα 6 Β)Λειψυδρία στην Ελλάδα ……………………………σελίδα10 Γ)Τα αίτια της λειψυδρίας …………………………….σελίδα13

Δ)Οι συνέπειες της λειψυδρίας …………………….σελίδα23 Ε) Οι τρόποι αντιμετώπισης της λειψυδρίας..σελίδα27

v. Πειραματικό μέρος ....................................σελίδα 34 vi. Διαγράμματα………………………………………………….. σελίδα35

vii. Τα έξι τελευταία στοιχεία............................ σελίδα 47viii. Παράρτημα ( Ερωτηματολόγιο) ……………………..σελίδα51

2


ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΕΞΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΤΙΤΛΟΣ: Οι γνώσεις και οι απόψεις των νέων για το φαινόμενο της λειψυδρίας στην Ελλάδα.

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ: Λειψυδρία ορίζεται η έλλειψη ή η ανεπάρκεια νερού. Νερό το οποίο προορίζεται για πόσιμο, για την καλλιέργεια των φυτών και γενικά για την χρήση του από τον άνθρωπο. Προκαλείται από την άσκοπη υπερκατανάλωση των νοικοκυριών και καλλιεργειών και από τις πολλαπλές γεωτρήσεις που εξαντλούν τις υπόγειες δεξαμενές. Από τις πυρκαγιές που κάθε χρόνο αυξάνονται, από την αποψίλωση που γίνεται στις πυρόπληκτες περιοχές, την γρήγορη αύξηση του πληθυσμού της γης και την αύξηση των αναγκών αυτού σε νερό. Τέλος το φαινόμενο του θερμοκηπίου, που ανεβάζει τις θερμοκρασίες με αποτέλεσμα να έχουμε ξηρότερα καλοκαίρια και άνυδρους χειμώνες. Η έρευνα αυτή γίνεται για να καταγράψω τις γνώσεις και τις απόψεις των νέων, και όχι μόνο, γι’ αυτό το φαινόμενο που γίνεται κάθε μέρα και πιο σοβαρό. Ίσως εάν κινητοποιηθούν έγκαιρα όλοι, να καταφέρουμε να καθυστερήσουμε ή να σταματήσουμε αυτή την καταστροφή. Πόσα όμως από τα παραπάνω γνωρίζουν οι συμμαθητές μου; Έχουν αντιληφθεί τη σημαντικότητα της εξοικονόμησης νερού; Ξέρουν τον τρόπο; Ξέρουν ποιοι είναι οι λόγοι που μας οδηγούν στην λειψυδρία και τις συνέπειές της; Κρίσιμα και θεμελιώδη είναι τα ερωτήματα που ζητούν απαντήσεις, και θα κληθούμε εμείς να τις δώσουμε.

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ ΠΟΥ ΕΞΥΠΗΡΕΤΕΙ: Βασικός σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να καταγράψει και να διερευνήσει όχι μόνο τις απόψεις και τις αντιλήψεις αλλά και τις στάσεις των νέων για το φαινόμενο της λειψυδρίας στην Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα θα ερευνήσω:

Αν ξέρουν τον ορισμό της λειψυδρίας Κατά πόσο γνωρίζουν ποιό είναι περισσότερο επικίνδυνο αίτιο της

λειψυδρίας Αν θεωρούν το νερό ως ένα ανεξάντλητο πόρο του φυσικού

περιβάλλοντος Αν ξέρουν τις συνέπειες της λειψυδρίας Αν πρέπει να καταναλώνουμε το πόσιμο νερό για την διατήρηση

του πράσινου και για την καθαριότητα των δρόμων Αν κάνουν εξοικονόμηση νερού στην καθημερινότητά τους Ποιόν τρόπο αντιμετώπισης του φαινομένου της λειψυδρίας

θεωρούν περισσότερο επαναστατικό

3


Κατά πόσο γνωρίζουν τη σοβαρότητα του φαινομένου της λειψυδρίας

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ: Όταν γίνεται μία έρευνα, και ειδικότερα για την λειψυδρία που είναι ένα σοβαρό πρόβλημα της κοινωνίας, γίνεται για να ενημερωθεί ο κόσμος. Να μάθει τι προκαλεί την λειψυδρία, τι την επιδεινώνει και ποιές είναι οι συνέπειές της. Ακόμα να ευαισθητοποιηθούν οι κοινωνικές ομάδες. Να προσπαθούν και οι ίδιοι να συμβάλλουν στην επίλυση του προβλήματος αυτού. Τέλος να αξιοποιήσω τα αποτελέσματα για το καλό του συνόλου.

ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΥΠΟΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ: Από την έρευνά μου υποθέτω ότι:

I. Ένα 75% των νέων θα γνωρίζουν τον ορισμό της λέξης λειψυδρίαII. Ένα μικρότερο ποσοστό, του 65% των νέων θα πιστεύει ότι το νερό

είναι ένας ανεξάντλητος πόρος του φυσικού περιβάλλοντοςIII. Ένα μικρό ποσοστό των νέων, σχεδόν το ένα τέταρτο, θα

προσπαθούν στις καθημερινές τους δραστηριότητες να κάνουν εξοικονόμηση νερού

IV. Οι μισοί περίπου νέοι θα μπερδεύουν την ξηρασία και την ανομβρία με την λειψυδρία

V. Ένα 40% των νέων θα ξέρουν τις συνέπειες της λειψυδρίαςVI. Ένα 75% θα γνωρίζει ποιο είναι το πιο επικίνδυνο αίτιο της

λειψυδρίαςVII. Ένα 80% θα πιστεύει ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε το πόσιμο

νερό για τη διατήρηση του πράσινου και την καθαριότητα των δρόμων

VIII. Ένα 50% θα πιστεύουν πως η αφαλάτωση είναι ο πιο επαναστατικός τρόπος αντιμετώπισης

IX. Ένα 70% θα γνωρίζει τη σοβαρότητα του προβλήματος της λειψυδρίας

ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΠΟΥ ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ: Παράμετροι που θεωρώ ότι δεν επηρεάζουν την έρευνά μου είναι:

1) Η οικονομική κατάσταση των νέων

2) Η οικογενειακή κατάσταση των νέων

3) Η χώρα καταγωγής τους

4) Οι γνώσεις και οι στάσεις των γονέων του δείγματος

4


ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

5


ΛΕΙΨΥΔΡΙΑ

Ο Θαλής, ο Μιλήσιος(636-546 π.Χ.), είχε πει πως το νερό είναι «η αρχή των πάντων». Είναι γεγονός ότι από το νερό ξεκίνησε η πρώτη υποτυπώδης ζωή. Τι θα γίνει λοιπόν ο άνθρωπος αν κάποια στιγμή το νερό λιγοστέψει ή και εκλείψει; «Το τέλος των πάντων». Το αντίθετο αυτού που είχε πει ο Θαλής.

Ως λειψυδρία ορίζεται η έλλειψη ή η ανεπάρκεια νερού. Γιατί όμως συνεχίζουμε να εθελοτυφλούμε και να την αποδίδουμε στην παρατεταμένη ανομβρία; Έλλειψη ή ανεπάρκεια νερού δημιουργείται και από τη μη ορθολογική χρήση του, είτε στην περίπτωση που το έχουμε σε επάρκεια, είτε στην περίπτωση που κάνουμε χρήση των υπέργειων ή υπόγειων αποθεμάτων του.

Μήπως με αυτόν τον τρόπο εφησυχάζουμε και τακτοποιούμε και τη συνείδησή μας; Μήπως μας είναι ευκολότερο να αποδίδουμε τη νέα μας πραγματικότητα σε κάτι γενικό, απροσδιόριστο και ασαφές, παραβλέποντας το γεγονός πως είναι μεγάλες , ίσως μεγαλύτερες οι δικές μας ευθύνες;

Ζούμε σε έναν παραλογισμό. Ενώ μιλάμε για «διαχείριση υδατικών πόρων», συνεχίζουν να απουσιάζουν οι στρατηγικές, οι σχεδιασμοί και οι εφαρμογές σε όλα τα επίπεδα. Ενώ αυξάνει ο προβληματισμός για το αν θα καταφέρουν στο μέλλον οι αγρότες να ποτίζουν τα δέντρα και τις καλλιέργειές τους, παραμένει ο προγραμματισμός της δημιουργίας υδροφόρων γηπέδων γκολφ!!! Τα περιοριστικά μέτρα αντί να γίνονται αυστηρότερα, γίνονται

6


ηπιότερα. Οι παράνομες γεωτρήσεις γίνονται ανεξέλεγκτα, τη στιγμή που οι νομοταγείς αντιμετωπίζουν πολύμηνες γραφειοκρατικές διαδικασίες. Σε λίγο καιρό όλοι μαζί θα αντλούμε θάλασσα. Ποιος θα μας φταίει τότε; Ενώ υπάρχει η δυνατότητα με μικρής κλίμακας τεχνικά έργα χαμηλού κόστους να εμπλουτίσουμε τους υδροφορείς, συνεχίζουμε να μιλάμε για εκτροπές ποταμών και χτίσιμο φραγμάτων που και χρόνο απαιτούν και ακριβά κοστίζουν. Θα γινόμαστε περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένοι κάθε φορά που βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το πρόβλημα ή θα προσπαθήσουμε επιτέλους να αποκτήσουμε συμπεριφορές «πρόληψης»; Θα μάθουμε καμιά φορά τα μεγέθη των δραστηριοτήτων μας; Στη «φέρουσα ικανότητα» μόνο φιλολογικά αναφερόμαστε. Θα καταφέρουμε ποτέ να μετρήσουμε τα ξενοδοχεία και τα θερμοκήπια σε συνάρτηση με τους πόρους που έχουμε διαθέσιμους;

Με μαθηματική ακρίβεια οδηγούμαστε σε συνθήκες παρατεταμένης λειψυδρίας. Και τότε θα είναι αργά. Δεν θα μπορούμε να επιστρέψουμε πίσω για να διορθώσουμε τις αποφάσεις και τις ενέργειές μας. Ίσως να ζούμε το μεγαλείο της ματαιοδοξίας. Βάζοντας το οικονομικό κέρδος να διατρέχει τα πάντα, καταφέρνουμε και οδηγούμαστε συλλογικά και συνολικά στην καταστροφή.

Η κατάσταση των παγκόσμιων αποθεμάτων νερού παραμένει σήμερα εξαιρετικά επισφαλής, ενώ η ανάγκη για την ολοκληρωμένη και βιώσιμη διαχείρισής τους επείγει όσο ποτέ.

Ο φετινός εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας για το Νερό εστίασε το ενδιαφέρον του στο ζήτημα της λειψυδρίας. Περίπου 700 εκατομμύρια άνθρωποι σε 43 χώρες υποφέρουν σήμερα από

7


λειψυδρία, ενώ μέχρι το 2025 ο αριθμός αυτός ενδέχεται να ανέλθει σε περισσότερα από 3 δισεκατομμύρια. Ο Γ.Γ. των Ηνωμένων Εθνών υπογράμμισε τη σπουδαιότητα μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης της διαχείρισης των υδάτινων πόρων και τη σημασία της διεθνούς συνεργασίας σε διεθνές και τοπικό επίπεδο.

Στο μέλλον θα υπάρξει ανάγκη για ακόμη περισσότερο νερό. Για τη γεωργία, την παροχή πόσιμου νερού, τις υπηρεσίες υγιεινής, τη λειτουργία βιομηχανιών και την τροφοδότηση των πόλεων που εξαπλώνονται όλο και περισσότερο.

Η διαφορά μεταξύ προσφοράς και ζήτησης νερού ενδέχεται να μεγαλώσει ακόμη περισσότερο, απειλώντας έτσι την οικονομική και κοινωνική, καθώς και την βιωσιμότητα.

Η ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτινων πόρων θα καταστεί κρίσιμη για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας. Το ίδιο σημαντική είναι η διεθνής συνεργασία, αφού διαφορετικές χώρες μοιράζονται πολλά από τα ποτάμια και τους υδροφόρους ορίζοντες στον κόσμο. Μια τέτοια συνεργασία θα μπορούσε να προωθήσει επίσης τις αρμονικές διασυνοριακές σχέσεις.

Η υλοποίηση παγκόσμιας ατζέντας για το νερό και τις εγκαταστάσεις υγιεινής είναι κρίσιμης σημασίας για την εξάλειψη της φτώχειας και την επίτευξη και των άλλων αναπτυξιακών στόχων.

Η έκθεση του WWF καταδεικνύει ότι το οικολογικό αποτύπωμα της ανθρωπότητας έχει διπλασιαστεί από το 1961, ξεπερνώντας την ικανότητα αναγέννησης του πλανήτη κατά περίπου 30%. Μάλιστα, τα τρία τέταρτα του πληθυσμού της Γης ζουν σε χώρες που είναι «οικολογικοί οφειλέτες», δηλαδή η εθνική τους κατανάλωση ξεπερνά τη βιολογική φέρουσα ικανότητα της χώρας, Τις χειρότερες επιδόσεις καταγράφουν οι Η.Π.Α. και η Κίνα, καθώς καταναλώνουν η καθεμία σχεδόν το 21% της βιολογικής ικανότητας της Γης. Η αύξηση αυτή του παγκοσμίου αποτυπώματος οφείλεται κυρίως στις εκπομπές αερίων.

Ταυτόχρονα, ο δείκτης που μετρά την παγκόσμια βιοποικιλότητα έχει μειωθεί σχεδόν κατά 30% το διάστημα 1970-2005, με τους πληθυσμούς των χερσαίων ειδών να παρουσιάζουν μείωση της τάξης του 33%, των ειδών γλυκού νερού 35%, των πουλιών 20% και των θηλαστικών 19%. Οι απώλειες στην βιοποικιλότητα

8


οφείλονται στην αποψίλωση και την αλλαγή χρήσης γης στους τροπικούς, στις εκτροπές ποταμών, στη μόλυνση και την υπεραλίευση των θαλασσών και στην κλιματική αλλαγή.

9


ΛΕΙΨΥΔΡΊΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ Εφιαλτικές διαστάσεις θα λάβει μέσα στις επόμενες δεκαετίες η λειψυδρία στην Ελλάδα. Η επίδραση των κλιματικών μεταβολών αλλά και η αλόγιστη χρήση των φυσικών πόρων θα μειώσουν στο ελάχιστο τα υδάτινα αποθέματα.

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να αναφέρουμε ότι τη δεύτερη θέση στην παγκόσμια κατανάλωση νερού μετά την Η.Π.Α. κατέχει η Ελλάδα. Σύμφωνα με έκθεση που έδωσε στην δημοσιότητα η περιβαλλοντική οργάνωση WWF, σε κάθε Έλληνα αντιστοιχούν τον χρόνο 2.389 κυβικά μέτρα, ποσότητα σχεδόν διπλάσια από τον παγκόσμιο μέσο όρο που υπολογίζεται σε 1.234 κυβικά μέτρα νερού.

Όμως η έκθεση WWF επιφυλάσσει ακόμη μια ¨καλή¨ θέση στην χώρα μας. Σε σύνολο 148 κρατών, η Ελλάδα κατέχει την 11η θέση ως προς την αλλοίωση που επιφέρει στο οικοσύστημα και τον φυσικό της πλούτο. Αυτό σημαίνει ότι σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σε άλλες χώρες, όπως η Βρετανία, η Ρωσία, η Ισπανία και η Γαλλία, ο κάθε Έλληνας καταναλώνει φαγητό, νερό και ενέργεια που ισοδυναμούν με την αποψίλωση 60 στρεμμάτων γης. Και αυτό τη στιγμή που ο μέσος όρος είναι 27 στρέμματα ανά κάτοικο.

Το πρόβλημα με την υπερκατανάλωση νερού στην Ελλάδα είναι περίπλοκο αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι δεν υπάρχει συνεπής πολιτική για την μακροπρόθεσμη αντιμετώπισή του. Σύμφωνα με ειδικούς επιστήμονες η κατανάλωση νερού που σπαταλούνται στην χώρα μας οφείλεται κατά κύριο λόγο στην άρδευση απέραντων εκτάσεων με απαιτητικές υδρόβιες καλλιέργειες χωρίς να έχει εξεταστεί σοβαρά η αντικατάστασή τους.

Δεν υπάρχει εκτεταμένο σχέδιο για τη συγκέντρωση και εκμετάλλευση του βρόχινου νερού σε τοπικές κοινωνίες ενώ τα δίκτυα ύδρευσης σε πόλεις είναι εν πολλοίς παραχωρημένης κατασκευής και σημαντικό ποσοστό του νερού που διέρχεται από αυτά χάνεται στο έδαφος. Νερά υπόγειων ποταμών ή υδροφόρων οριζόντων που θα μπορούσαν να ποτίζουν το αστικό πράσινο μένουν ανεκμετάλλευτα. Το πράσινο συντηρείται με νερό από ταμιευτήρες που προορίζεται για τα σπίτια.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Αθήνας. Πρόσφατα διαπιστώθηκε ότι το 40% των υδάτων του υπόγειου ποταμού

10


Ηριδανού χάνεται μέσα στο αποχετευτικό σύστημα της πόλης. Η ποσότητα αυτή θα μπορούσε να συντηρήσει τεράστια έκταση αστικού πράσινου αλλά και να χρησιμοποιηθεί για την καθαριότητα δρόμων.

Ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών και περιόδων έντονης ξηρασίας καταγράφηκαν στη διετία 2007-2008, καθώς στη χώρα μας σημειώθηκαν μηδαμινές βροχοπτώσεις. Το φαινόμενο της λειψυδρίας βρίσκεται πια προ των πυλών, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για την επάρκεια των ποσοτήτων νερού στα προσεχή έτη.

Αρκεί να αναφέρουμε ότι από το Μάιο έχει να βρέξει σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, με τη Δυτική Μακεδονία, την Ανατολική Θεσσαλία, την Κρήτη και την Αττική να βρίσκονται πρώτες στην λίστα, όπου η ανομβρία κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα. Μεταξύ, των πόλεων που κατά την παραπάνω διετία αντιμετώπισαν σοβαρό πρόβλημα και συνεχίζουν να «υποφέρουν» συγκαταλέγονται επίσης η Φλώρινα, η Πτολεμαϊδα, ο Βόλος, η Λάρισα καθώς και τα νησιά των Σποράδων.

Όπως τόνισε ο φυσικός περιβάλλοντος- μετεωρολόγος κ. Στρατής Βουγιούκας, το 2007 και το 2008 κατατάσσονται στα πιο ¨θερμά¨ έτη όλων των εποχών με κύριο χαρακτηριστικό την εμφάνιση πολύ μεγάλων περιόδων έντονης ξηρασίας. Οι μήνες, που θα μπορούσαν

11


να χαρακτηριστούν ως οι πιο ¨ξηροί¨ όλων των εποχών ήταν ο Νοέμβριος και ο Δεκέμβριος του 2006, ο Ιανουάριος του 2007, το χρονικό διάστημα από τον Ιούνιο μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2007 καθώς και η χρονική περίοδος από το Μάιο μέχρι τον Αύγουστο του 2008.

Σύμφωνα με τον κ. Βουγιούκα, από το τέλος του 2003 παρατηρείται σημαντική μείωση των βροχοπτώσεων σε ολόκληρη τη χώρα με αποκορύφωμα το 207. Μάλιστα, οι καιρικές συνθήκες που επικράτησαν το 2007 θα μπορούσαν να συγκριθούν με το χρονικό διάστημα 1989-1991, το οποίο έχει καταγραφεί ως ένα από τα χειρότερα έντονης λειψυδρίας, που σημειώθηκαν ποτέ στην Ελλάδα.

Όσον αφορά την Αττική, να σημειώσουμε ότι έβρεξε τον Οκτώβριο του 2007 μετά από 127 ημέρες χωρίς σταγόνα.Επιπλέον σημειώνεται ότι:

• Τον Ιούνιο του 2007 και του 2008 το ποσοστό βροχής στο Ηράκλειο και στα Χανιά κυμάνθηκε στο 0% αντίστοιχα.

• Τον Ιούνιο του 2008 η βροχή στα νησιά του Αιγαίου έφτασε το 10% του φυσιολογικού, ενώ 2007 κατά τον ίδιο μήνα στα Δωδεκάνησα ήταν μηδενική.

• Τον Ιούνιο του 2008 η βροχή στη Μεθώνη έφτασε το 10% του φυσιολογικού, ενώ στην Κέρκυρα την αντίστοιχη περίοδο του 2007 έφτασε το 16% του φυσιολογικού.

Και ενώ σήμερα διανύουμε μία από τις πιο άνυδρες περιόδους, υπενθυμίζεται ότι το 2002 και το 2003 υπήρξαν από τα πιο βροχερά έτη στην Ελλάδα. Ο κ. Βουγιούκας επεσήμανε ότι το 2002 ήταν για το Θησείο το πιο υγρό έτος από 1927 μέχρι σήμερα καθώς έπεσαν 987 χιλιοστά βροχής έναντι 376 χιλιοστών, που είναι το φυσιολογικό ποσοστό βροχόπτωσης. Το 2003 υπήρξε το 5ο κατά σειρά πιο βροχερό έτος από το 1927 μέχρι σήμερα. Συγκεκριμένα, έπεσαν 530 χιλιοστά βροχής αντί 376 που είναι το φυσιολογικό.

Την αλλαγή των κλιματικών συνθηκών βιώνουν πιο έντονα οι κάτοικοι των μεγάλων αστικών κέντρων, όπου η έλλειψη χώρων πράσινου και η ανεξέλεγκτη δόμηση διατηρούν τη θερμοκρασία σε υψηλά επίπεδα, ενώ από την πλευρά τους οι αγρότες της περιφέρειας προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την λειψυδρία με γεωτρήσεις μεγαλύτερου βάθους με αποτέλεσμα να αντλούν θαλασσινό νερό. Ανάμεσα στις περιοχές που αντιμετωπίζουν έντονο

12


πρόβλημα λειψυδρίας είναι η Κύπρος, η οποία τουλάχιστον τα τελευταία πέντε χρόνια έχει ελάχιστα αποθέματα νερού.

Ο δρόμος που ανοίγεται μπροστά μας είναι ξεκάθαρος. Ενίσχυση του θεσμικού δυναμικού και της διακυβέρνησης σε όλα τα επίπεδα, περαιτέρω προώθηση της μεταφοράς, τεχνολογίας, επιστράτευση μεγαλύτερων οικονομικών πόρων και καλύτερη εφαρμογή των πρακτικών και όσων έχουμε διδαχθεί.

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΛΕΙΨΥΔΡΙΑΣ

Ας μην ξεχνάμε ότι το νερό δεν είναι μόνο απαραίτητο για τη συντήρηση της ίδιας της ζωής, αλλά και πρωταρχικής σημασίας για πλήθος εξόχως σημαντικών δραστηριοτήτων του ανθρώπου, ξεκινώντας από τη γεωργία και φθάνοντας στη βιομηχανική ανάπτυξη, στον τουρισμό και την παραγωγή ενέργειας. Η αύξηση λοιπόν του πληθυσμού της Γης, η αλλαγή των συνηθειών διαβίωσης και η τεχνολογική ανάπτυξη, σε συνδυασμό με την παραδοχή της έστω σταθερής στο χρόνο, αν όχι φθίνουσας εν τέλει, διαθέσιμης ποσότητας νερού, δημιουργούν δύο αντιφατικές τάσεις: συνεχή μείωση των κατά κεφαλήν διαθεσίμων υδατικών πόρων, από τη μία, εξαιτίας της αύξησης του πληθυσμού, και διαρκή αύξηση των κατά κεφαλήν απαιτήσεων, από την άλλη, αποτέλεσμα της αλλαγής των συνθηκών διαβίωσης, της εντατικοποίησης των ρυθμών της ανάπτυξης αλλά και της εφαρμογής σύγχρονων υδροβόρων τεχνολογικών μέσων και μεθόδων.

13


Η επέκταση και η εντατικοποίηση των αρδεύσεων στην διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, με την εισαγωγή των σύγχρονων υδροβόρων καλλιεργειών και την εφαρμογή σπάταλων σε νερό αρδευτικών μεθόδων στον αγροτικό τομέα, που είναι και ο μεγαλύτερος χρήστης με συμμετοχή 85% στην ετήσια κατανάλωση νερού στη χώρα μας, καθώς και οι αυξημένες σε νερό απαιτήσεις επεξεργασίας των προϊόντων στο βιομηχανικό τομέα, ο οποίος αν και δεν συμμετέχει σημαντικά στη κατανάλωση, εν τούτοις συμβάλλει καθοριστικά στην ρύπανση του νερό( μήπως η ρύπανση δεν είναι και αυτή μια μορφή υποβάθμισης και άρα καταστροφής των υδατικών αποθεμάτων;), επαληθεύουν την μεγάλη αλλαγή που έχει επιτελεστεί τα τελευταία χρόνια. Εκτιμάται ότι οι απαιτήσεις σε νερό κατά μέσον όρο περίπου δεκαπλασιάστηκαν τα τελευταία χρόνια, γεγονός που σημαίνει ότι η αύξηση της ζήτησης νερού ήταν κατά μέσον όρο τρείς φορές πιο γρήγορη από την αντίστοιχη αύξηση του πληθυσμού.

Συνοπτικά τα αίτια της λειψυδρίας είναι:• Το φαινόμενο του θερμοκηπίου• Οι κλιματικές αλλαγές• Η γεωργία• Η ανυπαρξία έργων• Τα νησιά και ο τουρισμός • Τα παλαιά δίκτυα• Οι πυρκαγιές• Η έλλειψη σχεδιασμού Πιο αναλυτικά:

Το φαινόμενο του θερμοκηπίου: Η γήινη ατμόσφαιρα λειτουργεί όπως το γυαλί σε ένα θερμοκήπιο, που επιτρέπει στις ηλιακές ακτίνες να θερμάνουν το εσωτερικό του. Αλλά η υψηλή συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα, που παράγεται κυρίως από την καύση των ορυκτών καυσίμων, παγιδεύει περίπου το 70% της θερμότητας που αντανακλά στην επιφάνεια της Γης.

14


Είναι γνωστό εδώ και καιρό ότι η ατμόσφαιρα της Γης λειτουργεί περισσότερο σαν ένα γυάλινο στέγαστρο θερμοκηπίου, δεσμεύοντας μέρος από τη θερμότητα που προέρχεται από τη επιφάνεια της Γης. Η Γη θερμαίνεται από τη φωτεινή και υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας διαπερνά την ατμόσφαιρα και φτάνει στην γήινη επιφάνεια. Αρκετή από την ενέργεια που εκπέμπεται από την επιφάνεια της Γης είναι μεγαλύτερου μήκους κύματος, στη υπέρυθρη πλευρά του φάσματος, δηλαδή θερμότητα. Μέρος αυτής της ενέργειας διοχετεύεται πίσω στο διάστημα, αλλά ένα ποσοστό του απορροφάται από το διοξείδιο του άνθρακα, τους υδρατμούς, το μεθάνιο και άλλα αέρια στην ατμόσφαιρα, τα οποία θερμαίνονται από αυτό. Αυτή η μάζα θερμού αερίου επιστρέφει στη Γη τη θερμότητα, θερμαίνοντας αποτελεσματικά την επιφάνειά της.

Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι η παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων στη ατμόσφαιρα προέρχεται από την καύση διαφόρων ορυκτών καυσίμων και άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες και προκαλεί τη δέσμευση περισσότερης θερμότητας, ανεβάζοντας τη θερμοκρασία στη γήινη επιφάνεια. Αν είναι αλήθεια, αυτό μπορεί να έχει τεράστιο αντίκτυπο στον πλανήτη, προκαλώντας άνοδο του επιπέδου της θάλασσας, αλλαγή του κλίματος και διατάραξη της γεωργικής παραγωγής.

Οι επιστήμονες γνωρίζουν σχετικά με τις ιδιότητες της διατήρησης της θερμότητας από τη γήινη ατμόσφαιρα εδώ και έναν αιώνα περίπου. Ο Ιρλανδός φυσικός Τζον Τύνταλ (1820-93) δημοσίευσε μια μελέτη για το φαινόμενο του θερμοκηπίου από τους ατμοσφαιρικούς υδρατμούς το 1863, ενώ το 1885 ο Σουηδός χημικός Σβάντε Άουγκαστ Αρένιους (1859-1927) υποστήριξε ότι, αν η ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα διπλασιαστεί, η θερμοκρασία στην επιφάνεια της Γης θα αυξηθεί κατά 10οC.

Το 1957, μετά από παρακίνηση του Αμερικανού ωκεανογράφου Ρότζερ Ρέβελ (1909-91), τοποθετήθηκαν όργανα μετρήσεων στην Χαβάη και την Ανταρκτική-περιοχές χωρίς σημαντική βιομηχανική

15


μόλυνση-για την καταγραφή των συγκεντρώσεων ατμοσφαιρικών αερίων. Έκτοτε και μέχρι το 1990 υπήρξε μια αύξηση της τάσης του 11% στα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα, από 315 μέρη ανά εκατομμύριο (ppm) σε ένα ύψος των 350 ppm το 1990. Επίσης, στα εκατό χρόνια από το 1890 ως το 1990, η παγκόσμια μέση θερμοκρασία ανέβηκε κατά 0,5οC. Αν η τρέχουσα τάση συνεχιστεί, προβλέπεται περαιτέρω θέρμανση, που μπορεί να φαίνεται ασήμαντη αύξηση, αλλά στο πλαίσιο του γεωλογικού χρόνου αποτελεί εξαιρετικά ταχεία θέρμανση. Για παράδειγμα, τα τελευταία 20.000 χρόνια, η θερμοκρασία ανέβηκε 5οC.

Τα αέρια του θερμοκηπίου. Το διοξείδιο του άνθρακα είναι το κύριο αέριο του θερμοκηπίου, υπεύθυνο για το 50% περίπου της παγκόσμιας θέρμανσης. Η δραματική άνοδος του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα οφείλεται κυρίως στην αυξημένη καύση διαφόρων ορυκτών καυσίμων-άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου. Μια άλλη σημαντική πηγή διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα προέρχεται από την εκχέρσωση των δασών για την γεωργία και την ξυλεία. Όταν τα δέντρα κόβονται και καίγονται ή αφήνονται να σαπίσουν, ο άνθρακας τους απελευθερώνεται ως διοξείδιο του άνθρακα. Η απώλεια αυτών των δέντρων σημαίνει επίσης απώλεια των σημαντικότερων καταναλωτών διοξειδίου του άνθρακα(για την φωτοσύνθεση), οπότε προσλαμβάνεται λιγότερο αέριο στην ατμόσφαιρα. Δεν παραμένει όμως στην ατμόσφαιρα όλο το διοξείδιο του άνθρακα που απελευθερώνεται. Περίπου το μισό είτε διαλύεται στους ωκεανούς είτε προσλαμβάνεται από τα φυτά και τα άλγη με τη φωτοσύνθεση.

Τα υπόλοιπα αέρια του θερμοκηπίου είναι το υποξείδιο του αζώτου(Ν2Ο), το μεθάνιο(CH4) και χλωροφθοριωμένοι υδρογονάνθρακες(CFCs). Τα δύο πρώτα παράγονται από την καύση των ορυκτών καυσίμων, τη βλάστηση και άλλα οργανικά υλικά. Άλλες πηγές μεθανίου είναι τα βοοειδή, οι ορυζώνες, τα σκουπίδια σε αποσύνθεση και τα ανθρακωρυχεία. Ένα μεγάλο ποσοστό του υποξειδίου του αζώτου προέρχεται από τα τεχνητά αζωτούχα λιπάσματα που χρησιμοποιούνται στη γεωργία. Οι CFC χρησιμοποιούνται ευρέως ως ψυχτικές ουσίες και διαλυτικά, αλλά αποσύρονται σταδιακά κυρίως λόγω των επιβλαβών επιπτώσεών τους στο στρώμα του όζοντος.

Οι κλιματικές αλλαγές:

16


Ο κόσμος δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον καιρό, κάτι που μάλλον δεν πρέπει να μας προκαλεί έκπληξη, αν αναλογιστούμε την επίδραση που έχει ο καιρός στη διάθεσή μας, στον τρόπο που ντυνόμαστε και στο τι τρώμε. Με τη λέξη ‘‘κλίμα’’, όμως, δεν εννοούμε τον καιρό. Πρόκειται για το μέσο όρο των καιρικών συνθηκών που επικρατούν σε μια ορισμένη περιοχή μια μεγάλη χρονική περίοδο.

Το κλίμα παρουσίαζε , και θα παρουσιάζει για πάντα, αποκλίσεις που οφείλονται σε φυσικά αίτια. Οι φυσικές αυτές αιτίες συμπεριλαμβάνουν τις ανεπαίσθητες μεταβολές της ηλιακής ακτινοβολίας, τις ηφαιστειακές εκρήξεις, οι οποίες μπορούν να καλύψουν τη γη με σκόνη που αντανακλά την ηλιακή θερμότητα στο διάστημα, καθώς και τις φυσικές αποκλίσεις του ίδιου του κλιματικού συστήματος.

Εντούτοις, οι φυσικές αιτίες μπορούν να εξηγήσουν μόνο ένα μικρό μέρος αυτής της θέρμανσης. Η συντριπτική πλειοψηφία των επιστημόνων συμφωνεί ότι οφείλεται στην αυξάνουσα συγκέντρωση αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, τα οποία δεσμεύουν τη θερμότητα, και ευθύνονται οι ανθρώπινες δραστηριότητες γι’ αυτό.

Η ενέργεια του ήλιου θερμαίνει την επιφάνεια της γης και, καθώς η θερμοκρασία αυξάνεται, η θερμότητα αντανακλάται στην ατμόσφαιρα ως ενέργεια υπεριώδους ακτινοβολίας. Ένα μέρος της ενέργειας απορροφάται στην ατμόσφαιρα από τα αέρια του θερμοκηπίου.

17


Η ατμόσφαιρα λειτουργεί όπως τα τοιχώματα ενός θερμοκηπίου, αφήνοντας το ορατό ηλιακό ως να εισέλθει και απορροφώντας την εξερχόμενη ενέργεια υπεριώδους ακτινοβολίας, διατηρώντας ζεστό το εσωτερικό του. Αυτή η φυσική διαδικασία ονομάζεται ‘‘φαινόμενο του θερμοκηπίου’’. Χωρίς αυτό, η μέση θερμοκρασία στη γη θα ήταν -18οC, ενώ αυτή τη στιγμή φτάνει στους +15οC.

Ωστόσο, οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες συντελούν στην αύξηση της συγκέντρωσης στην ατμόσφαιρα αερίων του θερμοκηπίου, ιδιαίτερα διοξειδίου του άνθρακα(CO2), μεθανίου και πρωτοξειδίου του αζώτου, τα οποία ενισχύουν το φυσικό φαινόμενο του θερμοκηπίου και αυξάνουν τη θερμοκρασία. Αυτή η υπερθέρμανση που προκαλεί ο ανθρώπινος παράγοντας ονομάζεται ‘‘ενισχυμένο’’ φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Τα τελευταία 100 χρόνια, η μέση ατμοσφαιρική θερμοκρασία στην επιφάνεια του πλανήτη αυξήθηκε κατά 0,74οC παγκοσμίως και κατά σχεδόν 1οC στην Ευρώπη, γεγονός που συνιστά ασυνήθιστα ταχεία θέρμανση. Πράγματι, ο 20ος αιώνας ήταν ο θερμότερος αιώνας και η δεκαετία του 1990 ήταν η θερμότερη δεκαετία των τελευταίων 1.000 ετών. Αυτή η τάση υπερθέρμανσης συνεχίζεται: τα έντεκα θερμότερα έτη έχουν καταγραφεί την τελευταία δωδεκαετία.

Η Διεθνής Ομάδα για την Αλλαγή του Κλίματος, ένας οργανισμός του Ο.Η.Ε. που αποτελεί σημείο συνάντησης εκατοντάδων ειδικών επί του κλίματος από ολόκληρο τον κόσμο, προβλέπει ότι μέχρι το 2100 η μέση παγκόσμια θερμοκρασία είναι πολύ πιθανό να αυξηθεί περαιτέρω κατά 1,8οC έως 4οC- και στη χειρότερη περίπτωση έως 6,4οC- εκτός αν οι άνθρωποι αναλάβουν δράση για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Αν και με την πρώτη ματιά η διαφορά δεν μοιάζει σημαντική, στη διάρκεια της τελευταίας εποχής των πάγων, πριν από 11.500 χρόνια, η μέση θερμοκρασία στον πλανήτη ήταν μόνο κατά 5οC χαμηλότερη από τη σημερινή, και παρόλ’ αυτά το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης ήταν καλυμμένο από ένα χοντρό στρώμα πάγου!

Η γεωργία:Το μεγάλο υδατικό μας αποτύπωμα αποδίδεται στην αυξημένη χρήση του νερού για τη γεωργία(87%), στις απώλειες που παρουσιάζει το απαρχαιωμένο αρδευτικό και υδρευτικό σύστημα της χώρας, αλλά και η συνολική κακοδιαχείριση των υδάτινων πόρων. Ο τρόπος ζωής μας στην Ελλάδα έχει ξεπεράσει κατά πολύ το οικολογικό μας όριο.

18


Αυτό οφείλεται κυρίως στην στρεβλή νοοτροπία μας που αντιμετωπίζει το φυσικό μας περιβάλλον ως ανεξάντλητη πηγή πόρων.

Όσο και αν εξοικονομούμε νερό στο σπίτι, αν δεν ληφθούν μέτρα για τη σπατάλη νερού στη γεωργία, η διαφορά θα είναι ασήμαντη. Η αστική χρήση του νερού απορροφά μόλις το 11% των διαθέσιμων πόρων και η βιομηχανία το3%. Η γεωργία κυριολεκτικά «ρουφάει νερό» χρησιμοποιώντας το 86%των διαθέσιμων πόρων όταν το αντίστοιχο ποσοστό παγκοσμίως είναι 70%. Είναι φανερό ότι πρέπει να γίνουν σημαντικές παρεμβάσεις στη γεωργία. Οι επιταγές της νέας Κ.Α.Π. επιβάλλουν την ορθολογική χρήση των υδάτινων πόρων προκειμένου να λάβουν οι δικαιούχοι τις επιδοτήσεις. Όμως οι αλλαγές απαιτούν χρήμα για να φτιαχτούν δίκτυα άρδευσης, και χρόνο για να συνειδητοποιήσουν οι αγρότες ότι η σπατάλη του νερού κοστίζει στο περιβάλλον και κατά συνέπεια στην τσέπη μας.

Η ανυπαρξία έργων:Ελάχιστα έργα γίνονται προκειμένου να αξιοποιηθούν με σύστημα οι υδάτινοι πόροι της χώρας, να λυθούν τα προβλήματα της ανισομερούς κατανομής των υδάτινων πόρων. Τα επιφανειακά νερά, που είναι περισσότερα από τα υπόγεια, δεν αξιοποιούνται, γιατί απλά τα υπόγεια αξιοποιούνται πιο εύκολα μέσω νόμιμων ή παράνομων γεωτρήσεων. Για τη εκμετάλλευση των επιφανειακών υδάτων χρειάζονται να γίνουν μεγάλα έργα υποδομής με σχεδιασμό, ώστε να συγκρατείται μέρος του νερού που χύνεται στην θάλασσα.

Τα νησιά και ο τουρισμός:

19


Τα νησιά μας κατακλύζονται από εκατομμύρια τουρίστες κάθε καλοκαίρι. Η κατανάλωση νερού είναι τεράστια και δεν αφήνει περιθώρια για ορθολογική διαχείριση, και μάλιστα σε νησιά με φτωχά υδατικά αποθέματα υπόγειων υδάτων μολυσμένα από φυτοφάρμακα. Οι γεωτρήσεις έχουν εξαντληθεί και αντλείται πλέον υφάλμυρο νερό. Όσο συνεχίζεται η αλόγιστη ανάπτυξη, η έλλειψη νερού δύσκολα θα αντιμετωπισθεί.

Τα παλαιά δίκτυα:Η παλαιότητα των αστικών δικτύων είναι μία από τις βασικές αιτίες απώλειας μεγάλων ποιοτήτων νερού.

Σύμφωνα με μετρήσεις Οργανισμών ‘Ύδρευσης μεγάλων αστικών καιρών χάνεται λόγω παλαιότητας των δικτύων και ελλιπούς συντήρησης το 40%-60% της ποιότητας του διακινούμενου νερού. Σε πολλές πόλεις η ποιότητα επίσης των αγωγών είναι ακατάλληλη (αμίαντος) και χρήζουν άμεσης αντικατάστασης.

Οι πυρκαγιές:Κατά τη διάρκεια μιας πυρκαγιάς, ανάλογα με τις θερμοκρασίες που αναπτύσσονται, τα δέντρα και τα φυτά καίγονται και μετατρέπονται σε τέφρα και απανθρακωμένα υλικά. Το διοξείδιο του άνθρακα και το μεθάνιο που παράγουν συμβάλλουν στην αύξηση της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου, τα οξείδια του αζώτου και το διοξείδιο του θείου στην οξύτητα της βροχής, ενώ τα σωματίδια καπνού και οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες επηρεάζουν δυσμενώς την ανθρώπινη υγεία. Επίσης, οι φωτοχημικές αντιδράσεις των αρχικών εκπομπών από την καύση της βιομάζας μπορούν να οδηγήσουν στην παραγωγή δευτερογενών ρύπων, όπως το όζον. Αν η φωτιά επεκταθεί σε Χώρο Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) ή Χώρο Ανεξέλεγκτης Ταφής Απορριμμάτων (ΧΑΤΑ), τότε από την καύση πλαστικών παράγονται διοξίνες και φουράνια, χημικές ουσίες που βιοσυσσωρεύονται στον οργανισμό ζώων, στις ελιές και στο λάδι και, κατ’ επέκταση, στον ανθρώπινο οργανισμό.

Στην τέφρα συσσωρεύονται θρεπτικά συστατικά και ιχνοστοιχεία σε υψηλές συγκεντρώσεις, τα οποία με την εκχείλιση στο νερό προκαλούν ρύπανση των επιφανειακών νερών και υπόγειων υδροφορέων. Στη διάρκεια βροχοπτώσεων εκχειλίζονται από την

20


τέφρα σημαντικά φορτία αμμωνιακού αζώτου, που μετατρέπονται σε νιτρικά απειλώντας με ευτροφισμό τους επιφανειακούς και τους υπόγειους υδάτινους αποδέκτες. Η καύση των δέντρων και των φυτών έχει ως άμεσο αποτέλεσμα τη συσσώρευση βαρέων μετάλλων και κυρίως χρωμίου, καδμίου του αρσενικού στην τέφρα, που μέσω του αέρα και της βροχής μεταφέρεται στα μη πυρόπληκτα τμήματα μιας λεκάνης απορροής.

Οι βροχοπτώσεις προκαλούν διαβρώσεις και κατολισθήσεις και τόνοι στάχτης του εδαφικού υλικού κινούνται προς το ποτάμι μέσω ενός δικτύου χειμάρρων και παραποτάμων. Τα προϊόντα της διάβρωσης, εκτός της απογύμνωσης του εδαφικού ορίζοντα και της αποδυνάμωσης του από θρεπτικά συστατικά, έχουν ως αποτέλεσμα το «μπάζωμα» ρυακιών και σπιτιών. Τα εδάφη, μετά από πυρκαγιά, παρουσιάζουν πιο υδρόφοβο χαρακτήρα, που επιδρά στις εδαφικές λειτουργίες αυξάνοντας την εδαφική ροή.

Αν και οι διάφορες οριακές τιμές έχουν μεγάλη διακύμανση, οι συγκεντρώσεις σε αρσενικό, κάδμιο, χρώμιο και υδράργυρο είναι υψηλές και ξεπερνούν τα όρια. Συνεπώς υπάρχει πρόβλημα τοξικότητας, λόγω της άμεσης έκθεσης των κατοίκων των πυρόπληκτων οικισμών στην τέφρα. Μέσω του αέρα, η τέφρα εισέρχεται στις οικίες (υπό μορφή σκόνης) με αποτέλεσμα την άμεση εισπνοή και κατάποσή της. Το ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι αγρότες που έρχονται σε επαφή με την τέφρα στη διάρκεια των εργασιών τους, καθώς και τα ζώα, αν βοσκήσουν σ’ αυτές τις περιοχές.

21


Τα αποτελέσματα δείχνουν υψηλές συγκεντρώσεις αμμωνίας και φωσφόρου, χαλκού και μολύβδου (επιπτώσεις στην οικολογία του ποταμού), καδμίου (επιπτώσεις στην οικολογία του ποταμού και στο πόσιμο νερό) και αρσενικού (επιπτώσεις στο πόσιμο νερό). Υπάρχει αυξημένη επικινδυνότητα ρύπανσης των επιφανειακών νερών, των πηγών και των υπόγειων υδροφορέων. Στα επιφανειακά νερά, εκτός από την τοξικότητα των βαρέων μετάλλων, θα έχουμε προβλήματα ευτροφισμού και θολερότητας.

Οι πυρόπληκτες περιοχές επηρεάζουν πολύ τα επιφανειακά νερά των υδρολογικών λεκανών. Συνοπτικά παρατηρείται:

• Αύξηση της επιφανειακής απορροής και μείωση της ικανότητας κατείσδυσης.• Σημαντικές πλημμύρες και καταστροφές στην κατάντη της καμένης περιοχής λόγω αύξησης της απορροής.• Μείωση της παροχής του νερού και ακαταλληλότητά του τουλάχιστον για ύδρευση ή και πότισμα ζώων, λόγω της μερικής ή και ολικής καταστροφής της υδρομάστευσης (π.χ. υποδομών γεωτρήσεων) του μεγαλύτερου μέρους των πηγών εξαιτίας των πυρκαγιών, με έντονη επιφανειακή ρύπανση.• Αύξηση της διαβρωτικής ικανότητας του νερού, αύξηση της κατά βάθος διάβρωσης, μεταβολή της μορφής του υδρογραφικού δικτύου και σημαντική αύξηση της επικινδυνότητας για τα φαινόμενα εντατικής διάβρωσης. Επηρεάζονται οι αρδευόμενες και καλλιεργούμενες εκτάσεις• Σημαντικές μεταβολές στα φυσικά και χημικά χαρακτηριστικά των επιφανειακών νερών, λόγω μεταφοράς σημαντικών ποσοτήτων υπολειμμάτων της καύσης σε περιοχές κατάντη.• Σημαντικές μεταβολές των φυσικών και χημικών χαρακτηριστικών των υπόγειων νερών.

Η έλλειψη σχεδιασμού:Η έλλειψη σχεδιασμού δεν αφορά μόνο τις υποχρεώσεις της Ελλάδας έναντι της Ε.Ε. αλλά κυρίως τις «αρμοδιότητες». Η ευθύνη για την διαχείριση των υδάτινων πόρων μας, μοιράζεται σε τρία υπουργεία (Ανάπτυξης, ΥΠΕΧΩΔΕ, Γεωργίας). Προκαλείται συχνά σύγχυση, προωθούνται ασυντόνιστες δράσεις καθώς και αντιφατικές πολιτικές αποφάσεις. Παράδειγμα ασυνεννοησίας: Ο τρόπος που υλοποιούν

22


προγράμματα παρακολούθησης ποιότητας και ποσότητας επιφανειακών και υπόγειων νερών, όπου οι μέθοδοι συλλογής στοιχείων διαφέρουν από την μία υπηρεσία στην άλλη με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή ούτε η σύγκριση, ούτε κυρίως η λήψη μέτρων.

ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΛΕΙΨΥΔΡΙΑΣ

Τα τελευταία χρόνια λόγω της ρύπανσης του περιβάλλοντος οι επιπτώσεις στο νερό είναι σοβαρές. Το διαθέσιμο γλυκό νερό όλο και σπανίζει και η λειψυδρία πλήττει μεγάλο μέρος των κατοίκων της γης. Για πολλές γυναίκες σ' όλο τον κόσμο η συλλογή νερού είναι μέρος της καθημερινής ρουτίνας. Εκτός από τη μακρινή απόσταση που έχουν να διανύσουν, πρέπει να περιμένουν υπομονετικά μέχρι και πέντε ώρες μέχρι να έρθει η σειρά τους. Στα δοχεία νερού χωράνε 20 λίτρα. Οι γυναίκες τα κουβαλάνε στο κεφάλι τους ή στην πλάτη τους. Η τραγωδία είναι ότι εκτός από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν από το βάρος που σηκώνουν, πολλές φορές το νερό είναι μολυσμένο και υπεύθυνο για το θάνατο χιλιάδων παιδιών κάτω από την ηλικία των πέντε ετών. Για να αποφευχθούν αυτές οι συνέπειες το νερό χρειάζεται απολύμανση. Απολύμανση ονομάζεται η διαδικασία καταστροφής των μικροοργανισμών που βρίσκονται στο νερό. Καλή κατάσταση του νερού εννοούμε την καλή χημική κατάσταση στην οποία βρίσκεται.

23


Συνοπτικά οι συνέπειες της λειψυδρίας είναι:• Επιφέρει αυξημένο ανταγωνισμό ανάμεσα στις πιθανές

απαιτήσεις νερού• Όλο και περισσότερες περιοχές θα καθίστανται με

προβλήματα λειψυδρίας• Θα δημιουργηθούν μεταναστευτικές μετακινήσεις

πληθυσμών• Προβλήματα υγείας• Μείωση της βιομηχανικής, της αστικής και της τουριστικής

ανάπτυξης• Άνοδος του επιπέδου της θάλασσας

Πιο αναλυτικά:

Επιφέρει αυξημένο ανταγωνισμό ανάμεσα στις πιθανές απαιτήσεις νερού:Ποτάμια που διασχίζουν δύο ή περισσότερες χώρες, ή ακόμα και πόλεις. Λίμνες που συνορεύουν με περισσότερα από ένα κράτη. Και τα δύο είναι πιθανόν να οδηγήσουν σε καταστάσεις ανώμαλες που αιτία θα έχουν την διαχείριση του νερού. Δεν είναι αφύσικο να οδηγηθούν αυτές οι χώρες ή πόλεις σε διαμάχες, αφού τα αποθέματα νερού λιγοστεύουν. Είναι πολύ πιθανόν σε αρκετά χρόνια, όπως τώρα γίνονται πόλεμοι για την απόκτηση του πετρελαίου να γίνονται αργότερα πόλεμοι για την απόκτηση του νερού. Για να το αποτρέψουμε αυτό θα πρέπει να μοιραζόμαστε με τους ‘‘γείτονες’’ μας τα λιγοστά αποθέματα νερού

Όλο και περισσότερες περιοχές θα καθίστανται με προβλήματα λειψυδρίας:Η λειψυδρία βρίσκεται ανάμεσα στα σημαντικότερα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν από πολλές κοινωνίες και από τον ‘‘κόσμο’’ του 21ου αιώνα. Η χρήση του νερού έχει αυξηθεί, είτε από την γεωργία, είτε για τις προσωπικές ανάγκες του καθενός, είτε από τη βιομηχανία, ξεπερνώντας κατά δύο φορές το ρυθμό αύξησης του πληθυσμού τον τελευταίο αιώνα, και παρόλο που δεν υπάρχει

24


παγκόσμια λειψυδρία γενικότερα, όλο και περισσότερες περιοχές έχουν κατά περιόδους λειψυδρία.

Θα δημιουργηθούν μεταναστευτικές μετακινήσεις πληθυσμών:Όπως ξέρουμε όλοι, το νερό είναι βασικό αγαθό για την επιβίωση του ανθρώπου. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει χωρίς αυτό. Στις περιοχές που υπάρχει έλλειψη σε αυτό, αρκετοί πληθυσμοί μετακινούνται για την ικανοποίηση του σπουδαίου αυτού αγαθού. Θέλουν να αποκτήσουν αυτήν την άνεση που χρειάζεται ο καθένας, που πιθανόν εκεί που βρίσκονταν πρώτιστα, δεν θα την είχαν ποτέ.

Προβλήματα υγείας:Η κακή ποιότητα του νερού δεν είναι απίθανο να προκαλέσει προβλήματα υγείας. Η γαστρεντερίτιδα, η δυσεντερία και άλλες λοιμώδης ασθένειες μπορεί να λάβουν τον χώρο τους. Ακόμα η λιγοστές ποσότητες νερού μπορεί να προκαλέσουν σε έσχατη περίπτωση αφυδάτωση.

Μείωση της βιομηχανικής, της αστικής και της τουριστικής ανάπτυξης:Είναι αυτονόητο να καταλάβουμε ότι δίχως νερό, δεν υπάρχει και ανάπτυξη σε διάφορους τομείς. Η βιομηχανική ανάπτυξη μειώνεται αφού οι περισσότερες βιομηχανίες χρειάζονται το νερό για την ευκολία των εργασιών και έτσι θέτοντας σε αυτούς η κυβέρνηση μέτρα δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν και οι βιομηχανίες κλείνουν. Όσο για την αστική ανάπτυξη, υπάρχου πολλές απαιτήσεις και σε αυτόν τον τομέα. Η χρήση λιγοστού νερού δεν επιτρέπει διάφορες δραστηριότητές της. Μειώνεται εξίσου το ίδιο και η τουριστική ανάπτυξη. ι απαιτήσεις των τουριστών είναι περισσότερες από αυτές που μπορούμε σαν κράτος να προσφέρουμε και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την προτίμηση άλλων χωρών εκτός της δικής μας από τους τουρίστες.

25


Άνοδος του επιπέδου της θάλασσας:Το επίπεδο της θάλασσας αυξήθηκε κατά περίπου 15 cm κατά τη διάρκεια του 20ου αι., γεγονός που αντανακλά την παρατηρούμενη αύξηση της μέσης θερμοκρασίας. Ωστόσο η άνοδος αυτή δεν οφείλεται στην τήξη των πολικών πάγων. Στην πραγματικότητα υπήρξε μια αύξηση στο μέγεθος του πολικού πάγου κατά το διάστημα αυτό. Η άνοδος του επιπέδου της θάλασσας, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, οφείλεται στη θερμική διαστολή που εμφανίζεται όταν το νερό θερμαίνεται. Η αύξηση της θερμοκρασίας επίσης συνέτεινε στην αύξηση της εξάτμισης στους τροπικούς, αυξάνοντας τους υδρατμούς της ατμόσφαιρας. Αυτό το νερό μεταφέρεται με τους επικρατούντες ανέμους προς τις πολικές περιοχές, όπου πέφτει ως χιόνι και προστίθεται στον πολικό πάγο.

Αν και η τήξη του πολικού πάγου δεν θεωρείται, βραχυπρόθεσμα τουλάχιστον, σημαντικός κίνδυνος, η παρούσα άνοδος του επιπέδου της θάλασσας, που οφείλεται στη θερμική διαστολή, απειλεί ήδη τις χαμηλές παράκτιες περιοχές. Για παράδειγμα, οι παράκτιες πόλεις, όπως το Ρίο ντε Τζανέιρο, μπορούν να πλημμυρίσουν και από μια μέτρια ακόμη άνοδο του επιπέδου της θάλασσας, όπως και μεγάλο τμήμα του Μπαγκλαντές και του εύφορου Δέλτα του Νείλου στην Αίγυπτο. Η ίδια απειλή επικρεμάται πάνω από ολόκληρες ομάδες νησιών, κυρίως στις τροπικές κοραλλιογενείς ατόλες, όπως τα νησιά Μαλδίβες στον Ινδικό Ωκεανό.

26


ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΛΕΙΨΥΔΡΙΑΣ

Πως και πότε θα γίνει η πλήρης εναρμόνιση της Ελληνικής Νομοθεσίας για την πολιτική των υδάτινων πόρων; Πώς θα αντιμετωπισθούν τα μεγάλα προβλήματα λειψυδρίας, της εναρμόνισης, της υφαλμύρωσης, της υποβάθμισης της ποιότητας; Πώς αντιμετωπίζεται το πρόβλημα των υδάτινων πόρων από την πλευρά της αριστερής οικολογικής σκέψης;

Η διεθνής πρακτική δείχνει ότι τα προβλήματα παραγωγής, κατανάλωσης – χρήσης και γενικότερα διαχείρισης των υδάτινων πόρων, παρουσιάζουν αυξημένη πολλαπλότητα και πολυπλοκότητα, απαιτούν τεχνικές γνώσης υψηλού επιπέδου, αυξημένο κόστος και πρέπει να προγραμματίζονται σε μακροπρόθεσμη βάση, με βάση την τεχνογνωσία που υπάρχει. Οι ειδικές συνθήκες που επικρατούν σε κάθε περιοχή επιδρούν σε πολλές περιπτώσεις απαγορευτικά στην μεταφορά σχετικής έρευνας και τεχνολογίας. Γι’ αυτό και τα προβλήματα των υδάτινων πόρων αναζητούν επιστημονική και συλλογική αντιμετώπιση σε τοπικό επίπεδο. Η αφαλάτωση, η αύξηση της τιμής της γεωργίας, η εγκατάσταση συσκευών εξοικονόμησης ύδατος έχουν ήδη πάρει τη θέση τους. Σήμερα το νομικό πλαίσιο των υδατικών πόρων χαρακτηρίζεται από πολυνομία, αντιφατικότητα και έλλειψη εκσυγχρονισμού. Από το 1900 μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί περίπου 300 νόμοι, νομοθετικά βασιλικά και προεδρικά διατάγματα και υπουργικές αποφάσεις, που συνθέτουν ένα πολύπλοκο και αναποτελεσματικό νομικό πλαίσιο διαχείρισης των υδάτινων αποθεμάτων της χώρας μας.

Συνοπτικά οι συνέπειες της λειψυδρίας είναι:

• Αύξηση της τιμής του νερού στη γεωργία• Αφαλάτωση• Ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων• Στροφή προς εναλλακτικές μορφές παραγωγής ενέργειας• Εγκατάσταση συσκευών εξοικονόμησης ύδατος στις βρύσες,

στα ντους και στις τουαλέτες

Πιο αναλυτικά:

27


Αύξηση της τιμής του νερού στη γεωργία:Η αύξηση της αγροτικής παραγωγής και γενικώς η προσπάθεια των ανθρώπων να παράγουν περισσότερα αγαθά έχει σκοπό είτε την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, είτε τη πραγματοποίηση υψηλών κερδών. Αυτό έχει οδηγήσει τους αγρότες σε μια «φρενήρη κούρσα», που στο τέλος κατασπαταλούνται όλο και περισσότεροι φυσικοί πόροι νερού. Η κατανάλωση του νερού για τις γεωργικές ανάγκες είναι απαραίτητη, όμως θα πρέπει να καταναλώνουμε όσο είναι απαραίτητο.

Πολλοί αγρότες βέβαια δεν μπορούν ή δεν θέλουν να το κατανοήσουν διότι ζητούν την δική τους ευχαρίστηση, η οποία είναι η μέγιστη παραγωγή. Προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα, πολλοί σκέφτηκαν την αύξηση της τιμής του νερού στη γεωργία. Εάν αυξηθεί η τιμή του νερού μπορεί οι γεωργοί να μην θέλουν ή να μην μπορούν να πληρώσουν τέτοιους λογαριασμούς με αποτέλεσμα να περιορίζουν την χρήση του κάνοντας οικονομία σε αυτό.

Αφαλάτωση:Για μια ακόμη φορά καταφεύγουμε στην υποτιθέμενη εύκολη λύση. Βλέπουμε την θάλασσα άφθονη και ονειρευόμαστε τη λύση του προβλήματος του νερού. Την αφαλάτωση.

Αφαλάτωση είναι η διεργασία αφαίρεσης αλάτων από μια αλατούχα ουσία και κυρίως από αλατούχα ύδατα. Έτσι, κατ΄επέκταση, η αφαλάτωση είναι μια μέθοδος ανάκτησης πόσιμου νερού από θαλασσινό νερό, υφάλμυρα ποτάμια και λίμνες.

28


Εφαρμόζεται κυρίως σε περιοχές με ξηρό κλίμα, φτωχές σε πόσιμο νερό και με πρόσβαση όμως σε θαλασσινό νερό. Η αφαλάτωση άρχισε να αναπτύσσεται κατά τον 20ο αιώνα με την εμφάνιση της λειψυδρίας σε πολλές περιοχές της Γης. Όπως είναι γνωστό το 97,3% περίπου των παγκοσμίων αποθεμάτων νερού βρίσκεται στη θάλασσα αναμεμιγμένο σε μεγάλες αναλογίες με διάφορα διαλυμένα άλατα σε τέτοια μορφή που η χρήση του, είτε ως πόσιμο, είτε ακόμα και για βιομηχανικές διεργασίες καθίσταται αδύνατη.

Η αφαλάτωση δεν είναι πανάκεια. Για να μετατραπεί το θαλασσινό νερό σε γλυκό χρειάζεται ενάργεια. Στη χώρα μας για την παραγωγή ενέργειας απαιτούνται καύσεις. Γιατί να πιστέψουμε αυτήν την φορά, ότι η απαιτούμενη ενέργεια θα προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές; Έγινε το παραμικρό στην χώρα μας που να μας εντάσσει τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην καθημερινότητά μας; Επίσης, μην ξεχνάμε πως η παραγωγή ενέργειας κοστίζει, και θα κληθούμε εμείς να την πληρώσουμε.

Η αφαλάτωση δεν είναι αθώα. Για την δημιουργία ενός κυβικού γλυκού νερού απαιτείται άντληση τριών περίπου κυβικών θαλασσινού ή υφάλμυρου νερού. Το υπολειπόμενο από την επεξεργασία νερό απορρίπτεται πάλι στη θάλασσα με τη μορφή του αλμόλοιπου. Αυτό θα είναι αυξημένης αλατότητας και επιβαρυμένο με σημαντικές ποσότητες χλωρίνης και χημικών. Ίσως δεν είναι ευρέως γνωστό πως το αντλούμενο νερό προχλωριώνεται για την προστασία των μεμβρανών που χρησιμοποιούνται ως φίλτρα. Χρησιμοποιούνται επίσης και ποσότητες χημικών ως αντικαθαλωτικά. Τα αποπλύματα των μεμβρανών των συστημάτων αφαλάτωσης θα απορρίπτονται και αυτά στη θάλασσα μαζί με το αλμόλοιπο.

Τι θα απογίνει η ισορροπία των εκεί οικοσυστημάτων; Και όταν αυτό γίνεται επαναλαμβανόμενα σε βάθος χρόνου μπορεί κανείς να προσδιορίσει τις μακροπρόθεσμες συνέπειες μιας τέτοιας πρακτικής;

ΙΣΤΟΡΙΑ: Ιστορικά η ιδέα της αφαλάτωσης ανάγεται στους αρχαίους Έλληνες ναυτικούς που την εφήρμοζαν κατά τον 4ο π.Χ. αιώνα με την εξάτμιση του θαλασσινού νερού που την περιγράφει ο Αριστοτέλης. Επίσης περιγραφή αφαλάτωσης αναφέρεται ως πραγματεία από Άραβα συγγραφέα του 8ου μ.Χ. αιώνα που βασίζεται στην απόσταξη του νερού.

29


Τον 18ο αιώνα, με την ανάπτυξη της ατμοπλοΐας, η αναγκαιότητα μεγάλης ποσότητας ύδατος στη χρήση των ατμομηχανών κατέστησε επιτακτική ανάγκη την αφαλάτωση του θαλασσινού νερού ώστε να μην προκαλείται ταχύτατη διάβρωση των μηχανών. Το πρώτο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας αφαλάτωσης νερού δόθηκε στην Αγγλία το 1869. Η σπουδαιότητα αυτής της ανακάλυψης φάνηκε από το γεγονός ότι τον ίδιο αμέσως χρόνο οι Άγγλοι εγκατέστησαν την πρώτη μεγάλη μονάδα αφαλάτωσης ύδατος στο Άντεν για τις ανάγκες του στόλου τους. Ο πρώτος μεγάλος εργοστασιακός σταθμός αφαλάτωσης θαλασσινού ύδατος για εμπορική και βιομηχανική χρήση εγκαταστάθηκε στην Αρούμπα (τότε Ολλανδικές Αντίλλες) το 1930.

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ: Από το 1970 άρχισαν να τίθενται σε λειτουργία μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις αφαλάτωσης στις Η.Π.Α., στη Ρωσία, στο Μεξικό, στην Μέση Ανατολή, σε παράλιες χώρες όπως είναι η Σαουδική Αραβία (24% της παγκόσμιας χρήσης), το Κουβέιτ, η Αίγυπτος αλλά και το Ισραήλ. Στον δυτικό κόσμο ο μεγαλύτερος χρήστης της μεθόδου είναι η Ισπανία, όπου ξεκίνησε μαζική χρήση αφαλάτωσης στα Κανάρια Νησιά. Το μεγαλύτερο εργοστάσιο αφαλάτωσης της Ευρώπης σήμερα βρίσκεται στο Καρμπονέρας της Νότιας Ισπανίας.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Η αφαλάτωση στην Ελλάδα δεν χρησιμοποιείται ευρέως. Πολλοί θεωρούν ότι θα ήταν μια χρήσιμη μέθοδος για τα πολύ ξηρά ελληνικά νησιά στις Κυκλάδες, τα οποία σήμερα υδροδοτούνται με υδροφόρα πλοία. Πάντως σχετικά μικρές μονάδες αφαλάτωσης έχουν ήδη εγκατασταθεί στη Σύρο, στη Νίσυρο, στην Αίγινα και αλλού.

ΜΕΘΟΔΟΣ: Η μονάδα αφαλάτωσης Σεβτσένκο ΒΝ350 στην Κασπία. Η αφαλάτωση του θαλασσινού νερού με τη χρήση της τεχνικής της αντίστροφης όσμωσης είναι πλέον μια δοκιμασμένη και αναγνωρισμένη τεχνολογία που μπορεί να παρέχει υψηλής ποιότητας νερό ύδρευσης.

Η τεχνική βασίζεται στην διέλευση του θαλασσινού νερού σε υψηλή πίεση μέσα από μεμβράνες που διαχωρίζουν το νερό εισόδου σε δύο κλάσματα. Το διήθημα(permeate), δηλαδή το νερό που διέρχεται από την μεμβράνη(30-40% του νερού εισόδου) και το συμπύκνωμα(concentrate) (60-70%), δηλαδή το νερό που δεν διέρχεται. Στο συμπύκνωμα παραμένει το 99,8% των αλάτων του

30


διηθήματος. Το διήθημα είναι νερό εξαιρετικά χαμηλής περιεκτικότητας σε άλατα κατάλληλο για ύδρευση, άρδευση και τις περισσότερες βιομηχανικές χρήσεις.

Οι προηγμένες μονάδες αφαλάτωσης θαλασσινού νερού αποτελούν την πλέον δόκιμη λύση για την αντιμετώπιση του προβλήματος της ποιότητας αλλά και της επάρκειας νερού σε δήμους, στη βιομηχανία και σε ξενοδοχειακές μονάδες.

Άλλες μέθοδοι αφαλάτωσης που χρησιμοποιούνται είναι και οι ακόλουθες:

1. Διύλιση • Multi-Stage Flash(MSF)• Multiple-Effect(MED/ME)• Συμπύκνωση ατμού• Εξαέρωση/Συμπύκνωση

2. Μέθοδοι με μεμβράνες • Ηλεκτρόλυση• Αντίστροφη όσμωση• Νανόφιλτρα

3. Πάγωμα 4. Διύλιση με μεμβράνες 5. Γεωθερμικά αφαλάτωση 6. Κρυσταλλοποίηση με υδρικό αιθάνιο

Υψηλής ποιότητας ανακύκλωση νερού

Ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων:Οι αρχαίοι Έλληνες έλεγαν «παν μέτρον άριστον». Οποιαδήποτε σπατάλη και αν γίνεται αυτή κάποια στιγμή θα έχει και τις επιπτώσεις της. Ειδικότερα όμως για τους φυσικούς πόρους, η κατάσταση είναι ακόμη πιο δύσκολη. Οι φυσικοί πόροι δεν είναι ανεξάντλητοι και η αλόγιστη χρήση τους θα μας οδηγήσουν σε τραγικές αδιεξόδους.

Το νερό είναι ένα από τα βασικότερα αγαθά για την επιβίωση του ανθρώπου. Θα πρέπει λοιπόν να γίνεται με μέτρο η κατανάλωσή του προκειμένου να συνεχίσουμε να υπάρχουμε στον πλανήτη μας. Πρέπει να μην ξοδεύουμε το νερό αλόγιστα για τις προσωπικές μας ανάγκες. Ακόμα όπου βρίσκουμε κάποια σπασμένη σωλήνα που να έχει διαρροή, να την επισκευάζουμε. Τέλος οι γεωργοί θα πρέπει να χρησιμοποιούν με μέτρο το νερό διότι διαφορετικά οι φυσικοί πόροι

31


νερού θα υποβαθμιστούν ή και θα εκλείψουν στην έσχατη περίπτωση.

Στροφή προς εναλλακτικές μορφές παραγωγής ενέργειας:Ο άνθρωπος θα πρέπει να αναζητήσει εκτός από τον συνήθη τρόπο παραγωγής ενέργειας, δηλαδή το πετρέλαιο, διαφορετικές μορφές παραγωγής της, γιατί τα υπάρχοντα αποθέματα πετρελαίου θα αρχίσουν να εξαντλούνται αλλά επίσης για να είναι πιο φιλικές προς το περιβάλλον. Θα μπορούσαμε λοιπόν να χρησιμοποιήσουμε την ηλιακή ή ακόμα και την αιολική ενέργεια για την παραγωγή της. Με αυτόν τον τρόπο θα βοηθήσουμε και το περιβάλλον.

Επιβολή υποχρεωτικών συστημάτων μέτρησης της κατανάλωσης:Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που επειδή δεν θέλουν να πληρώνουν το νερό που καταναλώνουν, απαξιώνουν να τοποθετήσουν συσκευές μέτρησης της κατανάλωσης νερού. Αυτό βέβαια γίνεται παράνομα γιατί ο νόμος λέει να υπάρχουν μετρητές σε κάθε παροχή νερού. Έτσι η τοποθέτηση συστημάτων μέτρησης της κατανάλωσης νερού είναι απαραίτητη για κάθε παροχή νερού. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η μέτρηση και η ακριβής πληρωμή της κατανάλωσης ύδατος.

Εγκατάσταση συσκευών εξοικονόμησης ύδατος στις βρύσες, στα ντους και στις τουαλέτες:Η αρχή “ο χρήστης πληρώνει” θα πρέπει να καταστεί ο κανόνας ανεξάρτητα της προέλευσης του νερού. Ως εκ τούτου θεωρούνται καθοριστικής σημασίας οι προσπάθειες που θα καταβληθούν για την επιβολή υποχρεωτικών προγραμμάτων μετρήσεων.

Η εξοικονόμηση και η αποτελεσματική αξιοποίηση του νερού επιβάλλεται να προωθηθούν δεόντως, δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει τεράστιες δυνατότητες όσον αφορά την εξοικονόμηση νερού.

32


Ενώ υπολογίζεται ότι περίπου 20% του διαθέσιμου νερού κατασπαταλάται, από πρόσφατα δεδομένα προκύπτει ότι το ποσοστό αυτό ενδέχεται να είναι μέχρι και 40%. Κατά συνέπεια, επιβάλλεται να πραγματοποιηθούν ουσιαστικές αλλαγές όσον αφορά τον τρόπο χρήσης και διοχέτευσης του νερού στους χρήστες.

Για παράδειγμα είναι εύκολο να προαχθεί η εγκατάσταση συσκευών εξοικονόμησης ύδατος στις βρύσες, στις κεφαλές των καταιωνιστήρων (ντους) και τις τουαλέτες.

Σε μεγαλύτερη κλίμακα, επιβάλλεται να λαμβάνεται υπόψη η κατάλληλη κατανομή κατά τη χρήση του νερού μεταξύ των επιμέρους οικονομικών τομέων. Η χάραξη των πολιτικών πρέπει να βασίζεται σε “σαφή ιεραρχία του νερού”, με την έννοια ότι πρέπει να καταστεί προτεραιότητα η εξοικονόμησή του.

33


ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

34


Φύλο:

68%

32%αγόρι

κορίτσι

3%

86%

11%

0 20 40

13-14

15-16

17-18

Ηλικία:

17-18

15-16

13-14

35


Λειψυδρία είναι:

0%8% 5%

3%

32%

52%

Η έλλειψη βποχής

Η έλλειψη σταεπιφανειακά και σταυπόγεια νεράΗ ανεπάρκεια νερού

όλα τα παραπάνω

Τίποτα από ταπαραπάνω

ΔΓ/ΔΑ

Θεωρείτε το νερό ως ένα ανεξάντλητο πόρο του φυσικού περιβάλλοντος;

24%

73%

3%

ΝαιΌχιΔΓ/ΔΑ

36


Πρέπει να καταναλώνουμε το πόσιμο νερό για την διατήρηση του πράσινου και την καθαριότητα των

δρόμων;

74%

13% 13% Ναι

Όχι

ΔΓ/ΔΑ

39%

5%

56%

0 5 10 15 20 25

Ναι

Όχι

ΔΓ/ΔΑ

Πιστεύετε ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ της λειψυδρίας και της ανομβρίας;

ΔΓ/ΔΑ

Όχι

Ναι

37


Η λειψυδρία είναι εμπόδιο:

45%

11%

26%

5%

5%

8%

ΣτηνβιομηχανικήανάπτυξηΣτην αστικήανάπτυξη

ΣτηντουπιστικήανάπτυξηΌλα ταπαραπάνω


ΔΓ/ΔΑ

38


Πιστεύετε ότι οι υδάτινοι πόροι είναι ίσα καταμερισμένοι σε όλη την έκταση της γης;

71%

13%16%Ναι

Όχι

ΔΓ/ΔΑ

Αφαλάτωση είναι:

24%

13% 60%

0% 3%

Η μετατροπήτου γλυκούνερού σεθαλασσινόΗ μετατροπήτου θαλασινούνερού σεγλυκόΌλα ταπαραπάνω


ΔΓ/ΔΑ

39


Πιστεύτε ότι η αφαλάτωση είναι η λύση του προβλήματος της λειψυδρίας;

34%

32%

34%

11,4 11,6 11,8 12 12,2 12,4 12,6 12,8 13 13,2

Ναι

Όχι

ΔΓ/ΔΑ

Το νερό για τη φύση τι προτεραιότητα έχει καταστεί στις περιοχές που καταπονούνται

εξαιτίας της έλλειψης νερού;

19%

47%

24%

5% 5%

Πολύ υψηλήΥψηλήΜέτριαΧαμηλήΔΓ/ΔΑ

40


Πιστεύτε ότι είσαστε επαρκώς ενημερωμένοι για το τι πρόκειται να επακολουθήσει το

φαινόμενο τηςς λειψυδρίας;

69%

26%

5%Ναι

Όχι

ΔΓ/ΔΑ

41

2,85

3,55

3,9

4,254,45

3,85

4,5

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

Αύξηση τηςτιμής του νερού

στη γεωργία

Ορθολογικήχρήση τωνφυσικώνπόρων

Στροφή προςεναλλακτικές

μορφέςπαραγωγήςενέργειας

Εγκατάστασησυσκευών

εξοικονόμησηςύδατος στιςβρύσες, στα

ντους και στιςτουαλέτες

Αξιολόγησε τους παρακάτω τρόπους αντιμετώπισης της λειψυδρίας


4,7

0

1

2

3

4

5

Αξιολογήστε το πρόβλημα του φαινομένου της λειψυδρίας:

42

01234567

Το φαινόμενοτου

θερμοκηπίου

Οι κλιματικέςαλλαγές

Η γεωργια Η ανυπαρξίαέργων

Τα νησιά καιο τουρισμός

Τα παλαιάδίκτυα

Οι πυρκαγιές Η έλλειψησχεδιασμού

Πόσο νομίζετε ότι επιβαρύνουν τα παρακάτω προβλήματα τη λειψυδρία;

00,5

11,5

22,5

33,5

44,5

Επιφέρειαυξημένο

ανταγωνισμόανάμεσα στις

πιθανες

Θαδημιουργηθούνμεταναστευτικές

μετακινήσειςπληθυσμών

Οι φυσικοίπόροι νερού θαυποβαθμιστούν

Αξιολόγησε τις παρακάτω συνέπειες της λειψυδρίας


43


Πως αισθάνεστε απο την στάση των πολιτ'ων απέναντι σε αυτό το πρόβλημα;

92%

8%0%

ΕυχαριστημένοιΙκανοποιημένοιΔυσαρεστημένοι

11%

3%

3%

80%

0%

3%

0 5 10 15 20 25 30

Στην τηλεόραση από ειδικέςδιαφημήσεις

Από ειδικά φυλλάδια να μοιράζοντασε όλους

Τίποτα από τα παραπάνω

Η ενημέρωση για τη λειψυδρία πρέπει να γίνεται:

44


97%

3%

05

10152025303540

Θα κλείσω τη βρύση Θα αφήσω τη βρύση νασυνεχίζει να στάζει

Αν μέσα στο σπίτι σας στάζει μία βρύση:

Όταν βουρτσίζετε τα δόντια σας:

68%

32%

Αφήνω το νερό να τρέχεισυγχρόνωςΚλείνω το νερό και το ανοίγωόταν το χρειάζομαι

45


Όταν θέλετε να κάνετε μπάνιο:

89%

11%

Κάνω ντουςΓεμίζω την μπανιέρα

68%

27%

5%

0 10 20 30

Προσπερνώκαι δεν

ενδιαφέρομαι

Τηλεφωνώστον Δήμο

για επισκευή

ΔΓ/ΔΑ

Όταν συναντήσετε στον δρόμο κάποια σπασμένη σωλήνα που έχει διαρροή:

46


ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΞΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ:

1) Ο αριθμός του δείγματος. Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν οι μαθητές του Γενικού Λυκείου Νέας Κυδωνίας. Βασική μου προϋπόθεση ήταν το μέγεθος του δείγματος να είναι μεγάλο. Το συνολικό δείγμα αποτέλεσαν 40 συνολικά μαθητές.

2) Η αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος μου στον πραγματικό πληθυσμό: η αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος μου δεν αναζητήθηκε με κάποιον αρχικό σχεδιασμό αλλά μέσω της τυχαίας επιλογής του.

3) Η σαφήνεια και η πληρότητα των ερωτήσεων που θα βάλω: προκειμένου να φτιάξω ένα άρτιο, πλήρες και κατανοητό ερωτηματολόγιο, ακολούθησα την παρακάτω διαδικασία: α)σύνταξη του ερωτηματολογίου και διεξαγωγή μικρών ερευνών (προέρευνα σε μικρό δείγμα) και β)επαναδιατύπωση του ερωτηματολογίου βάση των ορθών παρατηρήσεων του δείγματος

4) Η αξιοπιστία των απαντήσεων που θα λάβω.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΗΘΗΚΕ: Η έρευνα ήταν ποσοτική με χρήση ερωτηματολογίου. Το ερωτηματολόγιο επιλέχθηκε ως το προσφορότερο εργαλείο για την επισκόπηση και την καταγραφή ενός μεγάλου αριθμού μαθητών απέναντι στο φαινόμενο της λειψυδρίας στην Ελλάδα. Το δείγμα ήταν μαθητές του Γενικού Λυκείου Νέας Κυδωνίας. Η επιλογή των μαθητών έγινε με τυχαίο τρόπο. Το δείγμα ήταν 38 μαθητές από το Γενικό Λύκειο Νέας Κυδωνίας. Τα ερωτηματολόγια που μοιράστηκαν στους μαθητές ήταν 40 και επιστράφηκαν 40. Δύο από αυτά βγήκαν αναξιόπιστα. Η έρευνα έγινε τον Φεβρουάριο του 2009. Μετά τη συλλογή των ερωτηματολογίων έγινε μετατροπή των αριθμών σε (%) και η δημιουργία γραφημάτων.

ΟΡΙΣΜΟΣ ΝΕΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ: α)Οι νέοι μεταξύ 13 και 18(ανεξάρτητη μεταβλητή)

β)Οι γνώσεις και οι απόψεις τους για το φαινόμενο της λειψυδρίας στην Ελλάδα(εξαρτημένη μεταβλητή)

ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ:• Ως προς την κατανομή του δείγματος ανάλογα με το φύλο των νέων, το 32% του δείγματος ήταν αγόρια και το 68% ήταν κορίτσια.

• Ως προς την κατανομή του δείγματος ανάλογα με την ηλικία των μαθητών, το 3% του δείγματος ήταν μεταξύ 13-14 ετών, το 86% μεταξύ 15-16 ετών και το11% μεταξύ 17-18 ετών.

• Οι γνώσεις τους για το τι ακριβώς είναι η λειψυδρία δεν ήταν αρκετές. Σε αντίθεση με τις προβλέψεις μου μόνο το 32% του δείγματος γνώριζε τον ακριβή ορισμό για τη λειψυδρία. Ένα ποσοστό του 8% το μπέρδευε με την ανομβρία και την ξηρασία. Τέλος οι μισοί περίπου του δείγματος υπέθεσαν ότι ο ορισμός της λειψυδρίας είναι ο ορισμός της ανομβρίας, της ξηρασίας και της λειψυδρίας μαζί. Ο ι υποθέσεις μου όμως για το ότι οι νέοι θα μπερδεύουν την ξηρασία και την ανομβρία με την λειψυδρία βγήκαν σωστές.

47


• Οι υποθέσεις μου πάνω στο ότι οι μισοί νέοι θα πιστεύουν ότι το νερό είναι ανεξάντλητος πόρος του φυσικού περιβάλλοντος βγήκαν λανθασμένες. Μονάχα ένα ποσοστό του 24% το πίστευε. Το 73% των νέων πίστευε το αντίθετο.

• Το 13% του δείγματος πίστευε πως πρέπει να χρησιμοποιούμε το πόσιμο νερό για την διατήρηση του πράσινου και την καθαριότητα των δρόμων. Οι υποθέσεις μου πάνω σε αυτήν την ερώτηση βγήκαν λανθασμένες. Περίμενα πως μεγαλύτερο ποσοστό θα το πίστευε αλλά τελικά όχι. Ένα ποσοστό του 74% πίστευε πως δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε το πόσιμο νερό για την καθαριότητα των δρόμων και την διατήρηση του πράσινου.

• Ένα 39% του δείγματος πιστεύει πως υπάρχει διαφορά μεταξύ της ανομβρίας και της λειψυδρίας ενώ μόνο το 5% πιστεύει πως όχι.

• Ένα 45% του δείγματος πιστεύει πως η λειψυδρία είναι εμπόδιο στην βιομηχανική, στην αστική και στην τουριστική ανάπτυξη. Μόνο το 5% πιστεύει πως είναι εμπόδιο στην βιομηχανική ανάπτυξη και ένα ίσο ποσοστό στην αστική ανάπτυξη. Τέλος το 8% του δείγματος πιστεύει πως είναι εμπόδιο στην τουριστική ανάπτυξη.

• Το 71% του δείγματος πιστεύει πως οι υδάτινοι πόροι δεν είναι ίσα καταμερισμένοι σε όλη την έκταση της γης. Αντίθετα ένα ποσοστό του 13% πιστεύει πως είναι.

• Το ποσοστό του 60% πιστεύει πως η αφαλάτωση είναι η μετατροπή του θαλασσινού νερού σε γλυκό ενώ το ποσοστό του 13% πως είναι η μετατροπή του γλυκού νερού σε θαλασσινό. Το ποσοστό του 24% δεν γνώριζε καθόλου.

• Ένα ποσοστό του 32% πιστεύει πως η αφαλάτωση είναι η λύση του προβλήματος της λειψυδρίας ενώ το 34% πιστεύει πως όχι.

• Το ποσοστό του 47% απάντησε πως στις περιοχές που καταπονούνται εξαιτίας της έλλειψης νερού, το νερό για τη φύση έχει καταστεί πολύ υψηλή προτεραιότητα. Το ποσοστό του 5% έχει απαντήσει χαμηλή, που είναι και η σωστή απάντηση, ενώ το ποσοστό του 24%,5% και 19% απάντησε υψηλή, μέτρια και δεν γνωρίζω, αντίστοιχα.

• Ένα ποσοστό του 69% πιστεύει πως δεν είναι επαρκώς ενημερωμένοι για το τι πρόκειται να επακολουθήσει το φαινόμενο της λειψυδρίας. Αντίθετα το ποσοστό του 26% πιστεύει πως είναι.

• Οι νέοι θεωρούν το πρόβλημα της λειψυδρίας πάρα πολύ σοβαρό πρόβλημα. Οι υποθέσεις μου πάνω σε αυτήν την ερώτηση βγήκαν σωστές.

• Στην ερώτηση αξιολογήστε του παρακάτω τρόπους αντιμετώπισης της λειψυδρίας, πιο επαναστατικούς τρόπους θεωρούν την εγκατάσταση συσκευών εξοικονόμησης ύδατος στις βρύσες, στα ντους και στις τουαλέτες και τη στροφή προς εναλλακτικές μορφές παραγωγής ενέργειας. Λιγότερο επαναστατικούς θεωρούν την ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων και την επιβολή υποχρεωτικών συστημάτων μέτρησης της κατανάλωσης. Ακόμα λιγότερο επαναστατικούς θεωρούν την αφαλάτωση και την αύξηση της τιμής του νερού στη γεωργία. Οι υποθέσεις μου πάνω στο ότι οι μισοί νέοι θα θεωρούν την αφαλάτωση τον πιο επαναστατικό τρόπο αντιμετώπισης βγήκαν λανθασμένες.

• Οι συμμαθητές μου σύμφωνα με τις υποθέσεις που είχα κάνει δεν γνωρίζουν ποιο είναι το πιο επικίνδυνο αίτιο της λειψυδρίας. Οι νέοι πιστεύουν πως το πιο επικίνδυνο είναι οι κλιματικές αλλαγές. Τα υπόλοιπα αίτια τα θεωρούν σχεδόν το ίδιο επικίνδυνα.

• Οι συμμαθητές μου θεωρούν πιο σοβαρές συνέπειες της λειψυδρίας τα προβλήματα υγείας, το ότι οι φυσικοί πόροι νερού θα υποβαθμιστούν και το ότι όλο και περισσότερες περιοχές θα καθίστανται με προβλήματα λειψυδρίας. Λιγότερο σοβαρές θεωρούν το ότι θα επιφέρει αυξημένο ανταγωνισμό ανάμεσα στις πιθανές απαιτήσεις νερού, το ότι θα δημιουργηθούν μεταναστευτικές μετακινήσεις πληθυσμών και το ότι θα μειωθεί η βιομηχανική, αστική και τουριστική ανάπτυξη.

• Το ποσοστό του 92% των νέων αισθάνεται δυσαρεστημένο ως προς τη στάση των πολιτών απέναντι στο πρόβλημα της λειψυδρίας. Μόλις 8% αισθάνεται ικανοποιημένο και κανείς δεν απάντησε ότι είναι ευχαριστημένος.

48


• Ένα ποσοστό του 11% των νέων πιστεύει πως η ενημέρωση για τη λειψυδρία πρέπει να γίνεται στην τηλεόραση από ειδικές διαφημίσεις ενώ μόλις το 3% από τη Διεύθυνση Γεωργίας για τους αγρότες. Επίσης το 3% πιστεύει πως πρέπει να μοιράζονται ειδικά φυλλάδια προς όλους. Το ποσοστό του 80% πιστεύει πως πρέπει να γίνονται όλα τα παραπάνω και μόλις το 3% του δείγματος δεν γνώριζε.

• Όταν ζήτησα από το δείγμα να μου γράψει μέσα σε λίγες σειρές τι θα μπορούσαμε να κάνουμε αρχικά για να μειωθεί το πρόβλημα της λειψυδρίας τα 2/5 αυτού δεν γνώριζε. Το υπόλοιπο δείγμα απάντησε ότι πρέπει να κάνουμε οικονομία νερού στους ιδιωτικούς μας χώρους, να μην το σπαταλάμε άδικα-γιατί στην ουσία αυτό κάνουμε-, να δημιουργηθούν περισσότερα φράγματα και τέλος ότι μια επαναστατική ενημέρωση απέναντι στο πρόβλημα της λειψυδρίας θα ήταν ιδανική.

• Ως προς την εξοικονόμηση νερού στο σπίτι του δείγματος οι υποθέσεις μου βγήκαν λανθασμένες. Είχα υποθέσει πως μόνο το 25% κάνει εξοικονόμηση νερού στο σπίτι του. Αντίθετα το 97% του δείγματος όταν στο σπίτι τους στάζει μια βρύση την κλείνουν, ενώ μόνο το 3% αφήνει την βρύση να συνεχίζει να στάζει.

• Το 68% του δείγματος όταν βουρτσίζει τα δόντια του κλείνει την βρύση και την ανοίγει όταν την χρειάζεται, ενώ το 32% του δείγματος αφήνει την βρύση να τρέχει συγχρόνως.

• Ένα ποσοστό του 89% όταν θέλει να κάνει μπάνιο κάνει ντους, ενώ το ποσοστό του 11% γεμίζει την μπανιέρα.

• Όταν το δείγμα συναντήσει στον δρόμο κάποια σπασμένη σωλήνα που έχει διαρροή, το 68% αυτού προσπερνά και δεν ενδιαφέρεται, το 27% τηλεφωνεί στον Δήμο για επισκευή και το 5% αυτού δεν γνώριζε.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ:• Η έρευνα μου μπορεί να γίνει σε μεγαλύτερο δείγμα νέων.

• Μπορεί να βελτιωθεί το ερωτηματολόγιο.

• Μπορούν να ληφθούν υπόψην οι παράγοντες που θεωρώ εγώ ότι δεν επηρεάζουν την έρευνα μου.

• Μπορεί να δοθεί σε διαφορετικό δείγμα.

• Μπορεί το δείγμα μου να επιλεχθεί τυχαία αλλά βάση της αντιπροσωπευτικότητας του πραγματικού πληθυσμού

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: ΒΙΒΛΙΑ• Yves Lacoste, <<Το νερό στον κόσμο-Οι μάχες για τη ζωή>>, Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΛΙΑ,

σελίδες 10-11,24-29,45,47

ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ-ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ• Σίσσυ Σταυροπιερράκου , Απογευματινή , Τρίτη 23/2/1993 , σελίδα 10

• <<Τα δάση αφανίζονται από τις πυρκαγιές>> , Χανιώτικα Νέα , Σάββατο 22/31997 , σελίδα 5

• Ben Russel και Nigel Morris , <<Έρχονται οι πόλεμοι για το νερό>> , Τα Νέα , 1/32006 , σελίδα 39

• <<Το φαινόμενο του θερμοκηπίου και τα αέρια του θερμοκηπίου>> , Τα Νέα , σελίδα 150

• <<Επιπτώσεις της θέρμανσης της γης>> , Τα Νέα , σελίδα 151

• <<Λειψυδρία…>> , Ενημέρωση , 1991 , σελίδα 353468456486465464654

49


• Νικ. Μιχελάκης , <<Χάραξη Στρατηγικής Διαχείρισης των Υδατικών Πόρων της Κρήτης>> , Χανιώτικα Νέα , Κυριακή 15 Μαρτίου 1998 , σελίδα 17

• Κων. Χαρτζουλάκης , <<Νερό στον 21ο αιώνα-Προβλήματα και προοπτικές>> , Χανιώτικα Νέα , Τετάρτη 22 Μαρτίου 2000 , σελίδες 22-23

• Στέφανος Χλωράκης , <<Νερό>> , Χανιώτικα Νέα , Σάββατο 7 Απριλίου 2007 , σελίδα 20

• <<Αύξηση της τιμής του νερού στη γεωργία;>> , Χανιώτικα Νέα , Σάββατο 21 Ιουλίου 2007 , σελίδα 4

• Γ.Τσακίρης , <<Μελλοντική απειλή η ξηρασία>> , Χανιώτικα Νέα 7/7/2000 , σελίδα 33

• Νικόλαος Γρυλλάκης , <<Νερό-Ανομβρία-Ξηρασία>> , Χανιώτικα Νέα , Πέμπτη 25/12/2008 , σελίδες 26,27

• <<Οι αιτίες του προβλήματος της λειψυδρίας>> , Ειδική Έκδοση-Αφιέρωμα-Παγκόσμια Ημέρα Νερού , Σάββατο 18/3/2006 , σελίδα 6

• Τάνια Γεωργιοπούλου + Σταύρος Τζίμας + Γιώργος Λιάλιος + Έφη Χατζηιωαννίδου , <<Οι 10 «ύφαλοι» των ελληνικών υδάτων>> , Η Καθημερινή , Κυριακή 10/12/2006

• <<Η λειψυδρία απειλεί τον πλανήτη μας>> , Χανιώτικη , Παρασκευή 24/11/1989 , σελίδα 50

• <<Χάνεται το 35% του νερού από διαρροές>> , Ενημερωτικό Δελτίο Τ.Ε.Ε. , Τεύχος 1612 , Δευτέρα 23/4/1990 , σελίδα 49

• Μαρία Γκουρτσιλίδου , <<Λειψυδρία προ των πυλών>> , Κρητικός Τύπος το ΚΡΙ-ΚΡΙ , Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2008 , σελίδα 7

• Παναγιώτης Μοσχανδρέου , <<Το λιώσιμο των πάγων>> , Ταχυδρόμος , Τεύχος 400 26/10/2004 ,σελίδα 41-42

ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ• www.ecocreta.gr

• actionnemesis.com

• www.gairmed.gr

• Ec.europa.eu

• www.un.org

• El.wikipedia.org

• www.kathimerini.gr

50

http://www.un.org/

http://www.gairmed.gr/

http://www.ecocreta.gr/


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

51


ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

ΘΕΜΑ: Οι γνώσεις και οι απόψεις των νέων για το φαινόμενο της λειψυδρίας στην Ελλάδα.

Η επιφάνεια της γης καλύπτεται από γλυκό και αλμυρό νερό κατά 70%. Παντού υπάρχουν ποτάμια και λίμνες με πόσιμο νερό. Από μια πρώτη ματιά φαίνεται πως το πόσιμο νερό που υπάρχει στη φύση είναι ατελείωτο. Στην πραγματικότητα όμως η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική.

Το ερωτηματολόγιο που έχετε στα χέρια σας, έχει συνταχθεί στα πλαίσια του μαθήματος της Τεχνολογίας της Α Τάξης Γενικού Λυκείου Νέας Κυδωνίας, και έχει σκοπό να ερευνήσει τις γνώσεις και τις απόψεις των νέων για το φαινόμενο της λειψυδρίας. Η έρευνα είναι ανώνυμη. Θα σας παρακαλούσα να απαντήσετε με ειλικρίνεια.

Ευχαριστώ εκ των προτέρων

1) Φύλο:α) Αγόριβ) Κορίτσι

2) Ηλικία:α) 13-14β) 15-16γ) 17-18

3) Λειψυδρία είναι:α) Η έλλειψη βροχήςβ) Η έλλειψη στα επιφανειακά και στα υπόγεια νεράγ) Η ανεπάρκεια νερούδ) Όλα τα παραπάνωε) Τίποτα από τα παραπάνωστ) ΔΓ/ΔΑ

4) Θεωρείτε το γλυκό νερό ως ένα ανεξάντλητο πόρο του φυσικού περιβάλλοντος;

α) Ναιβ) Όχιγ) ΔΓ/ΔΑ

5) Πρέπει να καταναλώνουμε το πόσιμο νερό για την διατήρηση του πράσινου και την καθαριότητα των δρόμων;


52


6)Πιστεύετε ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ της λειψυδρίας και της ανομβρίας;


7)Η λειψυδρία είναι εμπόδιο:α) Στην βιομηχανική ανάπτυξηβ) Στην αστική ανάπτυξηγ) Στην τουριστική ανάπτυξηδ) Όλα τα παραπάνωε) Τίποτα από τα παραπάνωστ) ΔΓ/ΔΑ

8)Πιστεύετε ότι οι υδάτινοι πόροι είναι ίσα καταμερισμένοι σε όλη την έκταση της γης;


9)Αφαλάτωση είναι:α) Η μετατροπή του γλυκού νερού σε θαλασσινόβ) Η μετατροπή του θαλασσινού νερού σε γλυκόγ) Όλα τα παραπάνωδ) Τίποτα από τα παραπάνωε) ΔΓ/ΔΑ

10)Πιστεύετε ότι η αφαλάτωση είναι η λύση του προβλήματος της λειψυδρίας;

α) Ναι β) Όχι γ) ΔΓ/ΔΑ

11)Το νερό για τη φύση τι προτεραιότητα έχει καταστεί στις περιοχές που καταπονούνται εξαιτίας της έλλειψης νερού;

α) Πολύ υψηλήβ) Υψηλή

γ) Μέτριαδ) Χαμηλήε) ΔΓ/ΔΑ

53


12)Πιστεύετε ότι είσαστε επαρκώς ενημερωμένοι για το τι πρόκειται να επακολουθήσει το φαινόμενο της λειψυδρίας;


13)Αξιολόγησε το πρόβλημα του φαινομένου της λειψυδρίας(5:παρα πολύ σοβαρό, 4:πολύ σοβαρό, 3:αρκετά σοβαρό, 2:λίγο σοβαρό, 1:καθόλου σοβαρό): πρόβλημα λειψυδρίας 5, 4, 3, 2, 1

14)Αξιολόγησε τους παρακάτω τρόπους αντιμετώπισης της λειψυδρίας( 5:πάρα πολύ καλός, 4:πολύ καλός, 3:αρκετά καλός, 2:λίγο καλός, 1:καθόλου καλός):

α) Αύξηση τιμής νερού στην γεωργία 5, 4, 3, 2, 1β) Αφαλάτωση 5, 4, 3, 2, 1γ) Ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων 5, 4, 3, 2, 1δ) Αξιοποίηση των φιλικών προς το περιβάλλον τεχνολογιών 5, 4, 3, 2, 1ε) Στροφή προς εναλλακτικές μορφές παραγωγής ενέργειας 5, 4, 3, 2, 1στ) Επιβολή υποχρεωτικών συστημάτων μέτρησης της κατανάλωσης 5, 4, 3, 2, 1ζ) Εγκατάσταση συσκευών εξοικονόμησης ύδατος στις βρύσες, στα ντους και στις τουαλέτες 5, 4, 3, 2, 1

15)Πόσο νομίζετε ότι επιβαρύνουν τα παρακάτω προβλήματα την λειψυδρία(5:πάρα πολύ, 4:πολύ, 3:αρκετά, 2:λίγο, 1:καθόλου):

α) Το φαινόμενο του θερμοκηπίου 5, 4, 3, 2, 1β) Οι κλιματικές αλλαγές 5, 4, 3, 2, 1γ) Η γεωργία 5, 4, 3, 2, 1δ) Η ανυπαρξία έργων 5, 4, 3, 2, 1ε) Τα νησιά και ο τουρισμός 5, 4, 3, 2, 1στ) Τα παλαιά δίκτυα 5, 4, 3, 2, 1ζ) Οι πυρκαγιές 5, 4, 3, 2, 1η) Η έλλειψη σχεδιασμού 5, 4, 3, 2, 1

16)Αξιολόγησε τις παρακάτω συνέπειες της λειψυδρίας(5:πάρα πολύ σοβαρό, 4:πολύ σοβαρό, 3:αρκετά σοβαρό, 3:λίγο σοβαρό, 2:καθόλου σοβαρό):

α) Επιφέρει αυξημένο ανταγωνισμό ανάμεσα στις πιθανές απαιτήσεις νερού 5, 4, 3, 2, 1 β) Όλο και περισσότερες περιοχές θα καθίστανται με προβλήματα λειψυδρίας 5, 4, 3, 2, 1 γ) Θα δημιουργηθούν μεταναστευτικές μετακινήσεις πληθυσμών 5, 4, 3, 2, 1 δ) Προβλήματα υγείας 5, 4, 3, 2, 1 ε) Οι φυσικοί πόροι νερού θα υποβαθμιστούν 5, 4, 3, 2, 1 στ) Μείωση βιομηχανικής αστικής και τουριστικής ανάπτυξης 5, 4, 3, 2, 1

54


17)Πως αισθάνεστε από την στάση των πολιτών απέναντι σε αυτό το πρόβλημα;

α) Ευχαριστημένοιβ) Ικανοποιημένοιγ) Δυσαρεστημένοι

18)Γράψε μέσα σε 3 σειρές τι πιστεύεις ότι πρέπει να κάνουμε αρχικά για να ελαττωθεί το πρόβλημα της λειψυδρίας:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………..

19) Η ενημέρωση για την λειψυδρία πρέπει να γίνεται: α) Στην τηλεόραση από ειδικές διαφημίσεις β) Από την Διεύθυνση Γεωργίας για τους αγρότες γ) Από ειδικά φυλλάδια να μοιράζονται σε όλους δ) Όλα τα παραπάνω ε) Τίποτα από τα παραπάνω στ) ΔΓ/ΔΑ

20 )Αν μέσα στο σπίτι σας, στάζει μία βρύση: α) Θα κλείσω τη βρύση β) Θα αφήσω τη βρύση να συνεχίζει να στάζει

21) Όταν βουρτσίζετε τα δόντια σας:α) Αφήνω το νερό να τρέχει συγχρόνωςβ) Κλείνω το νερό και το ανοίγω όταν το χρειάζομαι

22) Όταν θέλετε να κάνετε μπάνιο:α) Κάνω ντουςβ) Γεμίζω την μπανιέρα

23) Όταν συναντήσετε στον δρόμο κάποια σπασμένη σωλήνα που έχει διαρροή: α) Προσπερνώ και δεν ενδιαφέρομαι β) Τηλέφωνο στον Δήμο για επισκευή

γ) ΔΓ/ΔΑ

55

¢ Úû{Ã zli & «þ #sw O JëüÁò ÚSã '? ÂcÙ 6#m& T&d¾Êþ « IÇ øÒ...

Documents

Transcript of ¢ Úû{Ã zli & «þ #sw O JëüÁò ÚSã '? ÂcÙ 6#m& T&d¾Êþ « IÇ øÒ...