Η Ιστορία του Χορού

Ερευνητική εργασία Β’ Λυκείου ΓΕΛ ΤριανδρίαςΣχολικό Έτος 2013-2014

ΜΕΛΗ ΤΟΥ PROJECT

Υπεύθυνη καθηγήτρια: Παπαδοπούλου Πόπη ΠΕ06 Αγγλική Φιλολογία

Μαθητές : Αμασλίδου Αγγελική

Δροσάκη Ελένη

Καλτσά Ζωή

Καλύβας Αθανάσιος

Καραμπατζάκης Παρασκευάς

Κουρούδη Αικατερίνη

Μερόλλι Λουσιάνα

Μπεμπόνη Αικατερίνη

Μπρέγκου Άννα

Παρασκευοπούλου Χρυσούλα

Ριζάκη Κωνσταντίνα

Σαχπεκίδου Άννα

Τζήμα Αποστολία

Τζώρτζου Σταυρούλα[2]

Τσότρας Γρηγόριος

[3]

Περιεχόμενα

Ορισμός του χορού-Πρωτόγονες Κοινωνίες…………...................................5

Οι πρώτοι μεγάλοι πολιτισμοί…………..16

Ο χορός στην Αρχαία Ελλάδα…………………………………….29

Μεσαιωνικοί Χοροί……………………….31

Μπαλέτο…………………………………..34

Σύγχρονος Χορός………………………..41

Oriental……………………………………45

Hip Hop……………………………………48

Η Σημασία και Αξία του χορού στην εκπαίδευση………….…………………….53

Ο χορός μέσα στο αναλυτικό πρόγραμμα….…………………………….55

Απόψεις για το χορό……………………..59 Πηγές………………………………………61

[4]

Ορισμός Χορού-Πρωτόγονες κοινωνίες

Ο χορός είναι ίσως η πρώτη από τις τέχνες ή ακόμη η πηγή της τέχνης που ενέπνευσε τη μουσική και το ρυθμό. Το γεγονός αυτό υποστηρίζεται, εκτός από τις ιστορικές μαρτυρίες, από την έμφυτη τάση του ανθρώπου για ενασχόληση του με το χορό, απ’ τις πρώτες κιόλας στιγμές της ζωής του. Γνωστό άλλωστε είναι το γεγονός, ότι τα μωρά, απ’ τη στιγμή που αποκτούν το αίσθημα της ισορροπίας, επιδίδονται σε ταλαντεύσεις, που τείνουν να θυμίζουν χορευτικές κινήσεις. Σύμφωνα με απόψεις ειδικών ο ορισμός του χορού διατυπώνεται ως εξής: ‘’ Χορός είναι η έκφραση της ψυχικής κατάστασης του ατόμου μέσω ρυθμικών κινήσεων. Μ’ άλλα λόγια ο χορός είναι η ομιλία της ψυχής, το αποτέλεσμα αρμονικής συνεργασίας σωματικών κινήσεων, ψυχικού κόσμου και ρυθμικών συνδυασμών.’’ Στοιχεία του χορού 1. ΜΕΛΟΣ: Είναι η μουσική που συνοδεύει το χορό, η οποία αποτελείται από το ρυθμό, τη μελωδία και την αρμονία. Ο ρυθμός είναι το βασικότερο στοιχείο του χορού, άλλωστε ολόκληρη η ζωή μας είναι παλμός, είναι κίνηση, άρα και ρυθμός. Το επόμενο χρονικά στοιχείο της μουσικής είναι η μελωδία, η ακολουθία ήχων διαφορετικού ύφους. 2. ΛΟΓΟΣ: Είναι ο στίχος, το τραγούδι, που

[5]

μαζί με τη μουσική συνοδεύουν το χορό. Σήμερα, σε σχέση με παλαιότερα, το τραγούδι αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο του χορού, όπου ο στίχος και γενικότερα η ποίηση είναι μια ολοκληρωμένη τέχνη. 3. ΚΙΝΗΣΗ: Λέγοντας κίνηση, δεν εννοούμε αποκλειστικά την κίνηση των ποδιών, αλλά και όλες τις άλλες κινήσεις που γίνονται κατά την εκτέλεση του χορού, όπως των χεριών, της κεφαλής ή του κορμού. Ο χορός περιλαμβάνει τρεις τύπους κινήσεων: α) τις πράξεις και εκφράσεις από ένστικτο, β) τη γλώσσα των κινήσεων και γ) τα βήματα του χορού. α) Σε κάποιο βαθμό όλοι οι άνθρωποι κάνουν κινήσεις όμοιες. Αυτές οι κοινές εκδηλώσεις σε όλα τα άτομα είναι φυσιολογικές και μπορούν να εξακριβωθούν από όλους. β) Εκτός απ’ αυτές τις ενστικτώδεις εκφράσεις, υπάρχουν κινήσεις που διδάσκονται, οι οποίες διαφέρουν ανάλογα με το επίπεδο ( πολιτισμικό, κοινωνικό, οικονομικό) της ομάδας. Μολονότι οι κινήσεις αυτές δεν είναι κοινές για όλους, συχνά συναντώνται σε διαφορετικές περιοχές και για μεγάλες χρονικές περιόδους. Εκεί όπου η γλώσσα ήταν περιορισμένη και ανεπαρκής, εκφραζόταν κανείς κυρίως με τις κινήσεις, οι οποίες γίνονται συμβατικές και αποκτούν κάποια τεχνοτροπία. Κάθε έθνος στο μέτρο που εμπλουτίζεται η γλώσσα του, αναπτύσσει διάφορους νέους ή ιδιωματικούς τρόπους, που συνιστούν έτσι ένα είδος διαλέκτου. Το κλίμα και οι συνήθειες διαμορφώνουν και

[6]

διαπλάθουν αυτές τις κινήσεις, όπως επίσης το επίπεδο του πολιτισμού και η ιδιοσυγκρασία των κατοίκων . γ) Τα βήματα του χορού παρουσιάζουν ιδιομορφίες. Αυτά τα βήματα αποτελούνται από εκφραστικές κινήσεις κοινές σε όλους τους ανθρώπους, από παντομίμες και ρυθμικές κινήσεις που διαφέρουν ανάλογα με τις συνήθειες, τη χώρα, το κλίμα, τα φυσικά χαρακτηριστικά και ειδικότερα ανάλογα με τη γενική αντίληψη του τί αποτελεί ‘’ωραίο’’. Ο χορός στις πρωτόγονες κοινωνίες Ο χορός , από αρχαιοτάτων χρόνων , είναι συνυφασμένος με πολλούς τομείς της ζωής του ατόμου. Με την δουλειά του, τη διασκέδαση , τη λατρεία , τον πόλεμο , την ειρήνη , τα έθιμα, τις ανθρώπινες σχέσεις , την έκφραση συναισθημάτων. Αναμφισβήτητα, ο χορός έχει τις ρίζες του στις πρωτόγονες κοινωνίες. Αρχικά, σημαντικό είναι να ξεκαθαρίσουμε, ότι ο χορός δεν είχε την ίδια σημειολογία και τα ίδια χαρακτηριστικά για όλους τους λαούς της γης. Κάθε περιοχή του πλανήτη εκφραζόταν μέσω του χορού με διαφορετικό τρόπο. Κοινό χαρακτηριστικό τους πάντως ήταν ο ρυθμός και η ένταση που έδιναν στις κινήσεις τους. Ακόμα, φαίνεται πως στις κοινωνίες εκείνες, που κεντρικό στοιχείο ήταν η λατρεία και η ενασχόληση με υπερφυσικά ζητήματα, ο χορός εκτελούνταν τις περισσότερες φορές ως μια θρησκευτική τελετή. Συνήθως τα μέλη της φυλής, κάλυπταν το πρόσωπό τους με μάσκες, κρύβοντας έτσι τα

[7]

χαρακτηριστικά του προσώπου τους, άρα κατά κάποιο τρόπο και την τρωτή τους φύση. Η μάσκα συμβόλιζε τη μυθική θεότητα ή το ζώο που μιμούνταν ο χορευτής. Τις περισσότερες μάλιστα φορές , δεν πλησίαζαν τους συντρόφους τους κατά τη διάρκεια του χορού, ενώ συχνά οι άντρες χόρευαν ξεχωριστά από τις γυναίκες. Ο σχηματισμός τους συνήθως ήταν σε σχήμα κυκλικό, σύμβολο της ισότητας και όχι της επικράτησης και υπεροχής ενός απ’ αυτούς, ή σε ημικυκλικό, που σήμαινε τη γέννηση, το ξεκίνημα. Τέλος , ενώ τα βήματα των χορευτών είναι συρτά, χωρίς εμφανείς αναπηδήσεις και τα άνω άκρα τεντωμένα με τα χέρια να είναι σε γροθιά, η διαδικασία του χορού ήταν δυνατόν να διαρκούσε ακόμη και ολόκληρες μέρες. Με αυτό τον τρόπο λοιπόν, οι πρωτόγονοι έρχονταν σε πνευματική και σωματική μέθη , έφταναν δηλαδή σε έκσταση. Με λίγα λόγια, αποκοπτόταν η επαφή με το περιβάλλον, πίστευαν ολοένα στις δυνάμεις τους , ένιωθαν να ταυτίζονται με τις θεότητες που λάτρευαν και να μεταφέρονται σε μια άλλη κατάσταση, πιο ελεύθερη και δημιουργική. Ο χορός μέσα απ’ τα μάτια ειδικών Douglas Kennedy: Η θρησκευτική άποψη του χορού είχε γενικά σα σκοπό της την επικοινωνία με τις άγνωστες δυνάμεις που προμήθευαν την τροφή, εξασφάλιζαν την γονιμότητα, ρύθμιζαν τον καιρό, έδιναν καλή τύχη στον πόλεμο και συνεπώς ρύθμιζαν τη φυλετική μέριμνα και την ανθρώπινη

[8]

επιβίωση. Suzanne Langer: Πιθανώς μια από τις πρώτες χρήσεις του χορού ήταν ένα είδος χειρονομίας, με σκοπό την επικοινωνία. Εξαιτίας της έλλειψης επαρκούς έναρθρου λόγου, ο άνθρωπος ήταν υποχρεωμένος να χρησιμοποιεί εύκολα καταληπτές χειρονομίες, μερικές φορές συμπληρώνοντάς τις με κίνηση, με τις κραυγές διάφορων ζώων, με άλλους φυσικούς ήχους, ή με το λιγοστό λεξιλόγιό τους. Για παράδειγμα, κύριες πηγές έμπνευσης ήταν η κίνηση των πουλιών και των ζώων. Ακόμα υποστηρίζει πως ο άνθρωπος διαφέρει από τα ζώα στα εξής: λατρεία, αισθήματα, προλήψεις, επιστημονική ιδιοφυία. George Wald: Πολλά μοντέλα ανθρώπινης συμπεριφοράς έχουν προκύψει από αυτά των ζώων. Karl von Frish: Πολλά μοντέλα κίνησης υιοθετούνται από τις μέλισσες. Joost Meerloo: Οι αργές χορευτικές κινήσεις των ψαριών, είναι σαν το ’’ βαλς σε slow motion’’. Αναφέρεται επίσης στην παράξενη μαζική κίνηση των μυρμηγκιών, που προχωρούν με πολύπλοκο σχηματισμό, που θυμίζουν χορό. Sachs: Παρομοιάζει το χορό με το πέταγμα ενός ασυνήθιστου πουλιού της βορειοανατολικής Αυστραλίας. Επίσης πιστεύει πως ουσιαστικά υπάρχουν δυο τύποι: στον πρώτο θεωρεί ότι δεν υπάρχει αρμονία με το σώμα, ενώ στον δεύτερο υπάρχει. Kohler: Απ’ τις κινήσεις των ζώων, οι πιο χαρακτηριστικές και αυτές που πλησιάζουν περισσότερο το χορό, είναι αυτές των χιμπατζήδες.

[9]

Hakansson: Ισχυρίζεται πως οι χοροί είναι καθαρά φαλλικοί στη φύση τους. Agnes de Mille: Οι πρωτόγονοι άνθρωποι , λόγω της γύμνιας τους και της τρωτής τους φύσης, σκύβουν προς τη γη για να προστατέψουν τα γεννητικά τους όργανα. Στον πρωτόγονο χορό δίνεται μεγαλύτερη σημασία στο ρυθμό και στην πολύπλοκη κίνηση των ποδιών, από ό,τι στους προσεγμένους οπτικούς σχηματισμούς ή τις σωματικές κινήσεις. Fergusson: Μιλά για τον χορό των Ινδιάνων, λέγοντας ότι είναι πολύπλοκος και διαρκούσε πολλές ώρες.

[10]

Περίληψη ‘’Ιστορία του χορού ‘’ Richard Crauss

Ο συγγραφέας αναφέρει για το νόημα και το αντικείμενο του χορού .Αρχικά επισημαίνει τις έξι διαδεδομένες μορφές χορού .Η πρώτη αποτελεί το μπαλέτο που χαρακτηρίζεται η υψηλά πειθαρχημένη και κωδικοποιημένη τέχνη που εκτελείτε από κλασσική μουσική. Η δεύτερη αποτελεί τον μοντέρνο χορό γνωστό ως σύγχρονο που είναι η ατομική μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης. Την Τρίτη την καθιστά ο κοινωνικός χώρος που προβάλλεται η πιο διαδεδομένη μορφή χορού. Η τέταρτη ονομάζεται ο μουσικός χορός της σκηνής που συνδυάζει διάφορα στοιχεία και στοχεύει στη θεαματοποίηση του χορού, ικανοποιώντας οπτικά το ακροατήριο . Η πέμπτη μορφή ορίζεται ο ψυχαγωγικός χορός που συγκροτείται από πολλά μεμονομένα άτομα που εκτελούν τους παραδοσιακούς φολκλορικούς χορούς. Η τελευταία μορφή σημειώνεται ο εθνικός χορός που εκτελείται από εθνικές ομάδες με χαρακτήρα συχνά παραδοσιακό συνδεδεμένο με τη θρησκευτική πρακτική και τις κοινωνικές συνθήκες . Έπειτα προσθέτει την ετυμολογική προέλευση του χορού που προέρχεται από τη γαλλική ‘’danse’’ που σημαίνει τέντωμα. Ο John Weaner δίνει τον ορισμό ότι ‘’ο χορός είναι μια κομψή κανονική κίνηση αρμονικά συνθεμένη από ωραίες στάσεις και

[11]

έχοντας σαν κόντρα τις πόζες ολόκληρου του σώματος και των μερών τους’’. Παρόλα αυτά ο Jean Georges Noverre περιγράφει ως εξής το χορό ότι είναι η τέχνη της σύνθεσης βημάτων με χάρη και ακρίβεια και ευκολία σε σχέση με το μουσικό μέτρο. Επίσης ένας άλλος ορισμός του χορού προσδιορίζεται στις καθορισμένες κινήσεις του σώματος και μετρημένα βήματα που γίνονται με τη συνοδεία μουσικών οργάνων ή της φωνής. Παράλληλα υπογραμμίζεται ότι ο προϊστορικός άνθρωπος γνώριζε το χορό αποτελούσε σημαντικό κομμάτι στη ζωή του και από τότε θεωρούνταν ο παλαιότερος τρόπος έκφρασης των συναισθημάτων. Στη συνέχεια δύο φιλόσοφοι ο James Feidleman κεαι ο Thomas Munro αναλύουν το χορό συστηματικά σαν μορφή καλλιτεχνικής εμπειρίας . Τονίζει έτσι ότι ο χορός ασχολείται με τις κινήσεις του ανθρώπινου σώματος καθώς έχει εφήμερη μορφή. Ο Thomas Munro επιδιώκει να αναγνωρίσει τη φύση του χορού και προτείνει ότι υπάρχουν οι τέχνες ταυτόχρονης αντίληψης ,οι τέχνες διαδοχικής αντίληψης , οι τέχνες του χώρου και οι τέχνες μιμητικές ή όχι. Ο Munro καταλήγει ότι ο χορός είναι τέχνη ρυθμικής κίνησης του σώματος όπου μπορούν να αναπαρασταθούν φανταστικοί χαρακτήρες , πράξεις και ιστορίες καθώς και ότι εκτελούνται από ένα ή περισσότερα άτομα με τη συνοδεία μουσικών οργάνων. Επιπροσθέτως οι περισσότεροι χορογράφοι υπογραμμίζουν ότι

[12]

πρωταρχικής σημασίας είναι ο χορός και ότι η μουσική συνθέτεται μονάχη για να τον συνοδεύει ενώ ο Langer αποκαλεί το χορό ‘’πλαστική τέχνη’’. Ο John Martin αναφέρεται στο χορό λέγοντας ότι παρά τις εξωτερικές διαφορές στην ουσία όλοι οι χοροί είναι ίδιοι και δικαιολογεί αυτή την άποψη προσθέτοντας πως το συναίσθημα οδηγεί τον άνθρωπο να εκφραστεί μέσα από τη σωματική κίνηση. Η Marthan Grahan διατυπώνει την άποψη πως κάθε τέχνη έχει ένα όργανο και ένα μέσο και έτσι όργανο του χορού είναι το ανθρώπινο σώμα και μέσο η κίνηση, ενώ Doris Humphre παραθέτει πως η κίνηση εν μέρει μπορεί ας να χρησιμοποιηθεί για διακόσμηση, συναισθηματική ανακούφιση επίδειξη τεχνικής και επίσης είναι η έκφραση της ζωής του τόπου μας . Οι κοινωνιολόγοι υποστηρίζουν πως ο χορός αποτελεί μια κοινωνική εμπειρία την οποία μοιράζονται όλα τα μέλη της κοινωνίας . Έτσι η Margaret Mead χαρακτηρίζει τον χορό σα μια ευκαιρία στην ανάλυση της παιδείας αφού σε αυτόν συμμετέχουν σχεδόν όλες οι ηλικίες καθώς και τα δύο φύλα. Ο ιστορικός του πολιτισμού έχει γράψει ότι για τους πρωτόγονους ο χορός ήταν μια πράξη ιερή και όχι απλά μια διασκέδαση . Σε καμιά περίπτωση δε θα μπορούσαν να ζήσουν χωρίς αυτόν αφού τους ήταν απαραίτητος στη γέννηση, το κυνήγι , τη περιτομή, το θάνατο , το πόλεμο, το γάμο, και τις γιορτές . Συνεπώς ο χορός κατέληξε να είναι το πρωταρχικό μέσο της

[13]

κοινωνικής ταυτότητας ,γεγονός που υποστηρίζει ο Havelock Ellis. Ακόμη μέσω του χορού πραγματοποιούνται ανάκληση φυσικών δυνάμεων. Ο Teol Shawn γράφει πως η κίνηση του σώματος είναι ίδια η ζωή ,μέσα στη μήτρα ως έμβρυα και στην κατάσταση του ύπνου . Ο ψυχαναλυτής Joost Meerbo ότι ο χορός είναι μια τόσο ευρεία μορφή ανθρώπινης έκφρασης και συναισθηματικής ανακούφισης ,ώστε όσοι δεν μπορούν να χορέψουν είναι ‘’παγιδευμένοι μέσα στο εγώ τους ‘’ και έχουν χάσει τον τόνο της ζωής τους .Τους περιγράφει σαν ανθρώπους με βαθιά απωθημένα ανθρώπους καταδικασμένους. Μια ακόμα κοινά αποδεκτή λειτουργία του είναι ο ρόλος του στην ένωση των δύο φύλων .Αυτό αληθεύει όμως όχι για όλους τους χορούς .Επομένως είναι λάθος να θεωρούμε ότι όλες οι μορφές χορού έχουν κοινό πυρήνα , αντικείμενο ή νόημα . Αντίθετα ο χορός μπορεί να έχει πολλές λειτουργίες, αλλά αυτές ποικίλουν ανάλογα με την κοινωνική του τάξη, την ηλικία ή το φύλο , τη θρησκευτική δομή. Καθοριστικό ρόλο έχουν και οι προσωπικοί παράγοντες αυτών που χορεύουν. Οι στόχοι του χορού είναι ότι αποτελεί μορφή κοινωνικής επιβεβαίωσης, διασκέδασης, μέσο έκφρασης φυσικής διαχυτικότητας ,σημαντικό ψυχαγωγικό διέξοδο, εξασφαλίζει την έλξη ανάμεσα στα δύο φύλα, μέσο εκπαίδευσης, επαγγελματική απασχόληση και μορφή σωματικής και συναισθηματικής ανακούφισης και αποκατάστασης.

[14]

Επιπλέον επικεντρώνεται στη τέχνη του χορού. Αρχικά διευκρινίζει ότι ο χορός εκτελείται από μεμονωμένα άτομα ή ομάδες ατόμων με τη συνοδεία μουσικών οργάνων. Έπειτα παρουσιάζει τους δύο τύπους χορού. Ο πρώτος αποτελεί το είδος του χορού που εκτελείται από ανθρώπους σαν μαζική δραστηριότητα χωρίς κοινό ενώ το δεύτερο ορίζεται αυτό που είναι προορισμένο να παρουσιαστεί σε κοινό. Επιπλέον τονίζεται ότι ο χορός υπόκειται σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Η πρώτη αποτελεί την συναισθηματική έκφραση των χορευτών ενώ η δεύτερη την ευχαρίστηση του θεατή. Συμπεραίνει όρο ότι ο συγγραφέας θεωρεί ότι αντί για διαίρεση του χορού προτιμότερο θα ήταν να κλιμακώνεται από απλό σε σύνθετο κάτω από τις αντίστοιχες συνθήκες. Έπειτα αναφέρεται στο χορό των πρωτόγονων πολιτισμών. Αρχικά υπογραμμίζει ότι στις κοινωνικές και θρησκευτικές λειτουργίες ο χορός παίζει σημαντικό ρόλο σε ολόκληρη τη ζωή. Επίσης τα κριτήρια που διαλέγουν πρωτόγονου πολιτισμούς αφορούν παρά μόνο την επιστημονική τεχνική και οικονομική ανάπτυξη του πολιτισμού. Επιλέχτηκαν λοιπόν κατά βάση φυλετικές κοινωνίες. Τέλος ο χορός αποτελεί την κύρια μορφή κοινωνικής έκφρασης και θρησκευτικής λατρείας μια λειτουργική και πανταχού παρούσα τέχνη.

[15]

ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙΣαν λαός έχουμε υποστεί μέχρι ενός ορισμένου σημείου, την επιρροή όλων των πολιτισμών στη διαμόρφωση της μουσικής και του χορού κυρίως όμως μας έχουν επηρεάσει οι μεγάλοι μεσογειακοί πολιτισμοί της εποχής του χαλκού και του σιδήρου, καθώς και ο πολιτισμός της κλασικής Ανατολής.

ΑΙΓΥΠΤΙΟΙΟι πληροφορίες που παίρνουμε απ’ τα ιερογλυφικά κείμενα, καθώς και η παρατήρηση των γλυπτών απεικονίσεων των μνημείων, μας επιτρέπουν τη μελέτη των χορών που χόρευαν οι Αιγύπτιοι πολλούς αιώνες πριν από τη Χριστιανική εποχή. Ο χορός κατείχε μια σημαντική θέση στη ζωή τους, ειδικότερα στα πλαίσια θρησκευτικών τελετών. Οι Αιγύπτιοι αγαπούσαν τις ακροβασίες και τον αθλητισμό, χρησιμοποιούσαν χάλκινα κύμβαλα, τύμπανα, κοκάλινες κλακέτες, κρόταλα, φλάουτα και άρπες. Χόρευαν επίσης με τον ήχο της λύρας και με συνοδεία ψαλμωδιών. Στην Αίγυπτο εμφανίστηκαν για πρώτη φορά επαγγελματίες χορευτές αφοσιωμένοι στην αυλή των ηγεμόνων. Οι χορευτές προέρχονταν οι περισσότεροι από την πιο χαμηλή τάξη ή ήταν σκλάβοι, χόρευαν ομαδικά ή μεμονωμένα, ενώ δεν συναντάμε χορό σε ζευγάρια (άνδρας – γυναίκα)

[16]

Οι Αιγύπτιοι κυρίως εκτελούσαν:

Αστρικούς χορούς: Χοροί όπου οι χορευτές προσπαθούσαν να μιμηθούν τις κυκλικές κινήσεις των άστρων, του ήλιου και τις σελήνης. Ο αρχαιότερος αστρικός χορός είναι εκείνος που χορεύονταν από Αιγύπτιους ιερείς στους ναούς στα πλαίσια των μυστηρίων της Ίσιδας. Συναντάμε αυτό το χορό τόσο στους Πέρσες όσο και στους Ασσύριους. Χορούς που αναπαριστούσαν τις κινήσεις των φυτών (δέντρων ή καλάμων) κάτω από την επίδραση των φυσικών φαινομένων (π.χ. του ανέμου, της βροχής κ.λ.π.). Λατρευτικούς χορούς: Χορεύονταν κατά τη διάρκεια των τελετών που ήταν αφιερωμένες στις διάφορες θεότητες: Osiris, Hathor, Min κ.α ή κατά τη διάρκεια των μυστηρίων του βοδιού. Χορούς πένθους: Χαρακτηρίζονταν από το χτύπημα των χεριών ρυθμικά, ή τη θέση των χεριών πάνω από το κεφάλι. Χορούς των συμποσίων και θεατρικούς χορούς: Χοροί που συναντώνται αργότερα στην Αρχαία Ελλάδα.

ΕΒΡΑΙΟΙΔεν έχουμε πολλές μαρτυρίες για τη μουσική και το χορό των Εβραίων, εξαφανίστηκαν όπως και οι

[17]

περισσότερες εβραϊκές μορφές τέχνης. Είναι μάλλον απίθανο, στο αρχαίο Ισραήλ, οι άνδρες και οι γυναίκες να χόρευαν ελεύθερα μαζί: οι τελευταίες ήταν υποταγμένες σε αυστηρούς κανόνες και καμιά δε χόρευε έξω από το σπίτι της. Όπως αναφέρει ο RICHARD KRAUS στο βιβλίο του «η ιστορία του χορού», 1980, στην Ανατολική Ευρώπη κατά τη διάρκεια θρησκευτικών τελετών χόρευαν μόνο άνδρες, σύμφωνα με τη συνήθεια που καθιέρωσαν οι Ραββίνοι. Οι αρχαίοι Εβραίοι είχαν το χορό σε μεγάλη εκτίμηση και οι ψαλμοί μνημονεύουν όλα τα μουσικά όργανα. Ο Δαβίδ έπαιξε με τη λύρα του και χόρεψε μπροστά στην Κιβωτό και οι σημαντικές τελετές, οι μεγάλες χαρές, χαρακτηρίζονταν από θρησκευτικούς χορούς.ρούς.

ΙΝΔΟΙΟι χοροί της Ινδίας καθρεφτίζουν με αμεσότητα τον ινδικό πολιτισμό. Επιτρέπουν στον θεατή να έρθει σε επαφή με την μυστηριώδη, μαγευτική πλευρά της κουλτούρας της Ινδίας, αφού έχουν ασκήσει σημαντική επιρροή και σε άλλες μορφές τέχνης, όπως η ποίηση, η λογοτεχνία, το θέατρο, η μουσική, η γλυπτική και η αρχιτεκτονική. Αρχαιολογικά ευρήματα αποδεικνύουν ότι ο χορός υπήρχε στην Ινδία ήδη από το 6000 π.Χ!

[18]

Σύμφωνα με τις λαϊκές παραδόσεις, ο Brahma (ο δημιουργός του κόσμου για τους ινδουιστές) συνδύασε τη λογοτεχνία του Rig Veda, τα τραγούδια του Sama Veda, την έκφραση (abhinaya) του Yajur Veda και το συναίσθημα (rasa) του Atharva Veda, για να δημιουργήσει το natya, δηλαδή τον χορό. Τα θέματα που παρουσιάζονται στους χορούς είναι παρμένα από την ινδική μυθολογία, τους θρύλους και την λογοτεχνία και μπορεί να εμφανίζονται σε θρησκευτικές ή εορταστικές εκδηλώσεις, ανάλογα με το περιεχόμενό τους.Οι ινδικοί χοροί μπορούν να καταταχθούν σε δύο κατηγορίες, τους κλασσικούς   και τους παραδοσιακούς.Τα είδη των κλασσικών χορών παρουσιάζουν ποικιλία ανάλογα με τις διάφορες περιοχές της Ινδίας στις οποίες εντοπίζονται και αντιπροσωπεύουν τα ήθη και τα έθιμα της κάθε περιοχής ή μιας ομάδας ανθρώπων. Στην πλειοψηφία τους, οι χοροί έχουν θρησκευτικό περιεχόμενο και εκφράζουν τα εννέα rasas, που περιλαμβάνουν την ευτυχία (Hasya), τον θυμό (Krodha), την αηδία (Bhibasta), τον φόβο (Bhaya), την θλίψη (Shoka), το θάρρος (Viram), την συμπόνια (Karuna), τον θαυμασμό (Adbhuta) και τη γαλήνη (Shanta).Τα πιο δημοφιλή κλασσικά χορευτικά είδη είναι το Bharata Natyam της περιοχής Tamil Nadu, το Odissi   της Orissa, το Kathak από το Uttar Pradesh, το Kathakali   και το Mohiniyattam   από το Kerala, το Kuchipudi του Andhra Pradesh και το Manipuri του Manipur.

[19]

Όλοι οι κλασσικοί χοροί βασίζονται σε αυστηρούς κανόνες και πειθαρχία. Παραδοσιακά διαιρούνται στα ρυθμικά στοιχεία (nritta), τον συνδυασμό του ρυθμού και της έκφρασης (nritya) και την θεατρικότητα (natya). Το nritya συνήθως εκφράζεται μέσα από το βλέμμα, τις κινήσεις των χεριών και τις εκφράσεις του προσώπου και σε συνδυασμό με το nritta δομεί ένα κλασσικό χορευτικό πρόγραμμα.Οι παραδοσιακοί χοροί έχουν συνήθως εορταστικό περιεχόμενο και (σε αντίθεση με τους κλασσικούς χορούς) δεν είναι αυστηρά δομημένοι, χωρίς αυτό να μειώνει την πολιτισμική τους αξία. Χορεύονται κυρίως σε επίσημες, ή όχι τόσο επίσημες, εορταστικές εκδηλώσεις χαρίζοντας στιγμές διασκέδασης στο κοινό και στους χορευτές.

Ο κλασσικός Ινδικός Χορός ....

Ο Bharata Natyam είναι ένας κλασικός  Ινδικός χορός  που συνδυάζει μια καθαρά ρυθμική τεχνική, με τη θεατρική έκφραση και μίμηση αρχέγονων μύθων, συναισθημάτων και ιδεών.Τα ρυθμικά χτυπήματα των ποδιών, τα γεωμετρικά σχήματα του σώματος και η ταχύτητα, η συμβολική γλώσσα των χεριών και του προσώπου, η αναπνοή και η εναλλαγή κίνησης κι ακινησίας, η μουσική δεινότητα κι ο λόγος, η θεατρική περιγραφή μύθων ξετυλίγουν τους προσωπικούς μας μύθους σε μια διαδικασία ψυχοσωματικής κάθαρσης και ισορροπίας. Η διαδρομή είναι πάντα χορευτική,

[20]

ινδικά χρωματιστή, χαρούμενη και βαθειά θεραπευτική!

ΙΝΔΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Η πλούσια, γεμάτη φαντασία ινδική μυθολογία, αποτελεί ένα ανεξάντλητοαπόθεμα θεμάτων για τον ινδικό χορό. H γνώση της ινδικής μυθολογίας είναι απαραίτητη σε όποιον θέλει να ασχοληθεί με τον ινδικό χορό, μιά και οι ιστορίες που καλείται να αφηγηθεί είναι σε μεγάλο ποσοστό παρμένες απ’ αυτήν. Τα σύμβολα και οι μύθοι είναι το αποτέλεσμα των προσπαθειών που έκανε ο άνθρωπος από τις παλαιολιθικές του καταβολές γιανα καταλάβει τη φύση της δημιουργίας: τόσο την ομορφιά της, όσο και τη βιαιότητα και τη σκληρότητά της.

Οι χορογραφίες εμπνέονται από τους μύθους όπως αυτοί ξεδιπλώνονται μέσα από τοπία ανθρώπων, θεών και δαιμόνων. Τα τοπία αυτά δεν είναι ρεαλιστική αναπαράσταση εξωτερικών χώρων και αντικειμενικής πραγματικότητας, αλλά σύμβολα, φορείς ψυχικού υλικού και ενέργειας, θα μπορούσαμε να πούμε έκφραση δρωμένων σε βαθύτερα στρώματα ύπαρξης, στα βάθη του ασυνείδητου.

[21]

Στον Ινδικό χορό ο σκηνικός χώρος αντανακλά και συμπυκνώνει τον ψυχικό χώρο. Οι χορογραφίες εμπνέονται από τους μύθους όπως αυτοί ξεδιπλώνονται μέσα από τοπία ανθρώπων, θεών και δαιμόνων. Τα τοπία αυτά δεν είναι ρεαλιστική αναπαράσταση εξωτερικών χώρων και αντικειμενικής πραγματικότητας, αλλά σύμβολα, φορείς ψυχικού υλικού και ενέργειας, θα μπορούσαμε να πούμε έκφραση δρωμένων σε βαθύτερα στρώματα ύπαρξης, στα βάθη του ασυνείδητου.

Οι πανέμορφες στάσεις και κινήσεις του χορού αυτού αντλούν από ένα μακρινό ονειρικό παρελθόν, όπου τα σύμβολα λειτουργούσαν ως οδηγοί, δείχνοντας στους ανθρώπους τις σχέσεις τους με το αόρατο και με τη φαντασία. Είναι σύμβολα που, σε βαθύτερο επίπεδο, αφορούν όλους τους ανθρώπους, υπερβαίνοντας τη γεωγραφική, ιστορική ή πολιτισμική απόσταση.Η τέχνη αυτή (που προσφέρει μεγάλο πεδίο στην επιστημονική έρευνα, την εθνολογική, λαογραφική και λογοτεχνική), μεταφέροντάς μας σε προϊστορικές εποχές, μας δίνει δείγματα της αρχέγονης πανανθρώπινης παράδοσης.

[22]

Μερικές φορές συμβαίνει κάποιος επίδοξος μαθητής να ρωτά: «Μα δεν είναι απαραίτητο να πιστεύει κανείς στην ινδουιστική θρησκεία για να χορεύει κάποια απ’ αυτά τα κομμάτια, που έχουν λατρευτικό χαρακτήρα; Ότανκάποιος δεν είναι ινδουιστής, δεν υστερεί στην απόδοση; Δε νοιώθει άβολα;» Η απάντηση είναι πολύ απλά και εμφατικά όχι. Παλιά οι χορεύτριεςήσαν ιέρειες, σήμερα όμως ο χορός εξελίχθηκε και άλλαξε μορφή, χορευτέςκαι χορεύτριες είναι που ερμηνεύουν ένα ρόλο για την τέρψη και επιμόρφωση του κοινού.Είναι σαν να ρωτούσαμε την Κατίνα Παξινού, τον Μινωτή ή άλλους ηθοποιούς που διέπρεψαν στην αρχαία ελληνική τραγωδία, αν πίστευαν στο Δωδεκάθεο! Μπορεί να σας απαντούσαν: «Τη στιγμή που ερμηνεύω την Κλυταιμνήστρα, ναι!», με την έννοια ότι ο καλλιτέχνης την ώρα που βρίσκεται επί σκηνής γίνεται ένα με το ρόλο του, τον ζει. Από τηνάλλη, και βέβαια υπάρχουν πνευματικά νοήματα σε χορογραφίες, μουσική, ποίηση, όμως αυτά, όπως κάθε μορφή μεγάλης τέχνης, είναι συμβολικά και πανανθρώπινης αξίας, δεν περιορίζονται από τα στενά πλαίσια καμιάς συγκεκριμένης θρησκείας ούτε απαιτούν ο καλλιτέχνης να ανήκει κάπου για 

[23]

να μπορέσει να τα απολαύσει και να αποκομίσει πνευματικό όφελος απ’ αυτά.Το ίδιο ισχύει φυσικά για τον αποδέκτη. Αλίμονο αν έπρεπε το κοινό πουχειροκροτεί μιά παράσταση Μπάρατα Νάτυαμ να αποτελείται μόνον από ινδουιστές. Αν ήταν έτσι, δεν θα είχε αυτός ο χορός την παγκόσμια επιτυχία που γνωρίζει σήμερα!

Ένας και πολλοί – Mορφές της ινδικής μυθολογίαςΣύμφωνα με τον ινδικό τρόπο σκέψης, η απόλυτη πραγματικότητα, το ανώτατο Ον, η θεότητα που δεν μπορεί να συλληφθεί ούτε να περιγραφεί απόανθρώπινο νου, είναι πέρα από κάθε όνομα και κάθε μορφή, είναι μία και αναπόσπαστη. Παρ’ όλα αυτά, σε σχέση με την παγκόσμια και διαφοροποιημένηπραγματικότητα που ζούμε στην εμπειρική ζωή μας, παίρνει μιά τριπλή διάσταση, έχει τριπλή χρήση, και σε επίπεδο μικρόκοσμου και σε επίπεδο μακρόκοσμου: δημιουργία, συντήρηση και καταστροφή ή, ακριβέστερα, εκδήλωση, συντήρηση και επαναπορρόφηση. Στην ινδική μυθολογία, αυτές οι τρεις βασικές αρχές της δημιουργίας, αυτή η τριπλή δράση, προσωποποιείται συμβολικά από την τριάδα Μπράμα, Βίσνου και Σίβα. Κι όχιμόνον! Τιτάνιο έργο είναι η καταγραφή όλων των κύριων και δευτερευόντων

[24]

θεοτήτων και ουράνιων πλασμάτων που λατρεύονται στην Ινδία και κατοικούν τη γη, το νερό, τον πάνω και τον κάτω κόσμο, και τους έξι ουρανούς: ορισμένοι ισχυρίζονται πως μετριούνται όχι σε χιλιάδες ή εκατοντάδες χιλιάδων αλλά φθάνουν τα 330 εκατομμύρια.Οι Ινδοί τους αποκαλούν «θεούς», όμως σύμφωνα με τον ινδουισμό, οι πολλαπλές θεότητες δεν είναι παρά διαφορετικές εκφάνσεις του ενός και μόνου θεού του οποίου εκφράζουν τις διαφορετικές του ιδιότητες. Κάθε Ινδός επιλέγει έναν από τους θεούς ως προσωπική του θεότητα (shta devta)και τον λατρεύει κατά προτίμηση, θεωρώντας τον προστάτη του. Πράγμα που αντικατοπτρίζεται και από τους ναούς, που αφιερώνονται κυρίως σε μιάθεότητα, άσχετο αν σ’ αυτούς υπάρχουν αναπαραστάσεις και των υπολοίπων. Κι όμως αν ρωτήσει κανείς ακόμη και τον λιγότερο γραμματιζούμενο, αμέσωςθα απαντήσει πως πρόκειται για την ίδια Ανώτατη Δύναμη.Υπάρχει εξ άλλουένας περίφημος στίχος, στις Βέδες, που λέει: ekam sat, viprah bahudha vadanti (Σ’ αυτό που είναι η μοναδική αλήθεια, οι σοφοί δίνουν πολλά ονόματα”) Ας δούμε λοιπόν, συνοπτικά, τις κύριες μορφές του θείου, όπως 

[25]

τις παρέδωσε η ινδική μυθολογία. Πολλές από αυτές τις θεότητες ήταν αυτόχθονες, άλλες ήταν «εισαγωγής» (τις έφεραν οι Άρειοι, προέρχονται από την Περσία, τη Μέση Ανατολή κλπ….), και άλλες συνδυασμός των δύο. ΄Οπως οι θεοί της αρχαίας Ελλάδας και της αρχαίας Αιγύπτου, είναι ως επί το πλείστον ανθρωπόμορφοι, με ανθρώπινες αρετές και αδυναμίες, μερικοί όμωςζωόμορφοι ή ανάμεικτοι.Οι περισσότεροι έχουν περισσότερα από ένα ζευγάρια χέρια, στα οποία κρατούν τα συμβολικά τους αντικείμενα. Ο καθένας έχει ως «όχημα», κάποιο ζώο ή πουλί, και συμβολίζει τις διάφορεςδυνάμεις στις οποίες κυριαρχούν. Ας πούμε, ο ταύρος Νάντι που καβαλά ο Σίβα, συμβολίζει την τυφλή, πρωτόγονη δύναμη, καθώς και την αδάμαστη σεξουαλική ενέργεια του ανθρώπου – ιδιότητες που μόνον εκείνος μπορεί ναβοηθήσει τον άνθρωπο να δαμάσει.

BOLLYWOOD

Στην δεκαετία των 40, η χορογραφία στις ινδικές ταινίες μετατράπηκε σε ένα πολύ σημαντικό μέρος του ινδικού σινεμά. Η επίδραση αυτού αυξήθηκε όταν οι πρωταγωνιστές των ταινιών επιλεγόταν με βάση τις  χορευτικές τους ικανότητες και όχι την υποκριτική. Μεγάλο ποσοστό από 

[26]

τις κλασικές χορεύτριες κατέφυγε στον κινηματογράφο.

Αργά αλλά σταθερά, ο παραδοσιακός χορός εξασθενεί υπέρ μιας πιο ευέλικτης αλλά λιγότερο γνήσιας χορογραφίας. Στην δεκαετία του ’50 πρωτοπροβλήθηκε “item girl” ή “Danza Cabaret”, συνήθως σε bar ή δημοσίους χόρους και μερικές φορές ως μέρος εκδηλώσεων. Μέσω αυτών των γεγονότων, ο θεατής εισήχθη στο Δυτικό στυλ.

Στις δεκαετίες του ’60 και του ’70 η μουσική άρχισε να πρωταγωνιστεί τις ταινίες , βάζοντας τον χορό σε δεύτερο φόντο. Αλλά το 80 με τη γέννηση της μουσικής ντίσκο, ο χορός άρχισε και πάλι σταθερά να πρωταγωνιστεί στον Ινδικό κινηματογράφου. η αυστηρή εκπαίδευση των χορευτών που προέρχεται από την δεκαετία του 80 διατηρείται μέχρι και σήμερα με επιβλητικό τρόπο στις χορογραφίες του σύγχρονου κινηματογράφου.

Η οικονομική ανάπτυξη της Ινδίας από το ’90 και μετά, γέννησε το φαινόμενο των πλούσιων γάμων μεταξύ ινδουιστές, το οποίο αντικατοπτρίζεται και στον μεγάλο αριθμό ταινιών χορού. Πολυδάπανες 

[27]

παραγωγές, εξειδίκευση και επαγγελματισμός, χορογράφοι της διεθνούς εκπαίδευσης και καταρτισμένοι νέοι χορευτές, δεν ήταν πλέον απλά αξεσουάρ, αλλά σημαντικό μέρος του χορού. Bollywood CineΣήμερα, ο χορός Bollywood έχει διαμορφώσει το δικό του στυλ. Δανειζόμενος από την Δύση ελεύθερες κινήσεις και από την Ινδία πιο παραδοσιακές, ο χορός Bollywood μας αφηγείται παραδοσιακές ιστορίες με έντονο στίγμα τις πιο παραδοσιακές μορφές.

Ο χορός και η μουσική στις Ινδίες ήταν δεμένοι με τις θρησκευτικές και κοσμολογικές τους αντιλήψεις, σύμφωνα πάντα με τις πηγές που έχουμε τόσο από γλυπτές και ζωγραφικές παραστάσεις όσο και από τα ιερά βιβλία τους τις «Βέδες».Στην Ινδία ονομάζουν τον θεό Shiva «Nataraza», δηλαδή βασιλιά του χορού. Είναι ο θεός που τον παριστούν με τέσσερα χέρια μέσα σε μια ρόδα, ο οποίος χορεύοντας δημιουργούσε και κατέστρεφε τους κόσμους σ’ έναν αέναο κύκλο.«Ο θεός μας, λέει ένας ιερός ύμνος στην Ινδία, είναι ο θεός του χορού που όπως η φωτιά αγκαλιάζει τα ξύλα, ακτινοβολεί τη δύναμη του μέσα στο πνεύμα και στην ύλη και τα παρασύρει σε ένα κύκλο μέσα στο χορό».Ο χορός του Shiva εκφράζει τις πέντε θεϊκές δραστηριότητες: τη συνεχή δημιουργία του κόσμου,

[28]

τη διατήρησή του, την καταστροφή του, την αναδημιουργία του και τέλος τη σωτηρία ή την απελευθέρωση.

Ο χορός στην αρχαία ΕλλάδαΤρία είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του ελληνικού χορού:1.Ένας συνδυασμός προφορικών και μη όψεων 2.Η μιμητική του διάσταση 3.Η ιδιαίτερα παιχνιδιάρικη φύση αυτής της πιο σοβαρής μορφής τελετουργικής επικοινωνίας.Ο χορός και το τραγούδι έχουν δύο δεσμούς οι οποίοι είναι ο ρυθμός και η κίνηση. Στην αρχαία Ελλάδα υπήρχαν διάφοροι χοροί π.χ. Η φυλή που ετοιμάζεται να πολεμήσει ,θα χορέψει πολεμικό χορό.

ΟΙ κυνηγοί,με τη σειρά τους,θα πιάσουν το θήραμά τους με παντομίμα.Στα έργα του Πλάτωνα ο χορός και η έννοια της μίμησης έχει πολλά νοήματα.Υπάρχει διάχυτη πεποίθηση στην αρχαία Ελλάδα πως ο χορός είναι μια ευκαιρία για παρεμβολή της θεικης θέλησης στα ανθρώπινα πράγματα.Η ερμηνεία του θεικού και του ανθρώπινου στο χορό είναι εμφανής στην ουσία της λέξης χορός και του σχετικού ρήματος χορεύω,που

[29]

σημαίνει χορεύω χορικό ή κυκλικό χορό.Ο χορός και τα παράγωγά του συνήθως χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τη χορογραφική δραστηριότητα θεοτήτων όπως ο Διόνυσος,ο Απόλλων ή η Άρτεμις.

[30]

Μεσαιωνικοί Χοροί

Saltarello

Πολύ ζωηρός χορός ιταλικής προέλευσης. Υπάρχουν περιγραφές του χορού από το 14 αιώνα στις οποίες τα μέτρα ποικίλλουν (6/8,3/4,4/4). Η μουσική του αποτελείται από 4 επαναλαμβανόμενες φράσεις όπως στην estampie. Κατά το 16 αιώνα το saltarello μοιάζει πολύ με η galliard ( χορός της αναγέννησης ). Συνήθως ένα από τα δύο είδη χρησιμοποιούνταν στην pavane (χορός της αναγέννησης που αργότερα έδωσε τη θέση του στη διαδοχή των χορών allemande-courante). Ο τρόπος που χορεύονταν το saletrello ήταν διαφορετικούς στους ευγενείς και στον απλό κόσμο. Έμεινε δημοφιλείς έως το 19 αιώνα. Για την ακρίβεια, τα βασικά του βήματα χρησιμοποιούνταν και σήμερα στους παραδοσιακούς χορούς

Ο μεσαιωνικός χορός του Αγίου Βίτου

Πρέπει να ήταν τέτοια εποχή πριν αρκετούς αιώνες βέβαια ,όταν στην πόλη Άαχεν της Γερμανίας ξέσπασε μια παράξενη επιδημία που σιγά σιγά μεταδόθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο μέχρι τη Μαδαγασκάρη. Οι λεπτομέρειες σχετικά με την εμφάνιση εκείνης της επιδημίας είναι πολύ ασαφείς. Σύμφωνα ,όμως, με τις ελάχιστες γραπτές μαρτυρίες από εκείνη την περίοδο, μαθαίνουμε ότι η επιδημία αυτή είχε ως κύριο σύμπτωμα το ξέφρενο

[31]

χορό μέχρι τελικής πτώσης . Έκτοτε, μάλιστα, έμεινε αυτή η επιδημία γνωστή ως «Χορός του Αγίου Βίτου» ή «Μακάβριος Χορός». Τότε, το 1374, ολόκληρες ομάδες πολιτών, που συχνά έφταναν αρκετές χιλιάδες άτομα, άρχιζαν να χορεύουν χωρίς έλεγχο και χωρίς διακοπή. Ο τρελός τους χορός διαρκούσε πολλές ημέρες και σε κάποιες περιπτώσεις εβδομάδες ή μήνες. Κάποιοι από τους παραδομένους στη μανία χορευτές χόρευαν μέχρι να καταρρεύσουν από εξάντληση ή ακόμα να πεθάνουν, ενώ άλλοι λιποθυμούσαν, πεθαιναν καρδιακή προσβολή ή εγκατέλειπαν με τα κόκαλα τους κομματιασμένα.

[32]

Ο χορός Jazz Ο χορός Jazz θεωρείται παγκοσμίως ένα από τα πιο σημαντικά είδη χορευτικής εκπαίδευσης, ταυτόχρονα με το κλασσικό μπαλέτο και τον σύγχρονο χορό, καθώς αναπτύσσει σημαντικές γραμμές, ταχύτητα στην κίνηση, μικρές και κοφτές κινήσεις, εκρηκτικότητα, διαφορετικές ποιότητες, όπως επίσης και έκφραση στους χορευτές, που θέλουν να έχουν ολοκληρωμένες σπουδές χορού.Από την jazz (χορός) προέκυψαν άλλοι χοροί όπως το Cakewalk, το Charleston, το Jitterbug, το Swing και το Lindy Hop, που είναι ζωηροί και ενεργητικοί χοροί.

[33]

ΜπαλέτοΤο μπαλέτο (ή μπαλλέτο, αλλά και κλασικός

χορός) είναι είδος χορού, με καταγωγή από την Ιταλία του 15ου αιώνα, το οποίο αργότερα

εξελίχθηκε στη σκηνική του μορφή, κυρίως στη Γαλλία και τη Ρωσία. Στην πρώιμη μορφή του

απουσίαζε η χρήση σκηνικών και λάμβανε χώρα σε μεγάλες αίθουσες συναθροίσεων, όπου οι θεατές καταλάμβαναν τις θέσεις μπροστά και εκατέρωθεν

της σκηνής.

Έκτοτε έχει εξελιχθεί σε είδος χορού υψηλών

τεχνικών απαιτήσεων, με δική του ορολογία και δομική σύσταση. Η μουσική συνοδεία είναι κατά

κύριο λόγο από το ρεπερτόριο της κλασικής μουσικής, ενώ πολλοί συνθέτες έχουν γράψει

μουσική ειδικά γι' αυτόν τον σκοπό. Το μπαλέτο διδάσκεται σε σχολές ανά τον κόσμο, σε καθεμία

από τις οποίες εναποτίθενται στοιχεία του πολιτισμού και της ιδιοσυγκρασίας του κάθε λαού.

[34]

Ο χορός αυτός καθ’ εαυτός καθορίζεται στα βήματα και τις κινήσεις του, ως μέρος μιας διεργασίας που ονομάζεται χορογραφία, η οποία με τη σειρά της

εκτελείται από επαγγελματίες του χώρου και περιλαμβάνει άλλες μορφές καλλιτεχνικής

έκφρασης, όπως την ηθοποιία και τη μιμητική. Θεωρείται μία από τις πλέον υψηλόβαθμες τέχνες,

που απαιτεί πολυετή εξάσκηση ώστε να φτάσει κανείς σε επαγγελματικό επίπεδο. Η πιο γνωστή και δημοφιλής απόχρωση του μπαλέτου είναι αυτή που

αναπτύχθηκε την εποχή του Ρομαντισμού (το λεγόμενο Ballet blanc =λευκό μπαλέτο), κατά την

οποία το βάρος πίπτει στην κορυφαία του χορού (τη λεγόμενη πρίμα μπαλαρίνα), που ως

πρωταγωνιστικός ρόλος αποκλείει την ανάδειξη σχεδόν όλων των άλλων· καλείται να εκτελέσει

δύσκολες τεχνικές, που περιλαμβάνουν κατακόρυφη κίνηση στηριζόμενη στα δάκτυλα του

ποδιού (en pointe), πιρουέτες και λοιπές ακροβατικές κινήσεις δεξιοτεχνίας, ενώ έχει

καθιερωθεί η ένδυσή της με τη λεγόμενη γαλλική τουτού (κοντό φόρεμα από λευκό τούλι που

αφήνει εκτεθειμένους τους μηρούς και επιτρέπει έτσι την ελευθερία κινήσεων). Η εξέλιξη του

μπαλέτου περιλαμβάνει τα είδη του εξπρεσιονιστικού και νεοκλασικού μπαλέτου,

αλλά και στοιχεία του σύγχρονου χορού.

[35]

Ιστορικά στοιχεία

Στις απαρχές του μπαλέτου κατά την Ιταλική Αναγέννηση, ο εν λόγω χορός αποτέλεσε χορευτική παράφραση της ξιφασκίας· σύντομα εξήχθη στη γαλλική αυλή τηςΑικατερίνης των Μεδίκων, ενώ επί Λουδοβίκου ΙΔ΄ τα επί μέρους στοιχεία του καθορίστηκαν από τον Πιέρ Μπωσάν (Pierre Beauchamp). Το 1661 ιδρύεται ο πρώτος χορευτικός θίασος (το λεγόμενο Corps de ballet), το Μπαλέτο της Όπερας των Παρισίων (Ballet de l'Opéra de Paris), ως παράρτημα στη Βασιλική

[36]

Ακαδημία Χορού(Académie Royale de la Danse)· στην «καθέλκυση» αυτή οφείλεται και η ευρεία χρήση της γαλλικής γλώσσας στο λεξιλόγιο του μπαλέτου. Στον 18ο αιώνα, παρά τις μεταρυθμίσεις του Ζαν-Ζωρζ Νοβέρ, το μπαλέτο εξέπεσε σε παρακμή στη Γαλλία μετα το 1830, ωστόσο συνεχίστηκε στην Ιταλία, τη Ρωσία και τη Δανία. Επιστρέφει στο ευρωπαϊκό προσκήνιο λίγο πριν τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο, μέσω ενός ρωσικού θιάσου, τα περίφημα πλέον Ρωσικά Μπαλέτα του Σεργκέι Ντιάγκιλεφ· ο εν λόγω θίασος αποτέλεσε καταφύγιο για πολλούς Ρώσους χορευτές, σε μια εποχή που η ανησυχία και η πείνα ήταν σε έξαρση, αποτέλεσμα και της Οκτωβριανής Επανάστασης των Μπολσεβίκων. Μαζί τους μεταλαμπάδευσαν στη Δυτική Ευρώπη τους χορογραφικούς και υφολογικούς νεωτερισμούς, που άνθιζαν άλλοτε υπό τη βασιλεία των Τσάρων.

[37]

Τον 20ό αιώνα, το μπαλέτο αποτελεί μείζονα παράγοντα επιρροής στο πλαίσιο του σκηνικού χορού γενικότερα, και ταυτόχρονα διευρύνει τα υφολογικά του στοιχεία. Ο Αμερικανός χορογράφος George Balanchine εδραιώνει αυτό που πλέον αναγνωρίζεται ως νεοκλασικό μπαλέτο, ενώ περαιτέρω εξελίξεις περιλαμβάνουν το σύγχρονο χορό, το μετα-στρουκτουραλιστικό μπαλέτο, όπως κυρίως εκφράζεται μέσα από το έργο του Αμερικανού William Forsythe, ο οποίος εδρεύει στη Γερμανία.

Κλασσικό Μπαλέτο

Το κλασικό μπαλέτο θεωρείται ως το πλέον δομημένο από τα είδη μπαλέτου, καθώς έχει ως βάση τις παραδοσιακές χορευτικές τεχνικές. Οι παραλλαγές του έχουν καθοριστεί μέσα από διάφορες σχολές, όπως τη Γαλλική Σχολή, τη Δανέζικη Σχολή Bournonville, την Ιταλική Σχολή και τη Ρωσική Σχολή· τα βασικά στοιχεία αμφότερων των δύο τελευταίων εκφράζονται εν πολλοίς στη διδακτική μεθοδολογία του Ιταλού χορογράφου και θεωρητικού Κάρλο Μπλάσις. Πλάι στις δύο κυριότερες Σχολές, τη Γαλλική και τη Ρωσική, αξιομνημόνευτες θεωρούνται η Σχολή Balanchine της Νέας Υόρκης και στην Αγγλία η Βασιλική Ακαδημία Χορού και το Βασιλικό Μπαλέτο, που βασίζονται στη μέθοδο Cecchetti. Οι δε πρώτες πουέντ ήταν στην πραγματικότητα παπούτσια χορού (κοινώς λεγόμενες και μπαλαρίνες) με ενισχυμένη μύτη, ώστε η

[38]

μπαλαρίνα να μπορεί να σταθεί στα ακροδάκτυλα, δίνοντας την εντύπωση ότι αιωρείται.Σήμερα, υπάρχουν τρία διαφορετικά είδη παπούτσια για το μπαλέτο. Το πρώτο είναι οι κλασσικές μπαλαρίνες όπου είναι απαραίτητες για όλες τις μπαλαρίνες. Στη συνέχεια είναι τα καρακτέρ (charactères) όπου συνήθως τα φορούν οι μπαλαρίνες οι οποίες συμπλήρωσαν τα πρώτα έτη διδασκαλίας και τέλος, είναι τα πουέντ(Pointe) που συνήθως χρησιμοποιούνται σε υψηλότερο επίπεδο διδασκαλίας.

Ορισμένοι βασικοί κανόνες του κλασικού μπαλέτου:

Η ποζισιόν (θέση) πλιέ (plié) χρησιμοποιείται σε όλες σχεδόν τις ασκήσεις.

Όταν τα πόδια δεν πατούν στο έδαφος, είναι πάντα τεντωμένα στις μύτες.

[39]

Όταν το πόδι δεν είναι λυγισμένο, πρέπει να είναι εντελώς τεντωμένο.

Ζωτικής σημασίας είναι η στάση του σώματος, η ευθυγράμμιση και η τοποθέτηση.

Ο πλήρης έλεγχος των κινήσεων ολόκληρου του σώματος.

[40]

Σύγχρονος Χορός

Η ιστορία του σύγχρονου χορού ξεκίνησε στην Αμερική στα τέλη του 1920 ως μία μορφή αντίδρασης στις αυστηρές δομές του μπαλέτου. 

Η γυναίκα που έθεσε τα θεμέλια του σύγχρονο χορού θεωρείται από πολλούς ότι ήταν η Isadora Duncan. Η Duncan απέρριψε τους κανόνες που επέβαλλε το μπαλέτο

[41]

στην τεχνική εκτέλεση των βημάτων, στην ενδυμασία και στο στήσιμο των χορευτών, θεωρώντας ότι έρχονταν σε αντίθεση με την ανθρώπινη φύση. Έχοντας αρκετούς υποστηρικτές, ίδρυσε την δική της σχολήχορού στην οποία δίδασκε η ίδια ενθαρρύνοντας τους μαθητές της να χρησιμοποιούν τον χορό ως μέσο έκφρασης και ελευθερίας.  Το μπαλέτο του 19ου αιώνα είχε αρχίσει να χάνει την προηγούμενη λάμψη του, έτσι πολλές χορεύτριες ακολούθησαν τα βήματα της Isadora απορρίπτοντας το κλασσικό μπαλέτο και υιοθετώντας τον σύγχρονο χορό. Μερικές από τις πιο σημαντικές χορεύτριες που επηρέασαν την εξέλιξη του σύγχρονου ήταν η Helen Tamiris, και η Martha Graham.

Η Helen Tamiris υπήρξε χορεύτρια του Metropolitan Opera Ballet, αλλά στράφηκε στον σύγχρονο όταν

[42]

γνώρισε την μέθοδο της Duncan. Η ίδια πίστευε ότι κάθε χορευτής πρέπει να χρησιμοποιεί τα δικά του εκφραστικά μέσα στον χορό και γι' αυτό δεν ανέπτυξε κάποιο προσωπικό στιλ ή τεχνική.

Η Martha Graham η οποία δημιούργησε την δική της γλώσσα σώματος για να εκφράσει το πάθος, την οργή και την ανθρώπινη ευτυχία. Στήριξε τον χορό της στις φυσικές κινήσεις του σώματος, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην σύσπαση και την χαλάρωση των μυών, με αποτέλεσμα οι κινήσεις της να είναι κοφτές και δυναμικές.

[43]

Από το 1980 και μετά ο σύγχρονος χορός δέχτηκε επιρροές από την κουλτούρα της Λατινικής Αμερικής και της Ευρώπης και εξελίχθηκε σε θεατρικό στιλ που επηρέασε και άλλα είδη χορού, όπως το μπαλέτο και τους ballroom χορούς. 

[44]

ORIENTAL

Ο χορός οριεντάλ (ή χορός της κοιλιάς, όπως είναι ως επί το πλειστόν γνωστός στον δυτικό κόσμο) είναι ο σημερινός χορός της ανατολής.Παρότι φαινομενικά ο χορός της κοιλιάς είναι αρκετά ελεύθερος, στην πραγματικότητα διέπεται από αυστηρούς κανόνες, και είναι εκτελεστικά ιδιαίτερα δύσκολος.Υπάρχουν πολλά είδη χορού της κοιλιάς, ανάλογα με τη μουσική, την προέλευση και το επιθυμητό αισθητικό αποτέλεσμα.Είναι ο αρχαιότερος χορός για τη θηλυκή υπόσταση και τη γυναικεία ιδιοσυγκρασία.Από έγκυρους αρχαιολόγους και ιστορικούς όπως ο William Lawller προέρχεται από την Ελλάδα και τις τελετουργίες γονιμότητας προς τιμήν των Θεών όπως η Αφροδίτη, η Αστάρτη, η Άρτεμις (για τα πιο μικρά κορίτσια από 8 μέχρι 12 ετών). Ήταν εξάσκηση ευγονίας και θηλυκότητας που μεταξύ τους και μόνο γυναίκες τις βραδιές της πανσέληνου έκαναν τελετουργικά και αφιερώματα στις θεές.Καμβύρια μυστήρια: Δεν γνωρίζουμε πολλά για τα Καμβύρια μυστήρια, λέγεται πως το τελετουργικό τους ήταν αυτός ο χορός της ευγονίας. Στο μαντείο της Δωδώνης, η πριγκίπισσα της Ηπείρου Ολυμπία, (μητέρα του Μ.Αλεξάνδρου)απόγονος του Ηρακλή και ιέρεια του Διονύσου συμμετείχε σ αυτά. Επίσης λέγεται πως φυλάσσονταν φίδια (φαλλικό σύμβολο)σε καλάθια από κισσό και σε δεδομένη στιγμή απελευθερώνονταν για να μιμούνται οι ιέρειες τις κινήσεις τους.Και έχει εξαπλωθεί μέχρι σήμερα παντού .La danza

[45]

de fertilida (λένε οι κάτοικοι της Βραζιλίας για τη σάμπα τους, που η ρίζα της είναι αυτή του χορού της ευγονίας. Δηλαδή του χορού της κοιλιάς.)

Το Φλαμέγκο έχει επίσης τη ρίζα του στο χορό της ευγονίας λόγω της κίνησης των γοφών. Μετά την πτώση του Βυζαντίου οι άρχοντες αιχμαλώτισαν τις μορφωμένες (γιατί μόρφωση ήταν και ο χορός )και όμορφες γυναίκες και τις υποχρέωναν να χορεύουν μπροστά τους. Ηταν κατά κάποιο τρόπο εξεφτελιστικό να χορεύουν μπροστά σε ανδρικά μάτια. Ήταν δηλαδή αιχμάλωτες,σκλάβες. Κάπως έτσι έγιναν τα χαρέμια. Οι Αγάδες οι Πασάδες και οι Σουλτάνοι μπορούσαν έτσι να διαλέξουν την πιο επιδέξια κοιλιά να τους χαρίσει έναν διάδοχο.Ο χορός της κοιλιάς δεν έχει το χαρακτήρα

[46]

παραδοσιακού χορού αλλά έχει εξαπλωθεί παντού στον κόσμο γιατί είναι στη φύση της γυναίκας σχεδόν στο D.N.A.της. Είναι μία καλή εξάσκηση για τη γυναίκα να λύσει τη θηλυκότητα της, το σώμα της και το χαρακτήρα της. Είναι γοητευτικός να τον βλέπεις γιατί έχει μία σεμνή πρόκληση και ομορφιά.

[47]

HIP HOP

Το Χιπ χοπ αναπτύχθηκε σε υποβαθμισμένες περιοχές των ΗΠΑ, όπως το Μπρονξ στη Νέα Υόρκη και σε άλλες μεγάλες πόλεις όπου υπήρχε μεγάλη ανεργία και φτώχεια. Τα 4 στοιχεία δεν αναπτύχθηκαν την ίδια χρονική στιγμή αλλά σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Οι ρίζες του ανάγονται στην δεκαετία του '70, όταν άρχισαν τα πρώτα δειλά δειλά βήματα.Ο όρος Χιπ χοπ:Η πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκε η έννοια του χιπ χοπ γραπτά ήταν στην εφημερίδα "The Village Voice" από τον Steven Hager.Μπι-ΜπόϊνγκΤο Μπι-Μπόϊνγκ είναι είδος χορού. Οι πρώτοι breakdancers, χορευτές Μπρέικ ντανς, εμφανίστηκαν το 1973 και ήρθε ως δια μαγείας και έλυνε τις διαφορές μεταξύ συμμοριών. Έτσι, σε αυτούς τους δρόμους, του Νότιου Μπρονξ, ξεκίνησε το b-boying πραγματικά. Συχνά, οι καλύτεροι Breakers αντίθετων συμμοριών "πολεμούσαν" αντί να παλεύουν. Τα πρώτα battles μάλιστα γινόντουσαν σε χλοοτάπητα. Με αυτό τον τρόπο θα μπορούσε η μάχη να αποδείξει τη καλύτερη συμμορία, αρκετές ήταν οι φορές όπου ο χαμένος συμφωνούσε ότι δεν θα ξαναπερνούσε από την γειτονιά του νικητή. Τις περισσότερες φορές αγώνες ήταν απλά για τον σεβασμό του άλλου. Δυστυχώς, αυτές οι μάχες δεν σταματούσαν πάντα τις εχθροπραξίες των συμμοριών ενώ συχνά προκαλούσαν πραγματικές "μάχες".

[48]

Αρχικά ο χορός ονομαζόταν Μπι-Μπόινγκ. Αργότερα αποδόθηκε ο όρος breakdance από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ο οποίος και καθιερώθηκε μέχρι και σήμερα.

Break Dance

To Break dance ή αλλιώς B-boying είναι ένα είδος του χορού που περιέχεται στο Street Dance  και δημιουργήθηκε στην Νέα Υόρκη από νέους Αφροαμερικανούς και Λατίνους την δεκαετία του 1970.Για να κερδίσει την προσοχή και την δημοτικότητα στα μέσα ενημέρωσης,ο χορός αυτός εξαπλώθηκε παγκοσμίως στην Νότια Κορέα,στην Αγγλία,στην Γερμανία,στην Γαλλία,στην Ρωσία και την Ιαπωνία.Το Break dance αποτελείται από τέσσερα βασικά στοιχεία:τοtoprock,downrock,power moves και freezes.O χορός αυτός περιέχει Χιπ χοπ  και breakbeats παρ' ότι οι σύγχρονες τάσεις επιτρέπουν μια ευρύτερη ποικιλία μουσικής.

Ένας επαγγελματίας χορευτής ονομάζεται b-boy ή b-girl ή breaker .Ωστόσο,ο όρος "Break dance"

[49]

χρησιμοποιείται για να δηλώσει τον χορό "B-boying" και το "breaking" οι οποίοι είναι και οι αρχικοί του.

Ιστορία του Break Dance:Πολλά στοιχεία του b-boying φαίνονται και σε άλλες κουλτούρες πριν από το 1970.Όσον αφορά τις πολεμικές τέχνες,το b-boying μοιάζει με τις κινήσεις που βρέθηκαν στην Βραζιλιάνικη πολεμική τέχνη Καποέιρα που τέθηκε το 1500. Ωστόσο,ο πρωτοπόρος Richard "Crazy Legs" Colon και ο Kenneth "Ken Swift" Gabbert,που ήταν και οι δύο μέλη του Rock Steady Crew,είπαν ότι ποτέ δεν είχαν δει την πολεμική τέχνη Καποέιρα όταν ήταν μικροί:επικαλούνται τον James Brown και Kung-Fu ταινίες ως επιρροές αντ 'αυτού.Πολλές ακροβατικές κινήσεις του b-boying,όπως η "φωτοβολίδα",δείχνουν να έχουν σχέση με την γυμναστική.Ένας Άραβας χορευτής του street dance που έκανε ακροβατικές κινήσεις headspins καταγράφηκε από τον Thomas Edison το 1898.Ωστόσο,δεν ήταν μέχρι την δεκαετία του

[50]

1970 που το b-boying αναπτύχθηκε ως ένα καθορισμένο στυλ χορού.

Επιμέρους παρακλάδια του hip hop είναι :1)Krump2)DancehallΜεταγενέστερη ονομασία Ragga. Μια από τις σημαντικότερες χορεύτριες είναι η Laure Courtellemont.3)Waacking4)Voguing / Vogue 5)Locking6)PoppingΔιάσημοι χορευτές popping είναι: Zapp, Dayton, Dazz Band και ο Cameo

[51]

7)Tatting8)HouseΣημαντικοί χορευτές είναι: Ejoe Wilson, Brian "Footwork" Green, Tony McGregor, Marjory Smarth, Caleaf Sellers, "Brooklyn" Terry Wright, Shannon Mabra, Tony "Sekou" Williams, Shannon Selby (aka Shan S), Voodoo Ray και άλλοι. 9)Jazz / Funk Δημιουργοί του Jazz-Funk ήταν:  Breeze McK rieth, Kenny Wellington

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΧΟΡΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

[52]

Ένας ορισμός της έννοιας του χορού δεν είναι ούτε βοηθητικός αλλά ούτε και είναι εύκολο να βρεθεί. Ο χορός είναι κίνηση, η κίνηση δεν είναι αποκλειστικό χαρακτηριστικό του χορού είναι και της γυμναστικής. Ο χορός είναι ένα είδος κίνησης που έχει μια αισθητική και δεν εκπέμπει απλά μια πληροφορία αλλά είναι ένα μέσο έκφρασης, επικοινωνίας, ένας λόγος που βγαίνει από το σώμα.

Aυτό λοιπόν που διαφοροποιεί το χορό από την γυμναστική είναι το περιεχόμενο μέσα στο οποίο οι δραστηριότητες πραγματοποιούνται και

[53]

κατανοούνται και οι έννοιες που χρησιμοποιούνται για την κριτική και κατανόηση αυτών των δραστηριοτήτων. Σημαντικό είναι να διαφοροποιήσουμε τις έννοιες δράσης και κίνησης του σώματος. Η κίνηση του σώματος έχει την βάση της στην φυσιολογία, ενώ η δράση έχει συγκεκριμένο στόχο και στην περίπτωση του χορού καλλιτεχνικό στόχο. Η περιγραφή της κίνησης θα εστιάσει σε εξηγήσεις από τις φυσικές επιστήμες, ενώ η εξήγηση της δράσης έχει την βάση της σε διάφορα αίτια. Δηλαδή πίσω της υπάρχει ένα κίνητρο, ένας λόγος, μια επιλογή, μια απόφαση. Μια δράση μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους και ο καθένας να βασίζεται σε διαφορετική αιτία. Άρα, η περιγραφή δράσεων εξαρτάται από το περιεχόμενο. Στο περιεχόμενο του χορού ως τέχνη, οι συμμετέχοντες είναι δημιουργικοί δημιουργώντας χορό, είναι δεσμευμένοι με την καλλιτεχνική παράσταση όταν παρουσιάζουν χορό και παρατηρούν χορό για να τον εκτιμήσουν ως καλλιτεχνικό, αισθητικό και πολιτισμικό φαινόμενο. Αυτό σημαίνει να συμπεριφερόμαστε στο χορό ως τέχνη.

Ο ΧΟΡΟΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

[54]

Ο χορός ως μορφή τέχνης μέσα στο Αναλυτικό Πρόγραμμα έχει ως στόχο την ανάδειξη της πολιτισμικής διάστασης στην εκπαίδευση και την αναζωογόνηση του πυρήνα της καθημερινής σχολικής δράσης. Ο χορός-κίνηση φιλοδοξεί να αποκαταστήσει μια αυθεντική επικοινωνία του παιδιού με το ιστορικό-κοινωνικό και πολιτισμικό του περιβάλλον. Μέσα στο πλαίσιο της γενικής παιδείας, ο χορός δεν στοχεύει άμεσα στην ανάπτυξη ειδικών χορευτικών δεξιοτήτων αλλά στη χρήση του σώματος ως εργαλείο για δράση, επικοινωνία και δημιουργικότητα. Ο δημιουργικός χορός δίνει την ευκαιρία στο δάσκαλο να αναπτύξει δημιουργικές σχέσεις με τους μαθητές του και να εμπλουτίσει το διδακτικό ‘ρεπερτόριο’ του. Βοηθά το παιδί να γνωρίσει και να αναπτύξει τις ικανότητες του, να έρθει σε επαφή με τα συναισθήματα του. Τότε έρχεται σε ουσιαστική επαφή-σχέση με τα αντικείμενα και τον άνθρωπο. Η αντίληψη αυτή αναζητά την ευχαρίστηση μέσα από τη γνώση, καλλιεργεί την φυσική περιέργεια του παιδιού, προβάλει τη δημιουργικότητα του και αποζητά την βελτίωση της ικανότητας του για επικοινωνία σε όλα τα επίπεδα. Η αναζήτηση επομένως της αισθητικής διάστασης της διδακτέας ύλης και η συναφής καλλιτεχνική δραστηριότητα, αναδεικνύονται σε

[55]

εναλλακτική διαδικασία διερεύνησης των θεμάτων της τέχνης στην εκπαίδευση. Ο χορός έτσι μπορούμε να πούμε ότι συμβάλει στην καλλιτεχνική και αισθητική αγωγή του παιδιού. Η καλλιτεχνική αγωγή ασχολείται με την ικανότητα των παιδιών να αναπτύσσουν και να κάνουν κριτικά σχόλια για το χορό. Εξερευνούν ιδέες και δοκιμάζουν τρόπους παρουσίασης τους και έτσι κερδίζουν γνώση για την φύση του χορού. Έτσι μέσα από αυτή την γνώση αποκτούν εμπειρία και γνώση για τα στοιχεία σώμα-χώρος-χρόνος-σχέσεις. Η αισθητική αγωγή ασχολείται με την ‘συνεχή’ γνώση της ποιότητας των αντικειμένων και των δραστηριοτήτων. Είναι ένας τρόπος να εμπλουτίσουν την ζωή αυτών που τη παρατηρούν και την βιώνουν. Με το να κοιτούν ο ένας τη δουλειά του άλλου και έχοντας καθοδήγηση από τον εκπαιδευτικό τους, οι μαθητές ενθαρρύνονται να βρουν λόγια να περιγράψουν την δουλειά τους και να την εκτιμήσουν αισθητικά. Αυτό σημαίνει ότι οι μαθητές αποκτούν την αίσθηση της ενότητας, που περιγράφεται μέσα από την παρατήρηση και εκτίμηση της δουλειάς τους. Η ουσία είναι ότι μια ‘καλή’ και αποτελεσματική παράσταση-παρουσίαση του χορού πρέπει να

[56]

στηρίζεται στο πως τα παιδιά κατανοούν την χορογραφία και το περιεχόμενο της.

Είναι αναγκαία επομένως η προβολή μιας άλλης, νέας αντίληψης στον τρόπο που προσεγγίζονται, παρουσιάζονται και αναλύονται τα γνωστικά αντικείμενα στην εκπαίδευση. Γενικότερα το αντικείμενο όλων των μεθόδων διδασκαλίας χορού πρέπει να στηρίζεται:

• Στην ανάπτυξη ολόκληρης της ανθρώπινης νοημοσύνης

• Ανάπτυξη δημιουργικότητας

• Εξερεύνηση αξιών

• Κατανόηση πολιτισμικών αλλαγών και διαφοροποιήσεων

• Ανάπτυξη κινητικών, και αισθητικών ικανοτήτων

Ο γενικός δάσκαλος χρειάζεται να έχει επαρκείς γνώσεις μέσο εκπαίδευσης και εμπειρίας να κατανοήσει την αξία του χορού σαν μέρος ενός ευρύτερου σχολικού προγράμματος και να αναγνωρίζουν και να εκτιμούν την καλλιτεχνική ποιότητα στην χορευτική δουλειά των παιδιών. Έτσι στόχος θα είναι η απόλαυση, που προκύπτει μέσω της κίνησης, στη σχολική καθημερινότητα και η ανάπτυξη δημιουργικών

[57]

σχέσεων με τους μαθητές του. Οι δάσκαλοι ειδικότητας (χορευτές) πρέπει να είναι ικανοί να προσφέρουν πρακτική εμπειρία στο χορό και να είναι ικανοί να ανταποδίδουν την ειδίκευση τους σε μη ειδικούς συναδέλφους, περιλαμβανομένου την εισαγωγή στους χορούς άλλων πολιτισμών ως σημαντικό μέρος μιας πολυπολιτισμικής εκπαίδευσης.

• Εμπειρικά φαίνεται ότι ο χορός ανθίζει σε ένα σχολείο μόνο όταν οι δάσκαλοι και διευθυντές δουλεύουν μαζί για να τον αναπτύξουν.

• Η δουλειά των δασκάλων χρειάζεται να υποστηριχθεί και από τους γονείς βοηθώντας την εκπαιδευτική διαδικασία και ενισχύοντας την προσπάθεια αυτή του σχολείου.

Απόψεις για το χορό

[58]

Χορός είναι η ποίηση που δημιουργεί το σώμα με την οποία ο άνθρωπος μπορεί να εκφράζει τον εσωτερικό του κόσμο και τις δημιουργικές-καλλιτεχνικές δεξιότητές του. Μπορεί να χαρακτηριστεί ως πρωταρχική έκφραση του ανθρώπου, αφού είναι συνέχεια της κίνησης του σώματος. Ο Πλάτωνας συσχετίζει τις έννοιες, χορός και χαρά δίνοντας έτσι την ερμηνεία της εκδήλωσης συναισθημάτων. Στον χορευτή προκαλείται μια μεγάλη γκάμα συναισθημάτων όπως χαρά, ενθουσιασμός, τέρψη, διέγερση , θρίαμβος , έκσταση. Ο πόνος και η λύπη σταδιακά υποχωρούν και εκμηδενίζονται με το χορό, καθιστώντας τον σημαντικό θεραπευτικό μέσο. Ερευνώντας τη φύση και τη λειτουργία της κίνησης, διαπιστώσαμε ότι καλλιεργεί σκέψεις και συναισθήματα. Μέσα από ένα ειδικό πρόγραμμα χορού οι άνθρωποι μπορούν να τονώσουν την αυτοπεποίθηση τους, ενώ ταυτόχρονα ανακαλύπτουν τις σωματικές τους ικανότητες. Κατά τη διάρκεια του χορού το ‘’εγώ’’ μικραίνει και μια συλλογική αίσθηση αγγίζει την ψυχή του χορευτή. Ο χορός μπορεί να αποτελέσει την είσοδο σε μια άλλη πραγματικότητα. Είναι ένα μέσο επικοινωνίας, έκφρασης και ένωσης με το σύνολο. Η εκμάθηση κάθε είδους χορού προϋποθέτει την ανάπτυξη μιας συγκεκριμένης τέχνης, πράγμα που καλλιεργεί την ανάπτυξη, κατανόηση και αίσθηση του εγκεφάλου. Η θεραπευτική διαδικασία ενθαρρύνει τη δημιουργική

[59]

έκφραση και την αυτογνωσία καθώς και την συναισθηματική ωρίμανση. Ο χορός είναι μορφή καλλιτεχνικής και αθλητικής έκφρασης η οποία γενικά αναφέρεται στην κίνηση του σώματος, συνήθως ρυθμική και σύμφωνη με τη μουσική.

[60]

ΠηγέςWikipedia

Google

Youtube

Πληροφορίες από πρακτικά επιστημονικού συνεδρίου ( εισηγήτρια κ. Τσομπανάκη Ελένη)

Βιβλιογραφία : Richard Krauss . Ιστορία του χορού .

Αθήνα , Νεφέλη 1980 Γ .Ρούμπης : Ελληνικοί χοροί , Αθήνα

1991 Ο χορός στη ζωή Roger Garaudy,

Ηριδανός Ο χορός στον 20ο αιώνα : Σταθμοί και

πρόσωπα . Καστανιώτης 2004 Ο χορός, το μπαλέτο : Η ιστορία μιας

τέχνης , Νίκολς Κώστας , Δίφρυς 1957 Ο χορός: ιστορία, εκπαίδευση, δημιουργία.

Τσιλιμίγκρα Καίτη, Μέλισσα 1983 Χορός, πολιτισμός και κοινωνία , Ράφτης

Άλκης , Αθήνα 1992

[61]

[62]