Ερευνητική εργασία (Prοject)

«Οι εφευρέσεις που άλλαξαν τη ζωή μας»

ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ:

♦ Κορφιάτης Δημήτρης ΠΕ 04.01 ♦ Κοτζαμανίδη Ειρήνη ΠΕ 04.01

Εισαγωγή   Στο πλαίσιο του μαθήματος ‘’ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ/ PROJECT” πραγματοποιήσαμε με υπεύθυνους καθηγητές την κα Ειρήνη Κοτζαμανίδη και τον κο Δημήτρη Κορφιάτη, μια εργασία με θέμα: «Οι εφευρέσεις που άλλαξαν τη ζωή μας». Αρχικά, χωριστήκαμε σε  τέσσερις ομάδες και κάθε ομάδα επέλεξε ένα θέμα‐παρακλάδι του γενικού θέματος.  Από την αρχή, λοιπόν, ενημερωθήκαμε για τις πιο σημαντικές εφευρέσεις της ιστορίας, καθώς οι ομάδες μας αναζητούσαν θέμα, Ακόμα, διατυπώσαμε τις βασικές αρχές της βιβλιογραφικής έρευνας, η οποία αποτέλεσε τον τρόπο με τον οποίο εργάστηκαν οι ομάδες  για τη σύνθεση της εργασίας. Έτσι, λοιπόν, μετά από συζήτηση κάθε ομάδα διάλεξε ένα θέμα, ανάλογα με τα ενδιαφέροντα των μελών της. Τα θέματα είναι τα εξής: (α) το αυτοκίνητο (β) η μέτρηση του χρόνου (γ) τα μέσα μαζικής ενημέρωσης (δ) οι οικιακές συσκευές και προϊόντα καλλωπισμού  Παράλληλα, έγιναν ατομικές παρουσιάσεις όπου κάθε μαθητής/ μέλος ομάδας παρουσίαζε την εργασία του ως συνιστώσα της ομαδικής εργασίας, εξηγώντας στους υπόλοιπους το θέμα που είχε αναλάβει. Ταυτόχρονα μετά από διατύπωση αποριών και παρατηρήσεων σε κάθε υποομάδα ή και στην ολομέλεια κάθε εργασία διορθωνόταν και συσπειρωνόταν Στη συνέχεια, οι ατομικές εργασίες ενώθηκαν σε επίπεδο ομάδας, και έπειτα, οι ομαδικές εργασίες ενώθηκαν συνολικά. Τέλος, μετά από διορθώσεις, προτάσεις και τροποποιήσεις δημιουργήθηκε η τελική εργασία. Συνοψίζοντας, δίνοντας έμφαση στη σαφή περιγραφή των εφευρέσεων και στη συνεργασία, προέκυψε ένα αποτέλεσμα με φαντασία και γνώση, που εστιάζει στα ‘ενδότερα» των «γνωστών μας εφευρέσεων». 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή   ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1:  Το αυτοκίνητο ως εφεύρεση  3‐31      1.1  Ιστορική εξέλιξη του αυτοκινήτου.  3 

1.2  Οι βασικοί τύποι κινητήρων του αυτοκινήτου.   8             1.2.1  Ιστορία κινητήρων Otto και Diesel  8           1.2.2  Βενζινοκινητήρας  11            1.2.3  Πετρελαιοκινητήρας   13            1.2.4  Βοηθητικά συστήματα   15     1.3 Τα κύρια μέρη του αυτοκινήτου.  18 

      1.3.1  Πλαίσιο  18            1.3.2  Μετάδοση κίνησης  19            1.3.3  Τροχοί  21 

      1.3.4  Σύστημα πέδησης  22       1.3.5  Σύστημα ανάρτησης  22 

           1.3.6  Αμάξωμα  23            1.3.7  Εσωτερικό αυτοκινήτου  23     1.4 Σχεδιασμός αυτοκινήτου  25            1.4.1  Αεροδυναμική  25            1.4.2  Αεροτομές  26     1.5 Αυτοκίνητο και περιβάλλον  27            1.5.1  Υβριδικά αυτοκίνητα, μειονεκτήματα‐ πλεονεκτήματα  27            1.5.2  Βιοκαύσιμα  29            1.5.3  Βιοντίζελ  30           Βιβλιογραφία  31 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: H Μέτρηση του χρόνου  32‐69     2.1 Χρόνος  33 

2.1.1 Η έννοια χρόνος ως φυσικό μέγεθος  34 2.1.2 Ο χρόνος στην ανθρώπινη συνείδηση  35 2.1.3 Ο βιολογικός ή φυσικός χρόνος  36 2.1.4 Ρολόι  37 

    2.2Ηλιακό ρολόι  38 2.2.1 Αρχαία ηλιακά ρολόγια  39 2.2.2 Σύγχρονα ηλιακά ρολόγια  41 

   2.3 Ημερολόγιο  47 2.3.1 Ιουλιανό ημερολόγιο  47 2.3.2 Γρηγοριανό ημερολόγιο  48 2.3.3 Ιστορία  48 2.3.5 Επινόηση  48 2.3.6 Υιοθέτηση σε μη καθολικές χώρες  49 2.3.7 Διαφορά μεταξύ γρηγοριανού και ιουλιανού ημερολογίου  50 2.3.8 Προληπτικό γρηγοριανό ημερολόγιο  50 2.3.9 Υπολογισμός δίσεκτων ετών   51 2.3.10 Αριθμητικά δεδομένα  52 2.3.11 Σύγχρονο ημερολόγιο  52 

2.4  Είδη ρολογιών  53     2.4.1 Ψηφιακό ρολόι  53 2.4.2 Ξυπνητήρι  55 2.4.3 Τα ξυπνητήρια σήμερα  57 

2.5 Μηχανικό ρολόι  58 

2.5.1 Ιστορία του μηχανικού ρολογιού  62 2.6 Ιστορία του εκκρεμούς  65 

          Βιβλιογραφία  68 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3:  Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης  72‐99 3.1 Τύπος   71 3.2 Φωτογραφία   75 3.3 Ραδιόφωνο   84 

3.3.1 Είδη ραδιοφώνου 85 3.3.2 Επιστημονικές Αρχές‐Αρχές Λειτουργίας  86 3.3.3 Το ραδιόφωνο στην Ελλάδα  89 3.3.4 Ραδιόφωνο και θέατρο   90 3.3.5 Ραδιόφωνο και πολιτισμός  92 

3.4 Τηλεόραση    93 3.5 Διαδίκτυο   96 

3.5.1 Ιστορία του Διαδικτύου  96 3.5.2 Μέθοδοι πρόσβασης στο Διαδίκτυο  97 

 Bιβλιογραφία   99 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4:  Εφευρέσεις στην καθημερινή ζωή   100‐113      4.1  Αργαλειός  101      4.2  Τηλεπικοινωνίες στην αρχαία Ελλάδα  102      4.3  Τηλέφωνο  108      4.4  Φούρνος μικροκυμάτων  110 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5:  Μακιγιάζ  114‐121   5.1  Ιστορική αναδρομή  115 

     Βιβλιογραφία  121    

   

   

   

   

   

 

 

 

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 

 ΤΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ ΩΣ ΕΦΕΥΡΕΣΗ 

   

       

 ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΕΙΡΗΝΗ ΣΚΟΥΡΑ ΑΓΙΑ ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΕΥΘΥΜΑΚΗ ΖΕΦΗ ΣΙΜΩΤΑ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΣΙΓΑΝΟΥ

 

 

 1.1 Η ιστορική εξέλιξη του αυτοκινήτου. Στην αρχαιότητα.  

Σύμφωνα  με  την  Αρχαία  Ελληνική Μυθολογία,  πριν  από  3.500  χρόνια  ο  γιος  του  Ήλιου, 

Φαέθων,  κατασκεύασε  την  πρώτη  τροχήλατη  άμαξα  που  τη  ρυμουλκούσαν  4  φτερωτά 

άλογα, και με την οποία ξεκίνησε το πολύ μακρινό ταξίδι του στον πατέρα του.  

   Κάνεις  δεν  μπορούσε  να  γνωρίζει  ότι  αυτή  η  κατασκευή  ήταν  η  πρώτη  εφαρμογή  της 

τροχοκίνησης  από  τον  άνθρωπο,  την  οποία,  στη  συνέχεια,  αξιοποίησε  εντατικά  για  να 

αυτονομηθεί στις μετακινήσεις του με ένα γρήγορο, απλό και ασφαλές μεταφορικό μέσο. 

   Η  ιδέα  κατασκευής  ενός  οχήματος  που  θα  κινείτο  με  δικά  του  μέσα  πάντα  συνάρπαζε 

τους προγόνους μας, όμως θα έπρεπε να φτάσουμε στον 15ο αι., όταν για πρώτη φορά ο 

Λεονάρντο ντα Βίντσι σχεδίασε ένα όχημα που, με τη χρήση κουρδισμένων ελατηρίων, θα 

κινείτο με δική του ενέργεια. 

   Αργότερα  ο  άνθρωπος,  στο  τέλος  του  19ου  αιώνα,  κατασκεύασε  το  αυτοκίνητο 

εξοπλισμένο  αρχικά  με  ατμοκινητήρα  και  στη  συνέχεια  με  βενζινοκινητήρα  εσωτερικής 

καύσης.  Τον  20ο  αιώνα,  το  αυτοκίνητο  αναδείχθηκε  σε  ένα  από  τα  πλέον  σύνθετα 

βιομηχανικά προϊόντα, που η σύλληψη και η κατασκευή του απαιτούσε περισσότερες από 

90 διαφορετικές κατηγορίες τεχνολογίας αιχμής της εποχής, αλλά ακόμη και μέχρι σήμερα.  

 

Τα πρώτα αυτοκινούμενα οχήματα. 

• 1769: στην Γαλλία,ο Nicolas Jοseph Cougnot, ύστερα από παραγγελία του γαλλικού 

Υπουργείου  Πολέμου,  δημιούργησε  το  πρώτο  ατμοκίνητο  όχημα  που  μετέφερε 

κανόνια, το fardier. 

 

 1.1. μηχανοκίνητο αμαξίδιο                      1.2. το fardier   

• 1770:  ο  Γερμανό‐Αυστριακός  εφευρέτης  Siegfried  Marcus  συναρμολόγησε  ένα 

μηχανοκίνητο αμαξίδιο.  

3

• 1784: ο Άγγλος Ουίλιαμ Μέρντοκ, έθεσε σε κίνηση ένα ατμοκίνητο όχημα, με έναν 

ογκώδη ατμοκινητήρα χαμηλής πίεσης. 

• 1803: ο Ρίτσαρτ Τρέβιθικ εμφανίστηκε με μια ατμάμαξα, το London Carriage. 

• 1806:  ο  Ελβετός  Φρανσουά  Ισαάκ  ντε  Ρίβας,  σχεδίασε  τον  πρώτο  κινητήρα 

εσωτερικής  καύσης,  τον  οποίο  έθεσε  σε  ένα  όχημα,  που  θα  κινείτο  με  τη  χρήση 

μείγματος υρδογόνου και οξυγόνου. Όμως το όχημά του απέτυχε. 

• 1830: κατασκευάζεται στη Σκωτία η πρώτη ηλεκτρική άμαξα, όμως παρέμεινε στην 

αφάνεια  λόγω  της  περιορισμένης  ισχύος  της  μπαταρίας  που  διέθετε.  Το  1881 

κατασκευάζονται  πιο  ισχυρές  μπαταρίες  και  έτσι  εμφανίζονται  οι  πρώτες 

ηλεκτρικές άμαξες σε Γαλλία, Μεγάλη Βρετανία και Αμερική. 

• 1862:  ο  Γαλλος  Ετιέν  Λενουά  κατασκεύασε  ένα  βελτιωμένο  κινητήρα  που 

λειτουργούσε με αέριο, τον οποίο προσάρμοσε σε μια αυτοκινητάμαξα όμως ήταν 

«πιο αργό και από κάποιον που περπατούσε» όπως είπε και ο ίδιος. 

• 1870: ο Γερμανός Ζίγκφριντ Μάρκους κατασκεύασε το πρώτο βενζινοκίνητο κάρο. 

                         1.3. Φρανσουά Ισαάκ ντε Ρίβας  1.4.βενζινοκίνητο κάρο              1.5. Ετιέν Λενουά   

• 1876: ο Γερμανός Νικολάους Ότο κατοχύρωσε τον κινητήρα Ότο, έναν τετράχρονο 

κινητήρα  που  δημιουργούσε  ελπίδες  για  ελαφριά  και  ευέλικτα  αυτοκινούμενα 

οχήματα. 

                                      1.6.Αυτοκινούμενο όχημα 4χρονου κινητήρα   1.7. Νικολάους Ότο  

 

4

• 1885:  ο  Γερμανός  Μπενζ  κατασκεύασε  το  πρώτο  επιτυχημένο  βενζινοκίνητο 

αυτοκίνητο, το Motorwagen, ένα ξύλινο τρίκυκλο με πηδάλιο για αλλαγή πορείας, 

που απέδιδε 1,5 ίππους. 

  

                 1.8. Ξύλινο τρίκυκλο του Μπένζ   

• 1886: ο Γκότλιμπ Ντάιμλερ μαζί με τον Ουίλχελμ Μέιμπαχ κατασκευάζουν το πρωτο 

βενζινοκίνητο  αυτοκίνητο  που  όμως  έμοιζε  περισσότερο  με  αλογάμαξα.  Το  1890 

ξεκίνησαν την παραγωγή αυτοκινήτων και το 1892 έκαναν την πρώτη τους πώληση. 

Η  παραγωγή  επιβατικών  αυτοκινήτων  συνεχίστηκε  και  διαδόθηκε  και  σε  άλλες 

χώρες.  Το  1891  τα  πρώτα  αυτοκίνητα  στις  ΗΠΑ  κατασκευάσθηκαν  από  τον  Τζον 

Λάμπερτ.  Ήταν  τρίτροχα  με  οροφή  δανεισμένη  ‐ ως  κατασκευή  ‐  από  τις  άμαξες, 

ενώ το 1895 ο ίδιος παρουσίασε και τετράτροχη έκδοση. Η κατασκευή παρέμεινε σε 

επίπεδο  βιοτεχνίας,  όταν  οι  αδελφοί  Τσαρλς  και Φρανκ  Ντάρια,  μετά  την  πρώτη 

κατασκευή  και  επιτυχείς  δοκιμές  του  δικού  τους  οχήματος,  ίδρυσαν  την  εταιρεία 

"Duryea Motor Wagon Company" το 1896.  

 

• Στη Γαλλία, επίσης, εμφανίζονται ακόμη οι κατασκευαστές Πανάρ και Λεβασόρ και 

Αρμάν Πεζό.Οι  δύο  πρώτοι  κατασκεύασαν  το  όχημά  τους  το  1891  σε  από  κοινού 

εγχείρημα με  τον Εντουάρ Σαραζέν, ο οποίος είχε  τα δικαιώματα κατασκευής  του 

κινητήρα Μπεντς στη Γαλλία και ακολούθησε ο Πεζό. Οι Πανάρ και Λεβασόρ ήταν 

οι δημιουργοί του πρώτου συστήματος μετάδοσης όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Το 

τοποθέτησαν στο μοντέλο Πανάρ του 1895.  

5

                          1.9. Πανάρ  • 1892: ο Ρούντολφ Ντίζελ κατασκευάζει τον πρώτο κινητήρα  εσωτερικής καύσης με 

καύσιμο  το  πετρέλαιο.  Αρχικά  ο  κινητήρας  του  δεν  χρησιμοποιήθηκε  στα 

αυτοκίνητα,  καθώς  ήταν  αρκετά  βαρύς,  αλλά  το  1898  κινητήρες  ντίζελ 

χρησιμοποιούνταν  σε  εργοστάσια,  για  να  κινούν  αντλίες  σε  υδρευτικά  και 

αρδευτικά  δίκτυα,  σε  θαλάσσια  οχήματα  κτλ.  Με  τη  συνεχή  βελτίωσή  του,  ο 

κινητήρας ντίζελ άρχισε να χρησιμοποιείται σε φορτηγά αυτοκίνητα και, αργότερα, 

σε λεωφορεία. 

                       1.10. κινητήρας εσωτερικής καύσης με πετρέλαιο   1.11. ο Ρούντολφ Ντίζελ                            • 1896: ο Χένρι Φορντ με το πρώτο όχημά του, το Quadricycle, ένα κάρο με πηδάλιο 

και χωρίς φρένα.  

                         1.12.Χένρι Φορντ   

6

• 1896:  φτάνει  στη  χώρα  μας  το  πρώτο  αυτοκινούμενο  όχημα,  ένα  Peugeot,  του 

οποίου ιδιοκτήτης ήταν ο πλούσιος Αθηναίος, ο Νικόλας Κοντογιαννάκης. 

 

20ος αιώνας. 

Το  κόστος παρέμενε πάντα  ένα πρόβλημα στην  κατασκευή  και  πώληση αυτοκινήτων. 

Αυτό  ίσχυε  μέχρι  το  1908,  οπότε  και  σημειώνεται  ο  πρώτος  μεγάλος  σταθμός  στην 

ιστορία  του αυτοκινήτου: Ο Χένρι Φορντ,  έχοντας δημιουργήσει από  το 1903  τη δική 

του  ομώνυμη  εταιρεία  κατασκευής  αυτοκινήτων,  πήρε  μια  σημαντική  απόφαση:  Να 

δημιουργήσει ένα αυτοκίνητο, που ο μέσος πολίτης θα μπορούσε να αποκτήσει και να 

χρησιμοποιήσει σε καθημερινή βάση. Το 1908 παράγεται και διοχετεύεται στην αγορά 

το αυτοκίνητο  ‐  ιστορικός σταθμός  της αυτοκίνησης:  Είναι  το Ford Model T,  το οποίο 

στοίχιζε μόλις 950 δολάρια.   

 

   1.13,1.14.Ford Model T Τα επόμενα χρόνια ιδρύονται οι: Alfa Romeo, Datsun, BMW, Morris, Dodge. Κατά τον Α’ 

Παγκόσμιο Πόλεμο  έχουμε  την  εφεύρεση  της  ηλεκτρικής  μίζας,  η  οποία  θα  βάλει  τις 

γυναίκες  στο  τιμόνι,  κάτι  που  περίμεναν  γιατί,  διανύοντας  μεγάλες  αποστάσεις,  θα 

αποδείκνυαν ότι μπορούσαν να επιβιώσουν και μόνες τους. 

        Το 1914 κατασκευάζεται το πρώτο αυτοκίνητο από ατσάλι από τα αδέρφια Ντοτζ, 

το  οποίο  χρησιμοποιεί  και  ο  αμερικάνικος  στρατός.  Στο  τέλος  του  πολέμου 

δημιουργούνται αυτοκίνητα με πολύ δυνατούς κινητήρες, πολυτελή και ποιοτικά, όπως 

τα : Hispano Suiza, Lancia, Bugatti, Aston Martin, MG κ.α.  

       Στα τέλη του 1916, με τα ξύλα εφηύραν ένα υβριδικό αυτοκίνητο που είχε και μια 

εσωτερική  μηχανή  και  μια  ηλεκτρική  μηχανή.  Από  τη  στροφή  του  αιώνα,  η  Αμερική 

ήταν ακμάζουσα στα αυτοκίνητα, τώρα που ήταν διαθέσιμα στον ατμό, ηλεκτρικό, ή οι 

εκδόσεις βενζίνης, γίνονταν δημοφιλέστερες. 

 

 

7

       1.15.ένα υβριδικό αυτοκίνητο 

     Γενικότερα,  σε  όλη  την  ιστορική  εξέλιξη  του  αυτοκινήτου  υπήρξε  μεγάλος 

ανταγωνισμός μεταξύ των εφευρετών, των κατασκευαστών και των παραγωγών καθώς 

συνεχώς ο ένας προσπαθούσε να  ξεπεράσει κατά πολύ τον προηγούμενο του. Ακόμα, 

κυρίως στις πρώτες προσπάθειες κατασκευής των πρώτων μοντέλων,   η αποδοχή από 

τον  κόσμο    τις  περισσότερες  φορές  ήταν  μικρή  και  η  απόρριψη  μεγάλη    γιατί  οι 

αποδόσεις  τους  ήταν  ελάχιστες  και  άρα  δεν  ήταν  αξιόπιστα  και  αποτελεσματικά.  Τα 

αυτοκίνητα έχουν αλλάξει πολύ με το πέρασμα του χρόνου. Σήμερα, κινούνται ομαλά 

και διαθέτουν άνετα καθίσματα. Τα μοντέρνα αμάξια είναι πολύ πιο ασφαλή, με ζώνες 

ασφαλείας.  

Η  ραγδαία  εξέλιξη  του  αυτοκινήτου  σημειώθηκε  το  1920  και  η  τελειοποίησή  του 

επέτρεψε στις φίρμες της εποχής εκείνης να κατασκευάσουν αυτοκίνητα πολυτελείας, 

τα  οποία  κυκλοφορούσαν  κατά  χιλιάδες  στις  ευρωπαϊκές  και  αμερικανικές  πόλεις. 

Οι συνεχείς βελτιώσεις στον κινητήρα και στο αμάξωμα έκαναν φανερά από πολύ νωρίς 

τα τεράστια πλεονεκτήματα του αυτοκινήτου απέναντι στα άλλα μεταφορικά μέσα. 

 

      1.2 Βασικοί τύποι κινητήρων του αυτοκινήτου   1.2.1 Ιστορία κινητήρων Otto και Diesel  

Πρόδρομος του βενζινοκινητήρα θεωρείται η ατμομηχανή, που πρωτοεμφανίστηκε τον 

18ο  αιώνα.  Η  ΜΕΚ,  που  ακολούθησε  τον  19ο  αιώνα  ως  βελτίωση  για  πολλές 

εφαρμογές, δε μπορεί να αποδοθεί μόνο σε έναν εφευρέτη. Το 1824, ο Γάλλος φυσικός 

Σαντί Καρνό δημοσίευσε το κλασικό πλέον σύγγραμμα Σκέψεις  

πάνω στην Ωστική δύναμη της θερμότητας στο οποίο περιέγραψε τις βασικές αρχές της 

θεωρίας εσωτερικής καύσης. 

8

Στα  επόμενα  χρόνια  εμφανίστηκαν  βελτιωμένοι  τύποι,  καθώς  και  κινητήρες  στους 

οποίους το καύσιμο συμπιεζόταν πριν αναφλεγεί. Κανένας τους όμως δεν αποδείχθηκε 

ικανοποιητικός  μέχρι  το  1860,  οπότε  ο  Γάλλος  Ετιέν  Λενουάρ  παρουσίασε  έναν 

κινητήρα  με  φωταέριο  και  με  σχετικά  καλή  απόδοση. 

 

1.16. κινητήρας με φωτοαέριο     

Μια σημαντικότατη εξέλιξη πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι  το 1862, όταν δημοσιεύτηκε η 

περιγραφή  του  ιδανικού  κύκλου  λειτουργίας  μιας  μηχανής  εσωτερικής  καύσης  από  τον 

Αλφόνς Μπω ντε Ροσά, ο οποίος ήταν και ο πρώτος που διατύπωσε τις συνθήκες για την 

άριστη  απόδοση.  Ο  κινητήρας  του  Μπω  ντε  Ροσά  προέβλεπε  τετράχρονο  κύκλο,  σε 

αντίθεση  με  το  δίχρονο  κύκλο  (είσοδος‐ανάφλεξη  και  ισχύς‐έξοδος)  του  Λενουάρ.  Όμως 

στα  επόμενα  14  χρόνια  ο  τετράχρονος  κινητήρας  έμεινε  στα  χαρτιά.  Εμφανίστηκε  ως 

κατασκευή του Γερμανού μηχανικού Νικολάους Ότο, του οποίου η εταιρία Ότο και Λάνγκεν 

στο  Ντόιτς  είχε  προηγουμένως  κατασκευάσει  έναν  βελτιωμένο  δίχρονο  κινητήρα.  Ο 

κινητήρας  ήταν  πολύ  θορυβώδης  και  μικρής  ισχύος,  όμως  η  κατανάλωση  καυσίμου  ανά 

μονάδα  ισχύος  ήταν  μικρότερη  από  τη  μισή  κατανάλωση  του  κινητήρα  του  Λενουάρ,  γι’ 

αυτό και είχε εμπορική επιτυχία.  

         1.17. Otto 

9

     Το  1867  παρουσιάστηκε  αυτός  ο  κινητήρας  στην  παγκόσμια  έκθεση  του  Παρισιού 

και, παρά τη θορυβώδη λειτουργία του, πήρε ένα χρυσό βραβείο, γιατί είχε κατά 60% 

μειωμένη κατανάλωση καυσίμου.  

Η μεγάλη ζήτηση για τους κινητήρες του Ότι οδήγησε στην ίδρυση από τον Λάνγκεν της 

ανώνυμης εταιρίας Deutz AG στην Κολωνία, το έτος 1872, η οποία είχε στόχο τη μαζική 

παραγωγή  κινητήρων.  Το  1876  η  εταιρεία  χρησιμοποίησε  το  τετράχρονο  κύκλο  του 

Μπω ντε Ροσά στον σχεδιασμό ενός νέου κινητήρα. Η επιτυχία ήταν άμεση.  

 Παρά  το μεγάλο βάρος και  τη μέτρια οικονομία στα επόμενα 17  χρόνια πουλήθηκαν 

σχεδόν 50.000  κινητήρες  συνολικής  ισχύος  200.000  περίπου  ίππων,  ενώ ακολούθησε 

μια  ραγδαία  εξελισσόμενη  ποικιλία  μηχανών  του  τύπου  αυτού.  Η  κατασκευή  του 

κινητήρα Ότο στις Η.Π.Α ξεκίνησε το 1878,  έναν χρόνο μετά την κατοχύρωση από τον 

Ότο της σχετικής ευρεσιτεχνίας. Το 1892 από τον Γερμανό μηχανικό  Ρούντολφ Ντήζελ 

(Rudolf  Diesel  1858‐1913)ανακοινώθηκε  ως  ευρεσιτεχνία  το  έτος  1892  ο  ομώνυμος 

κινητήρας  και  μελετήθηκε  στα  έτη  1893‐1897  με  χρηματική  υποστήριξη  της  εταιρίας 

Friedrich Krupp AG. 

Το  πρώτο  λειτουργικά  ολοκληρωμένο  δείγμα  με  καλό  βαθμό  αποδόσεως  και       

εξοικονόμηση καυσίμου, κατασκευάστηκε στο εργοστάσιο της εταρίας MAN στην πόλη 

Augsburg  της  Βαυαρίας.  Αργότερα  ιδρύθηκαν  εργοστάσια  σε  διάφορες  ευρωπαϊκές 

πόλεις για τη μαζική παραγωγή κινητήρων ντήζελ. 

                

1.18. Diesel       

10

     1.2.2 Βενζινοκινητήρας Αρχή λειτουργίας του κινητήρα βενζίνης Otto και οι χρόνοι. 

 

Η αναλυτική λειτουργία των χρόνων που παρατηρούμε στην παρακάτω φωτογραφία καθώς 

και τι συμβαίνει στον κάθε χρόνο. 

  

 

 

1.19. Παρατηρούμε ένα σύγχρονο βενζινοκινητήρα με σύστημα άμεσου ψεκασμού και επανακυκλοφορίας των αερίων  

  

1. Με ανοιχτή την βαλβίδα εισόδου το έμβολο κατέρχεται, κατά τον χρόνο εισαγωγής. 

Το  κενό  που  δημιουργείται  προκαλεί  αναρρόφηση  μίγματος  ατμών  βενζίνης  και 

αέρα. 

11

 1.20. Στάδιο 1          Στάδιο 2  1. Το  μίγμα  συμπιέζεται  καθώς  το  έμβολο  ανέρχεται  κατά  τον  χρόνο  συμπίεσης  με 

κλειστές  βαλβίδες.  Με  το  τέλος  του  χρόνου  αυτού,  το  μίγμα  αναφλέγεται  με  τη 

βοήθεια ηλεκτρικού σπινθήρα. 

2. Κατά  τον  χρόνο  ισχύος  οι  βαλβίδες  παραμένουν  κλειστές  ενώ  η  πίεση  από  την 

καύση πιέζει την κεφαλή του εμβόλου. 

 1.21. Στάδιο 3          Στάδιο 4 

12

3. Κατά  τον  χρόνο  εξαγωγής,  το  ανερχόμενο  έμβολο  αναγκάζει  τα  προϊόντα  της 

καύσης να εξέλθουν από την ανοιχτή βαλβίδα εξόδου. 

 1.2.3 Πετρελαιοκινητήρας  Αρχή λειτουργίας του κινητήρα πετρελαίου Diesel και οι χρόνοι.  

  1.22. 1η φάση‐εισαγωγής        2η φάση‐συμπίεσης:     1. 1η  φάση‐εισαγωγής: Το  έμβολο  ακολουθεί  καθοδική  πορεία  δημιουργώντας 

υποπίεση. Όση ώρα η βαλβίδα εισαγωγής παραμένει ανοικτή ο θάλαμος καύσης 

γεμίζει με ατμοσφαιρικό αέρα που μπορεί να περιέχει και καυσαέρια αν υπάρχει 

σύστημα επανακυκλοφορίας. 

2. 2η φάση‐συμπίεσης: Την στιγμή που όλες οι βαλβίδες κλείνουν, το πιστόνι κινείται 

προς τα πάνω μέχρι να φτάσει στο άνω νεκρό σημείο. Η αυξημένη συμπίεση  (25‐

55bar) προκαλεί την αύξηση της θερμοκρασίας του αέρα (600‐9000C) η οποία είναι 

σχεδόν η διπλάσια από τη θερμοκρασία αυτανάφλεξης του καυσίμου.   

3. 3η  φάση‐ανάφλεξη  &  εκτόνωση: Προς  το  τέλος  του  χρόνου  συμπίεσης 

πραγματοποιούνται  οι  ψεκασμοί  του  καυσίμου  στην  μορφή  ατμών  οι  οποίοι 

αναμειγνύονται με το θερμό αέρα. Τότε αυτοαναφλέγονται σε πύρινο περιβάλλον 

που  φτάνει  τους  2.5000C  και  σε  πίεση  μπορεί  να  αγγίξει  και  τα  100bar.  Από  τη 

στιγμή  που  θα  ψεκαστεί  το  καύσιμο,  μέχρι  την  ανάφλεξη  του,  υπάρχει 

καθυστέρηση  της  αυτανάφλεξης  που  διαρκεί  0,5‐2  χιλιοστά  του  δευτερολέπτου. 

Για  αυτό  στα  πρόσφατα  συστήματα  πραγματοποιείται  από  πριν  ένας 

μικροψεκασμός  που  μειώνει  και  το  χαρακτηριστικό  κροτάλισμα  των  κινητήρων 

diesel. 

13

4. 4η  φάση‐εξαγωγή: Όταν  η  φάση  εκτόνωσης  πλησιάζει  στην  ολοκλήρωση  της  και 

αφού το πιστόνι έχει αρχίσει να ξανανεβαίνει ανοίγει η βαλβίδα εξαγωγής ώστε να 

βγουν  τα  καυσαέρια.  Η  πίεση  μειώνεται  απότομα  στα  3‐4bar  και  προοδευτικά 

αγγίζει  την  ατμοσφαιρική  και  η  βαλβίδα  εξαγωγής  κλείνει  με  ένα  μικρό  βαθμό 

επικάλυψης με τις εισαγωγής (συνήθως 20 μοίρες). 

   

1.23. 3η φάση‐ανάφλεξη        4η φάση‐εξαγωγή  5. 3η  φάση‐ανάφλεξη  &  εκτόνωση: Προς  το  τέλος  του  χρόνου  συμπίεσης 

πραγματοποιούνται  οι  ψεκασμοί  του  καυσίμου  στην  μορφή  ατμών  οι  οποίοι 

αναμειγνύονται με το θερμό αέρα. Τότε αυτοαναφλέγονται σε πύρινο περιβάλλον 

που  φτάνει  τους  2.5000C  και  σε  πίεση  μπορεί  να  αγγίξει  και  τα  100bar.  Από  τη 

στιγμή  που  θα  ψεκαστεί  το  καύσιμο,  μέχρι  την  ανάφλεξη  του,  υπάρχει 

καθυστέρηση  της  αυτανάφλεξης  που  διαρκεί  0,5‐2  χιλιοστά  του  δευτερολέπτου. 

Για  αυτό  στα  πρόσφατα  συστήματα  πραγματοποιείται  από  πριν  ένας 

μικροψεκασμός  που  μειώνει  και  το  χαρακτηριστικό  κροτάλισμα  των  κινητήρων 

diesel. 

6. 4η  φάση‐εξαγωγή: Όταν  η  φάση  εκτόνωσης  πλησιάζει  στην  ολοκλήρωση  της  και 

αφού το πιστόνι έχει αρχίσει να ξανανεβαίνει ανοίγει η βαλβίδα εξαγωγής ώστε να 

βγουν  τα  καυσαέρια.  Η  πίεση  μειώνεται  απότομα  στα  3‐4bar  και  προοδευτικά 

αγγίζει  την  ατμοσφαιρική  και  η  βαλβίδα  εξαγωγής  κλείνει  με  ένα  μικρό  βαθμό 

επικάλυψης με τις εισαγωγής (συνήθως 20 μοίρες). 

14

 1.2.4  Βοηθητικά συστήματα  Ανάλυση εξαρτημάτων ως προς τη λειτουργία τους στον κινητήρα. 1.Σύστημα ανάφλεξης: 

Τα ηλεκτρικά συστήματα ανάφλεξης είναι μαγνητικά ή συστήματα συσσωρευτή και πηνίου. 

Το  μαγνητικό  σύστημα  είναι  αυτοδύναμο  και  χρειάζεται  μόνο  τους  σπινθηριστές  και  την 

καλωδίωση,  ενώ  το  σύστημα  συσσωρευτή  και  πηνίου  συνεπάγεται  χρήση  πολλών 

εξαρτημάτων.  Το  κύκλωμα  περιλαμβάνει  τον  συσσωρευτή,  ένας  πόλος  του  οποίου 

γειώνεται, ενώ ο άλλος οδηγεί μέσω διακόπτη στην πρωτεύουσα περιέλιξη του πηνίου και 

σε έναν αυτόματο διακόπτη. 

 

                      1.24. Σύστημα ανάφλεξης      

 Ο  σπινθηριστής  λειτουργεί  κάτω  από  αντίξοες  συνθήκες.  Είναι  εκτεθειμένος  στις  υψηλές 

θερμοκρασίες  και  πιέσεις  του  θαλάμου  καύσης  καθώς  και  στις  ρυπαντικές  ιδιότητες  των 

προϊόντων  της  καύσης.  Απαιτεί  επομένως  μεγαλύτερη  συντήρηση  και  είναι  συνήθως  το 

πλέον βραχύβιο εξάρτημα του βενζινοκινητήρα. 

  

Το σύστημα έναυσης με πυκνωτή παρέχει σπινθήρα με μεγάλη ένταση,  καθιστώντας έτσι 

ευκολότερη την έναυση ενός ψυχρού ή υπερπληρωμένου με καύσιμο κυλίνδρου. Συνεχίζει 

να  προκαλεί  σπινθήρα  ακόμη  και  όταν  στα  ηλεκτρόδιά  του  σπινθηριστή  υπάρχουν 

αποθέσεις ή έχει μεγαλώσει το διάκενο. Άλλα πλεονεκτήματα είναι ο μεγαλύτερος χρόνος 

ζωής  του  σπινθηριστή,  καλύτερη  έναυση  για  μεγαλύτερη  περιοχή  ταχυτήτων  και 

μεγαλύτερη αντοχή στην υγρασία. 

Το μαγνητικό σύστημα είναι μια γεννήτρια εναλλασσόμενου ρεύματος με μόνιμο μαγνήτη, 

για τη λειτουργία των σπινθηριστών. Το σύστημα αυτό απαιτεί μόνο σπινθηριστές, καλώδια 

και διακόπτες. 

   

15

2. Σύστημα εξαγωγής  

Τα καυσαέρια περνούν μέσα από τον σιγαστήρα που περιορίζει τις ηχητικές ταλαντώσεις. Ο 

σιγαστήρας  αποσβένει  τις  ταλαντώσεις  αυτές  έτσι  ώστε  τα  καυσαέρια  να  εξέρχονται 

σχετικά  ομαλά  και  χωρίς  μεγάλο  θόρυβο.  Οι  συνηθέστεροι  σήμερα  σιγαστήρες 

χρησιμοποιούν θαλάμους συντονισμού που  επικοινωνούν με  τους  χώρους διέλευσης  των 

καυσαερίων. Από κάθε θάλαμο ξεκινούν  ταλαντώσεις σε συχνότητα που καθορίζεται από 

τις διαστάσεις του. Οι ταλαντώσεις αυτές εξουδετερώνουν ή απορροφούν τις ταλαντώσεις 

του  διερχόμενου  ρεύματος  των  καυσαερίων,  που  έχουν  την  ίδια  περίπου  συχνότητα. 

Αρκετοί τέτοιοι θάλαμοι, ένας για κάθε μία από τις επικρατέστερες συχνότητες στο ρεύμα 

των  καυσαερίων  μειώνουν  αποτελεσματικά  τον  θόρυβο.  Στο  σύστημα  εξαγωγής 

προστίθενται  συχνά  συσκευές  ελέγχου  των  καυσαερίων,  με  σκοπό  τη  μείωση  της 

ατμοσφαιρικής  ρύπανσης.  Μέσα  στο  σιγαστήρα  τοποθετούνται  κατάλληλοι  καταλύτες 

(υλικά  που  διευκολύνουν  επιλεκτικά  επιθυμητές  χημικές  αντιδράσεις),  έτσι  ώστε  να 

μειώνεται η εκπομπή άκαυστων υδρογονανθράκων ή μονοξειδίου του άνθρακα. 

 

 1.25. Σύστημα εξαγωγής   

3. Ψεκασμός καυσίμου  

Συστήματα  με  ψεκασμό  βενζίνης,  στα  οποία  το  καύσιμο  προωθείται  με  αντλία  και 

ψεκάζεται κατ’ ευθείαν στον κύλινδρο, είχαν χρησιμοποιηθεί σε μηχανές αεροπλάνων πριν 

από τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Η απόδοση των κινητήρων αυτών ήταν εξαιρετική, αλλά το 

μεγάλο κόστος τους, σε σχέση με τον κινητήρα με εξαεριωτήρα, περιόρισε τη διάδοσή τους. 

  

Ένα σύγχρονο σύστημα ψεκασμού μπορεί να αποτελείται από μια απλή αντλία με ανάλογο 

σύστημα διανομής ή από πολλαπλές αντλίες. 

  

16

Τα  κυριότερα  πλεονεκτήματα  ψεκασμού  της  βενζίνης  είναι:  οικονομία  καυσίμου  λόγω 

ακριβέστερης αναλογίας καυσίμου προς αέρα , περισσότερη ισχύς λόγω της μη θέρμανσης 

του καυσίμου, αποφυγή τυχόν στερεών αποθέσεων και, τέλος, πιο ομοιόμορφη και άμεση 

τροφοδοσία καύσιμου μίγματος στους κυλίνδρους.  

 1.26. Ψεκασμός καυσίμου   4.Βαλβίδες οστήρα και ζύγωθρα  

Στον  κινητήρα  με  βαλβίδες  στην  κεφαλή,  τα  ωστήρια  που  συνδέονται  με  τα  αντίστοιχα 

έκκεντρα κινούνται κατακόρυφα μέχρι να συναντήσουν τα ζύγωθρα, που είναι πάνω στην 

κεφαλή  των  κυλίνδρων.  Τα  τελευταία συνδέονται στο άλλο άκρο  τους με  τα στελέχη  των 

βαλβίδων και μεταδίδουν σε αυτές  την κίνηση από  το αντίστοιχο έκκεντρο.  Ανάμεσα στο 

στέλεχος και στο ζύγωθρο προβλέπεται διάκενο, για το κατάλληλο κλείσιμο των βαλβίδων, 

όταν  μεταβάλλεται  η  θερμοκρασία  του  κινητήρα.  Η  βαλβίδα  εισαγωγής  πρέπει  να  είναι 

ανοιχτή όταν  το έμβολο κατέρχεται  κατά  τον  χρόνο εισαγωγής 

και  η  βαλβίδα  εξαγωγής  να  είναι  ανοιχτή  όταν  το  έμβολο 

ανέρχεται  κατά  τον  χρόνο  εξαγωγής.  Θα  φαινόταν  φυσικό 

επομένως το ανοιγοκλείσιμο να γίνεται στα κατάλληλα άνω και 

κάτω νεκρά σημεία. Ο χρόνος όμως για το ανοιγοκλείσιμο των 

βαλβίδων καθώς και η υψηλή ταχύτητα στην έναρξη και τη λήξη 

της  ροής  των  αερίων  απαιτούν  οι  διαδικασίες  του ανοίγματος 

να  προηγούνται  ελαφρώς  του  άνω  νεκρού σημείου,  ενώ  οι 

αντίστοιχες  του  κλεισίματος  να  έπονται  του  κάτω  νεκρού 

σημείου. Έτσι, οι φάσεις ανοίγματος γίνονται νωρίτερα και οι  

                                                                                                                       1.27.Βαλβίδες οστήρα                                                                                                                            και ζύγωθρα 

17

αντίστοιχες  του  κλεισίματος  καθυστερούν  λίγο,  ώστε  με  κατάλληλη  διαμόρφωση  το 

έκκεντρο να επιτρέπει προοδευτικό αρχικό άνοιγμα και το τελικό κλείσιμο. Άλλος λόγος που 

επιβάλλει το πρωθύστερο του ανοίγματος και κλεισίματος είναι η αρτιότερη πλήρωση και 

εκκένωση των κυλίνδρων.  

                                                                                          1.3 Τα κύρια μέρη αυτοκινήτου Τα κύρια μέρη του αυτοκινήτου είναι:  

1.  το πλαίσιο που αποτελεί το σκελετό του αυτοκινήτου και πάνω του συναρμολογούνται 

όλα τα άλλα όργανα  

2.  ο  κινητήρας  με  το  ηλεκτρικό  σύστημα  που  εξασφαλίζουν  την  αυτόνομη  κίνηση  του 

αυτοκινήτου  

 3. το σύστημα μετάδοσης της κίνησης (άξονες, σύνδεσμοι)  

4. οι τροχοί που εξασφαλίζουν τη στήριξη του αυτοκινήτου στο έδαφος  

5.το σύστημα ανάρτησης  

6.το σύστημα πέδησης (φρένα)  

7.το  αμάξωμα,  που  κατασκευάζεται  ανάλογα  με  τη  χρήση  για  την  οποία  προορίζεται  το 

αυτοκίνητο.  

 

  1.3.1 Πλαίσιο Αποτελεί  το  σκελετό  του  αυτοκινήτου.  Είναι  μια  άκαμπτη  κατασκευή  από  ένα  σύνολο 

χαλύβδινων δοκών που δέχεται όλες  τις  καταπονήσεις  του οχήματος. Η διαμόρφωση  του 

πλαισίου  είναι  τέτοια,  ώστε  πάνω  του  να  συναρμολογούνται  κατάλληλα  τα  όργανα  του 

αυτοκινήτου,  ο  κινητήρας,  και  το  σύστημα ανάρτησης.  Γι`  αυτόν  το  λόγο  και  έχει  ειδικές 

υποδοχές,  πέλματα,  δευτερεύουσες δοκούς. Οι  κατασκευαστές αυτοκινήτων προσπαθούν 

να  δώσουν  ανθεκτικότερα  πλαίσια,  με  βάρος  και  κόστος  κατασκευής  μέσα  σε  ορισμένα 

πλαίσια.  Ειδική  κατασκευή  πλαισίου  υπάρχει  στα  αυτοκίνητα  αγώνων  και  στα  σπορ 

αυτοκίνητα.  

 

18

 

1.28. Πλαίσιο  

1.3.2 Μετάδοση Κίνησης Το σύστημα μετάδοσης ενός αυτοκινήτου πρέπει να εκτελεί της παρακάτω λειτουργίες:  

1.να θέτει το αυτοκίνητο σε κίνηση 

2.να του δίνει τη δυνατότητα να κινείται προς τα εμπρός ή προς τα πίσω  

3.να μεταβάλλει τις ταχύτητες των τροχών πάνω σε στροφές  

4.να επιτρέπει στον κινητήρα να λειτουργεί όταν το αυτοκίνητο είναι σταματημένο  

5.να βοηθάει τον οδηγό να κρατά τις στροφές του κινητήρα στη βέλτιστη περιοχή έτσι ώστε 

να έχει τη μικρότερη δυνατή κατανάλωση.  

 Ένα  συμβατικό  σύστημα  μετάδοσης  αποτελείται  από  το  σύστημα  του  συμπλέκτη,  το 

κιβώτιο ταχυτήτων και το διαφορικό με τα ημιαξόνια.  

 

 1.29. Σύστημα μετάδοσης 

 

19

     Το πρώτο κατά σειρά εξάρτημα του συστήματος μετάδοσης είναι ο συμπλέκτης, με τον 

οποίο ο κινητήρας συνδέεται με το κιβώτιο ταχυτήτων. Η βασική λειτουργία του συμπλέκτη 

είναι  η  ομαλή  μεταφορά  της  ισχύος  με  τους  λιγότερο  δυνατούς  κραδασμούς.  Τα  πιο 

συνηθισμένα  συστήματα  συμπλεκτών  είναι  τα  εξής:  Μηχανικός  συμπλέκτης  (ξηρός  και 

υγρός)  και  Υδραυλικός  μετατροπέας  ροπής.  Τα  κιβώτια  ταχυτήτων  χρησιμοποιούνται  για 

τον  υποπολλαπλασιασμό  των  στροφών.  Τα  αυτοκίνητα  έχουν  συνήθως  τέσσερις  ή  πέντε 

ταχύτητες για εμπρόσθια κίνηση και μία για όπισθεν. Ο κινητήρας μπαίνει σε κίνηση χωρίς 

το αυτοκίνητο να κινείται. Τότε, με κατάλληλο χειρισμό του συμπλέκτη, που ενώνεται με το 

κιβώτιο ταχυτήτων με ειδικό σύνδεσμο και ανάλογο χειρισμό του κιβωτίου, η άτρακτος του 

κινητήρα  έρχεται,  σε  συνδυασμό  με  την  άτρακτο  μετάδοσης  της  κίνησης,  σε  ορισμένη 

σχέση  στροφών.  Η  θέση  αυτή  των  ατράκτων  έχει  ως  συνέπεια  την  εκκίνηση  του 

αυτοκινήτου . 

   1.30. Συμπλέκτης                                    1.31. Κιβώτιο ταχυτήτων      Το  σύστημα  του  διαφορικού  και  των  ημιαξονίων  επινοήθηκε  για  την  άνετη  κίνηση  του 

οχήματος  σε  καμπύλες  οδούς  (στροφές).  Έτσι  πετυχαίνεται  η  διαφορετική  ταχύτητα 

περιστροφής  των  τροχών  (ο  εξωτερικός  τροχός  διανύει  μεγαλύτερη  απόσταση  από  τον 

εσωτερικό), πράγμα που θα ήταν ακατόρθωτο αν υπήρχε ενιαίος άξονας και για τους δύο 

κινητήριους  τροχούς  (δηλ.  έλειπαν  τα  ημιαξόνια).  Παλαιότερα  είχαν  επινοηθεί  και  άλλα 

συστήματα μετάδοσης κίνησης, π.χ. μετάδοση της κίνησης μέσω αλυσίδας. Εκτός από την 

κλασική  διάταξη  (μπροστά  η  μηχανή  και  πίσω  οι  κινητήριοι  τροχοί)  υπάρχουν  και  άλλες 

διατάξεις κατασκευής, όπως πίσω ο κινητήρας και πίσω οι κινητήριοι τροχοί ή μπροστά  ο 

κινητήρας  και  μπροστά οι  κινητήριοι  τροχοί.  Για  κάθε διάταξη  εφαρμόζεται  και  ιδιαίτερο 

σύστημα μετάδοσης της κίνησης. 

20

 

1.32.σύστημα του διαφορικού και των ημιαξονίων    1.3.3 Τροχοί Οι  τροχοί στηρίζουν  το αυτοκίνητο στο έδαφος. Οι πρώτοι  τροχοί που χρησιμοποιήθηκαν 

ήταν  ξύλινοι,  ακτινωτοί  με  μεταλλική  στεφάνη,  εντελώς  μεταλλικοί  κλπ.  Σήμερα 

αποτελούνται  από  ένα  μεταλλικό  δίσκο  (ζάντα)  που  περιβάλλεται  από  έναν  ελαστικό 

αεροθάλαμο  (σαμπρέλα).  Η  σαμπρέλα  καλύπτεται  από  το  ελαστικό  (επίσωτρο),  που 

αποτελείται από το πέλμα και από στρώματα λινού νήματος. Οι τροχοί πρέπει να είναι έτσι 

κατασκευασμένοι, ώστε να μπορούν να απορροφούν τους κραδασμούς του οχήματος κατά 

τη  διάρκεια  της  οδήγησης  και  επιπλέον  να  έχουν  μεγάλη  διάρκεια  ζωής. 

   

 1.33. Τροχοί 

21

1.3.4 Σύστημα πέδησης Το σύστημα πέδησης (φρένα) χρησιμεύει για να μειώνει την ταχύτητα του οχήματος, ακόμα 

και να  το σταματά τελείως όταν χρειάζεται.  Κάθε αυτοκίνητο έχει δύο φρένα ανεξάρτητα 

μεταξύ  τους∙  στο  ένα ο  χειρισμός από  τον οδηγό  γίνεται με  το  χέρι  (χειρόφρενο)  και στο 

άλλο  με  το  πεντάλ  ποδιού  (ποδόφρενο).  Το  χειρόφρενο  χρησιμοποιείται  κυρίως  στη 

στάθμευση  του  οχήματος  και ως  βοηθητικό  σε  περίπτωση ανάγκης.  Λειτουργεί  μηχανικά 

ακινητοποιώντας τον άξονα μόνο στους πίσω τροχούς, αλλά με την αύξηση της ταχύτητας 

των  οχημάτων  λειτουργεί  και  στους  τέσσερις  τροχούς  για  μεγαλύτερη  ασφάλεια.  Το 

ποδόφρενο λειτουργεί στους τροχούς μέσω συστήματος σιαγόνων ή ταινιών. Μέσω ειδικού 

μηχανισμού οι σιαγόνες ανοίγουν,  έρχονται σε  επαφή με  τους  ίδιους  τους  τροχούς με  τη 

βοήθεια  τυμπάνων  και  η  αναπτυσσόμενη  δύναμη  τριβής  έχει  ως  αποτέλεσμα  το 

φρενάρισμα  του  αυτοκινήτου.  Η  μετάδοση  της  λειτουργίας  στις  σιαγόνες  γίνεται  είτε  με 

μηχανικό σύστημα (μοχλοί και συρματόσκοινα) είτε με υδραυλικό (υδραυλικά φρένα). 

 1.34. Φρένα  1.3.5 Σύστημα ανάρτησης Το σύστημα ανάρτησης είναι το σύνολο των στοιχείων που εξασφαλίζουν τη σύνδεση των 

τροχών  με  το  πλαίσιο.  Ο  τρόπος  σύνδεσης  πρέπει  να  εξασφαλίζει  την  απορρόφηση  των 

κραδασμών και την ομαλή λειτουργία του αυτοκινήτου κατά την εκκίνηση και κίνησή του. Ο 

τέτοιος  τρόπος  σύνδεσης  εξασφαλίζεται  από  μία  σειρά  ελαστικά  στοιχεία,  ελατήρια 

ελασματικά,  ελατήρια  ελικοειδή  και  ράβδους  στρέψης.  Τα  σύγχρονα  συστήματα 

συμπληρώνονται με μία σειρά αμορτισέρ.  

22

 

1.35.Σύστημα αναρτήσεων  1.3.6 Αμάξωμα Το αμάξωμα, που μπορεί να είναι κλειστό ή ανοιχτό, είναι το μέρος του αυτοκινήτου που 

δέχεται τους επιβάτες και το φορτίο. Υπάρχουν διάφοροι τύποι αμαξωμάτων και συνήθως 

κατασκευάζονται  από  φύλλα  σιδήρου.  Ο  τύπος  και  η  κατασκευή  του  αμαξώματος 

καθορίζεται από  τις σύγχρονες απαιτήσεις  (οικονομίας,  παραγωγής κλπ.).  Στα αυτοκίνητα 

που προορίζονται για μακρινά ταξίδια τα αμαξώματα είναι εφοδιασμένα με τα απαραίτητα 

εξαρτήματα  για  τη  διαδρομή.  Το  αμάξωμα  συμπληρώνεται  πάντα  με  πολυάριθμα 

προσαρτήματα (καθίσματα, κρύσταλλα, προφυλακτήρες) και την απαιτούμενη διακόσμηση. 

1.36. Αμάξωμα   1.3.7 Το εσωτερικό του αυτοκινήτου Στο  εσωτερικό  του  αυτοκινήτου  και  στο  χώρο  του  οδηγού  υπάρχουν  συγκεντρωμένα  τα 

όργανα ελέγχου και χειρισμού του οχήματος. Δηλαδή το τιμόνι για την οδήγηση, ο μοχλός 

ταχυτήτων  (λεβιέ)  για  την  αλλαγή  ταχύτητας,  το  χειρόφρενο  με  το  μηχανισμό 

23

σταθεροποίησης.  Στο  δάπεδο  υπάρχουν  τα  πεντάλ  του  συμπλέκτη  (ντεμπραγιάζ),  του 

φρένου και το πεντάλ του επιταχυντή (γκάζι). Η διάταξη είναι από αριστερά προς τα δεξιά. 

Στον πίνακα των οργάνων υπάρχουν ο διακόπτης του ηλεκτρικού συστήματος, ο διακόπτης 

για  τα φώτα,  για  τους υαλοκαθαριστήρες,  το  χειρόγκαζο  κλπ.  Επίσης  το αυτοκίνητο  είναι 

εφοδιασμένο με όργανα που δείχνουν την κανονική λειτουργία του: κοντέρ για τη μέτρηση 

της  ταχύτητάς  του,  αμπερόμετρο  για  το  ρεύμα,  μανόμετρο  για  την  πίεση,  θερμόμετρα 

λαδιού  και  νερού,  στροφόμετρο,  χιλιομετρητής  και  διάφοροι  μηχανισμοί  και  λυχνίες 

ανάλογα με τον τύπο του αυτοκινήτου. 

 

 1.37. Ταμπλό  

 

 1.38.Λεπτομέρεια από το ταμπλό: στροφόμετρο, ταχύμετρο    

24

1.4 Σχεδιασμός αυτοκινήτου  

 1.39. Σύγχρονος τύπος αυτοκινήτου 

 1.4.1 Η αεροδυναμική  Τμήμα  της  μηχανικής,  που  έχει  ως  αντικείμενο  μελέτης  την  κίνηση  αέριων  μαζών  και 

ιδιαίτερα  τις  μετατοπίσεις  τους  στο  εσωτερικό  ενός  αγωγού  ή  πάνω  στην  επιφάνεια 

στερεών σωμάτων και στον άμεσα γειτονικό τους χώρο (π.χ. αέρας γύρω απ' το αυτοκίνητο 

κ.λ.π.). Γενικά κάθε τι που κινείται καταλαμβάνει όσο προχωρεί, τη θέση που καταλάμβανε 

ο αέρας πριν κι έτσι ωθεί συνεχώς νέες μάζες αέρα προς τα εμπρός και προς τα πλάγια. Όσο 

ταχύτερα  κινείται,  τόσο  γρηγορότερα  οι  αέριες  μάζες  μετατοπίζονται  και  θέτονται  η  μία 

στην άλλη, έτσι που το κινητό αντιμετωπίζει ακόμη μεγαλύτερη αντίσταση. Ο υπολογισμός 

δείχνει ότι η αύξηση αυτής της αντίστασης είναι ανάλογη προς το τετράγωνο της ταχύτητας. 

Η αντίσταση του αέρα μπορεί να ελαττωθεί σημαντικά όταν στο σώμα δοθούν κατάλληλα 

σχήματα.  Από  την  αρχή  αυτή  εμπνέονται  τα  σχήματα  των  αμαξομάτων  των  σύγχρονων 

αυτοκινήτων,  κυρίως  εκείνων  που  σχεδιάζονται  για  μεγάλες  ταχύτητες.  Μερικά  από  τα 

αμαξώματα  αυτά  εκμεταλλεύονται  επίσης  την  πίεση  του  αέρα,  για  να  πετυχαίνουν  μια 

ώθηση  από  πάνω  προς  τα  κάτω  και  επομένως  μία  καλύτερη  πρόσφυση  στο  όλο 

κατάστρωμα του δρόμου. 

 1.40. Αεροδυναμική   

25

1.4.2 Αεροτομές Πολλά  αυτοκίνητα,  από  τα  ιδιωτικά  ως  τα  αθλητικά,  μέχρι  τεράστια  φορτηγά  φέρουν 

διαφορετικά  είδη  spoiler.  Μερικά  αυτοκίνητα,  όπως  αυτά  της  Ferrari  στην  F1,  έχουν 

μπροστά  και  πίσω.  Ο  σκοπός  των  αεροτομών  είναι  να  εξασφαλίσει  την  πρόσφυση  του 

αυτοκινήτου στο δρόμο. Φυσιολογικά το βάρος είναι το μόνο από τις δυνάμεις που ωθεί τις 

ρόδες σε επαφή με το δρόμο. Χωρίς αεροτομή, ο μόνος τρόπος για να αυξηθεί η πρόσφυση 

στο έδαφος, θα ήταν να αυξηθεί το βάρος του οχήματος, ή να αλλαχτούν τα συστατικά από 

τα οποία αποτελείται η ρόδα. Το μόνο πρόβλημα με την αύξηση του βάρους είναι ότι δεν 

βοηθά  στις  στροφές,  όπου  πραγματικά  επιθυμούμε  τέλεια  πρόσφυση.  Όλο  αυτό  το 

πρόσθετο  βάρος  έχει  αδράνεια,  την  οποία  πρέπει  να  υπερπηδήσουμε,  κι  επομένως  η 

αύξηση του βάρους δε βοηθά και τόσο. 

  

    1.41. Αεροτομές 

 Η αεροτομή δουλεύει όπως και  τα φτερά ενός αεροπλάνου, αλλά ανάποδα. Παράγει στο 

σώμα  του  αυτοκινήτου  αυτό  που  ονομάζεται  "κάθετη  δύναμη".  Τα  πλεονεκτήματα  είναι 

εύκολα  ορατά:  αντί  ενός  αυτοκινήτου  με  πολλά  κιλά  κι  επομένως  αργό,  ή  ενός  πολύ 

ελαφρύ  αυτοκινήτου,  που  μπορεί  να  γλυστρά  εύκολα,  διαθέτουμε  ένα  αυτοκίνητο  που 

"κολλά"  στο δρόμο,  και  κινείται  ταχύτερα. Όμως υπάρχει  κι  εδώ κάποιο πρόβλημα:  κάθε 

φορά  που  η  αεροτομή  παράγει  μία  κάθετη  δύναμη,  ταυτόχρονα  δημιουργείται  και 

αντίσταση. Η αντίσταση είναι η φυσική αντίδραση του ρευστού  (αέρας) στην προσπάθεια 

ενός αντικειμένου  (αυτοκίνητο)  να  κινηθεί  μέσω αυτού,  δηλ.  επιβραδύνει  το αυτοκίνητο. 

Έτσι,  περισσότερο  κάθετη  δύναμη  είναι  καλό,  αλλά  πολύ  μεγάλη  κάθετη  δύναμη 

συνεπάγεται  μεγαλύτερη  αντίσταση,  δηλ.  επιβράδυνση  του  αυτοκινήτου.  Αυτοκίνητα 

υψηλών ταχυτήτων, όπως αυτά στην F1, έχουν μία αναλογία μεταξύ κάθετης δύναμης και 

αντίστασης. Οι σχεδιαστές αυτοκινήτων δοκιμάζουν και μεγιστοποιούν αυτό έτσι ώστε το 

αυτοκίνητο να έχει ακριβώς αρκετή δύναμη που περνά γύρω από τις γωνίες, αλλά όχι τόσο 

μεγάλη ώστε να κινούνται αργά. 

26

1.5 Αυτοκίνητο και περιβάλλον  1.5.1 Υβριδικά αυτοκίνητα Ως υβριδικό θεωρείται το αυτοκίνητο που χρησιμοποιεί δύο ή περισσότερες διαφορετικές 

τεχνολογίες προκειμένου να επιτύχει την κίνησή του. Οι τεχνολογίες αυτές περιλαμβάνουν 

συνήθως τον κλασικό κινητήρα εσωτερικής καύσης και μια πιο "ήπια" προς το περιβάλλον 

τεχνολογία, συνήθως ηλεκτρικό κινητήρα, ή εναλλακτικά πνευματικό κινητήρα, βιοκαύσιμο, 

φυσικό αέριο κ.α. Ο ηλεκτρικός κινητήρας μπορεί να αναλαμβάνει αποκλειστικά την κίνηση 

του αυτοκινήτου ή να είναι απλά υποβοηθητικός όταν χρειάζεται περισσότερη ισχύς. Τα 

υβριδικά αυτοκίνητα θεωρούνται φιλικότερα προς το περιβάλλον, από αυτά που 

χρησιμοποιούν αποκλειστικά για την κίνησή τους ως καύσιμο, βενζίνη ή πετρέλαιο. 

Το  Υβριδικό Αυτοκίνητο (YΑ) χρησιμοποιεί την ηλεκτρική ενέργεια που αποθηκεύεται σε 

επαναφορτιζόμενες συστοιχίες συσσωρευτών. Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα χρησιμοποιούν 

ηλεκτρικούς κινητήρες αντί των μηχανών εσωτερικής καύσης (ΜΕΚ). Είναι συνήθως 

αυτοκίνητα, ελαφριά φορτηγά, ποδήλατα, ηλεκτρικά μηχανικά δίκυκλα, μικρά οχήματα 

γκολφ, ανυψωτικά (forklifts) και παρόμοια. Τα ΥΑ ήταν μεταξύ των αυτοκινήτων που 

εμφανίστηκαν από τις πρώτες μέρες της αυτοκίνησης και έχουν υψηλότερο συντελεστή 

ενεργειακής απόδοσης από όλα τα αυτοκίνητα με μηχανές εσωτερικής καύσης. 

 1.42. Οικολογικό αυτοκίνητο           Πλεονεκτήματα των υβριδικών αυτοκινήτων: 

1. Δεν παράγουν κανενός είδους ρύπους εξάτμισης. 

2. Προκαλούν την ελάχιστη δυνατή ρύπανση σε μακροχρόνια βάση, υπό τον όρο ότι 

χρησιμοποιούν  ηλεκτρική  ενέργεια  από  ανανεώσιμες  πηγές  ενέργειας.  Υπό  αυτή 

την  προϋπόθεση,  μπορούν  να  μετριάσουν  την  παγκόσμια  θέρμανση  που 

27

προκαλείται  από  το  φαινόμενο  του  θερμοκηπίου[εκκρεμεί  παραπομπή]  και  να 

μειώσουν την εξάρτηση από το πετρέλαιο. 

3. Είναι πιο αθόρυβα από τα αυτοκίνητα εσωτερικής καύσης. 

4. Επιτυγχάνουν  σχεδόν  σταθερή  ροπή  από  την  ακινησία  έως  το  μέγιστο  όριο 

στροφών λειτουργίας. 

5. Έχουν ευχέρεια να λειτουργούν σε πιο υψηλές στροφές από τους βενζινοκινητήρες, 

συχνά ακόμα και ως τις 14.000 στροφές / λεπτό. 

6. Έχουν χαμηλότερο κόστος σε βάθος χρόνου, καθώς δεν επηρεάζονται από την κάθε 

τόσο  αύξηση  της  τιμής  της  βενζίνης,  αλλά  και  λόγω  του  χαμηλότερου  κόστους 

σέρβις και συντήρησης.  

7. Καθώς  δεν  εκπέμπουν  ρύπους,  δεν  έχουν  σύστημα  εξαγωγής  καυσαερίων  και 

διάταξη εξάτμισης, ούτε σιγαστήρα (σιλανσιέ) προ της εξάτμισης, ούτε καταλύτη ή 

φίλτρο καπνού. 

8. Δεν απαιτούν αντικατάσταση ή έστω συντήρηση σε μηχανικά μέρη, όπως σύστημα 

ανάφλεξης, πιστόνια, βαλβίδες ή εκκεντροφόρους, διότι στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα 

δεν υπάρχουν, ενώ οι μηχανές εσωτερικής καύσης έχουν πάνω από 100 κινούμενα 

μέρη. 

9. Μπορούν  να  σχεδιαστούν  έτσι ώστε  να αυτο‐φορτίζονται  κατά  τις  επιβραδύνσεις 

του οχήματος (regenerative braking), βελτιώνοντας έτσι τον δείκτη κατανάλωσης. 

                     1.43. Υβριδικό αυτοκίνητο  Μειονεκτήματα: 

1. Υψηλές δαπάνες κατασκευής, με αποτέλεσμα την υψηλή τιμή πώλησης.  

2. Περιορισμένη απόσταση ταξιδιού μεταξύ κάθε επαναφόρτισης της μπαταρίας. Στο 

παρελθόν κάθε 60 χιλιόμετρα χρειάζονταν επαναφόρτιση. Ωστόσο, τα πιο σύγχρονα 

μοντέλα επιτυγχάνουν αυτονομίες που  ξεκινούν από 100  έως 120  χιλιόμετρα στα 

αυτοκίνητα  πόλης  και  φτάνουν  στα  250  ‐  300  χιλιόμετρα  ή  και  παραπάνω,  σε 

αυτοκίνητα μεγάλης ισχύος.  

28

3. Μεγάλος  χρόνος  επαναφόρτισης,  συνήθως  6  ώρες  για  πλήρη  επαναφόρτιση. 

Ωστόσο,  αρκετά  σύγχρονα  μοντέλα  μπορούν  να  φορτιστούν  κατά  80%  σε  χρόνο 

λιγότερο της 1 ώρας.  

4. Περιορισμένη διάρκεια ζωής μπαταριών, συνήθως 3 ‐ 5 χρόνια.  

                                        1.44. Υβριδικό αυτοκίνητο   1.5.2 Βιοκαύσιμα Είναι  τα  καύσιμα εκείνα στερεά,  υγρά ή αέρια  τα οποία προέρχονται από  τη βιομάζα,  το 

βιοδιασπώμενο  δηλαδή  κλάσμα  προϊόντων  ή  αποβλήτων  διαφόρων  ανθρώπινων 

δραστηριοτήτων.  Προέρχονται  από  οργανικά  προϊόντα  και  θεωρούνται  ανανεώσιμα 

καύσιμα.  Ως  ανανεώσιμα  καύσιμα  έχουν  το  χαρακτηριστικό  των  χαμηλότερων  εκπομπών 

CO2  στο συνολικό  κύκλο  ζωής  τους  σε σχέση με  τα συμβατικά ορυκτά  καύσιμα,  στοιχείο 

που  εξαρτάται  άμεσα  από  την  προέλευση  τους,  τη  χρήση  τους  αλλά  και  τον  τρόπο 

παραγωγής και διανομής τους. Κατά την καύση τους τα καύσιμα αυτά εκπέμπουν περίπου 

ίσες  ποσότητες  CO2  με  τα  αντίστοιχα  πετρελαϊκής  προέλευσης.  Επειδή  όμως  είναι 

οργανικής προέλευσης ο άνθρακας τον οποίο περιέχουν έχει δεσμευτεί κατά την ανάπτυξη 

της οργανικής ύλης από την ατμόσφαιρα στην οποία επανέρχεται μετά την καύση κι έτσι το 

ισοζύγιο  εκπομπών  σε  όλο  τον  κύκλο  ζωής  του  βιοκαυσίμου  είναι  θεωρητικά  μηδενικό. 

Στην πράξη επειδή κατά την παραγωγή και διακίνηση της πρώτης ύλης αλλά και των ίδιων 

των  βιοκαυσίμων  υπεισέρχονται  και  άλλες  δραστηριότητες  κατά  τις  οποίες  παράγονται 

εκπομπές CO2  το  τελικό όφελος από  τα καύσιμα αυτά μπορεί  να είναι από πολύ  μεγάλο 

έως μηδαμινό.  Για  να αποφανθεί  κανείς ασφαλώς  για  τα περιβαλλοντικά οφέλη  κάποιου 

βιοκαυσίμου πρέπει να πραγματοποιήσει εξειδικευμένη ανάλυση κύκλου ζωής.  

 

29

1.45. Βιοκαύσιμα    1.5.3 Βιοντίζελ   Πρόκειται για μεθυλ ‐ ή αιθυλ – εστέρες λιπαρών οξέων από παρθένα ή χρησιμοποιημένα 

φυτικά έλαια (βρώσιμα και μη) και ζωικά λίπη. Η διαδικασία παραγωγής του περιλαμβάνει 

την αντίδραση τριγλυκεριδίων με μεθανόλη ή αιθανόλη. 

      Η  πρώτη  ύλη,  που  συμμετέχει  με  το  μεγαλύτερο ποσοστό  στην  παγκόσμια παραγωγή 

του βιοντίζελ, είναι η ελαιοκράμβη σε ποσοστό 84 % και ακολουθεί ο ηλίανθος με ποσοστό 

13  %.  Για  την  παραγωγή  του  χρησιμοποιούνται  όμως  και  άλλα  φυτικά  έλαια,  όπως 

σογιέλαιο, αραχιδέλαιο, ηλιέλαιο, φοινικέλαιο, λινέλαιο, ελαιόλαδο κακής ποιότητας και τα 

έλαια από μαγειρεία. 

      Το βιοντίζελ αποτελεί ένα δοκιμασμένο βιοκαύσιμο. Η τεχνολογία για τη παραγωγή και 

τη  χρήση  του  είναι  γνωστή  πάνω  από  50  χρόνια.  Ωστόσο,  το  βιοντίζελ  φαίνεται  να  μη 

μπορεί να  ικανοποιήσει ακόμη και ένα μικρό κλάσμα της υφιστάμενης ζήτησης καυσίμων 

για  μεταφορά.  Έτσι,  οι  προσπάθειες  σήμερα  στρέφονται  προς  μία  νέα  κατεύθυνση,  με 

πολλές  εταιρείες  να  επιχειρούν  την  εμπορική  παραγωγή  βιοντίζελ  παραγόμενου  από 

μικροφύκη. Η ιδέα της χρήσης μικροφυκών ως πηγών βιοκαυσίμου δεν είναι νέα. Έχει έρθει 

όμως  τα  τελευταία  χρόνια  στο  προσκήνιο,  εξαιτίας  της  συνεχώς  αυξανόμενης  τιμής  του 

πετρελαίου  και  κυρίως  λόγω  της  ανησυχίας  για  την  υπερθέρμανση  του  πλανήτη  που 

σχετίζεται με τη καύση ορυκτών καυσίμων.  

 

30

  1.46. Βιοντίζελ    

Βιβλιογραφία 

1. Τεχνολογία  αυτοκινήτου,  Iνστιτούτο  διαρκούς  επιμόρφωσης  επιχειρήσεων 

αυτοκινήτου, εκδόσεις ‘μέτρο’1990 . 

2. O κόσμος του ατόμου, Neil Ardley, εκδόσεις Γιάννη Ρίζου  

3. Πρωτοπαπαδάκης Ι., Ιστορίες 4 τροχών, εκδόσεις Σταμούλη, Αθήνα, 2008 

4. Δουβίτσας Β., Εγκυκλοπαίδεια Δομή, εκδόσεις ΔΟΜΗ Α.Ε., 2000  

5. http://el.wikipedia.org/wiki 

6. http://auto.in.gr/ 

7. http://www.livepedia.gr/index.php/ 

8. http://www.econews.gr/ 

9. http://www.ypeca.gr/ 

                 

               

 

    

          

31

 

 

ΚΕΦAΛΑΙΟ 2 

H ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ 

 

ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1.ΒΓΕΝΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 2.ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ 3.ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΗΛΙΑΣ 4.ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ ΣΤΑΜΑΤΗΣ 5.ΤΣΕΚΟΥΡΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ‐ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 

32  

 

 2.1 Χρόνος 

 2.1 Ρολόι τσέπης 

Σύμφωνα  με  το  Λεξικό  της  Οξφόρδης  με  τον  όρο χρόνος εννοείται  "η  ακαθόριστη  κίνηση  της 

ύπαρξης  και  των  γεγονότων στο παρελθόν,  το παρόν,  και  το μέλλον,  θεωρούμενη ως  σύνολο". 

Γενικά Χρόνος χαρακτηρίζεται η ακριβής μέτρηση μιας διαδικασίας από το παρελθόν στο μέλλον. 

Κάθε φυσικό φαινόμενο π.χ.  μια  πτώση  αντικειμένου  στο  έδαφος  εξελίσσεται  στην  έννοια  της 

ορισμένης χρονικής περιόδου. Ο χρόνος μετράται σε μονάδες όπως το δευτερόλεπτο και με ειδικά 

όργανα τα χρονόμετρα π.χ. ρολόι. Οι καθημερινές εμπειρίες αποδεικνύουν πως ο χρόνος "κυλάει" 

με  τον  ίδιο  πάντα  ρυθμό  και  μόνο  προς  μια  κατεύθυνση  ‐  από  το  παρελθόν  προς  το  μέλλον.  Η 

κίνηση γενικότερα ούτε μπορεί να διακοπεί αλλά και ούτε να αντιστραφεί στην έννοια του χρόνου. 

Παρά  ταύτα,  όπως  εξηγεί  η  ειδική θεωρία  της  σχετικότητας,  αυτή  η  κίνηση  μπορεί  να 

ρόνος  ως  οντότητα  είναι  δυνατόν  να  μετρηθεί  ή  αποτελεί  τμήμα  του 

θος. Επίσης επί 

του παρόντος, η στερεότυπη χρονική μονάδα, είναι το συμβατικό δευτερόλεπτο. 

επιβραδυνθεί με ασύλληπτα μεγάλες ταχύτητες. 

Ένας άλλος στερεότυπος ορισμός για τον χρόνο είναι "ένα μη χωρικό γραμμικό συνεχές στο οποίο 

τα  γεγονότα  συμβαίνουν  με  εμφανώς  μη  αναστρέψιμη  τάξη".  Πρόκειται  για  μείζονα  έννοια  η 

οποία  λειτουργεί  τόσο  ως  θεμελιώδης  οντότητα,  όσο  και  ως  σύστημα  μέτρησης.  Με  τον  χρόνο 

ασχολήθηκε τόσο η φιλοσοφία όσο και η επιστήμη, διαμορφώνοντας ενίοτε αντιφατικές απόψεις 

για  το  νόημά  του.  Επί  της  ουσίας  οι  διαφοροποιήσεις  δεν  αφορούν  στις  μονάδες  μέτρησης  του 

χρόνου  αλλά  στο  αν  ο  χ

μετρητικού συστήματος. 

Επί  του  παρόντος  ο  χρόνος  νοείται  ως  θεμελιώδης  ποσότητα1 και  όπως  οι  άλλες  θεμελιώδεις 

ποσότητες ‐χώρος και μάζα‐ καθορίζεται μέσω της μέτρησης. Συνεπώς είναι μέγε

33  

 

 2.2 Ένας tesseract (τετραδιάστατος κύβος), ένας κύβος σε 3 διαστάσεις εκτεινόμενος σε μια 

τέταρτη, σαν περιγραφή του χρόνου. 

 

2.1.1 Η έννοια χρόνος ως φυσικό μέγεθος 

Για  την φυσική ο  χρόνος  είναι διάσταση που  επιτρέπει  σε  δύο  ταυτόσημα  γεγονότα  που 

συμβαίνουν  στο  ίδιο  σημείο  στον  χώρο,  να  διακρίνονται  μεταξύ  τους.  Το  διάστημα ανάμεσα  σε 

δύο  τέτοια  γεγονότα  σχηματίζει  τη  βάση  της  μέτρησης  του  χρόνου.  Για  γενικούς  σκοπούς  η 

περιστροφή της γης γύρω από τον άξονά της παρέχει τις μονάδες μέτρησης της ημέρας ώρες και 

η τροχιά της γύρω από τον ήλιο(ουσιαστικά η φαινόμενη πορεία του ήλιου που παράγεται από τις 

ιδιαιτερότητες της γήινης τροχιάς) τις ημερολογιακές μονάδες. Όσον αφορά στη χρήση του χρόνου 

για  επιστημονικούς  σκοπούς,  τα  διαστήματα  χρόνου  καθορίζονται  ‐όπως  προαναφέρθηκε‐  με 

όρους συχνότητας μιας ιδιαίτερης ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. 

Ήδη από την εποχή της δημοσίευσης της ειδικής θεωρίας της σχετικότητας το 1905, θεωρήθηκε 

ότι ο Άλμπερτ Αϊνστάιν εγκατέλειψε την έννοια του απόλυτου χρόνου. Σε αυτό το εννοιολογικό 

πλαίσιο ο απόλυτος χρόνος εννοείται ως ο χρόνος που κυλά ισοδύναμα και ανεξάρτητα από την 

κατάσταση κίνησης του παρατηρητή. Οι επιδράσεις της διαστολής του χρόνου και η κατάρρευση 

του απόλυτου ταυτόχρονου σημαίνουν ότι υπό αυτή την έννοια ο απόλυτος χρόνος δεν μπορεί να 

εφαρμοστεί στη μέτρηση ενός χρονικού διαστήματος. 

Αν και οι φιλόσοφοι τείνουν να περιγράφουν το έργο του Αϊνστάιν ως έναρξη της επιστημονικής 

επανάστασης  του 20ου  αιώνα,  πολλές  από  αυτές  τις επαναστατικές  ιδέες δεν  ήταν  ακριβώς 

πρωτότυπες.  Το1898,  για  παράδειγμα,  ο Ζυλ  Ανρί  Πουανκαρέ (Jules  Henri  Poincaré)  (1854–

1912),  ο Γάλλος μαθηματικός,  έθεσε  το  ζήτημα  του απόλυτου  ταυτόχρονου σχολιάζοντας  ότι δεν 

έχουμε κάποια άμεση γνώση για την εξίσωση δύο χρονικών διαστημάτων. Ο Πουανκαρέ φαίνεται 

πως κατανοούσε την ανάγκη του καθορισμού του τοπικού χρόνου για έναν δεδομένο παρατηρητή. 

34  

 

Το 1904 παρατήρησε  ότι  τα  ρολόγια  που  συγχρονίζονταν  με  φωτεινά  σήματα  μεταξύ 

παρατηρητών  σε  ενιαία  σχετική  κίνηση δεν  δείχνουν  την  αληθινή  ώρα,  αλλά  μάλλον  αυτό  που 

  π τ

να γίνει διακριτή από τα αισθητά, "φυσικά μέτρα" που εφαρμόζονται σε 

π ο α   αν  

στον  ι 

μάτων  σχετικ

Αϊνστάιν

ταυτόχρονα 

π

 από την αιτιότητα, και όχι η μέτρηση του χρόνου, που είναι 

ν ικείμενο συνήθους παρατήρησης2. 

το  ξυπνητήρι. Ωστόσο 

φαίν να 

Περιμένοντας κάτι καρφώνοντας το βλέμμα στο ρολόι αισθανόμαστε ο χρόνος να κυλά 

. 

που  μας  ενδιαφέρει  μας  κάνει 

ω α

μπορεί να αποκαλέσει κανείς τοπική ώρα. 

Αναφέρεται συχνά ότι η θεωρία της σχετικότητας αφαιρεί τον απόλυτο χρόνο από τη μηχανική. 

Αυτό αληθεύει για τις μετρήσεις του χρόνου που προαναφέρθηκαν, αλλά όχι τον ίδιο τον χρόνο ως 

οντότητα. Ο ορισμός του Νεύτωνα για τον απόλυτο χρόνο είναι ουσιαστικά φιλοσοφική έννοια και 

οι  όποιες  συζητήσεις  έγιναν  στην  εποχή  του  είχαν  φιλοσοφικό  και  όχι ειραμα ικό  υπόβαθρο. 

Άλλωστε  ίδιος ποτέ δεν  ισχυρίστηκε ότι μπορεί  κανείς  να μετρήσει  τον απόλυτο  χρόνο.  Τούτη η 

απόλυτη οντότητα έπρεπε 

καθημερινές χρήσεις. 

Στις  α όψεις  τ υ  Αϊνστάιν  γι   το σύμπ , οι  περιγραφές  ενός  φυσικού  φαινομένου  πρέπει  να 

είναι  πλήρως  σχετικιστικές  ως  προς  τη  φύση  τους  και  απαιτούνται  οι μετασχηματισμοί 

Λόρεντζ ανάμεσα στις συντεταγμένες των συστημάτων στην ενιαία σχετική κίνηση. Αντίθετα με το 

τι πιστεύεται γενικότερα, η νευτώνεια μηχανική δεν βασιζόταν  απόλυτο χώρο κα χρόνο και 

ήταν  πλήρως  σχετικιστική,  αλλά  με  τη  γαλιλαϊκή  έννοια.  Δηλαδή,  απαιτούντο  γαλιλαϊκοί 

μετασχηματισμοί ανάμεσα στις συντεταγμένες των συστη  στην ενιαία ή κίνηση. 

Εξετάζοντας το  ταυτόχρονο ο    χρησιμοποίησε  ουσιαστικά  ένα  νοητικό  πείραμα.  Ως 

αποτέλεσμα  του  πειράματος,  κατά  την  άποψή  του,  έπρεπε  να  εγκαταλειφθεί  η  έννοια  του 

ταυτόχρονου. Το σύμπαν του είναι αιτιατό και σε ένα αιτιατό σύμπαν δεν υπάρχει το ταυτόχρονο, 

όπως και δεν υπάρχουν  γεγονότα.  Τα γεγονότα έχουν καθορισμένη τάξη, βασισμένη 

στην αιτιατή σειρά τους  ,η οποία δεν είναι δυνατόν να αλλαχθεί. Χωρίς να  το δηλώνει άμεσα, ο 

Αϊνστάιν  εισήγαγε  έναν  τρίτο  παράγοντα  στη  θεωρία  της  σχετικότητας,  ότι  δηλαδή 

καμία πληροφορία δεν μ ορεί να μεταδοθεί ταχύτερα από την  ταχύτητα του φωτός. Τόσο για 

τον Νεύτωνα όσο και για τον Αϊνστάιν ο απόλυτος χρόνος είναι στην πραγματικότητα η απόλυτη 

σειρά των γεγονότων, που καθορίζεται

α τ

 

2.1.2 Ο χρόνος στην ανθρώπινη συνείδηση  

Ο κύκλος μέρας και νύχτας ρυθμίζει στον άνθρωπο το βιολογικό του ρολόι που φαίνεται να είναι 

αρκετά ακριβές  δεδομένου πως συχνά  ξυπνάμε  λίγα  λεπτά πριν  χτυπήσει 

εται  υπάρχουν στιγμές που ο χρόνος περνά πιο αργά ή πιο γρήγορα. 

•

αργά

• Όταν  είμαστε  σε  ρομαντικό  ραντεβού  με  πρόσωπο 

εντύπ ση στο τέλος "πώς πέρασε η ώρα τόσο γρήγορ ". 

35  

 

• Πηγαίνοντας  στον  υπολογιστή  υπολογίζουμε  πως  θα ανακαλέσουμε  την  πληροφορία 

που χρειαζόμαστε με δουλειά 5‐10 λεπτών ενώ φεύγοντας έχουν περάσει 20. 

μ ση 

ων  σε  δίχτυ  νιώθει  πως 

υ ι

μ α ν δ ποτέλεσμ  

μ ο α

),  με  σκοπό  την  ανάπτυξη  στρατηγικής  ή  ενστικτώδους 

  θα  θέλαμε  ή  θα  "έπρεπε"  να 

ς ς

τητα μελλοντικών ονειρικών καταστάσεων. Αποτέλεσμα είναι η απώλεια 

υστολής  του 

γματικού χρόνου. 

ην ανθρώπινη συνείδηση σε μονάδες μνήμης. 

ο όν

κα π ήκ οι 

 και  δίνει  έκρηξη  δύναμης  σε  καταστάσεις  ανάγκης. 

• Ως παιδιά οι διακοπές μας τα καλοκαίρια ήταν  εγάλες ενώ στη μέ ηλικία ο χρόνος 

των διακοπών μας φαίνεται ελάχιστος. 

• Κάποιος  που  εκτελεί  ελεύθερη  πτώση  τριών  δευτερολέπτ

έπεφτε  για  διπλάσιο  σχεδόν  χρόνο και  η  πτώση  από  μοτοσικλέτα  περιγράφεται  ως 

"κινηματογραφική" από τον αναβάτη σε περίπτωση ατυχήματος. 

Εμπλεκόμενης της αμυγδαλής, του συγκινησιακού δηλαδή κέντρου του εγκεφάλου, σε κατάσταση 

φόβου εκκρίνονται ορμόνες, όπως η αδρεναλίνη, που κάνουν τη μνήμη να "χαράζει" ανεξίτηλα, 

με αποτέλεσμα ο χρόνος να φαίνεται να διαστέλλεται καθώς η μνήμη «γράφει», επί σ νόλου, π ο 

πυκνά. Πιθανολογείται πως η αδρεναλίνη κάνει μόνιμη τη μνήμη που υπολογίζει το άμεσο μέλλον, 

μηχανισμό  τον  οποίο  χρησιμοποιούμε  για  γέμισμα  του  χρόνου  όταν  κλείνουμε  τα  βλέφαρα  ή 

σκύβου ε να αλλάξουμε σταθμό στο ρ διόφωνο ε ώ ο ηγούμε. Α α είναι περισσότερες 

καταγεγραμ ένες μ νάδες μνήμης σε κέντρ  του εγκεφάλου που συνδέονται με τη συγκινησιακή 

μνήμη  (ιππόκαμπος και  αμυγδαλή

αντίδρασης  καθώς  και  έγκαιρη  πρόβλεψη  παρόμοιας  κατάστασης  στο  μέλλον,  που  δίνουν  την 

αίσθηση διαστολής του χρόνου. 

Στην  παιδική  ηλικία  που  τα  πάντα  είναι  πρωτόγνωρα  η  μνήμη  "γράφει"  διαρκώς  και  έτσι  τα 

καλοκαίρια μας φαίνονται πως διαρκούν περισσότερο. 

Μια πιο περίεργη επίδραση στη μνήμη έχει η κορτιζόλη, ορμόνη του άγχους. Το άγχος μας κάνει 

και  ζούμε  ταυτόχρονα  και  συνδυασμένα  σε  δύο  τουλάχιστο  καταστάσεις,  εκεί  που  πραγματικά 

είμαστε  και  θέλουμε  να  ξεφύγουμε  γρήγορα  και  εκεί  που

βρισκόμαστε. Ο εγκέφαλο  καταγράφει δύο καταστάσει  ταυτόχρονα στη μνήμη με αποτέλεσμα το 

πύκνωμα της εγγραφής και την αίσθηση διαστολής του χρόνου. 

Στο  ρομαντικό  ραντεβού  απαγκιστρωνόμαστε  σχεδόν  εντελώς  από  την  πραγματικότητα  και  το 

μυαλό μας ζει στην πιθανό

εγγρ

πρα

αφών  της  μνήμης  για  την  παρούσα  κατάσταση  και  έχουμε  την  αίσθηση  της  σ

Ο χρόνος φαίνεται να καταγράφεται στ

2.1.3 Ο βι λογικός ή φυσικός χρ ος  

Το άγχος συνδέεται άμεσα με την κορτιζόλη. Η κορτιζόλη παράγεται και κατά την έντονη άσκηση 

δρώντας  όπως  τα στεροειδή,  επιταχύνοντας  βιολογικές  διαδικασίες.  Αυξημένα  επί  μακρόν 

επίπεδα κορτιζόλης μικραίνουν τη ζωή  θώς υ ό συνθ ες στρες  μηχανισμοί προστασίας δεν 

προλαβαίνουν να δράσουν. Η συγγενής με την κορτιζόλη αδρεναλίνη δρα με παρόμοιο τρόπο στο 

βιολογικό  ρολόι  των κυττάρων

36  

 

Οι ορμόνες του εγκεφάλου που μας προκαλούν ευχαρίστηση φαίνεται να δρουν αντίθετα και να 

βοηθούν στη μακροζωία. 

Η  αλλαγή  στο  ρυθμό  που  έχει  το  "καρδιοχτύπι"  ου  δίνει  αθροιστικά  τη  βιολογική  ηλικία  ενός 

ποντικού ή ενός ανθρώπου, ενός αγχώδους  νό  μη αγχώδους προσώπου, ενός καταπονημένου

π

 

σμού  επεκτείνεται  στη  φύση  πέραν  των  έμβιων  όντων.  Είναι  σχετικά  πρόσφατη  η 

εισαγωγή της έννοιας του ης των φυσικών φαινομένων.  

2.1.4 Ρολόι 

ή ε ς

ή  μη  οργανι

 "φυσικού χρόνου", ως δείκτη εξέλιξ  

Ρολόι τοίχου 

Ρολόι χεριού 

Ηλιακό ρολόι 2.3 άφορα είδη ρολογιών  Δι

Το ρολόι ή ωρολόγιο είναι  όργανο  μέτρησης  του χρόνου.  Χρησιμοποιείται  συνήθως  για  τη  μέτρηση 

χρονικών  ιαστημάτων  μικρότερων  της  ημέρας,  σε  αντίθεση  π.χ ε  τα ημερολόγια Ρολόγια  που δ .  μ   . 

χρησιμοποιούνται για τεχνικούς σκ πούς και παρ υσ άζουν μεγάλη ακρ βεια στη μέτρηση σύντομων ο ο ι ί

χρονικών  διαστημάτων,  αποκαλούνται  συνήθως χρονόμετρα.  (Ένα  χρονόμετρο  είναι  επίσης 

σχεδιασμένο ώστε  να  διευκολύνει  το  μηδενισμό  και  την  επανεκκίνησή  του,  ενώ  τα  ρολόγια,  αν  και 

προφανώς μπορούν να ρυθμιστούν, χρησιμοποιούνται συνήθως για να μετρούν το χρόνο αδιάλειπτα). 

 

37  

 

 

 που φωτίζεται από τις ηλιακές ακτίνες. Υπάρχουν πολλά είδη ηλιακών ρολογιών, 

πως τα οριζόντια, τα κατακόρυφα, τα ισημερινά, τα αναλημματικά, τα πολικά, οι κοίλες σφαίρες αλλά 

και πολλά άλλα. 

 

2.2 ΗΛΙΑΚΟ ΡΟΛΟΪ 

Το Ηλιακό ρολόι είναι μία συσκευή που μετρά το χρόνο από την σκιά που ρίχνει ο ήλιος πάνω σε ένα 

αντικείμενο. Οι ώρες υποδεικνύονται από την ηλιακή σκιά πάνω σε μία ειδικά βαθμονομημένη 

επιφάνεια ενός οριζόντιου, κατακόρυφου ή κεκλιμένου δείκτη (γνώμονα) ή από το σημάδι (φωτεινή 

κηλίδα) μίας οπής

ό

 

 

μεταβαλλόμενης  διάρκειας  ανάλογα  με  τη  συνεχώς 

ρούσαν 365 διαφορετικά ωράρια.  

ι  Έλληνες από  τον 6ο αιώνα π.Χ.  έως  και  το  τέλος  της αρχαιότητας  επινόησαν μία  ευρεία συλλογή 

ολογιών. 

2.4 Ηλιακό ρολόι 

 ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 

Τα  ηλιακά  ρολόγια  είναι  ο  αρχαιότερος  τύπος  ρολογιών.  Επινοήθηκαν  από  τους  Χαλδαίους  περί  το 

2000 π.Χ.  και από αυτούς διαδόθηκαν σε όλους  τους λαούς  του αρχαίου κόσμου. Ωστόσο, σε όλους 

σχεδόν τους αρχαίους πολιτισμούς ημέρα ονομαζόταν το χρονικό διάστημα από την ανατολή έως τη 

δύση  του  ηλίου  και  χωριζόταν  σε  12  ώρες 

αυξομειώμενη  διάρκεια  της  ημέρας  κατά  τη  διάρκεια  του  έτους.  Συνακόλουθα,  τα  αρχαία  ηλιακά 

ρολόγια μετ

Ο

ρ

38  

 

 

 

2.2.1

Ενδεικτικά ανα

 α) Ημισφαιρικό Ηλ  του Αναξίμανδρου) 

 ΑΡΧΑΙΑ ΗΛΙΑΚΑ ΡΟΛΟΓΙΑ 

φέρουμε μερικές περιπτώσεις ηλιακών ρολογιών: 

ιακό Ωρολόγιο με κεντρικό γνωμονικό σημείο (ηλιακό ρολόι

 

) και το χειμερινό ηλιοστάσιο (ανώτερη). Τις υπόλοιπες ημέρες η σκιά του ηλίου 

 ανάμεσα στις παραπάνω καμπύλες ανάλογα με 

την εποχή. 

β) Ημισφαιρικό ωρο

2.5 Ημισφαιρικό Ηλιακό Ωρολόγιο 

Χαραγμένες στην επιφάνεια ενός κοίλου ημισφαιρίου 11 ωριαίες γραμμές ορίζουν τις 12 ημερήσιες 

ώρες ενώ 3 καμπύλες ορίζουν την πορεία του ηλίου κατά το θερινό ηλιοστάσιο (κατώτερη), τις 

ισημερίες (μεσαία

της ακμής του γνώμονα  διέγραφε τόξα παράλληλα

λόγιο με οπή στην οροφή 

 

39  

 

 2.6 Ημισφαιρικό ωρολόγιο με οπή στην οροφή (του πλίνθιο του Σκοπίνα) 

Στραμμένο προς το Νότο ένα δίκτυο 11 ωριαίων γραμμών (σε υπολογισμένα διαστήματα) ορίζει τις 

12 ημερήσιες ώρες με την βοήθεια του φωτεινού στίγματος του ηλίου που διαπερνούσε μια μικρή 

γ) Κωνικό ηλιακό ω

οπή στην οροφή 

ρολόγιο 

 

α

 γνώμονα   διέγραφε τόξα παράλληλα ανάμεσα 

.  

δ) Φορητό δακτυλιοειδές

2.7 Κωνικό ηλιακό ωρολόγιο (ο κώνος του Διονυσόδωρου) 

Χαραγμένες  (σε  μι   ημικωνική  κοίλη  επιφάνεια)  ένδεκα    ωριαίες  γραμμές  (σε  διαστήματα  15ο) 

όριζαν  τις  δώδεκα    ημερήσιες ώρες,  ενώ  καμπύλες  όριζαν  την  πορεία  του  ηλίου  κατά  το  θερινό 

ηλιοστάσιο  (η  κατώτερη),  τις  ισημερίες  (η  μεσαία)  και  το  χειμερινό  ηλιοστάσιο  (η  ανώτερη).  Τις 

υπόλοιπες ημέρες η σκιά του ηλίου της ακμής του

στις παραπάνω καμπύλες ανάλογα με την εποχή

 ηλιακό ωρολόγιο 

  

40  

 

2.8Το φορητό δακτυλιοειδές ηλιακό ωρολόγιο (το «προς τα ιστορούμενα   

φορητό ωρολόγιο του Παμενιώνα) 

Τρεις  αρθρωτοί  δακτύλιοι  αναρτιόνταν  σε  κατακόρυφη  θέση  με  τον  εξωτερικό  δακτύλιο  στην 

κατεύθυνση ανατολής‐δύσης.  Ο μεσαίος δακτύλιος αποτελούνταν από δύο ημιδακτύλιους που έφεραν 

ζεύγη  χαράξεων

»

  των  επτά  χαραγών  τα οποία όριζαν  τους μήνες.  Ο  εσωτερικός  δακτύλιος  έφερε μια 

οπή ενώ υπήρχαν χαράξεις που την διαιρούσαν σε δώδεκα  ίσα  τμήματα που όριζαν  τις 

στροφής  της  Γης.  Επομένως 

σχηματίζει με το οριζόντιο επίπεδο γωνία ίση με το γεωγραφικό πλάτος (φ)  του τόπου που βρίσκεται 

το ρολόι

οπτομετρική 

δώδεκα ώρες.   

 

2.2.2 ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΗΛΙΑΚΑ ΡΟΛΟΓΙΑ 

Ο  γνώμονας σε  κάθε  ηλιακό  ρολόι  είναι  παράλληλος  στον  άξονα  περι

 

. Ως αποτέλεσμα, το ηλιακό ρολόι είναι ξεχωριστό για κάθε τόπο. 

 

 

οποία 

2.9 Οι αρχές του ηλιακού ρολογιού 

Ο γνώμονας προσανατολίζεται  έτσι  ώστε  να   βρίσκεται στο μεσημβρινό  επίπεδο του  τόπου,  δηλαδή 

στο  κατακόρυφο  επίπεδο που  διέρχεται από  τη  γραμμή  Βορρά‐Νότου  η  λέγεται  μεσημβρινή 

41  

 

γραμμή του τόπου. Άρα, παρατηρώντας ένα ηλιακό ρολόι μπορούμε εύκολα να προσανατολιστούμε ως 

προς  τα  σημεία  του  Ορίζοντ για  τους  τόπους  του  Νότιου 

ημισφαιρίου ο γνώμονας στοχεύ

 

α.  Πρέπει,  επίσης,  να  σημειωθεί  ότι 

ει στο Νότο. 

νή 

ηλιακός  χρόνος (Τ)  μετράται  με  αρχή  το  μεσονύκτιο  όπου Τ=0   έτσι  ώστε 

 ημερήσιος κύκλος του  Ήλιου να  αντιστοιχεί  σε  24  ίσες  μεταξύ  τους ηλιακές ώρες.  Όταν,  λοιπόν, 

ο Ήλιος μεσουρανε αι το ηλιακό ρολόι 

δείχνει 12. 

 

2.10 Οι ωρικές γραμμές  

Στην ωρολογόπλακα χαράζονται ημιευθείες  με  κοι αρχή  στη  βάση  του  γνώμονα  (ωρικές  γραμμές),

που καθορίζουν τα σημεία των ενδείξεων του αληθούς ηλιακού χρόνου. 

Ο  αληθής 

o

ί άνω η σκιά του γνώμονα συμπίπτει με τη μεσημβρινή γραμμή κ

 

2.11 Για Τ=12 

42  

 

Για μια  τυχαία θέση  του Ήλιου η σκιά  του γνώμονα σχηματίζει με  την μεσημβρινή γραμμή μία γωνία 

(ω) που ονομάζεται ωρική γωνία 

 

 

του αληθούς ηλιακού χρόνου Τ. 

 

 

ρολόι έχει μία ακόμα ιδιότητα. Ανάλογα με την εποχή, υπάρχει μία απόκλιση του ηλίου 

αι  επομένως μεταβάλλεται  με ανάλογο  τρόπο  και  το μήκος  της  σκιάς  του  γνώμονα.  Κατά αυτό  τον 

2.12 Ωρική γωνία 

Μία  ακόμα  υπόδειξη  είναι  πως  δεν  πρέπει  να  ξεχνάμε στο  χρονικό  διάστημα από  την  τελευταία 

Κυριακή του Μαρτίου έως την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου, που ισχύει η Θερινή ώρα, πρέπει να 

προσθέτουμε μία ώρα. 

Αλλά το ηλιακό 

κ

τρόπο  το  ηλιακό  ρολόι  παρέχει  και  ημερολογιακές  ενδείξεις.  Έτσι  λοιπόν,  το  άκρο  της  σκιάς  του 

γνώμονα  (και ο ήλιος στον ουρανό) διαγράφει το παρακάτω σχήμα, αν το παρατηρούμε κάθε ημέρα 

την ίδια ώρα.  

 

 

2.13 Το σχήμα που διαγράφει το άκρο της σκιάς του γνώμονα 

 

 

43  

 

 

 

 

 

 

 

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ: 

 

ρ

ης γης. Δηλαδή η ωρολογοπλακα είναι κάθετη 

στον  ά του 

ήλιο σημερινό 

ηλια ρολόι 

έχει  η και 

μία για τι

2.14 Το ισημερινό ηλιακό ρολόι 

Στο  ισημερινό ηλιακό ρολόι ο  γνώμονας  είναι σταθερός,  παράλληλος με  τον άξονα περιστ οφής  της 

γης. Είναι δηλαδή προσανατολισμένος προς το Βορρά και σχηματίζει γωνία με το οριζόντιο επίπεδο ίση 

με  το γεωγραφικό πλάτος  του  τόπου. Η επιφάνεια  του ρολογιού, όπου είναι  χαραγμένες οι  γραμμές 

των ωρών, είναι παράλληλη με το ισημερινό επίπεδο τ

γνώμονα. Σε 24 ώρες η σκιά του ήλιου διαγράφει ένα κύκλο, 360ο, οπότε σε μια ώρα η σκι

υ  θα  διαγράφει  γωνία  360ο:24=15ο.Συνεπώς,  οι  γραμμές  που  ορίζουν  τις  ώρες  στο  ι

κό ρολόι σχηματίζουν γωνία με την επόμενη ή προηγούμενη ώρα 15ο. Το ισημερινό ηλιακό 

2 πλευρές στην ωρολογόπλακά του, μία για τις περιόδους που ο ήλιος έχει βόρεια απόκλισ

ς περιόδους που ο ήλιος έχει νότια απόκλιση. 

44  

 

 

2.15 Βόρεια όψη‐βόρεια απόκλιση 

 

 

2.16 Νότια όψη‐νότια απόκλιση 

 

2.17 Οριζόντιο ηλιακό ρολόι 

45  

 

Στο οριζόντιο ηλιακό ρ ρών είναι οριζόντια. Η 

γραμμή  που  αντιστοιχ βορρά  ‐  νότου  με 

κατεύθυνση προς το β ται προς τη δύση και η 

γραμμή που αντιστοιχ νώμονας του οριζόντιου 

ηλιακού ρολογιού είνα ι κατευθύνεται προς το 

Βορρά. Σχηματίζει δε μ τος του τόπου. 

 

ολόι η επιφάνεια όπου χαράσσεται το διάγραμμα των ω

εί  στην  ώρα  12:00  είναι  προσανατολισμένη  στη  διεύθυνση 

ορρά. Η γραμμή που αντιστοιχεί στην ώρα 6:00 κατευθύνε

εί στην ώρα 18:00 κατευθύνεται προς την ανατολή. Ο γ

ι σταθερός, είναι παράλληλος προς τον άξονα της γης κα

ε το οριζόντιο επίπεδο γωνία ίση με το γεωγραφικό πλά

 

2.18 Κατακόρυφο ηλιακό ρολόι 

ηλιακό ρολόι έχει, συνήθως, νότιο προσανατολισμό. Η επιφάνεια

ρών είναι κατακόρυφη. Ο γνώμονας είναι σταθερός, παράλληλος με

ι  γωνία  με  το  κατακόρυφο  επίπεδο  ίση  με  τη  συμπληρ

(90‐φ) του τόπου( εφόσον με το οριζόντιο επίπεδο σχηματίζεται 

ς έχει αναφερθεί). 

Το κατακόρυφο   όπου χαράσσεται το 

διάγραμμα των ω  τον άξονα της γη, 

δηλαδή  σχηματίζε ωματική  γωνία  του 

γεωγραφικού πλάτους  γωνία ίση με το 

γεωγραφικό πλάτος‐ όπω

 

46  

 

2.19 Το Αναλημματικό ηλιακό ρολόι Το  αναλημματικό  ηλιακό  ρολόι  είναι  ένας  τύπος  ηλιακού  ρολογιού  όπου  ο  γνώμονας  είναι 

ατακόρυφος, μετακινούμενος και το επίπεδο όπου χαράσσονται οι ώρες του ρολογιού είναι οριζόντιο. 

ι  στην  περιφέρεια  μια  έλλειψης.  Ο  μεγάλος  άξονας  της  έλλειψης 

την κατεύθυνση της δύσης αντιστοιχεί η 

ρω από τον εαυτό της, και το ηλιακό έτος, το χρονικό διάστημα 

μιας  πλή ο  δε  έτος 

περίπου  ενός  το 

χρονικό  ιάστημα 

μέσα στο  ους σε 12 

μήνες  .  Σήμερα 

πρόκειτα και  η 

υποδιαίρ

κ

Οι  ώρες  τοποθετούντα

προσανατολίζεται  στη  διεύθυνση  Ανατολής‐  Δύσης,  ενώ  ο  μικρός  άξονας  στη  διεύθυνση  Βορρά  ‐ 

Νότου. Στην κατεύθυνση του βορρά αντιστοιχεί η ώρα 12:00, σ

ώρα 6:00 και στην κατεύθυνση της ανατολής η ώρα 18:00. Ο τύπος αυτός του ηλιακού ρολογιού είναι ο 

κατάλληλος για την υλοποίηση στην αυλή ενός σχολείου αφού το ρόλο του γνώμονα  μπορεί να πάρει 

ένας μαθητής και οι γραμμές των ωρών μπορούν να σχεδιαστούν στο δάπεδο της αυλής. 

 2.3 Ημερολόγιο 

Ημερολόγιο είναι σύστημα μέτρησης του χρόνου σε ημέρες, μήνες και έτη, με το οποίο γίνεται δυνατή 

η χρονική κατάταξη παρελθοντικών ή μελλοντικών γεγονότων. 

Το σύγχρονο ημερολόγιο στηρίζεται σε δύο βασικές μονάδες: Την ημέρα, το χρονικό διάστημα δηλαδή 

μιας πλήρους περιστροφής της γης γύ

ρους  περιστροφής  της  γης  γύρω  από  τον  ήλιο.  Η  μεν  ημέρα  διαρκεί  24  ώρες,  τ

365  ημέρες.  Και  τα  δύο  μεγέθη  είναι  ιδιαίτερα  σημαντικά  διότι  προσδιορίζουν  αφ

διάστημα μιας πλήρους εναλλαγής ημέρας‐νύχτας (ημέρα) και αφετέρου το χρονικό δ

οποίο ολοκληρώνεται ένας κύκλος εποχών (τροπικό έτος). Η δε υποδιαίρεση του έτ

αντιστοιχεί  σε  παλιότερα  ημερολόγια  τα  οποία  βασίζονταν  στον  σεληνιακό  κύκλο

ι  για  εντελώς  συμβατική,  ιστορικά  εξηγούμενη  διαίρεση  του  χρόνου,  όπως  άλλωστε 

εση της ημέρας σε 24 ώρες. 

 

47  

 

2.20 Οι 4 εποχές του έτους 

 

2.3.1 Το Ιουλιανό Ημερολόγιο  

Το Ιουλιανό Ημερολόγιο που αποδίδεται στον Ιούλιο Καίσαρα αλλά είναι έργο του Έλληνα αστρονόμου 

ένη, προσδιορίζει τη διάρκεια του ηλιακού έτους σε 365,25 ημέρες. Για να μην υπάρχουν ελλιπείς 

θε έτος διαρκεί 365 μέρες εκτός από τα δίσεκτα έτη, τα οποία διαρκούν 

γοριανό ημερολόγιο 

o Γρηγοριανό ημερολόγιο είναι το ημερολόγιο που χρησιμοποιείται σήμερα στον Δυτικό Κόσμο. Είναι 

ή  του  Ιουλιανού  ημερολογίου,  και  προτάθηκε  από  τον  Αλοΐσιους    Λίλιους  και 

θεσπίστηκε από τον Πάπα ς 24 Φεβρουαρίου 

του 1582. Το Γρηγοριανό   η εαρινή ισημερία 

μετατοπιζόταν κατά μία μ ντικαταστάθηκε από το 

Γρηγοριανό,  σύμφωνα  με  α  ημέρα  κάθε  3.300 

χρόνια. 

 

2.3.4 Ιστορία  

Σωσιγ

ημέρες (0,25) θεωρείται ότι κά

366, καθώς προστίθεται στο Φεβρουάριο μια επιπλέον ημέρα, ο οποίος πλέον έχει 29 ημέρες αντί  για 

28. Δίσεκτο θεωρείται κατά το Ιουλιανό Ημερολόγιο κάθε τέταρτο έτος (365 ημέρες * 3 έτη + 366 μέρες 

=  1461  ημέρες.  1461  ημέρες  /  4  έτη  =  365,25  ανά  έτος).  Ως  πρακτικός  κανόνας  καθιερώθηκε  να 

θεωρούνται  δίσεκτα  τα  έτη,  ο  αριθμός  των  οποίων  διαιρείται  ακριβώς  διά  του  4  (2004, 2008, 2012 

κλπ.).  

 

2.3.2 Γρη

T

μία  παραλλαγ

 Γρηγόριο  ΙΓ΄, από τον οποίο πήρε το όνομά του, στι

ημερολόγιο επινοήθηκε γιατί σύμφωνα με το Ιουλιανό,

έρα κάθε 128 χρόνια, γεγονός μη επιθυμητό. Έτσι, α

το  οποίο  η  εαρινή  ισημερία  μετατοπίζεται  μόλις  μί

 

2.21 Λεπτομέρεια από τον τάφο του Πάπα Γρηγορίου ΙΓ', που  αναπαριστά τον εορτασμό για την 

υιοθέτηση του Γρηγοριανού ημερολογίου. 

 

48  

 

2.3.5 Επινόηση  

Το κίνητρο της Καθολικής Εκκλησίας στην αλλαγή του ημερολογίου ήταν να εορτάζεται το Πάσχα τον 

σύνορα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας)  είχαν υιοθετήσει  το Αλεξανδρινό Πάσχα,  το 

οποίο  ακόμα  τοποθετούσε  την  εαρινή  ισημερία  στις 21 Μαρτίου,  παρότι o  μοναχός  Βέδας  είχε  ήδη 

την μετακίνησή του το 725 μ.Χ. ‐ και είχε μετακινηθεί ακόμα περισσότε χρι τον

αιώνα . 

ν  για  να  υπολογιστεί  το  Πάσχα  στο 

χρόνια 

100, 2200 και 2300 δε θα είναι δίσεκτα, ενώ το 2400 θα είναι. 

ια να διορθωθεί το σφάλμα που είχε ήδη ενσωματωθεί στην 

όλες τις Δυτικές χώρες την 1η Ιανουαρίου κατά τον δέκατο πέμπτο και δέκατο έκτο αιώνα.. 

 

2.3.6 Υιοθέτηση σε μη Καθολικές Χώρες  

Η  Ανατολική  Ορθόδοξη  Εκκλησία  επί  αιώνες  δεν  δεχόταν  να  χρησιμοποιήσει  το  Γρηγοριανό 

ημερολόγιο με τον φόβο μήπως αυτό γίνει αιτία παραπλάνησης του πληρώματος, δηλαδή των πιστών. 

Όταν το 1582 ο πάπας Γρηγόριος ΙΓ΄ κάλεσε μέσω επιστολής  Ιερεμία Β΄ τον Τρανό να 

το  εισαγάγει  και  στην  Ορθόδοξη  εκκλησία,  ο  πατριάρχης  δεν  το  δέχτηκε  ύστερα  από  συνοδική 

απόφαση,  θεωρώντας  ότι  αποτελεί  απόπειρα  προσηλυτισμού.  Με  βασιλικό  διάταγμα  εισήχθη  στην 

Ελλάδα το Γρηγοριανό ημερολόγιο την 1 Μαρτίου. Αλλά λίγες μέρες αργότερα τα πράγματα έμπλεξαν, 

καιρό που πίστευαν ότι  είχε συμφωνηθεί στην Πρώτη Οικουμενική  Σύνοδο  της Νίκαιας  το 325 μ.Χ.. 

Παρ'  όλο  που  ένας  κανόνας  της  Συνόδου  υπονοεί  ότι  όλες  οι  εκκλησίες  χρησιμοποιούσαν  την  ίδια 

ημερομηνία για το Πάσχα, δεν ήταν έτσι. Μέχρι τον 10ο αιώνα, όλες οι εκκλησίες (εκτός από μερικές 

στα ανατολικά 

παρατηρήσει  ρο μέ  16ο 

Ακόμα  χειρότερα,  οι  φάσεις  της  Σελήνης  που  χρησιμοποιούντα

Ιουλιανό ημερολόγιο ήταν σταθερές με αποτέλεσμα να χάνεται μία ημέρα κάθε 310 χρόνια. Έτσι τον 

16ο αιώνα, οι φάσεις του Σεληνιακού ημερολογίου απέκλιναν κατά τέσσερις ημέρες σε σχέση με τις 

πραγματικές. 

Η  διόρθωση  για  την  εαρινή  ισημερία  είχε  ως  εξής:  Τα  χρόνια  που  διαιρούνταν  με  το  100  θα  ήταν 

δίσεκτα μόνο αν διαιρούνται επίσης με το 400. Συνεπώς, την περασμένη χιλιετία, το 1600 και το 2000 

ήταν δίσεκτα, αλλά τα 1700, 1800 και 1900 για παράδειγμα, δεν ήταν. Στην τωρινή χιλιετία, τα 

2

Όταν το νέο ημερολόγιο εφαρμόσθηκε, γ

μέτρηση του χρόνου κατά τη διάρκεια των δεκατριών αιώνων από την Πρώτη Οικουμενική Σύνοδο της 

Νίκαιας  κρίθηκε  σκόπιμο  να  παραλειφθούν  δέκα  ημέρες  από  το  ηλιακό  ημερολόγιο.  Η  τελευταία 

ημέρα του Ιουλιανού ημερολογίου ήταν η 4η Οκτωβρίου 1582 και η αμέσως επόμενη, και πρώτη του 

Γρηγοριανού ήταν η 15η Οκτωβρίου 1582  . Η πρώτη ημέρα του νέου έτους είχε ήδη καθοριστεί σε 

τον πατριάρχη 

49  

 

όταν ήρθε η 25η Μαρτίου και θα έπρεπε να χωριστεί η γιορτή του Ευαγγελισμού από την γιορτή της 

κ

ημερολόγιο στη χώρα μας και η μέρα αυτή υπολογίστηκε σαν 23 Μαρτίου. 

 

2.3.7 Διαφορά μεταξύ Γρηγοριανού και Ιουλιανού ημερολογίου  

Μετά  Γρηγοριανο ιαφορά  μεταξύ  αυτού  και  του 

Ιου κά σερις αιώνες που έχουν περάσει. Παρακάτω 

φαίν έρες ι  ότι  όταν αναφέρεται  κανείς  σε 

γεγ ε  νό ημερολόγιο και τα συγκρίνει χρονικά με 

γεγο ε  χ είναι απαραίτητο  να  λαμβάνεται 

υπ

 

Γρ Διαφορά 

Απ

Από 11 Μαρτίου 1700  Από 29 Φεβρουαρίου 1700

υαρίου 180011 ημέρες

Ωστόσο  αυτό  θα  πρέπει  να  χρησιμοποιείται  με  μεγάλη  προσοχή.  Υπό  κανονικές  συνθήκες,  οι 

Εθνεγερσίας.  Τότε  έγινε  σαφές  ότι  η  συνύπαρξη  δύο  ημερολογίων  θα  προκαλούσε  προβλήματα.  Η 

Εκκλησία  της  Ελλάδος  για  να  αρθεί  το  αδιέξοδο,  αποφάσισε  να  χρησιμοποιεί  το  Γρηγοριανό 

ημερολόγιο  για  τις  θρησκευτι ές  γιορτές  με  εξαίρεση  τη  γιορτή  του  Πάσχα.  Το  Οικουμενικό 

Πατριαρχείο  συγκατατέθηκε  στην  αλλαγή  Έτσι  την  10η  Μαρτίου  1924  εισήχθη  το  Γρηγοριανό 

 

την  εισαγωγή  του 

λιανού αυξήθηκε σταδια

ύ  ημερολογίου  το 

 κατά τρεις ημέρες στους τέσ

1582,  η  δ

εται  η  διαφορά σε  ημ

ονότα που συνέβησαν σ

  για  εύρος ημερομηνιών. 

χώρα που  ίσχυε το Γρηγορια

Σημειώνετα

νότα που συνέβησαν σ

όψη η διαφορά αυτή  

ώρα ή  χώρες που  ίσχυε  το  Ιουλιανό, 

ηγοριανό ημερολόγιο  Ιουλιανό ημερολόγιο 

ό 15 Οκτωβρίου 1582 

μέχρι 10 Μαρτίου 1700 

Από 5 Οκτωβρίου 1582

μέχρι 28 Φεβρουαρίου 170010 ημέρες

μέχρι 11 Μαρτίου 1800  μέχρι 28 Φεβρο

Από 12 Μαρτίου 1800 

μέχρι 12 Μαρτίου 1900 

Από 29 Φεβρουαρίου 1800

μέχρι 28 Φεβρουαρίου 190012 ημέρες

Από 13 Μαρτίου 1900 

μέχρι 13 Μαρτίου 2100 

Από 29 Φεβρουαρίου 1900

μέχρι 28 Φεβρουαρίου 210013 ημέρες

Από 14 Μαρτίου 2100  Από 29 Φεβρουαρίου 2100

μέχρι 14 Μαρτίου 2200  μέχρι 28 Φεβρουαρίου 220014 ημέρες

 

2.3.8 Προληπτικό Γρηγοριανό Ημερολόγιο  

Το  Γρηγοριανό  ημερολόγιο  μπορεί,  για  ορισμένους  λόγους,  να  προεκταθεί  προς  τα  πίσω  σε 

ημερομηνίες  πριν  από  την  καθιέρωσή  του,  παράγοντας  το  προληπτικό  Γρηγοριανό  ημερολόγιο. 

50  

 

ημερομηνίες  γεγονότων  πριν  τις  15  Οκτωβρίου  του  1582  θα  πρέπει  να  δίνονται  σύμφωνα  με  το 

Ιουλιανό ημερολόγιο, και να μην μετατρέπονται στο Γρηγοριανό τους αντίστοιχο. 

ν  γίνουν  συγκρίσεις  ημερομηνιών  χρησιμοποιώντας  διαφορετικά  ημερολόγια,  προκύπτουν 

.Για ημερομηνίες πριν  το  έτος 1,  θα πρέπει  να  έχουμε υπόψη ότι, 

αντίθετα  με  το  επικρατούν  σήμερα  διεθνές  πρότυπο(ISO  8601  προληπτικό  Γρηγοριανό 

ημερολόγιο)  το παραδοσιακό προληπτικό Γρηγοριανό ημερολόγιο (όπως και το Ιουλιανό) δεν 

ε ι α υτού χρησιμοποιεί  τους αριθμούς 1, 2  και  τα λοιπά και για τα έτη προ 

ι τ τά. Συνεπώς, με το παραδοσιακό αυτό σύστημα, μετά το έτος 1 π.Χ., 

ο ο έτο .Χ., ενώ με το ISO 8601 ακολουθεί το έτος 0. 

Μήνες του έτους  

Το έτος στο Γρηγοριανό Ημερολόγιο διαιρείται σε 12 μήνες: 

Α

παράλογα αποτελέσματα 

έχ ι έτος 0  κα ντ' α

Χρ στού και για  α έτη με

ακ λουθεί τ ς 1 μ

 

ΑΑ  Όνομα  Ημέρες 

1  Ιανουάριος 31 

2  Φεβρουάριος 28 ή 29 

3  Μάρτιος 31 

4  Απρίλιος 30 

5  Μάιος 31 

6  Ιούνιος 30 

7  Ιούλιος 31 

8  Αύγουστος 31 

9  Σεπτέμβριος 30 

10  Οκτώβριος 31 

11  Νοέμβριος 30 

12  Δεκέμβριος 31 

 

2.3.9 Υπολογισμός δίσεκτων ετών  

Για να προσδιορίσουμε αν ένα έτος είναι δίσεκτο εφαρμόζουμε τα εξής: 

51  

 

1. Ελέγχουμε το υπόλοιπο της ακέραιας διαίρεσης του έτους με το 4. Αν είναι μηδέν ελέγχουμε το 

υπόλοιπο της ακέραιας διαίρεσης του έτους με το 100. Αν αυτό το υπόλοιπο είναι διαφορετικό 

του μηδενός τότε το έτος είναι δίσεκτο. 

2. Αν  από  τον  έλεγχο  1  δεν  προκύψει  ότι  το  έτος  είναι  δίσεκτο  ελέγχουμε  το  υπόλοιπο  της 

υ έτους με το 400. Αν είναι μηδέν τότε το έτος είναι δίσεκτο, άσχετα από 

έτος κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο είναι η 29η Φεβρουαρίου. Τα 

2, 2056, 

.

.3.10 Αριθμητικά δεδομένα  

μέρες = 52,1775  εβδομάδες = 8.765,82 ώρες = 525.949,2  λεπτά = 

έχουν ένα επιπλέον δευτερόλεπτο) 

2.3.11 Το σύ

Το σύγχρονο  νει ωστόσο υπόψη για 

τον ακριβή καθ μερολόγιο οδηγεί σε μέση 

διάρκεια έτους οδηγεί σε διαφορά μιας 

μέρας κάθε 3

 

ακέραιας διαίρεσης το

το αποτέλεσμα του ελέγχου 1. 

Η ημέρα που προστίθεται στο 

επόμενα δίσεκτα έτη είναι: 2012, 2016, 2020, 2024, 2028, 2032, 2036, 2040, 2044, 2048, 205

2060, 2064, 2068, 2072, 2076, 2080, 2084, 2088, 2092, 2096, 2104 κλπ . Το 2100 δεν είναι δίσεκτο

 

2

Ένα μέσο  έτος διαρκεί 365,2425  η

31.556.952 δευτερόλεπτα. 

Ένα κανονικό έτος είναι 365 ημέρες = 8.760 ώρες = 525.600 λεπτά = 31.536.000 δευτερόλεπτα. 

Ένα δίσεκτο έτος είναι 366 ημέρες = 8.784 ώρες = 527.040 λεπτά = 31.622.400 δευτερόλεπτα. 

(Μερικά χρόνια ίσως περι

γχρονο ημερολόγιο  

ημερολόγιο βασίζεται στο γρηγοριανό τρόπο υπολογισμού. Λαμβά

ορισμό των δίσεκτων ετών το γεγονός ότι και το γρηγοριανό η

 αποκλίνουσα κατά τι από το τροπικό έτος ‐ η απόκλιση αυτή 

333 χρόνια. 

52  

 

 

2.22 Το 2013

2.4 Είδη ρολογιών 

2.4.1Ψηφιακό ρολόι  Ένα ψηφιακό  ρολόι είναι  ένας  τύπος ρολογιού που  εμφανίζει  τον  χρόνο ψηφιακά ,  δηλαδή  σε 

αριθμούς ή άλλα σύμβολα, σε αντίθεση με ένα αναλογικό ρολόι, όπου ο χρόνος υποδεικνύεται από τις 

θέσεις  των  χεριών  περιστρεφόμενα. Τα  ψηφιακά  ρολόγια  συχνά  συνδέονται  με  τις  ηλεκτρονικές 

μονάδες,  αλλά  το  "ψηφιακό"  περιγραφή  αναφέρεται  μόνο  στην  οθόνη,  για  να  μην  το  μηχανισμό 

κίνησης. (Και τα δύο αναλογικά και ψηφιακά ρολόγια μπορεί να οδηγηθεί είτε μηχανικά ή ηλεκτρονικά, 

αλλά  "ρολόι"  μηχανισμοί  με  ψηφιακές  οθόνες  είναι  σπάνιες.)  Το  μ γαλύ ερο ψηφιακό  ρολόι  είναι ε τ  

η Lichtzeitpegel («Φως Επίπεδο Time") στην τηλεόραση πύργο Rheinturm Ντίσελντορφ , Γερμανία. 

Ιστορία 

Ίσως τα πρώτα ψηφιακά ρολόγια ήταν ο Πλάτων ρολόγια. Αυτά άνοιξη‐πληγή κομμάτια αποτελούνταν 

από  ένα  γυάλινο  κύλινδρο  με  ένα  εσωτερικό  στήλη,  επιτίθεται  στην  οποία  ήταν  μικρές  ψηφιακές 

κάρτες με τους αριθμούς τυπωμένο πάνω τους, τα οποία άλλαξαν την πάροδο του χρόνου. Τα ρολόγια 

του Πλάτωνα  εισήχθησαν  στο  St  Louis  Παγκόσμια  Έκθεση  το 1904,  που παράγεται από  την  εταιρεία 

Clock Ansonia. Eugene Fitch  της Νέας Υόρκης κατοχυρωμένη με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας το σχεδιασμό 

του ρολογιού το 1903. 

53  

 

Josef Pallweber, μια ελβετική εταιρεία κατασκευής ρολόι γεννήθηκε στο Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας, 

δημιούργησε και παρήγαγε ένα μηχανικό μοντέλο‐ψηφιακό ρολόι το 1956. Η πρώτη πατέντα για ένα 

ψηφιακό  ρολόι  πραγματοποιήθηκε  στις  Ηνωμένες  Πολιτείες  από  το  DE  Protzmann  και 

άλλοι. Χρονολογείται  23  Οκτ  1956,  αυτό  το  δίπλωμα  ευρεσιτεχνίας  περιγράφει  ένα  ψηφιακό 

ξυπνητήρι. DE Protzmann και οι συνεργάτες του, κατοχυρωμένη με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, επίσης, ένα 

άλλο  ψηφιακό  ρολόι  το  1970,  το  οποίο  ειπώθηκε  για  να  χρησιμοποιήσετε  ένα  ελάχιστο  ποσό  των 

κινούμενων μερών. Δύο πλευρικά πλακίδια πραγματοποιήθηκε ψηφιακά αριθμούς μεταξύ  τους,  ενώ 

ένα ηλεκτρικό κινητήρα και μετάδοσης εκκέντρου εκτός ελεγχόμενη κίνηση. 

Το  1970,  η  πρώτη  ψηφιακή  ρολόι  με  οθόνη  LED  ήταν  μαζικής  παραγωγής. Ονομάζεται  Pulsar,  και 

παράγεται  από  την  εταιρεία  ρολογιών  Χάμιλτον,  αυτό  το  ρολόι  είχε  υπαινιχθεί  σε  δύο  χρόνια  πριν, 

όταν η  ίδια εταιρεία δημιούργησε ένα πρωτότυπο ψηφιακό ρολόι για Κιούμπρικ 2001: Η Οδύσσεια 

του  Διαστήματος . Κατά  τη  διάρκεια  της  δεκαετίας  του  1970,  παρά  την  αρχική  βαρύ  κόστος  της 

ψηφιακά ολόγια, η δημοτικότητα των εν λόγω συσκευών  υξήθηκε σταθερά.  ρ   α

Με τα χρόνια, έχουν πολλούς διαφορετικούς τύπους ψηφιακών ξυπνητήρια έχουν αναπτυχθεί. 

 Κατασκευές 

Ψηφιακή  ρολόγια  χρησιμοποιούν  συνήθως  το  50  ή  60 hertz ταλάντωση  του εναλλασσόμενου 

ρεύματος ή 32.768 hertz ταλαντωτή κρυστάλλου ,  όπως σε  ένα χαλαζία ρολόι για  να  κρατήσει  το 

χρόνο. Τα περισσότερα ψηφιακά ρολόγια εμφανίζουν την ώρα της ημέρας, σε μορφή 24 ωρών ? στις 

Ηνωμένες  Πολιτείες  και  σε  μερικές  άλλες  χώρες,  μια  πιο  συνηθισμένη  επιλογή  ακολουθία  ώρα 

είναι μορφή  12  ωρών     [παραπομπή  που  απαιτείται ] (με  κάποια  ένδειξη  ΠΜ  ή ΜΜ). Εξομοιώσεις 

αναλογικό στιλ αντιμετωπίζει συχνά χρησιμοποιούν LCD οθόνη,  και αυτά είναι επίσης μερικές φορές 

περιγράφεται ως "ψηφιακό". 

Για  να  εκπροσωπεί  το  χρόνο,  τα  περισσότερα  ψηφιακά  ρολόγια  χρησιμοποιούν επτά 

τμήμα LED , VFD ,  ή LCD οθόνη  για  καθεμία  από  τις  τέσσερις ψηφία . Σε  γενικές  γραμμές 

περιλαμβάνουν επίσης και άλλα στοιχεία που να δείχνουν αν ο χρόνος είναι AM ή PM, έστω και ένας 

συναγερμός, και ούτω καθεξής. 

 

Ρύθμιση 

Αν οι άνθρωποι βρίσκουν δυσκολία στην ρύθμιση της ώρας σε ορισμένα σχέδια των ψηφιακών ρολόγια 

σε ηλεκτρονικές συσκευές, όπου το ρολόι δεν είναι μια κρίσιμη λειτουργία, δεν μπορούν να τίθενται σε 

όλα, εμφανίζοντας την προεπιλογή μετά ενεργοποιημένο, 00:00 ή 12:00 [1 ] [2] .      

54  

 

Ψηφιακή ρολόγια που λειτουργούν με  το ηλεκτρικό δίκτυο και δεν  έχουν καμία μπαταρία πρέπει να 

επαναφέρετε κάθε φορά που η εξουσία έχει αποκοπεί ή εάν μετακινηθούν. Ακόμη και αν η ισχύς έχει  

αποκοπεί  για  ένα  δεύτερο,  πιο  ρολόγια  θα  πρέπει  να  συνεχίσουν  να  επαναφέρετε. Αυτό  είναι  ένα   

ιδιαίτερο  πρόβλημα  με  ξυπνητήρια που  δεν  έχουν  "μπαταρία"  backup,  γιατί  ακόμη  και  μια  πολύ 

σύντομη διακοπή ρεύματος κατά  τη διάρκεια  της νύχτας οδηγεί συνήθως στο ρολόι παραλείποντας 

να προκαλέσει το συναγερμό το πρωί. 

Για  να  μειωθεί  το  πρόβλημα,  πολλές  συσκευές  έχουν  σχεδιαστεί  για  να  λειτουργούν  με  ηλεκτρική 

ριών  περιλαμβάνει  μια μπαταρία δημιουργίας  αντιγράφων  ασφαλείας  για  να ενέργεια  των  νοικοκυ

διατηρήσουν το χρόνο κατά τη διάρκεια διακοπών ρεύματος και σε περιόδους αποσύνδεσης από την 

παροχή ηλεκτρικού ρεύματος. Πιο πρόσφατα, ορισμένες συσκευές χρησιμοποιούν μια μέθοδο για την 

αυτόματη  ρύθμιση  της  ώρας,  όπως  η  χρήση  ενός  μετάδοση ραδιοφωνικών σημάτων  φορά από 

ένα ατομικό  ρολόι ,  το  χρόνο  να  πάρει  από  μια  υπάρχουσα δορυφορική  τηλεόραση ή τον 

υπολογιστή σύνδεση, ή με το να ρυθμιστεί στο εργοστάσιο και στη συνέχεια, διατηρώντας το χρόνος 

από τότε με ένα χαλαζία κυκλοφορία τροφοδοτείται από μία εσωτερική επαναφορτιζόμενη μπαταρία. 

Αυτό το ψηφιακό ρολόι εκτός από τα κλασσικά πράγματα  που μπορεί να κάνει έχει την δυνατότητα να 

απωθεί τα κουνούπια με το πάτημα ενός κουμπιού. Επίσης είναι αδιάβροχο. 

 

2.4.2 Ξυπνητήρι 

Τι είναι το ξυπνητήρι; 

Το ξυπνητήρι είναι  ένα ρολόι που  έχει  σχεδιαστεί  για  να  κάνει  ένα  δυνατό  ήχο  σε  μια  συγκεκριμένη 

  αλλά  τα  περισσότερα  ρολόγια  σταματούν 

αυτόματα  τον  ήχο  του ξυπνητηριού εάν  αγνοηθούν  για  αρκετή  ώρα.  Ένα κλασικό 

αναλογικό ξυπνητήρι έχει  έναν  επιπλέον  δείκτη  ρολογιού  που  χρησιμοποιείται  για  να  καθορίσει  το 

χρόνο κατά τον οποίο θα ενεργοποιηθεί ο ήχος. 

 

Το πρώτο ξυπνητήρι στην αρχαία Ελλάδα 

Ο Αριστόξενος,  μαθητής  του Αριστοτέλη,  δηλώνει,  κατά  τα  γραφόμενα  του Αριστοκλή,  μουσικολόγου 

του 2ου αιώνα π.Χ., ότι: Ο Πλάτων εφηύρε το νυχτερινό Ωρολόγιο και το κατασκεύασε δίνοντάς του τη  

μορφή μίας μεγάλης κλεψύδρας. 

 

χρονική στιγμή. Η κύρια χρήση αυτών των ρολογιών είναι να ξυπνάει τους ανθρώπους όταν κοιμούνται. 

Μερικές  φορές  χρησιμοποιούνται  και  για  άλλες  υπενθυμίσεις.  Για  να σταματήσει  ο  ήχος,  πρέπει  να 

πατηθεί  ένα  κουμπί  που  βρίσκεται  πάνω  στο  ρολόι,

55  

 

Η λειτουργία αυτού του νυκτερινού    εικόνα): Από μια μεγάλη κλεψύδρα 

ΑΑ διάρκειας μεγαλύτερης των  ιου Δ νερό πολύ χαμηλής ροής μέσα 

σε μικρότερο δοχείο ΒΒ που πε

ωρολογίου ήταν ως εξής  (βλ.

6 ωρών ρέει μέσω λεπτού ακροφύσ

ριέχει αξονικό σιφώνιο Σ. 

 

2.24Το "νυχτερινό ωρολόγιο" του 

Πλάτωνα 

Η στάθμη  του  νερού στο δοχείο  Β ανεβαίνει  αργά μέχρι  να φθάσει  το ανώτατο ύψος  του  σιφωνίου, 

μέσα σε  ν. Ότ άζει 

απότομα  το  νερό  του μέσω  του σωλήνα Π στο υποκείμενο  στεγανό δοχείο  ΓΓ.  Τότε  ο  εγκλωβισμένος 

στο δοχείο αυτό αέρας συμπιέζεται και διαφεύγει από τη σύριγγα Ρ, μια σωληνοειδή σφυρίχτρα που 

παράγει  οξύ  ήχο. 

Σε 6 ώρες λοιπόν, ή σε οποιοδήποτε άλλο εκ των προτέρων προκαθορισμένο χρονικό διάστημα από τη 

στιγμή  της  ενεργοποίησης  του  μηχανισμού, το  νυκτερινό  ωρολόγιο  σ

ένα ορισμένο χρονικό διάστημα π.χ. 6 ωρώ αν πληρωθεί το σιφώνιο, το δοχείο ΒΒαδει

φυρίζει.  Ο  μηχανισμός  ελέγχου 

στάθμης  του  υγρού  στο δοχείο  ΒΒ είναι  και  εδώ  ένα  κλειστό  σύστημα  ελέγχου. 

ας (428‐348 π.Χ.) το χρησιμοποιούσε τη νύχτα, ενδεχομένως για 

της 

Ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Πλάτων

να σηματοδοτήσει την έναρξη των ομιλιών του που γίνονταν την αυγή. 

 

Το μηχανικό ξυπνητήρι 

Στην Κίνα, ένα ρολόι με δείκτες που χτυπούσαν με το πέρασμα της ώρας επινοήθηκε από τον βουδιστή 

μοναχό  και  εφευρέτη Xing  Yi(683  ‐ 727).  Οι  Κινέζοι  μηχανικοί Zhang  Sixun και Su  Song ενσωμάτωσαν 

τους μηχανισμούς που χρησιμοποιήθηκαν για το ρολόι αυτό, σε αστρονομικά ρολόγια τον 10ο και 11ο 

αιώνα. Ένα τέτοιο ρολόι έξω από την Κίνα ήταν ο πύργος που τροφοδοτούσε με νερό περιοχές κοντά 

56  

 

στο  Τζαμί  Umayyad  στη Δαμασκό  της  Συρίας,  το  οποία  χτυπούσε  κάθε  μία  ώρα.  Χτίστηκε  από  τον 

Άραβα μηχανικό al‐Kaysarani το 1154. 

Από τον 14ο αιώνα, αρκετοί πύργοι με ρολόγια στη Δυτική Ευρώπη ήταν επίσης σε θέση να χτυπούν σε 

άλλο μηχανικό ξυπνητήρι δημιουργήθηκε από τον Levi Hutchins του New Hampshire στις Ηνωμένες 

φτιαξε όμως μόνο για τον εαυτό του και χτυπούσε μόνο στις 4 

 

καθορισμένο  χρόνο  κάθε  μέρα,  ο  πρώτος  εκ  των  οποίων  περιγράφεται  από  τον  συγγραφέα  της 

Φλωρεντίας Δάντη το 1319. Ο πιο διάσημος τέτοιος πύργος που υπάρχει ακόμα είναι στην πλατεία του 

Αγίου Μάρκου στη Βενετία. Το ρολόι του Αγίου Μάρκου συναρμολογήθηκε το 1493, από τον διάσημο 

κατασκευαστή ρολογιών Gian Carlo Rainieri. 

Ένα 

Πολιτείες, το1787. Αυτή τη συσκευή την έ

το πρωί, προκειμένου να τον ξυπνήσει για τη δουλειά του. Ο Γάλλος εφευρέτης Antoine Redier ήταν ο 

πρώτος που πατεντάρισε ένα ρυθμιζόμενο μηχανικό ξυπνητήρι, το 1847. 

 

Τα ξυπνητήρια στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο 

Η παραγωγή των ξυπνητηριών στις Ηνωμένες Πολιτείες  της Αμερικής σταμάτησε  την άνοιξη  του 1942, 

μετατράπηκαν σε  εργοστάσια  για πολεμικές  εργασίες  κατά  τη 

ατ

ριο του1944. 

 

τάδες διαφορετικά είδη ρολογιών και ξυπνητηριών στην αγορά. Υπάρχουν 

 ξυπνητήρια για το κομοδίνο, ξυπνητήρια με μπαταρίες, ξυπνητήρια για ρολόγια χειρός, 

ψηφιακά ξυπνητήρια, ξυπνητήρια για κινητά τηλέφωνα, ξυπνητήρια που μιλούν, 

ηλεκτρονικά ξυπνητήρια, ξυπνητήρια με μουσική, ακόμα και ξυπνητήρια που παρακολουθούν τις 

φάσεις του ύπνου. 

 

αφού  τα  εργοστάσια που  τα παρήγαν 

διάρκεια  του  Β'  Παγκοσμίου  Πολέμου,  αλλά  ήταν  ένα  από  τα  πρώτα  κ αναλωτικά  στοιχεία  που 

άρχισαν ξανά την παραγωγή για μη στρατιωτική χρήση, το Νοέμβ

 

Το πρώτο ξυπνητήρι ραδιόφωνο 

Το  πρώτο ξυπνητήρι ραδιόφωνο  εφευρέθηκε  από  τον James  F.  Reynolds,  στη  δεκαετία  του 1940 και

ένας άλλος σχεδιασμός εφευρέθηκε από τον Paul L Schroth. 

 

2.4.3 Τα ξυπνητήρια σήμερα 

Σήμερα, υπάρχουν εκατον

μηχανικά

57  

 

2.5.1 Μηχανικό ρολόι 

  

2.25 Τα κύρια μέρη ενός μηχανικού ρολογιού και οι λειτουργίες τους 

1. Ρότορας 

2. Κορώνα/άξονας κουρδίσματος 

3. Κύριο ελατήριο/Βαρελάκι 

4. Γρανάζωμα μετάδοσης κίνησης 

5.Σύστημα διαφυγής  

6. Ρυθμιστικό όργανο 

 

58  

 

 

Πιο αναλυτικά: 

Ρότορας 

Πρόκειται για έναν ημικυκλικό δίσκο που περιστρέφεται ελεύθερα με κάθε κίνηση του χεριού για την 

αυτόματη φόρτιση του κύριου ελατηρίου  (mainspring). Επιστρέφει στην κάθετη θέση από το ίδιο του 

το βάρος  .Ένα ειδικό σύστημα πολλαπλασιάζει τις περιστροφές του με σκοπό τη συνεχή φόρτιση του 

ελατηρίου.    

 

2.26 Ρότορες 

 κύριο ελατήριο από την κορώνα. Δηλαδή είναι υπεύθυνο για το κούρδισμα.  

 Κορώνα/άξονας κουρδίσματος 

Φορτίζει το

 

Κύριο ελατήριο και βαρελάκι 

Το κύριο ελατήριο (mainspring) είναι ένα μεταλλικό σπειροειδές έλ σμα το οποίο αποτελεί την «πηγή 

ισχύος»  του μηχανικού ρολογιού και φροντίζει  για  την αυτονομία  του. Βρίσκεται μέσα στο βαρελάκι 

(barrel) το οποίο κλείνει με καπάκι και περιμετρικά φέρει οδοντώσεις. Το βαρελάκι περιστρέφεται σε 

ένα άξονα  Το εσωτερικό άκρο του κύριου ελατηρίου είναι αγκιστρωμένο σε αυτό τον άξονα, ενώ το 

εξωτερικό  του  άκρο  είναι  στερεωμένο  στο  βαρελάκι.  Ο  άξονας  φέρει  μια  καστάνια  η  οποία  χει 

διαμορφωθεί  έτσι  ώστε  να  εμποδίζει  το  ελατήριο  να  περιστρέψει,  λόγω  τάνυσης,  αντίστροφα  τον 

άξονα. Με τη φόρτιση, είτε από το ρότορα είτε από την κορώνα, περιστρέφεται ο άξονας που διέρχεται 

μέσα από το βαρελάκι, τυλίγοντας πιο σφικτά το κύριο ελατήριο γύρω του με αποτέλεσμα η τάση του 

ελατηρίου να αυξάνεται. Μετά τη φόρτιση, ο άξονας παραμένει σταθερός και η  τάση του ελατηρίου 

περιστρέφει  το  βαρελάκι.  Στις  ο οντώσεις  που φέρει  το  βαρ λάκι  συμπλέκεται  το  πρώτο πινιόν  του 

συστήματος οδοντωτών  τροχών  του ρολογιού.  Άρα  το  κύριο  ελατήριο φορτίζει  από  τον άξονα,  αλλά 

α

.

έ

δ ε

59  

 

δίν  είναι εφικτή η 

διαρκής παροχή ενέργειας στο ρολόι ενώ παράλληλα

 

ει κίνηση στο μηχανισμό του ρολογιού μέσω του βαρελιού. Χάρη σε αυτή τη διάταξη,

 το κύριο ελατήριο φορτίζει. 

                               

 

τάδοσης κίνησης

2.26 Κύριο ελατήριο και βαρελάκι 

Γρανάζωμα με  

Μεταφέρει την ‘ελαστικότητα’ στο σύστημα διαφυγής και την κίνηση στους δείκτες (μετάδοση). 

 

Το μπαλανσιέ 

To μπαλανσιέ και το ελατήριο του μπαλανσιέ είναι τα "ρυθμιστικά όργανα" ενός μηχανικού ρολογιού. 

Η  ακριβής  και  περιοδική  ταλάντωση  εμπρός  πίσω  του  μπαλανσιέ  θέτει  ε  λειτουργία  το  μοχλό 

(άγκυρα) και έ

σ

τσι, μέσω του τροχού διαφυγής, του τέταρτου γραναζιού, του τρίτου γραναζιού και του 

κεντρικού"  γραναζιού,  αλλά  και  του  βαρελιού  του  κύριου  ελατηρίου  ρυθμίζεται  η  αποφόρτιση  του 

κύριου  ελατ σύστημα 

ταλάντωσης". 

 

"

ηρίου.  Το  μπαλανσιέ  και  το  ελατήριο  απαρτίζουν  το  λεγόμενο  «περιστροφικό 

 

60  

 

 

 

 

2.27 Μπαλανσιέ  

 

 

Τρίχα (hairspring)

 

 

 

ικ

α ω ν

2.28 Τρίχα  

 Το εξωτερ ό άκρο του ελατηρίου είναι στερεωμένο σε ένα “μπουζόνι” ενώ το εσωτερικό του τμήμα σε 

ένα περιαυχένιο. Στα παλιότερα ρολόγια αυτό το μπουζόνι ήταν μόνιμ  στερε μέ ο στη θέση του και 

ο  παλμός  του  ρολογιού  ρυθμιζόταν  ρυθμίζοντας  το  μήκος  του  ελατηρίου  μέσα  από  την  οπή  του 

61  

 

μπουζονιού  ή  προσαρμόζοντας  τη  θέση  του  στο  περιαυχένιο  σε  σχέση  με  το  μπαλανσιέ.  Στα 

περισσότερα σύγχρονα ρολόγια, το μπουζόνι είναι κινητό και καθιστά εφικτή τη μικρορύθμιση με πολύ 

μεγαλύτερη ευκολία.  Το  λατήριο  (τρίχα)  είναι απαραίτητο γ α  την κίνηση  του μπαλανσι . Όταν  έχει 

μετακινηθεί  στην  τέρμα  δεξιά  θέση  του,  ο  τροχός  του  μπαλανσιέ  έχει  "κουρδίσει"  το  ελατήριο.  Η 

δύναμη  του  ελατηρίου  καθώς  αυτό  ξεκουρδίζει  αντιστρέφει  τη φορά  κίνησης  του  μπαλανσιέ  και  το 

ωθεί  ρος  την  αντί κατεύθυνση,  στην  τέρμα  αριστερή  θέση.  Σε  αυτή  τη  θέση,  ο  τροχός  έχει 

αποφορτίσει  (ξεκουρδίσει)  εντελώς το ελατήριο,  και η δύναμ  τ υ ελατηρίου  αθώς αρχίζει  ξανά να 

φορτίζει αντιστρέφει ξανά τη φορά κίνησης του μπαλανσιέ και το ωθεί προς την αντίθετη κατεύθυνση, 

κ.ο.κ.  Τα  σύγχρονα  ελατήρια,  διατίθενται  σε  διάφορα  κράματα  τα  οποία  έχουν  αναπτυχθεί  για  να 

συμπληρώνουν  τις  φυσικές  ιδιότητες  του  μπαλανσιέ.  Ο  συνδυασμός  μπαλανσιέ‐ελατηρίου 

αντισταθμίζει  τα  σφάλματα  που  προκαλούνται  λόγω αλλαγών  στη  θερμοκρασία

ε ι έ

π θετη 

η ο κ

.  Τα  ελατήρια  πλέον 

κατασκευάζονται  είναι 

ελαστικά και αντιμαγνητικά. Η  καλύτερη ποιότητα ελ γχάνει 

σφάλμα θερμοκρασίας ± 0,3 δευτερόλεπτα ανά βα

έτσι, ώστε να παρουσιάζουν τόσο χημική όσο και φυσική σταθερότητα, και να 

ατηρίων Nivarox  (Nivarox  I Highest)  επιτυ

θμό Κελσίου την ημέρα.  

 

του  υ

ί ω μ α  

ρολόγια κατασκευάζονταν αρχικά από σιδηρουργούς, οι οποίοι είχαν 

εμπειρία  από  τις  κατασκευές  μηχανισμού  μύλων.  Σταδιακά  αυτές  οι  κατασκευές  εξειδικεύτηκαν  και 

2.28 Τρίχα 

2.5.2 Ιστορία του μηχανικού ρολογιού 

Από  τις  αρχές  13ου  αιώνα  πάρχουν  πληροφορίες  και  περιπτωσιακά  ευρήματα  για  κατασκευές 

μηχανικών  ρολογιών,  δεν  έχουν  διασωθε   όμ ς  ονό ατα  και  σχέδια,  ώστε  ν   είναι  δυνατή μια 

ταυτοποίηση και εκτίμηση των τεχνολογικών δυνατοτήτων. Ως πρώτος σχεδιαστής μηχανικού ρολογιού 

αναφέρεται  ο  αστρονόμος  και  γιατρός  Giacomo  Dondi  (Ντόντι,  1268‐1360)  από  την  Πάδοβα  της 

βόρειας  Ιταλίας,  ο  οποίος  έγινε  μ'  αυτό  τον  τρόπο  ηγέτης  μιας  οικογένειας  ωρολογοποιών  που 

απέκτησε πανευρωπαϊκή φήμη. Αντίγραφα του πρώτου ρολογιού που σχεδίασε ο Ντόντι υπάρχουν σε 

διάφορα μουσεία. Τα μηχανικά 

62  

 

από  το  σιδηρουργό  γενικών  καθη ,  ο  οποίος  ασχολείται  πλέον  με 

λεπτομηχανικές κατασκευές.  

κόντων  ξεπήδησε  ο  ωρολογοποιός

 

ύργων 

τη  των  γραναζιών  και  των  δοντιών  τους.  Το  έτος  1451 

ο  Λουδοβίκος  XI  ένα  ρολόι  τσέπης.  Την  παραγγελία  εκτέλεσε  ο  ωρολογοποιός 

Julien  Coudrey  (Κουντρέ,  ...‐1530)  και  το  ρολόι  αυτό  που  έχει  διασωθεί,  φαίνεται  να  είναι  ακόμα 

αρκετά ογκώδες.  

2.29 Αντίγραφο του πρώτου ρολογιού  

Μετά από  διάφορες  προσπάθειες  κατασκευής  μηχανικού  ρολογιού  με  σταθερό  βήμα,  επινοήθηκε  ο 

μηχανισμός  ταλαντευόμενης  ράβδου,  με  την  οποία  κατασκευάζονταν  όλα  τα  ρολόγια  π για 

περίπου 300 χρόνια, από το μέσο του 14ου αιώνα και μετά. Με κάθε ταλάντωση της ράβδου ο τροχός 

γυρίζει  κατά  ένα  δόντι.  Πηγή  ενέργειας  είναι  ένα  βαρίδι  το  οποίο  κρέμεται  με  σκοινί  που  είναι 

τυλιγμένο  σε  τύμπανο.    Από  το 14ο αιώνα αρχίζει  στην  Ιταλία  και  αλλού  η  εγκατάσταση  μηχανικών 

ρολογιών  σε  δημόσιους  χώρους,  τα  οποία  τώρα  κτυπούσαν  τις ώρες.  Ο  διάσημος  διανοούμενος  και 

συγγραφέας  του Μεσαίωνα Francesco Petrarca    (Πετράρχης, 1304‐1374) σημειώνει ότι οι κτύποι  του 

νεόδμητου τότε ρολογιού του Μιλάνου είναι πολύ χρήσιμοι για όσους πρέπει να υπολογίζουν το χρόνο 

τους.  Επίσης  στην  Ιταλία  παρουσιάστηκαν  τα  πρώτα  φορητά  ρολόγια,  χωρίς  να  είναι  γνωστός  ο 

εφευρέτης  τους. Από  το 15ο αιώνα αναπτύχθηκε σημαντικά η ωρολογοποιία στην κεντρική Ευρώπη, 

ιδιαίτερα στη νότια Γερμανία, όπου τα ρολόγια έδειχναν λεπτά και δευτερόλεπτα. Η προσπάθεια για 

βελτίωση  των  ρολογιών  οδήγησε  στη  μελέ

δημοσιεύτηκε μια εργασία για την κατασκευή δοντιών γραναζιών σύμφωνα με την κυκλοειδή καμπύλη 

και το 1525 σύμφωνα με την επικυκλοειδή.   

 Το  1481  παράγγειλε 

63  

 

 

2.30 Ρολόι Λουδοβίκου 

Τα φορητά, ατομικά ρολόγια διαδόθηκαν στην Ευρώπη ήδη πριν από το 1500 και συνδέονται με την 

πόλη της Νυρεμβέργης. Σ' αυτά τα ρολόγια πηγή ενέργειας ήταν ένα σπειροειδές ελατήριο,  το οποίο 

αποταμιεύει  δυναμική  ενέργεια  και  την  αποδίδει  σταδιακά.  Το  ελατήριο,  αν  και  ήταν  ήδη  γνωστό, 

χρησιμοποιήθηκε  στην  ωρολογοποιία  από  τον  Γερμανό  Peter  Henlein  (Χενλάιν,  1480‐1542),  με 

αποτέλεσμα  αυτό  το  ρολόι  να  γίνει  πια  ένας  ανεξάρτητος,  ολοκληρωμένος  και  αυτοδύναμος 

μηχανισμός  –  που  μόνο  κούρδισμα  χρειαζόταν!  Το  ελατήριο  απέκτησε  επίσης  τεράστια  τεχνική 

σημασία  και  στη  συνέχεια  χρησιμοποιήθηκε  σε  πολλές  άλλες  συσκευές  που  απαιτούσαν  σταθερή 

παροχή μηχανικής ενέργειας. 

 

 2.30 Peter Henlein 

Η κατασκευή μηχανικών ρολογιών αποτελεί ένα από τα σημαντικά άλματα στην πορεία της Τεχνικής. 

Μέχρι  τότε μέτραγαν οι  ερευνητές με αρκετή ακρίβεια  τις  γεωμετρικές διαστάσεις  και  το βάρος  των 

σωμάτων,  ο  χρόνος  δεν  ήταν  όμως  δυνατόν  ακόμα  να  μετρηθεί  με  ακρίβεια  ‐  μέχρι  που 

κατασκευάστηκαν  τα  μηχανικά  ρολόγια.  Με  τη  χρήση  των  ρολογιών  επήλθε  και  μια  μεταβολή 

64  

 

αντιλήψεων:  ενώ  μέχρι  τότε  έπρεπε  να  ανταποκρίνονται  οι  ανθρώπινες  κατασκευές  στη  φύση  (π.χ. 

χάρτης), στο εξής γινόταν αξιολόγηση της φύσης σύμφωνα με τις ενδείξεις οργάνων μέτρησης (μήκους, 

μάζας, χρόνου). Σταδιακά, με τη διάδοση των οργάνων, εισάγεται πλέον μια αντικειμενικότητα, γιατί το 

και σε άλλους σημαντικούς τεχνολογικούς 

κευ

μ ς

σ , ε λληνι σ   Ο

α τ μ

μηχανικού  ρολογιού,  με  όλες  τις 

ες επιπτώσεις στις τεχνολογικές και κοινωνικές εξελίξεις.  

όργανο επιβάλλει το μέτρο σύγκρισης που γίνεται απ' όλους αποδεκτό.  

Αν  και  από  τα  μέσα  του  14ου  αιώνα  κατασκευάζονταν  ανελλιπώς  νεότερα  και  βελτιωμένα  μοντέλα 

ρολογιών, τα φορητά ρολόγια μεγάλης ακρίβειας παρουσιάστηκαν τέσσερις αιώνες αργότερα, κατά το 

18ο  αιώνα  (ναυτικό  χρονόμετρο  Harrison),  με  στόχο  τον  ακριβή  προσδιορισμό  του  γεωγραφικού 

πλάτους των ποντοπόρων πλοίων.  Πέρα από τη μεγάλη τεχνική και πολιτισμική σημασία των ρολογιών 

ακριβείας,  η  ενασχόληση  των  τεχνιτών  με  αυτά  τα  αντικείμενα  οδήγησε  στην  ανάπτυξη  της 

λεπτομηχανικής, με αποτέλεσμα να προκύψουν βελτιώσεις 

τομείς, ανάμεσά τους στις κατασ ές μουσικών οργάνων. 

Υπενθυμίζουμε  ακόμα  ότι  ένας  πρόδρομος  των  μηχανικών  ρολογιών,  χωρίς  τεχνολογικό  ή  ιστορικό 

συσχετισμό με αυτά, είναι ο λεγό ενος «Μηχανισμός των Αντικυθήρων», ο οποίο  ονομάζεται μερικές 

φορές  (μηχανικός)  υπολογι τής   και  είχα  κατασκ υαστεί  κατά  την  ε στική  εποχή  τη  Ρόδο. ι 

επιστημονικές  απαιτήσεις  και  οι  τεχνολογικές  συνθήκες  εκείνης  της  εποχής  δεν  φαίνεται  να 

διευκόλυν ν  τη  διάδοση  της  χρήσης  και  τη  βελτίωση  αυτού  ου  ηχανισμού.  Διαφορετικά  θα  είχε 

προκύψει  πιθανόν  ήδη  1.400  χρόνια  νωρίτερα  η  κατασκευή  του 

εικαζόμεν

 

2.6 Η ιστορία του εκκρεμούς 

Κάποτε ο άνθρωπος μετρούσε το χρόνο με τη φαινομενική κίνηση του ήλιου, της σελήνης, των 

πλανητών και των άστρων. Υπήρχαν ηλιακά ρολόγια, ρολόγια νερού και κεριά σημαδεμένα έτσι, ώστε 

να λιώνουν ανάλογα με τα λεπτά του χρόνου. Το μεγαλύτερο άλμα στη μέτρηση του χρόνου έκανε ο 

Γαλιλαίος, όταν κοιτώντας ένα ταλαντευόμενο πολυέλαιο παρατήρησε, ότι στη σταθερή κίνησή του 

υπάρχει η δυνατότητα για την ακριβέστερη μέτρηση του χρόνου. Για την παρατήρησή του αυτή, αλλά 

και για άλλες, εξίσου οξυδερκείς, η επίδρασή του Γαλιλαίου στην ανάπτυξη της επιστήμης ήταν 

σημαντική. Παρά το γεγονός μάλιστα, ότι το ρόλοι κατασκευάσθηκε αρκετά χρόνια αργότερα από το 

θάνατό του από τον Christian Huygens, εξακολουθεί και σήμερα να ισχύει η άποψη ότι η θεωρία του 

Γαλιλαίου είναι αυτή που προετοίμασε το έδαφος. 

65  

 

2.31Λειτουργία Εκκρεμούς

Η πιο διαδεδομένη ιστορία, που κρύβεται πίσω από την ανακάλυψη του Γαλιλαίου αναφέρει ότι όταν 

αυτός σε νεαρή ηλικία επισκέφθηκε τον καθεδρικό ναό της Πίζα για να προσευχηθεί, παρατήρησε έναν 

καλόγερο να τραβά προς το μέρος του ένα μεγάλο πολυέλαιο, να ανάβει τα κεριά και να τον αφήνει 

ελεύθερο,  ώστε  να  επανέλθει  στη  θέση  του.  Ο Γαλιλαίος  πρόσεξε  ότι  η  ταλάντευση  έμοιαζε  να 

έχει σταθερή  κίνηση  ακόμα  και  όταν  άλλαζε  η  γωνία  ταλάντευσης.  Το  διαρκώς  ανήσυχο  μυαλό  του 

αναρωτήθηκε  αν  το  μήκος  του εκκρεμούς  ή  το  βάρος  του βαριδιού  θα  μπορούσαν  να  έχουν 

66  

 

επίδραση στην ταχύτητα της ταλάντευσης, αλλά και ποια θα μπορούσε να είναι η σχέση ανάμεσα στο

μήκος του εκκρεμούς και τη διάρκεια της ταλάντευσης. Αμέσως άρχισε την επιστημονική παρατήρηση. 

Προκειμένου να μετρήσει το  ρόνο που ο π κινείτο, σκέφθηκε και χρησιμοποίησε για μονάδα χ ολυέλαιος 

μέτρησης τους  παλμούς  της  καρδιάς  του.  Ακολούθως  επινόησε  έναν μαθηματικό  τύπο‐εξίσωση  που 

περιέγραφε  την  κίνηση  του  εκκρεμούς και,  όταν  γύρισε  στο  δωμάτιό  του,  έφτιαξ   διάφορα  είδη ε

εκκρεμούς,  μεταβάλλοντ ς  το  μήκος  του  νήματος  και  το βάρος  του  βαριδιού. Μετά από προσεκτική α

μελέτη,  επαλήθευσε και θεμελίωσε δύο σπουδαίες αρχές: ότι ο χρόνος ταλάντευσης  νός εκκρεμ ύς ε ο

δεν  συνδέεται  με  το  μήκος  του  τόξου  ή  την  μάζα  του  βαριδιού  ότι  ο  χρόνος  ή  η διάρκεια  της 

ταλάντευσης ενός εκκρεμούς εξαρτάται μόνο από το μήκος του νήματος του εκκρεμούς. 

2.32 Εκκρεμέ  Φουκό ς του

 

Για  να  επαληθεύσει  μάλιστα  τις  ιδέες του  αυτές,  που  αφορούσαν  στις  αρχές της  κίνησης,  στράφηκε 

προς  ένα  κεκλιμένο επίπεδο.  Άφησε μία μικρή σφαιρική μεταλλική μπάλα να  κυλήσει  υπό  γωνία και 

αυτή ακολούθησε ευθεία, επιμήκη, τροχιά αποδεικνύοντας ότι τα σώματα πέφτουν ή ταλαντεύονται με 

σταθερή  επιτάχυνση  και  ότι  η  ταχύτητά  τους,  ατά  συνέπεια,  αυξάνεται  με σταθερή  τιμή.  Το  ρ λόι κ ο

67  

 

εκκρεμές.  Ο  Γαλιλαίος  ήταν  πάμ τωχος,  γι’  αυτό  προσπάθησε  να  αυτή  του  την φ εκμεταλλευθεί 

ανακάλυψη  για  να  βγάλει  κάποια  λεφτά.  Η κατασκευή  ενός  ρολογιού  βασισμένου  στην  θεωρία  του 

εκκρεμούς θα τ έπαιρνε πολύ χρόνο. Γι’ αυτό και αποφάσισε να φτιάξει ία άλλη εφαρμογή. Έφτια ε ου   μ ξ

ένα  εκκρεμές  με μεταβαλλόμενο  μήκος νήματος,  που  θα  μπορούσε  να  εί  έτσι ώστε  η ρυθμιστ

ταλάντευση  να  συμπίπτει  με  τους  παλμούς  της  καρδιάς  ενός  ασθενούς. Με  την  εφαρμογή  αυτή  οι 

γιατροί  θα  μπορούσαν  στο  εξής  να  μετρούν τις  αλλαγές  στην  ταχύτητα  των  παλμών  της καρδιάς, 

συγκρίνοντας τα μήκη του εκκρεμούς. Αυτή η ανακάλυψη είχε επιτυχία και ο ρυθμός των παλμών της 

καρδιάς  καθιερώθηκε  να εξετάζεται  με  όρους  από  το  μήκος  του  εκκρεμούς.Ο  Γαλιλαίος  ποτέ  δεν 

έβγαλε  από  το  μυαλό  του  το  ρόλοι  ‐  εκκρεμές.  Όμως  έπρεπε  να  περάσουν  αρκετά  χρόνια  μέχρι  να 

μπορέσει  να κατασκευάσει ένα μαζί με  το γιό  του. Ήταν απλό, με μηχανισμό ρύθμισης  του νήματος, 

που επέτρεπε σε έναν οδοντωτό τροχό να προχωρά ένα δόντι τη φορά, αλλά δεν ήταν απόλυτα ακριβές 

.Το 1657, δέκα πέντε χρόνια μετά  θάνατο του  ο Oολλανδός αστρονόμος και φυσικός   από το  Γαλιλαίου 

Christian  Huygens,  κυκλοφόρησε  το  βιβλίο  του  με  τίτλο"Horologium",  στο  οποίο  περιέγραφε  την 

κατασκευή  ενός  ρολογιού  μεγαλύτερης  ακριβείας.  Η  ανακάλυψη  του  Huygens  προκάλεσε  μεγάλη 

ανάπτυξη και εξάπλωση στην κατασκευή ρολογιών. Ρολόγια με μικρά εκκρεμή τοποθετήθηκαν πάνω σε 

ξύλο και κρεμάσ ηκαν στον τοίχο.  Το 1670 ο Άγγλος ωρολογοποιός William Clement κατασκεύασε το τ

πρώτο  ρολόι  με  μακρύ  εκκρεμές,  που  μετρούσε  και  δευτερόλεπτα,  τοποθετημένο  σε  μακρύ  ξύλινο 

κουτί. 

Βιβλιογραφία 

: Οι εφευρέσεις των αρχαίων Ελλήνων.  

 

‐the‐alarm‐clock‐history 

windup_alarm_clock_face.jpg 

 

 

 

1. Κοτσανάς, Κώστας. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

2. http://www.sundials.gr/reading.htm 

3. http://el.wikipedia.org/wiki/Ηλιακό_ρολόι 

4. http://sfrang.com/historia/selida311.htm 

5. http://www.mywatch.gr/index.php?topic=2595.0

6. http://en.wikipedia.org/wiki/Alarm_clock 

7. http://blog.talkoclock.com/2011/11/its‐curious‐some‐facts‐from

8. http://superfreak.hubpages.com/hub/History‐of‐Alarm‐Clocks 

9. http://en.wikipedia.org/wiki/File:2010‐07‐20_Black_

10. http://en.wikipedia.org/wiki/File:Clock_radio.jpg 

11. http://en.wikipedia.org/wiki/File:Digital‐clock‐radio‐basic.jpg

12. http://en.wikipedia.org/wiki/File:Sleeptracker_blue.jpg

13. http://www.hellinon.net/ancientGreekAutomatic.htm 

68  

 

14. http://www.tmth.edu.gr/aet/thematic_areas/p493.html 

‐clocks‐watches/ 

18. http://www.bbc.co.uk/dna/h2g2/A1006534 

15. http://periplanomeno.wordpress.com 

16. http://blog.onlineclock.net/history‐of‐digital‐clocks‐watches/ 

17. http://blog.onlineclock.net/history‐of‐digital

 

 

 

 

 

 

 

69  

 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 

ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ 

     

  

ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΕΛΛΥ 2. ΛΑΖΑΡΗ ΑΝΔΡΙΑΝΗ 3. ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ 4. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΑΝΝΙΤΑ 5. ΑΥΓΕΡΟΣ ΦΩΤΙΟΣ 

    

70

3.1.Τύπος   Οι πρώτες απόπειρες στο χώρο της εφημερίδας, ξεκινούν από την αρχαιότητα. Για τον  λόγο  αυτό,  δεν  είναι  λίγοι  εκείνοι  που  θεωρούν  τον  Ηρόδοτο  πατέρα  της δημοσιογραφίας. 

            

3.1 Ηρόδοτος          Οι  πρώτες  εφημερίδες  παρόλο  αυτά,  συναντώνται  στα  χρόνια  του  Μέγα Αλέξανδρου  και  η  θεματολογία  τους  περιοριζόταν  σε  θέματα  που  αφορούσαν γεγονότα  της εκστρατείας. Παράλληλα  , μερικά χρόνια μετά  , συναντούμε και στη Ρώμη  μια  δικιά   της   εφημερίδα.  Η  acta  diurna  όπως  είναι  ονομαζόταν  δημιουργήθηκε  στα  χρόνια  του  Ιουλίου  Καίσαρα  εξυπηρετώντας   την  ενημέρωση των  πολιτών  για  τα  κοινά  και  τα  τεκταινόμενα  στην  αυτοκρατορία. Η  έκδοσή  της, όμως, σταμάτησε μετά το τέλος της βασιλείας του αυτοκράτορα Σεβήρου.  

          

3.2 Η εφημερίδα acta diurnal  Από τότε, και για αιώνες, πέρα από ένα είδος επίσημης εφημερίδας που υπήρχε στο Βυζάντιο, δεν υπήρχε ίχνος δημοσιογραφίας. Φτάνοντας στον Μεσαίωνα, οι τρόποι πληροφόρησης ήταν τα «χρονικά», τα οποία τα δημιουργούσαν μοναστήρια ή μεμονωμένα άτομα, οι κήρυκες που διάβαζαν τις επίσημες διαταγές και ειδήσεις, και τέλος οι κληρικοί, οι οποίοι γύριζαν από πόλη σε πόλη μεταδίδοντας νέα από όλο τον κόσμο.  Μεταξύ  13ου  και  14ου  αιώνα,  ένας  σημαντικός  τρόπος  πληροφόρησης  ήταν  τα γράμματα  των εμπόρων,  τα οποία,  εκτός από εμπορικές υποθέσεις,  περιείχαν και πολιτικά γεγονότα. Την  περίοδο  της  Αναγέννησης,  έχουμε  και  πάλι  στην  Ρώμη  τα  fogli  d’  aviso, χειρόγραφα φύλλα που αναπτύχθηκαν,  κυρίως,  στην έδρα του παπισμού. Πολλοί, από αυτούς που συγκέντρωναν και έγραφαν τις ειδήσεις,  είχαν οργανώσει δίκτυο πληροφοριών με πολλούς αντιγραφείς. Μέσω  του  ταχυδρομείου,  τα φύλλα αυτά, 

71

διαδόθηκαν  και  σε  άλλες  χώρες,  όπως  η  Γαλλία,  η  Γερμανία  και  η  Ολλανδία,  οι οποίες σύντομα ανέπτυξαν κέντρο της χειρόγραφης δημοσιογραφίας. Τον 15ο αιώνα  συντελείται  η  μεγαλύτερη  επανάσταση  στο  χώρο  της  εφημερίδας αφού έχουμε την εφεύρεση της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο, πράγμα που συντέλεσε στη ραγδαία ανάπτυξη της εφημερίδας από εκεί και ύστερα. 

 3.3 Ο Ι. Γουτεμβέργιος στο τυπογραφείο του  Είναι  τόσο  διαδομένη  η  αντίληψη  ότι  ο  Γουτεμβέργιος  υπήρξε  εφευρέτης  της τυπογραφίας,  που  πολλοί  εκπλήσσονται  όταν  πληροφορούνται  ότι  η  τέχνη  της «μηχανικής» αναπαραγωγής εικόνων και κειμένων σε χαρτί εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Κίνα τον 7ο ή 8ο αιώνα μ.Χ. Η πρώτη εκτύπωση με κινητά στοιχεία σε χαρτί χρονολογείται τον 10ο αιώνα μ.Χ. Πραγματοποιήθηκε στην Κίνα από τον αλχημιστή σιδηρουργό Πι Τσενγκ (Pi Cheng), με στοιχεία φτιαγμένα από ψημένο πηλό. Όμως,  αν  και  κινητά  τυπογραφικά  στοιχεία  είχαν  ήδη  δημιουργηθεί,  ο Γουτεμβέργιος  ήταν  εκείνος  που  συνέλαβε  πρώτος  την  ιδέα  της  τυπογραφικής μεθόδου  στο  σύνολό  της.  Εφηύρε  το  μηχανικό  πιεστήριο,  ένα  μέσο  το  οποίο  με ορισμένες βελτιώσεις του μηχανικού συστήματος κυρίως, παρέμεινε το κύριο μέσο εκτύπωσης μέχρι  τις αρχές  του 20ου αιώνα.  Το 1450 προχώρησε σε συνεταιρισμό με τους Schoffer και Johann Fust, προκειμένου να κατασκευάσει ένα τυπογραφείο, στο οποίο θα λειτουργούσε την τυπογραφική πρέσα του.  

Τυπογραφία,  στην  εποχή  του  Γουτεμβέργιου,  θεωρείτο  η  τεχνική  της αναπαραγωγής  κειμένων  (και  εικόνων)  με «τύπους»  ή  κινητά μεταλλικά  στοιχεία. Για  να  υπάρξει  επομένως  τυπογραφία,  έπρεπε  κατ’  αρχάς  να  κατασκευαστούν  τα μεταλλικά στοιχεία. Απαιτούσε επιδεξιότητα, άριστη γνώση των υλικών και μεγάλη ακρίβεια. Τα τυπογραφικά στοιχεία εκτός από ανθεκτικά έπρεπε να έχουν ακριβώς το ίδιο ύψος, γιατί διαφορετικά η εκτύπωση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί. Η πρώτη δουλειά του κατασκευαστή στοιχείων  (στοιχειοχύτης) ήταν η δημιουργία του  αρχικού  προτύπου.  Στη  μια  από  τις  στενές  όψεις  ενός  μικρού παραλληλεπίπεδου  ραβδιού  από  σκληρό  μέταλλο  (σίδηρος,  ατσάλι)  έφτιαχνε  ένα ανάγλυφο  πρότυπο  του  γράμματος  που  επρόκειτο  να  χυτεύσει.  Με  ένα  σφυρί «χτυπούσε» το πρότυπο πάνω σε ένα κομμάτι μαλακό μέταλλο  (συνήθως χαλκός). Με  την  κρούση  δημιουργούσε  τη  «μήτρα»,  ένα  εσώγλυφο  «αντίτυπο»  του ανάγλυφου  αρχικού  προτύπου.  Η  μήτρα  στη  συνέχεια  έμπαινε  σε  ένα  ειδικό καλούπι,  όπου  γινόταν  η  χύτευση.  Το  καλούπι  αποτελείτο  από  δύο  μέρη  που εφάρμοζαν  απόλυτα  μεταξύ  τους  αφήνοντας  έναν  «κενό  χώρο»  χύτευσης  με ρυθμιζόμενες  διαστάσεις.  Ο  τεχνίτης  έχυνε  το  λιωμένο  μέταλλο,  ένα  κράμα  από μολύβι,  αντιμόνιο  και  ψευδάργυρο  μέσα  στο  «αυλάκι»  του  καλουπιού,  στον πυθμένα  του  οποίου  βρισκόταν  η  μήτρα.  Όταν  το  μέταλλο  κρύωνε,  σχηματιζόταν 

72

ένα  παραλληλεπίπεδο  που  στην  μπροστινή  του  όψη  έφερε  ανάγλυφη  αλλά αντεστραμμένη σαν σε καθρέφτη την εικόνα του γράμματος της μήτρας. Αυτό ήταν το  «στοιχείο»  και  ένας  καλός  στοιχειοχύτης  μπορούσε  να  κατασκευάσει  4.000 περίπου τέτοια την ημέρα. Τα στοιχεία αποθηκεύονταν σε ειδικές θήκες (κάσες) και σε αυστηρά καθορισμένες θέσεις, ώστε να διευκολύνεται ο τεχνίτης που επρόκειτο να  τα  συνθέσει.  Το  επόμενο  στάδιο  της  εκτύπωσης  ενός  βιβλίου  γινόταν  στο τυπογραφείο.  Ο  τυπογράφος  έπαιρνε  στα  χέρια  του  το  πρωτότυπο,  χειρόγραφο συνήθως,  βιβλίο,  το  οποίο  θα  μπορούσαμε  να  ονομάσουμε  και  «μακέτα».  Αφού μετρούσε  τις  σελίδες,  έκανε  τη  σελιδοποίηση  ή  «κασέ»,  αποφάσιζε,  δηλαδή,  τι διαστάσεις  θα  είχε  το  βιβλίο  που  θα  τύπωνε,  ποια  οικογένεια  χαρακτήρων  θα χρησιμοποιούσε και πόσες αράδες θα είχε η κάθε σελίδα. Στην συνέχεια άρχιζε το πιο  δύσκολο  και  χρονοβόρο  έργο,  η  κατασκευή  της  τυπογραφικής  πλάκας.  Η εργασία  ξεκινούσε  με  την  στοιχειοθεσία,  που  ήταν  η  δουλειά  ενός  ειδικευμένου τεχνίτη,  του  στοιχειοθέτη.  Αυτός  διάβαζε  προσεκτικά,  γράμμα  προς  γράμμα,  το χειρόγραφο. Για κάθε γράμμα, σύμβολο ή σημείο στίξης που έβλεπε, έπαιρνε από μια  ειδική  θήκη  («στοιχειοθήκη  ή  «κάσα»)  το  αντίστοιχο  στοιχείο  και  το τοποθετούσε σε ένα ειδικό ξύλινο ή μεταλλικό πλαίσιο  («συνθετήριο»),  το πλάτος του οποίου ήταν ακριβώς ίσο με το πλάτος της σελίδας  (ή της στήλης) του βιβλίου που  επρόκειτο  να  τυπωθεί.  Στα  κενά  ανάμεσα  στις  λέξεις  τοποθετούσε  ισόπαχα «χαμηλά»  στοιχεία  που  δεν  τυπώνονταν.  Όταν  το  συνθετήριο  γέμιζε,  ο  τεχνίτης μετέφερε  τα  συνθεμένα  στοιχεία  στον  «σελιδοθέτη».  Μόλις  ετοιμαζόταν  και  ο σελιδοθέτης, τον μετέφερε στον λεγόμενο «μεγάλο σελιδοθέτη» ή «μάρμαρο», ένα μεγάλο  πάγκο  εργασίας  όπου  γινόταν  η  τελική  σύνθεση  της  φόρμας.  Η τυπογραφική φόρμα σπάνια συνέπιπτε με την τελική σελίδα του βιβλίου. Συνήθως μια  φόρμα  περιλάμβανε  δύο,  τέσσερις,  οκτώ,  δεκαέξι  ακόμα  και  τριάντα  δύο σελίδες, ανάλογα με το μέγεθος του τυπογραφικού χαρτιού και το επιθυμητό σχήμα του βιβλίου. Οι σελίδες τοποθετούνταν με τέτοιο τρόπο στη φόρμα, ώστε μετά το δίπλωμα  του  χαρτιού  να  έρθουν  στην  σωστή  τους  θέση  και  σειρά.  Μόλις ετοιμάζονταν  όλες  οι  σελίδες  της  φόρμας,  ο  τυπογράφος  τις  έβαζε  σ’  ένα  ειδικό σιδερένιο πλαίσιο (τυπογραφικό τελάρο) μαζί με τις ξυλογραφίες με τις εικόνες και τα άλλα διακοσμητικά στοιχεία. Στα σημεία που έμεναν λευκά τοποθετούσε χαμηλά μεταλλικά  περιθώρια  (τα  λεγόμενα  «μέταλλα»  ή  «λούκια»),  ενώ  ανάμεσα  στις αράδες  μεταλλικά  διάστιχα.  Στην  συνέχεια  όλα  αυτά  ασφαλίζονταν  πάνω  στο τελάρο με μεταλλικές ή  ξύλινες σφήνες και στερεώνονταν με ειδικούς σφιγκτήρες και  κλειδιά.  Η  εργασία  της  εκτύπωσης  γινόταν  στο  πιεστήριο  που  ήταν  μια  απλή μηχανική διάταξη, αποτελούμενη από δύο μέρη: μια σταθερή στην αρχή και κινητή αργότερα  επίπεδη  βάση  («τραπέζι»),  όπου  τοποθετούνταν  η  φόρμα,  και  ένα μηχανισμό πίεσης από μια επίπεδη πλάκα («μικρή» ή «βάρος») που περιστρεφόταν πάνω σ’ έναν κοχλιωτό άξονα. Αργότερα, προστέθηκε το λεγόμενο «τύμπανο», ένα ξύλινο  τελάρο  με  ένα  χοντρό  και  ανθεκτικό  ύφασμα.  Το  τύμπανο  έκλεινε  με ειδικούς μεντεσέδες πάνω από τη φόρμα και χρησίμευε για να τεντώνει το χαρτί και να εξομαλύνει  την πίεση κατά την εκτύπωση.  Για να μη λερώνονται  τα περιθώρια των  σελίδων  από  το  μελάνι,  προστέθηκε  ένα  δεύτερο  τελάρο  (κάλυμμα)  που δίπλωνε  κάτω  από  το  τύμπανο.  Πάνω  του  στερεωνόταν  μια  περγαμηνή  (ή  χαρτί) που  κοβόταν  ακριβώς  στα  μέτρα  των  σελίδων  και  προστάτευε  τα  σημεία  που έπρεπε  να  μείνουν  ατύπωτα.  Μετά  την  τοποθέτηση  της  φόρμας  στην  μηχανή, ακολουθούσε η εκτύπωση ενός φύλλου  (δοκίμιο),  το οποίο δινόταν για διόρθωση στον  αναγνώστη  και  στον  διορθωτή.  Πριν  ξεκινήσει  η  εκτύπωση,  ο  τυπογράφος 

73

έπρεπε να «βρει τα μέτρα», να κάνει δηλαδή ορισμένες ρυθμίσεις, ώστε το κείμενο να τυπώνεται στο  ίδιο ακριβώς σημείο και στις δύο όψεις του κάθε φύλλου.  Στην συνέχεια άρχιζε η εργασία της κυρίως εκτύπωσης, στην οποία απασχολούνταν δύο τεχνίτες. Ο πρώτος άπλωνε με  ειδικά  εργαλεία  το μελάνι  στη φόρμα. Ο δεύτερος έβαζε ένα φύλλο χαρτί στην προκαθορισμένη θέση πάνω στο τύμπανο, έκλεινε το προστατευτικό κάλυμμα και  το  τύμπανο, μετακινούσε  το «τραπέζι»  κάτω από την πρέσα και έστριβε  τον μηχανισμό  της πίεσης.  Επειδή το μέγεθος  της πρέσας ήταν μικρό,  η φόρμα  τυπωνόταν  συνήθως  σε  δύο  χρόνους,  σε  δύο  δηλαδή  τυπώματα, που στην τυπογραφική γλώσσα λέγονται «περάσματα» ή «τραβήγματα». Μετά την εκτύπωση η φόρμα επέστρεφε στην αρχική της θέση, το τυπωμένο φύλλο έβγαινε και στο τύμπανο φορτωνόταν το επόμενο. Με αυτόν τον τρόπο δύο καλοί τεχνίτες μπορούσαν  να  τυπώσουν  περίπου  200  φύλλα  την ώρα.  Η  παραγωγή  του  βιβλίου ολοκληρωνόταν  με  τη  βιβλιοδεσία,  που  τις  περισσότερες  φορές  γινόταν  από  τον αγοραστή σε κάποιο βιβλιοδετικό εργαστήριο της περιοχής του. 

             3.4  Μήτρες  κατασκευής        3.5  Τυπογραφικά  στοιχεία  του        τυπογραφικών στοιχείων                                                    Γουτεμβέργιου                

       3.6 Εκτύπωση τυπογραφικών στοιχείων                              3.7 Το τυπογραφείο του Γουτεμβέργιου       του Γουτεμβέργιου            Στα  τέλη  του  18ου  αιώνα,  γεννήθηκε  στο  χώρο  της  Ελληνικής  διασποράς  και  στο πλαίσιο ιδιαίτερα ευνοϊκών ιστορικών και κοινωνικών συγκυριών (εποχή διάδοσης των  ιδεών  του  Διαφωτισμού  και  οικονομικής  δύναμης  των  Ελλήνων  της διασποράς),  ο  ελληνικός  τύπος.  Η  πρώτη  Ελληνική  εφημερίδα  εκδόθηκε  το  1784 στη  Βιέννη‐σημαντικό  κέντρο  Ελληνικού  εμπορίου  και  λίκνο  της  Ελληνικής δημοσιογραφίας  ‐  από  τον  Ζακυνθινό  τυπογράφο  και  εκδότη  Γεώργιο  Βεντότη. Ωστόσο,  τουρκικές  διπλωματικές  πιέσεις  προς  τις  αυστριακές  αρχές  είχαν  ως αποτέλεσμα την οριστική παύση της έκδοσης τον Ιούλιο του ίδιου έτους. Ως πρώτη 

74

επίσημη  Ελληνική  εφημερίδα  χαρακτηρίζεται  η  "Σάλπιγξ  Ελληνική"  του  Ιωάννη Τόμπρου,  με  διευθυντή  τον  Θεόκλητο  Φαρμακίδη,  η  οποία  εκδόθηκε  την  1η Αυγούστου  του  1821  στην  Καλαμάτα,  ταυτόχρονα  με  την  έκρηξη  της  Ελληνικής Επανάστασης.  Η  ελληνική  συγκυρία  είναι  καθοριστικής  σημασίας  για  την  εξέλιξη του  τύπου στη χώρα. Η νέα πραγματικότητα  του  εθνικο‐απελευθερωτικού αγώνα θέτει νέους στόχους και απαιτεί νέες επιλογές. Οι εφημερίδες του αγώνα αφενός προσπαθούν να καλύψουν την επικαιρότητα των πολεμικών εξελίξεων κι αφετέρου να  ενημερώσουν  για  γενικότερα  πολιτικά  και  κοινωνικά  θέματα,  δημοσιεύοντας άρθρα πολιτικής θεωρίας,  κρίνοντας  την  εξουσία και πρεσβεύοντας  τις αρχές  της ελευθεροτυπίας.  Το 1822  εκδίδεται στη  Στερεά Ελλάδα η  χειρόγραφη εφημερίδα "Αιτωλική"  ενώ  το  1824  ο  Ελβετός  φιλέλληνας  Ιάκωβος  Μάγερ  εκδίδει  την εφημερίδα  "Ελληνικά Χρονικά"  στο Μεσολόγγι.  Η πρώτη  εφημερίδα στην Αθήνα ήταν η "Εφημερίς των Αθηνών" που εκδόθηκε το 1824 από το Γεώργιο Ψύλλα και η οποία γράφεται στη δημοτική και δημοσιεύει σειρά κειμένων για την πνευματική δραστηριότητα  της  εποχής.  Το  1825  εκδίδεται  στο  Ναύπλιο,  με  διευθυντή  τον Θεόκλητο  Φαρμακίδη,  η  "Γενική  Εφημερίς  της  Ελλάδας",  που  στη  συνέχεια μετονομάστηκε σε  "Εφημερίς  της Κυβερνήσεως"  και  εκδίδεται μέχρι σήμερα.  Στα επόμενα  χρόνια  εκδίδονται  πολλοί  τίτλοι  εφημερίδων  μεταξύ  των  οποίων συγκαταλέγεται  και  η  "Εστία"  που  εκδόθηκε  από  τους  αδελφούς    Κύρου  και εξακολουθεί  να  εκδίδεται  μέχρι  και  σήμερα.  Η  πρώτη  δεκαετία  του  20ου  αιώνα θεωρήθηκε  η  "χρυσή  εποχή"  των  εφημερίδων.  Η  ραγδαία  εξέλιξη  των  τεχνικών μέσων,  η  πρόοδος  των  μέσων  επικοινωνίας  και  η  οικονομική  ενίσχυση  των εφημερίδων  επηρεάζει  ριζικά  την  ύλη  και  εμφάνισή  τους.  Οι  κυκλοφορίες αυξάνονται  εκθετικά  και  τα  πρώτα  σωματεία  δημοσιογράφων  και  διευθυντών εφημερίδων  εμφανίζονται.  Από  το  1935  μετά  την  ψήφιση  του  "νόμου  περί Δημοσιογραφικών  Συλλόγων"  στην  Αθήνα  παρέμεινε  μόνο  η  Ένωση  Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (Ε.Σ.Η.Ε.Α). Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου  και  αμέσως  μετά  εκδόθηκαν  στην  Αθήνα  οι  εξής  εφημερίδες:  Έθνος, Ελευθεροτυπία, Ελεύθερος Τύπος, Βαλκανικός Ταχυδρόμος, Πολιτεία, Καθημερινή, Βραδυνή,  Αθηναϊκή,  Χρονικά,  Ελεύθερον  Βήμα,  Ελεύθερος  Λόγος,  Δημοκρατία, Εφημερίς  της  Ελλάδας,  Πρόοδος,  Ριζοσπάστης.  Τη  διάρκεια  της  επταετίας  (1967‐1974)  διακυβέρνησης  της  χώρας,  από  τη  στρατιωτική  χούντα,  λειτουργούν  οι εφημερίδες "Βραδυνή", "Απογευματινή", "Βήμα" και "Τα Νέα", ενώ διακόπτουν την έκδοσή  τους  το  "Έθνος"  η  "Καθημερινή"  η  "Μεσημβρινή",  η  "Αυγή"  και  η "Αθηναϊκή". Μετά τη μεταπολίτευση οι εφημερίδες αυτές επανεκδόθηκαν, ενώ την περίοδο  1974‐1988  πρωτοεκδόθηκαν  οι  ημερήσιες  εφημερίδες  "Αυριανή", "Ελεύθερη Ώρα", "24 Ώρες", "Πρώτη" και "Δημοκρατικός Λόγος". Έως τα μέσα της δεκαετίας  του  '90  υπήρχαν  στην  Ελλάδα  περίπου  300  εφημερίδες,  τοπικής, περιφερειακής και πανελλαδικής εμβέλειας.  

3.2 Φωτογραφία  Οι πρώτες φωτογραφίες αποτελούν ουσιαστικά απλές προβολές εικόνων πάνω σε κάποια  επιφάνεια.  Ως  πρώτη  φωτογραφική  "μηχανή"  μπορεί  να  θεωρηθεί  ένα σκοτεινό  δωμάτιο  ή  κουτί  (camera  obscura)  που  στη  μία  άκρη  διαθέτει  μια γυαλιστερή επιφάνεια και στην απέναντι άκρη μία πολύ μικρή οπή. Σε μία τέτοια κατασκευή, οι ακτίνες του φωτός διαδίδονται μέσα από την οπή και σχηματίζουν 

75

πάνω στην επιφάνεια ένα είδωλο των αντικειμένων έξω από το δωμάτιο ή κουτί. 4ος  π.Χ.  αιώνας:  (γύρω  στο  350).  Ο  Αριστοτέλης  περιγράφει  τον  τρόπο  που λειτουργεί  η  απλούστερη  φωτογραφική  μηχανή,  η  γνωστή ως  camera  obscura[1]. Αργότερα,  στον 11ο  αιώνα,  ο άραβας επιστήμονας  Αλχαζέν  περιγράφει  το  ίδιο φαινόμενο.  Στη  συνέχεια  και  για  πολλούς  αιώνες,  αρκετοί  ασχολήθηκαν  με τηνcamera  obscura και  το 1558 ο  Giovanni  della  Porta  είναι  ίσως  ο  πρώτος  που συνιστά  τη  χρήση  μιας  ανάλογης  φορητής  συσκευής  στους ζωγράφους για σχεδίαση  πορτραίτων  και  τοπίων.  Λίγο  νωρίτερα,  στα 1550 είχε  ήδη  συντελεστεί μια  σημαντική  τροποποίηση  της camera  obscura και  συγκεκριμένα  η  προσθήκη ενός  κοίλου  φακού  στην  οπή  εισόδου  του  φωτός,  από  τον  Girolamo  Gardano. Το1568 ο  Daniello  Barbaro  επινόησε  επιπλέον  ένα  είδος  διαφράγματος  που επέτρεπε  την  εστίαση  της  εικόνας,  ενώ  το 1636 ο  Daniel  Schwenter  εφεύρε  ένα σύστημα πολλαπλών φακών, διαφορετικών εστιακών αποστάσεων, πρόδρομο του σημερινού ζουμ.  Μπορούμε  να  πούμε  πως  η  φωτογραφική  μέθοδος  του16ου αιώνα λειτουργεί πάνω στις ίδιες αρχές με τις σύγχρονες φωτογραφικές μηχανές. 

Οι  μετέπειτα  μεταβολές  της  πρωταρχικής camera  obsura οδήγησαν  κυρίως  σε περισσότερο  ελαφρές  μηχανές.  Παράλληλα  ξεκίνησαν  οι  προσπάθειες  για  την μόνιμη αποτύπωση της εικόνας σε μια φωτοευαίσθητη επιφάνεια, καθώς παρέμενε σημαντικό  μειονέκτημα  το  γεγονός  ότι  η  απλή camera  obscura δεν  μπορούσε  να διατηρήσει τα είδωλα των αντικειμένων. 

Πιο αναλυτικά: 

      

4ος  π.Χ.  αιώνας: (γύρω  στο 350).  Ο  Αριστοτέλης περιγράφει  τον  τρόπο  που λειτουργεί  η  απλούστερη φωτογραφική  μηχανή,  η γνωστή ως camera obscura. 

1000.  μ.Χ.:  Ο  Άραβας  σοφός Αλχαζέν,  μεταφράζει  την περιγραφή  της  μηχανής  του Αριστοτέλη στη γλώσσα του. 

3.8 Η camera obscura 

1490: Η camera obscura ήταν η πρώτη μεταφερόμενη φωτογραφική κατασκευή. Δεν μπορούμε να την πούμε ακριβώς φωτογραφική μηχανή, γιατί δεν διέθετε φιλμ και φακό.  Ο  Λεονάρντο  ντα  Βίντσι,  γνώριζε  και  πιθανότατα  χρησιμοποιούσε  τις δυνατότητες αυτής της κατασκευής. 

1530: Ντανιέλ Μπαρμπάρο.  Τοποθέτησε  πρώτος  φακό  σε  camera  obscura  για  να έχει καλύτερα αποτελέσματα. 

1550: Ο Τζιρόλαμο Καρντάνο  τοποθέτησε στο φακό και μηχανισμό διαφραγμάτων για να πετυχαίνει μεγαλύτερη ευκρίνεια. 

76

1558: Ο Τζιοβάνι Μπατίστα Ντέλα Πόρτα σχεδιάζει και δίνει πλήρη περιγραφή της camera obscura στο βιβλίο του που ασχολείται με τη φύση. 

1604: Ο  Ιταλός,  φυσικός,  Άγγελος  Σάλα,  παρατήρησε  ότι  κάποιες  ενώσεις  του αργύρου, άλλαζαν χρώμα στο φως του ήλιου, μαύριζαν. Δεν μπόρεσε όμως να βρει κάποιο τρόπο για να διατηρήσει αυτήν την αλλαγή. 

1600‐1620: Η πρώτη φορητή μηχανή σε λογικές διαστάσεις, ώστε να τη μεταφέρουν δύο  άτομα,  camera  obscura,  πρόγονος  της  σημερινής  φωτογραφικής  μηχανής, φαίνεται  ότι  εμφανίστηκε  γύρω  στο  διάστημα  αυτό.  Τη  χρησιμοποιούσε  ο αυστριακής καταγωγής αστρονόμος Γιόχαν Κέπλερ. Με αυτή σκιτσάριζε σε μεγάλο μέγεθος  χαρτιού  τοπία με μεγάλη ακρίβεια.  Στην κυριολεξία έστηνε μια σκηνή σε ένα χώρο, κλείνονταν μέσα και σχεδίαζε με το λίγο φως που περνούσε μέσα από το υποτυπώδες οπτικό σύστημα, αυτό που σήμερα αρκεί ένα κλικ για να το πετύχουμε. 

1676: Έχουμε  την  πρώτη  μηχανή  με  μεταβλητή  εστιακή  απόσταση  και  καθρέπτη αναστροφής  της  εικόνας,  πατέντα  του  Γιόχαν  Στουρμ,  Γερμανού  μαθηματικού. Μετά τα πράγματα δείχνουν ότι φωτομηχανικά λίγα πράγματα μπορούν να γίνουν ακόμη, χρειάζεται και η χημεία. Μέχρι την εμφάνιση της δαγεροτυπίας οι μηχανές αυτές χρησιμοποιούσαν απλό χαρτί, πάνω στο οποίο σκιτσάριζαν το είδωλο. Πολλοί ζωγράφοι  βρήκαν  την  κατασκευή  αυτή  πολύτιμη  στο  να  σχεδιάζουν  με  ακρίβεια εικόνες  με  προοπτική  και  τοπία.  Είναι  απορίας  άξιο,  γιατί  αργότερα  μερικοί  από αυτούς δεν δέχονταν τη φωτογραφία σαν μορφή τέχνης. 

1725: Ένας ακόμη ερευνητής, ο  Γερμανός Ιωάννης Σουλτζ,  κατάφερε να πάρει μια εφήμερη φωτογραφία  χρησιμοποιώντας άλατα αργύρου,  που άφηνε  να  εκτεθούν στο φως του ήλιου. 

1800: Ο Σερ  Γουίλιαμ  Χέρσελ ανακαλύπτει  την  υπέρυθρη  ακτινοβολία.  Σήμερα έχουμε  και  το  υπέρυθρο  φιλμ  που  δίνει  φωτογραφίες  με  βάση  τον  υπέρυθρο φωτισμό, γι' αυτό και τα αποτελέσματα είναι διαφορετικά από αυτό που βλέπει το μάτι, προκαλώντας έκπληξη. 

1802: Οι  Ντάουι  και  Γουέντζγουντ  καταφέρνουν  να  εκτυπώσουν  περιγράμματα διαφόρων  αντικειμένων,  χωρίς  τη  χρήση  φωτογραφικής  μηχανής  ή  μηχανής εκτύπωσης.  Τα  είδωλα  αυτά  δεν  μπορούν  ακόμη  να  τα  σταθεροποιήσουν  με  τη στερέωση που θα ανακαλυφθεί λίγα χρόνια αργότερα. 

1816: Ο Νιέπς παίρνει  τις  πρώτες  πειραματικές  φωτογραφίες  αντικειμένων,  χωρίς φωτογραφική μηχανή, που ακόμη όμως δεν μπορεί να σταθεροποιήσει. 

1821: Ο Σερ  Τζον  Χέρσελ χρησιμοποιεί  το  υποσουλφίτ(Χημικά  προϊόντα  για φωτογραφικά  εργαστήρια)  και  πετυχαίνει  να  σταθεροποιήσει  το  είδωλο.  Η πραγματική εφαρμογή όμως της χρήσης αυτής θα έρθει αργότερα (1839). 

1826: Ο Νιέπς είναι ο πρώτος που κατάφερε να καταγράψει εικόνες με τη βοήθεια του φωτός και να τις διατηρεί. Η πρώτη φωτογραφία του στην ιστορία χρειάστηκε χρόνο έκθεσης οκτώ ωρών, διάστημα όπου, όπως ήταν φυσικό, ο ήλιος έκανε την καθημερινή  του  βόλτα  στον  ουρανό.  Ο  πρώτος  αυτός  φωτογράφος  πέθανε  σαν όλους  τους  πρωτοπόρους,  φτωχός  και  άγνωστος.  Έτσι  το  έτος  1826  και  ο  Γάλλος 

77

Νιέπς,  είναι  τα  σημαντικά  που  θα  πρέπει  να  θυμόμαστε.  Οι  μέθοδός  του ονομάστηκε  ηλιογραφία.  Παράλληλα,  ο Νταγκέρ,  αλληλογραφεί  με  τον Νιέπς και αναπτύσσει και αυτός τη μέθοδό του, που μας έδωσε τις θαυμάσιες δαγεροτυπίες. 

 

   Μπορεί  ο  Νταγκέρ  να θεωρείται  ο  πατέρας  της φωτογραφίας,  ωστόσο  την πρώτη  πραγματική φωτογραφία  την  έβγαλε  ο Νικηφόρος  Νιεπς  το  1826  Στις  7  Ιανουαρίου  του 1839, ο Φρανσουά Αραγκό, ο  διάσημος  επιστήμονας και  πολιτικός,  ανακοίνωσε επίσημα  σε  ομιλία  του στην  Ακαδημία  των Επιστημών,  την «ανακάλυψη»  της φωτογραφίας. 

   

3.9 Πρώτη πραγματική φωτογραφία‐Νιεπς

1829: Ο Νιέπς και  ο Νταγκέρ υπογράφουν  ένα  συμβόλαιο  συνεργασίας  και αρχίζουν  να  ενημερώνουν  ο  ένας  τον  άλλον  για  την  πρόοδό  τους  πάνω  στη φωτογραφία. 

1833: Ο Φοξ  Τάλμποτ στην  Αγγλία  ήταν  ακόμη  ένας  ανήσυχος  μαθηματικός,  που είχε τις ίδιες ιδέες με τονΝταγκέρ και τον Νιέπς, αλλά αγνοούσε τι είχαν καταφέρει. Κατάφερε να πάρει αρνητικές φωτογραφίες σε χαρτί και να τις σταθεροποιήσει. 

       

 

3.10 Η πρώτη αρνητική φωτογραφία‐ Ταλμπότ 

 

1835: Η  πρώτη  αρνητική  φωτογραφία  του Τάλμποτ σε  χαρτί,  το  παράθυρο  του σπιτιού του, ήταν γεγονός. 

78

1837: Ο Νταγκέρ χρησιμοποιεί το θαλασσινό αλάτι για να στερεώνει (σταθεροποιεί) τις δαγεροτυπίες του. 

1839: Είναι η χρονιά δημοσιοποίησης της εφεύρεσης της φωτογραφίας στη Γαλλία. Η  Ακαδημία  των  Επιστημών  αναγνωρίζει  επίσημα  τη  μέθοδο  του Νταγκέρ (Daguerre). 

1839: Ένας ακόμη  Γάλλος,  δημόσιος υπάλληλος,  ο Ιππόλυτος Μπαγιάρ,  κατάφερε να  παίρνει  θετικές  φωτογραφίες  σε  χαρτί  και  να  παρουσιάσει  την  πρώτη φωτογραφική έκθεση. 

1840: Ο Γουόλκοτ ανοίγει  το  πρώτο  φωτογραφείο  στη  Νέα  Υόρκη  για φωτογράφηση πορτρέτων. Σχεδιάζεται ο πρώτος φωτογραφικός φακός που έγινε με μαθηματικούς τύπους και κατασκευάστηκε λίγο αργότερα από τον Βοϊκτλάιντερ. 

1841: Ο Τάλμποτ είχε  τελειοποιήσει  την  εφεύρεσή  του,  οι  χρόνοι  έκθεσης  ήταν περίπου 30 δευτερόλεπτα και μπορούσε να βγάλει ανάτυπα ξαναφωτογραφίζοντας την  πρώτη  αρνητική  φωτογραφία.  Ο Τάλμποτ αποκτά  την  ευρεσιτεχνία  της φωτογραφικής μεθόδου του αρνητικό/θετικό πάνω σε χαρτιά ιωδιούχου αργύρου. Την  πατέντα  του  ονομάζει  καλοτυπία,  από  το  ελληνικό  κάλλος,  που  σημαίνει ομορφιά. 

1843: Τέσσερα χρόνια μετά  την αναγνώριση  της εφεύρεσης  της φωτογραφίας στη Γαλλία,  έχουμε  και  στην  Αγγλία  ένα  σημαντικό  φωτογράφο,  τον Οκτάβιο  Χιλ.  Οι φωτογραφίες  του  είναι  έργα  απίστευτης  ομορφιάς,  όπου  ακόμη  και  σήμερα θεωρούνται αξεπέραστα. Μια ακόμη φωτογραφική μέθοδος, αυτή της καλοτυπίας, ανακαλύφθηκε από τον Φοξ Τάλμποτ, περίπου την ίδια εποχή με τη δαγεροτυπία. 

1844: Εκδίδει ο Τάλμποτ το πρώτο του βιβλίο με φωτογραφίες. 

1846: Ο Γάλλος,  χημικός, Λουδοβίκος Μενάρ, ανακάλυψε ότι η  νιτρική κυτταρίνη, όταν  διαλυόταν  σε  μίγμα  οινοπνεύματος  και  αιθέρα,  έδινε  ένα  κολλώδες  υγρό. Αυτό, όταν στέγνωνε γινόταν μια σκληρή, άχρωμη και διάφανη ουσία, το γνωστό ως κολλόδιο. Στην αρχή χρησιμοποιήθηκε στη χειρουργική. 

1847: Έχουμε την πρώτη πλάκα , το πρώτο αρνητικό φιλμ σε τζάμι. Παρουσιάστηκε στη  Γαλλική  Ακαδημία  Επιστημών,  από  τον Άμπελ  Νιέπς,  εξάδελφο  του  γνωστού μας  πρωτοπόρου Νιέπς.  Στην  αρχή  δεν  έτυχε  της  ανάλογης  υποδοχής  από  τους φωτογράφους,  γιατί  ήταν  εύθραυστο  και  βαρύ  υλικό.  Για  τη  συγκράτηση  της ευαίσθητης  στο  φως  επίστρωσης,  είχε  χρησιμοποιήσει  λεύκωμα  αυγού.  Την  ίδια χρονιά τελειοποιείται η μέθοδος της καλοτυπίας. 

1848: Ο Νιέπς ντε Σαιν Βίκτορ (ανιψιός του γνωστού Νιέπς), χρησιμοποιεί το γυαλί σαν βάση των αρνητικών. 

1849: Ο Σερ  Ντ.  Μπριούστερ,  ανακαλύπτει  το  στερεοσκόπιο.  Η  τρέλα  της στερεοσκοπικής φωτογραφίας θα έρθει λίγο αργότερα το 1851. 

1850: Ο  Άγγλος,  χημικός, Ροβέρτος  Μπίγκχαμ,  πάντρεψε  το  κολλόδιο  με  τη φωτογραφία. Οι πλάκες αυτές φωτογράφιζαν όσο ακόμη το κολλόδιο ήταν σε υγρή 

79

μορφή,  δύσκολα  λοιπόν  θα  μπορούσε  να  φανταστεί  κανείς  ένα  φωτογράφο  με άνεση στη δουλειά του. Το καλό όμως ήταν οι σύντομοι χρόνοι έκθεσης, γύρω στα πέντε δευτερόλεπτα. 

1851: Οι Σκοτ και Άρτσερ, τελειοποιούν τη μέθοδο του υγρού κολλοδίου με πλάκες, που  έμελλε  να  γίνει  το  κύριο  σύστημα  φωτογράφησης  για  αρκετά  χρόνια  μετά. Οι Γουίπλ και Τζόουνς ανακαλύπτουν μια παρόμοια μέθοδο στην Αμερική, όπου το πίσω μέρος του γυαλιού ήταν βαμμένο μαύρο, για να φαίνεται η φωτογραφία σαν θετική (αμβροτυπία). 

1852: Ο Α.  Μάρτιν και  η  φεροτυπία  του  είναι  μια  παραλλαγή  της  αμβροτυπίας, αλλά  επάνω  σε  μαυρισμένο  μέταλλο,  την  ίδια  χρονιά,  έχουμε  και  την  πρώτη στερεοσκοπική μηχανή με δύο φακούς, φτιαγμένη από τον Ντάνκερ. 

1853: Αναφέρεται  ιστορικά  σαν  το  πρώτο,  γνωστό  επαγγελματικό  φωτογραφικό εργαστήριο, αυτό του ΓάλλουΝαντάρ στο Παρίσι. 

1853: Τη χρονιά αυτή έχουμε το πρώτο φωτογραφείο του Φίλιππου Μάργαρη στην Αθήνα και τις πρώτες καλοτυπίες τραβηγμένες από Έλληνα φωτογράφο. 

1855: Έχουμε  φωτογραφίες  από  τον  πόλεμο  στην  Κριμαία,  από  τους Ρότζερ Φέντον και Τζέιμς  Ρόμπερτσον.  Οι  πρώτοι  πολεμικοί  φωτορεπόρτερ.  Την  ίδια χρονιά  ο Πουατεβίν τυπώνει  φωτολιθογραφίες  επάνω  σε  πέτρα,  που ευαισθητοποιούνται  με  διχρωμικό  κάλιο,  ζελατίνα  και  αραβική  κόλλα.  Η  μέθοδος αυτή είναι γνωστή σαν μέθοδος εκτύπωσης διχρωμικού καλίου (gum bichromate). 

1856: Η πρώτη σειρά αεροφωτογραφιών από αερόστατο. Ο Ναντάρ κατάφερε  και τράβηξε συνολικά 70 φωτογραφίες. 

1857: Κατασκευάζεται ο πρώτος απλανητικός φακός. Πρώτη αεροφωτογράφηση με αερόστατο  από  τονΝαντάρ,  πάνω  από  το  Παρίσι.  Έχουμε  την  πρώτη  στεγνή πλάκα. Νταλμάγερ και κατασκευή του πρώτου τριπλού απλανητικού φακού. 

1861: Ο Μάξουελ και  η  πρώτη  έγχρωμη  αναπαραγωγή  με  χρήση  τριών μαυρόασπρων διαφανειών με τη χρήση φίλτρων των τριών βασικών χρωμάτων. Η αυγή της έγχρωμης φωτογραφίας. 

1865: Ο Χουάιτ χρησιμοποιεί  τη  σκόνη  μαγνησίου  στην  πρώτη  φορητή,  τεχνητή φωτιστική πηγή. Το πρώτο φλας είναι πραγματικότητα. 

1866: Ο Μ. Σάντζεζ κατασκευάζει φωτογραφικό χαρτί με βαριούχο επίστρωση. 

1868: Έχουμε  τη  μέθοδο  έγχρωμης  εκτύπωσης  με  την  αφαιρετική  τριχρωμία.  Οι Ντουκός  ντι  Χάουρον  (Ducow  dy  Hauron)  και  Γκρος  έφτασαν  σχεδόν  μαζί  στην περιγραφή αυτής της μεθόδου, από διαφορετικό δρόμο. 

1870: Ο Νταγκρόν τυπώνει  τις  πρώτες  μικροφωτογραφίες  και  τις  εμπιστεύεται  σε ταχυδρομικά  περιστέρια  κατά  τη  διάρκεια  της  πολιορκίας  του Παρισιού.  Την  ίδια χρονιά,  η  εφημερίδα  New  York  Daily  Graphic,  παίρνει  τον  πρώτο  μόνιμο φωτορεπόρτερ στο προσωπικό της. 

80

1871: Ο Μάντοξ κατασκευάζει  τις  πρώτες  στεγνές  πλάκες  με  επικάλυψη βρωμιούχου  αργύρου  και  ζελατίνας.  Η  εφαρμογή  του  προϊόντος  μαζικά  θα  έρθει λίγο αργότερα, το 1878. 

1872: Ο Ζιλό ανακαλύπτει τη φωτοτσιγκογραφία. 

1873: Ο Βόγκελ πετυχαίνει  με  την  προσθήκη  χρωστικών  ουσιών  να  κάνει  το μαυρόασπρο φιλμ ευαίσθητο και στο πράσινο. 

1879: Οι  πρώτες  γυάλινες  πλάκες  βιομηχανικής  παραγωγής  από  τον  Γεώργιο Ίστμαν. 

1880: Έχουμε την πρώτη εκτύπωση φωτογραφίας σε εφημερίδα με τη μέθοδο της φωτοτσιγκογραφίας. 

1882: Η βιομηχανική παραγωγή ορθοχρωματικών πλακών. 

1883: Φάρμερ και μέθοδος αδυνατίσματος πυκνότητας με σιδηροκυανιούχο κάλιο και υποσουλφίτ. 

1885: Πίτερ Έμερσον και το πρώτο φωτογραφικό κίνημα για φυσικότητα. 

1888: Το πρώτο φιλμ είναι το αμερικάνικο φιλμ Ίστμαν και τη χρονιά αυτή έχουμε την  πρώτη  Kodak  με  ρολό  φιλμ.  Η  πρώτη,  προσιτή  στον  κόσμο  φωτογραφική μηχανή του 1888, που παρουσίασε ο Γεώργιος Ίστμαν, συμπίπτει με τη χρονιά που κυκλοφορεί  το  πρώτο  τεύχος  του  περιοδικού  National  Geographic,  που  έχει δημοσιεύσει  από  τότε  μερικά  από  τα  σημαντικότερα  φωτογραφικά  ρεπορτάζ.  Η αναστάτωση  και  ο  πυρετός  της  φωτογραφίας  ανέβηκε  κατακόρυφα.  Το  σελιλόιντ είναι ίσως ο μεγαλύτερος σταθμός στην ιστορία της φωτογραφίας. 

1889: Κυκλοφορεί  ο  πρώτος  αναστιγματικός  φακός  από  το  εργοστάσιο Zeiss .Tο πρώτο φιλμ που μπορεί να φορτιστεί στη φωτογραφική μηχανή, ακόμη και σε φως ημέρας. 

1890: Χάρτερ & Ντρίφιλντ, οι πατέρες της φωτογραφικής φωτομετρίας. 

1891: Λίπμαν και μέθοδος έγχρωμης φωτογραφίας. 

1895: Στο Παρίσι γίνεται η πρώτη κινηματογραφική προβολή. 

1896: Για πρώτη φορά γκαλερί τέχνης παρουσιάζει φωτογραφίες . 

1901: Το σελιλόιντ γίνεται καλύτερο και δεν καίγεται. 

1904: Αύγουστος Λυμιέρ και η πρώτη έγχρωμη φωτογραφία. 

81

                               3.11 Αδελφοί Λυμιέρ                                  3.12 Πρώτη Έγχρωμη Φωτογραφία. 

1906: Ράτεν και Γουέινράιτ, παρουσίασαν την πρώτη παγχρωματική πλάκα. 

1908: Η πρώτη τηλεφωτογραφία είναι γεγονός. 

1911: Οι πρώτες δοκιμές για τον ομιλούντα κινηματογράφο. 

1911‐13: Έχουμε  την  πρώτη  από  τα  30  δοκιμαστικά  μοντέλα  της  πλέον  διάσημης φωτογραφικής μηχανής μικρού μεγέθους, τη γνωστή Leica και από το 1925 έχουμε μαζική παραγωγή. 

 

3.13 φωτογραφικές μηχανές 

1912: Ο Ρούντολφ  Φίσερ παρουσίασε  την  πρώτη  εμουλσιόν  με  τρεις  έγχρωμες επιστρώσεις, μία για κάθε χρώμα. 

1913: Έχουμε  μαζικές  φωτογραφικές  εκτυπώσεις  με  θέματα  μόδας  στο  περιοδικό Vogue. 

1916 : Kυκλοφορεί το πρώτο Agfachrome από την Agfa. 

1920: Ο Άλφρεντ  Στίγκλιτζ και  μια  παρέα  φωτογράφων  της  εποχής,  δημιουργούν ακόμη ένα φωτογραφικό κίνημα. Ο αναστιγματικός φακός Tessar, είναι ακόμη ένα ιστορικό φωτογραφικό επίτευγμα που υπάρχει ακόμη και σήμερα σε φωτογραφικές μηχανές. Έχουμε επίσης το πρώτο τρίφυλλο μεταλλικό κλείστρο. 

82

1921: Ε. Μπέλιν είναι ο άνθρωπος που πετυχαίνει να εκπέμψει και πάρει εικόνα με τη βοήθεια ασυρμάτου. 

1923: Mία  πολύ  σημαντική  χρονιά  στην  ποιοτική  φωτογραφία.  Ο Μόχολι  Νάγκι, αναλαμβάνει  τη διεύθυνση του φωτογραφικού  τμήματος  του περίφημου Bauhaus στη Βαϊμάρη. 

1925: Η  πρώτη Leica κυκλοφορεί  στη  Γερμανία  και  είναι  η  μηχανή  που  με  την ποιότητά  της  και  το  μικρό  της  μέγεθος  έδωσε  στο  φωτογράφο  τη  μεγαλύτερη ελευθερία  κινήσεων  και  σιγουριά  μέχρι  σήμερα.  Η Ermanoxείναι  ακόμη  μια αξιόλογη  μηχανή,  αγαπητή  σε  πολλούς  φωτογράφους  της  εποχής  αυτής,  για  το πολύ φωτεινό της φακό. 

1928: Ακόμη  μια  ιστορική  φωτογραφική  μηχανή  κυκλοφορεί  στη  Γερμανία, η Rolleiflex,  που  είναι  φτιαγμένη  από  τους  Φρανκ  και  Χάιντεκε.  Χρησιμοποιεί μεγαλύτερο φιλμ από τη Leica . 

1931: Τα πρώτα στροβοσκόπια δίνουν αφορμή για πειραματισμούς. 

1932: Ιδρύεται  το  γκρουπ  F64  που  μέλη  του  είναι  φωτογράφοι  σαν  τον Άσελ Άνταμς, Γουέστον, Ντοροθέα  Λανγκ που  άφησαν  μερικές  από  τις  ομορφότερες φωτογραφίες. Έχουμε και το πρώτο φωτοηλεκτρικό φωτόμετρο Weston. 

1935: Το  πρώτο  έγχρωμο,  θετικό  φιλμ  για  έγχρωμες  διαφάνειες,  το  Kodachrome, από το εργαστήριο ερευνών του ΊστμανΛεοπόλδο Μέινς και Λεοπόλδο Γκοντόφσκι. Επίσης την ίδια χρονιά έχουμε από τον Λαπόρττο πρώτο ηλεκτρονικό φλας, η χρήση του οποίου θα γενικευθεί μετά το 1945. είναι πραγματικότητα χάρη στους 

1936: Παρουσιάζεται  η  πρώτη  μέθοδος  παρασκευής  έγχρωμης  διαφάνειας  από τους Μέινς και Κοντόφσκι,  που  λίγο  αργότερα  θα  γίνει  το  πρώτο  έγχρωμο  θετικό φιλμ  για  διαφάνειες,  το  Kodachrome.  Παρουσιάζονται  δύο  σημαντικές φωτογραφικές  μηχανές:  η Exacta,  που  είναι  και  η  πρώτη  μονορεφλέξ  για  φιλμ 24x36, και ηArgus. Την ίδια χρονιά κυκλοφορεί και το πρώτο τεύχος του Life. 

1940: Η φωτογραφία μπαίνει στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη. 

1942: Κυκλοφορεί  το  έγχρωμο  φωτογραφικό  χαρτί AgfaColor  για  εκτύπωση έγχρωμων φωτογραφιών. 

1947: Κυκλοφορεί το πρώτο Ektachrome έγχρωμο, θετικό φιλμ της Kodak. 

1948: Κυκλοφορεί η πρώτη Polaroid 

1948: Ο Dennis Gabor διατυπώνει τη βασική θεωρία της ολογραφίας. 

1948: Iδρύεται  το  ποιο  γνωστό  φωτοειδησεογραφικό  πρακτορείο  στον  κόσμο,  το Magnum. 

1950: Γίνεται  η  πρώτη  έκθεση  φωτογραφικών  στην  Κολωνία  της  Γερμανίας,  η Photokina. 

83

1959: Έχουμε τις πρώτες φωτογραφίες της γης από δορυφόρο. 

(«Ένα  μικρό  βήμα  για  τον  άνθρωπο, ένα  μεγάλο  βήμα  για  την… φωτογραφία».  Κάπως  έτσι  θα μπορούσαμε  να  χαρακτηρίσουμε  την εξέλιξη των φωτογραφιών της Γης από το διάστημα. 

 

 

3.14 Η Γη από δορυφόρο της NASA  

Η πρώτη φωτογραφία τραβήχτηκε το 1967 και ήταν η πρώτη φορά που ο άνθρωπος είδε σε πραγματική απεικόνιση τον πλανήτη στον οποίον ζει.  

Σήμερα  οι  ίδιες  φωτογραφίες  απεικονίζουν  την  ίδια  εικόνα,  ωστόσο  με  πολύ καλύτερη ποιότητα εικόνας. Η  πρωτότυπη  απεικόνιση  της  Γης  από  τον  δορυφόρο  της NASA,  που  είχε φωτογραφίσει την περιοχή πάνω από την Βραζιλία, τίθεται προς πώληση. Σύμφωνα με  τις  πρώτες  εκτιμήσεις  αναμένεται  να  «πιάσει»  έως  και  τα 5.000  δολάρια  στην δημοπρασία που θα γίνει στο Λονδίνο. 

Στην συγκεκριμένη εικόνα βλέπουμε την Γη από ύψος 35.888 χιλιομέτρων και όταν είχε πρωτοδημοσιευθεί είχε προκαλέσει μεγάλο ενθουσιασμό στο κοινό.) 

1963: Κυκλοφορεί  η  μέθοδος  εκτύπωσης  έγχρωμων φωτογραφιών  από  έγχρωμες, θετικές διαφάνειες (Cibachrome). 

1967: Ιδρύεται στο Παρίσι το φωτοειδησεογραφικό πρακτορείο Gamma,. 

1970: Στην Αρλ γίνεται η πρώτη διεθνής φωτογραφική συνάντηση. 

1973: Ιδρύεται το πρακτoρείο Sigma. 

1997: Βλέπουμε τις πρώτες ψηφιακές φωτογραφίες από τον Άρη. 

 

3.3 Ραδιόφωνο 

Η  ραδιοφωνία  είναι  η  ηλεκτρονική  μετάδοση  ραδιοφωνικών  σημάτων, προορισμένων  για  το  ευρύ  κοινό.  Η  ραδιοφωνία,  υπό  την  έννοια  αυτή,  δεν περιλαμβάνει  ούτε  τις  ιδιωτικές  εκπομπές  ούτε  τις  στρατιωτικές  επικοινωνίες. Γενικός σκοπός της ραδιοφωνίας είναι η εκπομπή εκπαιδευτικών ,ενημερωτικών και ψυχαγωγικών  προγραμμάτων,  τα  οποία  στοχεύουν  σε  κάποια  μεγάλη ακροαματικότητα. 

Πώς γεννήθηκε το ραδιόφωνο;  Μετά  τον  Γκουλιέλμο  Μαρκόνι,  ο  οποίος  το  1901  πραγματοποίησε  διατλαντική επικοινωνία με σήματα Μορς, ξεκίνησαν εκτεταμένα πειράματα για ραδιοεκπομπές 

84

και  στις  δύο  ακτές  του  ατλαντικού.  Οι  πρώτες  ραδιοφωνικές  εκπομπές πραγματοποιήθηκαν  τις  ΗΠΑ  από  ενθουσιώδεις  ερασιτέχνες.  Ένας  από  αυτούς μετέδωσε  το πρώτο γνωστό στην  ιστορία ραδιοφωνικό πρόγραμμα  την παραμονή των Χριστουγέννων του 1906.Οι πρώτες εκπομπές δεν είχαν οικονομικές βλέψεις. Η ταχεία ανάπτυξη  της  τεχνολογίας  είχε ω;  Αποτέλεσμα  την αύξηση στη  ζήτηση  της τεχνολογίας είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση στην ζήτηση τόσο των ραδιοφωνικών συσκευών  όσο  και  των  προγραμμάτων.  Ο  πρώτος  εμπορικός  ραδιοφωνικός σταθμός, ο KDKA, άρχισε να λειτουργεί τον Νοέμβριο του 1920 στο Πίτσμπεργκ, ενώ τον  Νοέμβριο  του  1922  λειτουργούσαν  ήδη  στις  ΗΠΑ,  με  κρατική  άδεια,564 ραδιοφωνικοί σταθμοί. Η ταχεία, όμως, διάδοση της ραδιοφωνίας δημιούργησε προβλήματα. Η ίδρυση του πρώτου  ραδιοφωνικού  δικτύου,  το  1926,ανέβασε  τη  ραδιοφωνία  σε  επίπεδο εθνικής  βιομηχανίας.    Τα  κέρδη  από  τις  διαφημιστικές  εκπομπές  και  την  εμορία συσκευών  και  εξαρτημάτων  ανέδειξαν  τους  ραδιοφωνικούς  σταθμούς  σε  ισχυρή οικονομική  δύναμη.  Η  οικονομική,  όμως,  αυτή  δύναμη  ήταν  ανοργάνωτη,  με αποτέλεσμα  κάποιες  από  τις  ραδιοφωνικές  επιχειρήσεις  να  αποκτήσουν μονοπωλιακό  χαρακτήρα.    Έτσι,  οι  ΗΠΑ  συνέστησαν  το  1927  την  Ομοσπονδιακή Επιτροπή  Επικοινωνιών(Federal  Communication  Commission),η  οποία  ανέλαβε  το έργο της επίβλεψης των ραδιοφωνικών σταθμών. Οι  δεκαετίες  του  1930  και  1940  υπήρξαν  διεθνώς  η  «χρυσή  εποχή  της ραδιοφωνίας».Καθώς  οι  ακροατές  μάθαιναν  πώς  να  χρησιμοποιούν  το  νέο  μέσο επικοινωνίας,  άρχισαν  να  μεταδίδονται  με  επιτυχία  θεατρικά  έργα,  ελαφρά ψυχαγωγικά προγράμματα, μουσικές συνθέσεις κλπ. Την ίδια εποχή ξεκίνησε και η τηλεόραση  σε  πολλές  χώρες  μεταξύ  των  οποίων  στη  Γερμανία(1935),την Μεγάλη Βρετανία(1936) και στις ΗΠΑ(1941).τα πρώτα προγράμματα έγχρωμης τηλεόρασης μεταδόθηκαν το 1954. 3.3.1 Είδη ραδιοφώνουΜπορούμε να διακρίνουμε τα ακόλουθα είδη ραδιοφώνου:  Το αναλογικό ή συμβατικό ραδιόφωνο... Εδώ ο τρόπος διαμόρφωσης του σήματος έχει ως αποτέλεσμα  το διαχωρισμό  των συχνοτήτων για  χρήση από  τα ΑΜ και  τα FM, ενώ ανάλογα με το σκοπό ορίζονται συγκεκριμένες περιοχές συχνοτήτων (π.χ. τα εμπορικά ραδιόφωνα στην Ευρώπη και την Αμερική εκπέμπουν στις συχνότητες FM  87.5‐108).  Άλλες  περιοχές  συχνοτήτων  χρησιμοποιούνται  για  συγκεκριμένους σκοπούς όπως π.χ. από την αστυνομία και την Πυροσβεστική. Το  ραδιόφωνο  με  υπο‐φέρον  (subcarrier)  αποτελεί  εξειδικευμένη  χρήση  της τεχνολογίας  των  ραδιοκυμάτων  διαμόρφωσης  κατά  συχνότητα  (FM),  κυρίως  στις ΗΠΑ,  όπου  με  ειδικούς  δέκτες  είναι  δυνατή  η  λήψη  περισσότερων  του  ενός σταθμών στην ίδια συχνότητα. Το  ψηφιακό  ραδιόφωνο  αποτελεί  νεότερο  τεχνολογικά  επίτευγμα,  με  διάφορες τεχνολογίες  που  βρίσκονται  ακόμη  στο  στάδιο  της  δοκιμής  ή  της  αρχικής εφαρμογής.  Μεταξύ  αυτών  των  τεχνολογιών,  το  DAB,  το  οποίο  λειτουργεί  στην περιοχή  πολύ  υψηλών  συχνοτήτων  (VHF)  και  διαθέτει  πολλών  ειδών  πρόσθετες διαδραστικές υπηρεσίες είναι αρκετά διαδεδομένο στην Βρετανία και την Ιρλανδία αλλά  αναπτύσσεται  αργά  λόγω  του  υψηλού  κόστους  των  δεκτών.  Παράλληλα υπάρχουν  και  άλλα  πρότυπα,  όπως  το  DRM,  ένα  ανοιχτό  πρότυπο  για  τη διαμόρφωση κατά πλάτος (ΑΜ) και τις μπάντες μεσαίων και βραχέων. 

85

Το  δορυφορικό  ραδιόφωνο  το  οποίο  χρησιμοποιεί  κανάλια  στα  πλαίσια  του προτύπου  της  δορυφορικής  ψηφιακής  τηλεόρασης  DVB,  ούτως  ώστε  να μεταδίδεται μόνον ήχος. Το διαδικτυακό ραδιόφωνο (ραδιόφωνο του διαδικτύου, που εκπέμπει αρχεία ροής (δηλαδή επιφορτώνεται το αρχείο σε πραγματικό χρόνο, ο ήχος φορτώνεται εκείνη την στιγμή που παίζει)  και  περιλαμβάνει  και  το Podcasting,  που  είναι  η  εμπορική ονομασία της μεταφόρτωσης ηχογραφημένων εκπομπών.  3.3.2 Επιστημονικές Αρχές‐Αρχές Λειτουργίας Μετάδοση  ραδιοφωνικού  προγράμματος Ακούγοντας  στο  ραδιόφωνο  μια  εκπομπή,  δε  μπορούμε  εύκολα  να  φανταστούμε την διαδρομή που κάνει μέχρι να φτάσει σε εμάς. Το σήμα φτάνει στα ραδιόφωνα μας  μέσω  του  συστήματος  ραδιομετάδοσης.  Ένα σύστημα ραδιομετάδοσης αποτελείται από:

• τον πομπό • τον  αναμεταδότη,  ένα  σύστημα  λήψης  και  μετάδοσης  σήματος.  Ο 

αναμεταδότης  συλλαμβάνει  το  σήμα  που  του  στέλνει  ο  πομπός,  ή  ο προηγούμενος  αναμεταδότης,  το  ενισχύει  και  το  στέλνει  στον  επόμενο αναμεταδότη μέχρι να φτάσει το σήμα στον δέκτη. 

• τον δέκτη, η συσκευή που συλλαμβάνει το σήμα που στέλνουν ο πομπός και ο  αναμεταδότης  και  το  μετατρέπει  στο  ηχητικό  σήμα  που  ακούμε  από  τα ραδιόφωνά μας. 

• το μικρόφωνο • το μεγάφωνο • τα ακουστικά 

 

                                    3.16 Μεγάφωνο ραδιοφώνου 

3.15 Ραδιόφωνο με λυχνία             Το  μικρόφωνο  είναι  συσκευή  που  μετατρέπει  τα  ηχητικά  κύματα  σε  ηλεκτρικές ταλαντώσεις.  H  χρησιμότητά  του  είναι  μεγάλη  γιατί  διαμορφώνει  τα  ηλεκτρικά σήματα  που  δέχεται,  ανάλογα  με  την  επίδραση  των  ηχητικών  κυμάτων.  Οι διαμορφωμένες  ηλεκτρικές  ταλαντώσεις  μεταφέρονται  μέσω  σύρματος  ή  κεραίας και  μπορούν  να  μετατραπούν  στον  αρχικό  ήχο  Το Μεγάφωνο είναι η συσκευή που μετατρέπει ηλεκτρικές ταλαντώσεις σε ήχο. Τα περισσότερα μεγάφωνα διαθέτουν  ένα  χάρτινο ή πλαστικό  κώνο συνδεδεμένο με ένα  κινητό  πηνίο.  Τα  ρεύματα  που  διαρρέουν  το  πηνίο  δημιουργούν  μαγνητικά 

86

πεδία. Αποτέλεσμα είναι η εμφάνιση μιας δύναμης που έλκει και απωθεί διαδοχικά τον κώνο καθώς αντιστρέφεται η φορά των πεδίων. Ο κώνος απωθεί και έλκει τον αέρα  δημιουργώντας  τα  ηχητικά  κύματα  που  φτάνουν  στα  αυτιά  μας.  Τα ακουστικά είναι μια ακόμη συσκευή που μετατρέπει  την ηλεκτρική ταλάντωση σε ήχο. Τα ακουστικά είναι χρήσιμα διότι δίνουν την δυνατότητα να ακούει κανείς μουσική ή  κάποια  εκπομπή όποια ώρα  της ημέρας  επιθυμεί  χωρίς  να παρενοχλεί όσους είναι γύρω του. Βασίζονται στην ίδια αρχή με το μεγάφωνο και η χρήση τους προηγήθηκε της χρήσης του μεγαφώνου.  Ραδιοφωνική τεχνολογία Διαμόρφωση πλάτους

 

3.17 Ραδιοφωνικά κύματα συχνοτήτων 

 Η  διαμόρφωση  Πλάτους  (ΑΜ  ‐  Amplitude  Modulation)  είναι  μία  αναλογική διαμόρφωση  σήματος.  Στην  διαμόρφωση  AM  μεταβάλλεται  το  πλάτος  του υψίσυχνου  φέροντος  κύματος  ανάλογα  με  το  πλάτος  του  σήματος  πληροφορίας (ακουστικού  σήματος).  Το  διαμορφωμένο  σήμα  ΑΜ  που  προκύπτει  έχει  σταθερή συχνότητα και μεταβαλλόμενο πλάτος.  Η κύρια εφαρμογή της διαμόρφωσης ΑΜ είναι στην ραδιοφωνία. Η τεχνική της ΑΜ όμως  μειονεκτεί  σε  σχέση  με  την  FM  στο  ότι  επηρεάζεται  εντονότερα  από  τον ηλεκτρονικό θόρυβο (παράσιτα). Τα κυκλώματά της όμως πλεονεκτούν σε χαμηλές συχνότητες  και  έτσι  εξακολουθεί  να  χρησιμοποιείται  σε  εκπομπές  στην  ζώνη  των μακρών  και  των  μεσαίων  κυμάτων.  Με  διαμόρφωση  ΑΜ  διαμορφώνεται  και  το σήμα εικόνας του αναλογικού τηλεοπτικού σήματος (το σήμα ήχου διαμορφώνεται με FM). 

        Διαμόρφωση συχνότηταςΗ  διαμόρφωση  συχνότητας  (FM  ‐  Frequency  Modulation)  είναι  μία  αναλογική διαμόρφωση σήματος.  Στην διαμόρφωση συχνότητας η συχνότητα του υψίσυχνου σήματος  (φέρον  κύμα)  μεταβάλλεται  ανάλογα  με  το  πλάτος  του  σήματος πληροφορίας  (ακουστικό  σήμα).  Το  διαμορφωμένο  σήμα  που  προκύπτει  έχει σταθερό  πλάτος  άλλα  μεταβαλλόμενη  συχνότητα  και  μοιάζει  να  παρουσιάζει «πυκνώματα» και «αραιώματα». Ο τρόπος με τον οποίο το πλάτος του ακουστικού σήματος  επηρεάζει  το  φέρον  είναι  ο  εξής.  Όπου  το  ακουστικό  σήμα  έχει  μεγάλο πλάτος έχουμε αύξηση της συχνότητας του φέροντος και όπου το ακουστικό σήμα 

87

έχει μικρό πλάτος έχουμε μείωση της συχνότητας του φέροντος. Η τεχνική αυτή έχει το  μεγάλο  πλεονέκτημα  ότι  επηρεάζεται  ελάχιστα  από  παράσιτα  γι'  αυτό  έχει επικρατήσει  στις  περισσότερες  εφαρμογές  έναντι  της  παλαιότερης  διαμόρφωσης, της  ΑΜ.  Απαιτεί  όμως  υψηλότερες  συχνότητες  φέροντος  σήματος  γι'  αυτό  σε εκπομπές  σε  χαμηλότερες  ζώνες  όπως  στα  μακρά  και  στα  μεσαία  κύματα χρησιμοποιείται ακόμα η ΑΜ. Η διαμόρφωση FM χρησιμοποιείται επίσης και στην διαμόρφωση  του  ήχου  στο  αναλογικό  τηλεοπτικό  σήμα  (το  σήμα  εικόνας  είναι διαχωρισμένο και διαμορφώνεται με διαμόρφωση ΑΜ). Εκπομπή ΑΜΤα AM ήταν ο κυρίαρχος τρόπος εκπομπής κατά τα πρώτα ογδόντα χρόνια του 20ού αιώνα και παραμένει σε ευρεία χρήση και κατά τον 21ο. Οι σταθμοί που εκπέμπουν στα AM παγκοσμίως αριθμούνται σε 16.265[1]. Η εκπομπή στα AM ξεκίνησε με την πρώτη  πειραματική  εκπομπή  το  1906  από  τον  Ρέτζιναλντ  Φέσσεντεν,  και χρησιμοποιήθηκε  για  χαμηλής  κλίμακας  εκπομπές  φωνής  και  μουσικής  μέχρι  τον Πρώτο Παγκόσμιο. Η μεγάλη άυξηση στη χρήση των AM σημειώθηκε την ακόλουθη δεκαετία. Οι πρώτοι αδειοδοτημένοι εμπορικοί ραδιοσταθμοί ξεκίνησαν στα AM τη δεκαετία του 1920. Ο XWA του Μόντρεαλ, στο Κεμπέκ (αργότερα γνωστός ο CFCF) ήταν ο πρώτος  εμπορικός πομπός στον  κόσμο,  με  επίσημη έναρξη  των  εκπομπών του στις 20 Μαΐου του 1920. Ο πρώτος που εξέπεμψε στα AM στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια ήταν ο Χρίστος Τσιγγιρίδης, από τη Θεσσαλονίκη, το 1926, ενώ ο κρατικός Ραδιοσταθμός Αθηνών βγήκε στον αέρα το 1938. Την ίδια περίοδο η Αμερική και η Ευρώπη  ζούσε  τη  λεγόμενη  "Χρυσή  Εποχή  του  Ραδιοφώνου"  (1920‐1950).  Στον αέρα έβγαιναν εκπομπές δράματος,  κωμωδίας και άλλα ήδη ψυχαγωγίας  ,  καθώς και  εκπομπές  ενημέρωσης  και  μουσικής. ΚεραίαΣτην  ραδιοηλεκτρολογία,  Κεραία  είναι  μια  διάταξη,  που  χρησιμοποιείται  για  να εκπέμπει  ή  να  δέχεται  ηλεκτρομαγνητική  ακτινοβολία.  Ακριβέστερα  η  κεραία μετατρέπει την ηλεκτρομαγνητική ενέργεια που οδεύει σε μια γραμμή μεταφοράς ή ένα κυματοδηγό σε ηλεκτρομαγνητικό κύμα στο χώρο και αντίστροφα. 

 

 3.18 Διπολική κεραία   

88

Είση Κεραιών 

Από  την  επινόηση  των  ραδιοεπικοινωνιών  έχει  αναπτυχθεί  μια  ποικιλία  κεραιών, ώστε να καλύπτουν τις ειδικές ανάγκες διαφόρων εφαρμογών και να διευκολύνεται η  κατασκευή  και  ένταξή  τους  στο  φυσικό  και  δομημένο  περιβάλλον.  Οι  κεραίες εντάσσονται στις ακόλουθες κατηγορίες: 

• Δίπολα  και  παραλλαγές  αυτών.  Πρόκειται  για  την  μεγαλύτερη  κατηγορία, ευρύτατα χρησιμοποιούμενη από 2 MHz έως 4 GHz. 

• Κατακόρυφες  κεραίες  Marconi.  Χρησιμοποιούνται  από  τις  πολύ  χαμηλές συχνότητες μέχρι  τους 5 GHz.  Δεν  είναι αυτόνομες αλλά συνεργάζονται με κάποιο  "έδαφος",  που  μπορεί  να  είναι  το  φυσικό  έδαφος,  μια  αγώγιμη μεταλλική επιφάνεια ή μεταλλικοί αγωγοί. 

• Κεραίες βρόχου (loop) • Διάφορες απεριοδικές κεραίες, όπως ρομβικές, V, discone και ελικοειδείς. • Χοανοειδείς  κεραίες  (horn),  συνεργάζονται  καλύτερα με κυματοδηγούς και 

χρησιμοποιούνται σε συχνότητες άνω του 1 GHz.  

    Ραδιομετάδοση Η ραδιομετάδοση είναι  η  μετάδοση σημάτων  χωρίς  τη  χρήση  καλωδίων μέσω  της       διαμόρφωσης  ηλεκτρομαγνητικών  κυμάτων  σε  συχνότητες  συνήθως  μικρότερες αυτής του φωτός.  3.3.3 Το ραδιόφωνο στην Ελλάδα Στην Ελλάδα ήδη από το 1923 άρχισε μια προσπάθεια εγκατάστασης ραδιοφωνικού πομπού.  Οι  πειραματισμοί  κράτησαν  αρκετά  χρόνια.  Ο  πρώτος  ραδιοφωνικός σταθμός  εξέπεμψε  στη  Θεσσαλονίκη  με  ιδιωτική  πρωτοβουλία  από  το ραδιοηλεκτρολόγο Χρίστο Τσιγγιρίδη το 1926 και 20 ολόκληρα χρόνια λειτούργησε στην  πόλη,  μεταδίδοντας  τακτικά  εκπομπή‐εκπομπές.  Ο  πρώτος  όμως  εθνικός ραδιοφωνικός σταθμός ιδρύθηκε και λειτούργησε στην περιοχή των Αθηνών, αφού στις 25 Μαρτίου του 1938 εγκαινιάστηκε από τον τότε βασιλιά Γεώργιο Β΄, ενώ το 1945  ιδρύθηκε  το  Εθνικό  Ίδρυμα  Ραδιοφωνίας  (Ε.Ι.Ρ.)  που  ανέλαβε  την  ευθύνη λειτουργίας του σταθμού. Αμέσως μετά την απελευθέρωση άρχισαν να ιδρύονται κι άλλοι σταθμοί σε διάφορες πόλεις της χώρας που υπάγονταν στη δικαιοδοσία του Ε.Ι.Ρ.,  καθώς  και  πολλοί  στρατιωτικοί  σταθμοί,  υπό  τη  δικαιοδοσία  των  ενόπλων δυνάμεων  (ΥΕΝΕΔ).  Από  τα  τέλη  της  δεκαετίας  του  '70,  αρχικά  η  μπάντα  των μεσαίων  και  στη  συνέχεια  η  ζώνη  των  FM  κατακλύζεται  από  εκατοντάδες ερασιτέχνες  (οι  επονομαζόμενοι  και  "πειρατές"),  που  εκπέμπουν  πολυποίκιλα προγράμματα,  αμφισβητώντας  ανοιχτά  το  ραδιοφωνικό  μονοπώλιο  της  κρατικής ραδιοφωνίας.  Ραδιοσταθμό  κατασκεύασαν,  επίσης,  οι  φοιτητές  του  ΕΜΠ  κατά  τη διάρκεια της εξέγερσης του Πολυτεχνείου κατά της Χούντας το 1973. Στα πλαίσια τη γενικής εκσυγχρονιστικής προσπάθειας και προσαρμογής των δομών στις  προδιαγραφές  της  Ευρωπαϊκής  Κοινότητας,  την  τελευταία  εικοσαετία  μόλις, εκσυγχρονίστηκε και ο θεσμός της ραδιοφωνίας. Με το νόμο 1730/1987  ιδρύθηκε νομικό  πρόσωπο  ιδιωτικού  δικαίου  για  τη  ραδιοφωνία  και  την  τηλεόραση,  που λειτουργεί με τη μορφή ανώνυμης εταιρίας με έδρα την Αθήνα. Με την Υπουργική 

89

απόφαση  14631/Ζ2/2691/29.5.87  καθορίστηκαν  οι  προϋποθέσεις  και  οι  όροι ίδρυσης  ραδιοσταθμών  τοπικής  ισχύος,  από  Δήμους  και  κοινότητες.  Τέλος  με  το προεδρικό  διάταγμα  25/1988  έχουμε  την  "απελευθέρωση"  της  ιδιωτικής ραδιοφωνίας, καθώς τέθηκαν οι όροι ίδρυσης τοπικών ραδιοφωνικών σταθμών και από  φυσικά  ή  νομικά  πρόσωπα.  Σήμερα  η  κατανομή  των  ραδιοφωνικών συχνοτήτων γίνεται από το Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο (ΕΣΡ).  Ραδιοφωνικοί Σταθμοί Στην Ελλάδα λειτουργούν 1386 σταθμοί σε 170 πόλεις και  1004 ζωντανά στο διαδίκτυο.  3.3.4 Ραδιόφωνο και θέατρο  Στις θεατρικές αίθουσες παρατηρείται όξυνση και των δύο αισθήσεων, δηλαδή της όρασης  και  της  ακοής  του  κοινού.  Το  οπτικό  και  ακουστικό  πεδίο  του  κοινού περιορίζεται αφενός στις κινήσεις των ηθοποιών και αφετέρου στους διαλόγους και τη μουσική του έργου. Μέσα από την οπτική εικόνα και τον φυσικό ή τεχνητό ήχο, το κοινό περνά από όλα τα στάδια της αριστοτελικής τραγωδίας μέχρι να επέλθει η κάθαρση.  Σε αυτή την περίπτωση η εικόνα σημασιοδοτεί  τον ήχο και αντίστροφα, π.χ.  ο  βηματισμός  σ'  ένα  δωμάτιο  προσδιορίζει  έναν  άνθρωπο  που  μετακινείται μέσα σ' αυτό, ενώ παράλληλα φανερώνει αν αυτός είναι μοναχικός ή σκεφτικός. Το κοινό στις θεατρικές αίθουσες (όπως και ο τηλεθεατής) καταλαβαίνει αμέσως περί τίνος  πρόκειται,  αφού  έχει  μπροστά  του  και  οπτική  εικόνα,  οπότε  ο  ήχος  του βηματισμού  προσδιορίζεται  άμεσα  από  την  κινησιολογία  και  την  έκφραση  του ηθοποιού.  Στο  ραδιόφωνο,  όμως,  έχουμε  ένα  "αόρατο"  θέατρο.  Εδώ  το  κοινό πρέπει να χρησιμοποιήσει όσο το δυνατό πιο προσεκτικά την αίσθηση της ακοής. Το αυτί  λειτουργεί  τώρα  όπως  λειτουργεί  το  μάτι  στο  κανονικό  θέατρο  ή  στην τηλεόραση,  καθώς καλείται  να κατανοήσει  τον ήχο για  να δημιουργήσει μετά  την εικόνα. Ο ήχος,  αφού δεν μπορεί  να σημασιοδοτηθεί από  την  εικόνα,  παρά μόνο από τους διαλόγους ή την αφήγηση των ηθοποιών, (για παράδειγμα ο βηματισμός ενός ανθρώπου σημασιοδοτείται από τον ήχο των βημάτων και την πιθανή ατάκα "άραγε,  θα  γίνει  ή  όχι;",  η  οποία  λέγεται  με  ένα  συγκεκριμένο  ύφος),  καλεί  τον ακροατή να δημιουργήσει μια εικόνα ήχων μέσω του ακούσματος. 

90

 3.19 Ραδιόφωνο με λυχνία  Το  θετικό, φυσικά,  στο ραδιόφωνο είναι ότι  αφήνει  τη φαντασία  του ακροατή  να απεικονίσει όπως αυτός θέλει  τους ήρωες  του έργου. Ο Άντριου Κρισέλ αναφέρει στο  βιβλίο  του  "Η  Γλώσσα  του  Ραδιοφώνου",  ότι  στο  κανονικό  θέατρο  ο  θεατής μπορεί  να  απεικονίσει  στο  μυαλό  του  όσα  συμβαίνουν  ή  αναφέρονται  εκτός σκηνής,  αλλά αυτό που  του  δείχνεται  επί  σκηνής αφήνει  ελάχιστη  ελευθερία  στη φαντασία.  Αντίθετα,  ο  ακροατής  του  ραδιοφωνικού  θεάτρου  φαντάζεται  τη φυσιογνωμία  των  ηρώων,  την  ενδυμασία  τους,  όπως  αυτός  επιθυμεί.  Ο  Κρισέλ επισημαίνει  στο  ραδιοφωνικό  ακροατή  την  κατάργηση  της  συμβατικής  διάκρισης ανάμεσα  σε  ηθοποιούς  που  ερμηνεύουν  κάποιο  ρόλο  και  στο  κοινό  που  κάθεται ξεχωριστά και παρακολουθεί. Τούτο έχει να κάνει με το γεγονός ότι παρόλο που οι λέξεις  εκφέρονται  από  ηθοποιούς  που  βρίσκονται  μακριά  από  τον  ακροατή, μοιάζουν  να  είναι  πιο  "κοντά"  στον  ακροατή  από  ό,τι  συμβαίνει  στο  συμβατικό θέατρο. Εισβάλλουν οι λέξεις στον ιδιωτικό χώρο του ακροατή και τον αναγκάζουν να εκτελέσει  κάποιες  λειτουργίες που θα εκτελούνταν επί σκηνής.  Εκείνος πλάθει με  τη  φαντασία  του  την  εμφάνιση,  τις  κινήσεις  ενός  ήρωα,  στον  ίδιο  ή  και μεγαλύτερο βαθμό από τον ηθοποιό που υποδύεται το ρόλο. Κατασκευάζει μόνος του τα σκηνικά, συγχωνεύει στο μυαλό του τη σκηνή με το κοινό, παίζει το έργο στο μυαλό του. Έτσι,  στο  ραδιοφωνικό  θέατρο  η  ακοή  μεταμορφώνεται  σε  όραση,  αφήνοντας  τη φαντασία μας να παίξει το δικό της θέατρο με τα δικά της σκηνικά και τις δικές της φυσιογνωμίες.  Εδώ  δεν  γίνεται  μια  προσπάθεια  υποβιβασμού  της  αξίας  του κανονικού θεάτρου, παρά μια μικρή προσπάθεια σύγκρισής του με τη ραδιοφωνική του εκδοχή, η οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως παράγοντας εμπλουτισμού της  θεατρικής  τέχνης,  καθώς  και  ως  μια  μεταλλαγή  του  θεατρικού  θεάματος  σε θεατρικό ακρόαμα.  

91

                3.20 Ραδιόφωνο με λυχνία  3.3.5 Ραδιόφωνο και πολιτισμός  Το  ραδιόφωνο  και  ο  κινηματογράφος  χάραξαν  για  λίγο  κοινή  πορεία.  Και  τα  δύο αυτά Μέσα είχαν ιδιαίτερη επιρροή στις μαζικές κοινωνίες του Μεσοπολέμου. Ενώ  όμως  το  ραδιόφωνο  μπορούσε  να  εισβάλλει  σε  κάθε  σπίτι  με  τις  άμεσες ειδήσεις  του,  οι  θεατές  του  κινηματογράφου  μαζεύονταν  στις  αίθουσες  και παρακολουθούσαν  τα  επίκαιρα  ή  «ζουρνάλ».  Όσο  για  την  ψυχαγωγία,  ο κινηματογράφος είχε το πλεονέκτημα του υπερθεάματος, κάτι που εξακολουθεί να έχει και στις μέρες μας. Το ραδιόφωνο προσέφερε το ραδιοφωνικό θέατρο και τις σειρές.  Ωστόσο,  ο  κινηματογράφος  ξέφυγε  γρήγορα  από  την  αντιμετώπιση  του παραδοσιακού μαζικού Μέσου και αποτέλεσε μια μορφή τέχνης. Μια τέχνη μπορεί να καταγράψει τις τάσεις και τις κοινωνικές αξίες μιας εποχής πολύ πιο καθαρά από άλλα  ντοκουμέντα,  ίσως  και  γιατί,  σε  αντίθεση  με  εκείνα,  περιβάλλεται  από  το πέπλο της αθανασίας. Με αυτό το γνώμονα μπορούμε να εξετάσουμε σύντομα το πέρασμα του ραδιοφώνου από τις κινηματογραφικές ταινίες. Σκηνή Πρώτη: Ένας παρουσιαστής ραδιοφωνικής εκπομπής στο Ντένβερ ζητάει από έναν ακροατή που έχει τηλεφωνήσει να μην κατηγορεί τους Εβραίους για ό,τι κακώς κείμενο υπάρχει στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μετά το τέλος της εκπομπής, ακροδεξιοί Αμερικανοί  τον  ακολουθούν  κρυφά  στο  σπίτι  του  και  τον  εκτελούν.  Αυτή  είναι  η αρχή  της  ταινίας  Betrayed  (1988)  του  Κώστα  Γαβρά.  Η  σκηνή  βασίζεται  στην αληθινή δολοφονία του παρουσιαστή Άλαν Μπεργκ  (Alan Berg). Με τη σκηνή που αρχίζει  ο  Γαβράς,  τελειώνει  ο  Όλιβερ  Στόουν  στο  Talk Radio  της  ίδιας  χρονιάς.  Ο παρουσιαστής  Άλαν  Μπεργκ  εμφανίζεται  ως  Μεσσίας  των  ραδιοκυμάτων,  που προσπαθεί να "σώσει" τους ακροατές του αλλά και την προσωπική του ζωή. Όσοι  κάνουν  εκπομπές  με  τηλέφωνα  ακροατών  και  έχουν  διαφιλονικούμενες απόψεις, εμφανίζονται αρκετά στο αμερικάνικο σινεμά. Ο ανατρεπτικός Χάουαρντ Στερν (Howard Stern) παίζει τον εαυτό του στο Private Parts του 1997. Με  την  ίδια  ένταση,  αλλά  με  εντελώς  διαφορετικά  κίνητρα,  ο  Ρόμπιν  Ουίλιαμς εμψύχωνε  με  rock  n'  roll  τους  στρατιώτες  στο  "Καλημέρα  Βιετνάμ"  (1987), θυμίζοντάς τους ότι σημασία έχει αυτό που τους περιμένει πίσω στο σπίτι τους και όχι εκείνος ο «βρώμικος» πόλεμος. Τέλος,  η  χρυσή  εποχή  του  ραδιοφώνου παρουσιάζεται  στις  "Μέρες  Ραδιοφώνου" (1987)  του Γούντι Άλεν.  Στην ταινία αυτή, ο μικρός πρωταγωνιστής που αφηγείται 

92

την  ιστορία,  αντιμετωπίζει  με  νοσταλγία  τις  ημέρες  εκείνες.  Οι  ήχοι  του ραδιοφώνου διαμόρφωσαν στο μυαλό του τις εικόνες τις παιδικής του ηλικίας. Με βάση τις παραπάνω ταινίες, το ραδιόφωνο δεν παρουσιάζεται ως ένα κυρίαρχο μέσο,  αλλά  ως  ένα  μέσο  με  ιδιαίτερα  χαρακτηριστικά.  Πράγματι,  η  εποχή κυριαρχίας  του  ραδιοφώνου  που  περιγράφεται  στην  ταινία  του  Γούντι  Άλεν  έχει περάσει  ανεπιστρεπτί.  Το  Ραδιόφωνο  δεν  είναι  το «υπεύθυνο  για  την  κατάσταση της κοινωνίας μέσο» (όπως παρουσιάζεται η τηλεόραση), αλλά χαρακτηρίζεται από την ένταση  του λόγου και  της μουσικής που μεταδίδει,  της αμεσότητας, αλλά και της  υποβολής.  Ο  ακροατής  πλάθει  μόνος  του  τις  εικόνες  στο  μυαλό  του.  Το ραδιόφωνο, μας λέει ο κινηματογράφος, μπορεί να γίνει προκλητικό γιατί βασίζεται στη δύναμη του αιχμηρού λόγου.     3.4 Τηλεόραση 

          

3.21 Από τις πρώτες τηλεοράσεις της αγοράς  Η τηλεόραση είναι ένα σύστημα τηλεπικοινωνίας που χρησιμεύει στη μετάδοση και λήψη κινούμενων  εικόνων  και  ήχου  εξαποστάσεως.  Aποτελεί  το  κυριότερο  και δημοφιλέστερο  Μέσο  Μαζικής  Επικοινωνίας  και  η  χρήση  της  είναι  ιδιαίτερα διαδεδομένη  σε  όλο  τον  κόσμο.  Εδω  και  αρκετά  χρόνια  έχει  συμβάλει  στη μετάδωση πληροφοριών σε μάκρινα μέρη με αποτέλεσμα τα απομακρισμένα χωριά να συμμετέχουν και αυτα   στην πολιτιστική  ζωή και  να μην  ειναι  αποκομένα απο τον  πολιτισμο. Ο όρος καλύπτει ολόκληρο το φάσμα των τεχνικών χαρακτηριστικών και των δραστηριοτήτων που αφορούν τα τηλεοπτικά προγράμματα, καθώς και τη μετάδοσή τους. Συνήθως, λέγοντας "τηλεόραση" εννοούμε τη συσκευή, δηλαδή τον δέκτη,  ο  οποίος  λαμβάνει  το  (τηλεοπτικό)  σήμα  που    εκπέμπουν  οι  τηλεοπτικοί σταθμοί  σε  συγκεκριμένες  συχνότητες    (ή  αλλιώς  κανάλια)  με  την  οθόνη  που απεικονίζει  το  αποτέλεσμα  της  εκπομπής  (μετατροπή  του  σήματος  σε  εικόνα  και ήχο)Τα  τελευταία  χρόνια  εχει  παρατηρηθεί  μεγάλο  ποσοστό  που  χρησιμοποιούν τηλεόραση και εχει εξελιγθεί σε μεγάλο βαθμό..  Ο τηλεοπτικός δέκτης λαμβάνει το τηλεοπτικό σήμα είτε  ασύρματα είτε ενσύρματα. Η ασύρματη λήψη γίνεται με δύο τρόπους:  Ο  ένας  τρόπος  είναι  η  λήψη  με  κεραία  στραμμένη  σε  κάποιο  επίγειο σταθμό  εκπομπής  (που  βρίσκεται  στην  κορυφή  κάποιου  βουνού).Ο  δεύτερος τρόπος είναι η λήψη από δορυφόρο μέσω δορυφορικής κεραίας (πιάτο) και ειδικού δέκτη. Στην ενσύρματη λήψη έχουμε την καλωδιακή τηλεόραση και τη λήψη μέσω δικτύου  (IPTV).  Τα  τελευταία  χρόνια,  η  ανάπτυξη  της  ευρυζωνικής  δικτύωσης (καθώς  καιοι  νέες  τεχνικές  συμπίεσης  τηλεοπτικού  σήματος)  κατέστησε  ικανή  τη μετάδοση τηλεοπτικού προγράμματος μέσω Διαδικτύου. Πρόσφατα  έχει ξεκινήσει και  η  μετάδοση  τηλεοπτικού  σήματος  μέσω  δικτύου  κινητής  τηλεφωνίας  (Mobile 

93

TV).    Η  τηλεόραση  υγρών  κρυστάλλων  ή  τηλεόραση  LCD  είναι  ένας  τύπος τηλεόρασης,  η  οθόνη  της  οποίας  βασίζεται  στην  τεχνολογία  υγρών  κρυστάλλων. Είναι  η  πιο  διαδεδομένη  τεχνολογία  τηλεοράσεων  τα  τελευταία  χρόνια, ξεπερνώντας  την  παλαιότερη  τεχνολογία  καθοδικού  σωλήνα  (CRT),  αλλά  και  την ανταγωνιστική,  σύγχρονη  τεχνολογία  πλάσμα.  Αρχές  λειτουργίας  [Επεξεργασία]Το φως  αρχικά  παράγεται  από  λαμπτήρες  φθορισμού  που  βρίσκονται  πίσω  από  την οθόνη  και  κατευθύνεται  προς  τους  υγρούς  κρυστάλλους.  Τα  τελευταία  χρόνια άρχισε  η  διάθεση  στην  αγορά  τηλεοράσεων  LCD  που  χρησιμοποιούν φωτοεκπέμπουσες διόδους (LED), αντί για λαμπτήρες φθορισμού ως πηγές φωτός, καθώς προσφέρουν  σημαντικά πλεονεκτήματα,  όπως αυξημένο  χρωματικό  εύρος, μεγάλη διάρκεια  ζωής  και βαθύτερο μαύρο. Οι υγροί  κρύσταλλοι  λειτουργούν ως φωτοφράκτες  και  καθορίζουν  το  ποσό  του φωτός  που θα περάσει  δια  μέσου  της οθόνης προς τον θεατή. Διαφορετικά φίλτρα σε κάθε υπο‐στοιχείο (subpixel) δίνουν τα  τρία  βασικά  χρώματα  και  ο  συνδυασμός  τους  δημιουργεί  τον  χρωματισμό  του εικονοστοιχείου  (pixel).    Κατασκευάζονται  σε  διάφορες  διαστάσεις,  με  ενδεικτική γκάμα από 10  ίντσες έως και 70, ενώ σε περιορισμένη διάθεση ή και ως ασκήσεις τεχνολογίας  υπάρχουν  συσκευές  που  ξεπερνούν  τις  100  ίντσες.  Χαρακτηρίζονται από μεγάλη φωτεινότητα, εξαιρετικά λεπτή κατασκευή και ελάχιστη ακτινοβολία. 

            

3.22 Τηλεόραση υγρών κρυστάλλων  

Επίγεια Ψηφιακή Τηλεόραση  Η επίγεια ψηφιακή τηλεόραση (DTTV ή DTT) είναι μια εφαρμογή της ψηφιακής τεχνολογίας που παρέχει μεγαλύτερο αριθμό καναλιών και/ή καλύτερη ποιότητα εικόνας και ήχου μέσω μιας συμβατικής κεραίας αντί μιας δορυφορικής σύνδεσης. Για παράδειγμα, στο ίδιο κανάλι UHF μπορούν να εκπέμπουν μέχρι και 4 κανάλια με συμβατική ποιότητα εικόνας(SDTV), ή ένα κανάλι με εικόνα υψηλής ευκρίνειας (HDTV). Η χρησιμοποιούμενη τεχνολογία είναι η ATSC στη Βόρεια Αμερική, η ISDB‐T στην Ιαπωνία, και η DVB‐T στην Ευρώπη και την Αυστραλία (στον υπόλοιπο κόσμο δεν έχουν ληφθεί οριστικές αποφάσεις). Το ISDB‐T είναι παρόμοιο με το DVB‐T και μπορεί να γίνει χρήση των ίδιων δεκτών και αποδιαμορφωτών. 

T

Σύντομη Περίληψη για την Ιστορία της Τηλεόρασης 

Το 1844 ο Samuel Morse ανακοίνωσε ότι δημιούργησε τον τηλέγραφο, μία μηχανή που  μπορούσε  να  μεταδώσει  συνδυασμούς  κωδικοποιημένων  λέξεων  και γραμμάτων  δια  μέσου  των  ηλεκτρικών  παλμών  κατά  μήκος  των  καλωδίων.  Αυτή ήταν και η βασική ιδέα πάνω στην οποία στηρίχτηκε η δημιουργία της τηλεόρασης, 

94

καθώς κάτι παρόμοιο θα μπορούσε να γίνει και με την μετάδοση εικόνων. Το φως θα  μπορούσε  να  μετατραπεί  σε  ηλεκτρικούς  παλμούς,  κάνοντας  έτσι  δυνατή  τη μεταβίβαση των παλμών αυτών σε απόσταση και την επαναφορά τους σε φως. Οι οραματιστές της εποχής, όμως, αδυνατούσαν να καταλήξουν σε κάποια μέθοδο για την ανάλυση της εικόνας. Η μεταβίβαση κινούμενων εικόνων σε απόσταση έγινε για πρώτη  φορά  δυνατή  όταν  επιτεύχθηκε  η  μετατροπή  της  φωτεινής  ροής,  που εκπέμπεται  από  τα  διάφορα  σημεία  μιας  εικόνας,  σε  ηλεκτρομαγνητικά  σήματα. Μετά  την  ανακάλυψη  των  φωτοηλεκτρικών  ιδιοτήτων  του  σεληνίου  το  1873,  ο αμερικανός Carey πρότεινε την κατασκευή ενός τηλεοπτικού δικτύου. Στο σύστημα αυτό  η  μηχανή  λήψης  και  ο  πομπός  αποτελούνταν  από  2.500  φωτοηλεκτρικά κύτταρα σεληνίου και ισάριθμες λυχνίες. Η μηχανή λήψης και η οθόνη συνδέονταν με  2.500  καλώδια.  Το  1879,  ο  Γάλλος  Senlek  διατύπωσε  τη  θεμελιώδη  αρχή  της διαδοχικής  μετάδοσης  των στοιχείων  της  εικόνας.  Η  συσκευή αυτή  είχε μόνο  ένα καλώδιο, με το οποίο μεταδίδονταν διαδοχικά όλα τα τμήματα της εικόνας, σε 0,1 δευτερόλεπτα.  Έτσι  ο  θεατής  είχε  την  εντύπωση  της  συνεχούς  προβολής  της εικόνας. 

 

3.23 Πρώτη Τηλεόραση με Κινούμενες Εικόνες            3.24  Τηλεόραση μετά τον Πόλεμο                                

3.25 Η Πρώτη Τηλεόραση 24 ιντσών (Αμερική)                   3.26 Πρώτη Φορητή Τηλεόραση   

95

 Στα σπίτια πλέον αρχίζουμε να προτιμάμε "ντιζαϊνάτες" συσκευές plasma και home cinema για τέλειο αποτέλεσμα σε εικόνα και ήχο.  

 3.27 Τηλεόραση Plasma 

   3.5 Διαδίκτυο  Το διαδίκτυο είναι ένα γιγάντιο δίκτυο υπολογιστών, που παρέχει τη δυνατότητα σε ολόκληρο τον κόσμο να επικοινωνούν μεταξύ τους ταχύτατα.   Τα μηνύματα και οι πληροφορίες  αποστέλλονται μέσα από καλώδια και δορυφόρους.  Οι υπολογιστές μπορούν να μπορούν να συνδεθούν στο διαδίκτυο μέσω του τηλεφωνικού δικτύου ή  με  ξεχωριστά  καλώδια  και  δορυφορικές  συνδέσεις  .    Δύο  χαρακτηριστικά  του διαδικτύου είναι το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και ο Παγκόσμιος ιστός.    

 3.5.1 Ιστορία του Διαδικτύου 

Οι πρώτες απόπειρες για την δημιουργία ενός διαδικτύου ξεκίνησαν στις ΗΠΑ κατά την  διάρκεια  του ψυχρού  πολέμου.  Η Ρωσία είχε  ήδη  στείλει  στο  διάστημα  τον δορυφόρο Σπούτνικ  1 κάνοντας  τους  Αμερικανούς  να  φοβούνται  όλο  και περισσότερο για την ασφάλεια της χώρας τους. Θέλοντας λοιπόν να προστατευτούν από  μια  πιθανή  πυρηνική  επίθεση  των  Ρώσων  δημιούργησαν  την  υπηρεσία προηγμένων αμυντικών ερευνών ARPA (Advanced Research Project Agency) γνωστή ως DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency) στις μέρες μας. Αποστολή της  συγκεκριμένης  υπηρεσίας  ήταν  να  βοηθήσει  τις  στρατιωτικές  δυνάμεις των ΗΠΑ να  αναπτυχθούν  τεχνολογικά  και  να  δημιουργηθεί  ένα  δίκτυο επικοινωνίας  το  οποίο  θα  μπορούσε  να  επιβιώσει  σε  μια  ενδεχόμενη  πυρηνική επίθεση. 

Το  αρχικό  θεωρητικό  υπόβαθρο  δόθηκε  από  τον  Λικλάιντερ που  ανέφερε  σε συγγράμματά  του  το  "γαλαξιακό  δίκτυο".  Η  θεωρία  αυτή  υποστήριζε  την  ύπαρξη ενός  δικτύου  υπολογιστών  που  θα  ήταν  συνδεδεμένοι  μεταξύ  τους  και  θα μπορούσαν να ανταλλάσσουν γρήγορα πληροφορίες και προγράμματα.  

Εγκαταστάθηκε και λειτούργησε για πρώτη φορά το 1969 με 4 κόμβους μέσω των οποίων  συνδέονται  4  μίνι  υπολογιστές  :  του  πανεπιστημίου  της Καλιφόρνια  στην Σάντα Μπάρμπαρα του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες, το SRI στο Στάνφορντ και  το πανεπιστήμιο της Γιούτα. Η  ταχύτητα του δικτύου έφθανε τα 50 kbps  και  έτσι  επιτεύχθηκε  η  πρώτη dial  up (Μια  υπηρεσία  εύρεσης δικτύου)σύνδεση μέσω γραμμών τηλεφώνου. Μέχρι  το 1972  οι συνδεδεμένοι στο 

96

ARPANET υπολογιστές  έχουν  φτάσει  τους  23,  οπότε  και  εφαρμόζεται  για  πρώτη φορά το σύστημα διαχείρισης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου(e‐mail). 

 

 3.28 Αρχικός Η/Υ  Η τεχνολογία του είναι κυρίως βασισμένη στην διασύνδεση επιμέρους δικτύων ανά τον κόσμο και πολυάριθμα πρωτόκολλα επικοινωνίας.   Στην πιο εξειδικευμένη και περισσότερο  χρησιμοποιούμενη μορφή  του,  με  τον όρο Διαδίκτυο,    περιγράφεται το  παγκόσμιο  πλέγμα  διασυνδεδεμένων  υπολογιστών  και  των  υπηρεσιών  και πληροφοριών  που  παρέχει  στους  χρήστες  του.  Το  Διαδίκτυο  χρησιμοποιεί μεταγωγή πακέτων .  3.5.2 Μέθοδοι πρόσβασης στο Διαδίκτυο 

Κοινές  μέθοδοι  πρόσβασης  στο  Διαδίκτυο  είναι  η  και  η ευρυζωνική.  Δημόσιοι χώροι  για  χρήση  του  Διαδικτύου  περιλαμβάνουν  τις βιβλιοθήκες και  τα Internet cafe, όπου υπάρχουν διαθέσιμοι υπολογιστές με σύνδεση στο Διαδίκτυο. Υπάρχουν επίσης,  σημεία  πρόσβασης  στο  Διαδίκτυο  σε  δημόσιους  χώρους  όπως  είναι  οι αίθουσες  αναμονής αεροδρομίων,  μερικές φορές  μόνο  για  σύντομη  χρήση  ενόσω περιμένουμε.  

Τέτοια  σημεία  είναι  γνωστά  και  με  διάφορους  άλλους  όρους,  όπως  «δημόσια    ‐τηλέφωνα».  

 

3.29 Δίκτυο σε δημόσιο χώρο 

97

Η  δικτύωση  μέσω Wi‐Fi παρέχει  ασύρματη  πρόσβαση  στο  Διαδίκτυο.  Ασύρματα σημεία πρόσβασης που παρέχουν  τέτοια πρόσβαση περιλαμβάνουν  τα Wifi‐cafes, όπου κάποιος αρκεί να φέρει τις δικές του ασύρματες συσκευές όπως φορητο Η/Υ. Οι  υπηρεσίες  αυτές  μπορεί  να  είναι  δωρεάν  σε  όλους,  είτε  δωρεάν  μόνο  σε πελάτες,  είτε  επί  πληρωμή.  Ένα  hotspot  δεν  χρειάζεται  να  περιορίζεται  σε  ένα συγκεκριμένο περιβάλλον. Ολόκληρες πανεπιστημιουπόλεις και πάρκα έχουν αυτή τη  δυνατότητα,  ακόμα  και  ολόκληρες  περιοχές.  Προσπάθειες  να  συνδεθεί  και  ο αγροτικός πληθυσμός έχουν οδηγήσει στα ασύρματα κοινοτικά δίκτυα. 

  

                                                                

3.30 Ρούτερ                         

Παγκόσμιος  ιστός είναι  το  δίκτυο  των συνδεδεμένων  υπολογιστών και  δικτύων  σε παγκόσμια  κλίμακα,  το  οποίο  χρησιμοποιεί  συγκεκριμένη  ομάδα  πρωτοκόλλων επικοινωνίας,  γνωστή  ως  "http".  Κάθε  δίκτυο‐δομική  μονάδα  του  διαδικτύου αποτελείται  από  συνδεδεμένους  υπολογιστές  σε  τοπικό  επίπεδο,  για  παράδειγμα το δίκτυο υπολογιστών των κεντρικών γραφείων μιας εταιρίας. Αυτά τα δίκτυα με τη σειρά τους συνδέονται σε ευρύτερα δίκτυα, όπως εθνικά και υπερεθνικά 

Η τεχνολογία του ιστού δημιουργήθηκε το 1989 από τον Βρετανό Τιμ Μπέρνερς Λη, που  εκείνη  την  εποχή  εργαζόταν  στον Ευρωπαϊκό  Οργανισμό  Πυρηνικών Ερευνών (CERN) στην Γενεύη της Ελβετίας. Το όνομα που έδωσε στην εφεύρεσή του ο  ίδιος  ο  Lee  είναι World Wide Web,  όρος  γνωστός  στους  περισσότερους  από  το "www". Αυτό που οδήγησε τον Lee στην εφεύρεση του Παγκόσμιου ιστού ήταν το όραμά  του  για  ένα  κόσμο  όπου  ο  καθένας  θα  μπορούσε  να  ανταλλάσσει πληροφορίες  και  ιδέες  άμεσα προσβάσιμες  από  τους  υπολοίπους.  Το  σημείο  στο οποίο  έδωσε  ιδιαίτερο  βάρος  ήταν  η  μη  ιεράρχηση  των  διασυνδεδεμένων στοιχείων.  Οραματίστηκε  κάθε  στοιχείο,  κάθε  κόμβο  του  ιστού  ίσο  ως  προς  την προσβασιμότητα με τα υπόλοιπα. Αν σκεφτεί, όμως, κανείς τον βαθμό ιεράρχησης με τον οποίο λειτουργούν οι μηχανές αναζήτησης του ιστού, όπως για παράδειγμα το google,  γίνεται  εύκολα  κατανοητό  ότι  στην  πράξη  κάτι  τέτοιο  δεν  συμβαίνει, τουλάχιστον στον βαθμό που το είχε οραματιστεί ο Lee. 

98

                      

2.31 Παγκόσμιος Ιστός 

Η Google είναι  μια  από  τις  μεγαλύτερες εταιρείες διαδικτυακών   υπηρεσιών.  Η λειτουργία  του  ξεκίνησε  στης  27  Σεπτεμβρίου του 1998.  Ο  στόχος  της  είναι να οργανώσει  όλες  τις πληροφορίες του  κόσμου  και  να  τις  κάνει  παγκόσμια διαθέσιμες. Το Google ξεκίνησε σαν μια κολεγιακή εργασία από τον Λάρρυ Πέιτζ και τον Σεργκέι  Μπριν το 1996 για  μια  μηχανή  αναζήτησης.  Σήμερα  η  μηχανή αναζήτησης  google  είναι  μια  από  τις  δημοφιλέστερες,  και  οι  φράσεις  «κάνω google», «γκουγκλάρω», «γκουγκλίζω», «google it» ή «μπαίνω στον γκούγκλη» είναι συνώνυμες  με  το  «ψάχνω  για  πληροφορίες  στο Διαδίκτυο».  Αντίστοιχα,  στην αγγλική γλώσσα το ρήμα "to google" έχει αποκτήσει πλέον ταυτόσημη έννοια με το ρήμα  «αναζητώ»,  και,  πρόσφατα,  το  ίδιο  ρήμα  προστέθηκε  στο  αγγλικό  λεξικό Merriam‐Webster με όλα τα παράγωγά του (to google > googling > googled) [1]. 

                                            3.32 Διάσημη Μηχανή Αναζήτησης 

 Η λέξη "Google" προήλθε από αναγραμματισμό της λέξης Googol, η οποία εκφράζει μαθηματικό  όρο  (τον  οποίο  εισήγαγε  ο  Milton  Sirotta)  και  σημαίνει  το  «1 ακολουθούμενο  από  100  μηδενικά».  Με  τον  όρο  αυτόν  η  Google  επιθυμεί  να υποδηλώσει  την  αποστολή  της εταιρίας να  οργανώσει  το  τεράστιο  πλήθος πληροφοριών του Ίντερνετ.  Βιβλιογραφία    

1. http://www.itanosbooks.gr 2. http://www.aristotelionews.gr 3. http://www.tvxs.gr  4. http://www.bizdim.gr 5. http:// www.e‐telescope.gr  6. http:// www.inews.gr 7.  http://www.wikispaces.com 8.  http://www.el.wikipedia.org  9. http://www.sptechnologikaepitevgmata1.wikispaces.com 

99

100

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 

ΕΦΕΥΡΕΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ 

 

 

  

 

    

   

ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1. ΚΑΤΣΙΔΗΜΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ 2. ΔΑΟΥΛΑΡΗΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ 3. ΑΜΟΛΟΧΙΤΗ ΕΛΕΝΗ 4. ΚΟΝΟΜΗ ΑΦΡΟΔΙΤΗ 5. ΚΟΡΔΟΠΑΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ 

 

 

 

 

 

                                    

 

 

 

 

 4.1    Αργαλειός 

 

 

4.1 Αργαλειός 

Ο αργαλειός είναι μηχανή που χρησιμοποιούνταν για την ύφανση σε παλαιότερες 

εποχές. Χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα κατά την προβιομηχανική εποχή και αργότερα κυρίως 

στις  αγροτικές  περιοχές,  στην  οικιακή  οικονομία  των  οποίων  διαδραμάτισε  βασικό  ρόλο, 

καθώς αποτελούσε το κύριο μέσο ύφανσης και κλωστοϋφαντουργίας. Μετά τη βιομηχανική 

επανάσταση  ο  κλασικός,  ξύλινος,  κινούμενος  με  μυϊκή  ενέργεια  αργαλειός 

αντικαταστάθηκε  από  το  μηχανικό  αργαλειό  που  έχει  το  σχήμα  του  ανδρικού  οργάνου. 

Σήμερα έχει σχεδόν καταργηθεί, καθώς η διαδικασία της ύφανσης έχει μηχανοποιηθεί και 

στη  θέση  του  αργαλειού  χρησιμοποιείται  η  υφαντική  μηχανή.  Ο  ξύλινος  αργαλειός 

απαντάται  σήμερα  μόνο  σε  ελάχιστα  σπίτια  απομακρυσμένων  περιοχών  και  σε  μουσεία 

λαϊκής τέχνης.  

Ήταν μια απλή κατασκευή από ξύλο με τη μορφή χονδρών σανίδων ή ορθογώνιας διατομής 

μακρόστενων  καδρονιών.  Πάνω  σε  ένα  κυλινδρικό  εξάρτημά  του  τύλιγαν  την  κόκκινη 

κλωστή που χρησιμοποιούσαν ως βάση για την ύφανση και την ονόμαζαν στημόνι.Όλα τα 

παράλληλα ζεύγη του στημονιού περνούσαν μέσα από δύο χτένια που βρίσκονταν το ένα 

εμπρός  από  το  άλλο  και  πιο  συγκεκριμένα,  οι  μισές  περνούσαν  μέσα  από  το  ένα  και  οι 

άλλες μισές μέσα από το άλλο. Έτσι πατώντας ένα μοχλό, τα χτένια μετακινούνταν το ένα 

προς τα πάνω και το άλλο προς τα κάτω δίνοντας τη δυνατότητα ανάμεσα από τις κλωστές 

101

102

(στημόνι)  να  περάσουν  τις  μάλλινες  χοντρές,  κλωστές  που  θα  γίνονταν  κουβέρτες  ή 

στρωσίδια. 

Μετά από τα δύο αυτά χτένια, το στημόνι περνούσε μάσα από ένα άλλο σκληρό και δυνατό 

χτένι  που  οι  άκρες  του  κρέμονταν  με  δύο  λεπτές  σανίδες  από  το  πάνω  μέρος  της 

κατασκευής, παρέχοντάς του τη δυνατότητα να μπορεί να κινείται όλο το χτένι παράλληλα 

με τις κλωστές του στημονιού ακολουθώντας τη φορά του. Κάθε φορά που περνούσαν τη 

μάλλινη κλωστή, με αυτό το σκληρό χτένι χτυπούσαν, κινώντας το μπρος‐πίσω με δύναμη, 

τη  μάλλινη  κλωστή  να  πάει  πολύ  κοντά  στην  προηγούμενη  που  είχαν  περάσει.  Αυτό  το 

χτύπημα ήταν το χαρακτηριστικό χτύπημα του αργαλειού που έχει εμπνεύσει και λαϊκούς ή 

δημοτικούς δημιουργούς.  Για  να  γίνει μια  κουβέρτα ή  ένα όποιο αποτέλεσμα  χρειαζόταν 

πολλές ώρες δουλειάς. 

Εργαλεία επεξεργασίας του μαλλιού  

• Λανάρια‐Ξάσιμο:  Υπήρχαν  δύο  ειδών  λανάρια  για  το  ξάσιμο  του            μαλλιού,  τα 

μικρά και μεγάλα.  

• Ρόκα  (η  αρχαία  ηλακάτη):  Ένα  ραβδί  που  το  ένα  άκρο  του  καταλήγει  σε  δύο 

κύκλους  σε  σχήμα  Φ  που  μέσα  τους  έμπαιναν  και  συγκρατούνταν  οι  τουλούπες 

(μαλλί) για το γνέσιμο.  

• Αδράχτι: Ξύλινη βέργα που έστριβε ο χρήστης για να γίνει κλωστή το μαλλί και στη 

συνέχεια την τύλιγε.  

• Δρούγα: Ίδια βέργα που στην άκρη του κάτω μέρους της συγκροτούσε το σφοντύλι, 

που βοηθούσε στο στρίψιμο για την παρασκευή του νήματος.  

• Σφοντύλι:  Στρογγυλό  πέτρινο  εξάρτημα  με  τρύπα  που  τοποθετείται  στην  δρούγα 

για να την διευκολύνει στην περιστροφή.  

• Στημόνι:  Κόκκινο  ή  λευκό  βαμβακερό  νήμα  που  τοποθετείτο  κατά  μήκος  του 

αργαλειού τεντωμένο. 

 

 4.2 Τηλεπικοινωνίες των αρχαίων Ελλήνων 

Οι  αρχαίοι  Έλληνες  μπορούσαν  να  ανταλλάσουν  χωρίς  ιδιαίτερα  προβλήματα  και  σε 

γρήγορο  χρόνο  πληροφορίες,  τόσο  κατά  την  περίοδο  των  πολέμων  όσο  και  σε  περίοδο 

ειρήνης. Με το εφευρετικό τους μυαλό είχαν κατορθώσει να σχεδιάσουν ένα σύστημα από 

μηχανισμούς  που  τους  επέτρεπαν  να  φτάσει  στο  τελικό  δέκτη  οποιοδήποτε  μήνυμα 

103

ήθελαν,  διανύοντας  ακόμα  και  700χλμ  σε  περίπου  μία  ώρα.  Ας  δούμε  με  ποιο  τρόπο 

γινόταν αυτό.  

 

Ημεροδρόμοι 

         Το πρώτο σχέδιο των ελλήνων για τη μεταφορά πληροφοριών αποτελεί η χρήση των 

ημεροδρόμων. Ήταν άνθρωποι γνωστοί για τις  ικανότητές τους στο τρέξιμο στουςοποίους 

εμπιστεύονταν  τη  μεταφορά  μηνυμάτων  σε  σύντομο  χρονικό  διάστημα.  Ο  πιο  γνωστός 

ημεροδρόμος  που  έμεινε  και  στην  ιστορία  ήταν  ο  Φειδιππίδης,  ο  οποίος  πήγε  από  την 

Αθήνα στο Μαραθώνα  και μετά πάλι πίσω στην Αθήνα  το μήνυμα  της  νίκης  χωρίς  καμία 

στάση και πέθανε από εξάντληση. 

        Οι ημεροδρόμοι  είχαν αποκτήσει  το σεβασμό και  κοινωνική καταξίωση σε σημείο  να 

τους  έχουν  αφιερωθεί  και  ναοί  (Τάλβυθος  ημεροδρόμος  του  Αγαμέμνωνα  στον  οποίο  οι 

Σπαρτιάτες αφιέρωσαν ναό). Ενδέχεται κάποιοι από τους ημεροδρόμους να ήταν έφιπποι 

ειδικά  όταν  ήταν  να  διανύσουν  μεγάλες  αποστάσεις.  Αυτή  ήταν  η  αρχική  μορφή  του 

συστήματος  των  ημεροδρόμων  που  στη  πορεία  αναβαθμίστηκε  και  βελτιώθηκε  με  τη 

δημιουργία  σταθμών  στους  οποίους  οι  αγγελιαφόροι  πλέον  άλλαζαν  τα  άλογά  τους  και 

ξεκουράζονταν ή άλλαζε και ο  αγγελιαφόρος. 

 

Τηλεβόας 

            Ο Μ.  Αλέξανδρος  ήταν  ο  πρώτος  που  συνέλαβε  τη  ιδέα  τηα  αναπαραγωγής  ήχων 

μέσω του ακουστικού τηλέγραφου ο οποίος μπορούσε να μεταφέρει τους ήχους μέσω του 

αέρα σε μακρυνές αποστάσεις.  Αποτελούνταν από ένα  τρίποδο ύψους  τεσσάρων μέτρων 

ενωμένο στη κορυφή, απο την οποία ξεκινούσε ένα σκοινί που συγκρατούσε ένα στρογγυλό 

ηχητικό κέρας μεγάλου μεγέθους.  

 

Οι φρυκτωρίες 

        Η φωτιά και κατ' επέκταση το φως ήταν βασική προϋπόθεση για να μεταφερθεί 

το μήνυμα σύντομα και σε μεγάλη απόσταση. Η χρήση φωτεινών σημάτων κυρίως 

χρησιμοποιήθηκε  στο  πόλεμο  για  να  μεταφέρουν  τις  διαταγές  των  ανωτέρων.  Τα 

οπτικά  σήματα  μπορούσαν  να  αναπαράγουν  πληροφορίες  μεγάλης  ποικιλίας.  Για 

παράδειγμα  η  Μήδεια,  υψώνοντας  ένα  αναμμένο  πυρσό  ειδοποίησε  τους 

Αργοναύτες να σπεύσουν στη Κολχίδα.  

104

          Για τη μετάδοση των οπτικών σημάτων με έντονους καπνούς ή στήλες καπνού 

ήταν  απαραίτητη  η  κατασκευή  ειδικών  κτισμάτων  σε  υπερηψωμένα  σημεία,  τα 

οποία ονομάζονταν φρυκτωρίες. Για τα φωτεινά σήματα που ανταλλάσσονταν μέσω 

των φρυκτών (*πυρσών) είχαν συμφωνήσει εκ των προτέρων και οι δύο πλευρές για 

τη  μετάφραση  των  μηνυμάτων.  Όπως  εκτιμούν  οι  μελετητές  ο  πρώτος  που 

χρησιμοποίησηε τηλεπικοινωνιακούς πύργους για τη μετάδοση μηνυμάτων ήταν ο 

Ηρακλής, ο οποίος σε δύο κωμοπόλεις της Δυτικής Μεσογείου,  την Αβύλη και την 

Κάπλη, έστησε τις γνωστές Ηράκλειες Στήλες, που έπαιζαν το ρόλο φάρου στα διέρχομενα 

πλοία. Από τα γνωστότερα παραδείγματα μετάδοσης μηνυμάτων με σήματα φωτιάς ήταν η 

είδηση της πτώσης της Τρόιας στον εκπληκτικό χρόνο ρεκόρ για την εποχή της μιας ημέρας.  

         Το μήνυμα  ταξίδεψε από  την  Τροία στο Ερμαίο  της Λήμνου,  απο  κεί  στον Άθω,  στις 

κορυφές  του Μακίστου  στην  Εύβοια  και  στη  κορυφή  του  Κιθαιρώνα.  Απο  κεί  το  μήνυμα 

μεταφέρθηκε  στη  λίμνη  Γοργώτη,  στο  Αγίπλαγκτο  (Μέγαρα)  και  στη  συνέχεια  η  φωτεινή 

λωρίδα υπερπήδησε  το Σαρωνικό κόλπο κι  έφτασε στο Αραχναίον κοντά στις Μυκήνες κι 

απο κει ημεροδρόμοι το μετέφεραν στο ανάκτορο των Ατρειδών.  

 

Τί ήταν η πυρσεία...? 

           Η  Πυρσεία  θεωρείται  πρόδρομος  της  σημερινής  ψηφιακής  τεχνολογίας.         

Από  πηγές  του  ιστορικού  Πολύβιου  (Ιστορία  Χ),  την  Πυρσεία  εφεύραν  οι 

αλεξανδρινοί  μηχανικοί  Κλεόξενος  και  Δημόκλειτος  και  την  βελτίωσε  ο  ίδιος.  Ως 

Πυρσεία  χαρακτηρίζεται  η  οπτική  αναμετάδοση  σημάτων  με  φωτιές.  Αποτελεί 

ουσιαστικά τον πρώτο οπτικό τηλέγραφο.  

         Η λειτουργία της στηρίζεται σε ένα διαχωρισμό των γραμμάτων του ελληνικού 

αλφαβήτου σε ομάδες πέντε γραμμάτων με τέτοιον τρόπο, ώστε να δημιουργούνται 

πέντε γραμμές και πέντε στήλες. Ο συνδυασμός της χρήσης δύο πεντάδων μεγάλων 

πυρσών, οι οποίοι διακρίνονται από μεγάλες αποστάσεις με τη βοήθεια διόπτρων, 

παριστάνει  το  αντίστοιχο  γράμμα  (οι  αριστεροί  πυρσοί  αντιπροσωπεύουν  τις 

γραμμές, ενώ οι δεξιοί τις στήλες).  

   Πυρσεία Αρχαία Επικοινωνία 1     

                     Α,Β,Γ,Δ,Ε,Ζ,Η,Θ,Ι,Κ,Λ,Μ,Ν,Ξ,Ο,Π,Ρ,Σ,Τ,Υ,Φ,Χ,Ψ,Ω  

105

           Σε  κάθε  ζευγάρι  πυρσών  αντιστοιχεί  και  συγκεκριμένο  γράμμα.  Π.χ  για  το 

γράμμα "Β" έχουμε έναν πυρσό αριστερά και δυο πυρσούς δεξιά. Για το γράμμα "Θ" 

έχουμε δυο πυρσούς αριστερά και τρεις δεξιά κοκ.  

    Με  αυτό  τον  τρόπο  μπορούσαν  να  μεταδοθούν  ολόκληρα  κείμενα  από 

φρυκτωρία σε φρυκτωρία.  

        Ήταν  η  πρώτη  φορά  που  έγινε  κωδικοποίηση  του  αλφαβήτου  με  συνδυασμό 

ανάμματος  δαυλών.  Η  επόμενη  κωδικοποίηση  έγινε  μετά  2000  χρόνια,  από  τον 

Samuel Morse.  

       Σήμερα έχει αποδοθεί η ονομασία "Πυρσεία" στο ΑΣΔΑ, που αποτελεί σύστημα 

επικοινωνίας του Ελληνικού Στρατού.  

         

Τηλέγραφος 

        Είναι το μέσο που έφερε την επανάσταση στις τηλεπικοινωνίες. Πολύ ταχύτερο  

και πολύ πιο αξιόπιστο από όλα τα προηγούμενα.  

         Με τον τηλέγραφο αξιοποιήθηκαν αποδοτικά οι ιδιότητες του ηλεκτρισμού. Ο 

τηλέγραφος  δημιουργεί  ηλεκτρικές  μεταβολές  που  προκαλούνται  από  τον 

αποστολέα. Οι μεταβολές μεταφέρονται στον αποδέκτη όπου και μετατρέπονται σε 

κατανοητά σήματα.  

         Τρεις παράγοντες συντέλεσαν στην ανάπτυξη του τηλέγραφου: Η ανακάλυψη 

των  ιδιοτήτων  του  ηλεκτρισμού,  η  τεχνολογική  δυνατότητα  παραγωγής  χάλκινων 

αγωγών  μεγάλου  μήκους  και  οι  ανάγκες  των  σιδηροδρόμων  που  διέθεταν 

οικονομική δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν εφευρέτες.  

        Μεταξύ των πολλών έξυπνων  ιδεών και εφαρμογών ξεχωρίζουν οι επινοήσεις 

των Cooke  ‐ Wheatstone  και Morse, οι οποίοι με  τις αντίστοιχες επιχειρήσεις που 

ίδρυσαν στις χώρες τους έθεσαν τις βάσεις τις τηλεγραφίας.  

        Το  δημόσιο  ενδιαφέρον  για  το  μέσο  ενεργοποιήθηκε  όταν  κάποιοι  είδαν  το 

δολοφόνο μιας γυναίκας να επιβιβάζεται σε τρένο με προορισμό το Λονδίνο και η 

τηλεγραφική ειδοποίηση οδήγησε στη σύλληψή του.  

 

 

 

  Υδραυλικός Τηλέγραφος του Αινεία 

 

 

4.3 Υδραυλικός τηλέγραφος του Αινεία 

Ο  Αινείας  ο  Τακτικός  συνδύασε  τους  πυρσούς  και  τη  μηχανική  έτσι  ώστε  η  επικοινωνία 

μεταξύ  του  αποστολέα  και  του  δέκτη  να  περιέχει  σαφείς  πληροφορίες,  όπως,για 

παράδειγμα,  "πεζικό με βαρύ οπλισμό"  κ.α.  Βασική προϋπόθεση  για  τη σωστή μετάδοση 

του  μηνύματος  ήταν  οι  υδραυλικοί  τηλέγραφοι  να  είναι  όμοιοι.  Θα  έπρεπε  επίσης  τα 

κεραμικά αγγεία να έχουν το ίδιο μέγεθος σε πλάτος και βάθος. Τις ίδιες διαστάσεις είχαν 

και οι φελλοί, στους οποίους στηρίζονταν μεταλλικές ράβδοι, οι οποίοι ήταν χωρισμένοι σε 

ίσα μέρη, τριών δαχτύλων το καθένα. Εκεί υπήρχε ευκρινής διαχωρισμός και σε κάθε ράβδο 

αναγράφονταν τα κυριότερα και τα γενικότερα που συνέβαιναν στους πολέμους.  

                    Επίσης μια ακόμα βασική προϋπόθεση για να διαβαστεί σωστά το μήνυμα ήταν οι 

τρύπες  των  αγγείων  να  έχουν  την  ίδια  διάμετρο  έτσι  ώστε  να  φεύγει  η  ίδια  ποσότητα 

νερού.  Οι  υδραυλικοί  τηλέγραφοι  βρίσκονταν  πάντα  σε  υψόμετρα,  έτσι  ώστε  να 

επιτυγχάνεται  η  καλύτερη  οπτική  επαφή.  Η  απόσταση  που  είχαν  μεταξύ  τους  δύο  ή 

περισσότεροι  τηλέγραφοι  δεν  ήταν  σταθερή,  παρ'  όλα  αυτά  μπορούμε  να  πούμε  ότι 

συνήθως ξεπερνούσε τα δεκάδες χιλιόμετρα.  

               Όταν όλα ήταν έτοιμα, οι χειριστές του τηλέγραφου άναβαν πυρσούς. Όταν η μία 

πλευρά ήθελε να δώσει κάποιο μήνυμα κατέβαζε τον πυρσό και συγχρόνως οι δύο άνοιγαν 

τη διαρροή του νερού. Όταν η ράβδος όπου αναγράφονταν οι πληροφορίες που ήθελαν να 

μεταβιβαστούν  έφτανε  στο  στόμιο  του  αγγείου  έκλειναν  τη  ροή  και  ξανασήκωναν  τον 

πυρσό.  Τότε  και  οι  απέναντι  έκλειναν  τη διαρροή  του  νερού  και  διάβαζαν  το σημείο στο 

οποίο είχε σταματήσει η δική τους ράβδος.  

 

 

  106

107

λφαβητικός ΚώδικαςΑ  

ς  του  υδραυλικού  τηλέγραφου  με  την  πάροδο  του  χρόνου 

φ

λφάβητο σε πέντε μέρη ανά 

ωνε 

α να επιτευχθεί σωστά και γρήγορα η μετάδοση του μηνύματος, οι χρήστες της 

               

           Όταν  οι  χρήστε

διαπίστωσαν  δυσκολίες  στην  ακριβή  περιγραφή  των  πληρο οριών  όπως  αναφορά  σε 

αριθμητικές  δυνάμεις  του  εχθρού,  ήρθε  ή  ώρα  που  οι  Κλεόξενος  και  Δημόκλειτος 

παρουσλιασαν την "Πυρσεία" ή αλλιώς "οπτικό τηλέγραφο".  

             Η λειτουργία του είχε ως εξής: αρχικά διαίρεσαν το α

πέντε γράμματα τα οποία αναγράφονταν σε πινακίδες τις οποίες θα έπρεπε να έχουν μαζί 

τους  όσοι  θα  συνομιλούσαν.  Πριν  εγκαταστήσουν  και  τα    υπόλοιπα  εξαρτήματα  του 

τηλέγραφου  υπήρχε  η  συνεννόηση  ότι  οι  πρώτοι  ‐δύο  στον  αριθμό‐  πυρσοί  που  θα 

σηκώνονταν  θα  ήταν  από  εκείνον  που  ήθελε  να  αναγγείλει  κάτι.  Η  μεταφορά  των 

πληροφοριών θα ξεκινούσε αν κι από την απέναντι πλευρά σηκώνονταν δύο πυρσοί.  

             Όταν κατέβαιναν όλοι οι πυρσοί, τότε εκείνος που ήθελε να αναφέρει κάτι σήκ

τους  πρώτους  πυρσούς  από  τα  αριστερά,  δηλώνοντας  με  αυτό  το  τρόπο  στο  δέκτη  ποια 

πινακίδα έπρεπε να εξετάσει. Αν για παράδειγμα σήκωνε τον πρώτο πυρσό  , εννοούσε τη 

πρώτη πινακίδα κ.ο.κ. Η δεύτερη ομάδα πυρσών χρησιμοποιούνταν για να υποδείξουν τα 

γράμματα  που  θα  σχημάτιζαν  τη  λέξη  του  μηνύματος.  Για  την  καλύτερη  καταγραφή  των 

εναλλασσόμενων  πυρσών  οι  χρήστες  χρησιμοποιούσαν  κατάλληλες  διόπτρες.  Για  την 

αποφυγή λαθών, εκείνος που θα σήκωνε ή θα κατέβαζε τους πυρσούς, ήταν πίσω από ένα 

πρόχειρα κατασκευασμένο τοίχο με σύνηθες ύψος τα δέκα μέτρα. Επειδή η συμπλήρωση 

ενός πλήρους μηνύματος απαιτούσε χρόνο, οι  χρήστες αναγκάστηκαν να βρουν τις λέξεις 

με  τα  λιγότερα  γράμματα,  χωρίς  όμως  να  χάνει  το  πληροφοριακό  της  περιεχόμενο  η 

πρόταση.  

                        Γι

Πυρσείας,  οι  οποίοι  ήταν  πολίτες  με  άριστη  γνώση  ανάγνωσης,  γραμματικής  και 

ορθογραφίας,  εκπαιδεύονταν  καθημερινά  ώστε  να  συνηθίσουν  στον  τρόπο  γραφής  και 

μετάδοσης  των  μηνυμάτων.  Με  την  παροδο  του  χρόνου  κάποιοι  βελτίωσαν  τον  οπτικό 

τηλέγραφο  κάνοντας στην αρχική μορφή  κάποιες  παρεμβάσεις,  αλλάζοντας  τα  γράμματα 

των πλακών έτσι ώστε να αποφευχθεί η υποκλοπή του μηνύματος.  

 

  

     

  

108

4.3   Το  τηλέφωνο  

 

4.3 Βασική μορφή τηλεφώνου 

 

Το  τηλέφωνο  είναι  μία  συσκευή  συνδιάλεξης  η  οποία  μεταφέρει  τον  ήχο  μέσω 

ηλεκτρικών σημάτων. Συγκεκριμένα πρόκειται για συσκευή που μετασχηματίζει τις 

ηλεκτρικές  ταλαντώσεις σε ηχητικές. Η συσκευή αυτή αποτελείται από πομπό και 

δέκτη και συνδέεται με καλώδιο με το τηλεφωνικό κέντρο. Ο πομπός έχει μέσα σ' 

ένα σωλήνα μια μετάλλινη πλάκα μπροστά σε ηλεκτρομαγνήτη. Μόλις ακουστεί η 

φωνή μας  επάνω στην  πλάκα,  αυτή  αρχίζει  να  κάνει  παλμικές  κινήσεις  ισχυρές  ή 

αδύνατες,  ανάλογα  με  τον  τόνο  που  έχει  η  φωνή  μας,  που  επηρεάζουν  τον 

ηλεκτρομαγνήτη.  Με  τη  βοήθεια  του  ηλεκτρικού  ρεύματος,  τα  ηχητικά  κύματα 

περνούν  από  το  καλώδιο  και  φτάνουν  στο  δέκτη  που  έχει  κι  αυτός  έναν 

ηλεκτρομαγνήτη  μ'  ένα  διάφραγμα  μπροστά  του.  Το  διάφραγμα  του  δέκτη  με  τη 

σειρά του αρχίζει να έχει παλμικές κινήσεις από τα ηχητικά κύματα του πομπού που 

μεταδίδει  ο  ηλεκτρομαγνήτης.  Μ'  αυτόν  τον  τρόπο  η  ανθρώπινη  ομιλία 

ξανακούγεται στο ακουστικό με την αναπαραγωγή των ήχων. Ο πομπός και ο δέκτης 

ενός τηλεφώνου είναι τοποθετημένοι σ' ένα όργανο που λέγεται ακουστικό. 

Με  την  βιομηχανική  επανάσταση  η  ανάγκη  για  ένα  γρήγορο  και  αξιόπιστο  μέσο 

επικοινωνίας  είχε  γίνει  πλέον  επιτακτική.  Έτσι  δεν  άργησε  να  εμφανιστεί  ο 

σπουδαιότερος πρόδρομος του τηλεφώνου, ο τηλέγραφος. Η ιδέα του τηλεγράφου 

109

αι,  όπως  είδαμε  προηγουμένως,  από  τα  αρχαία  χρόνια 

υλοποιήθηκε  το  1774  από  τον  Ελβετό George  Luis  που  κατασκεύασε  μια  πρώιμη 

μορφή τηλεγράφου, αργότερα εμφανίστηκαν οι τηλέγραφοι του Semmering (1810), 

του Ampere και των Cooke και Wheaton. Ο Αμερικανός, όμως, Samuel Morse (1791‐

1872)  το  1837  παρουσίασε  τον  τηλέγραφό  του  που  είχε  την  δυνατότητα  να 

μεταδίδει  μηνύματα  σε  πολύ  μακρινές  αποστάσεις  γρήγορα  και  χωρίς  μεγάλο 

κόστος.  Το  πρώτο  μήνυμα  από  αυτόν  τον  τηλέγραφο  στάλθηκε  το  1844  από  την 

Ουάσιγκτον στην Βαλτιμόρη. 

Καθώς, λοιπόν, οι παραπάνω εφευρέσεις τελειοποιήθηκαν και οι δυνατότητές τους 

χρησιμοποιήθηκαν  στο  έπακρο  δημιουργήθηκε  η  ανάγκη  κατασκευής  μιας 

συσκευής που θα μπορούσε να μεταφέρει ήχους και πάνω πό όλα την ανθρώπινη 

ομιλία.  Πολλοί  ήταν  εκείνοι  που  προσπάθησαν  να  κατασκευάσουν  ένα  μηχάνημα 

που  θα  μπορούσε  να  μεταβιβάσει  τον  ήχο  διαμέσου  του  ηλεκτρισμού.  Αυτό  το 

κατάφερε ο Αμερικανός φυσικός Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ το 1876. Η αρχή λειτουργίας 

της  μηχανής  του  Γκράχαμ  Μπελ  ήταν  πολύ  απλή  σε  σύγκριση  με  τις  σημερινές 

πολύπλοκες μηχανές. Η συσκευή που χρησιμοποιήθηκε περιελάμβανε μια ελαστική 

μεμβράνη από σίδηρο, η οποία βρισκόταν μπροστά από σιδηρομαγνητικό πυρήνα, 

περιτυλιγμένο  με  μονωμένο  αγωγό.  Μια  γραμμή  από  δυο  καλώδια  συνέδεε  τη 

συσκευή αυτή με μια άλλη παρόμοια. Και οι δυο συσκευές χρησιμοποιήθηκαν ως 

δέκτες και ως πομποί. Στη συσκευή του Μπελ η φωνή έπεφτε πάνω στη μεμβράνη 

και  την  έκανε  να πάλλεται.  Από αυτή  την  κίνηση  της  μεμβράνης  δημιουργούνταν 

επαγωγικά κύματα τα οποία μεταφέρονταν διαμέσου καλωδίου στον άλλο μαγνήτη 

όπου βρισκόταν ο άλλος ομιλητής. Εδώ σχηματίζονταν και πάλι επαγωγικά ρεύματα 

που  κινούσαν  τη  μεμβράνη.  Έτσι  ακουγόταν  η  φωνή  από  τον  άλλο  ομιλητή.  Η 

συσκευή αυτή χρησίμευε μόνο για ομιλίες σε κοντινή απόσταση. 

77,  το 

τηλέφωνο άρχισε να εξελίσσεται και να χρησιμοποιείται για τη σύνδεση μακρινών 

αποστάσεων. Το μικρόφωνο αυτό περιλάμβανε μικρή ράβδο από άνθρακα η οποία 

περιβαλλόταν  από  δυο  στρώματα  άνθρακα.  Στην  αρχή  μικρόφωνο  και  ακουστικό 

αν  και  προέρχετ

 α

Μετά  την  εφεύρεση  όμως  του  μικροφώνου  από  τον  Αμερικανό  Χίγκες  το  18

110

τ ο

Σήμερα  τα  χειροκίνητα  τηλεφωνικά  κέντρα  χρησιμοποιούνται  σε 

αραιοκατοικημένες περιοχές. Στα ημιαυτόματα τηλεφωνικά κέντρα ο συνδρομητής 

π σ

Τα  αυτόματα  τέλος  τηλεφωνικά  κέντρα  είναι  η  πιο  εξελιγμένη  μορφή  που 

χρησιμοποιείται  σήμερα  σ'  όλο  τον  κόσμο.  Ο  συνδρομητής,  χωρίς  να  έχει  καμιά 

επαφή με το κέντρο, μπορεί να μιλήσει απευθείας με τον αριθμό που ζητάει, αρκεί 

να σχηματίσει τον αριθμό αυτό πάνω στο δίσκο που έχει η συσκευή του. 

ήταν  τοποθετημένα  μαζί.  Το  ηλέφων   πέρασε  διάφορες  εξελίξεις  για  να  φτάσει 

στη σημερινή του μορφή. 

Στα  χειροκίνητα  τηλεφωνικά  κέντρα  ο  συνδρομητής  για  να  καλέσει  το  κέντρο 

στρέφει  μια  μαγνητοηλεκτρική  μηχανή  που  έχει  το  τηλέφωνό  του.  Στο  κέντρο 

ανάβει  ένα  λαμπάκι.  Η  τηλεφωνήτρια  ρωτάει  τον  συνδρομητή  με  ποιον  αριθμό 

θέλει να μιλήσει.Μετά συνδέει τους δυο ομιλητές. 

συνδέεται  με  το  κέντρο  αμέσως  μόλις  σηκώσει  το  ακουστικό.  Στη  συνέχεια  η 

σύνδεσή  με  τον  αριθμό  ου  ζητάει  γίνεται  όπως  και  τα  χειροκίνητα  κέντρα.  Τα 

ημιαυτόματα  κέντρα  χρησιμοποιούνται  σε  περιοχές  που  θα  εγκατασταθούν 

αυτόματα κέντρα. 

 

  4.4      Φούρνος μικροκυμάτων

 4.4  Τυπικός φούρνος μικροκυμάτων για οικιακή χρήση 

παρασκευή  γευμάτων  ή  την  θέρμανση  τροφίμων  μέσω  διηλεκτρικής  θέρμανσης. 

Ο φούρνος μικροκυμάτων είναι μία ηλεκτρική συσκευή που χρησιμοποιείται για την 

111

ρού  και  άλλων  πολωμένων  μορίων  μέσα  στο  τρόφιμα. 

  γρήγορα  και  αποδοτικά,  όμως 

 τρ

  π   ί

  φούρνο 

μικροκυμάτων. 

Στη συνέχεια, μετά την ψύξη του, χρησιμοποίησε το νερό σε δύο ίδια φυτά για να 

ρά στην ανάπτυξη μεταξύ του κανονικού βρασμένου 

νερού  και  του  βρασμένου  νερού  σε  φούρνο  μικροκυμάτων.  

Σκέφτηκε  ότι  η  δομή  ή  η  ενέργεια  του  νερού  μπορεί  να  αλλοιώνεται  από  τον 

φούρνο μικροκυμάτων. 

Όπως  αποδείχθηκε  έμεινε  κατάπληκτη  με  τη  διαφορά: 

 

Χρησιμοποιεί ακτινοβολία μικροκυμάτων για να διεγείρει (με αποτέλεσμα την αύξηση 

της  θερμοκρασίας)  μόρια  νε

Αυτή η διέγερση είναι αρκετά ομοιόμορφη ώστε  να θερμαίνεται  σε  όλο  τον όγκο 

του  το  τρόφιμο,  ένα  χαρακτηριστικό  που  δεν  υπάρχει  σε  καμία  άλλη  μέθοδο 

θέρμανσης τροφίμων. 

Οι φούρνοι  μικροκυμάτων  θερμαίνουν  τα  τρόφιμα

δεν ψήνουν τα όφιμα όπως κάνουν οι παραδοσιακοί φούρνοι. Αυτό τους καθιστά 

ακατάλληλους για προετοιμασία συγκεκριμένων τροφίμων. Παρόλο που υπάρχει ο 

κίνδυνος διαφυγής ακτινοβολίας μικροκυμάτων έξω από το φούρνο, ο φόβος ότι τα 

μικροκύματα μπορούν να αλλοιώσουν τα τρόφιμα κρίνεται από πολλούς αβάσιμος. 

Ο φόβος αυτό μάλλον  ροέρχεται από την αντ ληψη ότι η «ακτινοβολία» είναι κάτι 

βλαβερό. 

Παρακάτω  παρουσιάζεται  ένα  πείραμα  από  μία  κοπέλα. 

Σε  αυτό  πήρε  φιλτραρισμένο  νερό  και  το  χώρισε  σε  δύο  μέρη. 

Το  πρώτο  μέρος  θερμάνθηκε  μέχρι  βρασμού  σε  μια  κατσαρόλα  στο  μάτι  της 

κουζίνας  και  το  δεύτερο  μέρος  θερμάνθηκε  μέχρι  βρασμού  σε

δει αν θα υπήρχε καμία διαφο

                                    4.4  3η μέρα πειράματος                 

  

                              

4.4  Τα στάδια του πειράματος 

112

113

«Γνωρίζουμε  εδώ  και  χρόνια  ότι  το  πρόβλημα  με  τα  μικροκύματα  δεν  είναι  να 

ανησυχούμε  με  την  ακτινοβολία  που  χρησιμοποιείται  από  τους  ανθρώπους. 

Είναι  πως  καταστρέφει  το DNA  στα  τρόφιμα,  έτσι  που  το σώμα δεν μπορεί  να  το 

αναγνωρίσει. 

Έτσι το σώμα το τυλίγει σε λιπώδη κύτταρα για να προστατεύσει τον εαυτό του από 

τη  νεκρή  τροφή  ή  την  αποβάλει  γρήγορα. 

Σκεφτείτε όλες τις μητέρες να ζεσταίνουν το γάλα στις «ασφαλείς» αυτές συσκευές. 

Τι  γίνεται  με  τη  νοσοκόμα  στον  Καναδά  που  θερμαίνει  το  αίμα  για  μετάγγιση  σε 

ασθενή  και  κατά  λάθος  τον  σκοτώνει,  αφού  το  αίμα  είναι  νεκρό. 

Όμως  οι  κατασκευαστές  λένε  ότι  είναι  ασφαλείς. 

Όμως, η απόδειξη είναι στις εικόνες, όπου ζωντανά φυτά πεθαίνουν». 

114

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 

 

 

 

ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΜΑΚΙΓΙΑΖ

    

 

 1. ΚΑΤΣΙΔΗΜΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ 2. ΔΑΟΥΛΑΡΗΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ 3. ΑΜΟΛΟΧΙΤΗ ΕΛΕΝΗ 4. ΚΟΝΟΜΗ ΑΦΡΟΔΙΤΗ 5. ΚΟΡΔΟΠΑΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ 

                                                

115

α  ειδική  αισθητική  τεχνική  που  έχει ως  σκοπό  με  τη  βοήθεια 

μετικών  προϊόντων,  συνήθως  έγχρωμων,  να  μεταβάλλει,  να 

λλοιώνει  και  να  μεταμορφώνει  την  όψη  του  προσώπου,  μερικές  φορές  και  του 

ώματος, ανάλογα με το επιδιωκόμενο σκοπό.  

ακιγιέρ ονομάζεται ο ειδικός, που θα εφαρμόσει την τεχνική του μακιγιάζ.  

 Ο  ρος  μακιγιάζ  είναι  ξενόγλωσσος  και  έχει  επικρατήσει  διεθνώς  χωρίς  να 

μεταφράζεται.  Προέρχεται  από  το  γαλλικό  ρήμα  maquiller  που  σημαίνει 

μεταβάλλω, αλλοιώνω. Ο ελληνικός όρος π  μπορεί να τον αντικαταστήσει είναι 

ψιμυθίωση.  από  το  ψιμύθιο,  κοινή  ονομασία  του  ανθρακικού 

μολύβδου.  .  Α τό  ήταν  πολύ  καταστρεπτικό  για  το  δέρμα  γι  αυτό  και  αργότερα 

αντικατ γότερο καταστρεπτικό για το δέρμα.  

 Σή ακιγιάζ είναι πάρα πολλά και η ποικιλία των χρωμάτων 

του ηθίζεται  να  λέγονται ψιμύθια  και  τα  έγχρωμα  υλικά  και 

σε  μορφή  σκόνης.  Αυτός  που  εφαρμόζει  την  τεχνική  της 

ψιμυθίωσης ονομάζεται ψιμυθιστής ή ψιμυθιολόγος.  

 

5.1 Ιστορική εξέλιξη 

 Αρχαία Αίγυπτος:

5.  ΜΑΚΙΓΙΑΖ 

Το  μακιγιάζ  είναι  μί

διαφόρων  κοσ

α

σ

 Μ

ό

ου

Προέρχεται 

υ

αστάθηκε με υλικά λι

μερα που τα υλικά του μ

ς  ρκετά  μεγάλη,  συνα

κυρίως  αυτά  που  είναι 

 

Αρχαία Αίγυπτος  (3.500 π.Χ.) Τα αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν ότι οι Αιγύπτιοι 

ανακάλυψαν τις πρώτες συνταγές κοσμετολογίας.  Το μυστικό του ανεξίτηλου μέικ 

απ, το γνώριζαν καλά οι Αιγύπτιοι πριν από 5.000 χρόνια. 

Το μακιγιάζ στην αρχαία Αίγυπτο είχε διπλή σκοπιμότητα. Από τη μία να προβάλλει 

και  να  ομορφαίνει  το  πρόσωπο  και  τα  χαρακτηριστικά  του  και  από  την  άλλη  να 

προστατεύσει  το  δέρμα  από  την  επίδραση  του  καυτού  ήλιου,  του  αέρα  και  της 

σκόνης.  Χαρακτηριστικό  του μακιγιάζ  αυτού  είναι  η  έντονη αλλά αρμονική  χρήση 

χρωμάτων  και  η  πολύπλοκη  τεχνική  του.  Οι  γυναίκες  χρησιμοποιούσαν 

ανοιχτότερου  χρώματος  καλυπτικό,  για  να δείξουν ότι  δεν  είχαν μείνει  στον ήλιο, 

ενώ οι άνδρες χρησιμοποιούσαν καλυπτικό στο χρώμα του δέρματος. Στα βλέφαρα 

απλωνόταν  πράσινη  ή  μπλε  σκιά,  ενώ  συνηθισμένη  ήταν  η  σχεδίαση  έντονης 

116

πλε  οριζόντιας  γραμμής  στη  μέση  του  πάνω  βλεφάρου,  που  έσβηνε 

ι γ  

πράσινης  ή  μ

στους κροτάφους.  

H  Κλεοπάτρα χρησιμοπο ούσε ένα μί μα από χέννα και  καρμίνιο για  να βάψει  τα 

χείλη  της.  Στα  μάγουλα,  επίσης,  χρησιμοποιούσαν  σκούρο  κόκκινο  χρώμα  σε 

συνδυασμό με τα χείλη.  

 

5.1 Μακιγιάζ στην Α. Αίγυπτο                     

 

 

Αρχαία Ελλάδα: 

Το  μακιγιάζ  στους  ομηρικούς  χρόνους  ήταν  πολύ  διακριτικό.  Ήταν  κυρίαρχο 

προνόµιο των λίγων και της ανώτερης κοινωνικής τάξης. Τα καλλυντικά της εποχής 

ήταν παρασκευάσµατα από φυτικά έλαια, αλλά και κοχύλια. Προτιμούσαν το λευκό 

γ   λ

τα με καρύδια ή αντιμόνιο( μόλυβδος και θειούχος γαληνίτης) και τα φρύδια είχαν 

μικρή απόσταση μεταξύ τους. Κάποιες γυναίκες φορούσαν ψεύτικες βλεφαρίδες. Οι 

δέρμα και για να το πετύχουν αυτό χρησιμοποιούσαν τον ψίμυθο,(στην αρχαιότητα 

ήταν γνωστός ως τμίμη ή στίβη) και ήταν σκόνη ανθρακικού μόλυβδου. Το ρουζ για 

τα μάγουλα ήταν φτιαγμένο από φυτικές ουσίες, και συγκεκριμένα από τη ρίζα του 

φυτού έγχουσα ή άγχουσα. Το χρώμα του ήταν περισσότερο γήινο κόκκινο και όχι 

ροζέ, και το τοποθετούσαν στα μά ουλα σε σχήμα κύκ ου.Χρωμάτιζαν τα χείλη τους 

στην ίδια απόχρωση με το ρουζ, ενώ άλλες φορές πάλι χρωμάτιζαν έντονα μόνο τα 

χείλη  τους.  Τα  κραγιόν  της  εποχής  φτιάχνονταν  από  βερνίλιο  και  φυτικές  ουσίες 

όπως φύκια και μούρα. Τα φρύδια και τις βλεφαρίδες τους τα έβαφαν μαυρίζοντάς 

117

ώματα στο πρόσωπο. 

γυναίκες  που  προέρχονταν  από  χαμηλότερες  κοινωνικές  τάξεις  δεν 

χρησιμοποιούσαν χρ

 

 5.2 Μακιγιάζ στην Αρχαία Ελλάδα 

 

 Ιαπωνια: 

Το τυποποιημένο μακιγιάζ με βάση το λευκό χρώμα, αποτελούσε ένδειξη κάλλους 

των  γυναικών  που  ανήκαν  στην  αριστοκρατική  τάξη.  Καλλιεργήθηκε  επίσης,  ως 

καλλιτεχνικό  στοιχείο  της  μιμικής  έκφρασης  στο  θέατρο.  Αυτή  η  πολιτιστική 

κληρονομιά  εκφράζεται  με  το  τυποποιημένο μακιγιάζ  της  γκέισας.  [Η  λέξη  Γκέισα 

αποτελείται  από  δυο  kanji,  το    (gei),  που  σημαίνει  τέχνη,  και  το 芸 者  (sha),  που 

σημαίνει άτομο.] Το παραδοσιακό μακιγιάζ μιας γκέισας αποτελείται από μια παχιά 

λευκή βάση, με κόκκινο κραγιόν και κόκκινες και μαύρες αποχρώσεις γύρω από τα 

μάτια  και  τα  φρύδια  και  θεωρείται  σύμβολο  ομορφιάς.  Αρχικά,  η  λευκή  μάσκα 

βάσης γινόταν με μόλυβδο, αλλά μετά την ανακάλυψη πως δηλητηρίαζε το δέρμα 

και  προκαλούσε  τρομερά  δερματικά  προβλήματα,  αντικαταστάθηκε  με  σκόνη 

ρυζιού. Στην Ανατολή, οι γυναίκες πρόσεχαν πολύ το πρόσωπό τους και συνήθιζαν 

να το πλένουν με τσάι και να το ενυδατώνουν με γάλα. Το βασικό γι`αυτές ήταν το 

λευκό υγιές δέρμα. 

118

 

5.3 Μακιγιάζ στην Αρχαία Ιαπωνία 

 

Αρχαία Ρώμη: 

Κατά την Ρωμαϊκή εποχή η χρήση καλλυντικών ήτα  ευρύτατα διαδεδομένη κυρίως 

ς. Στην αρχαία Ρώμη έχουμε ένα "βαρύ" μακιγιάζ όχι 

μως  και  πολύ  κομψό.Το  δέρμα  τονίζεται  από  μια  απόχρωση  ανοικτή  που 

ι από άσπρη κηροζίνη, σιδηρούχο άνθρακα ή κιμωλία διαλυμένη σε ξύδι. 

ν

στην αριστοκρατία της εποχή

ό

φτιάχνετα

Το χρώμα στα μάγουλα δίνεται με πολύ έντονο κόκκινο μεταλλικό, όπως ένωση που 

βασίζεται  στο  ιώδιο  και  το  σίδηρο,  το  μίνιο  (οξείδιο  του  σιδήρου),  και  άλλες 

χρωστικές  ουσίες  που  βασίζονται  σε  φυτικά  χρωστικά  ή  ζωικές  ουσίες  όπως  μια 

σκιά που προέρχεται από κοχύλι. Χρησιμοποιείται ακόμα μια απόχρωση που γίνεται 

από λίπος ψαριού ανακατεμένο με κόκκινα φυτά. Τέλος μαυρίζεται το περίγραμμα 

των ματιών . 

Οι άνδρες φορούσαν επίσης μακιγιάζ για να ελαφρύνει τον τόνο του δέρματος τους. 

Χρησιμοποιούσαν λευκή σκόνη μολύβδου, κιμωλία, και κρέμες για να φωτίσει τον 

τόνο  του  δέρματος  τους.  Οι  πλούσιοι  Ρωμαίοι  προτιμούσαν  μια  λευκή  πάστα 

μολύβδου,  η  οποία  τελικά  ήταν  δηλητηριώδης  και  μπορούσε  να  οδηγήσει  σε 

παραμόρφωση και θάνατο. Η κρέμα του make‐upήταν φτιαγμένη από ζωικό λίπος, 

άμυλο  και  οξείδιο  του  κασσίτερου.  Το  λίπος  γινόταν  από  πτώματα  ζώων,  που 

119

θερμαίνονταν για να αφαιρεθεί το χρώμα. Το ζωικό λίπος της έδινε απαλή υφή ενώ 

το οξείδιο του κασσιτέρου της έδινε χρώμα. 

 

 5.4 Μακιγιάζ στην Αρχαία Ρώμη 

 

Ινδιάνοι: 

Το βάψιμο του προσώπου για τους  Ινδιάνους της Αμερικής ήταν σημαντικό μέρος 

του πολιτισμού τους. Η κάθε φυλή είχε το δικό της τρόπο βαψίματος. Δεν ήταν τόσο 

πράξη  καλλωπισμού,  όσο  κοινωνικής  διάκρισης  και  θρησκευτικού  πνεύματος.  Για 

τις βαφές χρησιμοποιούσαν ρίζες, μούρα και φλοιούς δέντρων. Τα χρώματα είχαν 

ιδιαίτερη σημασία: το κόκκινο ήταν το χρώμα του πολέμου, το μαύρο το χρώμα της 

ζωής  και  το  φορούσαν  κατά  τη  διάρκεια  πολεμικών  προετοιμασιών.  Το  πράσινο 

ενίσχυε τη νυχτερινή όραση ενώ το κίτρινο ήταν το χρώμα του θανάτου.Οι άντρες 

συνήθιζαν να το χρησιμοποιούν για καμουφλάζ όταν κυνηγούσαν, ενώ αποτελούσε 

μέρος  θρησκευτικών  τελετουργιών  και  του  χορού.  Το  πιο  γνωστό  είδος  μακιγιάζ 

στον  Ινδικό  πολιτισμό  είναι  το  “bindi”,  δηλαδή  η  κόκκινη  τελεία  που  βάζουν  οι 

γυναίκες  στο  μέτωπο  τους.  Παραδοσιακά,  είναι  μια  κουκίδα  κόκκινου  χρώματος 

που εφαρμόζεται στο κέντρο του μετώπου κοντά τα φρύδια, αλλά μπορεί επίσης να 

συμπληρώνεται  από  κόσμημα.  Η  περιοχή  ανάμεσα  στα  φρύδια  εκπροσωπεί  τη 

σοφία  και  το  “bindi”  βοηθάει  στη  διατήρηση  της  συγκέντρωσης,  ενώ  ταυτόχρονα 

προστατεύει  από  κακή  τύχη.  Το  κόκκινο αντιπροσωπεύει  την  τιμή,  την αγάπη  και 

120

την  ευημερία.  Παλιότερα  το  φόραγαν  οι  παντρεμένες  γυναίκες.  Σήμερα  όμως 

φοριέται από οποιαδήποτε. 

 

5.5 Μακιγιάζ Ινδιάνου 

 

17ος αιώνας 

 Σε όλο το 17ο αιώνα, οι γυναίκες φορούσαν “ceruse”, ένα μίγμα ξιδιού και λευκού 

μολύβδου.  Είχε  την  ιδιότητα  να  ασπρίζει  το  δέρμα  και  πολλές  γυναίκες  το 

χρησιμοποιούσαν,  με  χαρακτηριστικό  παράδειγμα  τη  βασίλισσα  Ελισάβετ  της 

Αγγλίας.  Το μείγμα όμως ήταν δηλητηριώδες  και προκαλούσε φθορές στο δέρμα, 

τριχόπτωση και η χρόνια χρήση προκαλούσε ακόμη και θάνατο. 

 

 

5.6 Μακιγιάζ στην Αγγλία 

121

18ος αιώνας 

   Τον  18ο  αιώνα,  ο  Λουδοβίκος  ο  15ος  έκανε  «της  μόδας»  για  τους  άνδρες  να 

φορούν make‐up  από  μόλυβδο.  Επίσης  και  οι  θεατρικοί  ηθοποιοί  φορούσαν  μια 

βαριά λευκή βάση. 

 

20ος αιώνας μέχρι σήμερα  

   Τον 20ο αιώνα παρατηρείται μια εναλλαγή στον τρόπο που βάφονται οι γυναίκες, 

αφού ανά δεκαετία έχουμε αλλαγές στο μακιγιάζ. Ωστόσο, από την εποχή αυτή τα 

προϊόντα του  μακιγιάζ έχουν γίνει   πλέον πιο φιλικά για το δέρμα και οι γυναίκες 

έχουν την δυνατότητα  να βάφονται χωρίς να χρειάζεται να λαμβάνουν υπόψιν τις 

τυχόν βλαβερές επιπτώσεις στον οργανισμό τους.   

  

1. ardwell, Donald, «Η ιστορία της Τεχνολογίας», Μεταίχμιο, Αθήνα 2000 

νάς, Κώστας. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ: Οι εφευρέσεις των αρχαίων

6. http://www.wikipedia.org 

7. http://www.arkoudos.com/blog 

8. ://www.sarantakos.wordpress.com 

 

Βιβλιογραφία 

C

2. Κοτσα

Ελλήνων.

3. Ο.Τ.Ε., «Μουσείο Τηλεπικοινωνιών – χθες‐σήμερα‐αύριο», Αθήνα, Ιούλιος 2000  

4. John Carlton Gallawa (1998). "The history of the microwave oven"  

5. Bachman, «Μεγάλοι Εφευρέται», Αστήρ, Αθήνα 1988  

http