64 Βιντεομουσεία: αποτυπώνοντας ίχνη της προσωπικής μας κουλτούραςMια πρόταση Οπτικοακουστικής Παιδείας για νέους

Εξερευνώντας το κάδρο της ζωής μαςΕυαγγελία Γεωργάκη, Μαίρη Καλδή, Ευαγγελία Κυρμιζάκη

Εισαγωγή

Στο πλαίσιο του προγράμματος της Διεύθυνσης Δευτερο-βάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Αττικής «Βιντεομουσεία: αποτυπώνοντας ίχνη της προσωπικής μας κουλτούρας», που υλοποιήθηκε σε συνεργασία με το Κέντρο Εκπαιδευτικών Δράσεων και Διαπολιτισμικής Επικοινωνίας Καρπός, δημι-ουργήθηκε από το 2009 έως το 2012 στην Ανατολική Αττική το τοπικό δίκτυο σχολείων Βιντεομουσεία. Στόχος του προ-γράμματος ήταν μέσα από ομαδοσυνεργατικές διαδικασίες οι μαθητές να επιλέξουν και να αποτυπώσουν σε βίντεο δι-άρκειας 3-4 λεπτών κάποια θέματα από το καθημερινό περι-βάλλον τους –το χώρο, τη γειτονιά και την κουλτούρα τους– που πιστεύουν ότι πρέπει να διαφυλαχθούν στο μέλλον όπως σε ένα μουσείο. Οι εκπαιδευτικοί που συμμετείχαν στο πρό-γραμμα επιμορφώθηκαν σε θέματα φωτογραφίας και κινη-ματογράφου και συνεργάστηκαν με εξωτερικούς καλλιτέχνες –τους κινηματογραφιστές–, οι οποίοι επισκέφθηκαν πολλές φορές τα σχολεία βοηθώντας στη δημιουργία των μαθητι-κών ταινιών. Αυτά τα βίντεο, που καταγράφουν μια εικόνα του παρόντος μέσα από τα μάτια των παιδιών κάθε σχολείου, αποτελούν και τα εκθέματα του Βιντεομουσείου. Τη δεύτερη και την τρίτη χρονιά το πρόγραμμα έγινε ευρωπαϊκό και έτσι συμμετείχαν και σχολεία από τη Φρανκφούρτη της Γερμανί-ας.1 Στο κείμενο αυτό, με αφορμή τον απολογισμό των δρά-σεων του προγράμματος, διερευνώνται οι σημαντικότερες πλευρές της δημιουργικής διαδικασίας από την πλευρά των εκπαιδευτικών, που παρατηρούν πώς οι ομάδες αλλάζουν καθώς δημιουργείται το συλλογικό έργο.

Η δημιουργία της ομάδας

Για κάθε εκπαιδευτικό η δημιουργία μιας ομάδας, που θα δουλέψει από την αρχή ως το τέλος ενωμένη, για να πετύ-χει το στόχο που η ίδια έχει θέσει, αποτελεί μια πρόκληση. Το πρόγραμμα Βιντεομουσεία προσείλκυσε όχι μόνο μαθητές που είχαν προσωπικό ενδιαφέρον για την κάμερα και όσους γοητεύονται από κάθε είδους ομαδική διαδικασία, ανεξαρ-τήτως θέματος, αλλά και εσωστρεφείς μαθητές, που βρήκαν τρόπο έκφρασης, όπως και μαθητές υπερκινητικούς, που δι-οχέτευσαν δημιουργικά την ενέργειά τους. Τα παιδιά έφεραν στην ομάδα την ιδιαιτερότητά τους και το δικό τους κώδικα επικοινωνίας. Εντυπωσιακό ήταν το πώς η ομάδα άλλαζε κατά την πορεία, ξεδιπλώνοντας τις δυνατότητές της και το πώς φανερώνονταν νέες δυναμικές, δεξιότητες και ταλέντα, ακολουθώντας «τον αφρό των ημερών». Γεγονότα σχολικά, οικογενειακά ή κοινωνικά επηρέαζαν τις σχέσεις των παιδιών μεταξύ τους και τη στενή ή χαλαρή σχέση τους με το συλ-λογικό έργο. Eνώ τα συναισθήματα των μαθητών στην αρχή της ομαδικής δουλειάς κινούνταν με κέντρο τον εαυτό τους, καθώς περνούσε ο καιρός ο εαυτός τους και η ομάδα ταυ-τίζονταν. Μετά την ολοκλήρωση κάθε συνάντησης υπήρχε προσμονή για την επόμενη φορά.

Η επιλογή των θεμάτων

Σύμφωνα με το σχεδιασμό, δόθηκε έμφαση στις διαδικασί-ες επιλογής θέματος, γιατί από την αρχή τέθηκε ως στόχος η συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσότερων μαθητών στη

65

A’ ΜΕΡΟΣ – Βιντεομουσεία: το πρόγραμμα και η Σύμπραξη

φάση αυτή, ώστε τα θέματα των ταινιών να είναι πιο αντι-προσωπευτικά. Μετά την αρχική ιδεοθύελλα έγινε συζήτηση για το ποια θέματα –τόσο από το φυσικό όσο και από το αν-θρωπογενές ή κοινωνικό περιβάλλον τους– πιστεύουν οι νέοι ότι πρέπει να διαφυλαχθούν και εκφράζουν τη δική τους ματιά στην προσωπική και συλλογική κουλτούρα τους. Στη συνέχεια κάθε μέλος της ομάδας πρότεινε τα θέματα σε 3-4 φίλους του. Ακολουθούσε η ανεπίσημη ψηφοφορία μέσα στο σχο-λείο και η καταμέτρηση των ψήφων όριζε το τελικό θέμα της ταινίας. Στην πορεία βέβαια, καθώς διαμορφωνόταν το σενάριο, οι ιδέες γίνονταν πιο ξεκάθαρες και πολλές φορές δινόταν έμφαση σε άλλα σημεία, καθώς η αρχική ιδέα εμπε-ριείχε και άλλα υποθέματα, που προέκυπταν καθ’ οδόν. Ο αριθμός των μελών της ομάδας μειωνόταν πολλές φορές για διάφορους λόγους, οπότε ήταν επόμενο η τελική ομάδα να βάζει τη σφραγίδα της στην ταινία. Τη δεύτερη χρονιά (2010-2011) τέθηκε ως περιορισμός το θέμα μας να ξεκινάει από ένα αντικείμενο, δηλαδή από κάτι που μπορεί να φωτογραφηθεί, πράγμα που έγινε για να εστιάσουν οι ομάδες περισσότερο στο γύρισμα ενός ντοκιμαντέρ παρά μιας ταινίας μυθοπλα-σίας. Την τρίτη χρονιά (2011-2012) επιλέξαμε το θέμα με διαφορετικό τρόπο: Έπρεπε το θέμα μας να συνδέεται με κά-ποια από τις ταινίες των συνεργαζόμενων γερμανικών σχολείων. Μπορεί να είχε το ίδιο θέμα ή υποθέμα, τον ίδιο τρόπο γυρί-σματος, να αποτελούσε αντίθεση σε κάποια ταινία και σε γε-νικές γραμμές να αποτύπωνε τη δική μας οπτική σε κάποιο από τα θέματά τους. Αυτή η διαπολιτισμική σύνδεση οδήγησε σε πολλές ενδιαφέρουσες νέες ταινίες. Είναι επίσης φανερό ότι σε πολλά σχολεία που δούλευαν για τρίτη χρονιά στο πρό-γραμμα, μαθητές και εκπαιδευτικοί είχαν βρει το δικό τους τρόπο δουλειάς, το δικό τους κώδικα, πράγμα που φαινόταν καθαρά όχι μόνο στα θέματά τους αλλά και στις ταινίες τους.

Τα θέματα των ταινιών κυμάνθηκαν από το γενικό, όπως το παλιό εργοστάσιο, η εγκαταλελειμμένη αμερικανική βάση, η πόλη μου, ή περιβαλλοντικό, όπως η έλλειψη πράσινου, το δά-σος που κάηκε, η διαμαρτυρία για τη χωματερή στην Κερατέα, στο πιο προσωπικό, όπως ο εαυτός μου, το μέλλον μου. Από το συγκεκριμένο, όπως το δωμάτιό μου, τα ρούχα μου, ο υπολογι-στής μου, η μουσική μου, η μέρα μου, οι διαδρομές μου, έως το πιο αφηρημένο, όπως η απόδραση, η ελευθερία, και εσωτερι-κό, όπως η φιλία, ο έρωτας. Ψηφίδες ενός μωσαϊκού των εφη-βικών ενδιαφερόντων, ψηφίδες που συχνά επαναλαμβάνο-νταν από χρονιά σε χρονιά, από σχολείο σε σχολείο και από χώρα σε χώρα. Ταξιδέψαμε σε εφηβικά δωμάτια, τάξεις, αυ-λές, πλατείες, δάση, αλάνες, πάρκα, σταθμούς τρένων, εγκα-ταλελειμμένα σπίτια, σε διαδηλώσεις και καταλήψεις, στην Ελλάδα της κρίσης, στο παρελθόν, στο παρόν και το μέλλον...

Η ομάδα διερευνά, σχεδιάζει, συζητά.

Φάσεις της δημιουργικής διαδικασίας

Κάθε σχολείο του προγράμματος στην Ελλάδα ακολούθησε λίγο πολύ κάποιες κοινές δραστηριότητες και τεχνικές, που έφεραν τους νέους πιο κοντά ως ομάδα και τους προετοίμα-σαν για τη δημιουργία της ταινίας.

Ιδέες που εξαπλώνονται – brainstorming: Διερεύνηση του θέματος της ταινίας με σκόρπιες ιδέες από τον καθέ-να, που γράφονται στο ίδιο χαρτί.

Ελεύθεροι συνειρμοί: Παιχνίδια αυτόματης γραφής για απελευθέρωση της σκέψης και των συναισθημάτων της ομάδας.

Oπτικοακουστικά ερεθίσματα: Παρακολούθηση ταινι-

66 Βιντεομουσεία: αποτυπώνοντας ίχνη της προσωπικής μας κουλτούραςMια πρόταση Οπτικοακουστικής Παιδείας για νέους

ών μικρού μήκους, δημιουργημένων από νέους από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Παιχνίδια ρόλων, ανακριτική καρέκλα, αυτοσχεδιασμοί: Θεατρικές ασκήσεις με στόχο την εμβάθυνση στο επι-λεγμένο θέμα.

Παγωμένες εικόνες: Τα μέλη της ομάδας καλούνται να φτιάξουν με τα σώματά τους μια εικόνα σχετική με το θέμα: Ενεργοποίηση της ομάδας – συλλογικότητα – παι-χνίδι – αυθορμητισμός.

Ασκήσεις φωτογραφίας: Μαθαίνουμε τα είδη των πλά-νων και πώς να αποτυπώνουμε ένα θέμα με μια σειρά φωτογραφιών. Ακολουθεί σχολιασμός των φωτογραφι-ών.

Storyboards: Μαθαίνουμε πώς να σχεδιάζουμε τις σκη-νές στο χαρτί, πώς να επιλέγουμε την οπτική γωνία, συνειδητοποιώντας τι ακριβώς θέλουμε να δείξουμε με κάθε πλάνο. Πρόκειται για μικρά χειροποίητα ίχνη του μελλοντικού έργου – κάτι σαν εργόχειρο των πλάνων, προάγγελο του μοντάζ.

Εμπρός και πίσω από την κάμερα: Όλοι εναλλάσσονται εμπρός και πίσω από την κάμερα ως εξής:

1. Μικρές συνεντεύξεις: Ελεύθερη έκφραση σκέψεων για ένα θέμα εμπρός από την κάμερα.

2. Παρουσίαση του εαυτού μου σε 7 πλάνα: Ο καθέ-νας σχεδιάζει ένα storyboard παρουσιάζοντας τον εαυτό του με 4 κοντινά, 2 μεσαία και 1 γενικό πλάνο.

3. Γύρισμα μικρών βίντεο για τον καθένα: Γυρίζουμε τα προηγούμενα πλάνα, στα οποία προσθέτουμε μουσι-κή, ώστε ο καθένας να δημιουργήσει το δικό του βίντεο.

4. Μοντάζ φωτογραφιών: Δοκιμάζουμε να μοντά-ρουμε τα 7 πλάνα με διαφορετικούς τρόπους: με τις εικόνες τελείως γυμνές, με φίλτρα στα χρώματα και με-ταβάσεις, με μουσική και λόγια στην παρουσίαση. Σχο-λιασμός της διαφοράς του κάθε τρόπου μοντάζ.

Σενάριο: Το θέμα, η ιστορία της ταινίας, γράφεται σε ένα τελικό σενάριο, που θα μας καθοδηγήσει στα γυρί-σματα.

Γυρίσματα: Επαφή της ομάδας με τον πραγματικό χώρο γυρισμάτων. Εξοικείωση με τη διαδικασία κινημα-τογράφησης σε πραγματικό χρόνο. Χρειάζεται απόλυτη συνεργασία της ομάδας και πρόβλεψη για όλα όσα θα χρειαστούν.

Μοντάζ: Η τελική κατασκευή της ταινίας, που το-ποθετεί το καθετί σε μια θέση, την εικόνα, τον ήχο και οτιδήποτε πρόσθετο. Ό,τι σχεδιάσαμε προηγουμένως υλοποιείται τώρα καρέ καρέ στη διαδοχή των εικόνων. Ανολοκλήρωτες σκέψεις και πράξεις ολοκληρώνονται σε ένα τελικό καλλιτεχνικό προϊόν, που θα αποτελέσει την ταυτότητά μας και το μέσο επικοινωνίας μας με τους άλλους, μια μποτίλια στο πέλαγος του διαδικτύου.

Ασκήσεις φωτογραφίας.

Μια φωτογραφία του James Dean, που έβγαλε ο Dennis Stock, γίνεται αφορμή για δημιουργικές παρατηρήσεις.

67

A’ ΜΕΡΟΣ – Βιντεομουσεία: το πρόγραμμα και η Σύμπραξη

Η σύνθεση του συλλογικού έργου

Η διελκυστίνδα για την επιλογή του θέματος, η σύνθεση των θεμάτων μέσα από τη σύγκλιση ή τον αποκλεισμό οδηγούσε σταδιακά στη συλλογική έκφραση. Μαθητές και μαθήτριες έβρισκαν τη δική τους θέση στην ομάδα, άλλοτε στην πρώτη γραμμή, πρωτοστατώντας στην επιλογή του θέματος ή «επι-βάλλοντας» τη δική τους ματιά, και άλλοτε στην πίσω γραμ-μή, της τεχνικής υποστήριξης και υλοποίησης της ταινίας.

Πολλές φορές κατά τη διάρκεια της όλης διαδικασίας πι-στέψαμε, εκπαιδευτικοί και κινηματογραφιστές, ότι αποκλεί-εται να φτάσουμε τελικά σε συλλογικό έργο, λόγω της έλλει-ψης πειθαρχίας, της φαινομενικής έλλειψης ενδιαφέροντος, της χαλάρωσης που παρουσίαζε η ομάδα κατά τις περιόδους χωρίς δράση. Η έλλειψη χρόνου, κυρίως από τη μεριά των

μαθητών του Λυκείου, ήταν ο μεγαλύτερος αντίπαλος της προσπάθειας. Είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί κοινός χρόνος τα Σαββατοκύριακα, όταν άλλοι έχουν φροντιστήριο, άλλοι διάβασμα για πτυχία, για επαναληπτικό διαγώνισμα κτλ.

Η αλληλεπίδραση εκπαιδευτικών και κινηματογραφι-στών με την ομάδα ήταν αυτονόητη και αναπόφευκτη και οι παρεμβάσεις τους καταλυτικές. Θέματα που μας απασχο-λούσαν αναδείχτηκαν από την ομάδα μας και θέματα που απασχολούσαν την ομάδα μας κέντρισαν και το δικό μας ενδιαφέρον.

Η φυσική κατάληξη μιας πρακτικής που αρχικά φάνταζε χαώδης ήταν η παραγωγή συλλογικού έργου. Η μαγική λέξη: ΣΥΝΘΕΣΗ. Σύνθεση ιδεών, απόψεων, θεμάτων. Ήταν μια συλ-λογική δημιουργία από το άλφα ως το ωμέγα.

Εμπρός και πίσω από την κάμερα.

Ψάχνοντας το τέλειο κάδρο. Γυρίσματα, Αχαρνές, 2010. Ενώνοντας τα πλάνα στο μοντάζ.

68 Βιντεομουσεία: αποτυπώνοντας ίχνη της προσωπικής μας κουλτούραςMια πρόταση Οπτικοακουστικής Παιδείας για νέους

Η επικοινωνιακή διάσταση

Κατά τη διάρκεια του προγράμματος, κινηματογραφιστές του προγράμματος επισκέφθηκαν τα σχολεία μας και αντιλη-φθήκαμε στην πράξη πόσο πολύτιμη ήταν η συνεργασία μαζί τους. Σαν «εξωτερικό μάτι», λειτουργούν ως ένας σύνδεσμος με τον κόσμο του κινηματογράφου, καθώς μπολιάζουν τα παιδιά με τα μυστικά της τέχνης τους. Βοηθούν στη συνοχή της ομάδας, ίσως γιατί ως γοητευτικοί ξένοι δίνουν στα παι-διά την αίσθηση ότι αυτό που κάνουν είναι κάτι ξεχωριστό και ενδιαφέρει και κάποιους μακρινούς άλλους.

Το Φεστιβάλ «Πες το με εικόνες»2 είναι μια ευκαιρία για ανταλλαγή ιδεών και δημιουργιών. Τα παιδιά παρουσιάζουν τη δουλειά τους σε έναν κοινό πολιτισμικό χώρο, πράγμα που τους βοηθάει να δουν τα κοινά στοιχεία με τους συνομη-λίκους τους, να μετρήσουν τις δυνατότητές τους, να συγκρί-νουν τα αποτελέσματα και να συνεχίσουν.

Η δημιουργία ενός blog3 με θέμα τη δουλειά μιας ομά-δας με εικόνες, ταινίες, σκέψεις, σενάρια, ανέβασμα φωτο-γραφιών, και σχολιασμό αποτελεί ένα είδος ζωντανού ημε-ρολογίου, αλλά και ένα μέσο προβολής της δουλειάς αυτής σε ομάδες με τα ίδια ενδιαφέροντα.

7ο Μαθητικό Φεστιβάλ Ταινιών και Φωτοαφήγησης «Πες το με εικόνες».

69

A’ ΜΕΡΟΣ – Βιντεομουσεία: το πρόγραμμα και η Σύμπραξη

Τέλος, το ανέβασμα της ταινίας σε blog και facebook, στον ιστοχώρο του Καρπού,4 στην ιστοσελίδα για τα Βιντεο-μουσεία της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανα-τολικής Αττικής5 και στην ευρωπαϊκή ιστοσελίδα6 του προ-γράμματος δημιουργεί μια συνέχεια, ώστε να αναγνωρίζεται η δουλειά κάθε ομάδας, που δεν χάνεται, ούτε περιορίζεται στο τελικό προϊόν. Είναι εξίσου σημαντικό το μοίρασμα της εμπειρίας και η αλληλεπίδραση σε βάθος χρόνου. Οι ταινίες αποτελούν ένα εφηβικό ημερολόγιο εν δράσει. Ένα πραγμα-τικό Βιντεομουσείο.

Το στοίχημα του εκπαιδευτικού

Σταδιακά στα τρία αυτά χρόνια (2009-2012), περάσαμε από το στάδιο του διακριτικού ή απόλυτου ελέγχου των τεχνικών μέσων έκφρασης των παιδιών –κάμερα, πλάνα, μοντάζ–, όπου όλα περνούσαν από τα χέρια των ειδικών, στο στάδιο της απόλυτης εμπιστοσύνης στις ικανότητες των παιδιών. Τα παιδιά είχαν αναπτύξει σταδιακά ένα πολύ κοφτερό μάτι και μια οικειότητα με την κάμερα και πειραματίζονταν με όλα: γωνίες λήψης, πλάνα, κινούμενη κάμερα κτλ.

Πώς μπορείς να διαμορφώνεις χωρίς να παραμορφώ-νεις, να εμπνέεις χωρίς να κερδίζεις εσύ το παιχνίδι, αλλά τα παιδιά, να δίνεις το λόγο καθοδηγώντας τον άλλον στον εαυτό του; Αυτό είναι το στοίχημα του εκπαιδευτικού. Το να αφήσει τη δημιουργικότητα των παιδιών ελεύθερη, κι ας μην ξέρει πού θα καταλήξει – σίγουρος/η ότι αξίζει το ταξίδι και θα χαρεί με το αποτέλεσμα. Επενδύει στη φυσική περιέργεια των νέων, στη δροσιά της ματιάς τους, καλλιεργεί την καλλι-τεχνική τους έκφραση και δική του ανταμοιβή είναι ότι έχει πια αλλάξει και η δική του ματιά. Είναι πολύ καλύτερο από το να βρίσκεται σε ένα σχολείο με βαριεστημένους έφηβους, που πλήττουν θανάσιμα. Η σκανδαλιά και η παραβατικότητα είναι μια ανάγκη που δεν εκφράσθηκε, ένα «Βιντεομουσείο» που πήγε χαμένο.

Μέσα από το πρόγραμμα Βιντεομουσεία οι νέοι ανακά-λυψαν ένα μέσο αυτοέκφρασης και επικοινωνίας και έφεραν τις ιδέες τους στο τραπέζι. Είδαν τους μεγάλους να τους δί-νουν σημασία, είδαν τον εαυτό τους στην οθόνη, έζησαν τη χαρά και το παιχνίδι της αυθόρμητης δημιουργίας. Βελτίω-σαν τη θέση τους μέσα στη σχολική ομάδα, συνεργάστηκαν με πολλαπλούς τρόπους, άφησαν το σημάδι τους στην ιστο-ρία του σχολείου. Γνώσεις. Εμπειρίες. Δημιουργία. Μαθητικός ενθουσιασμός. Τίποτα λιγότερο ή περισσότερο από τα λόγια των μαθητών στο τέλος του φεστιβάλ: «Θα το ξανακάνουμε και του χρόνου;»

είναι να βάζουμε τη φαντασία μας να δουλέψει. Θέλει πολ-λή δουλειά, αλλά αξίζει τον κόπο. Έμαθα πως όταν ξεκινάμε κάτι, δεν πρέπει να το σταματάμε. Γνώρισα παιδιά που δεν γνώριζα. Τώρα κάνουμε πιο πολλή παρέα. Έμαθα ότι και να μη σε θέλουν ή αν δεν έχεις φίλους, μπορείς να βρεις φίλους.

Από τα παιδιά του 3ου Γυμνασίου Αχαρνών – Ραντεβού στον τοίχο

Αλλαγή της καθημερινότητας

Μάθαμε πώς να γυρίζουμε μια ταινία, για τη σκηνοθεσία, την κάμερα και τις σκηνές. Κάναμε την ταινία για να δείξου-με τη σκέψη μας. Καταφέραμε να δείξουμε τι αξίζουμε, να διασκεδάσουμε και να έρθουμε πιο κοντά με άλλους αν-θρώπους. Αναδείξαμε τα ταλέντα μας. Είχαν όλοι ταλέντο, το οποίο μερικοί δεν γνώριζαν. Όταν μεγαλώσουμε, θα μας θυμίζει τι κάναμε μικροί. Κατάλαβα πως το πιο σημαντικό

Πολύ σημαντική είναι η προβολή της ταυτότητας κάθε ομάδας μέσα στο χώρο του σχολείου της και τα σχόλια μαθη-τών και εκπαιδευτικών. Μετά την ταινία παρατηρούνται πολ-λές προσωπικές αλλαγές status των παιδιών, που τολμούν να προβάλλουν στο ευρύτερο κοινό μια γνωστή ή άγνωστη πλευρά τους. Παιδιά που ξεκίνησαν δειλά στο τέλος της χρο-νιάς έφερναν συνεχώς νέο υλικό. Παιδιά που είχαν πρόβλη-μα στη λεκτική έκφραση και χαμηλές επιδόσεις απόκτησαν φωνή και βρήκαν θέση όχι μόνο στην ομάδα των Βιντεομου-σείων αλλά και σε ολόκληρη τη σχολική κοινότητα. Άνθισε το χαμόγελο, βρήκαν τη φωνή τους και την αυτοπεποίθησή τους. Ανάγκασαν τους εκπαιδευτικούς να δουν τον αφανή μαθητή, να αναγνωρίσουν την ικανότητά του, να παρατηρή-σουν κάτι που ως τότε παρέμενε ανέκφραστο και σιωπηλό στο εχθρικό κλίμα μιας τυπικής τάξης. Χαρακτηριστικό παρά-δειγμα ο Νικηφόρος, που διακρίθηκε με το Παλιό Εργοστάσιο και συνέχισε την ενασχόληση του με τη φωτογραφία και τον κινηματογράφο και ως ενήλικος.

Μαζί με τα παιδιά μάθαμε εμείς οι εκπαιδευτικοί πώς να γυρίσουμε μια ταινία και πώς να τραβάμε πλάνα που αιχμα-λωτίζουν το βλέμμα μας. Αλλάξαμε κι εμείς και γίναμε καλύ-τεροι θεατές και δημιουργοί. Ανακαλύψαμε τη δύναμη των εικόνων σε έναν κόσμο που διαρκώς αλλάζει. Γνωρίσαμε την εφηβική σκέψη, βλέποντας τον κόσμο κι εμείς με τα μάτια τους. Κάθε ταινία ήταν ένα παιχνίδι και μια περιπέτεια έντο-νης δράσης.

Η ιδιαίτερη κοινωνιολογική σημασία της κινηματογραφι-κής τέχνης μέσα στο φάσμα του λογοτεχνικού-καλλιτεχνι-κού μοντερνισμού ήταν ότι εξοικείωσε ευρείες μάζες με την προγραμματική και εσκεμμένη κατάτμηση και ανασυγκρό-τηση της καθημερινής εμπειρίας – και μάλιστα τις έμαθε να αρέσκονται σ’ αυτήν.

Παναγιώτης Κονδύλης7

Το θέατρο, ο κινηματογράφος και η λογοτεχνία έχουν έναν κοινό αφηγηματικό κώδικα. Η τεχνική της αφήγησης χρησιμοποιεί τα ίδια υλικά: την παράμετρο του χρόνου, τη δράση, την εναλλαγή και την ανατροπή, αλλά με διαφορετικό τρόπο, λεκτικό ή οπτικό. Η εξοικείωση με τη διαφορετική γλώσσα του κινηματογράφου ενδυναμώνει τις ήδη υπάρχου-σες γνώσεις από τη λογοτεχνική αφήγηση με μια πιο βιωμα-τική προσέγγιση σε ένα αέναο παιγνίδι ανατροφοδότησης. Η όξυνση του βλέμματος του θεατή, η διεύρυνση της αντί-ληψης των ήχων, των παύσεων, των εναλλαγών των εικόνων, η άσκηση στην ενεργό παρακολούθηση μιας ταινίας αλλάζει τη ματιά μας στον κόσμο, από το πώς παρακολουθούμε κινη-ματογράφο έως το πώς αντιλαμβανόμαστε το «κάδρο» της ζωής μας.

70 Βιντεομουσεία: αποτυπώνοντας ίχνη της προσωπικής μας κουλτούραςMια πρόταση Οπτικοακουστικής Παιδείας για νέους

Σημειώσεις1. Η Σύμπραξη σχολείων «Βιντεομουσεία: αποτυπώνοντας ίχνη της προσωπικής μας κουλτούρας» υλοποιείται από το 2009 στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Ανατολικής Αττικής στο πλαίσιο των προγραμμάτων Πολιτιστικών Θεμάτων & Περιβαλλοντικής Εκπαί-δευσης. Για τις χρονιές 2010-2011 και 2011-2012 το πρόγραμμα εγκρίθηκε και στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Προγράμματος REGIO (2010-1-GR1-COM13-03741 1), που υλοποιήθηκε από τη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Αττικής και την Περιφε-ρειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Φρανκφούρτης στη Γερμανία (Staat- (Staat-liches Schulamt Frankfurt -SSAFFM).

2. Το Φεστιβάλ «Πες το με εικόνες» οργανώνεται από τη Διεύθυν-ση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Αττικής – Πολιτιστι-κά Θέματα από το 2005 και γίνεται κάθε χρόνο τον Μάιο. Μαθητές και μαθήτριες συμμετέχουν με φωτο-αφηγήσεις και μικρές ταινίες. http://dide-anatol.att.sch.gr/perival/FAKELOS_FOTO/indexFOTO.htm (προσπ. 4-6-2012).

3. Υπάρχουν δύο μπλογκ του 3ου Γυμνασίου Αχαρνών: 1. Βι-ντεομουσεία – 3ο Γυμνάσιο Αχαρνών με θέμα τα γκράφιτι: http://videomuseums-graffiti.blogspot.com/ και 2. Σκηνοθε-τώντας τον εαυτό μας – παίζοντας με την εικόνα, με θέμα το ντύ-σιμο των νέων και τη δουλειά της ομάδας (2010-2012): http://videomouseia20113gymacharnon.blogspot.com/ (προσπ. 4-6-2012).

4. Το Κέντρο Εκπαιδευτικών Δράσεων και Διαπολιτισμικής Επικοινω-νίας «Καρπός» είναι ένας από τους Έλληνες εταίρους που συμμετείχε στη συνεργασία με τους Γερμανούς στο πρόγραμμα Βιντεομουσεία: www.Karposontheweb.gr (προσπ. 4-6-2012).

5. Το πρόγραμμα Βιντεομουσεία παρουσιάζεται στην ιστοσελίδα της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Αττικής: http://dide-anatol.att.sch.gr/perival/FAKELOS_FOTO/VideoMuse-ums/indexVM.htm (προσπ. 4-6-2012).

6. Όλες οι ταινίες, ελληνικές και γερμανικές, παρουσιάζονται στην ιστοσελίδα της Σύμπραξης με αγγλικούς υπότιτλους. http://videomuseums.eu/ (προσπ. 4-6-2012).

7. Κονδύλης Π. (1991), Η παρακμή του αστικού πολιτισμού, Εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα, σ. 177.

H Ευαγγελία Γεωργάκη σπούδασε Αγγλική και Ελληνική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και εξειδικεύθηκε στην Αρχαιολογία. Από το 1989 είναι επιστημονικός συνεργάτης της Ανασκαφής Ακρωτηρίου Θήρας. Το 1992 διορίστηκε στη Δευ-τεροβάθμια Εκπαίδευση. Διετέλεσε πέντε χρόνια υπεύθυνη Σχολικής Βιβλιοθήκης και από το 2011 είναι διευθύντρια στο 2ο ΓΕΛ Γέρακα. Έχει μεγάλη εμπειρία στην οργάνωση και υλοποίηση εκπαιδευ-τικών προγραμμάτων: ευρωπαϊκών, πολιτιστικών, περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, αγωγής υγείας και αγωγής ενεργού πολίτη.

H Μαίρη Καλδή σπούδασε στο Παιδαγωγικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστη-μίου Ιωαννίνων. Μελέτησε πιάνο στο Ελληνικό Ωδείο. Έπαιξε πιάνο στους «Εναπομείναντες» του Νικόλα Άσιμου (1983-1986). Διορίστηκε το 1983 στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και εργάζεται στο 3ο Γυμνάσιο Αχαρνών. Εμψυχώνει θεατρικά εργαστήρια με μαθητές και έχει λάβει μέρος σε διεθνείς συνδιασκέψεις, ημερίδες και σεμινάρια επιμόρφωσης εκπαιδευτικών για το θέατρο στην εκπαίδευση ως μέλος οργανωτικής επιτροπής. Έχει διατελέσει αντιπρόεδρος του Πανελλήνι-ου Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση και υπεύθυνη της Επιτροπής Εκδόσεων. Είναι μέλος της συντακτικής ομάδας του περιοδικού Εκπαί-δευση & Θέατρο. Βιντεοσκοπεί και επεξεργάζεται ψηφιακά οπτικοακουστικό υλικό από εργαστήρια και συνδιασκέψεις του Πανελλήνιου Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση. Συμμετέχει ενεργά στα προγράμματα Λογοτεχνικό Εργαστήριο και Βιντεομουσεία (2009-2012) της Διεύθυνσης Δευ-τεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Αττικής – Πολιτιστικά Θέματα.

Η Ευαγγελία Κυρμιζάκη σπούδασε Αγγλική Γλώσσα και Φιλολογία στο Καποδιστριακό Πανε-πιστήμιο Αθηνών. Έκανε το μεταπτυχιακό της στο University of La Verne, California, με εξειδίκευση στη Συμβουλευτική και θέμα ερευνητικής, μετα-πτυχιακής εργασίας τη διδασκαλία του θεάτρου σε παιδιά με ειδικές ανάγκες. Διδάσκει σε σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από το 1991. Παρακολούθησε σεμινάρια για τη δι-δασκαλία των Αγγλικών μέσα από το θέατρο στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Πραγματοποίησε πολιτιστικά προγράμματα σε σχολεία και συμμε-τείχε ως συντονίστρια καθηγήτρια στο πρόγραμ-μα «Πάμε σινεμά» (2000-2003). Τα δύο τελευταία χρόνια (2010-2012) συμμετείχε στο πρόγραμμα Comenius-Regio Βιντεομουσεία της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Αττι-κής – Πολιτιστικά Θέματα και από τον Σεπτέμβριο του 2011 οργανώνει ένα πρόγραμμα Comenius για το 1ο ΓΕΛ Γλυκών Νερών.