Ερευνητική Εργασία - hms.org.gr · 4) Όπωv ήδη αναφέρθηκε, τη...

111

ΤΟΜΟΣ 60 • ΤΕΥΧΟΣ 2, Απρίλιος-Ιούνιος 2015

Ε ρ ε υ ν η τ ι κ ή Ε ρ γ α σ ί α( Ι σ τ ο ρ ί α τ η ς Μ ι κ ρ ο β ι ο λ ο γ ί α ς )

Περίληψη

Μέσα από την αποδελτίωση και τη βιβλιομετρική ανάλυση 1.558 άρθρων της περιόδου 1956-2014(Μέρος Α΄ 1956-1979 και Μέρος Β΄ 1980-1999, ) η μελέτη συνέδεσε τα δημοσιευμένα την περίοδοαυτή άρθρα με το φάσμα των λοιμωδών νοσημάτων κάθε δεκαετίας. Την περίοδο του Β΄ μέρουςτης μελέτης μας που αφορά το διάστημα 1980-1989, αναδεικνύεται ότι τα άρθρα του περιοδικούπαρακολουθούν και στη χρονική αυτή περίοδο τα προβλήματα της Δημόσιας Υγείας στην Ελλάδακαι παράλληλα τις διεθνείς μικροβιολογικές έρευνες και εξελίξεις. Σημαντικός αριθμός άρθρωναφορούσαν τις νοσοκομειακές λοιμώξεις, ένα σοβαρό πρόβλημα Δημόσιας Υγείας, εκείνη τηνεποχή, και οι ερευνητές μελετούν και δημοσιεύουν άρθρα για τα Gram-αρνητικά αερόβια μικρόβιακαι τους Gram-θετικούς κόκκους, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις Escherichia coli, Pseudomonas aerug-inosa, Salmonella serotype Εnteritidis, Neisseria meningitidis, Shigella spp., Proteus vulgaris και Cam-bylobacter jejuni. Την επόμενη δεκαετία 1990-1999, η έρευνα όπως εμφανίζεται μέσα από τιςδημοσιεύσεις, εστίασε σε μικροοργανισμούς, όπως οι Staphylococcus aureus, Salmonella serotypeΕnteritidis, Pseudomonas aeruginosa και Escherichia coli, Mycobacterium tuberculosis, Enterobacter

Η εξέλιξη της Ελληνικής Μικροβιολογίας μέσα από την βιβλιομετρικήμελέτη των δημοσιεύσεων του Δελτίου της Ελληνικής Μικροβιολογι-κής Εταιρείας (1956-2014): Μέρος Β΄ – Περίοδος (1980-1999)

Κ. Τσιάμης1, Γ. Βρυώνη1, Ε. Βογιατζάκης2, Α. Τσακρής1

1Εργαστήριο Μικροβιολογίας, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών2Εργαστήριο Μικροβιολογίας ΓΝNΘΑ «Σωτηρία», Αθήνα

Εισαγωγή

Στο Α΄ μέρος της μελέτης που αφορούσε την πρώτηεικοσαετία της εκδοτικής δραστηριότητας του περιο-δικού της Ελληνικής Μικροβιολογικής Εταιρείας, ανα-δείχθηκε μέσα από τις δημοσιεύσεις, ότι οι μελέτεςακολουθούσαν την διαχρονική επικαιρότητα της επο-χής, για τα σοβαρά λοιμώδη νοσήματα, όπως την πο-λιομυελίτιδα και την ηπατίτιδα. Παράλληλα, δημοσι-εύτηκαν άρθρα που αφορούσαν τα Gram-αρνητικάαερόβια μικρόβια και τους Gram-θετικούς κόκκους.Μέχρι την έναρξη της δεκαετίας του ’80, στο περιοδικόκαταγράφεται πλήθος άρθρων για μικροοργανισμούςόπως οι Staphylococcus aureus, Staphylococcus epider-midis, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Shi-gella spp., Proteus vulgaris, Clostridium perfringens, Neis-seria meningitidis, Neisseria gonnorheae και άλλα, μεφθίνουσα συχνότητα. Οι επόμενες περίοδοι (ΜέροςΒ΄ μελέτης) σηματοδοτούν ουσιαστικά μια νέα επι-στημονική εποχή, αυτή της εισαγωγής των μοριακώνδιαγνωστικών τεχνικών (PCR), που θα διευρύνουν στα-διακά τις διαγνωστικές δυνατότητες και το φάσμα τουμικροβιολογικού ενδιαφέροντος. Το κυριότερο όμωςθέμα που αναδεικνύεται, μέσα από τις δημοσιεύσειςστα επόμενα 20 χρόνια,είναι αυτό των νοσοκομειακώνλοιμώξεων.

Γ΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (1980-1989): η εποχήτης Candida albicans

Συγκριτικά με την προηγούμενη δεκαετία και σύμ-

φωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η δεκαετία του ’80,χαρακτηρίζεται από μια σταθερή μείωση των κρου-σμάτων των λοιμωδών νόσων σε όλη την επικράτεια.Αξιοσημείωτη εμφανίζεται η μείωση των κρουσμάτωνφυματίωσης, αλλά και των σεξουαλικώς μεταδιδόμε-νων νοσημάτων. (Διάγραμμα 1).

Στην περίοδο αυτή (δεκαετία 1980-1989) παρατη-ρείται αύξηση του αριθμού των άρθρων ανά τεύχος,γεγονός που ίσως απηχεί και την μεγαλύτερη ανάγκητων μικροβιολόγων να εκθέσουν τους προβληματι-σμούς και τα ευρήματά τους. Παράλληλα, η περίοδοςαυτή συμπίπτει με την έναρξη του ΕΣΥ και την εφαρ-μογή του συστήματος αξιολόγησης των ιατρών επί τηβάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, στα οποία καθορι-στικό ρόλο παίζουν και οι δημοσιευμένες εργασίες.Στην καμπή της δεκαετίας, οι νοσοκομειακές λοιμώξειςαποτελούν πλέον το κύριο ερευνητικό αντικείμενοτων μικροβιολόγων και λοιπών ειδικών.1-2 Η ύλη τουπεριοδικού εξακολουθεί να κυριαρχείται από άρθραγια βακτήρια, αν και παρατηρείται μια μείωση της τά-ξης του 6% στον αριθμό των δημοσιεύσεων. Αντί-στοιχα, τα άρθρα που αφορούσαν τους ιούς αυξήθη-καν ξανά, ύστερα από τη μείωσή τους την δεκαετίατου ’70, ενώ η συχνότητα των άρθρων με θέματα μυ-κητολογίας παρουσιάζουν σχετική σταθερότητα, ωςπρος τον αριθμό τους. (Διάγραμμα 2). Η ύλη καλύπτεικυρίως μελέτες για τη βακτηριακή χλωρίδα, ενώ ωςσημαντικό χαρακτηρίζεται το εύρημα, ότι ο αριθμόςτων άρθρων για τις νοσοκομειακές λοιμώξεις, τη μι-κροβιακή ευαισθησία ή αντοχή, αλλά και τους μηχα-νισμούς της μικροβιακής δράσης, υπερδιπλασιάστη-καν.3-4 (Διάγραμμα 3)

112

Κ. ΤΣΙΑΜΗΣ, Γ. ΒΡΥΩΝΗ, Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ, Α. ΤΣΑΚΡΗΣ

VOL. 60 • ISSUE 2, April-June 2015

spp, Neisseria meningitidis, Κlebsiella pneumoniae, Proteus vulgaris, Campylobacter jejuni,Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae, Brucella melitensis και Helicobacter pylori. Συμ-περασματικά, για την περίοδο της εικοσαετίας της μελέτης 1980-1999, τα άρθρα του περιοδικούπαρακολουθούν την επικαιρότητα της εποχής, με επικέντρωση στο πρόβλημα των νοσοκομει-ακών λοιμώξεων αλλά και στους ιούς της ηπατίτιδας (HAV, HBV, HCV).

Λέξεις κλειδιάβιβλιομετρία, Δελτίο Ελληνικής Μικροβιολογικής Εταιρείας,ιστορία μικροβιολογίας

Υπεύθυνος αλληλογραφίαςΑθανάσιος Τσακρής

Καθηγητής ΜικροβιολογίαςΔιευθυντής Εργαστηρίου ΜικροβιολογίαςΙατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Μ. Ασίας 75, 115 27 ΑθήναΤηλ.: 210-7462011Fax: 210-7462210

e-mail: [email protected]

113

ΒΙΒΛΙΟΜΕΤΡΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΔΕΛΤΙΟΥ ΕΜΕ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1980-99


Διάγραμμα 1 Αριθμός λοιμωδών και παρασιτικών περιστατικών. Πηγή: Ετήσια Δελτία εξελθόντων ασθενών, ανά κατη-γορία νόσων και γεωγραφικού διαμερίσματος μόνιμης διαμονής, Κατηγορία: Λοιμώδη και παρασιτικά νο-σήματα, ΕΣΥΕ, ίδια επεξεργασία. (Περίοδος 1980-1989)

Διάγραμμα 3 Αριθμός άρθρων, ανά ομάδα περιεχομένου (1980-1989)

Διάγραμμα 2 Κατανομή (%) των δημο-σιεύσεων, ανά βιολογικήομάδα μικροοργανισμών(1980-1989)

Ανά γνωστικό αντικείμενο, η πλειοψηφία ανήκειστις συστηματικές λοιμώξεις, ενώ παρατηρείται πα-ράλληλα αύξηση των άρθρων της Κλινικής Βιοχημείας,της Ανοσολογίας και της Αιματολογίας. (Διάγραμμα4) Όπως ήδη αναφέρθηκε, τη δεκαετία του ’80, εισά-γεται στην εργαστηριακή διαγνωστική η νέα μοριακήμέθοδος της PCR. Η μέθοδος αναπτύχθηκε και χρησι-μοποιήθηκε από τον Αμερικανό βιοχημικό Kary BanksMullis (Nobel Prize 1993), βασιζόμενος σε μια ιδέαπου είχε διατυπωθεί το 1966 από τον Ινδο-αμερικανόβιοχημικό Gobin Khorana, επίσης βραβεύμενο με

Νόμπελ το 1968, για τις μελέτες του στην πρωτεϊνο-σύνθεση. Αν και η μελέτη των άρθρων των προηγού-μενων περιόδων καταδεικνύει ότι οι Έλληνες μικρο-βιολόγοι παρακολουθούσαν με γρήγορους ρυθμούςτις διεθνείς εξελίξεις, στην περίπτωση των μοριακώνμεθόδων, εμφανίζεται μια καθυστέρηση, η οποία απο-τυπώνεται από τις μόλις πέντε δημοσιεύσεις, σε όλητη δεκαετία της μελέτης. Αντίθετα η κλασσική μικρο-σκόπηση, οι ανοσολογικές και οι ορολογικές μέθοδοι,μονοπωλούν τα άρθρα για τις διαγνωστικές τεχνικέςκαι τις εξελίξεις στον τομέα αυτό. (Διάγραμμα 5)

114



Διάγραμμα 4 Αριθμός άρθρων, ανά γνωστικό αντικείμενο (1980-1989)

Διάγραμμα 5 Αριθμός άρθρων, ανά είδος διαγνωστικής μεθόδου (1980-1989)

Από την επιμέρους μελέτη των μικροοργανισμών,που συγκέντρωναν το ενδιαφέρον της δεκαετίας, ανα-φέρουμε τα Gram-αρνητικά αερόβια μικρόβια καιτους Gram-θετικούς κόκκους, με υπεροχή του αριθ-μού των άρθρων των Gram-αρνητικών αερόβιων μι-κροβίων. (Διάγραμμα 6) Από τις λοιπές μικροβιακέςομάδες, καταγράφηκε ένα μικρό, αρχικό ενδιαφέρον,για τα μυκοπλάσματα. Γενικά, οι μικροοργανισμοί πουσυγκέντρωσαν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον ήταν ηEscherichia coli και οι Pseudomonas aeruginosa, πουαποτέλεσαν το αντικείμενο μελέτης σε 14 άρθρα.Κατά φθίνουσα σειρά εμφάνισης, στα τεύχη της πε-ριόδου, ακολουθούσαν: Salmonella serotype Enteriti-dis, Neisseria meningitidis, Shigella spp., Proteusvulgaris και Cambylobacter jejuni. Αξίξει επίσης να ση-μειωθεί, ότι ενώ καταγράφεται μια μείωση των άρ-θρων για τον Streptococcus aureus, ταυτόχρονα άρχισενα εμφανίζεται για πρώτη φορά ένας σημαντικός

αριθμός δημοσιεύσεων με θέμα τον β-αιμολυτικόστρεπτόκοκκο ομάδας Α.

Με αμιγώς βιβλιομετρικά κριτήρια, φαίνεται ότι ομικροοργανισμός που συγκέντρωσε, μέσα από τις σε-λίδες των τευχών του περιοδικού, τις περισσότερεςαναφορές και κατέκτησε την πρώτη θέση, ήταν ηCandida albicans, εγκαινιάζοντας έτσι μια μακρά πε-ρίοδο βιβλιογραφικής αλλά και κλινικής παρουσίαςτης στο πλαίσιο της μελέτης των νοσοκομειακών λοι-μώξεων. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι εντοπί-στηκαν 25 αναφορές για την Candida albicans, σχεδόνδιπλάσιες από αυτές των Escherichia coli και Pseudo-monas aeruginosa. Ιδιαίτερα εντυπωσιακός ήταν ο τε-τραπλασιασμός του αριθμού των άρθρων για τηνCandida albicans, σε σχέση με την προηγούμενη δε-καετία, αναδεικνύοντας το μεγάλο ενδιαφέρον τηςΚλινικής Μικροβιολογίας για τις μυκητιάσεις, με άρθραπου αφορούσαν την αναζήτηση, καλλιέργεια και απο-

115



Αριθμός άρθρων, ανά μι-κροβιακή ομάδα (1980-1989)

Διάγραμμα 6

μόνωση, την παρουσία της στη χλωρίδα των νοσοκο-μείων και την ευαισθησία και αντοχή της στα τρέχοντααντιμυκητικά σκευάσματα.5-6 (Διάγραμμα 7)

Θα πρέπει εδώ να επισημανθεί ιδιαίτερα ότι η δε-καετία του ’80 σηματοδοτήθηκε από την εμφάνισητου ιού της ανοσοανεπάρκειας του ανθρώπου (HIV).Το 1981, το CDC δημοσιεύει στο Morbidity and Mor-tality Weekly Report (MMWR) στοιχεία για συσσωρευ-μένα κρούσματα πνευμονικής λοίμωξης απόPneumocystis carinii (νέα ονομασία Pneymocystis jiro-veci), στις Η.Π.Α. Επίσης, σταδιακά θα δουν το φως τηςδημοσιότητας αρκετές περιπτώσεις σαρκώματος Ka-posi. Το 1983, ο Luc Montagnier, στο Ινστιτούτο Pa-steur των Παρισίων, ανακοινώνει την απομόνωση τουιού και το 1984, και ο Robert Gallo, στην άλλη πλευράτου Ατλαντικού, θα επιβεβαιώσει την ύπαρξή του. Τονέο θα δημιουργήσει διεθνές ενδιαφέρον και η παγ-κόσμια κοινή γνώμη λόγω του ανίατου της νόσου, θαεπηρεασθεί, και προκλήθηκε πανικός σε όλα τα συ-στήματα Δημόσιας Υγείας. Το 1984, θα εμφανισθούνστο περιοδικό και οι πρώτες ελληνικές δημοσιεύσειςγια το σύνδρομο επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρ-κειας.7-8 Αναλογικά, με την αρχική επιστημονική έκ-πληξη των υγειονομικών υπηρεσιών παγκοσμίως, ομικρός αριθμός των μόλις πέντε δημοσιεύσεων στοπεριοδικό κρίνεται αναμενόμενος, λόγω της ιδιαίτε-ρης φύσης του ιού και του μικρού αριθμού ερευνητώνπου ασχολούνταν κυρίως με τα κλινικά χαρακτηρι-στικά της νόσου.

Αναφορικά με τη θεματολογία των άρθρων γιατους υπόλοιπους ιούς, ξεχωρίζουν οι ιοί της ηπατίτι-δας και της ερυθράς. Πιο συγκεκριμμένα, τις περισσό-

τερες αναφορές κατέγραψαν ο HBV (11), ο ιός της ερυ-θράς (7) και ο HAV (5). (Διάγραμμα 8) Σημειώνεται ότιτο ενδιαφέρον για την ερυθρά αφορούσε μελέτες γιατην ανοσία του ελληνικού πληθυσμού. Το εμβόλιο τηςερυθράς είχε χρησιμοποιηθεί σε πολλές χώρες, κατάτη δεκαετία της μελέτης, χωρίς όμως στην Ελλάδα ναυπάρχει ενιαία πολιτική εμβολιασμού, με συνέπεια τονεμβολιασμό σε μικρή κλίμακα. Αυτή την πολιτική προ-σπαθούσαν να αντιστρέψουν οι μελέτες που δημοσι-εύθηκαν στο περιοδικό.9-10

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον εμφανίζει την περίοδο αυτήτο θέμα του ελέγχου ποιότητας των εργαστηριακώνεξετάσεων, με δημοσίευση της πρώτης εργασίας το1987 και αύξηση των δημοσιεύσεων τις επόμενες δε-καετίες.11

Δ΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (1990-1999): η εποχή των νο-σοκομειακών λοιμώξεων

Η δεκαετία του ’90 αποτέλεσε ορόσημο στην Ελλη-νική Μικροβιολογία. Οι μοριακές τεχνικές «εισβά-λουν» στα ελληνικά εργαστήρια και το ερευνητικόφάσμα διευρύνεται, ενώ παράλληλα υπάρχουν πολλέςδημοσιεύσεις με αντικείμενο την ανάδειξη των παρα-γόντων κινδύνου των νοσοκομειακών λοιμώξεων. Κα-ταγράφεται πλήθος αναδρομικών μελετών, άρθρα γιατυποποιήσεις, αντοχή και ευαισθησία, ενώ διαφαίνον-ται επίσης τα πρώτα βήματα της προσπάθειας δημι-ουργίας βάσεων δεδομένων, τουλάχιστον σε επίπεδομονάδων νοσοκομείων.12-15 Παρά την πρόοδο που είχεσημειωθεί στην αντιμικροβιακή θεραπεία, η ιατρική116



Διάγραμμα 7 Αριθμός άρθρων για μύκητες, ανά είδος μυκητιάσεων (1980-1989)

κοινότητα θα βρεθεί αντιμέτωπη με μια νέα πρό-κληση: ο αριθμός των κρουσμάτων των λοιμωδών νο-σημάτων, ύστερα από μια πτωτική πορεία επί μιαεικοσαετία, άρχισε πάλι να αυξάνει (Διάγραμμα 9). Η

αύξηση αυτή, πέρα των άλλων παραγόντων, θα πρέ-πει να συσχετισθεί με τη σταδιακή ανάπτυξη ανθεκτι-κών στελεχών, κατά την προηγούμενη δεκαετία, απότην κατάχρηση των αντιβιοτικών.

117



Διάγραμμα 9 Αριθμός λοιμωδών και παρασιτικών περιστατικών. Πηγή: Ετήσια Δελτία εξελθόντων ασθενών ανά κατηγο-ρία νόσων και γεωγραφικό διαμέρισμα μόνιμης διαμονής, Κατηγορία: Λοιμώδη και παρασιτικά νοσήματα,ΕΣΥΕ, ίδια επεξεργασία. (Περίοδος 1990-1999)

Αριθμός άρθρων, ανάτύπο ιών (1980-1989)


Την περίοδο αυτή, καταγράφηκαν επίσης αναφορέςσε θέματα της ευρύτερης Δημόσιας Υγείας που εμμέ-σως συνδέονταν με τις γεωπολιτικές αναταράξεις τηςεποχής. Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 η ΑνατολικήΕυρώπη θα βίωνε, άλλοτε ειρηνικά και άλλοτε βίαια,την κατάρρευση των πολιτικών συστημάτων της. ΗΕλλάδα, που είχε βιώσει μεταπολεμικά την εξαγωγήτου εργατικού της δυναμικού, μέσω της μετανάστευ-σης, μετατράπηκε ξαφνικά σε πόλο έλξης οικονομικώνμεταναστών, γεγονός που σίγουρα την βρήκε απρο-ετοίμαστη. Η κατάρρευση των κοινωνικών δομών καιτης οικονομίας αυτών των κρατών, επηρέασε το υγει-ονομικό τους επίπεδο, αλλά και ανέτρεψε τους προ-γραμματισμούς τους στην επιδημιολογική επιτήρησηκαι τα εμβολιαστικά προγράμματα. Στο πλαίσιο αυτόδεν προκαλούν απορία οι αναφορές σε ξεχασμένεςνοσολογικές οντότητες, και στην ανάγκη προγραμμα-τισμού και εντατικοποίησης της επιδημιολογικής επι-τήρησης.

Είναι επίσης εντυπωσιακό το γεγονός, ότι ενώ όλητην προηγούμενη δεκαετία τα ευρήματα των εργα-σιών επισήμαναν τον κίνδυνο για την ανάγκη αλλαγήςτης αντιβιοτικής πολιτικής, η έναρξη της δεκαετίαςέφερνε δυσοίωνα ποσοστά αντοχής στα αντιμικρο-βιακά φάρμακα και στις διάφορες νοσοκομειακές μο-νάδες, ενώ απομονώνονται συγκεκριμένοι ανθεκτικοίνοσογόνοι παράγοντες, στο πλαίσιο ελέγχου και διε-ρεύνησης των νοσοκομειακών λοιμώξεων (Klebsiella32%, E. coli 22%, Proteus mirabilis 20%, κ.ά.). Ενδεικτικό

του κλίματος της εποχής αποτελεί και η απόφαση τωνυπευθύνων του περιοδικού, το 1995, να θεσπίσουνμόνιμη στήλη για θέματα που αφορούσαν τις νοσο-κομειακές λοιμώξεις.

Κατά την δεκαετία αυτή (1990-1999), το περιοδικόεξακολουθεί να δημοσιεύει, με μεγάλη συχνότητα,άρθρα για μελέτη μικροοργανισμών (69%) και για τιςνοσοκομειακές λοιμώξεις, ακολουθούμενα σε συχνό-τητα από άρθρα για τη μικροβιακή ευαισθησία, τηναντοχή και τη δράση των μικροοργανισμών.16-18 (Δια-γράμματα 10 και 11) Οι λοιμώξεις της κοινότητας απο-τελούν ένα πολύ προσφιλές θέμα, όπως επίσης και ταάρθρα της Δημόσιας Υγείας, ενώ χαρακτηριστική είναιη άνοδος του αριθμού των άρθρων για την οργάνωσητων εργαστηρίων.19-21 (Διάγραμμα 12)

Αντίθετα με την προηγούμενη δεκαετία, όπως φαί-νεται από τα άρθρα του περιοδικού, οι ‘Ελληνες Μι-κροβιολόγοι είναι πλέον περισσότερο εξοικειωμένοιμε τις μοριακές τεχνικές, καθώς οι σχετικές δημοσιεύ-σεις πολλαπλασιάζονται συνεχώς. Αξίζει να σημειωθείότι οι ανοσολογικές και οι ορολογικές μέθοδοι συνε-χίζουν να προσελκύουν το κυρίαρχο ερευνητικό εν-διαφέρον, στο διαγνωστικό εργαστηριακό πεδίο.(Διάγραμμα 13).

Οι κατηγορίες των μικροοργανισμών που συγκέν-τρωναν το ενδιαφέρον της εποχής, ήταν τα Gram-αρ-νητικά αερόβια μικρόβια και οι Gram-θετικοί κόκκοι,ενώ ακολουθούσαν με μικρή συχνότητα τα άρθρα γιαGram-θετικούς αερόβιους βάκιλλους και Gram-αρνη-

118



Κατανομή (%) τωνδημοσιεύσεων, ανάομάδα περιεχομέ-νου (1990-1999)


119



Διάγραμμα 11 Αριθμός άρθρων, ανά θεματική ενότητα (1990-1999)

Διάγραμμα 12 Αριθμός άρθρων, ανά γνωστικό αντικείμενο (1990-1999)

Διάγραμμα 13 Αριθμός άρθρων, ανά είδος διαγνωστικής μεθόδου (1990-1999)

τικά δονάκια και σπειρίλλια.(Διάγραμμα 14) Γενικά, οιμικροοργανισμοί που κατέγραψαν τις περισσότερεςαναφορές ήταν οι: Staphylococcus aureus, Salmonellaserotype Εnteritidis, Pseudomonas aeruginosa καιEscherichia coli. Στο γενικότερο πλαίσιο της μελέτηςτων λοιμογόνων παραγόντων των νοσοκομειακών,αλλά και των άλλων μικροβιακών λοιμώξεων, κατα-γράφηκαν: Mycobacterium tuberculosis, Enterobacterspp, Neisseria meningitidis, Κlebsiella pneumoniae, Pro-teus vulgaris, Campylobacter jejuni, Haemophilus in-fluenzae, Streptococcus pneumonia, Brucella melitensisκαι Helicobacter pylori.

Όσο αναφορά τα άρθρα της Μυκητολογίας, καικατά την περίοδο αυτή, η Candida albicans συγκέν-τρωσε υψηλότατο αριθμό δημοσιεύσεων, ενώ στα-διακά αρχίζουν να εμφανίζονται άρθρα και για τονAspergillus niger.22-25 Από την μελέτη των τευχών του

περιοδικού φαίνεται ότι γενικότερα το θέμα των μυ-κητιάσεων κατείχε πλέον ιδιαίτερη θεση στο πλαίσιοτων νοσοκομειακών λοιμώξεων με τις μελέτες ναεστιάζονται σε πολλαπλές παραμέτρους κινδύνου καιπρόληψης, αλλά και νέων διαγνωστικών και επιδημιο-λογικών μεθόδων (Διάγραμμα 15)

Αναφορικά με τα θέματα Ιολογίας, εξακολουθούννα παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι ηπατίτιδεςκαι κυρίως ο ιός της ηπατίτιδας Β. (Διάγραμμα 16) Πιοσυγκεκριμένα, καταγράφηκαν 14 αναφορές για τονHBV, 8 για τον HCV και 7 για τον HAV. Ο αριθμός τωνδημοσιεύσεων για τον ιό της ανοσοανεπάρκειας τουανθρώπου (HIV) κυμάνθηκε στα ίδια επίπεδα με τηνπροηγούμενη περίοδο. Αν για την προηγούμενη δε-καετία, ο χαμηλός αριθμός εντοπιζόταν στην ξαφνικήεμφάνιση του ιού και στη μικρή εμπειρία των πρώτωνετών, ο χαμηλός αριθμός άρθρων της τρέχουσας πε-

120



Αριθμός άρθρων για βα-κτήρια, ανά μικροβιολο-γική ομάδα (1990-1999)


121



Διάγραμμα 15 Αριθμός άρθρων για μύκητες, ανά είδος μυκητιάσεων (1990-1999)

Αριθμός άρθρων, ανάτύπο ιών (1990-1999)


ριόδου οφείλεται, εκτός άλλων παραγόντων και στηνκυκλοφορία του εξειδικευμένου περιοδικού «Ελλη-νικά Αρχεία AIDS». Την περίοδο αυτή επίσης καταγρά-φηκαν οι πρώτες μελέτες για τον κυτταρομεγαλοϊό.

Συμπεράσματα

Η περίοδος της μελέτης (1980-1999) κρίνεται ιδιαίτε-ρης σημασίας για την εξέλιξη της Ελληνικής Ιατρικής,αλλά και της Κλινικής Μικροβιολογίας ειδικότερα. Χα-ρακτηρίζεται από την ειδική ενασχόληση των ερευ-νητών-συγγραφέων με το πρόβλημα των νοσοκομει-ακών λοιμώξεων και τους υπαρκτούς και δυνητικούςπαράγοντες που συμμετείχαν στην εμφάνισή τους,

όπως αναλύονται σε πλήθος άρθρων που δημοσίευσετο περιοδικό της Ελληνικής Μικροβιολογικής Εται-ρείας. Το φάσμα της μελέτης των λοιμογόνων παρα-γόντων διευρύνθηκε, ύστερα από τη σταδιακή εισα-γωγή των νέων μοριακών μεθόδων, γεγονός πουαποτύπωθηκε στις σελίδες και τα δημοσιευμένα άρ-θρα του περιοδικού. Η γενική τάση της περιόδου γιαεκτεταμένη μελέτη των μυκήτων καταγράφεται στοπεριοδικό με πλήθος άρθρων. Συμπερασματικά, μεβάση τα στοιχεία που αντλήθηκαν από τις μελέτεςπου δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό της Ελληνικής Μι-κροβιολογικής Εταιρείας, φαίνεται ότι ο χαρακτήραςτων άρθρων και της περιόδου αυτής συνεχίζει να απη-χεί την τρέχουσα υγειονομική κατάσταση της εποχής,τόσο στον ελλαδικό χώρο, όσο και στο εξωτερικό.

122



Summary

The evolution of the Greek Microbiology through a bibliometric studyof the publications of Acta Microbiologica Hellenica (1956-2014):Part B (1980-1999)

C. Tsiamis1, G. Vrioni1, E. Vogiatzakis2, A. Tsakris1

1Department of Microbiology, Medical School, National and Kapodistrian University of Athens, Athens, Greece2Department of Microbiology, General Chest Hospital “Sotiria”, Athens, Greece

The aim of the study is the presentation of the evolution of Greek Microbiology through the ar-ticles of the Official Journal of the Hellenic Microbiological Society, “Acta Microbiologica Hel-lenica”. The study presents the articles in the spectrum of the infectious diseases of every decadewith the help of indexing and bibliometrics of 1,558 articles during the period 1956-2014. Duringthe period 1980-1989, the articles were identified with the problems of Public Health in Greece,such as the hospital infections. Also, during this period the main interest of the articles are theGram-negative aerobic bacteria and Gram-positive cocci. The microorganisms primarily identifiedwere Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Salmonella serotype Εnteritidis, Neisseria menin-gitidis, Shigella spp., Proteus vulgaris και Cambylobacter jejuni. During the period 1990-1999, theresearch was focused on the hospital infections and a spectrum of microorganisms such asStaphylococcus aureus, Salmonella serotype Εnteritidis, Pseudomonas aeruginosa και Escherichiacoli, Mycobacterium tuberculosis, Enterobacter spp, Naisseria meningitides, Κlebsiella pneumoniae,Proteus vulgaris, Campylobacter jejuni, Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumonia, Brucellamelitensis και Helicobacter pylori. During the period, the favorite subject of Virology was the dis-

123



ease of hepatitis and the research of HAV, HBV, HCV. It seems that during the period 1980-1999,the journal follows the scientific timeliness and the serious infectious diseases of the country,mainly the hospital infections.

Key wordsActa Microbiologica Hellenica, bibliometrics,history of microbiology

Οι βιβλιογραφικές αναφορές είναι ενδεικτικές και σε καμία περίπτωση δεν καλύπτουν το σύνολο τωνάρθρων που έχουν δημοσιευσθεί για την κάθε ενότητα και θεματολογία και δεν σημαίνει σε καμμία πε-ρίπτωση μειωμένη επιστημονική αξία των υπολοίπων

1. Καλμάντη Π, Παπακωνσταντίνου Ο, Φουστούκου Μ,Πετροχείλου Β. Αποτελέσματα αιμοκαλλιεργείων καιευαισθησία των απομονοθέντων μικροβίων στη τριε-τία 1978-1981. Δελτίον Ελληνικής ΜικροβιολογικήςΕταιρείας 1982; 27:263-272.

2. Μπεθυμούτη Α, Σίμα Α, Κοντομίχαλου Π, ΒασίλογλουΕ, Ηλιάδης Κ, Παπαδάκης Ι. Επιδημιολογία και αν-τοχή στα αντιβιοτικά σαλμονελλών ελληνικού χώρουτης τριετίας 1978-1980. Δελτίον Ελληνικής Μικρο-βιολογικής Εταιρείας 1982; 27:294-309.

3. Παπαβασιλείου Ι, Λιανού Π,Μπασιάρη Χ. Νοσοκομει-ακές Λοιμώξεις. Δελτίον Ελληνικής ΜικροβιολογικήςΕταιρείας 1980; 25:404-413.

4. Κύρου Α, Ξάνθου Α,Κοσμίδου Ε, Θεοδωρίδου Ε,Αντω-νιάδου Ρ. Ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις από Serratialiquefasciens. Δελτίον Ελληνικής ΜικροβιολογικήςΕταιρείας 1984;29: 52-60.

5. Κουπάρη Γ, Θέμελη Κ, Κουράκης Γ, Καλλέργη, Δελλα-γραμμάτικας Η, Κουρέα-Κρεμαστινού Τ. Συστημα-τική καντιντίαση σε μονάδα εντατικής νοσηλείαςνεογεννήτων. Δελτίον Ελληνικής ΜικροβιολογικήςΕταιρείας 1988; 33:246-262.

6. Στυλιανέα-Φουντουλάκη Α, Παυλάκου-Μπενίδου Β,Μαστρόκαλου Ε, Παρατηρήσεις επί της ευαισθησίαςκαι της αντοχής in vitro εις την μυκοστατίνη στελεχώνCandida albicans. Δελτίον Ελληνικής Μικροβιολογι-κής Εταιρείας 1982; 27:234-243.

7. Ρουμελιώτου Α, Κοτσιανοπούλου Μ, Νεστορίδου Α,Καλλίνικος Γ, Τριχοπούλου Ε, Παπαυεαγγέλου Γ.Αξιολόγηση ταχειας ανοσοενζυμικής μεθόδου ανί-χνευσης αντισωμάτων προς τον ιό της ανοσοανεπάρ-κειας του ανθρώπου (HIV). Δελτίον ΕλληνικήςΜικροβιολογικής Εταιρείας 1986; 31:185-191.

8. Καλλίνικος Γ, Παπαευαγγέλου Γ. Ατιολογικοί παράγον-τες του συνδρόμου επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρ-κειας (AIDS) Δελτίον Ελληνικής ΜικροβιολογικήςΕταιρείας 1984; 29: 303-330.

9. Στυλιανέα-Φουντουλάκη Α, Καρλέ Π, ΜαντούβαλουΧ, Γκούσκου Α.Ανίχνευσις αντισωμάτων ερυθράς ειςκλειστόν γυναικείον πληθυσμόν. Δελτίον ΕλληνικήςΜικροβιολογικής Εταιρείας 1981; 26: 77-82.

10. Bryden A,Μαυρομιχάλης Ι, Hutchinson D, Hudson P,Dodd B, Δηματιά Μ και συν.Συχνότητα των αντισω-μάτων προς την ερυθρά σε πληθυσμό της Βορείου Ελ-λάδος. Δελτίον Ελληνικής ΜικροβιολογικήςΕταιρείας 1981; 26: 59-68.

11. Γεωργακάκου-Αυλάμη Α, Κουμάντου-Τζίβρα Μ,Ζώγα-Γρυπάρη Π, Δημαρόγγωνα-Σταυροπούλου Κ.Ποιοτικός έλεγχος μικροβιολογικών εξετάσεων. Δελ-τίον Ελληνικής Μικροβιολογικής Εταιρείας 1987; 32:420-449.

12. Παναγιωτίδου Γ, Τσίνα Α, Δρίμης Σ, Μπαρμπέρης Δ,Καράμπαλη Λ, Νικολοπούλου Χ. Αντοχή σταφυλό-κοκκων και Gram (-) βακτηρίων που απομονώθηκαναπό επιφάνειες χώρων εκτός χειρουργείων σε γενικόνοσοκομείο. Δελτίον Ελληνικής ΜικροβιολογικήςΕταιρείας 1993;38:477-481.

13. Αλιβιζάτος Β, Μαρούλης Ι, Πατριαρχέα Ε, ΓραμμένουΠ, Τσάκωνας Ν. Ο μικροβιακός αποικισμός των δια-λυμάτων ολικής παρεντερικής διατροφής στην κλι-νική πράξη. Δελτίον Ελληνικής ΜικροβιολογικήςΕταιρείας 1992;37:247-251.

14. Βατόπουλος Α, Καλαποθάκη Β. Η μελέτη της επιδη-μιολογίας των νοσοκομειακών λοιμώξεων. ΔελτίονΕλληνικής Μικροβιολογικής Εταιρείας 1997;42:248-255.

Βιβλιογραφία

15. Μανιάτης Α, Τσακρής Α, Μπούρα Ξ, Μανιάτης Ν, Κα-τσάνης Γ. Αντοχή στα αντιβιοτικά των β-αιμολυτικώνστρεπτοκόκκων ομάδας Β (Streptococcus agalactiae).Δελτίον Ελληνικής Μικροβιολογικής Εταιρείας1993;38:279-285.

16. Κωνσταντουλάκη Σ, Πλατσούκα Ε, Παπαδάκη Α, Πα-νιάρα Ο. Καταγραφή μικροβιακής χλωρίδας σε ειδι-κές μονάδες. 1994,39:214-223.

17. Νησιώτης Α, Μπασαγιάννης Α, Τσουκαλάς Σ, Ρηγο-πούλου Ο, Παπαβασιλόπουλος Β. Μεταβολές της μι-κροβιολογικής χλωρίδας με την Γενική Εφημερία τουΝοσοκομείου. Δελτίον Ελληνικής ΜικροβιολογικήςΕταιρείας 1996;41:34-38.

18. Κωστόπουλος Χ, Μαρίνης Ε, Νικολάου Σ, Σκρουμπέ-λου Α, Ε. Βογιατζάκης Ε, Λιανός Δ και συν. Η εξέλιξητης αντοχής του Mycobacterium tuberculosis στα αν-τιφυματικά φάρμακα στην Ελλάδα την εξαετία (1986-1991). Δελτίον Ελληνικής ΜικροβιολογικήςΕταιρείας 1994; 39: 585-601.

19. Βογιατζάκης Ε, Κωστογιάννη Γ, Γρίβας Θ, Πατσωνά-κης Μ, Μαστροκάλλου Ε, Αλευρά Α. Εφαρμοσμένοσύστημα οργάνωσης εργαστηρίου Ιατρικής Βιοπαθο-λογίας για την υλοποίηση των απαιτήσεων του προ-τύπου διαπίστευσης ΕΝ 45001. Δελτίον ΕλληνικήςΜικροβιολογικής Εταιρείας 1997; 42:702-719.

20. Σαλιαράκη Μ. Οργάνωση Ιατρικού Διαγνωστικού Ερ-γαστηρίου: Εσωτερικός έλεγχος της Ποιότητας-Αντι-

κειμενική Εκτίμηση της Ποιότητας-Ποιοτική Εξα-σφάλιση. Δελτίον Ελληνικής Μικροβιολογικής Εται-ρείας 1991;36 :161-172.

21. Μαλάμου-Λαδά Ε,Στάμος Γ, Κουμαντάκου Ε, ΑυλάμηΑ, Πάγκαλη Α, Λεγάκης Ν. Συνθήκες λειτουργίας καιέργο των ελληνικών μικροβιολογικών εργαστηρίων.Δελτίον Ελληνικής Μικροβιολογικής Εταιρείας1995;40:428-433.

22. Κοντοδήμου Α, Τσούλφα Σ, Μπούσιου Π, ΤσιταμίδουΖ, Πρόγια Ε, Ροϊκα Ε και συν. Εργαστηριακή και επι-δημιολογική μελέτη μυκήτων απομονωθέντων απόνοσοκομειακούς ασθενείς. Δελτίον Ελληνικής Μικρο-βιολογικής Εταιρείας 1990;35:678-685.

23. Παπαεμμανουήλ Β, Καραγιαννόπουλος Σ. Αντιμυκη-τιασιακή θεραπεία σε ανοσοκατασταλμένους ασθε-νείς. Δελτίον Ελληνικής Μικροβιολογικής Εταιρείας1991;36:790-798.

24. Μητρούσια-Ζιούβα Α, Πιπεράκης Γ, Μουσάτου-Αλε-ξίου Ι, Μαρσέλου Ο, Παπαβασιλείου Ι. Η μυκητολο-γική χλωρίδα του αέρα μονάδων εντατικής θεραπείας.Δελτίον Ελληνικής Μικροβιολογικής Εταιρείας1990;35 (35):77-82

25. Θέμελη-Διγαλάκη Κ, Βασιλάτου-Κοσμίδη Ε, Κρεμα-στινού Τ. Μελέτη της μυκητολογικής χλωρίδας ανο-σοκατασταλμένων παιδιών με κακοήθεια και ησυσχέτιση με συστηματική μυκητίαση. Δελτίον Ελ-ληνικής Μικροβιολογικής Εταιρείας 1994; 39: 47-56.

124



Ερευνητική Εργασία - hms.org.gr · 4) Όπωv ήδη αναφέρθηκε, τη...

Documents

Transcript of Ερευνητική Εργασία - hms.org.gr · 4) Όπωv ήδη αναφέρθηκε, τη...