ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG...

36
ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΧΑΜΗΛΗ ΟΡΑΣΗ ΕΛΕΝΗ Δ. ΓΟΥΛΑ

Transcript of ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG...

Page 1: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΧΑΜΗΛΗ ΟΡΑΣΗ

ΕΛΕΝΗ Δ. ΓΟΥΛΑ

Page 2: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

International Society for Clinical

Electrophysiology of Vision (ISCEV)

www.iscev.org

-standards, guidelines

-διαγνωστική προσέγγιση

-σύγκριση μεταξύ εργαστηρίων

Page 3: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

(ΗΦΕ)

-Ηλεκτροοφθαλμογράφημα (EOG)

-Ηλεκτροαμφιβληστροειδογράφημα (ERG)

» ολικού πεδίου (full field)

» με φωτεινά σχήματα (pattern)

» πολυεστιακό (multifocal )

-Οπτικά δυναμικά ινιακού λοβού (VEP)

» με flash (flash )

» με φωτεινά σχήματα (pattern)

Page 4: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

EOG

-μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο

φως (100cd/m²) και στο σκοτάδι

• σταθερού εύρους οφθ. κινήσεις 30°

• δερματικά ηλεκτρόδια καταγραφής

• θόλος ολικού πεδίου

Page 5: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

EOG

• λόγος Arden Lp/Dt :

μέγιστο στο φως(Lp) / ελάχιστο στο σκοτάδι (Dt) >2

•μελάγχρουν επιθήλιο(Μ.Ε.), φωτοϋποδοχείς (Φ.Υ.).

• συμβαδίζει με το ffERG

Page 6: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ffERG

-ηλεκτρικό σήμα του αμφ/δούς από flash έντασης

0.01 /3.0 cd.s/m² σε φωτοπικές και σκοτοπικές

συνθήκες

•θόλος ολικού πεδίου

•κερατοειδικά ηλεκτρόδια, μυδρίαση

Page 7: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ffERG

• a-wave:Φ.Υ. -εύρος (ύψος) μV

• b-wave:δίπολα -χρόνος msec

-παθήσεις αμφιβ/δούς

-δεν επηρεάζεται από βλάβες <20° ή νευροπάθειες

Page 8: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

patternERG (pERG)

-απόκριση σε σχηματοποιημένο ερέθισμα

-P50: ωχρά

-N95: γαγγλιακά κύτταρα-Ο.Ν.

-δεν επηρεάζεται από τον περιφερικό αμφιβ/δή

Page 9: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

patternERG

-ερέθισμα: σκακιέρα -χωρίς μυδρίαση

-πεδίο 15˚ -ηλεκτρόδια κερατοειδικά

-συχνότητα < 6rps (όχι φακοί επαφής)

-με διόρθωση

Page 10: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

mfERG

-61 ή 103 εξάγωνα

-φωτισμός τους

με προκαθορισμένη ακολουθία

-61 ή 103 «τοπικά ERG»:

μαθηματικές γραφικές παραστάσεις

-εντοπισμένες διαταραχές κωνίων

Page 11: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

VEP

-καταγραφή ηλ. σήματος από τον ινιακό φλοιό

flash

pattern (σκακιέρα)

-λειτουργική ακεραιότητα της οπτικής οδού

-παθήσεις Ο.Ν.

Page 12: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

pVEP

τετράγωνα 1° & 0.25 °, πεδίο ≥ 15°

2pr/s

•χρόνος P100 (msec)

•εύρος P100 (μV)

•μορφολογία

-φυσιολογικές τιμές ανάλογα με την ηλικία

-επηρεάζονται από ωχροπάθειες

Page 13: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

fVEP

flash 3cd.s/m², πεδίο ≥ 20°

•χρόνος P2 :120 msec

•εύρος P2 (μV)

•μορφολογία

-σε μη συνεργάσιμους ασθενείς (αδρή εκτίμηση)

Page 14: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ΗΦΕ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Τροποποιημένα πρωτόκολλα

Paediatric Electrophysiology: A Practical Approach Graham E. Holder, Anthony G. Robson

Page 15: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΗΦΕ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

-κληρονομικές

δυστροφίες αμφιβ/δούς

σ. αμαύρωση Leber

σ. αχρωματοψία

σ. μη εξελικτική νυχτερινή τύφλωση

μελαγχρωστική αμφιβ/δοπάθεια

δυστροφία κωνίων-ραβδίων

δυστροφία Best

δυστροφία Stargardt

παθήσεις οπτικού νεύρου : dominant optic atrophy

Page 16: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ΣΥΓΓΕΝΗΣ ΑΜΑΥΡΩΣΗ LEBER

-εκφύλιση Φ.Υ., έναρξη<1ο έτος , κληρονομική: Α.Υ.

-μείωση όρασης-τύφλωση, συστηματικές διαταραχές

-10% συγγενούς τύφλωσης

-νωθρά αντακλαστικά κόρης, φωτοφοβία, νυσταγμός

-βυθοσκόπηση: κ.φ. ή στένωση αγγείων

κολόβωμα ωχράς

δίκην αλατοπίπερου

στικτή λευκάζουσα

The infant with nystagmus, normal appearing fundi, but an abnormal ERG.Lambert SR1, Taylor D, Kriss A.

Page 17: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ΣΥΓΓΕΝΗΣ ΑΜΑΥΡΩΣΗ LEBER

ffERG : μη καταγραφόμενο

φυσιολογικό

Surv Ophthalmol. 1989 Nov-Dec;34(3):173-86 The infant with nystagmus, normal appearing fundi, but an abnormal ERG. Lambert SR, Taylor D, Kriss A.

Page 18: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ΣΥΓΓΕΝΗΣ ΑΧΡΩΜΑΤΟΨΙΑ

(rod monochromatism)

-μη εξελικτική, μείωση όρασης από γέννηση

-κωνία: αριθμός, παθολογική μορφολογία

-καμία αντίληψη χρωμάτων, νυσταγμός, φωτοφοβία

-συχνότητα 3:100,000, κληρονομικότητα: Α.Υ.

-βυθός: κ.φ. ή διαταραχές χρωστικής

Page 19: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ΣΥΓΓΕΝΗΣ ΑΧΡΩΜΑΤΟΨΙΑ

(rod monochromatism)

Electroretinograms Edited by Gregor Belusic, August 09, 2011

Page 20: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ΜΕΛΑΓΧΡΩΣΤΙΚΗ

ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙΔΟΠΑΘΕΙΑ (Μ.Α.)

-δυστροφία ραβδίων-κωνίων

-δυσκολία στο σκοτάδι (10χρ) , περιορισμός Ο.Π.

-οπτική οξύτητα ως 10/10

-συχνότητα:1:3.700

-κληρονομικότητα: Α.Ε.:10%, Α.Υ. :84 %, γ. Φ.Υ.:6%

Page 21: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

Μ.Α.

-βυθός: αρχικά κ.φ.

στένωση αγγείων

ωχρότητα οπτικού δίσκου

οστεοβλάστες

χωρίς χρωστική

στικτή λευκάζουσα

τμηματική

Page 22: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

Μ.Α.

ffERG & pERG

Essentials in ophthalmology pp 133-155Paediatric Electrophysiology: A Practical Approach Graham E. Holder , Anthony G. Robson

Page 23: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ΔΥΣΤΡΟΦΙΑ ΚΩΝΙΩΝ-ΡΑΒΔΙΩΝ

- εκφύλιση κωνίων- ραβδίων:1η δεκαετία

-φωτοφοβία, νυσταγμός, διαταραχές Ο.Π.

-μείωση οπτικής οξύτητας, διαταραχή χρωμάτων

-βυθός: αρχικά κ.φ., κοκκίωση ωχράς ή ατροφία Μ.Ε.

στένωση αγγείων

ωχρότητα οπτικού δίσκου

διαταραχές χρωστικής

Page 24: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ΔΥΣΤΡΟΦΙΑ ΚΩΝΙΩΝ-ΡΑΒΔΙΩΝ

ffERG & Perg

Essentials in ophthalmology pp 133-155Paediatric Electrophysiology: A Practical Approach Graham E. Holder , Anthony G. Robson

Page 25: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ΣΥΓΓΕΝΗΣ ΜΗ ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ

ΝΥΧΤΕΡΙΝΗ ΤΥΦΛΩΣΗ

(congenital stationary night blindness CSNB)

-μη εξελικτική, από γέννηση, νυχτερινή τύφλωση

-διαταραχή μετά τους φωτοϋποδοχείς

-κληρονομικότητα: Α.Υ., Φ.Υ., Α.Ε.

-οπτική οξύτητα:1/10-10/10, νυσταγμός

-βυθός: κφ

Page 26: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ΣΥΓΓΕΝΗΣ ΜΗ ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΝΥΧΤΕΡΙΝΗ ΤΥΦΛΩΣΗ

αρνητικό ffERG: εύρος b-wave < a-wave

cCSNB

iCSNB7.Essentials in ophthalmology pp 133-155Paediatric

Essentials in Electrophysiology: A Practical Approach Graham E. Holder , Anthony G. Robson

Page 27: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ΔΥΣΤΡΟΦΙΑ STARGARDT

FUNDUS FLAVIMACULATUS

-κηλίδες, παθολογικό υλικό στο Μ.Ε.

-ηλικία έναρξης 6-20 χρ. , οπτική οξύτητα :1/10 -1/20

-η συχνότερη ωχροπάθεια στους νέους

-κληρονομικότητα: Α.Υ.

-βυθός: αρχικά κφ , κηλίδες-ατροφία ωχράς

Page 28: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ΔΥΣΤΡΟΦΙΑ STARGARDT FUNDUS FLAVIMACULATUS

ffERG & pERG

Essentials in Electrophysiology: A Practical Approach Graham E. Holder , Anthony G. Robson

Page 29: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ΔΥΣΤΡΟΦΙΑ ΩΧΡΑΣ BEST

-εκφύλιση Μ.Ε., συσσώρευση λιποφουσκίνης

-1η–6η δεκαετία (συνήθως 3-15 χρ)

-οπτική οξύτητα 8/10-ΜΔ, κληρονομικότητα: Α.Ε.

-βυθός: αρχικά κ.φ. -μεγάλη ποικιλομορφία

αναντιστοιχία ευρημάτων- Ο.Ο

Page 30: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ΔΥΣΤΡΟΦΙΑ ΩΧΡΑΣ BEST

EOG&ffERG

Page 31: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ΟΠΤΙΚΗ ΑΤΡΟΦΙΑ

Dominant Optic Atrophy DOA

-εκφύλιση γαγγλιακών κυττάρων, αργή εξέλιξη

-ηλικία εμφάνισης:1η δεκαετία

-οπτική οξύτητα 6/10-2/10, κεντρικό σκότωμα

-διαταραχή στα χρώματα

-βυθός :ωχρότητα ή ατροφία Ο.Ν.

Page 32: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

DOA

pERG : N95 & pVEP : παθολογικό P100

Essentials in Electrophysiology: A Practical Approach Graham E. Holder , Anthony G. Robson

Page 33: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

-EOG: μελάγχρουν επιθήλιο

-ffERG: φωτοϋποδοχείς, δίπολα

-pERG : ωχρά, γαγγλιακά

-VEP: οπτικό νεύρο, οπτική οδός

Page 34: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

- διάγνωση, διαφορική διάγνωση, παρακολούθηση

-αντικειμενικές και μη επεμβατικές δοκιμασίες

-παθολογικές καταγραφές πριν των βυθοσκοπικών

ευρημάτων

Page 35: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ

Page 36: ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ …...EOG -μεταβολές δυναμικού κερατοειδούς-οπ. πόλου στο φως (100cd/m²)

Βιβλιογραφία

1. McCulloch DL, Marmor MF, Brigell MG, Hamilton R, Holder GE, Tzekov R, Bach M (2015) ISCEV Standard for full-field clinical electroretinography (2015 update). Doc Ophthalmol 130:1–12

2. Marmor MF, Brigell MG, Westall CA, Bach M. ISCEV Standard for Clinical Electro-oculography (2010 Update), Doc Ophthalmol (2011) 122:1–7

3Bach M, Brigell MG, Hawlina M, Holder GE, Johnson MA, McCulloch DL, Meigen T, Viswanathan S (2013) ISCEV standard for clinical pattern electroretinography (PERG) – 2012 update. Doc Ophthalmol 126:1–7

4. Odom JV, Bach M, Brigell M, Holder GE, McCulloch DL, Tormene AP, Vaegan (2010). ISCEV standard for clinical visual evoked potentials(2009 update). Doc Ophthalmol

5.Hood DC, Bach M, Brigell M, Keating D, Kondo M, Lyons JS, Marmor MF, McCulloch DL, Palmowski-Wolfe AM (2012) ISCEV Standard for clinical multifocal electroretinography (2011 edition). Doc Ophthalmol 124:1–13

5.Gerarld A. Fishman, David G. Birch: Electrophysiologic Testing in disorders of the retina, optic nerve and visual pathway. Second edition. American academy of ophthalmology.

6.Stephen J. Ryan: Retina :Basic science and inherited retinal desease . Fourth edition. American Academy of Ophthalmology.

7.Essentials in ophthalmology pp 133-155Paediatric Electrophysiology: A Practical Approach Graham E. Holder , Anthony G. Robson