ΕΝΟΤΗΤΑ 1.2 Καταστάσεις των υλικών

1. Ποιες είναι οι 3 φυσικές καταστάσεις των υλικών και πως συμβολίζονται;

2. Να συμπληρωθούν τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις:

α. Τα υγρά σώματα έχουν …………………….. όγκο και ……………………..σχήμα.

β. Τα αέρια σώματα δεν έχουν ούτε συγκεκριμένο ……………… ούτε συγκεκριμένο …………….

3. Να χαρακτηρίσετε σαν Σωστή ή Λάθος κάθε μια από τις παρακάτω προτάσεις:

i. Τα αέρια σώματα δεν έχουν σταθερή μάζα.

ii. Τα υγρά σώματα δεν έχουν σταθερό όγκο.

iii. Τα στερεά σώματα έχουν σταθερό σχήμα.

4. Από ποιους παράγοντες επηρεάζεται η φυσική κατάσταση των υλικών;

5. Τι ονομάζεται τήξη, πήξη, εξάτμιση, υγροποίηση, βρασμός, απόθεση και εξάχνωση;

6. Εξάχνωση είναι η μετάβαση ενός σώματος από

α. τη στερεά στην υγρή φυσική κατάσταση

β. την υγρή στην αέρια κατάσταση

γ. την υγρή στη στερεά κατάσταση

δ. τη στερεά στην αέρια φυσική κατάσταση

7. Να συμπληρωθούν τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις:

α. Πήξη είναι η μετατροπή ενός …………………. σε ………………

β. Σε πίεση 1 Atm και σε θερμοκρασία υψηλότερη από το σημείο ……………. οι ουσίες είναι

σε αέρια κατάσταση.

γ. Βρασμός είναι η μετατροπή ενός …………… σε αέριο, από όλη τη ………….. του ……………….

8. Η θερμοκρασία στην οποία τήκεται (ρευστοποιείται) ένα στερεό ονομάζεται,

α. σημείο ζέσεως

β. σημείο τήξεως

γ. σημείο βρασμού

δ. σημείο πήξεως

9. Να χαρακτηρίσετε σαν Σωστή ή Λάθος κάθε μια από τις παρακάτω προτάσεις:

i. Η μετατροπή στερεού σε υγρό ονομάζεται υγροποίηση.

ii. Η υγροποίηση ενός αερίου είναι ένα φυσικό φαινόμενο.

iii. Το σημείο ζέσεως του νερού σε πίεση 1 atm είναι 0ο C.

iv. Η μετατροπή αερίου σε στερεό ονομάζεται εξάχνωση.

v. Σε μια χύτρα ταχύτητας το νερό βράζει σε θερμοκρασία χαμηλότερη από τους 100ο C.

vi. Όσο μειώνεται η πίεση μειώνεται και η θερμοκρασία βρασμού του νερού.

vii. Όταν ρίξουμε σε ένα ποτήρι νερό μερικούς κρυστάλλους ζάχαρης και ανακατέψουμε,

η ζάχαρη «εξαφανίζεται». Το φαινόμενο αυτό είναι η τήξη.

viii. Η τήξη και η πήξη δεν γίνονται στην ίδια θερμοκρασία.

ix. Το νερό εξατμίζεται πιο εύκολα στις λίμνες της Αφρικής απ' ότι στην Νορβηγία.

10. Συμπλήρωσε τα κενά στις προτάσεις:

Α) Η εξάτμιση ενός υγρού γίνεται σε οποιαδήποτε …………………………… ενώ ο βρασμός του

γίνεται σε ……………………………………. θερμοκρασία, όταν η πίεση είναι σταθερή.

Β) Η μετατροπή ενός υγρού σε αέριο απ' όλη του τη μάζα λέγεται

……………………………………. και γίνεται σε ………………………………… θερμοκρασία , αρκεί η

…………………………….. να είναι σταθερή.

11. Να αντιστοιχήσετε τις παρατηρήσεις που περιλαμβάνονται στη στήλη (Ι) με το φαινόμενο

της στήλης (ΙΙ).

(Ι) (ΙΙ)

Το χειμώνα που ξαναβγάζουμε τα μάλλινα ρούχα η ναφθαλίνη που

είχαμε τοποθετήσει σ’ αυτά δεν υπάρχει.

βρασμός

Αν αφήσουμε το «Blanco» ανοιχτό μετά από λίγο δεν μπορούμε να το

χρησιμοποιήσουμε.

τήξη

Όταν ρίξουμε σε ένα ποτήρι νερό ένα παγάκι μετά από λίγο λιώνει. υγροποίηση

Αν αφήσουμε στο αναμμένο μάτι της κουζίνας ένα μπρίκι με νερό

μετά από λίγο ελευθερώνονται στην επιφάνεια φυσαλίδες.

πήξη

Το χειμώνα στις βόρειες χώρες το νερό στις περισσότερες λίμνες των

πάρκων είναι παγωμένο.

εξάτμιση

Τα κρύα πρωινά του χειμώνα τα τζάμια του αυτοκινήτου

θαμπώνουν.

εξάχνωση

12. Να συμπληρώσετε στον παρακάτω πίνακα τη φυσική κατάσταση των ουσιών σε

θερμοκρασία 115οC. Όλα τα στοιχεία αναφέρονται σε πίεση 1Atm.

ΟΥΣΙΑ Σημείο Τήξης

(οC)

Σημείο Ζέσεως

(οC)

ΦΥΣΙΚΗ

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

στους 115oC

Α 115 445

Β -39 357

Γ -218 -183

Δ 801 1413

ΕΝΟΤΗΤΑ 1.3 Φυσικές ιδιότητες των υλικών

1. Να χαρακτηρίσετε σαν Σωστή ή Λάθος κάθε μια από τις παρακάτω προτάσεις:

i. Η χρήση ενός υλικού καθορίζεται από τις ιδιότητες του

ii. Ένα από τα πιο σκληρά υλικά είναι ο τάλκης

iii. Ο θερμός αέρας έχει μικρότερη πυκνότητα από τον ψυχρό.

2. Πως ορίζεται η ελαστικότητα ενός σώματος;

3. Ποιο από τα παρακάτω υλικά έχει ηλεκτρική αγωγιμότητα:

α) Τα πλαστικά β) Το μετάξι

γ) Το ξύλο δ) Ο χαλκός

4. Μερικές από τις φυσικές ιδιότητες των υλικών είναι η σκληρότητα και η ελαστικότητα. Να

αναφέρετε υλικά που έχουν τις παραπάνω ιδιότητες ξεχωριστά και ποια η εφαρμογή τους.

5. Αντιστοιχίστε σωστά τις ιδιότητες

6. Συμπλήρωσε τα κενά

ΥΛΙΚΟ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗ

Αλουμίνιο

Κατασκευή αεροσκαφών

Διαμάντι

Χαραγή γυαλιού

Χαλκός

Καλώδια

Καουτσούκ Ελαστικό

Λεξάν Άθραυστο

Ελεφαντόδοντο

Μπίλιες μπιλιάρδου

7. Ανάφερε ένα υλικό που να ταιριάζει σε καθεμία από τις παρακάτω ιδιότητες:

α. Σκληρό ………………………………………………………

β. Μαλακό ………………………………………………………

γ. Άθραυστο ………………………………………………………

δ. Εύθραυστο ………………………………………………………

ε. Εύκαμπτο ………………………………………………………

ΕΝΟΤΗΤΑ 2.1 Το νερό στη ζωή μας

1. Να γράψεις τρεις (3) λόγους για τους οποίους το νερό είναι σημαντικό για τη ζωή μας.

2. Να αναφέρετε τρεις (3) κατηγορίες χρήσης του νερού.

Ιδιότητες Περιγραφή τους

Ευθραυστότητα Πόσο εύκολα το διαπερνούν ηλεκτρικά φορτία;

Θερμική αγωγιμότητα Η μάζα του ανά μονάδα όγκου

Σκληρότητα Περνά η θερμότητα μέσα από τη μάζα του;

Πυκνότητα Από ποια υλικά χαράζεται και ποια χαράζει;

Ηλεκτρική αγωγιμότητα Πόσο αντέχει στις καταπονήσεις;

Ελαστικότητα Παίρνει το αρχικό του σχήμα μετά από παραμόρφωση;

ΕΝΟΤΗΤΑ 2.2 Το νερό ως διαλύτης - μείγματα

1. Ποια υλικά ονομάζονται μείγματα; Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται, να δώσετε και

παράδειγμα για την κάθε περίπτωση.

2. Τι ονομάζεται ετερογενές μείγμα;

3. Να συμπληρώσετε τα κενά:

Ομογενές ονομάζεται το μείγμα το οποίο έχει την ίδια ………………….. σε όλη την

………………… του (άρα και τις ίδιες ……………………..) και στο οποίο δεν μπορούμε να

……………………….. τα συστατικά του.

4. Να γράψετε 2 από τις χαρακτηριστικές ιδιότητες των μειγμάτων.

5. Να διακρίνετε τα παρακάτω μείγματα σε ομογενή και ετερογενή.

Ελληνικός καφές Λαδόξιδο Ξίδι Θαλασσινό νερό Αλατοπίπερο Κρασί Μελάνι μαρκαδόρου Κέρματα (νομίσματα) Σούπα Ρόφημα τσαγιού Αλατόνερο Γάλα Ατμοσφαιρικός αέρας πάνω από εργοστάσιο

Φυσικός χυμός πορτοκαλιού

Χώμα

Αέρας σε μπαλόνι Ζάχαρη με κανέλλα Μπύρα

6. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες;

α) Η αναλογία των συστατικών ενός μείγματος είναι σταθερή. β) Το αίμα είναι ετερογενές μείγμα. γ) Αν αναμείξουμε νερό και αλάτι, μπορούμε να παρασκευάσουμε άπειρο αριθμό

μειγμάτων δ) Το ζαχαρόνερο είναι ομογενές μείγμα, άρα έχει σταθερό σημείο ζέσεως. ε) Τα συστατικά ενός μείγματος, διατηρούν πολλές από τις ιδιότητές τους . στ) Τα ομογενή μείγματα έχουν την ίδια ποιοτική και ποσοτική σύσταση, σε όλη τη μάζα

τους. ζ) Αν αναμείξουμε δύο υγρά, προκύπτει πάντοτε ομογενές μείγμα. η) Κάθε μείγμα περιέχει δύο ή περισσότερα συστατικά.

7. Σε ένα ποτήρι, περιέχεται ένα διαυγές υγρό, το οποίο μπορεί να είναι καθαρό νερό ή

αλατόνερο (διάλυμα). Πώς μπορούμε να διαπιστώσουμε τι περιέχεται τελικά στο ποτήρι;

8. Σε ποια από τις παρακάτω περιπτώσεις δεν έχουμε μείγμα;

α. νερό με μαγειρικό αλάτι

β. ζεστό νερό με κρύο νερό

γ. νερό με ελαιόλαδο

δ. αλάτι με κύβους ζάχαρης

ε. παγάκια με πέτρες

9. Τι είναι τα διαλύματα; Από ποια συστατικά αποτελείται ένα διάλυμα; Ποιο συστατικό του

διαλύματος ορίζεται ως διαλύτης; Δώστε δυο παραδείγματα διαλυμάτων.

10. Ποιος είναι ο διαλύτης και ποια η διαλυμένη ουσία στα επόμενα ομογενή μείγματα.;

Ομογενές Μείγμα Διαλύτης Διαλυμένη Ουσία

50g Νερό – 30g Ζάχαρη 10g Λίπος – 40g Βενζίνη

20g Πετρέλαιο – 2g Πίσσα 10ml Οινόπνευμα – 30ml Νερό

3g Μπογιά – 10g Ασετόν 2ml Λάδι – 15ml Νέφτι

50ml Νερό – 15ml Θειικό Οξύ 3g Χλωριούχο Νάτριο – 25g Νερό

11. Στις παρακάτω ουσίες να σημειώσετε με (Δ) όσες είναι διαλυτές στο νερό και με (Α) όσες

είναι αδιάλυτες στο νερό;

Ουσίες (Α/Δ) Ουσίες (Α/Δ) Ζάχαρη Οινόπνευμα Κιμωλία Ξύδι (Οξικό οξύ) Πετρέλαιο Άμμος Σόδα Λάδι Μελάνι Πίσσα

12. Να χαρακτηρίσετε σαν Σωστή ή Λάθος κάθε μια από τις παρακάτω προτάσεις:

α) Διαλύματα ονομάζονται όλα τα μείγματα που περιέχουν νερό. β) Διαλύτης είναι πάντοτε εκείνο το συστατικό του διαλύματος, που βρίσκεται σε

μεγαλύτερη αναλογία στο διάλυμα. γ) Τα συστατικά ενός διαλύματος, δεν διακρίνονται με γυμνό μάτι ή κοινό μικροσκόπιο. δ) Το νερό είναι ο μοναδικός διαλύτης που χρησιμοποιείται. ε) Τα διαλύματα βρίσκονται πάντοτε σε υγρή φυσική κατάσταση. στ) Κάθε διάλυμα περιέχει δύο ή περισσότερα συστατικά.

13. Να χαρακτηρίσετε σαν Σωστή ή Λάθος κάθε μια από τις παρακάτω προτάσεις:

α. Τα διαλύματα έχουν τις ίδιες ιδιότητες σε όλη την μάζα τους.

β. Ο διαλύτης μπορεί να βρίσκεται σε διαφορετική φυσική κατάσταση από το ίδιο το

διάλυμα.

γ. Το αλατόνερο διατηρεί κάποιες από τις ιδιότητες του νερού και του αλατιού, από τα

οποία αποτελείται.

δ. Το νερό χαρακτηρίζεται ως παγκόσμιος διαλύτης. ε. Η διαλυμένη ουσία μπορεί να είναι στερεό, υγρό ή αέριο. στ. Όλες οι υγρές ουσίες διαλύονται στο νερό. ζ. Η ποσότητα της ζάχαρης που διαλύεται στο νερό, εξαρτάται από τη θερμοκρασία.

14. Να εξηγήσετε τα επόμενα πειραματικά δεδομένα:

Α) Για να καθαρίσουμε τα χέρια μας από μπογιές, τα πλένουμε με νέφτι ή βενζίνη. Β) Η ζάχαρη διαλύεται περισσότερο στο ζεστό τσάι, απ’ ότι στο κρύο. Γ) Όταν η θερμοκρασία του νερού αυξηθεί πάνω από τους 26οC, τα ψάρια δεν μπορούν να

αναπνεύσουν καλά.

Δ) Όταν ανοίγουμε ένα μπουκάλι με αεριούχο αναψυκτικό (π.χ. coca cola), ελευθερώνονται φυσαλίδες διοξειδίου του άνθρακα.

15. Τι ονομάζουμε διαλυτότητα μίας ουσίας;

ΕΝΟΤΗΤΑ 2.3 Περιεκτικότητα διαλύματος – Εκφράσεις περιεκτικότητας

1. Τι σημαίνουν οι περιεκτικότητες: 18% w/w και 8% w/v ενός διαλύματος ζάχαρης;

2. Επιλέξτε τη σωστή απάντηση στις παρακάτω ερωτήσεις:

2.1. Αν mδο είναι η μάζα της διαλυμένης ουσίας και mδ η μάζα του διαλύτη, η μάζα του διαλύματος mΔ είναι ίση με ……

α. mδ-mδο β. 100 g γ. mδο+mδ 2.2. Ένα διάλυμα με περιεκτικότητα 5% w/w περιέχει 5 g διαλυμένης ουσίας στα 100 gr

………… α. διαλύτη β. διαλύματος 2.3. Ένα υδατικό διάλυμα ζάχαρης που περιέχει 50 g ζάχαρης και 450 g νερού έχει

περιεκτικότητα % w/w ίση με ... α. 5 % β. 10 % γ. 15 %

2.4. Η μάζα ενός υδατικού διαλύματος αλατιού που περιέχει 5 g αλατιού και 45 g νερού είναι ίση με ...

α. 45 g β. 50 g γ. 55 g 2.5. Ένα υδατικό διάλυμα θειικού χαλκού ζυγίζει 80 g και περιέχει 4 g θειικό χαλκό. Η

περιεκτικότητά του % w/w είναι ίση με .... α. 4 % β. 5 % γ. 8 %

2.6. Ένα υδατικό διάλυμα ζάχαρης ζυγίζει 600 g και περιέχει 50 g ζάχαρη. Πόση μάζα νερού περιέχει;

α. 550 g β. 600 g γ. 650 g 2.7. Ένα υδατικό διάλυμα αλατιού με περιεκτικότητα 20 % w/w περιέχει 50 g αλάτι. Η

μάζα του διαλύματος είναι ίση με ... α. 200 g β. 250 g γ. Δεν υπολογίζεται

2.8. Ένα υδατικό διάλυμα αλατιού με περιεκτικότητα 10 % w/w περιέχει 2 g αλάτι. Η μάζα του νερού είναι ίση με ...

α. 18 g β. 20 g γ. Δεν υπολογίζεται 2.9. Ένα υδατικό διάλυμα ζάχαρης ζυγίζει 60 g και περιέχει 45 g νερό. Η περιεκτικότητα %

w/w είναι ίση με ... α. 25 % β. 30 % γ. 45 %

2.10. Ένα υδατικό διάλυμα ζάχαρης ζυγίζει 30 g και περιέχει 20 g νερό. Η μάζα της ζάχαρης που περιέχει είναι ίση με ...

α. 5 g β. 10 g γ. 15 g

3. Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις:

Για να παρασκευάσουμε 100 g υδατικού διαλύματος ζάχαρης 20% w/w, πρέπει να πάρουμε ………. g ζάχαρη και ……… g νερό.

Για να παρασκευάσουμε 200 g υδατικού διαλύματος ζάχαρης 2% w/w, πρέπει να πάρουμε ………. g ζάχαρη και ……… g νερό.

4. Διαθέτουμε φιάλη με πορτοκαλάδα, περιεκτικότητας 40 %w/w σε χυμό πορτοκαλιού. Το

περιεχόμενο της φιάλης μοιράζεται εξίσου σε δύο ποτήρια. Η περιεκτικότητα του χυμού σε

κάθε ποτήρι, ισούται με:

α) 40 %w/w β) 20 %w/w γ) 80 %w/w

5. Αναμιγνύουμε 340g νερό και 60g αλάτι. Προκύπτει έτσι ένα διάλυμα αλατιού. Να

υπολογίσετε:

1) Την μάζα του διαλύματος.

2) Την περιεκτικότητα %w/w του διαλύματος σε αλάτι.

3) Πόσα γραμμάρια νερού περιέχονται σε 60g του παραπάνω διαλύματος;

6. Σε 150g νερού προσθέτουμε 50g ζάχαρης. Ποια η %w/w σε ζάχαρη του δ/τος που

σχηματίζεται;

7. Ένας μαθητής έχει παρασκευάσει 400g δ/τος με περιεκτικότητα 12%w/w σε αμμωνία.

Πόσα g νερού και πόσα g αμμωνίας χρησιμοποίησε ο μαθητής για να παρασκευάσει το

παραπάνω δ/μα.

8. Πόσα γραμμάρια είναι ένα διάλυμα ξυδιού περιεκτικότητας 12% w/w σε οξικό οξύ που

περιέχει 30g οξικό οξύ;

9. Για να παρασκευάσουμε 200 mL υδατικό διάλυμα ζάχαρης 10 % w/v , πρέπει να πάρουμε

…….. g ζάχαρη και να τα διαλύσουμε μέχρι ο συνολικός όγκος να γίνει ……… mL.

10. Σε ποσότητα νερού διαλύουμε 9g υδροχλωρίου και σχηματίζουμε διάλυμα όγκου 70mL.

Ποιά η % w/v περιεκτικότητα του διαλύματος;

11. Σε 200 mL υδατικού διαλύματος ουσίας Χ με 30 % w/v περιεκτικότητα σε ουσία Χ

περιέχονται:

α. 100 g ουσίας Χ β. 60 g ουσίας Χ γ. 15 g ουσίας Χ δ. 60 mL ουσίας Χ

Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

12. Ένα γάλα έχει 8%w/v σε λιπαρά. Αν ένα παιδί πιει 2 ποτήρια από το παραπάνω γάλα σε

μια ημέρα πόσα g λιπαρών θα εισέρθουν στον οργανισμό του;

(Δίνεται ότι ένα ποτήρι γάλα είναι 200mL).

Αν το παιδί αυτό αντικαταστήσει το παραπάνω γάλα με γάλα που περιέχει 2%w/v λιπαρά,

σε πόσες μέρες θα εισέλθουν στον οργανισμό του ίσα g λιπαρών με το αρχικό γάλα;

13. Αναμιγνύουμε 50 g αλατιού με 150 g νερού. Το διάλυμα που προκύπτει έχει πυκνότητα

ρ = 0,8 g/mL.

Να υπολογίσετε:

α) την % w/w περιεκτικότητα του διαλύματος.

β) τον όγκο του διαλύματος.

γ) την % w/v περιεκτικότητα του διαλύματος.

14. Σε ποσότητα νερού διαλύονται 20g ζάχαρης. Το διάλυμα που δημιουργείται έχει όγκο

400 mL και πυκνότητα d = 1,25 g/mL.

Να υπολογίσετε:

Α. την % w/v περιεκτικότητα του διαλύματος.

Β. την μάζα του διαλύματος.

Γ. την μάζα του διαλύτη (νερού).

Δ. την % w/w περιεκτικότητα του διαλύματος.

15. Σε 400 g διαλύματος ζάχαρης περιέχονται 20 g ζάχαρη.

Α. Ποια είναι η περιεκτικότητα % w/w του διαλύματος σε ζάχαρη;

Β. Πόσα γραμμάρια νερού περιέχονται σε 1 Kg του διαλύματος;

Γ. Αν η πυκνότητα του διαλύματος είναι 1,25 g/mL να βρεθεί η w/v % περιεκτικότητα

του.

16. Διάλυμα αλατιού (Δ) έχει περιεκτικότητα 12% w/v και πυκνότητα 1,2g/ml. Χωρίζουμε το

διάλυμα σε τρία ίσα μέρη (Δ1), (Δ2) και (Δ3). Το διάλυμα Δ1 έχει:

α) πυκνότητα 1,2g/ml και θα έχει περιεκτικότητα 4% w/v β) πυκνότητα 1,2g/ml και θα έχει περιεκτικότητα 12% w/v γ) πυκνότητα 0,4g/ml και θα έχει περιεκτικότητα 12% w/v δ) πυκνότητα 0,4g/ml και θα έχει περιεκτικότητα 4% w/v

17. Κρασί 12 αλκοολικών βαθμών ή 12%v/v ή 12% vol σημαίνει πως:

Α. σε 12 mL κρασιού περιέχονται 10 mL αλκοόλης.

Β. σε 100 g κρασιού περιέχονται 12 g αλκοόλης.

Γ. σε 100 mL κρασιού περιέχονται 12 L αλκοόλης.

Δ. σε 100 mL κρασιού περιέχονται 12 mL αλκοόλης.

18. Για να παρασκευάσουμε 100mL γάλακτος περιεκτικότητας 10 % v/v διαλύουμε:

A. Σε 100mL νερό, 10 mL συμπυκνωμένο γάλα

B. Σε 90mL νερό, 10 mL συμπυκνωμένο γάλα

Γ. Σε 100g νερό, 10 mL συμπυκνωμένο γάλα

Δ. Σε 100mL νερό, 10 g συμπυκνωμένο γάλα

19. Εάν σε υδατικό διάλυμα αλατιού προσθέσουμε νερό, τότε (συμπληρώστε στα διάστικτα

την κατάλληλη από τις λέξεις: αυξάνεται, ελαττώνεται, δε μεταβάλλεται)

α. η μάζα του διαλύματος ………………………

β. η μάζα του διαλύτη ………………………….

γ. η μάζα της διαλυμένης ουσίας ………………

δ. ο όγκος του διαλύματος ………………….…..

ε. η περιεκτικότητα του διαλύματος …………….

20. Διάλυμα ουσίας Α με περιεκτικότητα 10% w/v αραιώνεται, με προσθήκη ποσότητας

νερού. Το νέο διάλυμα που προκύπτει έχει περιεκτικότητα:

Α. 10% w/v Β. 20% w/w Γ. 8% w/v Δ. 18% w/w

21. Συμπληρώστε στον παρακάτω πίνακα τα κενά.

ΔΙΑΛΥΜΑ g

ΔΙΑΛΥΜΕΝΗΣ ΟΥΣΙΑΣ

g ΔΙΑΛΥΤΗ

g ΔΙΑΛΥΜΑΤΟΣ

% w/w

Αρχικό διάλυμα 4 21 25 16

Μετά την προσθήκη 25 g νερού … ... ... ...

22. Διαθέτουμε 200mL ενός διαλύματος Δ1 καυστικού νατρίου (NaOH) 40% w/v και πυκνότητας

ρ = 1,25g/mL.

α) Η περιεκτικότητα αυτή του διαλύματος σημαίνει ότι στα 100 ....... του διαλύματος περιέχονται .................................... NaOH.

β) Το διάλυμα Δ1 έχει μάζα ............................................ και αποτελείται από ...............g ΝaOH και από ................... g νερό.

γ) Αν αραιώσουμε το παραπάνω διάλυμα με 150g Η2Ο προκύπτει ένα νέο διάλυμα Δ2 . Υπολογίστε τη μάζα του διαλύματος Δ2, τη μάζα του διαλύτη και τη μάζα της διαλυμένης ουσίας σ’ αυτό το διάλυμα.

δ) Βρείτε την % w/w περιεκτικότητα του διαλύματος Δ2.

23. Έχουμε 2 ποτήρια ίδιου μεγέθους. Γεμίζουμε το 1ο ποτήρι με γάλα και προσθέτουμε 2

κουταλάκια ζάχαρη. Γεμίζουμε το 2ο ποτήρι με τη μισή ακριβώς ποσότητα γάλακτος και

προσθέτουμε 1 κουταλάκι ζάχαρη.

α) Σε ποιό από τα δύο ποτήρια το γάλα είναι πιο γλυκό; β) Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

ΕΝΟΤΗΤΑ 2.4 Ρύπανση του νερού

1. Ποιες είναι οι κυριότερες πηγές ρύπανσης των φυσικών νερών;

2. Να αναφέρετε 4 συνέπειες της ρύπανσης του νερού.

3. Ποιο φαινόμενο ονομάζεται ευτροφισμός;

ΕΝΟΤΗΤΑ 2.5 Διαχωρισμός μειγμάτων

1. Να συμπληρώσετε τα κενά

Για να διαχωρίσουμε τα ………………. ενός μείγματος, εκμεταλλευόμαστε τις διαφορές στις

………………………. ή ………………….. ιδιότητες των συστατικών

2. Να χαρακτηρίσετε σαν Σωστή ή Λάθος κάθε μια από τις παρακάτω προτάσεις:

i. Στις αλυκές ο διαχωρισμός του θαλασσινού νερού από το αλάτι γίνεται με απόσταξη.

ii. Αν κάποιο συστατικό του μείγματος εμφανίζει ηλεκτρικές ιδιότητες τότε

χρησιμοποιείται ο μαγνητικός διαχωρισμός.

iii. Εφαρμογή της απόσταξης έχουμε στην παρασκευή αλκοολούχων ποτών πχ ούζου,

ρακής κλπ.

iv. Διήθηση (φιλτράρισμα) είναι ο διαχωρισμός ενός στερεού από ένα υγρό με διέλευση

του υγρού μέσω πορώδους υλικού (συνήθως διηθητικού χαρτιού).

3. Σας δίνονται μερικά μείγματα. Επιλέξτε την καταλληλότερη μέθοδο με την οποία

μπορούμε να τα διαχωρίσουμε.

1 Για να διαχωρι σουμε σ' ε να μει γμα ε να υγρο απο ε να στερεο που ε χει κατακαθι σει

2 Για να διαχωρι σουμε το μαυ ρο μελα νι (χρω μα) απο τα "συστατικα " του

Α Απο χυση

3 Για να διαχωρι σουμε το αλα τι απο το θαλασσινο νερο

Β Μαγνητικο ς διαχωρισμο ς

4 Για να παρα γουμε το τσι πουρο απο κρασι Γ Διαλογη

5 Για να διαχωρι σουμε τη χαλασμε νη φακη και τα πετραδα κια απο τη καλη φακη

Δ Εξα τμιση

6 Για να καθαρι σουμε το νερο απο το ανακατεμε νο χω μα

Ε Διη θηση

7 Για να ξεχωρι σουμε τα ρινι σματα σιδη ρου απο το χω μα

ΣΤ Απο σταξη

8 Να πα ρουμε βου τυρο απο το γα λα Ζ Χρωματογραφι α

9 Για να ξεχωρι σουμε το αλευ ρι απο τα πι τουρα Η Κοσκι νισμα

10 Για να διαχωρι σουμε οινο πνευμα απο νερο

4. Διαθέτουμε μείγμα που αποτελείται από αλάτι και άμμο.

Nα διαχωρίσετε το μείγμα στα συστατικά του επιλέγοντας, από τη λίστα, τις 3 διαδικασίες

που θα ακολουθήσετε κατά σειρά:

εξάτμιση- φυγοκέντρηση – διήθηση – διάλυση –

χρωματογραφία – εκχύλιση – απόχυση – απόσταξη

1η διαδικασία _______________________

2η διαδικασία _______________________

3η διαδικασία _______________________

ΕΝΟΤΗΤΑ 2.6 Διάσπαση νερού – Χημικές ενώσεις και χημικά στοιχεία

1. Κατά την ηλεκτρολυτική διάσπαση του νερού παράγονται δυο αέρια, το οξυγόνο και το

υδρογόνο. Αν στον ένα σωλήνα συλλέξουμε 6mL υδρογόνο, πόσα mL οξυγόνο θα

συλλέξουμε στον άλλο σωλήνα; (Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας)

2. Τρεις ουσίες Α, Β, Γ διασπάστηκαν και έδωσαν υδρογόνο και οξυγόνο σε ορισμένους

όγκους το καθένα. Να κυκλώσετε ποια από αυτές είναι το νερό:

α) υδρογόνο 6 mL οξυγόνο 6 mL.

β) υδρογόνο 1 mL οξυγόνο 8 mL.

γ) υδρογόνο 16 mL οξυγόνο 8 mL

3. Από 3g υδρογόνου και 16g οξυγόνου πόσα g νερού παράγονται; Ποιο αέριο περισσεύει;

4. Το μονοξείδιο του άνθρακα είναι μια χημική ένωση που αποτελείται από άνθρακα και

οξυγόνο, τα οποία ενώνονται με αναλογία μαζών 3

4

m

m

ά

ό

. Σε πόσα g μονοξείδιου του

άνθρακα περιέχονται 24g οξυγόνου;

5. Τι ονομάζεται χημικό στοιχείο και τι χημική ένωση;

6. Για τις παρακάτω ουσίες να βάλετε:

Χ.Σ. για τα χημικά στοιχεία και Χ.Εν. για τις χημικές ενώσεις.

α) διοξείδιο του άνθρακα …….. β) μόλυβδος ……….

γ) οινόπνευμα ……. δ) χλωριούχο νάτριο ……

ε) υδρογόνο …….. στ) πυρίτιο……

7. Να χαρακτηρίσετε σαν Σωστή ή Λάθος κάθε μια από τις παρακάτω προτάσεις:

i. Οι χημικές ουσίες έχουν σταθερή σύσταση.

ii. Το νερό είναι μείγμα οξυγόνου και υδρογόνου.

iii. Αν αναμίξουμε 16 g υδρογόνο και 2 g οξυγόνο θα σχηματιστούν 18 g νερό.

8. Να συμπληρώσετε τον πίνακα με τις διαφορές μειγμάτων και χημικών ουσιών.

ΜΕΙΓΜΑ

ΧΗΜΙΚΗ ΟΥΣΙΑ

ΧΗΜΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΧΗΜΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ

ΑΝΑΛΥΣΗ

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

ΠΟΣΟΤΙΚΗ

ΣΥΣΤΑΣΗ

ΦΥΣΙΚΕΣ

ΣΤΑΘΕΡΕΣ

9. Να αντιστοιχίσετε την ουσία της 1ης στήλης με τα χαρακτηριστικά της 2ης στήλης.

1. Τα συστατικά διατηρούν πολλές από τις ιδιότητές τους.

Α. μείγμα 2. Η ποσοτική σύσταση ποικίλλει.

Β. χημική ένωση 3. Έχει καθορισμένες ιδιότητες.

4. Οι φυσικές σταθερές εξαρτώνται από την ποσοτική

σύσταση.

ΕΝΟΤΗΤΑ 2.7 Χημική αντίδραση

1. Τι είναι χημική αντίδραση; Ποια η γενική μορφή της;

2. Να συμπληρώσετε τα αντιδρώντα και τα προϊόντα στις παρακάτω αντιδράσεις

Α) χλώριο + υδρογόνο υδροχλώριο

Αντιδρώντα:.....................................................................

Προϊόντα:.........................................................................

Β) ανθρακικό ασβέστιο οξείδιο του ασβεστίου + διοξείδιο του άνθρακα

Αντιδρώντα:.....................................................................

Προϊόντα:.........................................................................

3. Να συμπληρωθούν τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις:

Χημικές αντιδράσεις ονομάζονται οι μεταβολές στις οποίες από κάποιες …… ουσίες

προκύπτουν …… ουσίες με διαφορετικές ……

Σε κάθε χημική αντίδραση η μάζα των αντιδρώντων είναι …… με τη μάζα των ……

Στις …… αντιδράσεις απορροφάται θερμότητα και η θερμοκρασία του

περιβάλλοντος ……

Στις …… αντιδράσεις ελευθερώνεται θερμότητα και η θερμοκρασία του

περιβάλλοντος ……

Σε μια χημική αντίδραση το είδος και το πλήθος των …… παραμένουν σταθερά ενώ το

είδος και το πλήθος των ……. μεταβάλλονται.

4. Να χαρακτηρίσετε σαν Σωστή ή Λάθος κάθε μια από τις παρακάτω προτάσεις:

1. Κάθε μεταβολή που συμβαίνει με την επέμβαση του ανθρώπου είναι ένα χημικό

φαινόμενο

2. Όταν αλλάζει η φυσική κατάσταση μιας χημικής ουσίας, μεταβάλλεται το είδος των

μορίων της

3. Τα μόρια ενώνονται μεταξύ τους και σχηματίζουν πιο σύνθετα σωματίδια που

λέγονται άτομα.

4. Μερικές καύσεις είναι εξώθερμες και μερικές ενδόθερμες αντιδράσεις.

5. Η γενική μορφή μιας χημικής αντίδρασης είναι: προϊόντα αντιδρώντα

6. Μια χημική ένωση μπορεί να διασπαστεί σε απλούστερες ουσίες.

7. Οι ουσίες που υπάρχουν πριν τη χημική αντίδραση λέγονται αντιδρώντα.

5. Ποιο ή ποια από τα παρακάτω φαινόμενα είναι χημική αντίδραση;

α. Λιώσιμο του πάγου

β. Το κρασί γίνεται ξύδι

γ. Βρασμός του οινοπνεύματος

δ. Εξάτμιση του νερού

ε. Το σκίσιμο ενός χαρτιού

στ. Η καύση ενός κεριού

ζ. Όταν ο μούστος γίνεται κρασί

η. Το σπάσιμο ενός τζαμιού

θ. Η εξάτμιση του οινοπνεύματος

ι. Όταν καίγεται ένα χαρτί

6. Κάθε αντίδραση κατά την οποία εκλύεται θερμότητα λέγεται:

α) διάσπαση β) εξώθερμη γ) ενδόθερμη δ) οξείδωση

7. Ποιες χημικές αντιδράσεις ονομάζονται εξώθερμες και ποιες ενδόθερμες;

8. Να χαρακτηρίσετε σαν Σωστή ή Λάθος κάθε μια από τις παρακάτω προτάσεις:

i. Οι μεταβολε ς που δε συνοδευ ονται απο σχηματισμο νε ων ουσιω ν ονομα ζονται φυσικα

φαινο μενα.

ii. Η χημικη αντι δραση ει ναι μια χημικη μεταβολη κατα την οποι α σχηματι ζεται μια

τουλα χιστον νε α ουσι α.

iii. Οι αντιδρα σεις που συνοδευ ονται απο ε κλυση θερμο τητας ονομα ζονται εξω θερμες

αντιδρα σεις.

iv. Οι μεταβολε ς που συνοδευ ονται απο σχηματισμο νε ων ουσιω ν ονομα ζονται χημικα

φαινο μενα.

v. Σε μια χημικη αντι δραση οι αρχικε ς ουσι ες ονομα ζονται αντιδρω ντα, ενω οι ουσι ες

που σχηματι ζονται προι ο ντα.

vi. Οι αντιδρα σεις που συνοδευ ονται απο απορρο φηση θερμο τητας ονομα ζονται

ενδο θερμες αντιδρα σεις

vii. Σε μια χημικη αντι δραση αντιδρου ν τουλα χιστον δυ ο χημικε ς ουσι ες.

9. Δίνεται η χημική εξίσωση: A+ B Γ +Δ

Αναμιγνύονται 8g της ουσίας Α με 12g της ουσίας Β. Μετά το τέλος της αντίδρασης

διαπιστώνεται ότι όλη η ποσότητα της ουσίας Α έχει αντιδράσει και έχουν σχηματισθεί 5g

της ουσίας Γ και 7g της ουσίας Δ. Πόσα g της ουσίας Β περίσσεψαν;

ΕΝΟΤΗΤΑ 2.8 Άτομα και μόρια

1. Διατυπώστε τον ορισμό του χημικού στοιχείου και της χημικής ένωσης με κριτήριο το

είδος των ατόμων τους.

2. Να συμπληρωθούν τα κενά στις προτάσεις που ακολουθούν:

α) Η θεωρία του Dalton για τη δομή της ύλης ονομάζεται ……………… θεωρία.

β) Το μόριο του υδρογόνου (H2) αποτελείται από δύο ………….. υδρογόνου.

γ) Τα …………………….. ατόμων είναι μοντέλα που χρησιμοποιούμε για να

αναπαραστήσουμε ο,τι συμβαίνει στον μικρόκοσμο.

3. Δίνονται τα παρακάτω προσομοιώματα μορίων:

Ποια από τα παραπάνω μόρια είναι μόρια χημικών στοιχείων και ποια χημικών ενώσεων;

Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

Ποιο από τα παραπάνω μόρια μπορεί να είναι το μόριο του χλωρίου (Cl2) και ποιο του

μεθανίου (CH4);

4. Να χαρακτηρίσετε σαν Σωστή ή Λάθος κάθε μια από τις παρακάτω προτάσεις:

α) Τα μόρια των χημικών ενώσεων αποτελούνται από ίδια άτομα.

β) Κατά την εξάτμιση του νερού αλλάζουν οι συνδυασμοί των ατόμων στο μόριό του.

γ) Στα χημικά στοιχεία τα άτομα αποτελούνται από όμοια μόρια.

δ) Ο Dalton ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε τη λέξη άτομο

ε) Τα άτομα κατά τον Δημόκριτο ήταν άφθαρτα και αναλλοίωτα σωματίδια

στ) Τα άτομα του άνθρακα έχουν μαύρο χρώμα

ζ) Τα μόρια αποτελούνται από άτομα

η) Το μόριο μιας χημικής ένωσης αποτελείται τουλάχιστον από δύο διαφορετικά είδη

ατόμων

Α Β Γ Δ Ε

θ) Τα μόρια μιας συγκεκριμένη χημικής ουσίας π.χ. του νερού (H2O) είναι ίδια μεταξύ τους

ΕΝΟΤΗΤΑ 2.9 Υποατομικά σωματίδια – Ιόντα

1. Τι ονομάζεται Ατομικός και τι Μαζικός αριθμός ενός στοιχείου; Ποια σχέση συνδέει αυτούς

τους αριθμούς;

2. Να εξηγήσετε γιατί ένα άτομο είναι ηλεκτρικά ουδέτερο.

3. Να συμπληρωθεί ο παρακάτω πίνακας:

Στοιχείο Ζ Α e p N Σύμβολο

Μαγνήσιο 12 12

Πυρίτιο 14 29

Κάλιο (ιόν +1) 19 9

Ασβέστιο (ιόν +2) 18 20

Φωσφόρος (ιόν -3) 31 15

4. Τι ονομάζεται ιόν και πως δημιουργείται; Πως ονομάζονται τα θετικά και πως τα αρνητικά

ιόντα;

5. Το στοιχείο Νάτριο (Na) έχει Ζ = 11, Α = 23. Υπολογίστε τον αριθμό πρωτονίων, νετρονίων

και ηλεκτρονίων, στο κατιόν Νατρίου, που έχει προκύψει με αποβολή ενός ηλεκτρονίου.

6. Να χαρακτηρίσετε σαν Σωστή ή Λάθος κάθε μια από τις παρακάτω προτάσεις:

i. Όταν ένα άτομο πάρει ηλεκτρόνια, μετατρέπεται σε θετικό ιόν, που ονομάζεται κατιόν.

ii. Ατομικός αριθμός είναι ο αριθμός των ηλεκτρονίων του ατόμου.

iii. Για κάθε άτομο ισχύει: Ζ = Α - Ν

iv. Ο πυρήνας ενός ατόμου αποτελείται από πρωτόνια και ηλεκτρόνια.

v. Όταν τα άτομα παίρνουν ή χάνουν ηλεκτρόνια μετατρέπονται σε φορτισμένα

σωματίδια που ονομάζονται ιόντα.

vi. Ο πυρήνας ενός ατόμου είναι ηλεκτρικά ουδέτερος.

vii. Τα νετρόνια έχουν αρνητικό φορτίο.

viii. Ιόντα είναι άτομα χωρίς ηλεκτρόνια.

ix. Στα άτομα, όσα είναι τα πρωτόνια που περιέχονται στον πυρήνα τους, τόσα είναι και

τα ηλεκτρόνια που κινούνται γύρω από αυτόν.

ΕΝΟΤΗΤΑ 2.10 Χημικός Συμβολισμός

1. Να εξηγήσετε τι παριστάνει το σύμβολο Η και τι το Η2. Πόσα άτομα υπάρχουν σε κάθε μια

από τις παραπάνω ποσότητες;

2. Να συμπληρώσετε τα σύμβολα των παρακάτω χημικών στοιχείων:

Νάτριο …………. Φωσφόρος …………….. Κάλιο ………….. Χλώριο ……………….

Ασβέστιο ……………. Υδράργυρος …………. Υδρογόνο ……………. Ιώδιο ………………..

Οξυγόνο…………….. Αργίλιο …………….. Θείο……………… Άργυρος…………….

Άζωτο……………. Ψευδάργυρος ……………… Άργυρος …………… Ήλιο …………………

3. Να συμπληρώσετε τις ονομασίες των παρακάτω χημικών στοιχείων:

C ……………….. Fe ……………….. Si ……………….. F ………………..

Cu ……………….. N ……………….. K ……………….. Cl ………………..

Mg ……………….. Pb ……………….. Au ………………. Ni ………………..

4. Τι δείχνει ένας Μοριακός τύπος; Ποιες είναι οι πληροφορίες που προκύπτουν από τον ΜΤ:

Η3PO4;

5. Ο αριθμός των ατόμων που αποτελούν το μόριο ενός στοιχείου ονομάζεται

…………………………. του στοιχείου.

6. Δίνονται οι παρακάτω ποσότητες:

α. 2NH3 β. 3Η2SO4 γ. 2Ν2 δ. 3SO2 ε. 4Ν στ. Μg(NO3)2

Ποιες από αυτές περιέχουν:

2 μόρια…………………. 4 άτομα συνολικά …………………….. 6 άτομα υδρογόνου …………….

3 άτομα θείου …………….. 2 μόρια αζώτου …………………. 6 άτομα οξυγόνου …………….

7. Να χαρακτηρίσετε σαν Σωστή ή Λάθος κάθε μια από τις παρακάτω προτάσεις:

i. Η ατομικότητα ενός χημικού στοιχείου μπορεί να είναι 1.

ii. Αφού το νερό έχει μοριακό τύπο Η2Ο, η ατομικότητα του είναι 3.

iii. Όλες οι καθαρές ουσίες αποτελούνται από μόρια.

8. Τι δείχνει ο τύπος Mg2+Cl-2 της ιοντικής ένωσης χλωριούχο μαγνήσιο;

9. Να συμπληρώσετε τα κενά επιλέγοντας από τις φράσεις του πλαισίου:

Ο τύπος SO2 συμβολίζει μια ………….. ………... Αυτή αποτελείται από ……………… …. ……………

Το μόριό της αποτελείται από …………………………

Ο τύπος Zn2+I-2 συμβολίζει μια ……………. …………….. Αυτή αποτελείται από …………………

………………. Κάθε ιόν ……………. έχει φορτίο 2+. Το ιόν ιωδίου έχει ………. ……………….

ηλεκτρόνιο σε σύγκριση με το ………… …………. Για κάθε ένα κατιόν ψευδαργύρου στην

ένωση αντιστοιχούν 2 ανιόντα ………………………

ΕΝΟΤΗΤΑ 2.11 Χημική εξίσωση

1. Να χαρακτηρίσετε σαν Σωστή ή Λάθος κάθε μια από τις παρακάτω προτάσεις:

α) Οι χημικές αντιδράσεις περιγράφονται με τις χημικές εξισώσεις.

• ιοντικη ε νωση, • κατιο ντα ψευδαργυ ρου και ανιο ντα ιωδι ου, • 1 α τομο θει ου και 2 α τομα οξυγο νου, • ιωδι ου, • θει ο και οξυγο νο, • α τομο ιωδι ου, • 1 επιπλε ον, • μοριακη ε νωση, • ψευδαργυ ρου

β) Μία χημική εξίσωση λέγεται ισοσταθμισμένη όταν έχουν συμπληρωθεί οι

στοιχειομετρικοί συντελεστές.

γ) Οι στοιχειομετρικοί συντελεστές μιας χημικής εξίσωσης εξασφαλίζουν ότι τα μόρια των

αντιδρώντων είναι ίσα με τα μόρια των προϊόντων.

2. Να συμπληρώσετε τα κενά.

Οι βασικές αρχές που ακολουθούν οι χημικές αντιδράσεις είναι:

1. Η μάζα των σωμάτων κατά την πραγματοποίηση χημικών αντιδράσεων παραμένει

……….

2. Ο αριθμός των ατόμων και το είδος τους θα πρέπει και στα δύο μέλη να είναι ……….

(ισοστάθμιση).

3. Στις περισσότερες αντιδράσεις πραγματοποιούνται ………………… μεταβολές.

Εξώθερμες μας δίνουν ενέργεια και ενδόθερμες απορροφούν ενέργεια.

3. Να συμπληρωθούν οι συντελεστές στις παρακάτω αντιδράσεις:

…H2 + …Cl2 → …HCl

…C + …O2 → …CO2

…Mg + …O2 → …MgO

…S + …O2 → …SO3

...CH4 + …O2 → …CO2 + …H2O

…H2SO4 + …CαCl2 → …CαSO4 + …HCl

…N2 + …H2 → …NH3

…Al2O3 + …HCl → …AlCl3 + …H2O

…H2 + …O2 → …H2O

…CαCl2 + …AgNO3 → …AgCl + …Cα(NO3)2

…Al+ …HCl → …AlCl3+ …H2

…HNO3 + …Al (OH)3 → …Al (NO3)3 + …H2O