ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ...

24
Ιστορικά

Transcript of ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ...

Ιστορικά

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΟΜΗ ΑΕ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

1ος ΤΟΜΟΣΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ

Εκδότες

ΗΛΙΑΣ ΜΑΝΙΑΤΕΑΣΙΩΑΝΝΗΣ ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΣ

ΣυγγραφείςΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Ακαδηmicroαϊκός Οmicroότιmicroος Καθηγητής Πανεπιστηmicroίου ΑΓΟΥΡΙΔΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Αρχαιολόγος Υπουργείο Πολιτισmicroού Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας- Σπηλαιολογίας Γενικός Γραmicromicroατέας του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών ΕρευνώνΒΑΣΙΛΑΤΟΣ ΝΙΚΟΣ Ερευνητής Ιστορικός Συγγραφέας ΓΚΙΩΝΗ ΜΑΡΙΑ Δρ ΑρχαιολoγίαςΛΥΡΙΝΤΖΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ Αρχαιολόγος Ερευνητής (Master of Arts) Υπ Δρ Προϊστορικής Αρχαιολογίας Πανεπιστηmicroίου Αθηνών ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ- ΜΑΝΙΟΥΔΑΚΗ ΛΕΝΑ Δρ Αρχαιολογίας Προϊσταmicroένη Προϊστορικής Συλλογής Εθνικού Αρχαιολογικού ΜουσείουΠΙΤΕΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Αρχαιολόγος Δ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων ΠΛΑΤΩΝ ΛΕΥΤΕΡΗΣ Λέκτωρ Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας Πανεπιστηmicroίου Αθηνών ΠΡΟΜΠΟΝΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Καθηγητής Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Αθηνών ΡΗΓΑΤΟΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ Επίκουρος Καθηγητής Ιατρικής ΣυγγραφέαςΣΑΜΨΩΝ ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ Καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου ΣΩΤΗΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΠΕΓΚΥ Δρ Αρχαιολόγος Επιmicroελήτρια Μουσείου Κυκλαδικής ΤέχνηςΤΑΣΙΟΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ Καθηγητής Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ Δρ Αρχαιολόγος ΚΑrsquo Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών ΑρχαιοτήτωνΤΖΑΜΤΖΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Πλοίαρχος ΕΝ ndash Συγγραφέας ΤΖΩΡΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Αρχαιολόγος ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Καθηγητής Τmicroήmicroατος Γεωλογίας Πανεπιστηmicroίου Πατρών ΧΑΛΟΓΛΟΥ ΜΑΡΙΑ Αρχαιολόγος

Σχεδιασmicroός Συντονισmicroός Δρ ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣ

Σύmicroβουλος Έκδοσης Δρ ΣΩΤΗΡΗΣ ΡΙΖΑΣ

Υπεύθυνος δηmicroιουργικού - ατελιέΓΙΩΡΓΟΣ ΤΟΤΣΚΑΣ

Υπεύθυνος εικονογραφικού υλικούΑΡΤΕΜΗΣ ΨΑΡΟΜΗΛΙΓΚΟΣ

Επιλογή βιβλιογραφίας ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΑΚΗΣ

Αρχαιολόγος Καθηγητής Πανεπιστηmicroίου

Γλωσσική Επιmicroέλεια - ΔιόρθωσηΜΑΡΙΑΝΝΑ ΓΙΑΓΙΑ ΑΛΕΚΑ ΣΦΥΡΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΤΣΙΩΚΟΥ

Τεκmicroηρίωση

ΟΛΓΑ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ ΖΩΓΡΑΦΙΑ ΜΠΙΔΙΚΟΥΔΗ ΕΙΡΗΝΗ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ

Δηmicroιουργικό ΑτελιέΗΡΩ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ ΡΕΒΕΚΚΑ ΚΑΛΙΜΤΖΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΚΑΣΤΡΙΝΑΚΗ ΟΛΓΑ ΚΟΝΤΟΝΗ

ΝΙΚΗ ΞΕΝΙΚΑΚΗ ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΧΡΟΝΗ

ΓραmicromicroατείαΑΙΜΙΛΙΑ ΣΟΛΩΜΟΥ

ΔακτυλογράφησηΚΡΑΒΒΑΡΙΤΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΜΑΣΤΟΡΑΚΗ ΑΝΔΡΟΝΙΚΗ ΠΑΠΑΔΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΕΛΕΝΗ

Η σχεδίαση και η ηλεκτρονική σελιδοποίηση της εγκυκλοπαίδειας laquoΔΟΜΗraquo βασίστηκε στην ελληνική έκδοση του Adobe InDesign 30 CS

ΕΚΔΟΣΕΙΣ laquoΔΟΜΗraquo ΑΕΙπποκράτους 67 τηλ 210-3646014 φαξ 210-3601782

e-mail ekdomiinternetgrΕΚΤΥΠΩΣΗ ΧΚ ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΩΝ ΕΚΔΟΤΩΝ

Οι ραγδαίες πολιτικές οικονοmicroικές κοινωνικές και τεχνολογικές αλλαγές των τελευταίων δεκαετιών του 20ου αιώνα ιδίως οι τάσεις προς στενότερη ευρωπαϊκή ενοποίηση και η συντελούmicroενη παγκοσmicroιοποίηση των αγορών αλλά και των τάσεων και νοοτροπιών δηmicroιουργούν ένα νέο σκηνικό όπου τα όρια του εθνικού κράτους γίνονται δυσδιάκριτα και οι επικοινωνίες λαών και ατόmicroων ευκολότερες και συχνότερες Την ίδια στιγmicroή η σχεδόν καθολική επικράτηση της οικονοmicroίας της αγοράς και σε microικρότερο βαθmicroό της δηmicroοκρα-τίας ως πολιτικού συστήmicroατος δηmicroιουργούν microια εικόνα οmicroογενοποίησης πολιτικών οικονοmicroικών και κοινωνικών προτύπων Στις συνθήκες αυτές έγινε και η σχετική συζήτηση για το laquoτέλος της ιστορίαςraquo Αφού ένα συγκεκριmicroένο πολιτικό και οικονοmicroικό πρότυπο καθιερώθηκε παγκόσmicroια η ιστορία ως πεδίο εναλλακτικών προτάσεων φαινόταν να τελείωσε Αλλά και ο καθηmicroερινός τρόπος ζωής microε την έmicroφαση στην κατανάλωση και την ατελεύτητη προσπάθεια συγκέντρωσης οικονοmicroικών microέσων έδειχνε να συmicroβάλλει προς την κατεύθυνση αυτή καθώς υποτίθεται ότι διαmicroόρ-φωνε ένα παγκόσmicroιο τύπο οικονοmicroικού ανθρώπου microε παρεmicroφερείς προτιmicroήσεις Η εκδοχή αυτή αποδείχθηκε απλουστευτική Παράλληλα και ταυτόχρονα microε τις τάσεις αυτές σηmicroειώθηκε στο τέλος του 20ου και στις αρχές του 21ου αιώνα αυξηmicroένο ενδιαφέρον για θέmicroατα εθνικής και πολιτισmicroικής ταυτότητας και εκδηλώθηκε έντονα η ανάγκη ανακάλυψης του παρελθόντος microε το βλέmicromicroα όmicroως στραmicromicroένο στο παρόν και το microέλλον Οι κοινωνίες αναζήτησαν τρόπους προσέγγισης πολιτικών και κοινωνικών ζητηmicroάτων microέσω της προσφυγής σε παρελθόν Ιδίως στην Ευρώπη τα έθνη της ηπείρου microας αναζητούν τον τρόπο microε τον οποίο θα συνυπάρξουν σε microια ένωση χωρίς να απωλέσουν ιδιαίτερα εθνικά-πολιτισmicroικά χαρακτηριστικά Ανάλογες τάσεις σηmicroειώνονται σε όλο τον πλανήτη σε σχέση microε την παγκοσmicroιοποίηση και τον επιθυmicroητό τρόπο ένταξης στην παγκόσmicroια κοινωνία χωρίς αυτή να σηmicroαίνει την απώλεια ιδιαίτερων εθνικών χαρακτηριστικών ή την παραίτηση από τη δυνατότητα ανεξάρτητης διαχείρισης των εθνικών υποθέσεων Στη χώρα microας το κοινωνικό ενδιαφέρον για την ιστορία αναδείχθηκε έντονα τα τελευταία χρόνια Οι εκδόσεις Δοmicroή δεν microπορούσαν παρά να ανταποκριθούν στην ανάγκη αυτή microε την παρούσα 16τοmicroη έκδοση της Ιστορίας των Ελλή-νων η οποία φιλοδοξεί να προσφέρει microια συνολική εικόνα της ιστορικής πορείας τους ελληνικού έθνους από τους Προϊστορικούς Χρόνους έως σήmicroεραΑποτελεί προϊόν συλλογικής προσπάθειας συντεταγmicroένη από δεκάδες ειδικούς επιστήmicroονες και ιστορικούς ενσω-microατώνει τις πιο πρόσφατες ιστοριογραφικές τάσεις αλλά είναι γραmicromicroένη σε γλώσσα απλή και εύληπτη αποφεύγο-ντας τις ακραίες γλωσσικές microορφές Ταυτόχρονα προσπαθεί να συνταιριάξει αρmicroονικά σε ένα λειτουργικό σύνολο

κείmicroενο και εικόνα σε microια προσπάθεια να απευθυνθεί σε ευρύ κοινό που αποτελούν γενικοί αναγνώστες αλλά και ειδικοί επιστήmicroονες εκπαιδευτικοί αλλά και οι νεώτερες γενιές microαθητές και φοιτητές οι οποίοι microε το συνδυασmicroό κειmicroένου και εικόνας θα εξοικειωθούν ανετότερα microε το παρελθόν Πιστεύουmicroε ότι η Ιστορία των Ελλήνων που κρατάτε στα χέρια σας θα συmicroβάλει στην ιστορική microας αυτογνωσία και θα αποτελέσει για πολλά χρόνια έργο αναφοράς

Οι εκδότεςΗλίας Μανιατέας - Ιωάννης Τεγόπουλος

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Σκοπός της ιστορίας είναι η επισκόπηση η ανασύνθεση και η ερmicroηνεία microε αmicroεροληψία και πληρότητα γεγονότων και καταστάσεων που πραγmicroατοποιήθηκαν διαδοχικά στο παρελθόν κατά χρονολογική σειρά από έναν λαό microία κοινωνία microία πόλη αλλά και στο πλαίσιο της επιστήmicroης των θεσmicroών της γλώσσας κοκ Η επιστήmicroη της ιστορίας είναι ελληνική επινόηση Ο τίτλος Ιστορίαι ή Γενεηλογίαι ή Ηρωολογία χρησιmicroοποιήθηκε από τον λογογράφο Εκαταίο Ηγησάνδρου Μιλήσιο (520 πΧ()-476 πΧ) η επίδρασή του οποίου στον πατέρα της Ιστο-ρίας Ηρόδοτο (480 πΧ-420 πΧ) είναι αναmicroφισβήτητη Ο Εκαταίος ταξίδεψε στη Μεσόγειο και στον Εύξεινο Από τις ακτές ndashαπrsquo όπου ξεκινά η περιγραφή τουndash προχώρησε στο εσωτερικό των χωρών Σκυθία Περσία Ινδία Αίγυπτος Λιβύη Κατέγραφε τα ήθη και τα έθιmicroα των λαών που συναντούσε δίνοντας παράλληλα πληροφορίες για τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής (Περιήγησις ή Γης περίοδος) Τα ίχνη του πολυταξιδεmicroένου Εκαταίου ακόmicroα του αρχαιότερου Σκύλακα από τα Καρύανδα του Ευθυmicroένη από τη Μασσαλία και άλλων λογογράφων ακολούθησε ο Ηρόδοτος ο αρχαιότερος Έλληνας ιστοριογράφος ο οποίος στην αρχή των εννέα βιβλίων του παραθέτει το γνωστό προοίmicroιο laquoΗροδότου Αλικαρνησσέος Ιστορίης απόδεξις ήδε ως microήτε τα γενόmicroενα εξ ανθρώπων τω χρόνω εξίτηλα γένηται microήτε έργα microεγάλα τε και θωmicroαστά τα microεν Έλλησι τα δε βαρβάροισι αποδεχθέντα άκλεα γένηται τα τε άλλα και διrsquo ήν αιτίην επολέ-microησαν αλλήλοισιraquo που σηmicroαίνει ότι εκθέτει την ιστορία του για να microην ξεθωριάσουν microε τα χρόνια και σβήσουν άδοξα τα microεγάλα και θαυmicroαστά έργα που έγιναν από Έλληνες και βαρβάρους Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται για την αιτία που πολέmicroησαν microεταξύ τους Έλληνες και βάρβαροι Ο Ηρόδοτος για τη συγγραφή του εφαρmicroόζει την παρατήρηση (όψις αυτοψία) την κρίση του (γνώmicroη) την αναζήτηση (ιστορίη) και χρησιmicroοποιεί ως αδιάψευστη πηγή την τοπική παράδοση που πρέπει να γίνεται δεκτή σύmicroφωνα microε αυτόν χωρίς κριτική θεώρηση Έτσι στην ιστορία του εισχωρεί το microυθώδες Τα κριτήρια για τη συγγραφή τροποποιούνται microε τον Θουκυδίδη (460-411() πΧ) Ο Θουκυδίδης απορρίπτει τους microύθους των τοπικών παραδόσεων και δεν αναφέρεται σε χρησmicroούς και σε θαύmicroαταhellip Περιορίζεται στη συλλογή ιστορικών πληροφοριών και στην καθαρή εξιστόρηση των γεγονότων τα τοποθετεί στον χρόνο εξετάζει την αιτιακή τους συνάφεια και εισάγει την ιστορική κρίση την οποία προσπαθεί να συγκροτήσει αmicroερόληπτα κατά το δυνατόν ανεπηρέαστη από αξίες προκαταλήψεις και συmicroφέροντα laquoΤα πραγmicroατικά γεγονότα του πολέmicroου αυτού (του Πελοποννησιακού) ndashγράφειndash θεώρησα καθήκον microου να τα περιγράψω όχι όπως τα microάθαινα από τον πρώτο τυχόντα ούτε όπως microου άρεσε () Και η διασταύρωση των πληροφοριών περί εκάστου ήταν επίπονηhellipraquo (Βιβλ Α 20-21) Με τον Θουκυδίδη ο οποίος διακρίνει microε κοπιαστική συνειδητή προσπάθεια το πραγmicroατικό από το φανταστικό γεγονός θεmicroελιώνεται η επιστήmicroη της ιστορίας Βεβαίως η microέθοδος του Θουκυδίδη δεν εφαρmicroόστηκε πλήρως από τους διαδόχους του Γιrsquo αυτό παρατηρεί ο Πλούταρχος laquoΗ δε των πράξεων και των βίων ηλικιώτης ιστορία (η σύγχρονη ιστορία) τα microεν φθόνοις και δυσmicroενείαις τα δε χαριζόmicroενη και κολακεύουσα λυmicroαίνηται και διαστρέφη την αλήθειανraquo (Πλουτ Περικλής 1316) Και για αυτό παραθέτει ο Λουκανός διανοούmicroενος του 125-194 microΧ τις ιδιότητες του ιδανικού ιστοριογράφου που δεν χαρίζεται που δεν κολακεύει και που δεν διαστρέφει την αλήθεια Αυτός πρέπει να είναι laquoάφοβος ndashγράφειndash αδέκαστος ελεύθερος φίλος της παρ-ρησίαςhellip να λέει όπως ο κωmicroικός Αριστοφάνης τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη χωρίς να επηρεάζεται από microίσος laquomicroισείraquo από φιλία laquoουδέ φιλίαraquo χωρίς να φείδεται ή να χαρίζεται ή να ντρέπεται ή να αισθάνεται δύσκολα να είναι ίσος δικαστής laquoεύνους άπασινraquo microε

καλή διάθεση για όλους που να microην απονέmicroει και καταλογίζει στο ένα από τα δύο αντιmicroαχόmicroενα microέρη περισσότερο απrsquo ότι πρέπειraquo (Λουκανού Πώς δει ιστορίαν συγγράφειν 39-41) Το πρόβληmicroα της ιστορικής αλήθειας είχε τεθεί από την αρχαιότητα Η ιστορική microνήmicroη έλεγαν microας προστατεύει από τη λήθη και το laquomicroή λήθονraquo (α-λησmicroόνητο) ονοmicroάζεται laquoα-ληθέςraquo (laquoΑληθές το microη λήθονraquo Ηράκλειτος) Η ιστορία όmicroως γράφεται κατά κανόνα από τους νικητές που στρεβλώνουν για λόγους προπαγάνδας και πολιτικής σκοπιmicroότητας την ιστορική αλήθεια Σε αυτό βοηθά η ίδια η α-λήθεια που την φτιάχνει κανείς όπως ακριβώς φτιάχνει το ψέmicroαhellip (Οδ Ελύτης Μαρία Νεφέλη) Και τι κερδίζουν όσοι λένε ψέmicroατα Ρωτούσαν microερικοί τον Αριστοτέλη σύmicroφωνα microε τον Διογένη Λαέρτιο laquoόταν λένε την αλήθεια -απαντούσε ο microεγάλος Σταγειρίτης- δεν γίνονται πιστευτοίraquo [Όταν λέγωσιν αλήθειαν microη πιστεύεσθαι Αριστοτέλης στον Διογ Λαέρτιο] Το δυσκολότερο πάντως δεν είναι να βρει κάποιος αλλά να πει microιαν αλήθειαΤα microνηmicroεία λχ αγάλmicroατα αγγεία κοσmicroήmicroατα όπλα κλπ είναι άφωνα και συνεπώς δεν microπορούν να πουν ψέmicroατα

Παρόλα αυτά laquoδεν είmicroαστε ικανοί ή δεν θέλουmicroε ndashεπισηmicroαίνει ο κορυφαίος αρχαιολόγος J Boardmanndash να τα επεξεργαστούmicroε microε τους τρόπους που υποβάλλουν τα ίδια αλλά προτιmicroάmicroε τους τρόπους που υπαγορεύουν σύγχρονές microας τυπολογίες και microοντέλαraquo Η παρατήρηση είναι σηmicroαντική αφού εκτός από το πρόβληmicroα που συνιστούν η ιδεολογία και οι αξίες επισηmicroαίνει και τη στρεβλωτική πολλές φορές επίδραση της οπτικής microιας συγκεκριmicroένης εποχής που επιβάλλει τα δικά της microέτρα στην αξιολόγηση microιας άλλης microε διαφορετικό σύστηmicroα αξιών και άλλες κοινωνικές αντιλήψεις (J Boardman Οι αρχαίοι Έλληνες στην υπερπόντια εξάπλωσή τους Εκδ Καρδαmicroίτσας σ 11) Στη δεκαεξάτοmicroη Ιστορία των Ελλήνων προσπαθήσαmicroε να υπηρετήσουmicroε την ιστορική αλήθεια και να αποφύγουmicroε ιδέες υπερτίmicroησης ή υποτί-microησης προσώπων και γεγονότων Προσπαθήσαmicroε επίσης να παραmicroερίσουmicroε κατά το ανθρωπίνως δυνατόν τις προσωπικές microας πεποιθήσεις που σχετίζονται microε την ιδεολογία microας την πολιτική microας τοποθέτησηndashένταξη τη θρησκεία το φύλο κλπΗ Ιστορία των Ελλήνων microε τεκmicroηριωmicroένα άρθρα που φωτίζουν τα γεγονότα σε βάθος και από διαφορετικές οπτικές γωνίες φιλοδοξεί να προσθέσει στην ιστοριογραφία ακολουθώντας ανανεωmicroένη microεθοδολογία και εκσυγχρονισmicroένο προβληmicroατισmicroό σε microια προσπάθεια νέας θεώρησης των ιστορικών γεγονότων Είναι ένα έργο που φιλοδοξεί να υπηρετήσει πρωτίστως την ιστορική αλήθεια και γιrsquo αυτό ελπίζουmicroε ότι θα είναι έργο microε διαχρονική πνοή που θα microείνει για να αποδεικνύει τη microακροχρόνια ενότητα και συνέχεια του λαού microας και την πολυ-σήmicroαντη προσφορά του στον παγκόσmicroιο πολιτισmicroό Όλοι οι συγγραφείς σύmicroφωνα microε την παράδοση της Θουκυδίδιας πρακτικής εξετάζουν νηφάλια και σε βάθος τα γεγονότα Αποφεύγουν τους φθόνους και τις δυσmicroένειες τα ψεύτικα τα λόγια τα microεγάλα και τις κολακείες λέγο-ντας laquoτα σύκα σύκαraquo laquoτη σκάφη σκάφηraquo ώστε ο αναγνώστης να οδηγείται ανεπηρέαστα σε ασφαλή συmicroπεράσmicroατα για το παρόν και το microέλλον από το microακρινό παρελθόν που κρύβει τεράστια δύναmicroη microέσα του Αυτή είναι η συνεισφορά της Ιστορίας των Ελλήνων Το έργο αυτό είναι χρήσιmicroο για τον πολίτη τον στοχαστή τον δηmicroιουργό τον ελεύθερο τον ωραίο Έλληνα που θέλει να γνωρίζει τις ιστορικές καταβολές του και να αντιλαmicroβάνεται εναργέστερα το παρόν το εκάστοτε παρόν στον σύγχρονο κόσmicroο επωφελούmicroενος από το παρελθόν Αυτό συmicroβαίνει υποχρεωτικά διότι Αντίληψη είναι η ενεργητική ανάπλαση του παρόντος από το παρελθόν Δηλαδή ο συνδυα-σmicroός όλων των δεδοmicroένων του τώρα προς τα αποτελέσmicroατα της προηγούmicroενης εmicroπειρίας

Το δεκαεξάτοmicroο έργο συνιστά προς αυτή την κατεύθυνση ένα θετικό βοήθηmicroα ιστορίας και ανθρωπογνωσίας του Έλληνα το οποίο θα φανεί χρήσιmicroο και χρηστικό σε όλους στον δάσκαλο στον καθηγητή στον φιλίστορα κυρίως στη σπουδάζουσα νεολαία στην οποία άλλωστε το αφιερώνουmicroε Ο πρώτος τόmicroος της 16τοmicroης laquoΙστορίας των Ελλήνωνraquo αναφέρεται στην προϊστορία Ξεκινά από το φυσικό γεωγραφικό πλαίσιο Ακολουθεί η εποχή του Λίθου και του Χαλκού καθώς γίνονται εκτεταmicroένες αναφορές στον κυκλαδικό microινωικό και microυκηναϊκό πολιτισmicroόΣύmicroφωνα microε έρευνες γλωσσολόγων αρχαιολόγων και άλλων ειδικών επιστηmicroόνων διάφορα ινδοευρωπαϊκά φύλα άρχισαν να microεταναστεύ-ουν προοδευτικά κατά κύmicroατα εγκαταλείποντας την αρχική κοιτίδα τους (κεντρική Ευρώπη έως τα Ουράλια και τη Βαϊκάλη) αναζητώντας νέους τόπους από τα microακρινά νεολιθικά χρόνια (6ηndash4η χιλιετία) Μεταξύ 2200() και 1900() πΧ αρκετοί ινδοευρωπαίοι πρωτοέλληνες (πρωτοαιολικά φύλα Αρκάδες Ίωνες κά) είχαν εγκατασταθεί σε Μακεδονία Ήπειρο και βορειοδυτική Θεσσαλία Από αυτούς άλλες συmicroπαγείς οmicroάδες παρέmicroειναν στον ελληνικό βορρά και άλλες ndashκυρίως Ίωνεςndash άρχισαν σποραδικά (από το 1900() πΧ) να κινούνται νοτιότερα και να εγκαθίστανται προοδευτικά σε ανατολική Στερεά Αχαΐα Κορινθία Αττική Τροιζήναhellip ακόmicroα σε Εύβοια Κέα Κεφαλληνία κά Η τελευταία microαζική εγκατάσταση πρωτοελλήνων από βορρά προς νότο γίνεται ενδεχοmicroένως γύρω στο 1100 πΧ microε την καλούmicroενη κάθοδο των Δωριέων Οι ινδοευρωπαίοι πρωτοέλληνες που είχαν κοινή γλώσσα κοινή θρησκεία κοινά ήθη και παρόmicroοιους θεσmicroούς αναmicroείχθηκαν στον νέο τόπο εγκατάστασης microε τους αυτόχθονες Κυκλαδίτες Μινωίτες κά που είχαν αναπτύξει ένα σπουδαίο πολιτισmicroό Από τη γόνιmicroη διαρκή επαφή πρωτοελλήνωνndashΚυκλαδιτώνndashΜινωιτών κά αυτοχθόνων προέκυψε ο καθαρά ελληνικός microυκηναϊκός πολιτισmicroός που ονοmicroάστηκε έτσι από το σηmicroαντικό κέντρο της εποχής τις Μυκήνες στις οποίες είχαν εγκατασταθεί αρχικά Αχαιοί

Νίκος Βαρδιάmicroπασης

ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1947 Σπούδασε Ιατρική στο Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών (πτυχίο 1975) και παρακολούθησε microαθήmicroατα στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών (1975 ndash 1977) Αναγορεύθηκε διδά-κτωρ του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών το 1978 Ειδικεύ-τηκε στην Παθολογία Εργάστηκε στην Πανεπι-

στηmicroιακή Κλινική του Νοσοκοmicroείου ο Ευαγγελισmicroός (1982) και στο Γενικό Νοσοκοmicroείο Αεροπορίας (1984) Το 1985 εκλέχτηκε λέκτορας στη Σχολή Επιστηmicroών Υγείας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών όπου δίδαξε αυτοδύναmicroα για microια τετραετία (1985 ndash 1989) Επίσης εργάστηκε ως γιατρός στον ΕΟΦ και διετέ-λεσε τακτικό microέλος της Επιτροπής Εθνικού Συνταγο-λογίου (1988) Παράλληλα microε την διδασκαλία και τη άσκηση της ιατρικής (έως το 2000) ασχολείται από το ραδιόφωνο την τηλεόραση και τον Τύπο microε τη διαχρονική ιστορία της ελληνικής γλώσσας ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΓιατί το λέmicroε έτσιraquo Πρώτο Πρόγραmicromicroα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας 1982-1988 laquoΚάθε microέρα και microια λέξηraquo laquoΑθήνα 984raquo 1988 ndash 1991 ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΙστορία microιας λέξηςraquo

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ Τηλεόραση ΕΤ-2 1995 ndash 1997 laquoΟι λέξεις στη ζωή microαςraquo MEGA 1998 ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ Συντάκτης της Ελευθεροτυπίας από το 1990 σε θέmicroατα Γλώσσας και ΙστορίαςΣυντο-νιστής ndash Επιmicroελητής του laquoΕraquo ΙΣΤΟΡΙΚΑ Αρχισυντά-κτης του laquoΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑraquo Συντονιστής του laquoΕraquo Ιστορικά ndash Πρωτοπόροι ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ (Εκτός Ιατρικής) Στο Δηmicroοσιογρα-φικό Εργαστήρι (1994) Στην Σχολή Υποκριτικής του Κ Καζάκου (1996) (Μάθηmicroα Ελληνική γλώσσα και ιστορία) ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ Ιατρικό Ιστορικό (Εκδ laquoΗριδα-νόςraquo)Ευρύλοχος (Εκδ laquoΗριδανόςraquo) Τειρεσίας (Εκδ laquoΚέδροςraquo) Ετυmicroολογικό Αλφαβητάριο (Εκδ ΑΑ Λιβά-νη)Ιστορία microιας Λέξης (διαχρονική ιστορία της ελλη-νικής γλώσσας) Τόmicroοι Α΄ Β΄ Γ΄ Δ΄ Ε΄ (Εκδ ΑΑ Λιβάνη)

ΧΡΗΣΤΟΣ Σ ΑΓΟΥΡΙΔΗΣΓεννήθηκε στη Θεσσαλο-νίκη Σπούδασε Οικονοmicroικά και Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήmicroιο Μακεδονίας και Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστή-microιο Αθηνών Συνέχισε microεταπτυχιακές σπουδές στη Ναυτική Αρχαι-ολογία στο Πανεπιστήmicroιο της

Οξφόρδης microε υποτροφία του Ιδρύmicroατος Αλέξανδρος Σ ΩνάσηςΗ Διατριβή που εκπονεί στο Πανεπιστήmicroιο Ιωαν-

νίνων διαπραγmicroατεύεται τη Ναυτική Διάσταση του Πρωτοελλαδικού Πολιτισmicroού microε έmicroφαση στις ενά-λιες microαρτυρίες τους λιmicroένες και τη διακίνηση των πρώτων υλών στο Αιγαίο κατά την Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην Εφορεία Παλαιο-ανθρωπολογίας ndash Σπηλαιολογίας Ν Ελλάδας του Υπουργείου Πολιτισmicroού και είναι Γενικός Γραmicromicroατέας του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών ΕρευνώνΈχει διευθύνει πολλές χερσαίες και υποβρύχιες αρχαιολογικές έρευνες και έχει οργανώσει διεθνή ερευνητικά προγράmicromicroατα συνέδρια και εκθέσεις σχετικά microε διάφορες πτυχές της ναυτικής αρχαιο-λογίαςΈχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα και microελέτες σχετικά microε τη ναυσιπλοΐα και το θαλάσσιο διαmicroετακοmicroιστικό εmicroπόριο κατά την Εποχή του Χαλκού Ανάmicroεσα σε αυτά 1997 ldquoSea Routes and Navigation in the third millennium Aegeanrdquo Oxford Journal of Archaeology 161 1-24 1999 ldquoPoint Iria wreck Discovery and Excavationrdquo in Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) The Point Iria Wreck Interconnections in the Mediterranean ca1200 BC Proceedings of the International Conference Island of Spetses September 1998 Athens 1999 p 25-42 2000 ldquoSeafaring Trade and Cultural contact in the Aegean during the Early Bronze Agerdquo (IKUWA rsquo99) Germany p 101-112 2002 laquoΝαυάγια των Πώϊmicroων Βυζαντινών Χρόνων στο Σταυροδρόmicroι του Αργολικού στο Κονσολάκη-Γιαννοπούλου Ελ (επιmicro) ΕΠΑΘΛΟΝ Β΄ Πόρος 2002 (υπό εκτύπωση) 2004 laquoΕνάλια αρχαιολογική έρευνα στον Αργολικό Ερευνητική

περίοδος 2003raquo ΕΝΑΛΙΑ VIΙΙ 28-44 2005 laquoΙΕΝΑΕ 15 χρόνια υποβρυχίων ερευνών στους θαλάσσι-ους δρόmicroους του Αργολικού Από την Εποχή του Χαλκού έως το Βυζάντιοraquo Πρα-κτικά συνεδρίου ΙΕΝΑΕ 30 χρόνια υποβρύχιας έρευνας Από το Πελαγονήσι στην Κορακιά Αθήνα 2005 (υπό εκτύπωση)Ως εκπαιδευτής καταδύσεων έχει εκπαιδεύσει πολλούς νέους επιστήmicroονες στην επιστηmicroονική κατάδυση Είναι microέλος microη κυβερνητι-κών και συνδικαλιστικών οργανισmicroών

ΝΙΚΟΣ ΒΑΣΙΛΑΤΟΣ Δικηγόρος ndash Συγγραφέας Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε νοmicroικά στα Πανε-πιστήmicroια Αθηνών και Παρι-σίων (Paris I ndash Pantheon Sorbonne Έχει συγγράψει δέκα βιβλία ιστορίας και τέχνης Τα πεδία του ενδι-αφέροντός του συγκεντρώ-νονται στο φαινόmicroενο του πολέmicroου ανά τους αιώνες

και στα microέσα διεξαγωγής αυτού Κατrsquo εντολή της Ακαδηmicroίας Αθηνών συνέγραψε microελέτη για την ιστο-ρία και την αισθητική των όπλων στην Ελλάδα του 19ου αιώνα Συνεργάζεται microε το Μουσείο Μπενάκη για θέmicroατα ιστορίας των όπλων ενώ έχει συνεργασθεί και microε το Υπουργείο Εθνικής Άmicroυνας για όmicroοια θέmicroατα Έχει τεκmicroηριώσει και αναδείξει την συλλογή Σαρό-γλου του Πολεmicroικού Μουσείου Αθηνών Έχει τιmicroηθεί microε έπαινο από την Ακαδηmicroία Αθηνών για το βιβλίο

του laquoΚάστρα της Ελληνικής Γηςraquo και microε βραβεία από άλλους πολιτιστικούς οργανισmicroούς Άρθρα του έχουν δηmicroοσιευθεί στον ηmicroερήσιο και περιοδικό τύπο στην Ελλάδα και το εξωτερικό Είναι Πρόεδρος της Εφορείας των Γενικών Αρχείων του Κράτους ενώ έχει χρηmicroατίσει Πρόεδρος των Φίλων του Μουσείου Μπενάκη Πρόεδρος των Φίλων του Πολεmicroικού Μουσείου Αντιπρόεδρος του Οργανισmicroού Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων και Αντιπρόεδρος της Οmicroοσπονδίας Σωmicroατείων Φίλων των Μουσείων

ΜΑΡΙΑ ΓΚΙΩΝΗΓεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Paris I ndash Pantheon Sorbonne και Paris X ndash Nanterre Η διδα-κτορική της διατριβή microε θέmicroα ΄Το παλαιοπεριβάλλον των σπηλαίων της Ελλάδος από την Παλαιολιθική microέχρι το τέλος της Νεολιθικής Επο-χής΄ εκπονήθηκε στο Πανε-

πιστήmicroιο Αθηνών Έχει συmicromicroετάσχει σε ανασκαφές αρχαιολογικών και παλαιοντολογικών θέσεων και σε πολλά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτε-ρικό Έχει δηmicroοσιεύει microελέτες της σε ελληνικά και ξένα βιβλία και περιοδικά Τα πεδία της έρευνάς της αφορούν στον προϊστορικό άνθρωπο και στη σχέση του microε τα σπήλαια στις παλαιοπεριβαλλοντικές και ιδιαίτερα στις κλιmicroατικές microεταβολές που επέδρασαν στην εξέλιξή του και στην εφαρmicroογή των Γεωγρα-φικών Συστηmicroάτων Πληροφοριών στην αρχαιολογική

έρευνα

ΑΝΔΡΕΑΣ Γ ΛΥΡΙΝΤΖΗΣΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Κλασικό Λύκειο Χανίων Απέκτησε το πτυχίο του στην κατεύθυνση της Αρχαιολογίας και Ιστο-ρίας τη Τέχνης του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής στην Αθήνα Συνέχισε τις σπουδές του microε την από-κτηση microεταπτυχιακού τίτλου

στην αρχαιολογία στο Ινστιτούτο Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroιακού Κολεγίου του Λονδίνου Έχει λάβει microέρος σε συστηmicroατικές και σωστικές ανασκαφές αλλά και έρευνες επιφανείας ενώ έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορα συνέδρια και ηmicroερίδες Έχει εργαστεί στην ΙΓ΄ ΕΠΚΑ στο Ν Μαγνησίας καθώς και σε διά-φορα ερευνητικά προγράmicromicroατα Η διδακτορική του διατριβή πραγmicroατεύεται τη διαχείριση των υδατικών πόρων στην Κρήτη της Μέσης και Ύστερης Εποχής του Χαλκού Προς το παρόν ζει και εργάζεται στην Κρήτη

ΛΕΝΑ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ-ΜΑΝΙ-ΟΥΔΑΚΗΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Αrsquo Τοσίτσειο-Αρσάκειο Γυmicroνά-σιο Σπούδασε αρχαιολογία και απέκτησε διδακτορικό

δίπλωmicroα στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών Aπό το 1978 εργάστηκε στις Εφορείες της Ρόδου και της Πάτρας και διεξήγαγε ανασκαφικές έρευνες στην Ρόδο την Κώ και την Αχαϊα Οι επιστηmicroονικές της δηmicroοσιεύ-σεις αναφέρονται στο microινωϊκό οικισmicroό στα Τριάντα της Ρόδου και στα microυκηναϊκά νεκροταφεία της Αχα-ϊας Το θέmicroα της διδακτορικής της διατριβής είναι ο προϊστορικός οικισmicroός του Αιγίου και η πρώϊmicroη microυκηναϊκή εποχή στην ΑχαϊαΑπό το 1987 εργάζεται στην Προϊστορική Συλλογή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και από το 1998 είναι προϊσταmicroένη της Συλλογής Η επανέκθεση της Προϊστορικής Συλλογής που ολοκληρώθηκε το 20042005 και παράλληλα η ταύτιση και δηmicroοσί-ευση αρχαίων οι περιοδικές εκθέσεις και τα προ-γράmicromicroατα συνεργασίας microε άλλα ευρωπαϊκά Μουσεία και Πανεπιστήmicroια αποτελούν τα κύρια έργα της

ΧΡΗΣΤΟΣ Ι ΠΙΤΕΡΟΣΓεννήθηκε στο Αρκαδικό Ναυπλίας και αποφοίτησε από το Λύκειο ΝαυπλίουΣπούδασε Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών και Αρχαιολογία και Τέχνη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανε-πιστηmicroίου Θεσσαλονίκης Είναι αρχαιολόγος υπάλληλος του Υπουργείου Πολιτισmicroού Αρχικά υπηρέτησε για τρία χρόνια στη Θ΄ ΕΠΚΑ Θηβών όπου διενήργησε σηmicroαντικές

ανασκαφικές έρευνες στο Δήλεσι τη Λιβαδειά και τη microυκηναϊκή ακρόπολη της Καδmicroείας microε σηmicroαντικές ανασκαφικές έρευνες για το πρόβληmicroα των κατα-στροφών της microυκηναϊκής Θήβας καθώς και για τα ενεπίγραφα microυκηναϊκά σφραγίσmicroαταΣτη συνέχεια microετατέθηκε στην Αργολίδα όπου υπηρετεί στη Δ΄ ΕΠΚΑ και έχει διενεργήσει microεγάλο αριθmicroό σωστικών ανασκαφών κυρίως στο Άργος την Επίδαυρο το Ναύπλιο και την Τίρυνθα Έχει τη διεύθυνση συστηmicroατικής ανασκαφικής έρευνας στην Αρχαία Αγορά του Άργους σε συνεργασία microε τη Γαλ-λική Αρχαιολογική Σχολή Έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια και έχει δηmicroοσιεύσει πολλές και σηmicroαντικές αρχαιολογικές microελέτες Εκπονεί διδακτο-ρική διατριβή microε θέmicroα ldquoΠαmicroυκηναϊκά Σφραγίσmicroατα των Θηβώνrdquo ενώ έχει συγγράψει πολλά εκλαϊκευ-τικά άρθρα για πολιτιστικά και κυρίως αρχαιολογικά θέmicroατα στον τοπικό αλλά και στον αθηναϊκό τύποΣτην καθηmicroερνή Επτά Ηmicroέρες α) Το αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου 2ndash11ndash95 β) Το Μυκηναϊκό Άργος (31ndash5ndash98) γ) Ηραία τα εν Άργει και Ασκληπιεία Επιδαύρου (9ndash9ndash2001) ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ Η Γραmicro-microική Γραφή Β΄ αφιέρωmicroα για την Ελληνική Γλώσσα (24ndash7ndash99)Με ενέργειές του επεστράφη microυκηναϊκό σφράγισmicroα από την Τίρυνθα που επισηmicroάνθηκε σε ιδιωτική συλ-λογή της νότιας Γερmicroανίας Τα επιστηmicroονικά του ενδιαφέροντα αναφέρονται κυρίως στους ιστορι-κούς χρόνους αλλά και στην προϊστορικήndashmicroυκηναϊκή εποχή

ΛΕΥΤΕΡΗΣ Ν ΠΛΑΤΩΝΛέκτορας του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθη-νών Υπεύθυνος του Έργου Συντήρησης και Δηmicroοσίευ-σης Ευρηmicroάτων των Ανα-σκαφών Ζάκρου Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης και παρακολούθησε τις βασικές σπουδές αρχαιολογίας στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών Το 1988 πήρε το διδακτορικό του δίπλωmicroα στο Πανεπιστή-

microιο του Bristol της Αγγλίας microε θέmicroα τους laquomicroινωικούς χώρους εργασίαςraquo Κατά το διάστηmicroα 1994 - 2002 δίδαξε προϊστορική αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Κρήτης και Αιγαίου και εργάσθηκε στην ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία Το 2002 εκλέχθηκε στη βαθmicroίδα του Λέκτορα στο Τmicroήmicroα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών σε θέση που έχει ως ειδικότερο αντικεί-microενο τη microινωική αρχαιολογία Από το 1992 η Αρχαι-ολογική Εταιρεία των Αθηνών της οποίας είναι εταί-ρος του έχει αναθέσει το έργο συmicroπληρωmicroατικής συντήρησης και δηmicroοσίευσης των ευρηmicroάτων των ανασκαφών της στη microινωική Ζάκρο Έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια πάνω σε ειδικά θέmicroατα της προϊστορικής αρχαιολογίας του Αιγαίου

ΙΩΑΝΝΗΣ Κ ΠΡΟΜΠΟΝΑΣΚαθηγητής Πανεπιστηmicroίου Αθηνών Γεννήθηκε το 1940 στο Φιλώτι της ΝάξουΣπουδές Πανεπιστήmicroιο Αθηνών διδάκτωρ Πανεπι-στηmicroίου Αθηνών microετεκπαί-δευση στη Γαλλία στην Εcole Pratique des Hautos Etudes Βασικά έργα Η συγγένεια Μακεδονικής και Μυκηνα-ϊκής διαλέκτου και η πρω-τοελληνική καταγωγή των

Μακεδόνων (1973) Η microυκηναϊκή εορτή Θρονοε-λητήρια (to-no-e-ke-te-ri-jo) και η επιβίωσις αυτής εις τους ιστορικούς χρόνους (1974) Σύντοmicroος Εισαγωγή εις την Μυκηναϊκήν Φιλολογίαν (1977) Λεξικό της Μυκηναϊκής Ελληνικής (1978) Η microυκη-ναϊκή επική ποίηση microε βάση τα microυκηναϊκά κείmicroενα και τα οmicroηρικά έπη (1980) Ανθολογία Μυκηναϊκών Κειmicroένων (1983) Ακριτικά Α΄ (1985) Οmicroηρικά Έπη και Νεοελληνικά Δηmicroοτικά Τραγούδια Α΄ (1987) και Β΄ (1989) Ελληνική επική ποίηση από τα microυκηναϊκά χρόνια ως σήmicroερα (1990) Κοινά γλωσσικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στη Νέα Ελληνική αmicroάρτυρα στην αττική πεζογραφία (2000) Έχει δηmicroοσιεύσει περίπου 150 microελέτες και άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και σε Πρακτικά πανελλη-νίων και διεθνών συνεδρίων Υπό έκδοση α) Κοινά γλωσσικά στιχουργικά και θεmicroατικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στα Νεοελληνικά Δηmicroοτικά τραγού-δια και β) Τοπωνυmicroικό Λεξικό των νήσων του Αιγαίου (έργο ζωής 1960ndash )

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣΓεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1945 Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών όπου έγινε διδάκτωρ και υφηγητής ndashάmicroισθος επίκουρος καθηγη-τής Ασκεί την ιδιότητα του παθολόγου ndash ογκολόγου και τα τελευταία 22 χρόνια είναι διευθυντής νοσοκοmicroείου 20 από τα οποία στο Νοσοκο-microείο laquoO Άγιος Σάββαςraquo Δραστηριοποιείται επίσης στο χώρο των επιστηmicroονι-

κών εταιρειών και του ιατρικού τύπου Παράλληλα microε την ιατρική ασχολείται και microε την ιστορία τη λαογραφία και τον πολιτισmicroό της ιατρικής καθώς και την πεζογραφία Ήδη από έγκυρους εκδοτικούς οίκους κυκλοφορούν 55 βιβλία του ελληνικά και ξενόγλωσσα 36 από τα οποία κινούνται στον χώρο του πολιτισmicroού της ιατρικής Η εκδοτική και η γενικότερη πολιτιστική δραστηριό-τητά του έχουν ευρύτατα αναγνωρισθεί και σχολι-ασθεί microε περισσότερα από 750 κριτικά σηmicroειώmicroατα και άρθρα από διακεκριmicroένους πανεπιστηmicroιακούς του χώρου των ανθρωπιστικών σπουδών από κριτι-κούς και από λογοτέχνες Για τα βιβλία του ο Γεράσιmicroος Ρηγάτος έχει βρα-βευθεί από την Ακαδηmicroία Αθηνών microε βραβείο Α΄ τάξεως (1989) από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτε-χνών (Έπαινος Μάρκου Αυγέρη 1994) και από διά-φορα λογοτεχνικά και άλλα σωmicroατεία

Επίσης έχει τιmicroηθεί microε ειδική εκδήλωση από τον Τοmicroέα Ανθρωπιστικών Σπουδών του Παιδαγωγικού Τmicroήmicroατος του Πανεπιστήmicroιου Αθηνών (1996) microε υποτροφία από το Τmicroήmicroα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστήmicroιου Princeton (1998) και microε ειδικά αφι-ερώmicroατα σε εφηmicroερίδες και τα περιοδικά laquoΈρευναraquo 1996 και Οmicroπρέλαraquo 2005

ΜΙΧΑΗΛ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥΓεννήθηκε στην Πάτρα το 1912 Σπούδασε στη Φιλοσο-φική Σχολή του Πανεπιστη-microίου Αθηνών στη Σορβόννη και στο Collegravege de France Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσ-σαλονίκης (1939) Docteur degraves-Lettres (doctorat drsquo Etat 1956)Αφού δίδαξε σε ιδιωτικό σχολείο εργάσθηκε ως ερευνητής στο Επιστηmicroονικό

Ίδρυmicroα Ερευνών της Γαλλίας (CNRS 1951-1954) και ως διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Μικρασιατι-κών Σπουδών (1954-1959) Το 1959 εκλέχθηκε και το 1960 διορίσθηκε τακτικός καθηγητής της Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήmicroιο Θεσσαλονίκης θέση από την οποία αποmicroακρύνθηκε το 1967 από τη Δικτα-τορία και στην οποία επανήλθε το 1974 Από το 1970 έως το 1975 δίδαξε στο Πανεπιστήmicroιο Lyon II Συνταξιοδοτήθηκε το 1979Μέλος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1983-) και της Accademia Nazionale dei Lincei (1988-) Αντεπι-

στέλλον microέλος της Accademia Pontaniana Νεαπό-λεως (1989-) και της Acadeacutemie des Iscriptions et Belles-Lettres (1991-)Διετέλεσε Κοσmicroήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσσαλονίκης (1965-1966) Αντι-πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (1964-1967) Πρόεδρος της Association Lyonnaise drsquo Etudes Anciennes (1974) Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ιστορικών Επιστηmicroών (1978-1985) microέλος της Διεθνούς Επιτροπής Ιστορι-κών Επιστηmicroών (1978-1985) ιδρυτής και διευθυντής του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος στο Εθνικό Ίδρυmicroα Ερευνών (1979-1992) microέλος του ΔΣ του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών (1992-1995) Πρόεδρος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1992) Πρόεδρος του Ιδρύmicroατος Ελληνικού Πολιτισmicroού (1993-1995) Επίσης εκ των συνδιευθυντών του δεύτερου τόmicroου της Ιστορίας της Ανθρωπότητας της UNESCO Eίναι Πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Μικρασιατικών ΣπουδώνΟι microελέτες του αφορούν στην αρχαία Ελληνική Ιστο-ρία και εν microέρει στη νεότερηΈχει δηmicroοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και ξένα επι-στηmicroονικά περιοδικά και σε συλλογικά έργα έχει παρουσιάσει ανακοινώσεις σε Ακαδηmicroίες έχει συνεργασθεί microε πολλά εκτενή κεφάλαια στην Ιστο-ρία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών Επιλογή microονογραφιών Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν τουρκοκρατίαν (1715-1821) (στη σειρά Texte und Forschungen zur Byzantinisch-Neugrichischen Philologie αρ 33) Αθήνα 1939 Σελ 394 Βραβείο της Ακαδη-microίας Αθηνών (1940) Ανατυπώσεις από τις εκδόσεις

ldquoΕρmicroήςrdquoLa migration grecque en Ionie (Centre drsquo Etudes drsquo Asie Mineure Ionie 1) Αθήνα 1958 Σελ 568Peuples preacutehelleacuteniques drsquo origine indo-europeacuteenne Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1977 Σελ 350Les Proto-grecs Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1980 Σελ 286The Polis-State Definition and Origin (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 4) Αθήνα 1989 Σελ 510 Σε ελληνική microετάφραση Πόλις ένας τύπος αρχαίου ελληνικού κράτους Μορ-φωτικό Ίδρυmicroα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 1999Between Memory and Oblivion The Transmission of Early Greek Historical Traditions (στη σειρά Μελε-τήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαι-ότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 12) Αθήνα 1990 Σελ 267Η Αθηναϊκή δηmicroοκρατία Πανεπιστηmicroακές Εκδόσεις Κρήτης Ηράκλειο 1999 2000 2004 Σελ 661Les ethnegrave grecs agrave lrsquo acircge du Bronze (υπό έκδοση στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroα-ϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών)Συντονιστής των συλλογικών έργων--Μακεδονία Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1982-- Ποικίλα (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 10) Αθήνα 1990--Colloque international ldquoDeacutemocratie atheacutenienne et Culturerdquo organiseacute par lrsquo Acadeacutemie drsquo Athegravenes en cοopeacuteration avec lrsquo UNESCO 1992 1995-- UNESCO History of Mankind Histoire du deacuteveloppement scientifique et culturel de lrsquo

Humaniteacute τοmicro ΙΙ (συνεκδότης) 1996Διακρίσεις (κατά χρονολογική σειρά) Άρχων Μέγας Ιεροmicroνήmicroων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλη-σίας Παράσηmicroο του Αγίου Μάρκου του Πατριαρχείου Ιεροσολύmicroων Ταξιάρχης Ordine al Merito della Repubblica Italiana Ιππότης Leacutegion drsquo honneur

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΣΑΜΨΩΝAρχαιολόγος καθηγητής στο Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπου-δών του Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου διδάσκει προϊστο-ρική Αρχαιολογία της Μεσο-γείου και αρχαιολογία της Προκολοmicroβιανής Αmicroερικής και της Ασίας Σπούδασε στο Πανεπιστή-

microιο Αθηνών από όπου έλαβε το διδακτορικό του και έκανε microεταδιδακτορικές σπουδές στην Αγγλία microε αντικείmicroενο την Περιβαλλοντική Αρχαιολογία Ειδικεύεται στη microελέτη της Μεσολιθικής και Νεολι-θικής περιόδου και διενεργεί ανασκαφές στον νεολι-θικό οικισmicroό της Φτελιάς Μυκόνου στον microεσολιθικό οικισmicroό της Κύθνου και στο προϊστορικό σπήλαιο Σαρακηνού Βοιωτίας ενώ διενεργεί επιφανειακές έρευνες σε ερηmicroονησίδες του Νοτίου Αιγαίου Είναι microέλος επιστηmicroονικών σωmicroατείων και έχει συγγράψει 23 βιβλία και 160 άρθρα

ΠΕΓΚΥ ΣΩΤΗΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥΓεννήθηκε και ζει στην Αθήνα Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστή-

microιο Αθηνών και στο Πανεπι-στήmicroιο McGill του Μόντρεαλ Έχει ειδικευθεί στην προ-ϊστορική αρχαιολογία των Κυκλάδων και έχει δηmicroοσιεύ-σει πολλά σχετικά άρθρα και microελετήmicroατα Η διδακτορική της διατριβή microε τίτλο Ακρω-τήρι Θήρας Η Νεολιθική και η Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού επί τη βάσει της κεραmicroεικής εκδόθηκε το 1999 από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία της οποίας είναι microέλος Η δεύτερη microονογραφία της microε τίτλο Ο laquoΘησαυρός της Κέρουraquo Μύθος ή πραγmicroατικότητα Αναζητώντας τα χαmicroένα κοmicromicroάτια ενός αινιγmicroατικού συνόλου εκδό-θηκε το 2005 από το Ίδρυmicroα ΝΠ Γουλανδρή ndash Μου-σείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα σε συνεργασία microε το J Paul Getty Museum στο Λος Άντζελες και το Cycladic Art Foundation στην Νέα Υόρκη Έχει διατελέσει επί σειρά ετών επιστηmicroονική συνερ-γάτις της ανασκαφής στο Ακρωτήρι της Θήρας και έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορες άλλες ανασκαφές στις Κυκλάδες και στην Κύπρο Έχει εργαστεί στην ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και σε άλλες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισmicroού Σήmicroερα είναι επιmicroελήτρια της Κυκλαδικής Συλλογής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Θ Π ΤΑΣΙΟΣΚαθηγητής του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου Μέλος της Ακαδηmicroίας Επι-στηmicroών του Τουρίνου επίτι-microος καθηγητής του Πανεπι-στηmicroίου της Λιέγης και του Δηmicroοκρίτειου Πανεπιστη-microίου Επίτιmicroος Πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εται-ρίας καθώς και της διεθνούς Ενώσεως ΣκυροδέmicroατοςΟ Θ Π Τάσιος είναι ιδρυ-τικό microέλος και Πρόεδρος

της Ελληνικής Εταιρίας για την Μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και συνοργανωτής πέντε εκθέσεων για την αρχαιοελληνική Τεχνολογία στην Ελλάδα και στο ΕξωτερικόΕξ άλλου ο ΘΠ Τάσιος έχει συγγράψει 350 επι-στηmicroονικές δηmicroοσιεύσεις και 30 βιβλία σε διάφορες γλώσσες σε θέmicroατα Μηχανικής Εδαφοmicroηχανικής Αντισεισmicroικής Τεχνολογίας Φιλοσοφίας και Γλώσσας

ΧΡΙΣΤΙΝΑ Α ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥΓεννήθηκε στην Κύπρο όπου αποφοίτησε από το Γυmicroνάσιο της Κυρήνειας Συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Ελλάδα στα Πανεπι-στήmicroια Θεσσαλονίκης και Αθηνών Η διδακτορική της διατριβή

διαπραγmicroατεύεται τις προϊστορικές τοιχογραφίες της Δυτικής Οικίας του Ακρωτηρίου της Θήρας Έχει συγγράψει πολλά άρθρα και microελέτες για τις προϊστο-ρικές τοιχογραφίες της Θήρας τις αρχαιότητες της Άνδρου και της Σίφνου Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην ΚΑ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων όπου ασκεί ποικίλο αρχαιολογικό έργο (ανασκαφές επι-φανειακές έρευνες επανεκθέσεις κλπ) Κύριο πεδίο της έρευνάς της είναι εκτός των προ-ϊστορικών τοιχογραφιών η αρχαία κληρονοmicroιά της Άνδρου Με τις περιοδείες της έχει εντοπίσει σηmicroα-ντικές αρχαιότητες που έχει ανακοινώσει σε συνέ-δρια ενώ ασχολείται microε την επεξεργασία της επι-στηmicroονικής δηmicroοσίευσης του υλικού αυτού Παράλληλα διευθύνει τις Ανασκαφές στο νεολιθικό οικισmicroό του Στρόφιλα και τη γεωmicroετρική ndash αρχα-ϊκή πόλη της Υψηλής Άνδρου και στην Ακρόπολη Αγίου Ανδρέα Σίφνου

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ι ΤΖΑΜΤΖΗΣΠλοίαρχος του ΕΝ παράλ-ληλα microε την καριέρα του στη θάλασσα ως αξιωmicroατικός και πλοίαρχος σε ωκεανοπόρα πλοία και microετέπειτα στη στεριά ως αρχιπλοίαρχος σε ναυτιλιακές εταιρείες ασχο-λήθηκε και microε την έρευνα και τη microελέτη της Ναυτικής microας Ιστορίας Έγραψε 14 βιβλία και δηmicroο-σίευσε για 50 περίπου χρό-νια τώρα περισσότερα από 200 άρθρα για ναυτικά

ιστορικά θέmicroατα σε εφηmicroερίδες και ναυτιλιακά περιοδικά παρουσίασε δε πολλές ανακοινώσεις και οmicroιλίες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια σχετικά microε την ελληνική ναυτική ιστορία Το βιβλίο του laquoΤα Λίmicroπερτυ και οι Έλληνεςraquo τιmicroήθηκε microε βραβείο από την Ακαδηmicroία των Αθηνών

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΩΡΑΚΗΣΓεννήθηκε στις 2251977 στο Ηράκλειο Κρήτης και αποφοίτησε από το λύκειο Κρουσώνα Ολοκλήρωσε στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών τις αρχαιολογικές του σπουδές οι οποίες συνεχίζονται στο Πανεπιστήmicroιο Κρήτης Στην Αθήνα είχε την ευκαιρία να συmicromicroετάσχει σε σηmicroαντι-κές ανασκαφές των τοπικών

Εφορειών και της Αρχαιολογικής Εταιρείας microε σηmicroα-ντικότερη εκείνη στο Ακρωτήρι της Θήρας Ως φοιτητής εργάστηκε επί microακρόν ως υπάλληλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας απασχολούmicroενος στην ανασκαφή και στο αρχείο της Θήρας Από το 2000 συmicromicromicroετέχει συστηmicroατικά στις ανασκα-φές της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διενεργούνται στις Αρχάνες από τον καθ Γ Σακελλαράκη Έλαβε επίσης microέρος στο κοινό πρόγραmicromicroα της Αρχαιο-λογικής Εταιρείας και του Πανεπιστηmicroίου της Χαϊ-δελβέργης microε στόχο τη microελέτη της κεραmicroεικής της Ζωmicroίνθου Από το 2004 είναι έκτακτος υπάλληλος της ΚΓ΄ ΕΠΚΑ Ηρακλείου και συmicromicroετέχει στην διε-ξαγωγή σωστικών ανασκαφών στην Κνωσσό στις

Αρχάνες και στον microινωικό λιmicroενικό οικισmicroό στον Πόρο-Κατσαmicroπά Ηρακλείου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣΕίναι καθηγητής στο Τmicroήmicroα Γεωλογίας του Πανεπιστη-microίου Πατρών Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε γεωλογία και ωκεανογραφία στα Πανεπιστήmicroια Αθηνών και Ουαλίας Διετέλεσε πρό-εδρος του Τmicroήmicroατος Γεω-λογίας του Πανεπιστηmicroίου Πατρών κατά το διάστηmicroα 1993-1997 και 2001-2005 Έχει συγγράψει πάνω από 60

εργασίες σε διεθνή περιοδικά γύρω από θέmicroατα ωκε-ανογραφίας της Ανατολικής Μεσογείου Την τελευ-ταία 10ετία η έρευνά του επικεντρώνεται σε θέmicroατα γεωαρχαιολογίας που αφορούν α) στον εντοπισmicroό υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων και ναυαγίων (κόλπος Ναυαρίνου Αλεξάνδρεια Αιγύπτου ναυάγιο Δοκού) και β) στις microεταβολές των κλιmicroατικών συνθηκών και της στάθmicroης της θάλασσας και στην επίδρασή τους στις ανθρώπινες δραστηριότη-τες στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο

ΜΑΡΙΑ ΧΑΛΟΓΛΟΥΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης Σπούδασε Αγγλική

Λογοτεχνία στο Αmicroερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλο-νίκης και συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Αγγλία στα πανεπιστήmicroια του Durham και του Bristol Η microεταπτυχιακή της εργασία διαπραγmicroατεύ-εται την εικονογραφία του ταύρου σε διάφορα microέσα (τοιχογραφίες ρυτά σφραγιδογλυφία) από τη Νεοα-νακτορική Κνωσό Ασχολείται κυρίως microε τη Μινωική αρχαιολογία της κεντρικής Κρήτης και η πρόσφατη έρευνα της περιλαmicroβάνει θρησκειολογικά και κοι-νωνικά ζητήmicroατα του Μινωικού και του Μυκηναϊκού κόσmicroου κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία Έχει λάβει microέρος σε σειρά ανασκαφών τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑAtkinson TD Bosanquet RC etal 1904 The Excavations at Phylakopi in Melos The Society for the Promotion of Hellenic Studies Suppl Paper no4 (London 1904)Axel W Persson New Tombs at Dendra near Midea Lund 1942 Barber RLN 1994 Οι Κυκλάδες στην Εποχή του Χαλκού Εmicroπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑθήναBasch L Le Musee imaginaire de la Marine Antique Athenes 1987Bass G (ed) A History of Seafaring London 1972Bass GF 1967 Cape Gelidonia A Bronze Age shiwreck Transactions of the American Philosophical Society 578 PhiladelphiaBetancourt Ph The History of Minoan Pottery (1985) Princeton (microτφρ στα ελληνικά Ινστιτούτο του Βιβλίου εκδ Καρδαmicroίτσα)Blegen CW Prosymna the Helladic Settlement Preceding the Argive Heraeum Cambridge Mass 1937Blegen C - Rawson M The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia (τ Ι) The Buildings and their Contents Princeton 1966Boardman J The Greeks Overseas London 1980Broodbank C 2000 An Island Archaeology of the Early Cyclades Cambridge University Press CambridgeBurkert W 1993 Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (microτφρ Μπεζαντάκος ΝΠ και Αβαγιανού Α) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαCasson L Ships and Seamanship in the Ancient World Princeton University Press 1971Cadogan G Palaces of Minoan Crete (1976) BristolDickinson O 1994 The Aegean Bronze Age Cambridge University PressDoumas Ch 1977 Early Bronze Age Burial Habits in the Cyclades (SIMA vol 48) Paul Astroumlms Foumlrlag GoumlteborgEvans A The Palace of Minos at Knossos I-IV (1921-36) London

Evans JD - Renfrew C 1968 Excavations at Saliagos near Antiparos (BSA supplementary volume no 5) The British School of Archaeology at Athens Thames and Hudson LondonEvely D (ed) 1999 Τοιχογραφία ένα διαβατήριο για το παρελθόν Η Μινωική Κρήτη microε τη microατιά του Mark Cameron (Αθήνα)Furumark A The Mycenaean Pottery Analysis and Classification Stockholm 1941Garnsey P Hopkins K Whittaker CR (eds) Trade and Ancient Economy London 1983Graeve M-C de The ships of the Ancient Near East Leuven 1981Graham JW The Palaces of Crete (1969) Princeton New JerseyHagg R (ed) The Function of the Minoan Villas Proceedings of the Seventh International Symposium at the Swedish Institute at Athens (1997) StockholmHagg R and Marinatos N (eds) The Function of the Minoan Palaces Proceedings of the Fourth International Symposium at the Swedish Institute at Athens 10-16 June 1984 (1987) StockholmHalstead P και Barrett JC (επιmicro) 2004 Food Cuisine and Society in Prehistoric Greece Oxford Oxbow BooksHeurtley WA Prehistoric Macedonia Cambridge 1939Hood S 1981 Excavations in Chios 1938-1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala I Oxford BSA supp 15Hood S Η τέχνη στην προϊστορική Ελλάδα (microτφρ Μ Παντελίδου amp Θ Ξένος) εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1993Hutchinson R Prehistoric Crete (Penguin Books) Harmondsworth 1962Immerwahr S Aegean Painting in the Bronze Age Pennsylvania and London The Pennsylvania State University 1990Karo G Schachtgraber von Mykenae Munchen 193033Laffineur R and Hagg R (eds) 2001 Potnia Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22) Liege Universiteacute de

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΟΜΗ ΑΕ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

1ος ΤΟΜΟΣΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ

Εκδότες

ΗΛΙΑΣ ΜΑΝΙΑΤΕΑΣΙΩΑΝΝΗΣ ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΣ

ΣυγγραφείςΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Ακαδηmicroαϊκός Οmicroότιmicroος Καθηγητής Πανεπιστηmicroίου ΑΓΟΥΡΙΔΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Αρχαιολόγος Υπουργείο Πολιτισmicroού Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας- Σπηλαιολογίας Γενικός Γραmicromicroατέας του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών ΕρευνώνΒΑΣΙΛΑΤΟΣ ΝΙΚΟΣ Ερευνητής Ιστορικός Συγγραφέας ΓΚΙΩΝΗ ΜΑΡΙΑ Δρ ΑρχαιολoγίαςΛΥΡΙΝΤΖΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ Αρχαιολόγος Ερευνητής (Master of Arts) Υπ Δρ Προϊστορικής Αρχαιολογίας Πανεπιστηmicroίου Αθηνών ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ- ΜΑΝΙΟΥΔΑΚΗ ΛΕΝΑ Δρ Αρχαιολογίας Προϊσταmicroένη Προϊστορικής Συλλογής Εθνικού Αρχαιολογικού ΜουσείουΠΙΤΕΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Αρχαιολόγος Δ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων ΠΛΑΤΩΝ ΛΕΥΤΕΡΗΣ Λέκτωρ Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας Πανεπιστηmicroίου Αθηνών ΠΡΟΜΠΟΝΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Καθηγητής Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Αθηνών ΡΗΓΑΤΟΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ Επίκουρος Καθηγητής Ιατρικής ΣυγγραφέαςΣΑΜΨΩΝ ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ Καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου ΣΩΤΗΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΠΕΓΚΥ Δρ Αρχαιολόγος Επιmicroελήτρια Μουσείου Κυκλαδικής ΤέχνηςΤΑΣΙΟΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ Καθηγητής Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ Δρ Αρχαιολόγος ΚΑrsquo Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών ΑρχαιοτήτωνΤΖΑΜΤΖΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Πλοίαρχος ΕΝ ndash Συγγραφέας ΤΖΩΡΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Αρχαιολόγος ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Καθηγητής Τmicroήmicroατος Γεωλογίας Πανεπιστηmicroίου Πατρών ΧΑΛΟΓΛΟΥ ΜΑΡΙΑ Αρχαιολόγος

Σχεδιασmicroός Συντονισmicroός Δρ ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣ

Σύmicroβουλος Έκδοσης Δρ ΣΩΤΗΡΗΣ ΡΙΖΑΣ

Υπεύθυνος δηmicroιουργικού - ατελιέΓΙΩΡΓΟΣ ΤΟΤΣΚΑΣ

Υπεύθυνος εικονογραφικού υλικούΑΡΤΕΜΗΣ ΨΑΡΟΜΗΛΙΓΚΟΣ

Επιλογή βιβλιογραφίας ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΑΚΗΣ

Αρχαιολόγος Καθηγητής Πανεπιστηmicroίου

Γλωσσική Επιmicroέλεια - ΔιόρθωσηΜΑΡΙΑΝΝΑ ΓΙΑΓΙΑ ΑΛΕΚΑ ΣΦΥΡΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΤΣΙΩΚΟΥ

Τεκmicroηρίωση

ΟΛΓΑ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ ΖΩΓΡΑΦΙΑ ΜΠΙΔΙΚΟΥΔΗ ΕΙΡΗΝΗ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ

Δηmicroιουργικό ΑτελιέΗΡΩ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ ΡΕΒΕΚΚΑ ΚΑΛΙΜΤΖΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΚΑΣΤΡΙΝΑΚΗ ΟΛΓΑ ΚΟΝΤΟΝΗ

ΝΙΚΗ ΞΕΝΙΚΑΚΗ ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΧΡΟΝΗ

ΓραmicromicroατείαΑΙΜΙΛΙΑ ΣΟΛΩΜΟΥ

ΔακτυλογράφησηΚΡΑΒΒΑΡΙΤΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΜΑΣΤΟΡΑΚΗ ΑΝΔΡΟΝΙΚΗ ΠΑΠΑΔΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΕΛΕΝΗ

Η σχεδίαση και η ηλεκτρονική σελιδοποίηση της εγκυκλοπαίδειας laquoΔΟΜΗraquo βασίστηκε στην ελληνική έκδοση του Adobe InDesign 30 CS

ΕΚΔΟΣΕΙΣ laquoΔΟΜΗraquo ΑΕΙπποκράτους 67 τηλ 210-3646014 φαξ 210-3601782

e-mail ekdomiinternetgrΕΚΤΥΠΩΣΗ ΧΚ ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΩΝ ΕΚΔΟΤΩΝ

Οι ραγδαίες πολιτικές οικονοmicroικές κοινωνικές και τεχνολογικές αλλαγές των τελευταίων δεκαετιών του 20ου αιώνα ιδίως οι τάσεις προς στενότερη ευρωπαϊκή ενοποίηση και η συντελούmicroενη παγκοσmicroιοποίηση των αγορών αλλά και των τάσεων και νοοτροπιών δηmicroιουργούν ένα νέο σκηνικό όπου τα όρια του εθνικού κράτους γίνονται δυσδιάκριτα και οι επικοινωνίες λαών και ατόmicroων ευκολότερες και συχνότερες Την ίδια στιγmicroή η σχεδόν καθολική επικράτηση της οικονοmicroίας της αγοράς και σε microικρότερο βαθmicroό της δηmicroοκρα-τίας ως πολιτικού συστήmicroατος δηmicroιουργούν microια εικόνα οmicroογενοποίησης πολιτικών οικονοmicroικών και κοινωνικών προτύπων Στις συνθήκες αυτές έγινε και η σχετική συζήτηση για το laquoτέλος της ιστορίαςraquo Αφού ένα συγκεκριmicroένο πολιτικό και οικονοmicroικό πρότυπο καθιερώθηκε παγκόσmicroια η ιστορία ως πεδίο εναλλακτικών προτάσεων φαινόταν να τελείωσε Αλλά και ο καθηmicroερινός τρόπος ζωής microε την έmicroφαση στην κατανάλωση και την ατελεύτητη προσπάθεια συγκέντρωσης οικονοmicroικών microέσων έδειχνε να συmicroβάλλει προς την κατεύθυνση αυτή καθώς υποτίθεται ότι διαmicroόρ-φωνε ένα παγκόσmicroιο τύπο οικονοmicroικού ανθρώπου microε παρεmicroφερείς προτιmicroήσεις Η εκδοχή αυτή αποδείχθηκε απλουστευτική Παράλληλα και ταυτόχρονα microε τις τάσεις αυτές σηmicroειώθηκε στο τέλος του 20ου και στις αρχές του 21ου αιώνα αυξηmicroένο ενδιαφέρον για θέmicroατα εθνικής και πολιτισmicroικής ταυτότητας και εκδηλώθηκε έντονα η ανάγκη ανακάλυψης του παρελθόντος microε το βλέmicromicroα όmicroως στραmicromicroένο στο παρόν και το microέλλον Οι κοινωνίες αναζήτησαν τρόπους προσέγγισης πολιτικών και κοινωνικών ζητηmicroάτων microέσω της προσφυγής σε παρελθόν Ιδίως στην Ευρώπη τα έθνη της ηπείρου microας αναζητούν τον τρόπο microε τον οποίο θα συνυπάρξουν σε microια ένωση χωρίς να απωλέσουν ιδιαίτερα εθνικά-πολιτισmicroικά χαρακτηριστικά Ανάλογες τάσεις σηmicroειώνονται σε όλο τον πλανήτη σε σχέση microε την παγκοσmicroιοποίηση και τον επιθυmicroητό τρόπο ένταξης στην παγκόσmicroια κοινωνία χωρίς αυτή να σηmicroαίνει την απώλεια ιδιαίτερων εθνικών χαρακτηριστικών ή την παραίτηση από τη δυνατότητα ανεξάρτητης διαχείρισης των εθνικών υποθέσεων Στη χώρα microας το κοινωνικό ενδιαφέρον για την ιστορία αναδείχθηκε έντονα τα τελευταία χρόνια Οι εκδόσεις Δοmicroή δεν microπορούσαν παρά να ανταποκριθούν στην ανάγκη αυτή microε την παρούσα 16τοmicroη έκδοση της Ιστορίας των Ελλή-νων η οποία φιλοδοξεί να προσφέρει microια συνολική εικόνα της ιστορικής πορείας τους ελληνικού έθνους από τους Προϊστορικούς Χρόνους έως σήmicroεραΑποτελεί προϊόν συλλογικής προσπάθειας συντεταγmicroένη από δεκάδες ειδικούς επιστήmicroονες και ιστορικούς ενσω-microατώνει τις πιο πρόσφατες ιστοριογραφικές τάσεις αλλά είναι γραmicromicroένη σε γλώσσα απλή και εύληπτη αποφεύγο-ντας τις ακραίες γλωσσικές microορφές Ταυτόχρονα προσπαθεί να συνταιριάξει αρmicroονικά σε ένα λειτουργικό σύνολο

κείmicroενο και εικόνα σε microια προσπάθεια να απευθυνθεί σε ευρύ κοινό που αποτελούν γενικοί αναγνώστες αλλά και ειδικοί επιστήmicroονες εκπαιδευτικοί αλλά και οι νεώτερες γενιές microαθητές και φοιτητές οι οποίοι microε το συνδυασmicroό κειmicroένου και εικόνας θα εξοικειωθούν ανετότερα microε το παρελθόν Πιστεύουmicroε ότι η Ιστορία των Ελλήνων που κρατάτε στα χέρια σας θα συmicroβάλει στην ιστορική microας αυτογνωσία και θα αποτελέσει για πολλά χρόνια έργο αναφοράς

Οι εκδότεςΗλίας Μανιατέας - Ιωάννης Τεγόπουλος

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Σκοπός της ιστορίας είναι η επισκόπηση η ανασύνθεση και η ερmicroηνεία microε αmicroεροληψία και πληρότητα γεγονότων και καταστάσεων που πραγmicroατοποιήθηκαν διαδοχικά στο παρελθόν κατά χρονολογική σειρά από έναν λαό microία κοινωνία microία πόλη αλλά και στο πλαίσιο της επιστήmicroης των θεσmicroών της γλώσσας κοκ Η επιστήmicroη της ιστορίας είναι ελληνική επινόηση Ο τίτλος Ιστορίαι ή Γενεηλογίαι ή Ηρωολογία χρησιmicroοποιήθηκε από τον λογογράφο Εκαταίο Ηγησάνδρου Μιλήσιο (520 πΧ()-476 πΧ) η επίδρασή του οποίου στον πατέρα της Ιστο-ρίας Ηρόδοτο (480 πΧ-420 πΧ) είναι αναmicroφισβήτητη Ο Εκαταίος ταξίδεψε στη Μεσόγειο και στον Εύξεινο Από τις ακτές ndashαπrsquo όπου ξεκινά η περιγραφή τουndash προχώρησε στο εσωτερικό των χωρών Σκυθία Περσία Ινδία Αίγυπτος Λιβύη Κατέγραφε τα ήθη και τα έθιmicroα των λαών που συναντούσε δίνοντας παράλληλα πληροφορίες για τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής (Περιήγησις ή Γης περίοδος) Τα ίχνη του πολυταξιδεmicroένου Εκαταίου ακόmicroα του αρχαιότερου Σκύλακα από τα Καρύανδα του Ευθυmicroένη από τη Μασσαλία και άλλων λογογράφων ακολούθησε ο Ηρόδοτος ο αρχαιότερος Έλληνας ιστοριογράφος ο οποίος στην αρχή των εννέα βιβλίων του παραθέτει το γνωστό προοίmicroιο laquoΗροδότου Αλικαρνησσέος Ιστορίης απόδεξις ήδε ως microήτε τα γενόmicroενα εξ ανθρώπων τω χρόνω εξίτηλα γένηται microήτε έργα microεγάλα τε και θωmicroαστά τα microεν Έλλησι τα δε βαρβάροισι αποδεχθέντα άκλεα γένηται τα τε άλλα και διrsquo ήν αιτίην επολέ-microησαν αλλήλοισιraquo που σηmicroαίνει ότι εκθέτει την ιστορία του για να microην ξεθωριάσουν microε τα χρόνια και σβήσουν άδοξα τα microεγάλα και θαυmicroαστά έργα που έγιναν από Έλληνες και βαρβάρους Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται για την αιτία που πολέmicroησαν microεταξύ τους Έλληνες και βάρβαροι Ο Ηρόδοτος για τη συγγραφή του εφαρmicroόζει την παρατήρηση (όψις αυτοψία) την κρίση του (γνώmicroη) την αναζήτηση (ιστορίη) και χρησιmicroοποιεί ως αδιάψευστη πηγή την τοπική παράδοση που πρέπει να γίνεται δεκτή σύmicroφωνα microε αυτόν χωρίς κριτική θεώρηση Έτσι στην ιστορία του εισχωρεί το microυθώδες Τα κριτήρια για τη συγγραφή τροποποιούνται microε τον Θουκυδίδη (460-411() πΧ) Ο Θουκυδίδης απορρίπτει τους microύθους των τοπικών παραδόσεων και δεν αναφέρεται σε χρησmicroούς και σε θαύmicroαταhellip Περιορίζεται στη συλλογή ιστορικών πληροφοριών και στην καθαρή εξιστόρηση των γεγονότων τα τοποθετεί στον χρόνο εξετάζει την αιτιακή τους συνάφεια και εισάγει την ιστορική κρίση την οποία προσπαθεί να συγκροτήσει αmicroερόληπτα κατά το δυνατόν ανεπηρέαστη από αξίες προκαταλήψεις και συmicroφέροντα laquoΤα πραγmicroατικά γεγονότα του πολέmicroου αυτού (του Πελοποννησιακού) ndashγράφειndash θεώρησα καθήκον microου να τα περιγράψω όχι όπως τα microάθαινα από τον πρώτο τυχόντα ούτε όπως microου άρεσε () Και η διασταύρωση των πληροφοριών περί εκάστου ήταν επίπονηhellipraquo (Βιβλ Α 20-21) Με τον Θουκυδίδη ο οποίος διακρίνει microε κοπιαστική συνειδητή προσπάθεια το πραγmicroατικό από το φανταστικό γεγονός θεmicroελιώνεται η επιστήmicroη της ιστορίας Βεβαίως η microέθοδος του Θουκυδίδη δεν εφαρmicroόστηκε πλήρως από τους διαδόχους του Γιrsquo αυτό παρατηρεί ο Πλούταρχος laquoΗ δε των πράξεων και των βίων ηλικιώτης ιστορία (η σύγχρονη ιστορία) τα microεν φθόνοις και δυσmicroενείαις τα δε χαριζόmicroενη και κολακεύουσα λυmicroαίνηται και διαστρέφη την αλήθειανraquo (Πλουτ Περικλής 1316) Και για αυτό παραθέτει ο Λουκανός διανοούmicroενος του 125-194 microΧ τις ιδιότητες του ιδανικού ιστοριογράφου που δεν χαρίζεται που δεν κολακεύει και που δεν διαστρέφει την αλήθεια Αυτός πρέπει να είναι laquoάφοβος ndashγράφειndash αδέκαστος ελεύθερος φίλος της παρ-ρησίαςhellip να λέει όπως ο κωmicroικός Αριστοφάνης τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη χωρίς να επηρεάζεται από microίσος laquomicroισείraquo από φιλία laquoουδέ φιλίαraquo χωρίς να φείδεται ή να χαρίζεται ή να ντρέπεται ή να αισθάνεται δύσκολα να είναι ίσος δικαστής laquoεύνους άπασινraquo microε

καλή διάθεση για όλους που να microην απονέmicroει και καταλογίζει στο ένα από τα δύο αντιmicroαχόmicroενα microέρη περισσότερο απrsquo ότι πρέπειraquo (Λουκανού Πώς δει ιστορίαν συγγράφειν 39-41) Το πρόβληmicroα της ιστορικής αλήθειας είχε τεθεί από την αρχαιότητα Η ιστορική microνήmicroη έλεγαν microας προστατεύει από τη λήθη και το laquomicroή λήθονraquo (α-λησmicroόνητο) ονοmicroάζεται laquoα-ληθέςraquo (laquoΑληθές το microη λήθονraquo Ηράκλειτος) Η ιστορία όmicroως γράφεται κατά κανόνα από τους νικητές που στρεβλώνουν για λόγους προπαγάνδας και πολιτικής σκοπιmicroότητας την ιστορική αλήθεια Σε αυτό βοηθά η ίδια η α-λήθεια που την φτιάχνει κανείς όπως ακριβώς φτιάχνει το ψέmicroαhellip (Οδ Ελύτης Μαρία Νεφέλη) Και τι κερδίζουν όσοι λένε ψέmicroατα Ρωτούσαν microερικοί τον Αριστοτέλη σύmicroφωνα microε τον Διογένη Λαέρτιο laquoόταν λένε την αλήθεια -απαντούσε ο microεγάλος Σταγειρίτης- δεν γίνονται πιστευτοίraquo [Όταν λέγωσιν αλήθειαν microη πιστεύεσθαι Αριστοτέλης στον Διογ Λαέρτιο] Το δυσκολότερο πάντως δεν είναι να βρει κάποιος αλλά να πει microιαν αλήθειαΤα microνηmicroεία λχ αγάλmicroατα αγγεία κοσmicroήmicroατα όπλα κλπ είναι άφωνα και συνεπώς δεν microπορούν να πουν ψέmicroατα

Παρόλα αυτά laquoδεν είmicroαστε ικανοί ή δεν θέλουmicroε ndashεπισηmicroαίνει ο κορυφαίος αρχαιολόγος J Boardmanndash να τα επεξεργαστούmicroε microε τους τρόπους που υποβάλλουν τα ίδια αλλά προτιmicroάmicroε τους τρόπους που υπαγορεύουν σύγχρονές microας τυπολογίες και microοντέλαraquo Η παρατήρηση είναι σηmicroαντική αφού εκτός από το πρόβληmicroα που συνιστούν η ιδεολογία και οι αξίες επισηmicroαίνει και τη στρεβλωτική πολλές φορές επίδραση της οπτικής microιας συγκεκριmicroένης εποχής που επιβάλλει τα δικά της microέτρα στην αξιολόγηση microιας άλλης microε διαφορετικό σύστηmicroα αξιών και άλλες κοινωνικές αντιλήψεις (J Boardman Οι αρχαίοι Έλληνες στην υπερπόντια εξάπλωσή τους Εκδ Καρδαmicroίτσας σ 11) Στη δεκαεξάτοmicroη Ιστορία των Ελλήνων προσπαθήσαmicroε να υπηρετήσουmicroε την ιστορική αλήθεια και να αποφύγουmicroε ιδέες υπερτίmicroησης ή υποτί-microησης προσώπων και γεγονότων Προσπαθήσαmicroε επίσης να παραmicroερίσουmicroε κατά το ανθρωπίνως δυνατόν τις προσωπικές microας πεποιθήσεις που σχετίζονται microε την ιδεολογία microας την πολιτική microας τοποθέτησηndashένταξη τη θρησκεία το φύλο κλπΗ Ιστορία των Ελλήνων microε τεκmicroηριωmicroένα άρθρα που φωτίζουν τα γεγονότα σε βάθος και από διαφορετικές οπτικές γωνίες φιλοδοξεί να προσθέσει στην ιστοριογραφία ακολουθώντας ανανεωmicroένη microεθοδολογία και εκσυγχρονισmicroένο προβληmicroατισmicroό σε microια προσπάθεια νέας θεώρησης των ιστορικών γεγονότων Είναι ένα έργο που φιλοδοξεί να υπηρετήσει πρωτίστως την ιστορική αλήθεια και γιrsquo αυτό ελπίζουmicroε ότι θα είναι έργο microε διαχρονική πνοή που θα microείνει για να αποδεικνύει τη microακροχρόνια ενότητα και συνέχεια του λαού microας και την πολυ-σήmicroαντη προσφορά του στον παγκόσmicroιο πολιτισmicroό Όλοι οι συγγραφείς σύmicroφωνα microε την παράδοση της Θουκυδίδιας πρακτικής εξετάζουν νηφάλια και σε βάθος τα γεγονότα Αποφεύγουν τους φθόνους και τις δυσmicroένειες τα ψεύτικα τα λόγια τα microεγάλα και τις κολακείες λέγο-ντας laquoτα σύκα σύκαraquo laquoτη σκάφη σκάφηraquo ώστε ο αναγνώστης να οδηγείται ανεπηρέαστα σε ασφαλή συmicroπεράσmicroατα για το παρόν και το microέλλον από το microακρινό παρελθόν που κρύβει τεράστια δύναmicroη microέσα του Αυτή είναι η συνεισφορά της Ιστορίας των Ελλήνων Το έργο αυτό είναι χρήσιmicroο για τον πολίτη τον στοχαστή τον δηmicroιουργό τον ελεύθερο τον ωραίο Έλληνα που θέλει να γνωρίζει τις ιστορικές καταβολές του και να αντιλαmicroβάνεται εναργέστερα το παρόν το εκάστοτε παρόν στον σύγχρονο κόσmicroο επωφελούmicroενος από το παρελθόν Αυτό συmicroβαίνει υποχρεωτικά διότι Αντίληψη είναι η ενεργητική ανάπλαση του παρόντος από το παρελθόν Δηλαδή ο συνδυα-σmicroός όλων των δεδοmicroένων του τώρα προς τα αποτελέσmicroατα της προηγούmicroενης εmicroπειρίας

Το δεκαεξάτοmicroο έργο συνιστά προς αυτή την κατεύθυνση ένα θετικό βοήθηmicroα ιστορίας και ανθρωπογνωσίας του Έλληνα το οποίο θα φανεί χρήσιmicroο και χρηστικό σε όλους στον δάσκαλο στον καθηγητή στον φιλίστορα κυρίως στη σπουδάζουσα νεολαία στην οποία άλλωστε το αφιερώνουmicroε Ο πρώτος τόmicroος της 16τοmicroης laquoΙστορίας των Ελλήνωνraquo αναφέρεται στην προϊστορία Ξεκινά από το φυσικό γεωγραφικό πλαίσιο Ακολουθεί η εποχή του Λίθου και του Χαλκού καθώς γίνονται εκτεταmicroένες αναφορές στον κυκλαδικό microινωικό και microυκηναϊκό πολιτισmicroόΣύmicroφωνα microε έρευνες γλωσσολόγων αρχαιολόγων και άλλων ειδικών επιστηmicroόνων διάφορα ινδοευρωπαϊκά φύλα άρχισαν να microεταναστεύ-ουν προοδευτικά κατά κύmicroατα εγκαταλείποντας την αρχική κοιτίδα τους (κεντρική Ευρώπη έως τα Ουράλια και τη Βαϊκάλη) αναζητώντας νέους τόπους από τα microακρινά νεολιθικά χρόνια (6ηndash4η χιλιετία) Μεταξύ 2200() και 1900() πΧ αρκετοί ινδοευρωπαίοι πρωτοέλληνες (πρωτοαιολικά φύλα Αρκάδες Ίωνες κά) είχαν εγκατασταθεί σε Μακεδονία Ήπειρο και βορειοδυτική Θεσσαλία Από αυτούς άλλες συmicroπαγείς οmicroάδες παρέmicroειναν στον ελληνικό βορρά και άλλες ndashκυρίως Ίωνεςndash άρχισαν σποραδικά (από το 1900() πΧ) να κινούνται νοτιότερα και να εγκαθίστανται προοδευτικά σε ανατολική Στερεά Αχαΐα Κορινθία Αττική Τροιζήναhellip ακόmicroα σε Εύβοια Κέα Κεφαλληνία κά Η τελευταία microαζική εγκατάσταση πρωτοελλήνων από βορρά προς νότο γίνεται ενδεχοmicroένως γύρω στο 1100 πΧ microε την καλούmicroενη κάθοδο των Δωριέων Οι ινδοευρωπαίοι πρωτοέλληνες που είχαν κοινή γλώσσα κοινή θρησκεία κοινά ήθη και παρόmicroοιους θεσmicroούς αναmicroείχθηκαν στον νέο τόπο εγκατάστασης microε τους αυτόχθονες Κυκλαδίτες Μινωίτες κά που είχαν αναπτύξει ένα σπουδαίο πολιτισmicroό Από τη γόνιmicroη διαρκή επαφή πρωτοελλήνωνndashΚυκλαδιτώνndashΜινωιτών κά αυτοχθόνων προέκυψε ο καθαρά ελληνικός microυκηναϊκός πολιτισmicroός που ονοmicroάστηκε έτσι από το σηmicroαντικό κέντρο της εποχής τις Μυκήνες στις οποίες είχαν εγκατασταθεί αρχικά Αχαιοί

Νίκος Βαρδιάmicroπασης

ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1947 Σπούδασε Ιατρική στο Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών (πτυχίο 1975) και παρακολούθησε microαθήmicroατα στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών (1975 ndash 1977) Αναγορεύθηκε διδά-κτωρ του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών το 1978 Ειδικεύ-τηκε στην Παθολογία Εργάστηκε στην Πανεπι-

στηmicroιακή Κλινική του Νοσοκοmicroείου ο Ευαγγελισmicroός (1982) και στο Γενικό Νοσοκοmicroείο Αεροπορίας (1984) Το 1985 εκλέχτηκε λέκτορας στη Σχολή Επιστηmicroών Υγείας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών όπου δίδαξε αυτοδύναmicroα για microια τετραετία (1985 ndash 1989) Επίσης εργάστηκε ως γιατρός στον ΕΟΦ και διετέ-λεσε τακτικό microέλος της Επιτροπής Εθνικού Συνταγο-λογίου (1988) Παράλληλα microε την διδασκαλία και τη άσκηση της ιατρικής (έως το 2000) ασχολείται από το ραδιόφωνο την τηλεόραση και τον Τύπο microε τη διαχρονική ιστορία της ελληνικής γλώσσας ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΓιατί το λέmicroε έτσιraquo Πρώτο Πρόγραmicromicroα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας 1982-1988 laquoΚάθε microέρα και microια λέξηraquo laquoΑθήνα 984raquo 1988 ndash 1991 ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΙστορία microιας λέξηςraquo

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ Τηλεόραση ΕΤ-2 1995 ndash 1997 laquoΟι λέξεις στη ζωή microαςraquo MEGA 1998 ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ Συντάκτης της Ελευθεροτυπίας από το 1990 σε θέmicroατα Γλώσσας και ΙστορίαςΣυντο-νιστής ndash Επιmicroελητής του laquoΕraquo ΙΣΤΟΡΙΚΑ Αρχισυντά-κτης του laquoΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑraquo Συντονιστής του laquoΕraquo Ιστορικά ndash Πρωτοπόροι ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ (Εκτός Ιατρικής) Στο Δηmicroοσιογρα-φικό Εργαστήρι (1994) Στην Σχολή Υποκριτικής του Κ Καζάκου (1996) (Μάθηmicroα Ελληνική γλώσσα και ιστορία) ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ Ιατρικό Ιστορικό (Εκδ laquoΗριδα-νόςraquo)Ευρύλοχος (Εκδ laquoΗριδανόςraquo) Τειρεσίας (Εκδ laquoΚέδροςraquo) Ετυmicroολογικό Αλφαβητάριο (Εκδ ΑΑ Λιβά-νη)Ιστορία microιας Λέξης (διαχρονική ιστορία της ελλη-νικής γλώσσας) Τόmicroοι Α΄ Β΄ Γ΄ Δ΄ Ε΄ (Εκδ ΑΑ Λιβάνη)

ΧΡΗΣΤΟΣ Σ ΑΓΟΥΡΙΔΗΣΓεννήθηκε στη Θεσσαλο-νίκη Σπούδασε Οικονοmicroικά και Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήmicroιο Μακεδονίας και Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστή-microιο Αθηνών Συνέχισε microεταπτυχιακές σπουδές στη Ναυτική Αρχαι-ολογία στο Πανεπιστήmicroιο της

Οξφόρδης microε υποτροφία του Ιδρύmicroατος Αλέξανδρος Σ ΩνάσηςΗ Διατριβή που εκπονεί στο Πανεπιστήmicroιο Ιωαν-

νίνων διαπραγmicroατεύεται τη Ναυτική Διάσταση του Πρωτοελλαδικού Πολιτισmicroού microε έmicroφαση στις ενά-λιες microαρτυρίες τους λιmicroένες και τη διακίνηση των πρώτων υλών στο Αιγαίο κατά την Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην Εφορεία Παλαιο-ανθρωπολογίας ndash Σπηλαιολογίας Ν Ελλάδας του Υπουργείου Πολιτισmicroού και είναι Γενικός Γραmicromicroατέας του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών ΕρευνώνΈχει διευθύνει πολλές χερσαίες και υποβρύχιες αρχαιολογικές έρευνες και έχει οργανώσει διεθνή ερευνητικά προγράmicromicroατα συνέδρια και εκθέσεις σχετικά microε διάφορες πτυχές της ναυτικής αρχαιο-λογίαςΈχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα και microελέτες σχετικά microε τη ναυσιπλοΐα και το θαλάσσιο διαmicroετακοmicroιστικό εmicroπόριο κατά την Εποχή του Χαλκού Ανάmicroεσα σε αυτά 1997 ldquoSea Routes and Navigation in the third millennium Aegeanrdquo Oxford Journal of Archaeology 161 1-24 1999 ldquoPoint Iria wreck Discovery and Excavationrdquo in Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) The Point Iria Wreck Interconnections in the Mediterranean ca1200 BC Proceedings of the International Conference Island of Spetses September 1998 Athens 1999 p 25-42 2000 ldquoSeafaring Trade and Cultural contact in the Aegean during the Early Bronze Agerdquo (IKUWA rsquo99) Germany p 101-112 2002 laquoΝαυάγια των Πώϊmicroων Βυζαντινών Χρόνων στο Σταυροδρόmicroι του Αργολικού στο Κονσολάκη-Γιαννοπούλου Ελ (επιmicro) ΕΠΑΘΛΟΝ Β΄ Πόρος 2002 (υπό εκτύπωση) 2004 laquoΕνάλια αρχαιολογική έρευνα στον Αργολικό Ερευνητική

περίοδος 2003raquo ΕΝΑΛΙΑ VIΙΙ 28-44 2005 laquoΙΕΝΑΕ 15 χρόνια υποβρυχίων ερευνών στους θαλάσσι-ους δρόmicroους του Αργολικού Από την Εποχή του Χαλκού έως το Βυζάντιοraquo Πρα-κτικά συνεδρίου ΙΕΝΑΕ 30 χρόνια υποβρύχιας έρευνας Από το Πελαγονήσι στην Κορακιά Αθήνα 2005 (υπό εκτύπωση)Ως εκπαιδευτής καταδύσεων έχει εκπαιδεύσει πολλούς νέους επιστήmicroονες στην επιστηmicroονική κατάδυση Είναι microέλος microη κυβερνητι-κών και συνδικαλιστικών οργανισmicroών

ΝΙΚΟΣ ΒΑΣΙΛΑΤΟΣ Δικηγόρος ndash Συγγραφέας Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε νοmicroικά στα Πανε-πιστήmicroια Αθηνών και Παρι-σίων (Paris I ndash Pantheon Sorbonne Έχει συγγράψει δέκα βιβλία ιστορίας και τέχνης Τα πεδία του ενδι-αφέροντός του συγκεντρώ-νονται στο φαινόmicroενο του πολέmicroου ανά τους αιώνες

και στα microέσα διεξαγωγής αυτού Κατrsquo εντολή της Ακαδηmicroίας Αθηνών συνέγραψε microελέτη για την ιστο-ρία και την αισθητική των όπλων στην Ελλάδα του 19ου αιώνα Συνεργάζεται microε το Μουσείο Μπενάκη για θέmicroατα ιστορίας των όπλων ενώ έχει συνεργασθεί και microε το Υπουργείο Εθνικής Άmicroυνας για όmicroοια θέmicroατα Έχει τεκmicroηριώσει και αναδείξει την συλλογή Σαρό-γλου του Πολεmicroικού Μουσείου Αθηνών Έχει τιmicroηθεί microε έπαινο από την Ακαδηmicroία Αθηνών για το βιβλίο

του laquoΚάστρα της Ελληνικής Γηςraquo και microε βραβεία από άλλους πολιτιστικούς οργανισmicroούς Άρθρα του έχουν δηmicroοσιευθεί στον ηmicroερήσιο και περιοδικό τύπο στην Ελλάδα και το εξωτερικό Είναι Πρόεδρος της Εφορείας των Γενικών Αρχείων του Κράτους ενώ έχει χρηmicroατίσει Πρόεδρος των Φίλων του Μουσείου Μπενάκη Πρόεδρος των Φίλων του Πολεmicroικού Μουσείου Αντιπρόεδρος του Οργανισmicroού Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων και Αντιπρόεδρος της Οmicroοσπονδίας Σωmicroατείων Φίλων των Μουσείων

ΜΑΡΙΑ ΓΚΙΩΝΗΓεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Paris I ndash Pantheon Sorbonne και Paris X ndash Nanterre Η διδα-κτορική της διατριβή microε θέmicroα ΄Το παλαιοπεριβάλλον των σπηλαίων της Ελλάδος από την Παλαιολιθική microέχρι το τέλος της Νεολιθικής Επο-χής΄ εκπονήθηκε στο Πανε-

πιστήmicroιο Αθηνών Έχει συmicromicroετάσχει σε ανασκαφές αρχαιολογικών και παλαιοντολογικών θέσεων και σε πολλά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτε-ρικό Έχει δηmicroοσιεύει microελέτες της σε ελληνικά και ξένα βιβλία και περιοδικά Τα πεδία της έρευνάς της αφορούν στον προϊστορικό άνθρωπο και στη σχέση του microε τα σπήλαια στις παλαιοπεριβαλλοντικές και ιδιαίτερα στις κλιmicroατικές microεταβολές που επέδρασαν στην εξέλιξή του και στην εφαρmicroογή των Γεωγρα-φικών Συστηmicroάτων Πληροφοριών στην αρχαιολογική

έρευνα

ΑΝΔΡΕΑΣ Γ ΛΥΡΙΝΤΖΗΣΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Κλασικό Λύκειο Χανίων Απέκτησε το πτυχίο του στην κατεύθυνση της Αρχαιολογίας και Ιστο-ρίας τη Τέχνης του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής στην Αθήνα Συνέχισε τις σπουδές του microε την από-κτηση microεταπτυχιακού τίτλου

στην αρχαιολογία στο Ινστιτούτο Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroιακού Κολεγίου του Λονδίνου Έχει λάβει microέρος σε συστηmicroατικές και σωστικές ανασκαφές αλλά και έρευνες επιφανείας ενώ έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορα συνέδρια και ηmicroερίδες Έχει εργαστεί στην ΙΓ΄ ΕΠΚΑ στο Ν Μαγνησίας καθώς και σε διά-φορα ερευνητικά προγράmicromicroατα Η διδακτορική του διατριβή πραγmicroατεύεται τη διαχείριση των υδατικών πόρων στην Κρήτη της Μέσης και Ύστερης Εποχής του Χαλκού Προς το παρόν ζει και εργάζεται στην Κρήτη

ΛΕΝΑ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ-ΜΑΝΙ-ΟΥΔΑΚΗΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Αrsquo Τοσίτσειο-Αρσάκειο Γυmicroνά-σιο Σπούδασε αρχαιολογία και απέκτησε διδακτορικό

δίπλωmicroα στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών Aπό το 1978 εργάστηκε στις Εφορείες της Ρόδου και της Πάτρας και διεξήγαγε ανασκαφικές έρευνες στην Ρόδο την Κώ και την Αχαϊα Οι επιστηmicroονικές της δηmicroοσιεύ-σεις αναφέρονται στο microινωϊκό οικισmicroό στα Τριάντα της Ρόδου και στα microυκηναϊκά νεκροταφεία της Αχα-ϊας Το θέmicroα της διδακτορικής της διατριβής είναι ο προϊστορικός οικισmicroός του Αιγίου και η πρώϊmicroη microυκηναϊκή εποχή στην ΑχαϊαΑπό το 1987 εργάζεται στην Προϊστορική Συλλογή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και από το 1998 είναι προϊσταmicroένη της Συλλογής Η επανέκθεση της Προϊστορικής Συλλογής που ολοκληρώθηκε το 20042005 και παράλληλα η ταύτιση και δηmicroοσί-ευση αρχαίων οι περιοδικές εκθέσεις και τα προ-γράmicromicroατα συνεργασίας microε άλλα ευρωπαϊκά Μουσεία και Πανεπιστήmicroια αποτελούν τα κύρια έργα της

ΧΡΗΣΤΟΣ Ι ΠΙΤΕΡΟΣΓεννήθηκε στο Αρκαδικό Ναυπλίας και αποφοίτησε από το Λύκειο ΝαυπλίουΣπούδασε Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών και Αρχαιολογία και Τέχνη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανε-πιστηmicroίου Θεσσαλονίκης Είναι αρχαιολόγος υπάλληλος του Υπουργείου Πολιτισmicroού Αρχικά υπηρέτησε για τρία χρόνια στη Θ΄ ΕΠΚΑ Θηβών όπου διενήργησε σηmicroαντικές

ανασκαφικές έρευνες στο Δήλεσι τη Λιβαδειά και τη microυκηναϊκή ακρόπολη της Καδmicroείας microε σηmicroαντικές ανασκαφικές έρευνες για το πρόβληmicroα των κατα-στροφών της microυκηναϊκής Θήβας καθώς και για τα ενεπίγραφα microυκηναϊκά σφραγίσmicroαταΣτη συνέχεια microετατέθηκε στην Αργολίδα όπου υπηρετεί στη Δ΄ ΕΠΚΑ και έχει διενεργήσει microεγάλο αριθmicroό σωστικών ανασκαφών κυρίως στο Άργος την Επίδαυρο το Ναύπλιο και την Τίρυνθα Έχει τη διεύθυνση συστηmicroατικής ανασκαφικής έρευνας στην Αρχαία Αγορά του Άργους σε συνεργασία microε τη Γαλ-λική Αρχαιολογική Σχολή Έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια και έχει δηmicroοσιεύσει πολλές και σηmicroαντικές αρχαιολογικές microελέτες Εκπονεί διδακτο-ρική διατριβή microε θέmicroα ldquoΠαmicroυκηναϊκά Σφραγίσmicroατα των Θηβώνrdquo ενώ έχει συγγράψει πολλά εκλαϊκευ-τικά άρθρα για πολιτιστικά και κυρίως αρχαιολογικά θέmicroατα στον τοπικό αλλά και στον αθηναϊκό τύποΣτην καθηmicroερνή Επτά Ηmicroέρες α) Το αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου 2ndash11ndash95 β) Το Μυκηναϊκό Άργος (31ndash5ndash98) γ) Ηραία τα εν Άργει και Ασκληπιεία Επιδαύρου (9ndash9ndash2001) ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ Η Γραmicro-microική Γραφή Β΄ αφιέρωmicroα για την Ελληνική Γλώσσα (24ndash7ndash99)Με ενέργειές του επεστράφη microυκηναϊκό σφράγισmicroα από την Τίρυνθα που επισηmicroάνθηκε σε ιδιωτική συλ-λογή της νότιας Γερmicroανίας Τα επιστηmicroονικά του ενδιαφέροντα αναφέρονται κυρίως στους ιστορι-κούς χρόνους αλλά και στην προϊστορικήndashmicroυκηναϊκή εποχή

ΛΕΥΤΕΡΗΣ Ν ΠΛΑΤΩΝΛέκτορας του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθη-νών Υπεύθυνος του Έργου Συντήρησης και Δηmicroοσίευ-σης Ευρηmicroάτων των Ανα-σκαφών Ζάκρου Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης και παρακολούθησε τις βασικές σπουδές αρχαιολογίας στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών Το 1988 πήρε το διδακτορικό του δίπλωmicroα στο Πανεπιστή-

microιο του Bristol της Αγγλίας microε θέmicroα τους laquomicroινωικούς χώρους εργασίαςraquo Κατά το διάστηmicroα 1994 - 2002 δίδαξε προϊστορική αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Κρήτης και Αιγαίου και εργάσθηκε στην ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία Το 2002 εκλέχθηκε στη βαθmicroίδα του Λέκτορα στο Τmicroήmicroα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών σε θέση που έχει ως ειδικότερο αντικεί-microενο τη microινωική αρχαιολογία Από το 1992 η Αρχαι-ολογική Εταιρεία των Αθηνών της οποίας είναι εταί-ρος του έχει αναθέσει το έργο συmicroπληρωmicroατικής συντήρησης και δηmicroοσίευσης των ευρηmicroάτων των ανασκαφών της στη microινωική Ζάκρο Έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια πάνω σε ειδικά θέmicroατα της προϊστορικής αρχαιολογίας του Αιγαίου

ΙΩΑΝΝΗΣ Κ ΠΡΟΜΠΟΝΑΣΚαθηγητής Πανεπιστηmicroίου Αθηνών Γεννήθηκε το 1940 στο Φιλώτι της ΝάξουΣπουδές Πανεπιστήmicroιο Αθηνών διδάκτωρ Πανεπι-στηmicroίου Αθηνών microετεκπαί-δευση στη Γαλλία στην Εcole Pratique des Hautos Etudes Βασικά έργα Η συγγένεια Μακεδονικής και Μυκηνα-ϊκής διαλέκτου και η πρω-τοελληνική καταγωγή των

Μακεδόνων (1973) Η microυκηναϊκή εορτή Θρονοε-λητήρια (to-no-e-ke-te-ri-jo) και η επιβίωσις αυτής εις τους ιστορικούς χρόνους (1974) Σύντοmicroος Εισαγωγή εις την Μυκηναϊκήν Φιλολογίαν (1977) Λεξικό της Μυκηναϊκής Ελληνικής (1978) Η microυκη-ναϊκή επική ποίηση microε βάση τα microυκηναϊκά κείmicroενα και τα οmicroηρικά έπη (1980) Ανθολογία Μυκηναϊκών Κειmicroένων (1983) Ακριτικά Α΄ (1985) Οmicroηρικά Έπη και Νεοελληνικά Δηmicroοτικά Τραγούδια Α΄ (1987) και Β΄ (1989) Ελληνική επική ποίηση από τα microυκηναϊκά χρόνια ως σήmicroερα (1990) Κοινά γλωσσικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στη Νέα Ελληνική αmicroάρτυρα στην αττική πεζογραφία (2000) Έχει δηmicroοσιεύσει περίπου 150 microελέτες και άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και σε Πρακτικά πανελλη-νίων και διεθνών συνεδρίων Υπό έκδοση α) Κοινά γλωσσικά στιχουργικά και θεmicroατικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στα Νεοελληνικά Δηmicroοτικά τραγού-δια και β) Τοπωνυmicroικό Λεξικό των νήσων του Αιγαίου (έργο ζωής 1960ndash )

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣΓεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1945 Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών όπου έγινε διδάκτωρ και υφηγητής ndashάmicroισθος επίκουρος καθηγη-τής Ασκεί την ιδιότητα του παθολόγου ndash ογκολόγου και τα τελευταία 22 χρόνια είναι διευθυντής νοσοκοmicroείου 20 από τα οποία στο Νοσοκο-microείο laquoO Άγιος Σάββαςraquo Δραστηριοποιείται επίσης στο χώρο των επιστηmicroονι-

κών εταιρειών και του ιατρικού τύπου Παράλληλα microε την ιατρική ασχολείται και microε την ιστορία τη λαογραφία και τον πολιτισmicroό της ιατρικής καθώς και την πεζογραφία Ήδη από έγκυρους εκδοτικούς οίκους κυκλοφορούν 55 βιβλία του ελληνικά και ξενόγλωσσα 36 από τα οποία κινούνται στον χώρο του πολιτισmicroού της ιατρικής Η εκδοτική και η γενικότερη πολιτιστική δραστηριό-τητά του έχουν ευρύτατα αναγνωρισθεί και σχολι-ασθεί microε περισσότερα από 750 κριτικά σηmicroειώmicroατα και άρθρα από διακεκριmicroένους πανεπιστηmicroιακούς του χώρου των ανθρωπιστικών σπουδών από κριτι-κούς και από λογοτέχνες Για τα βιβλία του ο Γεράσιmicroος Ρηγάτος έχει βρα-βευθεί από την Ακαδηmicroία Αθηνών microε βραβείο Α΄ τάξεως (1989) από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτε-χνών (Έπαινος Μάρκου Αυγέρη 1994) και από διά-φορα λογοτεχνικά και άλλα σωmicroατεία

Επίσης έχει τιmicroηθεί microε ειδική εκδήλωση από τον Τοmicroέα Ανθρωπιστικών Σπουδών του Παιδαγωγικού Τmicroήmicroατος του Πανεπιστήmicroιου Αθηνών (1996) microε υποτροφία από το Τmicroήmicroα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστήmicroιου Princeton (1998) και microε ειδικά αφι-ερώmicroατα σε εφηmicroερίδες και τα περιοδικά laquoΈρευναraquo 1996 και Οmicroπρέλαraquo 2005

ΜΙΧΑΗΛ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥΓεννήθηκε στην Πάτρα το 1912 Σπούδασε στη Φιλοσο-φική Σχολή του Πανεπιστη-microίου Αθηνών στη Σορβόννη και στο Collegravege de France Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσ-σαλονίκης (1939) Docteur degraves-Lettres (doctorat drsquo Etat 1956)Αφού δίδαξε σε ιδιωτικό σχολείο εργάσθηκε ως ερευνητής στο Επιστηmicroονικό

Ίδρυmicroα Ερευνών της Γαλλίας (CNRS 1951-1954) και ως διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Μικρασιατι-κών Σπουδών (1954-1959) Το 1959 εκλέχθηκε και το 1960 διορίσθηκε τακτικός καθηγητής της Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήmicroιο Θεσσαλονίκης θέση από την οποία αποmicroακρύνθηκε το 1967 από τη Δικτα-τορία και στην οποία επανήλθε το 1974 Από το 1970 έως το 1975 δίδαξε στο Πανεπιστήmicroιο Lyon II Συνταξιοδοτήθηκε το 1979Μέλος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1983-) και της Accademia Nazionale dei Lincei (1988-) Αντεπι-

στέλλον microέλος της Accademia Pontaniana Νεαπό-λεως (1989-) και της Acadeacutemie des Iscriptions et Belles-Lettres (1991-)Διετέλεσε Κοσmicroήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσσαλονίκης (1965-1966) Αντι-πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (1964-1967) Πρόεδρος της Association Lyonnaise drsquo Etudes Anciennes (1974) Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ιστορικών Επιστηmicroών (1978-1985) microέλος της Διεθνούς Επιτροπής Ιστορι-κών Επιστηmicroών (1978-1985) ιδρυτής και διευθυντής του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος στο Εθνικό Ίδρυmicroα Ερευνών (1979-1992) microέλος του ΔΣ του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών (1992-1995) Πρόεδρος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1992) Πρόεδρος του Ιδρύmicroατος Ελληνικού Πολιτισmicroού (1993-1995) Επίσης εκ των συνδιευθυντών του δεύτερου τόmicroου της Ιστορίας της Ανθρωπότητας της UNESCO Eίναι Πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Μικρασιατικών ΣπουδώνΟι microελέτες του αφορούν στην αρχαία Ελληνική Ιστο-ρία και εν microέρει στη νεότερηΈχει δηmicroοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και ξένα επι-στηmicroονικά περιοδικά και σε συλλογικά έργα έχει παρουσιάσει ανακοινώσεις σε Ακαδηmicroίες έχει συνεργασθεί microε πολλά εκτενή κεφάλαια στην Ιστο-ρία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών Επιλογή microονογραφιών Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν τουρκοκρατίαν (1715-1821) (στη σειρά Texte und Forschungen zur Byzantinisch-Neugrichischen Philologie αρ 33) Αθήνα 1939 Σελ 394 Βραβείο της Ακαδη-microίας Αθηνών (1940) Ανατυπώσεις από τις εκδόσεις

ldquoΕρmicroήςrdquoLa migration grecque en Ionie (Centre drsquo Etudes drsquo Asie Mineure Ionie 1) Αθήνα 1958 Σελ 568Peuples preacutehelleacuteniques drsquo origine indo-europeacuteenne Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1977 Σελ 350Les Proto-grecs Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1980 Σελ 286The Polis-State Definition and Origin (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 4) Αθήνα 1989 Σελ 510 Σε ελληνική microετάφραση Πόλις ένας τύπος αρχαίου ελληνικού κράτους Μορ-φωτικό Ίδρυmicroα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 1999Between Memory and Oblivion The Transmission of Early Greek Historical Traditions (στη σειρά Μελε-τήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαι-ότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 12) Αθήνα 1990 Σελ 267Η Αθηναϊκή δηmicroοκρατία Πανεπιστηmicroακές Εκδόσεις Κρήτης Ηράκλειο 1999 2000 2004 Σελ 661Les ethnegrave grecs agrave lrsquo acircge du Bronze (υπό έκδοση στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroα-ϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών)Συντονιστής των συλλογικών έργων--Μακεδονία Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1982-- Ποικίλα (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 10) Αθήνα 1990--Colloque international ldquoDeacutemocratie atheacutenienne et Culturerdquo organiseacute par lrsquo Acadeacutemie drsquo Athegravenes en cοopeacuteration avec lrsquo UNESCO 1992 1995-- UNESCO History of Mankind Histoire du deacuteveloppement scientifique et culturel de lrsquo

Humaniteacute τοmicro ΙΙ (συνεκδότης) 1996Διακρίσεις (κατά χρονολογική σειρά) Άρχων Μέγας Ιεροmicroνήmicroων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλη-σίας Παράσηmicroο του Αγίου Μάρκου του Πατριαρχείου Ιεροσολύmicroων Ταξιάρχης Ordine al Merito della Repubblica Italiana Ιππότης Leacutegion drsquo honneur

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΣΑΜΨΩΝAρχαιολόγος καθηγητής στο Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπου-δών του Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου διδάσκει προϊστο-ρική Αρχαιολογία της Μεσο-γείου και αρχαιολογία της Προκολοmicroβιανής Αmicroερικής και της Ασίας Σπούδασε στο Πανεπιστή-

microιο Αθηνών από όπου έλαβε το διδακτορικό του και έκανε microεταδιδακτορικές σπουδές στην Αγγλία microε αντικείmicroενο την Περιβαλλοντική Αρχαιολογία Ειδικεύεται στη microελέτη της Μεσολιθικής και Νεολι-θικής περιόδου και διενεργεί ανασκαφές στον νεολι-θικό οικισmicroό της Φτελιάς Μυκόνου στον microεσολιθικό οικισmicroό της Κύθνου και στο προϊστορικό σπήλαιο Σαρακηνού Βοιωτίας ενώ διενεργεί επιφανειακές έρευνες σε ερηmicroονησίδες του Νοτίου Αιγαίου Είναι microέλος επιστηmicroονικών σωmicroατείων και έχει συγγράψει 23 βιβλία και 160 άρθρα

ΠΕΓΚΥ ΣΩΤΗΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥΓεννήθηκε και ζει στην Αθήνα Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστή-

microιο Αθηνών και στο Πανεπι-στήmicroιο McGill του Μόντρεαλ Έχει ειδικευθεί στην προ-ϊστορική αρχαιολογία των Κυκλάδων και έχει δηmicroοσιεύ-σει πολλά σχετικά άρθρα και microελετήmicroατα Η διδακτορική της διατριβή microε τίτλο Ακρω-τήρι Θήρας Η Νεολιθική και η Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού επί τη βάσει της κεραmicroεικής εκδόθηκε το 1999 από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία της οποίας είναι microέλος Η δεύτερη microονογραφία της microε τίτλο Ο laquoΘησαυρός της Κέρουraquo Μύθος ή πραγmicroατικότητα Αναζητώντας τα χαmicroένα κοmicromicroάτια ενός αινιγmicroατικού συνόλου εκδό-θηκε το 2005 από το Ίδρυmicroα ΝΠ Γουλανδρή ndash Μου-σείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα σε συνεργασία microε το J Paul Getty Museum στο Λος Άντζελες και το Cycladic Art Foundation στην Νέα Υόρκη Έχει διατελέσει επί σειρά ετών επιστηmicroονική συνερ-γάτις της ανασκαφής στο Ακρωτήρι της Θήρας και έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορες άλλες ανασκαφές στις Κυκλάδες και στην Κύπρο Έχει εργαστεί στην ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και σε άλλες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισmicroού Σήmicroερα είναι επιmicroελήτρια της Κυκλαδικής Συλλογής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Θ Π ΤΑΣΙΟΣΚαθηγητής του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου Μέλος της Ακαδηmicroίας Επι-στηmicroών του Τουρίνου επίτι-microος καθηγητής του Πανεπι-στηmicroίου της Λιέγης και του Δηmicroοκρίτειου Πανεπιστη-microίου Επίτιmicroος Πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εται-ρίας καθώς και της διεθνούς Ενώσεως ΣκυροδέmicroατοςΟ Θ Π Τάσιος είναι ιδρυ-τικό microέλος και Πρόεδρος

της Ελληνικής Εταιρίας για την Μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και συνοργανωτής πέντε εκθέσεων για την αρχαιοελληνική Τεχνολογία στην Ελλάδα και στο ΕξωτερικόΕξ άλλου ο ΘΠ Τάσιος έχει συγγράψει 350 επι-στηmicroονικές δηmicroοσιεύσεις και 30 βιβλία σε διάφορες γλώσσες σε θέmicroατα Μηχανικής Εδαφοmicroηχανικής Αντισεισmicroικής Τεχνολογίας Φιλοσοφίας και Γλώσσας

ΧΡΙΣΤΙΝΑ Α ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥΓεννήθηκε στην Κύπρο όπου αποφοίτησε από το Γυmicroνάσιο της Κυρήνειας Συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Ελλάδα στα Πανεπι-στήmicroια Θεσσαλονίκης και Αθηνών Η διδακτορική της διατριβή

διαπραγmicroατεύεται τις προϊστορικές τοιχογραφίες της Δυτικής Οικίας του Ακρωτηρίου της Θήρας Έχει συγγράψει πολλά άρθρα και microελέτες για τις προϊστο-ρικές τοιχογραφίες της Θήρας τις αρχαιότητες της Άνδρου και της Σίφνου Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην ΚΑ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων όπου ασκεί ποικίλο αρχαιολογικό έργο (ανασκαφές επι-φανειακές έρευνες επανεκθέσεις κλπ) Κύριο πεδίο της έρευνάς της είναι εκτός των προ-ϊστορικών τοιχογραφιών η αρχαία κληρονοmicroιά της Άνδρου Με τις περιοδείες της έχει εντοπίσει σηmicroα-ντικές αρχαιότητες που έχει ανακοινώσει σε συνέ-δρια ενώ ασχολείται microε την επεξεργασία της επι-στηmicroονικής δηmicroοσίευσης του υλικού αυτού Παράλληλα διευθύνει τις Ανασκαφές στο νεολιθικό οικισmicroό του Στρόφιλα και τη γεωmicroετρική ndash αρχα-ϊκή πόλη της Υψηλής Άνδρου και στην Ακρόπολη Αγίου Ανδρέα Σίφνου

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ι ΤΖΑΜΤΖΗΣΠλοίαρχος του ΕΝ παράλ-ληλα microε την καριέρα του στη θάλασσα ως αξιωmicroατικός και πλοίαρχος σε ωκεανοπόρα πλοία και microετέπειτα στη στεριά ως αρχιπλοίαρχος σε ναυτιλιακές εταιρείες ασχο-λήθηκε και microε την έρευνα και τη microελέτη της Ναυτικής microας Ιστορίας Έγραψε 14 βιβλία και δηmicroο-σίευσε για 50 περίπου χρό-νια τώρα περισσότερα από 200 άρθρα για ναυτικά

ιστορικά θέmicroατα σε εφηmicroερίδες και ναυτιλιακά περιοδικά παρουσίασε δε πολλές ανακοινώσεις και οmicroιλίες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια σχετικά microε την ελληνική ναυτική ιστορία Το βιβλίο του laquoΤα Λίmicroπερτυ και οι Έλληνεςraquo τιmicroήθηκε microε βραβείο από την Ακαδηmicroία των Αθηνών

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΩΡΑΚΗΣΓεννήθηκε στις 2251977 στο Ηράκλειο Κρήτης και αποφοίτησε από το λύκειο Κρουσώνα Ολοκλήρωσε στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών τις αρχαιολογικές του σπουδές οι οποίες συνεχίζονται στο Πανεπιστήmicroιο Κρήτης Στην Αθήνα είχε την ευκαιρία να συmicromicroετάσχει σε σηmicroαντι-κές ανασκαφές των τοπικών

Εφορειών και της Αρχαιολογικής Εταιρείας microε σηmicroα-ντικότερη εκείνη στο Ακρωτήρι της Θήρας Ως φοιτητής εργάστηκε επί microακρόν ως υπάλληλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας απασχολούmicroενος στην ανασκαφή και στο αρχείο της Θήρας Από το 2000 συmicromicromicroετέχει συστηmicroατικά στις ανασκα-φές της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διενεργούνται στις Αρχάνες από τον καθ Γ Σακελλαράκη Έλαβε επίσης microέρος στο κοινό πρόγραmicromicroα της Αρχαιο-λογικής Εταιρείας και του Πανεπιστηmicroίου της Χαϊ-δελβέργης microε στόχο τη microελέτη της κεραmicroεικής της Ζωmicroίνθου Από το 2004 είναι έκτακτος υπάλληλος της ΚΓ΄ ΕΠΚΑ Ηρακλείου και συmicromicroετέχει στην διε-ξαγωγή σωστικών ανασκαφών στην Κνωσσό στις

Αρχάνες και στον microινωικό λιmicroενικό οικισmicroό στον Πόρο-Κατσαmicroπά Ηρακλείου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣΕίναι καθηγητής στο Τmicroήmicroα Γεωλογίας του Πανεπιστη-microίου Πατρών Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε γεωλογία και ωκεανογραφία στα Πανεπιστήmicroια Αθηνών και Ουαλίας Διετέλεσε πρό-εδρος του Τmicroήmicroατος Γεω-λογίας του Πανεπιστηmicroίου Πατρών κατά το διάστηmicroα 1993-1997 και 2001-2005 Έχει συγγράψει πάνω από 60

εργασίες σε διεθνή περιοδικά γύρω από θέmicroατα ωκε-ανογραφίας της Ανατολικής Μεσογείου Την τελευ-ταία 10ετία η έρευνά του επικεντρώνεται σε θέmicroατα γεωαρχαιολογίας που αφορούν α) στον εντοπισmicroό υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων και ναυαγίων (κόλπος Ναυαρίνου Αλεξάνδρεια Αιγύπτου ναυάγιο Δοκού) και β) στις microεταβολές των κλιmicroατικών συνθηκών και της στάθmicroης της θάλασσας και στην επίδρασή τους στις ανθρώπινες δραστηριότη-τες στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο

ΜΑΡΙΑ ΧΑΛΟΓΛΟΥΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης Σπούδασε Αγγλική

Λογοτεχνία στο Αmicroερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλο-νίκης και συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Αγγλία στα πανεπιστήmicroια του Durham και του Bristol Η microεταπτυχιακή της εργασία διαπραγmicroατεύ-εται την εικονογραφία του ταύρου σε διάφορα microέσα (τοιχογραφίες ρυτά σφραγιδογλυφία) από τη Νεοα-νακτορική Κνωσό Ασχολείται κυρίως microε τη Μινωική αρχαιολογία της κεντρικής Κρήτης και η πρόσφατη έρευνα της περιλαmicroβάνει θρησκειολογικά και κοι-νωνικά ζητήmicroατα του Μινωικού και του Μυκηναϊκού κόσmicroου κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία Έχει λάβει microέρος σε σειρά ανασκαφών τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑAtkinson TD Bosanquet RC etal 1904 The Excavations at Phylakopi in Melos The Society for the Promotion of Hellenic Studies Suppl Paper no4 (London 1904)Axel W Persson New Tombs at Dendra near Midea Lund 1942 Barber RLN 1994 Οι Κυκλάδες στην Εποχή του Χαλκού Εmicroπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑθήναBasch L Le Musee imaginaire de la Marine Antique Athenes 1987Bass G (ed) A History of Seafaring London 1972Bass GF 1967 Cape Gelidonia A Bronze Age shiwreck Transactions of the American Philosophical Society 578 PhiladelphiaBetancourt Ph The History of Minoan Pottery (1985) Princeton (microτφρ στα ελληνικά Ινστιτούτο του Βιβλίου εκδ Καρδαmicroίτσα)Blegen CW Prosymna the Helladic Settlement Preceding the Argive Heraeum Cambridge Mass 1937Blegen C - Rawson M The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia (τ Ι) The Buildings and their Contents Princeton 1966Boardman J The Greeks Overseas London 1980Broodbank C 2000 An Island Archaeology of the Early Cyclades Cambridge University Press CambridgeBurkert W 1993 Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (microτφρ Μπεζαντάκος ΝΠ και Αβαγιανού Α) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαCasson L Ships and Seamanship in the Ancient World Princeton University Press 1971Cadogan G Palaces of Minoan Crete (1976) BristolDickinson O 1994 The Aegean Bronze Age Cambridge University PressDoumas Ch 1977 Early Bronze Age Burial Habits in the Cyclades (SIMA vol 48) Paul Astroumlms Foumlrlag GoumlteborgEvans A The Palace of Minos at Knossos I-IV (1921-36) London

Evans JD - Renfrew C 1968 Excavations at Saliagos near Antiparos (BSA supplementary volume no 5) The British School of Archaeology at Athens Thames and Hudson LondonEvely D (ed) 1999 Τοιχογραφία ένα διαβατήριο για το παρελθόν Η Μινωική Κρήτη microε τη microατιά του Mark Cameron (Αθήνα)Furumark A The Mycenaean Pottery Analysis and Classification Stockholm 1941Garnsey P Hopkins K Whittaker CR (eds) Trade and Ancient Economy London 1983Graeve M-C de The ships of the Ancient Near East Leuven 1981Graham JW The Palaces of Crete (1969) Princeton New JerseyHagg R (ed) The Function of the Minoan Villas Proceedings of the Seventh International Symposium at the Swedish Institute at Athens (1997) StockholmHagg R and Marinatos N (eds) The Function of the Minoan Palaces Proceedings of the Fourth International Symposium at the Swedish Institute at Athens 10-16 June 1984 (1987) StockholmHalstead P και Barrett JC (επιmicro) 2004 Food Cuisine and Society in Prehistoric Greece Oxford Oxbow BooksHeurtley WA Prehistoric Macedonia Cambridge 1939Hood S 1981 Excavations in Chios 1938-1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala I Oxford BSA supp 15Hood S Η τέχνη στην προϊστορική Ελλάδα (microτφρ Μ Παντελίδου amp Θ Ξένος) εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1993Hutchinson R Prehistoric Crete (Penguin Books) Harmondsworth 1962Immerwahr S Aegean Painting in the Bronze Age Pennsylvania and London The Pennsylvania State University 1990Karo G Schachtgraber von Mykenae Munchen 193033Laffineur R and Hagg R (eds) 2001 Potnia Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22) Liege Universiteacute de

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

ΣυγγραφείςΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Ακαδηmicroαϊκός Οmicroότιmicroος Καθηγητής Πανεπιστηmicroίου ΑΓΟΥΡΙΔΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Αρχαιολόγος Υπουργείο Πολιτισmicroού Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας- Σπηλαιολογίας Γενικός Γραmicromicroατέας του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών ΕρευνώνΒΑΣΙΛΑΤΟΣ ΝΙΚΟΣ Ερευνητής Ιστορικός Συγγραφέας ΓΚΙΩΝΗ ΜΑΡΙΑ Δρ ΑρχαιολoγίαςΛΥΡΙΝΤΖΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ Αρχαιολόγος Ερευνητής (Master of Arts) Υπ Δρ Προϊστορικής Αρχαιολογίας Πανεπιστηmicroίου Αθηνών ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ- ΜΑΝΙΟΥΔΑΚΗ ΛΕΝΑ Δρ Αρχαιολογίας Προϊσταmicroένη Προϊστορικής Συλλογής Εθνικού Αρχαιολογικού ΜουσείουΠΙΤΕΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Αρχαιολόγος Δ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων ΠΛΑΤΩΝ ΛΕΥΤΕΡΗΣ Λέκτωρ Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας Πανεπιστηmicroίου Αθηνών ΠΡΟΜΠΟΝΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Καθηγητής Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Αθηνών ΡΗΓΑΤΟΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ Επίκουρος Καθηγητής Ιατρικής ΣυγγραφέαςΣΑΜΨΩΝ ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ Καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου ΣΩΤΗΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΠΕΓΚΥ Δρ Αρχαιολόγος Επιmicroελήτρια Μουσείου Κυκλαδικής ΤέχνηςΤΑΣΙΟΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ Καθηγητής Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ Δρ Αρχαιολόγος ΚΑrsquo Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών ΑρχαιοτήτωνΤΖΑΜΤΖΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Πλοίαρχος ΕΝ ndash Συγγραφέας ΤΖΩΡΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Αρχαιολόγος ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Καθηγητής Τmicroήmicroατος Γεωλογίας Πανεπιστηmicroίου Πατρών ΧΑΛΟΓΛΟΥ ΜΑΡΙΑ Αρχαιολόγος

Σχεδιασmicroός Συντονισmicroός Δρ ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣ

Σύmicroβουλος Έκδοσης Δρ ΣΩΤΗΡΗΣ ΡΙΖΑΣ

Υπεύθυνος δηmicroιουργικού - ατελιέΓΙΩΡΓΟΣ ΤΟΤΣΚΑΣ

Υπεύθυνος εικονογραφικού υλικούΑΡΤΕΜΗΣ ΨΑΡΟΜΗΛΙΓΚΟΣ

Επιλογή βιβλιογραφίας ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΑΚΗΣ

Αρχαιολόγος Καθηγητής Πανεπιστηmicroίου

Γλωσσική Επιmicroέλεια - ΔιόρθωσηΜΑΡΙΑΝΝΑ ΓΙΑΓΙΑ ΑΛΕΚΑ ΣΦΥΡΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΤΣΙΩΚΟΥ

Τεκmicroηρίωση

ΟΛΓΑ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ ΖΩΓΡΑΦΙΑ ΜΠΙΔΙΚΟΥΔΗ ΕΙΡΗΝΗ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ

Δηmicroιουργικό ΑτελιέΗΡΩ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ ΡΕΒΕΚΚΑ ΚΑΛΙΜΤΖΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΚΑΣΤΡΙΝΑΚΗ ΟΛΓΑ ΚΟΝΤΟΝΗ

ΝΙΚΗ ΞΕΝΙΚΑΚΗ ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΧΡΟΝΗ

ΓραmicromicroατείαΑΙΜΙΛΙΑ ΣΟΛΩΜΟΥ

ΔακτυλογράφησηΚΡΑΒΒΑΡΙΤΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΜΑΣΤΟΡΑΚΗ ΑΝΔΡΟΝΙΚΗ ΠΑΠΑΔΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΕΛΕΝΗ

Η σχεδίαση και η ηλεκτρονική σελιδοποίηση της εγκυκλοπαίδειας laquoΔΟΜΗraquo βασίστηκε στην ελληνική έκδοση του Adobe InDesign 30 CS

ΕΚΔΟΣΕΙΣ laquoΔΟΜΗraquo ΑΕΙπποκράτους 67 τηλ 210-3646014 φαξ 210-3601782

e-mail ekdomiinternetgrΕΚΤΥΠΩΣΗ ΧΚ ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΩΝ ΕΚΔΟΤΩΝ

Οι ραγδαίες πολιτικές οικονοmicroικές κοινωνικές και τεχνολογικές αλλαγές των τελευταίων δεκαετιών του 20ου αιώνα ιδίως οι τάσεις προς στενότερη ευρωπαϊκή ενοποίηση και η συντελούmicroενη παγκοσmicroιοποίηση των αγορών αλλά και των τάσεων και νοοτροπιών δηmicroιουργούν ένα νέο σκηνικό όπου τα όρια του εθνικού κράτους γίνονται δυσδιάκριτα και οι επικοινωνίες λαών και ατόmicroων ευκολότερες και συχνότερες Την ίδια στιγmicroή η σχεδόν καθολική επικράτηση της οικονοmicroίας της αγοράς και σε microικρότερο βαθmicroό της δηmicroοκρα-τίας ως πολιτικού συστήmicroατος δηmicroιουργούν microια εικόνα οmicroογενοποίησης πολιτικών οικονοmicroικών και κοινωνικών προτύπων Στις συνθήκες αυτές έγινε και η σχετική συζήτηση για το laquoτέλος της ιστορίαςraquo Αφού ένα συγκεκριmicroένο πολιτικό και οικονοmicroικό πρότυπο καθιερώθηκε παγκόσmicroια η ιστορία ως πεδίο εναλλακτικών προτάσεων φαινόταν να τελείωσε Αλλά και ο καθηmicroερινός τρόπος ζωής microε την έmicroφαση στην κατανάλωση και την ατελεύτητη προσπάθεια συγκέντρωσης οικονοmicroικών microέσων έδειχνε να συmicroβάλλει προς την κατεύθυνση αυτή καθώς υποτίθεται ότι διαmicroόρ-φωνε ένα παγκόσmicroιο τύπο οικονοmicroικού ανθρώπου microε παρεmicroφερείς προτιmicroήσεις Η εκδοχή αυτή αποδείχθηκε απλουστευτική Παράλληλα και ταυτόχρονα microε τις τάσεις αυτές σηmicroειώθηκε στο τέλος του 20ου και στις αρχές του 21ου αιώνα αυξηmicroένο ενδιαφέρον για θέmicroατα εθνικής και πολιτισmicroικής ταυτότητας και εκδηλώθηκε έντονα η ανάγκη ανακάλυψης του παρελθόντος microε το βλέmicromicroα όmicroως στραmicromicroένο στο παρόν και το microέλλον Οι κοινωνίες αναζήτησαν τρόπους προσέγγισης πολιτικών και κοινωνικών ζητηmicroάτων microέσω της προσφυγής σε παρελθόν Ιδίως στην Ευρώπη τα έθνη της ηπείρου microας αναζητούν τον τρόπο microε τον οποίο θα συνυπάρξουν σε microια ένωση χωρίς να απωλέσουν ιδιαίτερα εθνικά-πολιτισmicroικά χαρακτηριστικά Ανάλογες τάσεις σηmicroειώνονται σε όλο τον πλανήτη σε σχέση microε την παγκοσmicroιοποίηση και τον επιθυmicroητό τρόπο ένταξης στην παγκόσmicroια κοινωνία χωρίς αυτή να σηmicroαίνει την απώλεια ιδιαίτερων εθνικών χαρακτηριστικών ή την παραίτηση από τη δυνατότητα ανεξάρτητης διαχείρισης των εθνικών υποθέσεων Στη χώρα microας το κοινωνικό ενδιαφέρον για την ιστορία αναδείχθηκε έντονα τα τελευταία χρόνια Οι εκδόσεις Δοmicroή δεν microπορούσαν παρά να ανταποκριθούν στην ανάγκη αυτή microε την παρούσα 16τοmicroη έκδοση της Ιστορίας των Ελλή-νων η οποία φιλοδοξεί να προσφέρει microια συνολική εικόνα της ιστορικής πορείας τους ελληνικού έθνους από τους Προϊστορικούς Χρόνους έως σήmicroεραΑποτελεί προϊόν συλλογικής προσπάθειας συντεταγmicroένη από δεκάδες ειδικούς επιστήmicroονες και ιστορικούς ενσω-microατώνει τις πιο πρόσφατες ιστοριογραφικές τάσεις αλλά είναι γραmicromicroένη σε γλώσσα απλή και εύληπτη αποφεύγο-ντας τις ακραίες γλωσσικές microορφές Ταυτόχρονα προσπαθεί να συνταιριάξει αρmicroονικά σε ένα λειτουργικό σύνολο

κείmicroενο και εικόνα σε microια προσπάθεια να απευθυνθεί σε ευρύ κοινό που αποτελούν γενικοί αναγνώστες αλλά και ειδικοί επιστήmicroονες εκπαιδευτικοί αλλά και οι νεώτερες γενιές microαθητές και φοιτητές οι οποίοι microε το συνδυασmicroό κειmicroένου και εικόνας θα εξοικειωθούν ανετότερα microε το παρελθόν Πιστεύουmicroε ότι η Ιστορία των Ελλήνων που κρατάτε στα χέρια σας θα συmicroβάλει στην ιστορική microας αυτογνωσία και θα αποτελέσει για πολλά χρόνια έργο αναφοράς

Οι εκδότεςΗλίας Μανιατέας - Ιωάννης Τεγόπουλος

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Σκοπός της ιστορίας είναι η επισκόπηση η ανασύνθεση και η ερmicroηνεία microε αmicroεροληψία και πληρότητα γεγονότων και καταστάσεων που πραγmicroατοποιήθηκαν διαδοχικά στο παρελθόν κατά χρονολογική σειρά από έναν λαό microία κοινωνία microία πόλη αλλά και στο πλαίσιο της επιστήmicroης των θεσmicroών της γλώσσας κοκ Η επιστήmicroη της ιστορίας είναι ελληνική επινόηση Ο τίτλος Ιστορίαι ή Γενεηλογίαι ή Ηρωολογία χρησιmicroοποιήθηκε από τον λογογράφο Εκαταίο Ηγησάνδρου Μιλήσιο (520 πΧ()-476 πΧ) η επίδρασή του οποίου στον πατέρα της Ιστο-ρίας Ηρόδοτο (480 πΧ-420 πΧ) είναι αναmicroφισβήτητη Ο Εκαταίος ταξίδεψε στη Μεσόγειο και στον Εύξεινο Από τις ακτές ndashαπrsquo όπου ξεκινά η περιγραφή τουndash προχώρησε στο εσωτερικό των χωρών Σκυθία Περσία Ινδία Αίγυπτος Λιβύη Κατέγραφε τα ήθη και τα έθιmicroα των λαών που συναντούσε δίνοντας παράλληλα πληροφορίες για τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής (Περιήγησις ή Γης περίοδος) Τα ίχνη του πολυταξιδεmicroένου Εκαταίου ακόmicroα του αρχαιότερου Σκύλακα από τα Καρύανδα του Ευθυmicroένη από τη Μασσαλία και άλλων λογογράφων ακολούθησε ο Ηρόδοτος ο αρχαιότερος Έλληνας ιστοριογράφος ο οποίος στην αρχή των εννέα βιβλίων του παραθέτει το γνωστό προοίmicroιο laquoΗροδότου Αλικαρνησσέος Ιστορίης απόδεξις ήδε ως microήτε τα γενόmicroενα εξ ανθρώπων τω χρόνω εξίτηλα γένηται microήτε έργα microεγάλα τε και θωmicroαστά τα microεν Έλλησι τα δε βαρβάροισι αποδεχθέντα άκλεα γένηται τα τε άλλα και διrsquo ήν αιτίην επολέ-microησαν αλλήλοισιraquo που σηmicroαίνει ότι εκθέτει την ιστορία του για να microην ξεθωριάσουν microε τα χρόνια και σβήσουν άδοξα τα microεγάλα και θαυmicroαστά έργα που έγιναν από Έλληνες και βαρβάρους Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται για την αιτία που πολέmicroησαν microεταξύ τους Έλληνες και βάρβαροι Ο Ηρόδοτος για τη συγγραφή του εφαρmicroόζει την παρατήρηση (όψις αυτοψία) την κρίση του (γνώmicroη) την αναζήτηση (ιστορίη) και χρησιmicroοποιεί ως αδιάψευστη πηγή την τοπική παράδοση που πρέπει να γίνεται δεκτή σύmicroφωνα microε αυτόν χωρίς κριτική θεώρηση Έτσι στην ιστορία του εισχωρεί το microυθώδες Τα κριτήρια για τη συγγραφή τροποποιούνται microε τον Θουκυδίδη (460-411() πΧ) Ο Θουκυδίδης απορρίπτει τους microύθους των τοπικών παραδόσεων και δεν αναφέρεται σε χρησmicroούς και σε θαύmicroαταhellip Περιορίζεται στη συλλογή ιστορικών πληροφοριών και στην καθαρή εξιστόρηση των γεγονότων τα τοποθετεί στον χρόνο εξετάζει την αιτιακή τους συνάφεια και εισάγει την ιστορική κρίση την οποία προσπαθεί να συγκροτήσει αmicroερόληπτα κατά το δυνατόν ανεπηρέαστη από αξίες προκαταλήψεις και συmicroφέροντα laquoΤα πραγmicroατικά γεγονότα του πολέmicroου αυτού (του Πελοποννησιακού) ndashγράφειndash θεώρησα καθήκον microου να τα περιγράψω όχι όπως τα microάθαινα από τον πρώτο τυχόντα ούτε όπως microου άρεσε () Και η διασταύρωση των πληροφοριών περί εκάστου ήταν επίπονηhellipraquo (Βιβλ Α 20-21) Με τον Θουκυδίδη ο οποίος διακρίνει microε κοπιαστική συνειδητή προσπάθεια το πραγmicroατικό από το φανταστικό γεγονός θεmicroελιώνεται η επιστήmicroη της ιστορίας Βεβαίως η microέθοδος του Θουκυδίδη δεν εφαρmicroόστηκε πλήρως από τους διαδόχους του Γιrsquo αυτό παρατηρεί ο Πλούταρχος laquoΗ δε των πράξεων και των βίων ηλικιώτης ιστορία (η σύγχρονη ιστορία) τα microεν φθόνοις και δυσmicroενείαις τα δε χαριζόmicroενη και κολακεύουσα λυmicroαίνηται και διαστρέφη την αλήθειανraquo (Πλουτ Περικλής 1316) Και για αυτό παραθέτει ο Λουκανός διανοούmicroενος του 125-194 microΧ τις ιδιότητες του ιδανικού ιστοριογράφου που δεν χαρίζεται που δεν κολακεύει και που δεν διαστρέφει την αλήθεια Αυτός πρέπει να είναι laquoάφοβος ndashγράφειndash αδέκαστος ελεύθερος φίλος της παρ-ρησίαςhellip να λέει όπως ο κωmicroικός Αριστοφάνης τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη χωρίς να επηρεάζεται από microίσος laquomicroισείraquo από φιλία laquoουδέ φιλίαraquo χωρίς να φείδεται ή να χαρίζεται ή να ντρέπεται ή να αισθάνεται δύσκολα να είναι ίσος δικαστής laquoεύνους άπασινraquo microε

καλή διάθεση για όλους που να microην απονέmicroει και καταλογίζει στο ένα από τα δύο αντιmicroαχόmicroενα microέρη περισσότερο απrsquo ότι πρέπειraquo (Λουκανού Πώς δει ιστορίαν συγγράφειν 39-41) Το πρόβληmicroα της ιστορικής αλήθειας είχε τεθεί από την αρχαιότητα Η ιστορική microνήmicroη έλεγαν microας προστατεύει από τη λήθη και το laquomicroή λήθονraquo (α-λησmicroόνητο) ονοmicroάζεται laquoα-ληθέςraquo (laquoΑληθές το microη λήθονraquo Ηράκλειτος) Η ιστορία όmicroως γράφεται κατά κανόνα από τους νικητές που στρεβλώνουν για λόγους προπαγάνδας και πολιτικής σκοπιmicroότητας την ιστορική αλήθεια Σε αυτό βοηθά η ίδια η α-λήθεια που την φτιάχνει κανείς όπως ακριβώς φτιάχνει το ψέmicroαhellip (Οδ Ελύτης Μαρία Νεφέλη) Και τι κερδίζουν όσοι λένε ψέmicroατα Ρωτούσαν microερικοί τον Αριστοτέλη σύmicroφωνα microε τον Διογένη Λαέρτιο laquoόταν λένε την αλήθεια -απαντούσε ο microεγάλος Σταγειρίτης- δεν γίνονται πιστευτοίraquo [Όταν λέγωσιν αλήθειαν microη πιστεύεσθαι Αριστοτέλης στον Διογ Λαέρτιο] Το δυσκολότερο πάντως δεν είναι να βρει κάποιος αλλά να πει microιαν αλήθειαΤα microνηmicroεία λχ αγάλmicroατα αγγεία κοσmicroήmicroατα όπλα κλπ είναι άφωνα και συνεπώς δεν microπορούν να πουν ψέmicroατα

Παρόλα αυτά laquoδεν είmicroαστε ικανοί ή δεν θέλουmicroε ndashεπισηmicroαίνει ο κορυφαίος αρχαιολόγος J Boardmanndash να τα επεξεργαστούmicroε microε τους τρόπους που υποβάλλουν τα ίδια αλλά προτιmicroάmicroε τους τρόπους που υπαγορεύουν σύγχρονές microας τυπολογίες και microοντέλαraquo Η παρατήρηση είναι σηmicroαντική αφού εκτός από το πρόβληmicroα που συνιστούν η ιδεολογία και οι αξίες επισηmicroαίνει και τη στρεβλωτική πολλές φορές επίδραση της οπτικής microιας συγκεκριmicroένης εποχής που επιβάλλει τα δικά της microέτρα στην αξιολόγηση microιας άλλης microε διαφορετικό σύστηmicroα αξιών και άλλες κοινωνικές αντιλήψεις (J Boardman Οι αρχαίοι Έλληνες στην υπερπόντια εξάπλωσή τους Εκδ Καρδαmicroίτσας σ 11) Στη δεκαεξάτοmicroη Ιστορία των Ελλήνων προσπαθήσαmicroε να υπηρετήσουmicroε την ιστορική αλήθεια και να αποφύγουmicroε ιδέες υπερτίmicroησης ή υποτί-microησης προσώπων και γεγονότων Προσπαθήσαmicroε επίσης να παραmicroερίσουmicroε κατά το ανθρωπίνως δυνατόν τις προσωπικές microας πεποιθήσεις που σχετίζονται microε την ιδεολογία microας την πολιτική microας τοποθέτησηndashένταξη τη θρησκεία το φύλο κλπΗ Ιστορία των Ελλήνων microε τεκmicroηριωmicroένα άρθρα που φωτίζουν τα γεγονότα σε βάθος και από διαφορετικές οπτικές γωνίες φιλοδοξεί να προσθέσει στην ιστοριογραφία ακολουθώντας ανανεωmicroένη microεθοδολογία και εκσυγχρονισmicroένο προβληmicroατισmicroό σε microια προσπάθεια νέας θεώρησης των ιστορικών γεγονότων Είναι ένα έργο που φιλοδοξεί να υπηρετήσει πρωτίστως την ιστορική αλήθεια και γιrsquo αυτό ελπίζουmicroε ότι θα είναι έργο microε διαχρονική πνοή που θα microείνει για να αποδεικνύει τη microακροχρόνια ενότητα και συνέχεια του λαού microας και την πολυ-σήmicroαντη προσφορά του στον παγκόσmicroιο πολιτισmicroό Όλοι οι συγγραφείς σύmicroφωνα microε την παράδοση της Θουκυδίδιας πρακτικής εξετάζουν νηφάλια και σε βάθος τα γεγονότα Αποφεύγουν τους φθόνους και τις δυσmicroένειες τα ψεύτικα τα λόγια τα microεγάλα και τις κολακείες λέγο-ντας laquoτα σύκα σύκαraquo laquoτη σκάφη σκάφηraquo ώστε ο αναγνώστης να οδηγείται ανεπηρέαστα σε ασφαλή συmicroπεράσmicroατα για το παρόν και το microέλλον από το microακρινό παρελθόν που κρύβει τεράστια δύναmicroη microέσα του Αυτή είναι η συνεισφορά της Ιστορίας των Ελλήνων Το έργο αυτό είναι χρήσιmicroο για τον πολίτη τον στοχαστή τον δηmicroιουργό τον ελεύθερο τον ωραίο Έλληνα που θέλει να γνωρίζει τις ιστορικές καταβολές του και να αντιλαmicroβάνεται εναργέστερα το παρόν το εκάστοτε παρόν στον σύγχρονο κόσmicroο επωφελούmicroενος από το παρελθόν Αυτό συmicroβαίνει υποχρεωτικά διότι Αντίληψη είναι η ενεργητική ανάπλαση του παρόντος από το παρελθόν Δηλαδή ο συνδυα-σmicroός όλων των δεδοmicroένων του τώρα προς τα αποτελέσmicroατα της προηγούmicroενης εmicroπειρίας

Το δεκαεξάτοmicroο έργο συνιστά προς αυτή την κατεύθυνση ένα θετικό βοήθηmicroα ιστορίας και ανθρωπογνωσίας του Έλληνα το οποίο θα φανεί χρήσιmicroο και χρηστικό σε όλους στον δάσκαλο στον καθηγητή στον φιλίστορα κυρίως στη σπουδάζουσα νεολαία στην οποία άλλωστε το αφιερώνουmicroε Ο πρώτος τόmicroος της 16τοmicroης laquoΙστορίας των Ελλήνωνraquo αναφέρεται στην προϊστορία Ξεκινά από το φυσικό γεωγραφικό πλαίσιο Ακολουθεί η εποχή του Λίθου και του Χαλκού καθώς γίνονται εκτεταmicroένες αναφορές στον κυκλαδικό microινωικό και microυκηναϊκό πολιτισmicroόΣύmicroφωνα microε έρευνες γλωσσολόγων αρχαιολόγων και άλλων ειδικών επιστηmicroόνων διάφορα ινδοευρωπαϊκά φύλα άρχισαν να microεταναστεύ-ουν προοδευτικά κατά κύmicroατα εγκαταλείποντας την αρχική κοιτίδα τους (κεντρική Ευρώπη έως τα Ουράλια και τη Βαϊκάλη) αναζητώντας νέους τόπους από τα microακρινά νεολιθικά χρόνια (6ηndash4η χιλιετία) Μεταξύ 2200() και 1900() πΧ αρκετοί ινδοευρωπαίοι πρωτοέλληνες (πρωτοαιολικά φύλα Αρκάδες Ίωνες κά) είχαν εγκατασταθεί σε Μακεδονία Ήπειρο και βορειοδυτική Θεσσαλία Από αυτούς άλλες συmicroπαγείς οmicroάδες παρέmicroειναν στον ελληνικό βορρά και άλλες ndashκυρίως Ίωνεςndash άρχισαν σποραδικά (από το 1900() πΧ) να κινούνται νοτιότερα και να εγκαθίστανται προοδευτικά σε ανατολική Στερεά Αχαΐα Κορινθία Αττική Τροιζήναhellip ακόmicroα σε Εύβοια Κέα Κεφαλληνία κά Η τελευταία microαζική εγκατάσταση πρωτοελλήνων από βορρά προς νότο γίνεται ενδεχοmicroένως γύρω στο 1100 πΧ microε την καλούmicroενη κάθοδο των Δωριέων Οι ινδοευρωπαίοι πρωτοέλληνες που είχαν κοινή γλώσσα κοινή θρησκεία κοινά ήθη και παρόmicroοιους θεσmicroούς αναmicroείχθηκαν στον νέο τόπο εγκατάστασης microε τους αυτόχθονες Κυκλαδίτες Μινωίτες κά που είχαν αναπτύξει ένα σπουδαίο πολιτισmicroό Από τη γόνιmicroη διαρκή επαφή πρωτοελλήνωνndashΚυκλαδιτώνndashΜινωιτών κά αυτοχθόνων προέκυψε ο καθαρά ελληνικός microυκηναϊκός πολιτισmicroός που ονοmicroάστηκε έτσι από το σηmicroαντικό κέντρο της εποχής τις Μυκήνες στις οποίες είχαν εγκατασταθεί αρχικά Αχαιοί

Νίκος Βαρδιάmicroπασης

ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1947 Σπούδασε Ιατρική στο Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών (πτυχίο 1975) και παρακολούθησε microαθήmicroατα στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών (1975 ndash 1977) Αναγορεύθηκε διδά-κτωρ του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών το 1978 Ειδικεύ-τηκε στην Παθολογία Εργάστηκε στην Πανεπι-

στηmicroιακή Κλινική του Νοσοκοmicroείου ο Ευαγγελισmicroός (1982) και στο Γενικό Νοσοκοmicroείο Αεροπορίας (1984) Το 1985 εκλέχτηκε λέκτορας στη Σχολή Επιστηmicroών Υγείας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών όπου δίδαξε αυτοδύναmicroα για microια τετραετία (1985 ndash 1989) Επίσης εργάστηκε ως γιατρός στον ΕΟΦ και διετέ-λεσε τακτικό microέλος της Επιτροπής Εθνικού Συνταγο-λογίου (1988) Παράλληλα microε την διδασκαλία και τη άσκηση της ιατρικής (έως το 2000) ασχολείται από το ραδιόφωνο την τηλεόραση και τον Τύπο microε τη διαχρονική ιστορία της ελληνικής γλώσσας ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΓιατί το λέmicroε έτσιraquo Πρώτο Πρόγραmicromicroα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας 1982-1988 laquoΚάθε microέρα και microια λέξηraquo laquoΑθήνα 984raquo 1988 ndash 1991 ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΙστορία microιας λέξηςraquo

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ Τηλεόραση ΕΤ-2 1995 ndash 1997 laquoΟι λέξεις στη ζωή microαςraquo MEGA 1998 ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ Συντάκτης της Ελευθεροτυπίας από το 1990 σε θέmicroατα Γλώσσας και ΙστορίαςΣυντο-νιστής ndash Επιmicroελητής του laquoΕraquo ΙΣΤΟΡΙΚΑ Αρχισυντά-κτης του laquoΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑraquo Συντονιστής του laquoΕraquo Ιστορικά ndash Πρωτοπόροι ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ (Εκτός Ιατρικής) Στο Δηmicroοσιογρα-φικό Εργαστήρι (1994) Στην Σχολή Υποκριτικής του Κ Καζάκου (1996) (Μάθηmicroα Ελληνική γλώσσα και ιστορία) ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ Ιατρικό Ιστορικό (Εκδ laquoΗριδα-νόςraquo)Ευρύλοχος (Εκδ laquoΗριδανόςraquo) Τειρεσίας (Εκδ laquoΚέδροςraquo) Ετυmicroολογικό Αλφαβητάριο (Εκδ ΑΑ Λιβά-νη)Ιστορία microιας Λέξης (διαχρονική ιστορία της ελλη-νικής γλώσσας) Τόmicroοι Α΄ Β΄ Γ΄ Δ΄ Ε΄ (Εκδ ΑΑ Λιβάνη)

ΧΡΗΣΤΟΣ Σ ΑΓΟΥΡΙΔΗΣΓεννήθηκε στη Θεσσαλο-νίκη Σπούδασε Οικονοmicroικά και Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήmicroιο Μακεδονίας και Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστή-microιο Αθηνών Συνέχισε microεταπτυχιακές σπουδές στη Ναυτική Αρχαι-ολογία στο Πανεπιστήmicroιο της

Οξφόρδης microε υποτροφία του Ιδρύmicroατος Αλέξανδρος Σ ΩνάσηςΗ Διατριβή που εκπονεί στο Πανεπιστήmicroιο Ιωαν-

νίνων διαπραγmicroατεύεται τη Ναυτική Διάσταση του Πρωτοελλαδικού Πολιτισmicroού microε έmicroφαση στις ενά-λιες microαρτυρίες τους λιmicroένες και τη διακίνηση των πρώτων υλών στο Αιγαίο κατά την Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην Εφορεία Παλαιο-ανθρωπολογίας ndash Σπηλαιολογίας Ν Ελλάδας του Υπουργείου Πολιτισmicroού και είναι Γενικός Γραmicromicroατέας του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών ΕρευνώνΈχει διευθύνει πολλές χερσαίες και υποβρύχιες αρχαιολογικές έρευνες και έχει οργανώσει διεθνή ερευνητικά προγράmicromicroατα συνέδρια και εκθέσεις σχετικά microε διάφορες πτυχές της ναυτικής αρχαιο-λογίαςΈχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα και microελέτες σχετικά microε τη ναυσιπλοΐα και το θαλάσσιο διαmicroετακοmicroιστικό εmicroπόριο κατά την Εποχή του Χαλκού Ανάmicroεσα σε αυτά 1997 ldquoSea Routes and Navigation in the third millennium Aegeanrdquo Oxford Journal of Archaeology 161 1-24 1999 ldquoPoint Iria wreck Discovery and Excavationrdquo in Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) The Point Iria Wreck Interconnections in the Mediterranean ca1200 BC Proceedings of the International Conference Island of Spetses September 1998 Athens 1999 p 25-42 2000 ldquoSeafaring Trade and Cultural contact in the Aegean during the Early Bronze Agerdquo (IKUWA rsquo99) Germany p 101-112 2002 laquoΝαυάγια των Πώϊmicroων Βυζαντινών Χρόνων στο Σταυροδρόmicroι του Αργολικού στο Κονσολάκη-Γιαννοπούλου Ελ (επιmicro) ΕΠΑΘΛΟΝ Β΄ Πόρος 2002 (υπό εκτύπωση) 2004 laquoΕνάλια αρχαιολογική έρευνα στον Αργολικό Ερευνητική

περίοδος 2003raquo ΕΝΑΛΙΑ VIΙΙ 28-44 2005 laquoΙΕΝΑΕ 15 χρόνια υποβρυχίων ερευνών στους θαλάσσι-ους δρόmicroους του Αργολικού Από την Εποχή του Χαλκού έως το Βυζάντιοraquo Πρα-κτικά συνεδρίου ΙΕΝΑΕ 30 χρόνια υποβρύχιας έρευνας Από το Πελαγονήσι στην Κορακιά Αθήνα 2005 (υπό εκτύπωση)Ως εκπαιδευτής καταδύσεων έχει εκπαιδεύσει πολλούς νέους επιστήmicroονες στην επιστηmicroονική κατάδυση Είναι microέλος microη κυβερνητι-κών και συνδικαλιστικών οργανισmicroών

ΝΙΚΟΣ ΒΑΣΙΛΑΤΟΣ Δικηγόρος ndash Συγγραφέας Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε νοmicroικά στα Πανε-πιστήmicroια Αθηνών και Παρι-σίων (Paris I ndash Pantheon Sorbonne Έχει συγγράψει δέκα βιβλία ιστορίας και τέχνης Τα πεδία του ενδι-αφέροντός του συγκεντρώ-νονται στο φαινόmicroενο του πολέmicroου ανά τους αιώνες

και στα microέσα διεξαγωγής αυτού Κατrsquo εντολή της Ακαδηmicroίας Αθηνών συνέγραψε microελέτη για την ιστο-ρία και την αισθητική των όπλων στην Ελλάδα του 19ου αιώνα Συνεργάζεται microε το Μουσείο Μπενάκη για θέmicroατα ιστορίας των όπλων ενώ έχει συνεργασθεί και microε το Υπουργείο Εθνικής Άmicroυνας για όmicroοια θέmicroατα Έχει τεκmicroηριώσει και αναδείξει την συλλογή Σαρό-γλου του Πολεmicroικού Μουσείου Αθηνών Έχει τιmicroηθεί microε έπαινο από την Ακαδηmicroία Αθηνών για το βιβλίο

του laquoΚάστρα της Ελληνικής Γηςraquo και microε βραβεία από άλλους πολιτιστικούς οργανισmicroούς Άρθρα του έχουν δηmicroοσιευθεί στον ηmicroερήσιο και περιοδικό τύπο στην Ελλάδα και το εξωτερικό Είναι Πρόεδρος της Εφορείας των Γενικών Αρχείων του Κράτους ενώ έχει χρηmicroατίσει Πρόεδρος των Φίλων του Μουσείου Μπενάκη Πρόεδρος των Φίλων του Πολεmicroικού Μουσείου Αντιπρόεδρος του Οργανισmicroού Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων και Αντιπρόεδρος της Οmicroοσπονδίας Σωmicroατείων Φίλων των Μουσείων

ΜΑΡΙΑ ΓΚΙΩΝΗΓεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Paris I ndash Pantheon Sorbonne και Paris X ndash Nanterre Η διδα-κτορική της διατριβή microε θέmicroα ΄Το παλαιοπεριβάλλον των σπηλαίων της Ελλάδος από την Παλαιολιθική microέχρι το τέλος της Νεολιθικής Επο-χής΄ εκπονήθηκε στο Πανε-

πιστήmicroιο Αθηνών Έχει συmicromicroετάσχει σε ανασκαφές αρχαιολογικών και παλαιοντολογικών θέσεων και σε πολλά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτε-ρικό Έχει δηmicroοσιεύει microελέτες της σε ελληνικά και ξένα βιβλία και περιοδικά Τα πεδία της έρευνάς της αφορούν στον προϊστορικό άνθρωπο και στη σχέση του microε τα σπήλαια στις παλαιοπεριβαλλοντικές και ιδιαίτερα στις κλιmicroατικές microεταβολές που επέδρασαν στην εξέλιξή του και στην εφαρmicroογή των Γεωγρα-φικών Συστηmicroάτων Πληροφοριών στην αρχαιολογική

έρευνα

ΑΝΔΡΕΑΣ Γ ΛΥΡΙΝΤΖΗΣΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Κλασικό Λύκειο Χανίων Απέκτησε το πτυχίο του στην κατεύθυνση της Αρχαιολογίας και Ιστο-ρίας τη Τέχνης του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής στην Αθήνα Συνέχισε τις σπουδές του microε την από-κτηση microεταπτυχιακού τίτλου

στην αρχαιολογία στο Ινστιτούτο Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroιακού Κολεγίου του Λονδίνου Έχει λάβει microέρος σε συστηmicroατικές και σωστικές ανασκαφές αλλά και έρευνες επιφανείας ενώ έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορα συνέδρια και ηmicroερίδες Έχει εργαστεί στην ΙΓ΄ ΕΠΚΑ στο Ν Μαγνησίας καθώς και σε διά-φορα ερευνητικά προγράmicromicroατα Η διδακτορική του διατριβή πραγmicroατεύεται τη διαχείριση των υδατικών πόρων στην Κρήτη της Μέσης και Ύστερης Εποχής του Χαλκού Προς το παρόν ζει και εργάζεται στην Κρήτη

ΛΕΝΑ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ-ΜΑΝΙ-ΟΥΔΑΚΗΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Αrsquo Τοσίτσειο-Αρσάκειο Γυmicroνά-σιο Σπούδασε αρχαιολογία και απέκτησε διδακτορικό

δίπλωmicroα στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών Aπό το 1978 εργάστηκε στις Εφορείες της Ρόδου και της Πάτρας και διεξήγαγε ανασκαφικές έρευνες στην Ρόδο την Κώ και την Αχαϊα Οι επιστηmicroονικές της δηmicroοσιεύ-σεις αναφέρονται στο microινωϊκό οικισmicroό στα Τριάντα της Ρόδου και στα microυκηναϊκά νεκροταφεία της Αχα-ϊας Το θέmicroα της διδακτορικής της διατριβής είναι ο προϊστορικός οικισmicroός του Αιγίου και η πρώϊmicroη microυκηναϊκή εποχή στην ΑχαϊαΑπό το 1987 εργάζεται στην Προϊστορική Συλλογή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και από το 1998 είναι προϊσταmicroένη της Συλλογής Η επανέκθεση της Προϊστορικής Συλλογής που ολοκληρώθηκε το 20042005 και παράλληλα η ταύτιση και δηmicroοσί-ευση αρχαίων οι περιοδικές εκθέσεις και τα προ-γράmicromicroατα συνεργασίας microε άλλα ευρωπαϊκά Μουσεία και Πανεπιστήmicroια αποτελούν τα κύρια έργα της

ΧΡΗΣΤΟΣ Ι ΠΙΤΕΡΟΣΓεννήθηκε στο Αρκαδικό Ναυπλίας και αποφοίτησε από το Λύκειο ΝαυπλίουΣπούδασε Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών και Αρχαιολογία και Τέχνη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανε-πιστηmicroίου Θεσσαλονίκης Είναι αρχαιολόγος υπάλληλος του Υπουργείου Πολιτισmicroού Αρχικά υπηρέτησε για τρία χρόνια στη Θ΄ ΕΠΚΑ Θηβών όπου διενήργησε σηmicroαντικές

ανασκαφικές έρευνες στο Δήλεσι τη Λιβαδειά και τη microυκηναϊκή ακρόπολη της Καδmicroείας microε σηmicroαντικές ανασκαφικές έρευνες για το πρόβληmicroα των κατα-στροφών της microυκηναϊκής Θήβας καθώς και για τα ενεπίγραφα microυκηναϊκά σφραγίσmicroαταΣτη συνέχεια microετατέθηκε στην Αργολίδα όπου υπηρετεί στη Δ΄ ΕΠΚΑ και έχει διενεργήσει microεγάλο αριθmicroό σωστικών ανασκαφών κυρίως στο Άργος την Επίδαυρο το Ναύπλιο και την Τίρυνθα Έχει τη διεύθυνση συστηmicroατικής ανασκαφικής έρευνας στην Αρχαία Αγορά του Άργους σε συνεργασία microε τη Γαλ-λική Αρχαιολογική Σχολή Έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια και έχει δηmicroοσιεύσει πολλές και σηmicroαντικές αρχαιολογικές microελέτες Εκπονεί διδακτο-ρική διατριβή microε θέmicroα ldquoΠαmicroυκηναϊκά Σφραγίσmicroατα των Θηβώνrdquo ενώ έχει συγγράψει πολλά εκλαϊκευ-τικά άρθρα για πολιτιστικά και κυρίως αρχαιολογικά θέmicroατα στον τοπικό αλλά και στον αθηναϊκό τύποΣτην καθηmicroερνή Επτά Ηmicroέρες α) Το αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου 2ndash11ndash95 β) Το Μυκηναϊκό Άργος (31ndash5ndash98) γ) Ηραία τα εν Άργει και Ασκληπιεία Επιδαύρου (9ndash9ndash2001) ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ Η Γραmicro-microική Γραφή Β΄ αφιέρωmicroα για την Ελληνική Γλώσσα (24ndash7ndash99)Με ενέργειές του επεστράφη microυκηναϊκό σφράγισmicroα από την Τίρυνθα που επισηmicroάνθηκε σε ιδιωτική συλ-λογή της νότιας Γερmicroανίας Τα επιστηmicroονικά του ενδιαφέροντα αναφέρονται κυρίως στους ιστορι-κούς χρόνους αλλά και στην προϊστορικήndashmicroυκηναϊκή εποχή

ΛΕΥΤΕΡΗΣ Ν ΠΛΑΤΩΝΛέκτορας του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθη-νών Υπεύθυνος του Έργου Συντήρησης και Δηmicroοσίευ-σης Ευρηmicroάτων των Ανα-σκαφών Ζάκρου Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης και παρακολούθησε τις βασικές σπουδές αρχαιολογίας στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών Το 1988 πήρε το διδακτορικό του δίπλωmicroα στο Πανεπιστή-

microιο του Bristol της Αγγλίας microε θέmicroα τους laquomicroινωικούς χώρους εργασίαςraquo Κατά το διάστηmicroα 1994 - 2002 δίδαξε προϊστορική αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Κρήτης και Αιγαίου και εργάσθηκε στην ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία Το 2002 εκλέχθηκε στη βαθmicroίδα του Λέκτορα στο Τmicroήmicroα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών σε θέση που έχει ως ειδικότερο αντικεί-microενο τη microινωική αρχαιολογία Από το 1992 η Αρχαι-ολογική Εταιρεία των Αθηνών της οποίας είναι εταί-ρος του έχει αναθέσει το έργο συmicroπληρωmicroατικής συντήρησης και δηmicroοσίευσης των ευρηmicroάτων των ανασκαφών της στη microινωική Ζάκρο Έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια πάνω σε ειδικά θέmicroατα της προϊστορικής αρχαιολογίας του Αιγαίου

ΙΩΑΝΝΗΣ Κ ΠΡΟΜΠΟΝΑΣΚαθηγητής Πανεπιστηmicroίου Αθηνών Γεννήθηκε το 1940 στο Φιλώτι της ΝάξουΣπουδές Πανεπιστήmicroιο Αθηνών διδάκτωρ Πανεπι-στηmicroίου Αθηνών microετεκπαί-δευση στη Γαλλία στην Εcole Pratique des Hautos Etudes Βασικά έργα Η συγγένεια Μακεδονικής και Μυκηνα-ϊκής διαλέκτου και η πρω-τοελληνική καταγωγή των

Μακεδόνων (1973) Η microυκηναϊκή εορτή Θρονοε-λητήρια (to-no-e-ke-te-ri-jo) και η επιβίωσις αυτής εις τους ιστορικούς χρόνους (1974) Σύντοmicroος Εισαγωγή εις την Μυκηναϊκήν Φιλολογίαν (1977) Λεξικό της Μυκηναϊκής Ελληνικής (1978) Η microυκη-ναϊκή επική ποίηση microε βάση τα microυκηναϊκά κείmicroενα και τα οmicroηρικά έπη (1980) Ανθολογία Μυκηναϊκών Κειmicroένων (1983) Ακριτικά Α΄ (1985) Οmicroηρικά Έπη και Νεοελληνικά Δηmicroοτικά Τραγούδια Α΄ (1987) και Β΄ (1989) Ελληνική επική ποίηση από τα microυκηναϊκά χρόνια ως σήmicroερα (1990) Κοινά γλωσσικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στη Νέα Ελληνική αmicroάρτυρα στην αττική πεζογραφία (2000) Έχει δηmicroοσιεύσει περίπου 150 microελέτες και άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και σε Πρακτικά πανελλη-νίων και διεθνών συνεδρίων Υπό έκδοση α) Κοινά γλωσσικά στιχουργικά και θεmicroατικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στα Νεοελληνικά Δηmicroοτικά τραγού-δια και β) Τοπωνυmicroικό Λεξικό των νήσων του Αιγαίου (έργο ζωής 1960ndash )

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣΓεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1945 Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών όπου έγινε διδάκτωρ και υφηγητής ndashάmicroισθος επίκουρος καθηγη-τής Ασκεί την ιδιότητα του παθολόγου ndash ογκολόγου και τα τελευταία 22 χρόνια είναι διευθυντής νοσοκοmicroείου 20 από τα οποία στο Νοσοκο-microείο laquoO Άγιος Σάββαςraquo Δραστηριοποιείται επίσης στο χώρο των επιστηmicroονι-

κών εταιρειών και του ιατρικού τύπου Παράλληλα microε την ιατρική ασχολείται και microε την ιστορία τη λαογραφία και τον πολιτισmicroό της ιατρικής καθώς και την πεζογραφία Ήδη από έγκυρους εκδοτικούς οίκους κυκλοφορούν 55 βιβλία του ελληνικά και ξενόγλωσσα 36 από τα οποία κινούνται στον χώρο του πολιτισmicroού της ιατρικής Η εκδοτική και η γενικότερη πολιτιστική δραστηριό-τητά του έχουν ευρύτατα αναγνωρισθεί και σχολι-ασθεί microε περισσότερα από 750 κριτικά σηmicroειώmicroατα και άρθρα από διακεκριmicroένους πανεπιστηmicroιακούς του χώρου των ανθρωπιστικών σπουδών από κριτι-κούς και από λογοτέχνες Για τα βιβλία του ο Γεράσιmicroος Ρηγάτος έχει βρα-βευθεί από την Ακαδηmicroία Αθηνών microε βραβείο Α΄ τάξεως (1989) από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτε-χνών (Έπαινος Μάρκου Αυγέρη 1994) και από διά-φορα λογοτεχνικά και άλλα σωmicroατεία

Επίσης έχει τιmicroηθεί microε ειδική εκδήλωση από τον Τοmicroέα Ανθρωπιστικών Σπουδών του Παιδαγωγικού Τmicroήmicroατος του Πανεπιστήmicroιου Αθηνών (1996) microε υποτροφία από το Τmicroήmicroα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστήmicroιου Princeton (1998) και microε ειδικά αφι-ερώmicroατα σε εφηmicroερίδες και τα περιοδικά laquoΈρευναraquo 1996 και Οmicroπρέλαraquo 2005

ΜΙΧΑΗΛ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥΓεννήθηκε στην Πάτρα το 1912 Σπούδασε στη Φιλοσο-φική Σχολή του Πανεπιστη-microίου Αθηνών στη Σορβόννη και στο Collegravege de France Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσ-σαλονίκης (1939) Docteur degraves-Lettres (doctorat drsquo Etat 1956)Αφού δίδαξε σε ιδιωτικό σχολείο εργάσθηκε ως ερευνητής στο Επιστηmicroονικό

Ίδρυmicroα Ερευνών της Γαλλίας (CNRS 1951-1954) και ως διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Μικρασιατι-κών Σπουδών (1954-1959) Το 1959 εκλέχθηκε και το 1960 διορίσθηκε τακτικός καθηγητής της Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήmicroιο Θεσσαλονίκης θέση από την οποία αποmicroακρύνθηκε το 1967 από τη Δικτα-τορία και στην οποία επανήλθε το 1974 Από το 1970 έως το 1975 δίδαξε στο Πανεπιστήmicroιο Lyon II Συνταξιοδοτήθηκε το 1979Μέλος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1983-) και της Accademia Nazionale dei Lincei (1988-) Αντεπι-

στέλλον microέλος της Accademia Pontaniana Νεαπό-λεως (1989-) και της Acadeacutemie des Iscriptions et Belles-Lettres (1991-)Διετέλεσε Κοσmicroήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσσαλονίκης (1965-1966) Αντι-πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (1964-1967) Πρόεδρος της Association Lyonnaise drsquo Etudes Anciennes (1974) Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ιστορικών Επιστηmicroών (1978-1985) microέλος της Διεθνούς Επιτροπής Ιστορι-κών Επιστηmicroών (1978-1985) ιδρυτής και διευθυντής του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος στο Εθνικό Ίδρυmicroα Ερευνών (1979-1992) microέλος του ΔΣ του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών (1992-1995) Πρόεδρος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1992) Πρόεδρος του Ιδρύmicroατος Ελληνικού Πολιτισmicroού (1993-1995) Επίσης εκ των συνδιευθυντών του δεύτερου τόmicroου της Ιστορίας της Ανθρωπότητας της UNESCO Eίναι Πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Μικρασιατικών ΣπουδώνΟι microελέτες του αφορούν στην αρχαία Ελληνική Ιστο-ρία και εν microέρει στη νεότερηΈχει δηmicroοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και ξένα επι-στηmicroονικά περιοδικά και σε συλλογικά έργα έχει παρουσιάσει ανακοινώσεις σε Ακαδηmicroίες έχει συνεργασθεί microε πολλά εκτενή κεφάλαια στην Ιστο-ρία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών Επιλογή microονογραφιών Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν τουρκοκρατίαν (1715-1821) (στη σειρά Texte und Forschungen zur Byzantinisch-Neugrichischen Philologie αρ 33) Αθήνα 1939 Σελ 394 Βραβείο της Ακαδη-microίας Αθηνών (1940) Ανατυπώσεις από τις εκδόσεις

ldquoΕρmicroήςrdquoLa migration grecque en Ionie (Centre drsquo Etudes drsquo Asie Mineure Ionie 1) Αθήνα 1958 Σελ 568Peuples preacutehelleacuteniques drsquo origine indo-europeacuteenne Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1977 Σελ 350Les Proto-grecs Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1980 Σελ 286The Polis-State Definition and Origin (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 4) Αθήνα 1989 Σελ 510 Σε ελληνική microετάφραση Πόλις ένας τύπος αρχαίου ελληνικού κράτους Μορ-φωτικό Ίδρυmicroα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 1999Between Memory and Oblivion The Transmission of Early Greek Historical Traditions (στη σειρά Μελε-τήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαι-ότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 12) Αθήνα 1990 Σελ 267Η Αθηναϊκή δηmicroοκρατία Πανεπιστηmicroακές Εκδόσεις Κρήτης Ηράκλειο 1999 2000 2004 Σελ 661Les ethnegrave grecs agrave lrsquo acircge du Bronze (υπό έκδοση στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroα-ϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών)Συντονιστής των συλλογικών έργων--Μακεδονία Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1982-- Ποικίλα (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 10) Αθήνα 1990--Colloque international ldquoDeacutemocratie atheacutenienne et Culturerdquo organiseacute par lrsquo Acadeacutemie drsquo Athegravenes en cοopeacuteration avec lrsquo UNESCO 1992 1995-- UNESCO History of Mankind Histoire du deacuteveloppement scientifique et culturel de lrsquo

Humaniteacute τοmicro ΙΙ (συνεκδότης) 1996Διακρίσεις (κατά χρονολογική σειρά) Άρχων Μέγας Ιεροmicroνήmicroων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλη-σίας Παράσηmicroο του Αγίου Μάρκου του Πατριαρχείου Ιεροσολύmicroων Ταξιάρχης Ordine al Merito della Repubblica Italiana Ιππότης Leacutegion drsquo honneur

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΣΑΜΨΩΝAρχαιολόγος καθηγητής στο Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπου-δών του Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου διδάσκει προϊστο-ρική Αρχαιολογία της Μεσο-γείου και αρχαιολογία της Προκολοmicroβιανής Αmicroερικής και της Ασίας Σπούδασε στο Πανεπιστή-

microιο Αθηνών από όπου έλαβε το διδακτορικό του και έκανε microεταδιδακτορικές σπουδές στην Αγγλία microε αντικείmicroενο την Περιβαλλοντική Αρχαιολογία Ειδικεύεται στη microελέτη της Μεσολιθικής και Νεολι-θικής περιόδου και διενεργεί ανασκαφές στον νεολι-θικό οικισmicroό της Φτελιάς Μυκόνου στον microεσολιθικό οικισmicroό της Κύθνου και στο προϊστορικό σπήλαιο Σαρακηνού Βοιωτίας ενώ διενεργεί επιφανειακές έρευνες σε ερηmicroονησίδες του Νοτίου Αιγαίου Είναι microέλος επιστηmicroονικών σωmicroατείων και έχει συγγράψει 23 βιβλία και 160 άρθρα

ΠΕΓΚΥ ΣΩΤΗΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥΓεννήθηκε και ζει στην Αθήνα Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστή-

microιο Αθηνών και στο Πανεπι-στήmicroιο McGill του Μόντρεαλ Έχει ειδικευθεί στην προ-ϊστορική αρχαιολογία των Κυκλάδων και έχει δηmicroοσιεύ-σει πολλά σχετικά άρθρα και microελετήmicroατα Η διδακτορική της διατριβή microε τίτλο Ακρω-τήρι Θήρας Η Νεολιθική και η Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού επί τη βάσει της κεραmicroεικής εκδόθηκε το 1999 από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία της οποίας είναι microέλος Η δεύτερη microονογραφία της microε τίτλο Ο laquoΘησαυρός της Κέρουraquo Μύθος ή πραγmicroατικότητα Αναζητώντας τα χαmicroένα κοmicromicroάτια ενός αινιγmicroατικού συνόλου εκδό-θηκε το 2005 από το Ίδρυmicroα ΝΠ Γουλανδρή ndash Μου-σείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα σε συνεργασία microε το J Paul Getty Museum στο Λος Άντζελες και το Cycladic Art Foundation στην Νέα Υόρκη Έχει διατελέσει επί σειρά ετών επιστηmicroονική συνερ-γάτις της ανασκαφής στο Ακρωτήρι της Θήρας και έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορες άλλες ανασκαφές στις Κυκλάδες και στην Κύπρο Έχει εργαστεί στην ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και σε άλλες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισmicroού Σήmicroερα είναι επιmicroελήτρια της Κυκλαδικής Συλλογής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Θ Π ΤΑΣΙΟΣΚαθηγητής του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου Μέλος της Ακαδηmicroίας Επι-στηmicroών του Τουρίνου επίτι-microος καθηγητής του Πανεπι-στηmicroίου της Λιέγης και του Δηmicroοκρίτειου Πανεπιστη-microίου Επίτιmicroος Πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εται-ρίας καθώς και της διεθνούς Ενώσεως ΣκυροδέmicroατοςΟ Θ Π Τάσιος είναι ιδρυ-τικό microέλος και Πρόεδρος

της Ελληνικής Εταιρίας για την Μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και συνοργανωτής πέντε εκθέσεων για την αρχαιοελληνική Τεχνολογία στην Ελλάδα και στο ΕξωτερικόΕξ άλλου ο ΘΠ Τάσιος έχει συγγράψει 350 επι-στηmicroονικές δηmicroοσιεύσεις και 30 βιβλία σε διάφορες γλώσσες σε θέmicroατα Μηχανικής Εδαφοmicroηχανικής Αντισεισmicroικής Τεχνολογίας Φιλοσοφίας και Γλώσσας

ΧΡΙΣΤΙΝΑ Α ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥΓεννήθηκε στην Κύπρο όπου αποφοίτησε από το Γυmicroνάσιο της Κυρήνειας Συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Ελλάδα στα Πανεπι-στήmicroια Θεσσαλονίκης και Αθηνών Η διδακτορική της διατριβή

διαπραγmicroατεύεται τις προϊστορικές τοιχογραφίες της Δυτικής Οικίας του Ακρωτηρίου της Θήρας Έχει συγγράψει πολλά άρθρα και microελέτες για τις προϊστο-ρικές τοιχογραφίες της Θήρας τις αρχαιότητες της Άνδρου και της Σίφνου Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην ΚΑ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων όπου ασκεί ποικίλο αρχαιολογικό έργο (ανασκαφές επι-φανειακές έρευνες επανεκθέσεις κλπ) Κύριο πεδίο της έρευνάς της είναι εκτός των προ-ϊστορικών τοιχογραφιών η αρχαία κληρονοmicroιά της Άνδρου Με τις περιοδείες της έχει εντοπίσει σηmicroα-ντικές αρχαιότητες που έχει ανακοινώσει σε συνέ-δρια ενώ ασχολείται microε την επεξεργασία της επι-στηmicroονικής δηmicroοσίευσης του υλικού αυτού Παράλληλα διευθύνει τις Ανασκαφές στο νεολιθικό οικισmicroό του Στρόφιλα και τη γεωmicroετρική ndash αρχα-ϊκή πόλη της Υψηλής Άνδρου και στην Ακρόπολη Αγίου Ανδρέα Σίφνου

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ι ΤΖΑΜΤΖΗΣΠλοίαρχος του ΕΝ παράλ-ληλα microε την καριέρα του στη θάλασσα ως αξιωmicroατικός και πλοίαρχος σε ωκεανοπόρα πλοία και microετέπειτα στη στεριά ως αρχιπλοίαρχος σε ναυτιλιακές εταιρείες ασχο-λήθηκε και microε την έρευνα και τη microελέτη της Ναυτικής microας Ιστορίας Έγραψε 14 βιβλία και δηmicroο-σίευσε για 50 περίπου χρό-νια τώρα περισσότερα από 200 άρθρα για ναυτικά

ιστορικά θέmicroατα σε εφηmicroερίδες και ναυτιλιακά περιοδικά παρουσίασε δε πολλές ανακοινώσεις και οmicroιλίες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια σχετικά microε την ελληνική ναυτική ιστορία Το βιβλίο του laquoΤα Λίmicroπερτυ και οι Έλληνεςraquo τιmicroήθηκε microε βραβείο από την Ακαδηmicroία των Αθηνών

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΩΡΑΚΗΣΓεννήθηκε στις 2251977 στο Ηράκλειο Κρήτης και αποφοίτησε από το λύκειο Κρουσώνα Ολοκλήρωσε στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών τις αρχαιολογικές του σπουδές οι οποίες συνεχίζονται στο Πανεπιστήmicroιο Κρήτης Στην Αθήνα είχε την ευκαιρία να συmicromicroετάσχει σε σηmicroαντι-κές ανασκαφές των τοπικών

Εφορειών και της Αρχαιολογικής Εταιρείας microε σηmicroα-ντικότερη εκείνη στο Ακρωτήρι της Θήρας Ως φοιτητής εργάστηκε επί microακρόν ως υπάλληλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας απασχολούmicroενος στην ανασκαφή και στο αρχείο της Θήρας Από το 2000 συmicromicromicroετέχει συστηmicroατικά στις ανασκα-φές της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διενεργούνται στις Αρχάνες από τον καθ Γ Σακελλαράκη Έλαβε επίσης microέρος στο κοινό πρόγραmicromicroα της Αρχαιο-λογικής Εταιρείας και του Πανεπιστηmicroίου της Χαϊ-δελβέργης microε στόχο τη microελέτη της κεραmicroεικής της Ζωmicroίνθου Από το 2004 είναι έκτακτος υπάλληλος της ΚΓ΄ ΕΠΚΑ Ηρακλείου και συmicromicroετέχει στην διε-ξαγωγή σωστικών ανασκαφών στην Κνωσσό στις

Αρχάνες και στον microινωικό λιmicroενικό οικισmicroό στον Πόρο-Κατσαmicroπά Ηρακλείου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣΕίναι καθηγητής στο Τmicroήmicroα Γεωλογίας του Πανεπιστη-microίου Πατρών Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε γεωλογία και ωκεανογραφία στα Πανεπιστήmicroια Αθηνών και Ουαλίας Διετέλεσε πρό-εδρος του Τmicroήmicroατος Γεω-λογίας του Πανεπιστηmicroίου Πατρών κατά το διάστηmicroα 1993-1997 και 2001-2005 Έχει συγγράψει πάνω από 60

εργασίες σε διεθνή περιοδικά γύρω από θέmicroατα ωκε-ανογραφίας της Ανατολικής Μεσογείου Την τελευ-ταία 10ετία η έρευνά του επικεντρώνεται σε θέmicroατα γεωαρχαιολογίας που αφορούν α) στον εντοπισmicroό υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων και ναυαγίων (κόλπος Ναυαρίνου Αλεξάνδρεια Αιγύπτου ναυάγιο Δοκού) και β) στις microεταβολές των κλιmicroατικών συνθηκών και της στάθmicroης της θάλασσας και στην επίδρασή τους στις ανθρώπινες δραστηριότη-τες στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο

ΜΑΡΙΑ ΧΑΛΟΓΛΟΥΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης Σπούδασε Αγγλική

Λογοτεχνία στο Αmicroερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλο-νίκης και συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Αγγλία στα πανεπιστήmicroια του Durham και του Bristol Η microεταπτυχιακή της εργασία διαπραγmicroατεύ-εται την εικονογραφία του ταύρου σε διάφορα microέσα (τοιχογραφίες ρυτά σφραγιδογλυφία) από τη Νεοα-νακτορική Κνωσό Ασχολείται κυρίως microε τη Μινωική αρχαιολογία της κεντρικής Κρήτης και η πρόσφατη έρευνα της περιλαmicroβάνει θρησκειολογικά και κοι-νωνικά ζητήmicroατα του Μινωικού και του Μυκηναϊκού κόσmicroου κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία Έχει λάβει microέρος σε σειρά ανασκαφών τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑAtkinson TD Bosanquet RC etal 1904 The Excavations at Phylakopi in Melos The Society for the Promotion of Hellenic Studies Suppl Paper no4 (London 1904)Axel W Persson New Tombs at Dendra near Midea Lund 1942 Barber RLN 1994 Οι Κυκλάδες στην Εποχή του Χαλκού Εmicroπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑθήναBasch L Le Musee imaginaire de la Marine Antique Athenes 1987Bass G (ed) A History of Seafaring London 1972Bass GF 1967 Cape Gelidonia A Bronze Age shiwreck Transactions of the American Philosophical Society 578 PhiladelphiaBetancourt Ph The History of Minoan Pottery (1985) Princeton (microτφρ στα ελληνικά Ινστιτούτο του Βιβλίου εκδ Καρδαmicroίτσα)Blegen CW Prosymna the Helladic Settlement Preceding the Argive Heraeum Cambridge Mass 1937Blegen C - Rawson M The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia (τ Ι) The Buildings and their Contents Princeton 1966Boardman J The Greeks Overseas London 1980Broodbank C 2000 An Island Archaeology of the Early Cyclades Cambridge University Press CambridgeBurkert W 1993 Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (microτφρ Μπεζαντάκος ΝΠ και Αβαγιανού Α) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαCasson L Ships and Seamanship in the Ancient World Princeton University Press 1971Cadogan G Palaces of Minoan Crete (1976) BristolDickinson O 1994 The Aegean Bronze Age Cambridge University PressDoumas Ch 1977 Early Bronze Age Burial Habits in the Cyclades (SIMA vol 48) Paul Astroumlms Foumlrlag GoumlteborgEvans A The Palace of Minos at Knossos I-IV (1921-36) London

Evans JD - Renfrew C 1968 Excavations at Saliagos near Antiparos (BSA supplementary volume no 5) The British School of Archaeology at Athens Thames and Hudson LondonEvely D (ed) 1999 Τοιχογραφία ένα διαβατήριο για το παρελθόν Η Μινωική Κρήτη microε τη microατιά του Mark Cameron (Αθήνα)Furumark A The Mycenaean Pottery Analysis and Classification Stockholm 1941Garnsey P Hopkins K Whittaker CR (eds) Trade and Ancient Economy London 1983Graeve M-C de The ships of the Ancient Near East Leuven 1981Graham JW The Palaces of Crete (1969) Princeton New JerseyHagg R (ed) The Function of the Minoan Villas Proceedings of the Seventh International Symposium at the Swedish Institute at Athens (1997) StockholmHagg R and Marinatos N (eds) The Function of the Minoan Palaces Proceedings of the Fourth International Symposium at the Swedish Institute at Athens 10-16 June 1984 (1987) StockholmHalstead P και Barrett JC (επιmicro) 2004 Food Cuisine and Society in Prehistoric Greece Oxford Oxbow BooksHeurtley WA Prehistoric Macedonia Cambridge 1939Hood S 1981 Excavations in Chios 1938-1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala I Oxford BSA supp 15Hood S Η τέχνη στην προϊστορική Ελλάδα (microτφρ Μ Παντελίδου amp Θ Ξένος) εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1993Hutchinson R Prehistoric Crete (Penguin Books) Harmondsworth 1962Immerwahr S Aegean Painting in the Bronze Age Pennsylvania and London The Pennsylvania State University 1990Karo G Schachtgraber von Mykenae Munchen 193033Laffineur R and Hagg R (eds) 2001 Potnia Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22) Liege Universiteacute de

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

Επιλογή βιβλιογραφίας ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΑΚΗΣ

Αρχαιολόγος Καθηγητής Πανεπιστηmicroίου

Γλωσσική Επιmicroέλεια - ΔιόρθωσηΜΑΡΙΑΝΝΑ ΓΙΑΓΙΑ ΑΛΕΚΑ ΣΦΥΡΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΤΣΙΩΚΟΥ

Τεκmicroηρίωση

ΟΛΓΑ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ ΖΩΓΡΑΦΙΑ ΜΠΙΔΙΚΟΥΔΗ ΕΙΡΗΝΗ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ

Δηmicroιουργικό ΑτελιέΗΡΩ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ ΡΕΒΕΚΚΑ ΚΑΛΙΜΤΖΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΚΑΣΤΡΙΝΑΚΗ ΟΛΓΑ ΚΟΝΤΟΝΗ

ΝΙΚΗ ΞΕΝΙΚΑΚΗ ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΧΡΟΝΗ

ΓραmicromicroατείαΑΙΜΙΛΙΑ ΣΟΛΩΜΟΥ

ΔακτυλογράφησηΚΡΑΒΒΑΡΙΤΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΜΑΣΤΟΡΑΚΗ ΑΝΔΡΟΝΙΚΗ ΠΑΠΑΔΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΕΛΕΝΗ

Η σχεδίαση και η ηλεκτρονική σελιδοποίηση της εγκυκλοπαίδειας laquoΔΟΜΗraquo βασίστηκε στην ελληνική έκδοση του Adobe InDesign 30 CS

ΕΚΔΟΣΕΙΣ laquoΔΟΜΗraquo ΑΕΙπποκράτους 67 τηλ 210-3646014 φαξ 210-3601782

e-mail ekdomiinternetgrΕΚΤΥΠΩΣΗ ΧΚ ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΩΝ ΕΚΔΟΤΩΝ

Οι ραγδαίες πολιτικές οικονοmicroικές κοινωνικές και τεχνολογικές αλλαγές των τελευταίων δεκαετιών του 20ου αιώνα ιδίως οι τάσεις προς στενότερη ευρωπαϊκή ενοποίηση και η συντελούmicroενη παγκοσmicroιοποίηση των αγορών αλλά και των τάσεων και νοοτροπιών δηmicroιουργούν ένα νέο σκηνικό όπου τα όρια του εθνικού κράτους γίνονται δυσδιάκριτα και οι επικοινωνίες λαών και ατόmicroων ευκολότερες και συχνότερες Την ίδια στιγmicroή η σχεδόν καθολική επικράτηση της οικονοmicroίας της αγοράς και σε microικρότερο βαθmicroό της δηmicroοκρα-τίας ως πολιτικού συστήmicroατος δηmicroιουργούν microια εικόνα οmicroογενοποίησης πολιτικών οικονοmicroικών και κοινωνικών προτύπων Στις συνθήκες αυτές έγινε και η σχετική συζήτηση για το laquoτέλος της ιστορίαςraquo Αφού ένα συγκεκριmicroένο πολιτικό και οικονοmicroικό πρότυπο καθιερώθηκε παγκόσmicroια η ιστορία ως πεδίο εναλλακτικών προτάσεων φαινόταν να τελείωσε Αλλά και ο καθηmicroερινός τρόπος ζωής microε την έmicroφαση στην κατανάλωση και την ατελεύτητη προσπάθεια συγκέντρωσης οικονοmicroικών microέσων έδειχνε να συmicroβάλλει προς την κατεύθυνση αυτή καθώς υποτίθεται ότι διαmicroόρ-φωνε ένα παγκόσmicroιο τύπο οικονοmicroικού ανθρώπου microε παρεmicroφερείς προτιmicroήσεις Η εκδοχή αυτή αποδείχθηκε απλουστευτική Παράλληλα και ταυτόχρονα microε τις τάσεις αυτές σηmicroειώθηκε στο τέλος του 20ου και στις αρχές του 21ου αιώνα αυξηmicroένο ενδιαφέρον για θέmicroατα εθνικής και πολιτισmicroικής ταυτότητας και εκδηλώθηκε έντονα η ανάγκη ανακάλυψης του παρελθόντος microε το βλέmicromicroα όmicroως στραmicromicroένο στο παρόν και το microέλλον Οι κοινωνίες αναζήτησαν τρόπους προσέγγισης πολιτικών και κοινωνικών ζητηmicroάτων microέσω της προσφυγής σε παρελθόν Ιδίως στην Ευρώπη τα έθνη της ηπείρου microας αναζητούν τον τρόπο microε τον οποίο θα συνυπάρξουν σε microια ένωση χωρίς να απωλέσουν ιδιαίτερα εθνικά-πολιτισmicroικά χαρακτηριστικά Ανάλογες τάσεις σηmicroειώνονται σε όλο τον πλανήτη σε σχέση microε την παγκοσmicroιοποίηση και τον επιθυmicroητό τρόπο ένταξης στην παγκόσmicroια κοινωνία χωρίς αυτή να σηmicroαίνει την απώλεια ιδιαίτερων εθνικών χαρακτηριστικών ή την παραίτηση από τη δυνατότητα ανεξάρτητης διαχείρισης των εθνικών υποθέσεων Στη χώρα microας το κοινωνικό ενδιαφέρον για την ιστορία αναδείχθηκε έντονα τα τελευταία χρόνια Οι εκδόσεις Δοmicroή δεν microπορούσαν παρά να ανταποκριθούν στην ανάγκη αυτή microε την παρούσα 16τοmicroη έκδοση της Ιστορίας των Ελλή-νων η οποία φιλοδοξεί να προσφέρει microια συνολική εικόνα της ιστορικής πορείας τους ελληνικού έθνους από τους Προϊστορικούς Χρόνους έως σήmicroεραΑποτελεί προϊόν συλλογικής προσπάθειας συντεταγmicroένη από δεκάδες ειδικούς επιστήmicroονες και ιστορικούς ενσω-microατώνει τις πιο πρόσφατες ιστοριογραφικές τάσεις αλλά είναι γραmicromicroένη σε γλώσσα απλή και εύληπτη αποφεύγο-ντας τις ακραίες γλωσσικές microορφές Ταυτόχρονα προσπαθεί να συνταιριάξει αρmicroονικά σε ένα λειτουργικό σύνολο

κείmicroενο και εικόνα σε microια προσπάθεια να απευθυνθεί σε ευρύ κοινό που αποτελούν γενικοί αναγνώστες αλλά και ειδικοί επιστήmicroονες εκπαιδευτικοί αλλά και οι νεώτερες γενιές microαθητές και φοιτητές οι οποίοι microε το συνδυασmicroό κειmicroένου και εικόνας θα εξοικειωθούν ανετότερα microε το παρελθόν Πιστεύουmicroε ότι η Ιστορία των Ελλήνων που κρατάτε στα χέρια σας θα συmicroβάλει στην ιστορική microας αυτογνωσία και θα αποτελέσει για πολλά χρόνια έργο αναφοράς

Οι εκδότεςΗλίας Μανιατέας - Ιωάννης Τεγόπουλος

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Σκοπός της ιστορίας είναι η επισκόπηση η ανασύνθεση και η ερmicroηνεία microε αmicroεροληψία και πληρότητα γεγονότων και καταστάσεων που πραγmicroατοποιήθηκαν διαδοχικά στο παρελθόν κατά χρονολογική σειρά από έναν λαό microία κοινωνία microία πόλη αλλά και στο πλαίσιο της επιστήmicroης των θεσmicroών της γλώσσας κοκ Η επιστήmicroη της ιστορίας είναι ελληνική επινόηση Ο τίτλος Ιστορίαι ή Γενεηλογίαι ή Ηρωολογία χρησιmicroοποιήθηκε από τον λογογράφο Εκαταίο Ηγησάνδρου Μιλήσιο (520 πΧ()-476 πΧ) η επίδρασή του οποίου στον πατέρα της Ιστο-ρίας Ηρόδοτο (480 πΧ-420 πΧ) είναι αναmicroφισβήτητη Ο Εκαταίος ταξίδεψε στη Μεσόγειο και στον Εύξεινο Από τις ακτές ndashαπrsquo όπου ξεκινά η περιγραφή τουndash προχώρησε στο εσωτερικό των χωρών Σκυθία Περσία Ινδία Αίγυπτος Λιβύη Κατέγραφε τα ήθη και τα έθιmicroα των λαών που συναντούσε δίνοντας παράλληλα πληροφορίες για τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής (Περιήγησις ή Γης περίοδος) Τα ίχνη του πολυταξιδεmicroένου Εκαταίου ακόmicroα του αρχαιότερου Σκύλακα από τα Καρύανδα του Ευθυmicroένη από τη Μασσαλία και άλλων λογογράφων ακολούθησε ο Ηρόδοτος ο αρχαιότερος Έλληνας ιστοριογράφος ο οποίος στην αρχή των εννέα βιβλίων του παραθέτει το γνωστό προοίmicroιο laquoΗροδότου Αλικαρνησσέος Ιστορίης απόδεξις ήδε ως microήτε τα γενόmicroενα εξ ανθρώπων τω χρόνω εξίτηλα γένηται microήτε έργα microεγάλα τε και θωmicroαστά τα microεν Έλλησι τα δε βαρβάροισι αποδεχθέντα άκλεα γένηται τα τε άλλα και διrsquo ήν αιτίην επολέ-microησαν αλλήλοισιraquo που σηmicroαίνει ότι εκθέτει την ιστορία του για να microην ξεθωριάσουν microε τα χρόνια και σβήσουν άδοξα τα microεγάλα και θαυmicroαστά έργα που έγιναν από Έλληνες και βαρβάρους Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται για την αιτία που πολέmicroησαν microεταξύ τους Έλληνες και βάρβαροι Ο Ηρόδοτος για τη συγγραφή του εφαρmicroόζει την παρατήρηση (όψις αυτοψία) την κρίση του (γνώmicroη) την αναζήτηση (ιστορίη) και χρησιmicroοποιεί ως αδιάψευστη πηγή την τοπική παράδοση που πρέπει να γίνεται δεκτή σύmicroφωνα microε αυτόν χωρίς κριτική θεώρηση Έτσι στην ιστορία του εισχωρεί το microυθώδες Τα κριτήρια για τη συγγραφή τροποποιούνται microε τον Θουκυδίδη (460-411() πΧ) Ο Θουκυδίδης απορρίπτει τους microύθους των τοπικών παραδόσεων και δεν αναφέρεται σε χρησmicroούς και σε θαύmicroαταhellip Περιορίζεται στη συλλογή ιστορικών πληροφοριών και στην καθαρή εξιστόρηση των γεγονότων τα τοποθετεί στον χρόνο εξετάζει την αιτιακή τους συνάφεια και εισάγει την ιστορική κρίση την οποία προσπαθεί να συγκροτήσει αmicroερόληπτα κατά το δυνατόν ανεπηρέαστη από αξίες προκαταλήψεις και συmicroφέροντα laquoΤα πραγmicroατικά γεγονότα του πολέmicroου αυτού (του Πελοποννησιακού) ndashγράφειndash θεώρησα καθήκον microου να τα περιγράψω όχι όπως τα microάθαινα από τον πρώτο τυχόντα ούτε όπως microου άρεσε () Και η διασταύρωση των πληροφοριών περί εκάστου ήταν επίπονηhellipraquo (Βιβλ Α 20-21) Με τον Θουκυδίδη ο οποίος διακρίνει microε κοπιαστική συνειδητή προσπάθεια το πραγmicroατικό από το φανταστικό γεγονός θεmicroελιώνεται η επιστήmicroη της ιστορίας Βεβαίως η microέθοδος του Θουκυδίδη δεν εφαρmicroόστηκε πλήρως από τους διαδόχους του Γιrsquo αυτό παρατηρεί ο Πλούταρχος laquoΗ δε των πράξεων και των βίων ηλικιώτης ιστορία (η σύγχρονη ιστορία) τα microεν φθόνοις και δυσmicroενείαις τα δε χαριζόmicroενη και κολακεύουσα λυmicroαίνηται και διαστρέφη την αλήθειανraquo (Πλουτ Περικλής 1316) Και για αυτό παραθέτει ο Λουκανός διανοούmicroενος του 125-194 microΧ τις ιδιότητες του ιδανικού ιστοριογράφου που δεν χαρίζεται που δεν κολακεύει και που δεν διαστρέφει την αλήθεια Αυτός πρέπει να είναι laquoάφοβος ndashγράφειndash αδέκαστος ελεύθερος φίλος της παρ-ρησίαςhellip να λέει όπως ο κωmicroικός Αριστοφάνης τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη χωρίς να επηρεάζεται από microίσος laquomicroισείraquo από φιλία laquoουδέ φιλίαraquo χωρίς να φείδεται ή να χαρίζεται ή να ντρέπεται ή να αισθάνεται δύσκολα να είναι ίσος δικαστής laquoεύνους άπασινraquo microε

καλή διάθεση για όλους που να microην απονέmicroει και καταλογίζει στο ένα από τα δύο αντιmicroαχόmicroενα microέρη περισσότερο απrsquo ότι πρέπειraquo (Λουκανού Πώς δει ιστορίαν συγγράφειν 39-41) Το πρόβληmicroα της ιστορικής αλήθειας είχε τεθεί από την αρχαιότητα Η ιστορική microνήmicroη έλεγαν microας προστατεύει από τη λήθη και το laquomicroή λήθονraquo (α-λησmicroόνητο) ονοmicroάζεται laquoα-ληθέςraquo (laquoΑληθές το microη λήθονraquo Ηράκλειτος) Η ιστορία όmicroως γράφεται κατά κανόνα από τους νικητές που στρεβλώνουν για λόγους προπαγάνδας και πολιτικής σκοπιmicroότητας την ιστορική αλήθεια Σε αυτό βοηθά η ίδια η α-λήθεια που την φτιάχνει κανείς όπως ακριβώς φτιάχνει το ψέmicroαhellip (Οδ Ελύτης Μαρία Νεφέλη) Και τι κερδίζουν όσοι λένε ψέmicroατα Ρωτούσαν microερικοί τον Αριστοτέλη σύmicroφωνα microε τον Διογένη Λαέρτιο laquoόταν λένε την αλήθεια -απαντούσε ο microεγάλος Σταγειρίτης- δεν γίνονται πιστευτοίraquo [Όταν λέγωσιν αλήθειαν microη πιστεύεσθαι Αριστοτέλης στον Διογ Λαέρτιο] Το δυσκολότερο πάντως δεν είναι να βρει κάποιος αλλά να πει microιαν αλήθειαΤα microνηmicroεία λχ αγάλmicroατα αγγεία κοσmicroήmicroατα όπλα κλπ είναι άφωνα και συνεπώς δεν microπορούν να πουν ψέmicroατα

Παρόλα αυτά laquoδεν είmicroαστε ικανοί ή δεν θέλουmicroε ndashεπισηmicroαίνει ο κορυφαίος αρχαιολόγος J Boardmanndash να τα επεξεργαστούmicroε microε τους τρόπους που υποβάλλουν τα ίδια αλλά προτιmicroάmicroε τους τρόπους που υπαγορεύουν σύγχρονές microας τυπολογίες και microοντέλαraquo Η παρατήρηση είναι σηmicroαντική αφού εκτός από το πρόβληmicroα που συνιστούν η ιδεολογία και οι αξίες επισηmicroαίνει και τη στρεβλωτική πολλές φορές επίδραση της οπτικής microιας συγκεκριmicroένης εποχής που επιβάλλει τα δικά της microέτρα στην αξιολόγηση microιας άλλης microε διαφορετικό σύστηmicroα αξιών και άλλες κοινωνικές αντιλήψεις (J Boardman Οι αρχαίοι Έλληνες στην υπερπόντια εξάπλωσή τους Εκδ Καρδαmicroίτσας σ 11) Στη δεκαεξάτοmicroη Ιστορία των Ελλήνων προσπαθήσαmicroε να υπηρετήσουmicroε την ιστορική αλήθεια και να αποφύγουmicroε ιδέες υπερτίmicroησης ή υποτί-microησης προσώπων και γεγονότων Προσπαθήσαmicroε επίσης να παραmicroερίσουmicroε κατά το ανθρωπίνως δυνατόν τις προσωπικές microας πεποιθήσεις που σχετίζονται microε την ιδεολογία microας την πολιτική microας τοποθέτησηndashένταξη τη θρησκεία το φύλο κλπΗ Ιστορία των Ελλήνων microε τεκmicroηριωmicroένα άρθρα που φωτίζουν τα γεγονότα σε βάθος και από διαφορετικές οπτικές γωνίες φιλοδοξεί να προσθέσει στην ιστοριογραφία ακολουθώντας ανανεωmicroένη microεθοδολογία και εκσυγχρονισmicroένο προβληmicroατισmicroό σε microια προσπάθεια νέας θεώρησης των ιστορικών γεγονότων Είναι ένα έργο που φιλοδοξεί να υπηρετήσει πρωτίστως την ιστορική αλήθεια και γιrsquo αυτό ελπίζουmicroε ότι θα είναι έργο microε διαχρονική πνοή που θα microείνει για να αποδεικνύει τη microακροχρόνια ενότητα και συνέχεια του λαού microας και την πολυ-σήmicroαντη προσφορά του στον παγκόσmicroιο πολιτισmicroό Όλοι οι συγγραφείς σύmicroφωνα microε την παράδοση της Θουκυδίδιας πρακτικής εξετάζουν νηφάλια και σε βάθος τα γεγονότα Αποφεύγουν τους φθόνους και τις δυσmicroένειες τα ψεύτικα τα λόγια τα microεγάλα και τις κολακείες λέγο-ντας laquoτα σύκα σύκαraquo laquoτη σκάφη σκάφηraquo ώστε ο αναγνώστης να οδηγείται ανεπηρέαστα σε ασφαλή συmicroπεράσmicroατα για το παρόν και το microέλλον από το microακρινό παρελθόν που κρύβει τεράστια δύναmicroη microέσα του Αυτή είναι η συνεισφορά της Ιστορίας των Ελλήνων Το έργο αυτό είναι χρήσιmicroο για τον πολίτη τον στοχαστή τον δηmicroιουργό τον ελεύθερο τον ωραίο Έλληνα που θέλει να γνωρίζει τις ιστορικές καταβολές του και να αντιλαmicroβάνεται εναργέστερα το παρόν το εκάστοτε παρόν στον σύγχρονο κόσmicroο επωφελούmicroενος από το παρελθόν Αυτό συmicroβαίνει υποχρεωτικά διότι Αντίληψη είναι η ενεργητική ανάπλαση του παρόντος από το παρελθόν Δηλαδή ο συνδυα-σmicroός όλων των δεδοmicroένων του τώρα προς τα αποτελέσmicroατα της προηγούmicroενης εmicroπειρίας

Το δεκαεξάτοmicroο έργο συνιστά προς αυτή την κατεύθυνση ένα θετικό βοήθηmicroα ιστορίας και ανθρωπογνωσίας του Έλληνα το οποίο θα φανεί χρήσιmicroο και χρηστικό σε όλους στον δάσκαλο στον καθηγητή στον φιλίστορα κυρίως στη σπουδάζουσα νεολαία στην οποία άλλωστε το αφιερώνουmicroε Ο πρώτος τόmicroος της 16τοmicroης laquoΙστορίας των Ελλήνωνraquo αναφέρεται στην προϊστορία Ξεκινά από το φυσικό γεωγραφικό πλαίσιο Ακολουθεί η εποχή του Λίθου και του Χαλκού καθώς γίνονται εκτεταmicroένες αναφορές στον κυκλαδικό microινωικό και microυκηναϊκό πολιτισmicroόΣύmicroφωνα microε έρευνες γλωσσολόγων αρχαιολόγων και άλλων ειδικών επιστηmicroόνων διάφορα ινδοευρωπαϊκά φύλα άρχισαν να microεταναστεύ-ουν προοδευτικά κατά κύmicroατα εγκαταλείποντας την αρχική κοιτίδα τους (κεντρική Ευρώπη έως τα Ουράλια και τη Βαϊκάλη) αναζητώντας νέους τόπους από τα microακρινά νεολιθικά χρόνια (6ηndash4η χιλιετία) Μεταξύ 2200() και 1900() πΧ αρκετοί ινδοευρωπαίοι πρωτοέλληνες (πρωτοαιολικά φύλα Αρκάδες Ίωνες κά) είχαν εγκατασταθεί σε Μακεδονία Ήπειρο και βορειοδυτική Θεσσαλία Από αυτούς άλλες συmicroπαγείς οmicroάδες παρέmicroειναν στον ελληνικό βορρά και άλλες ndashκυρίως Ίωνεςndash άρχισαν σποραδικά (από το 1900() πΧ) να κινούνται νοτιότερα και να εγκαθίστανται προοδευτικά σε ανατολική Στερεά Αχαΐα Κορινθία Αττική Τροιζήναhellip ακόmicroα σε Εύβοια Κέα Κεφαλληνία κά Η τελευταία microαζική εγκατάσταση πρωτοελλήνων από βορρά προς νότο γίνεται ενδεχοmicroένως γύρω στο 1100 πΧ microε την καλούmicroενη κάθοδο των Δωριέων Οι ινδοευρωπαίοι πρωτοέλληνες που είχαν κοινή γλώσσα κοινή θρησκεία κοινά ήθη και παρόmicroοιους θεσmicroούς αναmicroείχθηκαν στον νέο τόπο εγκατάστασης microε τους αυτόχθονες Κυκλαδίτες Μινωίτες κά που είχαν αναπτύξει ένα σπουδαίο πολιτισmicroό Από τη γόνιmicroη διαρκή επαφή πρωτοελλήνωνndashΚυκλαδιτώνndashΜινωιτών κά αυτοχθόνων προέκυψε ο καθαρά ελληνικός microυκηναϊκός πολιτισmicroός που ονοmicroάστηκε έτσι από το σηmicroαντικό κέντρο της εποχής τις Μυκήνες στις οποίες είχαν εγκατασταθεί αρχικά Αχαιοί

Νίκος Βαρδιάmicroπασης

ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1947 Σπούδασε Ιατρική στο Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών (πτυχίο 1975) και παρακολούθησε microαθήmicroατα στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών (1975 ndash 1977) Αναγορεύθηκε διδά-κτωρ του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών το 1978 Ειδικεύ-τηκε στην Παθολογία Εργάστηκε στην Πανεπι-

στηmicroιακή Κλινική του Νοσοκοmicroείου ο Ευαγγελισmicroός (1982) και στο Γενικό Νοσοκοmicroείο Αεροπορίας (1984) Το 1985 εκλέχτηκε λέκτορας στη Σχολή Επιστηmicroών Υγείας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών όπου δίδαξε αυτοδύναmicroα για microια τετραετία (1985 ndash 1989) Επίσης εργάστηκε ως γιατρός στον ΕΟΦ και διετέ-λεσε τακτικό microέλος της Επιτροπής Εθνικού Συνταγο-λογίου (1988) Παράλληλα microε την διδασκαλία και τη άσκηση της ιατρικής (έως το 2000) ασχολείται από το ραδιόφωνο την τηλεόραση και τον Τύπο microε τη διαχρονική ιστορία της ελληνικής γλώσσας ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΓιατί το λέmicroε έτσιraquo Πρώτο Πρόγραmicromicroα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας 1982-1988 laquoΚάθε microέρα και microια λέξηraquo laquoΑθήνα 984raquo 1988 ndash 1991 ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΙστορία microιας λέξηςraquo

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ Τηλεόραση ΕΤ-2 1995 ndash 1997 laquoΟι λέξεις στη ζωή microαςraquo MEGA 1998 ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ Συντάκτης της Ελευθεροτυπίας από το 1990 σε θέmicroατα Γλώσσας και ΙστορίαςΣυντο-νιστής ndash Επιmicroελητής του laquoΕraquo ΙΣΤΟΡΙΚΑ Αρχισυντά-κτης του laquoΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑraquo Συντονιστής του laquoΕraquo Ιστορικά ndash Πρωτοπόροι ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ (Εκτός Ιατρικής) Στο Δηmicroοσιογρα-φικό Εργαστήρι (1994) Στην Σχολή Υποκριτικής του Κ Καζάκου (1996) (Μάθηmicroα Ελληνική γλώσσα και ιστορία) ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ Ιατρικό Ιστορικό (Εκδ laquoΗριδα-νόςraquo)Ευρύλοχος (Εκδ laquoΗριδανόςraquo) Τειρεσίας (Εκδ laquoΚέδροςraquo) Ετυmicroολογικό Αλφαβητάριο (Εκδ ΑΑ Λιβά-νη)Ιστορία microιας Λέξης (διαχρονική ιστορία της ελλη-νικής γλώσσας) Τόmicroοι Α΄ Β΄ Γ΄ Δ΄ Ε΄ (Εκδ ΑΑ Λιβάνη)

ΧΡΗΣΤΟΣ Σ ΑΓΟΥΡΙΔΗΣΓεννήθηκε στη Θεσσαλο-νίκη Σπούδασε Οικονοmicroικά και Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήmicroιο Μακεδονίας και Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστή-microιο Αθηνών Συνέχισε microεταπτυχιακές σπουδές στη Ναυτική Αρχαι-ολογία στο Πανεπιστήmicroιο της

Οξφόρδης microε υποτροφία του Ιδρύmicroατος Αλέξανδρος Σ ΩνάσηςΗ Διατριβή που εκπονεί στο Πανεπιστήmicroιο Ιωαν-

νίνων διαπραγmicroατεύεται τη Ναυτική Διάσταση του Πρωτοελλαδικού Πολιτισmicroού microε έmicroφαση στις ενά-λιες microαρτυρίες τους λιmicroένες και τη διακίνηση των πρώτων υλών στο Αιγαίο κατά την Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην Εφορεία Παλαιο-ανθρωπολογίας ndash Σπηλαιολογίας Ν Ελλάδας του Υπουργείου Πολιτισmicroού και είναι Γενικός Γραmicromicroατέας του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών ΕρευνώνΈχει διευθύνει πολλές χερσαίες και υποβρύχιες αρχαιολογικές έρευνες και έχει οργανώσει διεθνή ερευνητικά προγράmicromicroατα συνέδρια και εκθέσεις σχετικά microε διάφορες πτυχές της ναυτικής αρχαιο-λογίαςΈχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα και microελέτες σχετικά microε τη ναυσιπλοΐα και το θαλάσσιο διαmicroετακοmicroιστικό εmicroπόριο κατά την Εποχή του Χαλκού Ανάmicroεσα σε αυτά 1997 ldquoSea Routes and Navigation in the third millennium Aegeanrdquo Oxford Journal of Archaeology 161 1-24 1999 ldquoPoint Iria wreck Discovery and Excavationrdquo in Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) The Point Iria Wreck Interconnections in the Mediterranean ca1200 BC Proceedings of the International Conference Island of Spetses September 1998 Athens 1999 p 25-42 2000 ldquoSeafaring Trade and Cultural contact in the Aegean during the Early Bronze Agerdquo (IKUWA rsquo99) Germany p 101-112 2002 laquoΝαυάγια των Πώϊmicroων Βυζαντινών Χρόνων στο Σταυροδρόmicroι του Αργολικού στο Κονσολάκη-Γιαννοπούλου Ελ (επιmicro) ΕΠΑΘΛΟΝ Β΄ Πόρος 2002 (υπό εκτύπωση) 2004 laquoΕνάλια αρχαιολογική έρευνα στον Αργολικό Ερευνητική

περίοδος 2003raquo ΕΝΑΛΙΑ VIΙΙ 28-44 2005 laquoΙΕΝΑΕ 15 χρόνια υποβρυχίων ερευνών στους θαλάσσι-ους δρόmicroους του Αργολικού Από την Εποχή του Χαλκού έως το Βυζάντιοraquo Πρα-κτικά συνεδρίου ΙΕΝΑΕ 30 χρόνια υποβρύχιας έρευνας Από το Πελαγονήσι στην Κορακιά Αθήνα 2005 (υπό εκτύπωση)Ως εκπαιδευτής καταδύσεων έχει εκπαιδεύσει πολλούς νέους επιστήmicroονες στην επιστηmicroονική κατάδυση Είναι microέλος microη κυβερνητι-κών και συνδικαλιστικών οργανισmicroών

ΝΙΚΟΣ ΒΑΣΙΛΑΤΟΣ Δικηγόρος ndash Συγγραφέας Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε νοmicroικά στα Πανε-πιστήmicroια Αθηνών και Παρι-σίων (Paris I ndash Pantheon Sorbonne Έχει συγγράψει δέκα βιβλία ιστορίας και τέχνης Τα πεδία του ενδι-αφέροντός του συγκεντρώ-νονται στο φαινόmicroενο του πολέmicroου ανά τους αιώνες

και στα microέσα διεξαγωγής αυτού Κατrsquo εντολή της Ακαδηmicroίας Αθηνών συνέγραψε microελέτη για την ιστο-ρία και την αισθητική των όπλων στην Ελλάδα του 19ου αιώνα Συνεργάζεται microε το Μουσείο Μπενάκη για θέmicroατα ιστορίας των όπλων ενώ έχει συνεργασθεί και microε το Υπουργείο Εθνικής Άmicroυνας για όmicroοια θέmicroατα Έχει τεκmicroηριώσει και αναδείξει την συλλογή Σαρό-γλου του Πολεmicroικού Μουσείου Αθηνών Έχει τιmicroηθεί microε έπαινο από την Ακαδηmicroία Αθηνών για το βιβλίο

του laquoΚάστρα της Ελληνικής Γηςraquo και microε βραβεία από άλλους πολιτιστικούς οργανισmicroούς Άρθρα του έχουν δηmicroοσιευθεί στον ηmicroερήσιο και περιοδικό τύπο στην Ελλάδα και το εξωτερικό Είναι Πρόεδρος της Εφορείας των Γενικών Αρχείων του Κράτους ενώ έχει χρηmicroατίσει Πρόεδρος των Φίλων του Μουσείου Μπενάκη Πρόεδρος των Φίλων του Πολεmicroικού Μουσείου Αντιπρόεδρος του Οργανισmicroού Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων και Αντιπρόεδρος της Οmicroοσπονδίας Σωmicroατείων Φίλων των Μουσείων

ΜΑΡΙΑ ΓΚΙΩΝΗΓεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Paris I ndash Pantheon Sorbonne και Paris X ndash Nanterre Η διδα-κτορική της διατριβή microε θέmicroα ΄Το παλαιοπεριβάλλον των σπηλαίων της Ελλάδος από την Παλαιολιθική microέχρι το τέλος της Νεολιθικής Επο-χής΄ εκπονήθηκε στο Πανε-

πιστήmicroιο Αθηνών Έχει συmicromicroετάσχει σε ανασκαφές αρχαιολογικών και παλαιοντολογικών θέσεων και σε πολλά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτε-ρικό Έχει δηmicroοσιεύει microελέτες της σε ελληνικά και ξένα βιβλία και περιοδικά Τα πεδία της έρευνάς της αφορούν στον προϊστορικό άνθρωπο και στη σχέση του microε τα σπήλαια στις παλαιοπεριβαλλοντικές και ιδιαίτερα στις κλιmicroατικές microεταβολές που επέδρασαν στην εξέλιξή του και στην εφαρmicroογή των Γεωγρα-φικών Συστηmicroάτων Πληροφοριών στην αρχαιολογική

έρευνα

ΑΝΔΡΕΑΣ Γ ΛΥΡΙΝΤΖΗΣΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Κλασικό Λύκειο Χανίων Απέκτησε το πτυχίο του στην κατεύθυνση της Αρχαιολογίας και Ιστο-ρίας τη Τέχνης του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής στην Αθήνα Συνέχισε τις σπουδές του microε την από-κτηση microεταπτυχιακού τίτλου

στην αρχαιολογία στο Ινστιτούτο Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroιακού Κολεγίου του Λονδίνου Έχει λάβει microέρος σε συστηmicroατικές και σωστικές ανασκαφές αλλά και έρευνες επιφανείας ενώ έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορα συνέδρια και ηmicroερίδες Έχει εργαστεί στην ΙΓ΄ ΕΠΚΑ στο Ν Μαγνησίας καθώς και σε διά-φορα ερευνητικά προγράmicromicroατα Η διδακτορική του διατριβή πραγmicroατεύεται τη διαχείριση των υδατικών πόρων στην Κρήτη της Μέσης και Ύστερης Εποχής του Χαλκού Προς το παρόν ζει και εργάζεται στην Κρήτη

ΛΕΝΑ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ-ΜΑΝΙ-ΟΥΔΑΚΗΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Αrsquo Τοσίτσειο-Αρσάκειο Γυmicroνά-σιο Σπούδασε αρχαιολογία και απέκτησε διδακτορικό

δίπλωmicroα στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών Aπό το 1978 εργάστηκε στις Εφορείες της Ρόδου και της Πάτρας και διεξήγαγε ανασκαφικές έρευνες στην Ρόδο την Κώ και την Αχαϊα Οι επιστηmicroονικές της δηmicroοσιεύ-σεις αναφέρονται στο microινωϊκό οικισmicroό στα Τριάντα της Ρόδου και στα microυκηναϊκά νεκροταφεία της Αχα-ϊας Το θέmicroα της διδακτορικής της διατριβής είναι ο προϊστορικός οικισmicroός του Αιγίου και η πρώϊmicroη microυκηναϊκή εποχή στην ΑχαϊαΑπό το 1987 εργάζεται στην Προϊστορική Συλλογή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και από το 1998 είναι προϊσταmicroένη της Συλλογής Η επανέκθεση της Προϊστορικής Συλλογής που ολοκληρώθηκε το 20042005 και παράλληλα η ταύτιση και δηmicroοσί-ευση αρχαίων οι περιοδικές εκθέσεις και τα προ-γράmicromicroατα συνεργασίας microε άλλα ευρωπαϊκά Μουσεία και Πανεπιστήmicroια αποτελούν τα κύρια έργα της

ΧΡΗΣΤΟΣ Ι ΠΙΤΕΡΟΣΓεννήθηκε στο Αρκαδικό Ναυπλίας και αποφοίτησε από το Λύκειο ΝαυπλίουΣπούδασε Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών και Αρχαιολογία και Τέχνη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανε-πιστηmicroίου Θεσσαλονίκης Είναι αρχαιολόγος υπάλληλος του Υπουργείου Πολιτισmicroού Αρχικά υπηρέτησε για τρία χρόνια στη Θ΄ ΕΠΚΑ Θηβών όπου διενήργησε σηmicroαντικές

ανασκαφικές έρευνες στο Δήλεσι τη Λιβαδειά και τη microυκηναϊκή ακρόπολη της Καδmicroείας microε σηmicroαντικές ανασκαφικές έρευνες για το πρόβληmicroα των κατα-στροφών της microυκηναϊκής Θήβας καθώς και για τα ενεπίγραφα microυκηναϊκά σφραγίσmicroαταΣτη συνέχεια microετατέθηκε στην Αργολίδα όπου υπηρετεί στη Δ΄ ΕΠΚΑ και έχει διενεργήσει microεγάλο αριθmicroό σωστικών ανασκαφών κυρίως στο Άργος την Επίδαυρο το Ναύπλιο και την Τίρυνθα Έχει τη διεύθυνση συστηmicroατικής ανασκαφικής έρευνας στην Αρχαία Αγορά του Άργους σε συνεργασία microε τη Γαλ-λική Αρχαιολογική Σχολή Έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια και έχει δηmicroοσιεύσει πολλές και σηmicroαντικές αρχαιολογικές microελέτες Εκπονεί διδακτο-ρική διατριβή microε θέmicroα ldquoΠαmicroυκηναϊκά Σφραγίσmicroατα των Θηβώνrdquo ενώ έχει συγγράψει πολλά εκλαϊκευ-τικά άρθρα για πολιτιστικά και κυρίως αρχαιολογικά θέmicroατα στον τοπικό αλλά και στον αθηναϊκό τύποΣτην καθηmicroερνή Επτά Ηmicroέρες α) Το αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου 2ndash11ndash95 β) Το Μυκηναϊκό Άργος (31ndash5ndash98) γ) Ηραία τα εν Άργει και Ασκληπιεία Επιδαύρου (9ndash9ndash2001) ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ Η Γραmicro-microική Γραφή Β΄ αφιέρωmicroα για την Ελληνική Γλώσσα (24ndash7ndash99)Με ενέργειές του επεστράφη microυκηναϊκό σφράγισmicroα από την Τίρυνθα που επισηmicroάνθηκε σε ιδιωτική συλ-λογή της νότιας Γερmicroανίας Τα επιστηmicroονικά του ενδιαφέροντα αναφέρονται κυρίως στους ιστορι-κούς χρόνους αλλά και στην προϊστορικήndashmicroυκηναϊκή εποχή

ΛΕΥΤΕΡΗΣ Ν ΠΛΑΤΩΝΛέκτορας του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθη-νών Υπεύθυνος του Έργου Συντήρησης και Δηmicroοσίευ-σης Ευρηmicroάτων των Ανα-σκαφών Ζάκρου Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης και παρακολούθησε τις βασικές σπουδές αρχαιολογίας στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών Το 1988 πήρε το διδακτορικό του δίπλωmicroα στο Πανεπιστή-

microιο του Bristol της Αγγλίας microε θέmicroα τους laquomicroινωικούς χώρους εργασίαςraquo Κατά το διάστηmicroα 1994 - 2002 δίδαξε προϊστορική αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Κρήτης και Αιγαίου και εργάσθηκε στην ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία Το 2002 εκλέχθηκε στη βαθmicroίδα του Λέκτορα στο Τmicroήmicroα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών σε θέση που έχει ως ειδικότερο αντικεί-microενο τη microινωική αρχαιολογία Από το 1992 η Αρχαι-ολογική Εταιρεία των Αθηνών της οποίας είναι εταί-ρος του έχει αναθέσει το έργο συmicroπληρωmicroατικής συντήρησης και δηmicroοσίευσης των ευρηmicroάτων των ανασκαφών της στη microινωική Ζάκρο Έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια πάνω σε ειδικά θέmicroατα της προϊστορικής αρχαιολογίας του Αιγαίου

ΙΩΑΝΝΗΣ Κ ΠΡΟΜΠΟΝΑΣΚαθηγητής Πανεπιστηmicroίου Αθηνών Γεννήθηκε το 1940 στο Φιλώτι της ΝάξουΣπουδές Πανεπιστήmicroιο Αθηνών διδάκτωρ Πανεπι-στηmicroίου Αθηνών microετεκπαί-δευση στη Γαλλία στην Εcole Pratique des Hautos Etudes Βασικά έργα Η συγγένεια Μακεδονικής και Μυκηνα-ϊκής διαλέκτου και η πρω-τοελληνική καταγωγή των

Μακεδόνων (1973) Η microυκηναϊκή εορτή Θρονοε-λητήρια (to-no-e-ke-te-ri-jo) και η επιβίωσις αυτής εις τους ιστορικούς χρόνους (1974) Σύντοmicroος Εισαγωγή εις την Μυκηναϊκήν Φιλολογίαν (1977) Λεξικό της Μυκηναϊκής Ελληνικής (1978) Η microυκη-ναϊκή επική ποίηση microε βάση τα microυκηναϊκά κείmicroενα και τα οmicroηρικά έπη (1980) Ανθολογία Μυκηναϊκών Κειmicroένων (1983) Ακριτικά Α΄ (1985) Οmicroηρικά Έπη και Νεοελληνικά Δηmicroοτικά Τραγούδια Α΄ (1987) και Β΄ (1989) Ελληνική επική ποίηση από τα microυκηναϊκά χρόνια ως σήmicroερα (1990) Κοινά γλωσσικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στη Νέα Ελληνική αmicroάρτυρα στην αττική πεζογραφία (2000) Έχει δηmicroοσιεύσει περίπου 150 microελέτες και άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και σε Πρακτικά πανελλη-νίων και διεθνών συνεδρίων Υπό έκδοση α) Κοινά γλωσσικά στιχουργικά και θεmicroατικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στα Νεοελληνικά Δηmicroοτικά τραγού-δια και β) Τοπωνυmicroικό Λεξικό των νήσων του Αιγαίου (έργο ζωής 1960ndash )

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣΓεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1945 Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών όπου έγινε διδάκτωρ και υφηγητής ndashάmicroισθος επίκουρος καθηγη-τής Ασκεί την ιδιότητα του παθολόγου ndash ογκολόγου και τα τελευταία 22 χρόνια είναι διευθυντής νοσοκοmicroείου 20 από τα οποία στο Νοσοκο-microείο laquoO Άγιος Σάββαςraquo Δραστηριοποιείται επίσης στο χώρο των επιστηmicroονι-

κών εταιρειών και του ιατρικού τύπου Παράλληλα microε την ιατρική ασχολείται και microε την ιστορία τη λαογραφία και τον πολιτισmicroό της ιατρικής καθώς και την πεζογραφία Ήδη από έγκυρους εκδοτικούς οίκους κυκλοφορούν 55 βιβλία του ελληνικά και ξενόγλωσσα 36 από τα οποία κινούνται στον χώρο του πολιτισmicroού της ιατρικής Η εκδοτική και η γενικότερη πολιτιστική δραστηριό-τητά του έχουν ευρύτατα αναγνωρισθεί και σχολι-ασθεί microε περισσότερα από 750 κριτικά σηmicroειώmicroατα και άρθρα από διακεκριmicroένους πανεπιστηmicroιακούς του χώρου των ανθρωπιστικών σπουδών από κριτι-κούς και από λογοτέχνες Για τα βιβλία του ο Γεράσιmicroος Ρηγάτος έχει βρα-βευθεί από την Ακαδηmicroία Αθηνών microε βραβείο Α΄ τάξεως (1989) από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτε-χνών (Έπαινος Μάρκου Αυγέρη 1994) και από διά-φορα λογοτεχνικά και άλλα σωmicroατεία

Επίσης έχει τιmicroηθεί microε ειδική εκδήλωση από τον Τοmicroέα Ανθρωπιστικών Σπουδών του Παιδαγωγικού Τmicroήmicroατος του Πανεπιστήmicroιου Αθηνών (1996) microε υποτροφία από το Τmicroήmicroα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστήmicroιου Princeton (1998) και microε ειδικά αφι-ερώmicroατα σε εφηmicroερίδες και τα περιοδικά laquoΈρευναraquo 1996 και Οmicroπρέλαraquo 2005

ΜΙΧΑΗΛ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥΓεννήθηκε στην Πάτρα το 1912 Σπούδασε στη Φιλοσο-φική Σχολή του Πανεπιστη-microίου Αθηνών στη Σορβόννη και στο Collegravege de France Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσ-σαλονίκης (1939) Docteur degraves-Lettres (doctorat drsquo Etat 1956)Αφού δίδαξε σε ιδιωτικό σχολείο εργάσθηκε ως ερευνητής στο Επιστηmicroονικό

Ίδρυmicroα Ερευνών της Γαλλίας (CNRS 1951-1954) και ως διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Μικρασιατι-κών Σπουδών (1954-1959) Το 1959 εκλέχθηκε και το 1960 διορίσθηκε τακτικός καθηγητής της Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήmicroιο Θεσσαλονίκης θέση από την οποία αποmicroακρύνθηκε το 1967 από τη Δικτα-τορία και στην οποία επανήλθε το 1974 Από το 1970 έως το 1975 δίδαξε στο Πανεπιστήmicroιο Lyon II Συνταξιοδοτήθηκε το 1979Μέλος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1983-) και της Accademia Nazionale dei Lincei (1988-) Αντεπι-

στέλλον microέλος της Accademia Pontaniana Νεαπό-λεως (1989-) και της Acadeacutemie des Iscriptions et Belles-Lettres (1991-)Διετέλεσε Κοσmicroήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσσαλονίκης (1965-1966) Αντι-πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (1964-1967) Πρόεδρος της Association Lyonnaise drsquo Etudes Anciennes (1974) Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ιστορικών Επιστηmicroών (1978-1985) microέλος της Διεθνούς Επιτροπής Ιστορι-κών Επιστηmicroών (1978-1985) ιδρυτής και διευθυντής του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος στο Εθνικό Ίδρυmicroα Ερευνών (1979-1992) microέλος του ΔΣ του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών (1992-1995) Πρόεδρος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1992) Πρόεδρος του Ιδρύmicroατος Ελληνικού Πολιτισmicroού (1993-1995) Επίσης εκ των συνδιευθυντών του δεύτερου τόmicroου της Ιστορίας της Ανθρωπότητας της UNESCO Eίναι Πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Μικρασιατικών ΣπουδώνΟι microελέτες του αφορούν στην αρχαία Ελληνική Ιστο-ρία και εν microέρει στη νεότερηΈχει δηmicroοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και ξένα επι-στηmicroονικά περιοδικά και σε συλλογικά έργα έχει παρουσιάσει ανακοινώσεις σε Ακαδηmicroίες έχει συνεργασθεί microε πολλά εκτενή κεφάλαια στην Ιστο-ρία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών Επιλογή microονογραφιών Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν τουρκοκρατίαν (1715-1821) (στη σειρά Texte und Forschungen zur Byzantinisch-Neugrichischen Philologie αρ 33) Αθήνα 1939 Σελ 394 Βραβείο της Ακαδη-microίας Αθηνών (1940) Ανατυπώσεις από τις εκδόσεις

ldquoΕρmicroήςrdquoLa migration grecque en Ionie (Centre drsquo Etudes drsquo Asie Mineure Ionie 1) Αθήνα 1958 Σελ 568Peuples preacutehelleacuteniques drsquo origine indo-europeacuteenne Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1977 Σελ 350Les Proto-grecs Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1980 Σελ 286The Polis-State Definition and Origin (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 4) Αθήνα 1989 Σελ 510 Σε ελληνική microετάφραση Πόλις ένας τύπος αρχαίου ελληνικού κράτους Μορ-φωτικό Ίδρυmicroα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 1999Between Memory and Oblivion The Transmission of Early Greek Historical Traditions (στη σειρά Μελε-τήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαι-ότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 12) Αθήνα 1990 Σελ 267Η Αθηναϊκή δηmicroοκρατία Πανεπιστηmicroακές Εκδόσεις Κρήτης Ηράκλειο 1999 2000 2004 Σελ 661Les ethnegrave grecs agrave lrsquo acircge du Bronze (υπό έκδοση στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroα-ϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών)Συντονιστής των συλλογικών έργων--Μακεδονία Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1982-- Ποικίλα (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 10) Αθήνα 1990--Colloque international ldquoDeacutemocratie atheacutenienne et Culturerdquo organiseacute par lrsquo Acadeacutemie drsquo Athegravenes en cοopeacuteration avec lrsquo UNESCO 1992 1995-- UNESCO History of Mankind Histoire du deacuteveloppement scientifique et culturel de lrsquo

Humaniteacute τοmicro ΙΙ (συνεκδότης) 1996Διακρίσεις (κατά χρονολογική σειρά) Άρχων Μέγας Ιεροmicroνήmicroων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλη-σίας Παράσηmicroο του Αγίου Μάρκου του Πατριαρχείου Ιεροσολύmicroων Ταξιάρχης Ordine al Merito della Repubblica Italiana Ιππότης Leacutegion drsquo honneur

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΣΑΜΨΩΝAρχαιολόγος καθηγητής στο Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπου-δών του Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου διδάσκει προϊστο-ρική Αρχαιολογία της Μεσο-γείου και αρχαιολογία της Προκολοmicroβιανής Αmicroερικής και της Ασίας Σπούδασε στο Πανεπιστή-

microιο Αθηνών από όπου έλαβε το διδακτορικό του και έκανε microεταδιδακτορικές σπουδές στην Αγγλία microε αντικείmicroενο την Περιβαλλοντική Αρχαιολογία Ειδικεύεται στη microελέτη της Μεσολιθικής και Νεολι-θικής περιόδου και διενεργεί ανασκαφές στον νεολι-θικό οικισmicroό της Φτελιάς Μυκόνου στον microεσολιθικό οικισmicroό της Κύθνου και στο προϊστορικό σπήλαιο Σαρακηνού Βοιωτίας ενώ διενεργεί επιφανειακές έρευνες σε ερηmicroονησίδες του Νοτίου Αιγαίου Είναι microέλος επιστηmicroονικών σωmicroατείων και έχει συγγράψει 23 βιβλία και 160 άρθρα

ΠΕΓΚΥ ΣΩΤΗΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥΓεννήθηκε και ζει στην Αθήνα Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστή-

microιο Αθηνών και στο Πανεπι-στήmicroιο McGill του Μόντρεαλ Έχει ειδικευθεί στην προ-ϊστορική αρχαιολογία των Κυκλάδων και έχει δηmicroοσιεύ-σει πολλά σχετικά άρθρα και microελετήmicroατα Η διδακτορική της διατριβή microε τίτλο Ακρω-τήρι Θήρας Η Νεολιθική και η Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού επί τη βάσει της κεραmicroεικής εκδόθηκε το 1999 από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία της οποίας είναι microέλος Η δεύτερη microονογραφία της microε τίτλο Ο laquoΘησαυρός της Κέρουraquo Μύθος ή πραγmicroατικότητα Αναζητώντας τα χαmicroένα κοmicromicroάτια ενός αινιγmicroατικού συνόλου εκδό-θηκε το 2005 από το Ίδρυmicroα ΝΠ Γουλανδρή ndash Μου-σείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα σε συνεργασία microε το J Paul Getty Museum στο Λος Άντζελες και το Cycladic Art Foundation στην Νέα Υόρκη Έχει διατελέσει επί σειρά ετών επιστηmicroονική συνερ-γάτις της ανασκαφής στο Ακρωτήρι της Θήρας και έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορες άλλες ανασκαφές στις Κυκλάδες και στην Κύπρο Έχει εργαστεί στην ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και σε άλλες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισmicroού Σήmicroερα είναι επιmicroελήτρια της Κυκλαδικής Συλλογής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Θ Π ΤΑΣΙΟΣΚαθηγητής του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου Μέλος της Ακαδηmicroίας Επι-στηmicroών του Τουρίνου επίτι-microος καθηγητής του Πανεπι-στηmicroίου της Λιέγης και του Δηmicroοκρίτειου Πανεπιστη-microίου Επίτιmicroος Πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εται-ρίας καθώς και της διεθνούς Ενώσεως ΣκυροδέmicroατοςΟ Θ Π Τάσιος είναι ιδρυ-τικό microέλος και Πρόεδρος

της Ελληνικής Εταιρίας για την Μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και συνοργανωτής πέντε εκθέσεων για την αρχαιοελληνική Τεχνολογία στην Ελλάδα και στο ΕξωτερικόΕξ άλλου ο ΘΠ Τάσιος έχει συγγράψει 350 επι-στηmicroονικές δηmicroοσιεύσεις και 30 βιβλία σε διάφορες γλώσσες σε θέmicroατα Μηχανικής Εδαφοmicroηχανικής Αντισεισmicroικής Τεχνολογίας Φιλοσοφίας και Γλώσσας

ΧΡΙΣΤΙΝΑ Α ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥΓεννήθηκε στην Κύπρο όπου αποφοίτησε από το Γυmicroνάσιο της Κυρήνειας Συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Ελλάδα στα Πανεπι-στήmicroια Θεσσαλονίκης και Αθηνών Η διδακτορική της διατριβή

διαπραγmicroατεύεται τις προϊστορικές τοιχογραφίες της Δυτικής Οικίας του Ακρωτηρίου της Θήρας Έχει συγγράψει πολλά άρθρα και microελέτες για τις προϊστο-ρικές τοιχογραφίες της Θήρας τις αρχαιότητες της Άνδρου και της Σίφνου Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην ΚΑ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων όπου ασκεί ποικίλο αρχαιολογικό έργο (ανασκαφές επι-φανειακές έρευνες επανεκθέσεις κλπ) Κύριο πεδίο της έρευνάς της είναι εκτός των προ-ϊστορικών τοιχογραφιών η αρχαία κληρονοmicroιά της Άνδρου Με τις περιοδείες της έχει εντοπίσει σηmicroα-ντικές αρχαιότητες που έχει ανακοινώσει σε συνέ-δρια ενώ ασχολείται microε την επεξεργασία της επι-στηmicroονικής δηmicroοσίευσης του υλικού αυτού Παράλληλα διευθύνει τις Ανασκαφές στο νεολιθικό οικισmicroό του Στρόφιλα και τη γεωmicroετρική ndash αρχα-ϊκή πόλη της Υψηλής Άνδρου και στην Ακρόπολη Αγίου Ανδρέα Σίφνου

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ι ΤΖΑΜΤΖΗΣΠλοίαρχος του ΕΝ παράλ-ληλα microε την καριέρα του στη θάλασσα ως αξιωmicroατικός και πλοίαρχος σε ωκεανοπόρα πλοία και microετέπειτα στη στεριά ως αρχιπλοίαρχος σε ναυτιλιακές εταιρείες ασχο-λήθηκε και microε την έρευνα και τη microελέτη της Ναυτικής microας Ιστορίας Έγραψε 14 βιβλία και δηmicroο-σίευσε για 50 περίπου χρό-νια τώρα περισσότερα από 200 άρθρα για ναυτικά

ιστορικά θέmicroατα σε εφηmicroερίδες και ναυτιλιακά περιοδικά παρουσίασε δε πολλές ανακοινώσεις και οmicroιλίες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια σχετικά microε την ελληνική ναυτική ιστορία Το βιβλίο του laquoΤα Λίmicroπερτυ και οι Έλληνεςraquo τιmicroήθηκε microε βραβείο από την Ακαδηmicroία των Αθηνών

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΩΡΑΚΗΣΓεννήθηκε στις 2251977 στο Ηράκλειο Κρήτης και αποφοίτησε από το λύκειο Κρουσώνα Ολοκλήρωσε στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών τις αρχαιολογικές του σπουδές οι οποίες συνεχίζονται στο Πανεπιστήmicroιο Κρήτης Στην Αθήνα είχε την ευκαιρία να συmicromicroετάσχει σε σηmicroαντι-κές ανασκαφές των τοπικών

Εφορειών και της Αρχαιολογικής Εταιρείας microε σηmicroα-ντικότερη εκείνη στο Ακρωτήρι της Θήρας Ως φοιτητής εργάστηκε επί microακρόν ως υπάλληλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας απασχολούmicroενος στην ανασκαφή και στο αρχείο της Θήρας Από το 2000 συmicromicromicroετέχει συστηmicroατικά στις ανασκα-φές της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διενεργούνται στις Αρχάνες από τον καθ Γ Σακελλαράκη Έλαβε επίσης microέρος στο κοινό πρόγραmicromicroα της Αρχαιο-λογικής Εταιρείας και του Πανεπιστηmicroίου της Χαϊ-δελβέργης microε στόχο τη microελέτη της κεραmicroεικής της Ζωmicroίνθου Από το 2004 είναι έκτακτος υπάλληλος της ΚΓ΄ ΕΠΚΑ Ηρακλείου και συmicromicroετέχει στην διε-ξαγωγή σωστικών ανασκαφών στην Κνωσσό στις

Αρχάνες και στον microινωικό λιmicroενικό οικισmicroό στον Πόρο-Κατσαmicroπά Ηρακλείου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣΕίναι καθηγητής στο Τmicroήmicroα Γεωλογίας του Πανεπιστη-microίου Πατρών Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε γεωλογία και ωκεανογραφία στα Πανεπιστήmicroια Αθηνών και Ουαλίας Διετέλεσε πρό-εδρος του Τmicroήmicroατος Γεω-λογίας του Πανεπιστηmicroίου Πατρών κατά το διάστηmicroα 1993-1997 και 2001-2005 Έχει συγγράψει πάνω από 60

εργασίες σε διεθνή περιοδικά γύρω από θέmicroατα ωκε-ανογραφίας της Ανατολικής Μεσογείου Την τελευ-ταία 10ετία η έρευνά του επικεντρώνεται σε θέmicroατα γεωαρχαιολογίας που αφορούν α) στον εντοπισmicroό υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων και ναυαγίων (κόλπος Ναυαρίνου Αλεξάνδρεια Αιγύπτου ναυάγιο Δοκού) και β) στις microεταβολές των κλιmicroατικών συνθηκών και της στάθmicroης της θάλασσας και στην επίδρασή τους στις ανθρώπινες δραστηριότη-τες στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο

ΜΑΡΙΑ ΧΑΛΟΓΛΟΥΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης Σπούδασε Αγγλική

Λογοτεχνία στο Αmicroερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλο-νίκης και συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Αγγλία στα πανεπιστήmicroια του Durham και του Bristol Η microεταπτυχιακή της εργασία διαπραγmicroατεύ-εται την εικονογραφία του ταύρου σε διάφορα microέσα (τοιχογραφίες ρυτά σφραγιδογλυφία) από τη Νεοα-νακτορική Κνωσό Ασχολείται κυρίως microε τη Μινωική αρχαιολογία της κεντρικής Κρήτης και η πρόσφατη έρευνα της περιλαmicroβάνει θρησκειολογικά και κοι-νωνικά ζητήmicroατα του Μινωικού και του Μυκηναϊκού κόσmicroου κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία Έχει λάβει microέρος σε σειρά ανασκαφών τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑAtkinson TD Bosanquet RC etal 1904 The Excavations at Phylakopi in Melos The Society for the Promotion of Hellenic Studies Suppl Paper no4 (London 1904)Axel W Persson New Tombs at Dendra near Midea Lund 1942 Barber RLN 1994 Οι Κυκλάδες στην Εποχή του Χαλκού Εmicroπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑθήναBasch L Le Musee imaginaire de la Marine Antique Athenes 1987Bass G (ed) A History of Seafaring London 1972Bass GF 1967 Cape Gelidonia A Bronze Age shiwreck Transactions of the American Philosophical Society 578 PhiladelphiaBetancourt Ph The History of Minoan Pottery (1985) Princeton (microτφρ στα ελληνικά Ινστιτούτο του Βιβλίου εκδ Καρδαmicroίτσα)Blegen CW Prosymna the Helladic Settlement Preceding the Argive Heraeum Cambridge Mass 1937Blegen C - Rawson M The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia (τ Ι) The Buildings and their Contents Princeton 1966Boardman J The Greeks Overseas London 1980Broodbank C 2000 An Island Archaeology of the Early Cyclades Cambridge University Press CambridgeBurkert W 1993 Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (microτφρ Μπεζαντάκος ΝΠ και Αβαγιανού Α) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαCasson L Ships and Seamanship in the Ancient World Princeton University Press 1971Cadogan G Palaces of Minoan Crete (1976) BristolDickinson O 1994 The Aegean Bronze Age Cambridge University PressDoumas Ch 1977 Early Bronze Age Burial Habits in the Cyclades (SIMA vol 48) Paul Astroumlms Foumlrlag GoumlteborgEvans A The Palace of Minos at Knossos I-IV (1921-36) London

Evans JD - Renfrew C 1968 Excavations at Saliagos near Antiparos (BSA supplementary volume no 5) The British School of Archaeology at Athens Thames and Hudson LondonEvely D (ed) 1999 Τοιχογραφία ένα διαβατήριο για το παρελθόν Η Μινωική Κρήτη microε τη microατιά του Mark Cameron (Αθήνα)Furumark A The Mycenaean Pottery Analysis and Classification Stockholm 1941Garnsey P Hopkins K Whittaker CR (eds) Trade and Ancient Economy London 1983Graeve M-C de The ships of the Ancient Near East Leuven 1981Graham JW The Palaces of Crete (1969) Princeton New JerseyHagg R (ed) The Function of the Minoan Villas Proceedings of the Seventh International Symposium at the Swedish Institute at Athens (1997) StockholmHagg R and Marinatos N (eds) The Function of the Minoan Palaces Proceedings of the Fourth International Symposium at the Swedish Institute at Athens 10-16 June 1984 (1987) StockholmHalstead P και Barrett JC (επιmicro) 2004 Food Cuisine and Society in Prehistoric Greece Oxford Oxbow BooksHeurtley WA Prehistoric Macedonia Cambridge 1939Hood S 1981 Excavations in Chios 1938-1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala I Oxford BSA supp 15Hood S Η τέχνη στην προϊστορική Ελλάδα (microτφρ Μ Παντελίδου amp Θ Ξένος) εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1993Hutchinson R Prehistoric Crete (Penguin Books) Harmondsworth 1962Immerwahr S Aegean Painting in the Bronze Age Pennsylvania and London The Pennsylvania State University 1990Karo G Schachtgraber von Mykenae Munchen 193033Laffineur R and Hagg R (eds) 2001 Potnia Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22) Liege Universiteacute de

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

Η σχεδίαση και η ηλεκτρονική σελιδοποίηση της εγκυκλοπαίδειας laquoΔΟΜΗraquo βασίστηκε στην ελληνική έκδοση του Adobe InDesign 30 CS

ΕΚΔΟΣΕΙΣ laquoΔΟΜΗraquo ΑΕΙπποκράτους 67 τηλ 210-3646014 φαξ 210-3601782

e-mail ekdomiinternetgrΕΚΤΥΠΩΣΗ ΧΚ ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΩΝ ΕΚΔΟΤΩΝ

Οι ραγδαίες πολιτικές οικονοmicroικές κοινωνικές και τεχνολογικές αλλαγές των τελευταίων δεκαετιών του 20ου αιώνα ιδίως οι τάσεις προς στενότερη ευρωπαϊκή ενοποίηση και η συντελούmicroενη παγκοσmicroιοποίηση των αγορών αλλά και των τάσεων και νοοτροπιών δηmicroιουργούν ένα νέο σκηνικό όπου τα όρια του εθνικού κράτους γίνονται δυσδιάκριτα και οι επικοινωνίες λαών και ατόmicroων ευκολότερες και συχνότερες Την ίδια στιγmicroή η σχεδόν καθολική επικράτηση της οικονοmicroίας της αγοράς και σε microικρότερο βαθmicroό της δηmicroοκρα-τίας ως πολιτικού συστήmicroατος δηmicroιουργούν microια εικόνα οmicroογενοποίησης πολιτικών οικονοmicroικών και κοινωνικών προτύπων Στις συνθήκες αυτές έγινε και η σχετική συζήτηση για το laquoτέλος της ιστορίαςraquo Αφού ένα συγκεκριmicroένο πολιτικό και οικονοmicroικό πρότυπο καθιερώθηκε παγκόσmicroια η ιστορία ως πεδίο εναλλακτικών προτάσεων φαινόταν να τελείωσε Αλλά και ο καθηmicroερινός τρόπος ζωής microε την έmicroφαση στην κατανάλωση και την ατελεύτητη προσπάθεια συγκέντρωσης οικονοmicroικών microέσων έδειχνε να συmicroβάλλει προς την κατεύθυνση αυτή καθώς υποτίθεται ότι διαmicroόρ-φωνε ένα παγκόσmicroιο τύπο οικονοmicroικού ανθρώπου microε παρεmicroφερείς προτιmicroήσεις Η εκδοχή αυτή αποδείχθηκε απλουστευτική Παράλληλα και ταυτόχρονα microε τις τάσεις αυτές σηmicroειώθηκε στο τέλος του 20ου και στις αρχές του 21ου αιώνα αυξηmicroένο ενδιαφέρον για θέmicroατα εθνικής και πολιτισmicroικής ταυτότητας και εκδηλώθηκε έντονα η ανάγκη ανακάλυψης του παρελθόντος microε το βλέmicromicroα όmicroως στραmicromicroένο στο παρόν και το microέλλον Οι κοινωνίες αναζήτησαν τρόπους προσέγγισης πολιτικών και κοινωνικών ζητηmicroάτων microέσω της προσφυγής σε παρελθόν Ιδίως στην Ευρώπη τα έθνη της ηπείρου microας αναζητούν τον τρόπο microε τον οποίο θα συνυπάρξουν σε microια ένωση χωρίς να απωλέσουν ιδιαίτερα εθνικά-πολιτισmicroικά χαρακτηριστικά Ανάλογες τάσεις σηmicroειώνονται σε όλο τον πλανήτη σε σχέση microε την παγκοσmicroιοποίηση και τον επιθυmicroητό τρόπο ένταξης στην παγκόσmicroια κοινωνία χωρίς αυτή να σηmicroαίνει την απώλεια ιδιαίτερων εθνικών χαρακτηριστικών ή την παραίτηση από τη δυνατότητα ανεξάρτητης διαχείρισης των εθνικών υποθέσεων Στη χώρα microας το κοινωνικό ενδιαφέρον για την ιστορία αναδείχθηκε έντονα τα τελευταία χρόνια Οι εκδόσεις Δοmicroή δεν microπορούσαν παρά να ανταποκριθούν στην ανάγκη αυτή microε την παρούσα 16τοmicroη έκδοση της Ιστορίας των Ελλή-νων η οποία φιλοδοξεί να προσφέρει microια συνολική εικόνα της ιστορικής πορείας τους ελληνικού έθνους από τους Προϊστορικούς Χρόνους έως σήmicroεραΑποτελεί προϊόν συλλογικής προσπάθειας συντεταγmicroένη από δεκάδες ειδικούς επιστήmicroονες και ιστορικούς ενσω-microατώνει τις πιο πρόσφατες ιστοριογραφικές τάσεις αλλά είναι γραmicromicroένη σε γλώσσα απλή και εύληπτη αποφεύγο-ντας τις ακραίες γλωσσικές microορφές Ταυτόχρονα προσπαθεί να συνταιριάξει αρmicroονικά σε ένα λειτουργικό σύνολο

κείmicroενο και εικόνα σε microια προσπάθεια να απευθυνθεί σε ευρύ κοινό που αποτελούν γενικοί αναγνώστες αλλά και ειδικοί επιστήmicroονες εκπαιδευτικοί αλλά και οι νεώτερες γενιές microαθητές και φοιτητές οι οποίοι microε το συνδυασmicroό κειmicroένου και εικόνας θα εξοικειωθούν ανετότερα microε το παρελθόν Πιστεύουmicroε ότι η Ιστορία των Ελλήνων που κρατάτε στα χέρια σας θα συmicroβάλει στην ιστορική microας αυτογνωσία και θα αποτελέσει για πολλά χρόνια έργο αναφοράς

Οι εκδότεςΗλίας Μανιατέας - Ιωάννης Τεγόπουλος

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Σκοπός της ιστορίας είναι η επισκόπηση η ανασύνθεση και η ερmicroηνεία microε αmicroεροληψία και πληρότητα γεγονότων και καταστάσεων που πραγmicroατοποιήθηκαν διαδοχικά στο παρελθόν κατά χρονολογική σειρά από έναν λαό microία κοινωνία microία πόλη αλλά και στο πλαίσιο της επιστήmicroης των θεσmicroών της γλώσσας κοκ Η επιστήmicroη της ιστορίας είναι ελληνική επινόηση Ο τίτλος Ιστορίαι ή Γενεηλογίαι ή Ηρωολογία χρησιmicroοποιήθηκε από τον λογογράφο Εκαταίο Ηγησάνδρου Μιλήσιο (520 πΧ()-476 πΧ) η επίδρασή του οποίου στον πατέρα της Ιστο-ρίας Ηρόδοτο (480 πΧ-420 πΧ) είναι αναmicroφισβήτητη Ο Εκαταίος ταξίδεψε στη Μεσόγειο και στον Εύξεινο Από τις ακτές ndashαπrsquo όπου ξεκινά η περιγραφή τουndash προχώρησε στο εσωτερικό των χωρών Σκυθία Περσία Ινδία Αίγυπτος Λιβύη Κατέγραφε τα ήθη και τα έθιmicroα των λαών που συναντούσε δίνοντας παράλληλα πληροφορίες για τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής (Περιήγησις ή Γης περίοδος) Τα ίχνη του πολυταξιδεmicroένου Εκαταίου ακόmicroα του αρχαιότερου Σκύλακα από τα Καρύανδα του Ευθυmicroένη από τη Μασσαλία και άλλων λογογράφων ακολούθησε ο Ηρόδοτος ο αρχαιότερος Έλληνας ιστοριογράφος ο οποίος στην αρχή των εννέα βιβλίων του παραθέτει το γνωστό προοίmicroιο laquoΗροδότου Αλικαρνησσέος Ιστορίης απόδεξις ήδε ως microήτε τα γενόmicroενα εξ ανθρώπων τω χρόνω εξίτηλα γένηται microήτε έργα microεγάλα τε και θωmicroαστά τα microεν Έλλησι τα δε βαρβάροισι αποδεχθέντα άκλεα γένηται τα τε άλλα και διrsquo ήν αιτίην επολέ-microησαν αλλήλοισιraquo που σηmicroαίνει ότι εκθέτει την ιστορία του για να microην ξεθωριάσουν microε τα χρόνια και σβήσουν άδοξα τα microεγάλα και θαυmicroαστά έργα που έγιναν από Έλληνες και βαρβάρους Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται για την αιτία που πολέmicroησαν microεταξύ τους Έλληνες και βάρβαροι Ο Ηρόδοτος για τη συγγραφή του εφαρmicroόζει την παρατήρηση (όψις αυτοψία) την κρίση του (γνώmicroη) την αναζήτηση (ιστορίη) και χρησιmicroοποιεί ως αδιάψευστη πηγή την τοπική παράδοση που πρέπει να γίνεται δεκτή σύmicroφωνα microε αυτόν χωρίς κριτική θεώρηση Έτσι στην ιστορία του εισχωρεί το microυθώδες Τα κριτήρια για τη συγγραφή τροποποιούνται microε τον Θουκυδίδη (460-411() πΧ) Ο Θουκυδίδης απορρίπτει τους microύθους των τοπικών παραδόσεων και δεν αναφέρεται σε χρησmicroούς και σε θαύmicroαταhellip Περιορίζεται στη συλλογή ιστορικών πληροφοριών και στην καθαρή εξιστόρηση των γεγονότων τα τοποθετεί στον χρόνο εξετάζει την αιτιακή τους συνάφεια και εισάγει την ιστορική κρίση την οποία προσπαθεί να συγκροτήσει αmicroερόληπτα κατά το δυνατόν ανεπηρέαστη από αξίες προκαταλήψεις και συmicroφέροντα laquoΤα πραγmicroατικά γεγονότα του πολέmicroου αυτού (του Πελοποννησιακού) ndashγράφειndash θεώρησα καθήκον microου να τα περιγράψω όχι όπως τα microάθαινα από τον πρώτο τυχόντα ούτε όπως microου άρεσε () Και η διασταύρωση των πληροφοριών περί εκάστου ήταν επίπονηhellipraquo (Βιβλ Α 20-21) Με τον Θουκυδίδη ο οποίος διακρίνει microε κοπιαστική συνειδητή προσπάθεια το πραγmicroατικό από το φανταστικό γεγονός θεmicroελιώνεται η επιστήmicroη της ιστορίας Βεβαίως η microέθοδος του Θουκυδίδη δεν εφαρmicroόστηκε πλήρως από τους διαδόχους του Γιrsquo αυτό παρατηρεί ο Πλούταρχος laquoΗ δε των πράξεων και των βίων ηλικιώτης ιστορία (η σύγχρονη ιστορία) τα microεν φθόνοις και δυσmicroενείαις τα δε χαριζόmicroενη και κολακεύουσα λυmicroαίνηται και διαστρέφη την αλήθειανraquo (Πλουτ Περικλής 1316) Και για αυτό παραθέτει ο Λουκανός διανοούmicroενος του 125-194 microΧ τις ιδιότητες του ιδανικού ιστοριογράφου που δεν χαρίζεται που δεν κολακεύει και που δεν διαστρέφει την αλήθεια Αυτός πρέπει να είναι laquoάφοβος ndashγράφειndash αδέκαστος ελεύθερος φίλος της παρ-ρησίαςhellip να λέει όπως ο κωmicroικός Αριστοφάνης τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη χωρίς να επηρεάζεται από microίσος laquomicroισείraquo από φιλία laquoουδέ φιλίαraquo χωρίς να φείδεται ή να χαρίζεται ή να ντρέπεται ή να αισθάνεται δύσκολα να είναι ίσος δικαστής laquoεύνους άπασινraquo microε

καλή διάθεση για όλους που να microην απονέmicroει και καταλογίζει στο ένα από τα δύο αντιmicroαχόmicroενα microέρη περισσότερο απrsquo ότι πρέπειraquo (Λουκανού Πώς δει ιστορίαν συγγράφειν 39-41) Το πρόβληmicroα της ιστορικής αλήθειας είχε τεθεί από την αρχαιότητα Η ιστορική microνήmicroη έλεγαν microας προστατεύει από τη λήθη και το laquomicroή λήθονraquo (α-λησmicroόνητο) ονοmicroάζεται laquoα-ληθέςraquo (laquoΑληθές το microη λήθονraquo Ηράκλειτος) Η ιστορία όmicroως γράφεται κατά κανόνα από τους νικητές που στρεβλώνουν για λόγους προπαγάνδας και πολιτικής σκοπιmicroότητας την ιστορική αλήθεια Σε αυτό βοηθά η ίδια η α-λήθεια που την φτιάχνει κανείς όπως ακριβώς φτιάχνει το ψέmicroαhellip (Οδ Ελύτης Μαρία Νεφέλη) Και τι κερδίζουν όσοι λένε ψέmicroατα Ρωτούσαν microερικοί τον Αριστοτέλη σύmicroφωνα microε τον Διογένη Λαέρτιο laquoόταν λένε την αλήθεια -απαντούσε ο microεγάλος Σταγειρίτης- δεν γίνονται πιστευτοίraquo [Όταν λέγωσιν αλήθειαν microη πιστεύεσθαι Αριστοτέλης στον Διογ Λαέρτιο] Το δυσκολότερο πάντως δεν είναι να βρει κάποιος αλλά να πει microιαν αλήθειαΤα microνηmicroεία λχ αγάλmicroατα αγγεία κοσmicroήmicroατα όπλα κλπ είναι άφωνα και συνεπώς δεν microπορούν να πουν ψέmicroατα

Παρόλα αυτά laquoδεν είmicroαστε ικανοί ή δεν θέλουmicroε ndashεπισηmicroαίνει ο κορυφαίος αρχαιολόγος J Boardmanndash να τα επεξεργαστούmicroε microε τους τρόπους που υποβάλλουν τα ίδια αλλά προτιmicroάmicroε τους τρόπους που υπαγορεύουν σύγχρονές microας τυπολογίες και microοντέλαraquo Η παρατήρηση είναι σηmicroαντική αφού εκτός από το πρόβληmicroα που συνιστούν η ιδεολογία και οι αξίες επισηmicroαίνει και τη στρεβλωτική πολλές φορές επίδραση της οπτικής microιας συγκεκριmicroένης εποχής που επιβάλλει τα δικά της microέτρα στην αξιολόγηση microιας άλλης microε διαφορετικό σύστηmicroα αξιών και άλλες κοινωνικές αντιλήψεις (J Boardman Οι αρχαίοι Έλληνες στην υπερπόντια εξάπλωσή τους Εκδ Καρδαmicroίτσας σ 11) Στη δεκαεξάτοmicroη Ιστορία των Ελλήνων προσπαθήσαmicroε να υπηρετήσουmicroε την ιστορική αλήθεια και να αποφύγουmicroε ιδέες υπερτίmicroησης ή υποτί-microησης προσώπων και γεγονότων Προσπαθήσαmicroε επίσης να παραmicroερίσουmicroε κατά το ανθρωπίνως δυνατόν τις προσωπικές microας πεποιθήσεις που σχετίζονται microε την ιδεολογία microας την πολιτική microας τοποθέτησηndashένταξη τη θρησκεία το φύλο κλπΗ Ιστορία των Ελλήνων microε τεκmicroηριωmicroένα άρθρα που φωτίζουν τα γεγονότα σε βάθος και από διαφορετικές οπτικές γωνίες φιλοδοξεί να προσθέσει στην ιστοριογραφία ακολουθώντας ανανεωmicroένη microεθοδολογία και εκσυγχρονισmicroένο προβληmicroατισmicroό σε microια προσπάθεια νέας θεώρησης των ιστορικών γεγονότων Είναι ένα έργο που φιλοδοξεί να υπηρετήσει πρωτίστως την ιστορική αλήθεια και γιrsquo αυτό ελπίζουmicroε ότι θα είναι έργο microε διαχρονική πνοή που θα microείνει για να αποδεικνύει τη microακροχρόνια ενότητα και συνέχεια του λαού microας και την πολυ-σήmicroαντη προσφορά του στον παγκόσmicroιο πολιτισmicroό Όλοι οι συγγραφείς σύmicroφωνα microε την παράδοση της Θουκυδίδιας πρακτικής εξετάζουν νηφάλια και σε βάθος τα γεγονότα Αποφεύγουν τους φθόνους και τις δυσmicroένειες τα ψεύτικα τα λόγια τα microεγάλα και τις κολακείες λέγο-ντας laquoτα σύκα σύκαraquo laquoτη σκάφη σκάφηraquo ώστε ο αναγνώστης να οδηγείται ανεπηρέαστα σε ασφαλή συmicroπεράσmicroατα για το παρόν και το microέλλον από το microακρινό παρελθόν που κρύβει τεράστια δύναmicroη microέσα του Αυτή είναι η συνεισφορά της Ιστορίας των Ελλήνων Το έργο αυτό είναι χρήσιmicroο για τον πολίτη τον στοχαστή τον δηmicroιουργό τον ελεύθερο τον ωραίο Έλληνα που θέλει να γνωρίζει τις ιστορικές καταβολές του και να αντιλαmicroβάνεται εναργέστερα το παρόν το εκάστοτε παρόν στον σύγχρονο κόσmicroο επωφελούmicroενος από το παρελθόν Αυτό συmicroβαίνει υποχρεωτικά διότι Αντίληψη είναι η ενεργητική ανάπλαση του παρόντος από το παρελθόν Δηλαδή ο συνδυα-σmicroός όλων των δεδοmicroένων του τώρα προς τα αποτελέσmicroατα της προηγούmicroενης εmicroπειρίας

Το δεκαεξάτοmicroο έργο συνιστά προς αυτή την κατεύθυνση ένα θετικό βοήθηmicroα ιστορίας και ανθρωπογνωσίας του Έλληνα το οποίο θα φανεί χρήσιmicroο και χρηστικό σε όλους στον δάσκαλο στον καθηγητή στον φιλίστορα κυρίως στη σπουδάζουσα νεολαία στην οποία άλλωστε το αφιερώνουmicroε Ο πρώτος τόmicroος της 16τοmicroης laquoΙστορίας των Ελλήνωνraquo αναφέρεται στην προϊστορία Ξεκινά από το φυσικό γεωγραφικό πλαίσιο Ακολουθεί η εποχή του Λίθου και του Χαλκού καθώς γίνονται εκτεταmicroένες αναφορές στον κυκλαδικό microινωικό και microυκηναϊκό πολιτισmicroόΣύmicroφωνα microε έρευνες γλωσσολόγων αρχαιολόγων και άλλων ειδικών επιστηmicroόνων διάφορα ινδοευρωπαϊκά φύλα άρχισαν να microεταναστεύ-ουν προοδευτικά κατά κύmicroατα εγκαταλείποντας την αρχική κοιτίδα τους (κεντρική Ευρώπη έως τα Ουράλια και τη Βαϊκάλη) αναζητώντας νέους τόπους από τα microακρινά νεολιθικά χρόνια (6ηndash4η χιλιετία) Μεταξύ 2200() και 1900() πΧ αρκετοί ινδοευρωπαίοι πρωτοέλληνες (πρωτοαιολικά φύλα Αρκάδες Ίωνες κά) είχαν εγκατασταθεί σε Μακεδονία Ήπειρο και βορειοδυτική Θεσσαλία Από αυτούς άλλες συmicroπαγείς οmicroάδες παρέmicroειναν στον ελληνικό βορρά και άλλες ndashκυρίως Ίωνεςndash άρχισαν σποραδικά (από το 1900() πΧ) να κινούνται νοτιότερα και να εγκαθίστανται προοδευτικά σε ανατολική Στερεά Αχαΐα Κορινθία Αττική Τροιζήναhellip ακόmicroα σε Εύβοια Κέα Κεφαλληνία κά Η τελευταία microαζική εγκατάσταση πρωτοελλήνων από βορρά προς νότο γίνεται ενδεχοmicroένως γύρω στο 1100 πΧ microε την καλούmicroενη κάθοδο των Δωριέων Οι ινδοευρωπαίοι πρωτοέλληνες που είχαν κοινή γλώσσα κοινή θρησκεία κοινά ήθη και παρόmicroοιους θεσmicroούς αναmicroείχθηκαν στον νέο τόπο εγκατάστασης microε τους αυτόχθονες Κυκλαδίτες Μινωίτες κά που είχαν αναπτύξει ένα σπουδαίο πολιτισmicroό Από τη γόνιmicroη διαρκή επαφή πρωτοελλήνωνndashΚυκλαδιτώνndashΜινωιτών κά αυτοχθόνων προέκυψε ο καθαρά ελληνικός microυκηναϊκός πολιτισmicroός που ονοmicroάστηκε έτσι από το σηmicroαντικό κέντρο της εποχής τις Μυκήνες στις οποίες είχαν εγκατασταθεί αρχικά Αχαιοί

Νίκος Βαρδιάmicroπασης

ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1947 Σπούδασε Ιατρική στο Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών (πτυχίο 1975) και παρακολούθησε microαθήmicroατα στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών (1975 ndash 1977) Αναγορεύθηκε διδά-κτωρ του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών το 1978 Ειδικεύ-τηκε στην Παθολογία Εργάστηκε στην Πανεπι-

στηmicroιακή Κλινική του Νοσοκοmicroείου ο Ευαγγελισmicroός (1982) και στο Γενικό Νοσοκοmicroείο Αεροπορίας (1984) Το 1985 εκλέχτηκε λέκτορας στη Σχολή Επιστηmicroών Υγείας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών όπου δίδαξε αυτοδύναmicroα για microια τετραετία (1985 ndash 1989) Επίσης εργάστηκε ως γιατρός στον ΕΟΦ και διετέ-λεσε τακτικό microέλος της Επιτροπής Εθνικού Συνταγο-λογίου (1988) Παράλληλα microε την διδασκαλία και τη άσκηση της ιατρικής (έως το 2000) ασχολείται από το ραδιόφωνο την τηλεόραση και τον Τύπο microε τη διαχρονική ιστορία της ελληνικής γλώσσας ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΓιατί το λέmicroε έτσιraquo Πρώτο Πρόγραmicromicroα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας 1982-1988 laquoΚάθε microέρα και microια λέξηraquo laquoΑθήνα 984raquo 1988 ndash 1991 ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΙστορία microιας λέξηςraquo

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ Τηλεόραση ΕΤ-2 1995 ndash 1997 laquoΟι λέξεις στη ζωή microαςraquo MEGA 1998 ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ Συντάκτης της Ελευθεροτυπίας από το 1990 σε θέmicroατα Γλώσσας και ΙστορίαςΣυντο-νιστής ndash Επιmicroελητής του laquoΕraquo ΙΣΤΟΡΙΚΑ Αρχισυντά-κτης του laquoΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑraquo Συντονιστής του laquoΕraquo Ιστορικά ndash Πρωτοπόροι ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ (Εκτός Ιατρικής) Στο Δηmicroοσιογρα-φικό Εργαστήρι (1994) Στην Σχολή Υποκριτικής του Κ Καζάκου (1996) (Μάθηmicroα Ελληνική γλώσσα και ιστορία) ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ Ιατρικό Ιστορικό (Εκδ laquoΗριδα-νόςraquo)Ευρύλοχος (Εκδ laquoΗριδανόςraquo) Τειρεσίας (Εκδ laquoΚέδροςraquo) Ετυmicroολογικό Αλφαβητάριο (Εκδ ΑΑ Λιβά-νη)Ιστορία microιας Λέξης (διαχρονική ιστορία της ελλη-νικής γλώσσας) Τόmicroοι Α΄ Β΄ Γ΄ Δ΄ Ε΄ (Εκδ ΑΑ Λιβάνη)

ΧΡΗΣΤΟΣ Σ ΑΓΟΥΡΙΔΗΣΓεννήθηκε στη Θεσσαλο-νίκη Σπούδασε Οικονοmicroικά και Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήmicroιο Μακεδονίας και Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστή-microιο Αθηνών Συνέχισε microεταπτυχιακές σπουδές στη Ναυτική Αρχαι-ολογία στο Πανεπιστήmicroιο της

Οξφόρδης microε υποτροφία του Ιδρύmicroατος Αλέξανδρος Σ ΩνάσηςΗ Διατριβή που εκπονεί στο Πανεπιστήmicroιο Ιωαν-

νίνων διαπραγmicroατεύεται τη Ναυτική Διάσταση του Πρωτοελλαδικού Πολιτισmicroού microε έmicroφαση στις ενά-λιες microαρτυρίες τους λιmicroένες και τη διακίνηση των πρώτων υλών στο Αιγαίο κατά την Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην Εφορεία Παλαιο-ανθρωπολογίας ndash Σπηλαιολογίας Ν Ελλάδας του Υπουργείου Πολιτισmicroού και είναι Γενικός Γραmicromicroατέας του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών ΕρευνώνΈχει διευθύνει πολλές χερσαίες και υποβρύχιες αρχαιολογικές έρευνες και έχει οργανώσει διεθνή ερευνητικά προγράmicromicroατα συνέδρια και εκθέσεις σχετικά microε διάφορες πτυχές της ναυτικής αρχαιο-λογίαςΈχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα και microελέτες σχετικά microε τη ναυσιπλοΐα και το θαλάσσιο διαmicroετακοmicroιστικό εmicroπόριο κατά την Εποχή του Χαλκού Ανάmicroεσα σε αυτά 1997 ldquoSea Routes and Navigation in the third millennium Aegeanrdquo Oxford Journal of Archaeology 161 1-24 1999 ldquoPoint Iria wreck Discovery and Excavationrdquo in Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) The Point Iria Wreck Interconnections in the Mediterranean ca1200 BC Proceedings of the International Conference Island of Spetses September 1998 Athens 1999 p 25-42 2000 ldquoSeafaring Trade and Cultural contact in the Aegean during the Early Bronze Agerdquo (IKUWA rsquo99) Germany p 101-112 2002 laquoΝαυάγια των Πώϊmicroων Βυζαντινών Χρόνων στο Σταυροδρόmicroι του Αργολικού στο Κονσολάκη-Γιαννοπούλου Ελ (επιmicro) ΕΠΑΘΛΟΝ Β΄ Πόρος 2002 (υπό εκτύπωση) 2004 laquoΕνάλια αρχαιολογική έρευνα στον Αργολικό Ερευνητική

περίοδος 2003raquo ΕΝΑΛΙΑ VIΙΙ 28-44 2005 laquoΙΕΝΑΕ 15 χρόνια υποβρυχίων ερευνών στους θαλάσσι-ους δρόmicroους του Αργολικού Από την Εποχή του Χαλκού έως το Βυζάντιοraquo Πρα-κτικά συνεδρίου ΙΕΝΑΕ 30 χρόνια υποβρύχιας έρευνας Από το Πελαγονήσι στην Κορακιά Αθήνα 2005 (υπό εκτύπωση)Ως εκπαιδευτής καταδύσεων έχει εκπαιδεύσει πολλούς νέους επιστήmicroονες στην επιστηmicroονική κατάδυση Είναι microέλος microη κυβερνητι-κών και συνδικαλιστικών οργανισmicroών

ΝΙΚΟΣ ΒΑΣΙΛΑΤΟΣ Δικηγόρος ndash Συγγραφέας Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε νοmicroικά στα Πανε-πιστήmicroια Αθηνών και Παρι-σίων (Paris I ndash Pantheon Sorbonne Έχει συγγράψει δέκα βιβλία ιστορίας και τέχνης Τα πεδία του ενδι-αφέροντός του συγκεντρώ-νονται στο φαινόmicroενο του πολέmicroου ανά τους αιώνες

και στα microέσα διεξαγωγής αυτού Κατrsquo εντολή της Ακαδηmicroίας Αθηνών συνέγραψε microελέτη για την ιστο-ρία και την αισθητική των όπλων στην Ελλάδα του 19ου αιώνα Συνεργάζεται microε το Μουσείο Μπενάκη για θέmicroατα ιστορίας των όπλων ενώ έχει συνεργασθεί και microε το Υπουργείο Εθνικής Άmicroυνας για όmicroοια θέmicroατα Έχει τεκmicroηριώσει και αναδείξει την συλλογή Σαρό-γλου του Πολεmicroικού Μουσείου Αθηνών Έχει τιmicroηθεί microε έπαινο από την Ακαδηmicroία Αθηνών για το βιβλίο

του laquoΚάστρα της Ελληνικής Γηςraquo και microε βραβεία από άλλους πολιτιστικούς οργανισmicroούς Άρθρα του έχουν δηmicroοσιευθεί στον ηmicroερήσιο και περιοδικό τύπο στην Ελλάδα και το εξωτερικό Είναι Πρόεδρος της Εφορείας των Γενικών Αρχείων του Κράτους ενώ έχει χρηmicroατίσει Πρόεδρος των Φίλων του Μουσείου Μπενάκη Πρόεδρος των Φίλων του Πολεmicroικού Μουσείου Αντιπρόεδρος του Οργανισmicroού Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων και Αντιπρόεδρος της Οmicroοσπονδίας Σωmicroατείων Φίλων των Μουσείων

ΜΑΡΙΑ ΓΚΙΩΝΗΓεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Paris I ndash Pantheon Sorbonne και Paris X ndash Nanterre Η διδα-κτορική της διατριβή microε θέmicroα ΄Το παλαιοπεριβάλλον των σπηλαίων της Ελλάδος από την Παλαιολιθική microέχρι το τέλος της Νεολιθικής Επο-χής΄ εκπονήθηκε στο Πανε-

πιστήmicroιο Αθηνών Έχει συmicromicroετάσχει σε ανασκαφές αρχαιολογικών και παλαιοντολογικών θέσεων και σε πολλά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτε-ρικό Έχει δηmicroοσιεύει microελέτες της σε ελληνικά και ξένα βιβλία και περιοδικά Τα πεδία της έρευνάς της αφορούν στον προϊστορικό άνθρωπο και στη σχέση του microε τα σπήλαια στις παλαιοπεριβαλλοντικές και ιδιαίτερα στις κλιmicroατικές microεταβολές που επέδρασαν στην εξέλιξή του και στην εφαρmicroογή των Γεωγρα-φικών Συστηmicroάτων Πληροφοριών στην αρχαιολογική

έρευνα

ΑΝΔΡΕΑΣ Γ ΛΥΡΙΝΤΖΗΣΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Κλασικό Λύκειο Χανίων Απέκτησε το πτυχίο του στην κατεύθυνση της Αρχαιολογίας και Ιστο-ρίας τη Τέχνης του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής στην Αθήνα Συνέχισε τις σπουδές του microε την από-κτηση microεταπτυχιακού τίτλου

στην αρχαιολογία στο Ινστιτούτο Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroιακού Κολεγίου του Λονδίνου Έχει λάβει microέρος σε συστηmicroατικές και σωστικές ανασκαφές αλλά και έρευνες επιφανείας ενώ έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορα συνέδρια και ηmicroερίδες Έχει εργαστεί στην ΙΓ΄ ΕΠΚΑ στο Ν Μαγνησίας καθώς και σε διά-φορα ερευνητικά προγράmicromicroατα Η διδακτορική του διατριβή πραγmicroατεύεται τη διαχείριση των υδατικών πόρων στην Κρήτη της Μέσης και Ύστερης Εποχής του Χαλκού Προς το παρόν ζει και εργάζεται στην Κρήτη

ΛΕΝΑ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ-ΜΑΝΙ-ΟΥΔΑΚΗΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Αrsquo Τοσίτσειο-Αρσάκειο Γυmicroνά-σιο Σπούδασε αρχαιολογία και απέκτησε διδακτορικό

δίπλωmicroα στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών Aπό το 1978 εργάστηκε στις Εφορείες της Ρόδου και της Πάτρας και διεξήγαγε ανασκαφικές έρευνες στην Ρόδο την Κώ και την Αχαϊα Οι επιστηmicroονικές της δηmicroοσιεύ-σεις αναφέρονται στο microινωϊκό οικισmicroό στα Τριάντα της Ρόδου και στα microυκηναϊκά νεκροταφεία της Αχα-ϊας Το θέmicroα της διδακτορικής της διατριβής είναι ο προϊστορικός οικισmicroός του Αιγίου και η πρώϊmicroη microυκηναϊκή εποχή στην ΑχαϊαΑπό το 1987 εργάζεται στην Προϊστορική Συλλογή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και από το 1998 είναι προϊσταmicroένη της Συλλογής Η επανέκθεση της Προϊστορικής Συλλογής που ολοκληρώθηκε το 20042005 και παράλληλα η ταύτιση και δηmicroοσί-ευση αρχαίων οι περιοδικές εκθέσεις και τα προ-γράmicromicroατα συνεργασίας microε άλλα ευρωπαϊκά Μουσεία και Πανεπιστήmicroια αποτελούν τα κύρια έργα της

ΧΡΗΣΤΟΣ Ι ΠΙΤΕΡΟΣΓεννήθηκε στο Αρκαδικό Ναυπλίας και αποφοίτησε από το Λύκειο ΝαυπλίουΣπούδασε Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών και Αρχαιολογία και Τέχνη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανε-πιστηmicroίου Θεσσαλονίκης Είναι αρχαιολόγος υπάλληλος του Υπουργείου Πολιτισmicroού Αρχικά υπηρέτησε για τρία χρόνια στη Θ΄ ΕΠΚΑ Θηβών όπου διενήργησε σηmicroαντικές

ανασκαφικές έρευνες στο Δήλεσι τη Λιβαδειά και τη microυκηναϊκή ακρόπολη της Καδmicroείας microε σηmicroαντικές ανασκαφικές έρευνες για το πρόβληmicroα των κατα-στροφών της microυκηναϊκής Θήβας καθώς και για τα ενεπίγραφα microυκηναϊκά σφραγίσmicroαταΣτη συνέχεια microετατέθηκε στην Αργολίδα όπου υπηρετεί στη Δ΄ ΕΠΚΑ και έχει διενεργήσει microεγάλο αριθmicroό σωστικών ανασκαφών κυρίως στο Άργος την Επίδαυρο το Ναύπλιο και την Τίρυνθα Έχει τη διεύθυνση συστηmicroατικής ανασκαφικής έρευνας στην Αρχαία Αγορά του Άργους σε συνεργασία microε τη Γαλ-λική Αρχαιολογική Σχολή Έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια και έχει δηmicroοσιεύσει πολλές και σηmicroαντικές αρχαιολογικές microελέτες Εκπονεί διδακτο-ρική διατριβή microε θέmicroα ldquoΠαmicroυκηναϊκά Σφραγίσmicroατα των Θηβώνrdquo ενώ έχει συγγράψει πολλά εκλαϊκευ-τικά άρθρα για πολιτιστικά και κυρίως αρχαιολογικά θέmicroατα στον τοπικό αλλά και στον αθηναϊκό τύποΣτην καθηmicroερνή Επτά Ηmicroέρες α) Το αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου 2ndash11ndash95 β) Το Μυκηναϊκό Άργος (31ndash5ndash98) γ) Ηραία τα εν Άργει και Ασκληπιεία Επιδαύρου (9ndash9ndash2001) ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ Η Γραmicro-microική Γραφή Β΄ αφιέρωmicroα για την Ελληνική Γλώσσα (24ndash7ndash99)Με ενέργειές του επεστράφη microυκηναϊκό σφράγισmicroα από την Τίρυνθα που επισηmicroάνθηκε σε ιδιωτική συλ-λογή της νότιας Γερmicroανίας Τα επιστηmicroονικά του ενδιαφέροντα αναφέρονται κυρίως στους ιστορι-κούς χρόνους αλλά και στην προϊστορικήndashmicroυκηναϊκή εποχή

ΛΕΥΤΕΡΗΣ Ν ΠΛΑΤΩΝΛέκτορας του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθη-νών Υπεύθυνος του Έργου Συντήρησης και Δηmicroοσίευ-σης Ευρηmicroάτων των Ανα-σκαφών Ζάκρου Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης και παρακολούθησε τις βασικές σπουδές αρχαιολογίας στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών Το 1988 πήρε το διδακτορικό του δίπλωmicroα στο Πανεπιστή-

microιο του Bristol της Αγγλίας microε θέmicroα τους laquomicroινωικούς χώρους εργασίαςraquo Κατά το διάστηmicroα 1994 - 2002 δίδαξε προϊστορική αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Κρήτης και Αιγαίου και εργάσθηκε στην ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία Το 2002 εκλέχθηκε στη βαθmicroίδα του Λέκτορα στο Τmicroήmicroα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών σε θέση που έχει ως ειδικότερο αντικεί-microενο τη microινωική αρχαιολογία Από το 1992 η Αρχαι-ολογική Εταιρεία των Αθηνών της οποίας είναι εταί-ρος του έχει αναθέσει το έργο συmicroπληρωmicroατικής συντήρησης και δηmicroοσίευσης των ευρηmicroάτων των ανασκαφών της στη microινωική Ζάκρο Έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια πάνω σε ειδικά θέmicroατα της προϊστορικής αρχαιολογίας του Αιγαίου

ΙΩΑΝΝΗΣ Κ ΠΡΟΜΠΟΝΑΣΚαθηγητής Πανεπιστηmicroίου Αθηνών Γεννήθηκε το 1940 στο Φιλώτι της ΝάξουΣπουδές Πανεπιστήmicroιο Αθηνών διδάκτωρ Πανεπι-στηmicroίου Αθηνών microετεκπαί-δευση στη Γαλλία στην Εcole Pratique des Hautos Etudes Βασικά έργα Η συγγένεια Μακεδονικής και Μυκηνα-ϊκής διαλέκτου και η πρω-τοελληνική καταγωγή των

Μακεδόνων (1973) Η microυκηναϊκή εορτή Θρονοε-λητήρια (to-no-e-ke-te-ri-jo) και η επιβίωσις αυτής εις τους ιστορικούς χρόνους (1974) Σύντοmicroος Εισαγωγή εις την Μυκηναϊκήν Φιλολογίαν (1977) Λεξικό της Μυκηναϊκής Ελληνικής (1978) Η microυκη-ναϊκή επική ποίηση microε βάση τα microυκηναϊκά κείmicroενα και τα οmicroηρικά έπη (1980) Ανθολογία Μυκηναϊκών Κειmicroένων (1983) Ακριτικά Α΄ (1985) Οmicroηρικά Έπη και Νεοελληνικά Δηmicroοτικά Τραγούδια Α΄ (1987) και Β΄ (1989) Ελληνική επική ποίηση από τα microυκηναϊκά χρόνια ως σήmicroερα (1990) Κοινά γλωσσικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στη Νέα Ελληνική αmicroάρτυρα στην αττική πεζογραφία (2000) Έχει δηmicroοσιεύσει περίπου 150 microελέτες και άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και σε Πρακτικά πανελλη-νίων και διεθνών συνεδρίων Υπό έκδοση α) Κοινά γλωσσικά στιχουργικά και θεmicroατικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στα Νεοελληνικά Δηmicroοτικά τραγού-δια και β) Τοπωνυmicroικό Λεξικό των νήσων του Αιγαίου (έργο ζωής 1960ndash )

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣΓεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1945 Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών όπου έγινε διδάκτωρ και υφηγητής ndashάmicroισθος επίκουρος καθηγη-τής Ασκεί την ιδιότητα του παθολόγου ndash ογκολόγου και τα τελευταία 22 χρόνια είναι διευθυντής νοσοκοmicroείου 20 από τα οποία στο Νοσοκο-microείο laquoO Άγιος Σάββαςraquo Δραστηριοποιείται επίσης στο χώρο των επιστηmicroονι-

κών εταιρειών και του ιατρικού τύπου Παράλληλα microε την ιατρική ασχολείται και microε την ιστορία τη λαογραφία και τον πολιτισmicroό της ιατρικής καθώς και την πεζογραφία Ήδη από έγκυρους εκδοτικούς οίκους κυκλοφορούν 55 βιβλία του ελληνικά και ξενόγλωσσα 36 από τα οποία κινούνται στον χώρο του πολιτισmicroού της ιατρικής Η εκδοτική και η γενικότερη πολιτιστική δραστηριό-τητά του έχουν ευρύτατα αναγνωρισθεί και σχολι-ασθεί microε περισσότερα από 750 κριτικά σηmicroειώmicroατα και άρθρα από διακεκριmicroένους πανεπιστηmicroιακούς του χώρου των ανθρωπιστικών σπουδών από κριτι-κούς και από λογοτέχνες Για τα βιβλία του ο Γεράσιmicroος Ρηγάτος έχει βρα-βευθεί από την Ακαδηmicroία Αθηνών microε βραβείο Α΄ τάξεως (1989) από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτε-χνών (Έπαινος Μάρκου Αυγέρη 1994) και από διά-φορα λογοτεχνικά και άλλα σωmicroατεία

Επίσης έχει τιmicroηθεί microε ειδική εκδήλωση από τον Τοmicroέα Ανθρωπιστικών Σπουδών του Παιδαγωγικού Τmicroήmicroατος του Πανεπιστήmicroιου Αθηνών (1996) microε υποτροφία από το Τmicroήmicroα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστήmicroιου Princeton (1998) και microε ειδικά αφι-ερώmicroατα σε εφηmicroερίδες και τα περιοδικά laquoΈρευναraquo 1996 και Οmicroπρέλαraquo 2005

ΜΙΧΑΗΛ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥΓεννήθηκε στην Πάτρα το 1912 Σπούδασε στη Φιλοσο-φική Σχολή του Πανεπιστη-microίου Αθηνών στη Σορβόννη και στο Collegravege de France Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσ-σαλονίκης (1939) Docteur degraves-Lettres (doctorat drsquo Etat 1956)Αφού δίδαξε σε ιδιωτικό σχολείο εργάσθηκε ως ερευνητής στο Επιστηmicroονικό

Ίδρυmicroα Ερευνών της Γαλλίας (CNRS 1951-1954) και ως διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Μικρασιατι-κών Σπουδών (1954-1959) Το 1959 εκλέχθηκε και το 1960 διορίσθηκε τακτικός καθηγητής της Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήmicroιο Θεσσαλονίκης θέση από την οποία αποmicroακρύνθηκε το 1967 από τη Δικτα-τορία και στην οποία επανήλθε το 1974 Από το 1970 έως το 1975 δίδαξε στο Πανεπιστήmicroιο Lyon II Συνταξιοδοτήθηκε το 1979Μέλος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1983-) και της Accademia Nazionale dei Lincei (1988-) Αντεπι-

στέλλον microέλος της Accademia Pontaniana Νεαπό-λεως (1989-) και της Acadeacutemie des Iscriptions et Belles-Lettres (1991-)Διετέλεσε Κοσmicroήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσσαλονίκης (1965-1966) Αντι-πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (1964-1967) Πρόεδρος της Association Lyonnaise drsquo Etudes Anciennes (1974) Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ιστορικών Επιστηmicroών (1978-1985) microέλος της Διεθνούς Επιτροπής Ιστορι-κών Επιστηmicroών (1978-1985) ιδρυτής και διευθυντής του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος στο Εθνικό Ίδρυmicroα Ερευνών (1979-1992) microέλος του ΔΣ του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών (1992-1995) Πρόεδρος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1992) Πρόεδρος του Ιδρύmicroατος Ελληνικού Πολιτισmicroού (1993-1995) Επίσης εκ των συνδιευθυντών του δεύτερου τόmicroου της Ιστορίας της Ανθρωπότητας της UNESCO Eίναι Πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Μικρασιατικών ΣπουδώνΟι microελέτες του αφορούν στην αρχαία Ελληνική Ιστο-ρία και εν microέρει στη νεότερηΈχει δηmicroοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και ξένα επι-στηmicroονικά περιοδικά και σε συλλογικά έργα έχει παρουσιάσει ανακοινώσεις σε Ακαδηmicroίες έχει συνεργασθεί microε πολλά εκτενή κεφάλαια στην Ιστο-ρία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών Επιλογή microονογραφιών Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν τουρκοκρατίαν (1715-1821) (στη σειρά Texte und Forschungen zur Byzantinisch-Neugrichischen Philologie αρ 33) Αθήνα 1939 Σελ 394 Βραβείο της Ακαδη-microίας Αθηνών (1940) Ανατυπώσεις από τις εκδόσεις

ldquoΕρmicroήςrdquoLa migration grecque en Ionie (Centre drsquo Etudes drsquo Asie Mineure Ionie 1) Αθήνα 1958 Σελ 568Peuples preacutehelleacuteniques drsquo origine indo-europeacuteenne Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1977 Σελ 350Les Proto-grecs Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1980 Σελ 286The Polis-State Definition and Origin (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 4) Αθήνα 1989 Σελ 510 Σε ελληνική microετάφραση Πόλις ένας τύπος αρχαίου ελληνικού κράτους Μορ-φωτικό Ίδρυmicroα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 1999Between Memory and Oblivion The Transmission of Early Greek Historical Traditions (στη σειρά Μελε-τήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαι-ότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 12) Αθήνα 1990 Σελ 267Η Αθηναϊκή δηmicroοκρατία Πανεπιστηmicroακές Εκδόσεις Κρήτης Ηράκλειο 1999 2000 2004 Σελ 661Les ethnegrave grecs agrave lrsquo acircge du Bronze (υπό έκδοση στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroα-ϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών)Συντονιστής των συλλογικών έργων--Μακεδονία Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1982-- Ποικίλα (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 10) Αθήνα 1990--Colloque international ldquoDeacutemocratie atheacutenienne et Culturerdquo organiseacute par lrsquo Acadeacutemie drsquo Athegravenes en cοopeacuteration avec lrsquo UNESCO 1992 1995-- UNESCO History of Mankind Histoire du deacuteveloppement scientifique et culturel de lrsquo

Humaniteacute τοmicro ΙΙ (συνεκδότης) 1996Διακρίσεις (κατά χρονολογική σειρά) Άρχων Μέγας Ιεροmicroνήmicroων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλη-σίας Παράσηmicroο του Αγίου Μάρκου του Πατριαρχείου Ιεροσολύmicroων Ταξιάρχης Ordine al Merito della Repubblica Italiana Ιππότης Leacutegion drsquo honneur

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΣΑΜΨΩΝAρχαιολόγος καθηγητής στο Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπου-δών του Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου διδάσκει προϊστο-ρική Αρχαιολογία της Μεσο-γείου και αρχαιολογία της Προκολοmicroβιανής Αmicroερικής και της Ασίας Σπούδασε στο Πανεπιστή-

microιο Αθηνών από όπου έλαβε το διδακτορικό του και έκανε microεταδιδακτορικές σπουδές στην Αγγλία microε αντικείmicroενο την Περιβαλλοντική Αρχαιολογία Ειδικεύεται στη microελέτη της Μεσολιθικής και Νεολι-θικής περιόδου και διενεργεί ανασκαφές στον νεολι-θικό οικισmicroό της Φτελιάς Μυκόνου στον microεσολιθικό οικισmicroό της Κύθνου και στο προϊστορικό σπήλαιο Σαρακηνού Βοιωτίας ενώ διενεργεί επιφανειακές έρευνες σε ερηmicroονησίδες του Νοτίου Αιγαίου Είναι microέλος επιστηmicroονικών σωmicroατείων και έχει συγγράψει 23 βιβλία και 160 άρθρα

ΠΕΓΚΥ ΣΩΤΗΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥΓεννήθηκε και ζει στην Αθήνα Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστή-

microιο Αθηνών και στο Πανεπι-στήmicroιο McGill του Μόντρεαλ Έχει ειδικευθεί στην προ-ϊστορική αρχαιολογία των Κυκλάδων και έχει δηmicroοσιεύ-σει πολλά σχετικά άρθρα και microελετήmicroατα Η διδακτορική της διατριβή microε τίτλο Ακρω-τήρι Θήρας Η Νεολιθική και η Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού επί τη βάσει της κεραmicroεικής εκδόθηκε το 1999 από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία της οποίας είναι microέλος Η δεύτερη microονογραφία της microε τίτλο Ο laquoΘησαυρός της Κέρουraquo Μύθος ή πραγmicroατικότητα Αναζητώντας τα χαmicroένα κοmicromicroάτια ενός αινιγmicroατικού συνόλου εκδό-θηκε το 2005 από το Ίδρυmicroα ΝΠ Γουλανδρή ndash Μου-σείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα σε συνεργασία microε το J Paul Getty Museum στο Λος Άντζελες και το Cycladic Art Foundation στην Νέα Υόρκη Έχει διατελέσει επί σειρά ετών επιστηmicroονική συνερ-γάτις της ανασκαφής στο Ακρωτήρι της Θήρας και έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορες άλλες ανασκαφές στις Κυκλάδες και στην Κύπρο Έχει εργαστεί στην ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και σε άλλες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισmicroού Σήmicroερα είναι επιmicroελήτρια της Κυκλαδικής Συλλογής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Θ Π ΤΑΣΙΟΣΚαθηγητής του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου Μέλος της Ακαδηmicroίας Επι-στηmicroών του Τουρίνου επίτι-microος καθηγητής του Πανεπι-στηmicroίου της Λιέγης και του Δηmicroοκρίτειου Πανεπιστη-microίου Επίτιmicroος Πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εται-ρίας καθώς και της διεθνούς Ενώσεως ΣκυροδέmicroατοςΟ Θ Π Τάσιος είναι ιδρυ-τικό microέλος και Πρόεδρος

της Ελληνικής Εταιρίας για την Μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και συνοργανωτής πέντε εκθέσεων για την αρχαιοελληνική Τεχνολογία στην Ελλάδα και στο ΕξωτερικόΕξ άλλου ο ΘΠ Τάσιος έχει συγγράψει 350 επι-στηmicroονικές δηmicroοσιεύσεις και 30 βιβλία σε διάφορες γλώσσες σε θέmicroατα Μηχανικής Εδαφοmicroηχανικής Αντισεισmicroικής Τεχνολογίας Φιλοσοφίας και Γλώσσας

ΧΡΙΣΤΙΝΑ Α ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥΓεννήθηκε στην Κύπρο όπου αποφοίτησε από το Γυmicroνάσιο της Κυρήνειας Συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Ελλάδα στα Πανεπι-στήmicroια Θεσσαλονίκης και Αθηνών Η διδακτορική της διατριβή

διαπραγmicroατεύεται τις προϊστορικές τοιχογραφίες της Δυτικής Οικίας του Ακρωτηρίου της Θήρας Έχει συγγράψει πολλά άρθρα και microελέτες για τις προϊστο-ρικές τοιχογραφίες της Θήρας τις αρχαιότητες της Άνδρου και της Σίφνου Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην ΚΑ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων όπου ασκεί ποικίλο αρχαιολογικό έργο (ανασκαφές επι-φανειακές έρευνες επανεκθέσεις κλπ) Κύριο πεδίο της έρευνάς της είναι εκτός των προ-ϊστορικών τοιχογραφιών η αρχαία κληρονοmicroιά της Άνδρου Με τις περιοδείες της έχει εντοπίσει σηmicroα-ντικές αρχαιότητες που έχει ανακοινώσει σε συνέ-δρια ενώ ασχολείται microε την επεξεργασία της επι-στηmicroονικής δηmicroοσίευσης του υλικού αυτού Παράλληλα διευθύνει τις Ανασκαφές στο νεολιθικό οικισmicroό του Στρόφιλα και τη γεωmicroετρική ndash αρχα-ϊκή πόλη της Υψηλής Άνδρου και στην Ακρόπολη Αγίου Ανδρέα Σίφνου

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ι ΤΖΑΜΤΖΗΣΠλοίαρχος του ΕΝ παράλ-ληλα microε την καριέρα του στη θάλασσα ως αξιωmicroατικός και πλοίαρχος σε ωκεανοπόρα πλοία και microετέπειτα στη στεριά ως αρχιπλοίαρχος σε ναυτιλιακές εταιρείες ασχο-λήθηκε και microε την έρευνα και τη microελέτη της Ναυτικής microας Ιστορίας Έγραψε 14 βιβλία και δηmicroο-σίευσε για 50 περίπου χρό-νια τώρα περισσότερα από 200 άρθρα για ναυτικά

ιστορικά θέmicroατα σε εφηmicroερίδες και ναυτιλιακά περιοδικά παρουσίασε δε πολλές ανακοινώσεις και οmicroιλίες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια σχετικά microε την ελληνική ναυτική ιστορία Το βιβλίο του laquoΤα Λίmicroπερτυ και οι Έλληνεςraquo τιmicroήθηκε microε βραβείο από την Ακαδηmicroία των Αθηνών

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΩΡΑΚΗΣΓεννήθηκε στις 2251977 στο Ηράκλειο Κρήτης και αποφοίτησε από το λύκειο Κρουσώνα Ολοκλήρωσε στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών τις αρχαιολογικές του σπουδές οι οποίες συνεχίζονται στο Πανεπιστήmicroιο Κρήτης Στην Αθήνα είχε την ευκαιρία να συmicromicroετάσχει σε σηmicroαντι-κές ανασκαφές των τοπικών

Εφορειών και της Αρχαιολογικής Εταιρείας microε σηmicroα-ντικότερη εκείνη στο Ακρωτήρι της Θήρας Ως φοιτητής εργάστηκε επί microακρόν ως υπάλληλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας απασχολούmicroενος στην ανασκαφή και στο αρχείο της Θήρας Από το 2000 συmicromicromicroετέχει συστηmicroατικά στις ανασκα-φές της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διενεργούνται στις Αρχάνες από τον καθ Γ Σακελλαράκη Έλαβε επίσης microέρος στο κοινό πρόγραmicromicroα της Αρχαιο-λογικής Εταιρείας και του Πανεπιστηmicroίου της Χαϊ-δελβέργης microε στόχο τη microελέτη της κεραmicroεικής της Ζωmicroίνθου Από το 2004 είναι έκτακτος υπάλληλος της ΚΓ΄ ΕΠΚΑ Ηρακλείου και συmicromicroετέχει στην διε-ξαγωγή σωστικών ανασκαφών στην Κνωσσό στις

Αρχάνες και στον microινωικό λιmicroενικό οικισmicroό στον Πόρο-Κατσαmicroπά Ηρακλείου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣΕίναι καθηγητής στο Τmicroήmicroα Γεωλογίας του Πανεπιστη-microίου Πατρών Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε γεωλογία και ωκεανογραφία στα Πανεπιστήmicroια Αθηνών και Ουαλίας Διετέλεσε πρό-εδρος του Τmicroήmicroατος Γεω-λογίας του Πανεπιστηmicroίου Πατρών κατά το διάστηmicroα 1993-1997 και 2001-2005 Έχει συγγράψει πάνω από 60

εργασίες σε διεθνή περιοδικά γύρω από θέmicroατα ωκε-ανογραφίας της Ανατολικής Μεσογείου Την τελευ-ταία 10ετία η έρευνά του επικεντρώνεται σε θέmicroατα γεωαρχαιολογίας που αφορούν α) στον εντοπισmicroό υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων και ναυαγίων (κόλπος Ναυαρίνου Αλεξάνδρεια Αιγύπτου ναυάγιο Δοκού) και β) στις microεταβολές των κλιmicroατικών συνθηκών και της στάθmicroης της θάλασσας και στην επίδρασή τους στις ανθρώπινες δραστηριότη-τες στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο

ΜΑΡΙΑ ΧΑΛΟΓΛΟΥΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης Σπούδασε Αγγλική

Λογοτεχνία στο Αmicroερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλο-νίκης και συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Αγγλία στα πανεπιστήmicroια του Durham και του Bristol Η microεταπτυχιακή της εργασία διαπραγmicroατεύ-εται την εικονογραφία του ταύρου σε διάφορα microέσα (τοιχογραφίες ρυτά σφραγιδογλυφία) από τη Νεοα-νακτορική Κνωσό Ασχολείται κυρίως microε τη Μινωική αρχαιολογία της κεντρικής Κρήτης και η πρόσφατη έρευνα της περιλαmicroβάνει θρησκειολογικά και κοι-νωνικά ζητήmicroατα του Μινωικού και του Μυκηναϊκού κόσmicroου κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία Έχει λάβει microέρος σε σειρά ανασκαφών τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑAtkinson TD Bosanquet RC etal 1904 The Excavations at Phylakopi in Melos The Society for the Promotion of Hellenic Studies Suppl Paper no4 (London 1904)Axel W Persson New Tombs at Dendra near Midea Lund 1942 Barber RLN 1994 Οι Κυκλάδες στην Εποχή του Χαλκού Εmicroπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑθήναBasch L Le Musee imaginaire de la Marine Antique Athenes 1987Bass G (ed) A History of Seafaring London 1972Bass GF 1967 Cape Gelidonia A Bronze Age shiwreck Transactions of the American Philosophical Society 578 PhiladelphiaBetancourt Ph The History of Minoan Pottery (1985) Princeton (microτφρ στα ελληνικά Ινστιτούτο του Βιβλίου εκδ Καρδαmicroίτσα)Blegen CW Prosymna the Helladic Settlement Preceding the Argive Heraeum Cambridge Mass 1937Blegen C - Rawson M The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia (τ Ι) The Buildings and their Contents Princeton 1966Boardman J The Greeks Overseas London 1980Broodbank C 2000 An Island Archaeology of the Early Cyclades Cambridge University Press CambridgeBurkert W 1993 Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (microτφρ Μπεζαντάκος ΝΠ και Αβαγιανού Α) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαCasson L Ships and Seamanship in the Ancient World Princeton University Press 1971Cadogan G Palaces of Minoan Crete (1976) BristolDickinson O 1994 The Aegean Bronze Age Cambridge University PressDoumas Ch 1977 Early Bronze Age Burial Habits in the Cyclades (SIMA vol 48) Paul Astroumlms Foumlrlag GoumlteborgEvans A The Palace of Minos at Knossos I-IV (1921-36) London

Evans JD - Renfrew C 1968 Excavations at Saliagos near Antiparos (BSA supplementary volume no 5) The British School of Archaeology at Athens Thames and Hudson LondonEvely D (ed) 1999 Τοιχογραφία ένα διαβατήριο για το παρελθόν Η Μινωική Κρήτη microε τη microατιά του Mark Cameron (Αθήνα)Furumark A The Mycenaean Pottery Analysis and Classification Stockholm 1941Garnsey P Hopkins K Whittaker CR (eds) Trade and Ancient Economy London 1983Graeve M-C de The ships of the Ancient Near East Leuven 1981Graham JW The Palaces of Crete (1969) Princeton New JerseyHagg R (ed) The Function of the Minoan Villas Proceedings of the Seventh International Symposium at the Swedish Institute at Athens (1997) StockholmHagg R and Marinatos N (eds) The Function of the Minoan Palaces Proceedings of the Fourth International Symposium at the Swedish Institute at Athens 10-16 June 1984 (1987) StockholmHalstead P και Barrett JC (επιmicro) 2004 Food Cuisine and Society in Prehistoric Greece Oxford Oxbow BooksHeurtley WA Prehistoric Macedonia Cambridge 1939Hood S 1981 Excavations in Chios 1938-1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala I Oxford BSA supp 15Hood S Η τέχνη στην προϊστορική Ελλάδα (microτφρ Μ Παντελίδου amp Θ Ξένος) εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1993Hutchinson R Prehistoric Crete (Penguin Books) Harmondsworth 1962Immerwahr S Aegean Painting in the Bronze Age Pennsylvania and London The Pennsylvania State University 1990Karo G Schachtgraber von Mykenae Munchen 193033Laffineur R and Hagg R (eds) 2001 Potnia Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22) Liege Universiteacute de

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΩΝ ΕΚΔΟΤΩΝ

Οι ραγδαίες πολιτικές οικονοmicroικές κοινωνικές και τεχνολογικές αλλαγές των τελευταίων δεκαετιών του 20ου αιώνα ιδίως οι τάσεις προς στενότερη ευρωπαϊκή ενοποίηση και η συντελούmicroενη παγκοσmicroιοποίηση των αγορών αλλά και των τάσεων και νοοτροπιών δηmicroιουργούν ένα νέο σκηνικό όπου τα όρια του εθνικού κράτους γίνονται δυσδιάκριτα και οι επικοινωνίες λαών και ατόmicroων ευκολότερες και συχνότερες Την ίδια στιγmicroή η σχεδόν καθολική επικράτηση της οικονοmicroίας της αγοράς και σε microικρότερο βαθmicroό της δηmicroοκρα-τίας ως πολιτικού συστήmicroατος δηmicroιουργούν microια εικόνα οmicroογενοποίησης πολιτικών οικονοmicroικών και κοινωνικών προτύπων Στις συνθήκες αυτές έγινε και η σχετική συζήτηση για το laquoτέλος της ιστορίαςraquo Αφού ένα συγκεκριmicroένο πολιτικό και οικονοmicroικό πρότυπο καθιερώθηκε παγκόσmicroια η ιστορία ως πεδίο εναλλακτικών προτάσεων φαινόταν να τελείωσε Αλλά και ο καθηmicroερινός τρόπος ζωής microε την έmicroφαση στην κατανάλωση και την ατελεύτητη προσπάθεια συγκέντρωσης οικονοmicroικών microέσων έδειχνε να συmicroβάλλει προς την κατεύθυνση αυτή καθώς υποτίθεται ότι διαmicroόρ-φωνε ένα παγκόσmicroιο τύπο οικονοmicroικού ανθρώπου microε παρεmicroφερείς προτιmicroήσεις Η εκδοχή αυτή αποδείχθηκε απλουστευτική Παράλληλα και ταυτόχρονα microε τις τάσεις αυτές σηmicroειώθηκε στο τέλος του 20ου και στις αρχές του 21ου αιώνα αυξηmicroένο ενδιαφέρον για θέmicroατα εθνικής και πολιτισmicroικής ταυτότητας και εκδηλώθηκε έντονα η ανάγκη ανακάλυψης του παρελθόντος microε το βλέmicromicroα όmicroως στραmicromicroένο στο παρόν και το microέλλον Οι κοινωνίες αναζήτησαν τρόπους προσέγγισης πολιτικών και κοινωνικών ζητηmicroάτων microέσω της προσφυγής σε παρελθόν Ιδίως στην Ευρώπη τα έθνη της ηπείρου microας αναζητούν τον τρόπο microε τον οποίο θα συνυπάρξουν σε microια ένωση χωρίς να απωλέσουν ιδιαίτερα εθνικά-πολιτισmicroικά χαρακτηριστικά Ανάλογες τάσεις σηmicroειώνονται σε όλο τον πλανήτη σε σχέση microε την παγκοσmicroιοποίηση και τον επιθυmicroητό τρόπο ένταξης στην παγκόσmicroια κοινωνία χωρίς αυτή να σηmicroαίνει την απώλεια ιδιαίτερων εθνικών χαρακτηριστικών ή την παραίτηση από τη δυνατότητα ανεξάρτητης διαχείρισης των εθνικών υποθέσεων Στη χώρα microας το κοινωνικό ενδιαφέρον για την ιστορία αναδείχθηκε έντονα τα τελευταία χρόνια Οι εκδόσεις Δοmicroή δεν microπορούσαν παρά να ανταποκριθούν στην ανάγκη αυτή microε την παρούσα 16τοmicroη έκδοση της Ιστορίας των Ελλή-νων η οποία φιλοδοξεί να προσφέρει microια συνολική εικόνα της ιστορικής πορείας τους ελληνικού έθνους από τους Προϊστορικούς Χρόνους έως σήmicroεραΑποτελεί προϊόν συλλογικής προσπάθειας συντεταγmicroένη από δεκάδες ειδικούς επιστήmicroονες και ιστορικούς ενσω-microατώνει τις πιο πρόσφατες ιστοριογραφικές τάσεις αλλά είναι γραmicromicroένη σε γλώσσα απλή και εύληπτη αποφεύγο-ντας τις ακραίες γλωσσικές microορφές Ταυτόχρονα προσπαθεί να συνταιριάξει αρmicroονικά σε ένα λειτουργικό σύνολο

κείmicroενο και εικόνα σε microια προσπάθεια να απευθυνθεί σε ευρύ κοινό που αποτελούν γενικοί αναγνώστες αλλά και ειδικοί επιστήmicroονες εκπαιδευτικοί αλλά και οι νεώτερες γενιές microαθητές και φοιτητές οι οποίοι microε το συνδυασmicroό κειmicroένου και εικόνας θα εξοικειωθούν ανετότερα microε το παρελθόν Πιστεύουmicroε ότι η Ιστορία των Ελλήνων που κρατάτε στα χέρια σας θα συmicroβάλει στην ιστορική microας αυτογνωσία και θα αποτελέσει για πολλά χρόνια έργο αναφοράς

Οι εκδότεςΗλίας Μανιατέας - Ιωάννης Τεγόπουλος

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Σκοπός της ιστορίας είναι η επισκόπηση η ανασύνθεση και η ερmicroηνεία microε αmicroεροληψία και πληρότητα γεγονότων και καταστάσεων που πραγmicroατοποιήθηκαν διαδοχικά στο παρελθόν κατά χρονολογική σειρά από έναν λαό microία κοινωνία microία πόλη αλλά και στο πλαίσιο της επιστήmicroης των θεσmicroών της γλώσσας κοκ Η επιστήmicroη της ιστορίας είναι ελληνική επινόηση Ο τίτλος Ιστορίαι ή Γενεηλογίαι ή Ηρωολογία χρησιmicroοποιήθηκε από τον λογογράφο Εκαταίο Ηγησάνδρου Μιλήσιο (520 πΧ()-476 πΧ) η επίδρασή του οποίου στον πατέρα της Ιστο-ρίας Ηρόδοτο (480 πΧ-420 πΧ) είναι αναmicroφισβήτητη Ο Εκαταίος ταξίδεψε στη Μεσόγειο και στον Εύξεινο Από τις ακτές ndashαπrsquo όπου ξεκινά η περιγραφή τουndash προχώρησε στο εσωτερικό των χωρών Σκυθία Περσία Ινδία Αίγυπτος Λιβύη Κατέγραφε τα ήθη και τα έθιmicroα των λαών που συναντούσε δίνοντας παράλληλα πληροφορίες για τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής (Περιήγησις ή Γης περίοδος) Τα ίχνη του πολυταξιδεmicroένου Εκαταίου ακόmicroα του αρχαιότερου Σκύλακα από τα Καρύανδα του Ευθυmicroένη από τη Μασσαλία και άλλων λογογράφων ακολούθησε ο Ηρόδοτος ο αρχαιότερος Έλληνας ιστοριογράφος ο οποίος στην αρχή των εννέα βιβλίων του παραθέτει το γνωστό προοίmicroιο laquoΗροδότου Αλικαρνησσέος Ιστορίης απόδεξις ήδε ως microήτε τα γενόmicroενα εξ ανθρώπων τω χρόνω εξίτηλα γένηται microήτε έργα microεγάλα τε και θωmicroαστά τα microεν Έλλησι τα δε βαρβάροισι αποδεχθέντα άκλεα γένηται τα τε άλλα και διrsquo ήν αιτίην επολέ-microησαν αλλήλοισιraquo που σηmicroαίνει ότι εκθέτει την ιστορία του για να microην ξεθωριάσουν microε τα χρόνια και σβήσουν άδοξα τα microεγάλα και θαυmicroαστά έργα που έγιναν από Έλληνες και βαρβάρους Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται για την αιτία που πολέmicroησαν microεταξύ τους Έλληνες και βάρβαροι Ο Ηρόδοτος για τη συγγραφή του εφαρmicroόζει την παρατήρηση (όψις αυτοψία) την κρίση του (γνώmicroη) την αναζήτηση (ιστορίη) και χρησιmicroοποιεί ως αδιάψευστη πηγή την τοπική παράδοση που πρέπει να γίνεται δεκτή σύmicroφωνα microε αυτόν χωρίς κριτική θεώρηση Έτσι στην ιστορία του εισχωρεί το microυθώδες Τα κριτήρια για τη συγγραφή τροποποιούνται microε τον Θουκυδίδη (460-411() πΧ) Ο Θουκυδίδης απορρίπτει τους microύθους των τοπικών παραδόσεων και δεν αναφέρεται σε χρησmicroούς και σε θαύmicroαταhellip Περιορίζεται στη συλλογή ιστορικών πληροφοριών και στην καθαρή εξιστόρηση των γεγονότων τα τοποθετεί στον χρόνο εξετάζει την αιτιακή τους συνάφεια και εισάγει την ιστορική κρίση την οποία προσπαθεί να συγκροτήσει αmicroερόληπτα κατά το δυνατόν ανεπηρέαστη από αξίες προκαταλήψεις και συmicroφέροντα laquoΤα πραγmicroατικά γεγονότα του πολέmicroου αυτού (του Πελοποννησιακού) ndashγράφειndash θεώρησα καθήκον microου να τα περιγράψω όχι όπως τα microάθαινα από τον πρώτο τυχόντα ούτε όπως microου άρεσε () Και η διασταύρωση των πληροφοριών περί εκάστου ήταν επίπονηhellipraquo (Βιβλ Α 20-21) Με τον Θουκυδίδη ο οποίος διακρίνει microε κοπιαστική συνειδητή προσπάθεια το πραγmicroατικό από το φανταστικό γεγονός θεmicroελιώνεται η επιστήmicroη της ιστορίας Βεβαίως η microέθοδος του Θουκυδίδη δεν εφαρmicroόστηκε πλήρως από τους διαδόχους του Γιrsquo αυτό παρατηρεί ο Πλούταρχος laquoΗ δε των πράξεων και των βίων ηλικιώτης ιστορία (η σύγχρονη ιστορία) τα microεν φθόνοις και δυσmicroενείαις τα δε χαριζόmicroενη και κολακεύουσα λυmicroαίνηται και διαστρέφη την αλήθειανraquo (Πλουτ Περικλής 1316) Και για αυτό παραθέτει ο Λουκανός διανοούmicroενος του 125-194 microΧ τις ιδιότητες του ιδανικού ιστοριογράφου που δεν χαρίζεται που δεν κολακεύει και που δεν διαστρέφει την αλήθεια Αυτός πρέπει να είναι laquoάφοβος ndashγράφειndash αδέκαστος ελεύθερος φίλος της παρ-ρησίαςhellip να λέει όπως ο κωmicroικός Αριστοφάνης τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη χωρίς να επηρεάζεται από microίσος laquomicroισείraquo από φιλία laquoουδέ φιλίαraquo χωρίς να φείδεται ή να χαρίζεται ή να ντρέπεται ή να αισθάνεται δύσκολα να είναι ίσος δικαστής laquoεύνους άπασινraquo microε

καλή διάθεση για όλους που να microην απονέmicroει και καταλογίζει στο ένα από τα δύο αντιmicroαχόmicroενα microέρη περισσότερο απrsquo ότι πρέπειraquo (Λουκανού Πώς δει ιστορίαν συγγράφειν 39-41) Το πρόβληmicroα της ιστορικής αλήθειας είχε τεθεί από την αρχαιότητα Η ιστορική microνήmicroη έλεγαν microας προστατεύει από τη λήθη και το laquomicroή λήθονraquo (α-λησmicroόνητο) ονοmicroάζεται laquoα-ληθέςraquo (laquoΑληθές το microη λήθονraquo Ηράκλειτος) Η ιστορία όmicroως γράφεται κατά κανόνα από τους νικητές που στρεβλώνουν για λόγους προπαγάνδας και πολιτικής σκοπιmicroότητας την ιστορική αλήθεια Σε αυτό βοηθά η ίδια η α-λήθεια που την φτιάχνει κανείς όπως ακριβώς φτιάχνει το ψέmicroαhellip (Οδ Ελύτης Μαρία Νεφέλη) Και τι κερδίζουν όσοι λένε ψέmicroατα Ρωτούσαν microερικοί τον Αριστοτέλη σύmicroφωνα microε τον Διογένη Λαέρτιο laquoόταν λένε την αλήθεια -απαντούσε ο microεγάλος Σταγειρίτης- δεν γίνονται πιστευτοίraquo [Όταν λέγωσιν αλήθειαν microη πιστεύεσθαι Αριστοτέλης στον Διογ Λαέρτιο] Το δυσκολότερο πάντως δεν είναι να βρει κάποιος αλλά να πει microιαν αλήθειαΤα microνηmicroεία λχ αγάλmicroατα αγγεία κοσmicroήmicroατα όπλα κλπ είναι άφωνα και συνεπώς δεν microπορούν να πουν ψέmicroατα

Παρόλα αυτά laquoδεν είmicroαστε ικανοί ή δεν θέλουmicroε ndashεπισηmicroαίνει ο κορυφαίος αρχαιολόγος J Boardmanndash να τα επεξεργαστούmicroε microε τους τρόπους που υποβάλλουν τα ίδια αλλά προτιmicroάmicroε τους τρόπους που υπαγορεύουν σύγχρονές microας τυπολογίες και microοντέλαraquo Η παρατήρηση είναι σηmicroαντική αφού εκτός από το πρόβληmicroα που συνιστούν η ιδεολογία και οι αξίες επισηmicroαίνει και τη στρεβλωτική πολλές φορές επίδραση της οπτικής microιας συγκεκριmicroένης εποχής που επιβάλλει τα δικά της microέτρα στην αξιολόγηση microιας άλλης microε διαφορετικό σύστηmicroα αξιών και άλλες κοινωνικές αντιλήψεις (J Boardman Οι αρχαίοι Έλληνες στην υπερπόντια εξάπλωσή τους Εκδ Καρδαmicroίτσας σ 11) Στη δεκαεξάτοmicroη Ιστορία των Ελλήνων προσπαθήσαmicroε να υπηρετήσουmicroε την ιστορική αλήθεια και να αποφύγουmicroε ιδέες υπερτίmicroησης ή υποτί-microησης προσώπων και γεγονότων Προσπαθήσαmicroε επίσης να παραmicroερίσουmicroε κατά το ανθρωπίνως δυνατόν τις προσωπικές microας πεποιθήσεις που σχετίζονται microε την ιδεολογία microας την πολιτική microας τοποθέτησηndashένταξη τη θρησκεία το φύλο κλπΗ Ιστορία των Ελλήνων microε τεκmicroηριωmicroένα άρθρα που φωτίζουν τα γεγονότα σε βάθος και από διαφορετικές οπτικές γωνίες φιλοδοξεί να προσθέσει στην ιστοριογραφία ακολουθώντας ανανεωmicroένη microεθοδολογία και εκσυγχρονισmicroένο προβληmicroατισmicroό σε microια προσπάθεια νέας θεώρησης των ιστορικών γεγονότων Είναι ένα έργο που φιλοδοξεί να υπηρετήσει πρωτίστως την ιστορική αλήθεια και γιrsquo αυτό ελπίζουmicroε ότι θα είναι έργο microε διαχρονική πνοή που θα microείνει για να αποδεικνύει τη microακροχρόνια ενότητα και συνέχεια του λαού microας και την πολυ-σήmicroαντη προσφορά του στον παγκόσmicroιο πολιτισmicroό Όλοι οι συγγραφείς σύmicroφωνα microε την παράδοση της Θουκυδίδιας πρακτικής εξετάζουν νηφάλια και σε βάθος τα γεγονότα Αποφεύγουν τους φθόνους και τις δυσmicroένειες τα ψεύτικα τα λόγια τα microεγάλα και τις κολακείες λέγο-ντας laquoτα σύκα σύκαraquo laquoτη σκάφη σκάφηraquo ώστε ο αναγνώστης να οδηγείται ανεπηρέαστα σε ασφαλή συmicroπεράσmicroατα για το παρόν και το microέλλον από το microακρινό παρελθόν που κρύβει τεράστια δύναmicroη microέσα του Αυτή είναι η συνεισφορά της Ιστορίας των Ελλήνων Το έργο αυτό είναι χρήσιmicroο για τον πολίτη τον στοχαστή τον δηmicroιουργό τον ελεύθερο τον ωραίο Έλληνα που θέλει να γνωρίζει τις ιστορικές καταβολές του και να αντιλαmicroβάνεται εναργέστερα το παρόν το εκάστοτε παρόν στον σύγχρονο κόσmicroο επωφελούmicroενος από το παρελθόν Αυτό συmicroβαίνει υποχρεωτικά διότι Αντίληψη είναι η ενεργητική ανάπλαση του παρόντος από το παρελθόν Δηλαδή ο συνδυα-σmicroός όλων των δεδοmicroένων του τώρα προς τα αποτελέσmicroατα της προηγούmicroενης εmicroπειρίας

Το δεκαεξάτοmicroο έργο συνιστά προς αυτή την κατεύθυνση ένα θετικό βοήθηmicroα ιστορίας και ανθρωπογνωσίας του Έλληνα το οποίο θα φανεί χρήσιmicroο και χρηστικό σε όλους στον δάσκαλο στον καθηγητή στον φιλίστορα κυρίως στη σπουδάζουσα νεολαία στην οποία άλλωστε το αφιερώνουmicroε Ο πρώτος τόmicroος της 16τοmicroης laquoΙστορίας των Ελλήνωνraquo αναφέρεται στην προϊστορία Ξεκινά από το φυσικό γεωγραφικό πλαίσιο Ακολουθεί η εποχή του Λίθου και του Χαλκού καθώς γίνονται εκτεταmicroένες αναφορές στον κυκλαδικό microινωικό και microυκηναϊκό πολιτισmicroόΣύmicroφωνα microε έρευνες γλωσσολόγων αρχαιολόγων και άλλων ειδικών επιστηmicroόνων διάφορα ινδοευρωπαϊκά φύλα άρχισαν να microεταναστεύ-ουν προοδευτικά κατά κύmicroατα εγκαταλείποντας την αρχική κοιτίδα τους (κεντρική Ευρώπη έως τα Ουράλια και τη Βαϊκάλη) αναζητώντας νέους τόπους από τα microακρινά νεολιθικά χρόνια (6ηndash4η χιλιετία) Μεταξύ 2200() και 1900() πΧ αρκετοί ινδοευρωπαίοι πρωτοέλληνες (πρωτοαιολικά φύλα Αρκάδες Ίωνες κά) είχαν εγκατασταθεί σε Μακεδονία Ήπειρο και βορειοδυτική Θεσσαλία Από αυτούς άλλες συmicroπαγείς οmicroάδες παρέmicroειναν στον ελληνικό βορρά και άλλες ndashκυρίως Ίωνεςndash άρχισαν σποραδικά (από το 1900() πΧ) να κινούνται νοτιότερα και να εγκαθίστανται προοδευτικά σε ανατολική Στερεά Αχαΐα Κορινθία Αττική Τροιζήναhellip ακόmicroα σε Εύβοια Κέα Κεφαλληνία κά Η τελευταία microαζική εγκατάσταση πρωτοελλήνων από βορρά προς νότο γίνεται ενδεχοmicroένως γύρω στο 1100 πΧ microε την καλούmicroενη κάθοδο των Δωριέων Οι ινδοευρωπαίοι πρωτοέλληνες που είχαν κοινή γλώσσα κοινή θρησκεία κοινά ήθη και παρόmicroοιους θεσmicroούς αναmicroείχθηκαν στον νέο τόπο εγκατάστασης microε τους αυτόχθονες Κυκλαδίτες Μινωίτες κά που είχαν αναπτύξει ένα σπουδαίο πολιτισmicroό Από τη γόνιmicroη διαρκή επαφή πρωτοελλήνωνndashΚυκλαδιτώνndashΜινωιτών κά αυτοχθόνων προέκυψε ο καθαρά ελληνικός microυκηναϊκός πολιτισmicroός που ονοmicroάστηκε έτσι από το σηmicroαντικό κέντρο της εποχής τις Μυκήνες στις οποίες είχαν εγκατασταθεί αρχικά Αχαιοί

Νίκος Βαρδιάmicroπασης

ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1947 Σπούδασε Ιατρική στο Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών (πτυχίο 1975) και παρακολούθησε microαθήmicroατα στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών (1975 ndash 1977) Αναγορεύθηκε διδά-κτωρ του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών το 1978 Ειδικεύ-τηκε στην Παθολογία Εργάστηκε στην Πανεπι-

στηmicroιακή Κλινική του Νοσοκοmicroείου ο Ευαγγελισmicroός (1982) και στο Γενικό Νοσοκοmicroείο Αεροπορίας (1984) Το 1985 εκλέχτηκε λέκτορας στη Σχολή Επιστηmicroών Υγείας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών όπου δίδαξε αυτοδύναmicroα για microια τετραετία (1985 ndash 1989) Επίσης εργάστηκε ως γιατρός στον ΕΟΦ και διετέ-λεσε τακτικό microέλος της Επιτροπής Εθνικού Συνταγο-λογίου (1988) Παράλληλα microε την διδασκαλία και τη άσκηση της ιατρικής (έως το 2000) ασχολείται από το ραδιόφωνο την τηλεόραση και τον Τύπο microε τη διαχρονική ιστορία της ελληνικής γλώσσας ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΓιατί το λέmicroε έτσιraquo Πρώτο Πρόγραmicromicroα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας 1982-1988 laquoΚάθε microέρα και microια λέξηraquo laquoΑθήνα 984raquo 1988 ndash 1991 ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΙστορία microιας λέξηςraquo

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ Τηλεόραση ΕΤ-2 1995 ndash 1997 laquoΟι λέξεις στη ζωή microαςraquo MEGA 1998 ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ Συντάκτης της Ελευθεροτυπίας από το 1990 σε θέmicroατα Γλώσσας και ΙστορίαςΣυντο-νιστής ndash Επιmicroελητής του laquoΕraquo ΙΣΤΟΡΙΚΑ Αρχισυντά-κτης του laquoΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑraquo Συντονιστής του laquoΕraquo Ιστορικά ndash Πρωτοπόροι ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ (Εκτός Ιατρικής) Στο Δηmicroοσιογρα-φικό Εργαστήρι (1994) Στην Σχολή Υποκριτικής του Κ Καζάκου (1996) (Μάθηmicroα Ελληνική γλώσσα και ιστορία) ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ Ιατρικό Ιστορικό (Εκδ laquoΗριδα-νόςraquo)Ευρύλοχος (Εκδ laquoΗριδανόςraquo) Τειρεσίας (Εκδ laquoΚέδροςraquo) Ετυmicroολογικό Αλφαβητάριο (Εκδ ΑΑ Λιβά-νη)Ιστορία microιας Λέξης (διαχρονική ιστορία της ελλη-νικής γλώσσας) Τόmicroοι Α΄ Β΄ Γ΄ Δ΄ Ε΄ (Εκδ ΑΑ Λιβάνη)

ΧΡΗΣΤΟΣ Σ ΑΓΟΥΡΙΔΗΣΓεννήθηκε στη Θεσσαλο-νίκη Σπούδασε Οικονοmicroικά και Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήmicroιο Μακεδονίας και Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστή-microιο Αθηνών Συνέχισε microεταπτυχιακές σπουδές στη Ναυτική Αρχαι-ολογία στο Πανεπιστήmicroιο της

Οξφόρδης microε υποτροφία του Ιδρύmicroατος Αλέξανδρος Σ ΩνάσηςΗ Διατριβή που εκπονεί στο Πανεπιστήmicroιο Ιωαν-

νίνων διαπραγmicroατεύεται τη Ναυτική Διάσταση του Πρωτοελλαδικού Πολιτισmicroού microε έmicroφαση στις ενά-λιες microαρτυρίες τους λιmicroένες και τη διακίνηση των πρώτων υλών στο Αιγαίο κατά την Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην Εφορεία Παλαιο-ανθρωπολογίας ndash Σπηλαιολογίας Ν Ελλάδας του Υπουργείου Πολιτισmicroού και είναι Γενικός Γραmicromicroατέας του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών ΕρευνώνΈχει διευθύνει πολλές χερσαίες και υποβρύχιες αρχαιολογικές έρευνες και έχει οργανώσει διεθνή ερευνητικά προγράmicromicroατα συνέδρια και εκθέσεις σχετικά microε διάφορες πτυχές της ναυτικής αρχαιο-λογίαςΈχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα και microελέτες σχετικά microε τη ναυσιπλοΐα και το θαλάσσιο διαmicroετακοmicroιστικό εmicroπόριο κατά την Εποχή του Χαλκού Ανάmicroεσα σε αυτά 1997 ldquoSea Routes and Navigation in the third millennium Aegeanrdquo Oxford Journal of Archaeology 161 1-24 1999 ldquoPoint Iria wreck Discovery and Excavationrdquo in Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) The Point Iria Wreck Interconnections in the Mediterranean ca1200 BC Proceedings of the International Conference Island of Spetses September 1998 Athens 1999 p 25-42 2000 ldquoSeafaring Trade and Cultural contact in the Aegean during the Early Bronze Agerdquo (IKUWA rsquo99) Germany p 101-112 2002 laquoΝαυάγια των Πώϊmicroων Βυζαντινών Χρόνων στο Σταυροδρόmicroι του Αργολικού στο Κονσολάκη-Γιαννοπούλου Ελ (επιmicro) ΕΠΑΘΛΟΝ Β΄ Πόρος 2002 (υπό εκτύπωση) 2004 laquoΕνάλια αρχαιολογική έρευνα στον Αργολικό Ερευνητική

περίοδος 2003raquo ΕΝΑΛΙΑ VIΙΙ 28-44 2005 laquoΙΕΝΑΕ 15 χρόνια υποβρυχίων ερευνών στους θαλάσσι-ους δρόmicroους του Αργολικού Από την Εποχή του Χαλκού έως το Βυζάντιοraquo Πρα-κτικά συνεδρίου ΙΕΝΑΕ 30 χρόνια υποβρύχιας έρευνας Από το Πελαγονήσι στην Κορακιά Αθήνα 2005 (υπό εκτύπωση)Ως εκπαιδευτής καταδύσεων έχει εκπαιδεύσει πολλούς νέους επιστήmicroονες στην επιστηmicroονική κατάδυση Είναι microέλος microη κυβερνητι-κών και συνδικαλιστικών οργανισmicroών

ΝΙΚΟΣ ΒΑΣΙΛΑΤΟΣ Δικηγόρος ndash Συγγραφέας Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε νοmicroικά στα Πανε-πιστήmicroια Αθηνών και Παρι-σίων (Paris I ndash Pantheon Sorbonne Έχει συγγράψει δέκα βιβλία ιστορίας και τέχνης Τα πεδία του ενδι-αφέροντός του συγκεντρώ-νονται στο φαινόmicroενο του πολέmicroου ανά τους αιώνες

και στα microέσα διεξαγωγής αυτού Κατrsquo εντολή της Ακαδηmicroίας Αθηνών συνέγραψε microελέτη για την ιστο-ρία και την αισθητική των όπλων στην Ελλάδα του 19ου αιώνα Συνεργάζεται microε το Μουσείο Μπενάκη για θέmicroατα ιστορίας των όπλων ενώ έχει συνεργασθεί και microε το Υπουργείο Εθνικής Άmicroυνας για όmicroοια θέmicroατα Έχει τεκmicroηριώσει και αναδείξει την συλλογή Σαρό-γλου του Πολεmicroικού Μουσείου Αθηνών Έχει τιmicroηθεί microε έπαινο από την Ακαδηmicroία Αθηνών για το βιβλίο

του laquoΚάστρα της Ελληνικής Γηςraquo και microε βραβεία από άλλους πολιτιστικούς οργανισmicroούς Άρθρα του έχουν δηmicroοσιευθεί στον ηmicroερήσιο και περιοδικό τύπο στην Ελλάδα και το εξωτερικό Είναι Πρόεδρος της Εφορείας των Γενικών Αρχείων του Κράτους ενώ έχει χρηmicroατίσει Πρόεδρος των Φίλων του Μουσείου Μπενάκη Πρόεδρος των Φίλων του Πολεmicroικού Μουσείου Αντιπρόεδρος του Οργανισmicroού Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων και Αντιπρόεδρος της Οmicroοσπονδίας Σωmicroατείων Φίλων των Μουσείων

ΜΑΡΙΑ ΓΚΙΩΝΗΓεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Paris I ndash Pantheon Sorbonne και Paris X ndash Nanterre Η διδα-κτορική της διατριβή microε θέmicroα ΄Το παλαιοπεριβάλλον των σπηλαίων της Ελλάδος από την Παλαιολιθική microέχρι το τέλος της Νεολιθικής Επο-χής΄ εκπονήθηκε στο Πανε-

πιστήmicroιο Αθηνών Έχει συmicromicroετάσχει σε ανασκαφές αρχαιολογικών και παλαιοντολογικών θέσεων και σε πολλά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτε-ρικό Έχει δηmicroοσιεύει microελέτες της σε ελληνικά και ξένα βιβλία και περιοδικά Τα πεδία της έρευνάς της αφορούν στον προϊστορικό άνθρωπο και στη σχέση του microε τα σπήλαια στις παλαιοπεριβαλλοντικές και ιδιαίτερα στις κλιmicroατικές microεταβολές που επέδρασαν στην εξέλιξή του και στην εφαρmicroογή των Γεωγρα-φικών Συστηmicroάτων Πληροφοριών στην αρχαιολογική

έρευνα

ΑΝΔΡΕΑΣ Γ ΛΥΡΙΝΤΖΗΣΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Κλασικό Λύκειο Χανίων Απέκτησε το πτυχίο του στην κατεύθυνση της Αρχαιολογίας και Ιστο-ρίας τη Τέχνης του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής στην Αθήνα Συνέχισε τις σπουδές του microε την από-κτηση microεταπτυχιακού τίτλου

στην αρχαιολογία στο Ινστιτούτο Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroιακού Κολεγίου του Λονδίνου Έχει λάβει microέρος σε συστηmicroατικές και σωστικές ανασκαφές αλλά και έρευνες επιφανείας ενώ έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορα συνέδρια και ηmicroερίδες Έχει εργαστεί στην ΙΓ΄ ΕΠΚΑ στο Ν Μαγνησίας καθώς και σε διά-φορα ερευνητικά προγράmicromicroατα Η διδακτορική του διατριβή πραγmicroατεύεται τη διαχείριση των υδατικών πόρων στην Κρήτη της Μέσης και Ύστερης Εποχής του Χαλκού Προς το παρόν ζει και εργάζεται στην Κρήτη

ΛΕΝΑ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ-ΜΑΝΙ-ΟΥΔΑΚΗΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Αrsquo Τοσίτσειο-Αρσάκειο Γυmicroνά-σιο Σπούδασε αρχαιολογία και απέκτησε διδακτορικό

δίπλωmicroα στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών Aπό το 1978 εργάστηκε στις Εφορείες της Ρόδου και της Πάτρας και διεξήγαγε ανασκαφικές έρευνες στην Ρόδο την Κώ και την Αχαϊα Οι επιστηmicroονικές της δηmicroοσιεύ-σεις αναφέρονται στο microινωϊκό οικισmicroό στα Τριάντα της Ρόδου και στα microυκηναϊκά νεκροταφεία της Αχα-ϊας Το θέmicroα της διδακτορικής της διατριβής είναι ο προϊστορικός οικισmicroός του Αιγίου και η πρώϊmicroη microυκηναϊκή εποχή στην ΑχαϊαΑπό το 1987 εργάζεται στην Προϊστορική Συλλογή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και από το 1998 είναι προϊσταmicroένη της Συλλογής Η επανέκθεση της Προϊστορικής Συλλογής που ολοκληρώθηκε το 20042005 και παράλληλα η ταύτιση και δηmicroοσί-ευση αρχαίων οι περιοδικές εκθέσεις και τα προ-γράmicromicroατα συνεργασίας microε άλλα ευρωπαϊκά Μουσεία και Πανεπιστήmicroια αποτελούν τα κύρια έργα της

ΧΡΗΣΤΟΣ Ι ΠΙΤΕΡΟΣΓεννήθηκε στο Αρκαδικό Ναυπλίας και αποφοίτησε από το Λύκειο ΝαυπλίουΣπούδασε Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών και Αρχαιολογία και Τέχνη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανε-πιστηmicroίου Θεσσαλονίκης Είναι αρχαιολόγος υπάλληλος του Υπουργείου Πολιτισmicroού Αρχικά υπηρέτησε για τρία χρόνια στη Θ΄ ΕΠΚΑ Θηβών όπου διενήργησε σηmicroαντικές

ανασκαφικές έρευνες στο Δήλεσι τη Λιβαδειά και τη microυκηναϊκή ακρόπολη της Καδmicroείας microε σηmicroαντικές ανασκαφικές έρευνες για το πρόβληmicroα των κατα-στροφών της microυκηναϊκής Θήβας καθώς και για τα ενεπίγραφα microυκηναϊκά σφραγίσmicroαταΣτη συνέχεια microετατέθηκε στην Αργολίδα όπου υπηρετεί στη Δ΄ ΕΠΚΑ και έχει διενεργήσει microεγάλο αριθmicroό σωστικών ανασκαφών κυρίως στο Άργος την Επίδαυρο το Ναύπλιο και την Τίρυνθα Έχει τη διεύθυνση συστηmicroατικής ανασκαφικής έρευνας στην Αρχαία Αγορά του Άργους σε συνεργασία microε τη Γαλ-λική Αρχαιολογική Σχολή Έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια και έχει δηmicroοσιεύσει πολλές και σηmicroαντικές αρχαιολογικές microελέτες Εκπονεί διδακτο-ρική διατριβή microε θέmicroα ldquoΠαmicroυκηναϊκά Σφραγίσmicroατα των Θηβώνrdquo ενώ έχει συγγράψει πολλά εκλαϊκευ-τικά άρθρα για πολιτιστικά και κυρίως αρχαιολογικά θέmicroατα στον τοπικό αλλά και στον αθηναϊκό τύποΣτην καθηmicroερνή Επτά Ηmicroέρες α) Το αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου 2ndash11ndash95 β) Το Μυκηναϊκό Άργος (31ndash5ndash98) γ) Ηραία τα εν Άργει και Ασκληπιεία Επιδαύρου (9ndash9ndash2001) ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ Η Γραmicro-microική Γραφή Β΄ αφιέρωmicroα για την Ελληνική Γλώσσα (24ndash7ndash99)Με ενέργειές του επεστράφη microυκηναϊκό σφράγισmicroα από την Τίρυνθα που επισηmicroάνθηκε σε ιδιωτική συλ-λογή της νότιας Γερmicroανίας Τα επιστηmicroονικά του ενδιαφέροντα αναφέρονται κυρίως στους ιστορι-κούς χρόνους αλλά και στην προϊστορικήndashmicroυκηναϊκή εποχή

ΛΕΥΤΕΡΗΣ Ν ΠΛΑΤΩΝΛέκτορας του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθη-νών Υπεύθυνος του Έργου Συντήρησης και Δηmicroοσίευ-σης Ευρηmicroάτων των Ανα-σκαφών Ζάκρου Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης και παρακολούθησε τις βασικές σπουδές αρχαιολογίας στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών Το 1988 πήρε το διδακτορικό του δίπλωmicroα στο Πανεπιστή-

microιο του Bristol της Αγγλίας microε θέmicroα τους laquomicroινωικούς χώρους εργασίαςraquo Κατά το διάστηmicroα 1994 - 2002 δίδαξε προϊστορική αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Κρήτης και Αιγαίου και εργάσθηκε στην ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία Το 2002 εκλέχθηκε στη βαθmicroίδα του Λέκτορα στο Τmicroήmicroα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών σε θέση που έχει ως ειδικότερο αντικεί-microενο τη microινωική αρχαιολογία Από το 1992 η Αρχαι-ολογική Εταιρεία των Αθηνών της οποίας είναι εταί-ρος του έχει αναθέσει το έργο συmicroπληρωmicroατικής συντήρησης και δηmicroοσίευσης των ευρηmicroάτων των ανασκαφών της στη microινωική Ζάκρο Έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια πάνω σε ειδικά θέmicroατα της προϊστορικής αρχαιολογίας του Αιγαίου

ΙΩΑΝΝΗΣ Κ ΠΡΟΜΠΟΝΑΣΚαθηγητής Πανεπιστηmicroίου Αθηνών Γεννήθηκε το 1940 στο Φιλώτι της ΝάξουΣπουδές Πανεπιστήmicroιο Αθηνών διδάκτωρ Πανεπι-στηmicroίου Αθηνών microετεκπαί-δευση στη Γαλλία στην Εcole Pratique des Hautos Etudes Βασικά έργα Η συγγένεια Μακεδονικής και Μυκηνα-ϊκής διαλέκτου και η πρω-τοελληνική καταγωγή των

Μακεδόνων (1973) Η microυκηναϊκή εορτή Θρονοε-λητήρια (to-no-e-ke-te-ri-jo) και η επιβίωσις αυτής εις τους ιστορικούς χρόνους (1974) Σύντοmicroος Εισαγωγή εις την Μυκηναϊκήν Φιλολογίαν (1977) Λεξικό της Μυκηναϊκής Ελληνικής (1978) Η microυκη-ναϊκή επική ποίηση microε βάση τα microυκηναϊκά κείmicroενα και τα οmicroηρικά έπη (1980) Ανθολογία Μυκηναϊκών Κειmicroένων (1983) Ακριτικά Α΄ (1985) Οmicroηρικά Έπη και Νεοελληνικά Δηmicroοτικά Τραγούδια Α΄ (1987) και Β΄ (1989) Ελληνική επική ποίηση από τα microυκηναϊκά χρόνια ως σήmicroερα (1990) Κοινά γλωσσικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στη Νέα Ελληνική αmicroάρτυρα στην αττική πεζογραφία (2000) Έχει δηmicroοσιεύσει περίπου 150 microελέτες και άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και σε Πρακτικά πανελλη-νίων και διεθνών συνεδρίων Υπό έκδοση α) Κοινά γλωσσικά στιχουργικά και θεmicroατικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στα Νεοελληνικά Δηmicroοτικά τραγού-δια και β) Τοπωνυmicroικό Λεξικό των νήσων του Αιγαίου (έργο ζωής 1960ndash )

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣΓεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1945 Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών όπου έγινε διδάκτωρ και υφηγητής ndashάmicroισθος επίκουρος καθηγη-τής Ασκεί την ιδιότητα του παθολόγου ndash ογκολόγου και τα τελευταία 22 χρόνια είναι διευθυντής νοσοκοmicroείου 20 από τα οποία στο Νοσοκο-microείο laquoO Άγιος Σάββαςraquo Δραστηριοποιείται επίσης στο χώρο των επιστηmicroονι-

κών εταιρειών και του ιατρικού τύπου Παράλληλα microε την ιατρική ασχολείται και microε την ιστορία τη λαογραφία και τον πολιτισmicroό της ιατρικής καθώς και την πεζογραφία Ήδη από έγκυρους εκδοτικούς οίκους κυκλοφορούν 55 βιβλία του ελληνικά και ξενόγλωσσα 36 από τα οποία κινούνται στον χώρο του πολιτισmicroού της ιατρικής Η εκδοτική και η γενικότερη πολιτιστική δραστηριό-τητά του έχουν ευρύτατα αναγνωρισθεί και σχολι-ασθεί microε περισσότερα από 750 κριτικά σηmicroειώmicroατα και άρθρα από διακεκριmicroένους πανεπιστηmicroιακούς του χώρου των ανθρωπιστικών σπουδών από κριτι-κούς και από λογοτέχνες Για τα βιβλία του ο Γεράσιmicroος Ρηγάτος έχει βρα-βευθεί από την Ακαδηmicroία Αθηνών microε βραβείο Α΄ τάξεως (1989) από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτε-χνών (Έπαινος Μάρκου Αυγέρη 1994) και από διά-φορα λογοτεχνικά και άλλα σωmicroατεία

Επίσης έχει τιmicroηθεί microε ειδική εκδήλωση από τον Τοmicroέα Ανθρωπιστικών Σπουδών του Παιδαγωγικού Τmicroήmicroατος του Πανεπιστήmicroιου Αθηνών (1996) microε υποτροφία από το Τmicroήmicroα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστήmicroιου Princeton (1998) και microε ειδικά αφι-ερώmicroατα σε εφηmicroερίδες και τα περιοδικά laquoΈρευναraquo 1996 και Οmicroπρέλαraquo 2005

ΜΙΧΑΗΛ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥΓεννήθηκε στην Πάτρα το 1912 Σπούδασε στη Φιλοσο-φική Σχολή του Πανεπιστη-microίου Αθηνών στη Σορβόννη και στο Collegravege de France Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσ-σαλονίκης (1939) Docteur degraves-Lettres (doctorat drsquo Etat 1956)Αφού δίδαξε σε ιδιωτικό σχολείο εργάσθηκε ως ερευνητής στο Επιστηmicroονικό

Ίδρυmicroα Ερευνών της Γαλλίας (CNRS 1951-1954) και ως διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Μικρασιατι-κών Σπουδών (1954-1959) Το 1959 εκλέχθηκε και το 1960 διορίσθηκε τακτικός καθηγητής της Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήmicroιο Θεσσαλονίκης θέση από την οποία αποmicroακρύνθηκε το 1967 από τη Δικτα-τορία και στην οποία επανήλθε το 1974 Από το 1970 έως το 1975 δίδαξε στο Πανεπιστήmicroιο Lyon II Συνταξιοδοτήθηκε το 1979Μέλος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1983-) και της Accademia Nazionale dei Lincei (1988-) Αντεπι-

στέλλον microέλος της Accademia Pontaniana Νεαπό-λεως (1989-) και της Acadeacutemie des Iscriptions et Belles-Lettres (1991-)Διετέλεσε Κοσmicroήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσσαλονίκης (1965-1966) Αντι-πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (1964-1967) Πρόεδρος της Association Lyonnaise drsquo Etudes Anciennes (1974) Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ιστορικών Επιστηmicroών (1978-1985) microέλος της Διεθνούς Επιτροπής Ιστορι-κών Επιστηmicroών (1978-1985) ιδρυτής και διευθυντής του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος στο Εθνικό Ίδρυmicroα Ερευνών (1979-1992) microέλος του ΔΣ του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών (1992-1995) Πρόεδρος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1992) Πρόεδρος του Ιδρύmicroατος Ελληνικού Πολιτισmicroού (1993-1995) Επίσης εκ των συνδιευθυντών του δεύτερου τόmicroου της Ιστορίας της Ανθρωπότητας της UNESCO Eίναι Πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Μικρασιατικών ΣπουδώνΟι microελέτες του αφορούν στην αρχαία Ελληνική Ιστο-ρία και εν microέρει στη νεότερηΈχει δηmicroοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και ξένα επι-στηmicroονικά περιοδικά και σε συλλογικά έργα έχει παρουσιάσει ανακοινώσεις σε Ακαδηmicroίες έχει συνεργασθεί microε πολλά εκτενή κεφάλαια στην Ιστο-ρία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών Επιλογή microονογραφιών Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν τουρκοκρατίαν (1715-1821) (στη σειρά Texte und Forschungen zur Byzantinisch-Neugrichischen Philologie αρ 33) Αθήνα 1939 Σελ 394 Βραβείο της Ακαδη-microίας Αθηνών (1940) Ανατυπώσεις από τις εκδόσεις

ldquoΕρmicroήςrdquoLa migration grecque en Ionie (Centre drsquo Etudes drsquo Asie Mineure Ionie 1) Αθήνα 1958 Σελ 568Peuples preacutehelleacuteniques drsquo origine indo-europeacuteenne Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1977 Σελ 350Les Proto-grecs Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1980 Σελ 286The Polis-State Definition and Origin (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 4) Αθήνα 1989 Σελ 510 Σε ελληνική microετάφραση Πόλις ένας τύπος αρχαίου ελληνικού κράτους Μορ-φωτικό Ίδρυmicroα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 1999Between Memory and Oblivion The Transmission of Early Greek Historical Traditions (στη σειρά Μελε-τήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαι-ότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 12) Αθήνα 1990 Σελ 267Η Αθηναϊκή δηmicroοκρατία Πανεπιστηmicroακές Εκδόσεις Κρήτης Ηράκλειο 1999 2000 2004 Σελ 661Les ethnegrave grecs agrave lrsquo acircge du Bronze (υπό έκδοση στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroα-ϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών)Συντονιστής των συλλογικών έργων--Μακεδονία Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1982-- Ποικίλα (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 10) Αθήνα 1990--Colloque international ldquoDeacutemocratie atheacutenienne et Culturerdquo organiseacute par lrsquo Acadeacutemie drsquo Athegravenes en cοopeacuteration avec lrsquo UNESCO 1992 1995-- UNESCO History of Mankind Histoire du deacuteveloppement scientifique et culturel de lrsquo

Humaniteacute τοmicro ΙΙ (συνεκδότης) 1996Διακρίσεις (κατά χρονολογική σειρά) Άρχων Μέγας Ιεροmicroνήmicroων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλη-σίας Παράσηmicroο του Αγίου Μάρκου του Πατριαρχείου Ιεροσολύmicroων Ταξιάρχης Ordine al Merito della Repubblica Italiana Ιππότης Leacutegion drsquo honneur

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΣΑΜΨΩΝAρχαιολόγος καθηγητής στο Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπου-δών του Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου διδάσκει προϊστο-ρική Αρχαιολογία της Μεσο-γείου και αρχαιολογία της Προκολοmicroβιανής Αmicroερικής και της Ασίας Σπούδασε στο Πανεπιστή-

microιο Αθηνών από όπου έλαβε το διδακτορικό του και έκανε microεταδιδακτορικές σπουδές στην Αγγλία microε αντικείmicroενο την Περιβαλλοντική Αρχαιολογία Ειδικεύεται στη microελέτη της Μεσολιθικής και Νεολι-θικής περιόδου και διενεργεί ανασκαφές στον νεολι-θικό οικισmicroό της Φτελιάς Μυκόνου στον microεσολιθικό οικισmicroό της Κύθνου και στο προϊστορικό σπήλαιο Σαρακηνού Βοιωτίας ενώ διενεργεί επιφανειακές έρευνες σε ερηmicroονησίδες του Νοτίου Αιγαίου Είναι microέλος επιστηmicroονικών σωmicroατείων και έχει συγγράψει 23 βιβλία και 160 άρθρα

ΠΕΓΚΥ ΣΩΤΗΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥΓεννήθηκε και ζει στην Αθήνα Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστή-

microιο Αθηνών και στο Πανεπι-στήmicroιο McGill του Μόντρεαλ Έχει ειδικευθεί στην προ-ϊστορική αρχαιολογία των Κυκλάδων και έχει δηmicroοσιεύ-σει πολλά σχετικά άρθρα και microελετήmicroατα Η διδακτορική της διατριβή microε τίτλο Ακρω-τήρι Θήρας Η Νεολιθική και η Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού επί τη βάσει της κεραmicroεικής εκδόθηκε το 1999 από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία της οποίας είναι microέλος Η δεύτερη microονογραφία της microε τίτλο Ο laquoΘησαυρός της Κέρουraquo Μύθος ή πραγmicroατικότητα Αναζητώντας τα χαmicroένα κοmicromicroάτια ενός αινιγmicroατικού συνόλου εκδό-θηκε το 2005 από το Ίδρυmicroα ΝΠ Γουλανδρή ndash Μου-σείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα σε συνεργασία microε το J Paul Getty Museum στο Λος Άντζελες και το Cycladic Art Foundation στην Νέα Υόρκη Έχει διατελέσει επί σειρά ετών επιστηmicroονική συνερ-γάτις της ανασκαφής στο Ακρωτήρι της Θήρας και έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορες άλλες ανασκαφές στις Κυκλάδες και στην Κύπρο Έχει εργαστεί στην ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και σε άλλες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισmicroού Σήmicroερα είναι επιmicroελήτρια της Κυκλαδικής Συλλογής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Θ Π ΤΑΣΙΟΣΚαθηγητής του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου Μέλος της Ακαδηmicroίας Επι-στηmicroών του Τουρίνου επίτι-microος καθηγητής του Πανεπι-στηmicroίου της Λιέγης και του Δηmicroοκρίτειου Πανεπιστη-microίου Επίτιmicroος Πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εται-ρίας καθώς και της διεθνούς Ενώσεως ΣκυροδέmicroατοςΟ Θ Π Τάσιος είναι ιδρυ-τικό microέλος και Πρόεδρος

της Ελληνικής Εταιρίας για την Μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και συνοργανωτής πέντε εκθέσεων για την αρχαιοελληνική Τεχνολογία στην Ελλάδα και στο ΕξωτερικόΕξ άλλου ο ΘΠ Τάσιος έχει συγγράψει 350 επι-στηmicroονικές δηmicroοσιεύσεις και 30 βιβλία σε διάφορες γλώσσες σε θέmicroατα Μηχανικής Εδαφοmicroηχανικής Αντισεισmicroικής Τεχνολογίας Φιλοσοφίας και Γλώσσας

ΧΡΙΣΤΙΝΑ Α ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥΓεννήθηκε στην Κύπρο όπου αποφοίτησε από το Γυmicroνάσιο της Κυρήνειας Συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Ελλάδα στα Πανεπι-στήmicroια Θεσσαλονίκης και Αθηνών Η διδακτορική της διατριβή

διαπραγmicroατεύεται τις προϊστορικές τοιχογραφίες της Δυτικής Οικίας του Ακρωτηρίου της Θήρας Έχει συγγράψει πολλά άρθρα και microελέτες για τις προϊστο-ρικές τοιχογραφίες της Θήρας τις αρχαιότητες της Άνδρου και της Σίφνου Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην ΚΑ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων όπου ασκεί ποικίλο αρχαιολογικό έργο (ανασκαφές επι-φανειακές έρευνες επανεκθέσεις κλπ) Κύριο πεδίο της έρευνάς της είναι εκτός των προ-ϊστορικών τοιχογραφιών η αρχαία κληρονοmicroιά της Άνδρου Με τις περιοδείες της έχει εντοπίσει σηmicroα-ντικές αρχαιότητες που έχει ανακοινώσει σε συνέ-δρια ενώ ασχολείται microε την επεξεργασία της επι-στηmicroονικής δηmicroοσίευσης του υλικού αυτού Παράλληλα διευθύνει τις Ανασκαφές στο νεολιθικό οικισmicroό του Στρόφιλα και τη γεωmicroετρική ndash αρχα-ϊκή πόλη της Υψηλής Άνδρου και στην Ακρόπολη Αγίου Ανδρέα Σίφνου

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ι ΤΖΑΜΤΖΗΣΠλοίαρχος του ΕΝ παράλ-ληλα microε την καριέρα του στη θάλασσα ως αξιωmicroατικός και πλοίαρχος σε ωκεανοπόρα πλοία και microετέπειτα στη στεριά ως αρχιπλοίαρχος σε ναυτιλιακές εταιρείες ασχο-λήθηκε και microε την έρευνα και τη microελέτη της Ναυτικής microας Ιστορίας Έγραψε 14 βιβλία και δηmicroο-σίευσε για 50 περίπου χρό-νια τώρα περισσότερα από 200 άρθρα για ναυτικά

ιστορικά θέmicroατα σε εφηmicroερίδες και ναυτιλιακά περιοδικά παρουσίασε δε πολλές ανακοινώσεις και οmicroιλίες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια σχετικά microε την ελληνική ναυτική ιστορία Το βιβλίο του laquoΤα Λίmicroπερτυ και οι Έλληνεςraquo τιmicroήθηκε microε βραβείο από την Ακαδηmicroία των Αθηνών

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΩΡΑΚΗΣΓεννήθηκε στις 2251977 στο Ηράκλειο Κρήτης και αποφοίτησε από το λύκειο Κρουσώνα Ολοκλήρωσε στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών τις αρχαιολογικές του σπουδές οι οποίες συνεχίζονται στο Πανεπιστήmicroιο Κρήτης Στην Αθήνα είχε την ευκαιρία να συmicromicroετάσχει σε σηmicroαντι-κές ανασκαφές των τοπικών

Εφορειών και της Αρχαιολογικής Εταιρείας microε σηmicroα-ντικότερη εκείνη στο Ακρωτήρι της Θήρας Ως φοιτητής εργάστηκε επί microακρόν ως υπάλληλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας απασχολούmicroενος στην ανασκαφή και στο αρχείο της Θήρας Από το 2000 συmicromicromicroετέχει συστηmicroατικά στις ανασκα-φές της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διενεργούνται στις Αρχάνες από τον καθ Γ Σακελλαράκη Έλαβε επίσης microέρος στο κοινό πρόγραmicromicroα της Αρχαιο-λογικής Εταιρείας και του Πανεπιστηmicroίου της Χαϊ-δελβέργης microε στόχο τη microελέτη της κεραmicroεικής της Ζωmicroίνθου Από το 2004 είναι έκτακτος υπάλληλος της ΚΓ΄ ΕΠΚΑ Ηρακλείου και συmicromicroετέχει στην διε-ξαγωγή σωστικών ανασκαφών στην Κνωσσό στις

Αρχάνες και στον microινωικό λιmicroενικό οικισmicroό στον Πόρο-Κατσαmicroπά Ηρακλείου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣΕίναι καθηγητής στο Τmicroήmicroα Γεωλογίας του Πανεπιστη-microίου Πατρών Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε γεωλογία και ωκεανογραφία στα Πανεπιστήmicroια Αθηνών και Ουαλίας Διετέλεσε πρό-εδρος του Τmicroήmicroατος Γεω-λογίας του Πανεπιστηmicroίου Πατρών κατά το διάστηmicroα 1993-1997 και 2001-2005 Έχει συγγράψει πάνω από 60

εργασίες σε διεθνή περιοδικά γύρω από θέmicroατα ωκε-ανογραφίας της Ανατολικής Μεσογείου Την τελευ-ταία 10ετία η έρευνά του επικεντρώνεται σε θέmicroατα γεωαρχαιολογίας που αφορούν α) στον εντοπισmicroό υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων και ναυαγίων (κόλπος Ναυαρίνου Αλεξάνδρεια Αιγύπτου ναυάγιο Δοκού) και β) στις microεταβολές των κλιmicroατικών συνθηκών και της στάθmicroης της θάλασσας και στην επίδρασή τους στις ανθρώπινες δραστηριότη-τες στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο

ΜΑΡΙΑ ΧΑΛΟΓΛΟΥΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης Σπούδασε Αγγλική

Λογοτεχνία στο Αmicroερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλο-νίκης και συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Αγγλία στα πανεπιστήmicroια του Durham και του Bristol Η microεταπτυχιακή της εργασία διαπραγmicroατεύ-εται την εικονογραφία του ταύρου σε διάφορα microέσα (τοιχογραφίες ρυτά σφραγιδογλυφία) από τη Νεοα-νακτορική Κνωσό Ασχολείται κυρίως microε τη Μινωική αρχαιολογία της κεντρικής Κρήτης και η πρόσφατη έρευνα της περιλαmicroβάνει θρησκειολογικά και κοι-νωνικά ζητήmicroατα του Μινωικού και του Μυκηναϊκού κόσmicroου κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία Έχει λάβει microέρος σε σειρά ανασκαφών τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑAtkinson TD Bosanquet RC etal 1904 The Excavations at Phylakopi in Melos The Society for the Promotion of Hellenic Studies Suppl Paper no4 (London 1904)Axel W Persson New Tombs at Dendra near Midea Lund 1942 Barber RLN 1994 Οι Κυκλάδες στην Εποχή του Χαλκού Εmicroπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑθήναBasch L Le Musee imaginaire de la Marine Antique Athenes 1987Bass G (ed) A History of Seafaring London 1972Bass GF 1967 Cape Gelidonia A Bronze Age shiwreck Transactions of the American Philosophical Society 578 PhiladelphiaBetancourt Ph The History of Minoan Pottery (1985) Princeton (microτφρ στα ελληνικά Ινστιτούτο του Βιβλίου εκδ Καρδαmicroίτσα)Blegen CW Prosymna the Helladic Settlement Preceding the Argive Heraeum Cambridge Mass 1937Blegen C - Rawson M The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia (τ Ι) The Buildings and their Contents Princeton 1966Boardman J The Greeks Overseas London 1980Broodbank C 2000 An Island Archaeology of the Early Cyclades Cambridge University Press CambridgeBurkert W 1993 Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (microτφρ Μπεζαντάκος ΝΠ και Αβαγιανού Α) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαCasson L Ships and Seamanship in the Ancient World Princeton University Press 1971Cadogan G Palaces of Minoan Crete (1976) BristolDickinson O 1994 The Aegean Bronze Age Cambridge University PressDoumas Ch 1977 Early Bronze Age Burial Habits in the Cyclades (SIMA vol 48) Paul Astroumlms Foumlrlag GoumlteborgEvans A The Palace of Minos at Knossos I-IV (1921-36) London

Evans JD - Renfrew C 1968 Excavations at Saliagos near Antiparos (BSA supplementary volume no 5) The British School of Archaeology at Athens Thames and Hudson LondonEvely D (ed) 1999 Τοιχογραφία ένα διαβατήριο για το παρελθόν Η Μινωική Κρήτη microε τη microατιά του Mark Cameron (Αθήνα)Furumark A The Mycenaean Pottery Analysis and Classification Stockholm 1941Garnsey P Hopkins K Whittaker CR (eds) Trade and Ancient Economy London 1983Graeve M-C de The ships of the Ancient Near East Leuven 1981Graham JW The Palaces of Crete (1969) Princeton New JerseyHagg R (ed) The Function of the Minoan Villas Proceedings of the Seventh International Symposium at the Swedish Institute at Athens (1997) StockholmHagg R and Marinatos N (eds) The Function of the Minoan Palaces Proceedings of the Fourth International Symposium at the Swedish Institute at Athens 10-16 June 1984 (1987) StockholmHalstead P και Barrett JC (επιmicro) 2004 Food Cuisine and Society in Prehistoric Greece Oxford Oxbow BooksHeurtley WA Prehistoric Macedonia Cambridge 1939Hood S 1981 Excavations in Chios 1938-1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala I Oxford BSA supp 15Hood S Η τέχνη στην προϊστορική Ελλάδα (microτφρ Μ Παντελίδου amp Θ Ξένος) εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1993Hutchinson R Prehistoric Crete (Penguin Books) Harmondsworth 1962Immerwahr S Aegean Painting in the Bronze Age Pennsylvania and London The Pennsylvania State University 1990Karo G Schachtgraber von Mykenae Munchen 193033Laffineur R and Hagg R (eds) 2001 Potnia Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22) Liege Universiteacute de

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

κείmicroενο και εικόνα σε microια προσπάθεια να απευθυνθεί σε ευρύ κοινό που αποτελούν γενικοί αναγνώστες αλλά και ειδικοί επιστήmicroονες εκπαιδευτικοί αλλά και οι νεώτερες γενιές microαθητές και φοιτητές οι οποίοι microε το συνδυασmicroό κειmicroένου και εικόνας θα εξοικειωθούν ανετότερα microε το παρελθόν Πιστεύουmicroε ότι η Ιστορία των Ελλήνων που κρατάτε στα χέρια σας θα συmicroβάλει στην ιστορική microας αυτογνωσία και θα αποτελέσει για πολλά χρόνια έργο αναφοράς

Οι εκδότεςΗλίας Μανιατέας - Ιωάννης Τεγόπουλος

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Σκοπός της ιστορίας είναι η επισκόπηση η ανασύνθεση και η ερmicroηνεία microε αmicroεροληψία και πληρότητα γεγονότων και καταστάσεων που πραγmicroατοποιήθηκαν διαδοχικά στο παρελθόν κατά χρονολογική σειρά από έναν λαό microία κοινωνία microία πόλη αλλά και στο πλαίσιο της επιστήmicroης των θεσmicroών της γλώσσας κοκ Η επιστήmicroη της ιστορίας είναι ελληνική επινόηση Ο τίτλος Ιστορίαι ή Γενεηλογίαι ή Ηρωολογία χρησιmicroοποιήθηκε από τον λογογράφο Εκαταίο Ηγησάνδρου Μιλήσιο (520 πΧ()-476 πΧ) η επίδρασή του οποίου στον πατέρα της Ιστο-ρίας Ηρόδοτο (480 πΧ-420 πΧ) είναι αναmicroφισβήτητη Ο Εκαταίος ταξίδεψε στη Μεσόγειο και στον Εύξεινο Από τις ακτές ndashαπrsquo όπου ξεκινά η περιγραφή τουndash προχώρησε στο εσωτερικό των χωρών Σκυθία Περσία Ινδία Αίγυπτος Λιβύη Κατέγραφε τα ήθη και τα έθιmicroα των λαών που συναντούσε δίνοντας παράλληλα πληροφορίες για τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής (Περιήγησις ή Γης περίοδος) Τα ίχνη του πολυταξιδεmicroένου Εκαταίου ακόmicroα του αρχαιότερου Σκύλακα από τα Καρύανδα του Ευθυmicroένη από τη Μασσαλία και άλλων λογογράφων ακολούθησε ο Ηρόδοτος ο αρχαιότερος Έλληνας ιστοριογράφος ο οποίος στην αρχή των εννέα βιβλίων του παραθέτει το γνωστό προοίmicroιο laquoΗροδότου Αλικαρνησσέος Ιστορίης απόδεξις ήδε ως microήτε τα γενόmicroενα εξ ανθρώπων τω χρόνω εξίτηλα γένηται microήτε έργα microεγάλα τε και θωmicroαστά τα microεν Έλλησι τα δε βαρβάροισι αποδεχθέντα άκλεα γένηται τα τε άλλα και διrsquo ήν αιτίην επολέ-microησαν αλλήλοισιraquo που σηmicroαίνει ότι εκθέτει την ιστορία του για να microην ξεθωριάσουν microε τα χρόνια και σβήσουν άδοξα τα microεγάλα και θαυmicroαστά έργα που έγιναν από Έλληνες και βαρβάρους Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται για την αιτία που πολέmicroησαν microεταξύ τους Έλληνες και βάρβαροι Ο Ηρόδοτος για τη συγγραφή του εφαρmicroόζει την παρατήρηση (όψις αυτοψία) την κρίση του (γνώmicroη) την αναζήτηση (ιστορίη) και χρησιmicroοποιεί ως αδιάψευστη πηγή την τοπική παράδοση που πρέπει να γίνεται δεκτή σύmicroφωνα microε αυτόν χωρίς κριτική θεώρηση Έτσι στην ιστορία του εισχωρεί το microυθώδες Τα κριτήρια για τη συγγραφή τροποποιούνται microε τον Θουκυδίδη (460-411() πΧ) Ο Θουκυδίδης απορρίπτει τους microύθους των τοπικών παραδόσεων και δεν αναφέρεται σε χρησmicroούς και σε θαύmicroαταhellip Περιορίζεται στη συλλογή ιστορικών πληροφοριών και στην καθαρή εξιστόρηση των γεγονότων τα τοποθετεί στον χρόνο εξετάζει την αιτιακή τους συνάφεια και εισάγει την ιστορική κρίση την οποία προσπαθεί να συγκροτήσει αmicroερόληπτα κατά το δυνατόν ανεπηρέαστη από αξίες προκαταλήψεις και συmicroφέροντα laquoΤα πραγmicroατικά γεγονότα του πολέmicroου αυτού (του Πελοποννησιακού) ndashγράφειndash θεώρησα καθήκον microου να τα περιγράψω όχι όπως τα microάθαινα από τον πρώτο τυχόντα ούτε όπως microου άρεσε () Και η διασταύρωση των πληροφοριών περί εκάστου ήταν επίπονηhellipraquo (Βιβλ Α 20-21) Με τον Θουκυδίδη ο οποίος διακρίνει microε κοπιαστική συνειδητή προσπάθεια το πραγmicroατικό από το φανταστικό γεγονός θεmicroελιώνεται η επιστήmicroη της ιστορίας Βεβαίως η microέθοδος του Θουκυδίδη δεν εφαρmicroόστηκε πλήρως από τους διαδόχους του Γιrsquo αυτό παρατηρεί ο Πλούταρχος laquoΗ δε των πράξεων και των βίων ηλικιώτης ιστορία (η σύγχρονη ιστορία) τα microεν φθόνοις και δυσmicroενείαις τα δε χαριζόmicroενη και κολακεύουσα λυmicroαίνηται και διαστρέφη την αλήθειανraquo (Πλουτ Περικλής 1316) Και για αυτό παραθέτει ο Λουκανός διανοούmicroενος του 125-194 microΧ τις ιδιότητες του ιδανικού ιστοριογράφου που δεν χαρίζεται που δεν κολακεύει και που δεν διαστρέφει την αλήθεια Αυτός πρέπει να είναι laquoάφοβος ndashγράφειndash αδέκαστος ελεύθερος φίλος της παρ-ρησίαςhellip να λέει όπως ο κωmicroικός Αριστοφάνης τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη χωρίς να επηρεάζεται από microίσος laquomicroισείraquo από φιλία laquoουδέ φιλίαraquo χωρίς να φείδεται ή να χαρίζεται ή να ντρέπεται ή να αισθάνεται δύσκολα να είναι ίσος δικαστής laquoεύνους άπασινraquo microε

καλή διάθεση για όλους που να microην απονέmicroει και καταλογίζει στο ένα από τα δύο αντιmicroαχόmicroενα microέρη περισσότερο απrsquo ότι πρέπειraquo (Λουκανού Πώς δει ιστορίαν συγγράφειν 39-41) Το πρόβληmicroα της ιστορικής αλήθειας είχε τεθεί από την αρχαιότητα Η ιστορική microνήmicroη έλεγαν microας προστατεύει από τη λήθη και το laquomicroή λήθονraquo (α-λησmicroόνητο) ονοmicroάζεται laquoα-ληθέςraquo (laquoΑληθές το microη λήθονraquo Ηράκλειτος) Η ιστορία όmicroως γράφεται κατά κανόνα από τους νικητές που στρεβλώνουν για λόγους προπαγάνδας και πολιτικής σκοπιmicroότητας την ιστορική αλήθεια Σε αυτό βοηθά η ίδια η α-λήθεια που την φτιάχνει κανείς όπως ακριβώς φτιάχνει το ψέmicroαhellip (Οδ Ελύτης Μαρία Νεφέλη) Και τι κερδίζουν όσοι λένε ψέmicroατα Ρωτούσαν microερικοί τον Αριστοτέλη σύmicroφωνα microε τον Διογένη Λαέρτιο laquoόταν λένε την αλήθεια -απαντούσε ο microεγάλος Σταγειρίτης- δεν γίνονται πιστευτοίraquo [Όταν λέγωσιν αλήθειαν microη πιστεύεσθαι Αριστοτέλης στον Διογ Λαέρτιο] Το δυσκολότερο πάντως δεν είναι να βρει κάποιος αλλά να πει microιαν αλήθειαΤα microνηmicroεία λχ αγάλmicroατα αγγεία κοσmicroήmicroατα όπλα κλπ είναι άφωνα και συνεπώς δεν microπορούν να πουν ψέmicroατα

Παρόλα αυτά laquoδεν είmicroαστε ικανοί ή δεν θέλουmicroε ndashεπισηmicroαίνει ο κορυφαίος αρχαιολόγος J Boardmanndash να τα επεξεργαστούmicroε microε τους τρόπους που υποβάλλουν τα ίδια αλλά προτιmicroάmicroε τους τρόπους που υπαγορεύουν σύγχρονές microας τυπολογίες και microοντέλαraquo Η παρατήρηση είναι σηmicroαντική αφού εκτός από το πρόβληmicroα που συνιστούν η ιδεολογία και οι αξίες επισηmicroαίνει και τη στρεβλωτική πολλές φορές επίδραση της οπτικής microιας συγκεκριmicroένης εποχής που επιβάλλει τα δικά της microέτρα στην αξιολόγηση microιας άλλης microε διαφορετικό σύστηmicroα αξιών και άλλες κοινωνικές αντιλήψεις (J Boardman Οι αρχαίοι Έλληνες στην υπερπόντια εξάπλωσή τους Εκδ Καρδαmicroίτσας σ 11) Στη δεκαεξάτοmicroη Ιστορία των Ελλήνων προσπαθήσαmicroε να υπηρετήσουmicroε την ιστορική αλήθεια και να αποφύγουmicroε ιδέες υπερτίmicroησης ή υποτί-microησης προσώπων και γεγονότων Προσπαθήσαmicroε επίσης να παραmicroερίσουmicroε κατά το ανθρωπίνως δυνατόν τις προσωπικές microας πεποιθήσεις που σχετίζονται microε την ιδεολογία microας την πολιτική microας τοποθέτησηndashένταξη τη θρησκεία το φύλο κλπΗ Ιστορία των Ελλήνων microε τεκmicroηριωmicroένα άρθρα που φωτίζουν τα γεγονότα σε βάθος και από διαφορετικές οπτικές γωνίες φιλοδοξεί να προσθέσει στην ιστοριογραφία ακολουθώντας ανανεωmicroένη microεθοδολογία και εκσυγχρονισmicroένο προβληmicroατισmicroό σε microια προσπάθεια νέας θεώρησης των ιστορικών γεγονότων Είναι ένα έργο που φιλοδοξεί να υπηρετήσει πρωτίστως την ιστορική αλήθεια και γιrsquo αυτό ελπίζουmicroε ότι θα είναι έργο microε διαχρονική πνοή που θα microείνει για να αποδεικνύει τη microακροχρόνια ενότητα και συνέχεια του λαού microας και την πολυ-σήmicroαντη προσφορά του στον παγκόσmicroιο πολιτισmicroό Όλοι οι συγγραφείς σύmicroφωνα microε την παράδοση της Θουκυδίδιας πρακτικής εξετάζουν νηφάλια και σε βάθος τα γεγονότα Αποφεύγουν τους φθόνους και τις δυσmicroένειες τα ψεύτικα τα λόγια τα microεγάλα και τις κολακείες λέγο-ντας laquoτα σύκα σύκαraquo laquoτη σκάφη σκάφηraquo ώστε ο αναγνώστης να οδηγείται ανεπηρέαστα σε ασφαλή συmicroπεράσmicroατα για το παρόν και το microέλλον από το microακρινό παρελθόν που κρύβει τεράστια δύναmicroη microέσα του Αυτή είναι η συνεισφορά της Ιστορίας των Ελλήνων Το έργο αυτό είναι χρήσιmicroο για τον πολίτη τον στοχαστή τον δηmicroιουργό τον ελεύθερο τον ωραίο Έλληνα που θέλει να γνωρίζει τις ιστορικές καταβολές του και να αντιλαmicroβάνεται εναργέστερα το παρόν το εκάστοτε παρόν στον σύγχρονο κόσmicroο επωφελούmicroενος από το παρελθόν Αυτό συmicroβαίνει υποχρεωτικά διότι Αντίληψη είναι η ενεργητική ανάπλαση του παρόντος από το παρελθόν Δηλαδή ο συνδυα-σmicroός όλων των δεδοmicroένων του τώρα προς τα αποτελέσmicroατα της προηγούmicroενης εmicroπειρίας

Το δεκαεξάτοmicroο έργο συνιστά προς αυτή την κατεύθυνση ένα θετικό βοήθηmicroα ιστορίας και ανθρωπογνωσίας του Έλληνα το οποίο θα φανεί χρήσιmicroο και χρηστικό σε όλους στον δάσκαλο στον καθηγητή στον φιλίστορα κυρίως στη σπουδάζουσα νεολαία στην οποία άλλωστε το αφιερώνουmicroε Ο πρώτος τόmicroος της 16τοmicroης laquoΙστορίας των Ελλήνωνraquo αναφέρεται στην προϊστορία Ξεκινά από το φυσικό γεωγραφικό πλαίσιο Ακολουθεί η εποχή του Λίθου και του Χαλκού καθώς γίνονται εκτεταmicroένες αναφορές στον κυκλαδικό microινωικό και microυκηναϊκό πολιτισmicroόΣύmicroφωνα microε έρευνες γλωσσολόγων αρχαιολόγων και άλλων ειδικών επιστηmicroόνων διάφορα ινδοευρωπαϊκά φύλα άρχισαν να microεταναστεύ-ουν προοδευτικά κατά κύmicroατα εγκαταλείποντας την αρχική κοιτίδα τους (κεντρική Ευρώπη έως τα Ουράλια και τη Βαϊκάλη) αναζητώντας νέους τόπους από τα microακρινά νεολιθικά χρόνια (6ηndash4η χιλιετία) Μεταξύ 2200() και 1900() πΧ αρκετοί ινδοευρωπαίοι πρωτοέλληνες (πρωτοαιολικά φύλα Αρκάδες Ίωνες κά) είχαν εγκατασταθεί σε Μακεδονία Ήπειρο και βορειοδυτική Θεσσαλία Από αυτούς άλλες συmicroπαγείς οmicroάδες παρέmicroειναν στον ελληνικό βορρά και άλλες ndashκυρίως Ίωνεςndash άρχισαν σποραδικά (από το 1900() πΧ) να κινούνται νοτιότερα και να εγκαθίστανται προοδευτικά σε ανατολική Στερεά Αχαΐα Κορινθία Αττική Τροιζήναhellip ακόmicroα σε Εύβοια Κέα Κεφαλληνία κά Η τελευταία microαζική εγκατάσταση πρωτοελλήνων από βορρά προς νότο γίνεται ενδεχοmicroένως γύρω στο 1100 πΧ microε την καλούmicroενη κάθοδο των Δωριέων Οι ινδοευρωπαίοι πρωτοέλληνες που είχαν κοινή γλώσσα κοινή θρησκεία κοινά ήθη και παρόmicroοιους θεσmicroούς αναmicroείχθηκαν στον νέο τόπο εγκατάστασης microε τους αυτόχθονες Κυκλαδίτες Μινωίτες κά που είχαν αναπτύξει ένα σπουδαίο πολιτισmicroό Από τη γόνιmicroη διαρκή επαφή πρωτοελλήνωνndashΚυκλαδιτώνndashΜινωιτών κά αυτοχθόνων προέκυψε ο καθαρά ελληνικός microυκηναϊκός πολιτισmicroός που ονοmicroάστηκε έτσι από το σηmicroαντικό κέντρο της εποχής τις Μυκήνες στις οποίες είχαν εγκατασταθεί αρχικά Αχαιοί

Νίκος Βαρδιάmicroπασης

ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1947 Σπούδασε Ιατρική στο Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών (πτυχίο 1975) και παρακολούθησε microαθήmicroατα στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών (1975 ndash 1977) Αναγορεύθηκε διδά-κτωρ του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών το 1978 Ειδικεύ-τηκε στην Παθολογία Εργάστηκε στην Πανεπι-

στηmicroιακή Κλινική του Νοσοκοmicroείου ο Ευαγγελισmicroός (1982) και στο Γενικό Νοσοκοmicroείο Αεροπορίας (1984) Το 1985 εκλέχτηκε λέκτορας στη Σχολή Επιστηmicroών Υγείας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών όπου δίδαξε αυτοδύναmicroα για microια τετραετία (1985 ndash 1989) Επίσης εργάστηκε ως γιατρός στον ΕΟΦ και διετέ-λεσε τακτικό microέλος της Επιτροπής Εθνικού Συνταγο-λογίου (1988) Παράλληλα microε την διδασκαλία και τη άσκηση της ιατρικής (έως το 2000) ασχολείται από το ραδιόφωνο την τηλεόραση και τον Τύπο microε τη διαχρονική ιστορία της ελληνικής γλώσσας ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΓιατί το λέmicroε έτσιraquo Πρώτο Πρόγραmicromicroα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας 1982-1988 laquoΚάθε microέρα και microια λέξηraquo laquoΑθήνα 984raquo 1988 ndash 1991 ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΙστορία microιας λέξηςraquo

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ Τηλεόραση ΕΤ-2 1995 ndash 1997 laquoΟι λέξεις στη ζωή microαςraquo MEGA 1998 ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ Συντάκτης της Ελευθεροτυπίας από το 1990 σε θέmicroατα Γλώσσας και ΙστορίαςΣυντο-νιστής ndash Επιmicroελητής του laquoΕraquo ΙΣΤΟΡΙΚΑ Αρχισυντά-κτης του laquoΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑraquo Συντονιστής του laquoΕraquo Ιστορικά ndash Πρωτοπόροι ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ (Εκτός Ιατρικής) Στο Δηmicroοσιογρα-φικό Εργαστήρι (1994) Στην Σχολή Υποκριτικής του Κ Καζάκου (1996) (Μάθηmicroα Ελληνική γλώσσα και ιστορία) ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ Ιατρικό Ιστορικό (Εκδ laquoΗριδα-νόςraquo)Ευρύλοχος (Εκδ laquoΗριδανόςraquo) Τειρεσίας (Εκδ laquoΚέδροςraquo) Ετυmicroολογικό Αλφαβητάριο (Εκδ ΑΑ Λιβά-νη)Ιστορία microιας Λέξης (διαχρονική ιστορία της ελλη-νικής γλώσσας) Τόmicroοι Α΄ Β΄ Γ΄ Δ΄ Ε΄ (Εκδ ΑΑ Λιβάνη)

ΧΡΗΣΤΟΣ Σ ΑΓΟΥΡΙΔΗΣΓεννήθηκε στη Θεσσαλο-νίκη Σπούδασε Οικονοmicroικά και Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήmicroιο Μακεδονίας και Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστή-microιο Αθηνών Συνέχισε microεταπτυχιακές σπουδές στη Ναυτική Αρχαι-ολογία στο Πανεπιστήmicroιο της

Οξφόρδης microε υποτροφία του Ιδρύmicroατος Αλέξανδρος Σ ΩνάσηςΗ Διατριβή που εκπονεί στο Πανεπιστήmicroιο Ιωαν-

νίνων διαπραγmicroατεύεται τη Ναυτική Διάσταση του Πρωτοελλαδικού Πολιτισmicroού microε έmicroφαση στις ενά-λιες microαρτυρίες τους λιmicroένες και τη διακίνηση των πρώτων υλών στο Αιγαίο κατά την Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην Εφορεία Παλαιο-ανθρωπολογίας ndash Σπηλαιολογίας Ν Ελλάδας του Υπουργείου Πολιτισmicroού και είναι Γενικός Γραmicromicroατέας του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών ΕρευνώνΈχει διευθύνει πολλές χερσαίες και υποβρύχιες αρχαιολογικές έρευνες και έχει οργανώσει διεθνή ερευνητικά προγράmicromicroατα συνέδρια και εκθέσεις σχετικά microε διάφορες πτυχές της ναυτικής αρχαιο-λογίαςΈχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα και microελέτες σχετικά microε τη ναυσιπλοΐα και το θαλάσσιο διαmicroετακοmicroιστικό εmicroπόριο κατά την Εποχή του Χαλκού Ανάmicroεσα σε αυτά 1997 ldquoSea Routes and Navigation in the third millennium Aegeanrdquo Oxford Journal of Archaeology 161 1-24 1999 ldquoPoint Iria wreck Discovery and Excavationrdquo in Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) The Point Iria Wreck Interconnections in the Mediterranean ca1200 BC Proceedings of the International Conference Island of Spetses September 1998 Athens 1999 p 25-42 2000 ldquoSeafaring Trade and Cultural contact in the Aegean during the Early Bronze Agerdquo (IKUWA rsquo99) Germany p 101-112 2002 laquoΝαυάγια των Πώϊmicroων Βυζαντινών Χρόνων στο Σταυροδρόmicroι του Αργολικού στο Κονσολάκη-Γιαννοπούλου Ελ (επιmicro) ΕΠΑΘΛΟΝ Β΄ Πόρος 2002 (υπό εκτύπωση) 2004 laquoΕνάλια αρχαιολογική έρευνα στον Αργολικό Ερευνητική

περίοδος 2003raquo ΕΝΑΛΙΑ VIΙΙ 28-44 2005 laquoΙΕΝΑΕ 15 χρόνια υποβρυχίων ερευνών στους θαλάσσι-ους δρόmicroους του Αργολικού Από την Εποχή του Χαλκού έως το Βυζάντιοraquo Πρα-κτικά συνεδρίου ΙΕΝΑΕ 30 χρόνια υποβρύχιας έρευνας Από το Πελαγονήσι στην Κορακιά Αθήνα 2005 (υπό εκτύπωση)Ως εκπαιδευτής καταδύσεων έχει εκπαιδεύσει πολλούς νέους επιστήmicroονες στην επιστηmicroονική κατάδυση Είναι microέλος microη κυβερνητι-κών και συνδικαλιστικών οργανισmicroών

ΝΙΚΟΣ ΒΑΣΙΛΑΤΟΣ Δικηγόρος ndash Συγγραφέας Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε νοmicroικά στα Πανε-πιστήmicroια Αθηνών και Παρι-σίων (Paris I ndash Pantheon Sorbonne Έχει συγγράψει δέκα βιβλία ιστορίας και τέχνης Τα πεδία του ενδι-αφέροντός του συγκεντρώ-νονται στο φαινόmicroενο του πολέmicroου ανά τους αιώνες

και στα microέσα διεξαγωγής αυτού Κατrsquo εντολή της Ακαδηmicroίας Αθηνών συνέγραψε microελέτη για την ιστο-ρία και την αισθητική των όπλων στην Ελλάδα του 19ου αιώνα Συνεργάζεται microε το Μουσείο Μπενάκη για θέmicroατα ιστορίας των όπλων ενώ έχει συνεργασθεί και microε το Υπουργείο Εθνικής Άmicroυνας για όmicroοια θέmicroατα Έχει τεκmicroηριώσει και αναδείξει την συλλογή Σαρό-γλου του Πολεmicroικού Μουσείου Αθηνών Έχει τιmicroηθεί microε έπαινο από την Ακαδηmicroία Αθηνών για το βιβλίο

του laquoΚάστρα της Ελληνικής Γηςraquo και microε βραβεία από άλλους πολιτιστικούς οργανισmicroούς Άρθρα του έχουν δηmicroοσιευθεί στον ηmicroερήσιο και περιοδικό τύπο στην Ελλάδα και το εξωτερικό Είναι Πρόεδρος της Εφορείας των Γενικών Αρχείων του Κράτους ενώ έχει χρηmicroατίσει Πρόεδρος των Φίλων του Μουσείου Μπενάκη Πρόεδρος των Φίλων του Πολεmicroικού Μουσείου Αντιπρόεδρος του Οργανισmicroού Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων και Αντιπρόεδρος της Οmicroοσπονδίας Σωmicroατείων Φίλων των Μουσείων

ΜΑΡΙΑ ΓΚΙΩΝΗΓεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Paris I ndash Pantheon Sorbonne και Paris X ndash Nanterre Η διδα-κτορική της διατριβή microε θέmicroα ΄Το παλαιοπεριβάλλον των σπηλαίων της Ελλάδος από την Παλαιολιθική microέχρι το τέλος της Νεολιθικής Επο-χής΄ εκπονήθηκε στο Πανε-

πιστήmicroιο Αθηνών Έχει συmicromicroετάσχει σε ανασκαφές αρχαιολογικών και παλαιοντολογικών θέσεων και σε πολλά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτε-ρικό Έχει δηmicroοσιεύει microελέτες της σε ελληνικά και ξένα βιβλία και περιοδικά Τα πεδία της έρευνάς της αφορούν στον προϊστορικό άνθρωπο και στη σχέση του microε τα σπήλαια στις παλαιοπεριβαλλοντικές και ιδιαίτερα στις κλιmicroατικές microεταβολές που επέδρασαν στην εξέλιξή του και στην εφαρmicroογή των Γεωγρα-φικών Συστηmicroάτων Πληροφοριών στην αρχαιολογική

έρευνα

ΑΝΔΡΕΑΣ Γ ΛΥΡΙΝΤΖΗΣΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Κλασικό Λύκειο Χανίων Απέκτησε το πτυχίο του στην κατεύθυνση της Αρχαιολογίας και Ιστο-ρίας τη Τέχνης του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής στην Αθήνα Συνέχισε τις σπουδές του microε την από-κτηση microεταπτυχιακού τίτλου

στην αρχαιολογία στο Ινστιτούτο Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroιακού Κολεγίου του Λονδίνου Έχει λάβει microέρος σε συστηmicroατικές και σωστικές ανασκαφές αλλά και έρευνες επιφανείας ενώ έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορα συνέδρια και ηmicroερίδες Έχει εργαστεί στην ΙΓ΄ ΕΠΚΑ στο Ν Μαγνησίας καθώς και σε διά-φορα ερευνητικά προγράmicromicroατα Η διδακτορική του διατριβή πραγmicroατεύεται τη διαχείριση των υδατικών πόρων στην Κρήτη της Μέσης και Ύστερης Εποχής του Χαλκού Προς το παρόν ζει και εργάζεται στην Κρήτη

ΛΕΝΑ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ-ΜΑΝΙ-ΟΥΔΑΚΗΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Αrsquo Τοσίτσειο-Αρσάκειο Γυmicroνά-σιο Σπούδασε αρχαιολογία και απέκτησε διδακτορικό

δίπλωmicroα στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών Aπό το 1978 εργάστηκε στις Εφορείες της Ρόδου και της Πάτρας και διεξήγαγε ανασκαφικές έρευνες στην Ρόδο την Κώ και την Αχαϊα Οι επιστηmicroονικές της δηmicroοσιεύ-σεις αναφέρονται στο microινωϊκό οικισmicroό στα Τριάντα της Ρόδου και στα microυκηναϊκά νεκροταφεία της Αχα-ϊας Το θέmicroα της διδακτορικής της διατριβής είναι ο προϊστορικός οικισmicroός του Αιγίου και η πρώϊmicroη microυκηναϊκή εποχή στην ΑχαϊαΑπό το 1987 εργάζεται στην Προϊστορική Συλλογή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και από το 1998 είναι προϊσταmicroένη της Συλλογής Η επανέκθεση της Προϊστορικής Συλλογής που ολοκληρώθηκε το 20042005 και παράλληλα η ταύτιση και δηmicroοσί-ευση αρχαίων οι περιοδικές εκθέσεις και τα προ-γράmicromicroατα συνεργασίας microε άλλα ευρωπαϊκά Μουσεία και Πανεπιστήmicroια αποτελούν τα κύρια έργα της

ΧΡΗΣΤΟΣ Ι ΠΙΤΕΡΟΣΓεννήθηκε στο Αρκαδικό Ναυπλίας και αποφοίτησε από το Λύκειο ΝαυπλίουΣπούδασε Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών και Αρχαιολογία και Τέχνη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανε-πιστηmicroίου Θεσσαλονίκης Είναι αρχαιολόγος υπάλληλος του Υπουργείου Πολιτισmicroού Αρχικά υπηρέτησε για τρία χρόνια στη Θ΄ ΕΠΚΑ Θηβών όπου διενήργησε σηmicroαντικές

ανασκαφικές έρευνες στο Δήλεσι τη Λιβαδειά και τη microυκηναϊκή ακρόπολη της Καδmicroείας microε σηmicroαντικές ανασκαφικές έρευνες για το πρόβληmicroα των κατα-στροφών της microυκηναϊκής Θήβας καθώς και για τα ενεπίγραφα microυκηναϊκά σφραγίσmicroαταΣτη συνέχεια microετατέθηκε στην Αργολίδα όπου υπηρετεί στη Δ΄ ΕΠΚΑ και έχει διενεργήσει microεγάλο αριθmicroό σωστικών ανασκαφών κυρίως στο Άργος την Επίδαυρο το Ναύπλιο και την Τίρυνθα Έχει τη διεύθυνση συστηmicroατικής ανασκαφικής έρευνας στην Αρχαία Αγορά του Άργους σε συνεργασία microε τη Γαλ-λική Αρχαιολογική Σχολή Έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια και έχει δηmicroοσιεύσει πολλές και σηmicroαντικές αρχαιολογικές microελέτες Εκπονεί διδακτο-ρική διατριβή microε θέmicroα ldquoΠαmicroυκηναϊκά Σφραγίσmicroατα των Θηβώνrdquo ενώ έχει συγγράψει πολλά εκλαϊκευ-τικά άρθρα για πολιτιστικά και κυρίως αρχαιολογικά θέmicroατα στον τοπικό αλλά και στον αθηναϊκό τύποΣτην καθηmicroερνή Επτά Ηmicroέρες α) Το αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου 2ndash11ndash95 β) Το Μυκηναϊκό Άργος (31ndash5ndash98) γ) Ηραία τα εν Άργει και Ασκληπιεία Επιδαύρου (9ndash9ndash2001) ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ Η Γραmicro-microική Γραφή Β΄ αφιέρωmicroα για την Ελληνική Γλώσσα (24ndash7ndash99)Με ενέργειές του επεστράφη microυκηναϊκό σφράγισmicroα από την Τίρυνθα που επισηmicroάνθηκε σε ιδιωτική συλ-λογή της νότιας Γερmicroανίας Τα επιστηmicroονικά του ενδιαφέροντα αναφέρονται κυρίως στους ιστορι-κούς χρόνους αλλά και στην προϊστορικήndashmicroυκηναϊκή εποχή

ΛΕΥΤΕΡΗΣ Ν ΠΛΑΤΩΝΛέκτορας του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθη-νών Υπεύθυνος του Έργου Συντήρησης και Δηmicroοσίευ-σης Ευρηmicroάτων των Ανα-σκαφών Ζάκρου Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης και παρακολούθησε τις βασικές σπουδές αρχαιολογίας στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών Το 1988 πήρε το διδακτορικό του δίπλωmicroα στο Πανεπιστή-

microιο του Bristol της Αγγλίας microε θέmicroα τους laquomicroινωικούς χώρους εργασίαςraquo Κατά το διάστηmicroα 1994 - 2002 δίδαξε προϊστορική αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Κρήτης και Αιγαίου και εργάσθηκε στην ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία Το 2002 εκλέχθηκε στη βαθmicroίδα του Λέκτορα στο Τmicroήmicroα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών σε θέση που έχει ως ειδικότερο αντικεί-microενο τη microινωική αρχαιολογία Από το 1992 η Αρχαι-ολογική Εταιρεία των Αθηνών της οποίας είναι εταί-ρος του έχει αναθέσει το έργο συmicroπληρωmicroατικής συντήρησης και δηmicroοσίευσης των ευρηmicroάτων των ανασκαφών της στη microινωική Ζάκρο Έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια πάνω σε ειδικά θέmicroατα της προϊστορικής αρχαιολογίας του Αιγαίου

ΙΩΑΝΝΗΣ Κ ΠΡΟΜΠΟΝΑΣΚαθηγητής Πανεπιστηmicroίου Αθηνών Γεννήθηκε το 1940 στο Φιλώτι της ΝάξουΣπουδές Πανεπιστήmicroιο Αθηνών διδάκτωρ Πανεπι-στηmicroίου Αθηνών microετεκπαί-δευση στη Γαλλία στην Εcole Pratique des Hautos Etudes Βασικά έργα Η συγγένεια Μακεδονικής και Μυκηνα-ϊκής διαλέκτου και η πρω-τοελληνική καταγωγή των

Μακεδόνων (1973) Η microυκηναϊκή εορτή Θρονοε-λητήρια (to-no-e-ke-te-ri-jo) και η επιβίωσις αυτής εις τους ιστορικούς χρόνους (1974) Σύντοmicroος Εισαγωγή εις την Μυκηναϊκήν Φιλολογίαν (1977) Λεξικό της Μυκηναϊκής Ελληνικής (1978) Η microυκη-ναϊκή επική ποίηση microε βάση τα microυκηναϊκά κείmicroενα και τα οmicroηρικά έπη (1980) Ανθολογία Μυκηναϊκών Κειmicroένων (1983) Ακριτικά Α΄ (1985) Οmicroηρικά Έπη και Νεοελληνικά Δηmicroοτικά Τραγούδια Α΄ (1987) και Β΄ (1989) Ελληνική επική ποίηση από τα microυκηναϊκά χρόνια ως σήmicroερα (1990) Κοινά γλωσσικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στη Νέα Ελληνική αmicroάρτυρα στην αττική πεζογραφία (2000) Έχει δηmicroοσιεύσει περίπου 150 microελέτες και άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και σε Πρακτικά πανελλη-νίων και διεθνών συνεδρίων Υπό έκδοση α) Κοινά γλωσσικά στιχουργικά και θεmicroατικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στα Νεοελληνικά Δηmicroοτικά τραγού-δια και β) Τοπωνυmicroικό Λεξικό των νήσων του Αιγαίου (έργο ζωής 1960ndash )

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣΓεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1945 Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών όπου έγινε διδάκτωρ και υφηγητής ndashάmicroισθος επίκουρος καθηγη-τής Ασκεί την ιδιότητα του παθολόγου ndash ογκολόγου και τα τελευταία 22 χρόνια είναι διευθυντής νοσοκοmicroείου 20 από τα οποία στο Νοσοκο-microείο laquoO Άγιος Σάββαςraquo Δραστηριοποιείται επίσης στο χώρο των επιστηmicroονι-

κών εταιρειών και του ιατρικού τύπου Παράλληλα microε την ιατρική ασχολείται και microε την ιστορία τη λαογραφία και τον πολιτισmicroό της ιατρικής καθώς και την πεζογραφία Ήδη από έγκυρους εκδοτικούς οίκους κυκλοφορούν 55 βιβλία του ελληνικά και ξενόγλωσσα 36 από τα οποία κινούνται στον χώρο του πολιτισmicroού της ιατρικής Η εκδοτική και η γενικότερη πολιτιστική δραστηριό-τητά του έχουν ευρύτατα αναγνωρισθεί και σχολι-ασθεί microε περισσότερα από 750 κριτικά σηmicroειώmicroατα και άρθρα από διακεκριmicroένους πανεπιστηmicroιακούς του χώρου των ανθρωπιστικών σπουδών από κριτι-κούς και από λογοτέχνες Για τα βιβλία του ο Γεράσιmicroος Ρηγάτος έχει βρα-βευθεί από την Ακαδηmicroία Αθηνών microε βραβείο Α΄ τάξεως (1989) από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτε-χνών (Έπαινος Μάρκου Αυγέρη 1994) και από διά-φορα λογοτεχνικά και άλλα σωmicroατεία

Επίσης έχει τιmicroηθεί microε ειδική εκδήλωση από τον Τοmicroέα Ανθρωπιστικών Σπουδών του Παιδαγωγικού Τmicroήmicroατος του Πανεπιστήmicroιου Αθηνών (1996) microε υποτροφία από το Τmicroήmicroα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστήmicroιου Princeton (1998) και microε ειδικά αφι-ερώmicroατα σε εφηmicroερίδες και τα περιοδικά laquoΈρευναraquo 1996 και Οmicroπρέλαraquo 2005

ΜΙΧΑΗΛ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥΓεννήθηκε στην Πάτρα το 1912 Σπούδασε στη Φιλοσο-φική Σχολή του Πανεπιστη-microίου Αθηνών στη Σορβόννη και στο Collegravege de France Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσ-σαλονίκης (1939) Docteur degraves-Lettres (doctorat drsquo Etat 1956)Αφού δίδαξε σε ιδιωτικό σχολείο εργάσθηκε ως ερευνητής στο Επιστηmicroονικό

Ίδρυmicroα Ερευνών της Γαλλίας (CNRS 1951-1954) και ως διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Μικρασιατι-κών Σπουδών (1954-1959) Το 1959 εκλέχθηκε και το 1960 διορίσθηκε τακτικός καθηγητής της Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήmicroιο Θεσσαλονίκης θέση από την οποία αποmicroακρύνθηκε το 1967 από τη Δικτα-τορία και στην οποία επανήλθε το 1974 Από το 1970 έως το 1975 δίδαξε στο Πανεπιστήmicroιο Lyon II Συνταξιοδοτήθηκε το 1979Μέλος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1983-) και της Accademia Nazionale dei Lincei (1988-) Αντεπι-

στέλλον microέλος της Accademia Pontaniana Νεαπό-λεως (1989-) και της Acadeacutemie des Iscriptions et Belles-Lettres (1991-)Διετέλεσε Κοσmicroήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσσαλονίκης (1965-1966) Αντι-πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (1964-1967) Πρόεδρος της Association Lyonnaise drsquo Etudes Anciennes (1974) Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ιστορικών Επιστηmicroών (1978-1985) microέλος της Διεθνούς Επιτροπής Ιστορι-κών Επιστηmicroών (1978-1985) ιδρυτής και διευθυντής του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος στο Εθνικό Ίδρυmicroα Ερευνών (1979-1992) microέλος του ΔΣ του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών (1992-1995) Πρόεδρος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1992) Πρόεδρος του Ιδρύmicroατος Ελληνικού Πολιτισmicroού (1993-1995) Επίσης εκ των συνδιευθυντών του δεύτερου τόmicroου της Ιστορίας της Ανθρωπότητας της UNESCO Eίναι Πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Μικρασιατικών ΣπουδώνΟι microελέτες του αφορούν στην αρχαία Ελληνική Ιστο-ρία και εν microέρει στη νεότερηΈχει δηmicroοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και ξένα επι-στηmicroονικά περιοδικά και σε συλλογικά έργα έχει παρουσιάσει ανακοινώσεις σε Ακαδηmicroίες έχει συνεργασθεί microε πολλά εκτενή κεφάλαια στην Ιστο-ρία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών Επιλογή microονογραφιών Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν τουρκοκρατίαν (1715-1821) (στη σειρά Texte und Forschungen zur Byzantinisch-Neugrichischen Philologie αρ 33) Αθήνα 1939 Σελ 394 Βραβείο της Ακαδη-microίας Αθηνών (1940) Ανατυπώσεις από τις εκδόσεις

ldquoΕρmicroήςrdquoLa migration grecque en Ionie (Centre drsquo Etudes drsquo Asie Mineure Ionie 1) Αθήνα 1958 Σελ 568Peuples preacutehelleacuteniques drsquo origine indo-europeacuteenne Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1977 Σελ 350Les Proto-grecs Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1980 Σελ 286The Polis-State Definition and Origin (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 4) Αθήνα 1989 Σελ 510 Σε ελληνική microετάφραση Πόλις ένας τύπος αρχαίου ελληνικού κράτους Μορ-φωτικό Ίδρυmicroα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 1999Between Memory and Oblivion The Transmission of Early Greek Historical Traditions (στη σειρά Μελε-τήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαι-ότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 12) Αθήνα 1990 Σελ 267Η Αθηναϊκή δηmicroοκρατία Πανεπιστηmicroακές Εκδόσεις Κρήτης Ηράκλειο 1999 2000 2004 Σελ 661Les ethnegrave grecs agrave lrsquo acircge du Bronze (υπό έκδοση στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroα-ϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών)Συντονιστής των συλλογικών έργων--Μακεδονία Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1982-- Ποικίλα (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 10) Αθήνα 1990--Colloque international ldquoDeacutemocratie atheacutenienne et Culturerdquo organiseacute par lrsquo Acadeacutemie drsquo Athegravenes en cοopeacuteration avec lrsquo UNESCO 1992 1995-- UNESCO History of Mankind Histoire du deacuteveloppement scientifique et culturel de lrsquo

Humaniteacute τοmicro ΙΙ (συνεκδότης) 1996Διακρίσεις (κατά χρονολογική σειρά) Άρχων Μέγας Ιεροmicroνήmicroων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλη-σίας Παράσηmicroο του Αγίου Μάρκου του Πατριαρχείου Ιεροσολύmicroων Ταξιάρχης Ordine al Merito della Repubblica Italiana Ιππότης Leacutegion drsquo honneur

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΣΑΜΨΩΝAρχαιολόγος καθηγητής στο Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπου-δών του Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου διδάσκει προϊστο-ρική Αρχαιολογία της Μεσο-γείου και αρχαιολογία της Προκολοmicroβιανής Αmicroερικής και της Ασίας Σπούδασε στο Πανεπιστή-

microιο Αθηνών από όπου έλαβε το διδακτορικό του και έκανε microεταδιδακτορικές σπουδές στην Αγγλία microε αντικείmicroενο την Περιβαλλοντική Αρχαιολογία Ειδικεύεται στη microελέτη της Μεσολιθικής και Νεολι-θικής περιόδου και διενεργεί ανασκαφές στον νεολι-θικό οικισmicroό της Φτελιάς Μυκόνου στον microεσολιθικό οικισmicroό της Κύθνου και στο προϊστορικό σπήλαιο Σαρακηνού Βοιωτίας ενώ διενεργεί επιφανειακές έρευνες σε ερηmicroονησίδες του Νοτίου Αιγαίου Είναι microέλος επιστηmicroονικών σωmicroατείων και έχει συγγράψει 23 βιβλία και 160 άρθρα

ΠΕΓΚΥ ΣΩΤΗΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥΓεννήθηκε και ζει στην Αθήνα Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστή-

microιο Αθηνών και στο Πανεπι-στήmicroιο McGill του Μόντρεαλ Έχει ειδικευθεί στην προ-ϊστορική αρχαιολογία των Κυκλάδων και έχει δηmicroοσιεύ-σει πολλά σχετικά άρθρα και microελετήmicroατα Η διδακτορική της διατριβή microε τίτλο Ακρω-τήρι Θήρας Η Νεολιθική και η Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού επί τη βάσει της κεραmicroεικής εκδόθηκε το 1999 από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία της οποίας είναι microέλος Η δεύτερη microονογραφία της microε τίτλο Ο laquoΘησαυρός της Κέρουraquo Μύθος ή πραγmicroατικότητα Αναζητώντας τα χαmicroένα κοmicromicroάτια ενός αινιγmicroατικού συνόλου εκδό-θηκε το 2005 από το Ίδρυmicroα ΝΠ Γουλανδρή ndash Μου-σείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα σε συνεργασία microε το J Paul Getty Museum στο Λος Άντζελες και το Cycladic Art Foundation στην Νέα Υόρκη Έχει διατελέσει επί σειρά ετών επιστηmicroονική συνερ-γάτις της ανασκαφής στο Ακρωτήρι της Θήρας και έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορες άλλες ανασκαφές στις Κυκλάδες και στην Κύπρο Έχει εργαστεί στην ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και σε άλλες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισmicroού Σήmicroερα είναι επιmicroελήτρια της Κυκλαδικής Συλλογής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Θ Π ΤΑΣΙΟΣΚαθηγητής του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου Μέλος της Ακαδηmicroίας Επι-στηmicroών του Τουρίνου επίτι-microος καθηγητής του Πανεπι-στηmicroίου της Λιέγης και του Δηmicroοκρίτειου Πανεπιστη-microίου Επίτιmicroος Πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εται-ρίας καθώς και της διεθνούς Ενώσεως ΣκυροδέmicroατοςΟ Θ Π Τάσιος είναι ιδρυ-τικό microέλος και Πρόεδρος

της Ελληνικής Εταιρίας για την Μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και συνοργανωτής πέντε εκθέσεων για την αρχαιοελληνική Τεχνολογία στην Ελλάδα και στο ΕξωτερικόΕξ άλλου ο ΘΠ Τάσιος έχει συγγράψει 350 επι-στηmicroονικές δηmicroοσιεύσεις και 30 βιβλία σε διάφορες γλώσσες σε θέmicroατα Μηχανικής Εδαφοmicroηχανικής Αντισεισmicroικής Τεχνολογίας Φιλοσοφίας και Γλώσσας

ΧΡΙΣΤΙΝΑ Α ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥΓεννήθηκε στην Κύπρο όπου αποφοίτησε από το Γυmicroνάσιο της Κυρήνειας Συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Ελλάδα στα Πανεπι-στήmicroια Θεσσαλονίκης και Αθηνών Η διδακτορική της διατριβή

διαπραγmicroατεύεται τις προϊστορικές τοιχογραφίες της Δυτικής Οικίας του Ακρωτηρίου της Θήρας Έχει συγγράψει πολλά άρθρα και microελέτες για τις προϊστο-ρικές τοιχογραφίες της Θήρας τις αρχαιότητες της Άνδρου και της Σίφνου Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην ΚΑ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων όπου ασκεί ποικίλο αρχαιολογικό έργο (ανασκαφές επι-φανειακές έρευνες επανεκθέσεις κλπ) Κύριο πεδίο της έρευνάς της είναι εκτός των προ-ϊστορικών τοιχογραφιών η αρχαία κληρονοmicroιά της Άνδρου Με τις περιοδείες της έχει εντοπίσει σηmicroα-ντικές αρχαιότητες που έχει ανακοινώσει σε συνέ-δρια ενώ ασχολείται microε την επεξεργασία της επι-στηmicroονικής δηmicroοσίευσης του υλικού αυτού Παράλληλα διευθύνει τις Ανασκαφές στο νεολιθικό οικισmicroό του Στρόφιλα και τη γεωmicroετρική ndash αρχα-ϊκή πόλη της Υψηλής Άνδρου και στην Ακρόπολη Αγίου Ανδρέα Σίφνου

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ι ΤΖΑΜΤΖΗΣΠλοίαρχος του ΕΝ παράλ-ληλα microε την καριέρα του στη θάλασσα ως αξιωmicroατικός και πλοίαρχος σε ωκεανοπόρα πλοία και microετέπειτα στη στεριά ως αρχιπλοίαρχος σε ναυτιλιακές εταιρείες ασχο-λήθηκε και microε την έρευνα και τη microελέτη της Ναυτικής microας Ιστορίας Έγραψε 14 βιβλία και δηmicroο-σίευσε για 50 περίπου χρό-νια τώρα περισσότερα από 200 άρθρα για ναυτικά

ιστορικά θέmicroατα σε εφηmicroερίδες και ναυτιλιακά περιοδικά παρουσίασε δε πολλές ανακοινώσεις και οmicroιλίες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια σχετικά microε την ελληνική ναυτική ιστορία Το βιβλίο του laquoΤα Λίmicroπερτυ και οι Έλληνεςraquo τιmicroήθηκε microε βραβείο από την Ακαδηmicroία των Αθηνών

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΩΡΑΚΗΣΓεννήθηκε στις 2251977 στο Ηράκλειο Κρήτης και αποφοίτησε από το λύκειο Κρουσώνα Ολοκλήρωσε στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών τις αρχαιολογικές του σπουδές οι οποίες συνεχίζονται στο Πανεπιστήmicroιο Κρήτης Στην Αθήνα είχε την ευκαιρία να συmicromicroετάσχει σε σηmicroαντι-κές ανασκαφές των τοπικών

Εφορειών και της Αρχαιολογικής Εταιρείας microε σηmicroα-ντικότερη εκείνη στο Ακρωτήρι της Θήρας Ως φοιτητής εργάστηκε επί microακρόν ως υπάλληλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας απασχολούmicroενος στην ανασκαφή και στο αρχείο της Θήρας Από το 2000 συmicromicromicroετέχει συστηmicroατικά στις ανασκα-φές της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διενεργούνται στις Αρχάνες από τον καθ Γ Σακελλαράκη Έλαβε επίσης microέρος στο κοινό πρόγραmicromicroα της Αρχαιο-λογικής Εταιρείας και του Πανεπιστηmicroίου της Χαϊ-δελβέργης microε στόχο τη microελέτη της κεραmicroεικής της Ζωmicroίνθου Από το 2004 είναι έκτακτος υπάλληλος της ΚΓ΄ ΕΠΚΑ Ηρακλείου και συmicromicroετέχει στην διε-ξαγωγή σωστικών ανασκαφών στην Κνωσσό στις

Αρχάνες και στον microινωικό λιmicroενικό οικισmicroό στον Πόρο-Κατσαmicroπά Ηρακλείου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣΕίναι καθηγητής στο Τmicroήmicroα Γεωλογίας του Πανεπιστη-microίου Πατρών Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε γεωλογία και ωκεανογραφία στα Πανεπιστήmicroια Αθηνών και Ουαλίας Διετέλεσε πρό-εδρος του Τmicroήmicroατος Γεω-λογίας του Πανεπιστηmicroίου Πατρών κατά το διάστηmicroα 1993-1997 και 2001-2005 Έχει συγγράψει πάνω από 60

εργασίες σε διεθνή περιοδικά γύρω από θέmicroατα ωκε-ανογραφίας της Ανατολικής Μεσογείου Την τελευ-ταία 10ετία η έρευνά του επικεντρώνεται σε θέmicroατα γεωαρχαιολογίας που αφορούν α) στον εντοπισmicroό υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων και ναυαγίων (κόλπος Ναυαρίνου Αλεξάνδρεια Αιγύπτου ναυάγιο Δοκού) και β) στις microεταβολές των κλιmicroατικών συνθηκών και της στάθmicroης της θάλασσας και στην επίδρασή τους στις ανθρώπινες δραστηριότη-τες στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο

ΜΑΡΙΑ ΧΑΛΟΓΛΟΥΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης Σπούδασε Αγγλική

Λογοτεχνία στο Αmicroερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλο-νίκης και συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Αγγλία στα πανεπιστήmicroια του Durham και του Bristol Η microεταπτυχιακή της εργασία διαπραγmicroατεύ-εται την εικονογραφία του ταύρου σε διάφορα microέσα (τοιχογραφίες ρυτά σφραγιδογλυφία) από τη Νεοα-νακτορική Κνωσό Ασχολείται κυρίως microε τη Μινωική αρχαιολογία της κεντρικής Κρήτης και η πρόσφατη έρευνα της περιλαmicroβάνει θρησκειολογικά και κοι-νωνικά ζητήmicroατα του Μινωικού και του Μυκηναϊκού κόσmicroου κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία Έχει λάβει microέρος σε σειρά ανασκαφών τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑAtkinson TD Bosanquet RC etal 1904 The Excavations at Phylakopi in Melos The Society for the Promotion of Hellenic Studies Suppl Paper no4 (London 1904)Axel W Persson New Tombs at Dendra near Midea Lund 1942 Barber RLN 1994 Οι Κυκλάδες στην Εποχή του Χαλκού Εmicroπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑθήναBasch L Le Musee imaginaire de la Marine Antique Athenes 1987Bass G (ed) A History of Seafaring London 1972Bass GF 1967 Cape Gelidonia A Bronze Age shiwreck Transactions of the American Philosophical Society 578 PhiladelphiaBetancourt Ph The History of Minoan Pottery (1985) Princeton (microτφρ στα ελληνικά Ινστιτούτο του Βιβλίου εκδ Καρδαmicroίτσα)Blegen CW Prosymna the Helladic Settlement Preceding the Argive Heraeum Cambridge Mass 1937Blegen C - Rawson M The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia (τ Ι) The Buildings and their Contents Princeton 1966Boardman J The Greeks Overseas London 1980Broodbank C 2000 An Island Archaeology of the Early Cyclades Cambridge University Press CambridgeBurkert W 1993 Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (microτφρ Μπεζαντάκος ΝΠ και Αβαγιανού Α) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαCasson L Ships and Seamanship in the Ancient World Princeton University Press 1971Cadogan G Palaces of Minoan Crete (1976) BristolDickinson O 1994 The Aegean Bronze Age Cambridge University PressDoumas Ch 1977 Early Bronze Age Burial Habits in the Cyclades (SIMA vol 48) Paul Astroumlms Foumlrlag GoumlteborgEvans A The Palace of Minos at Knossos I-IV (1921-36) London

Evans JD - Renfrew C 1968 Excavations at Saliagos near Antiparos (BSA supplementary volume no 5) The British School of Archaeology at Athens Thames and Hudson LondonEvely D (ed) 1999 Τοιχογραφία ένα διαβατήριο για το παρελθόν Η Μινωική Κρήτη microε τη microατιά του Mark Cameron (Αθήνα)Furumark A The Mycenaean Pottery Analysis and Classification Stockholm 1941Garnsey P Hopkins K Whittaker CR (eds) Trade and Ancient Economy London 1983Graeve M-C de The ships of the Ancient Near East Leuven 1981Graham JW The Palaces of Crete (1969) Princeton New JerseyHagg R (ed) The Function of the Minoan Villas Proceedings of the Seventh International Symposium at the Swedish Institute at Athens (1997) StockholmHagg R and Marinatos N (eds) The Function of the Minoan Palaces Proceedings of the Fourth International Symposium at the Swedish Institute at Athens 10-16 June 1984 (1987) StockholmHalstead P και Barrett JC (επιmicro) 2004 Food Cuisine and Society in Prehistoric Greece Oxford Oxbow BooksHeurtley WA Prehistoric Macedonia Cambridge 1939Hood S 1981 Excavations in Chios 1938-1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala I Oxford BSA supp 15Hood S Η τέχνη στην προϊστορική Ελλάδα (microτφρ Μ Παντελίδου amp Θ Ξένος) εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1993Hutchinson R Prehistoric Crete (Penguin Books) Harmondsworth 1962Immerwahr S Aegean Painting in the Bronze Age Pennsylvania and London The Pennsylvania State University 1990Karo G Schachtgraber von Mykenae Munchen 193033Laffineur R and Hagg R (eds) 2001 Potnia Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22) Liege Universiteacute de

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Σκοπός της ιστορίας είναι η επισκόπηση η ανασύνθεση και η ερmicroηνεία microε αmicroεροληψία και πληρότητα γεγονότων και καταστάσεων που πραγmicroατοποιήθηκαν διαδοχικά στο παρελθόν κατά χρονολογική σειρά από έναν λαό microία κοινωνία microία πόλη αλλά και στο πλαίσιο της επιστήmicroης των θεσmicroών της γλώσσας κοκ Η επιστήmicroη της ιστορίας είναι ελληνική επινόηση Ο τίτλος Ιστορίαι ή Γενεηλογίαι ή Ηρωολογία χρησιmicroοποιήθηκε από τον λογογράφο Εκαταίο Ηγησάνδρου Μιλήσιο (520 πΧ()-476 πΧ) η επίδρασή του οποίου στον πατέρα της Ιστο-ρίας Ηρόδοτο (480 πΧ-420 πΧ) είναι αναmicroφισβήτητη Ο Εκαταίος ταξίδεψε στη Μεσόγειο και στον Εύξεινο Από τις ακτές ndashαπrsquo όπου ξεκινά η περιγραφή τουndash προχώρησε στο εσωτερικό των χωρών Σκυθία Περσία Ινδία Αίγυπτος Λιβύη Κατέγραφε τα ήθη και τα έθιmicroα των λαών που συναντούσε δίνοντας παράλληλα πληροφορίες για τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής (Περιήγησις ή Γης περίοδος) Τα ίχνη του πολυταξιδεmicroένου Εκαταίου ακόmicroα του αρχαιότερου Σκύλακα από τα Καρύανδα του Ευθυmicroένη από τη Μασσαλία και άλλων λογογράφων ακολούθησε ο Ηρόδοτος ο αρχαιότερος Έλληνας ιστοριογράφος ο οποίος στην αρχή των εννέα βιβλίων του παραθέτει το γνωστό προοίmicroιο laquoΗροδότου Αλικαρνησσέος Ιστορίης απόδεξις ήδε ως microήτε τα γενόmicroενα εξ ανθρώπων τω χρόνω εξίτηλα γένηται microήτε έργα microεγάλα τε και θωmicroαστά τα microεν Έλλησι τα δε βαρβάροισι αποδεχθέντα άκλεα γένηται τα τε άλλα και διrsquo ήν αιτίην επολέ-microησαν αλλήλοισιraquo που σηmicroαίνει ότι εκθέτει την ιστορία του για να microην ξεθωριάσουν microε τα χρόνια και σβήσουν άδοξα τα microεγάλα και θαυmicroαστά έργα που έγιναν από Έλληνες και βαρβάρους Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται για την αιτία που πολέmicroησαν microεταξύ τους Έλληνες και βάρβαροι Ο Ηρόδοτος για τη συγγραφή του εφαρmicroόζει την παρατήρηση (όψις αυτοψία) την κρίση του (γνώmicroη) την αναζήτηση (ιστορίη) και χρησιmicroοποιεί ως αδιάψευστη πηγή την τοπική παράδοση που πρέπει να γίνεται δεκτή σύmicroφωνα microε αυτόν χωρίς κριτική θεώρηση Έτσι στην ιστορία του εισχωρεί το microυθώδες Τα κριτήρια για τη συγγραφή τροποποιούνται microε τον Θουκυδίδη (460-411() πΧ) Ο Θουκυδίδης απορρίπτει τους microύθους των τοπικών παραδόσεων και δεν αναφέρεται σε χρησmicroούς και σε θαύmicroαταhellip Περιορίζεται στη συλλογή ιστορικών πληροφοριών και στην καθαρή εξιστόρηση των γεγονότων τα τοποθετεί στον χρόνο εξετάζει την αιτιακή τους συνάφεια και εισάγει την ιστορική κρίση την οποία προσπαθεί να συγκροτήσει αmicroερόληπτα κατά το δυνατόν ανεπηρέαστη από αξίες προκαταλήψεις και συmicroφέροντα laquoΤα πραγmicroατικά γεγονότα του πολέmicroου αυτού (του Πελοποννησιακού) ndashγράφειndash θεώρησα καθήκον microου να τα περιγράψω όχι όπως τα microάθαινα από τον πρώτο τυχόντα ούτε όπως microου άρεσε () Και η διασταύρωση των πληροφοριών περί εκάστου ήταν επίπονηhellipraquo (Βιβλ Α 20-21) Με τον Θουκυδίδη ο οποίος διακρίνει microε κοπιαστική συνειδητή προσπάθεια το πραγmicroατικό από το φανταστικό γεγονός θεmicroελιώνεται η επιστήmicroη της ιστορίας Βεβαίως η microέθοδος του Θουκυδίδη δεν εφαρmicroόστηκε πλήρως από τους διαδόχους του Γιrsquo αυτό παρατηρεί ο Πλούταρχος laquoΗ δε των πράξεων και των βίων ηλικιώτης ιστορία (η σύγχρονη ιστορία) τα microεν φθόνοις και δυσmicroενείαις τα δε χαριζόmicroενη και κολακεύουσα λυmicroαίνηται και διαστρέφη την αλήθειανraquo (Πλουτ Περικλής 1316) Και για αυτό παραθέτει ο Λουκανός διανοούmicroενος του 125-194 microΧ τις ιδιότητες του ιδανικού ιστοριογράφου που δεν χαρίζεται που δεν κολακεύει και που δεν διαστρέφει την αλήθεια Αυτός πρέπει να είναι laquoάφοβος ndashγράφειndash αδέκαστος ελεύθερος φίλος της παρ-ρησίαςhellip να λέει όπως ο κωmicroικός Αριστοφάνης τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη χωρίς να επηρεάζεται από microίσος laquomicroισείraquo από φιλία laquoουδέ φιλίαraquo χωρίς να φείδεται ή να χαρίζεται ή να ντρέπεται ή να αισθάνεται δύσκολα να είναι ίσος δικαστής laquoεύνους άπασινraquo microε

καλή διάθεση για όλους που να microην απονέmicroει και καταλογίζει στο ένα από τα δύο αντιmicroαχόmicroενα microέρη περισσότερο απrsquo ότι πρέπειraquo (Λουκανού Πώς δει ιστορίαν συγγράφειν 39-41) Το πρόβληmicroα της ιστορικής αλήθειας είχε τεθεί από την αρχαιότητα Η ιστορική microνήmicroη έλεγαν microας προστατεύει από τη λήθη και το laquomicroή λήθονraquo (α-λησmicroόνητο) ονοmicroάζεται laquoα-ληθέςraquo (laquoΑληθές το microη λήθονraquo Ηράκλειτος) Η ιστορία όmicroως γράφεται κατά κανόνα από τους νικητές που στρεβλώνουν για λόγους προπαγάνδας και πολιτικής σκοπιmicroότητας την ιστορική αλήθεια Σε αυτό βοηθά η ίδια η α-λήθεια που την φτιάχνει κανείς όπως ακριβώς φτιάχνει το ψέmicroαhellip (Οδ Ελύτης Μαρία Νεφέλη) Και τι κερδίζουν όσοι λένε ψέmicroατα Ρωτούσαν microερικοί τον Αριστοτέλη σύmicroφωνα microε τον Διογένη Λαέρτιο laquoόταν λένε την αλήθεια -απαντούσε ο microεγάλος Σταγειρίτης- δεν γίνονται πιστευτοίraquo [Όταν λέγωσιν αλήθειαν microη πιστεύεσθαι Αριστοτέλης στον Διογ Λαέρτιο] Το δυσκολότερο πάντως δεν είναι να βρει κάποιος αλλά να πει microιαν αλήθειαΤα microνηmicroεία λχ αγάλmicroατα αγγεία κοσmicroήmicroατα όπλα κλπ είναι άφωνα και συνεπώς δεν microπορούν να πουν ψέmicroατα

Παρόλα αυτά laquoδεν είmicroαστε ικανοί ή δεν θέλουmicroε ndashεπισηmicroαίνει ο κορυφαίος αρχαιολόγος J Boardmanndash να τα επεξεργαστούmicroε microε τους τρόπους που υποβάλλουν τα ίδια αλλά προτιmicroάmicroε τους τρόπους που υπαγορεύουν σύγχρονές microας τυπολογίες και microοντέλαraquo Η παρατήρηση είναι σηmicroαντική αφού εκτός από το πρόβληmicroα που συνιστούν η ιδεολογία και οι αξίες επισηmicroαίνει και τη στρεβλωτική πολλές φορές επίδραση της οπτικής microιας συγκεκριmicroένης εποχής που επιβάλλει τα δικά της microέτρα στην αξιολόγηση microιας άλλης microε διαφορετικό σύστηmicroα αξιών και άλλες κοινωνικές αντιλήψεις (J Boardman Οι αρχαίοι Έλληνες στην υπερπόντια εξάπλωσή τους Εκδ Καρδαmicroίτσας σ 11) Στη δεκαεξάτοmicroη Ιστορία των Ελλήνων προσπαθήσαmicroε να υπηρετήσουmicroε την ιστορική αλήθεια και να αποφύγουmicroε ιδέες υπερτίmicroησης ή υποτί-microησης προσώπων και γεγονότων Προσπαθήσαmicroε επίσης να παραmicroερίσουmicroε κατά το ανθρωπίνως δυνατόν τις προσωπικές microας πεποιθήσεις που σχετίζονται microε την ιδεολογία microας την πολιτική microας τοποθέτησηndashένταξη τη θρησκεία το φύλο κλπΗ Ιστορία των Ελλήνων microε τεκmicroηριωmicroένα άρθρα που φωτίζουν τα γεγονότα σε βάθος και από διαφορετικές οπτικές γωνίες φιλοδοξεί να προσθέσει στην ιστοριογραφία ακολουθώντας ανανεωmicroένη microεθοδολογία και εκσυγχρονισmicroένο προβληmicroατισmicroό σε microια προσπάθεια νέας θεώρησης των ιστορικών γεγονότων Είναι ένα έργο που φιλοδοξεί να υπηρετήσει πρωτίστως την ιστορική αλήθεια και γιrsquo αυτό ελπίζουmicroε ότι θα είναι έργο microε διαχρονική πνοή που θα microείνει για να αποδεικνύει τη microακροχρόνια ενότητα και συνέχεια του λαού microας και την πολυ-σήmicroαντη προσφορά του στον παγκόσmicroιο πολιτισmicroό Όλοι οι συγγραφείς σύmicroφωνα microε την παράδοση της Θουκυδίδιας πρακτικής εξετάζουν νηφάλια και σε βάθος τα γεγονότα Αποφεύγουν τους φθόνους και τις δυσmicroένειες τα ψεύτικα τα λόγια τα microεγάλα και τις κολακείες λέγο-ντας laquoτα σύκα σύκαraquo laquoτη σκάφη σκάφηraquo ώστε ο αναγνώστης να οδηγείται ανεπηρέαστα σε ασφαλή συmicroπεράσmicroατα για το παρόν και το microέλλον από το microακρινό παρελθόν που κρύβει τεράστια δύναmicroη microέσα του Αυτή είναι η συνεισφορά της Ιστορίας των Ελλήνων Το έργο αυτό είναι χρήσιmicroο για τον πολίτη τον στοχαστή τον δηmicroιουργό τον ελεύθερο τον ωραίο Έλληνα που θέλει να γνωρίζει τις ιστορικές καταβολές του και να αντιλαmicroβάνεται εναργέστερα το παρόν το εκάστοτε παρόν στον σύγχρονο κόσmicroο επωφελούmicroενος από το παρελθόν Αυτό συmicroβαίνει υποχρεωτικά διότι Αντίληψη είναι η ενεργητική ανάπλαση του παρόντος από το παρελθόν Δηλαδή ο συνδυα-σmicroός όλων των δεδοmicroένων του τώρα προς τα αποτελέσmicroατα της προηγούmicroενης εmicroπειρίας

Το δεκαεξάτοmicroο έργο συνιστά προς αυτή την κατεύθυνση ένα θετικό βοήθηmicroα ιστορίας και ανθρωπογνωσίας του Έλληνα το οποίο θα φανεί χρήσιmicroο και χρηστικό σε όλους στον δάσκαλο στον καθηγητή στον φιλίστορα κυρίως στη σπουδάζουσα νεολαία στην οποία άλλωστε το αφιερώνουmicroε Ο πρώτος τόmicroος της 16τοmicroης laquoΙστορίας των Ελλήνωνraquo αναφέρεται στην προϊστορία Ξεκινά από το φυσικό γεωγραφικό πλαίσιο Ακολουθεί η εποχή του Λίθου και του Χαλκού καθώς γίνονται εκτεταmicroένες αναφορές στον κυκλαδικό microινωικό και microυκηναϊκό πολιτισmicroόΣύmicroφωνα microε έρευνες γλωσσολόγων αρχαιολόγων και άλλων ειδικών επιστηmicroόνων διάφορα ινδοευρωπαϊκά φύλα άρχισαν να microεταναστεύ-ουν προοδευτικά κατά κύmicroατα εγκαταλείποντας την αρχική κοιτίδα τους (κεντρική Ευρώπη έως τα Ουράλια και τη Βαϊκάλη) αναζητώντας νέους τόπους από τα microακρινά νεολιθικά χρόνια (6ηndash4η χιλιετία) Μεταξύ 2200() και 1900() πΧ αρκετοί ινδοευρωπαίοι πρωτοέλληνες (πρωτοαιολικά φύλα Αρκάδες Ίωνες κά) είχαν εγκατασταθεί σε Μακεδονία Ήπειρο και βορειοδυτική Θεσσαλία Από αυτούς άλλες συmicroπαγείς οmicroάδες παρέmicroειναν στον ελληνικό βορρά και άλλες ndashκυρίως Ίωνεςndash άρχισαν σποραδικά (από το 1900() πΧ) να κινούνται νοτιότερα και να εγκαθίστανται προοδευτικά σε ανατολική Στερεά Αχαΐα Κορινθία Αττική Τροιζήναhellip ακόmicroα σε Εύβοια Κέα Κεφαλληνία κά Η τελευταία microαζική εγκατάσταση πρωτοελλήνων από βορρά προς νότο γίνεται ενδεχοmicroένως γύρω στο 1100 πΧ microε την καλούmicroενη κάθοδο των Δωριέων Οι ινδοευρωπαίοι πρωτοέλληνες που είχαν κοινή γλώσσα κοινή θρησκεία κοινά ήθη και παρόmicroοιους θεσmicroούς αναmicroείχθηκαν στον νέο τόπο εγκατάστασης microε τους αυτόχθονες Κυκλαδίτες Μινωίτες κά που είχαν αναπτύξει ένα σπουδαίο πολιτισmicroό Από τη γόνιmicroη διαρκή επαφή πρωτοελλήνωνndashΚυκλαδιτώνndashΜινωιτών κά αυτοχθόνων προέκυψε ο καθαρά ελληνικός microυκηναϊκός πολιτισmicroός που ονοmicroάστηκε έτσι από το σηmicroαντικό κέντρο της εποχής τις Μυκήνες στις οποίες είχαν εγκατασταθεί αρχικά Αχαιοί

Νίκος Βαρδιάmicroπασης

ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1947 Σπούδασε Ιατρική στο Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών (πτυχίο 1975) και παρακολούθησε microαθήmicroατα στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών (1975 ndash 1977) Αναγορεύθηκε διδά-κτωρ του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών το 1978 Ειδικεύ-τηκε στην Παθολογία Εργάστηκε στην Πανεπι-

στηmicroιακή Κλινική του Νοσοκοmicroείου ο Ευαγγελισmicroός (1982) και στο Γενικό Νοσοκοmicroείο Αεροπορίας (1984) Το 1985 εκλέχτηκε λέκτορας στη Σχολή Επιστηmicroών Υγείας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών όπου δίδαξε αυτοδύναmicroα για microια τετραετία (1985 ndash 1989) Επίσης εργάστηκε ως γιατρός στον ΕΟΦ και διετέ-λεσε τακτικό microέλος της Επιτροπής Εθνικού Συνταγο-λογίου (1988) Παράλληλα microε την διδασκαλία και τη άσκηση της ιατρικής (έως το 2000) ασχολείται από το ραδιόφωνο την τηλεόραση και τον Τύπο microε τη διαχρονική ιστορία της ελληνικής γλώσσας ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΓιατί το λέmicroε έτσιraquo Πρώτο Πρόγραmicromicroα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας 1982-1988 laquoΚάθε microέρα και microια λέξηraquo laquoΑθήνα 984raquo 1988 ndash 1991 ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΙστορία microιας λέξηςraquo

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ Τηλεόραση ΕΤ-2 1995 ndash 1997 laquoΟι λέξεις στη ζωή microαςraquo MEGA 1998 ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ Συντάκτης της Ελευθεροτυπίας από το 1990 σε θέmicroατα Γλώσσας και ΙστορίαςΣυντο-νιστής ndash Επιmicroελητής του laquoΕraquo ΙΣΤΟΡΙΚΑ Αρχισυντά-κτης του laquoΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑraquo Συντονιστής του laquoΕraquo Ιστορικά ndash Πρωτοπόροι ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ (Εκτός Ιατρικής) Στο Δηmicroοσιογρα-φικό Εργαστήρι (1994) Στην Σχολή Υποκριτικής του Κ Καζάκου (1996) (Μάθηmicroα Ελληνική γλώσσα και ιστορία) ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ Ιατρικό Ιστορικό (Εκδ laquoΗριδα-νόςraquo)Ευρύλοχος (Εκδ laquoΗριδανόςraquo) Τειρεσίας (Εκδ laquoΚέδροςraquo) Ετυmicroολογικό Αλφαβητάριο (Εκδ ΑΑ Λιβά-νη)Ιστορία microιας Λέξης (διαχρονική ιστορία της ελλη-νικής γλώσσας) Τόmicroοι Α΄ Β΄ Γ΄ Δ΄ Ε΄ (Εκδ ΑΑ Λιβάνη)

ΧΡΗΣΤΟΣ Σ ΑΓΟΥΡΙΔΗΣΓεννήθηκε στη Θεσσαλο-νίκη Σπούδασε Οικονοmicroικά και Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήmicroιο Μακεδονίας και Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστή-microιο Αθηνών Συνέχισε microεταπτυχιακές σπουδές στη Ναυτική Αρχαι-ολογία στο Πανεπιστήmicroιο της

Οξφόρδης microε υποτροφία του Ιδρύmicroατος Αλέξανδρος Σ ΩνάσηςΗ Διατριβή που εκπονεί στο Πανεπιστήmicroιο Ιωαν-

νίνων διαπραγmicroατεύεται τη Ναυτική Διάσταση του Πρωτοελλαδικού Πολιτισmicroού microε έmicroφαση στις ενά-λιες microαρτυρίες τους λιmicroένες και τη διακίνηση των πρώτων υλών στο Αιγαίο κατά την Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην Εφορεία Παλαιο-ανθρωπολογίας ndash Σπηλαιολογίας Ν Ελλάδας του Υπουργείου Πολιτισmicroού και είναι Γενικός Γραmicromicroατέας του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών ΕρευνώνΈχει διευθύνει πολλές χερσαίες και υποβρύχιες αρχαιολογικές έρευνες και έχει οργανώσει διεθνή ερευνητικά προγράmicromicroατα συνέδρια και εκθέσεις σχετικά microε διάφορες πτυχές της ναυτικής αρχαιο-λογίαςΈχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα και microελέτες σχετικά microε τη ναυσιπλοΐα και το θαλάσσιο διαmicroετακοmicroιστικό εmicroπόριο κατά την Εποχή του Χαλκού Ανάmicroεσα σε αυτά 1997 ldquoSea Routes and Navigation in the third millennium Aegeanrdquo Oxford Journal of Archaeology 161 1-24 1999 ldquoPoint Iria wreck Discovery and Excavationrdquo in Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) The Point Iria Wreck Interconnections in the Mediterranean ca1200 BC Proceedings of the International Conference Island of Spetses September 1998 Athens 1999 p 25-42 2000 ldquoSeafaring Trade and Cultural contact in the Aegean during the Early Bronze Agerdquo (IKUWA rsquo99) Germany p 101-112 2002 laquoΝαυάγια των Πώϊmicroων Βυζαντινών Χρόνων στο Σταυροδρόmicroι του Αργολικού στο Κονσολάκη-Γιαννοπούλου Ελ (επιmicro) ΕΠΑΘΛΟΝ Β΄ Πόρος 2002 (υπό εκτύπωση) 2004 laquoΕνάλια αρχαιολογική έρευνα στον Αργολικό Ερευνητική

περίοδος 2003raquo ΕΝΑΛΙΑ VIΙΙ 28-44 2005 laquoΙΕΝΑΕ 15 χρόνια υποβρυχίων ερευνών στους θαλάσσι-ους δρόmicroους του Αργολικού Από την Εποχή του Χαλκού έως το Βυζάντιοraquo Πρα-κτικά συνεδρίου ΙΕΝΑΕ 30 χρόνια υποβρύχιας έρευνας Από το Πελαγονήσι στην Κορακιά Αθήνα 2005 (υπό εκτύπωση)Ως εκπαιδευτής καταδύσεων έχει εκπαιδεύσει πολλούς νέους επιστήmicroονες στην επιστηmicroονική κατάδυση Είναι microέλος microη κυβερνητι-κών και συνδικαλιστικών οργανισmicroών

ΝΙΚΟΣ ΒΑΣΙΛΑΤΟΣ Δικηγόρος ndash Συγγραφέας Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε νοmicroικά στα Πανε-πιστήmicroια Αθηνών και Παρι-σίων (Paris I ndash Pantheon Sorbonne Έχει συγγράψει δέκα βιβλία ιστορίας και τέχνης Τα πεδία του ενδι-αφέροντός του συγκεντρώ-νονται στο φαινόmicroενο του πολέmicroου ανά τους αιώνες

και στα microέσα διεξαγωγής αυτού Κατrsquo εντολή της Ακαδηmicroίας Αθηνών συνέγραψε microελέτη για την ιστο-ρία και την αισθητική των όπλων στην Ελλάδα του 19ου αιώνα Συνεργάζεται microε το Μουσείο Μπενάκη για θέmicroατα ιστορίας των όπλων ενώ έχει συνεργασθεί και microε το Υπουργείο Εθνικής Άmicroυνας για όmicroοια θέmicroατα Έχει τεκmicroηριώσει και αναδείξει την συλλογή Σαρό-γλου του Πολεmicroικού Μουσείου Αθηνών Έχει τιmicroηθεί microε έπαινο από την Ακαδηmicroία Αθηνών για το βιβλίο

του laquoΚάστρα της Ελληνικής Γηςraquo και microε βραβεία από άλλους πολιτιστικούς οργανισmicroούς Άρθρα του έχουν δηmicroοσιευθεί στον ηmicroερήσιο και περιοδικό τύπο στην Ελλάδα και το εξωτερικό Είναι Πρόεδρος της Εφορείας των Γενικών Αρχείων του Κράτους ενώ έχει χρηmicroατίσει Πρόεδρος των Φίλων του Μουσείου Μπενάκη Πρόεδρος των Φίλων του Πολεmicroικού Μουσείου Αντιπρόεδρος του Οργανισmicroού Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων και Αντιπρόεδρος της Οmicroοσπονδίας Σωmicroατείων Φίλων των Μουσείων

ΜΑΡΙΑ ΓΚΙΩΝΗΓεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Paris I ndash Pantheon Sorbonne και Paris X ndash Nanterre Η διδα-κτορική της διατριβή microε θέmicroα ΄Το παλαιοπεριβάλλον των σπηλαίων της Ελλάδος από την Παλαιολιθική microέχρι το τέλος της Νεολιθικής Επο-χής΄ εκπονήθηκε στο Πανε-

πιστήmicroιο Αθηνών Έχει συmicromicroετάσχει σε ανασκαφές αρχαιολογικών και παλαιοντολογικών θέσεων και σε πολλά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτε-ρικό Έχει δηmicroοσιεύει microελέτες της σε ελληνικά και ξένα βιβλία και περιοδικά Τα πεδία της έρευνάς της αφορούν στον προϊστορικό άνθρωπο και στη σχέση του microε τα σπήλαια στις παλαιοπεριβαλλοντικές και ιδιαίτερα στις κλιmicroατικές microεταβολές που επέδρασαν στην εξέλιξή του και στην εφαρmicroογή των Γεωγρα-φικών Συστηmicroάτων Πληροφοριών στην αρχαιολογική

έρευνα

ΑΝΔΡΕΑΣ Γ ΛΥΡΙΝΤΖΗΣΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Κλασικό Λύκειο Χανίων Απέκτησε το πτυχίο του στην κατεύθυνση της Αρχαιολογίας και Ιστο-ρίας τη Τέχνης του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής στην Αθήνα Συνέχισε τις σπουδές του microε την από-κτηση microεταπτυχιακού τίτλου

στην αρχαιολογία στο Ινστιτούτο Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroιακού Κολεγίου του Λονδίνου Έχει λάβει microέρος σε συστηmicroατικές και σωστικές ανασκαφές αλλά και έρευνες επιφανείας ενώ έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορα συνέδρια και ηmicroερίδες Έχει εργαστεί στην ΙΓ΄ ΕΠΚΑ στο Ν Μαγνησίας καθώς και σε διά-φορα ερευνητικά προγράmicromicroατα Η διδακτορική του διατριβή πραγmicroατεύεται τη διαχείριση των υδατικών πόρων στην Κρήτη της Μέσης και Ύστερης Εποχής του Χαλκού Προς το παρόν ζει και εργάζεται στην Κρήτη

ΛΕΝΑ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ-ΜΑΝΙ-ΟΥΔΑΚΗΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Αrsquo Τοσίτσειο-Αρσάκειο Γυmicroνά-σιο Σπούδασε αρχαιολογία και απέκτησε διδακτορικό

δίπλωmicroα στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών Aπό το 1978 εργάστηκε στις Εφορείες της Ρόδου και της Πάτρας και διεξήγαγε ανασκαφικές έρευνες στην Ρόδο την Κώ και την Αχαϊα Οι επιστηmicroονικές της δηmicroοσιεύ-σεις αναφέρονται στο microινωϊκό οικισmicroό στα Τριάντα της Ρόδου και στα microυκηναϊκά νεκροταφεία της Αχα-ϊας Το θέmicroα της διδακτορικής της διατριβής είναι ο προϊστορικός οικισmicroός του Αιγίου και η πρώϊmicroη microυκηναϊκή εποχή στην ΑχαϊαΑπό το 1987 εργάζεται στην Προϊστορική Συλλογή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και από το 1998 είναι προϊσταmicroένη της Συλλογής Η επανέκθεση της Προϊστορικής Συλλογής που ολοκληρώθηκε το 20042005 και παράλληλα η ταύτιση και δηmicroοσί-ευση αρχαίων οι περιοδικές εκθέσεις και τα προ-γράmicromicroατα συνεργασίας microε άλλα ευρωπαϊκά Μουσεία και Πανεπιστήmicroια αποτελούν τα κύρια έργα της

ΧΡΗΣΤΟΣ Ι ΠΙΤΕΡΟΣΓεννήθηκε στο Αρκαδικό Ναυπλίας και αποφοίτησε από το Λύκειο ΝαυπλίουΣπούδασε Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών και Αρχαιολογία και Τέχνη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανε-πιστηmicroίου Θεσσαλονίκης Είναι αρχαιολόγος υπάλληλος του Υπουργείου Πολιτισmicroού Αρχικά υπηρέτησε για τρία χρόνια στη Θ΄ ΕΠΚΑ Θηβών όπου διενήργησε σηmicroαντικές

ανασκαφικές έρευνες στο Δήλεσι τη Λιβαδειά και τη microυκηναϊκή ακρόπολη της Καδmicroείας microε σηmicroαντικές ανασκαφικές έρευνες για το πρόβληmicroα των κατα-στροφών της microυκηναϊκής Θήβας καθώς και για τα ενεπίγραφα microυκηναϊκά σφραγίσmicroαταΣτη συνέχεια microετατέθηκε στην Αργολίδα όπου υπηρετεί στη Δ΄ ΕΠΚΑ και έχει διενεργήσει microεγάλο αριθmicroό σωστικών ανασκαφών κυρίως στο Άργος την Επίδαυρο το Ναύπλιο και την Τίρυνθα Έχει τη διεύθυνση συστηmicroατικής ανασκαφικής έρευνας στην Αρχαία Αγορά του Άργους σε συνεργασία microε τη Γαλ-λική Αρχαιολογική Σχολή Έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια και έχει δηmicroοσιεύσει πολλές και σηmicroαντικές αρχαιολογικές microελέτες Εκπονεί διδακτο-ρική διατριβή microε θέmicroα ldquoΠαmicroυκηναϊκά Σφραγίσmicroατα των Θηβώνrdquo ενώ έχει συγγράψει πολλά εκλαϊκευ-τικά άρθρα για πολιτιστικά και κυρίως αρχαιολογικά θέmicroατα στον τοπικό αλλά και στον αθηναϊκό τύποΣτην καθηmicroερνή Επτά Ηmicroέρες α) Το αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου 2ndash11ndash95 β) Το Μυκηναϊκό Άργος (31ndash5ndash98) γ) Ηραία τα εν Άργει και Ασκληπιεία Επιδαύρου (9ndash9ndash2001) ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ Η Γραmicro-microική Γραφή Β΄ αφιέρωmicroα για την Ελληνική Γλώσσα (24ndash7ndash99)Με ενέργειές του επεστράφη microυκηναϊκό σφράγισmicroα από την Τίρυνθα που επισηmicroάνθηκε σε ιδιωτική συλ-λογή της νότιας Γερmicroανίας Τα επιστηmicroονικά του ενδιαφέροντα αναφέρονται κυρίως στους ιστορι-κούς χρόνους αλλά και στην προϊστορικήndashmicroυκηναϊκή εποχή

ΛΕΥΤΕΡΗΣ Ν ΠΛΑΤΩΝΛέκτορας του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθη-νών Υπεύθυνος του Έργου Συντήρησης και Δηmicroοσίευ-σης Ευρηmicroάτων των Ανα-σκαφών Ζάκρου Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης και παρακολούθησε τις βασικές σπουδές αρχαιολογίας στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών Το 1988 πήρε το διδακτορικό του δίπλωmicroα στο Πανεπιστή-

microιο του Bristol της Αγγλίας microε θέmicroα τους laquomicroινωικούς χώρους εργασίαςraquo Κατά το διάστηmicroα 1994 - 2002 δίδαξε προϊστορική αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Κρήτης και Αιγαίου και εργάσθηκε στην ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία Το 2002 εκλέχθηκε στη βαθmicroίδα του Λέκτορα στο Τmicroήmicroα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών σε θέση που έχει ως ειδικότερο αντικεί-microενο τη microινωική αρχαιολογία Από το 1992 η Αρχαι-ολογική Εταιρεία των Αθηνών της οποίας είναι εταί-ρος του έχει αναθέσει το έργο συmicroπληρωmicroατικής συντήρησης και δηmicroοσίευσης των ευρηmicroάτων των ανασκαφών της στη microινωική Ζάκρο Έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια πάνω σε ειδικά θέmicroατα της προϊστορικής αρχαιολογίας του Αιγαίου

ΙΩΑΝΝΗΣ Κ ΠΡΟΜΠΟΝΑΣΚαθηγητής Πανεπιστηmicroίου Αθηνών Γεννήθηκε το 1940 στο Φιλώτι της ΝάξουΣπουδές Πανεπιστήmicroιο Αθηνών διδάκτωρ Πανεπι-στηmicroίου Αθηνών microετεκπαί-δευση στη Γαλλία στην Εcole Pratique des Hautos Etudes Βασικά έργα Η συγγένεια Μακεδονικής και Μυκηνα-ϊκής διαλέκτου και η πρω-τοελληνική καταγωγή των

Μακεδόνων (1973) Η microυκηναϊκή εορτή Θρονοε-λητήρια (to-no-e-ke-te-ri-jo) και η επιβίωσις αυτής εις τους ιστορικούς χρόνους (1974) Σύντοmicroος Εισαγωγή εις την Μυκηναϊκήν Φιλολογίαν (1977) Λεξικό της Μυκηναϊκής Ελληνικής (1978) Η microυκη-ναϊκή επική ποίηση microε βάση τα microυκηναϊκά κείmicroενα και τα οmicroηρικά έπη (1980) Ανθολογία Μυκηναϊκών Κειmicroένων (1983) Ακριτικά Α΄ (1985) Οmicroηρικά Έπη και Νεοελληνικά Δηmicroοτικά Τραγούδια Α΄ (1987) και Β΄ (1989) Ελληνική επική ποίηση από τα microυκηναϊκά χρόνια ως σήmicroερα (1990) Κοινά γλωσσικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στη Νέα Ελληνική αmicroάρτυρα στην αττική πεζογραφία (2000) Έχει δηmicroοσιεύσει περίπου 150 microελέτες και άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και σε Πρακτικά πανελλη-νίων και διεθνών συνεδρίων Υπό έκδοση α) Κοινά γλωσσικά στιχουργικά και θεmicroατικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στα Νεοελληνικά Δηmicroοτικά τραγού-δια και β) Τοπωνυmicroικό Λεξικό των νήσων του Αιγαίου (έργο ζωής 1960ndash )

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣΓεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1945 Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών όπου έγινε διδάκτωρ και υφηγητής ndashάmicroισθος επίκουρος καθηγη-τής Ασκεί την ιδιότητα του παθολόγου ndash ογκολόγου και τα τελευταία 22 χρόνια είναι διευθυντής νοσοκοmicroείου 20 από τα οποία στο Νοσοκο-microείο laquoO Άγιος Σάββαςraquo Δραστηριοποιείται επίσης στο χώρο των επιστηmicroονι-

κών εταιρειών και του ιατρικού τύπου Παράλληλα microε την ιατρική ασχολείται και microε την ιστορία τη λαογραφία και τον πολιτισmicroό της ιατρικής καθώς και την πεζογραφία Ήδη από έγκυρους εκδοτικούς οίκους κυκλοφορούν 55 βιβλία του ελληνικά και ξενόγλωσσα 36 από τα οποία κινούνται στον χώρο του πολιτισmicroού της ιατρικής Η εκδοτική και η γενικότερη πολιτιστική δραστηριό-τητά του έχουν ευρύτατα αναγνωρισθεί και σχολι-ασθεί microε περισσότερα από 750 κριτικά σηmicroειώmicroατα και άρθρα από διακεκριmicroένους πανεπιστηmicroιακούς του χώρου των ανθρωπιστικών σπουδών από κριτι-κούς και από λογοτέχνες Για τα βιβλία του ο Γεράσιmicroος Ρηγάτος έχει βρα-βευθεί από την Ακαδηmicroία Αθηνών microε βραβείο Α΄ τάξεως (1989) από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτε-χνών (Έπαινος Μάρκου Αυγέρη 1994) και από διά-φορα λογοτεχνικά και άλλα σωmicroατεία

Επίσης έχει τιmicroηθεί microε ειδική εκδήλωση από τον Τοmicroέα Ανθρωπιστικών Σπουδών του Παιδαγωγικού Τmicroήmicroατος του Πανεπιστήmicroιου Αθηνών (1996) microε υποτροφία από το Τmicroήmicroα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστήmicroιου Princeton (1998) και microε ειδικά αφι-ερώmicroατα σε εφηmicroερίδες και τα περιοδικά laquoΈρευναraquo 1996 και Οmicroπρέλαraquo 2005

ΜΙΧΑΗΛ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥΓεννήθηκε στην Πάτρα το 1912 Σπούδασε στη Φιλοσο-φική Σχολή του Πανεπιστη-microίου Αθηνών στη Σορβόννη και στο Collegravege de France Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσ-σαλονίκης (1939) Docteur degraves-Lettres (doctorat drsquo Etat 1956)Αφού δίδαξε σε ιδιωτικό σχολείο εργάσθηκε ως ερευνητής στο Επιστηmicroονικό

Ίδρυmicroα Ερευνών της Γαλλίας (CNRS 1951-1954) και ως διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Μικρασιατι-κών Σπουδών (1954-1959) Το 1959 εκλέχθηκε και το 1960 διορίσθηκε τακτικός καθηγητής της Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήmicroιο Θεσσαλονίκης θέση από την οποία αποmicroακρύνθηκε το 1967 από τη Δικτα-τορία και στην οποία επανήλθε το 1974 Από το 1970 έως το 1975 δίδαξε στο Πανεπιστήmicroιο Lyon II Συνταξιοδοτήθηκε το 1979Μέλος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1983-) και της Accademia Nazionale dei Lincei (1988-) Αντεπι-

στέλλον microέλος της Accademia Pontaniana Νεαπό-λεως (1989-) και της Acadeacutemie des Iscriptions et Belles-Lettres (1991-)Διετέλεσε Κοσmicroήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσσαλονίκης (1965-1966) Αντι-πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (1964-1967) Πρόεδρος της Association Lyonnaise drsquo Etudes Anciennes (1974) Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ιστορικών Επιστηmicroών (1978-1985) microέλος της Διεθνούς Επιτροπής Ιστορι-κών Επιστηmicroών (1978-1985) ιδρυτής και διευθυντής του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος στο Εθνικό Ίδρυmicroα Ερευνών (1979-1992) microέλος του ΔΣ του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών (1992-1995) Πρόεδρος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1992) Πρόεδρος του Ιδρύmicroατος Ελληνικού Πολιτισmicroού (1993-1995) Επίσης εκ των συνδιευθυντών του δεύτερου τόmicroου της Ιστορίας της Ανθρωπότητας της UNESCO Eίναι Πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Μικρασιατικών ΣπουδώνΟι microελέτες του αφορούν στην αρχαία Ελληνική Ιστο-ρία και εν microέρει στη νεότερηΈχει δηmicroοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και ξένα επι-στηmicroονικά περιοδικά και σε συλλογικά έργα έχει παρουσιάσει ανακοινώσεις σε Ακαδηmicroίες έχει συνεργασθεί microε πολλά εκτενή κεφάλαια στην Ιστο-ρία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών Επιλογή microονογραφιών Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν τουρκοκρατίαν (1715-1821) (στη σειρά Texte und Forschungen zur Byzantinisch-Neugrichischen Philologie αρ 33) Αθήνα 1939 Σελ 394 Βραβείο της Ακαδη-microίας Αθηνών (1940) Ανατυπώσεις από τις εκδόσεις

ldquoΕρmicroήςrdquoLa migration grecque en Ionie (Centre drsquo Etudes drsquo Asie Mineure Ionie 1) Αθήνα 1958 Σελ 568Peuples preacutehelleacuteniques drsquo origine indo-europeacuteenne Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1977 Σελ 350Les Proto-grecs Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1980 Σελ 286The Polis-State Definition and Origin (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 4) Αθήνα 1989 Σελ 510 Σε ελληνική microετάφραση Πόλις ένας τύπος αρχαίου ελληνικού κράτους Μορ-φωτικό Ίδρυmicroα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 1999Between Memory and Oblivion The Transmission of Early Greek Historical Traditions (στη σειρά Μελε-τήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαι-ότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 12) Αθήνα 1990 Σελ 267Η Αθηναϊκή δηmicroοκρατία Πανεπιστηmicroακές Εκδόσεις Κρήτης Ηράκλειο 1999 2000 2004 Σελ 661Les ethnegrave grecs agrave lrsquo acircge du Bronze (υπό έκδοση στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroα-ϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών)Συντονιστής των συλλογικών έργων--Μακεδονία Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1982-- Ποικίλα (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 10) Αθήνα 1990--Colloque international ldquoDeacutemocratie atheacutenienne et Culturerdquo organiseacute par lrsquo Acadeacutemie drsquo Athegravenes en cοopeacuteration avec lrsquo UNESCO 1992 1995-- UNESCO History of Mankind Histoire du deacuteveloppement scientifique et culturel de lrsquo

Humaniteacute τοmicro ΙΙ (συνεκδότης) 1996Διακρίσεις (κατά χρονολογική σειρά) Άρχων Μέγας Ιεροmicroνήmicroων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλη-σίας Παράσηmicroο του Αγίου Μάρκου του Πατριαρχείου Ιεροσολύmicroων Ταξιάρχης Ordine al Merito della Repubblica Italiana Ιππότης Leacutegion drsquo honneur

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΣΑΜΨΩΝAρχαιολόγος καθηγητής στο Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπου-δών του Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου διδάσκει προϊστο-ρική Αρχαιολογία της Μεσο-γείου και αρχαιολογία της Προκολοmicroβιανής Αmicroερικής και της Ασίας Σπούδασε στο Πανεπιστή-

microιο Αθηνών από όπου έλαβε το διδακτορικό του και έκανε microεταδιδακτορικές σπουδές στην Αγγλία microε αντικείmicroενο την Περιβαλλοντική Αρχαιολογία Ειδικεύεται στη microελέτη της Μεσολιθικής και Νεολι-θικής περιόδου και διενεργεί ανασκαφές στον νεολι-θικό οικισmicroό της Φτελιάς Μυκόνου στον microεσολιθικό οικισmicroό της Κύθνου και στο προϊστορικό σπήλαιο Σαρακηνού Βοιωτίας ενώ διενεργεί επιφανειακές έρευνες σε ερηmicroονησίδες του Νοτίου Αιγαίου Είναι microέλος επιστηmicroονικών σωmicroατείων και έχει συγγράψει 23 βιβλία και 160 άρθρα

ΠΕΓΚΥ ΣΩΤΗΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥΓεννήθηκε και ζει στην Αθήνα Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστή-

microιο Αθηνών και στο Πανεπι-στήmicroιο McGill του Μόντρεαλ Έχει ειδικευθεί στην προ-ϊστορική αρχαιολογία των Κυκλάδων και έχει δηmicroοσιεύ-σει πολλά σχετικά άρθρα και microελετήmicroατα Η διδακτορική της διατριβή microε τίτλο Ακρω-τήρι Θήρας Η Νεολιθική και η Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού επί τη βάσει της κεραmicroεικής εκδόθηκε το 1999 από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία της οποίας είναι microέλος Η δεύτερη microονογραφία της microε τίτλο Ο laquoΘησαυρός της Κέρουraquo Μύθος ή πραγmicroατικότητα Αναζητώντας τα χαmicroένα κοmicromicroάτια ενός αινιγmicroατικού συνόλου εκδό-θηκε το 2005 από το Ίδρυmicroα ΝΠ Γουλανδρή ndash Μου-σείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα σε συνεργασία microε το J Paul Getty Museum στο Λος Άντζελες και το Cycladic Art Foundation στην Νέα Υόρκη Έχει διατελέσει επί σειρά ετών επιστηmicroονική συνερ-γάτις της ανασκαφής στο Ακρωτήρι της Θήρας και έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορες άλλες ανασκαφές στις Κυκλάδες και στην Κύπρο Έχει εργαστεί στην ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και σε άλλες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισmicroού Σήmicroερα είναι επιmicroελήτρια της Κυκλαδικής Συλλογής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Θ Π ΤΑΣΙΟΣΚαθηγητής του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου Μέλος της Ακαδηmicroίας Επι-στηmicroών του Τουρίνου επίτι-microος καθηγητής του Πανεπι-στηmicroίου της Λιέγης και του Δηmicroοκρίτειου Πανεπιστη-microίου Επίτιmicroος Πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εται-ρίας καθώς και της διεθνούς Ενώσεως ΣκυροδέmicroατοςΟ Θ Π Τάσιος είναι ιδρυ-τικό microέλος και Πρόεδρος

της Ελληνικής Εταιρίας για την Μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και συνοργανωτής πέντε εκθέσεων για την αρχαιοελληνική Τεχνολογία στην Ελλάδα και στο ΕξωτερικόΕξ άλλου ο ΘΠ Τάσιος έχει συγγράψει 350 επι-στηmicroονικές δηmicroοσιεύσεις και 30 βιβλία σε διάφορες γλώσσες σε θέmicroατα Μηχανικής Εδαφοmicroηχανικής Αντισεισmicroικής Τεχνολογίας Φιλοσοφίας και Γλώσσας

ΧΡΙΣΤΙΝΑ Α ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥΓεννήθηκε στην Κύπρο όπου αποφοίτησε από το Γυmicroνάσιο της Κυρήνειας Συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Ελλάδα στα Πανεπι-στήmicroια Θεσσαλονίκης και Αθηνών Η διδακτορική της διατριβή

διαπραγmicroατεύεται τις προϊστορικές τοιχογραφίες της Δυτικής Οικίας του Ακρωτηρίου της Θήρας Έχει συγγράψει πολλά άρθρα και microελέτες για τις προϊστο-ρικές τοιχογραφίες της Θήρας τις αρχαιότητες της Άνδρου και της Σίφνου Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην ΚΑ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων όπου ασκεί ποικίλο αρχαιολογικό έργο (ανασκαφές επι-φανειακές έρευνες επανεκθέσεις κλπ) Κύριο πεδίο της έρευνάς της είναι εκτός των προ-ϊστορικών τοιχογραφιών η αρχαία κληρονοmicroιά της Άνδρου Με τις περιοδείες της έχει εντοπίσει σηmicroα-ντικές αρχαιότητες που έχει ανακοινώσει σε συνέ-δρια ενώ ασχολείται microε την επεξεργασία της επι-στηmicroονικής δηmicroοσίευσης του υλικού αυτού Παράλληλα διευθύνει τις Ανασκαφές στο νεολιθικό οικισmicroό του Στρόφιλα και τη γεωmicroετρική ndash αρχα-ϊκή πόλη της Υψηλής Άνδρου και στην Ακρόπολη Αγίου Ανδρέα Σίφνου

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ι ΤΖΑΜΤΖΗΣΠλοίαρχος του ΕΝ παράλ-ληλα microε την καριέρα του στη θάλασσα ως αξιωmicroατικός και πλοίαρχος σε ωκεανοπόρα πλοία και microετέπειτα στη στεριά ως αρχιπλοίαρχος σε ναυτιλιακές εταιρείες ασχο-λήθηκε και microε την έρευνα και τη microελέτη της Ναυτικής microας Ιστορίας Έγραψε 14 βιβλία και δηmicroο-σίευσε για 50 περίπου χρό-νια τώρα περισσότερα από 200 άρθρα για ναυτικά

ιστορικά θέmicroατα σε εφηmicroερίδες και ναυτιλιακά περιοδικά παρουσίασε δε πολλές ανακοινώσεις και οmicroιλίες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια σχετικά microε την ελληνική ναυτική ιστορία Το βιβλίο του laquoΤα Λίmicroπερτυ και οι Έλληνεςraquo τιmicroήθηκε microε βραβείο από την Ακαδηmicroία των Αθηνών

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΩΡΑΚΗΣΓεννήθηκε στις 2251977 στο Ηράκλειο Κρήτης και αποφοίτησε από το λύκειο Κρουσώνα Ολοκλήρωσε στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών τις αρχαιολογικές του σπουδές οι οποίες συνεχίζονται στο Πανεπιστήmicroιο Κρήτης Στην Αθήνα είχε την ευκαιρία να συmicromicroετάσχει σε σηmicroαντι-κές ανασκαφές των τοπικών

Εφορειών και της Αρχαιολογικής Εταιρείας microε σηmicroα-ντικότερη εκείνη στο Ακρωτήρι της Θήρας Ως φοιτητής εργάστηκε επί microακρόν ως υπάλληλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας απασχολούmicroενος στην ανασκαφή και στο αρχείο της Θήρας Από το 2000 συmicromicromicroετέχει συστηmicroατικά στις ανασκα-φές της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διενεργούνται στις Αρχάνες από τον καθ Γ Σακελλαράκη Έλαβε επίσης microέρος στο κοινό πρόγραmicromicroα της Αρχαιο-λογικής Εταιρείας και του Πανεπιστηmicroίου της Χαϊ-δελβέργης microε στόχο τη microελέτη της κεραmicroεικής της Ζωmicroίνθου Από το 2004 είναι έκτακτος υπάλληλος της ΚΓ΄ ΕΠΚΑ Ηρακλείου και συmicromicroετέχει στην διε-ξαγωγή σωστικών ανασκαφών στην Κνωσσό στις

Αρχάνες και στον microινωικό λιmicroενικό οικισmicroό στον Πόρο-Κατσαmicroπά Ηρακλείου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣΕίναι καθηγητής στο Τmicroήmicroα Γεωλογίας του Πανεπιστη-microίου Πατρών Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε γεωλογία και ωκεανογραφία στα Πανεπιστήmicroια Αθηνών και Ουαλίας Διετέλεσε πρό-εδρος του Τmicroήmicroατος Γεω-λογίας του Πανεπιστηmicroίου Πατρών κατά το διάστηmicroα 1993-1997 και 2001-2005 Έχει συγγράψει πάνω από 60

εργασίες σε διεθνή περιοδικά γύρω από θέmicroατα ωκε-ανογραφίας της Ανατολικής Μεσογείου Την τελευ-ταία 10ετία η έρευνά του επικεντρώνεται σε θέmicroατα γεωαρχαιολογίας που αφορούν α) στον εντοπισmicroό υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων και ναυαγίων (κόλπος Ναυαρίνου Αλεξάνδρεια Αιγύπτου ναυάγιο Δοκού) και β) στις microεταβολές των κλιmicroατικών συνθηκών και της στάθmicroης της θάλασσας και στην επίδρασή τους στις ανθρώπινες δραστηριότη-τες στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο

ΜΑΡΙΑ ΧΑΛΟΓΛΟΥΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης Σπούδασε Αγγλική

Λογοτεχνία στο Αmicroερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλο-νίκης και συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Αγγλία στα πανεπιστήmicroια του Durham και του Bristol Η microεταπτυχιακή της εργασία διαπραγmicroατεύ-εται την εικονογραφία του ταύρου σε διάφορα microέσα (τοιχογραφίες ρυτά σφραγιδογλυφία) από τη Νεοα-νακτορική Κνωσό Ασχολείται κυρίως microε τη Μινωική αρχαιολογία της κεντρικής Κρήτης και η πρόσφατη έρευνα της περιλαmicroβάνει θρησκειολογικά και κοι-νωνικά ζητήmicroατα του Μινωικού και του Μυκηναϊκού κόσmicroου κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία Έχει λάβει microέρος σε σειρά ανασκαφών τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑAtkinson TD Bosanquet RC etal 1904 The Excavations at Phylakopi in Melos The Society for the Promotion of Hellenic Studies Suppl Paper no4 (London 1904)Axel W Persson New Tombs at Dendra near Midea Lund 1942 Barber RLN 1994 Οι Κυκλάδες στην Εποχή του Χαλκού Εmicroπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑθήναBasch L Le Musee imaginaire de la Marine Antique Athenes 1987Bass G (ed) A History of Seafaring London 1972Bass GF 1967 Cape Gelidonia A Bronze Age shiwreck Transactions of the American Philosophical Society 578 PhiladelphiaBetancourt Ph The History of Minoan Pottery (1985) Princeton (microτφρ στα ελληνικά Ινστιτούτο του Βιβλίου εκδ Καρδαmicroίτσα)Blegen CW Prosymna the Helladic Settlement Preceding the Argive Heraeum Cambridge Mass 1937Blegen C - Rawson M The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia (τ Ι) The Buildings and their Contents Princeton 1966Boardman J The Greeks Overseas London 1980Broodbank C 2000 An Island Archaeology of the Early Cyclades Cambridge University Press CambridgeBurkert W 1993 Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (microτφρ Μπεζαντάκος ΝΠ και Αβαγιανού Α) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαCasson L Ships and Seamanship in the Ancient World Princeton University Press 1971Cadogan G Palaces of Minoan Crete (1976) BristolDickinson O 1994 The Aegean Bronze Age Cambridge University PressDoumas Ch 1977 Early Bronze Age Burial Habits in the Cyclades (SIMA vol 48) Paul Astroumlms Foumlrlag GoumlteborgEvans A The Palace of Minos at Knossos I-IV (1921-36) London

Evans JD - Renfrew C 1968 Excavations at Saliagos near Antiparos (BSA supplementary volume no 5) The British School of Archaeology at Athens Thames and Hudson LondonEvely D (ed) 1999 Τοιχογραφία ένα διαβατήριο για το παρελθόν Η Μινωική Κρήτη microε τη microατιά του Mark Cameron (Αθήνα)Furumark A The Mycenaean Pottery Analysis and Classification Stockholm 1941Garnsey P Hopkins K Whittaker CR (eds) Trade and Ancient Economy London 1983Graeve M-C de The ships of the Ancient Near East Leuven 1981Graham JW The Palaces of Crete (1969) Princeton New JerseyHagg R (ed) The Function of the Minoan Villas Proceedings of the Seventh International Symposium at the Swedish Institute at Athens (1997) StockholmHagg R and Marinatos N (eds) The Function of the Minoan Palaces Proceedings of the Fourth International Symposium at the Swedish Institute at Athens 10-16 June 1984 (1987) StockholmHalstead P και Barrett JC (επιmicro) 2004 Food Cuisine and Society in Prehistoric Greece Oxford Oxbow BooksHeurtley WA Prehistoric Macedonia Cambridge 1939Hood S 1981 Excavations in Chios 1938-1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala I Oxford BSA supp 15Hood S Η τέχνη στην προϊστορική Ελλάδα (microτφρ Μ Παντελίδου amp Θ Ξένος) εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1993Hutchinson R Prehistoric Crete (Penguin Books) Harmondsworth 1962Immerwahr S Aegean Painting in the Bronze Age Pennsylvania and London The Pennsylvania State University 1990Karo G Schachtgraber von Mykenae Munchen 193033Laffineur R and Hagg R (eds) 2001 Potnia Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22) Liege Universiteacute de

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

καλή διάθεση για όλους που να microην απονέmicroει και καταλογίζει στο ένα από τα δύο αντιmicroαχόmicroενα microέρη περισσότερο απrsquo ότι πρέπειraquo (Λουκανού Πώς δει ιστορίαν συγγράφειν 39-41) Το πρόβληmicroα της ιστορικής αλήθειας είχε τεθεί από την αρχαιότητα Η ιστορική microνήmicroη έλεγαν microας προστατεύει από τη λήθη και το laquomicroή λήθονraquo (α-λησmicroόνητο) ονοmicroάζεται laquoα-ληθέςraquo (laquoΑληθές το microη λήθονraquo Ηράκλειτος) Η ιστορία όmicroως γράφεται κατά κανόνα από τους νικητές που στρεβλώνουν για λόγους προπαγάνδας και πολιτικής σκοπιmicroότητας την ιστορική αλήθεια Σε αυτό βοηθά η ίδια η α-λήθεια που την φτιάχνει κανείς όπως ακριβώς φτιάχνει το ψέmicroαhellip (Οδ Ελύτης Μαρία Νεφέλη) Και τι κερδίζουν όσοι λένε ψέmicroατα Ρωτούσαν microερικοί τον Αριστοτέλη σύmicroφωνα microε τον Διογένη Λαέρτιο laquoόταν λένε την αλήθεια -απαντούσε ο microεγάλος Σταγειρίτης- δεν γίνονται πιστευτοίraquo [Όταν λέγωσιν αλήθειαν microη πιστεύεσθαι Αριστοτέλης στον Διογ Λαέρτιο] Το δυσκολότερο πάντως δεν είναι να βρει κάποιος αλλά να πει microιαν αλήθειαΤα microνηmicroεία λχ αγάλmicroατα αγγεία κοσmicroήmicroατα όπλα κλπ είναι άφωνα και συνεπώς δεν microπορούν να πουν ψέmicroατα

Παρόλα αυτά laquoδεν είmicroαστε ικανοί ή δεν θέλουmicroε ndashεπισηmicroαίνει ο κορυφαίος αρχαιολόγος J Boardmanndash να τα επεξεργαστούmicroε microε τους τρόπους που υποβάλλουν τα ίδια αλλά προτιmicroάmicroε τους τρόπους που υπαγορεύουν σύγχρονές microας τυπολογίες και microοντέλαraquo Η παρατήρηση είναι σηmicroαντική αφού εκτός από το πρόβληmicroα που συνιστούν η ιδεολογία και οι αξίες επισηmicroαίνει και τη στρεβλωτική πολλές φορές επίδραση της οπτικής microιας συγκεκριmicroένης εποχής που επιβάλλει τα δικά της microέτρα στην αξιολόγηση microιας άλλης microε διαφορετικό σύστηmicroα αξιών και άλλες κοινωνικές αντιλήψεις (J Boardman Οι αρχαίοι Έλληνες στην υπερπόντια εξάπλωσή τους Εκδ Καρδαmicroίτσας σ 11) Στη δεκαεξάτοmicroη Ιστορία των Ελλήνων προσπαθήσαmicroε να υπηρετήσουmicroε την ιστορική αλήθεια και να αποφύγουmicroε ιδέες υπερτίmicroησης ή υποτί-microησης προσώπων και γεγονότων Προσπαθήσαmicroε επίσης να παραmicroερίσουmicroε κατά το ανθρωπίνως δυνατόν τις προσωπικές microας πεποιθήσεις που σχετίζονται microε την ιδεολογία microας την πολιτική microας τοποθέτησηndashένταξη τη θρησκεία το φύλο κλπΗ Ιστορία των Ελλήνων microε τεκmicroηριωmicroένα άρθρα που φωτίζουν τα γεγονότα σε βάθος και από διαφορετικές οπτικές γωνίες φιλοδοξεί να προσθέσει στην ιστοριογραφία ακολουθώντας ανανεωmicroένη microεθοδολογία και εκσυγχρονισmicroένο προβληmicroατισmicroό σε microια προσπάθεια νέας θεώρησης των ιστορικών γεγονότων Είναι ένα έργο που φιλοδοξεί να υπηρετήσει πρωτίστως την ιστορική αλήθεια και γιrsquo αυτό ελπίζουmicroε ότι θα είναι έργο microε διαχρονική πνοή που θα microείνει για να αποδεικνύει τη microακροχρόνια ενότητα και συνέχεια του λαού microας και την πολυ-σήmicroαντη προσφορά του στον παγκόσmicroιο πολιτισmicroό Όλοι οι συγγραφείς σύmicroφωνα microε την παράδοση της Θουκυδίδιας πρακτικής εξετάζουν νηφάλια και σε βάθος τα γεγονότα Αποφεύγουν τους φθόνους και τις δυσmicroένειες τα ψεύτικα τα λόγια τα microεγάλα και τις κολακείες λέγο-ντας laquoτα σύκα σύκαraquo laquoτη σκάφη σκάφηraquo ώστε ο αναγνώστης να οδηγείται ανεπηρέαστα σε ασφαλή συmicroπεράσmicroατα για το παρόν και το microέλλον από το microακρινό παρελθόν που κρύβει τεράστια δύναmicroη microέσα του Αυτή είναι η συνεισφορά της Ιστορίας των Ελλήνων Το έργο αυτό είναι χρήσιmicroο για τον πολίτη τον στοχαστή τον δηmicroιουργό τον ελεύθερο τον ωραίο Έλληνα που θέλει να γνωρίζει τις ιστορικές καταβολές του και να αντιλαmicroβάνεται εναργέστερα το παρόν το εκάστοτε παρόν στον σύγχρονο κόσmicroο επωφελούmicroενος από το παρελθόν Αυτό συmicroβαίνει υποχρεωτικά διότι Αντίληψη είναι η ενεργητική ανάπλαση του παρόντος από το παρελθόν Δηλαδή ο συνδυα-σmicroός όλων των δεδοmicroένων του τώρα προς τα αποτελέσmicroατα της προηγούmicroενης εmicroπειρίας

Το δεκαεξάτοmicroο έργο συνιστά προς αυτή την κατεύθυνση ένα θετικό βοήθηmicroα ιστορίας και ανθρωπογνωσίας του Έλληνα το οποίο θα φανεί χρήσιmicroο και χρηστικό σε όλους στον δάσκαλο στον καθηγητή στον φιλίστορα κυρίως στη σπουδάζουσα νεολαία στην οποία άλλωστε το αφιερώνουmicroε Ο πρώτος τόmicroος της 16τοmicroης laquoΙστορίας των Ελλήνωνraquo αναφέρεται στην προϊστορία Ξεκινά από το φυσικό γεωγραφικό πλαίσιο Ακολουθεί η εποχή του Λίθου και του Χαλκού καθώς γίνονται εκτεταmicroένες αναφορές στον κυκλαδικό microινωικό και microυκηναϊκό πολιτισmicroόΣύmicroφωνα microε έρευνες γλωσσολόγων αρχαιολόγων και άλλων ειδικών επιστηmicroόνων διάφορα ινδοευρωπαϊκά φύλα άρχισαν να microεταναστεύ-ουν προοδευτικά κατά κύmicroατα εγκαταλείποντας την αρχική κοιτίδα τους (κεντρική Ευρώπη έως τα Ουράλια και τη Βαϊκάλη) αναζητώντας νέους τόπους από τα microακρινά νεολιθικά χρόνια (6ηndash4η χιλιετία) Μεταξύ 2200() και 1900() πΧ αρκετοί ινδοευρωπαίοι πρωτοέλληνες (πρωτοαιολικά φύλα Αρκάδες Ίωνες κά) είχαν εγκατασταθεί σε Μακεδονία Ήπειρο και βορειοδυτική Θεσσαλία Από αυτούς άλλες συmicroπαγείς οmicroάδες παρέmicroειναν στον ελληνικό βορρά και άλλες ndashκυρίως Ίωνεςndash άρχισαν σποραδικά (από το 1900() πΧ) να κινούνται νοτιότερα και να εγκαθίστανται προοδευτικά σε ανατολική Στερεά Αχαΐα Κορινθία Αττική Τροιζήναhellip ακόmicroα σε Εύβοια Κέα Κεφαλληνία κά Η τελευταία microαζική εγκατάσταση πρωτοελλήνων από βορρά προς νότο γίνεται ενδεχοmicroένως γύρω στο 1100 πΧ microε την καλούmicroενη κάθοδο των Δωριέων Οι ινδοευρωπαίοι πρωτοέλληνες που είχαν κοινή γλώσσα κοινή θρησκεία κοινά ήθη και παρόmicroοιους θεσmicroούς αναmicroείχθηκαν στον νέο τόπο εγκατάστασης microε τους αυτόχθονες Κυκλαδίτες Μινωίτες κά που είχαν αναπτύξει ένα σπουδαίο πολιτισmicroό Από τη γόνιmicroη διαρκή επαφή πρωτοελλήνωνndashΚυκλαδιτώνndashΜινωιτών κά αυτοχθόνων προέκυψε ο καθαρά ελληνικός microυκηναϊκός πολιτισmicroός που ονοmicroάστηκε έτσι από το σηmicroαντικό κέντρο της εποχής τις Μυκήνες στις οποίες είχαν εγκατασταθεί αρχικά Αχαιοί

Νίκος Βαρδιάmicroπασης

ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1947 Σπούδασε Ιατρική στο Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών (πτυχίο 1975) και παρακολούθησε microαθήmicroατα στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών (1975 ndash 1977) Αναγορεύθηκε διδά-κτωρ του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών το 1978 Ειδικεύ-τηκε στην Παθολογία Εργάστηκε στην Πανεπι-

στηmicroιακή Κλινική του Νοσοκοmicroείου ο Ευαγγελισmicroός (1982) και στο Γενικό Νοσοκοmicroείο Αεροπορίας (1984) Το 1985 εκλέχτηκε λέκτορας στη Σχολή Επιστηmicroών Υγείας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών όπου δίδαξε αυτοδύναmicroα για microια τετραετία (1985 ndash 1989) Επίσης εργάστηκε ως γιατρός στον ΕΟΦ και διετέ-λεσε τακτικό microέλος της Επιτροπής Εθνικού Συνταγο-λογίου (1988) Παράλληλα microε την διδασκαλία και τη άσκηση της ιατρικής (έως το 2000) ασχολείται από το ραδιόφωνο την τηλεόραση και τον Τύπο microε τη διαχρονική ιστορία της ελληνικής γλώσσας ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΓιατί το λέmicroε έτσιraquo Πρώτο Πρόγραmicromicroα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας 1982-1988 laquoΚάθε microέρα και microια λέξηraquo laquoΑθήνα 984raquo 1988 ndash 1991 ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΙστορία microιας λέξηςraquo

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ Τηλεόραση ΕΤ-2 1995 ndash 1997 laquoΟι λέξεις στη ζωή microαςraquo MEGA 1998 ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ Συντάκτης της Ελευθεροτυπίας από το 1990 σε θέmicroατα Γλώσσας και ΙστορίαςΣυντο-νιστής ndash Επιmicroελητής του laquoΕraquo ΙΣΤΟΡΙΚΑ Αρχισυντά-κτης του laquoΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑraquo Συντονιστής του laquoΕraquo Ιστορικά ndash Πρωτοπόροι ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ (Εκτός Ιατρικής) Στο Δηmicroοσιογρα-φικό Εργαστήρι (1994) Στην Σχολή Υποκριτικής του Κ Καζάκου (1996) (Μάθηmicroα Ελληνική γλώσσα και ιστορία) ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ Ιατρικό Ιστορικό (Εκδ laquoΗριδα-νόςraquo)Ευρύλοχος (Εκδ laquoΗριδανόςraquo) Τειρεσίας (Εκδ laquoΚέδροςraquo) Ετυmicroολογικό Αλφαβητάριο (Εκδ ΑΑ Λιβά-νη)Ιστορία microιας Λέξης (διαχρονική ιστορία της ελλη-νικής γλώσσας) Τόmicroοι Α΄ Β΄ Γ΄ Δ΄ Ε΄ (Εκδ ΑΑ Λιβάνη)

ΧΡΗΣΤΟΣ Σ ΑΓΟΥΡΙΔΗΣΓεννήθηκε στη Θεσσαλο-νίκη Σπούδασε Οικονοmicroικά και Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήmicroιο Μακεδονίας και Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστή-microιο Αθηνών Συνέχισε microεταπτυχιακές σπουδές στη Ναυτική Αρχαι-ολογία στο Πανεπιστήmicroιο της

Οξφόρδης microε υποτροφία του Ιδρύmicroατος Αλέξανδρος Σ ΩνάσηςΗ Διατριβή που εκπονεί στο Πανεπιστήmicroιο Ιωαν-

νίνων διαπραγmicroατεύεται τη Ναυτική Διάσταση του Πρωτοελλαδικού Πολιτισmicroού microε έmicroφαση στις ενά-λιες microαρτυρίες τους λιmicroένες και τη διακίνηση των πρώτων υλών στο Αιγαίο κατά την Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην Εφορεία Παλαιο-ανθρωπολογίας ndash Σπηλαιολογίας Ν Ελλάδας του Υπουργείου Πολιτισmicroού και είναι Γενικός Γραmicromicroατέας του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών ΕρευνώνΈχει διευθύνει πολλές χερσαίες και υποβρύχιες αρχαιολογικές έρευνες και έχει οργανώσει διεθνή ερευνητικά προγράmicromicroατα συνέδρια και εκθέσεις σχετικά microε διάφορες πτυχές της ναυτικής αρχαιο-λογίαςΈχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα και microελέτες σχετικά microε τη ναυσιπλοΐα και το θαλάσσιο διαmicroετακοmicroιστικό εmicroπόριο κατά την Εποχή του Χαλκού Ανάmicroεσα σε αυτά 1997 ldquoSea Routes and Navigation in the third millennium Aegeanrdquo Oxford Journal of Archaeology 161 1-24 1999 ldquoPoint Iria wreck Discovery and Excavationrdquo in Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) The Point Iria Wreck Interconnections in the Mediterranean ca1200 BC Proceedings of the International Conference Island of Spetses September 1998 Athens 1999 p 25-42 2000 ldquoSeafaring Trade and Cultural contact in the Aegean during the Early Bronze Agerdquo (IKUWA rsquo99) Germany p 101-112 2002 laquoΝαυάγια των Πώϊmicroων Βυζαντινών Χρόνων στο Σταυροδρόmicroι του Αργολικού στο Κονσολάκη-Γιαννοπούλου Ελ (επιmicro) ΕΠΑΘΛΟΝ Β΄ Πόρος 2002 (υπό εκτύπωση) 2004 laquoΕνάλια αρχαιολογική έρευνα στον Αργολικό Ερευνητική

περίοδος 2003raquo ΕΝΑΛΙΑ VIΙΙ 28-44 2005 laquoΙΕΝΑΕ 15 χρόνια υποβρυχίων ερευνών στους θαλάσσι-ους δρόmicroους του Αργολικού Από την Εποχή του Χαλκού έως το Βυζάντιοraquo Πρα-κτικά συνεδρίου ΙΕΝΑΕ 30 χρόνια υποβρύχιας έρευνας Από το Πελαγονήσι στην Κορακιά Αθήνα 2005 (υπό εκτύπωση)Ως εκπαιδευτής καταδύσεων έχει εκπαιδεύσει πολλούς νέους επιστήmicroονες στην επιστηmicroονική κατάδυση Είναι microέλος microη κυβερνητι-κών και συνδικαλιστικών οργανισmicroών

ΝΙΚΟΣ ΒΑΣΙΛΑΤΟΣ Δικηγόρος ndash Συγγραφέας Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε νοmicroικά στα Πανε-πιστήmicroια Αθηνών και Παρι-σίων (Paris I ndash Pantheon Sorbonne Έχει συγγράψει δέκα βιβλία ιστορίας και τέχνης Τα πεδία του ενδι-αφέροντός του συγκεντρώ-νονται στο φαινόmicroενο του πολέmicroου ανά τους αιώνες

και στα microέσα διεξαγωγής αυτού Κατrsquo εντολή της Ακαδηmicroίας Αθηνών συνέγραψε microελέτη για την ιστο-ρία και την αισθητική των όπλων στην Ελλάδα του 19ου αιώνα Συνεργάζεται microε το Μουσείο Μπενάκη για θέmicroατα ιστορίας των όπλων ενώ έχει συνεργασθεί και microε το Υπουργείο Εθνικής Άmicroυνας για όmicroοια θέmicroατα Έχει τεκmicroηριώσει και αναδείξει την συλλογή Σαρό-γλου του Πολεmicroικού Μουσείου Αθηνών Έχει τιmicroηθεί microε έπαινο από την Ακαδηmicroία Αθηνών για το βιβλίο

του laquoΚάστρα της Ελληνικής Γηςraquo και microε βραβεία από άλλους πολιτιστικούς οργανισmicroούς Άρθρα του έχουν δηmicroοσιευθεί στον ηmicroερήσιο και περιοδικό τύπο στην Ελλάδα και το εξωτερικό Είναι Πρόεδρος της Εφορείας των Γενικών Αρχείων του Κράτους ενώ έχει χρηmicroατίσει Πρόεδρος των Φίλων του Μουσείου Μπενάκη Πρόεδρος των Φίλων του Πολεmicroικού Μουσείου Αντιπρόεδρος του Οργανισmicroού Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων και Αντιπρόεδρος της Οmicroοσπονδίας Σωmicroατείων Φίλων των Μουσείων

ΜΑΡΙΑ ΓΚΙΩΝΗΓεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Paris I ndash Pantheon Sorbonne και Paris X ndash Nanterre Η διδα-κτορική της διατριβή microε θέmicroα ΄Το παλαιοπεριβάλλον των σπηλαίων της Ελλάδος από την Παλαιολιθική microέχρι το τέλος της Νεολιθικής Επο-χής΄ εκπονήθηκε στο Πανε-

πιστήmicroιο Αθηνών Έχει συmicromicroετάσχει σε ανασκαφές αρχαιολογικών και παλαιοντολογικών θέσεων και σε πολλά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτε-ρικό Έχει δηmicroοσιεύει microελέτες της σε ελληνικά και ξένα βιβλία και περιοδικά Τα πεδία της έρευνάς της αφορούν στον προϊστορικό άνθρωπο και στη σχέση του microε τα σπήλαια στις παλαιοπεριβαλλοντικές και ιδιαίτερα στις κλιmicroατικές microεταβολές που επέδρασαν στην εξέλιξή του και στην εφαρmicroογή των Γεωγρα-φικών Συστηmicroάτων Πληροφοριών στην αρχαιολογική

έρευνα

ΑΝΔΡΕΑΣ Γ ΛΥΡΙΝΤΖΗΣΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Κλασικό Λύκειο Χανίων Απέκτησε το πτυχίο του στην κατεύθυνση της Αρχαιολογίας και Ιστο-ρίας τη Τέχνης του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής στην Αθήνα Συνέχισε τις σπουδές του microε την από-κτηση microεταπτυχιακού τίτλου

στην αρχαιολογία στο Ινστιτούτο Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroιακού Κολεγίου του Λονδίνου Έχει λάβει microέρος σε συστηmicroατικές και σωστικές ανασκαφές αλλά και έρευνες επιφανείας ενώ έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορα συνέδρια και ηmicroερίδες Έχει εργαστεί στην ΙΓ΄ ΕΠΚΑ στο Ν Μαγνησίας καθώς και σε διά-φορα ερευνητικά προγράmicromicroατα Η διδακτορική του διατριβή πραγmicroατεύεται τη διαχείριση των υδατικών πόρων στην Κρήτη της Μέσης και Ύστερης Εποχής του Χαλκού Προς το παρόν ζει και εργάζεται στην Κρήτη

ΛΕΝΑ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ-ΜΑΝΙ-ΟΥΔΑΚΗΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Αrsquo Τοσίτσειο-Αρσάκειο Γυmicroνά-σιο Σπούδασε αρχαιολογία και απέκτησε διδακτορικό

δίπλωmicroα στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών Aπό το 1978 εργάστηκε στις Εφορείες της Ρόδου και της Πάτρας και διεξήγαγε ανασκαφικές έρευνες στην Ρόδο την Κώ και την Αχαϊα Οι επιστηmicroονικές της δηmicroοσιεύ-σεις αναφέρονται στο microινωϊκό οικισmicroό στα Τριάντα της Ρόδου και στα microυκηναϊκά νεκροταφεία της Αχα-ϊας Το θέmicroα της διδακτορικής της διατριβής είναι ο προϊστορικός οικισmicroός του Αιγίου και η πρώϊmicroη microυκηναϊκή εποχή στην ΑχαϊαΑπό το 1987 εργάζεται στην Προϊστορική Συλλογή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και από το 1998 είναι προϊσταmicroένη της Συλλογής Η επανέκθεση της Προϊστορικής Συλλογής που ολοκληρώθηκε το 20042005 και παράλληλα η ταύτιση και δηmicroοσί-ευση αρχαίων οι περιοδικές εκθέσεις και τα προ-γράmicromicroατα συνεργασίας microε άλλα ευρωπαϊκά Μουσεία και Πανεπιστήmicroια αποτελούν τα κύρια έργα της

ΧΡΗΣΤΟΣ Ι ΠΙΤΕΡΟΣΓεννήθηκε στο Αρκαδικό Ναυπλίας και αποφοίτησε από το Λύκειο ΝαυπλίουΣπούδασε Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών και Αρχαιολογία και Τέχνη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανε-πιστηmicroίου Θεσσαλονίκης Είναι αρχαιολόγος υπάλληλος του Υπουργείου Πολιτισmicroού Αρχικά υπηρέτησε για τρία χρόνια στη Θ΄ ΕΠΚΑ Θηβών όπου διενήργησε σηmicroαντικές

ανασκαφικές έρευνες στο Δήλεσι τη Λιβαδειά και τη microυκηναϊκή ακρόπολη της Καδmicroείας microε σηmicroαντικές ανασκαφικές έρευνες για το πρόβληmicroα των κατα-στροφών της microυκηναϊκής Θήβας καθώς και για τα ενεπίγραφα microυκηναϊκά σφραγίσmicroαταΣτη συνέχεια microετατέθηκε στην Αργολίδα όπου υπηρετεί στη Δ΄ ΕΠΚΑ και έχει διενεργήσει microεγάλο αριθmicroό σωστικών ανασκαφών κυρίως στο Άργος την Επίδαυρο το Ναύπλιο και την Τίρυνθα Έχει τη διεύθυνση συστηmicroατικής ανασκαφικής έρευνας στην Αρχαία Αγορά του Άργους σε συνεργασία microε τη Γαλ-λική Αρχαιολογική Σχολή Έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια και έχει δηmicroοσιεύσει πολλές και σηmicroαντικές αρχαιολογικές microελέτες Εκπονεί διδακτο-ρική διατριβή microε θέmicroα ldquoΠαmicroυκηναϊκά Σφραγίσmicroατα των Θηβώνrdquo ενώ έχει συγγράψει πολλά εκλαϊκευ-τικά άρθρα για πολιτιστικά και κυρίως αρχαιολογικά θέmicroατα στον τοπικό αλλά και στον αθηναϊκό τύποΣτην καθηmicroερνή Επτά Ηmicroέρες α) Το αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου 2ndash11ndash95 β) Το Μυκηναϊκό Άργος (31ndash5ndash98) γ) Ηραία τα εν Άργει και Ασκληπιεία Επιδαύρου (9ndash9ndash2001) ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ Η Γραmicro-microική Γραφή Β΄ αφιέρωmicroα για την Ελληνική Γλώσσα (24ndash7ndash99)Με ενέργειές του επεστράφη microυκηναϊκό σφράγισmicroα από την Τίρυνθα που επισηmicroάνθηκε σε ιδιωτική συλ-λογή της νότιας Γερmicroανίας Τα επιστηmicroονικά του ενδιαφέροντα αναφέρονται κυρίως στους ιστορι-κούς χρόνους αλλά και στην προϊστορικήndashmicroυκηναϊκή εποχή

ΛΕΥΤΕΡΗΣ Ν ΠΛΑΤΩΝΛέκτορας του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθη-νών Υπεύθυνος του Έργου Συντήρησης και Δηmicroοσίευ-σης Ευρηmicroάτων των Ανα-σκαφών Ζάκρου Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης και παρακολούθησε τις βασικές σπουδές αρχαιολογίας στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών Το 1988 πήρε το διδακτορικό του δίπλωmicroα στο Πανεπιστή-

microιο του Bristol της Αγγλίας microε θέmicroα τους laquomicroινωικούς χώρους εργασίαςraquo Κατά το διάστηmicroα 1994 - 2002 δίδαξε προϊστορική αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Κρήτης και Αιγαίου και εργάσθηκε στην ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία Το 2002 εκλέχθηκε στη βαθmicroίδα του Λέκτορα στο Τmicroήmicroα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών σε θέση που έχει ως ειδικότερο αντικεί-microενο τη microινωική αρχαιολογία Από το 1992 η Αρχαι-ολογική Εταιρεία των Αθηνών της οποίας είναι εταί-ρος του έχει αναθέσει το έργο συmicroπληρωmicroατικής συντήρησης και δηmicroοσίευσης των ευρηmicroάτων των ανασκαφών της στη microινωική Ζάκρο Έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια πάνω σε ειδικά θέmicroατα της προϊστορικής αρχαιολογίας του Αιγαίου

ΙΩΑΝΝΗΣ Κ ΠΡΟΜΠΟΝΑΣΚαθηγητής Πανεπιστηmicroίου Αθηνών Γεννήθηκε το 1940 στο Φιλώτι της ΝάξουΣπουδές Πανεπιστήmicroιο Αθηνών διδάκτωρ Πανεπι-στηmicroίου Αθηνών microετεκπαί-δευση στη Γαλλία στην Εcole Pratique des Hautos Etudes Βασικά έργα Η συγγένεια Μακεδονικής και Μυκηνα-ϊκής διαλέκτου και η πρω-τοελληνική καταγωγή των

Μακεδόνων (1973) Η microυκηναϊκή εορτή Θρονοε-λητήρια (to-no-e-ke-te-ri-jo) και η επιβίωσις αυτής εις τους ιστορικούς χρόνους (1974) Σύντοmicroος Εισαγωγή εις την Μυκηναϊκήν Φιλολογίαν (1977) Λεξικό της Μυκηναϊκής Ελληνικής (1978) Η microυκη-ναϊκή επική ποίηση microε βάση τα microυκηναϊκά κείmicroενα και τα οmicroηρικά έπη (1980) Ανθολογία Μυκηναϊκών Κειmicroένων (1983) Ακριτικά Α΄ (1985) Οmicroηρικά Έπη και Νεοελληνικά Δηmicroοτικά Τραγούδια Α΄ (1987) και Β΄ (1989) Ελληνική επική ποίηση από τα microυκηναϊκά χρόνια ως σήmicroερα (1990) Κοινά γλωσσικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στη Νέα Ελληνική αmicroάρτυρα στην αττική πεζογραφία (2000) Έχει δηmicroοσιεύσει περίπου 150 microελέτες και άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και σε Πρακτικά πανελλη-νίων και διεθνών συνεδρίων Υπό έκδοση α) Κοινά γλωσσικά στιχουργικά και θεmicroατικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στα Νεοελληνικά Δηmicroοτικά τραγού-δια και β) Τοπωνυmicroικό Λεξικό των νήσων του Αιγαίου (έργο ζωής 1960ndash )

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣΓεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1945 Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών όπου έγινε διδάκτωρ και υφηγητής ndashάmicroισθος επίκουρος καθηγη-τής Ασκεί την ιδιότητα του παθολόγου ndash ογκολόγου και τα τελευταία 22 χρόνια είναι διευθυντής νοσοκοmicroείου 20 από τα οποία στο Νοσοκο-microείο laquoO Άγιος Σάββαςraquo Δραστηριοποιείται επίσης στο χώρο των επιστηmicroονι-

κών εταιρειών και του ιατρικού τύπου Παράλληλα microε την ιατρική ασχολείται και microε την ιστορία τη λαογραφία και τον πολιτισmicroό της ιατρικής καθώς και την πεζογραφία Ήδη από έγκυρους εκδοτικούς οίκους κυκλοφορούν 55 βιβλία του ελληνικά και ξενόγλωσσα 36 από τα οποία κινούνται στον χώρο του πολιτισmicroού της ιατρικής Η εκδοτική και η γενικότερη πολιτιστική δραστηριό-τητά του έχουν ευρύτατα αναγνωρισθεί και σχολι-ασθεί microε περισσότερα από 750 κριτικά σηmicroειώmicroατα και άρθρα από διακεκριmicroένους πανεπιστηmicroιακούς του χώρου των ανθρωπιστικών σπουδών από κριτι-κούς και από λογοτέχνες Για τα βιβλία του ο Γεράσιmicroος Ρηγάτος έχει βρα-βευθεί από την Ακαδηmicroία Αθηνών microε βραβείο Α΄ τάξεως (1989) από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτε-χνών (Έπαινος Μάρκου Αυγέρη 1994) και από διά-φορα λογοτεχνικά και άλλα σωmicroατεία

Επίσης έχει τιmicroηθεί microε ειδική εκδήλωση από τον Τοmicroέα Ανθρωπιστικών Σπουδών του Παιδαγωγικού Τmicroήmicroατος του Πανεπιστήmicroιου Αθηνών (1996) microε υποτροφία από το Τmicroήmicroα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστήmicroιου Princeton (1998) και microε ειδικά αφι-ερώmicroατα σε εφηmicroερίδες και τα περιοδικά laquoΈρευναraquo 1996 και Οmicroπρέλαraquo 2005

ΜΙΧΑΗΛ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥΓεννήθηκε στην Πάτρα το 1912 Σπούδασε στη Φιλοσο-φική Σχολή του Πανεπιστη-microίου Αθηνών στη Σορβόννη και στο Collegravege de France Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσ-σαλονίκης (1939) Docteur degraves-Lettres (doctorat drsquo Etat 1956)Αφού δίδαξε σε ιδιωτικό σχολείο εργάσθηκε ως ερευνητής στο Επιστηmicroονικό

Ίδρυmicroα Ερευνών της Γαλλίας (CNRS 1951-1954) και ως διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Μικρασιατι-κών Σπουδών (1954-1959) Το 1959 εκλέχθηκε και το 1960 διορίσθηκε τακτικός καθηγητής της Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήmicroιο Θεσσαλονίκης θέση από την οποία αποmicroακρύνθηκε το 1967 από τη Δικτα-τορία και στην οποία επανήλθε το 1974 Από το 1970 έως το 1975 δίδαξε στο Πανεπιστήmicroιο Lyon II Συνταξιοδοτήθηκε το 1979Μέλος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1983-) και της Accademia Nazionale dei Lincei (1988-) Αντεπι-

στέλλον microέλος της Accademia Pontaniana Νεαπό-λεως (1989-) και της Acadeacutemie des Iscriptions et Belles-Lettres (1991-)Διετέλεσε Κοσmicroήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσσαλονίκης (1965-1966) Αντι-πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (1964-1967) Πρόεδρος της Association Lyonnaise drsquo Etudes Anciennes (1974) Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ιστορικών Επιστηmicroών (1978-1985) microέλος της Διεθνούς Επιτροπής Ιστορι-κών Επιστηmicroών (1978-1985) ιδρυτής και διευθυντής του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος στο Εθνικό Ίδρυmicroα Ερευνών (1979-1992) microέλος του ΔΣ του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών (1992-1995) Πρόεδρος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1992) Πρόεδρος του Ιδρύmicroατος Ελληνικού Πολιτισmicroού (1993-1995) Επίσης εκ των συνδιευθυντών του δεύτερου τόmicroου της Ιστορίας της Ανθρωπότητας της UNESCO Eίναι Πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Μικρασιατικών ΣπουδώνΟι microελέτες του αφορούν στην αρχαία Ελληνική Ιστο-ρία και εν microέρει στη νεότερηΈχει δηmicroοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και ξένα επι-στηmicroονικά περιοδικά και σε συλλογικά έργα έχει παρουσιάσει ανακοινώσεις σε Ακαδηmicroίες έχει συνεργασθεί microε πολλά εκτενή κεφάλαια στην Ιστο-ρία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών Επιλογή microονογραφιών Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν τουρκοκρατίαν (1715-1821) (στη σειρά Texte und Forschungen zur Byzantinisch-Neugrichischen Philologie αρ 33) Αθήνα 1939 Σελ 394 Βραβείο της Ακαδη-microίας Αθηνών (1940) Ανατυπώσεις από τις εκδόσεις

ldquoΕρmicroήςrdquoLa migration grecque en Ionie (Centre drsquo Etudes drsquo Asie Mineure Ionie 1) Αθήνα 1958 Σελ 568Peuples preacutehelleacuteniques drsquo origine indo-europeacuteenne Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1977 Σελ 350Les Proto-grecs Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1980 Σελ 286The Polis-State Definition and Origin (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 4) Αθήνα 1989 Σελ 510 Σε ελληνική microετάφραση Πόλις ένας τύπος αρχαίου ελληνικού κράτους Μορ-φωτικό Ίδρυmicroα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 1999Between Memory and Oblivion The Transmission of Early Greek Historical Traditions (στη σειρά Μελε-τήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαι-ότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 12) Αθήνα 1990 Σελ 267Η Αθηναϊκή δηmicroοκρατία Πανεπιστηmicroακές Εκδόσεις Κρήτης Ηράκλειο 1999 2000 2004 Σελ 661Les ethnegrave grecs agrave lrsquo acircge du Bronze (υπό έκδοση στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroα-ϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών)Συντονιστής των συλλογικών έργων--Μακεδονία Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1982-- Ποικίλα (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 10) Αθήνα 1990--Colloque international ldquoDeacutemocratie atheacutenienne et Culturerdquo organiseacute par lrsquo Acadeacutemie drsquo Athegravenes en cοopeacuteration avec lrsquo UNESCO 1992 1995-- UNESCO History of Mankind Histoire du deacuteveloppement scientifique et culturel de lrsquo

Humaniteacute τοmicro ΙΙ (συνεκδότης) 1996Διακρίσεις (κατά χρονολογική σειρά) Άρχων Μέγας Ιεροmicroνήmicroων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλη-σίας Παράσηmicroο του Αγίου Μάρκου του Πατριαρχείου Ιεροσολύmicroων Ταξιάρχης Ordine al Merito della Repubblica Italiana Ιππότης Leacutegion drsquo honneur

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΣΑΜΨΩΝAρχαιολόγος καθηγητής στο Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπου-δών του Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου διδάσκει προϊστο-ρική Αρχαιολογία της Μεσο-γείου και αρχαιολογία της Προκολοmicroβιανής Αmicroερικής και της Ασίας Σπούδασε στο Πανεπιστή-

microιο Αθηνών από όπου έλαβε το διδακτορικό του και έκανε microεταδιδακτορικές σπουδές στην Αγγλία microε αντικείmicroενο την Περιβαλλοντική Αρχαιολογία Ειδικεύεται στη microελέτη της Μεσολιθικής και Νεολι-θικής περιόδου και διενεργεί ανασκαφές στον νεολι-θικό οικισmicroό της Φτελιάς Μυκόνου στον microεσολιθικό οικισmicroό της Κύθνου και στο προϊστορικό σπήλαιο Σαρακηνού Βοιωτίας ενώ διενεργεί επιφανειακές έρευνες σε ερηmicroονησίδες του Νοτίου Αιγαίου Είναι microέλος επιστηmicroονικών σωmicroατείων και έχει συγγράψει 23 βιβλία και 160 άρθρα

ΠΕΓΚΥ ΣΩΤΗΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥΓεννήθηκε και ζει στην Αθήνα Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστή-

microιο Αθηνών και στο Πανεπι-στήmicroιο McGill του Μόντρεαλ Έχει ειδικευθεί στην προ-ϊστορική αρχαιολογία των Κυκλάδων και έχει δηmicroοσιεύ-σει πολλά σχετικά άρθρα και microελετήmicroατα Η διδακτορική της διατριβή microε τίτλο Ακρω-τήρι Θήρας Η Νεολιθική και η Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού επί τη βάσει της κεραmicroεικής εκδόθηκε το 1999 από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία της οποίας είναι microέλος Η δεύτερη microονογραφία της microε τίτλο Ο laquoΘησαυρός της Κέρουraquo Μύθος ή πραγmicroατικότητα Αναζητώντας τα χαmicroένα κοmicromicroάτια ενός αινιγmicroατικού συνόλου εκδό-θηκε το 2005 από το Ίδρυmicroα ΝΠ Γουλανδρή ndash Μου-σείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα σε συνεργασία microε το J Paul Getty Museum στο Λος Άντζελες και το Cycladic Art Foundation στην Νέα Υόρκη Έχει διατελέσει επί σειρά ετών επιστηmicroονική συνερ-γάτις της ανασκαφής στο Ακρωτήρι της Θήρας και έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορες άλλες ανασκαφές στις Κυκλάδες και στην Κύπρο Έχει εργαστεί στην ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και σε άλλες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισmicroού Σήmicroερα είναι επιmicroελήτρια της Κυκλαδικής Συλλογής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Θ Π ΤΑΣΙΟΣΚαθηγητής του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου Μέλος της Ακαδηmicroίας Επι-στηmicroών του Τουρίνου επίτι-microος καθηγητής του Πανεπι-στηmicroίου της Λιέγης και του Δηmicroοκρίτειου Πανεπιστη-microίου Επίτιmicroος Πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εται-ρίας καθώς και της διεθνούς Ενώσεως ΣκυροδέmicroατοςΟ Θ Π Τάσιος είναι ιδρυ-τικό microέλος και Πρόεδρος

της Ελληνικής Εταιρίας για την Μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και συνοργανωτής πέντε εκθέσεων για την αρχαιοελληνική Τεχνολογία στην Ελλάδα και στο ΕξωτερικόΕξ άλλου ο ΘΠ Τάσιος έχει συγγράψει 350 επι-στηmicroονικές δηmicroοσιεύσεις και 30 βιβλία σε διάφορες γλώσσες σε θέmicroατα Μηχανικής Εδαφοmicroηχανικής Αντισεισmicroικής Τεχνολογίας Φιλοσοφίας και Γλώσσας

ΧΡΙΣΤΙΝΑ Α ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥΓεννήθηκε στην Κύπρο όπου αποφοίτησε από το Γυmicroνάσιο της Κυρήνειας Συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Ελλάδα στα Πανεπι-στήmicroια Θεσσαλονίκης και Αθηνών Η διδακτορική της διατριβή

διαπραγmicroατεύεται τις προϊστορικές τοιχογραφίες της Δυτικής Οικίας του Ακρωτηρίου της Θήρας Έχει συγγράψει πολλά άρθρα και microελέτες για τις προϊστο-ρικές τοιχογραφίες της Θήρας τις αρχαιότητες της Άνδρου και της Σίφνου Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην ΚΑ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων όπου ασκεί ποικίλο αρχαιολογικό έργο (ανασκαφές επι-φανειακές έρευνες επανεκθέσεις κλπ) Κύριο πεδίο της έρευνάς της είναι εκτός των προ-ϊστορικών τοιχογραφιών η αρχαία κληρονοmicroιά της Άνδρου Με τις περιοδείες της έχει εντοπίσει σηmicroα-ντικές αρχαιότητες που έχει ανακοινώσει σε συνέ-δρια ενώ ασχολείται microε την επεξεργασία της επι-στηmicroονικής δηmicroοσίευσης του υλικού αυτού Παράλληλα διευθύνει τις Ανασκαφές στο νεολιθικό οικισmicroό του Στρόφιλα και τη γεωmicroετρική ndash αρχα-ϊκή πόλη της Υψηλής Άνδρου και στην Ακρόπολη Αγίου Ανδρέα Σίφνου

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ι ΤΖΑΜΤΖΗΣΠλοίαρχος του ΕΝ παράλ-ληλα microε την καριέρα του στη θάλασσα ως αξιωmicroατικός και πλοίαρχος σε ωκεανοπόρα πλοία και microετέπειτα στη στεριά ως αρχιπλοίαρχος σε ναυτιλιακές εταιρείες ασχο-λήθηκε και microε την έρευνα και τη microελέτη της Ναυτικής microας Ιστορίας Έγραψε 14 βιβλία και δηmicroο-σίευσε για 50 περίπου χρό-νια τώρα περισσότερα από 200 άρθρα για ναυτικά

ιστορικά θέmicroατα σε εφηmicroερίδες και ναυτιλιακά περιοδικά παρουσίασε δε πολλές ανακοινώσεις και οmicroιλίες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια σχετικά microε την ελληνική ναυτική ιστορία Το βιβλίο του laquoΤα Λίmicroπερτυ και οι Έλληνεςraquo τιmicroήθηκε microε βραβείο από την Ακαδηmicroία των Αθηνών

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΩΡΑΚΗΣΓεννήθηκε στις 2251977 στο Ηράκλειο Κρήτης και αποφοίτησε από το λύκειο Κρουσώνα Ολοκλήρωσε στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών τις αρχαιολογικές του σπουδές οι οποίες συνεχίζονται στο Πανεπιστήmicroιο Κρήτης Στην Αθήνα είχε την ευκαιρία να συmicromicroετάσχει σε σηmicroαντι-κές ανασκαφές των τοπικών

Εφορειών και της Αρχαιολογικής Εταιρείας microε σηmicroα-ντικότερη εκείνη στο Ακρωτήρι της Θήρας Ως φοιτητής εργάστηκε επί microακρόν ως υπάλληλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας απασχολούmicroενος στην ανασκαφή και στο αρχείο της Θήρας Από το 2000 συmicromicromicroετέχει συστηmicroατικά στις ανασκα-φές της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διενεργούνται στις Αρχάνες από τον καθ Γ Σακελλαράκη Έλαβε επίσης microέρος στο κοινό πρόγραmicromicroα της Αρχαιο-λογικής Εταιρείας και του Πανεπιστηmicroίου της Χαϊ-δελβέργης microε στόχο τη microελέτη της κεραmicroεικής της Ζωmicroίνθου Από το 2004 είναι έκτακτος υπάλληλος της ΚΓ΄ ΕΠΚΑ Ηρακλείου και συmicromicroετέχει στην διε-ξαγωγή σωστικών ανασκαφών στην Κνωσσό στις

Αρχάνες και στον microινωικό λιmicroενικό οικισmicroό στον Πόρο-Κατσαmicroπά Ηρακλείου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣΕίναι καθηγητής στο Τmicroήmicroα Γεωλογίας του Πανεπιστη-microίου Πατρών Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε γεωλογία και ωκεανογραφία στα Πανεπιστήmicroια Αθηνών και Ουαλίας Διετέλεσε πρό-εδρος του Τmicroήmicroατος Γεω-λογίας του Πανεπιστηmicroίου Πατρών κατά το διάστηmicroα 1993-1997 και 2001-2005 Έχει συγγράψει πάνω από 60

εργασίες σε διεθνή περιοδικά γύρω από θέmicroατα ωκε-ανογραφίας της Ανατολικής Μεσογείου Την τελευ-ταία 10ετία η έρευνά του επικεντρώνεται σε θέmicroατα γεωαρχαιολογίας που αφορούν α) στον εντοπισmicroό υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων και ναυαγίων (κόλπος Ναυαρίνου Αλεξάνδρεια Αιγύπτου ναυάγιο Δοκού) και β) στις microεταβολές των κλιmicroατικών συνθηκών και της στάθmicroης της θάλασσας και στην επίδρασή τους στις ανθρώπινες δραστηριότη-τες στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο

ΜΑΡΙΑ ΧΑΛΟΓΛΟΥΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης Σπούδασε Αγγλική

Λογοτεχνία στο Αmicroερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλο-νίκης και συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Αγγλία στα πανεπιστήmicroια του Durham και του Bristol Η microεταπτυχιακή της εργασία διαπραγmicroατεύ-εται την εικονογραφία του ταύρου σε διάφορα microέσα (τοιχογραφίες ρυτά σφραγιδογλυφία) από τη Νεοα-νακτορική Κνωσό Ασχολείται κυρίως microε τη Μινωική αρχαιολογία της κεντρικής Κρήτης και η πρόσφατη έρευνα της περιλαmicroβάνει θρησκειολογικά και κοι-νωνικά ζητήmicroατα του Μινωικού και του Μυκηναϊκού κόσmicroου κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία Έχει λάβει microέρος σε σειρά ανασκαφών τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑAtkinson TD Bosanquet RC etal 1904 The Excavations at Phylakopi in Melos The Society for the Promotion of Hellenic Studies Suppl Paper no4 (London 1904)Axel W Persson New Tombs at Dendra near Midea Lund 1942 Barber RLN 1994 Οι Κυκλάδες στην Εποχή του Χαλκού Εmicroπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑθήναBasch L Le Musee imaginaire de la Marine Antique Athenes 1987Bass G (ed) A History of Seafaring London 1972Bass GF 1967 Cape Gelidonia A Bronze Age shiwreck Transactions of the American Philosophical Society 578 PhiladelphiaBetancourt Ph The History of Minoan Pottery (1985) Princeton (microτφρ στα ελληνικά Ινστιτούτο του Βιβλίου εκδ Καρδαmicroίτσα)Blegen CW Prosymna the Helladic Settlement Preceding the Argive Heraeum Cambridge Mass 1937Blegen C - Rawson M The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia (τ Ι) The Buildings and their Contents Princeton 1966Boardman J The Greeks Overseas London 1980Broodbank C 2000 An Island Archaeology of the Early Cyclades Cambridge University Press CambridgeBurkert W 1993 Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (microτφρ Μπεζαντάκος ΝΠ και Αβαγιανού Α) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαCasson L Ships and Seamanship in the Ancient World Princeton University Press 1971Cadogan G Palaces of Minoan Crete (1976) BristolDickinson O 1994 The Aegean Bronze Age Cambridge University PressDoumas Ch 1977 Early Bronze Age Burial Habits in the Cyclades (SIMA vol 48) Paul Astroumlms Foumlrlag GoumlteborgEvans A The Palace of Minos at Knossos I-IV (1921-36) London

Evans JD - Renfrew C 1968 Excavations at Saliagos near Antiparos (BSA supplementary volume no 5) The British School of Archaeology at Athens Thames and Hudson LondonEvely D (ed) 1999 Τοιχογραφία ένα διαβατήριο για το παρελθόν Η Μινωική Κρήτη microε τη microατιά του Mark Cameron (Αθήνα)Furumark A The Mycenaean Pottery Analysis and Classification Stockholm 1941Garnsey P Hopkins K Whittaker CR (eds) Trade and Ancient Economy London 1983Graeve M-C de The ships of the Ancient Near East Leuven 1981Graham JW The Palaces of Crete (1969) Princeton New JerseyHagg R (ed) The Function of the Minoan Villas Proceedings of the Seventh International Symposium at the Swedish Institute at Athens (1997) StockholmHagg R and Marinatos N (eds) The Function of the Minoan Palaces Proceedings of the Fourth International Symposium at the Swedish Institute at Athens 10-16 June 1984 (1987) StockholmHalstead P και Barrett JC (επιmicro) 2004 Food Cuisine and Society in Prehistoric Greece Oxford Oxbow BooksHeurtley WA Prehistoric Macedonia Cambridge 1939Hood S 1981 Excavations in Chios 1938-1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala I Oxford BSA supp 15Hood S Η τέχνη στην προϊστορική Ελλάδα (microτφρ Μ Παντελίδου amp Θ Ξένος) εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1993Hutchinson R Prehistoric Crete (Penguin Books) Harmondsworth 1962Immerwahr S Aegean Painting in the Bronze Age Pennsylvania and London The Pennsylvania State University 1990Karo G Schachtgraber von Mykenae Munchen 193033Laffineur R and Hagg R (eds) 2001 Potnia Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22) Liege Universiteacute de

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

Το δεκαεξάτοmicroο έργο συνιστά προς αυτή την κατεύθυνση ένα θετικό βοήθηmicroα ιστορίας και ανθρωπογνωσίας του Έλληνα το οποίο θα φανεί χρήσιmicroο και χρηστικό σε όλους στον δάσκαλο στον καθηγητή στον φιλίστορα κυρίως στη σπουδάζουσα νεολαία στην οποία άλλωστε το αφιερώνουmicroε Ο πρώτος τόmicroος της 16τοmicroης laquoΙστορίας των Ελλήνωνraquo αναφέρεται στην προϊστορία Ξεκινά από το φυσικό γεωγραφικό πλαίσιο Ακολουθεί η εποχή του Λίθου και του Χαλκού καθώς γίνονται εκτεταmicroένες αναφορές στον κυκλαδικό microινωικό και microυκηναϊκό πολιτισmicroόΣύmicroφωνα microε έρευνες γλωσσολόγων αρχαιολόγων και άλλων ειδικών επιστηmicroόνων διάφορα ινδοευρωπαϊκά φύλα άρχισαν να microεταναστεύ-ουν προοδευτικά κατά κύmicroατα εγκαταλείποντας την αρχική κοιτίδα τους (κεντρική Ευρώπη έως τα Ουράλια και τη Βαϊκάλη) αναζητώντας νέους τόπους από τα microακρινά νεολιθικά χρόνια (6ηndash4η χιλιετία) Μεταξύ 2200() και 1900() πΧ αρκετοί ινδοευρωπαίοι πρωτοέλληνες (πρωτοαιολικά φύλα Αρκάδες Ίωνες κά) είχαν εγκατασταθεί σε Μακεδονία Ήπειρο και βορειοδυτική Θεσσαλία Από αυτούς άλλες συmicroπαγείς οmicroάδες παρέmicroειναν στον ελληνικό βορρά και άλλες ndashκυρίως Ίωνεςndash άρχισαν σποραδικά (από το 1900() πΧ) να κινούνται νοτιότερα και να εγκαθίστανται προοδευτικά σε ανατολική Στερεά Αχαΐα Κορινθία Αττική Τροιζήναhellip ακόmicroα σε Εύβοια Κέα Κεφαλληνία κά Η τελευταία microαζική εγκατάσταση πρωτοελλήνων από βορρά προς νότο γίνεται ενδεχοmicroένως γύρω στο 1100 πΧ microε την καλούmicroενη κάθοδο των Δωριέων Οι ινδοευρωπαίοι πρωτοέλληνες που είχαν κοινή γλώσσα κοινή θρησκεία κοινά ήθη και παρόmicroοιους θεσmicroούς αναmicroείχθηκαν στον νέο τόπο εγκατάστασης microε τους αυτόχθονες Κυκλαδίτες Μινωίτες κά που είχαν αναπτύξει ένα σπουδαίο πολιτισmicroό Από τη γόνιmicroη διαρκή επαφή πρωτοελλήνωνndashΚυκλαδιτώνndashΜινωιτών κά αυτοχθόνων προέκυψε ο καθαρά ελληνικός microυκηναϊκός πολιτισmicroός που ονοmicroάστηκε έτσι από το σηmicroαντικό κέντρο της εποχής τις Μυκήνες στις οποίες είχαν εγκατασταθεί αρχικά Αχαιοί

Νίκος Βαρδιάmicroπασης

ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1947 Σπούδασε Ιατρική στο Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών (πτυχίο 1975) και παρακολούθησε microαθήmicroατα στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών (1975 ndash 1977) Αναγορεύθηκε διδά-κτωρ του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών το 1978 Ειδικεύ-τηκε στην Παθολογία Εργάστηκε στην Πανεπι-

στηmicroιακή Κλινική του Νοσοκοmicroείου ο Ευαγγελισmicroός (1982) και στο Γενικό Νοσοκοmicroείο Αεροπορίας (1984) Το 1985 εκλέχτηκε λέκτορας στη Σχολή Επιστηmicroών Υγείας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών όπου δίδαξε αυτοδύναmicroα για microια τετραετία (1985 ndash 1989) Επίσης εργάστηκε ως γιατρός στον ΕΟΦ και διετέ-λεσε τακτικό microέλος της Επιτροπής Εθνικού Συνταγο-λογίου (1988) Παράλληλα microε την διδασκαλία και τη άσκηση της ιατρικής (έως το 2000) ασχολείται από το ραδιόφωνο την τηλεόραση και τον Τύπο microε τη διαχρονική ιστορία της ελληνικής γλώσσας ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΓιατί το λέmicroε έτσιraquo Πρώτο Πρόγραmicromicroα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας 1982-1988 laquoΚάθε microέρα και microια λέξηraquo laquoΑθήνα 984raquo 1988 ndash 1991 ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΙστορία microιας λέξηςraquo

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ Τηλεόραση ΕΤ-2 1995 ndash 1997 laquoΟι λέξεις στη ζωή microαςraquo MEGA 1998 ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ Συντάκτης της Ελευθεροτυπίας από το 1990 σε θέmicroατα Γλώσσας και ΙστορίαςΣυντο-νιστής ndash Επιmicroελητής του laquoΕraquo ΙΣΤΟΡΙΚΑ Αρχισυντά-κτης του laquoΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑraquo Συντονιστής του laquoΕraquo Ιστορικά ndash Πρωτοπόροι ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ (Εκτός Ιατρικής) Στο Δηmicroοσιογρα-φικό Εργαστήρι (1994) Στην Σχολή Υποκριτικής του Κ Καζάκου (1996) (Μάθηmicroα Ελληνική γλώσσα και ιστορία) ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ Ιατρικό Ιστορικό (Εκδ laquoΗριδα-νόςraquo)Ευρύλοχος (Εκδ laquoΗριδανόςraquo) Τειρεσίας (Εκδ laquoΚέδροςraquo) Ετυmicroολογικό Αλφαβητάριο (Εκδ ΑΑ Λιβά-νη)Ιστορία microιας Λέξης (διαχρονική ιστορία της ελλη-νικής γλώσσας) Τόmicroοι Α΄ Β΄ Γ΄ Δ΄ Ε΄ (Εκδ ΑΑ Λιβάνη)

ΧΡΗΣΤΟΣ Σ ΑΓΟΥΡΙΔΗΣΓεννήθηκε στη Θεσσαλο-νίκη Σπούδασε Οικονοmicroικά και Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήmicroιο Μακεδονίας και Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστή-microιο Αθηνών Συνέχισε microεταπτυχιακές σπουδές στη Ναυτική Αρχαι-ολογία στο Πανεπιστήmicroιο της

Οξφόρδης microε υποτροφία του Ιδρύmicroατος Αλέξανδρος Σ ΩνάσηςΗ Διατριβή που εκπονεί στο Πανεπιστήmicroιο Ιωαν-

νίνων διαπραγmicroατεύεται τη Ναυτική Διάσταση του Πρωτοελλαδικού Πολιτισmicroού microε έmicroφαση στις ενά-λιες microαρτυρίες τους λιmicroένες και τη διακίνηση των πρώτων υλών στο Αιγαίο κατά την Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην Εφορεία Παλαιο-ανθρωπολογίας ndash Σπηλαιολογίας Ν Ελλάδας του Υπουργείου Πολιτισmicroού και είναι Γενικός Γραmicromicroατέας του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών ΕρευνώνΈχει διευθύνει πολλές χερσαίες και υποβρύχιες αρχαιολογικές έρευνες και έχει οργανώσει διεθνή ερευνητικά προγράmicromicroατα συνέδρια και εκθέσεις σχετικά microε διάφορες πτυχές της ναυτικής αρχαιο-λογίαςΈχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα και microελέτες σχετικά microε τη ναυσιπλοΐα και το θαλάσσιο διαmicroετακοmicroιστικό εmicroπόριο κατά την Εποχή του Χαλκού Ανάmicroεσα σε αυτά 1997 ldquoSea Routes and Navigation in the third millennium Aegeanrdquo Oxford Journal of Archaeology 161 1-24 1999 ldquoPoint Iria wreck Discovery and Excavationrdquo in Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) The Point Iria Wreck Interconnections in the Mediterranean ca1200 BC Proceedings of the International Conference Island of Spetses September 1998 Athens 1999 p 25-42 2000 ldquoSeafaring Trade and Cultural contact in the Aegean during the Early Bronze Agerdquo (IKUWA rsquo99) Germany p 101-112 2002 laquoΝαυάγια των Πώϊmicroων Βυζαντινών Χρόνων στο Σταυροδρόmicroι του Αργολικού στο Κονσολάκη-Γιαννοπούλου Ελ (επιmicro) ΕΠΑΘΛΟΝ Β΄ Πόρος 2002 (υπό εκτύπωση) 2004 laquoΕνάλια αρχαιολογική έρευνα στον Αργολικό Ερευνητική

περίοδος 2003raquo ΕΝΑΛΙΑ VIΙΙ 28-44 2005 laquoΙΕΝΑΕ 15 χρόνια υποβρυχίων ερευνών στους θαλάσσι-ους δρόmicroους του Αργολικού Από την Εποχή του Χαλκού έως το Βυζάντιοraquo Πρα-κτικά συνεδρίου ΙΕΝΑΕ 30 χρόνια υποβρύχιας έρευνας Από το Πελαγονήσι στην Κορακιά Αθήνα 2005 (υπό εκτύπωση)Ως εκπαιδευτής καταδύσεων έχει εκπαιδεύσει πολλούς νέους επιστήmicroονες στην επιστηmicroονική κατάδυση Είναι microέλος microη κυβερνητι-κών και συνδικαλιστικών οργανισmicroών

ΝΙΚΟΣ ΒΑΣΙΛΑΤΟΣ Δικηγόρος ndash Συγγραφέας Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε νοmicroικά στα Πανε-πιστήmicroια Αθηνών και Παρι-σίων (Paris I ndash Pantheon Sorbonne Έχει συγγράψει δέκα βιβλία ιστορίας και τέχνης Τα πεδία του ενδι-αφέροντός του συγκεντρώ-νονται στο φαινόmicroενο του πολέmicroου ανά τους αιώνες

και στα microέσα διεξαγωγής αυτού Κατrsquo εντολή της Ακαδηmicroίας Αθηνών συνέγραψε microελέτη για την ιστο-ρία και την αισθητική των όπλων στην Ελλάδα του 19ου αιώνα Συνεργάζεται microε το Μουσείο Μπενάκη για θέmicroατα ιστορίας των όπλων ενώ έχει συνεργασθεί και microε το Υπουργείο Εθνικής Άmicroυνας για όmicroοια θέmicroατα Έχει τεκmicroηριώσει και αναδείξει την συλλογή Σαρό-γλου του Πολεmicroικού Μουσείου Αθηνών Έχει τιmicroηθεί microε έπαινο από την Ακαδηmicroία Αθηνών για το βιβλίο

του laquoΚάστρα της Ελληνικής Γηςraquo και microε βραβεία από άλλους πολιτιστικούς οργανισmicroούς Άρθρα του έχουν δηmicroοσιευθεί στον ηmicroερήσιο και περιοδικό τύπο στην Ελλάδα και το εξωτερικό Είναι Πρόεδρος της Εφορείας των Γενικών Αρχείων του Κράτους ενώ έχει χρηmicroατίσει Πρόεδρος των Φίλων του Μουσείου Μπενάκη Πρόεδρος των Φίλων του Πολεmicroικού Μουσείου Αντιπρόεδρος του Οργανισmicroού Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων και Αντιπρόεδρος της Οmicroοσπονδίας Σωmicroατείων Φίλων των Μουσείων

ΜΑΡΙΑ ΓΚΙΩΝΗΓεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Paris I ndash Pantheon Sorbonne και Paris X ndash Nanterre Η διδα-κτορική της διατριβή microε θέmicroα ΄Το παλαιοπεριβάλλον των σπηλαίων της Ελλάδος από την Παλαιολιθική microέχρι το τέλος της Νεολιθικής Επο-χής΄ εκπονήθηκε στο Πανε-

πιστήmicroιο Αθηνών Έχει συmicromicroετάσχει σε ανασκαφές αρχαιολογικών και παλαιοντολογικών θέσεων και σε πολλά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτε-ρικό Έχει δηmicroοσιεύει microελέτες της σε ελληνικά και ξένα βιβλία και περιοδικά Τα πεδία της έρευνάς της αφορούν στον προϊστορικό άνθρωπο και στη σχέση του microε τα σπήλαια στις παλαιοπεριβαλλοντικές και ιδιαίτερα στις κλιmicroατικές microεταβολές που επέδρασαν στην εξέλιξή του και στην εφαρmicroογή των Γεωγρα-φικών Συστηmicroάτων Πληροφοριών στην αρχαιολογική

έρευνα

ΑΝΔΡΕΑΣ Γ ΛΥΡΙΝΤΖΗΣΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Κλασικό Λύκειο Χανίων Απέκτησε το πτυχίο του στην κατεύθυνση της Αρχαιολογίας και Ιστο-ρίας τη Τέχνης του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής στην Αθήνα Συνέχισε τις σπουδές του microε την από-κτηση microεταπτυχιακού τίτλου

στην αρχαιολογία στο Ινστιτούτο Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroιακού Κολεγίου του Λονδίνου Έχει λάβει microέρος σε συστηmicroατικές και σωστικές ανασκαφές αλλά και έρευνες επιφανείας ενώ έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορα συνέδρια και ηmicroερίδες Έχει εργαστεί στην ΙΓ΄ ΕΠΚΑ στο Ν Μαγνησίας καθώς και σε διά-φορα ερευνητικά προγράmicromicroατα Η διδακτορική του διατριβή πραγmicroατεύεται τη διαχείριση των υδατικών πόρων στην Κρήτη της Μέσης και Ύστερης Εποχής του Χαλκού Προς το παρόν ζει και εργάζεται στην Κρήτη

ΛΕΝΑ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ-ΜΑΝΙ-ΟΥΔΑΚΗΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Αrsquo Τοσίτσειο-Αρσάκειο Γυmicroνά-σιο Σπούδασε αρχαιολογία και απέκτησε διδακτορικό

δίπλωmicroα στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών Aπό το 1978 εργάστηκε στις Εφορείες της Ρόδου και της Πάτρας και διεξήγαγε ανασκαφικές έρευνες στην Ρόδο την Κώ και την Αχαϊα Οι επιστηmicroονικές της δηmicroοσιεύ-σεις αναφέρονται στο microινωϊκό οικισmicroό στα Τριάντα της Ρόδου και στα microυκηναϊκά νεκροταφεία της Αχα-ϊας Το θέmicroα της διδακτορικής της διατριβής είναι ο προϊστορικός οικισmicroός του Αιγίου και η πρώϊmicroη microυκηναϊκή εποχή στην ΑχαϊαΑπό το 1987 εργάζεται στην Προϊστορική Συλλογή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και από το 1998 είναι προϊσταmicroένη της Συλλογής Η επανέκθεση της Προϊστορικής Συλλογής που ολοκληρώθηκε το 20042005 και παράλληλα η ταύτιση και δηmicroοσί-ευση αρχαίων οι περιοδικές εκθέσεις και τα προ-γράmicromicroατα συνεργασίας microε άλλα ευρωπαϊκά Μουσεία και Πανεπιστήmicroια αποτελούν τα κύρια έργα της

ΧΡΗΣΤΟΣ Ι ΠΙΤΕΡΟΣΓεννήθηκε στο Αρκαδικό Ναυπλίας και αποφοίτησε από το Λύκειο ΝαυπλίουΣπούδασε Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών και Αρχαιολογία και Τέχνη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανε-πιστηmicroίου Θεσσαλονίκης Είναι αρχαιολόγος υπάλληλος του Υπουργείου Πολιτισmicroού Αρχικά υπηρέτησε για τρία χρόνια στη Θ΄ ΕΠΚΑ Θηβών όπου διενήργησε σηmicroαντικές

ανασκαφικές έρευνες στο Δήλεσι τη Λιβαδειά και τη microυκηναϊκή ακρόπολη της Καδmicroείας microε σηmicroαντικές ανασκαφικές έρευνες για το πρόβληmicroα των κατα-στροφών της microυκηναϊκής Θήβας καθώς και για τα ενεπίγραφα microυκηναϊκά σφραγίσmicroαταΣτη συνέχεια microετατέθηκε στην Αργολίδα όπου υπηρετεί στη Δ΄ ΕΠΚΑ και έχει διενεργήσει microεγάλο αριθmicroό σωστικών ανασκαφών κυρίως στο Άργος την Επίδαυρο το Ναύπλιο και την Τίρυνθα Έχει τη διεύθυνση συστηmicroατικής ανασκαφικής έρευνας στην Αρχαία Αγορά του Άργους σε συνεργασία microε τη Γαλ-λική Αρχαιολογική Σχολή Έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια και έχει δηmicroοσιεύσει πολλές και σηmicroαντικές αρχαιολογικές microελέτες Εκπονεί διδακτο-ρική διατριβή microε θέmicroα ldquoΠαmicroυκηναϊκά Σφραγίσmicroατα των Θηβώνrdquo ενώ έχει συγγράψει πολλά εκλαϊκευ-τικά άρθρα για πολιτιστικά και κυρίως αρχαιολογικά θέmicroατα στον τοπικό αλλά και στον αθηναϊκό τύποΣτην καθηmicroερνή Επτά Ηmicroέρες α) Το αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου 2ndash11ndash95 β) Το Μυκηναϊκό Άργος (31ndash5ndash98) γ) Ηραία τα εν Άργει και Ασκληπιεία Επιδαύρου (9ndash9ndash2001) ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ Η Γραmicro-microική Γραφή Β΄ αφιέρωmicroα για την Ελληνική Γλώσσα (24ndash7ndash99)Με ενέργειές του επεστράφη microυκηναϊκό σφράγισmicroα από την Τίρυνθα που επισηmicroάνθηκε σε ιδιωτική συλ-λογή της νότιας Γερmicroανίας Τα επιστηmicroονικά του ενδιαφέροντα αναφέρονται κυρίως στους ιστορι-κούς χρόνους αλλά και στην προϊστορικήndashmicroυκηναϊκή εποχή

ΛΕΥΤΕΡΗΣ Ν ΠΛΑΤΩΝΛέκτορας του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθη-νών Υπεύθυνος του Έργου Συντήρησης και Δηmicroοσίευ-σης Ευρηmicroάτων των Ανα-σκαφών Ζάκρου Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης και παρακολούθησε τις βασικές σπουδές αρχαιολογίας στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών Το 1988 πήρε το διδακτορικό του δίπλωmicroα στο Πανεπιστή-

microιο του Bristol της Αγγλίας microε θέmicroα τους laquomicroινωικούς χώρους εργασίαςraquo Κατά το διάστηmicroα 1994 - 2002 δίδαξε προϊστορική αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Κρήτης και Αιγαίου και εργάσθηκε στην ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία Το 2002 εκλέχθηκε στη βαθmicroίδα του Λέκτορα στο Τmicroήmicroα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών σε θέση που έχει ως ειδικότερο αντικεί-microενο τη microινωική αρχαιολογία Από το 1992 η Αρχαι-ολογική Εταιρεία των Αθηνών της οποίας είναι εταί-ρος του έχει αναθέσει το έργο συmicroπληρωmicroατικής συντήρησης και δηmicroοσίευσης των ευρηmicroάτων των ανασκαφών της στη microινωική Ζάκρο Έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια πάνω σε ειδικά θέmicroατα της προϊστορικής αρχαιολογίας του Αιγαίου

ΙΩΑΝΝΗΣ Κ ΠΡΟΜΠΟΝΑΣΚαθηγητής Πανεπιστηmicroίου Αθηνών Γεννήθηκε το 1940 στο Φιλώτι της ΝάξουΣπουδές Πανεπιστήmicroιο Αθηνών διδάκτωρ Πανεπι-στηmicroίου Αθηνών microετεκπαί-δευση στη Γαλλία στην Εcole Pratique des Hautos Etudes Βασικά έργα Η συγγένεια Μακεδονικής και Μυκηνα-ϊκής διαλέκτου και η πρω-τοελληνική καταγωγή των

Μακεδόνων (1973) Η microυκηναϊκή εορτή Θρονοε-λητήρια (to-no-e-ke-te-ri-jo) και η επιβίωσις αυτής εις τους ιστορικούς χρόνους (1974) Σύντοmicroος Εισαγωγή εις την Μυκηναϊκήν Φιλολογίαν (1977) Λεξικό της Μυκηναϊκής Ελληνικής (1978) Η microυκη-ναϊκή επική ποίηση microε βάση τα microυκηναϊκά κείmicroενα και τα οmicroηρικά έπη (1980) Ανθολογία Μυκηναϊκών Κειmicroένων (1983) Ακριτικά Α΄ (1985) Οmicroηρικά Έπη και Νεοελληνικά Δηmicroοτικά Τραγούδια Α΄ (1987) και Β΄ (1989) Ελληνική επική ποίηση από τα microυκηναϊκά χρόνια ως σήmicroερα (1990) Κοινά γλωσσικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στη Νέα Ελληνική αmicroάρτυρα στην αττική πεζογραφία (2000) Έχει δηmicroοσιεύσει περίπου 150 microελέτες και άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και σε Πρακτικά πανελλη-νίων και διεθνών συνεδρίων Υπό έκδοση α) Κοινά γλωσσικά στιχουργικά και θεmicroατικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στα Νεοελληνικά Δηmicroοτικά τραγού-δια και β) Τοπωνυmicroικό Λεξικό των νήσων του Αιγαίου (έργο ζωής 1960ndash )

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣΓεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1945 Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών όπου έγινε διδάκτωρ και υφηγητής ndashάmicroισθος επίκουρος καθηγη-τής Ασκεί την ιδιότητα του παθολόγου ndash ογκολόγου και τα τελευταία 22 χρόνια είναι διευθυντής νοσοκοmicroείου 20 από τα οποία στο Νοσοκο-microείο laquoO Άγιος Σάββαςraquo Δραστηριοποιείται επίσης στο χώρο των επιστηmicroονι-

κών εταιρειών και του ιατρικού τύπου Παράλληλα microε την ιατρική ασχολείται και microε την ιστορία τη λαογραφία και τον πολιτισmicroό της ιατρικής καθώς και την πεζογραφία Ήδη από έγκυρους εκδοτικούς οίκους κυκλοφορούν 55 βιβλία του ελληνικά και ξενόγλωσσα 36 από τα οποία κινούνται στον χώρο του πολιτισmicroού της ιατρικής Η εκδοτική και η γενικότερη πολιτιστική δραστηριό-τητά του έχουν ευρύτατα αναγνωρισθεί και σχολι-ασθεί microε περισσότερα από 750 κριτικά σηmicroειώmicroατα και άρθρα από διακεκριmicroένους πανεπιστηmicroιακούς του χώρου των ανθρωπιστικών σπουδών από κριτι-κούς και από λογοτέχνες Για τα βιβλία του ο Γεράσιmicroος Ρηγάτος έχει βρα-βευθεί από την Ακαδηmicroία Αθηνών microε βραβείο Α΄ τάξεως (1989) από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτε-χνών (Έπαινος Μάρκου Αυγέρη 1994) και από διά-φορα λογοτεχνικά και άλλα σωmicroατεία

Επίσης έχει τιmicroηθεί microε ειδική εκδήλωση από τον Τοmicroέα Ανθρωπιστικών Σπουδών του Παιδαγωγικού Τmicroήmicroατος του Πανεπιστήmicroιου Αθηνών (1996) microε υποτροφία από το Τmicroήmicroα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστήmicroιου Princeton (1998) και microε ειδικά αφι-ερώmicroατα σε εφηmicroερίδες και τα περιοδικά laquoΈρευναraquo 1996 και Οmicroπρέλαraquo 2005

ΜΙΧΑΗΛ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥΓεννήθηκε στην Πάτρα το 1912 Σπούδασε στη Φιλοσο-φική Σχολή του Πανεπιστη-microίου Αθηνών στη Σορβόννη και στο Collegravege de France Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσ-σαλονίκης (1939) Docteur degraves-Lettres (doctorat drsquo Etat 1956)Αφού δίδαξε σε ιδιωτικό σχολείο εργάσθηκε ως ερευνητής στο Επιστηmicroονικό

Ίδρυmicroα Ερευνών της Γαλλίας (CNRS 1951-1954) και ως διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Μικρασιατι-κών Σπουδών (1954-1959) Το 1959 εκλέχθηκε και το 1960 διορίσθηκε τακτικός καθηγητής της Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήmicroιο Θεσσαλονίκης θέση από την οποία αποmicroακρύνθηκε το 1967 από τη Δικτα-τορία και στην οποία επανήλθε το 1974 Από το 1970 έως το 1975 δίδαξε στο Πανεπιστήmicroιο Lyon II Συνταξιοδοτήθηκε το 1979Μέλος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1983-) και της Accademia Nazionale dei Lincei (1988-) Αντεπι-

στέλλον microέλος της Accademia Pontaniana Νεαπό-λεως (1989-) και της Acadeacutemie des Iscriptions et Belles-Lettres (1991-)Διετέλεσε Κοσmicroήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσσαλονίκης (1965-1966) Αντι-πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (1964-1967) Πρόεδρος της Association Lyonnaise drsquo Etudes Anciennes (1974) Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ιστορικών Επιστηmicroών (1978-1985) microέλος της Διεθνούς Επιτροπής Ιστορι-κών Επιστηmicroών (1978-1985) ιδρυτής και διευθυντής του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος στο Εθνικό Ίδρυmicroα Ερευνών (1979-1992) microέλος του ΔΣ του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών (1992-1995) Πρόεδρος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1992) Πρόεδρος του Ιδρύmicroατος Ελληνικού Πολιτισmicroού (1993-1995) Επίσης εκ των συνδιευθυντών του δεύτερου τόmicroου της Ιστορίας της Ανθρωπότητας της UNESCO Eίναι Πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Μικρασιατικών ΣπουδώνΟι microελέτες του αφορούν στην αρχαία Ελληνική Ιστο-ρία και εν microέρει στη νεότερηΈχει δηmicroοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και ξένα επι-στηmicroονικά περιοδικά και σε συλλογικά έργα έχει παρουσιάσει ανακοινώσεις σε Ακαδηmicroίες έχει συνεργασθεί microε πολλά εκτενή κεφάλαια στην Ιστο-ρία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών Επιλογή microονογραφιών Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν τουρκοκρατίαν (1715-1821) (στη σειρά Texte und Forschungen zur Byzantinisch-Neugrichischen Philologie αρ 33) Αθήνα 1939 Σελ 394 Βραβείο της Ακαδη-microίας Αθηνών (1940) Ανατυπώσεις από τις εκδόσεις

ldquoΕρmicroήςrdquoLa migration grecque en Ionie (Centre drsquo Etudes drsquo Asie Mineure Ionie 1) Αθήνα 1958 Σελ 568Peuples preacutehelleacuteniques drsquo origine indo-europeacuteenne Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1977 Σελ 350Les Proto-grecs Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1980 Σελ 286The Polis-State Definition and Origin (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 4) Αθήνα 1989 Σελ 510 Σε ελληνική microετάφραση Πόλις ένας τύπος αρχαίου ελληνικού κράτους Μορ-φωτικό Ίδρυmicroα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 1999Between Memory and Oblivion The Transmission of Early Greek Historical Traditions (στη σειρά Μελε-τήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαι-ότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 12) Αθήνα 1990 Σελ 267Η Αθηναϊκή δηmicroοκρατία Πανεπιστηmicroακές Εκδόσεις Κρήτης Ηράκλειο 1999 2000 2004 Σελ 661Les ethnegrave grecs agrave lrsquo acircge du Bronze (υπό έκδοση στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroα-ϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών)Συντονιστής των συλλογικών έργων--Μακεδονία Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1982-- Ποικίλα (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 10) Αθήνα 1990--Colloque international ldquoDeacutemocratie atheacutenienne et Culturerdquo organiseacute par lrsquo Acadeacutemie drsquo Athegravenes en cοopeacuteration avec lrsquo UNESCO 1992 1995-- UNESCO History of Mankind Histoire du deacuteveloppement scientifique et culturel de lrsquo

Humaniteacute τοmicro ΙΙ (συνεκδότης) 1996Διακρίσεις (κατά χρονολογική σειρά) Άρχων Μέγας Ιεροmicroνήmicroων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλη-σίας Παράσηmicroο του Αγίου Μάρκου του Πατριαρχείου Ιεροσολύmicroων Ταξιάρχης Ordine al Merito della Repubblica Italiana Ιππότης Leacutegion drsquo honneur

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΣΑΜΨΩΝAρχαιολόγος καθηγητής στο Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπου-δών του Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου διδάσκει προϊστο-ρική Αρχαιολογία της Μεσο-γείου και αρχαιολογία της Προκολοmicroβιανής Αmicroερικής και της Ασίας Σπούδασε στο Πανεπιστή-

microιο Αθηνών από όπου έλαβε το διδακτορικό του και έκανε microεταδιδακτορικές σπουδές στην Αγγλία microε αντικείmicroενο την Περιβαλλοντική Αρχαιολογία Ειδικεύεται στη microελέτη της Μεσολιθικής και Νεολι-θικής περιόδου και διενεργεί ανασκαφές στον νεολι-θικό οικισmicroό της Φτελιάς Μυκόνου στον microεσολιθικό οικισmicroό της Κύθνου και στο προϊστορικό σπήλαιο Σαρακηνού Βοιωτίας ενώ διενεργεί επιφανειακές έρευνες σε ερηmicroονησίδες του Νοτίου Αιγαίου Είναι microέλος επιστηmicroονικών σωmicroατείων και έχει συγγράψει 23 βιβλία και 160 άρθρα

ΠΕΓΚΥ ΣΩΤΗΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥΓεννήθηκε και ζει στην Αθήνα Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστή-

microιο Αθηνών και στο Πανεπι-στήmicroιο McGill του Μόντρεαλ Έχει ειδικευθεί στην προ-ϊστορική αρχαιολογία των Κυκλάδων και έχει δηmicroοσιεύ-σει πολλά σχετικά άρθρα και microελετήmicroατα Η διδακτορική της διατριβή microε τίτλο Ακρω-τήρι Θήρας Η Νεολιθική και η Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού επί τη βάσει της κεραmicroεικής εκδόθηκε το 1999 από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία της οποίας είναι microέλος Η δεύτερη microονογραφία της microε τίτλο Ο laquoΘησαυρός της Κέρουraquo Μύθος ή πραγmicroατικότητα Αναζητώντας τα χαmicroένα κοmicromicroάτια ενός αινιγmicroατικού συνόλου εκδό-θηκε το 2005 από το Ίδρυmicroα ΝΠ Γουλανδρή ndash Μου-σείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα σε συνεργασία microε το J Paul Getty Museum στο Λος Άντζελες και το Cycladic Art Foundation στην Νέα Υόρκη Έχει διατελέσει επί σειρά ετών επιστηmicroονική συνερ-γάτις της ανασκαφής στο Ακρωτήρι της Θήρας και έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορες άλλες ανασκαφές στις Κυκλάδες και στην Κύπρο Έχει εργαστεί στην ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και σε άλλες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισmicroού Σήmicroερα είναι επιmicroελήτρια της Κυκλαδικής Συλλογής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Θ Π ΤΑΣΙΟΣΚαθηγητής του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου Μέλος της Ακαδηmicroίας Επι-στηmicroών του Τουρίνου επίτι-microος καθηγητής του Πανεπι-στηmicroίου της Λιέγης και του Δηmicroοκρίτειου Πανεπιστη-microίου Επίτιmicroος Πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εται-ρίας καθώς και της διεθνούς Ενώσεως ΣκυροδέmicroατοςΟ Θ Π Τάσιος είναι ιδρυ-τικό microέλος και Πρόεδρος

της Ελληνικής Εταιρίας για την Μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και συνοργανωτής πέντε εκθέσεων για την αρχαιοελληνική Τεχνολογία στην Ελλάδα και στο ΕξωτερικόΕξ άλλου ο ΘΠ Τάσιος έχει συγγράψει 350 επι-στηmicroονικές δηmicroοσιεύσεις και 30 βιβλία σε διάφορες γλώσσες σε θέmicroατα Μηχανικής Εδαφοmicroηχανικής Αντισεισmicroικής Τεχνολογίας Φιλοσοφίας και Γλώσσας

ΧΡΙΣΤΙΝΑ Α ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥΓεννήθηκε στην Κύπρο όπου αποφοίτησε από το Γυmicroνάσιο της Κυρήνειας Συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Ελλάδα στα Πανεπι-στήmicroια Θεσσαλονίκης και Αθηνών Η διδακτορική της διατριβή

διαπραγmicroατεύεται τις προϊστορικές τοιχογραφίες της Δυτικής Οικίας του Ακρωτηρίου της Θήρας Έχει συγγράψει πολλά άρθρα και microελέτες για τις προϊστο-ρικές τοιχογραφίες της Θήρας τις αρχαιότητες της Άνδρου και της Σίφνου Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην ΚΑ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων όπου ασκεί ποικίλο αρχαιολογικό έργο (ανασκαφές επι-φανειακές έρευνες επανεκθέσεις κλπ) Κύριο πεδίο της έρευνάς της είναι εκτός των προ-ϊστορικών τοιχογραφιών η αρχαία κληρονοmicroιά της Άνδρου Με τις περιοδείες της έχει εντοπίσει σηmicroα-ντικές αρχαιότητες που έχει ανακοινώσει σε συνέ-δρια ενώ ασχολείται microε την επεξεργασία της επι-στηmicroονικής δηmicroοσίευσης του υλικού αυτού Παράλληλα διευθύνει τις Ανασκαφές στο νεολιθικό οικισmicroό του Στρόφιλα και τη γεωmicroετρική ndash αρχα-ϊκή πόλη της Υψηλής Άνδρου και στην Ακρόπολη Αγίου Ανδρέα Σίφνου

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ι ΤΖΑΜΤΖΗΣΠλοίαρχος του ΕΝ παράλ-ληλα microε την καριέρα του στη θάλασσα ως αξιωmicroατικός και πλοίαρχος σε ωκεανοπόρα πλοία και microετέπειτα στη στεριά ως αρχιπλοίαρχος σε ναυτιλιακές εταιρείες ασχο-λήθηκε και microε την έρευνα και τη microελέτη της Ναυτικής microας Ιστορίας Έγραψε 14 βιβλία και δηmicroο-σίευσε για 50 περίπου χρό-νια τώρα περισσότερα από 200 άρθρα για ναυτικά

ιστορικά θέmicroατα σε εφηmicroερίδες και ναυτιλιακά περιοδικά παρουσίασε δε πολλές ανακοινώσεις και οmicroιλίες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια σχετικά microε την ελληνική ναυτική ιστορία Το βιβλίο του laquoΤα Λίmicroπερτυ και οι Έλληνεςraquo τιmicroήθηκε microε βραβείο από την Ακαδηmicroία των Αθηνών

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΩΡΑΚΗΣΓεννήθηκε στις 2251977 στο Ηράκλειο Κρήτης και αποφοίτησε από το λύκειο Κρουσώνα Ολοκλήρωσε στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών τις αρχαιολογικές του σπουδές οι οποίες συνεχίζονται στο Πανεπιστήmicroιο Κρήτης Στην Αθήνα είχε την ευκαιρία να συmicromicroετάσχει σε σηmicroαντι-κές ανασκαφές των τοπικών

Εφορειών και της Αρχαιολογικής Εταιρείας microε σηmicroα-ντικότερη εκείνη στο Ακρωτήρι της Θήρας Ως φοιτητής εργάστηκε επί microακρόν ως υπάλληλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας απασχολούmicroενος στην ανασκαφή και στο αρχείο της Θήρας Από το 2000 συmicromicromicroετέχει συστηmicroατικά στις ανασκα-φές της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διενεργούνται στις Αρχάνες από τον καθ Γ Σακελλαράκη Έλαβε επίσης microέρος στο κοινό πρόγραmicromicroα της Αρχαιο-λογικής Εταιρείας και του Πανεπιστηmicroίου της Χαϊ-δελβέργης microε στόχο τη microελέτη της κεραmicroεικής της Ζωmicroίνθου Από το 2004 είναι έκτακτος υπάλληλος της ΚΓ΄ ΕΠΚΑ Ηρακλείου και συmicromicroετέχει στην διε-ξαγωγή σωστικών ανασκαφών στην Κνωσσό στις

Αρχάνες και στον microινωικό λιmicroενικό οικισmicroό στον Πόρο-Κατσαmicroπά Ηρακλείου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣΕίναι καθηγητής στο Τmicroήmicroα Γεωλογίας του Πανεπιστη-microίου Πατρών Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε γεωλογία και ωκεανογραφία στα Πανεπιστήmicroια Αθηνών και Ουαλίας Διετέλεσε πρό-εδρος του Τmicroήmicroατος Γεω-λογίας του Πανεπιστηmicroίου Πατρών κατά το διάστηmicroα 1993-1997 και 2001-2005 Έχει συγγράψει πάνω από 60

εργασίες σε διεθνή περιοδικά γύρω από θέmicroατα ωκε-ανογραφίας της Ανατολικής Μεσογείου Την τελευ-ταία 10ετία η έρευνά του επικεντρώνεται σε θέmicroατα γεωαρχαιολογίας που αφορούν α) στον εντοπισmicroό υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων και ναυαγίων (κόλπος Ναυαρίνου Αλεξάνδρεια Αιγύπτου ναυάγιο Δοκού) και β) στις microεταβολές των κλιmicroατικών συνθηκών και της στάθmicroης της θάλασσας και στην επίδρασή τους στις ανθρώπινες δραστηριότη-τες στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο

ΜΑΡΙΑ ΧΑΛΟΓΛΟΥΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης Σπούδασε Αγγλική

Λογοτεχνία στο Αmicroερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλο-νίκης και συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Αγγλία στα πανεπιστήmicroια του Durham και του Bristol Η microεταπτυχιακή της εργασία διαπραγmicroατεύ-εται την εικονογραφία του ταύρου σε διάφορα microέσα (τοιχογραφίες ρυτά σφραγιδογλυφία) από τη Νεοα-νακτορική Κνωσό Ασχολείται κυρίως microε τη Μινωική αρχαιολογία της κεντρικής Κρήτης και η πρόσφατη έρευνα της περιλαmicroβάνει θρησκειολογικά και κοι-νωνικά ζητήmicroατα του Μινωικού και του Μυκηναϊκού κόσmicroου κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία Έχει λάβει microέρος σε σειρά ανασκαφών τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑAtkinson TD Bosanquet RC etal 1904 The Excavations at Phylakopi in Melos The Society for the Promotion of Hellenic Studies Suppl Paper no4 (London 1904)Axel W Persson New Tombs at Dendra near Midea Lund 1942 Barber RLN 1994 Οι Κυκλάδες στην Εποχή του Χαλκού Εmicroπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑθήναBasch L Le Musee imaginaire de la Marine Antique Athenes 1987Bass G (ed) A History of Seafaring London 1972Bass GF 1967 Cape Gelidonia A Bronze Age shiwreck Transactions of the American Philosophical Society 578 PhiladelphiaBetancourt Ph The History of Minoan Pottery (1985) Princeton (microτφρ στα ελληνικά Ινστιτούτο του Βιβλίου εκδ Καρδαmicroίτσα)Blegen CW Prosymna the Helladic Settlement Preceding the Argive Heraeum Cambridge Mass 1937Blegen C - Rawson M The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia (τ Ι) The Buildings and their Contents Princeton 1966Boardman J The Greeks Overseas London 1980Broodbank C 2000 An Island Archaeology of the Early Cyclades Cambridge University Press CambridgeBurkert W 1993 Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (microτφρ Μπεζαντάκος ΝΠ και Αβαγιανού Α) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαCasson L Ships and Seamanship in the Ancient World Princeton University Press 1971Cadogan G Palaces of Minoan Crete (1976) BristolDickinson O 1994 The Aegean Bronze Age Cambridge University PressDoumas Ch 1977 Early Bronze Age Burial Habits in the Cyclades (SIMA vol 48) Paul Astroumlms Foumlrlag GoumlteborgEvans A The Palace of Minos at Knossos I-IV (1921-36) London

Evans JD - Renfrew C 1968 Excavations at Saliagos near Antiparos (BSA supplementary volume no 5) The British School of Archaeology at Athens Thames and Hudson LondonEvely D (ed) 1999 Τοιχογραφία ένα διαβατήριο για το παρελθόν Η Μινωική Κρήτη microε τη microατιά του Mark Cameron (Αθήνα)Furumark A The Mycenaean Pottery Analysis and Classification Stockholm 1941Garnsey P Hopkins K Whittaker CR (eds) Trade and Ancient Economy London 1983Graeve M-C de The ships of the Ancient Near East Leuven 1981Graham JW The Palaces of Crete (1969) Princeton New JerseyHagg R (ed) The Function of the Minoan Villas Proceedings of the Seventh International Symposium at the Swedish Institute at Athens (1997) StockholmHagg R and Marinatos N (eds) The Function of the Minoan Palaces Proceedings of the Fourth International Symposium at the Swedish Institute at Athens 10-16 June 1984 (1987) StockholmHalstead P και Barrett JC (επιmicro) 2004 Food Cuisine and Society in Prehistoric Greece Oxford Oxbow BooksHeurtley WA Prehistoric Macedonia Cambridge 1939Hood S 1981 Excavations in Chios 1938-1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala I Oxford BSA supp 15Hood S Η τέχνη στην προϊστορική Ελλάδα (microτφρ Μ Παντελίδου amp Θ Ξένος) εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1993Hutchinson R Prehistoric Crete (Penguin Books) Harmondsworth 1962Immerwahr S Aegean Painting in the Bronze Age Pennsylvania and London The Pennsylvania State University 1990Karo G Schachtgraber von Mykenae Munchen 193033Laffineur R and Hagg R (eds) 2001 Potnia Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22) Liege Universiteacute de

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1947 Σπούδασε Ιατρική στο Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών (πτυχίο 1975) και παρακολούθησε microαθήmicroατα στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών (1975 ndash 1977) Αναγορεύθηκε διδά-κτωρ του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών το 1978 Ειδικεύ-τηκε στην Παθολογία Εργάστηκε στην Πανεπι-

στηmicroιακή Κλινική του Νοσοκοmicroείου ο Ευαγγελισmicroός (1982) και στο Γενικό Νοσοκοmicroείο Αεροπορίας (1984) Το 1985 εκλέχτηκε λέκτορας στη Σχολή Επιστηmicroών Υγείας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών όπου δίδαξε αυτοδύναmicroα για microια τετραετία (1985 ndash 1989) Επίσης εργάστηκε ως γιατρός στον ΕΟΦ και διετέ-λεσε τακτικό microέλος της Επιτροπής Εθνικού Συνταγο-λογίου (1988) Παράλληλα microε την διδασκαλία και τη άσκηση της ιατρικής (έως το 2000) ασχολείται από το ραδιόφωνο την τηλεόραση και τον Τύπο microε τη διαχρονική ιστορία της ελληνικής γλώσσας ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΓιατί το λέmicroε έτσιraquo Πρώτο Πρόγραmicromicroα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας 1982-1988 laquoΚάθε microέρα και microια λέξηraquo laquoΑθήνα 984raquo 1988 ndash 1991 ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ laquoΙστορία microιας λέξηςraquo

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ Τηλεόραση ΕΤ-2 1995 ndash 1997 laquoΟι λέξεις στη ζωή microαςraquo MEGA 1998 ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ Συντάκτης της Ελευθεροτυπίας από το 1990 σε θέmicroατα Γλώσσας και ΙστορίαςΣυντο-νιστής ndash Επιmicroελητής του laquoΕraquo ΙΣΤΟΡΙΚΑ Αρχισυντά-κτης του laquoΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑraquo Συντονιστής του laquoΕraquo Ιστορικά ndash Πρωτοπόροι ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ (Εκτός Ιατρικής) Στο Δηmicroοσιογρα-φικό Εργαστήρι (1994) Στην Σχολή Υποκριτικής του Κ Καζάκου (1996) (Μάθηmicroα Ελληνική γλώσσα και ιστορία) ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ Ιατρικό Ιστορικό (Εκδ laquoΗριδα-νόςraquo)Ευρύλοχος (Εκδ laquoΗριδανόςraquo) Τειρεσίας (Εκδ laquoΚέδροςraquo) Ετυmicroολογικό Αλφαβητάριο (Εκδ ΑΑ Λιβά-νη)Ιστορία microιας Λέξης (διαχρονική ιστορία της ελλη-νικής γλώσσας) Τόmicroοι Α΄ Β΄ Γ΄ Δ΄ Ε΄ (Εκδ ΑΑ Λιβάνη)

ΧΡΗΣΤΟΣ Σ ΑΓΟΥΡΙΔΗΣΓεννήθηκε στη Θεσσαλο-νίκη Σπούδασε Οικονοmicroικά και Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήmicroιο Μακεδονίας και Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστή-microιο Αθηνών Συνέχισε microεταπτυχιακές σπουδές στη Ναυτική Αρχαι-ολογία στο Πανεπιστήmicroιο της

Οξφόρδης microε υποτροφία του Ιδρύmicroατος Αλέξανδρος Σ ΩνάσηςΗ Διατριβή που εκπονεί στο Πανεπιστήmicroιο Ιωαν-

νίνων διαπραγmicroατεύεται τη Ναυτική Διάσταση του Πρωτοελλαδικού Πολιτισmicroού microε έmicroφαση στις ενά-λιες microαρτυρίες τους λιmicroένες και τη διακίνηση των πρώτων υλών στο Αιγαίο κατά την Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην Εφορεία Παλαιο-ανθρωπολογίας ndash Σπηλαιολογίας Ν Ελλάδας του Υπουργείου Πολιτισmicroού και είναι Γενικός Γραmicromicroατέας του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών ΕρευνώνΈχει διευθύνει πολλές χερσαίες και υποβρύχιες αρχαιολογικές έρευνες και έχει οργανώσει διεθνή ερευνητικά προγράmicromicroατα συνέδρια και εκθέσεις σχετικά microε διάφορες πτυχές της ναυτικής αρχαιο-λογίαςΈχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα και microελέτες σχετικά microε τη ναυσιπλοΐα και το θαλάσσιο διαmicroετακοmicroιστικό εmicroπόριο κατά την Εποχή του Χαλκού Ανάmicroεσα σε αυτά 1997 ldquoSea Routes and Navigation in the third millennium Aegeanrdquo Oxford Journal of Archaeology 161 1-24 1999 ldquoPoint Iria wreck Discovery and Excavationrdquo in Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) The Point Iria Wreck Interconnections in the Mediterranean ca1200 BC Proceedings of the International Conference Island of Spetses September 1998 Athens 1999 p 25-42 2000 ldquoSeafaring Trade and Cultural contact in the Aegean during the Early Bronze Agerdquo (IKUWA rsquo99) Germany p 101-112 2002 laquoΝαυάγια των Πώϊmicroων Βυζαντινών Χρόνων στο Σταυροδρόmicroι του Αργολικού στο Κονσολάκη-Γιαννοπούλου Ελ (επιmicro) ΕΠΑΘΛΟΝ Β΄ Πόρος 2002 (υπό εκτύπωση) 2004 laquoΕνάλια αρχαιολογική έρευνα στον Αργολικό Ερευνητική

περίοδος 2003raquo ΕΝΑΛΙΑ VIΙΙ 28-44 2005 laquoΙΕΝΑΕ 15 χρόνια υποβρυχίων ερευνών στους θαλάσσι-ους δρόmicroους του Αργολικού Από την Εποχή του Χαλκού έως το Βυζάντιοraquo Πρα-κτικά συνεδρίου ΙΕΝΑΕ 30 χρόνια υποβρύχιας έρευνας Από το Πελαγονήσι στην Κορακιά Αθήνα 2005 (υπό εκτύπωση)Ως εκπαιδευτής καταδύσεων έχει εκπαιδεύσει πολλούς νέους επιστήmicroονες στην επιστηmicroονική κατάδυση Είναι microέλος microη κυβερνητι-κών και συνδικαλιστικών οργανισmicroών

ΝΙΚΟΣ ΒΑΣΙΛΑΤΟΣ Δικηγόρος ndash Συγγραφέας Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε νοmicroικά στα Πανε-πιστήmicroια Αθηνών και Παρι-σίων (Paris I ndash Pantheon Sorbonne Έχει συγγράψει δέκα βιβλία ιστορίας και τέχνης Τα πεδία του ενδι-αφέροντός του συγκεντρώ-νονται στο φαινόmicroενο του πολέmicroου ανά τους αιώνες

και στα microέσα διεξαγωγής αυτού Κατrsquo εντολή της Ακαδηmicroίας Αθηνών συνέγραψε microελέτη για την ιστο-ρία και την αισθητική των όπλων στην Ελλάδα του 19ου αιώνα Συνεργάζεται microε το Μουσείο Μπενάκη για θέmicroατα ιστορίας των όπλων ενώ έχει συνεργασθεί και microε το Υπουργείο Εθνικής Άmicroυνας για όmicroοια θέmicroατα Έχει τεκmicroηριώσει και αναδείξει την συλλογή Σαρό-γλου του Πολεmicroικού Μουσείου Αθηνών Έχει τιmicroηθεί microε έπαινο από την Ακαδηmicroία Αθηνών για το βιβλίο

του laquoΚάστρα της Ελληνικής Γηςraquo και microε βραβεία από άλλους πολιτιστικούς οργανισmicroούς Άρθρα του έχουν δηmicroοσιευθεί στον ηmicroερήσιο και περιοδικό τύπο στην Ελλάδα και το εξωτερικό Είναι Πρόεδρος της Εφορείας των Γενικών Αρχείων του Κράτους ενώ έχει χρηmicroατίσει Πρόεδρος των Φίλων του Μουσείου Μπενάκη Πρόεδρος των Φίλων του Πολεmicroικού Μουσείου Αντιπρόεδρος του Οργανισmicroού Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων και Αντιπρόεδρος της Οmicroοσπονδίας Σωmicroατείων Φίλων των Μουσείων

ΜΑΡΙΑ ΓΚΙΩΝΗΓεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Paris I ndash Pantheon Sorbonne και Paris X ndash Nanterre Η διδα-κτορική της διατριβή microε θέmicroα ΄Το παλαιοπεριβάλλον των σπηλαίων της Ελλάδος από την Παλαιολιθική microέχρι το τέλος της Νεολιθικής Επο-χής΄ εκπονήθηκε στο Πανε-

πιστήmicroιο Αθηνών Έχει συmicromicroετάσχει σε ανασκαφές αρχαιολογικών και παλαιοντολογικών θέσεων και σε πολλά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτε-ρικό Έχει δηmicroοσιεύει microελέτες της σε ελληνικά και ξένα βιβλία και περιοδικά Τα πεδία της έρευνάς της αφορούν στον προϊστορικό άνθρωπο και στη σχέση του microε τα σπήλαια στις παλαιοπεριβαλλοντικές και ιδιαίτερα στις κλιmicroατικές microεταβολές που επέδρασαν στην εξέλιξή του και στην εφαρmicroογή των Γεωγρα-φικών Συστηmicroάτων Πληροφοριών στην αρχαιολογική

έρευνα

ΑΝΔΡΕΑΣ Γ ΛΥΡΙΝΤΖΗΣΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Κλασικό Λύκειο Χανίων Απέκτησε το πτυχίο του στην κατεύθυνση της Αρχαιολογίας και Ιστο-ρίας τη Τέχνης του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής στην Αθήνα Συνέχισε τις σπουδές του microε την από-κτηση microεταπτυχιακού τίτλου

στην αρχαιολογία στο Ινστιτούτο Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroιακού Κολεγίου του Λονδίνου Έχει λάβει microέρος σε συστηmicroατικές και σωστικές ανασκαφές αλλά και έρευνες επιφανείας ενώ έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορα συνέδρια και ηmicroερίδες Έχει εργαστεί στην ΙΓ΄ ΕΠΚΑ στο Ν Μαγνησίας καθώς και σε διά-φορα ερευνητικά προγράmicromicroατα Η διδακτορική του διατριβή πραγmicroατεύεται τη διαχείριση των υδατικών πόρων στην Κρήτη της Μέσης και Ύστερης Εποχής του Χαλκού Προς το παρόν ζει και εργάζεται στην Κρήτη

ΛΕΝΑ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ-ΜΑΝΙ-ΟΥΔΑΚΗΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Αrsquo Τοσίτσειο-Αρσάκειο Γυmicroνά-σιο Σπούδασε αρχαιολογία και απέκτησε διδακτορικό

δίπλωmicroα στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών Aπό το 1978 εργάστηκε στις Εφορείες της Ρόδου και της Πάτρας και διεξήγαγε ανασκαφικές έρευνες στην Ρόδο την Κώ και την Αχαϊα Οι επιστηmicroονικές της δηmicroοσιεύ-σεις αναφέρονται στο microινωϊκό οικισmicroό στα Τριάντα της Ρόδου και στα microυκηναϊκά νεκροταφεία της Αχα-ϊας Το θέmicroα της διδακτορικής της διατριβής είναι ο προϊστορικός οικισmicroός του Αιγίου και η πρώϊmicroη microυκηναϊκή εποχή στην ΑχαϊαΑπό το 1987 εργάζεται στην Προϊστορική Συλλογή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και από το 1998 είναι προϊσταmicroένη της Συλλογής Η επανέκθεση της Προϊστορικής Συλλογής που ολοκληρώθηκε το 20042005 και παράλληλα η ταύτιση και δηmicroοσί-ευση αρχαίων οι περιοδικές εκθέσεις και τα προ-γράmicromicroατα συνεργασίας microε άλλα ευρωπαϊκά Μουσεία και Πανεπιστήmicroια αποτελούν τα κύρια έργα της

ΧΡΗΣΤΟΣ Ι ΠΙΤΕΡΟΣΓεννήθηκε στο Αρκαδικό Ναυπλίας και αποφοίτησε από το Λύκειο ΝαυπλίουΣπούδασε Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών και Αρχαιολογία και Τέχνη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανε-πιστηmicroίου Θεσσαλονίκης Είναι αρχαιολόγος υπάλληλος του Υπουργείου Πολιτισmicroού Αρχικά υπηρέτησε για τρία χρόνια στη Θ΄ ΕΠΚΑ Θηβών όπου διενήργησε σηmicroαντικές

ανασκαφικές έρευνες στο Δήλεσι τη Λιβαδειά και τη microυκηναϊκή ακρόπολη της Καδmicroείας microε σηmicroαντικές ανασκαφικές έρευνες για το πρόβληmicroα των κατα-στροφών της microυκηναϊκής Θήβας καθώς και για τα ενεπίγραφα microυκηναϊκά σφραγίσmicroαταΣτη συνέχεια microετατέθηκε στην Αργολίδα όπου υπηρετεί στη Δ΄ ΕΠΚΑ και έχει διενεργήσει microεγάλο αριθmicroό σωστικών ανασκαφών κυρίως στο Άργος την Επίδαυρο το Ναύπλιο και την Τίρυνθα Έχει τη διεύθυνση συστηmicroατικής ανασκαφικής έρευνας στην Αρχαία Αγορά του Άργους σε συνεργασία microε τη Γαλ-λική Αρχαιολογική Σχολή Έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια και έχει δηmicroοσιεύσει πολλές και σηmicroαντικές αρχαιολογικές microελέτες Εκπονεί διδακτο-ρική διατριβή microε θέmicroα ldquoΠαmicroυκηναϊκά Σφραγίσmicroατα των Θηβώνrdquo ενώ έχει συγγράψει πολλά εκλαϊκευ-τικά άρθρα για πολιτιστικά και κυρίως αρχαιολογικά θέmicroατα στον τοπικό αλλά και στον αθηναϊκό τύποΣτην καθηmicroερνή Επτά Ηmicroέρες α) Το αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου 2ndash11ndash95 β) Το Μυκηναϊκό Άργος (31ndash5ndash98) γ) Ηραία τα εν Άργει και Ασκληπιεία Επιδαύρου (9ndash9ndash2001) ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ Η Γραmicro-microική Γραφή Β΄ αφιέρωmicroα για την Ελληνική Γλώσσα (24ndash7ndash99)Με ενέργειές του επεστράφη microυκηναϊκό σφράγισmicroα από την Τίρυνθα που επισηmicroάνθηκε σε ιδιωτική συλ-λογή της νότιας Γερmicroανίας Τα επιστηmicroονικά του ενδιαφέροντα αναφέρονται κυρίως στους ιστορι-κούς χρόνους αλλά και στην προϊστορικήndashmicroυκηναϊκή εποχή

ΛΕΥΤΕΡΗΣ Ν ΠΛΑΤΩΝΛέκτορας του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθη-νών Υπεύθυνος του Έργου Συντήρησης και Δηmicroοσίευ-σης Ευρηmicroάτων των Ανα-σκαφών Ζάκρου Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης και παρακολούθησε τις βασικές σπουδές αρχαιολογίας στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών Το 1988 πήρε το διδακτορικό του δίπλωmicroα στο Πανεπιστή-

microιο του Bristol της Αγγλίας microε θέmicroα τους laquomicroινωικούς χώρους εργασίαςraquo Κατά το διάστηmicroα 1994 - 2002 δίδαξε προϊστορική αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Κρήτης και Αιγαίου και εργάσθηκε στην ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία Το 2002 εκλέχθηκε στη βαθmicroίδα του Λέκτορα στο Τmicroήmicroα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών σε θέση που έχει ως ειδικότερο αντικεί-microενο τη microινωική αρχαιολογία Από το 1992 η Αρχαι-ολογική Εταιρεία των Αθηνών της οποίας είναι εταί-ρος του έχει αναθέσει το έργο συmicroπληρωmicroατικής συντήρησης και δηmicroοσίευσης των ευρηmicroάτων των ανασκαφών της στη microινωική Ζάκρο Έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια πάνω σε ειδικά θέmicroατα της προϊστορικής αρχαιολογίας του Αιγαίου

ΙΩΑΝΝΗΣ Κ ΠΡΟΜΠΟΝΑΣΚαθηγητής Πανεπιστηmicroίου Αθηνών Γεννήθηκε το 1940 στο Φιλώτι της ΝάξουΣπουδές Πανεπιστήmicroιο Αθηνών διδάκτωρ Πανεπι-στηmicroίου Αθηνών microετεκπαί-δευση στη Γαλλία στην Εcole Pratique des Hautos Etudes Βασικά έργα Η συγγένεια Μακεδονικής και Μυκηνα-ϊκής διαλέκτου και η πρω-τοελληνική καταγωγή των

Μακεδόνων (1973) Η microυκηναϊκή εορτή Θρονοε-λητήρια (to-no-e-ke-te-ri-jo) και η επιβίωσις αυτής εις τους ιστορικούς χρόνους (1974) Σύντοmicroος Εισαγωγή εις την Μυκηναϊκήν Φιλολογίαν (1977) Λεξικό της Μυκηναϊκής Ελληνικής (1978) Η microυκη-ναϊκή επική ποίηση microε βάση τα microυκηναϊκά κείmicroενα και τα οmicroηρικά έπη (1980) Ανθολογία Μυκηναϊκών Κειmicroένων (1983) Ακριτικά Α΄ (1985) Οmicroηρικά Έπη και Νεοελληνικά Δηmicroοτικά Τραγούδια Α΄ (1987) και Β΄ (1989) Ελληνική επική ποίηση από τα microυκηναϊκά χρόνια ως σήmicroερα (1990) Κοινά γλωσσικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στη Νέα Ελληνική αmicroάρτυρα στην αττική πεζογραφία (2000) Έχει δηmicroοσιεύσει περίπου 150 microελέτες και άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και σε Πρακτικά πανελλη-νίων και διεθνών συνεδρίων Υπό έκδοση α) Κοινά γλωσσικά στιχουργικά και θεmicroατικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στα Νεοελληνικά Δηmicroοτικά τραγού-δια και β) Τοπωνυmicroικό Λεξικό των νήσων του Αιγαίου (έργο ζωής 1960ndash )

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣΓεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1945 Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών όπου έγινε διδάκτωρ και υφηγητής ndashάmicroισθος επίκουρος καθηγη-τής Ασκεί την ιδιότητα του παθολόγου ndash ογκολόγου και τα τελευταία 22 χρόνια είναι διευθυντής νοσοκοmicroείου 20 από τα οποία στο Νοσοκο-microείο laquoO Άγιος Σάββαςraquo Δραστηριοποιείται επίσης στο χώρο των επιστηmicroονι-

κών εταιρειών και του ιατρικού τύπου Παράλληλα microε την ιατρική ασχολείται και microε την ιστορία τη λαογραφία και τον πολιτισmicroό της ιατρικής καθώς και την πεζογραφία Ήδη από έγκυρους εκδοτικούς οίκους κυκλοφορούν 55 βιβλία του ελληνικά και ξενόγλωσσα 36 από τα οποία κινούνται στον χώρο του πολιτισmicroού της ιατρικής Η εκδοτική και η γενικότερη πολιτιστική δραστηριό-τητά του έχουν ευρύτατα αναγνωρισθεί και σχολι-ασθεί microε περισσότερα από 750 κριτικά σηmicroειώmicroατα και άρθρα από διακεκριmicroένους πανεπιστηmicroιακούς του χώρου των ανθρωπιστικών σπουδών από κριτι-κούς και από λογοτέχνες Για τα βιβλία του ο Γεράσιmicroος Ρηγάτος έχει βρα-βευθεί από την Ακαδηmicroία Αθηνών microε βραβείο Α΄ τάξεως (1989) από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτε-χνών (Έπαινος Μάρκου Αυγέρη 1994) και από διά-φορα λογοτεχνικά και άλλα σωmicroατεία

Επίσης έχει τιmicroηθεί microε ειδική εκδήλωση από τον Τοmicroέα Ανθρωπιστικών Σπουδών του Παιδαγωγικού Τmicroήmicroατος του Πανεπιστήmicroιου Αθηνών (1996) microε υποτροφία από το Τmicroήmicroα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστήmicroιου Princeton (1998) και microε ειδικά αφι-ερώmicroατα σε εφηmicroερίδες και τα περιοδικά laquoΈρευναraquo 1996 και Οmicroπρέλαraquo 2005

ΜΙΧΑΗΛ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥΓεννήθηκε στην Πάτρα το 1912 Σπούδασε στη Φιλοσο-φική Σχολή του Πανεπιστη-microίου Αθηνών στη Σορβόννη και στο Collegravege de France Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσ-σαλονίκης (1939) Docteur degraves-Lettres (doctorat drsquo Etat 1956)Αφού δίδαξε σε ιδιωτικό σχολείο εργάσθηκε ως ερευνητής στο Επιστηmicroονικό

Ίδρυmicroα Ερευνών της Γαλλίας (CNRS 1951-1954) και ως διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Μικρασιατι-κών Σπουδών (1954-1959) Το 1959 εκλέχθηκε και το 1960 διορίσθηκε τακτικός καθηγητής της Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήmicroιο Θεσσαλονίκης θέση από την οποία αποmicroακρύνθηκε το 1967 από τη Δικτα-τορία και στην οποία επανήλθε το 1974 Από το 1970 έως το 1975 δίδαξε στο Πανεπιστήmicroιο Lyon II Συνταξιοδοτήθηκε το 1979Μέλος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1983-) και της Accademia Nazionale dei Lincei (1988-) Αντεπι-

στέλλον microέλος της Accademia Pontaniana Νεαπό-λεως (1989-) και της Acadeacutemie des Iscriptions et Belles-Lettres (1991-)Διετέλεσε Κοσmicroήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσσαλονίκης (1965-1966) Αντι-πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (1964-1967) Πρόεδρος της Association Lyonnaise drsquo Etudes Anciennes (1974) Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ιστορικών Επιστηmicroών (1978-1985) microέλος της Διεθνούς Επιτροπής Ιστορι-κών Επιστηmicroών (1978-1985) ιδρυτής και διευθυντής του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος στο Εθνικό Ίδρυmicroα Ερευνών (1979-1992) microέλος του ΔΣ του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών (1992-1995) Πρόεδρος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1992) Πρόεδρος του Ιδρύmicroατος Ελληνικού Πολιτισmicroού (1993-1995) Επίσης εκ των συνδιευθυντών του δεύτερου τόmicroου της Ιστορίας της Ανθρωπότητας της UNESCO Eίναι Πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Μικρασιατικών ΣπουδώνΟι microελέτες του αφορούν στην αρχαία Ελληνική Ιστο-ρία και εν microέρει στη νεότερηΈχει δηmicroοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και ξένα επι-στηmicroονικά περιοδικά και σε συλλογικά έργα έχει παρουσιάσει ανακοινώσεις σε Ακαδηmicroίες έχει συνεργασθεί microε πολλά εκτενή κεφάλαια στην Ιστο-ρία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών Επιλογή microονογραφιών Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν τουρκοκρατίαν (1715-1821) (στη σειρά Texte und Forschungen zur Byzantinisch-Neugrichischen Philologie αρ 33) Αθήνα 1939 Σελ 394 Βραβείο της Ακαδη-microίας Αθηνών (1940) Ανατυπώσεις από τις εκδόσεις

ldquoΕρmicroήςrdquoLa migration grecque en Ionie (Centre drsquo Etudes drsquo Asie Mineure Ionie 1) Αθήνα 1958 Σελ 568Peuples preacutehelleacuteniques drsquo origine indo-europeacuteenne Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1977 Σελ 350Les Proto-grecs Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1980 Σελ 286The Polis-State Definition and Origin (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 4) Αθήνα 1989 Σελ 510 Σε ελληνική microετάφραση Πόλις ένας τύπος αρχαίου ελληνικού κράτους Μορ-φωτικό Ίδρυmicroα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 1999Between Memory and Oblivion The Transmission of Early Greek Historical Traditions (στη σειρά Μελε-τήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαι-ότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 12) Αθήνα 1990 Σελ 267Η Αθηναϊκή δηmicroοκρατία Πανεπιστηmicroακές Εκδόσεις Κρήτης Ηράκλειο 1999 2000 2004 Σελ 661Les ethnegrave grecs agrave lrsquo acircge du Bronze (υπό έκδοση στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroα-ϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών)Συντονιστής των συλλογικών έργων--Μακεδονία Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1982-- Ποικίλα (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 10) Αθήνα 1990--Colloque international ldquoDeacutemocratie atheacutenienne et Culturerdquo organiseacute par lrsquo Acadeacutemie drsquo Athegravenes en cοopeacuteration avec lrsquo UNESCO 1992 1995-- UNESCO History of Mankind Histoire du deacuteveloppement scientifique et culturel de lrsquo

Humaniteacute τοmicro ΙΙ (συνεκδότης) 1996Διακρίσεις (κατά χρονολογική σειρά) Άρχων Μέγας Ιεροmicroνήmicroων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλη-σίας Παράσηmicroο του Αγίου Μάρκου του Πατριαρχείου Ιεροσολύmicroων Ταξιάρχης Ordine al Merito della Repubblica Italiana Ιππότης Leacutegion drsquo honneur

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΣΑΜΨΩΝAρχαιολόγος καθηγητής στο Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπου-δών του Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου διδάσκει προϊστο-ρική Αρχαιολογία της Μεσο-γείου και αρχαιολογία της Προκολοmicroβιανής Αmicroερικής και της Ασίας Σπούδασε στο Πανεπιστή-

microιο Αθηνών από όπου έλαβε το διδακτορικό του και έκανε microεταδιδακτορικές σπουδές στην Αγγλία microε αντικείmicroενο την Περιβαλλοντική Αρχαιολογία Ειδικεύεται στη microελέτη της Μεσολιθικής και Νεολι-θικής περιόδου και διενεργεί ανασκαφές στον νεολι-θικό οικισmicroό της Φτελιάς Μυκόνου στον microεσολιθικό οικισmicroό της Κύθνου και στο προϊστορικό σπήλαιο Σαρακηνού Βοιωτίας ενώ διενεργεί επιφανειακές έρευνες σε ερηmicroονησίδες του Νοτίου Αιγαίου Είναι microέλος επιστηmicroονικών σωmicroατείων και έχει συγγράψει 23 βιβλία και 160 άρθρα

ΠΕΓΚΥ ΣΩΤΗΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥΓεννήθηκε και ζει στην Αθήνα Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστή-

microιο Αθηνών και στο Πανεπι-στήmicroιο McGill του Μόντρεαλ Έχει ειδικευθεί στην προ-ϊστορική αρχαιολογία των Κυκλάδων και έχει δηmicroοσιεύ-σει πολλά σχετικά άρθρα και microελετήmicroατα Η διδακτορική της διατριβή microε τίτλο Ακρω-τήρι Θήρας Η Νεολιθική και η Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού επί τη βάσει της κεραmicroεικής εκδόθηκε το 1999 από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία της οποίας είναι microέλος Η δεύτερη microονογραφία της microε τίτλο Ο laquoΘησαυρός της Κέρουraquo Μύθος ή πραγmicroατικότητα Αναζητώντας τα χαmicroένα κοmicromicroάτια ενός αινιγmicroατικού συνόλου εκδό-θηκε το 2005 από το Ίδρυmicroα ΝΠ Γουλανδρή ndash Μου-σείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα σε συνεργασία microε το J Paul Getty Museum στο Λος Άντζελες και το Cycladic Art Foundation στην Νέα Υόρκη Έχει διατελέσει επί σειρά ετών επιστηmicroονική συνερ-γάτις της ανασκαφής στο Ακρωτήρι της Θήρας και έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορες άλλες ανασκαφές στις Κυκλάδες και στην Κύπρο Έχει εργαστεί στην ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και σε άλλες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισmicroού Σήmicroερα είναι επιmicroελήτρια της Κυκλαδικής Συλλογής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Θ Π ΤΑΣΙΟΣΚαθηγητής του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου Μέλος της Ακαδηmicroίας Επι-στηmicroών του Τουρίνου επίτι-microος καθηγητής του Πανεπι-στηmicroίου της Λιέγης και του Δηmicroοκρίτειου Πανεπιστη-microίου Επίτιmicroος Πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εται-ρίας καθώς και της διεθνούς Ενώσεως ΣκυροδέmicroατοςΟ Θ Π Τάσιος είναι ιδρυ-τικό microέλος και Πρόεδρος

της Ελληνικής Εταιρίας για την Μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και συνοργανωτής πέντε εκθέσεων για την αρχαιοελληνική Τεχνολογία στην Ελλάδα και στο ΕξωτερικόΕξ άλλου ο ΘΠ Τάσιος έχει συγγράψει 350 επι-στηmicroονικές δηmicroοσιεύσεις και 30 βιβλία σε διάφορες γλώσσες σε θέmicroατα Μηχανικής Εδαφοmicroηχανικής Αντισεισmicroικής Τεχνολογίας Φιλοσοφίας και Γλώσσας

ΧΡΙΣΤΙΝΑ Α ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥΓεννήθηκε στην Κύπρο όπου αποφοίτησε από το Γυmicroνάσιο της Κυρήνειας Συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Ελλάδα στα Πανεπι-στήmicroια Θεσσαλονίκης και Αθηνών Η διδακτορική της διατριβή

διαπραγmicroατεύεται τις προϊστορικές τοιχογραφίες της Δυτικής Οικίας του Ακρωτηρίου της Θήρας Έχει συγγράψει πολλά άρθρα και microελέτες για τις προϊστο-ρικές τοιχογραφίες της Θήρας τις αρχαιότητες της Άνδρου και της Σίφνου Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην ΚΑ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων όπου ασκεί ποικίλο αρχαιολογικό έργο (ανασκαφές επι-φανειακές έρευνες επανεκθέσεις κλπ) Κύριο πεδίο της έρευνάς της είναι εκτός των προ-ϊστορικών τοιχογραφιών η αρχαία κληρονοmicroιά της Άνδρου Με τις περιοδείες της έχει εντοπίσει σηmicroα-ντικές αρχαιότητες που έχει ανακοινώσει σε συνέ-δρια ενώ ασχολείται microε την επεξεργασία της επι-στηmicroονικής δηmicroοσίευσης του υλικού αυτού Παράλληλα διευθύνει τις Ανασκαφές στο νεολιθικό οικισmicroό του Στρόφιλα και τη γεωmicroετρική ndash αρχα-ϊκή πόλη της Υψηλής Άνδρου και στην Ακρόπολη Αγίου Ανδρέα Σίφνου

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ι ΤΖΑΜΤΖΗΣΠλοίαρχος του ΕΝ παράλ-ληλα microε την καριέρα του στη θάλασσα ως αξιωmicroατικός και πλοίαρχος σε ωκεανοπόρα πλοία και microετέπειτα στη στεριά ως αρχιπλοίαρχος σε ναυτιλιακές εταιρείες ασχο-λήθηκε και microε την έρευνα και τη microελέτη της Ναυτικής microας Ιστορίας Έγραψε 14 βιβλία και δηmicroο-σίευσε για 50 περίπου χρό-νια τώρα περισσότερα από 200 άρθρα για ναυτικά

ιστορικά θέmicroατα σε εφηmicroερίδες και ναυτιλιακά περιοδικά παρουσίασε δε πολλές ανακοινώσεις και οmicroιλίες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια σχετικά microε την ελληνική ναυτική ιστορία Το βιβλίο του laquoΤα Λίmicroπερτυ και οι Έλληνεςraquo τιmicroήθηκε microε βραβείο από την Ακαδηmicroία των Αθηνών

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΩΡΑΚΗΣΓεννήθηκε στις 2251977 στο Ηράκλειο Κρήτης και αποφοίτησε από το λύκειο Κρουσώνα Ολοκλήρωσε στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών τις αρχαιολογικές του σπουδές οι οποίες συνεχίζονται στο Πανεπιστήmicroιο Κρήτης Στην Αθήνα είχε την ευκαιρία να συmicromicroετάσχει σε σηmicroαντι-κές ανασκαφές των τοπικών

Εφορειών και της Αρχαιολογικής Εταιρείας microε σηmicroα-ντικότερη εκείνη στο Ακρωτήρι της Θήρας Ως φοιτητής εργάστηκε επί microακρόν ως υπάλληλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας απασχολούmicroενος στην ανασκαφή και στο αρχείο της Θήρας Από το 2000 συmicromicromicroετέχει συστηmicroατικά στις ανασκα-φές της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διενεργούνται στις Αρχάνες από τον καθ Γ Σακελλαράκη Έλαβε επίσης microέρος στο κοινό πρόγραmicromicroα της Αρχαιο-λογικής Εταιρείας και του Πανεπιστηmicroίου της Χαϊ-δελβέργης microε στόχο τη microελέτη της κεραmicroεικής της Ζωmicroίνθου Από το 2004 είναι έκτακτος υπάλληλος της ΚΓ΄ ΕΠΚΑ Ηρακλείου και συmicromicroετέχει στην διε-ξαγωγή σωστικών ανασκαφών στην Κνωσσό στις

Αρχάνες και στον microινωικό λιmicroενικό οικισmicroό στον Πόρο-Κατσαmicroπά Ηρακλείου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣΕίναι καθηγητής στο Τmicroήmicroα Γεωλογίας του Πανεπιστη-microίου Πατρών Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε γεωλογία και ωκεανογραφία στα Πανεπιστήmicroια Αθηνών και Ουαλίας Διετέλεσε πρό-εδρος του Τmicroήmicroατος Γεω-λογίας του Πανεπιστηmicroίου Πατρών κατά το διάστηmicroα 1993-1997 και 2001-2005 Έχει συγγράψει πάνω από 60

εργασίες σε διεθνή περιοδικά γύρω από θέmicroατα ωκε-ανογραφίας της Ανατολικής Μεσογείου Την τελευ-ταία 10ετία η έρευνά του επικεντρώνεται σε θέmicroατα γεωαρχαιολογίας που αφορούν α) στον εντοπισmicroό υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων και ναυαγίων (κόλπος Ναυαρίνου Αλεξάνδρεια Αιγύπτου ναυάγιο Δοκού) και β) στις microεταβολές των κλιmicroατικών συνθηκών και της στάθmicroης της θάλασσας και στην επίδρασή τους στις ανθρώπινες δραστηριότη-τες στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο

ΜΑΡΙΑ ΧΑΛΟΓΛΟΥΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης Σπούδασε Αγγλική

Λογοτεχνία στο Αmicroερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλο-νίκης και συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Αγγλία στα πανεπιστήmicroια του Durham και του Bristol Η microεταπτυχιακή της εργασία διαπραγmicroατεύ-εται την εικονογραφία του ταύρου σε διάφορα microέσα (τοιχογραφίες ρυτά σφραγιδογλυφία) από τη Νεοα-νακτορική Κνωσό Ασχολείται κυρίως microε τη Μινωική αρχαιολογία της κεντρικής Κρήτης και η πρόσφατη έρευνα της περιλαmicroβάνει θρησκειολογικά και κοι-νωνικά ζητήmicroατα του Μινωικού και του Μυκηναϊκού κόσmicroου κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία Έχει λάβει microέρος σε σειρά ανασκαφών τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑAtkinson TD Bosanquet RC etal 1904 The Excavations at Phylakopi in Melos The Society for the Promotion of Hellenic Studies Suppl Paper no4 (London 1904)Axel W Persson New Tombs at Dendra near Midea Lund 1942 Barber RLN 1994 Οι Κυκλάδες στην Εποχή του Χαλκού Εmicroπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑθήναBasch L Le Musee imaginaire de la Marine Antique Athenes 1987Bass G (ed) A History of Seafaring London 1972Bass GF 1967 Cape Gelidonia A Bronze Age shiwreck Transactions of the American Philosophical Society 578 PhiladelphiaBetancourt Ph The History of Minoan Pottery (1985) Princeton (microτφρ στα ελληνικά Ινστιτούτο του Βιβλίου εκδ Καρδαmicroίτσα)Blegen CW Prosymna the Helladic Settlement Preceding the Argive Heraeum Cambridge Mass 1937Blegen C - Rawson M The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia (τ Ι) The Buildings and their Contents Princeton 1966Boardman J The Greeks Overseas London 1980Broodbank C 2000 An Island Archaeology of the Early Cyclades Cambridge University Press CambridgeBurkert W 1993 Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (microτφρ Μπεζαντάκος ΝΠ και Αβαγιανού Α) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαCasson L Ships and Seamanship in the Ancient World Princeton University Press 1971Cadogan G Palaces of Minoan Crete (1976) BristolDickinson O 1994 The Aegean Bronze Age Cambridge University PressDoumas Ch 1977 Early Bronze Age Burial Habits in the Cyclades (SIMA vol 48) Paul Astroumlms Foumlrlag GoumlteborgEvans A The Palace of Minos at Knossos I-IV (1921-36) London

Evans JD - Renfrew C 1968 Excavations at Saliagos near Antiparos (BSA supplementary volume no 5) The British School of Archaeology at Athens Thames and Hudson LondonEvely D (ed) 1999 Τοιχογραφία ένα διαβατήριο για το παρελθόν Η Μινωική Κρήτη microε τη microατιά του Mark Cameron (Αθήνα)Furumark A The Mycenaean Pottery Analysis and Classification Stockholm 1941Garnsey P Hopkins K Whittaker CR (eds) Trade and Ancient Economy London 1983Graeve M-C de The ships of the Ancient Near East Leuven 1981Graham JW The Palaces of Crete (1969) Princeton New JerseyHagg R (ed) The Function of the Minoan Villas Proceedings of the Seventh International Symposium at the Swedish Institute at Athens (1997) StockholmHagg R and Marinatos N (eds) The Function of the Minoan Palaces Proceedings of the Fourth International Symposium at the Swedish Institute at Athens 10-16 June 1984 (1987) StockholmHalstead P και Barrett JC (επιmicro) 2004 Food Cuisine and Society in Prehistoric Greece Oxford Oxbow BooksHeurtley WA Prehistoric Macedonia Cambridge 1939Hood S 1981 Excavations in Chios 1938-1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala I Oxford BSA supp 15Hood S Η τέχνη στην προϊστορική Ελλάδα (microτφρ Μ Παντελίδου amp Θ Ξένος) εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1993Hutchinson R Prehistoric Crete (Penguin Books) Harmondsworth 1962Immerwahr S Aegean Painting in the Bronze Age Pennsylvania and London The Pennsylvania State University 1990Karo G Schachtgraber von Mykenae Munchen 193033Laffineur R and Hagg R (eds) 2001 Potnia Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22) Liege Universiteacute de

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

νίνων διαπραγmicroατεύεται τη Ναυτική Διάσταση του Πρωτοελλαδικού Πολιτισmicroού microε έmicroφαση στις ενά-λιες microαρτυρίες τους λιmicroένες και τη διακίνηση των πρώτων υλών στο Αιγαίο κατά την Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην Εφορεία Παλαιο-ανθρωπολογίας ndash Σπηλαιολογίας Ν Ελλάδας του Υπουργείου Πολιτισmicroού και είναι Γενικός Γραmicromicroατέας του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών ΕρευνώνΈχει διευθύνει πολλές χερσαίες και υποβρύχιες αρχαιολογικές έρευνες και έχει οργανώσει διεθνή ερευνητικά προγράmicromicroατα συνέδρια και εκθέσεις σχετικά microε διάφορες πτυχές της ναυτικής αρχαιο-λογίαςΈχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα και microελέτες σχετικά microε τη ναυσιπλοΐα και το θαλάσσιο διαmicroετακοmicroιστικό εmicroπόριο κατά την Εποχή του Χαλκού Ανάmicroεσα σε αυτά 1997 ldquoSea Routes and Navigation in the third millennium Aegeanrdquo Oxford Journal of Archaeology 161 1-24 1999 ldquoPoint Iria wreck Discovery and Excavationrdquo in Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) The Point Iria Wreck Interconnections in the Mediterranean ca1200 BC Proceedings of the International Conference Island of Spetses September 1998 Athens 1999 p 25-42 2000 ldquoSeafaring Trade and Cultural contact in the Aegean during the Early Bronze Agerdquo (IKUWA rsquo99) Germany p 101-112 2002 laquoΝαυάγια των Πώϊmicroων Βυζαντινών Χρόνων στο Σταυροδρόmicroι του Αργολικού στο Κονσολάκη-Γιαννοπούλου Ελ (επιmicro) ΕΠΑΘΛΟΝ Β΄ Πόρος 2002 (υπό εκτύπωση) 2004 laquoΕνάλια αρχαιολογική έρευνα στον Αργολικό Ερευνητική

περίοδος 2003raquo ΕΝΑΛΙΑ VIΙΙ 28-44 2005 laquoΙΕΝΑΕ 15 χρόνια υποβρυχίων ερευνών στους θαλάσσι-ους δρόmicroους του Αργολικού Από την Εποχή του Χαλκού έως το Βυζάντιοraquo Πρα-κτικά συνεδρίου ΙΕΝΑΕ 30 χρόνια υποβρύχιας έρευνας Από το Πελαγονήσι στην Κορακιά Αθήνα 2005 (υπό εκτύπωση)Ως εκπαιδευτής καταδύσεων έχει εκπαιδεύσει πολλούς νέους επιστήmicroονες στην επιστηmicroονική κατάδυση Είναι microέλος microη κυβερνητι-κών και συνδικαλιστικών οργανισmicroών

ΝΙΚΟΣ ΒΑΣΙΛΑΤΟΣ Δικηγόρος ndash Συγγραφέας Γεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε νοmicroικά στα Πανε-πιστήmicroια Αθηνών και Παρι-σίων (Paris I ndash Pantheon Sorbonne Έχει συγγράψει δέκα βιβλία ιστορίας και τέχνης Τα πεδία του ενδι-αφέροντός του συγκεντρώ-νονται στο φαινόmicroενο του πολέmicroου ανά τους αιώνες

και στα microέσα διεξαγωγής αυτού Κατrsquo εντολή της Ακαδηmicroίας Αθηνών συνέγραψε microελέτη για την ιστο-ρία και την αισθητική των όπλων στην Ελλάδα του 19ου αιώνα Συνεργάζεται microε το Μουσείο Μπενάκη για θέmicroατα ιστορίας των όπλων ενώ έχει συνεργασθεί και microε το Υπουργείο Εθνικής Άmicroυνας για όmicroοια θέmicroατα Έχει τεκmicroηριώσει και αναδείξει την συλλογή Σαρό-γλου του Πολεmicroικού Μουσείου Αθηνών Έχει τιmicroηθεί microε έπαινο από την Ακαδηmicroία Αθηνών για το βιβλίο

του laquoΚάστρα της Ελληνικής Γηςraquo και microε βραβεία από άλλους πολιτιστικούς οργανισmicroούς Άρθρα του έχουν δηmicroοσιευθεί στον ηmicroερήσιο και περιοδικό τύπο στην Ελλάδα και το εξωτερικό Είναι Πρόεδρος της Εφορείας των Γενικών Αρχείων του Κράτους ενώ έχει χρηmicroατίσει Πρόεδρος των Φίλων του Μουσείου Μπενάκη Πρόεδρος των Φίλων του Πολεmicroικού Μουσείου Αντιπρόεδρος του Οργανισmicroού Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων και Αντιπρόεδρος της Οmicroοσπονδίας Σωmicroατείων Φίλων των Μουσείων

ΜΑΡΙΑ ΓΚΙΩΝΗΓεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Paris I ndash Pantheon Sorbonne και Paris X ndash Nanterre Η διδα-κτορική της διατριβή microε θέmicroα ΄Το παλαιοπεριβάλλον των σπηλαίων της Ελλάδος από την Παλαιολιθική microέχρι το τέλος της Νεολιθικής Επο-χής΄ εκπονήθηκε στο Πανε-

πιστήmicroιο Αθηνών Έχει συmicromicroετάσχει σε ανασκαφές αρχαιολογικών και παλαιοντολογικών θέσεων και σε πολλά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτε-ρικό Έχει δηmicroοσιεύει microελέτες της σε ελληνικά και ξένα βιβλία και περιοδικά Τα πεδία της έρευνάς της αφορούν στον προϊστορικό άνθρωπο και στη σχέση του microε τα σπήλαια στις παλαιοπεριβαλλοντικές και ιδιαίτερα στις κλιmicroατικές microεταβολές που επέδρασαν στην εξέλιξή του και στην εφαρmicroογή των Γεωγρα-φικών Συστηmicroάτων Πληροφοριών στην αρχαιολογική

έρευνα

ΑΝΔΡΕΑΣ Γ ΛΥΡΙΝΤΖΗΣΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Κλασικό Λύκειο Χανίων Απέκτησε το πτυχίο του στην κατεύθυνση της Αρχαιολογίας και Ιστο-ρίας τη Τέχνης του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής στην Αθήνα Συνέχισε τις σπουδές του microε την από-κτηση microεταπτυχιακού τίτλου

στην αρχαιολογία στο Ινστιτούτο Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroιακού Κολεγίου του Λονδίνου Έχει λάβει microέρος σε συστηmicroατικές και σωστικές ανασκαφές αλλά και έρευνες επιφανείας ενώ έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορα συνέδρια και ηmicroερίδες Έχει εργαστεί στην ΙΓ΄ ΕΠΚΑ στο Ν Μαγνησίας καθώς και σε διά-φορα ερευνητικά προγράmicromicroατα Η διδακτορική του διατριβή πραγmicroατεύεται τη διαχείριση των υδατικών πόρων στην Κρήτη της Μέσης και Ύστερης Εποχής του Χαλκού Προς το παρόν ζει και εργάζεται στην Κρήτη

ΛΕΝΑ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ-ΜΑΝΙ-ΟΥΔΑΚΗΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Αrsquo Τοσίτσειο-Αρσάκειο Γυmicroνά-σιο Σπούδασε αρχαιολογία και απέκτησε διδακτορικό

δίπλωmicroα στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών Aπό το 1978 εργάστηκε στις Εφορείες της Ρόδου και της Πάτρας και διεξήγαγε ανασκαφικές έρευνες στην Ρόδο την Κώ και την Αχαϊα Οι επιστηmicroονικές της δηmicroοσιεύ-σεις αναφέρονται στο microινωϊκό οικισmicroό στα Τριάντα της Ρόδου και στα microυκηναϊκά νεκροταφεία της Αχα-ϊας Το θέmicroα της διδακτορικής της διατριβής είναι ο προϊστορικός οικισmicroός του Αιγίου και η πρώϊmicroη microυκηναϊκή εποχή στην ΑχαϊαΑπό το 1987 εργάζεται στην Προϊστορική Συλλογή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και από το 1998 είναι προϊσταmicroένη της Συλλογής Η επανέκθεση της Προϊστορικής Συλλογής που ολοκληρώθηκε το 20042005 και παράλληλα η ταύτιση και δηmicroοσί-ευση αρχαίων οι περιοδικές εκθέσεις και τα προ-γράmicromicroατα συνεργασίας microε άλλα ευρωπαϊκά Μουσεία και Πανεπιστήmicroια αποτελούν τα κύρια έργα της

ΧΡΗΣΤΟΣ Ι ΠΙΤΕΡΟΣΓεννήθηκε στο Αρκαδικό Ναυπλίας και αποφοίτησε από το Λύκειο ΝαυπλίουΣπούδασε Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών και Αρχαιολογία και Τέχνη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανε-πιστηmicroίου Θεσσαλονίκης Είναι αρχαιολόγος υπάλληλος του Υπουργείου Πολιτισmicroού Αρχικά υπηρέτησε για τρία χρόνια στη Θ΄ ΕΠΚΑ Θηβών όπου διενήργησε σηmicroαντικές

ανασκαφικές έρευνες στο Δήλεσι τη Λιβαδειά και τη microυκηναϊκή ακρόπολη της Καδmicroείας microε σηmicroαντικές ανασκαφικές έρευνες για το πρόβληmicroα των κατα-στροφών της microυκηναϊκής Θήβας καθώς και για τα ενεπίγραφα microυκηναϊκά σφραγίσmicroαταΣτη συνέχεια microετατέθηκε στην Αργολίδα όπου υπηρετεί στη Δ΄ ΕΠΚΑ και έχει διενεργήσει microεγάλο αριθmicroό σωστικών ανασκαφών κυρίως στο Άργος την Επίδαυρο το Ναύπλιο και την Τίρυνθα Έχει τη διεύθυνση συστηmicroατικής ανασκαφικής έρευνας στην Αρχαία Αγορά του Άργους σε συνεργασία microε τη Γαλ-λική Αρχαιολογική Σχολή Έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια και έχει δηmicroοσιεύσει πολλές και σηmicroαντικές αρχαιολογικές microελέτες Εκπονεί διδακτο-ρική διατριβή microε θέmicroα ldquoΠαmicroυκηναϊκά Σφραγίσmicroατα των Θηβώνrdquo ενώ έχει συγγράψει πολλά εκλαϊκευ-τικά άρθρα για πολιτιστικά και κυρίως αρχαιολογικά θέmicroατα στον τοπικό αλλά και στον αθηναϊκό τύποΣτην καθηmicroερνή Επτά Ηmicroέρες α) Το αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου 2ndash11ndash95 β) Το Μυκηναϊκό Άργος (31ndash5ndash98) γ) Ηραία τα εν Άργει και Ασκληπιεία Επιδαύρου (9ndash9ndash2001) ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ Η Γραmicro-microική Γραφή Β΄ αφιέρωmicroα για την Ελληνική Γλώσσα (24ndash7ndash99)Με ενέργειές του επεστράφη microυκηναϊκό σφράγισmicroα από την Τίρυνθα που επισηmicroάνθηκε σε ιδιωτική συλ-λογή της νότιας Γερmicroανίας Τα επιστηmicroονικά του ενδιαφέροντα αναφέρονται κυρίως στους ιστορι-κούς χρόνους αλλά και στην προϊστορικήndashmicroυκηναϊκή εποχή

ΛΕΥΤΕΡΗΣ Ν ΠΛΑΤΩΝΛέκτορας του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθη-νών Υπεύθυνος του Έργου Συντήρησης και Δηmicroοσίευ-σης Ευρηmicroάτων των Ανα-σκαφών Ζάκρου Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης και παρακολούθησε τις βασικές σπουδές αρχαιολογίας στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών Το 1988 πήρε το διδακτορικό του δίπλωmicroα στο Πανεπιστή-

microιο του Bristol της Αγγλίας microε θέmicroα τους laquomicroινωικούς χώρους εργασίαςraquo Κατά το διάστηmicroα 1994 - 2002 δίδαξε προϊστορική αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Κρήτης και Αιγαίου και εργάσθηκε στην ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία Το 2002 εκλέχθηκε στη βαθmicroίδα του Λέκτορα στο Τmicroήmicroα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών σε θέση που έχει ως ειδικότερο αντικεί-microενο τη microινωική αρχαιολογία Από το 1992 η Αρχαι-ολογική Εταιρεία των Αθηνών της οποίας είναι εταί-ρος του έχει αναθέσει το έργο συmicroπληρωmicroατικής συντήρησης και δηmicroοσίευσης των ευρηmicroάτων των ανασκαφών της στη microινωική Ζάκρο Έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια πάνω σε ειδικά θέmicroατα της προϊστορικής αρχαιολογίας του Αιγαίου

ΙΩΑΝΝΗΣ Κ ΠΡΟΜΠΟΝΑΣΚαθηγητής Πανεπιστηmicroίου Αθηνών Γεννήθηκε το 1940 στο Φιλώτι της ΝάξουΣπουδές Πανεπιστήmicroιο Αθηνών διδάκτωρ Πανεπι-στηmicroίου Αθηνών microετεκπαί-δευση στη Γαλλία στην Εcole Pratique des Hautos Etudes Βασικά έργα Η συγγένεια Μακεδονικής και Μυκηνα-ϊκής διαλέκτου και η πρω-τοελληνική καταγωγή των

Μακεδόνων (1973) Η microυκηναϊκή εορτή Θρονοε-λητήρια (to-no-e-ke-te-ri-jo) και η επιβίωσις αυτής εις τους ιστορικούς χρόνους (1974) Σύντοmicroος Εισαγωγή εις την Μυκηναϊκήν Φιλολογίαν (1977) Λεξικό της Μυκηναϊκής Ελληνικής (1978) Η microυκη-ναϊκή επική ποίηση microε βάση τα microυκηναϊκά κείmicroενα και τα οmicroηρικά έπη (1980) Ανθολογία Μυκηναϊκών Κειmicroένων (1983) Ακριτικά Α΄ (1985) Οmicroηρικά Έπη και Νεοελληνικά Δηmicroοτικά Τραγούδια Α΄ (1987) και Β΄ (1989) Ελληνική επική ποίηση από τα microυκηναϊκά χρόνια ως σήmicroερα (1990) Κοινά γλωσσικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στη Νέα Ελληνική αmicroάρτυρα στην αττική πεζογραφία (2000) Έχει δηmicroοσιεύσει περίπου 150 microελέτες και άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και σε Πρακτικά πανελλη-νίων και διεθνών συνεδρίων Υπό έκδοση α) Κοινά γλωσσικά στιχουργικά και θεmicroατικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στα Νεοελληνικά Δηmicroοτικά τραγού-δια και β) Τοπωνυmicroικό Λεξικό των νήσων του Αιγαίου (έργο ζωής 1960ndash )

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣΓεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1945 Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών όπου έγινε διδάκτωρ και υφηγητής ndashάmicroισθος επίκουρος καθηγη-τής Ασκεί την ιδιότητα του παθολόγου ndash ογκολόγου και τα τελευταία 22 χρόνια είναι διευθυντής νοσοκοmicroείου 20 από τα οποία στο Νοσοκο-microείο laquoO Άγιος Σάββαςraquo Δραστηριοποιείται επίσης στο χώρο των επιστηmicroονι-

κών εταιρειών και του ιατρικού τύπου Παράλληλα microε την ιατρική ασχολείται και microε την ιστορία τη λαογραφία και τον πολιτισmicroό της ιατρικής καθώς και την πεζογραφία Ήδη από έγκυρους εκδοτικούς οίκους κυκλοφορούν 55 βιβλία του ελληνικά και ξενόγλωσσα 36 από τα οποία κινούνται στον χώρο του πολιτισmicroού της ιατρικής Η εκδοτική και η γενικότερη πολιτιστική δραστηριό-τητά του έχουν ευρύτατα αναγνωρισθεί και σχολι-ασθεί microε περισσότερα από 750 κριτικά σηmicroειώmicroατα και άρθρα από διακεκριmicroένους πανεπιστηmicroιακούς του χώρου των ανθρωπιστικών σπουδών από κριτι-κούς και από λογοτέχνες Για τα βιβλία του ο Γεράσιmicroος Ρηγάτος έχει βρα-βευθεί από την Ακαδηmicroία Αθηνών microε βραβείο Α΄ τάξεως (1989) από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτε-χνών (Έπαινος Μάρκου Αυγέρη 1994) και από διά-φορα λογοτεχνικά και άλλα σωmicroατεία

Επίσης έχει τιmicroηθεί microε ειδική εκδήλωση από τον Τοmicroέα Ανθρωπιστικών Σπουδών του Παιδαγωγικού Τmicroήmicroατος του Πανεπιστήmicroιου Αθηνών (1996) microε υποτροφία από το Τmicroήmicroα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστήmicroιου Princeton (1998) και microε ειδικά αφι-ερώmicroατα σε εφηmicroερίδες και τα περιοδικά laquoΈρευναraquo 1996 και Οmicroπρέλαraquo 2005

ΜΙΧΑΗΛ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥΓεννήθηκε στην Πάτρα το 1912 Σπούδασε στη Φιλοσο-φική Σχολή του Πανεπιστη-microίου Αθηνών στη Σορβόννη και στο Collegravege de France Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσ-σαλονίκης (1939) Docteur degraves-Lettres (doctorat drsquo Etat 1956)Αφού δίδαξε σε ιδιωτικό σχολείο εργάσθηκε ως ερευνητής στο Επιστηmicroονικό

Ίδρυmicroα Ερευνών της Γαλλίας (CNRS 1951-1954) και ως διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Μικρασιατι-κών Σπουδών (1954-1959) Το 1959 εκλέχθηκε και το 1960 διορίσθηκε τακτικός καθηγητής της Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήmicroιο Θεσσαλονίκης θέση από την οποία αποmicroακρύνθηκε το 1967 από τη Δικτα-τορία και στην οποία επανήλθε το 1974 Από το 1970 έως το 1975 δίδαξε στο Πανεπιστήmicroιο Lyon II Συνταξιοδοτήθηκε το 1979Μέλος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1983-) και της Accademia Nazionale dei Lincei (1988-) Αντεπι-

στέλλον microέλος της Accademia Pontaniana Νεαπό-λεως (1989-) και της Acadeacutemie des Iscriptions et Belles-Lettres (1991-)Διετέλεσε Κοσmicroήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσσαλονίκης (1965-1966) Αντι-πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (1964-1967) Πρόεδρος της Association Lyonnaise drsquo Etudes Anciennes (1974) Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ιστορικών Επιστηmicroών (1978-1985) microέλος της Διεθνούς Επιτροπής Ιστορι-κών Επιστηmicroών (1978-1985) ιδρυτής και διευθυντής του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος στο Εθνικό Ίδρυmicroα Ερευνών (1979-1992) microέλος του ΔΣ του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών (1992-1995) Πρόεδρος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1992) Πρόεδρος του Ιδρύmicroατος Ελληνικού Πολιτισmicroού (1993-1995) Επίσης εκ των συνδιευθυντών του δεύτερου τόmicroου της Ιστορίας της Ανθρωπότητας της UNESCO Eίναι Πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Μικρασιατικών ΣπουδώνΟι microελέτες του αφορούν στην αρχαία Ελληνική Ιστο-ρία και εν microέρει στη νεότερηΈχει δηmicroοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και ξένα επι-στηmicroονικά περιοδικά και σε συλλογικά έργα έχει παρουσιάσει ανακοινώσεις σε Ακαδηmicroίες έχει συνεργασθεί microε πολλά εκτενή κεφάλαια στην Ιστο-ρία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών Επιλογή microονογραφιών Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν τουρκοκρατίαν (1715-1821) (στη σειρά Texte und Forschungen zur Byzantinisch-Neugrichischen Philologie αρ 33) Αθήνα 1939 Σελ 394 Βραβείο της Ακαδη-microίας Αθηνών (1940) Ανατυπώσεις από τις εκδόσεις

ldquoΕρmicroήςrdquoLa migration grecque en Ionie (Centre drsquo Etudes drsquo Asie Mineure Ionie 1) Αθήνα 1958 Σελ 568Peuples preacutehelleacuteniques drsquo origine indo-europeacuteenne Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1977 Σελ 350Les Proto-grecs Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1980 Σελ 286The Polis-State Definition and Origin (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 4) Αθήνα 1989 Σελ 510 Σε ελληνική microετάφραση Πόλις ένας τύπος αρχαίου ελληνικού κράτους Μορ-φωτικό Ίδρυmicroα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 1999Between Memory and Oblivion The Transmission of Early Greek Historical Traditions (στη σειρά Μελε-τήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαι-ότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 12) Αθήνα 1990 Σελ 267Η Αθηναϊκή δηmicroοκρατία Πανεπιστηmicroακές Εκδόσεις Κρήτης Ηράκλειο 1999 2000 2004 Σελ 661Les ethnegrave grecs agrave lrsquo acircge du Bronze (υπό έκδοση στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroα-ϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών)Συντονιστής των συλλογικών έργων--Μακεδονία Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1982-- Ποικίλα (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 10) Αθήνα 1990--Colloque international ldquoDeacutemocratie atheacutenienne et Culturerdquo organiseacute par lrsquo Acadeacutemie drsquo Athegravenes en cοopeacuteration avec lrsquo UNESCO 1992 1995-- UNESCO History of Mankind Histoire du deacuteveloppement scientifique et culturel de lrsquo

Humaniteacute τοmicro ΙΙ (συνεκδότης) 1996Διακρίσεις (κατά χρονολογική σειρά) Άρχων Μέγας Ιεροmicroνήmicroων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλη-σίας Παράσηmicroο του Αγίου Μάρκου του Πατριαρχείου Ιεροσολύmicroων Ταξιάρχης Ordine al Merito della Repubblica Italiana Ιππότης Leacutegion drsquo honneur

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΣΑΜΨΩΝAρχαιολόγος καθηγητής στο Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπου-δών του Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου διδάσκει προϊστο-ρική Αρχαιολογία της Μεσο-γείου και αρχαιολογία της Προκολοmicroβιανής Αmicroερικής και της Ασίας Σπούδασε στο Πανεπιστή-

microιο Αθηνών από όπου έλαβε το διδακτορικό του και έκανε microεταδιδακτορικές σπουδές στην Αγγλία microε αντικείmicroενο την Περιβαλλοντική Αρχαιολογία Ειδικεύεται στη microελέτη της Μεσολιθικής και Νεολι-θικής περιόδου και διενεργεί ανασκαφές στον νεολι-θικό οικισmicroό της Φτελιάς Μυκόνου στον microεσολιθικό οικισmicroό της Κύθνου και στο προϊστορικό σπήλαιο Σαρακηνού Βοιωτίας ενώ διενεργεί επιφανειακές έρευνες σε ερηmicroονησίδες του Νοτίου Αιγαίου Είναι microέλος επιστηmicroονικών σωmicroατείων και έχει συγγράψει 23 βιβλία και 160 άρθρα

ΠΕΓΚΥ ΣΩΤΗΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥΓεννήθηκε και ζει στην Αθήνα Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστή-

microιο Αθηνών και στο Πανεπι-στήmicroιο McGill του Μόντρεαλ Έχει ειδικευθεί στην προ-ϊστορική αρχαιολογία των Κυκλάδων και έχει δηmicroοσιεύ-σει πολλά σχετικά άρθρα και microελετήmicroατα Η διδακτορική της διατριβή microε τίτλο Ακρω-τήρι Θήρας Η Νεολιθική και η Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού επί τη βάσει της κεραmicroεικής εκδόθηκε το 1999 από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία της οποίας είναι microέλος Η δεύτερη microονογραφία της microε τίτλο Ο laquoΘησαυρός της Κέρουraquo Μύθος ή πραγmicroατικότητα Αναζητώντας τα χαmicroένα κοmicromicroάτια ενός αινιγmicroατικού συνόλου εκδό-θηκε το 2005 από το Ίδρυmicroα ΝΠ Γουλανδρή ndash Μου-σείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα σε συνεργασία microε το J Paul Getty Museum στο Λος Άντζελες και το Cycladic Art Foundation στην Νέα Υόρκη Έχει διατελέσει επί σειρά ετών επιστηmicroονική συνερ-γάτις της ανασκαφής στο Ακρωτήρι της Θήρας και έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορες άλλες ανασκαφές στις Κυκλάδες και στην Κύπρο Έχει εργαστεί στην ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και σε άλλες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισmicroού Σήmicroερα είναι επιmicroελήτρια της Κυκλαδικής Συλλογής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Θ Π ΤΑΣΙΟΣΚαθηγητής του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου Μέλος της Ακαδηmicroίας Επι-στηmicroών του Τουρίνου επίτι-microος καθηγητής του Πανεπι-στηmicroίου της Λιέγης και του Δηmicroοκρίτειου Πανεπιστη-microίου Επίτιmicroος Πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εται-ρίας καθώς και της διεθνούς Ενώσεως ΣκυροδέmicroατοςΟ Θ Π Τάσιος είναι ιδρυ-τικό microέλος και Πρόεδρος

της Ελληνικής Εταιρίας για την Μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και συνοργανωτής πέντε εκθέσεων για την αρχαιοελληνική Τεχνολογία στην Ελλάδα και στο ΕξωτερικόΕξ άλλου ο ΘΠ Τάσιος έχει συγγράψει 350 επι-στηmicroονικές δηmicroοσιεύσεις και 30 βιβλία σε διάφορες γλώσσες σε θέmicroατα Μηχανικής Εδαφοmicroηχανικής Αντισεισmicroικής Τεχνολογίας Φιλοσοφίας και Γλώσσας

ΧΡΙΣΤΙΝΑ Α ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥΓεννήθηκε στην Κύπρο όπου αποφοίτησε από το Γυmicroνάσιο της Κυρήνειας Συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Ελλάδα στα Πανεπι-στήmicroια Θεσσαλονίκης και Αθηνών Η διδακτορική της διατριβή

διαπραγmicroατεύεται τις προϊστορικές τοιχογραφίες της Δυτικής Οικίας του Ακρωτηρίου της Θήρας Έχει συγγράψει πολλά άρθρα και microελέτες για τις προϊστο-ρικές τοιχογραφίες της Θήρας τις αρχαιότητες της Άνδρου και της Σίφνου Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην ΚΑ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων όπου ασκεί ποικίλο αρχαιολογικό έργο (ανασκαφές επι-φανειακές έρευνες επανεκθέσεις κλπ) Κύριο πεδίο της έρευνάς της είναι εκτός των προ-ϊστορικών τοιχογραφιών η αρχαία κληρονοmicroιά της Άνδρου Με τις περιοδείες της έχει εντοπίσει σηmicroα-ντικές αρχαιότητες που έχει ανακοινώσει σε συνέ-δρια ενώ ασχολείται microε την επεξεργασία της επι-στηmicroονικής δηmicroοσίευσης του υλικού αυτού Παράλληλα διευθύνει τις Ανασκαφές στο νεολιθικό οικισmicroό του Στρόφιλα και τη γεωmicroετρική ndash αρχα-ϊκή πόλη της Υψηλής Άνδρου και στην Ακρόπολη Αγίου Ανδρέα Σίφνου

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ι ΤΖΑΜΤΖΗΣΠλοίαρχος του ΕΝ παράλ-ληλα microε την καριέρα του στη θάλασσα ως αξιωmicroατικός και πλοίαρχος σε ωκεανοπόρα πλοία και microετέπειτα στη στεριά ως αρχιπλοίαρχος σε ναυτιλιακές εταιρείες ασχο-λήθηκε και microε την έρευνα και τη microελέτη της Ναυτικής microας Ιστορίας Έγραψε 14 βιβλία και δηmicroο-σίευσε για 50 περίπου χρό-νια τώρα περισσότερα από 200 άρθρα για ναυτικά

ιστορικά θέmicroατα σε εφηmicroερίδες και ναυτιλιακά περιοδικά παρουσίασε δε πολλές ανακοινώσεις και οmicroιλίες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια σχετικά microε την ελληνική ναυτική ιστορία Το βιβλίο του laquoΤα Λίmicroπερτυ και οι Έλληνεςraquo τιmicroήθηκε microε βραβείο από την Ακαδηmicroία των Αθηνών

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΩΡΑΚΗΣΓεννήθηκε στις 2251977 στο Ηράκλειο Κρήτης και αποφοίτησε από το λύκειο Κρουσώνα Ολοκλήρωσε στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών τις αρχαιολογικές του σπουδές οι οποίες συνεχίζονται στο Πανεπιστήmicroιο Κρήτης Στην Αθήνα είχε την ευκαιρία να συmicromicroετάσχει σε σηmicroαντι-κές ανασκαφές των τοπικών

Εφορειών και της Αρχαιολογικής Εταιρείας microε σηmicroα-ντικότερη εκείνη στο Ακρωτήρι της Θήρας Ως φοιτητής εργάστηκε επί microακρόν ως υπάλληλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας απασχολούmicroενος στην ανασκαφή και στο αρχείο της Θήρας Από το 2000 συmicromicromicroετέχει συστηmicroατικά στις ανασκα-φές της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διενεργούνται στις Αρχάνες από τον καθ Γ Σακελλαράκη Έλαβε επίσης microέρος στο κοινό πρόγραmicromicroα της Αρχαιο-λογικής Εταιρείας και του Πανεπιστηmicroίου της Χαϊ-δελβέργης microε στόχο τη microελέτη της κεραmicroεικής της Ζωmicroίνθου Από το 2004 είναι έκτακτος υπάλληλος της ΚΓ΄ ΕΠΚΑ Ηρακλείου και συmicromicroετέχει στην διε-ξαγωγή σωστικών ανασκαφών στην Κνωσσό στις

Αρχάνες και στον microινωικό λιmicroενικό οικισmicroό στον Πόρο-Κατσαmicroπά Ηρακλείου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣΕίναι καθηγητής στο Τmicroήmicroα Γεωλογίας του Πανεπιστη-microίου Πατρών Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε γεωλογία και ωκεανογραφία στα Πανεπιστήmicroια Αθηνών και Ουαλίας Διετέλεσε πρό-εδρος του Τmicroήmicroατος Γεω-λογίας του Πανεπιστηmicroίου Πατρών κατά το διάστηmicroα 1993-1997 και 2001-2005 Έχει συγγράψει πάνω από 60

εργασίες σε διεθνή περιοδικά γύρω από θέmicroατα ωκε-ανογραφίας της Ανατολικής Μεσογείου Την τελευ-ταία 10ετία η έρευνά του επικεντρώνεται σε θέmicroατα γεωαρχαιολογίας που αφορούν α) στον εντοπισmicroό υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων και ναυαγίων (κόλπος Ναυαρίνου Αλεξάνδρεια Αιγύπτου ναυάγιο Δοκού) και β) στις microεταβολές των κλιmicroατικών συνθηκών και της στάθmicroης της θάλασσας και στην επίδρασή τους στις ανθρώπινες δραστηριότη-τες στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο

ΜΑΡΙΑ ΧΑΛΟΓΛΟΥΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης Σπούδασε Αγγλική

Λογοτεχνία στο Αmicroερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλο-νίκης και συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Αγγλία στα πανεπιστήmicroια του Durham και του Bristol Η microεταπτυχιακή της εργασία διαπραγmicroατεύ-εται την εικονογραφία του ταύρου σε διάφορα microέσα (τοιχογραφίες ρυτά σφραγιδογλυφία) από τη Νεοα-νακτορική Κνωσό Ασχολείται κυρίως microε τη Μινωική αρχαιολογία της κεντρικής Κρήτης και η πρόσφατη έρευνα της περιλαmicroβάνει θρησκειολογικά και κοι-νωνικά ζητήmicroατα του Μινωικού και του Μυκηναϊκού κόσmicroου κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία Έχει λάβει microέρος σε σειρά ανασκαφών τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑAtkinson TD Bosanquet RC etal 1904 The Excavations at Phylakopi in Melos The Society for the Promotion of Hellenic Studies Suppl Paper no4 (London 1904)Axel W Persson New Tombs at Dendra near Midea Lund 1942 Barber RLN 1994 Οι Κυκλάδες στην Εποχή του Χαλκού Εmicroπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑθήναBasch L Le Musee imaginaire de la Marine Antique Athenes 1987Bass G (ed) A History of Seafaring London 1972Bass GF 1967 Cape Gelidonia A Bronze Age shiwreck Transactions of the American Philosophical Society 578 PhiladelphiaBetancourt Ph The History of Minoan Pottery (1985) Princeton (microτφρ στα ελληνικά Ινστιτούτο του Βιβλίου εκδ Καρδαmicroίτσα)Blegen CW Prosymna the Helladic Settlement Preceding the Argive Heraeum Cambridge Mass 1937Blegen C - Rawson M The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia (τ Ι) The Buildings and their Contents Princeton 1966Boardman J The Greeks Overseas London 1980Broodbank C 2000 An Island Archaeology of the Early Cyclades Cambridge University Press CambridgeBurkert W 1993 Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (microτφρ Μπεζαντάκος ΝΠ και Αβαγιανού Α) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαCasson L Ships and Seamanship in the Ancient World Princeton University Press 1971Cadogan G Palaces of Minoan Crete (1976) BristolDickinson O 1994 The Aegean Bronze Age Cambridge University PressDoumas Ch 1977 Early Bronze Age Burial Habits in the Cyclades (SIMA vol 48) Paul Astroumlms Foumlrlag GoumlteborgEvans A The Palace of Minos at Knossos I-IV (1921-36) London

Evans JD - Renfrew C 1968 Excavations at Saliagos near Antiparos (BSA supplementary volume no 5) The British School of Archaeology at Athens Thames and Hudson LondonEvely D (ed) 1999 Τοιχογραφία ένα διαβατήριο για το παρελθόν Η Μινωική Κρήτη microε τη microατιά του Mark Cameron (Αθήνα)Furumark A The Mycenaean Pottery Analysis and Classification Stockholm 1941Garnsey P Hopkins K Whittaker CR (eds) Trade and Ancient Economy London 1983Graeve M-C de The ships of the Ancient Near East Leuven 1981Graham JW The Palaces of Crete (1969) Princeton New JerseyHagg R (ed) The Function of the Minoan Villas Proceedings of the Seventh International Symposium at the Swedish Institute at Athens (1997) StockholmHagg R and Marinatos N (eds) The Function of the Minoan Palaces Proceedings of the Fourth International Symposium at the Swedish Institute at Athens 10-16 June 1984 (1987) StockholmHalstead P και Barrett JC (επιmicro) 2004 Food Cuisine and Society in Prehistoric Greece Oxford Oxbow BooksHeurtley WA Prehistoric Macedonia Cambridge 1939Hood S 1981 Excavations in Chios 1938-1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala I Oxford BSA supp 15Hood S Η τέχνη στην προϊστορική Ελλάδα (microτφρ Μ Παντελίδου amp Θ Ξένος) εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1993Hutchinson R Prehistoric Crete (Penguin Books) Harmondsworth 1962Immerwahr S Aegean Painting in the Bronze Age Pennsylvania and London The Pennsylvania State University 1990Karo G Schachtgraber von Mykenae Munchen 193033Laffineur R and Hagg R (eds) 2001 Potnia Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22) Liege Universiteacute de

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

του laquoΚάστρα της Ελληνικής Γηςraquo και microε βραβεία από άλλους πολιτιστικούς οργανισmicroούς Άρθρα του έχουν δηmicroοσιευθεί στον ηmicroερήσιο και περιοδικό τύπο στην Ελλάδα και το εξωτερικό Είναι Πρόεδρος της Εφορείας των Γενικών Αρχείων του Κράτους ενώ έχει χρηmicroατίσει Πρόεδρος των Φίλων του Μουσείου Μπενάκη Πρόεδρος των Φίλων του Πολεmicroικού Μουσείου Αντιπρόεδρος του Οργανισmicroού Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων και Αντιπρόεδρος της Οmicroοσπονδίας Σωmicroατείων Φίλων των Μουσείων

ΜΑΡΙΑ ΓΚΙΩΝΗΓεννήθηκε στην Αθήνα Σπούδασε αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Paris I ndash Pantheon Sorbonne και Paris X ndash Nanterre Η διδα-κτορική της διατριβή microε θέmicroα ΄Το παλαιοπεριβάλλον των σπηλαίων της Ελλάδος από την Παλαιολιθική microέχρι το τέλος της Νεολιθικής Επο-χής΄ εκπονήθηκε στο Πανε-

πιστήmicroιο Αθηνών Έχει συmicromicroετάσχει σε ανασκαφές αρχαιολογικών και παλαιοντολογικών θέσεων και σε πολλά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτε-ρικό Έχει δηmicroοσιεύει microελέτες της σε ελληνικά και ξένα βιβλία και περιοδικά Τα πεδία της έρευνάς της αφορούν στον προϊστορικό άνθρωπο και στη σχέση του microε τα σπήλαια στις παλαιοπεριβαλλοντικές και ιδιαίτερα στις κλιmicroατικές microεταβολές που επέδρασαν στην εξέλιξή του και στην εφαρmicroογή των Γεωγρα-φικών Συστηmicroάτων Πληροφοριών στην αρχαιολογική

έρευνα

ΑΝΔΡΕΑΣ Γ ΛΥΡΙΝΤΖΗΣΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Κλασικό Λύκειο Χανίων Απέκτησε το πτυχίο του στην κατεύθυνση της Αρχαιολογίας και Ιστο-ρίας τη Τέχνης του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής στην Αθήνα Συνέχισε τις σπουδές του microε την από-κτηση microεταπτυχιακού τίτλου

στην αρχαιολογία στο Ινστιτούτο Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroιακού Κολεγίου του Λονδίνου Έχει λάβει microέρος σε συστηmicroατικές και σωστικές ανασκαφές αλλά και έρευνες επιφανείας ενώ έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορα συνέδρια και ηmicroερίδες Έχει εργαστεί στην ΙΓ΄ ΕΠΚΑ στο Ν Μαγνησίας καθώς και σε διά-φορα ερευνητικά προγράmicromicroατα Η διδακτορική του διατριβή πραγmicroατεύεται τη διαχείριση των υδατικών πόρων στην Κρήτη της Μέσης και Ύστερης Εποχής του Χαλκού Προς το παρόν ζει και εργάζεται στην Κρήτη

ΛΕΝΑ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ-ΜΑΝΙ-ΟΥΔΑΚΗΓεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το Αrsquo Τοσίτσειο-Αρσάκειο Γυmicroνά-σιο Σπούδασε αρχαιολογία και απέκτησε διδακτορικό

δίπλωmicroα στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών Aπό το 1978 εργάστηκε στις Εφορείες της Ρόδου και της Πάτρας και διεξήγαγε ανασκαφικές έρευνες στην Ρόδο την Κώ και την Αχαϊα Οι επιστηmicroονικές της δηmicroοσιεύ-σεις αναφέρονται στο microινωϊκό οικισmicroό στα Τριάντα της Ρόδου και στα microυκηναϊκά νεκροταφεία της Αχα-ϊας Το θέmicroα της διδακτορικής της διατριβής είναι ο προϊστορικός οικισmicroός του Αιγίου και η πρώϊmicroη microυκηναϊκή εποχή στην ΑχαϊαΑπό το 1987 εργάζεται στην Προϊστορική Συλλογή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και από το 1998 είναι προϊσταmicroένη της Συλλογής Η επανέκθεση της Προϊστορικής Συλλογής που ολοκληρώθηκε το 20042005 και παράλληλα η ταύτιση και δηmicroοσί-ευση αρχαίων οι περιοδικές εκθέσεις και τα προ-γράmicromicroατα συνεργασίας microε άλλα ευρωπαϊκά Μουσεία και Πανεπιστήmicroια αποτελούν τα κύρια έργα της

ΧΡΗΣΤΟΣ Ι ΠΙΤΕΡΟΣΓεννήθηκε στο Αρκαδικό Ναυπλίας και αποφοίτησε από το Λύκειο ΝαυπλίουΣπούδασε Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών και Αρχαιολογία και Τέχνη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανε-πιστηmicroίου Θεσσαλονίκης Είναι αρχαιολόγος υπάλληλος του Υπουργείου Πολιτισmicroού Αρχικά υπηρέτησε για τρία χρόνια στη Θ΄ ΕΠΚΑ Θηβών όπου διενήργησε σηmicroαντικές

ανασκαφικές έρευνες στο Δήλεσι τη Λιβαδειά και τη microυκηναϊκή ακρόπολη της Καδmicroείας microε σηmicroαντικές ανασκαφικές έρευνες για το πρόβληmicroα των κατα-στροφών της microυκηναϊκής Θήβας καθώς και για τα ενεπίγραφα microυκηναϊκά σφραγίσmicroαταΣτη συνέχεια microετατέθηκε στην Αργολίδα όπου υπηρετεί στη Δ΄ ΕΠΚΑ και έχει διενεργήσει microεγάλο αριθmicroό σωστικών ανασκαφών κυρίως στο Άργος την Επίδαυρο το Ναύπλιο και την Τίρυνθα Έχει τη διεύθυνση συστηmicroατικής ανασκαφικής έρευνας στην Αρχαία Αγορά του Άργους σε συνεργασία microε τη Γαλ-λική Αρχαιολογική Σχολή Έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια και έχει δηmicroοσιεύσει πολλές και σηmicroαντικές αρχαιολογικές microελέτες Εκπονεί διδακτο-ρική διατριβή microε θέmicroα ldquoΠαmicroυκηναϊκά Σφραγίσmicroατα των Θηβώνrdquo ενώ έχει συγγράψει πολλά εκλαϊκευ-τικά άρθρα για πολιτιστικά και κυρίως αρχαιολογικά θέmicroατα στον τοπικό αλλά και στον αθηναϊκό τύποΣτην καθηmicroερνή Επτά Ηmicroέρες α) Το αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου 2ndash11ndash95 β) Το Μυκηναϊκό Άργος (31ndash5ndash98) γ) Ηραία τα εν Άργει και Ασκληπιεία Επιδαύρου (9ndash9ndash2001) ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ Η Γραmicro-microική Γραφή Β΄ αφιέρωmicroα για την Ελληνική Γλώσσα (24ndash7ndash99)Με ενέργειές του επεστράφη microυκηναϊκό σφράγισmicroα από την Τίρυνθα που επισηmicroάνθηκε σε ιδιωτική συλ-λογή της νότιας Γερmicroανίας Τα επιστηmicroονικά του ενδιαφέροντα αναφέρονται κυρίως στους ιστορι-κούς χρόνους αλλά και στην προϊστορικήndashmicroυκηναϊκή εποχή

ΛΕΥΤΕΡΗΣ Ν ΠΛΑΤΩΝΛέκτορας του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθη-νών Υπεύθυνος του Έργου Συντήρησης και Δηmicroοσίευ-σης Ευρηmicroάτων των Ανα-σκαφών Ζάκρου Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης και παρακολούθησε τις βασικές σπουδές αρχαιολογίας στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών Το 1988 πήρε το διδακτορικό του δίπλωmicroα στο Πανεπιστή-

microιο του Bristol της Αγγλίας microε θέmicroα τους laquomicroινωικούς χώρους εργασίαςraquo Κατά το διάστηmicroα 1994 - 2002 δίδαξε προϊστορική αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Κρήτης και Αιγαίου και εργάσθηκε στην ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία Το 2002 εκλέχθηκε στη βαθmicroίδα του Λέκτορα στο Τmicroήmicroα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών σε θέση που έχει ως ειδικότερο αντικεί-microενο τη microινωική αρχαιολογία Από το 1992 η Αρχαι-ολογική Εταιρεία των Αθηνών της οποίας είναι εταί-ρος του έχει αναθέσει το έργο συmicroπληρωmicroατικής συντήρησης και δηmicroοσίευσης των ευρηmicroάτων των ανασκαφών της στη microινωική Ζάκρο Έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια πάνω σε ειδικά θέmicroατα της προϊστορικής αρχαιολογίας του Αιγαίου

ΙΩΑΝΝΗΣ Κ ΠΡΟΜΠΟΝΑΣΚαθηγητής Πανεπιστηmicroίου Αθηνών Γεννήθηκε το 1940 στο Φιλώτι της ΝάξουΣπουδές Πανεπιστήmicroιο Αθηνών διδάκτωρ Πανεπι-στηmicroίου Αθηνών microετεκπαί-δευση στη Γαλλία στην Εcole Pratique des Hautos Etudes Βασικά έργα Η συγγένεια Μακεδονικής και Μυκηνα-ϊκής διαλέκτου και η πρω-τοελληνική καταγωγή των

Μακεδόνων (1973) Η microυκηναϊκή εορτή Θρονοε-λητήρια (to-no-e-ke-te-ri-jo) και η επιβίωσις αυτής εις τους ιστορικούς χρόνους (1974) Σύντοmicroος Εισαγωγή εις την Μυκηναϊκήν Φιλολογίαν (1977) Λεξικό της Μυκηναϊκής Ελληνικής (1978) Η microυκη-ναϊκή επική ποίηση microε βάση τα microυκηναϊκά κείmicroενα και τα οmicroηρικά έπη (1980) Ανθολογία Μυκηναϊκών Κειmicroένων (1983) Ακριτικά Α΄ (1985) Οmicroηρικά Έπη και Νεοελληνικά Δηmicroοτικά Τραγούδια Α΄ (1987) και Β΄ (1989) Ελληνική επική ποίηση από τα microυκηναϊκά χρόνια ως σήmicroερα (1990) Κοινά γλωσσικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στη Νέα Ελληνική αmicroάρτυρα στην αττική πεζογραφία (2000) Έχει δηmicroοσιεύσει περίπου 150 microελέτες και άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και σε Πρακτικά πανελλη-νίων και διεθνών συνεδρίων Υπό έκδοση α) Κοινά γλωσσικά στιχουργικά και θεmicroατικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στα Νεοελληνικά Δηmicroοτικά τραγού-δια και β) Τοπωνυmicroικό Λεξικό των νήσων του Αιγαίου (έργο ζωής 1960ndash )

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣΓεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1945 Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών όπου έγινε διδάκτωρ και υφηγητής ndashάmicroισθος επίκουρος καθηγη-τής Ασκεί την ιδιότητα του παθολόγου ndash ογκολόγου και τα τελευταία 22 χρόνια είναι διευθυντής νοσοκοmicroείου 20 από τα οποία στο Νοσοκο-microείο laquoO Άγιος Σάββαςraquo Δραστηριοποιείται επίσης στο χώρο των επιστηmicroονι-

κών εταιρειών και του ιατρικού τύπου Παράλληλα microε την ιατρική ασχολείται και microε την ιστορία τη λαογραφία και τον πολιτισmicroό της ιατρικής καθώς και την πεζογραφία Ήδη από έγκυρους εκδοτικούς οίκους κυκλοφορούν 55 βιβλία του ελληνικά και ξενόγλωσσα 36 από τα οποία κινούνται στον χώρο του πολιτισmicroού της ιατρικής Η εκδοτική και η γενικότερη πολιτιστική δραστηριό-τητά του έχουν ευρύτατα αναγνωρισθεί και σχολι-ασθεί microε περισσότερα από 750 κριτικά σηmicroειώmicroατα και άρθρα από διακεκριmicroένους πανεπιστηmicroιακούς του χώρου των ανθρωπιστικών σπουδών από κριτι-κούς και από λογοτέχνες Για τα βιβλία του ο Γεράσιmicroος Ρηγάτος έχει βρα-βευθεί από την Ακαδηmicroία Αθηνών microε βραβείο Α΄ τάξεως (1989) από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτε-χνών (Έπαινος Μάρκου Αυγέρη 1994) και από διά-φορα λογοτεχνικά και άλλα σωmicroατεία

Επίσης έχει τιmicroηθεί microε ειδική εκδήλωση από τον Τοmicroέα Ανθρωπιστικών Σπουδών του Παιδαγωγικού Τmicroήmicroατος του Πανεπιστήmicroιου Αθηνών (1996) microε υποτροφία από το Τmicroήmicroα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστήmicroιου Princeton (1998) και microε ειδικά αφι-ερώmicroατα σε εφηmicroερίδες και τα περιοδικά laquoΈρευναraquo 1996 και Οmicroπρέλαraquo 2005

ΜΙΧΑΗΛ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥΓεννήθηκε στην Πάτρα το 1912 Σπούδασε στη Φιλοσο-φική Σχολή του Πανεπιστη-microίου Αθηνών στη Σορβόννη και στο Collegravege de France Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσ-σαλονίκης (1939) Docteur degraves-Lettres (doctorat drsquo Etat 1956)Αφού δίδαξε σε ιδιωτικό σχολείο εργάσθηκε ως ερευνητής στο Επιστηmicroονικό

Ίδρυmicroα Ερευνών της Γαλλίας (CNRS 1951-1954) και ως διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Μικρασιατι-κών Σπουδών (1954-1959) Το 1959 εκλέχθηκε και το 1960 διορίσθηκε τακτικός καθηγητής της Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήmicroιο Θεσσαλονίκης θέση από την οποία αποmicroακρύνθηκε το 1967 από τη Δικτα-τορία και στην οποία επανήλθε το 1974 Από το 1970 έως το 1975 δίδαξε στο Πανεπιστήmicroιο Lyon II Συνταξιοδοτήθηκε το 1979Μέλος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1983-) και της Accademia Nazionale dei Lincei (1988-) Αντεπι-

στέλλον microέλος της Accademia Pontaniana Νεαπό-λεως (1989-) και της Acadeacutemie des Iscriptions et Belles-Lettres (1991-)Διετέλεσε Κοσmicroήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσσαλονίκης (1965-1966) Αντι-πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (1964-1967) Πρόεδρος της Association Lyonnaise drsquo Etudes Anciennes (1974) Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ιστορικών Επιστηmicroών (1978-1985) microέλος της Διεθνούς Επιτροπής Ιστορι-κών Επιστηmicroών (1978-1985) ιδρυτής και διευθυντής του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος στο Εθνικό Ίδρυmicroα Ερευνών (1979-1992) microέλος του ΔΣ του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών (1992-1995) Πρόεδρος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1992) Πρόεδρος του Ιδρύmicroατος Ελληνικού Πολιτισmicroού (1993-1995) Επίσης εκ των συνδιευθυντών του δεύτερου τόmicroου της Ιστορίας της Ανθρωπότητας της UNESCO Eίναι Πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Μικρασιατικών ΣπουδώνΟι microελέτες του αφορούν στην αρχαία Ελληνική Ιστο-ρία και εν microέρει στη νεότερηΈχει δηmicroοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και ξένα επι-στηmicroονικά περιοδικά και σε συλλογικά έργα έχει παρουσιάσει ανακοινώσεις σε Ακαδηmicroίες έχει συνεργασθεί microε πολλά εκτενή κεφάλαια στην Ιστο-ρία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών Επιλογή microονογραφιών Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν τουρκοκρατίαν (1715-1821) (στη σειρά Texte und Forschungen zur Byzantinisch-Neugrichischen Philologie αρ 33) Αθήνα 1939 Σελ 394 Βραβείο της Ακαδη-microίας Αθηνών (1940) Ανατυπώσεις από τις εκδόσεις

ldquoΕρmicroήςrdquoLa migration grecque en Ionie (Centre drsquo Etudes drsquo Asie Mineure Ionie 1) Αθήνα 1958 Σελ 568Peuples preacutehelleacuteniques drsquo origine indo-europeacuteenne Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1977 Σελ 350Les Proto-grecs Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1980 Σελ 286The Polis-State Definition and Origin (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 4) Αθήνα 1989 Σελ 510 Σε ελληνική microετάφραση Πόλις ένας τύπος αρχαίου ελληνικού κράτους Μορ-φωτικό Ίδρυmicroα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 1999Between Memory and Oblivion The Transmission of Early Greek Historical Traditions (στη σειρά Μελε-τήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαι-ότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 12) Αθήνα 1990 Σελ 267Η Αθηναϊκή δηmicroοκρατία Πανεπιστηmicroακές Εκδόσεις Κρήτης Ηράκλειο 1999 2000 2004 Σελ 661Les ethnegrave grecs agrave lrsquo acircge du Bronze (υπό έκδοση στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroα-ϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών)Συντονιστής των συλλογικών έργων--Μακεδονία Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1982-- Ποικίλα (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 10) Αθήνα 1990--Colloque international ldquoDeacutemocratie atheacutenienne et Culturerdquo organiseacute par lrsquo Acadeacutemie drsquo Athegravenes en cοopeacuteration avec lrsquo UNESCO 1992 1995-- UNESCO History of Mankind Histoire du deacuteveloppement scientifique et culturel de lrsquo

Humaniteacute τοmicro ΙΙ (συνεκδότης) 1996Διακρίσεις (κατά χρονολογική σειρά) Άρχων Μέγας Ιεροmicroνήmicroων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλη-σίας Παράσηmicroο του Αγίου Μάρκου του Πατριαρχείου Ιεροσολύmicroων Ταξιάρχης Ordine al Merito della Repubblica Italiana Ιππότης Leacutegion drsquo honneur

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΣΑΜΨΩΝAρχαιολόγος καθηγητής στο Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπου-δών του Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου διδάσκει προϊστο-ρική Αρχαιολογία της Μεσο-γείου και αρχαιολογία της Προκολοmicroβιανής Αmicroερικής και της Ασίας Σπούδασε στο Πανεπιστή-

microιο Αθηνών από όπου έλαβε το διδακτορικό του και έκανε microεταδιδακτορικές σπουδές στην Αγγλία microε αντικείmicroενο την Περιβαλλοντική Αρχαιολογία Ειδικεύεται στη microελέτη της Μεσολιθικής και Νεολι-θικής περιόδου και διενεργεί ανασκαφές στον νεολι-θικό οικισmicroό της Φτελιάς Μυκόνου στον microεσολιθικό οικισmicroό της Κύθνου και στο προϊστορικό σπήλαιο Σαρακηνού Βοιωτίας ενώ διενεργεί επιφανειακές έρευνες σε ερηmicroονησίδες του Νοτίου Αιγαίου Είναι microέλος επιστηmicroονικών σωmicroατείων και έχει συγγράψει 23 βιβλία και 160 άρθρα

ΠΕΓΚΥ ΣΩΤΗΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥΓεννήθηκε και ζει στην Αθήνα Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστή-

microιο Αθηνών και στο Πανεπι-στήmicroιο McGill του Μόντρεαλ Έχει ειδικευθεί στην προ-ϊστορική αρχαιολογία των Κυκλάδων και έχει δηmicroοσιεύ-σει πολλά σχετικά άρθρα και microελετήmicroατα Η διδακτορική της διατριβή microε τίτλο Ακρω-τήρι Θήρας Η Νεολιθική και η Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού επί τη βάσει της κεραmicroεικής εκδόθηκε το 1999 από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία της οποίας είναι microέλος Η δεύτερη microονογραφία της microε τίτλο Ο laquoΘησαυρός της Κέρουraquo Μύθος ή πραγmicroατικότητα Αναζητώντας τα χαmicroένα κοmicromicroάτια ενός αινιγmicroατικού συνόλου εκδό-θηκε το 2005 από το Ίδρυmicroα ΝΠ Γουλανδρή ndash Μου-σείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα σε συνεργασία microε το J Paul Getty Museum στο Λος Άντζελες και το Cycladic Art Foundation στην Νέα Υόρκη Έχει διατελέσει επί σειρά ετών επιστηmicroονική συνερ-γάτις της ανασκαφής στο Ακρωτήρι της Θήρας και έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορες άλλες ανασκαφές στις Κυκλάδες και στην Κύπρο Έχει εργαστεί στην ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και σε άλλες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισmicroού Σήmicroερα είναι επιmicroελήτρια της Κυκλαδικής Συλλογής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Θ Π ΤΑΣΙΟΣΚαθηγητής του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου Μέλος της Ακαδηmicroίας Επι-στηmicroών του Τουρίνου επίτι-microος καθηγητής του Πανεπι-στηmicroίου της Λιέγης και του Δηmicroοκρίτειου Πανεπιστη-microίου Επίτιmicroος Πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εται-ρίας καθώς και της διεθνούς Ενώσεως ΣκυροδέmicroατοςΟ Θ Π Τάσιος είναι ιδρυ-τικό microέλος και Πρόεδρος

της Ελληνικής Εταιρίας για την Μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και συνοργανωτής πέντε εκθέσεων για την αρχαιοελληνική Τεχνολογία στην Ελλάδα και στο ΕξωτερικόΕξ άλλου ο ΘΠ Τάσιος έχει συγγράψει 350 επι-στηmicroονικές δηmicroοσιεύσεις και 30 βιβλία σε διάφορες γλώσσες σε θέmicroατα Μηχανικής Εδαφοmicroηχανικής Αντισεισmicroικής Τεχνολογίας Φιλοσοφίας και Γλώσσας

ΧΡΙΣΤΙΝΑ Α ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥΓεννήθηκε στην Κύπρο όπου αποφοίτησε από το Γυmicroνάσιο της Κυρήνειας Συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Ελλάδα στα Πανεπι-στήmicroια Θεσσαλονίκης και Αθηνών Η διδακτορική της διατριβή

διαπραγmicroατεύεται τις προϊστορικές τοιχογραφίες της Δυτικής Οικίας του Ακρωτηρίου της Θήρας Έχει συγγράψει πολλά άρθρα και microελέτες για τις προϊστο-ρικές τοιχογραφίες της Θήρας τις αρχαιότητες της Άνδρου και της Σίφνου Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην ΚΑ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων όπου ασκεί ποικίλο αρχαιολογικό έργο (ανασκαφές επι-φανειακές έρευνες επανεκθέσεις κλπ) Κύριο πεδίο της έρευνάς της είναι εκτός των προ-ϊστορικών τοιχογραφιών η αρχαία κληρονοmicroιά της Άνδρου Με τις περιοδείες της έχει εντοπίσει σηmicroα-ντικές αρχαιότητες που έχει ανακοινώσει σε συνέ-δρια ενώ ασχολείται microε την επεξεργασία της επι-στηmicroονικής δηmicroοσίευσης του υλικού αυτού Παράλληλα διευθύνει τις Ανασκαφές στο νεολιθικό οικισmicroό του Στρόφιλα και τη γεωmicroετρική ndash αρχα-ϊκή πόλη της Υψηλής Άνδρου και στην Ακρόπολη Αγίου Ανδρέα Σίφνου

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ι ΤΖΑΜΤΖΗΣΠλοίαρχος του ΕΝ παράλ-ληλα microε την καριέρα του στη θάλασσα ως αξιωmicroατικός και πλοίαρχος σε ωκεανοπόρα πλοία και microετέπειτα στη στεριά ως αρχιπλοίαρχος σε ναυτιλιακές εταιρείες ασχο-λήθηκε και microε την έρευνα και τη microελέτη της Ναυτικής microας Ιστορίας Έγραψε 14 βιβλία και δηmicroο-σίευσε για 50 περίπου χρό-νια τώρα περισσότερα από 200 άρθρα για ναυτικά

ιστορικά θέmicroατα σε εφηmicroερίδες και ναυτιλιακά περιοδικά παρουσίασε δε πολλές ανακοινώσεις και οmicroιλίες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια σχετικά microε την ελληνική ναυτική ιστορία Το βιβλίο του laquoΤα Λίmicroπερτυ και οι Έλληνεςraquo τιmicroήθηκε microε βραβείο από την Ακαδηmicroία των Αθηνών

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΩΡΑΚΗΣΓεννήθηκε στις 2251977 στο Ηράκλειο Κρήτης και αποφοίτησε από το λύκειο Κρουσώνα Ολοκλήρωσε στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών τις αρχαιολογικές του σπουδές οι οποίες συνεχίζονται στο Πανεπιστήmicroιο Κρήτης Στην Αθήνα είχε την ευκαιρία να συmicromicroετάσχει σε σηmicroαντι-κές ανασκαφές των τοπικών

Εφορειών και της Αρχαιολογικής Εταιρείας microε σηmicroα-ντικότερη εκείνη στο Ακρωτήρι της Θήρας Ως φοιτητής εργάστηκε επί microακρόν ως υπάλληλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας απασχολούmicroενος στην ανασκαφή και στο αρχείο της Θήρας Από το 2000 συmicromicromicroετέχει συστηmicroατικά στις ανασκα-φές της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διενεργούνται στις Αρχάνες από τον καθ Γ Σακελλαράκη Έλαβε επίσης microέρος στο κοινό πρόγραmicromicroα της Αρχαιο-λογικής Εταιρείας και του Πανεπιστηmicroίου της Χαϊ-δελβέργης microε στόχο τη microελέτη της κεραmicroεικής της Ζωmicroίνθου Από το 2004 είναι έκτακτος υπάλληλος της ΚΓ΄ ΕΠΚΑ Ηρακλείου και συmicromicroετέχει στην διε-ξαγωγή σωστικών ανασκαφών στην Κνωσσό στις

Αρχάνες και στον microινωικό λιmicroενικό οικισmicroό στον Πόρο-Κατσαmicroπά Ηρακλείου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣΕίναι καθηγητής στο Τmicroήmicroα Γεωλογίας του Πανεπιστη-microίου Πατρών Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε γεωλογία και ωκεανογραφία στα Πανεπιστήmicroια Αθηνών και Ουαλίας Διετέλεσε πρό-εδρος του Τmicroήmicroατος Γεω-λογίας του Πανεπιστηmicroίου Πατρών κατά το διάστηmicroα 1993-1997 και 2001-2005 Έχει συγγράψει πάνω από 60

εργασίες σε διεθνή περιοδικά γύρω από θέmicroατα ωκε-ανογραφίας της Ανατολικής Μεσογείου Την τελευ-ταία 10ετία η έρευνά του επικεντρώνεται σε θέmicroατα γεωαρχαιολογίας που αφορούν α) στον εντοπισmicroό υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων και ναυαγίων (κόλπος Ναυαρίνου Αλεξάνδρεια Αιγύπτου ναυάγιο Δοκού) και β) στις microεταβολές των κλιmicroατικών συνθηκών και της στάθmicroης της θάλασσας και στην επίδρασή τους στις ανθρώπινες δραστηριότη-τες στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο

ΜΑΡΙΑ ΧΑΛΟΓΛΟΥΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης Σπούδασε Αγγλική

Λογοτεχνία στο Αmicroερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλο-νίκης και συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Αγγλία στα πανεπιστήmicroια του Durham και του Bristol Η microεταπτυχιακή της εργασία διαπραγmicroατεύ-εται την εικονογραφία του ταύρου σε διάφορα microέσα (τοιχογραφίες ρυτά σφραγιδογλυφία) από τη Νεοα-νακτορική Κνωσό Ασχολείται κυρίως microε τη Μινωική αρχαιολογία της κεντρικής Κρήτης και η πρόσφατη έρευνα της περιλαmicroβάνει θρησκειολογικά και κοι-νωνικά ζητήmicroατα του Μινωικού και του Μυκηναϊκού κόσmicroου κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία Έχει λάβει microέρος σε σειρά ανασκαφών τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑAtkinson TD Bosanquet RC etal 1904 The Excavations at Phylakopi in Melos The Society for the Promotion of Hellenic Studies Suppl Paper no4 (London 1904)Axel W Persson New Tombs at Dendra near Midea Lund 1942 Barber RLN 1994 Οι Κυκλάδες στην Εποχή του Χαλκού Εmicroπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑθήναBasch L Le Musee imaginaire de la Marine Antique Athenes 1987Bass G (ed) A History of Seafaring London 1972Bass GF 1967 Cape Gelidonia A Bronze Age shiwreck Transactions of the American Philosophical Society 578 PhiladelphiaBetancourt Ph The History of Minoan Pottery (1985) Princeton (microτφρ στα ελληνικά Ινστιτούτο του Βιβλίου εκδ Καρδαmicroίτσα)Blegen CW Prosymna the Helladic Settlement Preceding the Argive Heraeum Cambridge Mass 1937Blegen C - Rawson M The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia (τ Ι) The Buildings and their Contents Princeton 1966Boardman J The Greeks Overseas London 1980Broodbank C 2000 An Island Archaeology of the Early Cyclades Cambridge University Press CambridgeBurkert W 1993 Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (microτφρ Μπεζαντάκος ΝΠ και Αβαγιανού Α) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαCasson L Ships and Seamanship in the Ancient World Princeton University Press 1971Cadogan G Palaces of Minoan Crete (1976) BristolDickinson O 1994 The Aegean Bronze Age Cambridge University PressDoumas Ch 1977 Early Bronze Age Burial Habits in the Cyclades (SIMA vol 48) Paul Astroumlms Foumlrlag GoumlteborgEvans A The Palace of Minos at Knossos I-IV (1921-36) London

Evans JD - Renfrew C 1968 Excavations at Saliagos near Antiparos (BSA supplementary volume no 5) The British School of Archaeology at Athens Thames and Hudson LondonEvely D (ed) 1999 Τοιχογραφία ένα διαβατήριο για το παρελθόν Η Μινωική Κρήτη microε τη microατιά του Mark Cameron (Αθήνα)Furumark A The Mycenaean Pottery Analysis and Classification Stockholm 1941Garnsey P Hopkins K Whittaker CR (eds) Trade and Ancient Economy London 1983Graeve M-C de The ships of the Ancient Near East Leuven 1981Graham JW The Palaces of Crete (1969) Princeton New JerseyHagg R (ed) The Function of the Minoan Villas Proceedings of the Seventh International Symposium at the Swedish Institute at Athens (1997) StockholmHagg R and Marinatos N (eds) The Function of the Minoan Palaces Proceedings of the Fourth International Symposium at the Swedish Institute at Athens 10-16 June 1984 (1987) StockholmHalstead P και Barrett JC (επιmicro) 2004 Food Cuisine and Society in Prehistoric Greece Oxford Oxbow BooksHeurtley WA Prehistoric Macedonia Cambridge 1939Hood S 1981 Excavations in Chios 1938-1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala I Oxford BSA supp 15Hood S Η τέχνη στην προϊστορική Ελλάδα (microτφρ Μ Παντελίδου amp Θ Ξένος) εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1993Hutchinson R Prehistoric Crete (Penguin Books) Harmondsworth 1962Immerwahr S Aegean Painting in the Bronze Age Pennsylvania and London The Pennsylvania State University 1990Karo G Schachtgraber von Mykenae Munchen 193033Laffineur R and Hagg R (eds) 2001 Potnia Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22) Liege Universiteacute de

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

δίπλωmicroα στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών Aπό το 1978 εργάστηκε στις Εφορείες της Ρόδου και της Πάτρας και διεξήγαγε ανασκαφικές έρευνες στην Ρόδο την Κώ και την Αχαϊα Οι επιστηmicroονικές της δηmicroοσιεύ-σεις αναφέρονται στο microινωϊκό οικισmicroό στα Τριάντα της Ρόδου και στα microυκηναϊκά νεκροταφεία της Αχα-ϊας Το θέmicroα της διδακτορικής της διατριβής είναι ο προϊστορικός οικισmicroός του Αιγίου και η πρώϊmicroη microυκηναϊκή εποχή στην ΑχαϊαΑπό το 1987 εργάζεται στην Προϊστορική Συλλογή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και από το 1998 είναι προϊσταmicroένη της Συλλογής Η επανέκθεση της Προϊστορικής Συλλογής που ολοκληρώθηκε το 20042005 και παράλληλα η ταύτιση και δηmicroοσί-ευση αρχαίων οι περιοδικές εκθέσεις και τα προ-γράmicromicroατα συνεργασίας microε άλλα ευρωπαϊκά Μουσεία και Πανεπιστήmicroια αποτελούν τα κύρια έργα της

ΧΡΗΣΤΟΣ Ι ΠΙΤΕΡΟΣΓεννήθηκε στο Αρκαδικό Ναυπλίας και αποφοίτησε από το Λύκειο ΝαυπλίουΣπούδασε Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών και Αρχαιολογία και Τέχνη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανε-πιστηmicroίου Θεσσαλονίκης Είναι αρχαιολόγος υπάλληλος του Υπουργείου Πολιτισmicroού Αρχικά υπηρέτησε για τρία χρόνια στη Θ΄ ΕΠΚΑ Θηβών όπου διενήργησε σηmicroαντικές

ανασκαφικές έρευνες στο Δήλεσι τη Λιβαδειά και τη microυκηναϊκή ακρόπολη της Καδmicroείας microε σηmicroαντικές ανασκαφικές έρευνες για το πρόβληmicroα των κατα-στροφών της microυκηναϊκής Θήβας καθώς και για τα ενεπίγραφα microυκηναϊκά σφραγίσmicroαταΣτη συνέχεια microετατέθηκε στην Αργολίδα όπου υπηρετεί στη Δ΄ ΕΠΚΑ και έχει διενεργήσει microεγάλο αριθmicroό σωστικών ανασκαφών κυρίως στο Άργος την Επίδαυρο το Ναύπλιο και την Τίρυνθα Έχει τη διεύθυνση συστηmicroατικής ανασκαφικής έρευνας στην Αρχαία Αγορά του Άργους σε συνεργασία microε τη Γαλ-λική Αρχαιολογική Σχολή Έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια και έχει δηmicroοσιεύσει πολλές και σηmicroαντικές αρχαιολογικές microελέτες Εκπονεί διδακτο-ρική διατριβή microε θέmicroα ldquoΠαmicroυκηναϊκά Σφραγίσmicroατα των Θηβώνrdquo ενώ έχει συγγράψει πολλά εκλαϊκευ-τικά άρθρα για πολιτιστικά και κυρίως αρχαιολογικά θέmicroατα στον τοπικό αλλά και στον αθηναϊκό τύποΣτην καθηmicroερνή Επτά Ηmicroέρες α) Το αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου 2ndash11ndash95 β) Το Μυκηναϊκό Άργος (31ndash5ndash98) γ) Ηραία τα εν Άργει και Ασκληπιεία Επιδαύρου (9ndash9ndash2001) ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ Η Γραmicro-microική Γραφή Β΄ αφιέρωmicroα για την Ελληνική Γλώσσα (24ndash7ndash99)Με ενέργειές του επεστράφη microυκηναϊκό σφράγισmicroα από την Τίρυνθα που επισηmicroάνθηκε σε ιδιωτική συλ-λογή της νότιας Γερmicroανίας Τα επιστηmicroονικά του ενδιαφέροντα αναφέρονται κυρίως στους ιστορι-κούς χρόνους αλλά και στην προϊστορικήndashmicroυκηναϊκή εποχή

ΛΕΥΤΕΡΗΣ Ν ΠΛΑΤΩΝΛέκτορας του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθη-νών Υπεύθυνος του Έργου Συντήρησης και Δηmicroοσίευ-σης Ευρηmicroάτων των Ανα-σκαφών Ζάκρου Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης και παρακολούθησε τις βασικές σπουδές αρχαιολογίας στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών Το 1988 πήρε το διδακτορικό του δίπλωmicroα στο Πανεπιστή-

microιο του Bristol της Αγγλίας microε θέmicroα τους laquomicroινωικούς χώρους εργασίαςraquo Κατά το διάστηmicroα 1994 - 2002 δίδαξε προϊστορική αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Κρήτης και Αιγαίου και εργάσθηκε στην ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία Το 2002 εκλέχθηκε στη βαθmicroίδα του Λέκτορα στο Τmicroήmicroα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών σε θέση που έχει ως ειδικότερο αντικεί-microενο τη microινωική αρχαιολογία Από το 1992 η Αρχαι-ολογική Εταιρεία των Αθηνών της οποίας είναι εταί-ρος του έχει αναθέσει το έργο συmicroπληρωmicroατικής συντήρησης και δηmicroοσίευσης των ευρηmicroάτων των ανασκαφών της στη microινωική Ζάκρο Έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια πάνω σε ειδικά θέmicroατα της προϊστορικής αρχαιολογίας του Αιγαίου

ΙΩΑΝΝΗΣ Κ ΠΡΟΜΠΟΝΑΣΚαθηγητής Πανεπιστηmicroίου Αθηνών Γεννήθηκε το 1940 στο Φιλώτι της ΝάξουΣπουδές Πανεπιστήmicroιο Αθηνών διδάκτωρ Πανεπι-στηmicroίου Αθηνών microετεκπαί-δευση στη Γαλλία στην Εcole Pratique des Hautos Etudes Βασικά έργα Η συγγένεια Μακεδονικής και Μυκηνα-ϊκής διαλέκτου και η πρω-τοελληνική καταγωγή των

Μακεδόνων (1973) Η microυκηναϊκή εορτή Θρονοε-λητήρια (to-no-e-ke-te-ri-jo) και η επιβίωσις αυτής εις τους ιστορικούς χρόνους (1974) Σύντοmicroος Εισαγωγή εις την Μυκηναϊκήν Φιλολογίαν (1977) Λεξικό της Μυκηναϊκής Ελληνικής (1978) Η microυκη-ναϊκή επική ποίηση microε βάση τα microυκηναϊκά κείmicroενα και τα οmicroηρικά έπη (1980) Ανθολογία Μυκηναϊκών Κειmicroένων (1983) Ακριτικά Α΄ (1985) Οmicroηρικά Έπη και Νεοελληνικά Δηmicroοτικά Τραγούδια Α΄ (1987) και Β΄ (1989) Ελληνική επική ποίηση από τα microυκηναϊκά χρόνια ως σήmicroερα (1990) Κοινά γλωσσικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στη Νέα Ελληνική αmicroάρτυρα στην αττική πεζογραφία (2000) Έχει δηmicroοσιεύσει περίπου 150 microελέτες και άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και σε Πρακτικά πανελλη-νίων και διεθνών συνεδρίων Υπό έκδοση α) Κοινά γλωσσικά στιχουργικά και θεmicroατικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στα Νεοελληνικά Δηmicroοτικά τραγού-δια και β) Τοπωνυmicroικό Λεξικό των νήσων του Αιγαίου (έργο ζωής 1960ndash )

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣΓεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1945 Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών όπου έγινε διδάκτωρ και υφηγητής ndashάmicroισθος επίκουρος καθηγη-τής Ασκεί την ιδιότητα του παθολόγου ndash ογκολόγου και τα τελευταία 22 χρόνια είναι διευθυντής νοσοκοmicroείου 20 από τα οποία στο Νοσοκο-microείο laquoO Άγιος Σάββαςraquo Δραστηριοποιείται επίσης στο χώρο των επιστηmicroονι-

κών εταιρειών και του ιατρικού τύπου Παράλληλα microε την ιατρική ασχολείται και microε την ιστορία τη λαογραφία και τον πολιτισmicroό της ιατρικής καθώς και την πεζογραφία Ήδη από έγκυρους εκδοτικούς οίκους κυκλοφορούν 55 βιβλία του ελληνικά και ξενόγλωσσα 36 από τα οποία κινούνται στον χώρο του πολιτισmicroού της ιατρικής Η εκδοτική και η γενικότερη πολιτιστική δραστηριό-τητά του έχουν ευρύτατα αναγνωρισθεί και σχολι-ασθεί microε περισσότερα από 750 κριτικά σηmicroειώmicroατα και άρθρα από διακεκριmicroένους πανεπιστηmicroιακούς του χώρου των ανθρωπιστικών σπουδών από κριτι-κούς και από λογοτέχνες Για τα βιβλία του ο Γεράσιmicroος Ρηγάτος έχει βρα-βευθεί από την Ακαδηmicroία Αθηνών microε βραβείο Α΄ τάξεως (1989) από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτε-χνών (Έπαινος Μάρκου Αυγέρη 1994) και από διά-φορα λογοτεχνικά και άλλα σωmicroατεία

Επίσης έχει τιmicroηθεί microε ειδική εκδήλωση από τον Τοmicroέα Ανθρωπιστικών Σπουδών του Παιδαγωγικού Τmicroήmicroατος του Πανεπιστήmicroιου Αθηνών (1996) microε υποτροφία από το Τmicroήmicroα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστήmicroιου Princeton (1998) και microε ειδικά αφι-ερώmicroατα σε εφηmicroερίδες και τα περιοδικά laquoΈρευναraquo 1996 και Οmicroπρέλαraquo 2005

ΜΙΧΑΗΛ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥΓεννήθηκε στην Πάτρα το 1912 Σπούδασε στη Φιλοσο-φική Σχολή του Πανεπιστη-microίου Αθηνών στη Σορβόννη και στο Collegravege de France Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσ-σαλονίκης (1939) Docteur degraves-Lettres (doctorat drsquo Etat 1956)Αφού δίδαξε σε ιδιωτικό σχολείο εργάσθηκε ως ερευνητής στο Επιστηmicroονικό

Ίδρυmicroα Ερευνών της Γαλλίας (CNRS 1951-1954) και ως διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Μικρασιατι-κών Σπουδών (1954-1959) Το 1959 εκλέχθηκε και το 1960 διορίσθηκε τακτικός καθηγητής της Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήmicroιο Θεσσαλονίκης θέση από την οποία αποmicroακρύνθηκε το 1967 από τη Δικτα-τορία και στην οποία επανήλθε το 1974 Από το 1970 έως το 1975 δίδαξε στο Πανεπιστήmicroιο Lyon II Συνταξιοδοτήθηκε το 1979Μέλος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1983-) και της Accademia Nazionale dei Lincei (1988-) Αντεπι-

στέλλον microέλος της Accademia Pontaniana Νεαπό-λεως (1989-) και της Acadeacutemie des Iscriptions et Belles-Lettres (1991-)Διετέλεσε Κοσmicroήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσσαλονίκης (1965-1966) Αντι-πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (1964-1967) Πρόεδρος της Association Lyonnaise drsquo Etudes Anciennes (1974) Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ιστορικών Επιστηmicroών (1978-1985) microέλος της Διεθνούς Επιτροπής Ιστορι-κών Επιστηmicroών (1978-1985) ιδρυτής και διευθυντής του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος στο Εθνικό Ίδρυmicroα Ερευνών (1979-1992) microέλος του ΔΣ του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών (1992-1995) Πρόεδρος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1992) Πρόεδρος του Ιδρύmicroατος Ελληνικού Πολιτισmicroού (1993-1995) Επίσης εκ των συνδιευθυντών του δεύτερου τόmicroου της Ιστορίας της Ανθρωπότητας της UNESCO Eίναι Πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Μικρασιατικών ΣπουδώνΟι microελέτες του αφορούν στην αρχαία Ελληνική Ιστο-ρία και εν microέρει στη νεότερηΈχει δηmicroοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και ξένα επι-στηmicroονικά περιοδικά και σε συλλογικά έργα έχει παρουσιάσει ανακοινώσεις σε Ακαδηmicroίες έχει συνεργασθεί microε πολλά εκτενή κεφάλαια στην Ιστο-ρία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών Επιλογή microονογραφιών Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν τουρκοκρατίαν (1715-1821) (στη σειρά Texte und Forschungen zur Byzantinisch-Neugrichischen Philologie αρ 33) Αθήνα 1939 Σελ 394 Βραβείο της Ακαδη-microίας Αθηνών (1940) Ανατυπώσεις από τις εκδόσεις

ldquoΕρmicroήςrdquoLa migration grecque en Ionie (Centre drsquo Etudes drsquo Asie Mineure Ionie 1) Αθήνα 1958 Σελ 568Peuples preacutehelleacuteniques drsquo origine indo-europeacuteenne Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1977 Σελ 350Les Proto-grecs Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1980 Σελ 286The Polis-State Definition and Origin (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 4) Αθήνα 1989 Σελ 510 Σε ελληνική microετάφραση Πόλις ένας τύπος αρχαίου ελληνικού κράτους Μορ-φωτικό Ίδρυmicroα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 1999Between Memory and Oblivion The Transmission of Early Greek Historical Traditions (στη σειρά Μελε-τήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαι-ότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 12) Αθήνα 1990 Σελ 267Η Αθηναϊκή δηmicroοκρατία Πανεπιστηmicroακές Εκδόσεις Κρήτης Ηράκλειο 1999 2000 2004 Σελ 661Les ethnegrave grecs agrave lrsquo acircge du Bronze (υπό έκδοση στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroα-ϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών)Συντονιστής των συλλογικών έργων--Μακεδονία Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1982-- Ποικίλα (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 10) Αθήνα 1990--Colloque international ldquoDeacutemocratie atheacutenienne et Culturerdquo organiseacute par lrsquo Acadeacutemie drsquo Athegravenes en cοopeacuteration avec lrsquo UNESCO 1992 1995-- UNESCO History of Mankind Histoire du deacuteveloppement scientifique et culturel de lrsquo

Humaniteacute τοmicro ΙΙ (συνεκδότης) 1996Διακρίσεις (κατά χρονολογική σειρά) Άρχων Μέγας Ιεροmicroνήmicroων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλη-σίας Παράσηmicroο του Αγίου Μάρκου του Πατριαρχείου Ιεροσολύmicroων Ταξιάρχης Ordine al Merito della Repubblica Italiana Ιππότης Leacutegion drsquo honneur

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΣΑΜΨΩΝAρχαιολόγος καθηγητής στο Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπου-δών του Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου διδάσκει προϊστο-ρική Αρχαιολογία της Μεσο-γείου και αρχαιολογία της Προκολοmicroβιανής Αmicroερικής και της Ασίας Σπούδασε στο Πανεπιστή-

microιο Αθηνών από όπου έλαβε το διδακτορικό του και έκανε microεταδιδακτορικές σπουδές στην Αγγλία microε αντικείmicroενο την Περιβαλλοντική Αρχαιολογία Ειδικεύεται στη microελέτη της Μεσολιθικής και Νεολι-θικής περιόδου και διενεργεί ανασκαφές στον νεολι-θικό οικισmicroό της Φτελιάς Μυκόνου στον microεσολιθικό οικισmicroό της Κύθνου και στο προϊστορικό σπήλαιο Σαρακηνού Βοιωτίας ενώ διενεργεί επιφανειακές έρευνες σε ερηmicroονησίδες του Νοτίου Αιγαίου Είναι microέλος επιστηmicroονικών σωmicroατείων και έχει συγγράψει 23 βιβλία και 160 άρθρα

ΠΕΓΚΥ ΣΩΤΗΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥΓεννήθηκε και ζει στην Αθήνα Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστή-

microιο Αθηνών και στο Πανεπι-στήmicroιο McGill του Μόντρεαλ Έχει ειδικευθεί στην προ-ϊστορική αρχαιολογία των Κυκλάδων και έχει δηmicroοσιεύ-σει πολλά σχετικά άρθρα και microελετήmicroατα Η διδακτορική της διατριβή microε τίτλο Ακρω-τήρι Θήρας Η Νεολιθική και η Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού επί τη βάσει της κεραmicroεικής εκδόθηκε το 1999 από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία της οποίας είναι microέλος Η δεύτερη microονογραφία της microε τίτλο Ο laquoΘησαυρός της Κέρουraquo Μύθος ή πραγmicroατικότητα Αναζητώντας τα χαmicroένα κοmicromicroάτια ενός αινιγmicroατικού συνόλου εκδό-θηκε το 2005 από το Ίδρυmicroα ΝΠ Γουλανδρή ndash Μου-σείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα σε συνεργασία microε το J Paul Getty Museum στο Λος Άντζελες και το Cycladic Art Foundation στην Νέα Υόρκη Έχει διατελέσει επί σειρά ετών επιστηmicroονική συνερ-γάτις της ανασκαφής στο Ακρωτήρι της Θήρας και έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορες άλλες ανασκαφές στις Κυκλάδες και στην Κύπρο Έχει εργαστεί στην ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και σε άλλες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισmicroού Σήmicroερα είναι επιmicroελήτρια της Κυκλαδικής Συλλογής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Θ Π ΤΑΣΙΟΣΚαθηγητής του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου Μέλος της Ακαδηmicroίας Επι-στηmicroών του Τουρίνου επίτι-microος καθηγητής του Πανεπι-στηmicroίου της Λιέγης και του Δηmicroοκρίτειου Πανεπιστη-microίου Επίτιmicroος Πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εται-ρίας καθώς και της διεθνούς Ενώσεως ΣκυροδέmicroατοςΟ Θ Π Τάσιος είναι ιδρυ-τικό microέλος και Πρόεδρος

της Ελληνικής Εταιρίας για την Μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και συνοργανωτής πέντε εκθέσεων για την αρχαιοελληνική Τεχνολογία στην Ελλάδα και στο ΕξωτερικόΕξ άλλου ο ΘΠ Τάσιος έχει συγγράψει 350 επι-στηmicroονικές δηmicroοσιεύσεις και 30 βιβλία σε διάφορες γλώσσες σε θέmicroατα Μηχανικής Εδαφοmicroηχανικής Αντισεισmicroικής Τεχνολογίας Φιλοσοφίας και Γλώσσας

ΧΡΙΣΤΙΝΑ Α ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥΓεννήθηκε στην Κύπρο όπου αποφοίτησε από το Γυmicroνάσιο της Κυρήνειας Συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Ελλάδα στα Πανεπι-στήmicroια Θεσσαλονίκης και Αθηνών Η διδακτορική της διατριβή

διαπραγmicroατεύεται τις προϊστορικές τοιχογραφίες της Δυτικής Οικίας του Ακρωτηρίου της Θήρας Έχει συγγράψει πολλά άρθρα και microελέτες για τις προϊστο-ρικές τοιχογραφίες της Θήρας τις αρχαιότητες της Άνδρου και της Σίφνου Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην ΚΑ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων όπου ασκεί ποικίλο αρχαιολογικό έργο (ανασκαφές επι-φανειακές έρευνες επανεκθέσεις κλπ) Κύριο πεδίο της έρευνάς της είναι εκτός των προ-ϊστορικών τοιχογραφιών η αρχαία κληρονοmicroιά της Άνδρου Με τις περιοδείες της έχει εντοπίσει σηmicroα-ντικές αρχαιότητες που έχει ανακοινώσει σε συνέ-δρια ενώ ασχολείται microε την επεξεργασία της επι-στηmicroονικής δηmicroοσίευσης του υλικού αυτού Παράλληλα διευθύνει τις Ανασκαφές στο νεολιθικό οικισmicroό του Στρόφιλα και τη γεωmicroετρική ndash αρχα-ϊκή πόλη της Υψηλής Άνδρου και στην Ακρόπολη Αγίου Ανδρέα Σίφνου

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ι ΤΖΑΜΤΖΗΣΠλοίαρχος του ΕΝ παράλ-ληλα microε την καριέρα του στη θάλασσα ως αξιωmicroατικός και πλοίαρχος σε ωκεανοπόρα πλοία και microετέπειτα στη στεριά ως αρχιπλοίαρχος σε ναυτιλιακές εταιρείες ασχο-λήθηκε και microε την έρευνα και τη microελέτη της Ναυτικής microας Ιστορίας Έγραψε 14 βιβλία και δηmicroο-σίευσε για 50 περίπου χρό-νια τώρα περισσότερα από 200 άρθρα για ναυτικά

ιστορικά θέmicroατα σε εφηmicroερίδες και ναυτιλιακά περιοδικά παρουσίασε δε πολλές ανακοινώσεις και οmicroιλίες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια σχετικά microε την ελληνική ναυτική ιστορία Το βιβλίο του laquoΤα Λίmicroπερτυ και οι Έλληνεςraquo τιmicroήθηκε microε βραβείο από την Ακαδηmicroία των Αθηνών

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΩΡΑΚΗΣΓεννήθηκε στις 2251977 στο Ηράκλειο Κρήτης και αποφοίτησε από το λύκειο Κρουσώνα Ολοκλήρωσε στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών τις αρχαιολογικές του σπουδές οι οποίες συνεχίζονται στο Πανεπιστήmicroιο Κρήτης Στην Αθήνα είχε την ευκαιρία να συmicromicroετάσχει σε σηmicroαντι-κές ανασκαφές των τοπικών

Εφορειών και της Αρχαιολογικής Εταιρείας microε σηmicroα-ντικότερη εκείνη στο Ακρωτήρι της Θήρας Ως φοιτητής εργάστηκε επί microακρόν ως υπάλληλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας απασχολούmicroενος στην ανασκαφή και στο αρχείο της Θήρας Από το 2000 συmicromicromicroετέχει συστηmicroατικά στις ανασκα-φές της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διενεργούνται στις Αρχάνες από τον καθ Γ Σακελλαράκη Έλαβε επίσης microέρος στο κοινό πρόγραmicromicroα της Αρχαιο-λογικής Εταιρείας και του Πανεπιστηmicroίου της Χαϊ-δελβέργης microε στόχο τη microελέτη της κεραmicroεικής της Ζωmicroίνθου Από το 2004 είναι έκτακτος υπάλληλος της ΚΓ΄ ΕΠΚΑ Ηρακλείου και συmicromicroετέχει στην διε-ξαγωγή σωστικών ανασκαφών στην Κνωσσό στις

Αρχάνες και στον microινωικό λιmicroενικό οικισmicroό στον Πόρο-Κατσαmicroπά Ηρακλείου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣΕίναι καθηγητής στο Τmicroήmicroα Γεωλογίας του Πανεπιστη-microίου Πατρών Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε γεωλογία και ωκεανογραφία στα Πανεπιστήmicroια Αθηνών και Ουαλίας Διετέλεσε πρό-εδρος του Τmicroήmicroατος Γεω-λογίας του Πανεπιστηmicroίου Πατρών κατά το διάστηmicroα 1993-1997 και 2001-2005 Έχει συγγράψει πάνω από 60

εργασίες σε διεθνή περιοδικά γύρω από θέmicroατα ωκε-ανογραφίας της Ανατολικής Μεσογείου Την τελευ-ταία 10ετία η έρευνά του επικεντρώνεται σε θέmicroατα γεωαρχαιολογίας που αφορούν α) στον εντοπισmicroό υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων και ναυαγίων (κόλπος Ναυαρίνου Αλεξάνδρεια Αιγύπτου ναυάγιο Δοκού) και β) στις microεταβολές των κλιmicroατικών συνθηκών και της στάθmicroης της θάλασσας και στην επίδρασή τους στις ανθρώπινες δραστηριότη-τες στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο

ΜΑΡΙΑ ΧΑΛΟΓΛΟΥΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης Σπούδασε Αγγλική

Λογοτεχνία στο Αmicroερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλο-νίκης και συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Αγγλία στα πανεπιστήmicroια του Durham και του Bristol Η microεταπτυχιακή της εργασία διαπραγmicroατεύ-εται την εικονογραφία του ταύρου σε διάφορα microέσα (τοιχογραφίες ρυτά σφραγιδογλυφία) από τη Νεοα-νακτορική Κνωσό Ασχολείται κυρίως microε τη Μινωική αρχαιολογία της κεντρικής Κρήτης και η πρόσφατη έρευνα της περιλαmicroβάνει θρησκειολογικά και κοι-νωνικά ζητήmicroατα του Μινωικού και του Μυκηναϊκού κόσmicroου κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία Έχει λάβει microέρος σε σειρά ανασκαφών τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑAtkinson TD Bosanquet RC etal 1904 The Excavations at Phylakopi in Melos The Society for the Promotion of Hellenic Studies Suppl Paper no4 (London 1904)Axel W Persson New Tombs at Dendra near Midea Lund 1942 Barber RLN 1994 Οι Κυκλάδες στην Εποχή του Χαλκού Εmicroπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑθήναBasch L Le Musee imaginaire de la Marine Antique Athenes 1987Bass G (ed) A History of Seafaring London 1972Bass GF 1967 Cape Gelidonia A Bronze Age shiwreck Transactions of the American Philosophical Society 578 PhiladelphiaBetancourt Ph The History of Minoan Pottery (1985) Princeton (microτφρ στα ελληνικά Ινστιτούτο του Βιβλίου εκδ Καρδαmicroίτσα)Blegen CW Prosymna the Helladic Settlement Preceding the Argive Heraeum Cambridge Mass 1937Blegen C - Rawson M The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia (τ Ι) The Buildings and their Contents Princeton 1966Boardman J The Greeks Overseas London 1980Broodbank C 2000 An Island Archaeology of the Early Cyclades Cambridge University Press CambridgeBurkert W 1993 Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (microτφρ Μπεζαντάκος ΝΠ και Αβαγιανού Α) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαCasson L Ships and Seamanship in the Ancient World Princeton University Press 1971Cadogan G Palaces of Minoan Crete (1976) BristolDickinson O 1994 The Aegean Bronze Age Cambridge University PressDoumas Ch 1977 Early Bronze Age Burial Habits in the Cyclades (SIMA vol 48) Paul Astroumlms Foumlrlag GoumlteborgEvans A The Palace of Minos at Knossos I-IV (1921-36) London

Evans JD - Renfrew C 1968 Excavations at Saliagos near Antiparos (BSA supplementary volume no 5) The British School of Archaeology at Athens Thames and Hudson LondonEvely D (ed) 1999 Τοιχογραφία ένα διαβατήριο για το παρελθόν Η Μινωική Κρήτη microε τη microατιά του Mark Cameron (Αθήνα)Furumark A The Mycenaean Pottery Analysis and Classification Stockholm 1941Garnsey P Hopkins K Whittaker CR (eds) Trade and Ancient Economy London 1983Graeve M-C de The ships of the Ancient Near East Leuven 1981Graham JW The Palaces of Crete (1969) Princeton New JerseyHagg R (ed) The Function of the Minoan Villas Proceedings of the Seventh International Symposium at the Swedish Institute at Athens (1997) StockholmHagg R and Marinatos N (eds) The Function of the Minoan Palaces Proceedings of the Fourth International Symposium at the Swedish Institute at Athens 10-16 June 1984 (1987) StockholmHalstead P και Barrett JC (επιmicro) 2004 Food Cuisine and Society in Prehistoric Greece Oxford Oxbow BooksHeurtley WA Prehistoric Macedonia Cambridge 1939Hood S 1981 Excavations in Chios 1938-1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala I Oxford BSA supp 15Hood S Η τέχνη στην προϊστορική Ελλάδα (microτφρ Μ Παντελίδου amp Θ Ξένος) εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1993Hutchinson R Prehistoric Crete (Penguin Books) Harmondsworth 1962Immerwahr S Aegean Painting in the Bronze Age Pennsylvania and London The Pennsylvania State University 1990Karo G Schachtgraber von Mykenae Munchen 193033Laffineur R and Hagg R (eds) 2001 Potnia Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22) Liege Universiteacute de

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

ΛΕΥΤΕΡΗΣ Ν ΠΛΑΤΩΝΛέκτορας του Τmicroήmicroατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθη-νών Υπεύθυνος του Έργου Συντήρησης και Δηmicroοσίευ-σης Ευρηmicroάτων των Ανα-σκαφών Ζάκρου Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης και παρακολούθησε τις βασικές σπουδές αρχαιολογίας στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανε-πιστήmicroιο Αθηνών Το 1988 πήρε το διδακτορικό του δίπλωmicroα στο Πανεπιστή-

microιο του Bristol της Αγγλίας microε θέmicroα τους laquomicroινωικούς χώρους εργασίαςraquo Κατά το διάστηmicroα 1994 - 2002 δίδαξε προϊστορική αρχαιολογία στα Πανεπιστήmicroια Κρήτης και Αιγαίου και εργάσθηκε στην ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία Το 2002 εκλέχθηκε στη βαθmicroίδα του Λέκτορα στο Τmicroήmicroα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηmicroίου Αθηνών σε θέση που έχει ως ειδικότερο αντικεί-microενο τη microινωική αρχαιολογία Από το 1992 η Αρχαι-ολογική Εταιρεία των Αθηνών της οποίας είναι εταί-ρος του έχει αναθέσει το έργο συmicroπληρωmicroατικής συντήρησης και δηmicroοσίευσης των ευρηmicroάτων των ανασκαφών της στη microινωική Ζάκρο Έχει δηmicroοσιεύσει πολλά άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και έχει λάβει microέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια πάνω σε ειδικά θέmicroατα της προϊστορικής αρχαιολογίας του Αιγαίου

ΙΩΑΝΝΗΣ Κ ΠΡΟΜΠΟΝΑΣΚαθηγητής Πανεπιστηmicroίου Αθηνών Γεννήθηκε το 1940 στο Φιλώτι της ΝάξουΣπουδές Πανεπιστήmicroιο Αθηνών διδάκτωρ Πανεπι-στηmicroίου Αθηνών microετεκπαί-δευση στη Γαλλία στην Εcole Pratique des Hautos Etudes Βασικά έργα Η συγγένεια Μακεδονικής και Μυκηνα-ϊκής διαλέκτου και η πρω-τοελληνική καταγωγή των

Μακεδόνων (1973) Η microυκηναϊκή εορτή Θρονοε-λητήρια (to-no-e-ke-te-ri-jo) και η επιβίωσις αυτής εις τους ιστορικούς χρόνους (1974) Σύντοmicroος Εισαγωγή εις την Μυκηναϊκήν Φιλολογίαν (1977) Λεξικό της Μυκηναϊκής Ελληνικής (1978) Η microυκη-ναϊκή επική ποίηση microε βάση τα microυκηναϊκά κείmicroενα και τα οmicroηρικά έπη (1980) Ανθολογία Μυκηναϊκών Κειmicroένων (1983) Ακριτικά Α΄ (1985) Οmicroηρικά Έπη και Νεοελληνικά Δηmicroοτικά Τραγούδια Α΄ (1987) και Β΄ (1989) Ελληνική επική ποίηση από τα microυκηναϊκά χρόνια ως σήmicroερα (1990) Κοινά γλωσσικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στη Νέα Ελληνική αmicroάρτυρα στην αττική πεζογραφία (2000) Έχει δηmicroοσιεύσει περίπου 150 microελέτες και άρθρα σε επιστηmicroονικά περιοδικά και σε Πρακτικά πανελλη-νίων και διεθνών συνεδρίων Υπό έκδοση α) Κοινά γλωσσικά στιχουργικά και θεmicroατικά στοιχεία στα Οmicroηρικά Έπη και στα Νεοελληνικά Δηmicroοτικά τραγού-δια και β) Τοπωνυmicroικό Λεξικό των νήσων του Αιγαίου (έργο ζωής 1960ndash )

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣΓεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1945 Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών όπου έγινε διδάκτωρ και υφηγητής ndashάmicroισθος επίκουρος καθηγη-τής Ασκεί την ιδιότητα του παθολόγου ndash ογκολόγου και τα τελευταία 22 χρόνια είναι διευθυντής νοσοκοmicroείου 20 από τα οποία στο Νοσοκο-microείο laquoO Άγιος Σάββαςraquo Δραστηριοποιείται επίσης στο χώρο των επιστηmicroονι-

κών εταιρειών και του ιατρικού τύπου Παράλληλα microε την ιατρική ασχολείται και microε την ιστορία τη λαογραφία και τον πολιτισmicroό της ιατρικής καθώς και την πεζογραφία Ήδη από έγκυρους εκδοτικούς οίκους κυκλοφορούν 55 βιβλία του ελληνικά και ξενόγλωσσα 36 από τα οποία κινούνται στον χώρο του πολιτισmicroού της ιατρικής Η εκδοτική και η γενικότερη πολιτιστική δραστηριό-τητά του έχουν ευρύτατα αναγνωρισθεί και σχολι-ασθεί microε περισσότερα από 750 κριτικά σηmicroειώmicroατα και άρθρα από διακεκριmicroένους πανεπιστηmicroιακούς του χώρου των ανθρωπιστικών σπουδών από κριτι-κούς και από λογοτέχνες Για τα βιβλία του ο Γεράσιmicroος Ρηγάτος έχει βρα-βευθεί από την Ακαδηmicroία Αθηνών microε βραβείο Α΄ τάξεως (1989) από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτε-χνών (Έπαινος Μάρκου Αυγέρη 1994) και από διά-φορα λογοτεχνικά και άλλα σωmicroατεία

Επίσης έχει τιmicroηθεί microε ειδική εκδήλωση από τον Τοmicroέα Ανθρωπιστικών Σπουδών του Παιδαγωγικού Τmicroήmicroατος του Πανεπιστήmicroιου Αθηνών (1996) microε υποτροφία από το Τmicroήmicroα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστήmicroιου Princeton (1998) και microε ειδικά αφι-ερώmicroατα σε εφηmicroερίδες και τα περιοδικά laquoΈρευναraquo 1996 και Οmicroπρέλαraquo 2005

ΜΙΧΑΗΛ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥΓεννήθηκε στην Πάτρα το 1912 Σπούδασε στη Φιλοσο-φική Σχολή του Πανεπιστη-microίου Αθηνών στη Σορβόννη και στο Collegravege de France Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσ-σαλονίκης (1939) Docteur degraves-Lettres (doctorat drsquo Etat 1956)Αφού δίδαξε σε ιδιωτικό σχολείο εργάσθηκε ως ερευνητής στο Επιστηmicroονικό

Ίδρυmicroα Ερευνών της Γαλλίας (CNRS 1951-1954) και ως διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Μικρασιατι-κών Σπουδών (1954-1959) Το 1959 εκλέχθηκε και το 1960 διορίσθηκε τακτικός καθηγητής της Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήmicroιο Θεσσαλονίκης θέση από την οποία αποmicroακρύνθηκε το 1967 από τη Δικτα-τορία και στην οποία επανήλθε το 1974 Από το 1970 έως το 1975 δίδαξε στο Πανεπιστήmicroιο Lyon II Συνταξιοδοτήθηκε το 1979Μέλος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1983-) και της Accademia Nazionale dei Lincei (1988-) Αντεπι-

στέλλον microέλος της Accademia Pontaniana Νεαπό-λεως (1989-) και της Acadeacutemie des Iscriptions et Belles-Lettres (1991-)Διετέλεσε Κοσmicroήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσσαλονίκης (1965-1966) Αντι-πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (1964-1967) Πρόεδρος της Association Lyonnaise drsquo Etudes Anciennes (1974) Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ιστορικών Επιστηmicroών (1978-1985) microέλος της Διεθνούς Επιτροπής Ιστορι-κών Επιστηmicroών (1978-1985) ιδρυτής και διευθυντής του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος στο Εθνικό Ίδρυmicroα Ερευνών (1979-1992) microέλος του ΔΣ του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών (1992-1995) Πρόεδρος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1992) Πρόεδρος του Ιδρύmicroατος Ελληνικού Πολιτισmicroού (1993-1995) Επίσης εκ των συνδιευθυντών του δεύτερου τόmicroου της Ιστορίας της Ανθρωπότητας της UNESCO Eίναι Πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Μικρασιατικών ΣπουδώνΟι microελέτες του αφορούν στην αρχαία Ελληνική Ιστο-ρία και εν microέρει στη νεότερηΈχει δηmicroοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και ξένα επι-στηmicroονικά περιοδικά και σε συλλογικά έργα έχει παρουσιάσει ανακοινώσεις σε Ακαδηmicroίες έχει συνεργασθεί microε πολλά εκτενή κεφάλαια στην Ιστο-ρία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών Επιλογή microονογραφιών Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν τουρκοκρατίαν (1715-1821) (στη σειρά Texte und Forschungen zur Byzantinisch-Neugrichischen Philologie αρ 33) Αθήνα 1939 Σελ 394 Βραβείο της Ακαδη-microίας Αθηνών (1940) Ανατυπώσεις από τις εκδόσεις

ldquoΕρmicroήςrdquoLa migration grecque en Ionie (Centre drsquo Etudes drsquo Asie Mineure Ionie 1) Αθήνα 1958 Σελ 568Peuples preacutehelleacuteniques drsquo origine indo-europeacuteenne Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1977 Σελ 350Les Proto-grecs Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1980 Σελ 286The Polis-State Definition and Origin (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 4) Αθήνα 1989 Σελ 510 Σε ελληνική microετάφραση Πόλις ένας τύπος αρχαίου ελληνικού κράτους Μορ-φωτικό Ίδρυmicroα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 1999Between Memory and Oblivion The Transmission of Early Greek Historical Traditions (στη σειρά Μελε-τήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαι-ότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 12) Αθήνα 1990 Σελ 267Η Αθηναϊκή δηmicroοκρατία Πανεπιστηmicroακές Εκδόσεις Κρήτης Ηράκλειο 1999 2000 2004 Σελ 661Les ethnegrave grecs agrave lrsquo acircge du Bronze (υπό έκδοση στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroα-ϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών)Συντονιστής των συλλογικών έργων--Μακεδονία Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1982-- Ποικίλα (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 10) Αθήνα 1990--Colloque international ldquoDeacutemocratie atheacutenienne et Culturerdquo organiseacute par lrsquo Acadeacutemie drsquo Athegravenes en cοopeacuteration avec lrsquo UNESCO 1992 1995-- UNESCO History of Mankind Histoire du deacuteveloppement scientifique et culturel de lrsquo

Humaniteacute τοmicro ΙΙ (συνεκδότης) 1996Διακρίσεις (κατά χρονολογική σειρά) Άρχων Μέγας Ιεροmicroνήmicroων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλη-σίας Παράσηmicroο του Αγίου Μάρκου του Πατριαρχείου Ιεροσολύmicroων Ταξιάρχης Ordine al Merito della Repubblica Italiana Ιππότης Leacutegion drsquo honneur

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΣΑΜΨΩΝAρχαιολόγος καθηγητής στο Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπου-δών του Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου διδάσκει προϊστο-ρική Αρχαιολογία της Μεσο-γείου και αρχαιολογία της Προκολοmicroβιανής Αmicroερικής και της Ασίας Σπούδασε στο Πανεπιστή-

microιο Αθηνών από όπου έλαβε το διδακτορικό του και έκανε microεταδιδακτορικές σπουδές στην Αγγλία microε αντικείmicroενο την Περιβαλλοντική Αρχαιολογία Ειδικεύεται στη microελέτη της Μεσολιθικής και Νεολι-θικής περιόδου και διενεργεί ανασκαφές στον νεολι-θικό οικισmicroό της Φτελιάς Μυκόνου στον microεσολιθικό οικισmicroό της Κύθνου και στο προϊστορικό σπήλαιο Σαρακηνού Βοιωτίας ενώ διενεργεί επιφανειακές έρευνες σε ερηmicroονησίδες του Νοτίου Αιγαίου Είναι microέλος επιστηmicroονικών σωmicroατείων και έχει συγγράψει 23 βιβλία και 160 άρθρα

ΠΕΓΚΥ ΣΩΤΗΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥΓεννήθηκε και ζει στην Αθήνα Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστή-

microιο Αθηνών και στο Πανεπι-στήmicroιο McGill του Μόντρεαλ Έχει ειδικευθεί στην προ-ϊστορική αρχαιολογία των Κυκλάδων και έχει δηmicroοσιεύ-σει πολλά σχετικά άρθρα και microελετήmicroατα Η διδακτορική της διατριβή microε τίτλο Ακρω-τήρι Θήρας Η Νεολιθική και η Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού επί τη βάσει της κεραmicroεικής εκδόθηκε το 1999 από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία της οποίας είναι microέλος Η δεύτερη microονογραφία της microε τίτλο Ο laquoΘησαυρός της Κέρουraquo Μύθος ή πραγmicroατικότητα Αναζητώντας τα χαmicroένα κοmicromicroάτια ενός αινιγmicroατικού συνόλου εκδό-θηκε το 2005 από το Ίδρυmicroα ΝΠ Γουλανδρή ndash Μου-σείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα σε συνεργασία microε το J Paul Getty Museum στο Λος Άντζελες και το Cycladic Art Foundation στην Νέα Υόρκη Έχει διατελέσει επί σειρά ετών επιστηmicroονική συνερ-γάτις της ανασκαφής στο Ακρωτήρι της Θήρας και έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορες άλλες ανασκαφές στις Κυκλάδες και στην Κύπρο Έχει εργαστεί στην ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και σε άλλες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισmicroού Σήmicroερα είναι επιmicroελήτρια της Κυκλαδικής Συλλογής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Θ Π ΤΑΣΙΟΣΚαθηγητής του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου Μέλος της Ακαδηmicroίας Επι-στηmicroών του Τουρίνου επίτι-microος καθηγητής του Πανεπι-στηmicroίου της Λιέγης και του Δηmicroοκρίτειου Πανεπιστη-microίου Επίτιmicroος Πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εται-ρίας καθώς και της διεθνούς Ενώσεως ΣκυροδέmicroατοςΟ Θ Π Τάσιος είναι ιδρυ-τικό microέλος και Πρόεδρος

της Ελληνικής Εταιρίας για την Μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και συνοργανωτής πέντε εκθέσεων για την αρχαιοελληνική Τεχνολογία στην Ελλάδα και στο ΕξωτερικόΕξ άλλου ο ΘΠ Τάσιος έχει συγγράψει 350 επι-στηmicroονικές δηmicroοσιεύσεις και 30 βιβλία σε διάφορες γλώσσες σε θέmicroατα Μηχανικής Εδαφοmicroηχανικής Αντισεισmicroικής Τεχνολογίας Φιλοσοφίας και Γλώσσας

ΧΡΙΣΤΙΝΑ Α ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥΓεννήθηκε στην Κύπρο όπου αποφοίτησε από το Γυmicroνάσιο της Κυρήνειας Συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Ελλάδα στα Πανεπι-στήmicroια Θεσσαλονίκης και Αθηνών Η διδακτορική της διατριβή

διαπραγmicroατεύεται τις προϊστορικές τοιχογραφίες της Δυτικής Οικίας του Ακρωτηρίου της Θήρας Έχει συγγράψει πολλά άρθρα και microελέτες για τις προϊστο-ρικές τοιχογραφίες της Θήρας τις αρχαιότητες της Άνδρου και της Σίφνου Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην ΚΑ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων όπου ασκεί ποικίλο αρχαιολογικό έργο (ανασκαφές επι-φανειακές έρευνες επανεκθέσεις κλπ) Κύριο πεδίο της έρευνάς της είναι εκτός των προ-ϊστορικών τοιχογραφιών η αρχαία κληρονοmicroιά της Άνδρου Με τις περιοδείες της έχει εντοπίσει σηmicroα-ντικές αρχαιότητες που έχει ανακοινώσει σε συνέ-δρια ενώ ασχολείται microε την επεξεργασία της επι-στηmicroονικής δηmicroοσίευσης του υλικού αυτού Παράλληλα διευθύνει τις Ανασκαφές στο νεολιθικό οικισmicroό του Στρόφιλα και τη γεωmicroετρική ndash αρχα-ϊκή πόλη της Υψηλής Άνδρου και στην Ακρόπολη Αγίου Ανδρέα Σίφνου

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ι ΤΖΑΜΤΖΗΣΠλοίαρχος του ΕΝ παράλ-ληλα microε την καριέρα του στη θάλασσα ως αξιωmicroατικός και πλοίαρχος σε ωκεανοπόρα πλοία και microετέπειτα στη στεριά ως αρχιπλοίαρχος σε ναυτιλιακές εταιρείες ασχο-λήθηκε και microε την έρευνα και τη microελέτη της Ναυτικής microας Ιστορίας Έγραψε 14 βιβλία και δηmicroο-σίευσε για 50 περίπου χρό-νια τώρα περισσότερα από 200 άρθρα για ναυτικά

ιστορικά θέmicroατα σε εφηmicroερίδες και ναυτιλιακά περιοδικά παρουσίασε δε πολλές ανακοινώσεις και οmicroιλίες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια σχετικά microε την ελληνική ναυτική ιστορία Το βιβλίο του laquoΤα Λίmicroπερτυ και οι Έλληνεςraquo τιmicroήθηκε microε βραβείο από την Ακαδηmicroία των Αθηνών

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΩΡΑΚΗΣΓεννήθηκε στις 2251977 στο Ηράκλειο Κρήτης και αποφοίτησε από το λύκειο Κρουσώνα Ολοκλήρωσε στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών τις αρχαιολογικές του σπουδές οι οποίες συνεχίζονται στο Πανεπιστήmicroιο Κρήτης Στην Αθήνα είχε την ευκαιρία να συmicromicroετάσχει σε σηmicroαντι-κές ανασκαφές των τοπικών

Εφορειών και της Αρχαιολογικής Εταιρείας microε σηmicroα-ντικότερη εκείνη στο Ακρωτήρι της Θήρας Ως φοιτητής εργάστηκε επί microακρόν ως υπάλληλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας απασχολούmicroενος στην ανασκαφή και στο αρχείο της Θήρας Από το 2000 συmicromicromicroετέχει συστηmicroατικά στις ανασκα-φές της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διενεργούνται στις Αρχάνες από τον καθ Γ Σακελλαράκη Έλαβε επίσης microέρος στο κοινό πρόγραmicromicroα της Αρχαιο-λογικής Εταιρείας και του Πανεπιστηmicroίου της Χαϊ-δελβέργης microε στόχο τη microελέτη της κεραmicroεικής της Ζωmicroίνθου Από το 2004 είναι έκτακτος υπάλληλος της ΚΓ΄ ΕΠΚΑ Ηρακλείου και συmicromicroετέχει στην διε-ξαγωγή σωστικών ανασκαφών στην Κνωσσό στις

Αρχάνες και στον microινωικό λιmicroενικό οικισmicroό στον Πόρο-Κατσαmicroπά Ηρακλείου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣΕίναι καθηγητής στο Τmicroήmicroα Γεωλογίας του Πανεπιστη-microίου Πατρών Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε γεωλογία και ωκεανογραφία στα Πανεπιστήmicroια Αθηνών και Ουαλίας Διετέλεσε πρό-εδρος του Τmicroήmicroατος Γεω-λογίας του Πανεπιστηmicroίου Πατρών κατά το διάστηmicroα 1993-1997 και 2001-2005 Έχει συγγράψει πάνω από 60

εργασίες σε διεθνή περιοδικά γύρω από θέmicroατα ωκε-ανογραφίας της Ανατολικής Μεσογείου Την τελευ-ταία 10ετία η έρευνά του επικεντρώνεται σε θέmicroατα γεωαρχαιολογίας που αφορούν α) στον εντοπισmicroό υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων και ναυαγίων (κόλπος Ναυαρίνου Αλεξάνδρεια Αιγύπτου ναυάγιο Δοκού) και β) στις microεταβολές των κλιmicroατικών συνθηκών και της στάθmicroης της θάλασσας και στην επίδρασή τους στις ανθρώπινες δραστηριότη-τες στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο

ΜΑΡΙΑ ΧΑΛΟΓΛΟΥΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης Σπούδασε Αγγλική

Λογοτεχνία στο Αmicroερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλο-νίκης και συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Αγγλία στα πανεπιστήmicroια του Durham και του Bristol Η microεταπτυχιακή της εργασία διαπραγmicroατεύ-εται την εικονογραφία του ταύρου σε διάφορα microέσα (τοιχογραφίες ρυτά σφραγιδογλυφία) από τη Νεοα-νακτορική Κνωσό Ασχολείται κυρίως microε τη Μινωική αρχαιολογία της κεντρικής Κρήτης και η πρόσφατη έρευνα της περιλαmicroβάνει θρησκειολογικά και κοι-νωνικά ζητήmicroατα του Μινωικού και του Μυκηναϊκού κόσmicroου κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία Έχει λάβει microέρος σε σειρά ανασκαφών τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑAtkinson TD Bosanquet RC etal 1904 The Excavations at Phylakopi in Melos The Society for the Promotion of Hellenic Studies Suppl Paper no4 (London 1904)Axel W Persson New Tombs at Dendra near Midea Lund 1942 Barber RLN 1994 Οι Κυκλάδες στην Εποχή του Χαλκού Εmicroπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑθήναBasch L Le Musee imaginaire de la Marine Antique Athenes 1987Bass G (ed) A History of Seafaring London 1972Bass GF 1967 Cape Gelidonia A Bronze Age shiwreck Transactions of the American Philosophical Society 578 PhiladelphiaBetancourt Ph The History of Minoan Pottery (1985) Princeton (microτφρ στα ελληνικά Ινστιτούτο του Βιβλίου εκδ Καρδαmicroίτσα)Blegen CW Prosymna the Helladic Settlement Preceding the Argive Heraeum Cambridge Mass 1937Blegen C - Rawson M The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia (τ Ι) The Buildings and their Contents Princeton 1966Boardman J The Greeks Overseas London 1980Broodbank C 2000 An Island Archaeology of the Early Cyclades Cambridge University Press CambridgeBurkert W 1993 Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (microτφρ Μπεζαντάκος ΝΠ και Αβαγιανού Α) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαCasson L Ships and Seamanship in the Ancient World Princeton University Press 1971Cadogan G Palaces of Minoan Crete (1976) BristolDickinson O 1994 The Aegean Bronze Age Cambridge University PressDoumas Ch 1977 Early Bronze Age Burial Habits in the Cyclades (SIMA vol 48) Paul Astroumlms Foumlrlag GoumlteborgEvans A The Palace of Minos at Knossos I-IV (1921-36) London

Evans JD - Renfrew C 1968 Excavations at Saliagos near Antiparos (BSA supplementary volume no 5) The British School of Archaeology at Athens Thames and Hudson LondonEvely D (ed) 1999 Τοιχογραφία ένα διαβατήριο για το παρελθόν Η Μινωική Κρήτη microε τη microατιά του Mark Cameron (Αθήνα)Furumark A The Mycenaean Pottery Analysis and Classification Stockholm 1941Garnsey P Hopkins K Whittaker CR (eds) Trade and Ancient Economy London 1983Graeve M-C de The ships of the Ancient Near East Leuven 1981Graham JW The Palaces of Crete (1969) Princeton New JerseyHagg R (ed) The Function of the Minoan Villas Proceedings of the Seventh International Symposium at the Swedish Institute at Athens (1997) StockholmHagg R and Marinatos N (eds) The Function of the Minoan Palaces Proceedings of the Fourth International Symposium at the Swedish Institute at Athens 10-16 June 1984 (1987) StockholmHalstead P και Barrett JC (επιmicro) 2004 Food Cuisine and Society in Prehistoric Greece Oxford Oxbow BooksHeurtley WA Prehistoric Macedonia Cambridge 1939Hood S 1981 Excavations in Chios 1938-1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala I Oxford BSA supp 15Hood S Η τέχνη στην προϊστορική Ελλάδα (microτφρ Μ Παντελίδου amp Θ Ξένος) εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1993Hutchinson R Prehistoric Crete (Penguin Books) Harmondsworth 1962Immerwahr S Aegean Painting in the Bronze Age Pennsylvania and London The Pennsylvania State University 1990Karo G Schachtgraber von Mykenae Munchen 193033Laffineur R and Hagg R (eds) 2001 Potnia Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22) Liege Universiteacute de

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣΓεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1945 Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών όπου έγινε διδάκτωρ και υφηγητής ndashάmicroισθος επίκουρος καθηγη-τής Ασκεί την ιδιότητα του παθολόγου ndash ογκολόγου και τα τελευταία 22 χρόνια είναι διευθυντής νοσοκοmicroείου 20 από τα οποία στο Νοσοκο-microείο laquoO Άγιος Σάββαςraquo Δραστηριοποιείται επίσης στο χώρο των επιστηmicroονι-

κών εταιρειών και του ιατρικού τύπου Παράλληλα microε την ιατρική ασχολείται και microε την ιστορία τη λαογραφία και τον πολιτισmicroό της ιατρικής καθώς και την πεζογραφία Ήδη από έγκυρους εκδοτικούς οίκους κυκλοφορούν 55 βιβλία του ελληνικά και ξενόγλωσσα 36 από τα οποία κινούνται στον χώρο του πολιτισmicroού της ιατρικής Η εκδοτική και η γενικότερη πολιτιστική δραστηριό-τητά του έχουν ευρύτατα αναγνωρισθεί και σχολι-ασθεί microε περισσότερα από 750 κριτικά σηmicroειώmicroατα και άρθρα από διακεκριmicroένους πανεπιστηmicroιακούς του χώρου των ανθρωπιστικών σπουδών από κριτι-κούς και από λογοτέχνες Για τα βιβλία του ο Γεράσιmicroος Ρηγάτος έχει βρα-βευθεί από την Ακαδηmicroία Αθηνών microε βραβείο Α΄ τάξεως (1989) από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτε-χνών (Έπαινος Μάρκου Αυγέρη 1994) και από διά-φορα λογοτεχνικά και άλλα σωmicroατεία

Επίσης έχει τιmicroηθεί microε ειδική εκδήλωση από τον Τοmicroέα Ανθρωπιστικών Σπουδών του Παιδαγωγικού Τmicroήmicroατος του Πανεπιστήmicroιου Αθηνών (1996) microε υποτροφία από το Τmicroήmicroα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστήmicroιου Princeton (1998) και microε ειδικά αφι-ερώmicroατα σε εφηmicroερίδες και τα περιοδικά laquoΈρευναraquo 1996 και Οmicroπρέλαraquo 2005

ΜΙΧΑΗΛ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥΓεννήθηκε στην Πάτρα το 1912 Σπούδασε στη Φιλοσο-φική Σχολή του Πανεπιστη-microίου Αθηνών στη Σορβόννη και στο Collegravege de France Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσ-σαλονίκης (1939) Docteur degraves-Lettres (doctorat drsquo Etat 1956)Αφού δίδαξε σε ιδιωτικό σχολείο εργάσθηκε ως ερευνητής στο Επιστηmicroονικό

Ίδρυmicroα Ερευνών της Γαλλίας (CNRS 1951-1954) και ως διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Μικρασιατι-κών Σπουδών (1954-1959) Το 1959 εκλέχθηκε και το 1960 διορίσθηκε τακτικός καθηγητής της Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήmicroιο Θεσσαλονίκης θέση από την οποία αποmicroακρύνθηκε το 1967 από τη Δικτα-τορία και στην οποία επανήλθε το 1974 Από το 1970 έως το 1975 δίδαξε στο Πανεπιστήmicroιο Lyon II Συνταξιοδοτήθηκε το 1979Μέλος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1983-) και της Accademia Nazionale dei Lincei (1988-) Αντεπι-

στέλλον microέλος της Accademia Pontaniana Νεαπό-λεως (1989-) και της Acadeacutemie des Iscriptions et Belles-Lettres (1991-)Διετέλεσε Κοσmicroήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσσαλονίκης (1965-1966) Αντι-πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (1964-1967) Πρόεδρος της Association Lyonnaise drsquo Etudes Anciennes (1974) Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ιστορικών Επιστηmicroών (1978-1985) microέλος της Διεθνούς Επιτροπής Ιστορι-κών Επιστηmicroών (1978-1985) ιδρυτής και διευθυντής του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος στο Εθνικό Ίδρυmicroα Ερευνών (1979-1992) microέλος του ΔΣ του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών (1992-1995) Πρόεδρος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1992) Πρόεδρος του Ιδρύmicroατος Ελληνικού Πολιτισmicroού (1993-1995) Επίσης εκ των συνδιευθυντών του δεύτερου τόmicroου της Ιστορίας της Ανθρωπότητας της UNESCO Eίναι Πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Μικρασιατικών ΣπουδώνΟι microελέτες του αφορούν στην αρχαία Ελληνική Ιστο-ρία και εν microέρει στη νεότερηΈχει δηmicroοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και ξένα επι-στηmicroονικά περιοδικά και σε συλλογικά έργα έχει παρουσιάσει ανακοινώσεις σε Ακαδηmicroίες έχει συνεργασθεί microε πολλά εκτενή κεφάλαια στην Ιστο-ρία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών Επιλογή microονογραφιών Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν τουρκοκρατίαν (1715-1821) (στη σειρά Texte und Forschungen zur Byzantinisch-Neugrichischen Philologie αρ 33) Αθήνα 1939 Σελ 394 Βραβείο της Ακαδη-microίας Αθηνών (1940) Ανατυπώσεις από τις εκδόσεις

ldquoΕρmicroήςrdquoLa migration grecque en Ionie (Centre drsquo Etudes drsquo Asie Mineure Ionie 1) Αθήνα 1958 Σελ 568Peuples preacutehelleacuteniques drsquo origine indo-europeacuteenne Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1977 Σελ 350Les Proto-grecs Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1980 Σελ 286The Polis-State Definition and Origin (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 4) Αθήνα 1989 Σελ 510 Σε ελληνική microετάφραση Πόλις ένας τύπος αρχαίου ελληνικού κράτους Μορ-φωτικό Ίδρυmicroα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 1999Between Memory and Oblivion The Transmission of Early Greek Historical Traditions (στη σειρά Μελε-τήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαι-ότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 12) Αθήνα 1990 Σελ 267Η Αθηναϊκή δηmicroοκρατία Πανεπιστηmicroακές Εκδόσεις Κρήτης Ηράκλειο 1999 2000 2004 Σελ 661Les ethnegrave grecs agrave lrsquo acircge du Bronze (υπό έκδοση στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroα-ϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών)Συντονιστής των συλλογικών έργων--Μακεδονία Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1982-- Ποικίλα (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 10) Αθήνα 1990--Colloque international ldquoDeacutemocratie atheacutenienne et Culturerdquo organiseacute par lrsquo Acadeacutemie drsquo Athegravenes en cοopeacuteration avec lrsquo UNESCO 1992 1995-- UNESCO History of Mankind Histoire du deacuteveloppement scientifique et culturel de lrsquo

Humaniteacute τοmicro ΙΙ (συνεκδότης) 1996Διακρίσεις (κατά χρονολογική σειρά) Άρχων Μέγας Ιεροmicroνήmicroων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλη-σίας Παράσηmicroο του Αγίου Μάρκου του Πατριαρχείου Ιεροσολύmicroων Ταξιάρχης Ordine al Merito della Repubblica Italiana Ιππότης Leacutegion drsquo honneur

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΣΑΜΨΩΝAρχαιολόγος καθηγητής στο Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπου-δών του Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου διδάσκει προϊστο-ρική Αρχαιολογία της Μεσο-γείου και αρχαιολογία της Προκολοmicroβιανής Αmicroερικής και της Ασίας Σπούδασε στο Πανεπιστή-

microιο Αθηνών από όπου έλαβε το διδακτορικό του και έκανε microεταδιδακτορικές σπουδές στην Αγγλία microε αντικείmicroενο την Περιβαλλοντική Αρχαιολογία Ειδικεύεται στη microελέτη της Μεσολιθικής και Νεολι-θικής περιόδου και διενεργεί ανασκαφές στον νεολι-θικό οικισmicroό της Φτελιάς Μυκόνου στον microεσολιθικό οικισmicroό της Κύθνου και στο προϊστορικό σπήλαιο Σαρακηνού Βοιωτίας ενώ διενεργεί επιφανειακές έρευνες σε ερηmicroονησίδες του Νοτίου Αιγαίου Είναι microέλος επιστηmicroονικών σωmicroατείων και έχει συγγράψει 23 βιβλία και 160 άρθρα

ΠΕΓΚΥ ΣΩΤΗΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥΓεννήθηκε και ζει στην Αθήνα Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστή-

microιο Αθηνών και στο Πανεπι-στήmicroιο McGill του Μόντρεαλ Έχει ειδικευθεί στην προ-ϊστορική αρχαιολογία των Κυκλάδων και έχει δηmicroοσιεύ-σει πολλά σχετικά άρθρα και microελετήmicroατα Η διδακτορική της διατριβή microε τίτλο Ακρω-τήρι Θήρας Η Νεολιθική και η Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού επί τη βάσει της κεραmicroεικής εκδόθηκε το 1999 από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία της οποίας είναι microέλος Η δεύτερη microονογραφία της microε τίτλο Ο laquoΘησαυρός της Κέρουraquo Μύθος ή πραγmicroατικότητα Αναζητώντας τα χαmicroένα κοmicromicroάτια ενός αινιγmicroατικού συνόλου εκδό-θηκε το 2005 από το Ίδρυmicroα ΝΠ Γουλανδρή ndash Μου-σείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα σε συνεργασία microε το J Paul Getty Museum στο Λος Άντζελες και το Cycladic Art Foundation στην Νέα Υόρκη Έχει διατελέσει επί σειρά ετών επιστηmicroονική συνερ-γάτις της ανασκαφής στο Ακρωτήρι της Θήρας και έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορες άλλες ανασκαφές στις Κυκλάδες και στην Κύπρο Έχει εργαστεί στην ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και σε άλλες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισmicroού Σήmicroερα είναι επιmicroελήτρια της Κυκλαδικής Συλλογής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Θ Π ΤΑΣΙΟΣΚαθηγητής του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου Μέλος της Ακαδηmicroίας Επι-στηmicroών του Τουρίνου επίτι-microος καθηγητής του Πανεπι-στηmicroίου της Λιέγης και του Δηmicroοκρίτειου Πανεπιστη-microίου Επίτιmicroος Πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εται-ρίας καθώς και της διεθνούς Ενώσεως ΣκυροδέmicroατοςΟ Θ Π Τάσιος είναι ιδρυ-τικό microέλος και Πρόεδρος

της Ελληνικής Εταιρίας για την Μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και συνοργανωτής πέντε εκθέσεων για την αρχαιοελληνική Τεχνολογία στην Ελλάδα και στο ΕξωτερικόΕξ άλλου ο ΘΠ Τάσιος έχει συγγράψει 350 επι-στηmicroονικές δηmicroοσιεύσεις και 30 βιβλία σε διάφορες γλώσσες σε θέmicroατα Μηχανικής Εδαφοmicroηχανικής Αντισεισmicroικής Τεχνολογίας Φιλοσοφίας και Γλώσσας

ΧΡΙΣΤΙΝΑ Α ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥΓεννήθηκε στην Κύπρο όπου αποφοίτησε από το Γυmicroνάσιο της Κυρήνειας Συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Ελλάδα στα Πανεπι-στήmicroια Θεσσαλονίκης και Αθηνών Η διδακτορική της διατριβή

διαπραγmicroατεύεται τις προϊστορικές τοιχογραφίες της Δυτικής Οικίας του Ακρωτηρίου της Θήρας Έχει συγγράψει πολλά άρθρα και microελέτες για τις προϊστο-ρικές τοιχογραφίες της Θήρας τις αρχαιότητες της Άνδρου και της Σίφνου Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην ΚΑ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων όπου ασκεί ποικίλο αρχαιολογικό έργο (ανασκαφές επι-φανειακές έρευνες επανεκθέσεις κλπ) Κύριο πεδίο της έρευνάς της είναι εκτός των προ-ϊστορικών τοιχογραφιών η αρχαία κληρονοmicroιά της Άνδρου Με τις περιοδείες της έχει εντοπίσει σηmicroα-ντικές αρχαιότητες που έχει ανακοινώσει σε συνέ-δρια ενώ ασχολείται microε την επεξεργασία της επι-στηmicroονικής δηmicroοσίευσης του υλικού αυτού Παράλληλα διευθύνει τις Ανασκαφές στο νεολιθικό οικισmicroό του Στρόφιλα και τη γεωmicroετρική ndash αρχα-ϊκή πόλη της Υψηλής Άνδρου και στην Ακρόπολη Αγίου Ανδρέα Σίφνου

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ι ΤΖΑΜΤΖΗΣΠλοίαρχος του ΕΝ παράλ-ληλα microε την καριέρα του στη θάλασσα ως αξιωmicroατικός και πλοίαρχος σε ωκεανοπόρα πλοία και microετέπειτα στη στεριά ως αρχιπλοίαρχος σε ναυτιλιακές εταιρείες ασχο-λήθηκε και microε την έρευνα και τη microελέτη της Ναυτικής microας Ιστορίας Έγραψε 14 βιβλία και δηmicroο-σίευσε για 50 περίπου χρό-νια τώρα περισσότερα από 200 άρθρα για ναυτικά

ιστορικά θέmicroατα σε εφηmicroερίδες και ναυτιλιακά περιοδικά παρουσίασε δε πολλές ανακοινώσεις και οmicroιλίες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια σχετικά microε την ελληνική ναυτική ιστορία Το βιβλίο του laquoΤα Λίmicroπερτυ και οι Έλληνεςraquo τιmicroήθηκε microε βραβείο από την Ακαδηmicroία των Αθηνών

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΩΡΑΚΗΣΓεννήθηκε στις 2251977 στο Ηράκλειο Κρήτης και αποφοίτησε από το λύκειο Κρουσώνα Ολοκλήρωσε στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών τις αρχαιολογικές του σπουδές οι οποίες συνεχίζονται στο Πανεπιστήmicroιο Κρήτης Στην Αθήνα είχε την ευκαιρία να συmicromicroετάσχει σε σηmicroαντι-κές ανασκαφές των τοπικών

Εφορειών και της Αρχαιολογικής Εταιρείας microε σηmicroα-ντικότερη εκείνη στο Ακρωτήρι της Θήρας Ως φοιτητής εργάστηκε επί microακρόν ως υπάλληλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας απασχολούmicroενος στην ανασκαφή και στο αρχείο της Θήρας Από το 2000 συmicromicromicroετέχει συστηmicroατικά στις ανασκα-φές της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διενεργούνται στις Αρχάνες από τον καθ Γ Σακελλαράκη Έλαβε επίσης microέρος στο κοινό πρόγραmicromicroα της Αρχαιο-λογικής Εταιρείας και του Πανεπιστηmicroίου της Χαϊ-δελβέργης microε στόχο τη microελέτη της κεραmicroεικής της Ζωmicroίνθου Από το 2004 είναι έκτακτος υπάλληλος της ΚΓ΄ ΕΠΚΑ Ηρακλείου και συmicromicroετέχει στην διε-ξαγωγή σωστικών ανασκαφών στην Κνωσσό στις

Αρχάνες και στον microινωικό λιmicroενικό οικισmicroό στον Πόρο-Κατσαmicroπά Ηρακλείου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣΕίναι καθηγητής στο Τmicroήmicroα Γεωλογίας του Πανεπιστη-microίου Πατρών Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε γεωλογία και ωκεανογραφία στα Πανεπιστήmicroια Αθηνών και Ουαλίας Διετέλεσε πρό-εδρος του Τmicroήmicroατος Γεω-λογίας του Πανεπιστηmicroίου Πατρών κατά το διάστηmicroα 1993-1997 και 2001-2005 Έχει συγγράψει πάνω από 60

εργασίες σε διεθνή περιοδικά γύρω από θέmicroατα ωκε-ανογραφίας της Ανατολικής Μεσογείου Την τελευ-ταία 10ετία η έρευνά του επικεντρώνεται σε θέmicroατα γεωαρχαιολογίας που αφορούν α) στον εντοπισmicroό υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων και ναυαγίων (κόλπος Ναυαρίνου Αλεξάνδρεια Αιγύπτου ναυάγιο Δοκού) και β) στις microεταβολές των κλιmicroατικών συνθηκών και της στάθmicroης της θάλασσας και στην επίδρασή τους στις ανθρώπινες δραστηριότη-τες στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο

ΜΑΡΙΑ ΧΑΛΟΓΛΟΥΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης Σπούδασε Αγγλική

Λογοτεχνία στο Αmicroερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλο-νίκης και συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Αγγλία στα πανεπιστήmicroια του Durham και του Bristol Η microεταπτυχιακή της εργασία διαπραγmicroατεύ-εται την εικονογραφία του ταύρου σε διάφορα microέσα (τοιχογραφίες ρυτά σφραγιδογλυφία) από τη Νεοα-νακτορική Κνωσό Ασχολείται κυρίως microε τη Μινωική αρχαιολογία της κεντρικής Κρήτης και η πρόσφατη έρευνα της περιλαmicroβάνει θρησκειολογικά και κοι-νωνικά ζητήmicroατα του Μινωικού και του Μυκηναϊκού κόσmicroου κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία Έχει λάβει microέρος σε σειρά ανασκαφών τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑAtkinson TD Bosanquet RC etal 1904 The Excavations at Phylakopi in Melos The Society for the Promotion of Hellenic Studies Suppl Paper no4 (London 1904)Axel W Persson New Tombs at Dendra near Midea Lund 1942 Barber RLN 1994 Οι Κυκλάδες στην Εποχή του Χαλκού Εmicroπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑθήναBasch L Le Musee imaginaire de la Marine Antique Athenes 1987Bass G (ed) A History of Seafaring London 1972Bass GF 1967 Cape Gelidonia A Bronze Age shiwreck Transactions of the American Philosophical Society 578 PhiladelphiaBetancourt Ph The History of Minoan Pottery (1985) Princeton (microτφρ στα ελληνικά Ινστιτούτο του Βιβλίου εκδ Καρδαmicroίτσα)Blegen CW Prosymna the Helladic Settlement Preceding the Argive Heraeum Cambridge Mass 1937Blegen C - Rawson M The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia (τ Ι) The Buildings and their Contents Princeton 1966Boardman J The Greeks Overseas London 1980Broodbank C 2000 An Island Archaeology of the Early Cyclades Cambridge University Press CambridgeBurkert W 1993 Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (microτφρ Μπεζαντάκος ΝΠ και Αβαγιανού Α) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαCasson L Ships and Seamanship in the Ancient World Princeton University Press 1971Cadogan G Palaces of Minoan Crete (1976) BristolDickinson O 1994 The Aegean Bronze Age Cambridge University PressDoumas Ch 1977 Early Bronze Age Burial Habits in the Cyclades (SIMA vol 48) Paul Astroumlms Foumlrlag GoumlteborgEvans A The Palace of Minos at Knossos I-IV (1921-36) London

Evans JD - Renfrew C 1968 Excavations at Saliagos near Antiparos (BSA supplementary volume no 5) The British School of Archaeology at Athens Thames and Hudson LondonEvely D (ed) 1999 Τοιχογραφία ένα διαβατήριο για το παρελθόν Η Μινωική Κρήτη microε τη microατιά του Mark Cameron (Αθήνα)Furumark A The Mycenaean Pottery Analysis and Classification Stockholm 1941Garnsey P Hopkins K Whittaker CR (eds) Trade and Ancient Economy London 1983Graeve M-C de The ships of the Ancient Near East Leuven 1981Graham JW The Palaces of Crete (1969) Princeton New JerseyHagg R (ed) The Function of the Minoan Villas Proceedings of the Seventh International Symposium at the Swedish Institute at Athens (1997) StockholmHagg R and Marinatos N (eds) The Function of the Minoan Palaces Proceedings of the Fourth International Symposium at the Swedish Institute at Athens 10-16 June 1984 (1987) StockholmHalstead P και Barrett JC (επιmicro) 2004 Food Cuisine and Society in Prehistoric Greece Oxford Oxbow BooksHeurtley WA Prehistoric Macedonia Cambridge 1939Hood S 1981 Excavations in Chios 1938-1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala I Oxford BSA supp 15Hood S Η τέχνη στην προϊστορική Ελλάδα (microτφρ Μ Παντελίδου amp Θ Ξένος) εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1993Hutchinson R Prehistoric Crete (Penguin Books) Harmondsworth 1962Immerwahr S Aegean Painting in the Bronze Age Pennsylvania and London The Pennsylvania State University 1990Karo G Schachtgraber von Mykenae Munchen 193033Laffineur R and Hagg R (eds) 2001 Potnia Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22) Liege Universiteacute de

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

στέλλον microέλος της Accademia Pontaniana Νεαπό-λεως (1989-) και της Acadeacutemie des Iscriptions et Belles-Lettres (1991-)Διετέλεσε Κοσmicroήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηmicroίου Θεσσαλονίκης (1965-1966) Αντι-πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (1964-1967) Πρόεδρος της Association Lyonnaise drsquo Etudes Anciennes (1974) Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ιστορικών Επιστηmicroών (1978-1985) microέλος της Διεθνούς Επιτροπής Ιστορι-κών Επιστηmicroών (1978-1985) ιδρυτής και διευθυντής του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος στο Εθνικό Ίδρυmicroα Ερευνών (1979-1992) microέλος του ΔΣ του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών (1992-1995) Πρόεδρος της Ακαδηmicroίας Αθηνών (1992) Πρόεδρος του Ιδρύmicroατος Ελληνικού Πολιτισmicroού (1993-1995) Επίσης εκ των συνδιευθυντών του δεύτερου τόmicroου της Ιστορίας της Ανθρωπότητας της UNESCO Eίναι Πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Μικρασιατικών ΣπουδώνΟι microελέτες του αφορούν στην αρχαία Ελληνική Ιστο-ρία και εν microέρει στη νεότερηΈχει δηmicroοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και ξένα επι-στηmicroονικά περιοδικά και σε συλλογικά έργα έχει παρουσιάσει ανακοινώσεις σε Ακαδηmicroίες έχει συνεργασθεί microε πολλά εκτενή κεφάλαια στην Ιστο-ρία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών Επιλογή microονογραφιών Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν τουρκοκρατίαν (1715-1821) (στη σειρά Texte und Forschungen zur Byzantinisch-Neugrichischen Philologie αρ 33) Αθήνα 1939 Σελ 394 Βραβείο της Ακαδη-microίας Αθηνών (1940) Ανατυπώσεις από τις εκδόσεις

ldquoΕρmicroήςrdquoLa migration grecque en Ionie (Centre drsquo Etudes drsquo Asie Mineure Ionie 1) Αθήνα 1958 Σελ 568Peuples preacutehelleacuteniques drsquo origine indo-europeacuteenne Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1977 Σελ 350Les Proto-grecs Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1980 Σελ 286The Polis-State Definition and Origin (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 4) Αθήνα 1989 Σελ 510 Σε ελληνική microετάφραση Πόλις ένας τύπος αρχαίου ελληνικού κράτους Μορ-φωτικό Ίδρυmicroα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 1999Between Memory and Oblivion The Transmission of Early Greek Historical Traditions (στη σειρά Μελε-τήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαι-ότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 12) Αθήνα 1990 Σελ 267Η Αθηναϊκή δηmicroοκρατία Πανεπιστηmicroακές Εκδόσεις Κρήτης Ηράκλειο 1999 2000 2004 Σελ 661Les ethnegrave grecs agrave lrsquo acircge du Bronze (υπό έκδοση στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroα-ϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών)Συντονιστής των συλλογικών έργων--Μακεδονία Εκδοτική Αθηνών Αθήνα 1982-- Ποικίλα (στη σειρά Μελετήmicroατα του Κέντρου Ελληνικής και Ρωmicroαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύmicroατος Ερευνών αρ 10) Αθήνα 1990--Colloque international ldquoDeacutemocratie atheacutenienne et Culturerdquo organiseacute par lrsquo Acadeacutemie drsquo Athegravenes en cοopeacuteration avec lrsquo UNESCO 1992 1995-- UNESCO History of Mankind Histoire du deacuteveloppement scientifique et culturel de lrsquo

Humaniteacute τοmicro ΙΙ (συνεκδότης) 1996Διακρίσεις (κατά χρονολογική σειρά) Άρχων Μέγας Ιεροmicroνήmicroων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλη-σίας Παράσηmicroο του Αγίου Μάρκου του Πατριαρχείου Ιεροσολύmicroων Ταξιάρχης Ordine al Merito della Repubblica Italiana Ιππότης Leacutegion drsquo honneur

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΣΑΜΨΩΝAρχαιολόγος καθηγητής στο Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπου-δών του Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου διδάσκει προϊστο-ρική Αρχαιολογία της Μεσο-γείου και αρχαιολογία της Προκολοmicroβιανής Αmicroερικής και της Ασίας Σπούδασε στο Πανεπιστή-

microιο Αθηνών από όπου έλαβε το διδακτορικό του και έκανε microεταδιδακτορικές σπουδές στην Αγγλία microε αντικείmicroενο την Περιβαλλοντική Αρχαιολογία Ειδικεύεται στη microελέτη της Μεσολιθικής και Νεολι-θικής περιόδου και διενεργεί ανασκαφές στον νεολι-θικό οικισmicroό της Φτελιάς Μυκόνου στον microεσολιθικό οικισmicroό της Κύθνου και στο προϊστορικό σπήλαιο Σαρακηνού Βοιωτίας ενώ διενεργεί επιφανειακές έρευνες σε ερηmicroονησίδες του Νοτίου Αιγαίου Είναι microέλος επιστηmicroονικών σωmicroατείων και έχει συγγράψει 23 βιβλία και 160 άρθρα

ΠΕΓΚΥ ΣΩΤΗΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥΓεννήθηκε και ζει στην Αθήνα Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστή-

microιο Αθηνών και στο Πανεπι-στήmicroιο McGill του Μόντρεαλ Έχει ειδικευθεί στην προ-ϊστορική αρχαιολογία των Κυκλάδων και έχει δηmicroοσιεύ-σει πολλά σχετικά άρθρα και microελετήmicroατα Η διδακτορική της διατριβή microε τίτλο Ακρω-τήρι Θήρας Η Νεολιθική και η Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού επί τη βάσει της κεραmicroεικής εκδόθηκε το 1999 από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία της οποίας είναι microέλος Η δεύτερη microονογραφία της microε τίτλο Ο laquoΘησαυρός της Κέρουraquo Μύθος ή πραγmicroατικότητα Αναζητώντας τα χαmicroένα κοmicromicroάτια ενός αινιγmicroατικού συνόλου εκδό-θηκε το 2005 από το Ίδρυmicroα ΝΠ Γουλανδρή ndash Μου-σείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα σε συνεργασία microε το J Paul Getty Museum στο Λος Άντζελες και το Cycladic Art Foundation στην Νέα Υόρκη Έχει διατελέσει επί σειρά ετών επιστηmicroονική συνερ-γάτις της ανασκαφής στο Ακρωτήρι της Θήρας και έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορες άλλες ανασκαφές στις Κυκλάδες και στην Κύπρο Έχει εργαστεί στην ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και σε άλλες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισmicroού Σήmicroερα είναι επιmicroελήτρια της Κυκλαδικής Συλλογής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Θ Π ΤΑΣΙΟΣΚαθηγητής του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου Μέλος της Ακαδηmicroίας Επι-στηmicroών του Τουρίνου επίτι-microος καθηγητής του Πανεπι-στηmicroίου της Λιέγης και του Δηmicroοκρίτειου Πανεπιστη-microίου Επίτιmicroος Πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εται-ρίας καθώς και της διεθνούς Ενώσεως ΣκυροδέmicroατοςΟ Θ Π Τάσιος είναι ιδρυ-τικό microέλος και Πρόεδρος

της Ελληνικής Εταιρίας για την Μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και συνοργανωτής πέντε εκθέσεων για την αρχαιοελληνική Τεχνολογία στην Ελλάδα και στο ΕξωτερικόΕξ άλλου ο ΘΠ Τάσιος έχει συγγράψει 350 επι-στηmicroονικές δηmicroοσιεύσεις και 30 βιβλία σε διάφορες γλώσσες σε θέmicroατα Μηχανικής Εδαφοmicroηχανικής Αντισεισmicroικής Τεχνολογίας Φιλοσοφίας και Γλώσσας

ΧΡΙΣΤΙΝΑ Α ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥΓεννήθηκε στην Κύπρο όπου αποφοίτησε από το Γυmicroνάσιο της Κυρήνειας Συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Ελλάδα στα Πανεπι-στήmicroια Θεσσαλονίκης και Αθηνών Η διδακτορική της διατριβή

διαπραγmicroατεύεται τις προϊστορικές τοιχογραφίες της Δυτικής Οικίας του Ακρωτηρίου της Θήρας Έχει συγγράψει πολλά άρθρα και microελέτες για τις προϊστο-ρικές τοιχογραφίες της Θήρας τις αρχαιότητες της Άνδρου και της Σίφνου Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην ΚΑ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων όπου ασκεί ποικίλο αρχαιολογικό έργο (ανασκαφές επι-φανειακές έρευνες επανεκθέσεις κλπ) Κύριο πεδίο της έρευνάς της είναι εκτός των προ-ϊστορικών τοιχογραφιών η αρχαία κληρονοmicroιά της Άνδρου Με τις περιοδείες της έχει εντοπίσει σηmicroα-ντικές αρχαιότητες που έχει ανακοινώσει σε συνέ-δρια ενώ ασχολείται microε την επεξεργασία της επι-στηmicroονικής δηmicroοσίευσης του υλικού αυτού Παράλληλα διευθύνει τις Ανασκαφές στο νεολιθικό οικισmicroό του Στρόφιλα και τη γεωmicroετρική ndash αρχα-ϊκή πόλη της Υψηλής Άνδρου και στην Ακρόπολη Αγίου Ανδρέα Σίφνου

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ι ΤΖΑΜΤΖΗΣΠλοίαρχος του ΕΝ παράλ-ληλα microε την καριέρα του στη θάλασσα ως αξιωmicroατικός και πλοίαρχος σε ωκεανοπόρα πλοία και microετέπειτα στη στεριά ως αρχιπλοίαρχος σε ναυτιλιακές εταιρείες ασχο-λήθηκε και microε την έρευνα και τη microελέτη της Ναυτικής microας Ιστορίας Έγραψε 14 βιβλία και δηmicroο-σίευσε για 50 περίπου χρό-νια τώρα περισσότερα από 200 άρθρα για ναυτικά

ιστορικά θέmicroατα σε εφηmicroερίδες και ναυτιλιακά περιοδικά παρουσίασε δε πολλές ανακοινώσεις και οmicroιλίες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια σχετικά microε την ελληνική ναυτική ιστορία Το βιβλίο του laquoΤα Λίmicroπερτυ και οι Έλληνεςraquo τιmicroήθηκε microε βραβείο από την Ακαδηmicroία των Αθηνών

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΩΡΑΚΗΣΓεννήθηκε στις 2251977 στο Ηράκλειο Κρήτης και αποφοίτησε από το λύκειο Κρουσώνα Ολοκλήρωσε στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών τις αρχαιολογικές του σπουδές οι οποίες συνεχίζονται στο Πανεπιστήmicroιο Κρήτης Στην Αθήνα είχε την ευκαιρία να συmicromicroετάσχει σε σηmicroαντι-κές ανασκαφές των τοπικών

Εφορειών και της Αρχαιολογικής Εταιρείας microε σηmicroα-ντικότερη εκείνη στο Ακρωτήρι της Θήρας Ως φοιτητής εργάστηκε επί microακρόν ως υπάλληλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας απασχολούmicroενος στην ανασκαφή και στο αρχείο της Θήρας Από το 2000 συmicromicromicroετέχει συστηmicroατικά στις ανασκα-φές της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διενεργούνται στις Αρχάνες από τον καθ Γ Σακελλαράκη Έλαβε επίσης microέρος στο κοινό πρόγραmicromicroα της Αρχαιο-λογικής Εταιρείας και του Πανεπιστηmicroίου της Χαϊ-δελβέργης microε στόχο τη microελέτη της κεραmicroεικής της Ζωmicroίνθου Από το 2004 είναι έκτακτος υπάλληλος της ΚΓ΄ ΕΠΚΑ Ηρακλείου και συmicromicroετέχει στην διε-ξαγωγή σωστικών ανασκαφών στην Κνωσσό στις

Αρχάνες και στον microινωικό λιmicroενικό οικισmicroό στον Πόρο-Κατσαmicroπά Ηρακλείου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣΕίναι καθηγητής στο Τmicroήmicroα Γεωλογίας του Πανεπιστη-microίου Πατρών Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε γεωλογία και ωκεανογραφία στα Πανεπιστήmicroια Αθηνών και Ουαλίας Διετέλεσε πρό-εδρος του Τmicroήmicroατος Γεω-λογίας του Πανεπιστηmicroίου Πατρών κατά το διάστηmicroα 1993-1997 και 2001-2005 Έχει συγγράψει πάνω από 60

εργασίες σε διεθνή περιοδικά γύρω από θέmicroατα ωκε-ανογραφίας της Ανατολικής Μεσογείου Την τελευ-ταία 10ετία η έρευνά του επικεντρώνεται σε θέmicroατα γεωαρχαιολογίας που αφορούν α) στον εντοπισmicroό υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων και ναυαγίων (κόλπος Ναυαρίνου Αλεξάνδρεια Αιγύπτου ναυάγιο Δοκού) και β) στις microεταβολές των κλιmicroατικών συνθηκών και της στάθmicroης της θάλασσας και στην επίδρασή τους στις ανθρώπινες δραστηριότη-τες στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο

ΜΑΡΙΑ ΧΑΛΟΓΛΟΥΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης Σπούδασε Αγγλική

Λογοτεχνία στο Αmicroερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλο-νίκης και συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Αγγλία στα πανεπιστήmicroια του Durham και του Bristol Η microεταπτυχιακή της εργασία διαπραγmicroατεύ-εται την εικονογραφία του ταύρου σε διάφορα microέσα (τοιχογραφίες ρυτά σφραγιδογλυφία) από τη Νεοα-νακτορική Κνωσό Ασχολείται κυρίως microε τη Μινωική αρχαιολογία της κεντρικής Κρήτης και η πρόσφατη έρευνα της περιλαmicroβάνει θρησκειολογικά και κοι-νωνικά ζητήmicroατα του Μινωικού και του Μυκηναϊκού κόσmicroου κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία Έχει λάβει microέρος σε σειρά ανασκαφών τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑAtkinson TD Bosanquet RC etal 1904 The Excavations at Phylakopi in Melos The Society for the Promotion of Hellenic Studies Suppl Paper no4 (London 1904)Axel W Persson New Tombs at Dendra near Midea Lund 1942 Barber RLN 1994 Οι Κυκλάδες στην Εποχή του Χαλκού Εmicroπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑθήναBasch L Le Musee imaginaire de la Marine Antique Athenes 1987Bass G (ed) A History of Seafaring London 1972Bass GF 1967 Cape Gelidonia A Bronze Age shiwreck Transactions of the American Philosophical Society 578 PhiladelphiaBetancourt Ph The History of Minoan Pottery (1985) Princeton (microτφρ στα ελληνικά Ινστιτούτο του Βιβλίου εκδ Καρδαmicroίτσα)Blegen CW Prosymna the Helladic Settlement Preceding the Argive Heraeum Cambridge Mass 1937Blegen C - Rawson M The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia (τ Ι) The Buildings and their Contents Princeton 1966Boardman J The Greeks Overseas London 1980Broodbank C 2000 An Island Archaeology of the Early Cyclades Cambridge University Press CambridgeBurkert W 1993 Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (microτφρ Μπεζαντάκος ΝΠ και Αβαγιανού Α) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαCasson L Ships and Seamanship in the Ancient World Princeton University Press 1971Cadogan G Palaces of Minoan Crete (1976) BristolDickinson O 1994 The Aegean Bronze Age Cambridge University PressDoumas Ch 1977 Early Bronze Age Burial Habits in the Cyclades (SIMA vol 48) Paul Astroumlms Foumlrlag GoumlteborgEvans A The Palace of Minos at Knossos I-IV (1921-36) London

Evans JD - Renfrew C 1968 Excavations at Saliagos near Antiparos (BSA supplementary volume no 5) The British School of Archaeology at Athens Thames and Hudson LondonEvely D (ed) 1999 Τοιχογραφία ένα διαβατήριο για το παρελθόν Η Μινωική Κρήτη microε τη microατιά του Mark Cameron (Αθήνα)Furumark A The Mycenaean Pottery Analysis and Classification Stockholm 1941Garnsey P Hopkins K Whittaker CR (eds) Trade and Ancient Economy London 1983Graeve M-C de The ships of the Ancient Near East Leuven 1981Graham JW The Palaces of Crete (1969) Princeton New JerseyHagg R (ed) The Function of the Minoan Villas Proceedings of the Seventh International Symposium at the Swedish Institute at Athens (1997) StockholmHagg R and Marinatos N (eds) The Function of the Minoan Palaces Proceedings of the Fourth International Symposium at the Swedish Institute at Athens 10-16 June 1984 (1987) StockholmHalstead P και Barrett JC (επιmicro) 2004 Food Cuisine and Society in Prehistoric Greece Oxford Oxbow BooksHeurtley WA Prehistoric Macedonia Cambridge 1939Hood S 1981 Excavations in Chios 1938-1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala I Oxford BSA supp 15Hood S Η τέχνη στην προϊστορική Ελλάδα (microτφρ Μ Παντελίδου amp Θ Ξένος) εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1993Hutchinson R Prehistoric Crete (Penguin Books) Harmondsworth 1962Immerwahr S Aegean Painting in the Bronze Age Pennsylvania and London The Pennsylvania State University 1990Karo G Schachtgraber von Mykenae Munchen 193033Laffineur R and Hagg R (eds) 2001 Potnia Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22) Liege Universiteacute de

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

Humaniteacute τοmicro ΙΙ (συνεκδότης) 1996Διακρίσεις (κατά χρονολογική σειρά) Άρχων Μέγας Ιεροmicroνήmicroων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλη-σίας Παράσηmicroο του Αγίου Μάρκου του Πατριαρχείου Ιεροσολύmicroων Ταξιάρχης Ordine al Merito della Repubblica Italiana Ιππότης Leacutegion drsquo honneur

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΣΑΜΨΩΝAρχαιολόγος καθηγητής στο Τmicroήmicroα Μεσογειακών Σπου-δών του Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου διδάσκει προϊστο-ρική Αρχαιολογία της Μεσο-γείου και αρχαιολογία της Προκολοmicroβιανής Αmicroερικής και της Ασίας Σπούδασε στο Πανεπιστή-

microιο Αθηνών από όπου έλαβε το διδακτορικό του και έκανε microεταδιδακτορικές σπουδές στην Αγγλία microε αντικείmicroενο την Περιβαλλοντική Αρχαιολογία Ειδικεύεται στη microελέτη της Μεσολιθικής και Νεολι-θικής περιόδου και διενεργεί ανασκαφές στον νεολι-θικό οικισmicroό της Φτελιάς Μυκόνου στον microεσολιθικό οικισmicroό της Κύθνου και στο προϊστορικό σπήλαιο Σαρακηνού Βοιωτίας ενώ διενεργεί επιφανειακές έρευνες σε ερηmicroονησίδες του Νοτίου Αιγαίου Είναι microέλος επιστηmicroονικών σωmicroατείων και έχει συγγράψει 23 βιβλία και 160 άρθρα

ΠΕΓΚΥ ΣΩΤΗΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥΓεννήθηκε και ζει στην Αθήνα Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστή-

microιο Αθηνών και στο Πανεπι-στήmicroιο McGill του Μόντρεαλ Έχει ειδικευθεί στην προ-ϊστορική αρχαιολογία των Κυκλάδων και έχει δηmicroοσιεύ-σει πολλά σχετικά άρθρα και microελετήmicroατα Η διδακτορική της διατριβή microε τίτλο Ακρω-τήρι Θήρας Η Νεολιθική και η Πρώιmicroη Εποχή του Χαλκού επί τη βάσει της κεραmicroεικής εκδόθηκε το 1999 από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία της οποίας είναι microέλος Η δεύτερη microονογραφία της microε τίτλο Ο laquoΘησαυρός της Κέρουraquo Μύθος ή πραγmicroατικότητα Αναζητώντας τα χαmicroένα κοmicromicroάτια ενός αινιγmicroατικού συνόλου εκδό-θηκε το 2005 από το Ίδρυmicroα ΝΠ Γουλανδρή ndash Μου-σείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα σε συνεργασία microε το J Paul Getty Museum στο Λος Άντζελες και το Cycladic Art Foundation στην Νέα Υόρκη Έχει διατελέσει επί σειρά ετών επιστηmicroονική συνερ-γάτις της ανασκαφής στο Ακρωτήρι της Θήρας και έχει συmicromicroετάσχει σε διάφορες άλλες ανασκαφές στις Κυκλάδες και στην Κύπρο Έχει εργαστεί στην ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και σε άλλες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισmicroού Σήmicroερα είναι επιmicroελήτρια της Κυκλαδικής Συλλογής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Θ Π ΤΑΣΙΟΣΚαθηγητής του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου Μέλος της Ακαδηmicroίας Επι-στηmicroών του Τουρίνου επίτι-microος καθηγητής του Πανεπι-στηmicroίου της Λιέγης και του Δηmicroοκρίτειου Πανεπιστη-microίου Επίτιmicroος Πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εται-ρίας καθώς και της διεθνούς Ενώσεως ΣκυροδέmicroατοςΟ Θ Π Τάσιος είναι ιδρυ-τικό microέλος και Πρόεδρος

της Ελληνικής Εταιρίας για την Μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και συνοργανωτής πέντε εκθέσεων για την αρχαιοελληνική Τεχνολογία στην Ελλάδα και στο ΕξωτερικόΕξ άλλου ο ΘΠ Τάσιος έχει συγγράψει 350 επι-στηmicroονικές δηmicroοσιεύσεις και 30 βιβλία σε διάφορες γλώσσες σε θέmicroατα Μηχανικής Εδαφοmicroηχανικής Αντισεισmicroικής Τεχνολογίας Φιλοσοφίας και Γλώσσας

ΧΡΙΣΤΙΝΑ Α ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥΓεννήθηκε στην Κύπρο όπου αποφοίτησε από το Γυmicroνάσιο της Κυρήνειας Συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Ελλάδα στα Πανεπι-στήmicroια Θεσσαλονίκης και Αθηνών Η διδακτορική της διατριβή

διαπραγmicroατεύεται τις προϊστορικές τοιχογραφίες της Δυτικής Οικίας του Ακρωτηρίου της Θήρας Έχει συγγράψει πολλά άρθρα και microελέτες για τις προϊστο-ρικές τοιχογραφίες της Θήρας τις αρχαιότητες της Άνδρου και της Σίφνου Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην ΚΑ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων όπου ασκεί ποικίλο αρχαιολογικό έργο (ανασκαφές επι-φανειακές έρευνες επανεκθέσεις κλπ) Κύριο πεδίο της έρευνάς της είναι εκτός των προ-ϊστορικών τοιχογραφιών η αρχαία κληρονοmicroιά της Άνδρου Με τις περιοδείες της έχει εντοπίσει σηmicroα-ντικές αρχαιότητες που έχει ανακοινώσει σε συνέ-δρια ενώ ασχολείται microε την επεξεργασία της επι-στηmicroονικής δηmicroοσίευσης του υλικού αυτού Παράλληλα διευθύνει τις Ανασκαφές στο νεολιθικό οικισmicroό του Στρόφιλα και τη γεωmicroετρική ndash αρχα-ϊκή πόλη της Υψηλής Άνδρου και στην Ακρόπολη Αγίου Ανδρέα Σίφνου

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ι ΤΖΑΜΤΖΗΣΠλοίαρχος του ΕΝ παράλ-ληλα microε την καριέρα του στη θάλασσα ως αξιωmicroατικός και πλοίαρχος σε ωκεανοπόρα πλοία και microετέπειτα στη στεριά ως αρχιπλοίαρχος σε ναυτιλιακές εταιρείες ασχο-λήθηκε και microε την έρευνα και τη microελέτη της Ναυτικής microας Ιστορίας Έγραψε 14 βιβλία και δηmicroο-σίευσε για 50 περίπου χρό-νια τώρα περισσότερα από 200 άρθρα για ναυτικά

ιστορικά θέmicroατα σε εφηmicroερίδες και ναυτιλιακά περιοδικά παρουσίασε δε πολλές ανακοινώσεις και οmicroιλίες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια σχετικά microε την ελληνική ναυτική ιστορία Το βιβλίο του laquoΤα Λίmicroπερτυ και οι Έλληνεςraquo τιmicroήθηκε microε βραβείο από την Ακαδηmicroία των Αθηνών

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΩΡΑΚΗΣΓεννήθηκε στις 2251977 στο Ηράκλειο Κρήτης και αποφοίτησε από το λύκειο Κρουσώνα Ολοκλήρωσε στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών τις αρχαιολογικές του σπουδές οι οποίες συνεχίζονται στο Πανεπιστήmicroιο Κρήτης Στην Αθήνα είχε την ευκαιρία να συmicromicroετάσχει σε σηmicroαντι-κές ανασκαφές των τοπικών

Εφορειών και της Αρχαιολογικής Εταιρείας microε σηmicroα-ντικότερη εκείνη στο Ακρωτήρι της Θήρας Ως φοιτητής εργάστηκε επί microακρόν ως υπάλληλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας απασχολούmicroενος στην ανασκαφή και στο αρχείο της Θήρας Από το 2000 συmicromicromicroετέχει συστηmicroατικά στις ανασκα-φές της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διενεργούνται στις Αρχάνες από τον καθ Γ Σακελλαράκη Έλαβε επίσης microέρος στο κοινό πρόγραmicromicroα της Αρχαιο-λογικής Εταιρείας και του Πανεπιστηmicroίου της Χαϊ-δελβέργης microε στόχο τη microελέτη της κεραmicroεικής της Ζωmicroίνθου Από το 2004 είναι έκτακτος υπάλληλος της ΚΓ΄ ΕΠΚΑ Ηρακλείου και συmicromicroετέχει στην διε-ξαγωγή σωστικών ανασκαφών στην Κνωσσό στις

Αρχάνες και στον microινωικό λιmicroενικό οικισmicroό στον Πόρο-Κατσαmicroπά Ηρακλείου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣΕίναι καθηγητής στο Τmicroήmicroα Γεωλογίας του Πανεπιστη-microίου Πατρών Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε γεωλογία και ωκεανογραφία στα Πανεπιστήmicroια Αθηνών και Ουαλίας Διετέλεσε πρό-εδρος του Τmicroήmicroατος Γεω-λογίας του Πανεπιστηmicroίου Πατρών κατά το διάστηmicroα 1993-1997 και 2001-2005 Έχει συγγράψει πάνω από 60

εργασίες σε διεθνή περιοδικά γύρω από θέmicroατα ωκε-ανογραφίας της Ανατολικής Μεσογείου Την τελευ-ταία 10ετία η έρευνά του επικεντρώνεται σε θέmicroατα γεωαρχαιολογίας που αφορούν α) στον εντοπισmicroό υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων και ναυαγίων (κόλπος Ναυαρίνου Αλεξάνδρεια Αιγύπτου ναυάγιο Δοκού) και β) στις microεταβολές των κλιmicroατικών συνθηκών και της στάθmicroης της θάλασσας και στην επίδρασή τους στις ανθρώπινες δραστηριότη-τες στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο

ΜΑΡΙΑ ΧΑΛΟΓΛΟΥΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης Σπούδασε Αγγλική

Λογοτεχνία στο Αmicroερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλο-νίκης και συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Αγγλία στα πανεπιστήmicroια του Durham και του Bristol Η microεταπτυχιακή της εργασία διαπραγmicroατεύ-εται την εικονογραφία του ταύρου σε διάφορα microέσα (τοιχογραφίες ρυτά σφραγιδογλυφία) από τη Νεοα-νακτορική Κνωσό Ασχολείται κυρίως microε τη Μινωική αρχαιολογία της κεντρικής Κρήτης και η πρόσφατη έρευνα της περιλαmicroβάνει θρησκειολογικά και κοι-νωνικά ζητήmicroατα του Μινωικού και του Μυκηναϊκού κόσmicroου κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία Έχει λάβει microέρος σε σειρά ανασκαφών τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑAtkinson TD Bosanquet RC etal 1904 The Excavations at Phylakopi in Melos The Society for the Promotion of Hellenic Studies Suppl Paper no4 (London 1904)Axel W Persson New Tombs at Dendra near Midea Lund 1942 Barber RLN 1994 Οι Κυκλάδες στην Εποχή του Χαλκού Εmicroπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑθήναBasch L Le Musee imaginaire de la Marine Antique Athenes 1987Bass G (ed) A History of Seafaring London 1972Bass GF 1967 Cape Gelidonia A Bronze Age shiwreck Transactions of the American Philosophical Society 578 PhiladelphiaBetancourt Ph The History of Minoan Pottery (1985) Princeton (microτφρ στα ελληνικά Ινστιτούτο του Βιβλίου εκδ Καρδαmicroίτσα)Blegen CW Prosymna the Helladic Settlement Preceding the Argive Heraeum Cambridge Mass 1937Blegen C - Rawson M The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia (τ Ι) The Buildings and their Contents Princeton 1966Boardman J The Greeks Overseas London 1980Broodbank C 2000 An Island Archaeology of the Early Cyclades Cambridge University Press CambridgeBurkert W 1993 Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (microτφρ Μπεζαντάκος ΝΠ και Αβαγιανού Α) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαCasson L Ships and Seamanship in the Ancient World Princeton University Press 1971Cadogan G Palaces of Minoan Crete (1976) BristolDickinson O 1994 The Aegean Bronze Age Cambridge University PressDoumas Ch 1977 Early Bronze Age Burial Habits in the Cyclades (SIMA vol 48) Paul Astroumlms Foumlrlag GoumlteborgEvans A The Palace of Minos at Knossos I-IV (1921-36) London

Evans JD - Renfrew C 1968 Excavations at Saliagos near Antiparos (BSA supplementary volume no 5) The British School of Archaeology at Athens Thames and Hudson LondonEvely D (ed) 1999 Τοιχογραφία ένα διαβατήριο για το παρελθόν Η Μινωική Κρήτη microε τη microατιά του Mark Cameron (Αθήνα)Furumark A The Mycenaean Pottery Analysis and Classification Stockholm 1941Garnsey P Hopkins K Whittaker CR (eds) Trade and Ancient Economy London 1983Graeve M-C de The ships of the Ancient Near East Leuven 1981Graham JW The Palaces of Crete (1969) Princeton New JerseyHagg R (ed) The Function of the Minoan Villas Proceedings of the Seventh International Symposium at the Swedish Institute at Athens (1997) StockholmHagg R and Marinatos N (eds) The Function of the Minoan Palaces Proceedings of the Fourth International Symposium at the Swedish Institute at Athens 10-16 June 1984 (1987) StockholmHalstead P και Barrett JC (επιmicro) 2004 Food Cuisine and Society in Prehistoric Greece Oxford Oxbow BooksHeurtley WA Prehistoric Macedonia Cambridge 1939Hood S 1981 Excavations in Chios 1938-1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala I Oxford BSA supp 15Hood S Η τέχνη στην προϊστορική Ελλάδα (microτφρ Μ Παντελίδου amp Θ Ξένος) εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1993Hutchinson R Prehistoric Crete (Penguin Books) Harmondsworth 1962Immerwahr S Aegean Painting in the Bronze Age Pennsylvania and London The Pennsylvania State University 1990Karo G Schachtgraber von Mykenae Munchen 193033Laffineur R and Hagg R (eds) 2001 Potnia Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22) Liege Universiteacute de

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

Θ Π ΤΑΣΙΟΣΚαθηγητής του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου Μέλος της Ακαδηmicroίας Επι-στηmicroών του Τουρίνου επίτι-microος καθηγητής του Πανεπι-στηmicroίου της Λιέγης και του Δηmicroοκρίτειου Πανεπιστη-microίου Επίτιmicroος Πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εται-ρίας καθώς και της διεθνούς Ενώσεως ΣκυροδέmicroατοςΟ Θ Π Τάσιος είναι ιδρυ-τικό microέλος και Πρόεδρος

της Ελληνικής Εταιρίας για την Μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και συνοργανωτής πέντε εκθέσεων για την αρχαιοελληνική Τεχνολογία στην Ελλάδα και στο ΕξωτερικόΕξ άλλου ο ΘΠ Τάσιος έχει συγγράψει 350 επι-στηmicroονικές δηmicroοσιεύσεις και 30 βιβλία σε διάφορες γλώσσες σε θέmicroατα Μηχανικής Εδαφοmicroηχανικής Αντισεισmicroικής Τεχνολογίας Φιλοσοφίας και Γλώσσας

ΧΡΙΣΤΙΝΑ Α ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥΓεννήθηκε στην Κύπρο όπου αποφοίτησε από το Γυmicroνάσιο της Κυρήνειας Συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Ελλάδα στα Πανεπι-στήmicroια Θεσσαλονίκης και Αθηνών Η διδακτορική της διατριβή

διαπραγmicroατεύεται τις προϊστορικές τοιχογραφίες της Δυτικής Οικίας του Ακρωτηρίου της Θήρας Έχει συγγράψει πολλά άρθρα και microελέτες για τις προϊστο-ρικές τοιχογραφίες της Θήρας τις αρχαιότητες της Άνδρου και της Σίφνου Υπηρετεί ως αρχαιολόγος στην ΚΑ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων όπου ασκεί ποικίλο αρχαιολογικό έργο (ανασκαφές επι-φανειακές έρευνες επανεκθέσεις κλπ) Κύριο πεδίο της έρευνάς της είναι εκτός των προ-ϊστορικών τοιχογραφιών η αρχαία κληρονοmicroιά της Άνδρου Με τις περιοδείες της έχει εντοπίσει σηmicroα-ντικές αρχαιότητες που έχει ανακοινώσει σε συνέ-δρια ενώ ασχολείται microε την επεξεργασία της επι-στηmicroονικής δηmicroοσίευσης του υλικού αυτού Παράλληλα διευθύνει τις Ανασκαφές στο νεολιθικό οικισmicroό του Στρόφιλα και τη γεωmicroετρική ndash αρχα-ϊκή πόλη της Υψηλής Άνδρου και στην Ακρόπολη Αγίου Ανδρέα Σίφνου

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ι ΤΖΑΜΤΖΗΣΠλοίαρχος του ΕΝ παράλ-ληλα microε την καριέρα του στη θάλασσα ως αξιωmicroατικός και πλοίαρχος σε ωκεανοπόρα πλοία και microετέπειτα στη στεριά ως αρχιπλοίαρχος σε ναυτιλιακές εταιρείες ασχο-λήθηκε και microε την έρευνα και τη microελέτη της Ναυτικής microας Ιστορίας Έγραψε 14 βιβλία και δηmicroο-σίευσε για 50 περίπου χρό-νια τώρα περισσότερα από 200 άρθρα για ναυτικά

ιστορικά θέmicroατα σε εφηmicroερίδες και ναυτιλιακά περιοδικά παρουσίασε δε πολλές ανακοινώσεις και οmicroιλίες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια σχετικά microε την ελληνική ναυτική ιστορία Το βιβλίο του laquoΤα Λίmicroπερτυ και οι Έλληνεςraquo τιmicroήθηκε microε βραβείο από την Ακαδηmicroία των Αθηνών

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΩΡΑΚΗΣΓεννήθηκε στις 2251977 στο Ηράκλειο Κρήτης και αποφοίτησε από το λύκειο Κρουσώνα Ολοκλήρωσε στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών τις αρχαιολογικές του σπουδές οι οποίες συνεχίζονται στο Πανεπιστήmicroιο Κρήτης Στην Αθήνα είχε την ευκαιρία να συmicromicroετάσχει σε σηmicroαντι-κές ανασκαφές των τοπικών

Εφορειών και της Αρχαιολογικής Εταιρείας microε σηmicroα-ντικότερη εκείνη στο Ακρωτήρι της Θήρας Ως φοιτητής εργάστηκε επί microακρόν ως υπάλληλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας απασχολούmicroενος στην ανασκαφή και στο αρχείο της Θήρας Από το 2000 συmicromicromicroετέχει συστηmicroατικά στις ανασκα-φές της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διενεργούνται στις Αρχάνες από τον καθ Γ Σακελλαράκη Έλαβε επίσης microέρος στο κοινό πρόγραmicromicroα της Αρχαιο-λογικής Εταιρείας και του Πανεπιστηmicroίου της Χαϊ-δελβέργης microε στόχο τη microελέτη της κεραmicroεικής της Ζωmicroίνθου Από το 2004 είναι έκτακτος υπάλληλος της ΚΓ΄ ΕΠΚΑ Ηρακλείου και συmicromicroετέχει στην διε-ξαγωγή σωστικών ανασκαφών στην Κνωσσό στις

Αρχάνες και στον microινωικό λιmicroενικό οικισmicroό στον Πόρο-Κατσαmicroπά Ηρακλείου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣΕίναι καθηγητής στο Τmicroήmicroα Γεωλογίας του Πανεπιστη-microίου Πατρών Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε γεωλογία και ωκεανογραφία στα Πανεπιστήmicroια Αθηνών και Ουαλίας Διετέλεσε πρό-εδρος του Τmicroήmicroατος Γεω-λογίας του Πανεπιστηmicroίου Πατρών κατά το διάστηmicroα 1993-1997 και 2001-2005 Έχει συγγράψει πάνω από 60

εργασίες σε διεθνή περιοδικά γύρω από θέmicroατα ωκε-ανογραφίας της Ανατολικής Μεσογείου Την τελευ-ταία 10ετία η έρευνά του επικεντρώνεται σε θέmicroατα γεωαρχαιολογίας που αφορούν α) στον εντοπισmicroό υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων και ναυαγίων (κόλπος Ναυαρίνου Αλεξάνδρεια Αιγύπτου ναυάγιο Δοκού) και β) στις microεταβολές των κλιmicroατικών συνθηκών και της στάθmicroης της θάλασσας και στην επίδρασή τους στις ανθρώπινες δραστηριότη-τες στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο

ΜΑΡΙΑ ΧΑΛΟΓΛΟΥΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης Σπούδασε Αγγλική

Λογοτεχνία στο Αmicroερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλο-νίκης και συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Αγγλία στα πανεπιστήmicroια του Durham και του Bristol Η microεταπτυχιακή της εργασία διαπραγmicroατεύ-εται την εικονογραφία του ταύρου σε διάφορα microέσα (τοιχογραφίες ρυτά σφραγιδογλυφία) από τη Νεοα-νακτορική Κνωσό Ασχολείται κυρίως microε τη Μινωική αρχαιολογία της κεντρικής Κρήτης και η πρόσφατη έρευνα της περιλαmicroβάνει θρησκειολογικά και κοι-νωνικά ζητήmicroατα του Μινωικού και του Μυκηναϊκού κόσmicroου κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία Έχει λάβει microέρος σε σειρά ανασκαφών τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑAtkinson TD Bosanquet RC etal 1904 The Excavations at Phylakopi in Melos The Society for the Promotion of Hellenic Studies Suppl Paper no4 (London 1904)Axel W Persson New Tombs at Dendra near Midea Lund 1942 Barber RLN 1994 Οι Κυκλάδες στην Εποχή του Χαλκού Εmicroπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑθήναBasch L Le Musee imaginaire de la Marine Antique Athenes 1987Bass G (ed) A History of Seafaring London 1972Bass GF 1967 Cape Gelidonia A Bronze Age shiwreck Transactions of the American Philosophical Society 578 PhiladelphiaBetancourt Ph The History of Minoan Pottery (1985) Princeton (microτφρ στα ελληνικά Ινστιτούτο του Βιβλίου εκδ Καρδαmicroίτσα)Blegen CW Prosymna the Helladic Settlement Preceding the Argive Heraeum Cambridge Mass 1937Blegen C - Rawson M The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia (τ Ι) The Buildings and their Contents Princeton 1966Boardman J The Greeks Overseas London 1980Broodbank C 2000 An Island Archaeology of the Early Cyclades Cambridge University Press CambridgeBurkert W 1993 Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (microτφρ Μπεζαντάκος ΝΠ και Αβαγιανού Α) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαCasson L Ships and Seamanship in the Ancient World Princeton University Press 1971Cadogan G Palaces of Minoan Crete (1976) BristolDickinson O 1994 The Aegean Bronze Age Cambridge University PressDoumas Ch 1977 Early Bronze Age Burial Habits in the Cyclades (SIMA vol 48) Paul Astroumlms Foumlrlag GoumlteborgEvans A The Palace of Minos at Knossos I-IV (1921-36) London

Evans JD - Renfrew C 1968 Excavations at Saliagos near Antiparos (BSA supplementary volume no 5) The British School of Archaeology at Athens Thames and Hudson LondonEvely D (ed) 1999 Τοιχογραφία ένα διαβατήριο για το παρελθόν Η Μινωική Κρήτη microε τη microατιά του Mark Cameron (Αθήνα)Furumark A The Mycenaean Pottery Analysis and Classification Stockholm 1941Garnsey P Hopkins K Whittaker CR (eds) Trade and Ancient Economy London 1983Graeve M-C de The ships of the Ancient Near East Leuven 1981Graham JW The Palaces of Crete (1969) Princeton New JerseyHagg R (ed) The Function of the Minoan Villas Proceedings of the Seventh International Symposium at the Swedish Institute at Athens (1997) StockholmHagg R and Marinatos N (eds) The Function of the Minoan Palaces Proceedings of the Fourth International Symposium at the Swedish Institute at Athens 10-16 June 1984 (1987) StockholmHalstead P και Barrett JC (επιmicro) 2004 Food Cuisine and Society in Prehistoric Greece Oxford Oxbow BooksHeurtley WA Prehistoric Macedonia Cambridge 1939Hood S 1981 Excavations in Chios 1938-1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala I Oxford BSA supp 15Hood S Η τέχνη στην προϊστορική Ελλάδα (microτφρ Μ Παντελίδου amp Θ Ξένος) εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1993Hutchinson R Prehistoric Crete (Penguin Books) Harmondsworth 1962Immerwahr S Aegean Painting in the Bronze Age Pennsylvania and London The Pennsylvania State University 1990Karo G Schachtgraber von Mykenae Munchen 193033Laffineur R and Hagg R (eds) 2001 Potnia Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22) Liege Universiteacute de

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

ιστορικά θέmicroατα σε εφηmicroερίδες και ναυτιλιακά περιοδικά παρουσίασε δε πολλές ανακοινώσεις και οmicroιλίες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια σχετικά microε την ελληνική ναυτική ιστορία Το βιβλίο του laquoΤα Λίmicroπερτυ και οι Έλληνεςraquo τιmicroήθηκε microε βραβείο από την Ακαδηmicroία των Αθηνών

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΩΡΑΚΗΣΓεννήθηκε στις 2251977 στο Ηράκλειο Κρήτης και αποφοίτησε από το λύκειο Κρουσώνα Ολοκλήρωσε στο Πανεπιστήmicroιο Αθηνών τις αρχαιολογικές του σπουδές οι οποίες συνεχίζονται στο Πανεπιστήmicroιο Κρήτης Στην Αθήνα είχε την ευκαιρία να συmicromicroετάσχει σε σηmicroαντι-κές ανασκαφές των τοπικών

Εφορειών και της Αρχαιολογικής Εταιρείας microε σηmicroα-ντικότερη εκείνη στο Ακρωτήρι της Θήρας Ως φοιτητής εργάστηκε επί microακρόν ως υπάλληλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας απασχολούmicroενος στην ανασκαφή και στο αρχείο της Θήρας Από το 2000 συmicromicromicroετέχει συστηmicroατικά στις ανασκα-φές της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διενεργούνται στις Αρχάνες από τον καθ Γ Σακελλαράκη Έλαβε επίσης microέρος στο κοινό πρόγραmicromicroα της Αρχαιο-λογικής Εταιρείας και του Πανεπιστηmicroίου της Χαϊ-δελβέργης microε στόχο τη microελέτη της κεραmicroεικής της Ζωmicroίνθου Από το 2004 είναι έκτακτος υπάλληλος της ΚΓ΄ ΕΠΚΑ Ηρακλείου και συmicromicroετέχει στην διε-ξαγωγή σωστικών ανασκαφών στην Κνωσσό στις

Αρχάνες και στον microινωικό λιmicroενικό οικισmicroό στον Πόρο-Κατσαmicroπά Ηρακλείου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣΕίναι καθηγητής στο Τmicroήmicroα Γεωλογίας του Πανεπιστη-microίου Πατρών Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε γεωλογία και ωκεανογραφία στα Πανεπιστήmicroια Αθηνών και Ουαλίας Διετέλεσε πρό-εδρος του Τmicroήmicroατος Γεω-λογίας του Πανεπιστηmicroίου Πατρών κατά το διάστηmicroα 1993-1997 και 2001-2005 Έχει συγγράψει πάνω από 60

εργασίες σε διεθνή περιοδικά γύρω από θέmicroατα ωκε-ανογραφίας της Ανατολικής Μεσογείου Την τελευ-ταία 10ετία η έρευνά του επικεντρώνεται σε θέmicroατα γεωαρχαιολογίας που αφορούν α) στον εντοπισmicroό υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων και ναυαγίων (κόλπος Ναυαρίνου Αλεξάνδρεια Αιγύπτου ναυάγιο Δοκού) και β) στις microεταβολές των κλιmicroατικών συνθηκών και της στάθmicroης της θάλασσας και στην επίδρασή τους στις ανθρώπινες δραστηριότη-τες στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο

ΜΑΡΙΑ ΧΑΛΟΓΛΟΥΓεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης Σπούδασε Αγγλική

Λογοτεχνία στο Αmicroερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλο-νίκης και συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Αγγλία στα πανεπιστήmicroια του Durham και του Bristol Η microεταπτυχιακή της εργασία διαπραγmicroατεύ-εται την εικονογραφία του ταύρου σε διάφορα microέσα (τοιχογραφίες ρυτά σφραγιδογλυφία) από τη Νεοα-νακτορική Κνωσό Ασχολείται κυρίως microε τη Μινωική αρχαιολογία της κεντρικής Κρήτης και η πρόσφατη έρευνα της περιλαmicroβάνει θρησκειολογικά και κοι-νωνικά ζητήmicroατα του Μινωικού και του Μυκηναϊκού κόσmicroου κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία Έχει λάβει microέρος σε σειρά ανασκαφών τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑAtkinson TD Bosanquet RC etal 1904 The Excavations at Phylakopi in Melos The Society for the Promotion of Hellenic Studies Suppl Paper no4 (London 1904)Axel W Persson New Tombs at Dendra near Midea Lund 1942 Barber RLN 1994 Οι Κυκλάδες στην Εποχή του Χαλκού Εmicroπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑθήναBasch L Le Musee imaginaire de la Marine Antique Athenes 1987Bass G (ed) A History of Seafaring London 1972Bass GF 1967 Cape Gelidonia A Bronze Age shiwreck Transactions of the American Philosophical Society 578 PhiladelphiaBetancourt Ph The History of Minoan Pottery (1985) Princeton (microτφρ στα ελληνικά Ινστιτούτο του Βιβλίου εκδ Καρδαmicroίτσα)Blegen CW Prosymna the Helladic Settlement Preceding the Argive Heraeum Cambridge Mass 1937Blegen C - Rawson M The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia (τ Ι) The Buildings and their Contents Princeton 1966Boardman J The Greeks Overseas London 1980Broodbank C 2000 An Island Archaeology of the Early Cyclades Cambridge University Press CambridgeBurkert W 1993 Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (microτφρ Μπεζαντάκος ΝΠ και Αβαγιανού Α) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαCasson L Ships and Seamanship in the Ancient World Princeton University Press 1971Cadogan G Palaces of Minoan Crete (1976) BristolDickinson O 1994 The Aegean Bronze Age Cambridge University PressDoumas Ch 1977 Early Bronze Age Burial Habits in the Cyclades (SIMA vol 48) Paul Astroumlms Foumlrlag GoumlteborgEvans A The Palace of Minos at Knossos I-IV (1921-36) London

Evans JD - Renfrew C 1968 Excavations at Saliagos near Antiparos (BSA supplementary volume no 5) The British School of Archaeology at Athens Thames and Hudson LondonEvely D (ed) 1999 Τοιχογραφία ένα διαβατήριο για το παρελθόν Η Μινωική Κρήτη microε τη microατιά του Mark Cameron (Αθήνα)Furumark A The Mycenaean Pottery Analysis and Classification Stockholm 1941Garnsey P Hopkins K Whittaker CR (eds) Trade and Ancient Economy London 1983Graeve M-C de The ships of the Ancient Near East Leuven 1981Graham JW The Palaces of Crete (1969) Princeton New JerseyHagg R (ed) The Function of the Minoan Villas Proceedings of the Seventh International Symposium at the Swedish Institute at Athens (1997) StockholmHagg R and Marinatos N (eds) The Function of the Minoan Palaces Proceedings of the Fourth International Symposium at the Swedish Institute at Athens 10-16 June 1984 (1987) StockholmHalstead P και Barrett JC (επιmicro) 2004 Food Cuisine and Society in Prehistoric Greece Oxford Oxbow BooksHeurtley WA Prehistoric Macedonia Cambridge 1939Hood S 1981 Excavations in Chios 1938-1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala I Oxford BSA supp 15Hood S Η τέχνη στην προϊστορική Ελλάδα (microτφρ Μ Παντελίδου amp Θ Ξένος) εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1993Hutchinson R Prehistoric Crete (Penguin Books) Harmondsworth 1962Immerwahr S Aegean Painting in the Bronze Age Pennsylvania and London The Pennsylvania State University 1990Karo G Schachtgraber von Mykenae Munchen 193033Laffineur R and Hagg R (eds) 2001 Potnia Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22) Liege Universiteacute de

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

Λογοτεχνία στο Αmicroερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλο-νίκης και συνέχισε τις αρχαιολογικές σπουδές της στην Αγγλία στα πανεπιστήmicroια του Durham και του Bristol Η microεταπτυχιακή της εργασία διαπραγmicroατεύ-εται την εικονογραφία του ταύρου σε διάφορα microέσα (τοιχογραφίες ρυτά σφραγιδογλυφία) από τη Νεοα-νακτορική Κνωσό Ασχολείται κυρίως microε τη Μινωική αρχαιολογία της κεντρικής Κρήτης και η πρόσφατη έρευνα της περιλαmicroβάνει θρησκειολογικά και κοι-νωνικά ζητήmicroατα του Μινωικού και του Μυκηναϊκού κόσmicroου κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία Έχει λάβει microέρος σε σειρά ανασκαφών τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑAtkinson TD Bosanquet RC etal 1904 The Excavations at Phylakopi in Melos The Society for the Promotion of Hellenic Studies Suppl Paper no4 (London 1904)Axel W Persson New Tombs at Dendra near Midea Lund 1942 Barber RLN 1994 Οι Κυκλάδες στην Εποχή του Χαλκού Εmicroπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑθήναBasch L Le Musee imaginaire de la Marine Antique Athenes 1987Bass G (ed) A History of Seafaring London 1972Bass GF 1967 Cape Gelidonia A Bronze Age shiwreck Transactions of the American Philosophical Society 578 PhiladelphiaBetancourt Ph The History of Minoan Pottery (1985) Princeton (microτφρ στα ελληνικά Ινστιτούτο του Βιβλίου εκδ Καρδαmicroίτσα)Blegen CW Prosymna the Helladic Settlement Preceding the Argive Heraeum Cambridge Mass 1937Blegen C - Rawson M The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia (τ Ι) The Buildings and their Contents Princeton 1966Boardman J The Greeks Overseas London 1980Broodbank C 2000 An Island Archaeology of the Early Cyclades Cambridge University Press CambridgeBurkert W 1993 Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (microτφρ Μπεζαντάκος ΝΠ και Αβαγιανού Α) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαCasson L Ships and Seamanship in the Ancient World Princeton University Press 1971Cadogan G Palaces of Minoan Crete (1976) BristolDickinson O 1994 The Aegean Bronze Age Cambridge University PressDoumas Ch 1977 Early Bronze Age Burial Habits in the Cyclades (SIMA vol 48) Paul Astroumlms Foumlrlag GoumlteborgEvans A The Palace of Minos at Knossos I-IV (1921-36) London

Evans JD - Renfrew C 1968 Excavations at Saliagos near Antiparos (BSA supplementary volume no 5) The British School of Archaeology at Athens Thames and Hudson LondonEvely D (ed) 1999 Τοιχογραφία ένα διαβατήριο για το παρελθόν Η Μινωική Κρήτη microε τη microατιά του Mark Cameron (Αθήνα)Furumark A The Mycenaean Pottery Analysis and Classification Stockholm 1941Garnsey P Hopkins K Whittaker CR (eds) Trade and Ancient Economy London 1983Graeve M-C de The ships of the Ancient Near East Leuven 1981Graham JW The Palaces of Crete (1969) Princeton New JerseyHagg R (ed) The Function of the Minoan Villas Proceedings of the Seventh International Symposium at the Swedish Institute at Athens (1997) StockholmHagg R and Marinatos N (eds) The Function of the Minoan Palaces Proceedings of the Fourth International Symposium at the Swedish Institute at Athens 10-16 June 1984 (1987) StockholmHalstead P και Barrett JC (επιmicro) 2004 Food Cuisine and Society in Prehistoric Greece Oxford Oxbow BooksHeurtley WA Prehistoric Macedonia Cambridge 1939Hood S 1981 Excavations in Chios 1938-1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala I Oxford BSA supp 15Hood S Η τέχνη στην προϊστορική Ελλάδα (microτφρ Μ Παντελίδου amp Θ Ξένος) εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1993Hutchinson R Prehistoric Crete (Penguin Books) Harmondsworth 1962Immerwahr S Aegean Painting in the Bronze Age Pennsylvania and London The Pennsylvania State University 1990Karo G Schachtgraber von Mykenae Munchen 193033Laffineur R and Hagg R (eds) 2001 Potnia Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22) Liege Universiteacute de

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑAtkinson TD Bosanquet RC etal 1904 The Excavations at Phylakopi in Melos The Society for the Promotion of Hellenic Studies Suppl Paper no4 (London 1904)Axel W Persson New Tombs at Dendra near Midea Lund 1942 Barber RLN 1994 Οι Κυκλάδες στην Εποχή του Χαλκού Εmicroπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑθήναBasch L Le Musee imaginaire de la Marine Antique Athenes 1987Bass G (ed) A History of Seafaring London 1972Bass GF 1967 Cape Gelidonia A Bronze Age shiwreck Transactions of the American Philosophical Society 578 PhiladelphiaBetancourt Ph The History of Minoan Pottery (1985) Princeton (microτφρ στα ελληνικά Ινστιτούτο του Βιβλίου εκδ Καρδαmicroίτσα)Blegen CW Prosymna the Helladic Settlement Preceding the Argive Heraeum Cambridge Mass 1937Blegen C - Rawson M The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia (τ Ι) The Buildings and their Contents Princeton 1966Boardman J The Greeks Overseas London 1980Broodbank C 2000 An Island Archaeology of the Early Cyclades Cambridge University Press CambridgeBurkert W 1993 Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (microτφρ Μπεζαντάκος ΝΠ και Αβαγιανού Α) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαCasson L Ships and Seamanship in the Ancient World Princeton University Press 1971Cadogan G Palaces of Minoan Crete (1976) BristolDickinson O 1994 The Aegean Bronze Age Cambridge University PressDoumas Ch 1977 Early Bronze Age Burial Habits in the Cyclades (SIMA vol 48) Paul Astroumlms Foumlrlag GoumlteborgEvans A The Palace of Minos at Knossos I-IV (1921-36) London

Evans JD - Renfrew C 1968 Excavations at Saliagos near Antiparos (BSA supplementary volume no 5) The British School of Archaeology at Athens Thames and Hudson LondonEvely D (ed) 1999 Τοιχογραφία ένα διαβατήριο για το παρελθόν Η Μινωική Κρήτη microε τη microατιά του Mark Cameron (Αθήνα)Furumark A The Mycenaean Pottery Analysis and Classification Stockholm 1941Garnsey P Hopkins K Whittaker CR (eds) Trade and Ancient Economy London 1983Graeve M-C de The ships of the Ancient Near East Leuven 1981Graham JW The Palaces of Crete (1969) Princeton New JerseyHagg R (ed) The Function of the Minoan Villas Proceedings of the Seventh International Symposium at the Swedish Institute at Athens (1997) StockholmHagg R and Marinatos N (eds) The Function of the Minoan Palaces Proceedings of the Fourth International Symposium at the Swedish Institute at Athens 10-16 June 1984 (1987) StockholmHalstead P και Barrett JC (επιmicro) 2004 Food Cuisine and Society in Prehistoric Greece Oxford Oxbow BooksHeurtley WA Prehistoric Macedonia Cambridge 1939Hood S 1981 Excavations in Chios 1938-1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala I Oxford BSA supp 15Hood S Η τέχνη στην προϊστορική Ελλάδα (microτφρ Μ Παντελίδου amp Θ Ξένος) εκδ Καρδαmicroίτσα Αθήνα 1993Hutchinson R Prehistoric Crete (Penguin Books) Harmondsworth 1962Immerwahr S Aegean Painting in the Bronze Age Pennsylvania and London The Pennsylvania State University 1990Karo G Schachtgraber von Mykenae Munchen 193033Laffineur R and Hagg R (eds) 2001 Potnia Deities and Religion in the Aegean Bronze Age (Aegaeum 22) Liege Universiteacute de

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

LiegeLong ChR 1974 The Ayia Triadha Sarcophagus A Study of Late Minoan and Mycenaean Funerary Practices and Beliefs SIMA XLI (Goteborg)Marinatos S 1968-1976 Excavations at Thera I-VII AthensMarinatos S 1972 Θησαυροί της Θήρας ΑθήναMarinatos S - Hirmer M Kreta Thera und das Mykenische Hellas (1973) MunchenMatz Fr Die fruhkretischen Siegel Berlin-Leipzig 1928Matz Fr Gottererscheinung und Kultbild in Minoischen Kreta Akad der Wiss und Liter Abh der Geistes und Sozialwiss no 7 Wiesbaden 1958Morgan L 1990 Island Iconography Thera Kea and Milos TAW II vol 1 252-266Morgan-Brown L 1988 The Miniature Wall Paintings of Thera A Study in Aegean Culture and Iconography (Cambridge) Mylonas GE Mycenae and the Mycenaean Age Princeton 1966Nilsson MP 1950 The Minoan-Mycenaean Religion and its Survival in Greek Religion London Biblo and TannenNilsson M The Minoan-Mycenaean Religion (1950) LundPalmer LR The Interpretation of Mycenaean Greek Texts Oxford 1963Palyvou C 1999 Ακρωτήρι Θήρας Οικοδοmicroική τέχνη και microορφολο-γικά στοιχεία στην Υστεροκυκλαδική αρχιτεκτονική (Αθήνα)Pendlebury JDS The Archaeology of Crete London 1989Persson A The Religion of Greece in Prehistoric Times Berkeley and Los Angeles 1942Phelps W Lolos Y and Vichos Y (eds) 1999 Point Iria wreck Interconnections in the Mediterranean ca 1200 BC AthensPicard Ch Les Religions Prehelleniques (Crete et Mycenes) Paris 1948

Platon N La civilisation egeenne (1981) ParisRenfrew C 1972 The Emergence of Civilisation The Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC Metheun amp Co Ltd LondonRoiperez MS and Velena JL 1996 Οι Mυκηναίοι Έλληνες (microτφρ Μ Παναγιωτίδου) Αθήνα εκδ ΚαρδαmicroίτσαRutkowski B The Cult Places of the Aegean (1986) New Haven ndash LondonSandars NK The Sea Peoples London 1978Schachermeyr F Die Utesten Kulturen Griechenlands Stuttgart 1955Schachermeyr Fr Die Minoische Kultur des alten Kreta Stuttgart 1964Schachermeyr Fr Agaisch und Orient Wien 1967Sherratt S 2000 Catalogue of Cycladic Antiquities in the Ashmolean Museum The Captive Spirit Oxford University Press OxfordThimme J (επιmicro) 1977 Art and Culture of the Cyclades Handbook of an ancient civilization (Μετάφραση και επιmicroέλεια της αγγλικής έκδοσης P Getz-Preziosi) Badisches Landesmuseum KarlsruheTreuil R Darcque P Poursat JC Touchais G Οι πολιτισmicroοί του Αιγαίου (microτφρ Ο Πολυχρονοπούλου amp ΑΦ Touchais) εκδ Καρ-δαmicroίτσα Αθήνα 1996Vaughan SJ και Coulson WDE (επιmicro) 2000 Palaeodiet in the Aegean Papers from a Colloquium held at the 1993 Meeting of the Archaeological Institute of America in Washington DC Oxford Oxbow BooksVentris M - Chadwick J Documents in Mycenaean Greek Cambridge 1956Vermeule E Greece in the Bronze Age London 1964Vermeule E The Decline and End of Minoan and Mycenaean

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134

culture στο laquoA Land called Crete A Symposium in Memory of Harriet Boyd-Hawsraquo Northampton Mass 1968 σ 81-98Wace AJB Mycenae Princeton 1949Wace A - Thompson M Prehistoric Thessaly Cambridge 1912Walberg G Kamares A Study of the Character of the Palatial Middle Minoan Pottery (1976) UppsalaWardle KAampD The Mycenaean World Bristol 1997Warren P Minoan Stone Vases (1969) CambridgeWashsmann S Seagoing Ships amp Seamanship in the Bronze Age Levant London 1998Xanthudides St The Vaulted Tombs of Messara Liverpool 1924Zervos Chr Lrsquoart de la Crete neolithique et Minoenne (1956) ParisΔηmicroακοπούλου Κ (επιmicro) Ο Μυκηναϊκός Κόσmicroος Πέντε αιώνες πρώιmicroου ελληνικού πολιτισmicroού Υπουργείο Πολιτισmicroού ndash Ελληνικό Τmicroήmicroα ICOM εκδ Καπόν Αθήνα 1988Θεοχάρης Δ Η Αυγή της Θεσσαλικής Προϊστορίας Αρχή και πρώ-ιmicroη εξέλιξη της Νεολιθικής Βόλος 1967Θεοχάρης ΔΡ 1973 Νεολιθική Ελλάς ΑθήναΙστορία του Ελληνικού Έθνους (τόmicroος Α Αθήνα 1970 laquoΠροϊστορία και Πρωτοϊστορίαraquo σ 108-125 134-231)Μαρινάτος Σ Hirmer M Κρήτη και microυκηναϊκή Ελλάς Αθήναι 1959Μπαρτσόκας Χρ Μυκηναϊκή Ιατρική Αθήναι 1964Ντούmicroας Χ 1999 Οι τοιχογραφίες της Θήρας Αθήνα Ίδρυmicroα ΘήραςΠαπαχατζή Ν 1996 Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα Εκδοτική ΑθηνώνΠλάτων Ν Ζάκρος Το νέον microινωικόν ανάκτορον (1974) ΑθήναιΡηγάτος Γ Οmicroηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική Εκδ Κάκτος Αθήνα 1996

Σακελλαράκης Γ Το ελεφαντόδοντο και η κατεργασία του στα microυκη-ναϊκά χρόνια Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ 93 Αθήναι 1979Σακελλαράκης Γ 1995 Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Οι Κρητικές Ρίζες) Ηράκλειο Δήmicroος Ηρακλείου - Βικελαία Βιβλι-οθήκηΣακελλαράκης Γ και Σακελλαράκη Ε 1997 Αρχάνες Μια Νέα Ματιά στη Μινωική Κρήτη εκδ ΆmicromicroοςΣακελλαρίου Α Μυκηναϊκή Σφραγιδογλυφία Δηmicroοσιεύmicroατα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ 8 Αθήναι 1966Σάmicroψων Α 1987 Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα ΑθήναΣπανάκης ΣΓ H Ύδρευση του Ηρακλείου 828-1939 ΤΕΕΤΑΚ Ηράκλειο 1981Τελεβάντου Χ 1994α Ακρωτήρι Θήρας Οι τοιχογραφίες της Δυτι-κής Οικίας ΑθήναΤζεδάκης Γ και Martlew H (επιmicro) 1999 Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις Αθήνα Υπουργείο Πολιτισmicroού Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΤρυπάνης Κ Τα οmicroηρικά έπη Μτφρ Ελ Παππά Αθήνα 1975Τσούντας Χ 1898 Κυκλαδικά Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 137-212Τσούντας Χ 1899 Κυκλαδικά ΙΙ Αρχαιολογική Εφηmicroερίς 73-134