«ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ...

125
1 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ :2012-2013 Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ» Ονόματα μαθητών Εριέττα Βάλλιου Β1 Εύη Κέντζη Β1 Μαίρη Κουλοχέρη Β2 Δημήτρης Κουρουμπέτσης Β2 Έλενα Μπακάλη Β2 Φαίη Παπακωνσταντίνου Β2 Γιώργος Πέππας Β3 Ιωάννα Πέτικα Β3 Κωνσταντίνος Σκουρτανιώτης Β3 Ραφαέλα Στεργίου Β3 Σωτήρης Τζουμανέκας Β3 Σταυρούλα Τσοπανέλη Β3 Μαριλένα Φασουλοπούλου Β3 Χρήστος Χατζής Β3 Υπεύθυνες καθηγήτριες Ιωάννα Πουλιοπούλου Αριστέα Κουτσελίνη Θήβα Ιανουάριος,2013 1

Transcript of «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ...

Page 1: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

1ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΘΗΒΑΣ

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ :2012-2013

Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ

«ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»

Ονόματα μαθητών

Εριέττα Βάλλιου Β1

Εύη Κέντζη Β1

Μαίρη Κουλοχέρη Β2

Δημήτρης Κουρουμπέτσης Β2

Έλενα Μπακάλη Β2

Φαίη Παπακωνσταντίνου Β2

Γιώργος Πέππας Β3

Ιωάννα Πέτικα Β3

Κωνσταντίνος Σκουρτανιώτης Β3

Ραφαέλα Στεργίου Β3

Σωτήρης Τζουμανέκας Β3

Σταυρούλα Τσοπανέλη Β3

Μαριλένα Φασουλοπούλου Β3

Χρήστος Χατζής Β3

Υπεύθυνες καθηγήτριες

Ιωάννα Πουλιοπούλου

Αριστέα Κουτσελίνη

Θήβα

Ιανουάριος,2013

1

Page 2: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Σε αυτή την ερευνητική εργασία (project) ασχοληθήκαμε με τη διατροφή, σε συνάρτηση με

το πώς αυτή επιδρά στην ποιότητα της ζωής μας. Συγκεκριμένα αναλύσαμε, ποιες τροφές

είναι ωφέλιμες για εμάς τους εφήβους και διαπιστώσαμε ποιες αποτελούν τις επικίνδυνες .

Έπειτα ταξιδέψαμε γευστικά σε όλον τον κόσμο και γνωρίσαμε ποικίλες κουζίνες. Τέλος

εμβαθύναμε στο διατροφικό κομμάτι της εφηβείας, το οποίο αποτελεί σημαντικό παράγοντα

για εμάς και συγκεκριμένα ερευνήσαμε ποια είναι τα οφέλη που προκύπτουν από τις

διατροφικές μας συνήθειες, ποιοι οι κίνδυνοι που παραμονεύουν και ποιες μεταβολές θα

μπορούσαν να βελτιώσουν την υγεία και την επίδοσή μας.

2

Page 3: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΕΛΙΔΑ

Περίληψη…………………………………………………………………………………….1Περιεχόμενα………………………………………………………………………………….2Κεφάλαιο 1ο :Εισαγωγή…………………………………………………………………….3Κεφάλαιο 2ο :Κουζίνες2.1 Ελληνική κουζίνα…………………………………………………………………………42.2.Πολίτικηκουζίνα…………………………………………………………………….........11 2.3Κυπριακή κουζίνα…………………………………………………………………………162.4 Γερμανική κουζίνα……………………………………………………………………….192.5. Ιταλική κουζίνα………………………………………………………………………… .222.6. Ισπανική κουζίνα ………………………………………………………………………. 222.7. Ινδική κουζίνα………………………………………………………………………… ..232.8 Ταϊλάνδέζικη κουζίνα…………………………………………………………………….232.9.Βιετνάμέζικη κουζίνα…………………………………………………………………….242.10. Κινέζικη κουζίνα……………………………………………………………………….242.11. Ιαπωνική κουζίνα……………………………………………………………………….262.12. Αμερικάνικη κουζίνα…………………………………………………………………...262.13. Μεξικάνικη κουζίνα……………………………………………………………………272.14. Κουζίνα της Νότιας Αμερικής…………………………………………………… …...272.15 Συμπεράσματα…………………………………………………………………… ……28Κεφάλαιο 3ο :Χημεία και πρόληψη τροφίμων……………………………………………303.1 Βιταμίνες………………………………………………………………………………………… 33

3.2 Διάφορες χημικές ουσίες που υπάρχουν στα τρόφιμα ……………………………………………363.4Συντηρητικά……………………………………………………………………………….393.5. Ο ρόλος του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων (Ε.Φ.Ε.Τ)……………………………..463.6 Παράγοντες που πρέπει να προσέχουμε όταν αγοράζουμε τρόφιμα………………….. 51 Κεφάλαιο 4ο :Τροφές και ενέργεια4.1 Λαχανικά………………………………………………………………………………… 554.2.Κρέατα…………………………………………………………………………………... 794.3 Φρούτα…………………………………………………………………………………... 884.4 Ανακρίβειες σχετικά με την κατανάλωση τροφίμων………………………….. ………...91Κεφάλαιο 5ο :Εφηβεία και διατροφή 5.1.Σχολείο και διατροφή……………………………………………………………………. 955.2 Τρόφιμα Σημαντικής Θρεπτικής Αξίας για τους Εφήβους…………………………….. 1005.3 Έφηβοι και ανθυγιεινή διατροφή……………………………………………………101 Κεφάλαιο 6ο : Ασθένειες των εφήβων που σχετίζονται με την διατροφή6.1.Παχυσαρκία……………………………………………………………………………..1036.2.Νευρική ανορεξία……………………………………………………………………….114Συμπεράσματα……………………………………………………………………………. 122Βιβλιογραφία……………………………………………………………………………….123

3

Page 4: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στην παρούσα ερευνητική εργασία ασχοληθήκαμε με την διατροφή και την επίδρασή της

στην ποιότητα της ζωής μας. Ο λόγος που μας ώθησε να επιλέξουμε το συγκεκριμένο θέμα

είναι η διαπίστωση πως λόγω του γρήγορου και αγχωτικού ρυθμού της ζωής μας το

διατροφικό μας πρόγραμμα συχνά περιλαμβάνει γεύματα πρόχειρα και ελλιπή ως προς τα

συστατικά που χτίζουν την άμυνα του οργανισμού μας. Αποφασίσαμε ,λοιπόν, να

ερευνήσουμε τις διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων γενικά αλλά και άλλων λαών, ώστε

από την μεταξύ τους σύγκριση να εξάγουμε συμπεράσματα χρήσιμα για την διατροφή μας.

Έπειτα, αποφασίσαμε να μελετήσουμε κάποιες ομάδες τροφίμων (κρέατα, λαχανικά) και να

μάθουμε τα οφέλη τους για την τόνωση του οργανισμού μας. Τέλος, αποφασίσαμε να

εξετάσουμε τις διατροφικές συνήθειες τις δικές μας και των συνομηλίκων μας (εντός και

εκτός σχολείου), καθώς και ασθένειες που σχετίζονται με διατροφικές ατασθαλίες,

φιλοδοξώντας να απομακρύνουμε τα νέα άτομα από νοοτροπίες και συμπεριφορές που

μπορούν να αποβούν επιζήμιες για την υγεία και την ζωή τους.

«Από όλα και με μέτρο!» Ο οργανισμός προειδοποιεί… Είμαστε ό τι τρώμε…

4

Page 5: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο

Κουζίνες

2.1 Ελληνική κουζίνα

Υπάρχει ένας καλός λόγος που οι περισσότεροι ειδικοί προτιμούν τη μεσογειακή διατροφή:

Παραδοσιακά ελληνικά τρόφιμα όπως τα σκούρα φυλλώδη λαχανικά, φρέσκα φρούτα,

φασόλια που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, φακές, δημητριακά, ελαιόλαδο, και τα ω3-

λιπαρά οξέα που βρίσκονται σε πολλά ψάρια ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα,

μειώνουν την εμφάνιση καρκίνου, τον κίνδυνο για καρδιακές νόσους, την εμφάνιση διαβήτη

και άλλες παθήσεις που σχετίζονται και με την διατροφή.

Στην πραγματικότητα, η παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή σχετίζεται με 25% μείωση του

κινδύνου θανάτου από καρδιακές παθήσεις και κάποιων μορφών καρκίνου, σύμφωνα με

έρευνα του Πανεπιστημίου Harvard. Επίσης η απώλεια βάρους είναι μεγαλύτερη και οι

άνθρωποι αισθάνονται περισσότερο ικανοποιημένοι για αυτό το είδος της διατροφής, η οποία

είναι πιο πλούσια σε «υγιεινά» λιπαρά, από οποιαδήποτε άλλη «παραδοσιακή» διατροφή

χαμηλή σε λιπαρά.

Η Miller, αναπληρώτρια καθηγήτρια από το Πανεπιστήμιο της California στο San

Francisco, δήλωσε: «οι μικρές ποσότητες κρέατος, τα φρέσκα θαλασσινά, οι σύνθετοι

υδατάνθρακες (φασόλια, μελιτζάνες, ή ολικής αλέσεως ψωμιά -σιτηρά),οι ελιές και οι ξηροί

καρποί πχ: τα καρύδια, είναι οι βασικοί κανόνες τις υγιεινής Ελληνικής κουζίνας, και για

αυτό βρίσκεται στην κορυφή της λίστας.[1]

Έρευνα: Ποιες είναι σήμερα οι διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων;

5

Page 6: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Φως στη συμπεριφορά του ελληνικού κοινού σε θέματα διατροφής έριξε η

έρευνα«Διατροφικές Στάσεις, Αντιλήψεις και Συνήθειες των Ελλήνων Πολιτών», που

πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Οκτώβριο για λογαριασμό της Γενικής Γραμματείας

Καταναλωτή.

2.023 άτομα, ηλικίας από 15 ετών και άνω, από όλη την χώρα απάντησαν σε ερωτήσεις

σχετικά με τις διατροφικές τους συνήθειες, τη στάση τους απέναντι στη Μεσογειακή

διατροφή, τη στάση τους απέναντι στην κατανάλωση και τη συντήρηση των τροφίμων, την

παρασκευή των γευμάτων καθώς και ορισμένα ζητήματα που σχετίζονται με τη δημόσια

υγεία.

Τα συμπεράσματα απέχουν πολύ από το ιδανικό μοντέλο διατροφής. Πιο συγκεκριμένα,

δείχνουν, ότι οι Έλληνες τρώνε κατά μέσο όρο 3,4 γεύματα τη μέρα, δηλαδή πρωινό,

μεσημεριανό και βραδινό καθώς και ένα (1,1) ενδιάμεσο γεύμα ημερησίως. Από αυτούς,

ωστόσο, οι 4 στους 10 δηλώνουν ότι δεν τρώνε πρωινό, ενώ ο 1 στους 5 ότι τρώει βραδινό

στις 22:00 ή αργότερα.

6

Page 7: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Παράδοξο μοιάζει να είναι ότι παρόλο που μόνο το 27% δηλώνει ότι το φαγητό αποτελεί

απόλαυση, από το 57% των ερωτηθέντων που τρώνε εκτός σπιτιού, οι 2 στους 3 δείχνουν να

προτιμούν τις ταβέρνες και τις ψησταριές. Ταυτόχρονα, το 33% που παραγγέλνει έτοιμο

φαγητό από έξω, «λαχταρά» περισσότερο σουβλάκια (64%) και πίτσες (42%). Μήπως,

λοιπόν, το φαγητό παίζει μεγαλύτερο ρόλο στη ζωή μας από αυτόν που θέλουμε να

πιστεύουμε;

7

Page 8: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Απογοητευτικότερα, δυστυχώς, δείχνουν να είναι τα αποτελέσματα των διατροφικών

συνηθειών του μαθητικού-φοιτητικού πληθυσμού καθώς και οι στάσεις των γονέων σε

αυτές. Σχεδόν οι 7 στους 10 ερωτηθέντες, λοιπόν, αποτελούμενοι από μαθητές, φοιτητές και

φαντάρους, καταναλώνουν φαγητά από το κυλικείο, αλλά μόνο οι 4 στους δέκα ερωτηθέντες

δηλώνουν ικανοποιημένοι από την ποσότητα των διαθέσιμων τροφίμων. Το πρόβλημα

φαίνεται να ξεφεύγει της προσοχής και των γονιών, από τους οποίους μόνο οι μισοί

δηλώνουν πως ελέγχουν τη διατροφή των παιδιών τους.

Κάπως πιο αισιόδοξα δείχνουν να είναι τα πράγματα όσον αφορά στην Μεσογειακή

διατροφή, αφού όχι μόνο 7 στους δέκα ερωτηθέντες γνωρίζουν τις βασικές κατηγορίες

τροφίμων της, αλλά και καταναλώνουν καθημερινά μέρη αυτών των κατηγοριών. Πιο

συγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε καθημερινά ελαιόλαδο, οι 8 στους 10

ψωμί, οι 7 στους δέκα φρούτα και τυρί, οι 2 στους 3 γαλακτοκομικά και λαχανικά, ενώ μόνο

δύο στους δέκα δηλώνουν ότι καταναλώνουν καθημερινά κρασί και γλυκά.

8

Page 9: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Μελανό σημείο των αποτελεσμάτων για την Μεσογειακή διατροφή αποτελεί η αύξηση στην

κατανάλωση κόκκινου κρέατος, η οποία γίνεται από το 53% των πολιτών σε μεγαλύτερη

ποσότητα από αυτήν που συνιστούν οι κανόνες της διατροφής. Ταυτόχρονα έχουν μειωθεί οι

ποσότητες κατανάλωσης ψαριών, πουλερικών, ζυμαρικών και ρυζιού. Επίσης, ανησυχητική

αύξηση φαίνεται πως πραγματοποιείται και στην κατανάλωση αλκοολούχων ποτών εκτός

κρασιού, στα γλυκά και στις πατάτες, αφού οι 3, οι 2, και ο1,5 στους 10 αντίστοιχα δηλώνουν

ότι καταναλώνουν τα συγκεκριμένα τρόφιμα περισσότερο από όσο θα έπρεπε.

Ποια είναι, όμως, η στάση των Ελλήνων ως προς τη διατροφή και τα τρόφιμα που οι ίδιοι

καταναλώνουν; Από τα ευρήματα προκύπτει σημαντικό έλλειμμα ενημέρωσης ως προς το

σύνολο των πληροφοριών που αναγράφονται στις συσκευασίες των τροφίμων, αφού

ενημερωμένοι δηλώνουν λιγότεροι από τους μισούς ερωτώμενους.

Εξετάζουν, δηλαδή, κατά 94% την ημερομηνία λήξης, την χώρα προέλευσης (73%) και την

ημερομηνία παραγωγής (70%) του τροφίμου, αλλά όταν πρόκειται για τα λιπαρά, τα

συστατικά και τα συντηρητικά του, οι δείκτες αυτοί πέφτουν στο 62%, 59% και 59%

αντίστοιχα, ενώ σχεδόν οι μισοί Έλληνες εξετάζουν τα πρόσθετα και τις θερμίδες του

τροφίμου. Και μπορεί να δηλώνουμε πως βασικό μας κριτήριο στην αγορά των τροφίμων

9

Page 10: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

είναι η ποιότητα, μόνο 1 στους 5 ασκούμε ολοκληρωτικό έλεγχο στο σύνολο των

χαρακτηριστικών ενός τροφίμου.

Μέρος της έρευνας αφορούσε την συντήρηση των τροφίμων, καθώς και την παραγωγή των

γευμάτων, και τα αποτελέσματα ήταν ανάμεικτα. Από τη μία, μόνο το 54% των ερωτηθέντων

δήλωσε ενήμερο για τις συνθήκες συντήρησης των τροφίμων, από την άλλη όμως, 8 στους 10

δήλωσαν ότι τις τηρούν σε μεγάλο βαθμό. Ως προς την παρασκευή, το συντριπτικό 95%

καταναλώνει κυρίως ψητά γεύματα, ενώ ακολουθούν τα βραστά (στο 85% των ερωτηθέντων)

και τα τηγανητά (στο 61%) φαγητά.

Ακούμε συχνά ότι είμαστε από τους πιο παχύτερους λαούς στον κόσμο, ενώ τα Ελληνόπουλα

είναι τα πιο υπέρβαρα της Ευρώπης, δεν δείχνουμε όμως να το πολυπιστεύουμε για τον εαυτό

μας: Λιγότεροι από τους μισούς πολίτες (46%) δηλώνουν ότι είναι υπέρβαροι και μάλιστα

μόνο 2 στους 10 δηλώνουν ότι ζυγίζουν πολύ παραπάνω από το κανονικό. Ωστόσο, μόνο ο

ένας στους δύο ελέγχει το σωματικό του βάρος «συχνά» ή «πολύ συχνά».

Η φιλαρέσκειά μας αυτή αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι οι 6 στους 10 ερωτηθέντες

δηλώνουν ότι δεν έχουν κάνει ποτέ δίαιτα, ενώ από αυτούς που έκαναν μόνο οι 2 στους 10

κατάφεραν να διατηρήσουν το βάρος τους μετά τη δίαιτα. Ταυτόχρονα, μόνο το 3% του

πληθυσμού κάνει δίαιτα αυτήν την εποχή.

Και μπορεί να μη θεωρούμε τους ίδιους μας τους εαυτούς υπέρβαρους, αναγνωρίζουμε όμως

(κατά 84%) ότι υπάρχει μία γενικότερη αύξηση στο βάρος του λαού τα τελευταία πέντε

χρόνια, και συμφωνούμε (κατά 96%) στο ότι το γεγονός αυτό αποτελεί «μεγάλο

πρόβλημα», που θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί και με την εισαγωγή μαθήματος για τη σωστή

διατροφή στα σχολεία (70%). Ανησυχούμε, δηλαδή, για το γενικότερο πρόβλημα

παχυσαρκίας στην Ελλάδα αλλά μόνο οι 4 στους 10 γυμναζόμαστε, κατά μέσο όρο 5,4 ώρες

εβδομαδιαίως. Οι άλλοι, οι «παχύσαρκοι» μπορούν αν θέλουν να γυμναστούν

περισσότερο! [2]

Μεσογειακή διατροφή

10

Page 11: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Πολλοί από σας θα έχετε αναρωτηθεί τι ακριβώς είναι

αυτή η Μεσογειακή δίαιτα που ακούγεται πολύ συχνά.

Λοιπόν, τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1960,

ξεκίνησε μια έρευνα της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας,

η οποία ήθελε να μελετήσεις τις διατροφικές συνήθειες,

ανθρώπων από 7 διαφορετικές χώρες την Ελλάδα, την

Ιταλία, την Γιουγκοσλαβία, την Ολλανδία, την Φινλανδία,

την ΗΠΑ και την Ιαπωνία. Στην έρευνα πήραν μέρος

περίπου 13.000 άτομα ηλικίας 40-59 ετών.

Η Παραδοσιακή Μεσογειακή Διατροφή, ύστερα από μελέτες και στη χώρα μας και αλλού,

έχει αποδειχτεί η πιο υγιεινή διατροφή. Η Mεσογειακή διατροφή χαρακτηρίζεται από τις

διατροφικές συνήθειες που βρέθηκε ότι είχαν οι κάτοικοι της Κρήτης και της Νότιας Ιταλίας

στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Είναι ξακουστή για τις ευεργετικές της ιδιότητες καθώς

προφυλάσσει από εμφράγματα του μυοκαρδίου και από διάφορες μορφές καρκίνου, είναι

φτωχή σε θερμίδες, τονώνει τον οργανισμό, βοηθάει την καλή λειτουργία του εντέρου κ.ά.

Ο τρόπος αυτός διατροφής κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος τα τελευταία χρόνια, καθώς

πλήθος μελετών δείχνουν ότι οι κάτοικοι Μεσογειακών περιοχών ζουν περισσότερο, ενώ πολύ

σπανιότερα σε σχέση με τους Αμερικανούς και τους Βορειοευρωπαίους πάσχουν από καρκίνο

εντέρου και στήθους ή καρδιακές παθήσεις.

Το μενού είναι απλό και στηρίζεται στη λιτή διατροφή: χορταρικά, φρούτα, όσπρια, λαχανικά,

αγνό τυρί, ζυμωτό μαύρο ψωμί, ωμό ελαιόλαδο, ξηροί καρποί, λίγο σπιτικό κρασί και

ψάρια! Αυτά τα βασικά χαρακτηριστικά της Μεσογειακής διατροφής (η υψηλή κατανάλωση

φρούτων, λαχανικών και ακόρεστων λιπαρών), προστατεύουν εκτός των άλλων, και το δέρμα

από τα σημάδια του χρόνου, δηλαδή τις ρυτίδες. Και σε συνδυασμό με καθημερινή σωματική

άσκηση (π.χ. περπάτημα, χορός, κλπ) το Μεσογειακό διατροφικό μενού αποτελεί συνταγή για

μακροζωία, υγεία και ομορφιά.

Τα χαρακτηριστικά της είναι τα εξής:

Αφθονία τροφών φ υ τ ι κ ή ς προέλευσης, όπως φρούτα, λαχανικά, πατάτες, δημητριακά και

όσπρια. Ε λ α ι ό λ α δ ο ως βασικό έλαιο, που αντικαθιστά όλα τα άλλα λίπη και έλαια όπως

βούτυρο, μαργαρίνη κτλ. Καθημερινή λήψη μικρών ποσοτήτων γαλακτοκομικών προϊόντων,

11

Page 12: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

όπως το τυρί και το γιαούρτι.

Κατανάλωση ψ α ρ ι ο ύ και πουλερικών σε εβδομαδιαία βάση (όχι καθημερινή).

Αυγά το πολύ μέχρι 4 την εβδομάδα (να σημειωθεί ότι στον αριθμό αυτόν περιλαμβάνονται

και αυτά που χρησιμοποιήθηκαν στο μαγείρεμα).

Κατανάλωση ζάχαρης (που υπάρχει βέβαια στα γλυκά) σε εβδομαδιαία βάση (όχι

καθημερινή).

"Κόκκινο" κρέας (μοσχάρι, χοιρινό κτλ.) μόνο λίγες φορές το μήνα.

Φυσική δραστηριότητα (περπάτημα, κίνηση γενικότερα) στο επίπεδο που συντηρεί την

αίσθηση καθημερινής υγείας και ευεξίας.

Λογική κατανάλωση κρασιού (συνήθως με τα γεύματα 1-2 ποτηράκια του κρασιού)

Τα βασικά της χαρακτηριστικά απεικονίζονται σχηματικά με την αντίστοιχη Διατροφική

Πυραμίδα. Πρόκειται για μια γραφική αναπαράσταση των ποσοτήτων των διαφόρων

συστατικών της δίαιτας με τη μορφή πυραμίδας.(Πυραμίδα Μεσογειακής Διατροφής εικόνα 1)

Εικόνα 1: Πυραμίδα Μεσογειακής Διατροφής

Γιατί κάνει καλό η Μεσογειακή Διατροφή;

1. Το ελαιόλαδο είναι πλούσια πηγή μονοακόρεστου λίπους, το οποίο

είναιπροστατευτικό ενάντια στις καρδιακές παθήσεις και είναι επίσης

πηγήαντιοξειδωτικών, συμπεριλαμβανομένης της βιταμίνης Ε. Οι Κρητικοί

12

Page 13: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

χρησιμοποιούσαν το ελαιόλαδο για να δημιουργήσουν διάφορα πιάτα λαχανικών,

σάλτσες ντομάτας, σαλάτες, καθώς επίσης και για το τηγάνισμα των ψαριών.

2. Η υψηλή πρόσληψη φρέσκων φρούτων και λαχανικών είναι προστατευτική τόσο για

τις καρδιακές παθήσεις όσο και για τις διάφορες μορφές καρκίνου, λόγω των

αντιοξειδωτικών που περιέχουν.

Οι ντομάτες, που είναι κύριο συστατικό της

Μεσογειακής κουζίνας, αποτελούν επίσης

σημαντική πηγή αντιοξειδωτικών.

3. Τα ψάρια, ειδικότερα τα λιπαρά, όπως οι

σαρδέλες, έχουν σημαντικά οφέλη στην

υγεία. Τα λιπαρά ψάρια είναι πηγή ω-3 πολυακόρεστων λιπών, τα οποία φαίνεται να

είναι ιδιαίτερα ευεργετικά στην καρδιά, λόγω των ιδιοτήτων τους να διατηρούν τη

ροή του αίματος ομαλή. [3]

2.2.Πολίτικη κουζίνα

Τα μπαχαρικά, το βότανα και οι κρυφές τους ιδιότητες. Αρώματα που γαληνεύουν.

Μπαχαρικά που σε ταξιδεύουν στα φημισμένα παζάρια της Ασίας και της Ανατολής. Βότανα

με θεραπευτικές και διεγερτικές ιδιότητες και ακόμη μυστικά, που κρύβουν τα φυτά στους

ιστούς και στα πέταλα των ανθών τους, στους καρπούς και στους σπόρους. Καταγραμμένα με

φροντίδα, στο δίγλωσσο (ελληνικά και τουρκικά) εγχειρίδο «Μπαχαρικά και Βότανα της

Πολίτικης Κουζίνας - Χρήσεις και ιδιότητες». Στην ατμόσφαιρα της ταινίας του Τάσου

Μπουλμέτη, με μνήμες και φράσεις από το μυθιστόρημα «Λωξάντρα» της Μαρίας

Ιορδανίδου. Μια συλλογή με εκατοντάδες χρηστικές πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν με

μεράκι και παρουσιάζονται στην επιμελημένη αυτή έκδοση της Ενωσης Γυναικών Ελλάδας

(ΕΓΕ) και του παραρτήματος Κομοτηνής, σε συνεργασία με τους Συλλόγους Επιστημόνων

της μειονότητας του Νομού Ροδόπης και «Γυναίκα και Δημιουργία»

Η αρχόντισσα των μπαχαρικών, κανέλα, χρησιμοποιείται σε γλυκά, φαγητά αλλά και ως

ερωτικό φίλτρο Αρχόντισσα των μπαχαρικών είναι η κανέλα. Προέρχεται από τη φλούδα του

δέντρου κιννάμωμον. Χρησιμοποιείται στα γλυκά, αλλά και στα φαγητά. Γνωστή από την

αρχαιότητα, χορηγούνταν από τους θεραπευτές για τη σεξουαλική ανικανότητα και

13

Page 14: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

περιέχεται στις περισσότερες αφροδισιακές συνταγές. Ανακουφίζει από τη ναυτία, τον εμετό

και τη διάρροια, προσδίδει άρωμα και γεύση σε ποτά, καφέδες, γλυκά, παγωτά, νοστιμεύει τα

φαγητά και την καθημερινότητά μας.

Η βανίλια, απαραίτητη κυρίως στα γλυκίσματα και σε αφεψήματα (τσάγια κ.ά.). Τονώνει το

νευρικό σύστημα και βοηθάει στην πέψη. Στα πολίτικα ζαχαροπλαστεία, έκαιγαν βανίλια με

βούτυρο και ζάχαρη για να αναστατώνουν τις γειτονιές και να προσελκύουν πελάτες. Το

συνηθίζουν σήμερα φημισμένα ζαχαροπλαστεία στη Θεσσαλονίκη και άλλες πόλεις.

Στα εδέσματα της πολίτικης κουζίνας κυριαρχούν τα πιπέρια. Μαύρα, κόκκινα, πράσινα,

ροζέ, καφέ, δίνουν υπέροχες γεύσεις στα περισσότερα φαγητά, ανοίγουν την όρεξη και

βοηθούν στην πέψη. Θεωρούνται ισχυρό φάρμακο κατά των βακτηριδίων ενώ συμβάλλουν

στη συντήρηση των τροφίμων. Στην ίδια κατηγορία, το μπούκοβο (σπόροι καυτερής

πιπεριάς), χρησιμοποιείται σε σάλτσες, στην παρασκευή αλλαντικών, στις σούπες του

χειμώνα.

Η πιπερόριζα, γνωστή και ως τζίντζερ, νοστιμίζει κυρίως γλυκά και σάλτσες.

Χρησιμοποιείται ως φρέσκια ρίζα ή σε μορφή σκόνης ή σιροπιού σε πολύ εξωτικά φαγητά

και σε κοκτέιλ ποτών. Στην Τουρκία μ' αυτή αρωματίζουν το σαλέπι.

Το γαρίφαλο και το μοσχοκάρυδο χρησιμοποιούνται σε γλυκά, σε κοκκινιστά κρέατα και

σάλτσες, αλλά και σε σαλάτες. Η γεύση του μοσχοκάρυδου είναι πολύ έντονη και σε μεγάλη

ποσότητα γίνεται τοξικό.

Το μπαχάρι δίνει γεύση δυνατή. Θυμίζει συνδυασμό κανέλας και γαρίφαλου, ταιριάζει πολύ

στο κρέας και έχει πολλά αντιοξειδωτικά στοιχεία.

Το κάρδαμο χρησιμοποιείται κυρίως σε σάλτσες και σε λαχανικά. Ανοίγει την όρεξη,

καταπολεμά τη δυσπεψία, καθαρίζει το αίμα και το συκώτι.

Ο κρόκος ή σαφράνι έχει χρώμα χρυσαφί και αρωματίζει. Με αυτό βάφεται το πιλάφι και

πολλά άλλα φαγητά, ποτά και γλυκά. Εχει αφροδισιακές ιδιότητες και επιδρά αποτοξινωτικά

στον οργανισμό. Σε μικρές ποσότητες, 7-8 κλωστούλες μέσα στο νερό αποβραδίς, το πρωί το

πίνετε ως ρόφημα. Η ελληνική γη παράγει τον καλύτερο κρόκο, τον ονομαστό «κρόκο

Κοζάνης».

14

Page 15: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Η μαστίχα δίνει ιδιαίτερο άρωμα και γεύση στα γλυκίσματα, στο κρασί, στο ρακί (μαστίχα),

στο πόσιμο νερό, στα φαγητά, στα παξιμάδια και στο ψωμί. Είναι φάρμακο για το στομάχι,

αλλά και διεγερτικό. Για την τελευταία της ιδιότητα, ο μεγαλύτερος τραπεζοκόμος του

σουλτάνου, ο Τσισνιτζίρ Μπασί, παρασκεύαζε ψωμί με μαστίχα προκαλώντας «άμετρον και

αχαλίνωτον ακολασίαν». Διακρίνεται και για την ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση της, λόγω

του ελεανολικού και ολεανολικού οξέος. Δρα επουλωτικά σε φλεγμονές από περιοδοντίτιδες,

οισοφαγίτιδες, γαστρίτιδες, δωδεκαδακτυλικό έλκος, κολίτιδες, αιμορροΐδες και ανακουφίζει

από συμπτώματα όπως η δυσπεψία ή ο τυμπανισμός.

Το γλυκάνισο αρωματίζει σάλτσες, ζυμαρικά, το ρύζι, ποτά (ούζο), γλυκά (κουλουράκια,

μπισκότα). Βοηθά πολύ στη χώνεψη και ως αφέψημα καταπραΰνει τους κωλικούς των

μωρών.

Η δάφνη, φύλλο του γνωστού δέντρου, χρησιμοποιείται ευρύτατα στη μαγειρική, στα κρέατα,

στα ψάρια και στη φακή. Στην Πόλη βάζουν δάφνη μέσα σε βάζο με ζάχαρη, την

αρωματίζουν και στη συνέχεια με αυτήν τα γλυκά που παρασκευάζουν. Εχει και χρήση

αιθέριου ελαίου. Δυναμώνει και σκουραίνει τα μαλλιά.

Το δενδρολίβανο (ροσμαρί), έντονα αρωματικό φυτό, είναι συστατικό πολλών συνταγών της

μαγειρικής, αλλά σε μεγάλες ποσότητες είναι τοξικό. Βοηθά και στην καταπολέμηση της

τριχόπτωσης.

Ο βασιλικός-πλατύφυλλος, μυριστός, κατσαρός, μεγαλόφυλλος, μελανόφυλλος είναι ο

βασιλιάς της ευωδιάς, εξ ου και το όνομά του. Αρωματίζει σάλτσες και κιμάδες. Εχει

θεραπευτικές ιδιότητες. Βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος και τη μνήμη.

Χρησιμοποιείται ως καλλυντικό και στο μπάνιο λειτουργεί ως χαλαρωτικό.

Ο δυόσμος αρωματίζει και αυτός υπέροχα τα φαγητά. Είναι τονωτικό ρόφημα, χωνευτικό και

σπασμολυτικό. Βοηθά στην καταπολέμηση της ημικρανίας, της ρινοφαρυγγίτιδας και της

ουλίτιδας. Χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική, στη σαπωνοποιία και στην αρωματοποιία.

Ο μαϊντανός προσφέρει γεύση και άρωμα σε όλα τα φαγητά. Περιέχει βιταμίνη C, Κ, Α και

φολικό οξύ. Εχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες.

15

Page 16: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Ο άνηθος, εξαιρετικό αρωματικό για πάρα πολλά φαγητά, περιέχει μεγάλες ποσότητες

ασβεστίου, μαγνησίου, σιδήρου και μαγγανίου. Ως αφέψημα ανακουφίζει από στομαχικές

διαταραχές.

Το θυμάρι αρωματίζει το λικέρ βενεδικτίνη. Στη μαγειρική χρησιμοποιείται στα ψάρια και τα

κρεατικά (ιδιαίτερα στο κυνήγι), σε σάλτσες (ιδίως ντομάτας) και σε τυριά (ιδίως κρεμώδη).

Προσδίδει ιδιαίτερη γεύση και άρωμα στο λάδι και σε πολλά φαγητά (στιφάδο, σούπες,

γεμιστά, λαχανικά, σαλάτες, ζυμαρικά), και μαρινάδες.

Εχει ισχυρή αντιμικροβιακή και αντισηπτική δράση, που οφείλεται στη θυμόλη. Τονώνει το

ανοσοποιητικό, είναι αποχρεμπτικό, μαλακώνει τον βήχα και τη βρογχίτιδα. Θεωρείται

εξαιρετικά αποτελεσματικό σε περιπτώσεις γρίπης, δυσπεψίας, διάρροιας, αλλά και

πονόδοντου. Είναι θερμαντικό και σε ανάμιξη με λάδι ή βάμμα ανακουφίζει -με εντριβές-

από μυϊκούς και ρευματικούς πόνους. Συνιστάται και ως αγχολυτικό.

Το κάρυ ή κουρκουμάς ή κιτρινόριζα, σπουδαίο μπαχαρικό, λειτουργεί ως αντιγηραντικό του

εγκεφάλου. Μαγειρεύεται πάντα με λάδι ή λίπος για να αποκτήσει περισσότερο άρωμα και

γεύση και αρωματίζονται με αυτό κρέατα, λαχανικά, ρύζι και αβγά, ιδιαίτερα στην ινδική,

ινδονησιακή και κινέζικη κουζίνα. Στη Δύση κυκλοφορεί με τη μορφή σκόνης (ήπια και

δυνατή).

Βασικό συστατικό του η αντιοξειδωτική κουρκουμίνη, εκτιμάται ότι έχει αντικαρκινικές

ιδιότητες (προληπτικά). Ενισχύει την πεπτική λειτουργία και τον μεταβολισμό. Μικρή

ποσότητα στο γάλα ανακουφίζει βήχα και καταρροή. Συνιστάται σε διαβητικούς, γιατί

υποβοηθεί στην παραγωγή της ινσουλίνης, όταν ο διαβήτης είναι ήπιας μορφής και δεν

απαιτείται ενέσιμη ινσουλίνη. Είναι αντισηπτικό, αιμοστατικό και ανακουφίζει από τις

αλλεργίες κάθε είδους.

Ο κόλιανδρος μοιάζει πολύ με τον μαϊντανό και έχει έντονη γεύση, ηπιότερη όταν είναι ξερός

σε μορφή σπόρων. Βοηθάει στο πεπτικό σύστημα, αρωματίζει φαγητά και σαλάτες και

απαλλάσσει από τυμπανισμό. Στην Ανατολή χρησιμοποιείται εδώ και 3.000 χρόνια. Είναι

16

Page 17: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

βασικό συστατικό για την παραγωγή αρωμάτων, παρασκευασμάτων μαγειρικής,

ζαχαροπλαστικής, καλλυντικών, αλλά και ερωτικών φίλτρων. Σύμφωνα με την κινέζικη

παράδοση, ο κόλιανδρος εξασφαλίζει αθανασία της ψυχής.

Το κύμινο, με δυνατό και βαρύ άρωμα, και έντονη γεύση, θυμίζει το κάρυ. Χρησιμοποιείται

ως μυρωδικό σε κρέατα, σε όσπρια, σε ορισμένα τυριά και στο ψωμί. Ως αφέψημα τονώνει

την καρδιά και μειώνει την ταχυπαλμία. Δρα σπασμολυτικά σε ισχυρούς πόνους (κωλικούς,

γυναικολογικούς κ.ά.), συνιστάται για την αντιμετώπιση της ανορεξίας και της δυσπεψίας,

διευκολύνει τη γαλακτόρροια των μητέρων κατά τον θηλασμό.

Η πάπρικα βγαίνει από γλυκές κόκκινες πιπεριές, έχει αρωματική γεύση, ελάχιστα πικρή.

Χρησιμοποιείται σε κρέατα (κιμάδες και κοτόπουλο), ψάρια και βραστά λαχανικά,

γλυκοπατάτες, μανιτάρια, ρύζι και κρέμες μαγειρικής (μπεσαμέλ).

Η ρίγανη είναι πολύ σπουδαίο καρύκευμα για κρέατα, ψάρια, κιμάδες, λαχανικά και γενικά

«πρώτη στο χέρι» της νοικοκυράς. Εχει σπουδαίες θεραπευτικές ιδιότητες. Δρα κατά του

άσθματος, της δυσμηνόρροιας και της διάρροιας. Χρησιμοποιείται στην καταπολέμηση των

ρευματισμών (ως αιθέριο έλαιο). Αλλά και ως αφροδισιακό. Στην Πόλη οι γυναίκες

συνηθίζουν να ρίχνουν μια χούφτα ρίγανη στο μπάνιο, γιατί αυξάνει την ερωτική διάθεση.

Το σκόρδο χρησιμοποιείται φρέσκο ή αποξηραμένο σχεδόν σε όλα τα φαγητά, δίνει ωραία

γεύση, ενώ έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες και βοηθά στην αντιμετώπιση της υπέρτασης.

Το μαχλέπι, από κουκούτσι αγριοκερασιάς, χρησιμοποιείται ως αρωματικό για τσουρέκια και

κουλούρια, ενώ έχει και αποχρεμπτικές ιδιότητες.

Η παλιά συνταγή θέλει την ευτυχισμένη οικογένεια καλοζωισμένη, τους άντρες

«αναζωογονημένους» και τους φίλους, λάτρεις της κουζίνας σας. Αν συμφωνείτε,

ακολουθήστε την παράδοση των γιαγιάδων μας, των γυναικών της Πόλης και της Ανατολής.

[4]

17

Page 18: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

2.3 Κυπριακή κουζίνα

Έχοντας αρκετά κοινά με την ελληνική κουζίνα, αλλά και εκμεταλλευόμενη τη μοναδική της

θέση στο σταυροδρόμι της Ευρώπης, Αφρικής και Μέσης Ανατολής, έχει προσθέσει

αμέτρητες εξωτικές γεύσεις κάνοντας την κουζίνα της, μία από τις δημοφιλέστερες και

πλουσιότερες του κόσμου.

Ψωμί κυρίαρχο στην κυπριακή κουζίνα!

Το ψωμί στην κυπριακή κουζίνα και κουλτούρα έχει μοναδική αξία και κατέχει μία εξέχουσα

θέση. Από τα αρχαία χρόνια, οι Κύπριοι είχαν καθιερώσει το ψωμί, ως ένα από τα πιο βασικά

στοιχεία του καθημερινού τους διαιτολογίου, ενώ η καλή ποιότητα του κυπριακού σιταριού

ήταν ήδη δημοφιλής από εκείνα τα χρόνια. Αναλυτικότερα, το ψωμί είχε κυρίαρχη παρουσία

και σημασία στις μεγαλύτερες θρησκευτικές γιορτές, σε ορόσημα της ανθρώπινης ζωής όπως

είναι ο γάμος, η γέννηση κ.α., καθώς και σε ποικίλες δραστηριότητες της καθημερινής ζωής.

Ψωμί και μαγικές ιδιότητες.Όσο και αν φαίνεται περίεργο, οι Κύπριοι πίστευαν τόσο πολύ

στη δύναμη του ψωμιού, ώστε το θεωρούσαν ως «μέσο για μαγικές και θρησκευτικές

ενέργειες». Συγκεκριμένα, πολύ συχνά γινόταν αντικείμενο προσφοράς για τον κατευνασμό

και την απομάκρυνση των δυνάμεων του κακού, ενώ ταυτόχρονα το χρησιμοποιούσαν και

συμβολικά, ως προστατευτικό μέσο για τη διασφάλιση της καλής υγείας και της ευτυχίας.

Προζύμι το σπουδαίο! δηλαδή ένα μικρό κομμάτι ζύμης, το οποίο είχε ήδη ζυμωθεί από

μέρες και αποτελούσε το απαραίτητο συστατικό του ζυμώματος για οποιουδήποτε είδους

ψωμιού. Το προζύμι δεν ήταν κάτι το απλό, αλλά απεναντίας το θεωρούσαν ως κάτι το ιερό,

18

Page 19: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

καθώς και ευλογία του Θεού στο σπίτι τους και για αυτόν το λόγω, το ετοίμαζαν με

θρησκευτική ευλάβεια.

(Όσο αφορά στην ετοιμασία του όμως, υπήρχαν δεκάδες προκαταλήψεις.. Αρχικά, η κάθε

νοικοκυρά έπρεπε να διατηρεί το προζύμι καθαρό, κυριολεκτικά και μεταφορικά, αφού δεν

έπρεπε να κοιμηθεί με τον άντρα της, τις τελευταίες τρεις μέρες πριν από το ζύμωμα του

προζυμιού. Μάλιστα, γι αυτόν το λόγο σε πολλά χωριά το προζύμι ζύμωναν νεαρά κορίτσια ή

γριές. Ακόμη, κάποιες ημέρες του χρόνου θεωρούνταν ακατάλληλες για το ζύμωμα της

μαγιάς, ενώ κάποιοι υποστήριζαν, ότι το προζύμι δεν έπρεπε να δίνεται ποτέ σε άλλα άτομα

τη νύχτα ή πριν περάσουν σαράντα μέρες, επειδή κάτι τέτοιο θα έφερνε μεγάλα προβλήματα

στο σπιτικό.)

Γλυκά

Όσον αφορά στα γλυκά και σε αυτήν την περίπτωση ο κατάλογος δεν έχει τέλος, με κυρίαρχα

τα διάσημα «δάχτυλα κυριών», δηλαδή μικρές κρέπες με καρύδια, αμύγδαλα και μέλι, το

σιάμαλι- φτιαγμένο από σιμιγδάλι με ανθόνερο, οι κολοκοτές με σταφίδα και πλιγούρι, το

κυπριακό παστελάκι με σουσάμι, φιστίκια και μέλι και φυσικά, τους παραδοσιακούς

κυπριακούς λουκουμάδες.

Χαλούμι

Το χαλούμι αποτελεί μέρος του παραδοσιακού κυπριακού συστήματος διατροφής εδώ και

αιώνες και είναι ίσως το μοναδικό τυρί στον κόσμο, το οποίο μπορεί να φαγωθεί με

οποιοδήποτε τρόπο , δηλαδή ωμό, ψημένο, τηγανητό, στον φούρνο ή και βραστό.

Κατασκευάζεται από την πήξη του γάλακτος με τη βοήθεια της «πυθκιάς» (πυτιά),

ακολουθούμενης από το στάδιο του βρασμού του πηγμένου γάλακτος μέσα στο δικό του

τυρόγαλα, το οποίο προκαλεί παστερίωση.

Μαϊρκό το παραδοσιακό

Το όνομα «μαϊρκό» χαρακτηρίζει το μέρος όπου μαγειρεύονται τα φαγητά και σερβίρονται

για μεσημεριανό γεύμα. Η διαφορά ανάμεσα σε ένα εστιατόριο και σε ένα μαϊρκό είναι ότι το

πρώτο σερβίρει παραδοσιακά σπιτικά πιάτα, δηλαδή συνταγές οι οποίες μαγειρεύονται και

καταναλώνονται ευρέως στο σπίτι, όπως είναι ο τταβάς, το πουργούρι, τα κουπέπια, τα

φασόλια, το κολοκάσι, κ.α. Υπάρχουν όμως και μαϊρκά τα οποία λειτουργούν και το βράδυ

ως εστιατόρια, τα οποία σερβίρουν και φαγητά της σχάρας, όπως παϊδάκια, σουβλάκια κ.α.

Όσο για τη διακόσμηση των μαϊρκών και αυτή μας ανατρέχει στο παρελθόν, στην

παραδοσιακή κυπριακή διακόσμηση.

Οίνος ευφραίνει καρδίαν»«Η Κύπρος μπορεί να περιγράφει ως η πιο αμπελοκομική χώρα

στον κόσμο». Τα κρασιά της Κύπρου είναι ιδιαίτερα γευστικά, εύοσμα, θρεπτικά και καθώς

19

Page 20: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

παλαιώνουν, μετατρέπονται από μαύρα σε λευκά. Συγκεκριμένα, τα κρασιά αποθηκεύονται

σε δρύινα βαρέλια για πάνω από 10 χρόνια, έτσι ώστε η γεύση τους να μαλακώσει και να

απορροφήσει τα διάφορα αρώματα του ξύλου.

Η Κουμανταρία

Η «κουμανταρία», αυτό το υπέροχο κυπριακό κρασί, έχει την παλαιότερη παράδοση από

οποιοδήποτε άλλο κρασί σ' ολόκληρο τον κόσμο».

(Σύμφωνα με την ιστορία, όταν το 1191 ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος κατέλαβε την Κύπρο,

τον ίδιο χρόνο την πούλησε, στο Τάγμα των Ναϊτών Ιπποτών, οι οποίοι ίδρυσαν τη «Μεγάλη

Διοίκησή» τους στο Κολόσσι, κοντά στη Λεμεσό και έκτισαν εκεί ένα κάστρο, το οποίο είναι

σήμερα γνωστό ως το «Κάστρο του Κολοσσίου». Το κυπριακό κρασί «κουμανταρία» λοιπόν,

παρήχθη για πρώτη φορά από Ναϊτες Ιπποτές με μία μυστική συνταγή και από τότε, το όνομα

αλλά και το μυστικό της παρασκευής του, διατηρούνται ακέραια μέχρι και σήμερα. Ακόμη,

σύμφωνα με ένα θρύλο, το 1223 «η κουμανταρία στέφθηκε από το Βασιλιά της Γαλλίας,

Βασιλιά Φίλιππο Αύγουστο, ως «ο απόστολος των κρασιών».)

Διάφορες ποικιλίες

Υπάρχουν γύρω στις «δεκαπέντε ποικιλίες κρασιού στην Κύπρο, πολλές από τις οποίες δεν

καλλιεργούνται πουθενά αλλού στον κόσμο. Οι σπουδαιότερες είναι το «μαύρο» ή το «τοπικό

μαύρο», το οποίο αποτελεί και τη βάση για όλα τα κόκκινα και μαύρα κρασιά, καθώς και το

«ξυνιστέρι», που αποτελεί την πιο διαδεδομένη καλλιεργημένη ποικιλία λευκού σταφυλιού

στην Κύπρο. Επίσης, γνωστά είναι το «σπούρτικο», το «Μαλάγα», το «οφθαλμό» και το

«κανέλλα».

[Επειδή σύμφωνα με την παράδοση, η νέα μητέρα και το νεογέννητο διατρέχουν κίνδυνο τις

πρώτες 40 μέρες από τα κακά πνεύματα, τα οποία καραδοκούν για να τους βλάψουν, οι

Κύπριοι τοποθετούν στο μαξιλάρι τόσο της μητέρας όσο και του νεογέννητου λίγο ψωμί,

γιατί πιστεύουν ότι έχει τη δύναμη να απομακρύνει το κακό και να τους προστατεύσει.]

«Κούμουλα»

Φτιάχνονταν ειδικά για εκείνους που θα επισκέπτονταν μία νέα μητέρα, όπως και οι

«δακτυλιές», δηλαδή ένα είδος μαλακών κουλουριών.

«Γλισταρκές»

Πρόκειται για παξιμάδια φτιαγμένα από λεπτές λωρίδες ζύμης, οι οποίες τοποθετούνταν

κυκλικά, σταυρώνονταν στο κέντρο και ραντίζονταν με σουσάμι.

«Βορτακούθκια»

Σημαίνουν «βατράχια» και πρόκειται για κουλούρια, τα οποία παρασκευάζονταν για να

εκφράσουν την επιθυμία των γεωργών για βροχή.

20

Page 21: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

«Αδροπούθκια»

Είναι μικρά κουλουράκια και η λέξη «αδροπούθκια» σημαίνει μικροί άνθρωποι. Σύμφωνα με

την παράδοση, τα συγκεκριμένα κουλούρια τα έφτιαχναν για να τα προσφέρουν στις ψυχές

των νεκρών.

«Σταυροκούλουρα»

Πρόκειται για κουλούρια σε σχήμα σταυρού, τα οποία σε διάφορα χωριά του νησιού τα

κρέμαγαν στους τοίχους κατά τη διάρκεια των εορτών, για να τους προστατεύσουν από το

κακό.

Οι συγκεκριμένες παραδοσιακές συνταγές συνεχίζουν να φτιάχονται και σήμερα στα διάφορα

χωριά της Κύπρου, ορισμένες φορές με κάποιες μικρές παραλλαγές.

Ξεχωριστά πιάτα

Σεφταλιά: χοιρινά μπιφτέκια στα κάρβουνα.

Χαλούμι: πεντανόστιμο μαλακό τυρί.

Κούπες: εδέσματα από πλιγούρι και κιμά.

Κυπριακό Στιφάδο: Πρόκειται για στιφάδο αλλά από μοσχάρι ή κουνέλι μαγειρεμένο με ξίδι,

κρεμμύδια και αρωματικά.

Λούντζα: καπνιστό χοιρομέρι, το οποίο σερβίρεται συχνά σε σάντουιτς με χαλούμι και

πλιγούρι.

Κουπέπια: ντολμάδες με κιμά και ρύζι.

Αφέλια: χοιρινό, μαριναρισμένο σε κρασί και κόλιανδρο.

Οφτό κλέφτικο: κομμάτια από αρνί, αρωματισμένα με φύλλα δάφνης και μαγειρεμένα σε

παραδοσιακό φούρνο σφραγισμένο με πηλό.

Ταλαττούρι: μία παραλλαγή του τζατζικιού.

2.4 Γερμανική κουζίνα

Γεύμα και δείπνο δεν είναι για τους Γερμανούς παρά διαλείμματα, κατά τη διάρκεια των

οποίων η ανθρώπινη μηχανή τροφοδοτείται και ανανεώνεται μ' ένα τρόπο λίγο - πολύ

ευχάριστο. Έτσι τόσο η ώρα όσο και η σύνθεση των γευμάτων ανταποκρίνονται απόλυτα σ'

αυτήν τη νοοτροπία σχετικά με τη «λειτουργία" του φαγητού. Το πρόγευμα (Frϋhstϋck) είναι

πλούσιο, ανάλογο σχεδόν με το αγγλοσαξωνικό μπρέκφαστ: καφές με γάλα ή τσάι, ψωμί με

βούτυρο και μαρμελάδα και συχνά ένα αβγό μελάτο με τυρί και σαλάμι.

Η σούπα θεωρείται προαιρετική για το μεσημεριανό γεύμα (Mittagessen), αλλά αξίζει να

αναφερθούν οι γλυκές σούπες που γίνοvται με βάση το άσπρο κρασί, τα κεράσια και τα

μύρτα, Από τις αλμυρές σούπες, οι πιο συνηθισμένες είναι: η Όσενσβαvτσoυπε

21

Page 22: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

(Ochsenshwanzsuppe) , που δεν είναι παρά ένα πηχτό ζουμί βοδινής ουράς, η ρεβυθόσουπα,

η σούπα από σπαράγγια ή από πράσα, διάφορες χορτόσουπες «βελουτέ» με γάλα. Το βασικό

πιάτο αποτελείται από κρέας με λαχανικά, κυρίως πατάτες και λάχανο. Οι Γερμανοί

προτιμούν τις κομπόστες από τα φρέσκα φρούτα ή αΥτί γι' αυτές, τις κρέμες με σιρόπι από

φρούτα ή άρωμα βανίλιας, Το κολατσιό (Vesperbrot) αποτελείται από γλυκά ή βουτήματα με

τσάι ή καφέ.

Το πιο τυπικό γερμανικό φαγητό είναι το Άμπεvτμπρoτ (Abendbrot = βραδινό ψωμί): ένα

κρύο δείπνο που αποτελείται αποκλειστικά από ψωμί διαφόρων ποιοτήτων με βούτυρο,

αλλαντικά, τυρί, που συνoδεύovται από τσάι ή μπίρα, Ταγερμανικά αλλαντικά είναι συνήθως

καπνιστά και υπάρχουν, πραγματικά, για όλα τα γούστα: από το Λάvτλεμπερβoυστ

(Landleberwust), που είναι «πατέ" από συκώτι με χοιρινό λίπος ως το φίνο Λίμπερβουστ

(Leberwust), που γίνεται από μοσχαρίσιο ή χοιρινό συκώτι ή από συκώτι χήνας. Όμως, στο

εξωτερικό είναι περισσότερο γνωστά τα λουκάνικα και πρώτα απ' όλα τα Βινερβίρστχεν

(Wίenerwϋrstchen), μικρά λουκάνικα βιεννέζικης καταγωγής, τα Βίρστλ (Wϋrstel), από

χοιρινό κρέας, και το Βάισβουρτ (Weisswurst) του Μονάχου, ένα άσπρο σαλάμι που

συνοδεύεται από γλυκιά μουστάρδα. Για να τελειώσουμε, πρέπει να αναφέρουμε τα

γιγαvτιαία ζαμπόν της Βεστφαλίας (15 κιλά το καθένα, περίπου). Ακόμα και στα τυπικά

πιάτα των διαφόρων γερμανικών επαρχιών, το χοιρινό κρέας έχει τη μερίδα του λέovτoς.

Δεύτερο έρχεται το μοσχαρίσιο κρέας. Η Βεστφαλία θεωρείται από γαστρονομική άποψη,

η «καρδιά" του γερμανικού έθνους, Το τυπικό πιάτο της περιοχής είναι οι φακές με

λαρδί (frosse Bohnen mit Spech), και το πολύ πικάντικο Πφέφερποτχαστ (Pfefferpothast) ,

που γίνεται με κομμάτια από μοσχαρίσιο βραστό κρέας και πολυάριθμα καρυκεύματα.

Τα KνέVΤελ (Knodel), είναι μια σπεσιαλιτέ διαδεδομένη σε όλη τη Γερμανία, Πρόκειται για

ένα είδος μεγάλων πατατοκεφτέδων που γίνovται από τριμμένες πατάτες, Ψίχα ψωμιού και

χοιρινό λίπος και σερβίρovται συνήθως μαζί με κάλμπσαχσε (Kalbshashse) , δηλαδή με

κότσια μοσχαρίσια. Τυπικό βερολινέζικο φαγητό είναι το Άισμπα'ίν μιτ Ζάουερκραουτ

(Eisbein mit Sauerkraut), χοιρινά κότσια με λάχανο, και το Λέφελερμπσεν μιτ Σπεκ

(Loffelerbsen mit Speck), σούπα από ξερά μπιζέλια με λαρδί και μπουκίτσες από ξεροψημένο

ψωμί.

Επειδή τα φρέσκα φρούτα είναι είδος που μάλλον σπανίζει, αναπτύχθηκε ιδιαίτερα η τέχνη

της παρασκευής γλυκών, μαρμελάδων και ζελέδων, από τα πιο συνηθισμένα φρούτα μέχρι τα

αγριoτριαvτάφυλλα και τους καρπούς της κουφοξυλιάς.

22

Page 23: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Η γερμανική ζαχαροπλαστική, μάλλον πολύπλοκη, είναι από τις καλύτερες. Στο σημείο αυτό,

πρέπει οπωσδήποτε ν' αναφερθούν τα παραδοσιακά Λέμπκουχεν (Lebkuchen) = γλυκά της

ζωής), με διάφορα συμβολικά σχήματα που έχουν τις ρίζες τους στην αρχαία ειδωλολατρική

παράδοση.

Τα περισσότερο διαδεδομένα ποτά στη Γερμανία είναι, χωρίς άλλο, η μπίρα και το κρασί. Η

επινόηση της μπίρας (κατά τη γερμανική παράδοση) οφείλεται στον Γαμβρίνο, θρυλικό

βασιλιά της Φλάνδρας, που δίκαια θεωρήθηκε προστάτης των φανατικών της μπίρας, μια και

κατανάλωσε σε ένα μόνο γεύμα μέχρι 144 μισόλιτρα μπίρας μοναχός του!

Η μπίρα συχνά συνοδεύεται από ένα ποτηράκι γκράπας, της οποίας υπάρχουν πολλές

ποιότητες. Το Κιρς (Kirsch) είναι το γνωστό απόσταγμα από αγριοκέρασα του Μέλανος

Δρυμού, ενώ εξίσου γνωστό είναι και το ΤσβέτσγKενΣVαπς (Zwetschgenschnaps),

απόσταγμα από δαμάσκηνα.

Όταν λέμε «κρασί του ρήνου» εννοούμε το κρασί που παράγεται από τα σταφύλια που

καλλιεργoύvται στους λόφους που βρίσκονται στις όχθες του Ρήνου, μεταξύ MπίvγKεν και

Kόμπλεvτς, όπου απέραvτες εκτάσεις αμπελιών απλώνovται μέχρι εκεί που φτάνει το μάτι Το

Pίvτεσχα'ίμ είναι το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο για τα κρασιά του Ρήνου, τόπος οργάνωσης

μιας πασίγνωστης γιορτή ς έκθεσης κρασιών κάθε Σεπτέμβριο και έδρα ενός Μουσείου του

Κρασιού, όπου εκτίθεται και μια μποτίλια με Καφφέ/Μιλ.χ/Τέε

Πολλές τοπικές κουζίνες

Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει ενιαία γερμανική κουζίνα. Κάθε περιοχή της Γερμανίας έχει

τις δικές της σπεσιαλιτέ, με το ψητό χοιρινό κότσι (Schweinehaxe) να είναι το μόνο πιάτο

που συναντάμε σχεδόν σε όλη τη χώρα. Για παράδειγμα, το παραδοσιακό πιάτο στην Ρηνανία

είναι το “Sauerbraten”. Πρόκειται για βοδινό κρέας μαριναρισμένο στο ξίδι. Στη βόρεια

Γερμανία κυριαρχεί το “Labskaus”. Είναι μια μείξη από ψιλοκομμένο βοδινό κρέας, πατάτες,

ρέγκα, κρεμμύδια και παντζάρια, γαρνιρισμένα με ένα τηγανητό αβγό. Στην Κάτω Σαξονία,

το παραδοσιακό πιάτο αποτελείται από βραστό πράσινο λάχανο και ένα τοπικό είδος

λουκάνικου που ακούει στο όνομα “Pinkel”.

23

Page 24: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Tα φημισμένα wurst

Η Θουριγγία είναι ξακουστή για το καπνιστό λουκάνικο “Rostbratwurst” και τα Klöße, που

μοιάζουν με γιουβαρλάκια. Η Βαυαρία είναι η πατρίδα του “Weißwurst”, του λευκού

λουκάνικου. Παραδοσιακά το Weißwurst τρώγεται πριν από τις 11 το πρωί και δεν

επιτρέπεται να τεμαχιστεί κατά την κατανάλωση. Τρώγεται με μια ιδιαίτερη τεχνική που

αποκαλείται “zuzeln”. Οι υποψιασμένοι “ρουφούν” επιδέξια το περιεχόμενο του λουκάνικου,

αφήνοντας το εξωτερικό περίβλημα. Οι τοπικές σπεσιαλιτέ της Γερμανίας, υπάρχουν σε

δεκάδες παραλλαγές.

Οι περισσότεροι Γερμανοί είναι υπέρβαροι, ένας στους 5 μάλιστα αντιμετωπίζει πρόβλημα

παχυσαρκίας. Αυτά είναι τα ανησυχητικά συμπεράσματα της πρώτης επίσημης

παγγερμανικής έρευνας για τις διατροφικές συνήθειες των Γερμανών.[1]

2.5. Ιταλική κουζίνα

Αυτό που κάνει πραγματικά να ξεχωρίζει την ιταλική κουζίνα είναι τα πολύ καλά συστατικά

της: τομάτα, ελαιόλαδο, σκόρδο, ρίγανη, μαϊντανός και βασιλικός.

Μελέτες έχουν δείξει ότι το λυκοπένιο στις ντομάτες μπορεί να βοηθήσει στην προστασία

των γυναικών από καρκίνο του μαστού.

Ένας από τους καλύτερους τρόπους για να προσλάβετε το λυκοπένιο είναι τα μαγειρεμένα

προϊόντα τομάτας: μισό φλιτζάνι σάλτσα ντομάτας έχει περισσότερα από 20 χιλιοστόγραμμα.

Επιπλέον, το σκόρδο και τα παραδοσιακά ιταλικά βότανα παρέχουν βιταμίνες Α και C. Το

ελαιόλαδο βοηθά στη μείωση της χοληστερόλης και την καταπολέμηση των ασθενειών που

σχετίζονται με την καρδιά.[1]

2.6. Ισπανική κουζίνα

24

Page 25: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Οι κριτικοί χειροκροτούν την ισπανική παράδοση του φαγητού τάπας (μικρά πιάτα για το

φαγητό. Οι Ισπανοί τρώνε τόνους από φρέσκα θαλασσινά, λαχανικά και ελαιόλαδο – όλα

εξαιρετικές επιλογές, όταν πρόκειται για τον έλεγχο του βάρους σας. Η λίστα των πολύ

υγιεινών πιάτων που θα παραγγείλετε: gazpacho (πλούσιο σε λυκοπένιο και αντιοξειδωτικά)

και παέλια (πλούσια σε φρέσκα θαλασσινά, ρύζι και λαχανικά).

Προσοχή: Αποφύγετε τα λιπαρά λουκάνικα και τα τηγανητά, τα οποία μπορεί να τα

συναντήσετε σε τάπας μενού.[1]

2.7. Ινδική κουζίνα:

Λέγοντας «ινδική – κουζίνα», ίσως να σκέφτεστε αρωματικά καρυκεύματα, όπως

πιπερόριζα, κόκκινο τσίλι, και το masala garam (ένα μείγμα από κύμινο, κάρδαμο, μαύρο

πιπέρι, κανέλα, κολίανδρο, και άλλα μπαχαρικά).

Τα παραπάνω μπορούν πράγματι να προάγουν την υγεία. Η κουρκούμη και το τζίντζερ

βοηθάει στην καταπολέμηση της νόσου του Alzheimer, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες. Οι

ερευνητές επισημαίνουν το γεγονός ότι τα ποσοστά της νόσου του Alzheimer στην Ινδία είναι

τέσσερις φορές μικρότερα από ό, τι στην Αμερική ή στην Ευρώπη, ίσως επειδή οι άνθρωποι

εκεί τρώνε κάρυ καθημερινά.Η κουρκούμη, το κύριο συστατικό του κάρι, μπορεί να έχει

αντιφλεγμονώδεις και θεραπευτικές ιδιότητες. Τα οφέλη της εξετάζονται αυτή τη στιγμή

στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες.[1]

2.8 Ταϊλάνδέζικη κουζίνα

Μπορεί μια σούπα να προλαμβάνει τον καρκίνο; Εάν είναι η αγαπημένη της Ταϊλάνδης που

ονομάζεται Tom Yung Gung, η απάντηση μπορεί να είναι ναι.

Φτιαγμένη με γαρίδες, κόλιανδρο, λεμονόχορτο, πιπερόριζα, και άλλα βότανα και

καρυκεύματα που χρησιμοποιούνται στην ταϊλανδέζικη κουζίνα, η σούπα διαπιστώθηκε ότι

διαθέτει ιδιότητες 100 φορές πιο αποτελεσματικές από άλλα αντιοξειδωτικά στην καταστολή

της ανάπτυξης καρκινικών όγκων.Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Kasetsart της Ταϊλάνδης και

το Japan‘s Kyoto αλλά και το Πανεπιστήμιο Kinki άρχισαν να ενδιαφέρονται για την

επίδραση της σούπας στο ανοσοποιητικό σύστημα μετά από την παρατήρηση ότι η

συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του πεπτικού σωλήνα και άλλων μορφών καρκίνου ήταν

χαμηλότερη στην Ταϊλάνδη από ό, τι σε άλλες χώρες.

25

Page 26: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Πολλά Ταιλανδέζικα μπαχαρικά παρουσιάζουν μεγάλα οφέλη. Η πιπερόριζα ενισχύει την

πέψη, ο κουρκουμάς είναι αντιφλεγμονώδες, και το λεμονόχορτο χρησιμοποιείται από καιρό

στην ασιατική ιατρική για να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του κρυολογήματος και στα

κοιλιακά προβλήματα.Προσοχή: Όταν τρώτε έξω, αποφύγετε σούπες με γάλα καρύδας επειδή

είναι πλούσια σε κορεσμένο λίπος και θερμίδες.[1]

2.9. Βιετνάμέζικη κουζίνα

Φρέσκα βότανα και καρυκεύματα, πολλά λαχανικά και θαλασσινά, καθώς και τεχνικές

μαγειρέματος που χρησιμοποιούν νερό ή ζωμό, αντί των ελαίων – αυτά είναι μερικά από τα

εξαιρετικά χαρακτηριστικά του Βιετναμέζικου τρόπου μαγειρέματος.

Αυτή η κουζίνα, προετοιμάζεται με τον παραδοσιακό τρόπο, βασίζεται λιγότερο στο

τηγάνισμα και στις βαριές σάλτσες και περισσότερο στα βότανα. Οι παραδοσιακές

βιετναμέζικες αρωματικές ουσίες ( μέντα, βασιλικός Ταϊλάνδης, γλυκάνισος, κόκκινο τσίλι

και κολίανδρο)), εδώ και πολύ καιρό χρησιμοποιούνται και ως εναλλακτικές θεραπείες για

κάποιες ασθένειες. Πχ: το κόλιανδρο και ο γλυκάνισος έχουν δράση στην ενίσχυση της

πέψης. Ένα από τα πιο υγιή και πιο εύγευστα βιετναμέζικα πιάτα είναι το Pho, μια αρωματική

σούπα με βάση το noodle γεμάτη αντιοξειδωτικά.[1]

2.10. Κινέζικη κουζίνα

Ευρέως γνωστή και αγαπητή, η κινέζικη κουζίνα αφήνει τις καλύτερες εντυπώσεις σε όσους

κι αν τη δοκιμάσουν.

Επικρατεί η σόγια, τα λαχανικά και τα άπαχα κρέατα, το ρύζι και τα νουντλς, οι καυτερές

αλλά και οι γλυκόξινες γεύσεις, τα γουόκ και ο ατμός…

Φανταστείτε ότι οι Κινέζοι υπήρξαν πρωτοπόροι. Τα ζυμαρικά και το παγωτό, ξεκίνησαν

από την Κίνα! Ο Μάρκο Πόλο ήταν αυτός που τα εισήγαγε στον δυτικό κόσμο. Το τσάι

ομοίως! Πράσινο, μαύρο ή λευκό, έμελλε να κατακτήσει τον κόσμο. Μια ακόμα πρωτοπορία

26

Page 27: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

είναι το τόφου. Ένα προϊόν από γάλα σόγιας που μοιάζει με τυρί. Αγαπημένο προϊόν για

ανθρώπους που αποφεύγουν τα ζωικά λιπαρά και ακολουθούν δίαιτες χορτοφαγίας.

Υγεία και διατροφή

Για τους λιτοδίαιτους κινέζους η διατροφική αξία των γευμάτων έχει

εξέχουσα σημασία. Η κουζίνα τους είναι νόστιμη, ελαφριά, υγιεινή και καθόλου παχυντική.

Οι λιπαρές ουσίες που χρησιμοποιούν είναι ελάχιστες κι αυτές φυτικές. Οι αμυλούχες τροφές

τους είναι πολύ περιορισμένες καθώς κύριο λόγο εδώ έχει το ρύζι. Στη διατροφικές τους

συνήθειες δεν έχουν θέση: ψωμιά, κρέμες γάλακτος, κρέμες γενικότερα, πατάτες και πίτες.

Παίζει βέβαια ρόλο και ο τρόπος μαγειρέματος των τροφών. Πλούσια σε λαχανικά ποτέ

παραβρασμένα που κρατάνε όλα τα θρεπτικά τους στοιχεία, συνδυάζει άψογα τις πρωτεΐνες

του άπαχου κρέατος με τις φυτικές ίνες των λαχανικών και ενίοτε με το άμυλο του ρυζιού Οι

κινέζοι ατμίζουν τα φαγητά τους, τα βράζουν ή τα τηγανίζουν σε ελάχιστο σησαμέλαιο ή

φοινικέλαιο.

Τεχνική μαγειρέματος

Οι κινέζοι μαγειρεύουν με όλους τους τρόπους. Βράζουν, ατμίζουν, τσιγαρίζουν, τηγανίζουν,

ψήνουν σε κάρβουνο, διατηρούν τις τροφές είτε παστώνοντάς τες, είτε κάνοντας τουρσί.

Ένας γενικός κανόνας που ακολουθούν είναι τα υλικά τους να είναι κομμένα πάντα σε μικρά

κομμάτια για να μειώνεται ο χρόνος μαγειρέματος και σχεδόν πάντα μαγειρεύουν με

γρήγορες κινήσεις, σε δυνατή φωτιά.

27

Page 28: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Μικρά μυστικά υγείας για το κινέζικο

• Η κινέζικη κουζίνα στηρίζεται στα πιο υγιεινά υλικά: λαχανικά, θαλασσινά, άπαχο

κρέας και ρύζι

• Το μαγείρεμα είναι συνήθως πολύ σύντομο.

• Μαγειρεύουμε σε φωτιά δυνατή.

• Όλα τα υλικά κόβονται σε μικρά κομμάτια για να ψήνονται γρήγορα.

• H προετοιμασία των υλικών είναι σημαντική. Προετοιμάζουμε πάντα πριν

ξεκινήσουμε το μαγείρεμα, κόβοντας σε μικρά κομμάτια. Σημαντικό και για το μαρινάρισμα

και για το μαγείρεμα. Με αυτό τον τρόπο, μαγειρεύονται ταυτόχρονα, δεν παραβράζουν και

δεν «τραβάνε» πολλά υγρά.

• Το γουόκ, είναι ένα σκεύος που επιτρέπει γρήγορο και υγιεινό μαγείρεμα.

• Τέλος, δεν χρησιμοποιούνται λιπαρά υλικά. Τα φαγητά μαγειρεύονται σε ελάχιστο

φυτικό λάδι ενώ και οι σάλτες τους είναι άλιπες.

• Αποφεύγουν τη ζάχαρη ενώ χρησιμοποιούν για να έχουν το υπέροχο γλυκόξινο

αποτέλεσμα είτε αποξηραμένα φρούτα, είτε ωμά (ανανά, μάνγκο κ.λπ)[1]

2.11. Ιαπωνική κουζίνα

Η παραδοσιακή Ιαπωνική κουζίνα είναι πάρα πολύ υγιεινή. Η αναπληρώτρια καθηγήτρια

Miller, εξηγεί ότι: «Δεν είναι μόνο μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά που

καταπολεμούν τον καρκίνο, αλλά σημαντικό ρόλο παίζει και η προετοιμασία του φαγητού

που γίνεται με ένα πιο υγιεινό τρόπο, όπως στον ατμό ή με ένα πολύ «γρήγορο ανακάτεμα»

το stir-fry.

Επίσης προσπαθούν να εφαρμόσουν το «Hara Hachi Bu» που σημαίνει: «φάτε έως ότου είστε

κατά 80% πλήρεις». Αυτοί οι απλοί κανόνες διατροφής μπορούν να εξηγήσουν γιατί οι

άνθρωποι στην Ιαπωνία έχουν πολύ λιγότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν καρκίνο του

μαστού ή του παχέος εντέρου.[1]

2.12. Αμερικάνικη κουζίνα

Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες οι διατροφικές συνήθειες των αμερικάνων κινδυνεύουν να τους

μετατρέψουν σε έθνος παχύσαρκων. Για του λόγου το ασφαλές, ας δούμε εννέα τρομακτικά

γεγονότα που αποκάλυψε πρόσφατα το Mother Nature Network για τον τρόπο που σιτίζεται ο

κόσμος στην Αμερική.

28

Page 29: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

• Μέσα στο 80% των συσκευασμένων τροφίμων στις ΗΠΑ υπάρχουν γενετικά

τροποποιημένες τροφές. Σύμφωνα με ρωσική μελέτη, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι η

τρίτη γενιά των πειραματόζωων που τράφηκε με μεταλλαγμένη σόγια κατέληξε να είναι

στείρα (αφού πρώτα μειώθηκε ο αριθμός των νεογνών και άρχισαν να γεννούν νεκρούς

απογόνους), είχε μικρή σωματική ανάπτυξη και άρχισε να βγάζει σκληρές τρίχες μέσα στο

στόμα!

• Οι Αμερικανοί ξοδεύουν κάθε χρόνο περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια δολάρια σε

φαγητό φαστ φουντ.

• Ο μέσος Αμερικανός έφηβος παίρνει το 10% των ημερήσιων θερμίδων του από

αναψυκτικά.

• Η ετήσια κατανάλωση των ντόνατς ανέρχεται σε περισσότερα από 10 δισεκατομμύρια

κομμάτια.

• Το ποσοστό της παιδικής παχυσαρκίας έχει αυξηθεί περισσότερο από το διπλάσιο σε

σύγκριση με τη δεκαετία του ’70.

• Η παχυσαρκία αυξήθηκε τον περασμένο χρόνο σε 16 πολιτείες των ΗΠΑ, ενώ δε μειώθηκε

σε καμία.

• Τα παιδιά παίρνουν περίπου το ένα τέταρτο της συνολικής ποσότητας λαχανικών που

καταναλώνουν από τσιπς και τηγανητές πατάτες (όχι φρέσκιες, να υποθέσουμε).

• Κάθε άτομο στις ΗΠΑ καταναλώνει σε ετήσια βάση κατά μέσο όρο 80 κιλά ζάχαρη.

•Κάθε χρόνο χρησιμοποιούνται περισσότεροι από 1 δισεκατομμύριο τόνοι φυτοφαρμάκων

στις ΗΠΑ (πολλά από τα οποία ψεκάζονται απευθείας στα τρόφιμα, ενώ έχουν ενοχοποιηθεί

για πρόκληση διαφόρων τύπων καρκίνου και γενετικών ανωμαλιών).

2.13. Μεξικάνικη κουζίνα

Ξεχάστε αυτές τις υψηλής περιεκτικότητας, σε λιπαρά και θερμίδες, επιλογές που συναντάτε

σε πολλά δημοφιλή εστιατόρια του Μεξικού. Η αυθεντική μεξικάνικη κουζίνα μπορεί να

ωφελεί, στην υγεία της καρδιάς αλλα και στο αδυνάτισμα. Από μια μελέτη στο Πανεπιστήμιο

της Γιούτα βρέθηκε ότι στην πραγματικότητα, μια μεξικάνικη διατροφή από φασόλια,

σούπες, και σάλτσες βασισμένες σε τομάτα, βοήθησε στη μείωση του καρκίνου του μαστού

σε γυναίκες.Η μεξικάνικη κουζίνα δίνει έμφαση στα τρόφιμα που αφομοιώνονται αργά από

τον οργανισμό, όπως τα φασόλια και το καλαμπόκι.[1]

2.14. Κουζίνα της Νότιας Αμερικής

29

Page 30: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Με 12 χώρες, εντός των συνόρων της, η Νότια Αμερική έχει πολύ διαφορετικές

γαστρονομικές συνήθειες. Η παραδοσιακή διατροφή της ηπείρου περιλαμβάνει κατανάλωση

φρούτων και λαχανικών (συμπεριλαμβανομένων των οσπρίων) μαζί με δημητριακά. Στην

πραγματικότητα, ένα τυπικό γεύμα της Νότιας Αμερικής που αποτελείτε από ρύζι και

φασόλια δημιουργεί ένα τέλειο γεύμα πλούσιο σε πρωτεΐνη. Ενώ ορισμένα μέρη της Νότιας

Αμερικής είναι διάσημα για την τεράστια μπριζόλα τους, μια πιο υγιεινή επιλογή είναι

το ceviche. Αυτό το μίγμα φρέσκων θαλασσινών παρέχει μια ποικιλία υγιεινών συστατικών

και μπαχαρικών, όπως το κόλιαντρο, τα καυτερά πιπέρια τη τομάτα και το

κρεμμύδι.Προσοχή: Τα Βραζιλιάνικα ή τα Αργεντίνικα εστιατόρια έχουν συχνά τηγανιτά

τρόφιμα όπως τηγανιτές γλυκοπατάτες, τηγανιτό λουκάνικο, και τηγανιτή μπανάνα. Αν

προσπαθείτε να χάσετε κιλά, αποστασιοποιηθεί ή μοιράστε την παραγγελία σας στο τραπέζι.

[1]

2.15 Συμπεράσματα

Η ιδέα είναι απλή. Αναλύοντας τις διατροφικές συνήθειες των ανθρώπων σε διάφορες χώρες

και συγκρίνοντας τα στοιχεία αυτά με ιατρικά στοιχεία όπως το προσδόκιμο ζωής, τις

συχνότητες παχυσαρκίας, καρκίνου και χοληστερίνης μπορούμε να εξάγουμε χρήσιμα

συμπεράσματα για το τι δέον γενέσθαι με τη διατροφή μας. Στη δυτική Ευρώπη και στην

Αμερική, η διατροφή είναι πλούσια σε λιπαρά και πρωτεΐνη. Και μπορεί το προσδόκιμο ζωής

να είναι από τα υψηλότερα στον κόσμο, ωστόσο, η παχυσαρκία και η ανάπτυξη καρκίνου του

εντέρου έχουν πολύ υψηλές συχνότητες. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της Δυτικής κουζίνας

είναι ο υψηλός βαθμός επεξεργασίας των τροφίμων κάτι που σημαίνει συντηρητικά,

πλαστικές συσκευασίες, πρόσθετες ύλες, επεξεργασμένη ζάχαρη και λιπαρά.Αντίθετα, οι

ασιατικές χώρες και ειδικότερα οι Ιαπωνία, έχουν πολύ υψηλό προσδόκιμο ζωής και πολύ

καλούς δείκτες υγείας του πληθυσμού. Μια από τις εξηγήσεις που δίνονται για αυτό είναι η

διατροφή. Στις ασιατικές χώρες, η διατροφή στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε φυσικές τροφές

και είναι πολύ περισσότερο «πράσινη» από τη δυτική. Η γιαπωνέζικη κουζίνα αποτελείται

από πληθώρα οπωροκηπευτικών, φρέσκο ψάρι και προϊόντα σόγιας. Αντί για καφέ, οι

Ιάπωνες πίνουν τσάι ενώ αποφεύγουν το κόκκινο κρέας, τη ζάχαρη και τα επεξεργασμένα

τρόφιμα. Τα καθημερινά τους γεύματα είναι γεμάτα λάχανο, μπρόκολα, κουνουπίδια,

λαχανάκια Βρυξελών, ραπανάκια, κάρδαμο κ.α.Τα λαχανικά αυτά περιέχουν υψηλά επίπεδα

σουλφοραφαίνης και γλουκοραφανίνης που έχουν αντικαρκινική δράση στους πνεύμονες και

το έντερο. Οι ποσότητες που καταναλώνουν οι Ιάπωνες είναι περίπου πενταπλάσιες από ότι

30

Page 31: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

στις ΗΠΑ. Ένα άλλο «μυστικό» της Ιαπωνικής κουζίνας είναι το μίζο, ένα προϊόν ζύμωσης

της σόγιας που είναι κοινό συστατικό στις σούπες, τις σάλτσες και τα ντρέσινγκ στις σαλάτες.

Το μίζο περιέχει ισοφλαβόνες που επίσης έχει αντικαρκινικές ιδιότητες αλλά σχετίζεται και

με χαμηλά επίπεδα χοληστερόλης. Το πράσινο τσάι είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικά με

πολλαπλές ευεργετικές ιδιότητες. Εκτός από την ενίσχυση του οργανισμού κατά μολύνσεων,

έχει συνδεθεί με μείωση της αρτηριακής πίεσης και αντικαρκινικές δράσεις. Μια πρόσφατη

έρευνα έχει δείξει ότι το πράσινο τσάι είναι 100 φορές πιο αποτελεσματικό από τη βιταμίνη C

και 25 φορές πιο αποτελεσματική από τη βιταμίνη Ε στην προστασία των κυττάρων από τις

ελεύθερες ρίζες. Ένα τελευταίο μυστικό της ιαπωνικής κουζίνας είναι τα υδρόβια φύκη που

αν και προσφάτως έχουν κάνει την εμφάνιση τους και στις δυτικές κουζίνες στην Ιαπωνία

χρησιμοποιούνται εδώ και αιώνες. Τα φύκη συνήθως τυλίγουν κομμάτια σούσι,

χρησιμοποιούνται σε σούπες οι σαλάτες. Περιέχουν μια πληθώρα στοιχείων και είναι

πλούσια σε φολικό οξύ, βιταμίνες Β, σίδηρο, ασβέστιο, μαγνήσιο και περιέχουν λιγνάνες που

έχει βρεθεί ότι έχουν αντικαρκινικές ιδιότητες.Δεν είναι να απορεί κανείς λοιπόν που οι

δείκτες παχυσαρκίας, καρκίνου και χοληστερίνης είναι πολύ χαμηλότεροι στην Ιαπωνία και

στις ασιατικές χώρες. Αντίθετα με τις δυτικές κουλτούρες που η λέξη φαγητό είναι συχνά

συνώνυμο της διασκέδασης, στην Ιαπωνία είναι συνώνυμο της θεραπείας. Το μόνο που έχουν

να ανησυχούν είναι η διάδοση των δυτικών προτύπων διατροφής και η ανάπτυξη αλυσίδων

πρόχειρου φαγητού. Μήπως είναι ώρα να ανησυχούμε και εμείς; [5]

31

Page 32: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3Ο

Χημεία και πρόληψη τροφίμων

Ο ανθρώπινος οργανισμός είναι μια βιοχημική μηχανή, με απερίγραπτες προσαρμοστικές

ικανότητες, αλλά για τη μεγάλη απόδοση του, σωματική και πνευματική, χρειάζεται αρίστης

ποιότητας καύσιμα. Ως εκ τούτου, η σωστή διατροφή αλλά και η εφαρμογή ενός

ισορροπημένου προγράμματος διατροφής είναι πρωταρχικής σημασίας για την αύξηση της

ικανότητας μάθησης, μνήμης και γενικά της πνευματικής ανάπτυξης του παιδιού.

Ο εγκέφαλός μας, κέντρο πνευματικών αλλά και φυσιολογικών λειτουργιών, επηρεάζεται

άμεσα κι από τη παραμικρή διακύμανση των θρεπτικών συστατικών και της ενέργειας στον

οργανισμό μας. Το κύριο καύσιμο του είναι η γλυκόζη. Όλες οι τροφές μετά την πέψη και την

απορρόφησή τους, μετατρέπονται σε κάποιο στάδιο του μεταβολισμού σε σάκχαρο-γλυκόζη

και ενέργεια. Η κάλυψη των ενεργειακών μας αναγκών (θερμιδική πρόσληψη), η σωστή

αναλογία των πρωτεϊνών -υδατανθράκων- λιπών, το νερό, οι βιταμίνες, τα μεταλλικά άλατα,

αλλά και η σωστή κατανομή των γευμάτων κατά τη διάρκεια της ημέρας παίζουν πολύ

σημαντικό ρόλο στη πνευματική διαύγεια (συγκέντρωση, μνήμη, μάθηση).

32

Page 33: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Η σημασία ενός καλού πρωινού είναι πάρα πολύ μεγάλη γιατί «ξυπνάει» τον οργανισμό και

μας κρατάει σε εγρήγορση μέχρι το μεσημέρι. Ένα σωστό πρωινό μπορεί να περιλαμβάνει

για παράδειγμα:

• Γάλα με δημητριακά προγεύματος (προτιμάτε αυτά χωρίς ζάχαρη) και φρούτο

(δοκιμάστε την μπανάνα ή τις φράουλες)

• Γιαούρτι φρούτου με δημητριακά

• Ψωμί (δοκιμάστε το ολοσίταρο ψωμί-είναι πολύ εύγεστο) με τυρί και χυμό

Ο συνδυασμός και η ποσότητες εξαρτώνται από τα προσωπικά κριτήρια και απαιτήσεις του

καθενός, άλλα έχοντας σαν στόχο την ποικιλία και το μέτρο, θα ήμαστε σίγουροι ότι

εφοδιάζουμε τον οργανισμό μας με όλες τις βιταμίνες, φυτικές ίνες και μεταλλικά στοιχεία

που χρειαζόμαστε ,χωρίς να παίρνουμε περιττές και «άδειες» θερμίδες.

Η κατάσταση της υγείας μας επηρεάζει την ικανότητα απομνημόνευσης και τη δυνατότητα

συγκέντρωσής μας. Νους υγιής εν σώματι υγιή, έλεγαν οι αρχαίοι Ελληνες. Σύμφωνα με

ιατρικές έρευνες η έλλειψη σιδήρου αλλά και η έλλειψη βιταμινών του συμπλέγματος Β (Β1,

Β2, Β3, Β5,Β6, Β12) δημιουργούν προβλήματα στη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου και του

κεντρικού νευρικού συστήματος( Προβλήματα συγκέντρωσης και συμπεριφοράς και χαμηλή

ικανότητα εκμάθησης). Βιταμίνες του συμπλέγματος Β βρίσκονται στα δημητριακά, στα

γαλακτοκομικά, στα λαχανικά με βαθυπράσινο χρώμα και στους ξηρούς καρπούς. Πηγές

σιδήρου είναι τα αυγά, τα όσπρια, το σπανάκι, το κρέας και το συκώτι.

Καινούργια μελέτη προσθέτει στις μέχρι τώρα ολοένα και αυξανόμενες αποδείξεις ότι η

διατροφή διαδραματίζει έναν σημαντικό ρόλο στην πνευματική ανάπτυξη των παιδιών.

Παλαιότερα, η ανεπάρκεια σε σίδηρο και ιώδιο έχει συνδεθεί με την εξασθενισμένη

πνευματική ανάπτυξη στα μικρά παιδιά. Υπάρχουν, επίσης, νεότερα στοιχεία ότι η

ανεπάρκεια σε ψευδάργυρο, φολικό οξύ και βιταμίνη B12 μπορεί και να οδηγούν σε

μειωμένη πνευματική ανάπτυξη στα παιδιά. Πιο πρόσφατα, τα ιχθυέλαια (EPA, DHA) έχουν,

επίσης, συνδεθεί με την πνευματική ανάπτυξη των παιδιών.

Μνήμη, συγκέντρωση και διατροφή

Τα κύτταρα του εγκεφάλου χρειάζονται μια συνεχή προσφορά από υδατάνθρακες (ιδιαίτερα

πολύπλοκούς) και οξυγόνο για να μπορέσουν να λειτουργήσουν στα μέγιστα τους επίπεδα.

Αυτό προϋποθέτει συνεχή χορήγηση, ισορροπημένων γευμάτων για την σταθερή μετατροπή

των τροφών σε γλυκόζη (πηγή ενέργειας του εγκεφάλου και μυών) και επαρκείς χορήγηση

33

Page 34: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

σιδήρου καλής απορροφητικότητας για να διασφαλίσει την εύκολη μεταφορά του οξυγόνου

στο αίμα.

Η χορήγηση του οργανισμού με τις σωστές θερμίδες ημερησίως παίζει σημαντικό ρόλο στην

μνήμη και συγκέντρωση.Εκτός από τους πολύπλοκους υδατάνθρακες και σίδηρο, άλλες

αναγκαίες θρεπτικές ουσίες για την μνήμη είναι: το σύμπλεγμα των β-βιταμινών, β- καροτίνη,

ψευδάργυρος, boron [βόριο (ιχνοστοιχείο)].

Η κατάσταση της υγείας μας επηρεάζει την ικανότητα απομνημόνευσης και τη δυνατότητα

συγκέντρωσης μας, νους υγιής εν σώματι υγιή κατά το αρχαίο ρητό. Σύμφωνα με έρευνες

έχει αποδειχτεί ότι η σιδηροπενική αναιμία (έλλειψη σιδήρου) αλλά και η έλλειψη βιταμινών

του συμπλέγματος Β ( θειαμίνη-β1,ριβοφλαβίνη-β2,νιασίνη-β3,φολικό οξύ, βιοτίνη,

πυριδοξίνη-β6, παντοθενικό οξύ-β5, χολίνη, ινοσιτόλη και βιταμίνη β12) δημιουργούν

προβλήματα στη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου και του κεντρικού νευρικού συστήματος

(χαμηλότερος δείκτης ευφυΐας και ικανότητα εκμάθησης, προβλήματα συγκέντρωσης και

συμπεριφοράς). Η καλύτερη πηγή σιδήρου είναι το συκώτι, το κρέας, το αυγό, τα όσπρια και

το σπανάκι, ενώ τα ίδια τρόφιμα αποτελούν και πολύ καλή πηγή των βιταμινών Β, όπως και

τα δημητριακά ,οι ξηροί καρποί, τα γαλακτοκομικά ,τα βαθυπράσινα φυλλώδη λαχανικά κλπ.

Πηγές:

• Ψευδάργυρος: οστρακοειδή ψάρια, ψάρι, ολοσίταρα δημητριακά, σπόροι

(κολοκύθας, πασατέμπο) μπιζέλι, φασόλια, σιτάρι

• Boron [(βόριο(στοιχείο)]: φιστίκια, αμύγδαλα, καρύδια

• Β-καροτίνη: καρότο, πατάτα, πορτοκάλι, ντομάτα, γλυκοκόλοκο, (γενικά τα

πορτοκάλια και κίτρινα φρούτα και λαχανικά και πράσινα φυλλώδες λαχανικά)

• Βιταμίνη Β1 : Δημητριακά, κρέας, γάλα, αυγό. Όσπρια, μαγιά, μπιζέλια, φασολάκια,

αμύγδαλα κ.λ.π.

• Βιταμίνη Β2 : γάλα, αυγά, κρέας, συκώτι, κρέας, χορταρικά, πλήρη δημητριακά,

όσπρια, ζυθόζυμη κ.λ.π.

• Βιταμίνη Β6: κρεατικά, χορταρικά, πλήρη δημητριακά, γάλα, ζυθόζυμη κ.λ.π.

• Πολύπλοκοι υδατάνθρακες: ολοσίταρα, ολικής αλέσεως δημητριακά, λαχανικά,

φρούτα

• Σίδηρο: heme σίδηρο (καλής απορροφητικότητας) ? αυγό, κόκκινο κρέας, Ψάρι,

κοτόπουλο

• Non – heme σίδηρο (μειωμένης απορροφητικότητας)? όσπρια, παστά φρούτα,

σκούρα πράσινα φυλλώδες λαχανικά.

34

Page 35: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

• EPA + DHA: Μητρικό Γάλα,Ψάρι (σκουμπρί, τόνος, σολωμός, αντζούγιες, ρέγγα,

πέστροφα, σαρδέλλες (ή μπορούν να παραχθούν από το λινολεϊκό οξύ)

Για να βελτιώσετε την απορροφητικότητα του σιδήρου στον οργανισμό συνοδεύετε τις

τροφές με σίδηρο (ιδιαίτερα αυτές της μειωμένης απορροφητικότητας) με βιταμίνη C

(εσπεριδοειδή, ντομάτα, ακτινίδιο). Επίσης αποφεύγετε τις υπερβολικές ποσότητες

ασβεστίου (γαλακτοκομικά προϊόντα) ή φυτικών ινών (ολοσίταρα, πιτυρούχα προϊόντα) σε

συνδυασμό με αυτές τις τροφές σιδήρου για ενίσχυση της απορροφητικότητας στον

οργανισμό.

Τι πρέπει να περιέχει το διαιτολόγιο:

• μαγειρικό βότανο, χόρτο (culinary herbs) ιδιαίτερα δεντρολίβανο

• σταφύλι, μήλο, αχλάδι

• σκόρδο, σιτάρι

• κρέας, αμύγδαλα

• φασόλια, σκούρα πράσινα και πορτοκαλιά φρούτα και λαχανικά

• ψαρικά, μουρουνέλαιο

Τι πρέπει να μην περιέχει το διαιτολόγιο:

• Απλή ζάχαρη (γλυκά, σοκολάτες, μέλι)

• καφεΐνη (όχι περισσότερο από 2φλ/ μέρα

• αλκοόλ

• ζωικό λίπος

Έρευνες έδειξαν ότι χορήγηση σκευασμάτων με πολυβιταμίνες και ιχνοστοιχεία για οκτώ

μήνες σε παιδιά που η διατροφή τους χαρακτηριζόταν διατροφικά ανεπαρκείς βελτίωσε την

μνήμη και συγκέντρωση τους και κατ’ επέκταση και το επίπεδο του δείκτη νοημοσύνης τους.

[6]

3.1 Βιταμίνες

Είναι ουσίες που παίρνουμε από τις τροφές (κυρίως από τα φρούτα και τα λαχανικά) και τις

οποίες χρειάζεται ο οργανισμός για να λειτουργήσει και να αναπτυχθεί.

Οι βιταμίνες πήραν το όνομά τους από την λατινική λέξη vita που σημαίνει ζωή. Θα πρέπει

να ξέρετε ότι ο ανθρώπινος οργανισμός είναι μια πανίσχυρη και πολύπλοκη μηχανή, η οποία

όμως δεν μπορεί να δημιουργήσει βιταμίνες. Εάν έχουμε μια ισορροπημένη δίαιτα, τότε

35

Page 36: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι προσλαμβάνουμε όλες τις απαραίτητες βιταμίνες που

χρειάζεται ο οργανισμός. Κάθε βιταμίνη έχει έναν ξεχωριστό ρόλο. Τις χωρίζουμε σε δύο

κατηγορίες τις υδατοδιαλυτές που είναι οι βιταμίνες B και C και τις λιποδιαλυτές που είναι οι

βιταμίνες Α, D, E και Κ. Οι υδατοδιαλυτές, όπως το λέει και η λέξη διαλύονται στο νερό για

να απορροφηθούν από τον οργανισμό, ενώ οι λιποδιαλυτές διαλύονται και αποθηκεύονται

στο λίπος του σώματος μέχρι να τις πάρει ο οργανισμός για να τις χρησιμοποιήσει. Η

βιταμίνη Ε, όπως και οι βιταμίνες C και η Β-καροτίνη είναι «αντιοξειδοτική». Τι σημαίνει

αυτό; Τα κύτταρα μας χρόνο με το χρόνο «σκουριάζουν» αφού είναι εκτεθειμένα στην

διαδικασία της οξείδωσης όπως ακριβώς ένα αυτοκίνητο αν το αφήσουμε στον ήλιο ή στη

βροχή. Ακριβώς την ίδια βλάβη προκαλούν στα κύτταρα οι ελεύθερες ρίζες με μηχανισμούς

όμως πολύ πιο πολύπλοκους. Ο οργανισμός μας καθημερινά βομβαρδίζεται από

τις ελεύθερες ρίζες οι οποίες έχουν στόχο την φθορά των κυττάρων και του γενετικού υλικού

τους. Παρά το ότι ο οργανισμός μας διαθέτει ισχυρούς μηχανισμούς εξουδετέρωσης των

ελευθέρων ριζών δεν καταφέρνει πάντα να τις αντιμετωπίσει με επιτυχία λόγω του μεγάλου

αριθμού τους. Εκεί λοιπόν χρειάζονται τα αντιοξειδωτικά.

Αν επιθυμείτε να προσλαμβάνετε τις βιταμίνες και όλα εκείνα τα θρεπτικά συστατικά που περιέχουν

πολλές τροφές, με φυσικό τρόπο, τότε μια λύση υπάρχει και βρίσκεται στην καθημερινή σας

διατροφή. Μάθετε ποιες είναι οι πιο σημαντικές βιταμίνες για τον οργανισμό μας και σε ποιες

τροφές μπορείτε να τις βρείτε.

Βιταμίνη Α

H βιταμίνη Α είναι ο φρουρός των ματιών και των δοντιών μας. Συμμετέχει στη

λειτουργία των ματιών, έτσι ώστε να μπορούμε να βλέπουμε καλά και να

προσαρμοζόμαστε στο σκοτάδι. Επίσης παίζει σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη και τον

σχηματισμό των δοντιών και των κοκάλων μας.

Η έλλειψη της βιταμίνης Α, μας κάνει να νιώθουμε αδύναμοι και να κουραζόμαστε

εύκολα. Πριν από πολλά χρόνια, προς το τέλος του 19ου αιώνα, πολλοί άνθρωποι της

Ανατολικής Ασίας πέθαιναν, εξαιτίας μιας αρρώστιας, που ονομαζόταν μπέρι-μπέρι .

Ανακαλύφθηκε ότι η διατροφή των λαών αυτών δεν περιείχε βιταμίνη Α. Έτσι, υιοθέτησαν

κάποιες διατροφικές συνήθειες των λαών της Δύσης και η αρρώστια αυτή εξαλείφθηκε.

36

Page 37: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Α είναι το ρύζι, το κρέας, το ψάρι, το σπανάκι, ο μαϊντανός και

τα καρότα.

Βιταμίνη Β.

Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει μια βιταμίνη Β αλλά μια τεράστια οικογένεια.

Υπάρχει η Β1... η Β2... η Β3... και πάει λέγοντας. Μάλιστα είναι τόσο πολλές οι

βιταμίνες της οικογένειας Β που σήμερα οι περισσότερες αποκαλούνται με την

επιστημονική τους ονομασία (π.χ. Νιασίνη, Παγκαμικό Οξύ, Θιαμίνη κλπ.) Όλες οι

βιταμίνες της οικογένειας αυτής συμμετέχουν σε μια σειρά λειτουργιών του

ανθρώπινου μεταβολισμού. Στις διαδικασίες διάσπασης (διάλυσης δηλαδή), μεταφοράς και

απορρόφησης ουσιών που είναι χρήσιμες για την επιβίωσή μας. Επίσης, συμμετέχουν στη

δημιουργία των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο αίμα, τα οποία μεταφέρουν οξυγόνο σε όλο μας

το σώμα. Τροφές πλούσιες σε αυτήν την ομάδα βιταμινών είναι τα δημητριακά, το ψάρι, το

κρέας, το αυγό, τα γαλακτοκομικά και τα λαχανικά.

Θειαμίνη

Γνωστή και ως βιταμίνη Β1, βοηθά το σώμα να μετατρέψει τους υδατάνθρακες σε ενέργεια.

Είναι, επίσης, ένα σημαντικό θρεπτικό συστατικό για τη διατήρηση της εύρυθμης λειτουργίας

του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος. Όπως και η ριβοφλαβίνη, η θειαμίνη

εντοπίζεται στην αποξηραμένη μαγιά με περιεκτικότητα 11 mg ανά γραμμάριο. Ωστόσο,

μπορείτε να την βρείτε πιο εύκολα αλλά σε μικρότερη περιεκτικότητα στο κουκουνάρι και

στη σόγια

Βιταμίνη C

Η βιταμίνη C είναι ίσως η πιο γνωστή βιταμίνη. Βοηθάει στην απορρόφηση του οξυγόνου

και του σιδήρου. Επιπλέον βοηθάει στην καταπολέμηση των βλαβερών μικροβίων που

εισέρχονται στο σώμα μας. Μας κρατάει δηλαδή μακριά από τις αρρώστιες. Την βρίσκουμε

στα πορτοκάλια, τα μανταρίνια, τα λεμόνια αλλά και στο κουνουπίδι και το μπρόκολο.

Βιταμίνη D

37

Page 38: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Η βιταμίνη D συμμετέχει στην ανάπτυξη και τον σχηματισμό των οστών. Έλλειψή της μπορεί

να οδηγήσει σε αδυναμία των οστών και συνεπώς σε παθήσεις όπως είναι η ραχίτιδα και η

σκολίωση. Βρίσκεται σε όλα τα γαλακτοκομικά, το αυγό και το ψάρι.

Βιταμίνη Ε

Η βιταμίνη Ε μας προσφέρει όμορφη επιδερμίδα, βοηθάει στη συντήρηση διαφόρων ιστών

του σώματος, όπως τα μάτια και το συκώτι, συμμετέχει και αυτή στη δημιουργία των

ερυθρών αιμοσφαιρίων, καθώς επίσης βοηθάει στην πρόληψη των καρδιαγγειακών

παθήσεων. Την βρίσκουμε στα φυτικά έλαια, στους ξηρούς καρπούς και στο σιτάρι.

Βιταμίνη Κ

Η βιταμίνη Κ παίζει σημαντικό ρόλο στην πήξη του αίματος, όταν πληγωνόμαστε καθώς και

στη δημιουργία πρωτεϊνών για την κατασκευή των ιστών του σώματος. Βρίσκεται σε όλα τα

πράσινα λαχανικά, ιδιαίτερα στο σπανάκι. αυτό, το σώμα σας δεν θα είναι σε θέση να

σταματήσει μια αιμορραγία αν τραυματιστείτε.

Τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά είναι η καλύτερη πηγή αυτής της βιταμίνης που είναι επίσης

γνωστή ως φυλλοκινόνη. Το λάχανο περιέχει 1,1 mg ανά φλιτζάνι. Ακολουθούν τα χόρτα και

το σπανάκι με περίπου 1 mg ανά φλιτζάνι και άλλες τροφές όπως το γογγύλι, η μουστάρδα,

και τα ζαχαρότευτλα. Η βιταμίνη Κ είναι ένα απαραίτητο συστατικό για την πήξη του

αίματος. [3]

3.2 Διάφορες χημικές ουσίες που υπάρχουν στα τρόφιμα

Λυκοπένιο

38

Page 39: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Αυτή η χρωστική χημική ουσία που βρίσκεται στα κόκκινα φρούτα και λαχανικά, έχει

αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι το λυκοπένιο μπορεί να

βοηθήσει στην προστασία από ένα φάσμα παθήσεων, συμπεριλαμβανομένης της νόσου της

καρδιάς και διαφόρων μορφών καρκίνου.

Οι ντομάτες είναι η πιο γνωστή πηγή λυκοπενίου, καθώς και τα υποπροϊόντα της όπως

σάλτσες, πάστες και πουρέδες ντομάτας που περιέχουν μέχρι 75 mg ανά φλιτζάνι. Οι ωμές,

ανεπεξέργαστες τομάτες δεν είναι τόσο πλούσιες σε λυκοπένιο, όσο το καρπούζι που περιέχει

στην πραγματικότητα 12mg ανά μερίδα έναντι περίπου 3 mg που έχει μια ντομάτα.

Λυσίνη

Πρόκειται για ένα αμινοξύ που βοηθά το σώμα να απορροφήσει το ασβέστιο και να παράγει

κολλαγόνο για τα οστά και τους συνδετικούς ιστούς. Επίσης παίζει ρόλο στην παραγωγή της

καρνιτίνης, ενός θρεπτικού συστατικού που βοηθά στη ρύθμιση των επιπέδων της

χοληστερόλης. Βρίσκεται στο κόκκινο κρέας, στους ξηρούς καρπούς, στα όσπρια και στη

σόγια.

Μαγνήσιο

Το σώμα χρησιμοποιεί μαγνήσιο σε περισσότερες από 300 βιοχημικές αντιδράσεις. Αυτές

περιλαμβάνουν τη διατήρηση της εύρυθμης λειτουργίας των μυών και των νεύρων,

κρατώντας τον καρδιακό ρυθμό σταθερό και διατηρώντας τα οστά γερά.

Το πίτουρο σιταριού έχει τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε μαγνήσιο ανά μερίδα (89 mg ανά

τέταρτο του φλιτζανιού, ή 22% του DV σας), αλλά το μαγνήσιο βρίσκεται και στα

ανεπεξέργαστα δημητριακά. Όταν το φύτρο και το πίτουρο αφαιρούνται από τον σίτο (όπως

συμβαίνει στην περίπτωση των άσπρων ψωμιών), χάνεται επίσης και το μαγνήσιο. Άλλες

καλές πηγές αυτού του μετάλλου είναι τα αμύγδαλα, τα κάσιους και τα πράσινα λαχανικά

όπως το σπανάκι.

39

Page 40: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Νιασίνη

Όπως και οι υπόλοιπες βιταμίνες του συμπλέγματος Β, είναι σημαντική για τη μετατροπή της

τροφής σε ενέργεια. Επίσης βοηθά το πεπτικό σύστημα, το δέρμα και τα νεύρα να

λειτουργούν σωστά. Η ξηρά ζύμη είναι μια κορυφαία πηγή νιασίνης, όπως επίσης και τα

φυστίκια και το φυστικοβούτυρο. Ένα φλιτζάνι ωμών φυστικιών περιέχει 17,6 mg, πάνω από

100% του DV σας. Το βοδινό κρέας και το συκώτι κοτόπουλου είναι τροφές επίσης ιδιαίτερα

πλούσιες σε νιασίνη.

Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα

Πρόκειται για ένα είδος πολυακόρεστων λιπαρών, που είναι πραγματικά πολύ υγιεινά όταν

βέβαια καταναλώνονται με μέτρο. Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα συμβάλλουν στην υγεία του

εγκεφάλου και μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της φλεγμονής. Υπάρχουν δύο

κατηγορίες των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων: το Άλφα-λινολενικό οξύ (ALA) που βρίσκεται σε

φυτικές πηγές όπως τα φυτικά έλαια, τα πράσινα λαχανικά, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι και

το εικοσιπεντανοϊκό οξύ (EPA) και το δοκοσαεξανοϊκό οξύ (DHA) που βρίσκονται στα

λιπαρά ψάρια. Ένα φλιτζάνι σαλάτα τόνου, περιέχει περίπου 8,5 γραμμάρια πολυακόρεστων

λιπαρών οξέων.

Κάλιο

Το κάλιο είναι ένας ηλεκτρολύτης, απαραίτητος για τον έλεγχο της δραστηριότητας της

καρδιάς. Χρησιμοποιείται επίσης για την σύνθεση των πρωτεϊνών και των μυών και για τη

διάσπαση των υδατανθράκων σε ενέργεια. Μια μεσαίου μεγέθους ψητή γλυκοπατάτα,

περιέχει περίπου 700 mg καλίου. Ο τοματοπολτός, τα ζαχαρότευτλα και οι πατάτες είναι

επίσης καλές πηγές, όπως είναι και το κόκκινο κρέας, το κοτόπουλο και τα ψάρια.

Ριβοφλαβίνη

40

Page 41: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Πρόκειται για ένα αντιοξειδωτικό που βοηθά στην καταπολέμηση των ασθενειών, στην

παραγωγή ενέργειας και στην παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων. Σε περίπου 3 χιλιοστά του

γραμμαρίου ανά μερίδα 85 γραμμαρίων, το βοδινό συκώτι είναι η πλουσιότερη πηγή

ριβοφλαβίνης. Τα εμπλουτισμένα δημητριακά επίσης παρέχουν ένα μεγάλο μέρος αυτής της

βιταμίνης σε ένα πολύ πιο βολικό (και εύγευστο) σύνολο.

Σελήνιο

Το σελήνιο είναι ένα ιχνοστοιχείο με αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Το σώμα απαιτεί μόνο μικρές

ποσότητες από αυτό, το οποίο όμως παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη χρόνιων

ασθενειών. Βοηθά επίσης στη ρύθμιση της λειτουργίας του θυρεοειδούς και στην ενίσχυση

του ανοσοποιητικού συστήματος. Ακριβώς 6-8 καρύδια Βραζιλίας παρέχουν 544 mcg

σεληνίου -αυτό είναι 777% του DV σας. Ωστόσο το πάρα πολύ σελήνιο μπορεί στην

πραγματικότητα να είναι επιβλαβές. Θα το συναντήσετε επίσης και σε κονσέρβες τόνου.

.

Ψευδάργυρος

Ο ψευδάργυρος έχει αποδειχθεί ότι παίζει σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του

ανοσοποιητικού συστήματος καθώς και στις αισθήσεις της γεύσης και της όσφρησης. Τα

στρείδια περιέχουν περισσότερο ψευδάργυρο ανά μερίδα από κάθε άλλο τρόφιμο (74 mg ανά

μερίδα, ή σχεδόν 500% του DV), αλλά οι άνθρωποι πιο συχνά καταναλώνουν ψευδάργυρο

στο κόκκινο κρέας και στα πουλερικά. 85 γραμμάρια ψημένου βοδινού κρέατος, για

παράδειγμα, περιέχει 7 mg ψευδαργύρου. Τα βασιλικά καβούρια της Αλάσκας είναι επίσης

μια καλή πηγή ψευδαργύρου.[7]

3.4 Συντηριτικά

41

Page 42: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Ένα από τα βασικά στοιχεία που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη διατροφή είναι σίγουρα η

συνεχής απομάκρυνση από την κατανάλωση φρέσκων τροφίμων και διατροφικών

συστατικών και η αυξανομένη κατανάλωση τυποποιημένων τροφίμων. Τα τρόφιμα αυτά είναι

επεξεργασμένα με τέτοιο τρόπο ώστε να διαρκούν περισσότερο, είτε κατεψυγμένα, είτε

μακράς διάρκειας, είτε προμαγειρεμένα, αλλά ταυτόχρονα να έχουν καλύτερο χρώμα, γεύση,

εμφάνιση. Για να επιτευχθεί η μακρύτερη συντήρησή τους τα υλικά ή τα τρόφιμα υφίστανται

διάφορες ειδικές επεξεργασίες, ενώ είναι ιδιαίτερα συχνή η προσθήκη σε αυτά ουσιών που

ονομάζονται συντηρητικά.

Με τον όρο προσθετικά τροφίμων, ή πρόσθετα τροφίμων, χαρακτηρίζονται γενικά διάφορες

ουσίες που προστίθενται στις τροφές, συνηθέστερα έτοιμες για κατανάλωση, καθώς και σε

ποτά - αναψυκτικά, με σκοπό να πετύχουν ένα τεχνολογικό αποτέλεσμα, όπως συντηρηση,

τροποποίηση του χρώματος, της γεύσης, της υφής κτλ. Οι κυριώτερες ομάδες προσθέτων

είναι οι χρωστικές, τα συντηρητικά, τα αντιοξειδωτικά, τα πηκτωματογόνα, τα ενισχυτικά

γεύσης κ.ά. Πολλά τυποποιημένα "σνακς", ζαχαρώδη, γλυκίσματα και αναψυκτικά, που

κυκλοφορούν σήμερα στο εμπόριο, περιέχουν μεγάλο αριθμό τέτοιων ουσιών, γνωστών και

ως ουσίες Ε όπως συστηματοποιήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα προσθετικά τροφίμων

διακρίνονται, ανάλογα με την προέλευσή τους, σε φυσικά προσθετικά και σε συνθετικά

προσθετικά. Η προσθήκη πρόσθετων ουσιών με αριθμό Ε στα τρόφιμα είναι ένα ζήτημα

τρέχουσας ανησυχίας για την υγεία εδώ και πολλά χρόνια. Γενικά πολλά εκλαϊκευμένα

δημοσιεύματα ενοχοποιούν κατά καιρούς συγκεκριμένα προσθετικά τροφίμων ότι προκαλούν

σοβαρές επιπτώσεις στη συμπεριφορά, την πνευματική κατάσταση και την υγεία των

καταναλωτών, ότι συνδέονται με διαταραχές, συμπεριλαμβανομένων τωναλλεργιών,

των νευρολογικών διαταραχών, των διαταραχών εντέρων, του καρκίνου, των καρδιακών

παθήσεων και της αρθρίτιδας. Η επιστημονική έρευνα δεν επιβεβαιώνει αυτούς τους φόβους.

Περιπτώσεις αλλεργκών ή άλλων αντιδράσεως σε πρόσθετα παρατηρούνται στο ίδιο ποσοστό

όπως και με φυσικές τροφές, όπως π.χ. ξηρούς καρπούς, θαλασσινά κλπ. Υπάρχουν

42

Page 43: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

πρόσθετα, όπως τα αντιοξειδωτικά, τα οποία θεωρείται ότι μπορεί και να προστατεύουν από

τον καρκίνο.Μερικές πρόσθετες ουσίες Ε θεωρούνται ακατάλληλες για κατανάλωση

από χορτοφάγους ή πιστούς ορισμένων θρησκειών όπως το Ισλάμ ή ο Ιουδαϊσμός.

Συμβατικά ως υψηλότερης επικινδυνότητας θεωρούνται τα συνθετικά προσθετικά, που

επιτρέπονται μόνο σε ορισμένα τρόφιμα, ενώ η χρήση των φυσικών προσθετικών υπόκειται

σε λιγότερους περιορισμούς. Έτσι, μπορεί να συμβεί ένα προσθετικό να επιτρέπεται υπό

καθορισμένη ποσότητα σε ένα τρόφιμο, σε διαφορετική ποσότητα σε άλλο, ή και ακόμη να

απαγορεύεται πλήρως η προσθήκη του σε ένα τρίτο. Καθίσταται, έτσι, εμφανής η μεγάλη

δυσκολία προσδιορισμού της επικινδυνότητας αυτών των ουσιών, τόσο κατά ποσότητα, όσο

και κατά το είδος επί των τροφίμων.

Οι αριθμοί Ε, με τους οποίους κωδικοποιούνται και ονοματίζονται αυτές οι ουσίες, είναι

ορισμοί σύντομης μορφής και αναφέρονται συνήθως στις ετικέτες συσκευασίας των

τροφίμων σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το σχέδιο αρίθμησης ακολουθεί αυτό του Διεθνούς

Συστήματος Αρίθμησης (INS) όπως καθορίζεται από τον διεθνή οργανισμό Codex

Alimentarius. Μόνο ένα υποσύνολο των πρόσθετων ουσιών INS εγκρίνεται για χρήση στην

Ευρωπαϊκή Ένωση, και αυτό δημιούργησε το πρόθεμα "Ε". Οι αριθμοί Ε απαντώνται επίσης

σε ετικέτες συσκευασίας τροφίμων και σε άλλες περιοχές, εκτός Ευρώπης,

συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της Αυστραλίας. Στην Ελλάδα οι προδιαγραφές για τη

χρήση των προσθέτων καθορίζονται από τον Κώδικα Τροφίμων και Ποτών που εκδίδει το

Γενικό Χημείο του Κράτους και είναι εναρμονισμένες με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία.

1. Κατάλογος πρόσθετων τροφίμων Ε

Ε100-Ε199 (χρωστικές)

Ε200-Ε299 (συντηρητικά)

Ε300-Ε399 (αντιοξειδωτικά, ρυθμιστές οξύτητας)

Ε400-Ε499 (γαλακτωματοποιητές, σταθεροποιητές και πηκτικοί παράγοντες)

Ε600-Ε699 (βελτιωτικά γεύσης)

Ε700-Ε799 (αντιβιοτικά)

43

Page 44: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Ε900-Ε999 (διάφορα)

Ε1000-Ε1399 (διάφορα)

Ε1400-Ε1499 (πηκτικοί παράγοντες)

Ε1500-Ε1525 (συνθετικές γεύσεις και γευστικοί διαλύτες)

2. Κατάλογος πρόσθετων τροφίμων που επιτρέπεται η χρήση τους στην Ε.Ε.

Γλυκαντικά

Χρωστικές

Συντηρητικά

Αντιοξειδωτικά

Γαλακτωματοποιητές, Πυκνωτικά μέσα, Πηκτωματογόνοι παράγοντες, Συμπλοκοποιητές,

Σταθεροποιητές

Ενισχυτικά γεύσης, Οξέα, Ρυθμιστές οξύτητας, Αντισυσωματοποιητικοί παράγοντες,

Τροποποιημένα άμυλα, Διογκωτικά αρτοποιίας, Αντιαφριστικοί παράγοντες, Υλικά για

γλασάρισμα, Βελτιωτικό αλεύρων, Σκληρυντικοί παράγοντες, Υγροσκοπικά μέσα, Ένζυμα,

Διογκωτικοί παράγοντες, Προωστικοί παράγοντες, Αέρια συσκευασίας.[8]

Τα συντηρητικά ανήκουν στην ευρύτερη κατηγορία που αποτελείται από τα προσθετικά ή

πρόσθετα τροφίμων, και δεν είναι τίποτα άλλο από φυσικές ή συνθετικές ουσίες που

προστίθενται στις τροφές, είτε σε όσες είναι έτοιμες για κατανάλωση, είτε σε ποτά -

αναψυκτικά και λειτουργούν πέρα από συντηρητικές, ως χρωστικές, αντιοξειδωτικές, ή

ενισχυτικές ουσίες όπως π.χ. για ενίσχυση γεύσης.

Οι ουσίες κωδικοποιούνται με το συνδυασμό του γράμματος 'Ε' και ενός αριθμού και

αναφέρονται υποχρεωτικά στις ετικέτες συσκευασίας των τροφίμων με βάση ένα σχέδιο

αρίθμησης που καθορίζεται από την επιτροπή Κώδικα Διατροφής (Codex Alimentarius).

Βέβαια, αν και αναφέρονται στις ετικέτες, πολλοί λίγοι είναι εκείνοι που είτε τις διαβάζουν,

είτε τις καταλαβαίνουν. Χαρακτηριστικά να αναφερθεί πως σύμφωνα με πανελλαδική έρευνα

44

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%81%CE%BF%CF%83%CE%B8%CE%B5%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC_%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%AF%CE%BC%CF%89%CE%BD#.CE.95.CE.BD.CE.B9.CF.83.CF.87.CF.85.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.AC_.CE.B3.CE.B5.CF.8D.CF.83.CE.B7.CF.82.2C_.CE.9F.CE.BE.CE.AD.CE.B1.2C_.CE.A1.CF.85.CE.B8.CE.BC.CE.B9.CF.83.CF.84.CE.AD.CF.82_.CE.BF.CE.BE.CF.8D.CF.84.CE.B7.CF.84.CE.B1.CF.82.2C_.CE.91.CE.BD.CF.84.CE.B9.CF.83.CF.85.CF.83.CF.89.CE.BC.CE.B1.CF.84.CE.BF.CF.80.CE.BF.CE.B9.CE.B7.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.BF.CE.AF_.CF.80.CE.B1.CF.81.CE.AC.CE.B3.CE.BF.CE.BD.CF.84.CE.B5.CF.82.2C_.CE.A4.CF.81.CE.BF.CF.80.CE.BF.CF.80.CE.BF.CE.B9.CE.B7.CE.BC.CE.AD.CE.BD.CE.B1_.CE.AC.CE.BC.CF.85.CE.BB.CE.B1.2C_.CE.94.CE.B9.CE.BF.CE.B3.CE.BA.CF.89.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.AC_.CE.B1.CF.81.CF.84.CE.BF.CF.80.CE.BF.CE.B9.CE.AF.CE.B1.CF.82.2C_.CE.91.CE.BD.CF.84.CE.B9.CE.B1.CF.86.CF.81.CE.B9.CF.83.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.BF.CE.AF_.CF.80.CE.B1.CF.81.CE.AC.CE.B3.CE.BF.CE.BD.CF.84.CE.B5.CF.82.2C_.CE.A5.CE.BB.CE.B9.CE.BA.CE.AC_.CE.B3.CE.B9.CE.B1_.CE.B3.CE.BB.CE.B1.CF.83.CE.AC.CF.81.CE.B9.CF.83.CE.BC.CE.B1.2C_.CE.92.CE.B5.CE.BB.CF.84.CE.B9.CF.89.CF.84.CE.B9.CE.BA.CF.8C_.CE.B1.CE.BB.CE.B5.CF.8D.CF.81.CF.89.CE.BD.2C_.CE.A3.CE.BA.CE.BB.CE.B7.CF.81.CF.85.CE.BD.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.BF.CE.AF_.CF.80.CE.B1.CF.81.CE.AC.CE.B3.CE.BF.CE.BD.CF.84.CE.B5.CF.82.2C_.CE.A5.CE.B3.CF.81.CE.BF.CF.83.CE.BA.CE.BF.CF.80.CE.B9.CE.BA.CE.AC_.CE.BC.CE.AD.CF.83.CE.B1.2C_.CE.88.CE.BD.CE.B6.CF.85.CE.BC.CE.B1.2C_.CE.94.CE.B9.CE.BF.CE.B3.CE.BA.CF.89.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.BF.CE.AF_.CF.80.CE.B1.CF.81.CE.AC.CE.B3.CE.BF.CE.BD.CF.84.CE.B5.CF.82.2C_.CE.A0.CF.81.CE.BF.CF.89.CF.83.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.BF.CE.AF_.CF.80.CE.B1.CF.81.CE.AC.CE.B3.CE.BF.CE.BD.CF.84.CE.B5.CF.82.2C_.CE.91.CE.AD.CF.81.CE.B9.CE.B1_.CF.83.CF.85.CF.83.CE.BA.CE.B5.CF.85.CE.B1.CF.83.CE.AF.CE.B1.CF.82.
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%81%CE%BF%CF%83%CE%B8%CE%B5%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC_%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%AF%CE%BC%CF%89%CE%BD#.CE.95.CE.BD.CE.B9.CF.83.CF.87.CF.85.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.AC_.CE.B3.CE.B5.CF.8D.CF.83.CE.B7.CF.82.2C_.CE.9F.CE.BE.CE.AD.CE.B1.2C_.CE.A1.CF.85.CE.B8.CE.BC.CE.B9.CF.83.CF.84.CE.AD.CF.82_.CE.BF.CE.BE.CF.8D.CF.84.CE.B7.CF.84.CE.B1.CF.82.2C_.CE.91.CE.BD.CF.84.CE.B9.CF.83.CF.85.CF.83.CF.89.CE.BC.CE.B1.CF.84.CE.BF.CF.80.CE.BF.CE.B9.CE.B7.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.BF.CE.AF_.CF.80.CE.B1.CF.81.CE.AC.CE.B3.CE.BF.CE.BD.CF.84.CE.B5.CF.82.2C_.CE.A4.CF.81.CE.BF.CF.80.CE.BF.CF.80.CE.BF.CE.B9.CE.B7.CE.BC.CE.AD.CE.BD.CE.B1_.CE.AC.CE.BC.CF.85.CE.BB.CE.B1.2C_.CE.94.CE.B9.CE.BF.CE.B3.CE.BA.CF.89.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.AC_.CE.B1.CF.81.CF.84.CE.BF.CF.80.CE.BF.CE.B9.CE.AF.CE.B1.CF.82.2C_.CE.91.CE.BD.CF.84.CE.B9.CE.B1.CF.86.CF.81.CE.B9.CF.83.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.BF.CE.AF_.CF.80.CE.B1.CF.81.CE.AC.CE.B3.CE.BF.CE.BD.CF.84.CE.B5.CF.82.2C_.CE.A5.CE.BB.CE.B9.CE.BA.CE.AC_.CE.B3.CE.B9.CE.B1_.CE.B3.CE.BB.CE.B1.CF.83.CE.AC.CF.81.CE.B9.CF.83.CE.BC.CE.B1.2C_.CE.92.CE.B5.CE.BB.CF.84.CE.B9.CF.89.CF.84.CE.B9.CE.BA.CF.8C_.CE.B1.CE.BB.CE.B5.CF.8D.CF.81.CF.89.CE.BD.2C_.CE.A3.CE.BA.CE.BB.CE.B7.CF.81.CF.85.CE.BD.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.BF.CE.AF_.CF.80.CE.B1.CF.81.CE.AC.CE.B3.CE.BF.CE.BD.CF.84.CE.B5.CF.82.2C_.CE.A5.CE.B3.CF.81.CE.BF.CF.83.CE.BA.CE.BF.CF.80.CE.B9.CE.BA.CE.AC_.CE.BC.CE.AD.CF.83.CE.B1.2C_.CE.88.CE.BD.CE.B6.CF.85.CE.BC.CE.B1.2C_.CE.94.CE.B9.CE.BF.CE.B3.CE.BA.CF.89.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.BF.CE.AF_.CF.80.CE.B1.CF.81.CE.AC.CE.B3.CE.BF.CE.BD.CF.84.CE.B5.CF.82.2C_.CE.A0.CF.81.CE.BF.CF.89.CF.83.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.BF.CE.AF_.CF.80.CE.B1.CF.81.CE.AC.CE.B3.CE.BF.CE.BD.CF.84.CE.B5.CF.82.2C_.CE.91.CE.AD.CF.81.CE.B9.CE.B1_.CF.83.CF.85.CF.83.CE.BA.CE.B5.CF.85.CE.B1.CF.83.CE.AF.CE.B1.CF.82.
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%81%CE%BF%CF%83%CE%B8%CE%B5%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC_%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%AF%CE%BC%CF%89%CE%BD#.CE.95.CE.BD.CE.B9.CF.83.CF.87.CF.85.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.AC_.CE.B3.CE.B5.CF.8D.CF.83.CE.B7.CF.82.2C_.CE.9F.CE.BE.CE.AD.CE.B1.2C_.CE.A1.CF.85.CE.B8.CE.BC.CE.B9.CF.83.CF.84.CE.AD.CF.82_.CE.BF.CE.BE.CF.8D.CF.84.CE.B7.CF.84.CE.B1.CF.82.2C_.CE.91.CE.BD.CF.84.CE.B9.CF.83.CF.85.CF.83.CF.89.CE.BC.CE.B1.CF.84.CE.BF.CF.80.CE.BF.CE.B9.CE.B7.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.BF.CE.AF_.CF.80.CE.B1.CF.81.CE.AC.CE.B3.CE.BF.CE.BD.CF.84.CE.B5.CF.82.2C_.CE.A4.CF.81.CE.BF.CF.80.CE.BF.CF.80.CE.BF.CE.B9.CE.B7.CE.BC.CE.AD.CE.BD.CE.B1_.CE.AC.CE.BC.CF.85.CE.BB.CE.B1.2C_.CE.94.CE.B9.CE.BF.CE.B3.CE.BA.CF.89.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.AC_.CE.B1.CF.81.CF.84.CE.BF.CF.80.CE.BF.CE.B9.CE.AF.CE.B1.CF.82.2C_.CE.91.CE.BD.CF.84.CE.B9.CE.B1.CF.86.CF.81.CE.B9.CF.83.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.BF.CE.AF_.CF.80.CE.B1.CF.81.CE.AC.CE.B3.CE.BF.CE.BD.CF.84.CE.B5.CF.82.2C_.CE.A5.CE.BB.CE.B9.CE.BA.CE.AC_.CE.B3.CE.B9.CE.B1_.CE.B3.CE.BB.CE.B1.CF.83.CE.AC.CF.81.CE.B9.CF.83.CE.BC.CE.B1.2C_.CE.92.CE.B5.CE.BB.CF.84.CE.B9.CF.89.CF.84.CE.B9.CE.BA.CF.8C_.CE.B1.CE.BB.CE.B5.CF.8D.CF.81.CF.89.CE.BD.2C_.CE.A3.CE.BA.CE.BB.CE.B7.CF.81.CF.85.CE.BD.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.BF.CE.AF_.CF.80.CE.B1.CF.81.CE.AC.CE.B3.CE.BF.CE.BD.CF.84.CE.B5.CF.82.2C_.CE.A5.CE.B3.CF.81.CE.BF.CF.83.CE.BA.CE.BF.CF.80.CE.B9.CE.BA.CE.AC_.CE.BC.CE.AD.CF.83.CE.B1.2C_.CE.88.CE.BD.CE.B6.CF.85.CE.BC.CE.B1.2C_.CE.94.CE.B9.CE.BF.CE.B3.CE.BA.CF.89.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.BF.CE.AF_.CF.80.CE.B1.CF.81.CE.AC.CE.B3.CE.BF.CE.BD.CF.84.CE.B5.CF.82.2C_.CE.A0.CF.81.CE.BF.CF.89.CF.83.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.BF.CE.AF_.CF.80.CE.B1.CF.81.CE.AC.CE.B3.CE.BF.CE.BD.CF.84.CE.B5.CF.82.2C_.CE.91.CE.AD.CF.81.CE.B9.CE.B1_.CF.83.CF.85.CF.83.CE.BA.CE.B5.CF.85.CE.B1.CF.83.CE.AF.CE.B1.CF.82.
Page 45: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

για τις ετικέτες τροφίμων που διοργάνωσε το Ίδρυμα Αριστείδης Δασκαλόπουλος το 44%

των Ελλήνων καταναλωτών δεν διαβάζει ποτέ τις ετικέτες των τροφίμων ή τις διαβάζει

μερικές φορές, τη στιγμή όμως που τα Ε (συντηρητικά, χρωστικές κ.ά.) που αναγράφονται

στις ετικέτες επηρεάζουν αρνητικά 6 στους 10 τους καταναλωτές, τόσο ώστε να μην τα

αγοράσουν ή να τα αγοράσουν σπανιότερα.

Συντηρητικά

Είναι εκείνα τα πρόσθετα των τροφίμων (φυσικά, τεχνητά και χημικά), τα οποία έχουν ως

κύριο σκοπό τους την επιμήκυνση της διάρκειας ζωής των τροφίμων και κωδικοποιούνται με

τους αριθμούς Ε200-Ε299. Τα συντηρητικά είναι μια κατηγορία από τα πολλά πρόσθετα

τροφίμων, και για αυτό προϊόντα 'χωρίς συντηρητικά' μπορεί να περιέχουν άλλα πρόσθετα,

που δεν ανήκουν στα συντηρητικά.

Τα συντηρητικά μπορεί λοιπόν να είναι φυσικές χρωστικές (απλές βιταμίνες όπως είναι η

άλφα καροτίνη και η ριβοφλαβίνη), τεχνητές χρωστικές (όπως είναι ταρτραζίνη που

συναντούμε π.χ. στα ζελέ), συντηρητικά (όπως είναι το βενζοϊκό οξύ και το νιτρικό άλας στα

κρέατα και τυριά), αλλά και άλλες κατηγορίες όπως είναι σταθεροποιητές, γλυκαντικά και

αντιοξειδωτικές βιταμίνες (όπως η τοκοφερόλη -βιταμίνη Ε και το ασκορβικό οξύ-βιταμίνη

C). Είναι ουσίες που ουσιαστικά επιτελούν τον ίδιο σκοπό, που είναι η διατήρηση του

τροφίμου, η παράταση και αύξηση της ζωής του και η αποτροπή της πιθανής αλλοίωσής του,

από χημικούς, φυσικούς ή βιολογικούς παράγοντες, ακριβώς όπως έκαναν από τα πολύ παλιά

χρόνια με το αλάτι, τη ζάχαρη και το ξύδι ή με τεχνικές όπως η ξήρανση, η αφυδάτωση, το

κάπνισμα, η αργότερα η ψύξη και η κονσερβοποίηση.

Ο βασικός λόγος για τη χρήση συντηρητικών από τη βιομηχανία, είναι να εξασφαλίσουμε την

ασφάλεια από την κατανάλωση αυτών των τροφίμων και για να αποφευχθεί η δυσμενής

επίδραση διαφόρων μικροοργανισμών που μπορεί να αναπτυχθούν όπως είναι τα βακτήρια,

οι ζύμες και η μούχλα στην υγεία μας. Για να πάρουν έγκριση και τα προστεθούν τα

συντηρητικά θα πρέπει να υπάρχουν οι κατάλληλες αποδείξεις τόσο για την αναγκαιότητα

της χρήσης τους, όσο και η αποδεδειγμένη απουσία επικινδυνότητας για την υγεία του

καταναλωτή στα προτεινόμενα επίπεδα χρήσης, με βάση τα υπάρχοντα επιστημονικά

δεδομένα στοιχεία.

45

Page 46: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Υπάρχει διαβάθμιση στην επικινδυνότητα των συντηρητικών στα τυποποιημένα

τρόφιμα;

Η ασφάλεια των τροφίμων, ειδικά από τη στιγμή που αναφερόμαστε σε τυποποιημένο

τρόφιμο στο οποίο έχουν γίνει προσθήκες ουσιών, πρέπει να εξετάζεται σε κάθε στάδιο της

τροφικής αλυσίδας, και ο στόχος είναι η μείωση, κατά το δυνατόν της επικινδυνότητας των

επιμέρους συστατικών και προστιθεμένων συντηρητικών, αλλά και των τροφίμων, για αυτό

και η αξιολόγηση και η χρήση τους στα τρόφιμα ελέγχονται, ή θα έπρεπε να ελέγχονται σε

ευρωπαϊκό και σε διεθνές επίπεδο. Η ανάλυση επικινδυνότητας των μικροβιολογικών,

χημικών και φυσικών κινδύνων γίνεται με χρήση της λεγόμενης Ποσοτικοποιημένης

Ανάλυσης Επικινδυνότητας (QRA).

Υψηλότερης επικινδυνότητας είναι σίγουρα τα συνθετικά προσθετικά, και λιγότερο τα

φυσικά προσθετικά, για τα οποία υπάρχουν σαφώς λιγότεροι περιορισμοί. Για κάθε τέτοια

ουσία υπάρχουν όρια για κάθε ξεχωριστό τρόφιμο, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις που μπορεί

ακόμα και να απαγορεύεται πλήρως η προσθήκη του. Για το λόγο αυτό υπάρχει ουσιαστικά

δυσκολία προσδιορισμού του βαθμού επικινδυνότητας αυτών των ουσιών, τόσο κατά

ποσότητα, όσο και κατά το είδος επί των τροφίμων. Για τις περισσότερες ουσίες υπάρχει η

'Αποδεκτή Ημερήσια Πρόσληψη' (ADI) που αναφέρεται στην ποσότητα μιας συντηρητικής

ουσίας, που μπορεί να λαμβάνεται μέσα από τη δίαιτα, ακόμα και σε όλη τη διάρκεια ζωής,

χωρίς να υπάρχει καμία αρνητική επίπτωση στην υγεία.

Πού τελειώνει η μη ωφέλεια (για κάποια ουσία) και πού αρχίζει η επικινδυνότητα;

Οι δυσμενείς επιπτώσεις της κατανάλωσης κάποιων συντηρητικών, που μπορεί να φτάσουν

μέχρι και την επικινδυνότητα, είναι σπάνιες και φαίνεται να σχετίζονται με ειδικές

κατηγορίες ατόμων κι ειδικές παθήσεις. Επίσης σε πολλές περιπτώσεις φαίνεται να

σχετίζονται με την ποσοστική κατανάλωση και τη συχνότητα και για αυτό για πολλά τρόφιμα

καθορίζεται και συχνά αναφέρεται και στη συσκευασία το όριο της κατανάλωσης, ανά

τρόφιμο ή ειδική ομάδα καταναλωτών. Για το λόγο αυτό το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το

Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχουν καθορίσει ένα ειδικό σύστημα επισήμανσης για να δίνουν τη

46

Page 47: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

δυνατότητα στους καταναλωτές να κάνουν σωστές και ασφαλείς επιλογές, όσον αφορά τα

τρόφιμα που περιέχουν συντηρητικά, με υποχρεωτική αναγραφή τους ανά κατηγορία

(συντηρητικό, χρώμα, αντιοξειδωτικό, κ.λπ.), είτε με το όνομά τους, είτε με τον αντίστοιχο

αριθμό Ε.

Αν ναι, ποια τα πιο γνωστά και υπό ποιες προϋποθέσεις μπορούν να έχουν σοβαρές

επιπτώσεις στην υγεία;

Τα συντηρητικά σπάνια φαίνονται να προκαλούν επικίνδυνες αντιδράσεις. Μεταξύ των

συντηρητικών ουσιών που κατά καιρούς έχουν συνδεθεί με επιπτώσεις στην υγεία είναι:

κάποια από τα θειώδη (Ε 220-228), το βενζοϊκό οξύ και παράγωγά του (Ε 210-213), τα οποία

σχετίστηκαν με ευαίσθητα άτομα με προβλήματα αναπνοής.

Η συχνότητά τους (των συντηρητικών ) παίζει κάποιο ρόλο και πότε;

Η έγκριση και οι όροι χρήσης των συντηρητικών ορίζονται από την οδηγία 95/2/EK του

Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Φεβρουαρίου 1995 για τις

Πρόσθετες Ουσίες Τροφίμων. Σε αυτούς τους όρους χρήσης συχνά αναφέρονται, όταν αυτό

κρίνεται απαραίτητο και ανάλογα με την ουσία, στοιχεία που αφορούν την ασφαλή

συχνότητα κατανάλωσής τους από παιδιά, εγκύους, ενήλικες ή άτομα τρίτης ηλικίας. Έτσι

κρίνεται κατά περίπτωση, αν και κατά πόσο, η συχνότητα καθορίζει παράλληλα και την

επικινδυνότητα ή μη της κατανάλωσης της συντηρητικής ουσίας.

Υπάρχει διαφορά στην κατανάλωση σε παιδιά, εφήβους και ενήλικες και αν ναι, σε ποιά

συστήματα του οργανισμού (οι σημαντικότερες αναφορές)

Η αξιολόγηση της ασφάλειας των συντηρητικών, βασίζεται σε όλα διαθέσιμα επιστημονικά

(επιδημιολογικά και τοξικολογικά δεδομένα), από μελέτες σε ανθρώπους και πειραματόζωα.

Με βάση τα υπάρχοντα αυτά δεδομένα- όταν υπάρχουν- καθορίζεται το ανώτατο όριο της

συγκεκριμένης πρόσθετης ουσίας (NOAEL), ώστε η κατανάλωση του τροφίμου που την

περιέχει να είναι ασφαλής και να μην υπάρχει καμία τοξική επίδραση. Μέχρι τώρα η

υπερκατανάλωση τέτοιων ουσιών σχετίστηκε με αλλεργικές αντιδράσεις, δερματολογικές

διαταραχές και επιπτώσεις στο αναπνευστικό.

47

Page 48: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Πώς μπορεί κανείς να γνωρίζει πως κάποια ουσία που αναφέρεται στα συστατικά

ολογράφως δεν αποτελεί κάποιο Ε;

Δυστυχώς, είναι πολύ δύσκολο, ακόμα και για πιο εκπαιδευμένους και ενημερωμένους

καταναλωτές να γνωρίζουν ποια είναι η κάθε ουσία που αναφέρεται στα συστατικά και κατά

πόσο ανήκει σε συντηρητικά ή όχι. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο καταναλωτής απλά στηρίζεται

στο γεγονός ότι οι αρμόδιοι οργανισμοί (η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των

Τροφίμων (EFSA), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο) έχουν

θεσπίσει κανόνες και νόμους που αφορούν και θεωρητικά εξασφαλίζουν την αξιολόγηση της

ασφάλειας των συντηρητικών και δίνουν κατά περίπτωση την έγκριση για την προσθήκη τους

στα τρόφιμα που παράγονται και καταναλώνονται στις χώρες της ΕΕ. Αντίστοιχος είναι ο

ρόλος σε διεθνές επίπεδο της Μικτής Ειδικής Επιτροπής για τις Πρόσθετες Ουσίες Τροφίμων

(JECFA), του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) και του Παγκοσμίου Οργανισμού

Υγείας (WHO).

Πώς μπορεί κανείς να αμυνθεί; Αποτελούν τα βιολογικά ολοκληρωμένη πρόταση

αποφυγής των επικίνδυνων ουσιών που χρησιμοποιούνται σε τρόφιμα;

Τα βιολογικά τρόφιμα, τα τελευταία χρόνια, αποτελούν σίγουρα μια προσπάθεια για

επιστροφή στα πιο ασφαλή, υγιεινά και παραδοσιακά τρόφιμα. Βιολογικές καλλιέργειες

τροφίμων που δεν εμπεριέχουν καθόλου προστιθέμενες ουσίες, για συντήρηση ή βελτίωση

γεύσης, αρώματος ή εμφάνισης αποκτούν όλο και περισσότερο έδαφος, αφού οι καταναλωτές

αναζητούν την ποιοτικότερη διατροφή και επιδιώκουν τη μεγαλύτερη προστασία της υγείας

τους. Αν και στις υπάρχουσες συνθήκες καλλιεργειών και στις αυξημένες ανάγκες τα

βιολογικά τρόφιμα μάλλον δύσκολα μπορούν να δώσουν την ολοκληρωμένη πρόταση

αποφυγής της χρήσης συντηρητικών, είναι ασφαλώς μια σημαντική λύση και διατροφική

διέξοδος, αν και ακόμα αρκετά ακριβή για το γενικό πληθυσμό.

Είναι απόλυτα ασφαλής η βιολογική αγορά τροφίμων και ποιο το επίπεδο ασφάλειάς της σε

σύγκριση με αυτή των συμβατικών τροφίμων;

Σε ένα οργανωμένο κράτος, που διαθέτει όλους τους απαραίτητους μηχανισμούς ελέγχων, οι

οποίο θα εξασφαλίζουν το βιολογικό τρόπο παραγωγής αυτών των προϊόντων (φρούτων,

λαχανικών, ζυμαρικών και άλλων), σίγουρα αυτά τα τρόφιμα είναι απόλυτα ασφαλή,

48

Page 49: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

συγκρινόμενα με τα αντίστοιχα τρόφιμα, που παράγονται με πιο συμβατικούς τρόπους

παραγωγής, και στα οποία, έστω και εντός των επιτρεπομένων ορίων, έχουν προστεθεί

συντηρητικές ή άλλες προστιθέμενες ουσίες.

3.5. Ο ρόλος του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων (Ε.Φ.Ε.Τ)

Ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων – Ε.Φ.Ε.Τ. συστάθηκε το 1999. Είναι Νομικό

Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου και τελεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Υγείας &

Κοινωνικής Αλληλεγγύης.Πρόεδρος του Φορέα είναι ο κύριος Γιάννης Μίχας.Ως μία

δυναμικά αναπτυσσόμενη από πλευράς αρμοδιοτήτων και προδιαγραφών υπηρεσία, ο

Ε.Φ.Ε.Τ. συνιστά τον κύριο φορέα ελέγχου τροφίμων στην Ελλάδα. Από την εγκατάστασή

του στις 13 Ιανουαρίου 2000 έως σήμερα, καθόρισε τη στρατηγική της ανάπτυξής του,

προχωρώντας σε συγκεκριμένες ενέργειες με στόχο τη δημιουργία των προϋποθέσεων που

θέτουν τις βάσεις ενός σύγχρονου οργανισμού, ικανού να ανταποκριθεί με επιτυχία στις

υποχρεώσεις του.

Ο Ε.Φ.Ε.Τ. διεξάγει συστηματικές επιθεωρήσεις σε επιχειρήσεις τροφίμων και ελέγχει κατά

πόσο τηρούνται οι κανόνες Ορθής Υγιεινής Πρακτικής και Ορθής Βιομηχανικής Πρακτικής,

καθώς και τα συστήματα διασφάλισης υγιεινής των τροφίμων (σύστημα H.A.C.C.P.).

Διενεργεί ελέγχους κατά τη διακίνηση, εμπορία και διάθεση των τροφίμων.

Παρέχει τεχνική βοήθεια προς τους παραγωγικούς κλάδους, είτε μέσω της έκδοσης οδηγών

υγιεινής είτε μέσω των σεμιναρίων που διοργανώνει προς επιμόρφωση εργαζομένων και

επαγγελματιών.

Αντιμετωπίζει διατροφικές κρίσεις, φαινόμενο ιδιαίτερα συνηθισμένο τα τελευταία χρόνια.

Διαμορφώνει ελληνικές θέσεις σε θέματα ασφάλειας τροφίμων και τις υποστηρίζει στην

Ευρωπαϊκή Ένωση.

Εισηγείται για τη διαμόρφωση εθνικής νομοθεσίας σε υποθέσεις ασφάλειας τροφίμων.

Επικοινωνεί με τον καταναλωτή με σκοπό την πληροφόρησή του σε ζητήματα ασφάλειας

τροφίμων.

49

Page 50: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Προστατεύει τον καταναλωτή από δόλιες και παραπλανητικές εμπορικές πρακτικές, καθώς

και από τη νόθευση των τροφίμων.

Συντονίζει τις υπηρεσίες που ασκούν έλεγχο σε θέματα ασφάλειας τροφίμων.

Φροντίζει για την εγκατάσταση αποτελεσματικών συστημάτων αξιολόγησης,

παρακολούθησης και διαχείρισης των διατροφικών κινδύνων.

Καθορίζει τις προδιαγραφές ποιότητας που πρέπει να πληρούν τα τρόφιμα με σκοπό την

προστασία της δημόσιας υγείας και την αποφυγή της εξαπάτησης των καταναλωτών.

Καθορίζει τις αρχές στις οποίες στηρίζεται η μελέτη και η εφαρμογή των συστημάτων

παραγωγής υγιεινών προϊόντων από τις επιχειρήσεις τροφίμων.

Καθορίζει τους κανόνες ορθής υγιεινής πρακτικής και ελέγχει την τήρησή τους.

Καθορίζει τους υγειονομικούς όρους ίδρυσης και λειτουργίας των επιχειρήσεων τροφίμων

καθώς και τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για να είναι τα τρόφιμα ασφαλή και υγιεινά.

Τηρεί μητρώο επιχειρήσεων τροφίμων.

Καθορίζει τα προγράμματα ελέγχων που διενεργούνται από τις υπηρεσίες του και από άλλες

αρχές.

Διενεργεί ελέγχους σε όλα τα στάδια μετά την πρωτογενή παραγωγή, δηλαδή στο στάδιο της

παρασκευής, της μεταποίησης, της παραγωγής, της συσκευασίας, της αποθήκευσης, της

μεταφοράς, της διανομής, της διακίνησης, της προσφοράς προς πώληση ή της διάθεσης στον

καταναλωτή στα τρόφιμα που παράγονται, διακινούνται, εισάγονται στη χώρα μας ή

εξάγονται από αυτήν.

Διενεργεί ελέγχους στα υλικά και αντικείμενα που έρχονται σε επαφή με τα τρόφιμα.

Συμμετέχει στα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Διεθνών Οργανισμών για

τη διαμόρφωση κρίσιμων αποφάσεων.

Μεριμνά για τη συμμόρφωση προς τους κανονισμούς που εκδίδονται από τα όργανα της

Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλους Διεθνείς Οργανισμούς.

Αποτελεί τον σύνδεσμο με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων

Διεθνών Οργανισμών σε θέματα ελέγχου τροφίμων.

Μεριμνά για την εκπόνηση ερευνητικών προγραμμάτων.

Εισηγείται προτάσεις για την λήψη νομοθετικών μέτρων.

50

Page 51: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Τηρεί μητρώα σχετικά με τους ελέγχους που διενεργούνται από τις υπηρεσίες του.

Μεριμνά για τη συνεχή επιμόρφωση του προσωπικού του σε θέματα ασφάλειας και

ποιότητας τροφίμων.[8]

Άραγε πόσοι από εμάς ελέγχουμε τις ετικέτες των τροφίμων που αγοράζουμε καθημερινά;

Πόσοι είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε πλήρως όλα όσα αναγράφονται πάνω τους; Γρίφος

για δυνατούς παίχτες αποδεικνύονται οι πίνακες διατροφικής αξίας των προϊόντων.

Όταν το Κέντρο Προστασίας Κααναλωτών (ΚΕΠΚΑ) έθεσε το θέμα της σήμανσης των

τροφίμων στους εκπροσώπους των αντίστοιχων βιομηχανιών εισέπραξε μια απογοητευτική

απάντηση. Υποστήριξαν πως αφενός δεν υπάρχει αρκετός χώρος στις ετικέτες για τέτοιου

είδους πληροφορίες και αφετέρου ότι οι καταναλωτές αφού εξακολουθούν να αγοράζουν τα

προϊόντα τους, εγκρίνουν τις ήδη υπάρχουσες.

Μια ενδιαφέρουσα κίνηση έχει γίνει ήδη στη Μεγάλη Βρετανία. Πολλά τρόφιμα έχουν στις

ετικέτες τους χρωματική σήμανση, η οποία υποδηλώνει το ποσοστό ζάχαρης, αλατιού ή

λιπαρών που περιέχουν. Πράσινο για μικρή ποσότητα, κίτρινο για μέτρια και κόκκινο για

υψηλή. Πρακτικά, με τη σήμανση αυτή, όσο περισσότερα πράσινα σημεία έχει ένα τρόφιμο,

τόσο πιο υγιεινό είναι. Δεν αρκεί όμως μόνο αυτό.

Απαραίτητη είναι και η αναλυτική καταγραφή του ακριβούς ποσοστού της Ενδεικτικής

Ημερήσιας Πρόσληψης έτσι ώστε να είναι ο κάθε καταναλωτής σε θέση να γνωρίζει τι

ποσοστό ακριβώς καταναλώνει.

51

Page 52: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Βέβαια στην ελληνική αγορά τα μόνα προϊόντα που κυκλοφορούν με τέτοιου είδους σήμανση

είναι κάποια αγγλικών εταιριών καθώς κανένα ελληνικό προϊόν δεν έχει τέτοιου είδους

πληροφορίες στην ετικέτα του.

Η ελληνική βιομηχανία τροφίμων έχει επιλέξει ένα διαφορετικό σύστημα διατροφικής

σήμανσης, το GDA. Σύμφωνα με αυτό το σύστημα κάθε προϊόν υποχρεωτικά αναφέρει στο

μπροστινό μέρος της συσκευασίας του πόσες θερμίδες, ζάχαρη, λίπος, κορεσμένα λιπαρά και

αλάτι περιέχει κάθε μερίδα του τροφίμου.

Το δύσκολο για τους καταναλωτές είναι να κατανοήσουν τα ποσοστά που αναγράφονται

ακριβώς από κάτω. Αυτός ο αριθμός λοιπόν, δηλώνει ποιο ποσοστό της συνολικής

52

Page 53: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

ημερήσιας ποσότητας του κάθε συστατικού που πρέπει να καταναλώνουμε, περιέχεται σε

κάθε μερίδα.

Το μειονέκτημα του συγκεκριμένου συστήματος είναι ότι όλοι οι υπολογισμοί έχουν γίνει

παίρνοντας υπόψη τις διαιτητικές ανάγκες μιας ενήλικης γυναίκας με βάρος70 κιλά. Έτσι δεν

υπάρχει ενημέρωση για το πόση ποσότητα θα πρέπει να καταναλώνει ένα παιδί, ένας έφηβος

ή ένας άντρας ενήλικας με μεγαλύτερο βάρος.

Ποιο είναι το μερίδιο ευθύνης που έχουμε εμείς ως καταναλωτές;

Όλοι γνωρίζουμε πως μεγάλος αριθμός τυποποιημένων τροφίμων εμπεριέχει ανθυγιεινά

συστατικά. Έρευνες έχουν αποδείξει πως υπάρχει σχέση αιτίας και αιτιατού μεταξύ των

συγκεκριμένων συστατικών και διαφόρων προβλημάτων υγείας. Έτσι εύκολα αντιλαμβάνεται

κανείς, πως οι εταιρίες αρνούνται να χρησιμοποιήσουν τη σήμανση προκειμένου να μη

γεμίσουν τα προϊόντα τους με κόκκινα σήματα. Γιατί σίγουρα κάτι τέτοιο θα λειτουργούσε

αποτρεπτικά προς τους καταναλωτές, που δε θα αγόραζαν τέτοιου είδους προϊόντα.

Ποια είναι τα στοιχεία που πρέπει απαραιτήτως να αναγράφονται στη συσκευασία;

• τα συστατικά που χρησιμοποιήθηκαν για την παρασκευή του προϊόντος,

• η ποσότητα θερμίδων, λιπαρών, σακχάρων και αλατιού, ολικών λιπαρών,

κορεσμένων λιπαρών, τα ποσοστά ω3 και ω6 κ. τ. λ. που περιέχει

• ποσοστά ενδεικτικής ημερήσιας πρόσληψης (κι έτσι ο καταναλωτής είναι σε θέση

να γνωρίζει πόσα λιπαρά μπορεί να καταναλώσει ακόμα έτσι ώστε να μην

ξεπεράσει το ενδεικτικό όριο)

• τα γενετικά τροποποιημένα συστατικά, που η εταιρία τα χρησιμοποιεί εν γνώσει

της

• τα αλλεργιογόνα που περιέχει

• το όνομα του επίσημου παραγωγού ή διακινητή ή εισαγωγέα

3.6 Παράγοντες που πρέπει να προσέχουμε όταν αγοράζουμε τρόφιμα

Όλοι οι παραγωγοί και οι προμηθευτές τροφίμων έχουν την ευθύνη να μας προμηθεύσουν ασφαλείς

τροφές . Αλλά , παρόλα αυτά , υπάρχουν συγκεκριμένα πράγματα που θα πρέπει να κοιτάμε :

53

Page 54: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

• Χαραγμένες κονσέρβες.

• Τρύπια κουτιά , κονσέρβες , μπουκάλια.

• Σχισμένα περιτυλίγματα.

• Φουσκωμένες συσκευασίες τροφών και κονσέρβες.

• Σπασμένα αυγά.

• Ατελής αεροστεγής στεγανοποίηση τροφίμων.

• Γαλακτοκομικά και άλλες παγωμένες τροφές εκτός ψυγείου.

• Προϊόντα με μούχλα , ξεβαμμένες τροφές .

Ποτέ!!! μην αγοράζετε τέτοιου είδους προϊόντα.

Μπορεί να έχουν μολυνθεί με βακτήρια σε επικίνδυνο βαθμό.Προσοχή στην ετικέτα

Ο καταναλωτής, όταν αγοράζει προσυσκευασμένα τρόφιμα, πρέπει να γνωρίζει ότι στην

ετικέτα αναγράφονται όλες εκείνες οι πληροφορίες που του δίνουν τη δυνατότητα να επιλέγει

αυτό το οποίο ανταποκρίνεται στις ανάγκες του με τον καλύτερο τρόπο.

Ιδιαίτερα χρήσιμο για τους καταναλωτές είναι να διαβάζουν με προσοχή τον κατάλογο των

συστατικών, αφού έτσι μπορούν να έχουν πλήρη γνώση της σύστασης του τροφίμου, καθώς

επίσης και των πρόσθετων που χρησιμοποιούνται κατά την παρασκευή του.

Να αποφεύγονται συσκευασμένα τρόφιμα χωρίς επισήμανση, άγνωστης προέλευσης, διότι

ενδέχεται να είναι νοθευμένα ή ακατάλληλα.

Τι πρέπει να προσέξετε

Στις ετικέτες των προσυσκευασμένων τροφίμων αναγράφονται υποχρεωτικά οι παρακάτω

ενδείξεις:

• Η ονομασία πώλησης του προϊόντος.

• Ο κατάλογος των συστατικών.

• Η καθαρή ποσότητα.

• Η χρονολογία ελάχιστης διατηρησιμότητας και, για τρόφιμα που μπορεί να υποστούν

αλλοίωση, η τελική χρονολογία ανάλωσης.

• Οι ιδιαίτερες συνθήκες συντήρησης και χρήσης.

• Τα στοιχεία του παρασκευαστή ή και του πωλητή ή γενικά κάποιου υπευθύνου.

• Ο τόπος παραγωγής ή προέλευσης, στην περίπτωση που η παράλειψη του μπορεί να

54

Page 55: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

παραπλανήσει τον καταναλωτή.

Όλες οι παραπάνω ενδείξεις πρέπει να αναγράφονται και στα ελληνικά.

Υγιεινές επιλογές

Ξέρεις ότι ……….;

Τα γεύματα που ετοιμάζονται στο σπίτι για τα παιδιά που πάνε σχολείο και τους

εργαζόμενους είναι πολύ λιγότερα από αυτά που προσφέρονται καθημερινά από τα

καταστήματα έτοιμου φαγητού και τα εστιατόρια ;

Τα τρία πιο διαδεδομένα διατροφικά παρασκευάσματα είναι τα σάντουιτς ,τα πατατάκια και

τα χάμπουργκερ .

Τι πρέπει να ξέρουμε για το φαγητό που αγοράζουμε ;

Υπάρχει μια σειρά χρήσιμων σημείων που μπορούμε να κοιτάξουμε όταν αγοράζουμε τροφές

από καταστήματα ετοίμων τροφών και εστιατόρια , ώστε να σιγουρευόμαστε για την

ασφάλεια των τροφών .

• Διάλεξε καταστήματα ετοίμων τροφών όπου το κατάστημα και ο καταστηματάρχης

είναι καθαροί και χρησιμοποιούνται ειδικές τσιμπίδες για το σερβίρισμα .

• Οι τροφές πρέπει να προστατεύονται από μολύνσεις που προέρχονται από πλαστικά

περιτυλίγματα ή άλλα περιτυλίγματα .

55

Page 56: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

• Οι κρύες τροφές πρέπει να είναι κρύες στην αφή και πρέπει να διατηρούνται πάνω

στον πάγο , ή σε συνθήκες ψυγείου.

• Τα προκατασκευασμένα σάντουιτς που περιέχουν ευαίσθητα συστατικά όπως τυρί

και κρέας πρέπει πάντα να είναι στο ψυγείο!!

• Μην αγοράζετε τέτοιου είδους προϊόντα εάν δεν είναι .

• Τροφές που διατηρούνται σε ζεστούς χώρους πρέπει να είναι πολύ ζεστές .

• Μην αγοράζετε πίτες ή άλλα προϊόντα που είναι χλιαρά.

• Το ζέσταμα χλιαρών φαγητών μπορεί να είναι πηγή κινδύνου.

• Πάντα να βεβαιώνεστε ότι τα κιμοειδή κρέατα όπως αυτά των χάμπουργκερ δεν είναι

μισοψημένα .

• Ξέρετε ότι αν το γάλα στη χάρτινη συσκευασία δεν πουληθεί στην καθορισμένη

χρονική διάρκεια επιστρέφει στη βιομηχανία για να ανα-παστεριωθεί και να

ξαναγυρίσει στο σουπερμάρκετ; Απίστευτο; Ο νόμος επιτρέπει στις μεγάλες

βιομηχανίες να επαναλάβουν τη διαδικασία έως 5 φορές, κάτι που αφήνει το γάλα

χωρίς γεύση και τελικά χωρίς ποιότητα και διατροφική αξία…

• Όταν το γάλα φτάνει στο σουπερμάρκετ για την πώληση, φέρει έναν αριθμό στο

κάτω μέρος της συσκευασίας του. Αυτό το νούμερο είναι από το 1 έως το 5. Αρκεί να

αγοράζετε γάλα που φέρει έως τον αριθμό 3, δηλαδή γάλα που έχει ανα-παστεριωθεί

2 φορές . Μην αγοράζετε γάλα με αριθμό 4 ή 5 γιατί η ποιότητά του έχει

καταστραφεί. Αν αγοράζετε κασόνι με μπουκάλια γάλα, ο ίδιος αριθμός αναγράφεται

στο κάτω μέρος του, 1 έως 5. Αν έχει τον αριθμό 1 σημαίνει ότι βγαίνει από το

56

Page 57: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

εργοστάσιο για πρώτη φορά, αλλά αν έχει τον αριθμό 4 σημαίνει ότι έχει ήδη γυρίσει

πίσω στη βιομηχανία 3 φορές.

• Την επόμενη φορά που θα αγοράσετε γάλα, κοιτάξτε στον πάτο του μπουκαλιού.

Μην αγοράσετε γάλατα με αριθμό 4 ή 5, ούτε ακόμα και με 3, αν είστε λεπτομερείς

στις αγορές σας.[9]

Kεφάλαιο 4o

Τροφές και ενέργεια

4.1 Λαχανικά

A) Λάχανο

Για υγεία και καλό ύπνο! Μπορεί οι περισσότεροι να αγαπάμε το

λάχανο για τη γεύση του, αλλά υπάρχουν και άλλοι λόγοι που το κάνουν πολύτιμο, όπως τα

σημαντικά του οφέλη στην υγεία μας.

Θεραπευτικές ιδιότητες

Το λάχανο, σε οποιαδήποτε ποικιλία και αν ανήκει (άσπρο, κόκκινο κ.λπ.), είτε είναι ωμό είτε

βρασμένο, είναι ιδιαίτερα πολύτιμο για την υγεία μας αφού περιέχει: βιταμίνες Α και C,

φολικό οξύ, φώσφορο, θείο, ιώδιο, κάλιο, νάτριο, μαγνήσιο και μαγγάνιο. Συνιστάται

57

Page 58: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

μάλιστα σε άτομα που υποφέρουν από άσθμα, βρογχίτιδα, βραχνάδα, ρευματισμούς, ουρική

αρθρίτιδα και ισχιαλγίες αλλά και σε περιπτώσεις νευρικών διαταραχών, αϋπνίας,

μελαγχολίας και χρόνιας κούρασης. Το κινέζικο λάχανο, που είναι επίσης δημοφιλές στη

χώρα μας, είναι πλούσιο σε βήτα-καροτίνη, βιταμίνη C, κάλιο και ασβέστιο, ενώ περιέχει και

τα φυτοχημικά ινδόλες, που πιστεύεται ότι απενεργοποιούν τα οιστρογόνα, τα οποία φαίνεται

ότι διεγείρουν την ανάπτυξη όγκων, ιδιαίτερα στο μαστό. Επίσης πρόσφατες έρευνες έδειξαν

ότι τα άτομα που καταναλώνουν λάχανο διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο να εμφανίσουν

καρκίνο του προστάτη, του παχέος εντέρου και του πνεύμονα.

Για τα εγκαύματα και τα τσιμπήματα

Αν καήκατε ή σας τσίμπησε μέλισσα, σφήκα ή αράχνη, μπορείτε να ανακουφιστείτε

τοποθετώντας ωμά λαχανόφυλλα στο σημείο που πονάει. Φροντίστε να τα αλλάζετε κάθε 3-4

ώρες ξεπλένοντας την πληγή με ζουμί από κοπανισμένα λαχανόφυλλα.

Στην κουζίνα

Το λάχανο, είτε ωμό είτε βρασμένο, πρωταγωνιστεί σε πολλές σαλάτες ενώ είναι και βασικό

συστατικό των πατροπαράδοτων λαχανοντολμάδων. Επίσης γίνεται σούπα αλλά και τουρσί.

Μάθετε ότι...

Ένα φλιτζάνι λάχανο περιέχει την ίδια ποσότητα ασβεστίου με μισό φλιτζάνι γάλα.

Το ζουμί από βρασμένο λάχανο είναι διουρητικό.

Τα επιθέματα από ψημένα λαχανόφυλλα αλειμμένα με λάδι ανακουφίζουν από τις

αιμορροΐδες.

Η κατανάλωση ωμού λάχανου βοηθάει να αντιμετωπίσουμε τις δυσάρεστες συνέπειες από

την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.

Τα ζεστά φύλλα λάχανου (μπορούμε να τα σιδερώσουμε ελαφρά ή να τα αφήσουμε για λίγο

στο φούρνο) ανακουφίζουν από τους πόνους στις κλειδώσεις.

58

Page 59: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Tip

Αν έχετε βραχνιάσει, πιείτε ένα ρόφημα που θα φτιάξετε από ζεστό ζουμί φρέσκου λάχανου

ανακατεμένο με λίγο μέλι.

B)Καρότο: ένα «θαυματουργό φάρμακο» της φύσης

Συμπεριλάβετε τακτικά τα καρότα στη διατροφή σας, καθώς πρόκειται για μια εξαιρετική

πηγή αντιοξειδωτικών, ενώ επίσης είναι η πλουσιότερη φυτική πηγή βήτα-καροτίνης

και έχουν σημαντικά οφέλη για την υγεία μας.

Εικόνα 2 καρότο :

http://en.wikipedia.org

Δε χρειάζεται να πούμε πολλά για το καρότο, την αγαπημένη τροφή του Bugs Bunny, καθώς

είναι γνωστό και αγαπητό, ακόμη και από τα παιδιά. Τα οφέλη του καρότου είναι πολύ

σημαντικά. Θυμάστε τη γιαγιά και τη μαμά σας που σας έλεγαν να τρώτε καρότα για να

βλέπετε καλά;

Όλοι έχουμε συνδέσει τα καρότα με το πορτοκαλί τους χρώμα, αλλά είναι γεγονός ότι

υπάρχουν και σε άλλα χρώματα, όπως λευκό, κίτρινο, κόκκινο ή μοβ (το τελευταίο είναι το

χρώμα της original ποικιλίας). Eίναι ένα φυτό με παχιά, σαρκώδη, χρωματιστή ρίζα, το οποίο

αναπτύσσεται υπόγεια, ενώ τα πράσινα φύλλα του έχουν μακρύ μίσχο και βγαίνουν πάνω από

το έδαφος.

Γιατί να τα συμπεριλάβετε στη διατροφή σας

Τα καρότα είναι μια εξαιρετική πηγή αντιοξειδωτικών ουσιών και η πλουσιότερη φυτική

πηγή βήτα καροτίνης (προβιταμίνης Α). Η βήτα καροτίνη συμβάλλει στην προστασία της

όρασης και ειδικά στη νυχτερινή όραση. Η ισχυρή αντιοξειδωτική δράση της βήτα καροτίνης,

παρέχει επίσης προστασία από την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας και την ανάπτυξη

καταρράκτη, της κύριας αιτίας τύφλωσης στους ηλικιωμένους.

59

Page 60: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Κάνσας, έδειξε ότι αν

εκτιθέμεθα συχνά σε παθητικό κάπνισμα, τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε βιταμίνη Α, όπως

τα καρότα, είναι μια έξυπνη επιλογή για να ισορροπήσουμε τη βλάβη, επειδή το βήτα

καροτένιο στο καρότο μπορεί να αλλάξει στον οργανισμό μας, σε βιταμίνη Α, απαραίτητη για

την υγιή κυτταρική ανάπτυξη και ένα ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα. Επομένως, ακόμη και

ένα καρότο την ημέρα, μπορεί να μειώσει την πιθανότητα καρκίνου του πνεύμονα στο μισό.

Οι έρευνες έχουν επίσης διαπιστώσει ότι το καρότο είναι πλούσιο σε φολικό οξύ, που ανήκει

στην ομάδα των βιταμινών Β και μπορεί να καταπολεμήσει τις ελεύθερες ρίζες (ουσίες που

προκαλούν καρκίνο) στο σώμα μας. Η λιγνίνη που βρίσκεται στο καρότο, βοηθά στην

ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, για να καταπολεμήσει τα καρκινικά κύτταρα.

Εικόνα 3 : καρότο http://en.wikipedia.org

Η συχνή κατανάλωση καρότου έχει επίσης συνδεθεί με 20% μείωση των πιθανοτήτων

καρκίνου του μαστού μετά την εμμηνόπαυση και 50% μείωση στη συχνότητα του καρκίνου

της ουροδόχου κύστης, του τραχήλου, του προστάτη, του παχέος εντέρου, του λάρυγγα και

του οισοφάγου. Επίσης, έχει αντι-υπερτασικές, φαρμακευτικές ιδιότητες που βοηθούν στη

μείωση της αρτηριακής πίεσης. Αλλά θα πρέπει να αποθηκεύετε τα καρότα μακριά από μήλα,

αχλάδια, πατάτες και άλλα φρούτα και λαχανικά που παράγουν αέριο αιθυλενίου, δεδομένου

ότι η έκθεση σε αυτό το αέριο, τα καθιστά πικρά.

Τα καρότα είναι πλούσια σε φυτικές ίνες και έχουν λίγες θερμίδες. 100g καρότα έχουν μόλις

48 θερμίδες και ως εκ τούτου είναι ιδανικά για όσους κάνουν δίαιτα. Οι ίνες στα καρότα

βοηθούν στην καλή λειτουργία του εντέρου και στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας. Το μόνο

που έχετε να κάνετε είναι να χτυπήσετε φρέσκο χυμό από βιολογικά καρότα και να

προσθέσετε λίγο ελαιόλαδο. Αν τον πίνετε κάθε πρωί, θα ανακουφίσετε το πρόβλημα της

δυσκοιλιότητας. Επίσης, τα καρότα είναι ευεργετικά σε περιπτώσεις όπως η διάρροια.

60

Page 61: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Γ) Mαρούλι

Είναι ο μήνας όπου το μαρούλι βρίσκεται στα καλύτερα του, το βρίσκουμε φρέσκο σε όλους

τους πάγκους, έτοιμο να μας δώσει πολύχρωμες, ενυδατικές και «diet-friendly» σαλάτες.

Είναι φυλλώδες και πολύ πλούσιο σε νερό το μαρούλι (95% περίπου), κάτι που το μετατρέπει

σε ιδιαίτερα ολιγοθερμιδικό τρόφιμο.

Είναι πλούσιο σε βιταμίνες A, C, E γι’ αυτό έχει και καρδιοπροστατευτική δράση,

λειτουργώντας αντιοξειδωτικά. Περιέχει ζεαξανθίνη (καροτενοειδές), λουτεϊνη ουσίες με

αντικαρκινική δράση.

Έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε βιταμίνη Β1 (θειαμίνη), ουσία σημαντική για την ομαλή

λειτουργία του νευρικού συστήματος.

Δύο κούπες μαρούλι περιέχουν περίπου 2,5γρ φυτικών ινών (10% περίπου της ημερήσιας

συνιστώμενης ποσότητας). Είπαμε ότι το Μάρτη είναι στα καλύτερα του, όμως γενικά στην

Ελλάδα το βρίσκουμε σχετικά εύκολα στους πάγκους το Χειμώνα και τους 2 πρώτους μήνες

της Άνοιξης.

Το μαρούλι τρώγεται ωμό, σκέτο, σε σαλάτες με διάφορα άλλα λαχανικά. Επίσης, μπορεί να

μαγειρευτεί με κρέας (πχ φρικασέ), δίνοντας ιδιαίτερα εύγευστα αποτελέσματα.

Καλό είναι το μαρούλι να μην κόβεται σε μικρά κομμάτια, καθώς οξειδώνεται πολύ γρήγορα.

Για τον ίδιο λόγο το προτιμάμε φρεσκοκομμένο.

Δ) Μελιτζάνα

Με ορκισμένους φίλους, αλλά και εχθρούς, η μελιτζάνα αποτελεί ένα από τα πιο περίεργα

-γευστικά αλλά και οπτικά- λαχανικά με πολλοστά οφέλη, τα οποία πρέπει να σας

κάνουν να αναθεωρήσετε, αν ανήκετε στους εχθρούς της.

61Εικόνα 4 : μελιτζάνα

Page 62: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Θα τη βρείτε μέσα στον μουσακά, τα «παπουτσάκια» και το μπριάμ –μεταξύ άλλων- και αν

δεν είστε από τους λάτρεις της, το πιθανότερο είναι να την αφαιρέσετε και να συνεχίσετε το

γεύμα σας, καθώς είναι πολλοί αυτοί που δεν αγαπούν την ιδιαίτερη γεύση της. Αφαιρώντας

την, όμως, χάνετε και κάποια θρεπτικά συστατικά, αφού το σκουρόχρωμο αυτό λαχανικό

είναι πλούσιο σε μέταλλα όπως ασβέστιο, κάλιο και σίδηρο, το οποίο μάλιστα είναι

αυτό που κάνει το χρώμα της να αλλάζει όταν εκτίθεται στον αέρα. Είναι, επίσης, πλούσια σε

νάτριο, πρωτεΐνη, βιταμίνη Α και διαιτητικές φυτικές ίνες, που την καθιστούν μια πολύ

υγιεινή τροφή, γι’ αυτό άλλωστε και αποτελούσε πάντα αγαπημένη τροφή βασιλιάδων και

βασιλισσών. Παρ’ όλο που υπάρχουν διάφορες ποικιλίες, οι περισσότερες χαρακτηρίζονται

από τη μοναδική αυτή γεύση και υφή της μελιτζάνας που όλοι γνωρίζουμε.

Η σπουδαιότητα της νασουνίνης που βρίσκουμε στη μελιτζάνα

Εκτός από όλα τα απαραίτητα μέταλλα και βιταμίνες, η μελιτζάνα περιέχει επίσης θρεπτικά

συστατικά που ανήκουν στην οικογένεια φαινολών, όπως καφεϊκό και χλωρογενικό οξύ.

Ακόμη, περιέχει φλαβονοειδή, όπως τη νασουνίνη, η οποία λόγω της ισχυρής

αντιοξειδωτικής της δράσης βοηθάει στην καταστροφή των ελευθέρων ριζών, αποτρέποντας

τις αρνητικές επιδράσεις τους στα κύτταρα, καθώς προστατεύει τα λιπίδια στις μεμβράνες

των κυττάρων. Οι μεμβράνες αυτές, που δημιουργούνται από τα λιπίδια, είναι οι μεταφορείς

ζωτικών πληροφοριών για κάθε εγκεφαλικό κύτταρο και η προστασία που τους προσφέρει η

νασουνίνη είναι ιδιαιτέρως πολύτιμη. Γενικότερα, τα φυτά τη σχηματίζουν για να

προστατεύονται από την οξείδωση που προκαλείται από βακτήρια και μύκητες. Το

χλωρογενικό οξύ θεωρείται επίσης από τα πιο ισχυρά αντιοξειδωτικά της μελιτζάνας που

καταπολεμούν τις ελεύθερες ρίζες, ενώ ταυτόχρονα έχει αντιμικροβιακή και αντιιική δράση

και ρίχνει την «κακή» χοληστερίνη (LDL).

Ο ρόλος της νασουνίνης στη δέσμευση σιδήρου

Όλοι ξέρουμε ότι η πρόσληψη σιδήρου μέσω της διατροφής μας είναι απαραίτητη για την

ομαλή λειτουργία πολλών οργάνων. Αυτό που ίσως, όμως, να μην γνωρίζουν πολλοί είναι ότι

η υπερβολή στην πρόσληψή του μπορεί να προκαλέσει ξαφνική άνοδο στην παραγωγή

ελευθέρων ριζών. Κι ενώ στην περίπτωση των γυναικών που βρίσκονται σε έμμηνη ρύση, η

φυσιολογική απώλεια αίματος τις βοηθάει να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που

62

Page 63: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

ενδεχομένως να τους δημιουργούσε ο υπερβάλλον σίδηρος, στους άντρες και στις

εμμηνοπαυσιακές γυναίκες μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα. Εδώ, λοιπόν, έρχεται η

νασουνίνη να «σώσει» την κατάσταση «δεσμεύοντας» το σίδηρο που χρειάζεται και

προστατεύοντας τη χοληστερίνη του αίματος από την υπεροξείδωση. Ακόμη, βοηθάει και στη

ρευματοειδή αρθρίτιδα, αποτρέποντας τις ελεύθερες ρίζες από το να προκαλέσουν ζημιά στις

αρθρώσεις.

Άλλα οφέλη της μελιτζάνας

Σε μελέτη που πραγματοποιήθηκε από την Υπηρεσία Γεωργικών Ερευνών των Η.Π.Α.

(ARS), βρέθηκε ότι οι διάφορες ποικιλίες μελιτζάνας περιέχουν 13 φαινολικές ενώσεις πολύ

ωφέλιμες για την υγεία μας και με αντιοξειδωτική δράση. Η υψηλή της περιεκτικότητα σε

φυτικές ίνες βοηθά στην ανακούφιση της δυσκοιλιότητας και ταυτόχρονα εμποδίζει τη

δημιουργία αιμορροΐδων και κολίτιδας. Έχει λίγες θερμίδες, καθόλου λίπος και κατά τη

διάρκεια της πέψης απορροφάει το λίπος άλλων τροφών, βοηθώντας έτσι στην απώλεια

βάρους. Σύμφωνα, μάλιστα, με την αγιουβερδική ιατρική, ανάλογα με τον τρόπο

μαγειρέματός της και το συνδυασμό της με άλλες τροφές, η μελιτζάνα μπορεί να ανακουφίσει

το φούσκωμα, να καθαρίσει τα φλέμματα, να βελτιώσει την πέψη και να βοηθήσει στην

αντιμετώπιση της αϋπνίας.

Καταναλώστε την με υγιεινούς τρόπους

Μιας και η Ινδία αποτελεί μια από τις χώρες με τη μεγαλύτερη παραγωγή μελιτζάνας, είναι

και πρωτοπόρος στον τρόπο μαγειρέματός της. Απ’ άκρη σ’ άκρη της χώρας μαγειρεύεται και

καταναλώνεται με εκατοντάδες διαφορετικούς τρόπους, μοναδικούς για μερικές περιοχές.

Κάποιοι την προτιμούν καπνιστή, άλλοι ψητή, στον ατμό, με κάρυ, πίκλες ή αποξηραμένη

και τηγανισμένη σαν σνακ. Μην ξεχνάτε, βέβαια, ότι όσο λιγότερο τη μαγειρεύετε, τόσο

περισσότερο διατηρεί τα θρεπτικά της συστατικά, γι’ αυτό αποφύγετε τα πολλά τηγανίσματα.

63

Page 64: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Αν θέλετε να μειώσετε λίγο την πικρή της γεύση, τρίψτε λίγο αλάτι πάνω της αφού την

κόψετε και αφήστε τη για 30 λεπτά πριν τη μαγειρέψετε. Μπορείτε, επίσης, να ακολουθήσετε

μια άλλη παράδοση από τη Νότια Ινδία, κόβοντας και μουλιάζοντας για 20 λεπτά κομμάτια

της σε νερό ταμαρίντ (είναι υγρό από τον καρπό του δέντρου ταμαρίντ και μπορείτε να το

βρείτε σε μαγαζιά με ασιατικά προϊόντα) πριν τη μαγειρέψετε. Αυτό θα τη βοηθήσει να

διατηρήσει το χρώμα της και να αποβάλλει λίγη από την πικρή της γεύση.

Αν και συγγενεύει στενά με την πατάτα και αναπτύσσεται παρόμοια με την ντομάτα, περιέχει

την υψηλότερη συγκέντρωση νασουνίνης, ασβεστίου και καλίου, κερδίζοντας επάξια τον

τίτλο του «βασιλιά των λαχανικών».

Ε)Ραπανάκι

Οι γιαγιάδες πάντοτε μας συμβούλευαν να τρώμε ραπανάκια για την όρεξη. Όμως,

νεώτερες μελέτες της ιατρικής επιστήμης αποδεικνύουν πως τα ραπάνια – ή ρεπάνια –

κάνουν πολύ περισσότερα καλά από αυτό, αποτελώντας έναν φυσικό σύμμαχο για την

υγεία μας.

Συγκεκριμένα, είναι ωφέλιμα στα πρηξίματα και θεραπεύουν τους νεφριτικούς, ιδίως αν

κανείς βράσει τη φλούδα τους με κρασί και πίνει το ζουμί νηστικός την αυγή. Γιατρεύουν και

τον βήχα, όταν τα τρώει κανείς μαζί με μέλι.

Επίσης και ο σπόρος τους καβουρδισμένος, αν τον φάει κανείς με μέλι πάει το βήχα και τη

δύσπνοια. Όταν τα δώσουμε στις λεχώνες φέρνουν πολύ γάλα. Διεγείρουν τον ερωτικό πόθο.

Αν κανείς τα τρώει νηστικός, να είναι βέβαιος ότι δεν θα τον βλάψουν τα δηλητήρια.

Ο χυλός τους όταν πίνεται με νερό είναι αντίδοτο για τα φαρμακερά μανιτάρια και τα

δηλητήρια. Αν κανείς τρίψει και αλείψει τα χέρια του προσεκτικά με χυλό από ρεπάνια, χωρίς

φόβο και χωρίς κίνδυνο μπορεί να πιάσει τα ερπετά.

64

Page 65: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Αν βάλουμε ρεπάνια πάνω σε σκορπιούς ψοφούν αμέσως. Όταν τα πάρουμε μέσα από νερό

γιατρεύουν την υδρωπικία και μετριάζουν την σπλήνα. Ο χυλός τους όταν πίνεται πριν από το

λουτρό μαζί με γλυκό κρασί γιατρεύει τη χρυσή. Ωφελεί και στη δυσουρία όταν κανείς πίνει

το ζωμό τους, γιατί φθείρουν την πέτρα.

Καθαρίζουν δε και το στομάχι, αν τα πάρει κανείς μαζί με μέλι και κατόπιν τα ξεράσει. Γιατί

φέρνουν εμετό και προκαλούν την όρεξη. Εάν σε κανένα μέρος το νερό δεν είναι καλό,

γίνεται υγιεινότερο όταν το βράσουμε με ρεπάνια. Και μόνο τα δόντια βλάπτουν. Τα ρεπάνια

είναι ωφέλιμα σε όσους κάνουν αιμοπτύσεις.

Αν κανείς έχει φάει από πριν ρεπάνι και κατόπιν τον δαγκώσει σκορπιός, όχι μόνο δεν θα

πεθάνει αλλά και γρήγορα θα γίνει καλά. Τα ρεπάνια όταν τα κοπανίσουμε και τα βάλουμε

στις πληγές που υπέστηκαν βασανιστήρια γιατρεύουν πολύ γρήγορα τα πρηξίματα και τα

χτυπήματα.

Επίσης καθαρίζουν τις φακίδες και βγάζουν μαλλιά στην κασίδα. Όταν τα τρώμε στο τέλος

του φαγητού καθαρίζουν την αναπνοή.

Ζ) Κουνουπίδι

Σύμμαχος στη μάχη κατά του καρκίνου

Το κουνουπίδι, είναι μονοετές ή διετές φυτό της

οικογένειας των Σταυρανθών του γένους

Βράσσικα (Brassica oleracea var., italica), με

καταγωγή από χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, υπάγεται κι αυτό στην οικογένεια των

Cruciferae ενώ ανήκει στην ίδια οικογένεια λαχανικών με το λάχανο και το μπρόκολο.

Καλλιεργείται κυρίως στις περιοχές της Μεσογείου, και στις παραθαλάσσιες περιοχές του

Ατλαντικού ωκεανού για την ανθοκεφαλή του. Στην Ελλάδα το κουνουπίδι καλλιεργείται τη

χειμερινή περίοδο κυρίως στην Εύβοια , Αττική , Μεσσηνία , Κέρκυρα και Αρκαδία.

Οφέλη για την υγεία

Την τελευταία δεκαετία, το κουνουπίδι, θεωρείται ως το λαχανικό με αρκετές βιολογικά

ενεργές διατροφικές ουσίες που βοηθούν στην πρόληψη και καταπολέμηση πολλών

65

Page 66: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

νοσημάτων φθοράς. Είναι πλούσιο σε βιταμίνη C, και αποτελεί ουσιαστικά το λουλούδι του

ομώνυμου φυτού, καθώς βοηθάει στην πρόληψη του πολλών μορφών καρκίνου.

Τα συστατικά που περιέχει το κουνουπίδι θεωρείται ότι βοηθούν την αντίσταση του

οργανισμού στις ασθένειες, ενισχύοντας το ανοσοποιητικό σύστημα. Παράλληλα, το φυλλικό

οξύ που περιέχει βοηθάει τις εγκυμονούσες και προσφέρει προστασία από τα καρδιακά

νοσήματα. Είναι ιδανικό για όσους προσέχουν τη διατροφή τους ή θέλουν να κάνουν δίαιτα,

καθώς προσφέρει λίγες θερμίδες και μεγάλη ποσότητα βιταμινών. Είναι προτιμότερο να μην

το τηγανίσουμε, διότι η βιταμίνη C καταστρέφεται και βέβαια αποδίδει περισσότερες

θερμίδες.

Επίσης, το κουνουπίδι περιέχει υψηλά επίπεδα της ουσίας γλυκοζιδάσης η οποία όταν

διασπάται στον οργανισμό παράγει μια άλλη ουσία (ισοθιοκινάτες) που αποτελεί έναν από

τους ισχυρότερους αντικαρκινικούς παράγοντες στη διατροφή (Nutr Cancer 2006). Έχει

αποδειχθεί, ακόμη, σημαντικός σύμμαχος του οργανισμού απέναντι στα καρδιαγγειακά

νοσήματα και άλλες ασθένειες.

Πιο συγκεκριμένα, η ουσία DIM (διινδολυμεθάνιο), η οποία είναι συστατικό στο κουνουπίδι,

έχει πολλαπλά κατασταλτική δράση στον καρκίνο του μαστού. Ενώ τα κύτταρα

αναπτύσσονται, η DIM μπορεί να επιδράσει στον οργανισμό αποτρέποντας τα κακοήθη

κύτταρα, τα οποία προέρχονται από διαίρεση και πολλαπλασιασμό, και παρεμποδίζοντας την

εξάπλωση του καρκίνου, (University of California, 2000). Παρόμοια δράση έχει και η ουσία

(ινδόλη-3-καρβινόλη), η οποία αλληλεπιδρά με την βιταμίνη C και αναστέλλει ορισμένα

ένζυμα που προκαλούν μετάλλαξη και προστατεύει από τον καρκίνο του μαστού, (Toxicol

Appl Pharmacol 2005).

Τέλος, το κουνουπίδι αποτελεί καλή πηγή διαλυτών φυτικών ινών, συμβάλλοντας έτσι στη

μείωση της LDL-χοληστερόλης για αυτό συστήνεται η συχνή του κατανάλωση ενώ λόγω του

ογκώδους των διαφόρων λαχανικών και της χαμηλής ενέργειας την οποία παρέχουν

καταναλίσκονται από όσους επιδιώκουν να αδυνατίσουν.

Αντιλαμβανόμαστε επομένως ότι η φύση δια μέσου των τροφίμων της, δεν μας προσφέρει

μόνο τα θρεπτικά συστατικά που απαιτούνται για την επιβίωση μας. Μας δίνει απλόχερα

πολύτιμες δραστικές ουσίες που μας θωρακίζουν και μας προστατεύουν από νοσήματα

66

Page 67: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

φθοράς αυξάνοντας έτσι το προσδόκιμο επιβίωσης. Τροποποιώντας μια πασίγνωστη παροιμία

καταλήγουμε: πέντε φρούτα ή λαχανικά την ημέρα, τον καρκίνο κάνουν πέρα...

Η) Πατάτα

Οι ευεργετικές ιδιότητες της πατάτας

Οι πατάτες αποτελούν ένα πολύ κοινό τρόφιμο στις δίαιτες των περισσότερων Ευρωπαίων,

αλλά πιθανόν κάποιες φορές να παραβλέπεται η διατροφική συνεισφορά αυτής της

τόσο βασικής καλλιέργειας. Καταρχάς, υπάρχουν σημαντικές διατροφικές

διαφορές μεταξύ των διαφόρων πιάτων με πατάτες, ανάλογα με τον τρόπο

μαγειρέματος, γεγονός που μπορεί να έχει επίδραση στον τρόπο που

αντιλαμβάνονται οι καταναλωτές την πατάτα ως τρόφιμο. Αυτό που κάνει τις

πατάτες τόσο ιδιαίτερες είναι το ότι συνδυάζουν τα χαρακτηριστικά των

αμυλούχων τροφίμων με αυτά των λαχανικών.

Οι πατάτες εισήχθηκαν πρώτη φορά από την Νότιο Αμερική τον 16οαιώνα, όμως

χρειάστηκαν ακόμα 150 χρόνια πριν να γίνουν ένα από τα πιο σημαντικά τρόφιμα ευρείας

κατανάλωσης στην Ευρώπη. Σήμερα, οι κάτοικοι της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης

παρουσιάζουν την υψηλότερη κατανάλωση πατάτας, όμως οι πατάτες παίζουν σημαντικό

ρόλο στις δίαιτες σε όλο το μήκος της Ηπείρου, με μια μέση κατά κεφαλήν κατανάλωση της

τάξης των 94 κιλών το 2005.1 Παρακάτω παρουσιάζονται οι σημαντικές, αλλά και

ενδιαφέρουσες διατροφικές πλευρές της πατάτας, τις οποίες αξίζει να έχουμε υπόψη μας στη

συζήτηση για τη συνεισφορά της στη διατήρηση μιας υγιεινής και ισορροπημένης δίαιτας.2

1. Όταν οι πατάτες είναι βραστές ή ψητές αποτελούν ουσιαστικά ένα τρόφιμο ελεύθερο

λίπους. Το κύριο θρεπτικό συστατικό των πατατών που παρέχει ενέργεια είναι οι

υδατάνθρακες, που είναι σε μορφή αμύλου. Οι υδατάνθρακες αποτελούν την πρωταρχική

πηγή ενέργειας για το σώμα και θα πρέπει να παρέχουν τουλάχιστον τις μισές ημερήσιες

θερμίδες. Το πλεονέκτημα της πρόσληψης υδατανθράκων από τις πατάτες είναι η λήψη και

μιας αξιόλογης ποσότητας ορισμένων μικροθρεπτικών συστατικών. Οι πατάτες περιέχουν μια

67

Page 68: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

μικρή ποσότητα πρωτεΐνης: περίπου 3 γραμμάρια ανά μία μέτρια μερίδα 180 γραμμαρίων

βραστής πατάτας (Πίνακας 1). Αν και η ποσότητα αυτή αποτελεί λιγότερο από το 10% των

ημερήσιων απαιτήσεων για έναν ενήλικα, οι πατάτες είναι καλή πηγή των αμινοξέων λυσίνη

και τρυπτοφάνη και, όταν συνδυάζονται με γάλα ή αβγά, δίνουν ένα τρόφιμο με πρωτεΐνη

υψηλής ποιότητας.

2. Οι πατάτες αποτελούν πηγή φυτικών ινών, οι οποίες συμβάλλουν στο αίσθημα κορεσμού

και ενισχύουν την υγιή λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος. Μία μερίδα 180

γραμμαρίων βραστής πατάτας παρέχει περίπου 3 γρ. ινών, ποσότητα που αντιστοιχεί σε

περισσότερο από 10% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης, η οποία είναι 25 γρ. ινών

ανά ημέρα.3 Κάποιοι απολαμβάνουν την πιο δυνατή γεύση της μαγειρεμένης πατάτας με τη

φλούδα· στη μορφή αυτή οι πατάτες περιέχουν ακόμα περισσότερη ποσότητα ινών. Ωστόσο,

πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή, ώστε να μην καταναλώνεται φλούδα που έχει

αποχρωματιστεί ή έχει χτυπήματα. Η παρουσία κηλίδων πράσινου χρώματος αντικατοπτρίζει

υψηλότερα επίπεδα γλυκοαλκαλοειδών, όπως η σολανίνη·, ουσίες επιβλαβείς αν

καταναλωθούν σε μεγάλες ποσότητες. Μια μικρή ποσότητα του αμύλου της πατάτας

ανθίσταται στην πέψη (λέγεται «ανθεκτικό άμυλο»): αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα, όταν οι

πατάτες καταναλώνονται κρύες μετά το μαγείρεμα, όπως για παράδειγμα στην

πατατοσαλάτα. Το «ανθεκτικό άμυλο» δρα στο σώμα με παρόμοιο τρόπο με αυτόν των

φυτικών ινών και πιθανόν βοηθά στον έλεγχο του σακχάρου και των επιπέδων λιπιδίων στο

αίμα.4

3. Οι πατάτες είναι μια αξιόπιστη πηγή βιταμίνης C – μία μέτρια βραστή πατάτα (180 γρ.)

περιέχει περίπου 10 mg βιταμίνης C, ποσότητα που αντιστοιχεί στο 1/8 της ημερήσιας

απαίτησης για έναν ενήλικα. Πρώιμες ποικιλίες πατατών, μάλιστα, περιέχουν περίπου τα

διπλάσια επίπεδα· έτσι, μια συνηθισμένη μερίδα από τέτοιες πατάτες καλύπτει περίπου το 1/4

της ημερήσιας απαίτησης σε βιταμίνη C για έναν ενήλικα. Αν και υπάρχουν πολλά φρούτα

και χυμοί που περιέχουν βιταμίνη C, κανένα άλλο από τα αμυλούχα τρόφιμα που

καταναλώνονται συνήθως δεν αποτελεί σημαντική πηγή της βιταμίνης αυτής, όπως η πατάτα.

Παρά το γεγονός ότι η βιταμίνη C είναι ευαίσθητη στη θέρμανση και αποσυντίθεται σε έναν

βαθμό κατά το μαγείρεμα, αρκετή ποσότητα διατηρείται, ώστε να καθιστά τις μαγειρεμένες

πατάτες μια χρήσιμη πηγή αυτού του θρεπτικού συστατικού. Η βιταμίνη C είναι απαραίτητη

για τη διατήρηση υγιούς δέρματος, δοντιών, ούλων, μυών και οστών και συμβάλλει στην

απορρόφηση του σιδήρου από τα φυτικά τρόφιμα, ο οποίος δεν είναι διαθέσιμος στο σώμα με

68

Page 69: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

άλλον τρόπο. Επιπρόσθετα, η βιταμίνη C δρα ως αντιοξειδωτικό στο σώμα. Ορισμένες

πατάτες, μάλιστα, με κίτρινο, πορτοκαλί ή μωβ χρώμα, ιδιαίτερα οι γλυκοπατάτες, περιέχουν

σημαντικές ποσότητες και άλλων αντιοξειδωτικών ουσιών, όπως τα καροτένια και τα

φλαβονοειδή.

4. Υπάρχουν αρκετές διαφορετικές βιταμίνες του συμπλέγματος Β και οι πατάτες αποτελούν

σημαντική πηγή αρκετών από αυτές. Μια μέτρια μερίδα βραστής πατάτας (180 γρ.) περιέχει

περισσότερο από το 1/6 των ημερήσιων απαιτήσεων για έναν ενήλικα σε βιταμίνη B1, B6 και

φυλλικό οξύ. Αυτές οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β επιτελούν πολλές λειτουργίες στο

σώμα, συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι είναι απαραίτητες για τον μεταβολισμό των

υδατανθράκων προς παραγωγή ενέργειας, καθώς και στο ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στη

διατήρηση υγιούς δέρματος και νευρικού συστήματος. Το φυλλικό οξύ είναι απαραίτητο για

την κυτταρική αύξηση και ανάπτυξη· γι’ αυτόν τον λόγο, η εξασφάλιση επαρκούς πρόσληψής

του πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι ιδιαίτερα σημαντική. Το φυλλικό οξύ

είναι, επίσης, απαραίτητο για την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων.

5. Οι πατάτες αποτελούν σημαντική πηγή καλίου. Το κάλιο επιτελεί πολλές λειτουργίες, που

συμπεριλαμβάνουν τη μυϊκή λειτουργία και συστολή, τη μετάδοση νευρικών ερεθισμάτων

και τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Οι πατάτες περιέχουν ποσότητες καλίου που είναι

ισόποσες -ανά μονάδα βάρους- με αυτές που περιέχονται στα περισσότερα φρούτα και

λαχανικά. Επειδή, μάλιστα, οι πατάτες καταναλώνονται συνήθως σε μεγαλύτερες ποσότητες,

αποτελούν σημαντική και αξιόπιστη πηγή αυτού του θρεπτικού συστατικού. Οι πατάτες

περιέχουν, επίσης, μικρές ποσότητες μαγνησίου και σιδήρου. Μια μέτρια μερίδα βραστής

πατάτας (180 γρ.) παρέχει το 1/10 των ημερήσιων απαιτήσεων ενός ενήλικα σε μαγνήσιο και

σίδηρο.

6. Οι πατάτες από τη φύση τους δεν περιέχουν νάτριο (το οποίο με το χλώριο σχηματίζει

αλάτι). Οι συστάσεις δημόσιας υγείας τονίζουν την προσοχή που πρέπει να δίνεται, ώστε η

κατανάλωση αλατιού να μην είναι υψηλή, λόγω της συσχέτισης μεταξύ της πρόσληψης

νατρίου και του κινδύνου αυξημένης αρτηριακής πίεσης (υπέρταση). Τα άλλα αμυλούχα

τρόφιμα είναι, επίσης, φτωχά σε νάτριο, αλλά η περιεκτικότητα της πατάτας σε κάλιο είναι

σημαντικά υψηλότερη σε σύγκριση, για παράδειγμα, με αυτή των ζυμαρικών. Ο συνδυασμός

μιας υψηλής περιεκτικότητας σε κάλιο με μια χαμηλή σε νάτριο καθιστά τις πατάτες ένα

υγιεινό τρόφιμο για όσους προσπαθούν να διαχειριστούν την αρτηριακή τους πίεση. Ωστόσο,

69

Page 70: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στο να μην προστίθενται πολλά αλμυρά καρυκεύματα ή

σάλτσες κατά την προετοιμασία του φαγητού.

7. Για όσους προσπαθούν να χάσουν βάρος, ή να αποφύγουν την πρόσληψη βάρους, οι

πατάτες μπορούν να παίξουν βοηθητικό ρόλο. Μία μέτρια μερίδα βραστής, καθαρισμένης

πατάτας (180 γρ.) περιέχει περίπου 140 θερμίδες, ενέργεια πολύ χαμηλότερη από το

ενεργειακό περιεχόμενο στην ίδια ποσότητα βραστών ζυμαρικών (286 θερμίδες) ή βραστού

ρυζιού (248 θερμίδες). Ωστόσο, πρέπει να δίνεται προσοχή στο εξής: το ενεργειακό

περιεχόμενο της πατάτας όταν έχει τηγανιστεί (βαθύ τηγάνισμα) μπορεί να είναι δύο έως

τρεις φορές υψηλότερο από αυτό της βραστής ή ψητής πατάτας, με αποτέλεσμα η πατάτα σε

αυτή τη μορφή να είναι λιγότερο κατάλληλη για άτομα που βρίσκονται σε δίαιτα απώλειας

βάρους.

8. Περισσότερα «καλά νέα» για αυτούς που προσπαθούν να αποφύγουν την πρόσληψη

βάρους είναι το ότι οι πατάτες έχουν υψηλό δείκτη κορεσμού. Επειδή η ενεργειακή

πυκνότητα, δηλαδή οι θερμίδες ανά γραμμάριο τροφίμου, της βραστής ή ψητής πατάτας είναι

χαμηλή, η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας δεν ισοδυναμεί με μεγάλη ενεργειακή πρόσληψη

(περίπου 140 θερμίδες σε μία μέτρια μερίδα). Επομένως, οι πατάτες μπορούν να βοηθήσουν

να νιώθουμε χορτασμένοι χωρίς να έχουμε υπερφαγία από ενεργειακή άποψη. Μια μελέτη

για τις επιδράσεις κορεσμού διαφορετικών φαγητών έδειξε ότι οι πατάτες παρουσιάζουν τρεις

φορές υψηλότερο βαθμό κορεσμού σε σύγκριση με την ίδια πρόσληψη θερμίδων από το

λευκό ψωμί.

9. Λόγω της ποικιλίας τρόπων με τους οποίους μπορεί να μαγειρευτούν οι πατάτες, το

περιεχόμενο σε θρεπτικά συστατικά στα γεύματα με πατάτες είναι ιδιαίτερα μεταβλητό. Οι

απώλειες θρεπτικών συστατικών κατά το μαγείρεμα εξαρτώνται από τη θερμοκρασία και τον

χρόνο μαγειρέματος. Οι υδατοδιαλυτές βιταμίνες και τα ανόργανα στοιχεία, όπως οι

βιταμίνες του συμπλέγματος Β, η βιταμίνη C και το κάλιο, διαρρέουν από τις πατάτες στο

νερό κατά τον βρασμό. Όταν οι πατάτες βράζουν με τη φλούδα (αν και μετά το μαγείρεμα

μπορεί να καθαριστούν και να καταναλωθούν χωρίς φλούδα) μειώνεται σημαντικά η απώλεια

θρεπτικών συστατικών. Απώλειες θρεπτικών συστατικών συμβαίνουν και κατά την

αποθήκευση. Οι γενικές οδηγίες συστήνουν την αποθήκευση της πατάτας σε συνθήκες ξηρού,

σκοτεινού και δροσερού περιβάλλοντος. Ωστόσο, οι πατάτες δεν πρέπει να αποθηκεύονται σε

χαμηλές θερμοκρασίες της τάξεως των 4°C, καθώς στις θερμοκρασίες αυτές μπορεί να

70

Page 71: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

αυξηθεί η παραγωγή ακρυλαμιδίου κατά το τηγάνισμα. Οι πατάτες που αναπτύσσουν

πράσινες κηλίδες ή ξεκινούν να βλασταίνουν θα πρέπει να καθαρίζονται προσεκτικά ή να μην

καταναλώνονται. Αν και το περιεχόμενο λίπους στις πατάτες είναι πολύ χαμηλό, τα πιάτα με

πατάτες μπορεί να είναι πλούσια σε θερμίδες, αν υπάρχει προσθήκη λίπους κατά την

προετοιμασία τους. Αυτό γίνεται, για παράδειγμα, σε τηγανητές πατάτες (βαθύ τηγάνισμα)

και κρούστες που παρασκευάζονται με τυρί και κρέμα πλήρη σε λιπαρά.

10. Ένας πολύ μικρός αριθμός ανθρώπων δεν μπορεί να ανεχθεί τη γλουτένη, η οποία είναι

μια πρωτεΐνη που βρίσκεται στο σιτάρι και τη σίκαλη. Για ανθρώπους που χρειάζεται να

ακολουθούν δίαιτα ελεύθερη γλουτένης, και, επομένως, δεν μπορούν να καταναλώσουν

κοινά φαγητά, συμπεριλαμβανομένων του ψωμιού, των ζυμαρικών και των περισσοτέρων

δημητριακών πρωινού, οι πατάτες είναι ιδιαίτερα σημαντικό τρόφιμο. Οι πατάτες είναι

ελεύθερες γλουτένης και, επομένως, μπορούν να καταναλωθούν ελεύθερα από ανθρώπους

που χρειάζεται να αποφύγουν τη γλουτένη ή για άλλους λόγους δεν καταναλώνουν σιτάρι.

Το σπαράγγι ήταν γνωστό από τους αρχαίους χρόνους ως ένα σπάνιο και από

τα πιο ακριβά χορταρικά που μπορούσαν να γευθούν υψηλές κοινωνικές τάξεις

με πλούσιο βαλάντιο. Η κατανάλωση του αυξήθηκε στη συνέχεια με την άνοδο

του βιοτικού επιπέδου πράγμα που επέβαλε τη συστηματική καλλιέργεια του. Η

επεξεργασία του νωπού σπαραγγιού χωρίζεται σε δυο μέρη, στην επεξεργασία

στο σπίτι και στην επεξεργασία του στο συσκευαστήριο από όπου φεύγει για

αγορές εξωτερικού.

71

Θ) Σπαράγγι

Ένα τρόφιμο προικισμένο με εξαιρετικές ιδιότητες

Page 72: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Τα σπαράγγια είναι μονοκότυλα, αναρριχώμενα ή θαμνώδη φυτά, αυτοφυή ή

καλλιεργούμενα ως λαχανικά ή καλλωπιστικά και αποτελούν σαρκώδεις

βλαστοί του φυτού Asparagus officinalis της οικογένειας των Λιλιιδών και

στην ίδια οικογένεια ανήκουν τα πράσα, τα σκόρδα και τα κρεμμύδια. Σήμερα

είναι από τα πιο σπουδαία πολυετή και ένα από τα λίγα μονοκοτυλήδονα

λαχανικά. Υπάρχουν πάνω από 100 είδη. Καλλιεργούνται σε πολλές χώρες

της Βόρειας και Νότιας Αμερικής , της Ασίας, της Ευρώπης, της Αφρικής, της

Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας. Στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετά αυτοφυή

είδη σπαραγγιού όπως o Αsparagus officinalis, που βγαίνουν σε άγονες,

αμμώδεις περιοχές της Θεσσαλίας, Ιόνιων νησιών και Β. Ελλάδας και οι

ποικιλίες του καλλιεργούνται σε εμπορική κλίμακα και τα συναντάμε στα

παράλια, στα νησιά του Αιγαίου, στην Κεφαλονιά, Κρήτη και σε πολλά μέρη

σε όλη την Ελλάδα. Υπάρχουν σπαράγγια και στα βουνά της Πελοποννήσου,

Β. Ελλάδος, Κρήτη.

Πρακτικά το φυτό δεν έχει φύλλα, αλλά βράκτια που μοιάζουν με λέπια. Οι βλαστοί

των σπαραγγιών κατατάσσονται σε τέσσερις ομάδες ανάλογα με το χρωματισμό τους:

1)σπαράγγια λευκά, 2)σπαράγγια ιώδη: ο οφθαλμός παρουσιάζει χρωματισμό μεταξύ

ροζ και ιώδους ή πορφυρού και ένα μέρος του βλαστού παρουσιάζει χρωματισμό

λευκό, 3)σπαράγγια ιώδη/πράσινα: μέρος των σπαραγγιών αυτών παρουσιάζει ιώδη και

πράσινο χρωματισμό, 4)σπαράγγια πράσινα: ο οφθαλμός και το μεγαλύτερο μέρος του

βλαστού παρουσιάζουν χρωματισμό πράσινο. Τα πράσινα σπαράγγια αναπτύσσονται

στην ύπαιθρο και οφείλουν το χρώμα τους στην επίδραση του ήλιου και στην

χλωροφύλλη. Τα σπαράγγια αυτά είναι πιο αρωματικά, πιο φίνα και πιο τρυφερά από τα

άλλα σπαράγγια. Τα ιώδη σπαράγγια δέχονται για λίγες ώρες την επίδραση του ηλίου

και η γεύση τους είναι πιο φρουτώδης συγκρινόμενη με εκείνη των λευκών

σπαραγγιών. Τα λευκά σπαράγγια δεν έρχονται σε επαφή με το ηλιακό φως, καθώς

καθημερινά καλύπτονται με νέο στρώμα από χώμα. Είναι πιο σαρκώδη και έχουν

απαλή γεύση.

Το σπαράγγι ως τρόφιμο είναι προικισμένο με εξαιρετικές ιδιότητες. Έχει διαιτητικές

και ιδιαίτερα διουρητικές ιδιότητες. Είναι υδατώδες λαχανικό και όταν είναι

φρεσκοκομμένο περιέχει 90-95% νερό. Η σύνθεση του ποικίλει ανάλογα με το στάδιο

72

Page 73: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

συγκομιδής του.

Τα σπαράγγια είναι πλούσια σε:

* βιταμίνες του συμπλέγματος B, όπως φυλλικό οξύ , θειαμίνη (Β1), ριβοφλαβίνη (Β2),

νιασίνη (Β3).

* αντιοξειδωτικές ουσίες, όπως βιταμίνη C, βιταμίνη E, καροτένιο (προβιταμίνη της

βιταμίνης Α) οι οποίες εξουδετερώνουν αποτελεσματικά τις ελεύθερες ρίζες και έχουν

επίσης και ισχυρή αντικαρκινική δράση.

* μέταλλα όπως φώσφορο, ασβέστιο, μαγνήσιο, χαμηλά σε νάτριο και περιέχουν

αρκετό κάλιο.Περιέχουν επίσης: ελάχιστες θερμίδες. Η θερμιδική αξία του προϊόντος

θεωρείται χαμηλή και είναι 26 θερμίδες /100g σπαραγγιού. Μικρή ποσότητα πρωτεϊνών

και υδατανθράκων. Και τέλος , ασπαραγίνη ( ουσία με διουρητική δράση ).

Καταναλώνεται νωπό, κονσερβοποιημένο ή κατεψυγμένο και εκτιμάται ιδιαίτερα από

το σύγχρονο καταναλωτή για τη θρεπτική και διαιτητική του αξία. Στην χώρα μας το

σπαράγγι συσκευάζεται και διατίθεται στις αγορές του εξωτερικού νωπό για

κατανάλωση. Ελάχιστες ποσότητες σπαραγγιού κονσερβοποιούνται ή καταψύχονται.

Στο ψυγείο διατηρούνται το πολύ 3 ημέρες σε διάτρητο πλαστικό σάκο ή τυλιγμένα σε

υγρή πετσέτα. Στην κατάψυξη αφού ζεματιστούν προηγουμένως, διατηρούνται

αρκετούς μήνες. Βρασμένα διατηρούνται στο ψυγείο 2-3 ημέρες. Για να βράσουν

σωστά, τα δένεται σε ματσάκια, με τις άκρες τους να προεξέχουν από το νερό.

Η συγκομιδή γίνεται την άνοιξη (από τέλη Μαρτίου μέχρι το Μάιο) με ειδικά μαχαίρια,

όταν τα βλαστάρια αποκτήσουν το επιθυμητό μέγεθος (19-23 εκ). Η συγκομιδή του

λευκού σπαραγγιού γίνεται όταν η κορυφή φανεί στην επιφάνεια του εδάφους, ενώ τα

πράσινα σπαράγγια πρέπει να φτάσουν τα 22-27εκ. πάνω από την επιφάνεια του

εδάφους.

Συμπερασματικά, τα σπαράγγια αποτελούν ένα νοστιμότατο συμπλήρωμα στο

καθημερινό τραπέζι είτε φρέσκα, είτε μαγειρεμένα. Τα συναντάμε σε σαλάτες, σε

μακαρονάδες, σε ρυζότο, σε τάρτες - πίτες.[11]

73

Page 74: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Ι) Σέλινο

Τονώνει την άμυνα του οργανισμού

Υπάρχουν δυο βασικές ποικιλίες σέλινου. Η μία είναι με μεγάλη σαρκώδη ρίζα, που

καλλιεργείται για αυτή και τρώγεται ωμή, είτε σε σαλάτα και σούπες είτε μαγειρεμένη με

διάφορους συνδυασμούς και είναι η γνωστή μας σελινόριζα και η δεύτερη η πιο κλασσική με

σαρκώδεις μεγάλους μίσχους, που καλλιεργείται για τα φύλλα της και τρώγεται με τον ίδιο

τρόπο και γίνεται τουρσί ή χρησιμοποιείται και ως καρύκευμα (κυρίως οι σπόροι της).

Ισχυρό αντιοξειδωτικό

Το σέλινο αποτελεί ένα βότανο με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση καθώς είναι καλή πηγή

βιταμίνης C και μιας κατηγορίας φλαβονοειδών που λέγονται κουμαρίνες. Τα φλαβονοειδή

αυτά (στα οποία αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό το χαρακτηριστικό του άρωμα) σχετίζονται με

ισχυρή δράση κατά των επικίνδυνων ελευθέρων ριζών δρώντας προστατευτικά εναντίον της

εμφάνισης διαφόρων μορφών καρκίνου. Παράλληλα, η δράση τους αυτή τα καθιστά

πολύτιμους συμμάχους για την καλή λειτουργία της καρδιάς, καθώς εμποδίζουν τη

διαδικασία οξείδωσης της χοληστερόλης και συνεπώς τη δημιουργία αθηρωματογόνου

πλάκας.

Τόνωση της άμυνας του οργανισμού

Η βιταμίνη C έχει δειχθεί από αρκετές κλινικές μελέτες ότι προάγει τη λειτουργία του

ανοσοποιητικού συστήματος, προασπίζοντας έτσι τον οργανισμό μας κατά διαφόρων

ασθενειών. Στην ίδια κατεύθυνση δράσης είναι όμως και οι κουμαρίνες, που όπως έδειξαν

μελέτες σε ζώα ενισχύουν τη δράση των λευκοκυττάρων (μιας κατηγορίας κυττάρων που

συνιστούν το αμυντικό οπλοστάσιο του οργανισμού μας κατά των διαφόρων ιώσεων).

Μη ξεχάσετε λοιπόν να βάλετε στη σούπα σας λίγο σέλινο, καθώς έτσι διασφαλίζετε σε

μεγάλο βαθμό την πρόσληψη των προστατευτικών αυτών συστατικών (δεν χάνονται καθώς

παραμένουν στο ζωμό) και έτσι ενισχύεται το αμυντικό σύστημα του οργανισμού σας.

Κ) Αγκινάρα

74

Page 75: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

φαρμακευτικές της ιδιότητες

Η αγκινάρα εκτός των θρεπτικών της ικανοτήτων, έχει και αξιόλογες ιαματικές ιδιότητες.

Και πρώτο, επειδή δε περιέχει πολλούς υδατάνθρακες, δίνεται σα καλή τροφή στους σακχαρο

διαβητικούς. Αφ ετέρου η πικρή ουσία που περιέχει η αγκινάρα, η κιναρίνη, είναι

αντιπυρετική. Αφέψημα δε ή εκχύλισμα της ρίζας και των από του στελέχους εκφυομένων

φύλων της αγκινάρας έδωσε άριστα αποτελέσματα, χορηγηθέν σε υπακτικές παθήσεις

(ίκτερο, κίρρωση, χολοκυστίτιδα, λιθίαση κλπ.)

Ο Γάλλος ιατρός Brel, εφαρμόζοντας τη μέθοδο αυτή σε 60 ασθενείς, παρατήρησε αύξηση

της διουρήσεως, κανονισμό της εντερικής λειτουργίας και υποχώρηση των από του ήπατος

συμπτωμάτων, άλλοτε άλλη, μετά βελτιώσεως της γενικής καταστάσεως.

Και το μεν αφέψημα των φύλλων της αγκινάρας λαμβάνεται ψυχρό με ζάχαρη σε δόση

τριών ποτηριών την ημέρα, το δε υδροαλκοολικό εκχύλισμα σε καταπότια των 15 εκατοστών

του γραμμαρίου έκαστο και σε δόση 8 τέτοιων καταποτίων ημερησίως.

Το έγχυμα της αγκινάρας σε λευκώ κρασί συνεστήθη κατά των ρευματισμών, της αρθρίτιδας,

του ίκτερου, της χρόνιας διάρροιας και της λιθιάσεως. (A. Narodetzki). Τα φύλλα

χορηγούνται και γενικώς ως διουρητικά.Λόγω της περιεχομένης τανίνης σε αυτή, η αγκινάρα

και τα φύλλα είναι στυπτικά, τονωτικά και ενδείκνυται σε φυματικούς.

Από παλαιοτέρων χρόνων φημολογούντο οι αφροδισιακές ιδιότητες της αγκινάρας, γιατί

αυτή εθεωρείτο και θεωρείτε ότι κινεί την αφροδίσια ορμή.Από πολλούς θεωρείται

γαλακταγωγός και τα φύλλα τους δίνονται σαν τροφή στα

ζώα και μάλιστα στις γαλακτοφόρους αγελάδες. Το κάτω μέρος των λεπύρων της αγκινάρας

και η ανθοδόχη περιέχουν εκτός από άφθονες λευκωματοειδές ουσίες καιινουλίνη, η τέφρα δε

αυτής ίσως ίχνη μαγγανίου.

Η κιναρίνη που περιέχεται στα φύλλα είναι ουσία τοξική, που εκκρίνεται από το γάλα των

φύλλων, καθιστά αυτό ερεθιστικό για το στομάχι, προκαλεί εμετούς, κωλικούς κλπ.

Σημείωση: Πολλοί δεν γνωρίζουν ότι με τη θερμότητα οι φαρμακευτικές και θρεπτικές

ιδιότητες τις αγκινάρας καταστρέφονται. Για αυτό ο ιατρός αναφέρει ψυχρό αφέψημα.

Τέλος η άποψή μου είναι αντί να ψάχνουμε για εξωτικά φυτά όπως το quebra pedra και το

boldo που δεν ευδοκιμούν στην Ελλάδα, ας μελετήσουμε και λίγο τις ιδιότητες των δικών μας

φυτών. Όπως έχω ξαναγράψει το καλύτερο βότανο είναι αυτό που φυτρώνει δίπλα μας.

Λ) Ντομάτα.

Πιο πολύτιμη απ' όσο φανταζόμαστε!

75

Page 76: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Η ντομάτα αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από νερό και βιολογικές ουσίες. Είναι πολύ

φτωχή σε θερμίδες και για το λόγο αυτόν μια έξοχη τροφή για αδυνάτισμα.

Η ντομάτα καλλιεργήθηκε συστηματικά για πρώτη φορά στην Κεντρική και Νότια Αμερική

(Περού). Ήταν άγνωστη στην Ευρώπη μέχρι το 1544, οπότε και οι Ιταλοί της έδωσαν το

όνομα "χρυσό μήλο", για το κίτρινο ή το πορτοκαλί χρώμα που είχε τότε η ώριμη ντομάτα.

Στην Ελλάδα η ντομάτα ήρθε το 1818, όπως και η πατάτα.

Η ντομάτα έχει όξινη και ελαφρώς καυστική γεύση, ενώ σημαντική είναι η θρεπτική της αξία.

Η ντομάτα είναι ευεργετική για την ανθρώπινη υγεία, διότι είναι πλούσια σε βιταμίνες,

μέταλλα και ιχνοστοιχεία που βοηθούν στην ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα, στην

δυσκοιλιότητα, καθώς και στην ρύθμιση της χοληστερόλης.

Είναι το φρέσκο πάντα το καλύτερο; Σκέψου το ξανά!

Αξίζει να αναφερθεί ότι στην Αμερική καταναλώνονται κατά άτομο περισσότερο από 7 κιλά

φρέσκιας ντομάτας το χρόνο, ενώ η ετήσια παραγωγή στο άτομο ανέρχεται στα 36 κιλά βάση

του Υπουργείου Γεωργίας της Αμερικής.

Οι κονσερβοποιημένες ντομάτες μπορούν να είναι περισσότερο θρεπτικές από τις φρέσκιες,

διότι μαζεύονται ώριμες και συσκευάζονται κατά την παραγωγή τους με τέτοιο τρόπο, που

βοηθάει στο να συγκρατούνται όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά τους.

76

Page 77: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Έχει επίσης δειχθεί επιστημονικά, ότι τα συσκευασμένα - κονσερβοποιημένα προϊόντα

ντομάτας όπως οι σάλτσες για ζυμαρικά περιέχουν 6 φορές περισσότερο λυκοπένη

συγκριτικά με την ίδια ποσότητα από φρέσκια ντομάτα.

Αυτό συμβαίνει γιατί η θερμότητα που χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια της παρασκευής

προκαλεί διάσπαση στα κύτταρα της φλούδας επιτρέποντας στο λυκοπένιο να απορροφηθεί

καλύτερα από τον πεπτικό σωλήνα.

Τι είναι όμως η λυκοπένη;

Η λυκοπένη ανήκει στην οικογένεια των αντιοξειδωτικών ουσιών και υπάρχει μέσα στις

ντομάτες, φράουλες, καρπούζια και άλλα φρούτα κόκκινου χρώματος ή λαχανικά. Οι

αντιοξειδωτικές ουσίες αποδεικνύονται τα τελευταία χρόνια πολύ ωφέλιμες στον ανθρώπινο

οργανισμό.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η λυκοπένη είναι λιποδιαλυτικό συστατικό, δηλαδή είναι

πιο εύκολη η απορρόφηση της όταν καταναλώνεται με λίπος. Έτσι, προσθέστε λίγο

ελαιόλαδο, τυρί ή κρέας στην αγαπημένη σας σάλτσα από ντομάτα και θα κερδίσετε το

μέγιστο όφελος της λυκοπένης.

Οι έρευνες που έγιναν μέχρι σήμερα και που αφορούν τη λυκοπένη και τις ντομάτες έδειξαν

τα ακόλουθα:

• Η λυκοπένη είναι μια πολύ ισχυρή αντιοξειδωτική ουσία με αντικαρκινική δράση.

Είναι δύο φορές ισχυρότερη από την β-καροτίνη (προβιταμίνη Α). Με την

αντιοξειδωτική της δράση, εξουδετερώνει τις ελεύθερες ρίζες του οξυγόνου που

παράγονται από το φυσιολογικό μεταβολισμό των κυττάρων. Οι ελεύθερες ρίζες του

77

Page 78: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

οξυγόνου μπορούν, να οδηγήσουν σε αλλοιώσεις του DNA που με τη σειρά τους

οδηγούν στον καρκίνο.

• Το 1995 ερευνητές από το πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, βρήκαν σε 48.000 άνδρες που

παρακολούθησαν για 6 χρόνια, ότι αυτοί που έτρωγαν μέχρι 10 μερίδες την εβδομάδα

φαγητών που περιείχαν ντομάτα ή σάλτσα ντομάτας, είχαν 45% λιγότερες πιθανότητες

να παρουσιάσουν καρκίνο του προστάτη.

• Τα πιο αδιάσειστα στοιχεία είναι ότι η κατανάλωση ντομάτας μειώνει τον κίνδυνο για

καρκίνο των πνευμόνων, του προστάτη και του στομάχου, ενώ μπορεί επίσης να μειώσει

τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού, του τραχήλου, του εντέρου και του ορθού, του

οισοφάγου, της στοματικής κοιλότητας και του παγκρέατος.

• Στη μελέτη που έγινε στις Η.Π.Α. και ονομάστηκε «pizza study» διαπιστώθηκε ότι οι

άνδρες που κατανάλωναν δύο μερίδες σάλτσας ντομάτας την εβδομάδα είχαν μειωμένο

κίνδυνο καρκίνου του προστάτη.

• Η λυκοπένη εάν δοθεί από μόνη της σαν φάρμακο δεν έχει τις ιδιότητες αυτές. Για να

έχει αντικαρκινική δράση πρέπει να καταναλωθεί με φυσικό τρόπο. Αυτό δείχνει ότι η

λυκοπένη αποτελεί το μέρος μιας ευρύτερης οικογένειας φυτικών θρεπτικών ουσιών που

δρουν μαζί για να δώσουν τα ευεργετικά αντικαρκινικά αποτελέσματα.

• Άλλες έρευνες έδειξαν ότι η λυκοπένη είναι καλή για την καρδιά διότι μειώνει την

ποσότητα της οξειδωμένης LDL-χοληστερόλης, αυτής που αποκαλείται συνήθως σαν

κακή χοληστερόλη.

• Από μελέτη στην Φιλανδία η κατανάλωση ντομάτας βοηθά στην καλύτερη υγεία του

καρδιαγγειακού συστήματος, βελτιώνει την κατάσταση των αρτηριών, μειώνει το πάχος

των αρτηριών και προλαμβάνει την αθηροσκλήρωση.

• Η συγκέντρωση και διαθεσιμότητα της λυκοπένης είναι ψηλότερη όταν η ντομάτα

είναι ψημένη. Για το λόγο αυτό οι σάλτσες ντομάτας και το κέτσαπ περιέχουν ψηλές

ποσότητες της ουσίας αυτής

• Οι μεταλλαγμένες ντομάτες περιέχουν 3,5 φορές περισσότερη λυκοπένη από τις

φυσιολογικές ντομάτες. Είναι από τις πρώτες και λίγες περιπτώσεις στις οποίες η έρευνα

και παραγωγή μεταλλαγμένων τροφίμων οδηγεί στη δημιουργία ποικιλίας που έχει

αυξημένες ιδιότητες εναντίον του καρκίνου. Χωρίς να αμφισβητούμε τη χρησιμότητα

της νέας αυτής τεχνολογίας, εντούτοις πιστεύουμε ότι πρέπει να υπάρχουν δικλείδες

78

Page 79: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

ασφαλείας και παρακολούθησης των αποτελεσμάτων και επιπτώσεων, εάν υπάρχουν,

των μεταλλαγμένων τροφίμων.

• Οι τελευταίες έρευνες για το λυκοπένιο δείχνουν ότι ασκεί θετική επίδραση και στο

ανοσοποιητικό σύστημα. Σε μια μελέτη, όσες γυναίκες έτρωγαν τοματοπολτό

καθημερινά, για είκοσι μία ημέρες, είχαν υψηλότερα επίπεδα λυκοπένης στο αίμα, από

αυτές που ακολουθούσαν δίαιτα χωρίς ντομάτες. Τα λευκά αιμοσφαίρια αυτών που

έτρωγαν ντομάτες ήταν πολύ ανθεκτικότερα στις οξειδωτικές βλάβες κατά 33 έως 42%.

• Πρόσφατα έγινε λόγος για την προστατευτική επίδραση του λυκοπενίου στην οξεία

γαστρίτιδα, σε πειραματόζωα, όταν χορηγείται σε ημερήσια δόση 0.2 mg/kg βάρους

Ωστόσο, σημειώνεται ότι σε υψηλότερες ή χαμηλότερες δόσεις μειώνονται σημαντικά οι

γαστροπροστατευτικές ιδιότητες του λυκοπενίου.

Περιέχει η ντομάτα και άλλα αντιοξειδωτικά; Και αν ναι ποια;

Τα αντιοξειδωτικά είναι απαραίτητο κομμάτι μιας υγιεινής διατροφής. Η ντομάτα περιέχει

πολύ βιταμίνη C, που ενισχύει την άμυνα του οργανισμού μας. Τα δυο τρίτα της ημερήσιας

ανάγκης μας στη βιταμίνη αυτή καλύπτονται ήδη από δυο μέτριες ντομάτες.

Οι γιατροί από το Εθνικό Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας της Ολλανδίας μελέτησαν 14.000

ενήλικες για να βρουν ποιοι ήταν οι παράγοντες κινδύνου για ν' αναπτύξουν χρόνια

αποφρακτικά νοσήματα των πνευμόνων, όπως η χρόνια βρογχίτιδα και το εμφύσημα.

Η μελέτη των Ολλανδών, είναι η πρώτη στο είδος της που δείχνει ότι οι φλαβονοειδείς ουσίες

(ιδιαίτερα το κατεχινικό οξύ αλλά και η φλαβόνη, η φλαβονόλη, και τα πολυφαινολικά

καμφερόλη και κερκετίνη) οι οποίες περιέχονται στις ντομάτες, έχουν ευεργετικές δράσεις

στους πνεύμονες.

79

Page 80: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Το περίεργο που βρέθηκε στη μελέτη αυτή ήταν ότι ενώ το τσάι είναι πλούσιο σε

φλαβονοειδείς ουσίες, δεν βρέθηκε ότι αυτό είχε τα ίδια ευεργετικά αποτελέσματα στους

πνεύμονες όπως οι ντομάτες.

Η ντομάτα περιέχει επίσης σε αφθονία φολικό οξύ, που είναι απαραίτητο για την αναδόμηση

και την αποκατάσταση των κυττάρων του οργανισμού. Όσοι παίρνουν φάρμακα, πίνουν πολύ

αλκοόλ ή καταναλώνουν πολύ κρέας, όπως επίσης οι έγκυες γυναίκες και οι ηλικιωμένοι

είναι καλό να καταναλώνουν πολλές ντομάτες, λόγω των αυξημένων αναγκών τους σε

φολικό οξύ.

Το θαυματουργό αυτό φυτό περιέχει και βιταμίνη Ε που επιδρά θετικά στη γονιμότητα,

βιταμίνες από την ομάδα του συμπλέγματος Β για την εύρυθμη λειτουργία του μεταβολισμού

και για γερό νευρικό σύστημα, όπως και χρώμιο, το οποίο είναι πολύτιμο κυρίως τους

διαβητικούς, επειδή βοηθά σε διαταραχές κατά την αξιοποίηση του σακχάρου.

Η λιποδιαλυτή βιταμίνη Α εμπλέκεται στο σχηματισμό και στη διατήρηση της υγιούς

επιδερμίδας, των μαλλιών και στο σμήγμα της μεμβράνης. Μας βοηθά στο να βλέπουμε στο

σκοτάδι και είναι απαραίτητο για την σωστή ανάπτυξη των οστών, δοντιών και την

αναπαραγωγή.

Περιέχει επίσης σελήνιο, που ανήκει στις ουσίες που προστατεύουν από τον καρκίνο, επειδή

παίζει σημαντικό ρόλο για το ανοσοποιητικό σύστημα, κάλιο για την υποστήριξη της

καρδιακής λειτουργίας, μαγνήσιο ενάντια στα συμπτώματα του στρες και τις μυϊκές κράμπες,

όπως επίσης και σίδηρο, χαλκό και μαγγάνιο.

80

Page 81: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

4.2.Κρέατα

Το κρέας δεσπόζει στο «μενού» της διατροφής μας και έχει μεγάλη σημασία για τη σωστή

θρέψη και ανάπτυξη του ανθρώπου. Περιέχει πρωτεΐνες, σίδηρο, βιταμίνη Β12, που

λαμβάνεται μόνο από ζωικά προϊόντα, κ.ά. «Κόκκινο κρέας» θεωρούνται το χοιρινό, το

μοσχάρι, το αρνί και το κατσίκι, ενώ στο «άσπρο κρέας» κατατάσσονται το το κοτόπουλο, η

γαλοπούλα, το κουνέλι κ.ά. Οι κίνδυνοι από τη μη ισορροπημένη και την κακή διατροφή

καιροφυλακτούν σε σχέση με το κρέας λόγω αφενός της ποσότητας και αφετέρου της

ποιότητας του κρέατος που καταναλώνουμε.

Ουκ εν τω πολλώ το ευ

Πριν από 40 χρόνια η κατανάλωση κρέατος ήταν περίπου 35 γραμμάρια ημερησίως και

σήμερα έχουμε φθάσει να καταναλώνουμε περισσότερα από 150 γραμμάρια ημερησίως.

Μάλιστα, σύμφωνα με μελέτες, τα παιδιά τρώνε ημερησίως περισσότερα από 50 γραμμάρια

επεξεργασμένου κρέατος (αλλαντικά κ.ά.). Η ιδανική ποσότητα κρέατος που πρέπει να

καταναλώνουμε είναι 100 γραμμάρια κόκκινου κρέατος την εβδομάδα! Μην τρομάζετε,

συνηθισμένοι από την ολοκληρωτική διείσδυση της κρεατοφαγίας στο διαιτολόγιό σας. Υγεία

δεν σημαίνει σίγουρα κατανάλωση 150 γραμμαρίων ημερησίως, όπως γίνεται σήμερα.

Η κατανάλωση πουλερικών, αβγών και κόκκινου κρέατος δεν θα πρέπει να ξεπερνά κατά

μέσο όρο τη μια μικρομερίδα την ημέρα ή μία πλήρη μερίδα κάθε δεύτερη ημέρα, ενώ

περαιτέρω μείωση δεν φαίνεται να απειλεί την καλή υγεία των ενηλίκων. Το κρέας των

πουλερικών προτιμάται από το κόκκινο κρέας, ενώ τα αβγά, συμπεριλαμβανομένων αυτών

που χρησιμοποιούνται στη μαγειρική και στη ζαχαροπλαστική, δεν θα πρέπει να ξεπερνούν

81

Page 82: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

τα τέσσερα την εβδομάδα. Κατά συνέπεια ένα άτομο μπορεί να καταναλώνει τρία αβγά την

εβδομάδα και δύο μερίδες την εβδομάδα κρέας πουλερικών.

Η πρόσληψη κρέατος, και ιδιαίτερα κόκκινου κρέατος, σχετίζεται σταθερά με τον καρκίνο

του παχέος εντέρου και ενδεχομένως με άλλες μορφές καρκίνου και με τη στεφανιαία νόσο.

Τόσο το κρέας όσο και τα αβγά περιέχουν σχετικά υψηλές ποσότητες χοληστερόλης. Το

κόκκινο κρέας έχει περισσότερα κεκορεσμένα λίπη, γι' αυτό αυξάνει τον κίνδυνο για

έμφραγμα (αρτηριοσκλήρωση) και για καρκίνο. Προτιμάται το άσπρο κρέας - εφόσον τα

πουλερικά δεν διατρέφονται με ακατάλληλες τροφές που αλλοιώνουν τη σύνθεση του

κρέατός τους.

Κίνδυνοι από την κακή ποιότητα κρέατος

Εκτός από την παθογόνο prion, τον παράγοντα που ευθύνεται για τη νόσο των τρελών

αγελάδων, πλείστοι άλλοι κίνδυνοι καιροφυλακτούν κατά την κατανάλωση κρέατος.

Αφορούν παθογόνους μικροοργανισμούς (βακτήρια και παράσιτα) και σπανίως ιούς, αλλά

και κατάλοιπα φαρμάκων και χημικές ουσίες.

Τα βακτήρια είναι οι συχνότεροι, σημαντικότεροι και πιο επικίνδυνοι παθογόνοι

μικροοργανισμοί που επηρεάζουν την ποιότητα του κρέατος. Αλλά προκαλούν τροφογενείς

λοιμώξεις και άλλα διασπούν τα διάφορα συστατικά του κρέατος με αποτέλεσμα να

αλλάζουν η όψη, η γεύση και η οσμή του.Έχουν ιδιαίτερη «προτίμηση» σε τρόφιμα με υψηλή

περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες, όπως είναι κατ' εξοχήν τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης.

Αναλυτικά:

Clostridium pertringens: Είναι παθογόνο βακτήρια που σχετίζεται με γεύματα τα οποία

περιέχουν κρέατα και σάλτσες. H παρουσία του οφείλεται σε ακατάλληλο θερμοκρασιακό

χειρισμό τους, όπως είναι η αργή ψύξη (δηλαδή η παραμονή επί μακρόν σε σχετικά χαμηλή

θερμοκρασία) και η ατελής επαναθέρμανσή τους.Προκαλεί λοίμωξη που οφείλεται στην

παραγωγή τοξίνης στον γαστρεντερικό σωλήνα του ανθρώπου. Τα κύρια συμπτώματα είναι

κοιλιακό άλγος, διάρροια, ναυτία και ενίοτε εμετό.Ο μόνος τρόπος προστασίας τωντροφίμων

από την ανάπτυξη του C. perfringens είναι η ταχεία θέρμανση και ψύξη τους.

Σαλμονέλα: Αποτελούν το συχνότερο αίτιο τροφογενών λοιμώξεων, με συχνότητα η οποία

τα τελευταία χρόνια αυξάνεται συνεχώς. Βρίσκονται σε διάφορα τρόφιμα, όπως νωπά

82

Page 83: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

κρέατα, πουλερικά, ιχθυηρά (οστρακοειδή που αλιεύονται σε μολυσμένες θάλασσες), αβγά,

γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα, χοιρινό κ.ά. Οι σαλμονέλες χωρίζονται σε τρεις ομάδες:

1. Σαλμονέλες προσαρμοσμένες μόνο στον άνθρωπο (S. typhi, S. parathyphi Α, S. sendai) -

δεν είναι παθογόνες για τα ζώα -, που ευθύνονται για τον τύφο και τον παράτυφο. 2.

Σαλμονέλες που προσβάλλουν και τον άνθρωπο και τα ζώα (S. thyphimurium, S. enteritidis)

και ευθύνονται για την κλασική τροφική δηλητηρίαση από σαλμονέλα, για τη διάρροια των

ταξιδιωτών και για τη βρεφική διάρροια. 3. Σαλμονέλες που προσβάλλουν κυρίως τα ζώα και

τα πτηνά (S. abortus-ονίs, S. gallinarum, S. choleraesuis) - σπανίως προσβάλλουν τον

άνθρωπο και όταν αυτό συμβεί τα συμπτώματα είναι πολύ ήπια.

Η μετάδοση των σαλμονελών στα τρόφιμα οφείλεται συνήθως σε επιμόλυνση των

μαγειρεμένων ή παστεριωμένων ή άλλως πώς θερμικά επεξεργασμένων τροφίμων από

μολυσμένα εργαλεία κουζίνας (μαχαίρια) ή από μολυσμένους χειριστές (ανθρώπους που είναι

φορείς και τα πιάνουν). Τα αβγά όρνιθας θεωρούνται το πιο επικίνδυνο τρόφιμο για τη

μετάδοση σαλμονελών και μάλιστα της S. enteritidis. Η προστασία από τη σαλμονέλωση

γίνεται με καλό ψήσιμο των τροφίμων, με αυστηρή τήρηση όλων των κανόνων προσωπικής

υγιεινής, με καλό καθαρισμό και απολύμανση όλων των επιφανειών που έρχονται σε επαφή

με τα τρόφιμα.

Escherichia coli: Ανήκει στα εντεροβακτηριοειδή και ανευρίσκεται συχνότερα σε νωπά

τρόφιμα ζωικής προέλευσης (γάλα, κόκκινα κρέατα, πουλερικά) ή σε ατελώς επεξεργασμένα

τρόφιμα. Η εντεροτοξικογόνος Ε. coli προκαλεί συμπτώματα των οποίων η σοβαρότητα

εξαρτάται από τις παραγόμενες τοξίνες.Η εμφάνιση των συμπτωμάτων είναι αιφνίδια και

οξεία με κύριο χαρακτηριστικό την υδαρή διάρροια η οποία συνοδεύεται από έμετο και

επιγάστριο άλγος.Η πυρεξία (πυρετός) είναι σπάνια, αλλά η αφυδάτωση συνήθης και έντονη,

με αποτέλεσμα, εφόσον καθυστερήσει η θεραπεία, να απειλείται η ζωή.H εντερογόνος Ε. coli

προκαλεί επίμονη μεγάλης διάρκειας εκκριτική διάρροια με σοβαρή εντερίτιδα. Τα

συμπτώματα εμφανίζονται σε 12-36 ώρες.

Λιστέρια (Lίsteria monocytogenes): Βακτηρίδιο που συνηθέστερα βρίσκεται σε νωπά και

κατεψυγμένα κρέατα και πουλερικά, μη παστεριωμένα γαλακτοκομικά ή προϊόντα που

υφίστανται ωρίμανση (μαλακά τυριά, παγωτά, νωπό γάλα, κρέμα, βούτυρο) αλλά και σε ωμά

λαχανικά (λάχανο, μαρούλι), ιχθυηρά κ.ά. Η λιστερίωση είναι η λοίμωξη που προκαλεί στους

μεν (ανοσολογικά) υγιείς ενηλίκους συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα, στους δε

83

Page 84: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

ανοσοκατεσταλμένους, στους ηλικιωμένους και στα μικρά παιδιά σηψαιμία, μηνιγγίτιδα,

εγκεφαλίτιδα και γενικά απειλεί επικίνδυνα τη ζωή τους.

Staphylococcιιs aureus: Η σταφυλοκοκκική τροφική δηλητηρίαση είναι λοίμωξη που

οφείλεται στον παθογόνο μικροοργανισμό stαρhylοcοccυs aureus, ο οποίος απoτελεί μεγάλο

πρόβλημα της κτηνοτροφίας και της βιομηχανίας τροφίμων ζωικής προέλευσης. Τα τρόφιμα

που συχνότερα ενοχοποιούνται για αυτή την τροφική δηλητηρίαση είναι το κρέας και τα

κρεατοσκευάσματα, τα πουλερικά και τα αβγά, το γάλα και τα γαλακτοκομικά, σάντουιτς με

γέμιση κοτόπουλου, γαλοπούλας, τόνου κ.ά.

Τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι ναυτία, έμετος, επιγάστριος σπασμός και σωματική

εξάντληση. Σε σοβαρότερα περιστατικά μπορεί να συνυπάρχουν κεφαλαλγία, μυϊκοί

σπασμοί, αιφνίδιες μεταβολές της πίεσης του αίματος και των σφυγμών.Στην εκδήλωση της

τροφικής αυτής δηλητηρίασης συμβάλλων εκτός άλλων η ατελής ψύξη των τροφίμων, η

παραμονή τους επί μακρόν σε Θερμοκρασία δωματίου, το ατελές ψήσιμο ή η ατελής

επαναθέρμανσή τους και η μη τήρηση των βασικών κανόνων υγιεινής (πλύσιμο χεριών,

πλύσιμο κουζινικών εργαλείων με ζεστό νερό και απορρυπαντικό).

Παράσιτα:

Τα παράσιτα αποτελούν σημαντικό βιολογικό παράγοντα ο οποίος προκαλεί τροφικές

λοιμώξεις. 0ι τροφογενείς παρασιτώσεις με εξαίρεση την τοξοπλάσμωση (που οφείλεται σε

πρωτόζωο) προκαλούνται από έλμινθες. Τα ωμά ή ατελώς ψημένα τρόφιμα αποτελούν πολύ

καλό μέσο μετάδοσης των ελμινθιάσεων. Συνήθως πιο φορτωμένα με έλμινθες είναι τα

τρόφιμα ζωικής προέλευσης, ενώ στις ανεπτυγμένες χώρες οι τροφογενείς ελμινθιάσεις

οφείλονται στις ιδιαίτερες διαιτητικές συνήθειες (π.χ. προτίμηση των Γάλλων και των

Αγγλοσαξόνων στα ωμά ή μισοψημένα κρέατα

προτίμηση των Σκανδιναβών στα ωμά μαριναρισμένα ψάρια, προτίμηση των Γιαπωνέζων

στο σούστ).0ι ελμινθιάσεις συνήθως σχετίζονται με κατανάλωση κρέατος παραγωγικών ζώων

(βόειο, χοιρινό, αρνίσιο, ιχθύων). Αναλυτικά:

Trichinella spiralis: Παρασιτεί στο μυϊκό σύστημα διαφόρων κατοικιδίων ή άγριων ζώων,

κυρίως δε του χοίρου, και προσβάλλει τον άνθρωπο προκαλώντας παρασιτική νόσο που είναι

γνωστή ως τριχίνωση ή τριχινέλωση. Μεταδίδεται στον άνθρωπο αποκλειστικά τροφογενώς

και κυρίως με το χοιρινό κρέας (φρέσκα χοιρινά λουκάνικα αλλά και τα αποξηραμένα ή

84

Page 85: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

καπνιστά λουκάνικα) και σπανιότερα με κρέας άλλων ειδών.Οι χοίροι μολύνονται όταν

χρησιμοποιούνται για τη διατροφή τους απορριπτόμενα τεμάχια κρέατος ή απορρίμματα. Τα

τελευταία χρόνια η τριχινέλωση έχει μειωθεί εξαιτίας της αλλαγής του τρόπου εκτροφής των

χοίρων και των μέτρων προφύλαξης στα σφαγεία κατά τον έλεγχο των σφαγίων

(τριχινοσκόπηση). Στην τριχινέλωση παρατηρούνται μυαλγία, πυρετός, περιφερικό οίδημα,

πετεχειακές αιμορραγίες και ευαισθησία των μυών.

Τοξόπλασμα: Ο άνθρωπος μολύνεται κυρίως είτε από την κατανάλωση ατελώς ψημένου ή

ωμού κρέατος ζώου μολυσμένου με τοξόπλασμα (ή λαχανικών μολυσμένων με κόπρανα

γάτας - επίκτητη τοξοπλάσμωση) είτε κατά την εμβρυϊκή ζωή όταν η μητέρα μολυνθεί στο

πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης με τοξόπλασμα (συγγενής τoξοπλάσμωση). Η συγγενής

τοξοπλάσμωση μπορεί να προκαλέσει μόνιμες βλάβες του εμβρύου (ασβεστοποιήσεις στον

εγκέφαλο, χοριοαμφιβληστροειδίτιδα, ηπατοσπληνομεγαλία, ηπατική ανεπάρκεια,

υδροκεφαλία, μικροκεφαλία και ψυχοκινητικές διαταραχές). Τα μισοψημένα κρατικά είναι

πολύ επικίνδυνα, γι' αυτό ιδίως στις εγκύους προτείνεται να μην καταναλώνουν ωμά ή

ατελώς ψημένα κρέατα.

Κατάλοιπα

Τα κατάλοιπα αποτελούν εν δυνάμει κίνδυνο μια τον άνθρωπο.

Είναι ό,τι μένει στο κρέας από φάρμακα που χορηγήθηκαν άμεσα στα ζώα (είτε για θεραπεία

είτε για πρόληψη ασθενειών είτε παρανόμως ως αυξητικοί παράγοντες) ή έλαβαν έμμεσα τα

ζώα (όταν βοσκούν στους αγρούς ή όταν τρώνε τροφές, δημητριακά ή καρπούς επιβαρημένα

με φυτοφάρμακα και βιοκτόνα).

Αντιβιοτικά: Μεγάλη ποικιλία αντιβιοτικών χρησιμοποιείται για θεραπευτικούς,

προληπτικούς και αυξητικούς σκοπούς στην εκτροφή των παραγωγικών ζώων. Υπολογίζεται

ότι η συνολική ποσότητα των αντιβιοτικών ουσιών που χρησιμοποιούνται ως αυξητικοί

παράγοντες είναι τέσσερις-πέντε φορές μεγαλύτερη από εκείνη που χρησιμοποιείται για

θεραπευτικούς σκοπούς στον άνθρωπο! Η χρήση των αντιβιοτικών αυξήθηκε κατά 1.500% τα

τελευταία 30 χρόνια.Στην πτηνοτροφία χορηγούνται στα κοτόπουλα αντιβιοτικά για την

ταχύτερη αύξηση του βάρους τους και για την αντιμετώπιση ασθενειών που αναπτύσσονται

κατά κόρού στα εκτροφεία. Οι φόβοι για τη δημιουργία ανθεκτικών στελεχών

μικροοργανισμών διατυπώθηκαν ήδη από το 1960 με αποτέλεσμα το 1969 να προταθεί η

85

Page 86: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

απαγόρευση προσθήκης στις ζωοτροφές ως αυξητικών παραγόντων αντιβιοτικών που

χρησιμοποιούνται ως θεραπευτικοί παράγοντες για τον άνθρωπο ή τα ζώα ώστε να μην

εξουδετερώνεται η θεραπευτική δράση των συνταγογραφούμενων αντιβιοτικών και να

αποφευχθεί η δημιουργία ανθεκτικών στελεχών παθογόνων. Έτσι, απαγορεύθηκε η χρήση

χλωροτετρακυκλίνης, οξυτετρακυκλίνης, πενικιλίνης, τυλοζίνης και των σουλφαμιδών ως

αυξητικών παραγόντων, με το σκεπτικό ότι εγκυμονούσαν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία

των ανθρώπων και των ζώων.

Ορμόνες: Η χρήση της βόειας σωματοτρόπου ορμόνης (BST) - ανακαλύφθηκε το 1930 και

είναι μια πρωτεϊνικής φύσεως ορμόνη που παράγεται από το πρόσθιο τμήμα της υπόφυσης -

στα βοοειδή έχει άμεσες επιδράσεις στον μεταβολισμό και στην παραγωγή γάλακτος. Γι' αυτό

άρχισε η χορήγηση ενέσιμης BST στα βοοειδή για την αύξηση της γαλακτοπαραγωγής και

του σωματικού βάρους. Αρχικά χορηγείτο BST που προερχόταν από εκχύλισμα υπόφυσης

σφαγίων βοοειδών, αλλά οι ποσότητες δεν επαρκούσαν για εκτεταμένη χρήση και η

βιοτεχνολογία οδήγησε στην παραγωγή της rBST, η χρήση της οποίας εγκρίθηκε από τον

FDA (Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ) το 1994 και έκτοτε χρησιμοποιείται

ευρέως στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε άλλες 24 (Ρουμανία, Τσεχία, Ρωσία, Σλοβακία,

Ουγγαρία, Ουκρανία, Τζαμάικα, Τουρκία, Βουλγαρία, Νότια Αφρική, Ζιμπάμπουε, Κένυα,

Βραζιλία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κ.α.). Ο Καναδάς και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν

επιτρέπουν (επίσημα) τη χρήση BST λόγω έντονων ανησυχιών για τις πιθανές επιπτώσεις στη

δημόσια υγεία.Γι' αυτό ως το 1999 απαγόρευαν την εισαγωγή κρεάτων από χώρες όπου

επιτρέπεται η χρήση της, στη συνέχεια επετράπη με παράλληλη αναφορά των συγκεκριμένων

εκτροφών ως προς τα όρια της ορμόνης που περιέχεται στο κρέας, αλλά και πάλι

απαγορεύθηκε η εισαγωγή - κάτι που ισχύει ως σήμερα. Το μεγάλο ερώτημα αφορά την IGF-

1 (αυξητικός παράγοντας) και τον ρόλο της στην καρκινογένεση. Η χορήγηση της rΒSΤ στις

αγελάδες φαίνεται ότι αυξάνει τα επίπεδα τής IGF-1 στο γάλα με πιθανό κίνδυνο εμφάνισης

καρκίνου του προστάτη, του μαστού και ίσως του εντέρου. Επίσης η χορήγηση της rBST

πιθανόν να μεταβάλλει τη σύσταση των πρωτεϊνών του γάλακτος με παρεπόμενο αλλεργικές

αντιδράσεις, ενώ προκαλεί και χρόνιες μαστίτιδες στις γαλακτοπαραγωγούς αγελάδες με

αποτέλεσμα να υποβάλλονται σε θεραπείες με αντιβιοτικά επί μακρόν (κατά συνέπεια υψηλές

συγκεντρώσεις αντιβιοτικών στο γάλα και δημιουργία ανθεκτικών βακτηρίων).

Διοξίνες πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCBs): Ανήκουν στις πλέον τοξικές χημικές ουσίες,

παράγονται κατά την καύση χλωριωμένων ενώσεων με υδρογονάνθρακες και ουσιαστικά

86

Page 87: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

αποτελούν υποπροϊόντα της βιομηχανίας παραγωγής χημικών ουσιών. Είναι περιβαλλοντικοί

ρυπαντές και έτσι εύκολα εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα.Ανιχνεύονται κυρίως σε

τρόφιμα ζωικής προέλευσης, συσσωρεύονται στον λιπώδη ιστό των παραγωγικών ζώων και

των ιχθυηρών, ενώ περνούν στον άνθρωπο με την κατανάλωση αυτών των τροφίμων.Οι

διοξίνες και ιδιαίτερα το ισομερές TCDD είναι ισχυρότατα δηλητήρια με πολλαπλές τοξικές

επιδράσεις στον μεταβολισμό, με σίγουρη καρκινογόνο δράση στα πειραματόζωα και

πιθανότατα καρκινογόνα για τον άνθρωπο (Εθνικό Ινστιτούτο Περιβαλλοντικής Ασφάλειας

και Υγείας των ΗΠΑ).Το 1999 ξέσπασε το μεγάλο σκάνδαλο που ξεκίνησε από το Βέλγιο με

την ανίχνευση διοξινών σε κοτόπουλα. Ετσι, ξαφνικά ανακαλύψαμε ότι στη χώρα μας δεν

υπάρχει μηχανισμός καταγραφής των πηγών διοξινών ούτε παρακολούθησης των

συγκεντρώσεων διοξινών στο περιβάλλον, στα ζώα και στον άνθρωπο - έκτοτε ορίστηκαν

δύο εργαστήρια για σχετικές αναλύσεις. Την εποχή της «κρίσης των διοξινών» έγιναν

μετρήσεις ελληνικών προϊόντων (αρνίσιο, κατσικίσιο κρέας, γιαούρτι, φέτα κ.ά.) σε

εργαστήρια του εξωτερικού και ανιχνεύθηκαν συγκεντρώσεις διοξινών.

Νόσος των τρελών αγελάδων: Η πασίγνωστη πλέον σπογγώδης εγκεφαλοπάθεια των

βοοειδών (BSE) έκανε την εμφάνισή της στο τέλος της δεκαετίας του '80 (αποτέλεσμα της

εντατικής εκτροφής και της κερδοσκοπίας - εμφανίστηκε το 1986, έφερε τον μεγάλο πανικό

το 1996 και έκτοτε συνεχίζει να είναι ο φόβος και ο τρόμος του καταναλωτή). Η εμφάνιση

της «νόσου των τρελών αγελάδων» είναι αποτέλεσμα της απρόβλεπτης συμπεριφοράς ενός

βιολογικού παράγοντα, της πρωτεΐνης prion - ουσιαστικά ακόμη άγνωστου -, που η επιστήμη

πίστευε ότι ο λεγόμενος «φραγμός των ειδών» (specίes barrier) θα τον περιόριζε μόνο σε

ορισμένα είδη ζώων. O κίνδυνος μετάδοσης της ΒSΕ στον άνθρωπο με μολυσμένο κρέας

βοοειδών δεν έχει συνδεθεί ως τώρα με τον μυϊκό ιστό του κρέατος (ψαχνό) ούτε με το γάλα

(συνεχίζονται οι έρευνες). Τα περιστατικά σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας των βοοειδών στον

άνθρωπο - νέα μορφή νόσου Creutzfeld-Jacob (variant-CJD) - έχουν κοινό χαρακτηριστικό

την ασυνήθιστα νεαρή ηλικία των ασθενών (μέσος όρος ηλικίας: 29 έτη), την πλέον

παρατεταμένη διάρκεια νόσησης και κλινική εικόνα διαφορετική από εκείνη της κλασικής

σποραδικής νόσου CJD. Σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση της νέας μορφής τής Κρόιτσφελτ-

Γιάκομπ παίζει το γενετικό προφίλ του ατόμου καθώς έχει διαπιστωθεί ότι όλα τα θύματα της

νόσου ήταν «ομοζυγώτες μεθειονίνης στο κωδικόνιο 129 του γονιδίου της prion πρωτεΐνης»,

που σημαίνει ότι πρέπει να έχει κανείς γενετική προδιάθεση για να κινδυνεύει από την

εκδήλωση της «νόσου των τρελών αγελάδων».

87

Page 88: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Συμβουλέs για την επιλογή

Μην αγοράζετε ασφράγιστα ζώα διότι μπορεί να είναι επικίνδυνα (ασθενή).Ακόμη και αν

είναι υγιή, κατά τη μεταφορά μπορεί να δημιουργηθούν προβλήματα.Συχνά, στοιβαγμένα

στις πλατφόρμες των φορτηγών κάποια σκάνε, όλα τα μικρόβια (σαπρόφυτα εντέρου κ.ά.)

περνούν στο αίμα και καθώς δεν δεν γίνεται καλή αφαίμαξη καθιστώνται ακατάλληλα.Όσον

αφορά τα αμνοερίφια, οι σφραγίδες που πρέπει να υπάρχουν είναι μία στρογγυλή του

κτηνιατρικού ελέγχου, μία παραλληλόγραμμη που γράφει το είδος (π.χ. αμνός γάλακτος ή

ερίφιο) και μία σε σχήμα ρόμβου με τη λέξη «εγχώριο».Και οι τρεις είναι χρώματος μπλε και

αφορούν εγχώριο κατσίκι ή αρνί.Για τα εισαγόμένα από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντί

της ρομβοειδούς σφραγίδας υπάρχει μία παραλληλόγραμμη που γράφει τη χώρα

προέλευσης.Για τα εισαγόμένα από τρίτες χώρες πρέπει να υπάρχει σφραγίδα

παραλληλόγραμμη που έχει ένδειξη εξωτερικού και είναι πράσινου χρώματος.

Το χοιρινό έχει μια επιπλέον σφραγίδα (εκτός των τριών) παραλληλόγραμμη που γράφει

«ετριχινοοχοπήθη», δηλαδή ελέγχθηκε για trichίnella spiralis.

Τα κοτόπουλα επιβάλλεται να φέρουν ταμπέλα με ημερομηνία σφαγής (από τη στιγμή της

σφαγής ως την ημέρα πώλησης μπορεί να παρέλθει πενθήμερο - διατηρησιμότητα πέντε

ημερών). 0 καταναλωτής πρέπει να προσέχει όταν τα αγοράζει να είναι κανονικά

ανεπτυγμένα (όχι καχεκτικά, γιατί μπορεί να σημαίνει ότι είχαν αρρωστήσει πρόσφατα), να

μην έχουν μώλωπες, εκδορές, αιματώματα, μελανές κηλίδες.

Στο μοσχάρι, προσοχή στη σφράγιση που δείχνει ότι έγινε κτηνιατρικός υγειονομικός έλεγχος

και στο επκετάζ (που δείχνει τον αριθμό του ζώου, τη χώρα προέλευσης, τη χώρα σφαγής

κ.ά.).Το χρώμα του σφάγιου πρέπει να είναι ροδαλό και όχι ένιονα κόκκινο, κάτι που

αποτελεί ένδειξη ότι δεν έγινε σωστά η αφαίμαξη.

Κατά πρώτο λόγο να προτιμάτε τα μοσχαράκια γάλακτος (ως οκτώ μηνών) και κατά δεύτερο

λόγο ως 24 μηνών.Να ξέρετε ότι τα μικρής ηλικίας μοσχάρια είναι πιο ανοιχτόχρωμα και

συνολικά οι μυϊκές μάζες είναι μικρότερες.

Το κρέας για τον έτοιμο κιμά πρέπει να κόβεται μπροστά μας.Ο κιμάς είναι τόσο ευπαθής

ώστε θα πρέπει να τον αγοράζουμε λίγο προτού επιστρέψουμε στο σπίτι και να τον βάζουμε

αμέσως στο ψυγείο.Στα κρέατα εντός συσκευασίας πρέπει να αναγράφονται η επωνυμία του

88

Page 89: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

εργαστηρίου τεμαχισμού (οβάλ σφραγίδα κτηνιατρικής έγκρισης), η ημερομηνία παρασκευής

και ανάλωσης.

Το νωπό κρέας επιβάλλεται να συντηρείται σε προθήκες ψυγείων, ενώ το κατεψυγμένο σε

θάλαμο κατάψυξης (-18 °C).

Γενικά η σάρκα του κρέατος πρέπει να είναι σφικτή, χωρίς γλίτσα, να έχει ευχάριστη

μυρωδιά και να μην έχει οσμή αμμωνίας (ένδειξη αποσύνθεσης).Η τρυφερότητα του κρέατος

είναι μεγαλύτερη όταν αυτό προέρχεται από το πίσω μέρος του ζώου και όσο πιο μικρή είναι

η ηλικία του ζώου.

Μετά την αγορά του κρέατος

Το κρέας πρέπει να μεταφέρεται αμέσως μετά την αγορά του στο σπίτι ώστε να μην

αφήνουμε χρόνο στους μικροοργανισμούς (κανένα τρόφιμο δεν είναι στείρο μικροβιακού

φορτίου) να πολλαπλασιαστούν.

Μην τοποθετείτε το κρέας τυλιγμένο στο χαρτί του κρεοπωλείου στα πάνω ράφια του

ψυγείου.Ενδέχεται να στάξει και να μολύνει άλλα τρόφιμα που βρίσκονται ξεσκέπαστα από

κάτω.

Μαχαίρι, σανίδα και οποιοδήποτε σκεύος χρησιμοποιήθηκε για το κρέας πρέπει να πλένεται

με ζεστό νερό και απορρυπαντικό απαραιτήτως.

Για την καλή συντήρηση του νωπού κρέατος θα πρέπει να προσέξουμε: το ψυγείο να είναι

πάντα καθαρό, η θερμοκρασία να κυμαίνεται περί τους 1-4°C, η υγρασία του θαλάμου να

είναι περί το 80%-85%ο. 0ι παράγοντες αυτοί (θερμοκρασία και υγρασία) πρέπει να

διατηρούνται κατά το δυνατόν σταθεροί, κάτι που επιτυγχάνεται αν ανοιγοκλείνουμε το

ψυγείο μόνο όταν είναι απαραίτητο και μένει ανοιχτό όσο γίνεται λιγότερο χρόνο.

0 χρόνος που μπορεί να συντηρηθεί ένα κομμάτι νωπού κρέατος στο ψυγείο εξαρτάται από

τον χρόνο που μεσολάβησε από το σφαγείο ως τη στιγμή που αγοράστηκε. Αν το κρέας είναι

φρεσκοσφαγμένο, μπορούμε να ξεπεράσουμε (για το μοσχαρίσιο κρέας) τις 10-12 ημέρες.

Όταν είναι σιτεμένο, δεν Θα πρέπει να ξεπερνά τις 2-3 ημέρες. Μεγαλύτερη προσοχή

χρειάζεται το χοιρινό, που o χρόνος συντήρησής του είναι ο μισός του μοσχαρίσιου.

89

Page 90: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Για την καλή συντήρηση του κατεψυγμένου κρέατος πρέπει να προσέξουμε: η θερμοκρασία

του ψυχροθαλάμου να είναι τουλάχιστον -15°C και ουδέποτε να φθάνει πάνω από τους

-12°C, να μην τοποθετούμε ξανά στον καταψύκτη πλήρως αποψυγμένο κρέας.

Τα μεγάλα κομμάτια κρέατος να ψήνονται ως το βάθος. Πρέπει να τα τσιμπάμε με πιρούνια

και να προσέχουμε να μη βγαίνει καθόλου αίμα.

Ειδικά μια το μοσχαρίσιο κρέας - για καλό και για κακό, λόγω της BSE - να προτιμάτε το

βράσιμο και όχι το ψήσιμο. Αν σας αρέσει το ψητό, να βράζετε πρώτα το κρέας και μετά να

το βάζετε στον φούρνο για να ροδίσει ή στη σχάρα. Αποφεύγετε τις σούπες με κόκαλο

βοδινού. Με το ψήσιμο στα κάρβουνα αυξάνεται ο κίνδυνος καρκίνου γιατί παράγονται

πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες που είναι καρκινογόνες ουσίες. Γι' αυτό, αν και

είναι νοστιμότατο το κρέας στα κάρβουνα, πρέπει να το τρώμε με μέτρο. Πάντως ο κίνδυνος

μειώνεται με τη χρήση μπόλικου λεμονιού κατά τη διάρκεια του ψησίματος του κρέατος,

όπως και με προσθήκη δενδρολίβανου κ.ά.[8]

4.3 Φρούτα

1. ΚΑΡΠΟΥΖΙ: το χαρακτηριστικότερο φρούτο του καλοκαιριού. Δίνει 50 θερμίδες / 160 γρ. (1

φλιτζ.), 11γρ. υδατάνθρακες και 147 γρ. νερό, αλλά ελάχιστες φυτικές ίνες. Περιέχει αρκετή

ποσότητα καλίου (186 mg) και αρκετές βιταμίνες όπως Β1, Β6, C, β-καροτένιο και

λυκοπένιο. Επίσης, είναι μια καλή επιλογή λόγω της γλυκιάς του γεύσης σε περίπτωση

ανάγκης για γλυκό.

2. ΠΕΠΟΝΙ: φρούτο γλυκό με υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο (350 mg). Δίνει 95 θερμίδες /

130 γρ., 12 γρ. υδατάνθρακες και 117 γρ. νερό, 1.2 γρ. φυτικές ίνες.

3. ΡΟΔΑΚΙΝΑ: φρούτο σαρκώδες με μέτρια περιεκτικότητα πλούσιο σε βιταμίνες (κυρίως Α)

αλλά και ιχνοστοιχεία σε φυτικές ίνες. Δίνει 75 θερμίδες / 170 γρ., 10 γρ. υδατάνθρακες και

150 γρ. νερό, 2.4 γρ. φυτικές ίνες.

4. ΒΕΡΙΚΟΚΑ: είναι πλούσια σε κάλιο, ασβέστιο και ρετινόλη-βιταμίνη Α. Δίνουν 52

θερμίδες / 100 γρ., 12 γρ. υδατάνθρακες και 86 γρ. νερό, 2.1 γρ. φυτικές ίνες. Πολύ καλά σε

ωμή αλλά και ξερή μορφή για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας

5. ΚΕΡΑΣΙΑ: ισοδύναμο ενός φρούτου είναι τα 10 κεράσια (100 γρ.) και για αυτό θέλει

προσοχή η συνολική ποσότητα κατανάλωσής τους. Είναι μέτρια σε ασβέστιο και κάλιο.

Δίνουν 90 θερμίδες / 240 γρ., 22 γρ. υδατάνθρακες και 214 γρ. νερό, 4.1 γρ. φυτικές ίνες.

90

Page 91: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

6. ΣΥΚΑ: είναι φρούτο πολύ πλούσιο σε φυτικές ίνες και για αυτό και συστήνονται σε άτομα

με κακή λειτουργία εντέρου. Καταναλώνονται ωμά αλλά και αποξηραμένα και έχουν

ιδιαίτερα γλυκιά γεύση. Τα μικρά σποράκια που έχουν προκαλούν πρόβλημα σε άτομα με

κολίτιδες ή άλλες γαστρεντερικές παθήσεις. Δίνουν 50 θερμίδες / 100 γρ., 45 γρ.

υδατάνθρακες και 33 γρ. νερό, 2.5 γρ. φυτικές ίνες.

7. ΝΕΚΤΑΡΙΝΙΑ: το κύριο διατροφικό στοιχείο που έχει είναι οι φυτικές ίνες, οπότε είναι ένα

φρούτο ιδιαίτερα καλό για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας. Δίνουν 50 θερμίδες / 100

γρ., 12.4 γρ. υδατάνθρακες και 80.2 γρ. νερό, 2.5 γρ. φυτικές ίνες.

8. Οι Φράουλες έχουν την υψηλότερη συνολική αντιοξειδωτική δύναμη μεταξύ των μεγάλων

φρούτων και προστατεύουν τον οργανισμό από τον καρκίνο προκαλώντας, αιμοφόρα αγγεία

που φράζουν τις ελεύθερες ρίζες. (Στην πραγματικότητα, κάθε berry -strawberry, blueberry-

είναι καλό. Έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικές ουσίες και μας κρατούν νέους.

Τα Βατόμουρα (blueberries) είναι τα καλύτερα και πολύ ευπροσάρμοστα στον τομέα της

υγείας. Θα διώξουν όλες τις ελεύθερες ρίζες που έχουν εισβάλει στο σώμα μας).

9. ΣΤΑΦΥΛΙΑ: θέλει προσοχή η ποσότητα αφού ισοδύναμο ενός φρούτου είναι οι 15 ρόγες

(100 γρ.)! Δίνουν 70 θερμίδες / 100 γρ., 18 γρ. υδατάνθρακες και 81 γρ. νερό, 1.8 γρ. φυτικές

ίνες.[10]

10. ΠΑΠΑΓΙΑ: Είναι πλούσια σε καροτίνη, που είναι καλή για τα μάτια μας (επίσης καλή για τα

αέρια και τη δυσπεψία).

11. ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ: Γλυκύτατο φάρμακο. Τρώγοντας 2 με 4 πορτοκάλια την ημέρα μπορεί να

βοηθήσουν να κρατήσετε μακριά τα κρυολογήματα, χαμηλότερη τη χοληστερόλη, την

πρόληψη και διάλυση πέτρας στα νεφρά, καθώς μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος

εντέρου.

12. ΜΗΛΟ: Ένα μήλο την ημέρα το γιατρό τον κάνει πέρα. Παρά το γεγονός ότι ένα μήλο έχει

χαμηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη C, έχει αντιοξειδωτικά και φλαβονοειδή που ενισχύουν

τη δράση της βιταμίνης C, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση των κινδύνων εμφάνισης καρκίνου

του παχέος εντέρου, καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου.

13. ΜΠΑΝΑΝΑ: Ανακουφίζει από συμπτώματα δυσπεψίας. Ενισχύει την άμυνα του στομάχου

στα οξέα και τα έλκη. Διαθέτει αντιβιοτική δράση.

14. ΑΒΟΚΑΝΤΟ: Tο αβοκάντο είναι πλούσιο σε βιταμίνες A, B, C και E, κάλιο, φυτικές ίνες και

περιέχει στο μεγαλύτερο ποσοστό του λιπαρά ενώ διαθέτει σημαντικές ενυδατικές και

επουλωτικές ιδιότητες για το δέρμα

91

Page 92: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

15. ΓΚΟΥΑΒΑ: Κορυφαία για τη Βιταμίνη C. Είναι σαφής νικητής για την υψηλή

περιεκτικότητα του σε Βιταμίνη C. Η γκουάβα είναι επίσης πλούσια σε φυτικές ίνες που

βοηθούν στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας.

16. ΑΝΑΝΑΣ: Αποτελείται από βιταμίνες (κυρίως βιταμίνη C), ανόργανα άλατα, φυτικές ίνες,

αλλά και από ένζυμά που βελτιώνουν την λειτουργία του πεπτικού συστήματος. Επίσης,

έρευνες δείχνουν ότι ανήκει στα τρόφιμα εκείνα που βοηθούν στην επίτευξη, αλλά και στην

διατήρηση του ιδανικού μας βάρους. Ο ανανάς έχει μικρή περιεκτικότητα νατρίου και

χοληστερίνης.[12]

17. ΑΧΛΑΔΙ: «Ξαδελφάκι» του μήλου και του κυδωνιού, το αχλάδι είναι μια άριστη πηγή

διαιτητικών ινών, βιταμίνης C, χαλκού και καλίου. Είναι φρούτο με ελάχιστες πιθανότητες να

προκαλέσει αλλεργικές αντιδράσεις. Το υψηλό ποσοστό φυτικών ινών που περιέχει, ασκεί

ευεργετική επίδραση στην κινητικότητα του εντέρου και στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας.

Πλούσιο και αυτό σε ουσίες με αντιοξειδωτική δράση, πηκτίνη και χαλκό.

18. ΡΟΔΙ: Αποτελεί πλούσια πηγή αντιοξειδωτικών, όπως οι πολυφαινόλες, οι ταννίνες και οι

ανθοκυανίνες. Υπάρχουν ενδείξεις ότι έχει περισσότερες αντιοξειδωτικές ιδιότητες από ό,τι

το πράσινο τσάι. Επιπροσθέτως, ο χυμός του βελτιώνει την κυκλοφορία σε άτομα με

ισχαιμική καρδιαγγειακή πάθηση. Έρευνες έδειξαν ότι ο χυμός ροδιού έχει

καρδιοπροστατευτική δράση.

Τέλος, σύμφωνα με το Αμερικάνικο Ινστιτούτο Έρευνας κατά του Καρκίνου, ο χυμός ροδιού

μπορεί να συμβάλει στη μείωση των επιπέδων της κακής χοληστερόλης LDL και να

ελαττώσει την παρουσία της αθηρωματικής πλάκας σε αρτηρίες που έχουν ήδη υποστεί

στένωση

19. ΚΥΔΩΝΙ: Η θρεπτική αξία του φρούτου έγκειται κυρίως στη βιταμίνη C που περιέχει. Το

φρούτο περιέχει επίσης μεγάλες ποσότητες τανίνης και λιθώδη κύτταρα. Το ωμό κυδώνι

χρησιμοποιείται και ως βότανο κατά της διάρροιας. Επιπλέον, οι σπόροι του έχουν

αποχρεμπτικές και μαλακτικές ιδιότητες. Τα κυδώνια τονώνουν επίσης την όρεξη,

καταπραΰνουν το ερεθισμένο στομάχι και διευκολύνουν την ηπατική και νεφρική λειτουργία.

[13]

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Τα φρούτα είναι τρόφιμα φτωχά σε θερμίδες, λιπαρά και νάτριο (άλατα) -δηλαδή σε όλα τα

πράγματα που θέλουμε να αποφεύγουμε, ενώ, ταυτόχρονα, είναι πλούσια σε υδατάνθρακες,

92

Page 93: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

κάλλιο, βιταμίνες, μέταλλα και φυλλικό οξύ. Παράλληλα, είναι καλές πηγές φυτικών ινών,

πρεβιοτικών και αντιοξειδωτικών ουσιών, όπως φλαβονοειδή και πολυφαινόλες.

Με βάση τη διατροφική πυραμίδα συστήνεται η κατανάλωση 3-4 μερίδων φρούτων

καθημερινά. Οι καταλληλότερες ώρες κατανάλωσής τους είναι στα ενδιάμεσα γεύματα, ώστε

να αυξάνεται η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών που περιέχουν και να υπάρχει η

δυνατότητα σταθερής παροχής ενέργειας και η αποφυγή κατανάλωσης μη υγιεινών

επιλογών.

4.4 Ανακρίβειες σχετικά με την κατανάλωση τροφίμων

Οι συμβουλές όσον αφορά τη διατροφή μας καταφτάνουν από παντού αυτές τις ημέρες, ποτέ,

όμως, δεν ξέρουμε κατά πόσο είναι έγκυρες και βασίζονται στην πραγματικότητα ή σε

μύθους που διαιωνίζονται. Ζώντας, λοιπόν, ανάμεσα σε μύθους και αλήθειες, είναι δύσκολο

πολλές φορές να αναγνωρίσουμε ποιο από τα δύο ισχύει, έτσι ώστε να πάρουμε τις σωστές

αποφάσεις σχετικά με τη διατροφή και την υγεία μας.

Πώς γεννιούνται, όμως, οι ανακρίβειες; Συνήθως από ξεπερασμένα επιστημονικά

συμπεράσματα που δεν ανταποκρίνονται στη σύγχρονη εποχή και τις σημερινές τροφές, από

ευσεβείς πόθους και φυσικά από τις ιστορίες της… γιαγιάς που περνούν από γενιά σε γενιά,

αλλά κάποιες δυστυχώς δεν ισχύουν πια. Γι’ αυτό ανά διαστήματα πρέπει να ελέγχουμε αν

αυτά που ακολουθούμε έχουν υπόσταση και ισχύ ή μήπως πρέπει να αναθεωρήσουμε και να

εκσυγχρονιστούμε, προκειμένου να δούμε αποτελέσματα στην υγεία, αλλά και τη σιλουέτα

μας, μέσω της διατροφής μας. Τα παρακάτω ίσως σας βοηθήσουν να χαράξετε το νέο

διατροφικό σας πρόγραμμα, το οποίο αυτή τη φορά δεν θα συμπεριλαμβάνει μύθους και

ανακρίβειες.

93

Page 94: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Γάλα: τελικά μας κάνει καλό ή κακό;

Κάποτε είχε τον χαρακτηρισμό «λευκός χρυσός», στη συνέχεια, όμως, οι απόψεις άρχισαν να

διχάζονται όσον αφορά το γάλα και δεν ήταν λίγοι όσοι ισχυρίζονταν ότι τελικά όχι μόνο δεν

μας βοηθά απέναντι στην οστεοπόρωση, αλλά μπορεί να μας κάνει και κακό. Αυτό που

ισχύει, όμως, είναι ότι όπως κάθε άλλη τροφή, έτσι και το γάλα είναι συμβατό με μερικούς

ανθρώπους (παρέχοντάς τους ασβέστιο, πρωτεΐνη και δύναμη) και μη συμβατό με άλλους

(προκαλώντας τους φούσκωμα, πέτρες στη χολή, άσθμα και δυσανεξία). Συνεπώς, εξαρτάται

από τον οργανισμό του καθενός το κατά πόσο το γάλα θα του κάνει καλό ή θα του

προκαλέσει προβλήματα.

Αν τρώμε μόνο φρούτα και λαχανικά θα χάσουμε βάρος πιο γρήγορα;

Βάζουμε στοίχημα ότι θα έχετε πέσει κι εσείς «θύματα» αυτής της λογικής, τουλάχιστον μία

φορά στη ζωή σας. Παρ’ όλο που τα φρούτα και τα λαχανικά στη διατροφή κάνουν πράγματι

καλό, όταν καταναλώνονται κατ’ αποκλειστικότητα χωρίς να υπάρχει τίποτα άλλο στο

διατροφικό μας πρόγραμμα, τότε το πιθανότερο είναι να μας οδηγήσουν στο να χάσουμε κιλά

την πρώτη και δεύτερη εβδομάδα και στη συνέχεια να τα πάρουμε όλα εις διπλούν, όταν το

ξαναρίξουμε στο φαγητό επειδή ο οργανισμός μας δεν άντεξε άλλο.

Οι χορτοφάγοι παίρνουν αρκετή πρωτεΐνη;

94

Page 95: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Όσοι κρατούν τις αποστάσεις τους από το κρέας, μπορούν να πάρουν την απαραίτητη

πρωτεΐνη από άλλες πηγές, όπως από τη σόγια, τους ξηρούς καρπούς, τα όσπρια κ.ά. Ισχύει

βέβαια το ότι η πρωτεΐνη ζωικής προέλευσης παρέχει στον οργανισμό τα απαραίτητα

αμινοξέα που δεν μπορεί να συνθέσει από μόνος του, κάτι που δεν συμβαίνει με την πρωτεΐνη

φυτικής προέλευσης. Αυτό, όμως, μπορεί να αλλάξει με συνδυασμούς τροφών φυτικής

προέλευσης. Για παράδειγμα, η πρωτεΐνη από τις φακές μπορεί να είναι χαμηλότερης

ποιότητας, αν συνδυαστεί, όμως, με ρύζι, παρέχει στον οργανισμό τα απαραίτητα αμινοξέα.

Οι χορτοφάγοι, λοιπόν, μπορούν να πάρουν την πρωτεΐνη που χρειάζονται με το φακόρυζο,

το ρεβιθόρυζο, τα φασόλια με ψωμί ολικής άλεσης, το ταχίνι κ.ο.κ.

Πόσο κακό κάνει η ζάχαρη;

Η αλήθεια είναι ότι η άσπρη ζάχαρη προκαλεί στο άτομο που την καταναλώνει απότομες

αυξομειώσεις της ινσουλίνης και του σακχάρου στο αίμα, ενώ δεν είναι λίγοι οι ειδικοί αυτοί

που αναφέρουν ότι η ζάχαρη «τρέφει» τον καρκίνο. Από την άλλη, τα σάκχαρα

(υδατάνθρακες) των φρούτων και των λαχανικών δίνουν την απαραίτητη ενέργεια στον

ανθρώπινο οργανισμό και μας είναι απαραίτητα.

Τρώγοντας μόνο σούπα θα χάσουμε άμεσα βάρος;

Αν θέλετε να χάσετε βάρος, οι σούπες πράγματι μπορούν να σας βοηθήσουν, αν τις

καταναλώνετε σας βραδινό γεύμα, όχι όμως αν αποτελούν τη μοναδική τροφή στο

διατροφικό σας πρόγραμμα. Ειδικά όσον αφορά τις γυναίκες, οι σούπες μπορεί να

προκαλέσουν μεγάλη κατακράτηση υγρών (λόγω του αλατιού που περιέχουν) και να φέρουν

95

Page 96: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

αντίθετα αποτελέσματα. Επίσης, καλό είναι να μην προτιμάτε τις έτοιμες σούπες που είναι

γεμάτες νάτριο, αλλά να τις ετοιμάζετε μόνοι σας, δίνοντας προσοχή στη χρήση αλατιού.

Τρώγοντας μόνο ένα γεύμα την ημέρα αδυνατίζουμε πιο εύκολα;

Ο μεταβολισμός χρειάζεται καύσιμο για να δουλεύει, οπότε αναπόφευκτα τρώγοντας μόνο

ένα γεύμα την ημέρα, του παρέχουμε ελάχιστο καύσιμο, με αποτέλεσμα στη συνέχεια να μην

δουλεύει σωστά και να μην «καίει» τις θερμίδες που θα έπρεπε. Η καλύτερη λύση είναι τα

πολλά και μικρά υγιεινά γεύματα κάθε 3 ώρες, που σας κρατούν χορτάτους, μακριά από το

τσιμπολόγημα και τα junk food και ταυτόχρονα κρατούν «ξύπνιο» το μεταβολισμό σας.

Το ελαιόλαδο μπορεί να καταναλώνεται ελεύθερα;

Το ελαιόλαδο περιέχει μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που κάνουν καλό στην καρδιά, αλλά αυτό

δεν σημαίνει ότι μπορούμε να το καταναλώνουμε σε μεγάλες ποσότητες, καθώς είναι

πλούσιο σε θερμίδες. Φροντίστε λοιπόν να το χρησιμοποιείτε συνετά στη μαγειρική σας, να

χρησιμοποιείτε 1-2 κουταλιές της σούπας στη σαλάτα και να απολαμβάνετε τα οφέλη του

χωρίς υπερβολή. [7]

96

Page 97: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Κεφάλαιο 5ο

Εφηβεία και διατροφή

5.1.Σχολείο και διατροφή

Μια πρόταση για τους γονείς είναι, αντί για το καθημερινό χαρτζιλίκι, να δίνουν στα παιδιά

τους το καθημερινό τους σνακ για το σχολείο. Μπορεί να τους κοστίσει λίγα λεπτά από τον

χρόνο τους , όμως σίγουρα η υγεία του παιδιού τους αξίζει παραπάνω απ’ αυτά τα λίγα λεπτά

την ημέρα. Επιπλέον, η προετοιμασία του κολατσιού, μαζί με το παιδί, είναι παράδειγμα

καλής διατροφικής συμπεριφοράς και ιδανική ευκαιρία να έρθουν πιο κοντά.

Ιδού μερικές επιλογές για το κολατσιό που μπορούν να ετοιμάσουν από το σπίτι:

• Τοστ ή σάντουιτς με τυρί και λαχανικά, όπως ντομάτα και μαρούλι (αποφύγετε τα αλλαντικά,

λόγω του ότι αλλοιώνονται από τη ζέστη). Αυτό το κολατσιό αποτελεί ιδανική επιλογή, αν

δεν έχετε χρόνο να ετοιμάζετε καθημερινά κάτι για το σχολείο. Απλούστατα, την Κυριακή ή

οποιαδήποτε άλλη μέρα έχετε ελεύθερο χρόνο, ετοιμάστε μερικά σάντουιτς, τα οποία θα

τυλίξετε με διάφανο σελοφάν ή θα τα βάλετε σ’ ένα τάπερ, και αφήστε τα μέσα στο ψυγείο.

Έτσι, κάθε πρωί, το μόνο που θα πρέπει να κάνετε, είναι να βγάλετε το σάντουιτς από το

ψυγείο και να το βάλετε στην τσάντα του παιδιού σας.

• Σπιτική τυρόπιτα, σπανακόπιτα, κολοκυθόπιτα, που θα έχετε φτιάξει με φρέσκα και υγιεινά

υλικά, όπως ελαιόλαδο, αλεύρι ολικής άλεσης, φέτα. Αυτή η επιλογή μπορεί επίσης να σας

διευκολύνει, καθώς η πίτα που θα φτιάξετε μπορεί να διατηρηθεί 2-3 μέρες στο ψυγείο, οπότε

97

Page 98: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

κάθε μέρα θα δίνετε στο παιδί σας 1-2 κομμάτια, και δεν θα χρειάζεται να ετοιμάσετε κάτι

καινούργιο.

• Σπιτικό κέικ, το οποίο θα ετοιμάσετε κατά προτίμηση με αλεύρι ολικής άλεσης, και

στο οποίο μπορείτε να προσθέσετε ό,τι αρέσει στο παιδί σας, όπως κακάο, κομματάκια

σοκολάτας, ξηρούς καρπούς, σταφίδες, κομμάτια φρούτων (εξαιρετική επιλογή το κέικ με

μπανάνα!). Κι αυτό το κολατσιό μπορεί να διατηρηθεί για αρκετές μέρες.

• Αραβική πίτα με τυρί και λαχανικά. Αυτή η πίτα μπορεί να είναι και ψημένη, και δεν

πρόκειται να μαλακώσει, όπως συμβαίνει με το ψημένο τοστ. Επιπλέον, μπορείτε, όπως και

με τα σάντουιτς, να φτιάξετε αρκετές πίτες και να τις έχετε στο ψυγείο για 2-3 μέρες.

• Συχνά, τα παιδιά ντρέπονται να κουβαλάνε το σάντουιτς από το σπίτι. Μπορείτε, όμως, να

τους ετοιμάσετε κάτι πιο «μοντέρνο», όπως χάμπουργκερ ή πίτσα, τα οποία θα ετοιμάσετε

μόνοι σας. Για το χάμπουργκερ, αγοράστε μερικά ψωμάκια χάμπουργκερ και προσθέστε τυρί,

λαχανικά, ακόμα και ψητό μπιφτέκι ή κοτόπουλο, που μπορεί να έχει περισσέψει από το

προηγούμενο γεύμα σας. Για την πίτσα, φτιάξτε ζύμη με αλεύρι ολικής άλεσης, και

προσθέστε φρέσκια ντομάτα και τριμμένο τυρί (η πίτσα δεν μπορεί να διατηρηθεί για μεγάλο

χρονικό διάστημα!). Αν, μάλιστα, το παιδί δεν θέλει να φαίνεται ότι πήρε το κολατσιό του

από το σπίτι τυλιγμένο σε αλουμινόχαρτο, αγοράστε από το σούπερ μάρκετ τα σακουλάκια

που χρησιμοποιούν και στα σαντουιτσάδικα ή στα φαστ φουντ, για να το τυλίξετε!

• Αν το παιδί σας θέλει να τρώει κάτι πιο ελαφρύ στο σχολείο, μπορεί να πάρει 1-2 μπάρες

δημητριακών, οι οποίες κυκλοφορούν στην αγορά με διάφορες γεύσεις. Μία ακόμα καλύτερη

επιλογή είναι το παστέλι, το οποίο είναι χορταστικό, αλλά και πάρα πολύ θρεπτικό. Επίσης,

μπορείτε να του αγοράσετε ένα κουλούρι Θεσσαλονίκης, ή να του δώσετε μερικά σπιτικά

κουλουράκια ή μπισκότα που θα έχετε φτιάξει με αλεύρι ολικής και ξηρούς καρπούς.

• Σε μερικά παιδιά αρέσει το «τσιμπολόγημα», και γι’ αυτό συνηθίζουν να αγοράζουν ένα

σακουλάκι πατατάκια και να μασουλάνε σε όλο το διάλειμμα. Μια υγιεινή επιλογή γι’ αυτά

τα παιδιά είναι οι ανάμεικτοι ξηροί καρποί με φρούτα. Ανακατέψτε σ’ ένα σακουλάκι

ανάλατους και άψητους ξηρούς καρπούς (αμύγδαλα, φουντούκια, καρύδια κ.λπ.), και μικρά

τεμάχια φρούτων (ρώγες σταφυλιού, σταφίδες, φέτες από μανταρίνι, ρώγες ροδιού). Αυτό το

σνακ είναι εξαιρετικό τονωτικό για το μυαλό, και βοηθάει στη μνήμη και τη μάθηση.

• Όποια από τις παραπάνω επιλογές κολατσιού και να επιλέξετε, θα πρέπει οπωσδήποτε να

συνοδεύεται από κάποιο φρούτο ή χυμό. Αν δεν διατίθενται αυτά στο σχολείο, μπορείτε να

αγοράσετε μια συσκευασία με ατομικά (250 ml) κουτάκια χυμού φρούτων χωρίς ζάχαρη (θα

πρέπει να αναγράφεται 100% φυσικός χυμός, και όχι νέκταρ ή φρουτοποτό, τα οποία

περιέχουν κυρίως ζάχαρη), και να δίνετε κάθε μέρα και από ένα στο παιδί σας. Επίσης, το

98

Page 99: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

παιδί σας μπορεί να έχει στην τσάντα του κάποιο φρούτο το οποίο δεν κινδυνεύει να λιώσει.

Η καλύτερη επιλογή είναι το μήλο.

Η προετοιμασία του κολατσιού στο σπίτι αποτελεί εξαιρετικό μάθημα διατροφής για τα

παιδιά. Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να ετοιμάζουν και εντελώς μόνα τους το κολατσιό

τους, ιδιαίτερα αν είναι κάποιο σάντουιτς ή τοστ. Αυτό θα τους δημιουργήσει την αίσθηση

της προσωπικής ευθύνης για τη διατροφή τους, και παράλληλα θ’ απολαύσουν το κολατσιό

τους, γιατί απλούστατα θα είναι κάτι που έφτιαξαν μόνα τους, με τα υλικά της προτίμησης

τους. Σε αυτή την περίπτωση, οι γονείς έχουν τη ευθύνη να παρέχουν τα υλικά για το

κολατσιό, τα οποία θα πρέπει να είναι υγιεινά και θρεπτικά.

5.1.αΤο σχολικό κυλικείο

Όλα τα ανωτέρω δεν καταδικάζουν, βέβαια, το σχολικό κυλικείο, το οποίο εφόσον παρέχει

ποιοτικά τρόφιμα, μπορεί να αποτελέσει ακόμα μία επιλογή για κολατσιό.

Η Πολιτεία έχει ορίσει ένα συγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο καθορίζει ρητά ότι

στα σχολικά κυλικεία επιτρέπεται να διατίθενται συγκεκριμένα τρόφιμα, όπως:

• -σάντουιτς ή τοστ με τυρί ή/και γαλοπούλα (χωρίς μαγιονέζα ή βούτυρο, επιτρέπεται

η προσθήκη μαργαρίνης με περιεκτικότητα μέχρι 2% trans λιπαρά)

• - αρτοσκευάσματα, όπως κουλούρι με σουσάμι, σταφιδόψωμο, φρυγανιές, παξιμάδια,

κριτσίνια, μουστοκούλουρα και απλά μπισκότα χωρίς γέμιση

• - τυρόπιτα και σπανακόπιτα με φέτα ή κασέρι

• - γιαούρτι, χωρίς συνθετικές γλυκαντικές ουσίες

• - φρέσκα φρούτα σε ατομική συσκευασία

• - αποξηραμένα φρούτα σε ατομική συσκευασία

• - γάλα (πλήρες, χαμηλό σε λιπαρά, με κακάο), χωρίς συνθετικές γλυκαντικές ουσίες

• - ρυζόγαλο και κρέμα

• - φυσικοί χυμοί φρούτων

Τα ανωτέρω τρόφιμα αποτελούν πολύ καλές επιλογές για δεκατιανό σνακ. Δυστυχώς, όμως,

τα περισσότερα κυλικεία δεν τα διαθέτουν, και τα παιδιά δεν τα προτιμούν. Η ευθύνη

έγκειται πάλι στους γονείς, οι οποίοι πρέπει να διαπαιδαγωγήσουν και διατροφικά το παιδί

τους, προκειμένου να κάνει τις σωστές επιλογές.

99

Page 100: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

5.1.β Η διατροφή και σχολική απόδοση

Τελευταία στο σχολείο αισθάνεστε κουρασμένοι και νιώθετε ότι δεν

μπορείτε να συγκεντρωθείτε στο μάθημα; Μήπως έχετε ενοχές για τη δίαιτά

σας και δεν προσέχετε τη διατροφή σας; Η διατροφικές μας συνήθειες

παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην απόδοσή μας στα μαθήματα, πολύ

περισσότερο από ότι νομίζουμε.

Ολοένα και περισσότερες έρευνες επιβεβαιώνουν πως το πρωινό είναι από τα πιο σημαντικά

γεύματα της ημέρας, ειδικότερα για τα παιδιά, που βρίσκονται σε περίοδο ανάπτυξης. Όμως,

πολλοί είτε υποτιμούμε την αξία του ή λόγω βιασύνης δεν τρώμε συστηματικά πρωινό.

Θα πρέπει να ξέρετε ότι ύστερα από έρευνες που έχουν γίνει σε χιλιάδες

παιδιά έχει αποδειχθεί ότι αυτά που προσλαμβάνουν πρωινό έχουν λιγότερες

πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκα. Τα ποσοστά της παιδικής παχυσαρκίας

έχουν σχεδόν διπλασιαστεί τα τελευταία 20 χρόνια τόσο σε Ευρώπη όσο και

σε Αμερική, ενώ τα Ελληνόπουλα είναι τα πιο παχύσαρκα παιδιά στην

Ευρώπη. Έχει φανεί πως τα παιδιά που τρώνε συστηματικά το πρωινό γεύμα

έχουν μέχρι και 30% λιγότερες πιθανότητες να γίνουν

παχύσαρκα. Τα παιδιά που δεν παίρνουν πρωινό έχουν αυξημένες

πιθανότητες να εμφανίσουν παχυσαρκία, κι αυτό επειδή τρώνε πιο

μεγάλες ποσότητες στο μεσημεριανό γεύμα ή «τσιμπολογούν» snacks

συνήθως ανθυγιεινά.

Τα παιδιά που προσλαμβάνουν πρωινό έχουν υψηλότερες επιδόσεις

στο σχολείο.

Ο ρόλος του πρωινού αποδεικνύεται ιδιαίτερα σημαντικός στην αύξηση της απόδοσης στο

σχολείο, αφού φαίνεται πως με το πρωινό η συγκέντρωση και η εγρήγορση τους είναι

μεγαλύτερη. Από την άλλη, τα παιδιά χωρίς πρωινό μοιάζουν πιο κουρασμένα και νωχελικά.

Αυτό συμβαίνει επειδή τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα μειώνονται και πρέπει να ξέρουμε ότι η

γλυκόζη είναι τη τροφή του εγκεφάλου.

Η σύνθεση του πρωινού, πρέπει να αποτελείται και από τις τρεις ομάδες θρεπτικών

συστατικών που μας παρέχουν ενέργεια, τα λίπη, τους υδατάνθρακες και τις πρωτεΐνες. Αυτό

100

Page 101: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

όμως που πρέπει να έχουμε κατά νου, είναι ότι δεν πρέπει να βαραίνουμε το στομάχι με

τροφές που δεν χωνεύονται εύκολα. Η καλύτερη πρόταση είναι άπαχο γάλα, δημητριακά,

μέλι, φυτικό βούτυρο ή αυγό. Γενικά προτιμούμε μικρά και συχνά γεύματα.

Υγιεινές προτάσεις

Μερικές καλές προτάσεις για το πρωινό τις οποίες μπορούμε να υιοθετήσουμε και για το

κολατσιό μας είναι:

• 1 φλιτζάνι γάλα 1,5% με δημητριακά πρωινού(καλό είναι να επιλέξετε δημητριακά

ολικής άλεσης-χωρίς ζάχαρη) και 1 φρούτο εποχής ή 1 χυμός

• 1 φέτα ψωμί με φυτική soft μαργαρίνη, μέλι ή σπιτική μαρμελάδα και ένα ποτήρι

άπαχο γάλα

• 1 γιαούρτι 2% με δημητριακά πρωινού με 1 φρούτο εποχής ή 1 χυμό

• 1 τοστ με 2 φέτες ψωμί(προτιμήστε ψωμί ολικής), με 1 φέτα του τοστ κασέρι

χαμηλών λιπαρών και 1 φέτα άπαχο φιλέτο γαλοπούλας ή χαμηλό σε λιπαρά ζαμπόν,

με 1 φυσικό χυμό

• 1-2 ρυζογκοφρέτες ή καλαμπογκοφρέτες με μέλι ή τυρί και 1 φυσικό χυμό ή 1-2

φρούτα εποχής

• 1 γάλα 1,5% με 1 κουλούρι και 1 φρούτο εποχής

• 1 γάλα 1,5% ή 1 γιαούρτι 2% με 1 σταφυδόψωμο και 1 φυσικό χυμό ή 1-2 φρούτα

• 1 γάλα με 2 μπισκότα (επιλέξτε μπισκότα ολικής) και 1 φρούτο εποχής ή 1 χυμό

• 1 γάλα 1,5% με 1-2 φέτες ψωμί με μέλι (ή ταχίνι ή ταχίνι κακάο ή μαρμελάδα

φρούτου) και 1 φρούτο εποχής ή 1 χυμό

• 1 φέτα σπιτικό κέικ με γάλα 1,5% ή γιαούρτι 2% και 1 φρούτο εποχής ή χυμό

• 1 βραστό αυγό με 1 φέτα ψωμί-30γρ. τυρί και 1 φρούτο εποχής ή 1 φυσικό χυμό

• 3-4 φρυγανιές με μέλι –γιαούρτι 2% γάλα 1,5% ή ξινόγαλο και 1 φρούτο εποχής ή 1

φυσικό χυμό

• 1 κομμάτι μηλόπιτα σπιτική με γάλα 1,5% και 1 φρούτο εποχής ή 1 φυσικό χυμό

• 1 κομμάτι πίτα (προτιμήστε σπιτική) με 1 ποτήρι ξινόγαλο ή γάλα 1,5% ή γιαούρτι

2% και 1 φρούτο εποχής ή 1 φυσικό χυμό

• 1 ψωμάκι τύπου brios (ή άλλο) με μανούρι(ή γραβιέρα)-ντομάτα και μαρούλι και 1

φυσικός χυμός η 1-2 φρούτα εποχής

• 1 ρυζόγαλο με 1 φρούτο εποχής ή 1 χυμό

101

Page 102: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

• 1-2 αβγόφετες με τυρί χαμηλό σε λιπαρά ή μέλι, 1-2 φρούτα εποχής και 1 φυσικό

χυμό

• 1 ομελέτα με τυρί και 1 φυσικό χυμό ή 1 φρούτο εποχής

• 2-3 κριτσίνια ολικής με 30-60γρ.τυρί και 1 φυσικός χυμός ή φρούτο εποχής

• 1-2 φέτες τσουρέκι με γάλα 1,5% με 1 φρούτο ή 1 χυμό

• 1 γιαούρτι 2% με φρούτα και μέλι

• 1 μπάρα δημητριακών με 1 φρούτο εποχής και 1 γάλα 1,5% ή γιαούρτι 2%

Και μη ξεχνάτε να συνεχίσετε το πρωινό, με ένα σπιτικό σνάκ (δεκατιανό), πλούσιο σε

ενέργεια!..

5.1.γΔιατροφή σε περίοδο εξετάσεων

Η δίαιτά μας επηρεάζει την ικανότητα μας να θυμόμαστε και τη δυνατότητα συγκέντρωσής

μας. Νους υγιής εν σώματι υγιή, έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες. Σύμφωνα με ιατρικές έρευνες η

έλλειψη σιδήρου αλλά και η έλλειψη βιταμινών του συμπλέγματος Β (Β1, Β2, Β3, Β5,Β6,

Β12) δημιουργούν προβλήματα στη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου και του κεντρικού

νευρικού συστήματος π.χ. προβλήματα συγκέντρωσης και συμπεριφοράς και χαμηλή

ικανότητα εκμάθησης. Βιταμίνες του συμπλέγματος Β βρίσκονται στα δημητριακά, στα

γαλακτοκομικά, στα λαχανικά με βαθυπράσινο χρώμα και στους ξηρούς καρπούς. Πηγές

σιδήρου είναι τα αυγά, τα όσπρια, το σπανάκι, το κρέας και το συκώτι.

Σοκολάτα

Έρευνες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση σοκολάτας αυξάνει

τη παραγωγή εκ μέρους του οργανισμού ενδομορφινών,

ουσιών δηλαδή που μας φτιάχνουν τη διάθεση, γι΄ αυτό και η

σοκολάτα χαρακτηρίζεται ως τρόφιμο απαραίτητο αυτή τη

περίοδο. Η σοκολάτα δεν "αυξάνει" τη μνήμη, όπως μερικοί

ίσως να λένε. Απλώς μας χαλαρώνει επειδή εκκρίνει σερετονίνη στον οργανισμό. Η

σερετονίνη είναι φυσική ηρεμιστική ουσία. Επίσης, η σοκολάτα περιέχει μαγνήσιο,

φαινυλεθυλαμίνη και καφεΐνη , συστατικά που είναι σχετικά με τη τόνωση και τη βελτίωση

της διάθεσης του ανθρώπου. Όμως ας μη ξεχνάμε ότι η σοκολάτα παχαίνει!!!! . Έτσι ένα

μικρό κομμάτι σοκολάτα υγείας, που είναι πλούσιο σε κακαόμαζα αποτελεί την πιο

ενδεδειγμένη λήψη.

Συμβουλές:

102

Page 103: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Πίνετε 8-10 ποτήρια νερό την μέρα, για να ενυδατώνεται σωστά το σώμα.

Πολλά μικρά γεύματα είναι καλύτερα από 1-2 μεγάλα, ώστε να έχετε σταθερό

επίπεδο σακχάρου και ενέργειας στη διάρκεια της μέρας.

Το καλό πρωινό μας κάνει πιο ευφυείς.

Να μασάτε καλά το φαγητό και να απολαμβάνετε το γεύμα σας.

Τα φρούτα, τα γαλακτομικά και οι ξηροί καρποί είναι "έξυπνα" πρόχειρα

5.2 Τρόφιμα Σημαντικής Θρεπτικής Αξίας για τους Εφήβους

Τρώτε Περισσότερο

• Πλούσια σε ασβέστιο φαγητά: γιαούρτι, τυρί, γάλα, tofu, αμύγδαλα, πράσινα φυλλώδες

λαχανικά, σαρδέλες

• Πλούσια σε σίδηρο: συκώτι, βερίκοκα, όσπρια, κόκκινο κρέας, ψάρια, πράσινα φυλλώδες

λαχανικά

• Πλούσια σε ψευδάργυρο: οστρακοειδή ψάρια, άπαχο κρέας, σπόροι κολοκύθας

• Πλούσια σε Βιταμίνη Β6: πίτυρο ρυζιού και σιταριού, σπόροι ηλιοτροπίου, αβοκάντο,

καλαμπόκι, μπανάνα,, ψάρι , άπαχο κρέας, καρύδια, κοτόπουλο, σόγια, πράσινα φυλλώδες

λαχανικά, ολοσίταρα προϊόντα.

• Φαγητά ηρεμίας – μακαρόνια , ψωμί, πατάτα, γάλα

• Φαγητά εγρήγορσης- κρέας, ψάρι, κοτόπουλο[3]

5.3 Έφηβοι και ανθυγιεινή διατροφή

Δυστυχώς όσο περνάνε τα χρόνια και οι οικονομικές

συνθήκες αλλάζουν οι οικογένειες επιλέγουν πιο

οικονομικές και εύκολες λύσεις διατροφής. Οι

περισσότεροι γονείς εξαιτίας των ωραρίων εργασίας τους

συχνά αντιμετωπίζουν το πρόβλημα έλλειψης χρόνου, με

αποτέλεσμα τα παιδιά γυρνώντας πεινασμένα από το σχολείο τρώνε ότι πιο εύκολο μπορούν

να βρουν όπως είναι

103

Page 104: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

τα πατατάκια, τα γαριδάκια, τα κρουασάν ή ακόμα ολοκληρωμένα έτοιμα γεύματα από

εστιατόρια τύπου fast food. Επιπλέον, οι διάφορες εταιρίες ανθυγιεινών σνακ επενδύουν

πάρα πολλά λεφτά σε διαφημιστικές καμπάνιες ελκύοντας έτσι πολλά παιδιά να επιλέγουν τα

συγκεκριμένα τρόφιμα αντί ενός υγιεινού σπιτικά φτιαγμένου φαγητού.

Ποιοι πραγματικά ευθύνονται όμως; Οι διάφορες διαφημίσεις ή η διαπαιδαγώγηση

από μικρή ηλικία τόσο από το σπίτι όσο και από το σχολείο; Σύμφωνα με έρευνες και

πειράματα έδειξαν ότι σε όσα σχολεία παρουσίαζαν την θρεπτική αξία των φρούτων και των

λαχανικών ή ακόμα το παρουσίαζαν μέσα από ένα παιχνίδι έκανα τα παιδιά να τα προτιμούν

περισσότερο. Ακόμα, οι διατροφικές συνήθειες των γονέων αλλά και η αφιέρωση χρόνου

στην προετοιμασία του φαγητού και στη διαδικασία του φαγητού στο τραπέζι βοήθησαν

σημαντικά στην υιοθέτηση σωστών διατροφικών συνηθειών από τα παιδιά και χαμηλότερο

κίνδυνο ανάπτυξης παχυσαρκίας και προβλημάτων υγείας στην ενήλικη ζωή.

Οι επιδράσεις του ανθυγιεινού φαγητού δεν είναι μόνο έμμεσες αλλά και άμεσες.

Εκτός από το ότι οι κακές αυτές συνήθειες γεννούν τον αυριανό παχύσαρκο ενήλικα άμεσα

προκαλούν πολλά προβλήματα στα παιδιά εφόσον δεν είναι λίγα τα περιστατικά όπου

βρέθηκαν υψηλά επίπεδα ολικής χοληστερόλης στο αίμα σε παιδάκια που ακόμα δεν έχουν

μπει στην εφηβεία! Η ανθυγιεινή διατροφή μειώνει την σχολική απόδοση του παιδιού,

ελαττώνει τις αντοχές του για τις καθημερινές δραστηριότητες και γενικά συμβάλλει

αρνητικά στη συνολική εμφάνιση υγείας του παιδιού.

Η ευθύνη λοιπόν δεν είναι μόνο στα κυλικεία των σχολίων ή στια διάφορες

διαφημίσεις γιατί όλα ξεκινάνε από μέσα από την οικογένεια και τα ερεθίσματα που θα πάρει

το παιδί. Δεύτερο σε σημαντικότητα είναι φυσικά το σχολείο. Από το νηπιαγωγείο κιόλας,

και ευτυχώς κάποια νηπιαγωγεία το έχουν υιοθετήσει, θα πρέπει να γίνεται διατροφική

διαπαιδαγώγηση στην τρυφερή αυτή ηλικία όπου ακόμα τα πάντα στο παιδί πλάθονται. Έτσι,

το παιδί θα μάθει να τρέφετε και να ξέρει να επιλέγει υγιεινά βοηθώντας το να μεγαλώσει και

να αναπτυχθεί ένας υγιής χωρίς προβλήματα άνθρωπος.[14]

Εκπομπές για την ανθυγιεινή διατροφή των εφήβων- συμπεράσματα

Στο πλαίσιο της έρευνάς μας για την ανθυγιεινή διατροφή των εφήβων παρακολουθήσαμε

δυο αφιερώματα εκπομπών : α) «Το σάντουϊτς που δεν αλλοιώνεται» , όπου διαπιστώθηκε

ύστερα από έρευνα μιας φωτογράφου που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Daily Mail ότι ένα

γεύμα Happy Meal των ταχυφαγείων McDonald’s παρέμενε επί έξι μήνες άθικτο, λόγω των

συντηρητικών που περιείχε β) «Super size me», όπου ο Μόργκαν Σπέρλοκ επί ένα μήνα

τρεφόταν αποκλειστικά με γεύματα McDonalds και κατέγραφε τις επιπτώσεις στην υγεία του

104

Page 105: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

και στη φυσική του κατάσταση. Παρατηρήθηκε ότι η συγκεκριμένη διατροφή έθεσε σε άμεσο

κίνδυνο την υγεία του. Πήρε δωδεκάμισι κιλά, οδήγησε το συκώτι του σε οριακό σημείο και

είδε τις αντοχές του και τις σεξουαλικές του επιδόσεις να μειώνονται.

Όπως εύκολα μπορεί κανείς να συμπεράνει, οι προαναφερόμενες εκπομπές που στηρίζονταν

σε πραγματικά γεγονότα άσκησαν την καταλυτικότερη επίδραση στην απόφασή μας να

απομακρύνουμε οριστικά τα ανθυγιεινά γεύματα από τις διατροφικές μας συνήθειες.

Κεφάλαιο 6ο

Ασθένειες των εφήβων που σχετίζονται με την διατροφή

6.1.Παχυσαρκία

Το πάχος βασίζεται στη λειτουργία του ερπετικού εγκεφάλου, στο ένστικτο της

αυτοσυντήρησης, Ο ερπετικός εγκέφαλος, όταν αισθάνεται κίνδυνο, μπαίνει στη διαδικασία

φυγής ή επίθεσης (flight or fight). Τότε παύει να μεταβολίζει την τροφή, αλλά την

αποθηκεύει σε λίπος και τρώει όσο το δυνατό περισσότερο για να έχει περισσότερη ενέργεια

105

Page 106: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

για να ξεπεράσει τον κίνδυνο. Όταν αισθανόμαστε αρνητικά συναισθήματα (φόβο, θλίψη,

θυμό), ο ερπετικός εγκέφαλος το μεταφράζει σαν κίνδυνο και ξεκινά τη διαδικασία της

μείωσης του μεταβολισμού και την επιθυμία για περισσότερο φαγητό.

Το πάχος, λοιπόν, είναι μια καθαρά ψυχολογική υπόθεση και λειτουργεί όπως ο εθισμός.

Τρώμε για να καλύψουμε μέσα μας ένα τραυματικό κενό, μια απώλεια, μια εγκατάλειψη, μια

απειλή, την έλλειψη αυτοεκτίμησης που οφείλεται στη συμπεριφορά των γονιών μας ή των

ανθρώπων του στενού περιβάλλοντός μας, θα λέγαμε με μια κουβέντα λόγω έλλειψης

αγάπης.Ενώ θέλουμε να αδυνατίσουμε, δεν μπορούμε να σταματήσουμε να τρώμε, αλλά το

χειρότερο μας ενδιαφέρει να τρώμε τροφές, όπως είναι τα γλυκά και τα λιπαρά φαγητά που

παχαίνουν.

Όπως καταλαβαίνετε, έχουμε μανία και τρώμε αυτές τις τροφές όχι για να τραφούμε, αλλά

για να καλύψουμε έντονες ανησυχίες, οι οποίες δημιουργούν ανισορροπία στα επίπεδα της

σεροτονίνης και της ντοπαμίνης που υπάρχει μέσα μας. Όταν έχουμε έντονη ανησυχία και

φόβο, τα επίπεδα της σεροτονίνης πέφτουν, με αποτέλεσμα να μην αισθανόμαστε καλά και

να χρειάζεται να ψάξουμε για τροφές που θα μας ανεβάσουν τη σεροτονίνη για να

αισθανθούμε καλύτερα, οι οποίες είναι τα γλυκά, οι σοκολάτες και τα λιπαρά φαγητά.

Όλες οι δίαιτες αποτυγχάνουν μακροχρόνια, διότι δεν καλύπτουν τα συναισθηματικά μας

προβλήματα, δεν μας λύνουν τις εσωτερικές μας ανησυχίες και φόβους που οφείλονται σε

τραυματικά γεγονότα που παρελθόντος, τα οποία έχουν μπλοκάρει την ενέργεια μέσα μας.

Σύμφωνα με τον κλινικό ψυχολόγο Dr David Feldstein, ο μηχανισμός των εθισμών είναι ο

ίδιος με τον μηχανισμό που χρησιμοποιεί η φύση για να μας ενεργοποιήσει να προβούμε σε

τρεις ενέργειες, που είναι θεμελιώδεις για την επιβίωσή μας και τη διαιώνιση του είδους μας.

Αυτές είναι να τρώμε, να πίνουμε, να αποφεύγουμε να πληγωνόμαστε και να

αναπαραγόμαστε (αυτοσυντήρηση, ασφάλεια, αναπαραγωγή). Η κινητοποίηση να

προβαίνουμε στις παραπάνω ενέργειες έχει τη βάση της στο πρωτόγονο (ερπετικό) τμήμα του

εγκεφάλου μας που ονομάζουμε «nucleus accumbens» και ρυθμίζεται από την αυξομείωση

των δύο νευροδιαβιβαστών: της ντοπαμίνης και της σεροτονίνης.

106

Page 107: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Η ντοπαμίνη μας κινητοποιεί να πράξουμε ό,τι χρειάζεται για να βρούμε τροφή, να

εξασφαλίσουμε ασφάλεια και αναπαραγωγή. Όταν αισθανόμαστε πλήρεις, ασφαλείς και

ικανοποιημένοι, τότε εκκρίνεται η σεροτονίνη. Η σεροτονίνη περιορίζει τη δράση της

ντοπαμίνης, απενεργοποιώντας την πρωτόγονη κινητοποίησή μας για να ικανοποιήσουμε τις

πρωταρχικές ανάγκες της τροφής και της αναπαραγωγής. Αν λύσουμε το πρόβλημα της

ισορροπίας της σεροτονίνης και της ντοπαμίνης στον οργανισμό μας, τότε θα είναι εύκολο

για εμάς να σταματήσουμε κακές έξεις (εθισμούς) όπως το κάπνισμα, το αλκοόλ, το πολύ

φαγητό, τα γλυκά, τα ναρκωτικά. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα που διακατέχονται από

τις παραπάνω έξεις, έχουν χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης.

Επίσης, όταν έχουμε αρνητικά συναισθήματα, διότι αισθανόμαστε να απειλείται η ασφάλειά

μας, η διατροφή μας ή η σεξουαλική ικανοποίησή μας, τα επίπεδα της σεροτονίνης μας είναι

πολύ χαμηλά, με αποτέλεσμα τα επίπεδα της ντοπαμίνης να είναι πάρα πολύ υψηλά και να

αισθανόμαστε την έντονη λαχτάρα να φάμε, να πιούμε ή να κάνουμε σεξ. Άρα, όταν τρώμε,

δεν έχουμε το αίσθημα της ικανοποίησης και του κορεσμού, αλλά θέλουμε να τρώμε και να

πίνουμε συνεχώς, να καπνίζουμε, να παίρνουμε ναρκωτικά, αφού λόγω του φόβου τα επίπεδα

της σεροτονίνης παραμένουν χαμηλά και δεν μπορούμε να έχουμε το αίσθημα της

ικανοποίησης

Άτομα τα οποία έβλεπαν τους γονείς τους να έχουν προβλήματα, έχουν τεράστιο πρόβλημα

στις σχέσεις με τους συντρόφους τους, επιλέγουν, έλκονται από ακατάλληλους για αυτούς

συντρόφους, δεν ικανοποιούνται σεξουαλικά, δημιουργούν προβληματικές οικογένειες και

γενικά υποφέρουν όλη τους τη ζωή. Οι τραυματικές αυτές εμπειρίες αφορούν τον ερπετικό

εγκέφαλο που εκεί υπάρχουν μόνο τρεις ανάγκες: της αυτοσυντήρησης, της αναπαραγωγής

(σεξ), και της ασφάλειας.

Αν έχουμε τραυματικές εμπειρίες στα θέματα της αναπαραγωγής (σεξ) και της ασφάλειας,

όταν βλέπουμε της γονείς μας να μας εγκαταλείπουν, να πεθαίνουν, να συγκρούονται έντονα,

τότε μπλοκάρεται ή ενέργεια αλλά και απωθείται το συναίσθημα στον ερπετικό εγκέφαλο. Θα

λέγαμε ότι βρίσκεται στα βάθη του υποσυνείδητου και με κάθε ερέθισμα βγαίνει στην

επιφάνεια και μας καταστρέφει τη ζωή.

Το 1970, στο ΜΙΤ, o Dr Richard Wurtman ανακάλυψε ότι οι υδατάνθρακες δημιουργούν την

107

Page 108: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

σεροτονίνη στον εγκέφαλο. Αναλυτικότερα, ο εγκέφαλος παράγει σεροτονίνη όταν

εισέρχεται στον εγκέφαλο η τρυπτοφάνη (tryptophan), η οποία είναι ένα από τα αμινοξέα που

λαμβάνουμε με την τροφή. Για να μπει όμως στον εγκέφαλο το αμινοξύ αυτό, πρέπει να

έχουμε σημαντική έκκριση ινσουλίνης. Η ινσουλίνη είναι αυτή που σπρώχνει τη γλυκόζη του

οργανισμού μας στα κύτταρα και στους ιστούς μας, κι ενώ είναι μια παχυντική ορμόνη, εδώ

όμως μας βοηθά, διότι συμβάλλει ώστε η τρυπτοφάνη να εισέλθει στον εγκέφαλο. Αν λοιπόν

φάμε υδατάνθρακες, όπως τα φρούτα που έχουν φρουκτόζη και δεν έχουν υψηλό γλυκαιμικό

δείκτη, δεν βοηθούν στην έκκριση ινσουλίνης που θα μας ανεβάσει τη σεροτονίνη. Όμως,

όπως γνωρίζουμε, η κύρια αιτία της δημιουργίας του πάχους είναι η έκκριση ινσουλίνης.

Πώς λοιπόν αυξάνουμε τη σεροτονίνη χωρίς να παχύνουμε; Στο ΜΙΤ ανακάλυψαν ότι αν

φάμε ένα σνακ που έχει ζάχαρη και άμυλο μία ώρα πριν από το φαγητό το μεσημέρι ή τρεις

ώρες μετά το φαγητό το απόγευμα, ή το βράδυ που αισθανόμαστε πλήξη, ανησυχία, τότε

δημιουργούμε άμεση παραγωγή σεροτονίνης και αισθανόμαστε καλύτερα. Υπάρχουν σνακ με

δημητριακά και λίγη σοκολάτα που έχουν 90 θερμίδες το καθένα. Ένα είναι αρκετό για να

μας ανεβάσει τη σεροτονίνη και κατ’ αυτόν τον τρόπο θα αισθανθούμε καλύτερα και θα

προσέξουμε τι θα φάμε στο φαγητό μας.

Όλα τα υποκατάστατα της ζάχαρης, παρ’ όλο ότι μας φαίνονται γλυκά, δεν μπορούν να

ξεγελάσουν τον οργανισμό μας και δεν παράγουν σεροτονίνη. Αποφύγετε όλες τις τροφές

που έχουν ασπαρτάμη και όλα που γράφουν light, γιατί είναι άκρως επικίνδυνα για την υγεία.

Η Candace Pert γράφει ότι η ασπαρτάμη μετατρέπεται σε φορμαλδεΰδη, ένα τοξικό

δηλητήριο που σε μεγάλες ποσότητες σκοτώνει.

Οι λιπαρές τροφές που τρώμε, όπως οι πίτσες, που το τυρί είναι σκέτο ανθυγιεινό λίπος, μας

παχαίνουν υπερβολικά και μας δίνουν ένα ψεύτικο αίσθημα κορεσμού, διότι βαραίνουν το

στομάχι και το έντερό μας και χωνεύονται δύσκολα. Το πραγματικό αίσθημα του κορεσμού

το νιώθουμε όταν ανεβαίνουν τα επίπεδα της σεροτονίνης. Τότε αισθανόμαστε ένα αίσθημα

πληρότητας. Θα αποφεύγαμε τη μανία για τα γλυκά, αν τρώγαμε ένα σνακ που έχει άμυλο

και ζάχαρη που χρειάζεται ο εγκέφαλος για να παράγει σεροτονίνη, αλλά δεν έχουν τα άπειρα

βούτυρα και λιπαρά που παχαίνουν και καταστρέφουν τον οργανισμό μας.

Με τις δίαιτες, αποφεύγοντας λοιπόν τους υδατάνθρακες, περιορίζουμε τη σεροτονίνη,

αυξάνουμε το στρες και στο τέλος πέφτουμε ψυχολογικά και τρώμε άπειρες ποσότητες. Οι

γυναίκες, μάλιστα, έχουν το διπλάσιο πρόβλημα από τους άνδρες, διότι ο εγκέφαλός τους

συνθέτει 50% λιγότερη σεροτονίνη από τους άνδρες, γι’ αυτό βλέπετε τις γυναίκες να έχουν

108

Page 109: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

περισσότερα συναισθηματικά προβλήματα και προβλήματα στρες αλλά και κατάθλιψης. Η

έλλειψη της σεροτονίνης κάνει τις γυναίκες να είναι πιο ευαίσθητες στο στρες.

Η διατροφή με άμυλο μετατρέπεται αμέσως σε πάχος, διότι με τους επεξεργασμένους

υδατάνθρακες που τρώμε ο οργανισμός μας δεν έχει την δυνατότητα, δεν έχει τα ένζυμα και

τα στοιχεία, για να μετατρέψει το άμυλο σε γλυκόζη και να το απορροφήσει από τους ιστούς.

Σύμφωνα με τον Dr Barry Sears, η λεπτίνη είναι μια ορμόνη που εκκρίνεται από τον λιπώδη

ιστό του εντέρου και δίνει το μήνυμα του κορεσμού στον εγκέφαλό μας. Βέβαια σε παχιά

ποντίκια που τους χορήγησαν ενέσεις λεπτίνης, αδυνάτισαν, όμως αυτό δεν ίσχυσε και στους

ανθρώπους. Γιατί; Οι υπέρβαροι άνθρωποι έχουν αντίσταση στην λεπτίνη, όπως γίνεται με

την ινσουλίνη, που οι υποδοχείς των κυττάρων μας έχουν χάσει την ευαισθησία τους και

έχουν αντίσταση σε αυτήν. Άρα, εκκρίνεται κανονικά η λεπτίνη, αλλά δεν είναι αποδοτική,

γιατί εφόσον εκκρίνεται συνεχώς (στα υπέρβαρα άτομα) τα κύτταρα την έχουν συνηθίσει Το

ίδιο συμβαίνει με τα άτομα που βρίσκονται σε συνεχές στρες, σε συνεχή συναγερμό. Τότε

εκκρίνουν από τα επινεφρίδια συνεχώς κορτιζόλη που προκαλεί τη διαρκή έκκριση

ινσουλίνης, με αποτέλεσμα οι υποδοχείς ινσουλίνης των κυττάρων να χάσουν την ευαισθησία

τους και η ινσουλίνη να μην είναι αποδοτική. Όσο πιο παχύς είναι κάποιος, τόσο τα κύτταρα

του εγκεφάλου του είναι λιγότερο ευαίσθητα στη λεπτίνη και έχει τόσο λιγότερο το αίσθημα

του κορεσμού.

Όταν έχουμε φλεγμονές, είτε από διαρκές στρες είτε από κατανάλωση επεξεργασμένων

υδατανθράκων ή υδατανθράκων με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη, η C-Reactive Protein που

εκκρίνεται από το συκώτι για να αντιμετωπίσει την φλεγμονή, εμποδίζει τη λεπτίνη να

εισέλθει στον εγκέφαλο. Γενικά, όταν είμαστε σε κατάσταση στρες, η κορτιζόλη δημιουργεί

αντίσταση στη λεπτίνη, διότι, όταν ο οργανισμός βρίσκεται σε κίνδυνο, χρειάζεται να πάρει

όσο το δυνατό περισσότερη ενέργεια.

Το κακό με τους παχύσαρκους είναι ότι όταν αδυνατίσουν μειώνεται και η έκκριση της

λεπτίνης. Όμως, τα κύτταρά τους συνεχίζουν να έχουν αντίσταση στη λεπτίνη και κατ’ αυτόν

τον τρόπο η λεπτίνη που εκκρίνεται δεν είναι αρκετή για να έχουν το αίσθημα του κορεσμού

όταν φάνε φυσιολογικές για το βάρος και το φύλο τους τροφές, με αποτέλεσμα να πεινάνε

συνεχώς και στο τέλος να ξαναπαχαίνουν. Για τον λόγο αυτόν χρειάζεται συντήρηση και

προσοχή πάνω από ένα χρόνο για να μειωθεί η αντίσταση στη λεπτίνη, δηλαδή οι υποδοχείς

των κυττάρων να γίνουν πιο ευαίσθητοι και να δημιουργούν την αίσθηση κορεσμού όταν

φάμε τη φυσιολογική για το φύλο μας και το σωματότυπό μας ποσότητα.

109

Page 110: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Από την άλλη πλευρά το αραχιδονικό οξύ (ΑΑ) που δημιουργείται από τα ζωικά και

επεξεργασμένα λιπαρά, καθώς και τους επεξεργασμένους υδατάνθρακες (η ινσουλίνη που

εκκρίνεται από την κατανάλωση των επεξεργασμένων υδατανθράκων μετατρέπει τα ζωικά

και επεξεργασμένα φυτικά λιπαρά σε αραχιδονικό οξύ) είναι η βάση δημιουργίας των κακών

εικοσανοειδών, γνωστών ως endocannabinoids, τα οποία συνδέονται με τους υποδοχείς των

κυττάρων που αυξάνουν την αίσθηση της πείνας.

Η κατανάλωση πρωτεϊνών διεγείρει το πάγκρεας να παράγει γλυκογόνο, το οποίο ισορροπεί

την ποσότητα του σακχάρου στο αίμα και μειώνει την αίσθηση της πίεσης, διότι η

κατανάλωση της πρωτεΐνης διεγείρει την ορμόνη, γνωστή ως Peptide PYY, που πάει

κατευθείαν στον εγκέφαλο και κόβει το αίσθημα της πείνας. Το γλυκογόνο απενεργοποιεί το

ένζυμο που δημιουργεί το αραχιδονικό οξύ, το οποίο αυξάνει την αίσθηση της πείνας. Το

2007, στο Harvard Business School βρήκαν ότι η αύξηση της ινσουλίνης προκαλεί αύξηση το

κοιλιακού πάχους, μειώνει την καλή χοληστερίνη και αυξάνει τα τριγλυκερίδια. Η αύξηση

της κορτιζόλης που προκαλείται από τα αρνητικά συναισθήματα αυξάνει την ινσουλίνη, η

οποία με τη σειρά της αυξάνει το πάχος.

Ο καθηγητής Ernest Rossi στο βιβλίο του «Psychobiology of Gene Expression» εξηγεί

ξεκάθαρα ότι τα συναισθήματά μας, οι σκέψεις μας, οι πεποιθήσεις μας επηρεάζουν την

έκφραση των γονιδίων μας, τη δημιουργία νευρωνικών δικτύων και νευρικών κυττάρων, την

επικοινωνία του νου, της διάνοιάς μας με τα κύτταρά μας (Candace Pert ο εγκέφαλος στέλνει

πεπτίδια) σε τέτοιο βαθμό που προηγούμενες γενιές δεν μπορούσαν να ονειρευτούν (τα

placebo επηρεάζουν, θεραπεύουν έως και 70%, ενώ παλαιότερα μόνο 10-15%).

Για να μειώσουμε το βάρος, μία είναι η λύση: να απενεργοποιήσουμε τα αρνητικά

συναισθήματα (με EFT, με τη βοήθεια ενεργειακού θεραπευτή). Να οραματιζόμαστε συνεχώς

και να λέμε: «το κανονικό μου βάρος είναι 75 κιλά και αυτό το βάρος έχω». Βέβαια, αν

συνδυάσετε την απενεργοποίηση των αρνητικών συναισθημάτων με διατροφή, όπως σαλάτες,

φύτρα και φρούτα, θα αδυνατίσετε μόνιμα χωρίς καμία στέρηση. Οι δίαιτες μας

καταστρέφουν αντί να μας ωφελούν, διότι όταν αδυνατίζουμε, χάνουμε λιπώδη αλλά και

μυϊκό ιστό και, επιπλέον, ξαναπαίρνουμε τα κιλά που χάσαμε (διότι αν έχουμε αρνητικά

συναισθήματα χρειαζόμαστε όλο και μεγαλύτερες ποσότητες επεξεργασμένων

υδατανθράκων). Το κακό είναι ότι ύστερα από μερικές δίαιτες, έχουμε αντικαταστήσει το

μυϊκό μας ιστό με λιπώδη, όμως, τα λιπώδη κύτταρα καίνε εβδομήντα φορές ενέργεια

λιγότερο από ό,τι τα μυϊκά, με αποτέλεσμα στο τέλος να μην μπορούμε να αδυνατίσουμε

110

Page 111: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

παρόλο που κάνουμε δίαιτα. Οι άνθρωποι πάνω από 50 ετών συνήθως πάσχουν από

προβλήματα θυρεοειδή αδένα, παχυσαρκίας, συνεχή έλκη στομάχου, αρθρίτιδας, πάρκινσον,

σκλήρυνσης κατά πλάκας, κατάθλιψης, καρδιάς, καρκίνου.

Ο υποθυρεοειδισμός είναι η πρώτη αιτία που πάνω από το 50% των γυναικών έχουν βάρος

παραπάνω από το κανονικό. Οι περισσότερες γυναίκες έχουν διαταραχή στον θυρεοειδή

αδένα χωρίς να φαίνεται από τις εξετάσεις TSH (Thyroid Stimulate Hormone), δηλαδή

εξετάσεις που μετρούν την ορμόνη που διεγείρει τον θυρεοειδή να παράγει θυροξίνη. Είναι

εύκολο να διαπιστώσουμε αν έχουμε διαταραχή στον θυρεοειδή, αν πιέσουμε σφίγγοντας με

τα δάκτυλά μας το μεγάλο δάκτυλο του ποδιού. Αν πονάμε, σημαίνει ότι έχουμε ενεργειακή

διαταραχή στον θυρεοειδή, και σίγουρα το περιττό βάρος που έχουμε είναι από την πλημμελή

λειτουργία του λόγω των αρνητικών συναισθημάτων που μας διακατέχουν. Κάνοντας

συνεχείς μαλάξεις στα πλάγια και στο κάτω μέρος των μεγάλων δακτύλων του ποδιού μας,

διεγείρουμε τον θυρεοειδή να δουλέψει καλύτερα. Βέβαια, η οριστική λύση για τη αρμονική

λειτουργία του θυρεοειδή αδένα είναι να απαλλαγούμε από τα αρνητικά συναισθήματα. Ο

προορισμός του ανθρώπου είναι να ζει σε πλήρη υγεία και ευτυχία. Ο άνθρωπος είναι

πλασμένος από την ίδια ουσία με την Πηγή του, που είναι η απεριόριστη αγάπη και η γαλήνη.

Όταν όμως αισθάνεται ξεκομμένος από την Πηγή του, μέσα του φωλιάζει ο φόβος, φεύγει η

σιγουριά, η ομορφιά, η γαλήνη, που το παιδί αισθάνεται όταν είναι συνδεδεμένο με τον

ομφάλιο λώρο από τη μητέρα του. Με την αίσθηση του φόβου το σώμα μας ετοιμάζεται για

μάχη και όλοι οι αδένες του παίρνουν εντολή από τον εγκέφαλο (υποθάλαμο), μπαίνουν σε

δράση και εκκρίνουν όλες τις ορμόνες που χρειάζεται για να παλέψει ή να τραπεί σε φυγή,

όπως τα επινεφρίδια εκκρίνουν αδρεναλίνη και κορτιζόλη.

Ο Dr Kazuo Murakami, ένας από τους μεγαλύτερους γενετιστές στον κόσμο υποστηρίζει ότι

τα γονίδιά μας έχουν τεράστιες δυνατότητες, τις οποίες δεν ενεργοποιούμε και τις

περισσότερες φορές τα γονίδιά μας είναι ανενεργά. Όταν τρώμε και αισθανόμαστε ενοχές για

αυτό, τότε ενεργοποιούμε όλα τα γονίδια που θα μας παχύνουν. Μη μεταβολίζοντας καλά τις

τροφές μας, ενεργοποιούμε τα γονίδια που θα μας καταστρέψουν. Οι Γάλλοι πίνουν άπειρο

κρασί, τρώνε όλα τα παχυντικά τυριά, βούτυρο, γλυκά και δεν παχαίνουν, διότι είναι στην

κουλτούρα τους και το απολαμβάνουν.

Η λύση για να μην παχαίνετε είναι να αισθάνεστε ωραία. Μην επικεντρώνετε τη σκέψη σας

στο πώς θα αδυνατίσετε, επικεντρώστε τη σκέψη σας στο πόσο όμορφοι, στο πόσο βάρος

θέλετε να έχετε. Επικεντρώστε τη σκέψη σας στα φρέσκα, αν είναι δυνατόν, βιολογικά

111

Page 112: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

φρούτα, λαχανικά και φύτρα, που θα τρέφεστε. Πολλές φορές, όταν τρώμε επεξεργασμένες

τροφές, μας ανοίγει η όρεξη και ο οργανισμός μας ζητά περισσότερο φαγητό για να

αποκτήσει τα ένζυμα, τις βιταμίνες, τα φυτοχημικά και φυτοθρεπτικά στοιχεία που χρειάζεται

απεγνωσμένα για να λειτουργήσει.

Οι επιστήμονες σήμερα απέδειξαν ότι ο βασικός λόγος της μακροζωίας, υγείας και κανονικού

βάρους των ανθρώπων είναι η συνεχής επαφή με τους συνανθρώπους μας. Συγκεκριμένα, ο

Dr Dean Ornish, καθηγητής της ιατρικής στο University of California, στο βιβλίο του «Love

and Survival», εκθέτει μεγάλο αριθμό δεδομένων, όπου φαίνεται ξεκάθαρα ότι η

μακροβιότητα και η υγεία των ανθρώπων εξαρτάται από τον αριθμό των κοινωνικών επαφών

που έχει καθημερινά κι όχι από τον υγιεινό τρόπο ζωής που ζουν ή δεν ζουν.

Σύμφωνα με τον Dr Dean Ornish, το χρόνιο συναισθηματικό στρες διεγείρει τον εγκέφαλο, ο

οποίος εκκρίνει ορμόνες, που με τη σειρά τους δημιουργούν βάρος γύρω από την κοιλιά, κάτι

πολύ βλαβερό για την υγεία μας. Συγκεκριμένα, όταν έχουμε χρόνιο στρες, ο υποθάλαμος

δίνει εντολή στην υπόφυση, στον θυρεοειδή και στα επινεφρίδια να εκκρίνουν ορμόνες, όπως

κορτιζόλη, αδρεναλίνη, νοραδρεναλίνη και γλυκοκορτικοειδή (glycocorticoids) , αλλά

κυρίως ινσουλίνη, η οποία είναι κατ’ εξοχή αποθηκευτική ορμόνη και μας προκαλεί τη

δημιουργία πάχους γύρω από την κοιλιά. Οι χειρότερες ορμόνες, όμως, που εκκρίνονται είναι

οι κυτοκίνες (cytokines) που δημιουργούν φλεγμονές.

Πώς το χρόνιο συναισθηματικό στρες δημιουργεί πάχος;

Ερευνητές ανακάλυψαν ότι το χρόνιο συναισθηματικό στρες ενεργοποιεί την έκκριση από

τον υποθάλαμο ενός πεπτιδίου, του πεπτιδίου Υ, το οποίο αυξάνει την όρεξη και κυρίως για

τροφές με υψηλούς υδατάνθρακες, με άλατα, με ζάχαρη και μετατρέπει όλες αυτές τις

θερμίδες σε πάχος στην κοιλιά. Η διατροφή αυτή δημιουργεί επίσης αντίσταση στην

ινσουλίνη που οδηγεί σε διαβήτη, υψηλή χοληστερίνη, υψηλή πίεση και φλεγμονές. Όταν οι

ερευνητές απομόνωσαν το πεπτίδιο Υ, τότε το προκαλούμενο από το στρες πάχος στη μέση

μειώθηκε κατά 50%, χωρίς να μειωθεί η ποσότητα της τροφής.

Σε συνέχεια των ερευνών ανακάλυψαν ότι η αιτία της συσσώρευσης πάχους στην κοιλιά είναι

τα γλυκοκορτικοειδή (glycocorticoids), ορμόνες που εκκρίνονται υπό την επήρεια του

χρόνιου άγχους. Άρα, μπορεί να φάμε λιγότερα λιπαρά, λιγότερες θερμίδες και να παχύνουμε

περισσότερο αν είμαστε αγχωμένοι, αν είμαστε δυσαρεστημένοι, αν όταν τρώμε φοβόμαστε

ότι θα παχύνουμε. Έρευνες σε μεγάλο πληθυσμό ανθρώπων κατέληξαν ότι όσο περισσότερο

112

Page 113: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

στρες έχει ένας άνθρωπος τόσο περισσότερο πάχος δημιουργεί στην κοιλιά του. Η χρόνια

ανησυχία και η κατάθλιψη δημιουργούν πάχος και ανεβασμένα επίπεδα ινσουλίνης και

σακχάρου στο αίμα.

Πίνουμε για να ξεχάσουμε, για να ξεφύγουμε από τον έλεγχο της βαθύτερης συνείδησης που

μας ελέγχει γιατί είμαστε σε λάθος δρόμο. Τρώμε γλυκά, προσπαθώντας απεγνωσμένα να

βιώσουμε την ύψιστη θεϊκή γλυκύτητα και ομορφιά που νιώθει η ψυχή μας όταν έρχεται σε

επαφή με την Πηγή της και όταν είναι στη διαδικασία να επιτύχει τον σκοπό για τον οποίο

έχει έλθει στη Γη

Βέβαια, τα ποτά, τα γλυκά, τα ναρκωτικά είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να κάνει ο άνθρωπος.

Για να αδυνατίσουμε, εκτός των άλλων, οραματιζόμαστε κάθε μέρα τον εαυτό μας να έχει το

ιδανικό του βάρος. Δεν χρειάζεται να ελέγχουμε πάντα τι τρώμε ούτε να αισθανόμαστε

άσχημα όταν τρώμε κάτι παχυντικό. Εκείνο που έχει σημασία είναι να υπενθυμίζουμε και να

επαναλαμβάνουμε συνεχώς στον εαυτό μας ότι έχουμε το ιδανικό βάρος μας.Χάσιμο

περιττών κιλών και διατήρηση του βάρους μας σε φυσιολογικά επίπεδα. Οι επιστήμονες

σήμερα συμφωνούν ότι η έλλειψη ή η ύπαρξη υπερβολικού βάρους, είναι καθαρά θέμα

έλλειψης συναισθηματικής ισορροπίας.

Τα υπέρβαρα παιδιά έχουν πάντα πρόβλημα αυτοεκτίμησης, έχουν στερηθεί την αγάπη, τη

στοργή, τον έπαινο. Πολλά από αυτά τα παιδία μεγάλωσαν από γονείς που τσακώνονταν κάθε

μέρα, με αποτέλεσμα ο ψυχικός τους κόσμος να έχει τραυματιστεί ανεπανόρθωτα. Η

αυτοεκτίμηση και η αγάπη προς τον εαυτό μας είναι σαν το φως που διώχνει το σκοτάδι. Αν

έχουμε αυτοεκτίμηση και αγάπη, τότε τα περιττά κιλά εξαφανίζονται.

Το κενό υπάρχει από την έλλειψη της επαφής μας με την Πηγή μας, που έχει επέλθει με την

ανάπτυξη του εγώ, με τους αρνητικούς προγραμματισμούς που έχουμε δεχτεί από μικροί.

Το αποτέλεσμα των αρνητικών προγραμματισμών, της ανάπτυξης του εγώ και γενικά της

άγνοιας της πραγματικής φύσης μας κάνει την ψυχή να ασφυκτιά, να παθαίνουμε κατάθλιψη,

να προσπαθούμε με κάθε τρόπο να απαλλαγούμε από τον εαυτό μας. Προσπαθούμε να

απαλλαγούμε από τη συνείδηση του κόσμου που έχουμε, επειδή ο κόσμος αυτός που

βλέπουμε αντιβαίνει στην ψυχή μας, αντιβαίνει στους νόμους του Σύμπαντος, αντιβαίνει στην

Πηγή μας, κι έτσι στρεφόμαστε στο ποτό ή στα ναρκωτικά, για να απαλλαγούμε από τον

εαυτό που δημιουργήσαμε οι ίδιοι και το περιβάλλον μας.

Όμως, όταν έχουμε αρνητικά συναισθήματα διότι αισθανόμαστε να απειλείται η ασφάλειά

113

Page 114: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

μας, η διατροφή μας ή η σεξουαλική ικανοποίησή μας, τα επίπεδα της σεροτονίνης μας είναι

πολύ χαμηλά, με αποτέλεσμα τα επίπεδα της ντοπαμίνης να είναι πάρα πολύ υψηλά και να

αισθανόμαστε την έντονη λαχτάρα να φάμε, να πιούμε ή να κάνουμε σεξ.

Άρα, όταν τρώμε, δεν έχουμε το αίσθημα της ικανοποίησης και του κορεσμού, αλλά θέλουμε

να τρώμε και να πίνουμε συνεχώς, να καπνίζουμε, να παίρνουμε ναρκωτικά αφού λόγω του

φόβου, τα επίπεδα της σεροτονίνης παραμένουν χαμηλά και δεν μπορούμε να νιώσουμε το

αίσθημα της ικανοποίησης. Ο Dr Edward Howell, στο βιβλίο του «Food Enzymes for Health

and Longevity», μας εξηγεί ότι σε μελέτη που έγινε στο Tuft School of Medicine

ανακαλύφθηκε ότι η αύξηση του πάχους συσχετίζεται με ανεπάρκεια ενζύμων.

Συγκεκριμένα, σε παχύσαρκα άτομα βρήκαν ανεπάρκεια σε λιπάση που είναι το ένζυμο που

διασπά τα λίπη. Για να αδυνατίσουμε, πρέπει να απαλλαγούμε από τα αρνητικά

συναισθήματα, επιπλέον πρέπει να οραματιζόμαστε κάθε μέρα τον εαυτό μας να έχει το

ιδανικό του βάρος. Δεν χρειάζεται να ελέγχουμε πάντα τι τρώμε ούτε να αισθανόμαστε

άσχημα όταν τρώμε κάτι παχυντικό, εκείνο που έχει σημασία είναι να υπενθυμίζουμε και να

επαναλαμβάνουμε συνεχώς στον εαυτό μας ότι έχουμε το ιδανικό μας βάρος. Για να

ξεπεράσουμε τη βουλιμία μας, εκτός από την απαλλαγή των αρνητικών συναισθημάτων που

είναι η οριστική λύση, μπορεί για άμεση βραχυπρόθεσμη ανακούφιση να πάρουμε εκχύλισμα

από άγριο σύκο, το οποίο επιδρά στον υποθάλαμο και σταματά (προσωρινά) τη βουλιμία.

Επίσης, το χρώμιο βοηθά στην εξισορρόπηση του σακχάρου στο αίμα και βοηθά κατά της

βουλιμίας.

Συμπέρασμα: Οι επιστήμονες σήμερα συμφωνούν ότι η έλλειψη ή η ύπαρξη υπερβολικού

βάρους, είναι καθαρά θέμα έλλειψης συναισθηματικής ισορροπίας.

Το πάχος βασίζεται στη λειτουργία του ερπετικού εγκεφάλου, στο ένστικτο της

αυτοσυντήρησης. Όταν το «ζώο», το «ερπετό» που υπάρχει μέσα μας κινδυνεύει, τότε έχει

την τάση να μην μεταβολίζει την τροφή, αλλά να την αποθηκεύει σε λίπος, καθώς και να

τρώει όσο το δυνατό περισσότερο, για να έχει περισσότερη ενέργεια ώστε να ξεπεράσει τον

κίνδυνο. Το πάχος μας δημιουργείται. Η υγεία μας, λοιπόν, καταστρέφεται από τη σκέψη ότι

δεν είμαστε «αρκετοί», δηλαδή δεν είμαστε τέλειοι, δεν είμαστε ικανοί από μόνοι μας να

διατηρήσουμε την υγεία μας. Οι δίαιτες δεν έχουν αποτέλεσμα. Με την πίεση προς τον εαυτό

μας, δημιουργούμε στρες και ενεργοποιούμε γονίδια που χειροτερεύουν την κατάσταση παρά

βοηθούν. Αδυνατίζουμε μόνο αλλάζοντας τρόπο ζωής, τρεφόμενοι με βιολογικά

114

Page 115: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

ακατέργαστα λαχανικά, φρούτα, φύτρα από σπόρους, καρύδια, αμύγδαλα, φασόλια και

καρπούς, άγρια ψάρια που περιέχουν Ωμέγα-3, όπως η σαρδέλα, ο κολιός, το σκουμπρί, ο

άγριος σολομός και τα βιολογικά αυγά, που περιέχουν Ω-3. Αν δεν μπορούμε να αποφύγουμε

το κρέας, μπορούμε να τρώμε κρέας, γάλα, τυρί, γιαούρτι από κατσίκια που βόσκουν και

τρέφονται βιολογικά στα βουνά μας, καθώς και κοτόπουλα ελεύθερης βοσκής. br/> Όλες οι

παραπάνω βιολογικές ανεπεξέργαστες τροφές περιέχουν θεραπευτικές φυτοθρεπτικές ουσίες,

οι οποίες ενεργοποιούν τα γονίδια που επιμηκύνουν τη ζωή, μειώνουν το σάκχαρο, τη

χοληστερίνη και το πάχος.

Τα φυτοθρεπτικά στοιχεία των βιολογικών ακατέργαστων τροφών ενεργοποιούν τα γονίδια,

για να κάψουν το λίπος και να επιβραδύνουν τη γήρανση. Με τις δίαιτες, αποφεύγοντας

λοιπόν τους υδατάνθρακες, περιορίζουμε τη σεροτονίνη, αυξάνουμε το στρες, και στο τέλος

πέφτουμε ψυχολογικά και τρώμε άπειρες ποσότητες.[8]

Ο καλύτερος τρόπος για τη βελτίωση της διατροφής και την πρόληψη της παχυσαρκίας

στα παιδιά, είναι:

1. Τα παιδιά θα πρέπει να τρώνε μια ποικιλία τροφών από όλες τις ομάδες τροφίμων.

2. Τα ψάρια, όπως η πέστροφα, το σκουμπρί και ο σολομός, τα πουλερικά και τα κρέατα, τα

αυγά και οι γλυκές απολαύσεις πρέπει να καταναλώνονται μία φορά την εβδομάδα. Το

γιαούρτι και το τυρί θα πρέπει να είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, και το βούτυρο

θα πρέπει να αντικατασταθεί με το ελαιόλαδο.

3. Να ενσωματώσετε υγιείς πρακτικές διατροφής στην καθημερινή ζωή της οικογένειάς σας.

4. Να ετοιμάζετε ισορροπημένα γεύματα που αποτελούνται από φρέσκα φρούτα, λαχανικά,

δημητριακά ολικής αλέσεως και άπαχο κρέας, δίνοντας παράλληλα ιδιαίτερη προσοχή και

στο μέγεθος των μερίδων.

5. Συμπληρώστε τη διατροφή του παιδιού σας με κάποιο πολυβιταμινούχο σκεύασμα και όχι

με πατατάκια, γαριδάκια κ.λπ.

115

Page 116: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

6. Τέλος το πιο σημαντικό είναι, να διδάξουμε τα παιδιά μας τη σημασία της σωστής

διατροφής και να δώσουμε πρώτοι το “καλό παράδειγμα” με την ενσωμάτωση των υγιεινών

διατροφικών συνηθειών στη δική μας ζωή.

Η μεσογειακή διατροφή είναι ένας τρόπος ζωής που ευνοεί την καλή υγεία των παιδιών μας,

αλλά πρέπει πάντα να συμβουλευόμαστε τον παιδίατρο πριν από την έναρξη κάθε νέου

6.2.Νευρική ανορεξία

Η νευρική ανορεξία (Anorexia nervosa) πιο γνωστή ως ανορεξία είναι μια διατροφική

διαταραχή που χαρακτηρίζεται κυρίως από άρνηση για διατήρηση ενός υγιούς φυσιολογικού

βάρους και έναν μανιώδη φόβο για την απόκτηση βάρους σε συνδυασμό με μια

διαστρεβλωμένη εικόνα για τον εαυτό τους που μπορεί να διατηρηθεί από διάφορες

προκαταλήψεις σχετικά με το σώμα του ή της, το φαγητό και την διατροφή τους. Τα άτομα

με νευρική ανορεξία συνεχίζουν να νιώθουν πείνα αλλά επιτρέπουν στους εαυτούς τους μόνο

πολύ μικρές ποσότητες φαγητού. Η μέση ημερήσια πρόσληψη θερμίδων για άτομα με

ανορεξία είναι 600-800 θερμίδες αλλά υπάρχουν και ακραίες περιπτώσεις ολικής αθρεψίας.

116

Page 117: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Είναι μια σοβαρή ψυχική αρρώστια με υψηλό ποσοστό παρενεργειών και το υψηλότερο

ποσοστό θνησιμότητας από όλες τις ψυχικές ασθένειες. Η νευρική ανορεξία εκδηλώνεται

συνήθως στην εφηβεία και είναι πιο συχνή στις έφηβους. Παρόλο που μπορεί να επηρεάσει

ανθρώπους κάθε ηλικίας, φυλής και κοινωνικοοικονομικής κατάστασης η νευρική ανορεξία

επηρεάζει τις γυναίκες 10 φορές περισσότερο από τους άντρες. Ο όρος νευρική (ανορεξία)

καθιερώθηκε το 1873 από τον Σερ Γουίλλιαμ Γκαλ Sir William Gull έναν από τους

προσωπικούς γιατρούς της Βασίλισσα Βικτωρίας. Ο όρος έχει ελληνική προέλευση από το νἀ

-( πρόθεμα που δηλώνει άρνηση) και το ρεξις (όρεξη) άρα σημαίνει έλλειψη της επιθυμίαςὄ

του ατόμου να τραφεί.

Σημάδια και συμπτώματα

Ένα άτομο με ανορεξία μπορεί να εμφανίσει κάποια συμπτώματα μερικά από τα οποία

υπάρχουν παρακάτω. Οι μορφές τους καθώς και η σοβαρότητά τους διαφέρουν σε κάθε

περίπτωση και μερικές φορές να υπάρχουν αλλά να μην είναι ορατά. Η νευρική ανορεξία και

ο υποσιτισμός που τη χαρακτηρίζει και που είναι αποτέλεσμα της λιμοκτονίας που

επιβάλλουν στους εαυτούς τους μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές σε πολλά

σημαντικά όργανα του σώματος.

• Προφανής, γρήγορη και δραματική απώλεια βάρους.

• Λανούγκο Lanugo: Μικρές ανοιχτού χρώματος τρίχες φυτρώνουν στο κεφάλι και το

σώμα.

• Εμμονή με τις θερμίδες και την ποσότητα των λιπαρών στα τρόφιμα.

• Απασχόληση με την τροφή, τις συνταγές και την μαγειρική. Μπορεί να μαγειρεύουν

πολύπλοκα φαγητά για άλλους αλλά να μην τα καταναλώνουν οι ίδιοι/ίδιες.

• Κάνουν δίαιτες παρόλο που είναι αδύνατοι/αδύνατες ή επικίνδυνα ελλιποβαρείς.

• Φόβος μήπως πάρουν κιλά ή γίνουν υπέρβαροι.

• Τελετουργικά: κόβουν το φαγητό σε μικρά κομμάτια, αρνούνται να φάνε μπροστά σε

άλλους, κρύβουν ή πετάνε φαγητό.

• Χρησιμοποιούν καθαρτικά, διαιτητικά χάπια, εμετικά, διουρητικά ή πηγαίνουν

γρήγορα στο μπάνιο μετά τα γεύματα για να προκαλέσουν οι ίδιοι εμετό στον εαυτό

τους και να αποβάλλουν τις περιττές θερμίδες.

• Κάνουν συχνή και επίπονη άσκηση.

• Θεωρούν τους εαυτούς τους υπέρβαρους ακόμη και αν οι άλλοι τους λένε ότι είναι

υπερβολικά αδύνατοι.

117

Page 118: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

• Δεν αντέχουν το κρύο και δηλώνουν συχνά πόσο κρυώνουν εξαιτίας της έλλειψης

μονωτικού λίπους ή κακής κυκλοφορίας του αίματος λόγω πολύ χαμηλής πίεσης.

Εμφανίζουν επίσης πολύ χαμηλή θερμοκρασία σώματος (υποθερμία) καθώς το σώμα

προσπαθεί να εξοικονομήσει ενέργεια.

• Κατάθλιψη: μπορεί να βρίσκονται συχνά σε μια λυπημένη και ληθαργική κατάσταση.

• Απομόνωση: αποφεύγουν τους φίλους και την οικογένεια τους, αποτραβιούνται

κοινωνικά και γίνονται μυστικοπαθείς.

• Φορούν φαρδιά ρούχα για να κρύψουν την απώλεια βάρους τους αν τους κάνουν

σχόλια για την υγεία τους και θέλουν να τα αποφύγουν ενώ κάποιοι άλλοι/άλλες

φορούν φαρδιά ρούχα για να κρύψουν το σώμα τους καθώς το θεωρούν μη

γοητευτικό και υπέρβαρο.

• Τα μάγουλα τους μπορεί να είναι πρησμένα εξαιτίας της μεγέθυνσης των σιελογόνων

αδένων που προκαλείται από την υπερβολική και συχνή πρόκληση εμετού.

• Πρησμένες αρθρώσεις

• Κοιλιακό φούσκωμα

Δερματολογικά σημάδια της ανορεξίας

• Ξηρό δέρμα

• Δερματίτιδα

• Φλεγμονή (ιδιαίτερα στα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών)

• Μελαγχρωματική prurigo (prurigo pigmentosa)

• Effluvium Telogen (ένα είδος σταδιακής λέπτυνσης της τρίχας που οδηγεί σε

τριχόπτωση)

• Ακροκυάνωση

• Παρονυχία

• Οίδημα

• Καροτένωση (κιτρίνισμα του δέρματος από υπερβολική κατανάλωση λαχανικών που

περιέχουν Α- και Β-καροτίνη, λουτεΐνη, λυκοπένιο, κρυπτοξανθίνη και ζεαξανθίνη π.χ

καρότα, μήλα κ.α.)

• Χιονίστρες

• Κνησμός (φαγούρα)

• Ερύθημα (ερυθρότητα του δέρματος)

• Ακμή

118

Page 119: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

• Πετέχεια (δερματική ασθένεια που περιλαμβάνει πορφυρά σημάδια στο δέρμα)

• Ραβδώσεις στο δέρμα

• Εντεροπαθική ακροδερματίτιδα ή σύνδρομο του Μπραντ (συγγενής ανεπάρκεια

ψευδαργύρου)

• Υπέρχρωση

• Δικτυωτή πελίδνωση

• Γωνιακή χειλίτιδα

• Πελλάγρα

Αιτίες

Έρευνες έχουν διαμορφώσει την υπόθεση ότι η συνέχιση των διαταραγμένων τρόπων

διατροφής μπορεί να είναι επιφαινόμενο της λιμοκτονίας. Τα αποτελέσματα του Πειράματος

Λιμοκτονίας της Μινεσσότα έδειξαν ότι άτομα με φυσιολογικό έλεγχοι της τροφής μπορεί να

παρουσιάσουν συμπεριφοριακά μοτίβα ανορεξίας όταν υποβληθούν σε καταστάσεις

λιμοκτονίας. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε αλλαγές στο νευροενδοκρινολογικό σύστημα, που

οδηγεί σε έναν συνεχή κύκλο διαιωνισμού της κατάστασης. Έρευνες δείχνουν ότι μια αρχική

απώλεια βάρους όπως αυτή σε μια δίαιτα μπορεί να αποτελεί τον παράγοντα που είναι

υπεύθυνος για την πρόκληση της νευρικής ανορεξίας, πιθανότατα λόγω μιας έμφυτης

προδιάθεσης για νευρική ανορεξία. Μια έρευνα αναφέρει περιπτώσεις νευρικής ανορεξίας

που ήταν το αποτέλεσμα μιας ακούσιας απώλειας βάρους που προκλήθηκε από άλλες αιτίες

όπως παρασιτική μόλυνση, παρενέργειες φαρμάκων ή κάποια εγχείρηση. Η απώλεια βάρους

ήταν ο παράγοντας πρόκλησης νευρικής ανορεξίας σε αυτές τις περιπτώσεις.

Κοινωνικοπολιτιστικές έρευνες έχουν τονίσει τον ρόλο των πολιτιστικών παραγόντων, όπως

η προώθηση της λεπτότητας ως την ιδανική γυναικεία μορφή στα Δυτικά βιομηχανοποιημένα

έθνη, ιδιαίτερα μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Μια πρόσφατη επιδημιολογική έρευνα

ανάμεσα σε 989,871 κατοίκους της Σουηδίας έδειξε ότι το φύλο, η εθνικότητα και η

κοινωνικοοικονομική κατάσταση αποτελούσαν τεράστιες επιρροές στην περίπτωση

ανάπτυξης ανορεξίας, με εκείνους των οποίων οι γονείς δεν είναι Ευρωπαίοι να είναι

ανάμεσα σε εκείνους που έχουν λιγότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με την αρρώστια και

119

Page 120: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

με εκείνους που προέρχονται από πλούσιες, λευκές οικογένειες να αντιμετωπίζουν

περισσότερο ρίσκο να την εμφανίσουν. Άνθρωποι με επαγγέλματα όπου υπάρχει ιδιαίτερη

κοινωνική πίεση να είναι λεπτοί (όπως μοντέλα και χορευτές) έχουν πολλές περισσότερες

πιθανότητες να αναπτύξουν ανορεξία κατά την διάρκεια της καριέρας τους και περαιτέρω

έρευνες έχουν υποδείξει ότι άτομα με νευρική ανορεξία έχουν πολύ περισσότερες επαφές με

κοινωνικές πηγές που προωθούν την απώλεια βάρους σε σχέση με τα άλλα άτομα. Έχει

επίσης τονιστεί ότι η νευρική ανορεξία είναι πιο πιθανό να προκύψει σε πληθυσμούς στους

οποίους η παχυσαρκία είναι πιο επικρατούσα. Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι η νευρική

ανορεξία προκύπτει από μια σεξουαλικά επιλεγμένη επαναστατική ορμή για νεανική

εμφάνιση σε πληθυσμούς όπου το μέγεθος γίνεται ο βασικός δείκτης της ηλικίας του ατόμου.

Υπάρχουν επίσης αποδείξεις που δείχνουν ότι οι ασθενείς με νευρική ανορεξία

χαρακτηρίζονται επίσης από Αλεξιθυμία (κατάσταση που χαρακτηρίζει τους ανθρώπους που

έχουν δυσκολία στην κατανόηση και έκφραση των συναισθημάτων τους) και επίσης από ένα

έλλειμμα σε συγκεκριμένες συναισθηματικές λειτουργίες. Μια έρευνα έδειξε ότι αυτό

συμβαίνει και στους ενήλικες και έφηβους ασθενείς με νευρική ανορεξία. Υπάρχει ένα

μεγάλο ποσοστό αναφερόμενης παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης σε κλινικές ομάδες

εκείνων που έχουν διαγνωστεί με νευρική ανορεξία. Παρόλο που το να έχει προηγηθεί

σεξουαλική κακοποίηση δεν θεωρείται ειδικός παράγοντας ρίσκου για εμφάνιση νευρικής

ανορεξίας, αυτοί που έχουν βιώσει τέτοιου είδους κακοποίηση έχουν μεγαλύτερες

πιθανότητες να εμφανίσουν πιο σοβαρά και χρόνια συμπτώματα.

Αιτίες θανάτου

Στις γυναίκες ηλικίας 15-24 ετών, που υποφέρουν από νευρική ανορεξία, ο

κίνδυνος κατάληξης είναι 12 φορές μεγαλύτερος σε σχέση με όλες τις άλλες αιτίες

θανάτου, σύμφωνα με μελέτη του Sulivan. Η νευρική ανορεξία έχει τον υψηλότερο

δείκτη πρόωρων θανάτων από κάθε άλλη ψυχική ασθένεια, σύμφωνα με τον ίδιο

ερευνητή.

Τέσσερις στις δέκα νέες διαγνώσεις ανορεξίας είναι σε κορίτσια 15-19 ετών,

σύμφωνα με τους Hoek και Van Hoeken. «Η αύξηση της συχνότητας της ανορεξίας

κατά την περίοδο 1935-1990 είναι τρομακτική, ειδικά στις παραπάνω ηλικίες.

Παρατηρούμε σημαντική αύξηση των διαγνώσεων της ανορεξίας κάθε δεκαετία από

το 1930 μέχρι τη δεκαετία του '90», προσθέτουν. Και μόνο το ένα τρίτο των ατόμων

με ανορεξία έχουν ψυχιατρική φροντίδα

120

Page 121: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

Πιθανές ιατρικές επιπλοκές της νευρικής ανορεξίας

• Δυσκοιλιότητα

• Διάρροια

• Αστάθεια ηλεκτρολυτών

• Τερηδόνα

Θεραπεία

1. Ατομική Ψυχοθεραπεία: Οι περισσότερες μορφές ψυχοθεραπείας δίνουν έμφαση

στο χτίσιμο μιας καλής σχέσης ανάμεσα στον ασθενή και στον θεραπευτή. Η

ψυχοθεραπεία εστιάζει στα τρέχοντα προβλήματα του ασθενή αλλά και σε πλευρές

της προσωπικής του ιστορίας. Οι περισσότεροι θεραπευτές προσπαθούν να

ενθαρρύνουν υγιείς διατροφικές συνήθειες, να ενισχύσουν την επανάκτηση βάρους

και κάποιες συνεδρίες περιστρέφονται σχεδόν αποκλειστικά σε θέματα αυτοεικόνας

και εικόνας σώματος. 8στόσο, σε πολλές περιπτώσεις, η θεραπεία εστιάζεται σε άλλα

θέματα και ο θεραπευόμενος ενθαρρύνεται να διερευνήσει και να εκφράσει τα

συναισθήματά του γύρω από μια ευρεία γκάμα θεμάτων όπως είναι η επιτυχία και η

αποτυχία, τα σεξουαλικά ζητήματα και ο αυτοέλεγχος. Αν κι έχουν αναφερθεί πάνω

από 200 διαφορετικές μορφές ψυχοθεραπείας αναφέρουμε ενδεικτικά δυο από τις

δημοφιλέστερες αναφορικά με τη θεραπεία της νευρικής ανορεξίας:

α) Γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία: Πρόκειται για θεραπευτικά

προγράμματα που περιλαμβάνουν ημερολόγια σίτισης κι εκτενή εκπαίδευση σχετικά

με θέματα διατροφής στα οποία υπογραμμίζονται οι κίνδυνοι του υποσιτισμού κι

ενθαρρύνεται η συζήτηση για θέματα υγείας και αντιλήψεων σε σχέση με το φαγητό.

Πολλά γνωσιακά προγράμματα θεραπείας έχουν αναπτυχθεί με στόχο την αλλαγή

των μη ρεαλιστικών αντιλήψεων των ασθενών σε θέματα εικόνας του σώματος και

διατροφής. Συχνά οι διαταραχές διατροφής χαρακτηρίζονται από την απουσία

ελέγχου στη σίτιση και η ανάπτυξη αυτοελέγχου είναι από τους βασικούς στόχους

της γνωσιακής θεραπείας. Αντίθετα, όταν η απώλεια του βάρος είναι αποτέλεσμα

υπερβολικού αυτοελέγχου, βαρύτητα δίνεται στην υιοθέτηση πιο ελαστικών

σχημάτων ελέγχου της συμπεριφοράς.

β) Συστημική θεραπεία οικογένειας: Οι συγγενείς των ανορεξικών σπάνια μένουν

απλοί θεατές της θεραπείας του. Οι πιο πολλοί εμπλέκονται ενεργά σε προσπάθειες

121

Page 122: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

να πείσουν, να εξαπατήσουν, να απειλήσουν ή και να ικετέψουν τον άνθρωπό τους να

φάει. Κάποιες φορές αυτές οι απόπειρες μπορεί να φέρουν αποτέλεσμα αλλά

συνήθως δυσκολεύουν την κατάσταση του ανορεξικού. Οι οικογενειακοί θεραπευτές

βλέπουν την ανορεξία σαν μια κατάσταση που γεννιέται και συντηρείται από το

οικογενειακό σύστημα. Υπογραμμίζουν την υπερπροστατευτικότητα, την

υπερεμπλοκή και την αποφυγή της σύγκρουσης σαν χαρακτηριστικά των οικογενειών

των ανορεξικών.

2. Φαρμακοθεραπεία: Δεν υπάρχει ολοκληρωμένη φαρμακευτική θεραπεία της

ανορεξίας αλλά διάφορα φαρμακευτικά σκευάσματα έχουν θέση στην αντιμετώπιση

της ανορεξίας. Σε συνδυασμό με αυστηρά προγράμματα σίτισης και ψυχοθεραπείας

τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα συχνά αποδεικνύονται χρήσιμα. Επίσης, όταν η

ανορεξία συνοδεύεται από υψηλά επίπεδα άγχους τα ηρεμιστικά φάρμακα ενδέχεται

να βοηθήσουν

Εναλλακτικές μέθοδοι

• Γιόγκα : Σε προκαταρκτικές μελέτες η ατομική θεραπεία με γιόγκα έχει αποδειχθεί να έχει

θετικά αποτελέσματα για χρήση ως συμπληρωματική θεραπεία σε μια καθιερωμένη

θεραπεία. Αυτή η θεραπεία έχει αποδειχθεί να μειώνει τα συμπτώματα των διατροφικών

διαταραχών όπως την προκατάληψη σχετικά με το φαγητό, η οποία μειώνεται με κάθε

συνεδρία. Τα αρνητικά αποτελέσματα των ασθενών στις εξετάσεις για διατροφική

διαταραχή μειώθηκαν σταθερά κατά την διάρκεια της θεραπείας.

• Βελονισμός /Tui na: Σύμφωνα με μια μελέτη στην Κίνα σημειώθηκαν θετικά

αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της νευρικής ανορεξίας με έναν συνδυασμό θεραπειών

που χρησιμοποιούσε βελονισμό και Tui na μια μορφή θεραπείας

Ανεξαρτησία από έναν κόσμο με εμμονή στο βάρος

Μια «Διακήρυξη Ανεξαρτησίας από έναν Κόσμο με Εμμονή στο Βάρος» έχει

αναρτήσει στις σελίδες της η NEDA. Διακήρυξη που μπορεί να τυπώσει και να

υπογράψει όποιος είναι έτοιμος να παραδεχτεί ότι αντιμετωπίζει διατροφική

διαταραχή. Είναι ένα ιδιωτικό συμφωνητικό, ένα πλάνο, επιβοηθητικό για μια νέα

αρχή.

Κάτι που «μπορεί να βοηθήσει το άτομο να αποδεχτεί τη φυσική μορφή και το

122

Page 123: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

μέγεθος του σώματός του», όπως αναφέρει η οργάνωση.

«Εγώ, ο υπογράφων, δηλώνω ότι από σήμερα και στο εξής θα επιλέγω να ζω τη ζωή

μου ακολουθώντας τους παρακάτω όρους. Με αυτό κηρύσσω τον εαυτό μου

ελεύθερο και ανεξάρτητο των πιέσεων και των περιορισμών ενός κόσμου που έχει

εμμονή στο βάρος.

- Θα αποδεχτώ το σώμα μου στη φυσική του μορφή και μέγεθος.

- Θα γιορτάζω καθημερινά όλα όσα μπορεί να κάνει το σώμα μου για μένα.

- Θα συμπεριφέρομαι με σεβασμό στο σώμα μου: Θα το ξεκουράζω επαρκώς, θα το

τροφοδοτώ με μια ποικιλία φαγητών, θα το ασκώ με μέτρο, θα ακούω τις ανάγκες

του.

- Θα επιλέγω να αντιστέκομαι στις κοινωνικές πιέσεις που επιβάλλουν να κρίνουμε

τον εαυτό μας και τους άλλους με βάση φυσικά χαρακτηριστικά όπως είναι το βάρος,

η μορφή και το μέγεθος. Θα σέβομαι τους ανθρώπους με βάση τις ιδιότητες του

χαρακτήρα τους και την επιρροή των επιτευγμάτων τους.

- Θα αρνηθώ να στερώ το σώμα μου από απαραίτητα θρεπτικά συστατικά κάνοντας

δίαιτα ή χρησιμοποιώντας προϊόντα δίαιτας.

- Θα αποφεύγω να βάζω τα τρόφιμα στις κατηγορίες "καλά" και "κακά". Δεν θα

σχετίζω την κατανάλωση συγκεκριμένων φαγητών με ενοχή ή ντροπή. Αντ' αυτού θα

προσφέρω στο σώμα μου μια ισορροπημένη διατροφή, ακούγοντας και

ανταποκρινόμενος/η στις ανάγκες του.

- Δεν θα χρησιμοποιώ το φαγητό για να καλύψω τις συναισθηματικές μου ανάγκες.

- Δεν θα αποφεύγω να συμμετέχω σε δραστηριότητες που μου αρέσουν (π.χ. κολύμπι,

χορός, απόλαυση ενός γεύματος) απλώς γιατί δεν αισθάνομαι καλά με την εικόνα του

σώματός μου. Θα αναγνωρίζω ότι έχω το δικαίωμα να απολαμβάνω την όποια

δραστηριότητα, ασχέτως της μορφής ή του μεγέθους του σώματός μου.

- Θα πιστεύω ότι η αυτοπεποίθηση και η αυτογνωσία πηγάζουν από μέσα μας!»

Συμπέρασμα

Δυστυχώς τα ΜΜΕ προβάλουν γυναίκες που είναι στο πρόβλημα και όχι αυτές που

έχουν αναρρώσει και ζουν μια φυσιολογική ζωή. Δεν προβάλλεται η ελπίδα, η άλλη

πλευρά της ζωής όπου η “απεργία πείνας” μετατρέπεται σε πραγματική όρεξη για τη

ζωή και τον εαυτό. Η Νευρική Ανορεξία λειτουργεί ύπουλα και καταλυτικά στη ζωή

μιας έφηβης ή μιας ενήλικης γυναίκας, αλλά και ταυτόχρονα στην οικογένειά της. Οι

γονείς αργούν να συνειδητοποιήσουν και να αναγνωρίσουν το πρόβλημα γιατί πολύ

123

Page 124: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

απλά δεν υπάρχει καμία ενημέρωση κοινού και ειδικών στην Ελλάδα.

Με τις πρώτες υποψίες ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο σε άτομο του περιβάλλοντός σας,

θα πρέπει να προσπαθήσετε να δει όσο πιο γρήγορα ειδικό και ν' αρχίσει θεραπεία.

Τα άτομα αυτά ξέρουν να κρύβονται πολύ καλά, αλλά κάθε μέρα χωρίς βοήθεια είναι μια

χαμένη μέρα...»[15]

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Στο πλαίσιο της ερευνητικής εργασίας μας γνωρίσαμε καινούριους πολιτισμούς μέσω της

διατροφής και μάθαμε να εκτιμούμε περισσότερο τα πλούσια συστατικά που μας παρέχει η

γη, τα οποία δημιουργούν έναν οργανισμό γερό και ικανό να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις

της σύγχρονής ζωής. Ελπίζουμε να μπορέσουμε να εφαρμόσουμε τα όσα μάθαμε στην

μετέπειτα πορεία μας, ώστε να αναβαθμίσουμε την ποιότητα της δικής μας ζωής καθώς και

όσων βρίσκονται γύρω μας.

124

Page 125: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ»blogs.sch.gr/1lykthiv/files/2013/02/ppp.pdfσυγκεκριμένα, οι 9 στους 10 Έλληνες καταναλώνουμε

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

[1]: Πηγή: mus-metabolism.blogspot.gr

[2]: http://www. in2life.gr/

[3]: http://www.agogiygeias.gr/

[4]: Ελευθεροτυπία, Σάββατο 17 Ιουλίου 2010, ΜΑΙΡΗ ΠΙΝΗ

[5]: http://www.oneman.gr

[6]: http://www.mednutrition.gr/content/view/3058/352/

[7]: http://www. clickatlife.gr

[8]: http://el.wikipedia.org/

[9]: trancemedia.wordpress.com

[10]: http://www.runnermagazine.gr/

[11]: www.dietup.gr/diatrofi

[12]: http://www.otherside.gr/

[13]: http://www.solon.org.gr/index.php/2008-03-19-20-46-29.html

[14]: http://diatrofi-panagiota.blogspot.gr/

[15]: Μηταλούλη Άννα: ΝΕΥΡΙΚΗ ΑΝΟΡΕΞΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ:

ΙΔΡΥΜΑΤΑ ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ ΣΧΟΛΗ ΣΕΥΠ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

125