Η πολιτισμική...

13
Η πολιτισμική προσέγγιση Σχετίζεται με την έννοια του κειμένου (τηλεοπτικά προγράμματα, βιβλία, τραγούδια ταινίες κ.λπ.) Δομή του κειμένου Πρόσληψη μηνυμάτων των κειμένων (ΜακΚουέϊλ, Η θεωρία της Μαζικής Επικοινωνίας)

Transcript of Η πολιτισμική...

Page 1: Η πολιτισμική προσέγγισηeclass.teiion.gr/modules/document/file.php/DSE243... · 2015-07-21 · Η πολιτισμική προσέγγιση Σχείζεαι

Η πολιτισμική προσέγγιση

Σχετίζεται με την έννοια του κειμένου (τηλεοπτικά προγράμματα, βιβλία, τραγούδια ταινίες κ.λπ.)

Δομή του κειμένου

Πρόσληψη μηνυμάτων των κειμένων

(ΜακΚουέϊλ, Η θεωρία της Μαζικής Επικοινωνίας)

Page 2: Η πολιτισμική προσέγγισηeclass.teiion.gr/modules/document/file.php/DSE243... · 2015-07-21 · Η πολιτισμική προσέγγιση Σχείζεαι

Μετατοπίσεις: από τις φιλελεύθερες/πλουραλιστικές και τις κριτικές της σχολής της Φραγκφούρτης Ιδεολογία- ο λόγος των ΜΜΕ ως σημασιοδοτική πρακτική

• Επίδραση θεωριών κριτικής προσέγγισης και Πολιτικής Οικονομίας

• Η παραγωγή της κουλτούρας και των πολιτιστικών προϊόντων μέσα στα ευρύτερα συστήματα των επιχειρήσεων των ΜΜΕ

• (Μέρντοκ, Γκόλντινγκ, Σεραφετινίδου

• Επίδραση θεωριών Γκράμσι για την ιδεολογία: η ιδεολογία ως κυρίαρχα πρότυπα πολιτισμικής πλαισίωσης και όχι ως παραμορφωτική εικόνα της πραγματικότητας

• Ο Γκράμσι έδωσε έμφαση στις κοινότοπες δομές της καθημερινής σκέψης, στην κοινή λογική, στην νομιμοποίηση

• Έμφαση στις πολιτικές της σημασιοδότησης

• Στη διαπάλη για τον έλεγχο του κυρίαρχου νοήματος

Page 3: Η πολιτισμική προσέγγισηeclass.teiion.gr/modules/document/file.php/DSE243... · 2015-07-21 · Η πολιτισμική προσέγγιση Σχείζεαι

Ο ιδεολογικός ρόλος των ΜΜΕ

• Πώς αναπαράγεται η ιδεολογία

• Πώς διαμορφώνεται η συναίνεση

• Τι είδους παραγωγή νοήματος: τα ΜΜΕ αναπαριστούν (δεν αντανακλούν) την πραγματικότητα, δηλαδή, την ορίζουν, την κατασκευάζουν. Σε αυτή τη διαδικασία δεν είναι φυσικά οι μόνοι φορείς κατασκευής της πραγματικότητας.

• Γίνονται ενεργό μέρος του κοινωνικού και πολιτισμικού κόσμου των υποκειμένων (κοινό)

Page 4: Η πολιτισμική προσέγγισηeclass.teiion.gr/modules/document/file.php/DSE243... · 2015-07-21 · Η πολιτισμική προσέγγιση Σχείζεαι

Δεκαετία του 80 Θεωρίες της πρόσληψης

Stuart Hall

• Ο Έκο ήταν ο πρώτος που διατύπωσε τη δεκαετία του 60, την έννοια της – με σημειωτικούς όρους αποκωδικοποίησης

• Χωλ: Κωδικοποιημένη ιδεολογία

• Αποκωδικοποίηση: έμφαση στην κειμενική ανάλυση

Α. Κυρίαρχη-ηγεμονική ανάγνωση

Β. Διαπραγματεύσιμη ανάγνωση

Γ. Αντιτιθέμενη ανάγνωση

Page 5: Η πολιτισμική προσέγγισηeclass.teiion.gr/modules/document/file.php/DSE243... · 2015-07-21 · Η πολιτισμική προσέγγιση Σχείζεαι

Ο Τόμσον για την πρόσληψη (Thomson, J., B., Νεωτερικότητα και μέσα επικοινωνίας, Αθήνα: Παπαζήσης)

• Η πρόσληψη είναι μια καθημερινή δραστηριότητα

• Είναι καταστασιακή

• Είναι ερμηνευτική διαδικασία και ως τέτοια είναι μέσο κατανόησης της πραγματικότητας, αυτοδιαμόρφωσης και αυτοαντίληψης

• Χρησιμοποιούν την ερμηνεία των συμβόλων ως όχημα αναστοχασμού

Page 6: Η πολιτισμική προσέγγισηeclass.teiion.gr/modules/document/file.php/DSE243... · 2015-07-21 · Η πολιτισμική προσέγγιση Σχείζεαι

John Fiske: η πιο αισιόδοξη οπτική των θεωριών της πρόσληψης

• Υπερασπιστής της λαϊκής κουλτούρας

• Πολυσημία κειμένων: το πλήθος νοημάτων που ενός κειμένου

• Διακειμενικότητα - intertextuality: η αλληλοδιαπλοκή των νοημάτων ανάμεσα σε διαφορετικά έργα των ΜΜΕ

• Η “σημειωτική” δύναμη των ανθρώπων

Page 7: Η πολιτισμική προσέγγισηeclass.teiion.gr/modules/document/file.php/DSE243... · 2015-07-21 · Η πολιτισμική προσέγγιση Σχείζεαι

Εξουσία κοινού • Το κοινό δεν είναι απαθές ή πολιτισμικά

υποτελές

• Υπάρχουν διάφορες κοινωνικές ομάδες που στερούνται εξουσίας, αλλά έχουν τα δικά τους συμφέροντα

• Υβριδισμός της λαϊκής κουλτούρας σε μια πολυπολιτισμική μετανεωτερική κοινωνία

Page 8: Η πολιτισμική προσέγγισηeclass.teiion.gr/modules/document/file.php/DSE243... · 2015-07-21 · Η πολιτισμική προσέγγιση Σχείζεαι

Μόρλεϋ (Morley, D.), Κέντρο Σύγχρονων Πολιτισμικών Σπουδών, έρευνα για την

τηλεοπτική πρόσληψη • Πολιτισμικός χάρτης κοινού που να καταδεικνύει τα

διαφορετικά πολιτισμικά ρεπερτόρια των υποομάδων στο κοινό

• Έρευνα (εθνογραφική μεθοδολογία) για την απογευματινή εκπομπή επικαιρότητας του BBC-1, Nationwide

• Διαφοροποιημένες κατηγορίες κοινού ανάλογα με φύλο, επάγγελμα, μόρφωση, ηλικία κ.λπ.

• Στρατηγικές αποκωδικοποίησης

• Το έργο του Μόρλεϋ αποτελεί το σημαντικότερο σημείο αναφοράς των «Σπουδών της Πρόσληψης»

Page 9: Η πολιτισμική προσέγγισηeclass.teiion.gr/modules/document/file.php/DSE243... · 2015-07-21 · Η πολιτισμική προσέγγιση Σχείζεαι

Διάφορες έρευνες με αφετηρία τις θεωρίες της πρόσληψης: παραδείγματα

Radway (1987): εθνογραφική μελέτη σε ομάδα αναγνωστριών λαϊκών ρομαντικών ιστοριών σε μια πόλη των ΗΠΑ

• Βασικό κίνητρο για την ανάγνωση τέτοιων μυθιστορημάτων είναι η φυγή από την ένταση και τις απαιτήσεις της καθημερινής ζωής

• Διαμορφώνουν ένα δικό τους πολιτισμικό χώρο, μια αίσθηση γυναικείας ταυτότητας

Brown (1987): μεσημεριανή τηλεοπτική σειρά (Days of our lives)

• Εστίασε σε κουτσομπολιό και συζητήσεις

• Υποστηρίζει τη δύναμη της απόλαυσης και της προφορικής κουλτούρας της διακωμώδησης, της ειρωνείας

Ien Ang (1985): Το Dallas

• Τι είναι αυτό που κάνει την παρακολούθηση της σειράς μια απολαυστική εμπερία

• Εστιάζει στην διαδικασία ταύτισης, συμπάθεια, προβολή του εαυτού στο πρόσωπο του ήρωα

• Επίσης, εστιάζει στην υποτίμηση αυτού του τηλεοπτικού είδους (σαπουνόπερα) και στα αισθήματα ενοχής και έντασης που αναπτύσσουν οι τηλεθεάτριες

Page 10: Η πολιτισμική προσέγγισηeclass.teiion.gr/modules/document/file.php/DSE243... · 2015-07-21 · Η πολιτισμική προσέγγιση Σχείζεαι

Cho και Cho, 1990: μελέτη με θέμα της τις κορεατικές σαπουνόπερες που παρακολουθούν σε βίντεο Κορεάτισσες μετανάστριες

• Βιώνουν έντονα τα νοήματα και τα μηνύματα τα οποία τα εκλαμβάνουν ως ανατρεπτικά

• Αναζητούν εικόνες χειραφέτησης και απελευθέρωσης από τις καταπιεστικές πατριαρχικές δομές της κορεατικής οικογένειας

Page 11: Η πολιτισμική προσέγγισηeclass.teiion.gr/modules/document/file.php/DSE243... · 2015-07-21 · Η πολιτισμική προσέγγιση Σχείζεαι

Οι κοινωνικά υποδεέστεροι:

• Σύμφωνα με τον Φισκ, άστεγοι ιθαγενείς Αμερικάνοι σε έναν καταυλισμό στο Μάντισον παρακολουθούν και βιώνουν με ένταση τα παλιά γουέστερν.

• Η απόλαυσή τους κορυφώνεται τη στιγμή που θριαμβεύουν οι Ινδιάνοι

• Ιθαγενείς της Αυστραλίας ερμηνεύουν το Ράμπο ως μέλος του Τρίτου κόσμου που συγκρούεται με τη λευκή τάξη των αξιωματούχων

• Η Ουίλλιαμς (Williams 1988), ασχολείται με μαύρους της εργατικής τάξης στην Ουάσιγκτον

• Δημιουργικότητα- περιορισμός • Πυκνότητα πολιτισμικής εμπειρίας: η τηλεόραση πάντα ανοιχτή, τα

μικροσκοπικά διαμερίσματα γεμάτα από αντικείμενα αναμνηστικά, ο μικρόκοσμος της καθημερινότητας γεμάτος από συναντήσεις, κουβέντες, μια ρουτίνα που επιχειρεί να διαχειριστεί τη φτώχεια υλική, πολιτισμική, κοινωνική.

Page 12: Η πολιτισμική προσέγγισηeclass.teiion.gr/modules/document/file.php/DSE243... · 2015-07-21 · Η πολιτισμική προσέγγιση Σχείζεαι

• Ο Λεάλ (Leal, 1990), μελετά τα πολιτισμικά αντικείμενα γύρω από την τηλεόραση στο συνοικιακό σπίτι μια ς βραζιλιάνικης οικογένειας

• Οι φωτογραφίες παλιές και νέες, συμβολίζουν τον μικρόκοσμό τους, και σε αυτόν εντάσσονται οι σαπουνόπερες

Page 13: Η πολιτισμική προσέγγισηeclass.teiion.gr/modules/document/file.php/DSE243... · 2015-07-21 · Η πολιτισμική προσέγγιση Σχείζεαι

Πολιτισμικός λαϊκισμός

• Έχει δεχτεί κριτική

• Υποστηρίζει πολιτιστικές μορφές που θεωρούνται ότι ενισχύουν μια καταπιεστική κοινωνία

• Έχουν καταστεί απολιτικές

• Δεν εναντιώνονται στον καπιταλισμό

• Αγνοούν τις περιορισμένες ευκαιρίες στα πολιτισμικά αγαθά που έχουν τα λαϊκά στρώματα