ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7...

120
1 ΣΗΣΛΟ «Ζ ΥΡΖΖ ΣΟΤ ΑΝΑΛΤΣΗΚΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ ΑΠΟ ΣΟΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΣΟ ΠΛΑΗΗΟ ΣΟΤ ΤΓΥΡΟΝΟΤ ΝΖΠΗΑΓΧΓΔΗΟΤ» ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΣΧΝ: ΜΑΡΣΗΝΟΤ ΑΗΚΑΣΔΡΗΝΖ Α.Μ. 9982200700256 ΜΠΟΕΗΟΝΔΛΟΤ ΔΗΡΖΝΖ Α.Μ. 9982200700215 ΔΠΗΒΛΔΠΧΝ ΚΑΘΖΓΖΣΖ: Β. ΣΑΦΟ ΑΘΖΝΑ 2011

Transcript of ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7...

Page 1: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

1

ΣΗΣΛΟ

«Ζ ΥΡΖΖ ΣΟΤ ΑΝΑΛΤΣΗΚΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ ΑΠΟ ΣΟΝ

ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΣΟ ΠΛΑΗΗΟ ΣΟΤ ΤΓΥΡΟΝΟΤ ΝΖΠΗΑΓΧΓΔΗΟΤ»

ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΣΧΝ:

ΜΑΡΣΗΝΟΤ ΑΗΚΑΣΔΡΗΝΖ Α.Μ. 9982200700256

ΜΠΟΕΗΟΝΔΛΟΤ ΔΗΡΖΝΖ Α.Μ. 9982200700215

ΔΠΗΒΛΔΠΧΝ ΚΑΘΖΓΖΣΖ:

Β. ΣΑΦΟ

ΑΘΖΝΑ 2011

Page 2: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

2

ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ

Πεξίιεςε ……………………………………………………………………. 7

Δηζαγσγή …………………………………………………………………….. 9

Αηηηνιφγεζε επηινγήο ζέκαηνο …………………………………………….. 10

Σν πιαίζην ηνπ λεπηαγσγείνπ ηεο έξεπλάο καο ……………………………... 12

ΘΔΧΡΖΣΗΚΟ ΜΔΡΟ …………………………………………………… 13

Αλαιπηηθφ πξφγξακκα θαη νξηζκνί ………………………………………… 14

Δίδε αλαιπηηθψλ πξνγξακκάησλ …………………………………………… 15

Ηζηνξηθή εμέιημε ……………………………………………………………. 18

Θεσξεηηθέο πξνζεγγίζεηο ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο …………………. 22

Ο ξφινο ηνπ λεπηαγσγνχ θαη ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα ……………………. 27

Αλαιπηηθφ πξφγξακκα θαη δηδαζθαιία …………………………………….. 31

Βησκαηηθή δηδαζθαιία- Ζ κέζνδνο project ……………………………….. 34

Γηαθνξνπνηεκέλε παηδαγσγηθή- Μηα δηαθνξεηηθή δηδαζθαιία ……………. 38

Αλαιπηηθφ πξφγξακκα θαη Τπνζηεξηθηηθφ Δθπαηδεπηηθφ Τιηθφ ………….. 41

Αλαιπηηθφ πξφγξακκα θαη Κνηλσληθφ Πιαίζην …………………………… 44

ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΟ ΜΔΡΟ …………………………………………………. 48

Θεσξίεο πνπ αθνξνχλ ηελ έξεπλα δξάζεο ………………………………….. 49

Δπηινγή εξεπλεηηθήο κεζφδνπ θαη αηηηνιφγεζε ……………………………. 53

Δξεπλεηηθά εξσηήκαηα …………………………………………………….. 55

Page 3: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

3

Σξφπνο δηεμαγσγήο ηεο έξεπλαο δξάζεο – Σχπνο έξεπλαο δξάζεο ………… 56

Μέζνδνη πιινγήο Γεδνκέλσλ ……………………………………………. 59

ΠΡΑΓΜΑΣΟΠΟΗΖΖ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ ……………………………….. 61

Δθηίκεζε ηεο θαηάζηαζεο ………………………………………………….. 62

Α’ΚΤΚΛΟ

ρεδηαζκφο …………………………………………………………. 64

Κξηηήξηα Αμηνιφγεζεο ……………………………………………… 65

Τινπνίεζε – Γξάζε…………………………………………………. 65

Αμηνιφγεζε …………………………………………………………. 66

Οκαδηθφο Αλαζηνραζκφο……………………………………………. 68

Β’ΚΤΚΛΟ

ρεδηαζκφο ………………………………………………………….. 70

Κξηηήξηα Αμηνιφγεζεο ……………………………………………… 71

Τινπνίεζε – Γξάζε ……………………………………………….. 71

Αμηνιφγεζε …………………………………………………………. 71

Οκαδηθφο Αλαζηνραζκφο …………………………………………… 74

Γ’ΚΤΚΛΟ

ρεδηαζκφο ………………………………………………………….. 76

Κξηηήξηα Αμηνιφγεζεο ……………………………………………… 76

Page 4: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

4

Τινπνίεζε – Γξάζε ………………………………………………… 76

Δξσηήκαηα – πκπεξάζκαηα ……………………………………….. 77

Αμηνιφγεζε …………………………………………………………. 77

Οκαδηθφο Αλαζηνραζκφο ……………………………………………. 80

Γ’ΚΤΚΛΟ(επέκηαζε)

ρεδηαζκφο …………………………………………………………. 82

Κξηηήξηα Αμηνιφγεζεο …………………………………………….. 82

Τινπνίεζε – Γξάζε ……………………………………………….. 82

Δξσηήκαηα – πκπεξάζκαηα ………………………………………. 83

Αμηνιφγεζε …………………………………………………………. 83

Οκαδηθφο Αλαζηνραζκφο …………………………………………… 85

ΓΔΝΗΚΑ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ …………………………………………… 86

Γεληθά ζπκπεξάζκαηα …………………………………………………… 87

ΑΣΟΜΗΚΟ ΑΝΑΣΟΥΑΜΟ ………………………………………. 91

Α’ ΚΤΚΛΟ

Αηνκηθφο αλαζηνραζκφο: Μαξηίλνπ Αηθαηεξίλε …………………………92

Αηνκηθφο αλαζηνραζκφο: Μπνδηνλέινπ Δηξήλε ………………………….93

Page 5: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

5

Β’ ΚΤΚΛΟ

Αηνκηθφο αλαζηνραζκφο: Μαξηίλνπ Αηθαηεξίλε ………………………. 95

Αηνκηθφο αλαζηνραζκφο: Μπνδηνλέινπ Δηξήλε ……………………… 96

Γ’ ΚΤΚΛΟ

Αηνκηθφο αλαζηνραζκφο: Μαξηίλνπ Αηθαηεξίλε………………………… 97

Αηνκηθφο αλαζηνραζκφο: Μπνδηνλέινπ Δηξήλε ………………………… 98

Γ’ ΚΤΚΛΟ(επέκηαζε)

Αηνκηθφο αλαζηνραζκφο: Μαξηίλνπ Αηθαηεξίλε ………………………. 99

Αηνκηθφο αλαζηνραζκφο: Μπνδηνλέινπ Δηξήλε ………………………... 100

ΑΣΟΜΗΚΖ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ……………………………………………… 101

Αηνκηθή αμηνιφγεζε: Μαξηίλνπ Αηθαηεξίλε

Πψο άιιαμα σο ππνςήθηα εθπαηδεπηηθφο …………………………… 102

Ση ήηαλ ε δνπιεηά ζην λεπηαγσγείν γηα κέλα πξηλ θαη ηη είλαη ηψξα …103

Απνηίκεζε ηεο εθπαηδεπηηθήο έξεπλαο δξάζεο ……………………… 104

Γπζθνιίεο θαη Πξνβιεκαηηζκνί ……………………………………….105

Page 6: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

6

Αηνκηθή αμηνιφγεζε: Μπνδηνλέινπ Δηξήλε

Πψο άιιαμα σο ππνςήθηα εθπαηδεπηηθφο ……………………………106

Ση ήηαλ ε δνπιεηά ζην λεπηαγσγείν γηα κέλα πξηλ θαη ηη είλαη ηψξα... 106

Απνηίκεζε ηεο εθπαηδεπηηθήο έξεπλαο δξάζεο ………………………107

Γπζθνιίεο θαη Πξνβιεκαηηζκνί ………………………………………108

Δπίινγνο …………………………………………………………………………..109

ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ: ……………………………………………………………… 111

Διιεληθή Βηβιηνγξαθία ………………………………………………………. 112

Ξέλε Βηβιηνγξαθία …………………………………………………………….115

Παξάξηεκα ………………………………………………………………………..116

Page 7: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

7

ΠΔΡΗΛΖΦΖ

Ζ ζπγθεθξηκέλε πηπρηαθή εξγαζία, κε ζέκα «Ζ ρξήζε ηνπ αλαιπηηθνχ

πξνγξάκκαηνο απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ, ζηα πιαίζηα ηνπ ζχγρξνλνπ λεπηαγσγείνπ»,

θηλείηαη αλάκεζα ζε δχν πεδία ηελ ζεσξία θαη ηελ πξάμε. Ο ζηφρνο ηεο είλαη λα

παξαζέζεη ηα πηζαλά νθέιε πνπ ελδερνκέλσο λα έρεη ην λέν αλαιπηηθφ πξφγξακκα,

ψζηε λα βειηηψζεη ή λα επηιχζεη κηα πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε πνπ ιακβάλεη ρψξα

ζηα πιαίζηα ηεο ηάμεο.

Ζ έξεπλά καο ζηεξίρζεθε ζηα βήκαηα ηεο κεζφδνπ ηεο εθπαηδεπηηθήο έξεπλαο

δξάζεο. Πξηλ μεθηλήζνπκε λα πξαγκαηνπνηνχκε ηηο απαξαίηεηεο επηζθέςεηο ζην

λεπηαγσγείν γηα ηελ δηεμαγσγή ηεο έξεπλαο καο, πξνεγήζεθε ε κειέηε ησλ ζεσξηψλ

πνπ ζρεηίδνληαη κε ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα θαη ηελ ηζηνξηθή εμέιημή ηνπ.

Δηδηθφηεξα, εζηηάζακε ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν κπνξνχκε σο εθπαηδεπηηθνί, λα

πξνζεγγίζνπκε ηηο αξρέο ηνπ Γηαζεκαηηθνχ Δληαίνπ Πιαηζίνπ Πξνγξακκάησλ

πνπδψλ γηα ην λεπηαγσγείν, γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ηεο εθπαηδεπηηθήο καο δξάζεο.

ηελ πνξεία ηεο έξεπλάο καο, πξαγκαηνπνηήζακε ηξεηο θχθινπο δηδαζθαιίαο

θαηά ηελ δηάξθεηα ησλ νπνίσλ, εζηηάζακε ζε κηα πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε θαη

επηδηψμακε ηελ επίιπζε ή ηελ βειηίσζή ηεο. ε θάζε θχθιν αθνινπζήζακε ην

κνληέιν ηνπ Kemmis, ζχκθσλα κε ην νπνίν ε έξεπλα δξάζεο εμειίζζεηαη κε ηελ

εμήο κνξθή: ζρεδηαζκφο, δξάζε, παξαηήξεζε, ζηνραζκφο θαη αλαζρεδηαζκφο. Καηά

ηε θάζε θάζε αλαζρεδηαζκνχ ιακβάλακε ππφςε ηα δεδνκέλα ηνπ πξνεγνχκελνπ

θχθινπ, ζέινληαο λα αμηνπνηήζνπκε ηελ έξεπλα δξάζεο γηα ηελ βειηίσζε αθελφο ηεο

πξνβιεκαηηθήο θαηάζηαζεο θαη αθεηέξνπ ηεο δηδαθηηθήο καο πνξείαο.

Χζηφζν, ε πνξεία απηή αλέδεημε θαη πξνβιεκαηηζκνχο, απνξίεο ζρεηηθά κε

ηνλ ηξφπν ζρεδηαζκνχ ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο, δειαδή κε ηνλ αλχπαξθην

ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζηελ δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ ηνπ. Δπηπιένλ, αλαθνξηθά κε

ηνλ ηξφπν ρξήζεο απηνχ, ήηνη θαηά πφζν ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα είλαη σθέιηκν λα

αθνινπζείηαη πηζηά απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ ή επηδέρεηαη παξεκβάζεηο ψζηε λα

δεκηνπξγεζνχλ ηα θαηάιιεια πεξηβάιινληα κάζεζεο γηα θάζε πιαίζην,

απνθιείνληαο ζε έλα βαζκφ ηελ δεκηνπξγία πξνβιεκαηηθψλ θαηαζηάζεσλ.

Page 8: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

8

Δλ θαηαθιείδη, ζην ηειεπηαίν κέξνο ηεο πηπρηαθήο απηήο εξγαζίαο,

παξαζέηνληαη ηα γεληθά ζπκπεξάζκαηα, ζηα νπνία θαηαιήμακε κεηά ηελ έξεπλά καο,

εληνχηνηο, πξνθχπηνπλ θαη θάπνηα αλνηθηά εξσηήκαηα, πνπ καο πξνβιεκάηηζαλ θαη

παξάιιεια, αλαηξνθνδφηεζαλ ην ελδηαθέξνλ καο γηα ηελ κειινληηθή εθπαηδεπηηθή

καο πνξεία.

Page 9: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

9

ΔΗΑΓΧΓΖ

Χο κειινληηθνί εθπαηδεπηηθνί απνθαζίζακε λα αλαιάβνπκε ηελ εθπφλεζε

ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο κε ζέκα: «ε ρξήζε ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο απφ ηνλ

εθπαηδεπηηθφ ζηα πιαίζηα ηνπ ζχγρξνλνπ λεπηαγσγείνπ», πξνθεηκέλνπ λα ειέγμνπκε

κέρξη πην βαζκφ κπνξνχκε λα ζπλδπάζνπκε ηελ ζεσξία ηνπ αλαιπηηθνχ

πξνγξάκκαηνο κε ηελ πξάμε ηεο εθπαηδεπηηθήο πξαγκαηηθφηεηαο.

Έρνληαο απηφ ζην κπαιφ καο σο ζηφρν, πηζηεχνπκε πσο ε ζπγθεθξηκέλε

πηπρηαθή εξγαζία ζα απνηειέζεη κηα ρξήζηκε πεγή γηα ηελ πνξεία καο σο

εθπαηδεπηηθνί θαζψο θαη γηα ηελ παηδεία καο σο άλζξσπνη. Σελ ζθέςε καο απηή

έξρνληαη λα ζπκπιεξψζνπλ νη πεπνηζήζεηο πνπ απνρηήζακε θαηά ηελ δηάξθεηα ησλ

ζπνπδψλ καο ζην Παλεπηζηήκην, νη νπνίεο αθνξνχλ ηελ κάζεζε φπσο πξνθχπηεη απφ

βησκαηηθέο θαη δηαθνξνπνηεκέλεο πξαθηηθέο. Γεληθφηεξα, ε πξνζπάζεηά καο είλαη λα

αλαγλψζνπκε αξρηθά, ηηο αλάγθεο θαη ηα ελδηαθέξνληα ησλ παηδηψλ, λα ηα

πξνζαξκφζνπκε ζηνπο ζηφρνπο πνπ καο παξέρεη ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα θαη ηειηθά,

λα δεκηνπξγήζνπκε έλα πεξηβάιινλ κάζεζεο πνπ ζα θαιχπηεη ακθίδξνκα θαη ηηο δπν

πιεπξέο, εθπαηδεπηηθνχ θαη παηδηψλ. αθψο, ην εγρείξεκά καο δελ είλαη θάηη εχθνιν

ή θάηη πνπ κπνξνχκε λα πνχκε κε ζηγνπξηά, αθφκε θαη ζην ηέινο ηνπ πσο ην έρνπκε

θαιχςεη πιήξσο. Χζηφζν, ν βαζκφο πξσηνηππίαο ηνπ θαη ελδηαθέξνληνο απφ εκάο

είλαη ν ιφγνο πνπ ην επηιέμακε.

Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο θνίηεζήο καο ζην παλεπηζηήκην, θαη πην ζπγθεθξηκέλα,

ζηελ πεξίνδν πξαγκαηνπνίεζεο ησλ πξαθηηθψλ καο αζθήζεσλ αθνινπζήζακε κηα

πνξεία πνπ δηέζεηε αλαζηνραζκνχο, εξσηήκαηα αιιά θαη δηαπηζηψζεηο.

Αλαθεξφκαζηε, θπξίσο, ζην θεληξηθφ πξφβιεκά καο ην νπνίν αθνξά ηελ επηηπρία

ησλ δξαζηεξηνηήησλ. Καηά πφζν κηα πνιχ θαιή δξαζηεξηφηεηα –θαιή ελλνψληαο

ηελ αληαπφθξηζε ζηα ελδηαθέξνληα ησλ παηδηψλ θαη ζηνπο ζηφρνπο πνπ έρνπκε ζέζεη

κε βάζε ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα- κπνξεί λα επαλαιεθζεί κε ηα ίδηα απνηειέζκαηα

ζε έλα δηαθνξεηηθφ πιαίζην, κεηαηξέπνληαο πηζαλά ηελ δηαδηθαζία δξάζεο

δηαηεξψληαο φκσο ηνπο ίδηνπο ζηφρνπο ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο.

Page 10: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

10

πλνςίδνληαο, κε απηφ ην εξψηεκα θαη ηηο γλψζεηο πνπ έρνπκε ιάβεη ήδε ζα

πξνζπαζήζνπκε λα δψζνπκε ιχζε ζηνλ πξνβιεκαηηζκφ καο θαη λα ζαο

παξνπζηάζνπκε ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζα δηαηειέζνπκε ηελ έξεπλά καο.

ΑΗΣΗΟΛΟΓΖΖ ΔΠΗΛΟΓΖ ΘΔΜΑΣΟ

Χο κειινληηθνί εθπαηδεπηηθνί απνθαζίζακε λα επηιέμνπκε ην ζέκα ηεο

ρξήζεο ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ ζην πιαίζην ηνπ

ζχγρξνλνπ λεπηαγσγείνπ πξνθεηκέλνπ λα ειέγμνπκε κέρξη πην βαζκφ κπνξνχκε λα

ζπλδπάζνπκε ηελ ζεσξία ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο κε ηελ πξάμε ηεο

εθπαηδεπηηθήο πξαγκαηηθφηεηαο.

Έρνληαο απηφ ζην κπαιφ καο σο ζηφρν, πηζηεχνπκε πσο ε ζπγθεθξηκέλε

πηπρηαθή εξγαζία ζα απνηειέζεη κηα ρξήζηκε πεγή γηα ηελ πνξεία καο σο

εθπαηδεπηηθνί θαζψο θαη γηα ηελ παηδεία καο σο άλζξσπνη. Σελ ζθέςε καο απηή

έξρνληαη λα ζπκπιεξψζνπλ νη πεπνηζήζεηο πνπ απνρηήζακε θαηά ηελ δηάξθεηα ησλ

ζπνπδψλ καο ζην Παλεπηζηήκην, νη νπνίεο αθνξνχλ ηελ κάζεζε φπσο πξνθχπηεη απφ

βησκαηηθέο θαη δηαθνξνπνηεκέλεο πξαθηηθέο. Γεληθφηεξα, ε πξνζπάζεηά καο είλαη λα

αλαγλψζνπκε αξρηθά, ηηο αλάγθεο θαη ηα ελδηαθέξνληα ησλ παηδηψλ, λα ηα

πξνζαξκφζνπκε ζηνπο ζηφρνπο πνπ καο παξέρεη ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα θαη ηειηθά,

λα δεκηνπξγήζνπκε έλα πεξηβάιινλ κάζεζεο πνπ ζα θαιχπηεη ακθίδξνκα θαη ηηο δπν

πιεπξέο, εθπαηδεπηηθνχ θαη παηδηψλ. αθψο, ην εγρείξεκά καο δελ είλαη θάηη εχθνιν

ή θάηη πνπ κπνξνχκε λα πνχκε κε ζηγνπξηά, αθφκε θαη ζην ηέινο ηνπ πσο ην έρνπκε

θαιχςεη πιήξσο. Χζηφζν, ν βαζκφο πξσηνηππίαο ηνπ θαη ελδηαθέξνληνο απφ εκάο

είλαη ν ιφγνο πνπ ην επηιέμακε.

Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο θνίηεζήο καο ζην παλεπηζηήκην, θαη πην ζπγθεθξηκέλα,

ζηελ πεξίνδν πξαγκαηνπνίεζεο ησλ πξαθηηθψλ καο αζθήζεσλ αθνινπζήζακε κηα

πνξεία πνπ δηέζεηε αλαζηνραζκνχο, εξσηήκαηα αιιά θαη δηαπηζηψζεηο.

Αλαθεξφκαζηε, θπξίσο, ζην θεληξηθφ πξφβιεκά καο ην νπνίν αθνξά ηελ επηηπρία

ησλ δξαζηεξηνηήησλ. Καηά πφζν κηα πνιχ θαιή δξαζηεξηφηεηα –θαιή ελλνψληαο

ηελ αληαπφθξηζε ζηα ελδηαθέξνληα ησλ παηδηψλ θαη ζηνπο ζηφρνπο πνπ έρνπκε ζέζεη

Page 11: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

11

κε βάζε ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα- κπνξεί λα επαλαιεθζεί κε ηα ίδηα απνηειέζκαηα

ζε έλα δηαθνξεηηθφ πιαίζην, κεηαηξέπνληαο πηζαλά ηελ δηαδηθαζία δξάζεο

δηαηεξψληαο φκσο ηνπο ίδηνπο ζηφρνπο ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο.

πλνςίδνληαο, κε απηφ ην εξψηεκα θαη ηηο γλψζεηο πνπ έρνπκε ιάβεη ήδε ζα

πξνζπαζήζνπκε λα δψζνπκε ιχζε ζηνλ πξνβιεκαηηζκφ καο θαη λα ζαο

παξνπζηάζνπκε ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζα δηαηειέζνπκε ηελ έξεπλά καο.

Page 12: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

12

ΣΟ ΠΛΑΗΗΟ ΣΟΤ ΝΖΠΗΑΓΧΓΔΗΟΤ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ ΜΑ

ην λεπηαγσγείν πνπ μεθηλήζακε ηηο επηζθέςεηο καο ψζηε λα βνεζεζνχκε θαη

λα ζπλεξγαζηνχκε κε ηα παηδηά ζην πιαίζην ηεο πηπρηαθήο καο εξγαζίαο,

παξαηεξήζακε αξρηθά θάπνηα πξάγκαηα ζρεηηθά κε ην πιαίζην ηεο ηάμεο. Σα παηδηά

ζην λεπηαγσγείν απηφ είλαη 24, εθ ησλ νπνίσλ ηα 14 είλαη πξνλήπηα θαη ηα 10 λήπηα.

Σα αγφξηα είλαη επίζεο 14 θαη 10 θνξίηζηα. ηελ ηάμε καο ππάξρνπλ καζεηέο απφ

άιιεο ρψξεο θαη πην ζπγθεθξηκέλα απφ ηελ Αιβαλία θαη ηελ Ηλδία, σζηφζν ηα παηδηά

απηά είλαη εμνηθεησκέλα κε ηελ ειιεληθή γιψζζα θαη δελ έρνπλ θάπνηα δπζθνιία

ζηελ επηθνηλσλία, ζε αλαθνξά κε ηελ γιψζζα. Σν λεπηαγσγείν καο ζπζηεγάδεηαη κε

ην δεκνηηθφ θαη ν εμσηεξηθφο ρψξνο ησλ παηδηψλ είλαη πνιχ πεξηνξηζκέλνο αθφκε

θαη ζην δηάιιεηκα θαη δελ δηαζέηεη απιή, παξά κφλν έλα γήπεδν κπάζθεη. ηνλ

εζσηεξηθφ ρψξν ηνπ λεπηαγσγείνπ ππάξρεη απφ ηελ κία πνιχ δηαζέζηκν πιηθφ αιιά ν

ρψξνο είλαη κηθξφο θαη δελ δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ηεο κεγαιχηεξεο δπλαηήο

εθκεηάιιεπζεο ηνπ. Γηα παξάδεηγκα, ελψ ην λεπηαγσγείν δηαζέηεη κηα κεγάιε

πνηθηιία ζε βηβιία θάζε είδνπο, ε βηβιηνζήθε βξίζθεηαη ζε κηα γσλία θαη είλαη έλα

πνιχ ςειφ έπηπιν φπνπ ηα παηδηά δελ έρνπλ πξφζβαζε. Γίπια αθξηβψο ππάξρεη κηα

πην ρακειή βηβιηνζήθε ε νπνία φκσο, έρεη επάλσ ηεο ηα πην ραιαζκέλα βηβιία ηεο

ηάμεο, ζθηζκέλα θαη μεζσξηαζκέλα.

ε ζρέζε κε ηα παηδηά ππάξρεη κεγάιε θιηκάθσζε αλάκεζα ζηα λήπηα θαη ηα

πξνλήπηα ζε καζεζηαθφ επίπεδν. Δπηπιένλ, ην λεπηαγσγείν ιεηηνπξγεί θαη σο

νινήκεξν ζην νπνίν φκσο, θνηηνχλ ζηελ πιεηνςεθία λήπηα έηζη έρνπλ ηελ

δπλαηφηεηα λα αζρνινχληαη κε δξαζηεξηφηεηεο γξαθήο θαη αλάγλσζεο πην εληαηηθά

θαη πην ήζπρα θαζψο είλαη πνιχ ιηγφηεξα ηα παηδηά.

Θεσξνχκε ινηπφλ, πσο νθείινπκε λα αλαπηχμνπκε δξαζηεξηφηεηεο νη νπνίεο

λα ιακβάλνπλ ππφςε απηήλ ηελ θιηκάθσζε θαη λα κελ απνθιείνπλ θάπνην παηδί.

Page 13: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

13

ΘΔΧΡΖΣΗΚΟ ΜΔΡΟ

Page 14: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

14

ΑΝΑΛΤΣΗΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΗ ΟΡΗΜΟΗ

Σν αλαιπηηθφ πξφγξακκα ζπνπδψλ αληηζηνηρεί ζηνλ φξν « curriculum», πνπ

έρεη ηηο ξίδεο ηνπ ζηελ ιαηηληθή επνρή. Ο φξνο απηφο ζεκαίλεη ηνλ θχθιν ζε ζηάδην,

θαη πξνθαλψο έρεη ζρέζε κε ηελ αγγιηθή ιέμε «course» πνπ ζεκαίλεη πνξεία

(Υαηδεγεσξγίνπ,2003:100). Δλλνηνινγηθά, ε ιέμε ππνδειψλεη ηελ θπθιηθή θίλεζε

ηεο κειέηεο ησλ ζπνπδψλ ζην ζρνιείν ή ζην παλεπηζηήκην. Σφζν Έιιελεο, φζν θαη

μέλνη παηδαγσγνί θαη θηιφζνθνη ή ζηνραζηέο, πνπ έρνπλ αζρνιεζεί κε ην αλαιπηηθφ

πξφγξακκα1 θαη ηελ εξκελεία ηνπ , έρνπλ πξνζπαζήζεη λα εμάγνπλ νξηζκνχο ζρεηηθά

κε απηφ. Έλαο απφ ηνπο πην δηαδεδνκέλνπο είλαη απηφο ηνπ Stenhouse , ν νπνίνο

αλαπηχζζεηαη σο εμήο:

..Έλα αλαιπηηθό πξόγξακκα είλαη κηα πξνζπάζεηα λα

δηαθνηλώζεη θαλείο ηηο βαζηθέο αξρέο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά

κηαο εθπαηδεπηηθήο πξόηαζεο, ζε ηέηνηα κνξθή, πνπ λα είλαη

αλνηθηή ζε θξηηηθή αλάιπζε θαη λα δίλεηαη ε δπλαηόηεηα γηα

απνηειεζκαηηθή κεηαηξνπή ηεο ζε πξάμε (Stenhouse:1975:4 ζην

Φαηδεγεσξγίνπ 2003:106)

Ο παξαπάλσ νξηζκφο δηαθξίλεη κηα πην αλνηθηή πηπρή ηνπ αλαιπηηθνχ

πξνγξάκκαηνο πνπ ηίζεηαη ζηελ δηαδηθαζία ηεο θξηηηθήο αλάιπζεο θαη παξάιιεια

δίλεη ηελ δπλαηφηεηα ζηνλ εθπαηδεπηηθφ λα ηελ κεηαηξέςεη ζε πξάμε αλάινγα κε ην

πιαίζην. Αλαγλσξίδεη έηζη, πσο ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα δελ απνηειεί κηα

ηππνπνηεκέλε θαη πξνθαζνξηζκέλε δηαδηθαζία κάζεζεο αιιά, δίλεη ηελ δπλαηφηεηα

ζηνλ εθπαηδεπηηθφ λα αλαπηχμεη ηελ δηθή ηνπ κνξθή αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο κέζσ

ηνπ αλαζηνραζκνχ ηνπ, θαη λα νδεγεζεί ζηελ δηδαθηηθή πξάμε. Χζηφζν, ν νξηζκφο

1 Καζψο ππάξρνπλ πνηθίιεο πξνζεγγίζεηο ηνπ φξνπ Αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα, πνπ θαζηζηνχλ πνιχ δχζθνιν ην

έξγν ηεο δηαηχπσζεο ελφο νξηζκνχ θνηλά απνδεθηνχ, νθείινπκε λα νξίζνπκε πσο ρξεζηκνπνηνχκε ηνλ φξν ζηελ

ζπγθεθξηκέλε εξγαζία. Χο Αλαιπηηθφ Πξφγξακκα ζεσξνχκε ην Πξφγξακκα πνπ ζρεδηάδεηαη ζε εζληθφ ή ηνπηθφ

επίπεδν θαη πξνζδηνξίδεη ηηο γλψζεηο πνπ ζα δηδαρζνχλ ή ηηο δεμηφηεηεο πνπ ζα θαιιηεξγεζνχλ ζηνπο καζεηέο

θάζε βαζκίδαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο κέζα ζε θαζνξηζκέλν ζρνιηθφ θαη ρξνληθφ πιαίζην (Φινπξήο

2006: 96).

Page 15: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

15

απηφο είλαη έλα δείγκα κφλν γηα ηελ εξκελεία ηνπ curriculum, θαζψο δελ έρνπκε

κέρξη θαη ζήκεξα ζαθή θαη θνηλψο απνδεθηφ νξηζκφ.

Ο John Goodlad (1979) ππνζηεξίδεη φηη δελ ππάξρεη ιφγνο λα ςάρλνπκε γηα

«ηνλ» ζσζηφ νξηζκφ γηαηί, ε πνξεία πνπ αθνινπζείηαη γηα ηελ εμαγσγή ηνπ νξηζκνχ,

αμίδεη ηνλ θφπν, κηα θαη έηζη δηαηεξείηαη ν δηάινγνο θαη ε ζπδήηεζε γχξσ απφ ην

αλαιπηηθφ πξφγξακκα. Δηδηθφηεξα, ιακβάλνληαο ππφςε ηελ ξεπζηφηεηα γχξσ απφ ην

ζρνιηθφ πιαίζην αθνχ, απεπζχλεηαη ζε έκςπρν πιηθφ ζπλερψο κεηαβαιιφκελν, δελ

έρεη λφεκα λα αλαδεηνχκε ηνλ πην ζσζηφ νξηζκφ , δηφηη έλαο ηέηνηνο νξηζκφο, αλ

ππήξρε, ζα ζήκαηλε φηη ζα πεξηέγξαθε κε απφιπηε αθξίβεηα κηα εθπαηδεπηηθή

πξαγκαηηθφηεηα πνπ ζα ήηαλ απφιπηε, αηψληα θαη ακεηάβιεηε. Απηέο βέβαηα, νη

πξνζπάζεηεο νξηζκνχ ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο, φπσο έρνπλ δηαηππσζεί, απφ

ηνπο δηάθνξνπο ζεσξεηηθνχο, θαηαιήγνπλ ζε αζάθεηεο ή αθφκε, θαη ζε αληηζέζεηο

κεηαμχ ηνπο (Υαηδεγεσξγίνπ:2003:105-107).

ηελ Διιάδα, φηαλ αλαθεξφκαζηε ζην «αλαιπηηθφ πξφγξακκα» γηα ην

λεπηαγσγείν, δελ λνείηαη έλα σξνιφγην πξφγξακκα, άιισζηε δελ ζα ππήξρε ζηνλ φξν

ε ιέμε «αλαιπηηθφ», αιιά ζε έλα πξφγξακκα δξαζηεξηνηήησλ, νδεγηψλ, καζεκάησλ

θαη άιια. Σν πξφγξακκα απηφ έρεη ζρεδηαζηεί απφ θάπνηνλ ή θάπνηνπο γηα θάπνην

ζθνπφ. Ο ζθνπφο απηφο εκπεξηέρεη ην ζηνηρείν ηεο κάζεζεο

(Υαηδεγεσξγίνπ:2003:101). Όπσο φια ηα πξνγξάκκαηα, έηζη θαη απηφ δηέπεηαη απφ

αξρέο νξγάλσζεο θαη δνκήο.

ΔΗΓΖ ΑΝΑΛΤΣΗΚΧΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΧΝ

Σα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα θαηεγνξηνπνηνχληαη κε βάζε ζπγθεθξηκέλα θάζε

θνξά, θξηηήξηα. Δλδεηθηηθά, κηα θαηεγνξία είλαη ηα ππνρξεσηηθά ή επηινγήο, ζηα

νπνία θξηηήξην είλαη ε ππνρξεσηηθή παξαθνινχζεζή ηνπ ή απιψο ην δηθαίσκα

επηινγήο απφ ηελ πιεπξά ησλ καζεηψλ. Σα πξννδεπηηθά (παηδνθεληξηθά) ή

ζπληεξεηηθά αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα, δηαρσξίδνληαη απφ ηελ ηδενινγία θαη

θηινζνθία ζηελ νπνία ζηεξίδνληαη. πλερίδνληαο ηελ θαηεγνξηνπνίεζε ησλ

αλαιπηηθψλ πξνγξακκάησλ αλαδεηθλχνληαη θαη άιια θξηηήξηα, φπσο ε ρξνληθή

δηάξθεηα ηνπ, εηήζηα ή εμακεληαία, νη ζαθείο θαη ηεθκεξησκέλνη ζηφρνη ηνπ πνπ ην

Page 16: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

16

δηαθξίλνπλ ζε παξαδνζηαθφ ή curriculum. εκαληηθέο δηαθξίζεηο, επηπξφζζεηα,

γίλνληαη κε θξηηήξην ηε δπλαηφηεηα παξέκβαζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζην αλαιπηηθφ

πξφγξακκα δειαδή, θιεηζηά θαη αλνηθηά αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα, ηελ εζσηεξηθή

δνκή θαη νξγάλσζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπο, δηαθξίλνληαο ηα ζε γξακκηθήο ή

ζπεηξνεηδνχο κνξθήο θαη αλάινγα κε ηα απνηειέζκαηα κάζεζεο ζην ζρνιείν, δειαδή

ην ηη αθξηβψο καζαίλνπλ, θαηεγνξηνπνηνχληαη ζε επίζεκν ή θξπθφ αλαιπηηθφ

πξφγξακκα.

Ο John Goodlad(1979) , θάλεη κηα δηάθξηζε αλάκεζα ζε πέληε δηαθνξεηηθά

είδε αλαιπηηθψλ πξνγξακκάησλ:

Ιδαληθό αλαιπηηθό πξόγξακκα: απηφ πνπ πξνηείλεηαη απφ ηελ πνιηηηθή

εγεζία θαη ηνπο δηάθνξνπο θνξείο.

Δπίζεκν αλαιπηηθό πξόγξακκα: απηφ πνπ έρεη εγθξηζεί γηα λα

ρξεζηκνπνηεζεί ζε ζρνιεία.

Αληηιεπηό αλαιπηηθό πξόγξακκα: απηφ πνπ εξκελεχεηαη απφ ηνπο

δηδάζθνληεο.

Λεηηνπξγηθό αλαιπηηθό πξόγξακκα: απηφ πνπ πξαγκαηηθά ζπκβαίλεη

ζηηο ηάμεηο, φπσο ην παξαηεξνχλ θαη ην εξκελεχνπλ νη εξεπλεηέο.

Βησκαηηθό αλαιπηηθό πξόγξακκα: απηφ πνπ βηψλεη θάζε καζεηήο θαη

κπνξεί λα δηαπηζησζεί απφ ηα εκεξνιφγηα, ζπλεληεχμεηο κε ηνπο

καζεηέο θαη ηελ παξαηήξεζή ηνπο. (Υαηδεγεσξγίνπ:2003:108)

Ο εθπαηδεπηηθφο απνηειεί έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα θξηηήξηα δηάθξηζεο ησλ

αλαιπηηθψλ πξνγξακκάησλ ζε αλνηθηά θαη θιεηζηά.

Με ηνλ ραξαθηεξηζκφ «αλνηθηφ» ζε έλα αλαιπηηθφ πξφγξακκα, δεκηνπξγείηαη

απηφκαηα έλα πιαίζην δξάζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, πνπ ηνπ επηηξέπεη λα θηλεζεί

ζχκθσλα κε ηελ δηακφξθσζε θάζε ηάμεο, δίλνληαο έκθαζε ζηελ ίδηα ηελ πξάμε ηεο

επηθνηλσλίαο θαηά ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Δίλαη πξνγξάκκαηα πνπ δίλνπλ

πξνβάδηζκα (πξνηεξαηφηεηα) ζηελ αλαδήηεζε, ηελ επηθνηλσλία θαη ηε ζπλεξγαζία

καζεηψλ θαη εθπαηδεπηηθψλ, γεγνλφο πνπ ακθηζβεηεί ην κνλνπσιηαθφ ζρεδηαζκφ ηνπ

εθπαηδεπηηθνχ θαη ηελ θαζνξηζηηθή ζεκαζία ηνπ ξφινπ ηνπ ζηελ επηθνηλσληαθή

Page 17: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

17

ζρέζε (Υξπζαθίδεο,2006:56). Ο εθπαηδεπηηθφο έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα γίλεη

«δεκηνπξγηθφο», δειαδή λα παξέκβεη ή λα αλαζεσξήζεη ζηφρνπο, λα δηαιέμεη

πεξηερφκελα θαη ηελ κέζνδν δηδαζθαιίαο (Σζάθνο, ππφ δεκνζίεπζε). Γηακνξθψλεη,

κε ηέηνην ηξφπν ηελ δηδαζθαιία ηνπ, ψζηε λα δψζεη πξνηεξαηφηεηα ζηνλ ηξφπν

θαηάθηεζεο ηεο γλψζεο θαη φρη ζην απνηέιεζκα. Έηζη, ην λφεκα ηεο εθπαηδεπηηθήο

δηαδηθαζίαο κεηαβάιιεηαη απφ ην «ηη» ζην «πψο». Ζ κεηαβνιή απηή έρεη σο

απνηέιεζκα, ηελ αιιειεπίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ κε ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα θαη

ηα παηδηά, εληζρχνληαο ηνπο ηξφπνπο δξάζεο κέζα απφ ηελ ζπκβνιή ηεο ζεσξίαο. Ζ

κεηάβαζε δελ γίλεηαη απφ ηελ ζεσξία ζηελ πξάμε, ππνζηεξίδνπλ νη Carr & Kemmis,

αιιά «από ην παξάινγν ζην ινγηθό, από ηελ άγλνηα ζηελ ζπλήζεηα, ζηε γλώζε θαη ηε

ζθέςε» (1997: 157).

Σα θιεηζηά αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα δηέπνληαη απφ δηαθνξεηηθέο αληηιήςεηο

ζε ζρέζε κε ηνλ ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ηνπ καζεηή. ηελ θαηεγνξία απηή ν

δάζθαινο είλαη ε απζεληία ηεο ηάμεο θαη δείθηεο ηεο απζεληίαο ηνπ απνηειεί ην

αλαιπηηθφ πξφγξακκα. Ο ξφινο ηνπ έγθεηηαη ζηελ δηεθπεξαίσζε ησλ ζηφρσλ πνπ ηνπ

δίλεη ην πξφγξακκα δειαδή, λα θαιχςεη ηελ δηδαθηέα χιε, εζηηάδνληαο ζην

απνηέιεζκα ηεο δηαδηθαζίαο. πλήζσο ηα δνκεκέλα, θιεηζηά αλαιπηηθά

πξνγξάκκαηα ζπλνδεχνληαη απφ κηα πιεζψξα δηδαθηέαο χιεο, πνπ δχζθνια κπνξεί

λα θαιχςεη ε νκάδα (Υξπζαθίδεο,2006:55). Ο ηξφπνο δηδαζθαιίαο αληηκεησπίδεη ηελ

ηάμε σο κηα νκνηνγέλεηα, θαη δηακνξθψλεηαη ζχκθσλα κε ηηο αξρέο ησλ

ζπγθεληξσηηθψλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ (Σζάθνο, ππφ δεκνζίεπζε). Ζ πξάμε

απνηειεί απιψο εθαξκνγή ηεο ζεσξίαο γηα πινπνίεζε ησλ πξνδηαγεγξακκέλσλ

ζηφρσλ. Σν θιεηζηφ αλαιπηηθφ πξφγξακκα ζρεδηάδεηαη απφ «εηδήκνλεο» έμσ απφ ηα

φξηα ηεο ηάμεο θαη δίλεηαη ζηνλ εθπαηδεπηηθφ σο έλα «πξντφλ» , ζην νπνίν δελ κπνξεί

λα παξέκβεη παξά κφλν λα ην «θαηαλαιψζεη» κε απνδέθηεο ηα παηδηά. Πξφθεηηαη γηα

κηα πξνζέγγηζε ηνπ θιεηζηνχ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο κε θνξά απφ ηελ θνξπθή

ηεο ηεξαξρίαο (ζεσξεηηθνί- αθαδεκατθή) πξνο ηα θάησ (εθπαηδεπηηθνί) θαη απερεί

κηα ζηαηηθή ζεψξεζε γηα ηελ εθπαίδεπζε, ηε γλψζε θαη ηνπο ηξφπνπο θαηάθηεζήο

ηεο (Καηζαξνχ & Σζάθνο:2001:76). Σα θιεηζηά αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα

θαηαθέξλνπλ κέζα απφ ηελ ιεπηνκεξεηαθή θαηαγξαθή ηεο πνξείαο δξάζεο θαη ηελ

ρξνληθή πίεζε λα δεκηνπξγνχλ έλα θιίκα έληνλα ερζξηθφ πξνο θάζε αλαδήηεζε θαη

λεσηεξηζκφ (Υξπζαθίδεο,2006:55).

ε θάζε εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαη ηάμε πέξα απφ ην επίζεκν αλαιπηηθφ

πξφγξακκα πνπ έρεη ζεζπηζηεί θαη εθαξκφδεηαη, αλαπηχζζεηαη παξάιιεια θαη ην

Page 18: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

18

θξπθφ αλαιπηηθφ πξφγξακκα. Ο φξνο απηφο αλαθέξεηαη ζε φιεο ηηο αλεπίζεκεο

επηδξάζεηο, δηδαθηηθέο θαη κε, πνπ ιακβάλνπλ ρψξα ζηνλ ρψξν ηεο ηάμεο θαη ηνπ

ζρνιείνπ γεληθφηεξα (Υαηδεγεσξγίνπ:2003:110). Δηδηθφηεξα, ην θξπθφ αλαιπηηθφ

πξφγξακκα αθνξά φιεο ηηο άηππεο κνξθέο δηδαζθαιίαο πνπ αλαδχνληαη ζηα πιαίζηα

ηεο ηάμεο θαη αθνξνχλ ηηο ζπκπεξηθνξέο ησλ παηδηψλ κέζα ζην θνηλσληθφ πιαίζην

(Phillip Jackson,1968). Τπφ ην πξίζκα ηεο ζεσξίαο ηεο θξηηηθήο παηδαγσγηθήο, ην

θξπθφ αλαιπηηθφ πξφγξακκα ζπλίζηαηαη ζηε ζησπειή δηδαζθαιία αληηιήςεσλ,

ηδεψλ, ζπκπεξηθνξψλ θαη αμηψλ (Apple,1990, 1996- McLaren,1994).

ΗΣΟΡΗΚΖ ΔΞΔΛΗΞΖ

Σν 1895 ζεζκνπνηνχληαη γηα πξψηε θνξά κε λφκν ηα λεπηαγσγεία ζηελ

Διιάδα θαη θαζνξίδνληαη ηα πξνζφληα ησλ λεπηαγσγψλ (Ξελίδεο,2007,δεκνζίεπζε

ζην δηαδίθηπν) πσο θαη ε ειηθία ησλ παηδηψλ πνπ θνηηνχλ ζηα λεπηαγσγεία

(χρξνλν λεπηαγσγείν 1975:102). Σν 1897 ε Αηθαηεξίλε Λαζθαξίδνπ γελλεκέλε

ζηελ Βηέλλε θαη θφξε ηνπ Μαθεδφλα Κσλζηαληίλνπ Υξεζηνκάλνπ, ηδξχεη ην

Γηδαζθαιείν θαη καδί ην πξψην Νεπηαγσγείν ζηελ Αζήλα κε ην φλνκα «Πξφηππνο

Νεπηαθφο Κήπνο». Σν δηδαζθαιείν πεξηέξρεηαη ζην Γεκφζην ην 1922 θαη απφ ηφηε

ιεηηνπξγεί σο Γεκφζην Δθπαηδεπηηθφ Ίδξπκα. Σν 1901 αθνινπζεί ε ίδξπζε δχν

αθφκα Νεπηαγσγείσλ. Σν 1905 ηδξχεηαη ν «Πξφηππνο Λατθφο Νεπηαθφο Κήπνο» ζηνλ

Πεηξαηά. Σν 1912 εδψ ζηελ Διιάδα έρνπκε ην «Δζληθφλ Νεπηνηξνθείνλ Καιιηζέαο»

γηα ηα νξθαλά ησλ επηζηξάησλ θαη ησλ ηξαπκαηηψλ απφ ηνλ πφιεκν. Κάηη αξρίδεη λα

θηλείηαη ζρεηηθά κε ηελ αγσγή ηεο πξνζρνιηθήο ειηθίαο. Απφ ην 1914 κέρξη ην 1929

ςεθίδεηαη ζηελ Διιάδα ν λφκνο πνπ θαζνξίδεη ηνλ ηξφπν ίδξπζεο θαη ιεηηνπξγίαο

ησλ Νεπηαγσγείσλ πνπ ππάγνληαη ζην Τπνπξγείν Παηδείαο. Σν 1914 παηδηά πνπ ήηαλ

ζηελ ειηθία ησλ 5 εηψλ κπνξνχλ λα θνηηήζνπλ ζην Νεπηαγσγείν. Δθείλε ηελ πεξίνδν

αιιάδεη ην φξην ειηθίαο πνπ δχλαηαη λα πεξηιάβεη θαη παηδηά πνπ έρνπλ ζπκπιεξψζεη

ηα ηέζζεξα ρξφληα ηνπο. Σν 1931-32 ηα Νεπηαγσγεία ζηελ Διιάδα θηάλνπλ ηνλ

αξηζκφ ησλ πεληαθνζίσλ πεξίπνπ. Γηα νιφθιεξε ηελ δεθαεηία ηνπ 1940 δελ

παξαηεξείηαη ζηελ Διιάδα θάπνηα πξφνδνο πάλσ ζηελ πξνζρνιηθή αγσγή.

εκαληηθφ ζηαζκφ ζηελ αλάπηπμε ηεο πξνζρνιηθήο αγσγήο απνηειεί ε

Page 19: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

19

δεθαεηία ηνπ 1960 (Ξελίδεο,2007,δεκνζίεπζε ζην δηαδίθηπν). Σελ ίδηα επνρή ν

Bruner θαη άιινη αμηφινγνη κειεηεηέο ησλ αλαιπηηθψλ πξνγξακκάησλ πξνζπάζεζαλ

λα βνεζήζνπλ ηνπο ζρεδηαζηέο απηψλ, λα νξγαλψζνπλ εκπεηξίεο γχξσ απφ θιεηδηά-

έλλνηεο ησλ δηαθφξσλ επηζηεκψλ (Κνπηζνπβάλνπ 1975:105). Σν 1961 ε Οπλέζθν

δηνξγαλψλεη ζηελ Γελεχε ην Παγθφζκην πλέδξην Γεκφζηαο Δθπαηδεχζεσο. ηα

πνξίζκαηα ηεο αλαθέξεηαη ζηελ αδπλακία ηεο νηθνγέλεηαο λα θαιχςεη επαξθψο ηηο

ςπρνπλεπκαηηθέο αλάγθεο ησλ λεπίσλ. Αλαγλσξίδεηαη ε θνηλσληθή απνζηνιή ηνπ

Νεπηαγσγείνπ αιιά θαη ε αλάγθε γηα εθπαίδεπζε εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ. Σν

1962 ζπληάζζεηαη εδψ ζηελ Διιάδα ην Αλαιπηηθφ Πξφγξακκα ηνπ Νεπηαγσγείνπ

πνπ ζα ηζρχζεη κέρξη ην 1980.

Ζ δεθαεηία ηνπ 1980-1990 ζεκαηνδνηεί αιιαγέο ζην ρψξν ηεο

πξνζρνιηθήο αγσγήο. Ο ξφινο ησλ Νεπηαγσγψλ αλαβαζκίδεηαη θαη ηα αλαιπηηθά

πξνγξάκκαηα γηα ην λεπηαγσγείν απνδεζκεχνληαη απφ ηα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα

ηεο δεκνηηθήο εθπαίδεπζεο. Σν 1989 ην Αλαιπηηθφ πξφγξακκα αλαπξνζαξκφδεηαη

θαη ζηεξίδεηαη ζηηο αξρέο ηεο Δμειηθηηθήο θαη Δθπαηδεπηηθήο Φπρνινγίαο. Σν

αλαιπηηθφ πξφγξακκα ζηνρεχεη ζηελ νιφπιεπξε θαη ηζφξξνπε αλάπηπμε ησλ λεπίσλ

κέζα απφ ςπρνθηλεηηθέο, θνηλσληθν-ζπλαηζζεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο,

δξαζηεξηφηεηεο αηζζεηηθήο αγσγήο, δξαζηεξηφηεηεο αλάπηπμεο ηεο

ινγηθνκαζεκαηηθήο ζθέςεο αιιά θαη απφθηεζεο πξναλαγλσζηηθψλ θαη πξνγξαθηθψλ

δεμηνηήησλ(Γθιηάνπ-Υξηζηνδνχινπ:2). χκθσλα κε ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα ηνπ

1989, έρεη πηζησζεί ην γεγνλφο φηη γηα πξψηε θνξά ν Έιιελαο εθπαηδεπηηθφο ελεξγεί

ζπλεηδεηά θαη ζρεδηάδεη καζεζηαθέο δηαδηθαζίεο κε βάζε ζπγθεθξηκέλνπο

δηδαθηηθνχο ζηφρνπο. Σν ζεκείν πνπ πξέπεη λα εζηηάζνπκε είλαη πσο ην

ζπγθεθξηκέλν αλαιπηηθφ πξφγξακκα ρξεηαδφηαλ επεμεξγαζία πνπ αθνξά ηελ

ζαθήλεηα ησλ δηδαθηηθψλ ζηφρσλ, αιιά θαη ηελ δηεμνδηθή δηαηχπσζε ηνπ

θνζκνζεσξεηηθνχ θαη κεζνδνινγηθνχ ηνπ πξνθίι.

Χζηφζν, θάζε αιιαγή ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο απαηηεί έλα κεγάιν

ρξφλν πξνζαξκνγήο ησλ εκπιεθνκέλσλ. ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα ηνπ 1989, έρεη

θαηαγξαθεί πσο ν ρξφλνο πξνζαξκνγήο ππνινγίδεηαη ζε ηξία κε ηέζζεξα έηε,

ζχκθσλα κε εγθχθιηνπο ησλ ζπκβνχισλ, πνπ ππελζχκηδαλ ην 1993 ζηηο λεπηαγσγνχο

ηεο πεξηθέξεηαο ηνπο, ηελ ππνρξέσζή ηνπο λα εθαξκφζνπλ ην λέν αλαιπηηθφ

πξφγξακκα (Υξπζαθίδεο 1975:109).

Σν Γηαζεκαηηθφ Δληαίν Πιαίζην Πξνγξακκάησλ πνπδψλ (ΓΔΠΠ)

ζεζκνζεηήζεθε ην 2003 (ΦΔΚ 303&304/13-3-2003) θαη ήξζε λα αληηθαηαζηήζεη ην

Page 20: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

20

αλαιπηηθφ πξφγξακκα ηνπ 1989 (Π.Γ. 486/1989-ΦΔΚ.208 Α’). Σν ΓΔΠΠ

πεξηιακβάλεη ηα ΓΔΠΠ ησλ επηκέξνπο γλσζηηθψλ πεξηνρψλ θαη ζηνηρεία

κεζνδνινγίαο θαη αμηνιφγεζεο. ηα ΓΔΠΠ ησλ επηκέξνπο γλσζηηθψλ πεξηνρψλ

παξαηίζεληαη ν ζθνπφο θαη νη γεληθνί ζηφρνη θάζε γλσζηηθήο πεξηνρήο. Σα Αλαιπηηθά

Πξνγξάκκαηα πνπδψλ (ΑΠ) απνηεινχλ ζπγθξνηεκέλεο πξνηάζεηο πνπ

αλαθέξνληαη ζην πεξηερφκελν θαη ζηελ κνξθή ηεο ζρνιηθήο γλψζεο, ζηνλ ηξφπν πνπ

πξέπεη λα νξγαλψλεηαη ε γλψζε θαη ζηηο δηαδηθαζίεο κε ηηο νπνίεο ε γλψζε απνθηάηαη

θαη αμηνπνηείηαη απφ ηνπο καζεηέο. Σν αλαιπηηθφ πξφγξακκα πξνζπαζεί λα

απαληήζεη ζε εξσηήκαηα ζρεηηθά κε ην ζθνπφ θαη ηνπο εηδηθνχο ζηφρνπο θάζε

γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ θαη ν ξφινο ηνπο ζεσξείηαη ζεκαληηθφο ζηελ εθπαηδεπηηθή

δηαδηθαζία, αθνχ απνηεινχλ ην «εξγαιείν» πνπ ρξεζηκνπνηεί ν εθπαηδεπηηθφο

θαζεκεξηλά ζηελ πξάμε θαη θαζνδεγεί ηελ εθπαίδεπζε ζηελ αλάπηπμε ηνπ ηχπνπ ηνπ

αλζξψπνπ πνπ θάζε θνηλσλία επηζπκεί. ηα ΑΠ γηα ην λεπηαγσγείν παξαηίζεληαη νη

ζηφρνη θαη εηδηθφηεξα, νη ηθαλφηεηεο πνπ επηδηψθνπκε λα αλαπηπρζνχλ θαη

ελδεηθηηθέο δξαζηεξηφηεηεο πνπ πινπνηνχλ ην πεξηερφκελν ησλ γλσζηηθψλ πεξηνρψλ.

Σν πξφγξακκα ηνπ λεπηαγσγείνπ πεξηιακβάλεη πεξηερφκελα απφ δηάθνξεο

γλσζηηθέο πεξηνρέο. Σα πξνγξάκκαηα απηά – Πξφγξακκα ρεδηαζκνχ θαη Αλάπηπμεο

Γιψζζαο, Μαζεκαηηθψλ, Μειέηεο Πεξηβάιινληνο, Έθθξαζεο θαη Γεκηνπξγίαο,

Πιεξνθνξηθήο- δελ λννχληαη σο δηαθξηηά δηδαθηηθά αληηθείκελα θαη δελ πξνηείλνληαη

γηα απηνηειή δηδαζθαιία, αιιά πξνηείλνληαη σο πιαίζην γηα ηελ εθπαηδεπηηθφ, γηα

ηνλ πξνγξακκαηηζκφ θαη ηελ πινπνίεζε δξαζηεξηνηήησλ πνπ έρνπλ λφεκα θαη ζθνπφ

γηα ηα ίδηα ηα παηδηά. Παξάιιεια, κε ηελ γλψζε επηβάιιεηαη θαη ε θαιιηέξγεηα

δεμηνηήησλ θαη ζηάζεσλ πνπ απαηηνχλ νη ζχγρξνλεο θνηλσλίεο ηεο γλψζεο. ην

ΓΔΠΠ (ΓΔΠΠ:120) απνηππψλνληαη «δεμηφηεηεο δηαζεκαηηθέο», νη νπνίεο

δηαηξέρνπλ φια ηα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα φπσο :

Γεμηφηεηα επηθνηλσλίαο (νκηιία, αθξφαζε, αλάγλσζε, γξαθή, θαη άιια)

Γεμηφηεηα απνηειεζκαηηθήο ρξήζεο ησλ αξηζκψλ θαη ησλ καζεκαηηθψλ

ελλνηψλ θαη αμηνπνίεζή ηνπο ζηελ θαζεκεξηλή δσή.

Γεμηφηεηα ζπλεξγαζίαο κε άιια άηνκα (νκαδηθέο εξγαζίεο).

Γεμηφηεηα ρξήζεο πνηθίισλ πεγψλ θαη εξγαιείσλ πιεξνθφξεζεο θαη

επηθνηλσλίαο.

Page 21: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

21

Ηθαλφηεηα επίιπζεο πξνβιεκάησλ κέζα απφ ηελ θαιιηέξγεηα ησλ

απαξαίηεησλ δεμηνηήησλ θαη ζηξαηεγηθψλ ζρεδηαζκνχ, ειέγρνπ,

αλαηξνθνδφηεζεο , θαη άιια.

χκθσλα κε ην Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην, ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα ζπνπδψλ

γηα ην λεπηαγσγείν θηινδνμεί λα είλαη έλα πξφγξακκα αλνηθηφ, βησκαηηθφ, επέιηθην

ην νπνίν ρσξίο λα παξαγλσξίδεη ηελ ζπνπδαηφηεηα ησλ γλψζεσλ, δίλεη έκθαζε ζηηο

δηαδηθαζίεο θαη ηνπνζεηεί ην παηδί ζην θέληξν ησλ εμειίμεσλ (Γθιηάνπ:1).

Ζ

θηινδνμία απηή θαη ηνλ ελδηαθέξνλ γηα ηνλ ηνκέα ηεο πξνζρνιηθήο εθπαίδεπζεο,

αλέδεημε ηελ ζεκαληηθφηεηα ηεο θνίηεζεο ησλ παηδηψλ ζηα λεπηαγσγεία, θαζψο θαηά

ηελ δηάξθεηά ηεο ηίζεληαη ηα ζεκέιηα ησλ γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ ζηα νπνία

ζηεξίδεηαη ε κειινληηθή εμέιημε ηνπ θάζε παηδηνχ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζθνπφο ηνπ

λεπηαγσγείνπ είλαη ε νιφπιεπξε αλάπηπμε ηνπ παηδηνχ. Απηφ κπνξεί λα επηηεπρζεί,

φηαλ ζηελ καζεζηαθή δηαδηθαζία δίλεηαη έκθαζε φρη κφλν ζηελ απφθηεζε γλψζεσλ,

αιιά θαη ζηελ απφθηεζε δεμηνηήησλ, αλάπηπμεο ζπλαηζζεκάησλ θαη θαιιηέξγεηα

ζεηηθψλ ζηάζεσλ θαη πξνδηαζέζεσλ. Οη βαζηθέο αξρέο ηνπ ΓΔΠΠ ζηεξίρζεθαλ

ζηελ ζεσξία ηνπ επνηθνδηζκνχ ηνπ Piaget, ζηελ ζεσξία ηνπ Vygotsky γηα ηελ

επίδξαζε πνπ αζθεί ην θνηλσληθνπνιηηηζκηθφ πιαίζην ζηελ δφκεζε ησλ λνεηηθψλ

ζρεκάησλ, ζηελ κεζνιάβεζε ηνπ ελήιηθα θαη ησλ πνιηηηζκηθψλ εξγαιείσλ ζηελ

δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο θαηά ηνλ Bruner, ζην αίηεκα γηα ζεβαζκφ θαη αμηνπνίεζε

ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο ηνπ αηφκνπ φπσο πξεζβεχεη ν Gardner θαη ε ζεσξία ηεο

πνιιαπιήο λνεκνζχλεο. Αλαθνξηθά κε απηά, απφ ην έξγν ηνπ Piaget, ε ζεσξία ηνπ

δνκεηηζκνχ είλαη απηή πνπ έρεη πηνζεηεζεί θαη αθνξά ηελ εμειηθηηθή δηαδηθαζία ηεο

αλάπηπμεο ηεο ινγηθήο ζθέςεο ηνπ παηδηνχ φπσο δηακνξθψλεηαη κέζα απφ

δηαθνξεηηθά ζηάδηα, δίλνληαο έκθαζε φρη κφλν ζην απνηέιεζκα αιιά ζηελ

δηαδηθαζία θαζεαπηή. Όια απηά έξρνληαη λα κπνπλ πάλσ ζε κηα βάζε ηελ νπνία καο

έρεη θιεξνδνηήζεη ν Bruner, πνπ καο επηζεκαίλεη ηελ ζεκαληηθφηεηα ηεο

πξνυπάξρνπζαο γλψζεο, δειαδή ηεο γλψζεο πνπ έρνπλ απνθηήζεη ηα παηδηά απφ ηελ

αξρή ηεο δσήο ηνπο θαη βαζίδνληαη ζην επξχηεξν πεξηβάιινλ ηνπο. Δθφζνλ, έρεη

νξηζηεί ηελ βάζε ηεο κάζεζεο θαη ηα ζηάδηα πνπ απηή εμειίζζεηαη ην απνηέιεζκα,

είλαη απηφ πνπ έξρεηαη λα ζπκπιεξψζεη ηελ δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο.

Σν λέν αλαιπηηθφ πξφγξακκα ηνπ 2003 παξνπζηάδεη κηα δηαζεκαηηθή

πξφηαζε, ε νπνία επηρεηξεί λα πηνζεηήζεη κηα λέα ινγηθή γηα ηελ ζπγθξφηεζε ηεο

ζρνιηθήο γλψζεο, πνπ λνείηαη πιένλ φηη κπνξεί λα πξνζεγγηζηεί σο ζχλνιν, ρσξίο

Page 22: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

22

ηερλεηνχο επηκεξηζκνχο, ζηελ βάζε ζεκάησλ, δεηεκάησλ θαη πξνβιεκάησλ πνπ

ελδηαθέξνπλ θαη απαζρνινχλ ην παηδί θαη είλαη ηαπηφρξνλα, γεληθφηεξνπ θνηλσληθνχ

ελδηαθέξνληνο (Μαηζαγγνχξαο, 2003α:95-98). Πην ζπγθεθξηκέλα, ν δηαζεκαηηθφο

ραξαθηήξαο ησλ πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ γηα ην λεπηαγσγείν δελ πεξηνξίδεηαη κφλν

ζηελ εληαηνπνηεηηθή νξγάλσζε ηεο γλψζεο κέζα απφ ηελ εκπινθή ζεκάησλ,

πξνεξρφκελα απφ ηνπιάρηζηνλ δχν δηαθνξεηηθέο επηζηήκεο, αιιά πξνηάζζεη

ζπγθεθξηκέλεο κεζνδνινγηθέο πξνζεγγίζεηο, εκπλεπζκέλεο απφ αιιειεπηδξαζηηθέο

θαη δνκηζηηθέο ζεσξίεο κάζεζεο (Μνπκνπιίδνπ 2/2007:89-90).

ΘΔΧΡΖΣΗΚΔ ΠΡΟΔΓΓΗΔΗ ΣΟΤ ΑΝΑΛΤΣΗΚΟΤ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ

Ζ εθπαίδεπζε είλαη έλαο ηνκέαο πνπ είρε αξρίζεη λα απαζρνιήζεη ηελ

θνηλσλία πνιιά ρξφληα πξηλ. Μηα παξάκεηξν πνπ ηελ αληηπξνζσπεχεη είλαη ην

αλαιπηηθφ πξφγξακκα, ην νπνίν έρεη ππνζηεί αξθεηέο κεηαξξπζκίζεηο. Μία απφ ηηο

πξψηεο πξνζεγγίζεηο ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο απνηειεί ε Δληαία

πγθεληξσηηθή Γηδαζθαιία, θαηά ηελ νπνία ζπλππάξρνπλ νη ζεκαηηθέο ελφηεηεο ηνπ

αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο, αιιά απηφο πνπ ζα επηιέμεη ην ζέκα πξνο κειέηε είλαη ν

εθπαηδεπηηθφο. ηελ ζπλέρεηα, ηα δεδνκέλα αιιάδνπλ. Σν παηδί είλαη ην επίθεληξν

κειέηεο, δίλνληαο ηε δπλαηφηεηα λα εκθαληζηεί κηα λέα πξνζέγγηζε ηνπ αλαιπηηθνχ

πξνγξάκκαηνο, ε δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε. Ζ πξνζέγγηζε απηή ζηεξίρηεθε ελ κέξεη

ζηηο αξρέο ηεο Δληαίαο πγθεληξσηηθήο Γηδαζθαιίαο, δειαδή θαη ζε απηή

επεμεξγάδνληαη φιεο νη ζεκαηηθέο ελφηεηεο κε ηελ δηαθνξά φηη ηα ζέκα επηιέγνληαη

απφ ηα ίδηα ηα παηδηά κεηά απφ ζπδήηεζε κε ηνλ εθπαηδεπηηθφ.

Οη αξρέο ηεο δηαζεκαηηθφηεηαο, έζησ θαη θαηά ηξφπν κεραληζηηθφ θαη

ζηξεβιφ, ήηαλ ζην πιαίζην ηεο Δληαίαο πγθεληξσηηθήο Γηδαζθαιίαο ζην

Νεπηαγσγείν θαη ζηηο δπν πξψηεο ηάμεηο ηνπ Γεκνηηθνχ ρνιείνπ. Πξψηνλ, επεηδή

απνηεινχζε θαλφλα ζηνλ επξσπατθφ ρψξν θαη, δεχηεξνλ, επεηδή ε Δληαία

πγθεληξσηηθή Γηδαζθαιία αληαπνθξηλφηαλ, ηφζν ζηε ζπληεξεηηθή δνκή ηνπ

Page 23: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

23

εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο φζν θαη ζηελ αληίιεςε, φηη ζηηο ηάμεηο απηέο

βξηζθφκαζηε αθφκε ζε πξνεπηζηεκνληθφ ζηάδην.

Καηά ηε δηάξθεηα εθαξκνγήο ηεο Δληαίαο πγθεληξσηηθήο δηδαζθαιίαο ν

εθπαηδεπηηθφο έςαρλε έλα ζέκα, είηε επεηδή είρε θάπνηα ζρέζε κε ηελ θνηλσληθή

ζηηγκή, είηε επεηδή αληαπνθξηλφηαλ ζηα δηάθνξα θπζηθά θαηλφκελα, θαη επηρεηξνχζε

ή κάιινλ αγσληδφηαλ λα βξεη δξαζηεξηφηεηεο πνπ λα θαιχπηνπλ φινπο ηνπο

επηζηεκνληθνχο θιάδνπο, πνπ πεξηειάκβαλε ην αληίζηνηρν αλαιπηηθφ πξφγξακκα.

Ζ Δληαία πγθεληξσηηθή πνπ εθαξκφζηεθε ζην ειιεληθφ ζρνιείν, απείρε

πνιχ απφ ηηο αξρηθέο ηδέεο ησλ πξσηεξγαηψλ ηεο. Γηαηεξήζεθε ην ζεκείν ηεο

δηαζεκαηηθήο πξνζέγγηζεο, κε ηδηαίηεξε βαξχηεηα φκσο ζηηο δεζκεχζεηο θαη ηηο

πξνζέζεηο ηνπ εθάζηνηε αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο. Απνηέιεζε δειαδή, θαηά

θάπνηνλ ηξφπν, κηα πξνζπάζεηα αληαπφθξηζεο ζηηο επηηαγέο ηνπ αλαιπηηθνχ

πξνγξάκκαηνο. ηα ηφζα ρξφληα εθαξκνγήο ζην ειιεληθφ ζρνιείν, δελ νδήγεζέ πφηε

ηνπο καζεηέο ζε δηαηππψζεηο έμσ απφ ην πιαίζην ηνπ ζεζκνζεηεκέλνπ, ηνπ

επηβαιιφκελνπ.

ην ειιεληθφ ζρνιείν, κεηά απφ κηα δνγκαηηθή, ζηελνθέθαιε θαη

ηππνπνηεκέλε εθαξκνγή ηεο Δληαίαο πγθεληξσηηθήο Γηδαζθαιίαο, πνπ νδήγεζε ηε

ζρνιηθή δσή ζε θαηαζηάζεηο πνιιέο θαηδξέο θαη παξάινγεο εγθαηαιείθζεθε.

(Υξπζαθίδεο 2011:89-107).

Ζ εληαία ζπγθεληξσηηθή δηδαζθαιία, φπσο απηή δηακνξθψζεθε ζηα ειιεληθά

λεπηαγσγεία ιεηηνχξγεζε σο εξγαιείν παξέκβαζεο ησλ «εηδεκφλσλ» θαη κνηξαία, ην

απνηέιεζκα ηεο δξάζεο, επηβεβαίσλε ηηο πξνζέζεηο ηνπο ππνρξεψλνληαο ηα κέιε ηεο

καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο λα βιέπνπλ απηφ πνπ επηηξεπφηαλ λα δνπλ. Γηα απηφ

άιισζηε ζηα «πέηξηλα» ρξφληα ππνζηεξίρζεθε ηφζν πνιχ απφ ην επίζεκν ζχζηεκα

θαη αξγφηεξα ε θαηάιεςή ηεο θαη ν αλαζεκαηηζκφο ηεο, ηαπηίζηεθαλ, σο έλα βαζκφ,

κε δηαζέζεηο εθδεκνθξαηηζκνχ ηνπ ειιεληθνχ ζρνιείνπ. Ζ δηδαζθαιία απηή,

ιεηηνχξγεζε σο έλα είδνο θνξζέ, πνπ ππνρξέσζε ην ειιεληθφ ζρνιείν λα

ιεηηνπξγήζεη ζε έλα πξνδηαγεγξακκέλν πεξηβάιινλ. Ζ ζθφπηκε θαη δηαζηξεβισκέλε

εθαξκνγή κηαο κεζφδνπ δελ απνηειεί απαξαίηεην ηεθκήξην απαμίσζήο ηεο.

(Υξπζαθίδεο 2011: 93-94). Σν αλαιπηηθφ πξφγξακκα πνπ αθνινπζνχζαλ νη

εθπαηδεπηηθνί αθελφο ήηαλ ζρεδηαζκέλν απφ θάπνηνπο «εηδηθνχο» εθηφο ηεο ηάμεο

θαη αθεηέξνπ δελ άθελε πεξηζψξηα παξέκβαζεο ζηνλ εθπαηδεπηηθφ. χκθσλα κε

απηέο ηηο ζπλζήθεο, ν εθπαηδεπηηθφο πξνζέγγηδε ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα σο έλα

«πξντφλ» πξνο θαηαλάισζε, ζην νπνίν δελ είρε ην δηθαίσκα παξέκβαζεο.

Page 24: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

24

Δηδηθφηεξα, ε δηδαζθαιία ηνπ γηλφηαλ ζηα πιαίζηα κηα δαζθαινθεληξηθήο

πξνζέγγηζεο, πνπ αληηιακβαλφηαλ ηελ ηάμε σο κηα νιφηεηα, ρσξίο λα αλαγλσξίδεη

ηελ δηαθνξεηηθφηεηα ηνπ θάζε παηδηνχ. Αθνινπζψληαο, απηήλ ηελ ζεψξεζε, ε

πξνζέγγηζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζην αλαιπηηθφ πξφγξακκα αθνξνχζε ηελ δηδαθηέα

χιε θαη ζε πφζν ρξνληθφ δηάζηεκα θαιείηαη λα ηελ θαιχςεη θαζψο θαη ηελ

αμηνιφγεζε ηνπ. Χζηφζν, ε ζπγθεληξσηηθή απηή πξνζέγγηζε δελ έδηλε ηα πεξηζψξηα

ζηνλ εθπαηδεπηηθφ γηα απηφλνκε δξάζε θαη ζρεδηαζκφ δξαζηεξηνηήησλ ζχκθσλα κε

ηα ελδηαθέξνληα ησλ παηδηψλ θαιιηεξγψληαο έηζη, κηα ζρέζε εμνπζίαο δαζθάινπ θαη

καζεηή, θαη ραξαθηεξίδνληαο ηνλ εθπαηδεπηηθφ σο «δηεθπεξαησηή θαη εληνινδφρν»

ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο.

Πνιινί παηδαγσγνί ακθηζβήηεζαλ θαηά θαηξνχο παξαδνζηαθνχο ηξφπνπο

πεξηερνκέλνπ, κνξθήο, νξγάλσζεο θαη κεζφδσλ δηδαζθαιίαο ηεο γλψζεο

(Μαηζαγγνχξαο, 2002β). ην πιαίζην απηψλ ησλ ακθηζβεηήζεσλ αλαπηχρζεθαλ

πνιιέο πξνηάζεηο νη νπνίεο παξά ηηο δηαθνξέο ηνπο δηέπνληαλ απφ θάπνηεο θνηλέο

αξρέο φπσο ηελ ζχλζεζε ησλ κεκνλσκέλσλ γλψζεσλ ζε νιφηεηεο, ηελ εκπινθή ησλ

καζεηψλ φρη κφλν ζην πεξηερφκελν ηεο γλψζεο αιιά θαη ζηε δηαδηθαζία παξαγσγήο

ηεο, ηελ πηνζέηεζε κεζνδνινγηθψλ πξνζεγγίζεσλ δηεξεπλεηηθήο θαηεχζπλζεο.

Ζ δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε είλαη κηα ιχζε πνπ πξνζθέξεηαη απφ ηνπο εηδηθνχο

ηεο εθπαίδεπζεο ζηηο πξνθιήζεηο ηεο επνρήο. Απνηειεί κηα παηδαγσγηθψο

νινθιεξσκέλε πξνζέγγηζε πνπ κπνξεί λα επηηχρεη ην ζεκεξηλφ ζρνιείν, ρσξίο λα

απαηηεζνχλ ξηδηθέο αλαθαηαηάμεηο ζηηο δνκέο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ καο ζπζηήκαηνο

(Γθιηάνπ- Υξηζηνδνχινπ, ζειίδα ζην δηαδίθηπν:1). Ζ ζεκαζία σζηφζν, ηεο έλλνηαο

ηεο δηαζεκαηηθφηεηαο δελ έρεη δηαηππσζεί ζε έλαλ θνηλψο απνδεθηφ νξηζκφ. Μηα απφ

ηηο πξνζεγγίζεηο ηνπ φξνπ, πνπ δηαηππψλεηαη κε ζαθήλεηα είλαη απηή ηεο θ. Μ.

θπξφεξα, πνπ γξάθεη: «Αθνινπζψ ζηελ ηάμε κηα δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε ηεο

γλψζεο ζεκαίλεη πσο δελ ρσξίδσ ηε γλψζε ζε καζήκαηα, αιιά ζε ζέκαηα πνπ

επηιέγσ ή επηιέγνπκε καδί, αμηνπνηψληαο θάζε θνξά- αλάινγα κε ην ζέκα- ζηνηρεία

απφ δηάθνξα καζήκαηα/ γλσζηηθά αληηθείκελα..» (θπξφεξα 2002 ζην Υξπζαθίδεο

2011:23-24).

Ζ δηαζεκαηηθφηεηα αθνξά ηελ νπζηαζηηθή αιιειεπίδξαζε αλάκεζα ζε

δχν ή πεξηζζφηεξα γλσζηηθά αληηθείκελα θαη είλαη θάηη πέξα απφ ηελ απιή παξάζεζε

δηαθνξεηηθψλ νπηηθψλ. Με ηελ έλλνηα απηή ζπληζηά κηα πξαθηηθή εληαηνπνίεζεζεο

κε ζθνπφ ηελ πνιχπιεπξε πξνζέγγηζε πξνβιεκάησλ. χκθσλα κε ηνλ Gusdorf (βι.

Mangnain & Dufour, 2003) «ν όξνο δηαζεκαηηθόηεηα δειώλεη έλα θνηλό ρώξν, έλαλ

Page 25: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

25

παξάγνληα ζπλνρήο αλάκεζα ζε δηαθνξεηηθέο γλώζεηο». Σν πην ραξαθηεξηζηηθφ

γλψξηζκα ηεο δηαζεκαηηθφηεηαο είλαη ε δηαζχλδεζε ησλ γλσζηηθψλ αληηθεηκέλσλ κε

βάζε έλα ζπγθεθξηκέλν πιαίζην θαη κε βάζε έλα θαζνξηζκέλν ζρέδην. Σα γλσζηηθά

αληηθείκελα πνπ επηιέγνληαη, επηιέγνληαη θαη δηαζπλδένληαη κέζα απφ ηελ

νηθνδφκεζε ελφο πξσηφηππνπ κνληέινπ, πξνθεηκέλνπ λα δψζνπλ απάληεζε ζε κηα

ηδηαίηεξε πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε, κηα θαηάζηαζε πνπ εγείξεη δειαδή έλα εξψηεκα

(Mangnain & Dufour, 2003).

Ζ δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζην καζεηή λα αληηκεησπίδεη

εληαίεο θαη φρη απνζπαζκαηηθέο γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο ζηάζεηο θαη αμίεο κε βάζε ηηο

νπνίεο κπνξεί λα αληηκεησπίδεη δεηήκαηα ηεο θαζεκεξηλφηεηαο, λα αλαπηχζζεη

πξνζσπηθή άπνςε θαη λα είλαη ζε ζέζε λα δηακνξθψλεη ηελ πξνζσπηθή ηνπ

θνζκναληίιεςε. Ζ πξνζέγγηζε απηή ζηεξίρηεθε ζηελ αλαδήηεζε ελλνηνινγηθψλ

δηαζπλδέζεσλ αλάκεζα ζηα δηαθξηηά καζήκαηα ηεο θάζε ηάμεο θαη ζπλέβαιε ζηε

δηακφξθσζε ησλ πεξηερνκέλσλ θαη ζηελ επηλφεζε δηαζεκαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη

ζρεδίσλ εξγαζίαο (projects) ηα νπνία πξνβιέπνληαη ζην ηέινο θάζε ζεκαηηθήο

ελφηεηαο. Ζ ζπγθεθξηκέλε κέζνδνο βαζίδεηαη ζηελ ελεξγεηηθή απφθηεζε ηεο γλψζεο

θαη εθαξκφδνληαη ζηε δηδαζθαιία θάζε γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ (Αιαρηψηεο, 2002a).

Δλαιιαθηηθά, ν Lake ππνζηεξίδεη πσο ε δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε απνηειεί

κηα νξγαλσκέλε, πξνγξακκαηηζκέλε απφ ηελ εθπαηδεπηηθφ εκπεηξία κάζεζεο, ε

νπνία δίλεη ζηα παηδηά ηελ δπλαηφηεηα λα δηεξεπλήζνπλ θαη λα πξνζεγγίζνπλ κηα

ελνπνηεκέλε άπνςε ηεο γλψζεο πνπ ζπλδέεηαη κε έλα ζπγθεθξηκέλν ζέκα

(Lake,1994). χκθσλα κε ηελ παξαπάλσ άπνςε, ε δηαζεκαηηθφηεηα ζην πξφγξακκα

ηνπ λεπηαγσγείνπ κπνξεί λα πινπνηεζεί:

Με ηελ αλάπηπμε δηαζεκαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ πξνηείλεη ην πξφγξακκα

ζρεδηαζκνχ θαη αλάπηπμεο δξαζηεξηνηήησλ.

Με ηελ εθαξκνγή ζρεδίσλ εξγαζίαο, ηα νπνία απνηεινχλ πξνσζεκέλε κνξθή

δηαζεκαηηθφηεηαο θαη κπνξνχλ λα πινπνηήζνπλ κε θπζηθφ θαη αβίαζην ηξφπν

δηαζεκαηηθέο πξνεθηάζεηο.

Με ηελ ρξήζε ησλ δηαζεκαηηθψλ ελλνηψλ.

Σν ΓΔΠΠ επηρεηξεί έλαλ ζπλδπαζκφ, ν νπνίνο θαίλεηαη λα ζηεξίδεηαη, ηφζν

ζηελ αλάπηπμε ζηάζεσλ θαη δεμηνηήησλ πνπ δηαπεξλνχλ φια ηα επηζηεκνληθά ή κε

πεδία ησλ πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ, φζν θαη ζηελ αμηνπνίεζε «ζεκειησδψλ ελλνηψλ

Page 26: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

26

ησλ δηαθφξσλ επηζηεκψλ», θνηλψλ ζε φιεο ηηο βαζκίδεο ηεο ππνρξεσηηθήο

εθπαίδεπζεο, θαζψο θαη ζηελ εθαξκνγή ζρεδίσλ εξγαζίαο, πξνθεηκέλνπ λα πξνάγεη

ηε δηεπηζηεκνληθή πξνζέγγηζε ηεο γλψζεο (Μνπκνπιίδνπ 2/2007:97). Ζ

δηεπηζηεκνληθφηεηα απνηειεί ηξφπν επεμεξγαζίαο ησλ ζεκαηηθψλ ελνηήησλ, νη νπνίεο

κε ηελ ζεηξά ηνπο εληάζζνληαη σο εξγαιεία δηακφξθσζεο ηνπ γλσζηηθνχ πεδίνπ ζηε

ζπγθξφηεζε ηνπ πιαηζίνπ ηεο δηαζεκαηηθφηεηαο. Ζ δηεπηζηεκνληθή πξνζέγγηζε ησλ

ζεκαηηθψλ ελνηήησλ ζπληειεί ζηελ ζθαηξηθή αληηκεηψπηζε γεγνλφησλ θαη

θαηαζηάζεσλ, απαιιάζζνληαο ηελ δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο απφ θαηλφκελα

επηδεξκηθήο θαη κνλνδηάζηαηεο πξνζέγγηζεο (Υξπζαθίδεο, 2011: 27).

Page 27: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

27

Ο ΡΟΛΟ ΣΟΤ ΝΖΠΗΑΓΧΓΟΤ & ΑΝΑΛΤΣΗΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

«Ο εθπαηδεπηηθόο δεκηνπξγεί ηηο θαηάιιειεο ζπλζήθεο ώζηε κέζα ζε έλα

ειθπζηηθό, αζθαιέο, θηιηθό θαη πινύζην ζε εξεζίζκαηα πεξηβάιινλ λα εμαζθαιίδνληαη

θίλεηξα θαη πξνϋπνζέζεηο κάζεζεο γηα όια ηα παηδηά. Οξγαλώλεη ειθπζηηθέο

καζεζηαθέο εκπεηξίεο πνπ έρνπλ λόεκα θαη ελδηαθέξνλ γηα ηα ίδηα ηα παηδηά κέζα ζε

πλεύκα ζπλεξγαζίαο, ελζάξξπλζεο, εκπηζηνζύλεο, απνδνρήο, αγάπεο θαη επηκεξηζκνύ

ηεο εξγαζίαο θαη ησλ ξόισλ. Υπνζηεξίδεη ηελ πξνζέγγηζε ηεο γλώζεο κέζα από ην

παηρλίδη, ηε δηεξεύλεζε, ηελ αμηνπνίεζε δηαθόξσλ πεγώλ πιεξνθόξεζεο, ηε ζπδήηεζε,

ηελ αληαιιαγή απόςεσλ, ηε δεκηνπξγία, ηελ παξνπζίαζε ηδεώλ. Δπηδηώθεη ηελ αβίαζηε

ζπκκεηνρή θάζε παηδηνύ ζηηο θαζεκεξηλέο δξαζηεξηόηεηεο ηνπ πξνγξάκκαηνο ζύκθσλα

κε ην δηθό ηνπ ηξόπν θαη ξπζκό. Αμηνπνηεί ηηο πξνϋπάξρνπζεο γλώζεηο, ηα βηώκαηα θαη

ηηο εκπεηξίεο ησλ παηδηώλ σο ζεκείν εθθίλεζεο επηδηώθνληαο ζπγρξόλσο ηε δηεύξπλζε

θαη ηνλ εκπινπηηζκό ηνπο.

Ο ξόινο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ είλαη θαζνξηζηηθόο θαζώο βνεζά, ζπλεξγάδεηαη,

δηακεζνιαβεί θαη δηεπθνιύλεη ηελ όιε καζεζηαθή δηαδηθαζία.»

Σν παξαπάλσ παξάζεκα αλαθέξεηαη ζηνλ ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ φπσο απηφο

έρεη δηακνξθσζεί θαη έρεη δηαηππσζεί ζην Γηαζεκαηηθφ Δληαίν Πιαίζην

Πξνγξακκάησλ πνπδψλ γηα ην λεπηαγσγείν, ηνπ 20νπ

αηψλα. Πνηα πνξεία φκσο

αθνινχζεζε, κέρξη λα θηάζεη ζε απηήλ ηελ κνξθή;

Ο ξφινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ δηαλχεη κηα πνξεία, ε νπνία βξίζθεηαη παξάιιεια

κε ηηο θνηλσληθέο θαη παηδαγσγηθέο αληηιήςεηο θαη πξνβιεκαηηζκνχο θάζε επνρήο.

Σνλ 18ν αηψλα, κέζα ζε έλα θνηλσληθφ πιαίζην βαζηδφκελν ζε αξλεηηθέο αληηιήςεηο

γηα ηελ παηδηθή ειηθία, νη ξίδεο ησλ νπνίσλ αλάγνληαη ζηε κεζαησληθή Δπξψπε, φηαλ

ε Δθθιεζία θπξηαξρνχζε ζηε δηακφξθσζε ησλ ηδεψλ γηα ηελ κάζεζε θαη ηελ

αλάπηπμε (Weber,1984), ν εθπαηδεπηηθφο είρε σο θαζήθνλ λα ραιηλαγσγήζεη ηελ

ακαξησιή θχζε ηνπ παηδηνχ κέζσ ηεο απζηεξήο πεηζαξρίαο (Υξπζαθίδεο,2006:39).

Σνλ 19ν αηψλα, σζηφζν, ν Pestalozzi δεκηνπξγεί έλα αλαιπηηθφ πξφγξακκα πνπ

ραξαθηεξηδφηαλ απφ πξνζεγκέλε αιιεινπρία, ζην νπνίν ηα πιηθά θαη ε δηδαζθαιία

ηαίξηαδαλ ζην επίπεδν ηεο αλάπηπμεο ηνπ παηδηνχ. Αληίζεηα κε ηηο αληηιήςεηο ηνπ

18νπ

αηψλα, ν Pestalozzi ππνζηεξίδεη, πσο ε ζρέζε κεηαμχ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ησλ

καζεηψλ ηνπ αληηπξνζσπεχεη ηα ζεκέιηα πάλσ ζηα νπνία νηθνδνκείηαη ην Αλαιπηηθφ

Page 28: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

28

Πξφγξακκα. Κεληξηθφ ζεκείν ζηελ ηθαλφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζεσξεί πσο είλαη,

λα ζπληαηξηάδεη ην Αλαιπηηθφ Πξφγξακκα κε ην επίπεδν εηνηκφηεηαο ηνπ παηδηνχ θαη

λα δεκηνπξγεί έλαλ νινέλα δηεπξπλφκελν θχθιν εκπεηξηψλ. Αλαθνξηθά κε ηελ

πεηζαξρία πίζηεπε πσο ηα παηδηά πξέπεη λα πεηζαξρνχλ ιφγσ ηεο επηζπκίαο ηνπο λα

ηθαλνπνηήζνπλ ηνλ εθπαηδεπηηθφ θαη φρη εμαηηίαο ηνπ θφβνπ ηνπο γηα απηφλ. Γηα

πξψηε θνξά, εηζάγεηαη ε ηδέα ηεο νκαδηθήο δηδαζθαιίαο, ε νπνία βέβαηα, απαηηνχζε

πξνζεθηηθφ ζρεδηαζκφ δηφηη φθεηιε λα ιάβεη ππφςε ηεο, ηηο νκάδεο καζεηψλ κε

δηαθνξεηηθή ειηθία (Downs,1975 ζην Υξπζαθίδεο,2006:41-45).

Ζ αξρή ηνπ 20νπ

αηψλα, έθεξε ηελ επίδξαζε ησλ Πξννδεπηηθψλ Παηδαγσγψλ κε

εγέηε ηνλ John Dewey, ν νπνίνο δεηνχζε απφ ηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα λα

παξέκβνπλ θαη λα παξάζρνπλ ζηα παηδηά επθαηξίεο λα κάζνπλ απφ ηα πξαγκαηηθά

αληηθείκελα θαη ηηο παξαγσγηθέο εκπεηξίεο πνπ πξνεγνπκέλσο πξνέξρνληαλ απφ ην

ζπίηη. ην ζπγθεθξηκέλν αλαιπηηθφ πξφγξακκα, ηνπ Dewey, ε θνηλσληθή

δηαπξαγκάηεπζε θαη ε ζπλεξγαζία απνηεινχζαλ ηνπο θεληξηθνχο ζηφρνπο ηνπ. Ο

ξφινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ήηαλ λα παξέρεη έλα πξνζεθηηθά πξνεηνηκαζκέλν

πεξηβάιινλ κάζεζεο γηα ηα παηδηά. Αθφκε, φθεηιε λα αμηνπνηεί σο πεγή

πιεξνθνξηψλ ηελ πξνζεθηηθή παξαηήξεζε ηνπ παηρληδηνχ ησλ παηδηψλ, λα ζέηεη

εξσηήκαηα θαη λα παξέρεη πξνεθηάζεηο πνπ ζα κπνξνχζαλ λα ελνπνηεζνχλ κε ηηο

αληηιήςεηο ησλ παηδηψλ γηα ηηο εκπεηξίεο ηνπο απφ δηαθνξεηηθά καζήκαηα.

(Υξπζαθίδεο,2006:56-59).

Με έλαξμε ηε δεθαεηία ηνπ 1950 θαη επηηαρπλφκελε απφ ην 1960 κέρξη ηηο

κέξεο καο, ε έξεπλα γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ παηδηνχ θαη ε δηδαζθαιία επεξεάζηεθαλ

απφ ην έξγν ηνπ Jean Piaget (1896- 1980) θαη ηνπ πξψηκνπ ζχγρξνλνχ ηνπ Lev

Vygotsky (1806-1934). Καη νη δπν ζεσξεηηθνί εζηηάδνπλ ζηελ αμία ηνπ παηρληδηνχ

ζηελ λνεηηθή αλάπηπμε θαη παξέρνπλ ηζρπξά επηρεηξήκαηα γηα ηελ επελέξγεηα ησλ

ίδησλ ησλ παηδηψλ ζηα αληηθείκελα θαη ηελ αιιειεπίδξαζε κε ηνπο ζπλνκειίθνπο

ηνπο σο βάζε γηα ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα ηεο πξνζρνιηθήο εθπαίδεπζεο. Ακθφηεξνη

είλαη ππνζηεξηθηέο ηεο θνλζηξνπθηηβηζηηθήο ζεσξίαο, δειαδή ζηελ ππφζεζε πσο ηα

παηδηά νηθνδνκνχλ λνεηηθά ηε γλψζε κέζα απφ ηνλ θξηηηθφ ζηνραζκφ ησλ εκπεηξηψλ

ηνπο. Μέζα ζε απηφ ην πξφγξακκα ν εθπαηδεπηηθφο, ζεσξείηαη δεδνκέλν, πσο είλαη

ππεχζπλνο γηα ηελ δηακφξθσζε ηνπ ρψξνπ ηεο ηάμεο θαη αθφκε, είλαη εμαζθεκέλνο

ζηε ρξήζε ζηξαηεγηθψλ εξσηήζεσλ, πνπ ελζαξξχλνπλ ηα παηδηά λα ζθεθηνχλ

θξηηηθά ηηο εκπεηξίεο ηνπο θαη λα πξνβιέςνπλ ηηο κειινληηθέο. Οη απαληήζεηο πνπ

επηιέγεη ν εθπαηδεπηηθφο απφ ηα παηδηά, είλαη πςίζηεο ζεκαζίαο θαζψο, φληαο ν

Page 29: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

29

εθπαηδεπηηθφο πξφζσπν απζεληίαο, ε απάληεζε έρεη ηε δχλακε λα πιεγψζεη ή λα

βνεζήζεη. Δπηπιένλ, ν εθπαηδεπηηθφο αμηνινγεί ηελ πξφνδν ησλ παηδηψλ, νξγαλψλεη

εκπεηξίεο γηα ελεξγφ ζπκκεηνρή θαη ζπλεξγάδεηαη κε ηα παηδηά θαηά ηελ νηθνδφκεζε

ηεο γλψζεο (De Vries, Kohlberg,1987, Jones & Reynolds, 1992, Van Hoorner et al.,

1999, ζην Υξπζαθίδεο,2006:74-76).

Χζηφζν, ν ξφινο ηνπ ζχγρξνλνπ εθπαηδεπηηθνχ είλαη ζχλζεηνο θαη απαηηεηηθφο

(Almy,1975). ηελ ζχγρξνλε πξαγκαηηθφηεηα, φπνπ ε εμάπισζε ησλ λέσλ

ηερλνινγηψλ θηλείηαη κε ηαρχηαηνπο ξπζκνχο, ζε πνζνζηφ αλάινγν κε ηα εξεζίζκαηα

πνπ ιακβάλνπλ ηα παηδηά, ν ξφινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ γίλεηαη πνιχπινθνο. Ο

εθπαηδεπηηθφο παξεκβάιιεηαη αλάκεζα ζηελ γλψζε θαη ηνλ καζεηή πνπ θαιείηαη λα

ηελ απνθηήζεη, πξνηείλνληαο ή θαη εθαξκφδνληαο κεζφδνπο θαη ηερληθέο, πνπ λα

θαζηζηνχλ ηελ απφθηεζή ηεο εθηθηή. Ο ξφινο ηνπ είλαη ξπζκηζηηθφο: αλαιακβάλεη λα

δηεπζεηήζεη θαηάιιεια ηηο ζπλζήθεο αλαθάιπςεο ηεο γλψζεο, αιιά θαη απηέο κέζα

ζηηο νπνίεο ελεξγνπνηείηαη ν καζεηήο γηα λα ηελ νηθνδνκήζεη. Ο εθπαηδεπηηθφο, κε

αθεηεξία έλαλ ξφιν απζεληίαο πνπ κφλν ζηφρν είρε ηελ κεηάδνζε γλψζεο, θζάλεη

ηψξα ζην ζεκείν λα νθείιεη λα αλαζηνραζηεί πάλσ ζην λέν ηνπ ξφιν, ν νπνίνο

απαηηεί γλψζε ηεο γλψζεο, ηεο θχζεο ηεο, ησλ κνξθψλ πνπ παίξλεη θαη ησλ

ζπλζεθψλ κέζα ζηηο νπνίεο δξαζηεξηνπνηνχληαη ηα παηδηά.(Μνπκνπιίδνπ,2/2007:97-

98).

Δληνχηνηο, ζην πιαίζην ηεο «επηζηεκνληθήο» πξνζέγγηζεο ηεο εθπαίδεπζεο, ζην

πξψην κηζφ ηνπ 20νπ

αηψλα, ην Αλαιπηηθφ Πξφγξακκα αληηκεησπίζζεθε σο πξντφλ,

έλα ηεηειεζκέλν γεγνλφο, πνπ έρεη παξαρζεί αλεμάξηεηα απφ ηελ εθπαηδεπηηθή

πξάμε, απφ εηδηθνχο γλψζηεο ηεο αθαδεκατθήο ζεσξίαο (Σζάθνο, ππφ δεκνζίεπζε).

Έρνληαο, νη εθπαηδεπηηθνί έλα Αλαιπηηθφ Πξφγξακκα, πνπ έρεη δεκηνπξγεζεί

απφ κηα νκάδα ζεσξεηηθψλ, εθηφο ηνπ πιαηζίνπ ηεο ηάμεο, νξίδνπλ ηνλ ξφιν ηνπ

εθπαηδεπηηθνχ σο «κάιινλ ελόο ζθελνζέηε ηεο κάζεζεο, απηόο πνπ πξνθαιεί

θαηάιιειεο θαηαζηάζεηο θαη πεξηβάιινλ, ώζηε λα δηεπθνιύλνπλ ηελ κάζεζε»

(Giordan,2005:58).

Δηδηθφηεξα, φζνλ αθνξά ην ξφιν ηνπ λεπηαγσγνχ κέζα απφ ην ΓΔΠΠ, απηφο

ζπλδέεηαη θπξίσο κε ηελ εθαξκνγή ηεο δηαζεκαηηθήο πξνζέγγηζεο ησλ γλψζεσλ θαη

ηεο αμηνιφγεζεο, ελψ έρεη ηελ ππεπζπλφηεηα ηνπ πιαηζίνπ νξγάλσζεο ησλ γλψζεσλ.

Χζηφζν, αθνινπζεί κηα δηακεζνιαβεηηθή ζηάζε, κε ηελ έλλνηα φηη «δελ δηαρεηξίδεηαη

άκεζα ηηο γλώζεηο, δηαρεηξίδεηαη ηηο ζπλέπεηέο ηνπο, ελεξγώληαο πάλσ ζε έλαλ

ζπγθεθξηκέλν αξηζκό κεηαβιεηώλ πνπ κπνξεί λα ηξνπνπνηήζεη» (Bru,1996: 106). Απηφ

Page 30: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

30

ζεκαίλεη πσο ν εθπαηδεπηηθφο ζχκθσλα κε ηνλ ηχπν ηνπ παηδαγσγηθνχ

πξνγξάκκαηνο, έρεη έλα κεγαιχηεξν ή κηθξφηεξν πεξηζψξην παξεκβαηηθψλ

δπλαηνηήησλ δξάζεο, κέζα ζην νπνίν ηνπνζεηεί ηελ δηδαθηηθή ηνπ.

Οη κεηαβιεηέο, ηηο νπνίεο ην ΓΔΠΠ ηνπ δίλεη ηελ δπλαηφηεηα λα

ηξνπνπνηήζεη, είλαη νη δηαδηθαζηηθέο θαη απηέο πνπ αγγίδνπλ ηνλ ρψξν- ρξφλν, ηηο

νκαδνπνηήζεηο ησλ παηδηψλ, ηα ρξεζηκνπνηνχκελα πιηθά, θαη άιια. Ο θαζνξηζκφο, ε

δηαηχπσζε, ε ηεξάξρεζε ησλ ζηφρσλ παξακέλνπλ ζηε δηθαηνδνζία ηνπ Παηδαγσγηθνχ

Ηλζηηηνχηνπ. Ο λεπηαγσγφο, δειαδή, ελεξγεί κε δεδνκέλα θαη επεμεξγαζκέλα ηα

πεξηερφκελα θαη κε βάζε πξναπνθαζηζκέλεο δξαζηεξηφηεηεο πνπ αληηζηνηρνχλ ζε

απηά, αθνχ νη παηδαγσγηθέο νδεγίεο θαη ηα παξαδείγκαηα, νη ππνδεηθλπφκελεο

ηερληθέο θαη ηα κέζα, παξνπζηάδνληαη θαη αλαιχνληαη, είλαη έηνηκα πξνο πινπνίεζε.

Ζ πξνζθεξφκελε ζην λεπηαγσγείν γλψζε θαη νη ρξεζηκνπνηνχκελεο κέζνδνη,

πξνθεηκέλνπ λα απνθηήζνπλ λφεκα, ρξεηάδεηαη λα είλαη πνιπδηάζηαηεο, πξντφλ

λνεηηθήο δξάζεο θαη απηφλνκεο βνχιεζεο ησλ άκεζα εκπιεθνκέλσλ ζηελ

εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Ζ απνπζία ηνπ λεπηαγσγνχ απφ ηελ επεμεξγαζία θαη ηε

κεηαηξνπή ησλ γλψζεσλ ζε δξαζηεξηφηεηεο, εγθαζηζηά θαη ζηνλ ίδην κηα απφκαθξε

θαη επηθαλεηαθή ζρέζε κε ηελ γλψζε πνπ θαιείηαη λα δηδάμεη θαη ζπλεπψο, ηνπ

αθαηξεί δπλαηφηεηεο γηα κηα απνηειεζκαηηθή θαη ζπλεηδεηή εθαξκνγή ησλ άιισλ

δχν κεηαβιεηψλ πνπ ηνπ απνκέλνπλ: ησλ δηαδηθαζηηθψλ θαη ησλ ζρεηηθψλ κε ηηο

πιηθέο ζπλζήθεο (Μνπκνπιίδνπ,2/2007: 97-99).

Δπηπξφζζεηα, ν εθπαηδεπηηθφο πέξα απφ ηηο φπνηεο αξκνδηφηεηέο ηνπ δηαζέηεη

θαη ηνλ ξφιν ηνπ επαγγεικαηία, ν νπνίνο επαγγεικαηίαο νθείιεη λα αλαζηνράδεηαη

πάλσ ζην έξγν ηνπ, λα θάλεη απηνθξηηηθή, λα αλαζρεδηάδεη θαη λα αλαπξνζαξκφδεη

ηηο δηδαθηηθέο πξαθηηθέο ηνπ ζχκθσλα κε ην εθάζηνηε πιαίζην ηεο ηάμεο. Έηζη,

ζχκθσλα κε ηνλ Hargreaves, έλαο κεηαλεσηεξηθφο επαγγεικαηηζκφο αλνηρηφο θαη

δεκνθξαηηθφο, ρσξίο απνθιεηζκνχο, δελ κπνξεί λα πινπνηεζεί κέζα ζε έλα πιαίζην

νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο πνπ ζέιεη ηελ εθπαίδεπζε εκπνξεπκαηνπνηεκέλε, παξά κφλν

κέζσ ελφο ζπλεηδεηνχ θνηλσληθνχ θηλήκαηνο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Έλα θίλεκα πνπ ζα

νδεγήζεη ζηε ζπγθξφηεζε λέσλ ζπιινγηθνηήησλ, φπσο νη επαγγεικαηηθέο θνηλφηεηεο

κάζεζεο, πνπ γλσξίδνπλ φηη πξέπεη λα εξγαζηνχλ ζπιινγηθά ηφζν ζε επίπεδν

ζρνιείνπ φζν θαη ζε ζπλεξγαζία κε ηελ θνηλφηεηα θαη ηελ δηνίθεζε.

ην πιαίζην απηφ κπνξνχλ λα δεκηνπξγεζνχλ νη πξνυπνζέζεηο γηα ηελ

αληηκεηψπηζε ηνπ Αλαιπηηθνχ Πξνγξάκκαηνο σο κέζνπ «αιιειφδξαζεο θαη

επηθνηλσλίαο πξνζψπσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζε κηα δηαδηθαζία λνεκαηνδφηεζεο ηεο

Page 31: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

31

εθπαηδεπηηθήο εκπεηξίαο (Κνπηζειίλε, 2001:1). Οη εθπαηδεπηηθνί απνηεινχλ ην κέζν,

αιιά θαη ην θιεηδί γηα ηελ επηηπρεκέλε πινπνίεζε νπνηαζδήπνηε θαηλνηνκίαο ή

αιιαγήο ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαη ηδηαίηεξα φηαλ ε αιιαγή απηή έρεη λα θάλεη

κε ηε δηδαζθαιία. «Η αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ θαη ε εθαξκνγή θαηλνηνκηώλ πάλε

ρέξη-ρέξη» παξαηεξνχλ νη Fullan θαη Hargreaves (1992). Έηζη, νη εθπαηδεπηηθνί πνπ

ζα θιεζνχλ λα εθαξκφζνπλ ζην ζρνιείν νπνηαδήπνηε κεηαξξχζκηζε, αιιαγή ή

θαηλνηνκία πξέπεη λα επηκνξθσζνχλ θαη λα ληψζνπλ φηη είλαη κέξνο απηήο ηεο

πξνζπάζεηαο, ψζηε λα ηελ νηθεηνπνηεζνχλ θαη λα κπνξέζνπλ λα ηελ εθαξκφζνπλ κε

επηηπρία.

ΑΝΑΛΤΣΗΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΗ ΓΗΓΑΚΑΛΗΑ

Ζ ζχγρξνλε εθπαηδεπηηθή πξαγκαηηθφηεηα ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ αδπλακία

ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο λενδεκηνπξγεζείζεο αλάγθεο

ηεο ζχγρξνλεο πξαγκαηηθφηεηαο, κε απνηέιεζκα έλα κεγάιν πνζνζηφ καζεηψλ λα

κελ κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη επεξγεηηθά θαη λα ζηαζεί θξηηηθά απέλαληη ζηα

πξνβιήκαηα ηεο πνιπζχλζεηεο θνηλσλίαο ηεο πιεξνθνξίαο θαη ηεο γλψζεο. Με

δεδνκέλν φηη ηα αίηηα ηνπ πξνβιήκαηνο εληνπίδνληαη θπξίσο ζηηο παξαδνζηαθέο

δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο ( Κνπηζειίλε, 2006), ε δηαθνξνπνίεζε ηεο δηδαζθαιίαο,

φπσο θαη ε εθαξκνγή ηεο βησκαηηθήο- επηθνηλσληαθήο δηδαζθαιίαο, κπνξνχλ λα

απνηειέζνπλ ηελ απάληεζε.

Ο φξνο βησκαηηθή- επηθνηλσληαθή δηδαζθαιία, εκπεξηέρεη δχν επηκέξνπο φξνπο,

ην βίσκα θαη ηελ επηθνηλσλία. Λέγνληαο βησκαηηθή δηδαζθαιία ελλννχκε έλα πιέγκα

δηδαθηηθψλ δηαδηθαζηψλ πνπ έρνπλ σο αθφξκεζε βησκαηηθέο θαηαζηάζεηο. Δίλαη

δειαδή αλάγθεο, πξνβιήκαηα θαη απνξίεο ηνπ παηδηνχ, πνπ πεγάδνπλ απφ ηελ

θαζεκεξηλή δσή θαζψο θαη απφ ηηο εκπεηξίεο θαη ηηο αλεζπρίεο πνπ ηνπ

δεκηνπξγνχληαη κέζα ζηνλ θνηλσληθφ πεξίγπξν φπνπ δεη θαη ελζσκαηψλεηαη. Οη

δηαδηθαζίεο απηέο πξνζπαζνχλ λα εηζαγάγνπλ ην καζεηή ζηνλ θφζκν ηεο γλψζεο,

έρνληαο σο ζεκείν αλαθνξάο ηα πην πάλσ βηψκαηα.

Όιε απηή ε δηαδηθαζία ηεο έληαμεο ησλ βησκαηηθψλ θαηαζηάζεσλ ζηε ζρνιηθή

δσή θαη ηεο κεηάιιαμεο ηνπο ζε δηδαθηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, πινπνηείηαη ζηα πιαίζηα

κηαο επηθνηλσληαθήο ζρέζεο αλάκεζα ζηα κέιε ηεο δηδαθηηθήο νκάδαο, εθπαηδεπηηθνί

Page 32: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

32

θαη καζεηέο. Πξφθεηηαη γηα κηα ζρέζε πνπ ηε ραξαθηεξίδεη ηζφηηκε αληαιιαγή

απφςεσλ, πνπ βνεζάεη ηελ νκάδα λα δηακνξθψζεη κηα ηειηθή άπνςε θαη λα πξνβεί

ζηε ιήςε θάπνησλ απνθάζεσλ ζρεηηθψλ κε ην κάζεκα, νξγάλσζε- ζρεδηαζκφ-

δηεμαγσγή- αμηνιφγεζε.

Βηψκαηα θαη βησκαηηθέο θαηαζηάζεηο ησλ παηδηψλ απνηεινχλ, ζχκθσλα κε ηε

βησκαηηθή δηδαζθαιία, ηελ αθεηεξία ηεο δηδαθηηθήο πξάμεο. Ο καζεηήο σο άηνκν ή

ζπιινγηθά σο νκάδα κεηαθέξεη ζηελ πξάμε ηα ελδηαθέξνληα ηεο θαζεκεξηλήο δσήο,

πνπ ηνλ απαζρνινχλ, θαη ηα θαηαζέηεη, ζηα πιαίζηα ζπδεηήζεσλ, σο αληηθείκελν

αλαδήηεζεο, δηεξεχλεζεο θαη δηδαθηηθήο πξάμεο.

Ζ φιε πξνζπάζεηα κπνξεί λα ρσξηζηεί ζε ηξεηο επηκέξνπο ηνκείο: Ο πξψηνο

αθνξά ηνπο καζεηέο θαη ηελ πξνζπάζεηά ηνπο λα κάζνπλ λα κεηαθέξνπλ ηνπο

πξνβιεκαηηζκνχο ηνπο ζην επίθεληξν ηεο ζπδήηεζεο. Πξφθεηηαη γηα κηα αζθήζηκε

ηθαλφηεηα πνπ ελδερφκελα λα εθαξκφδεηαη σο έλα βαζκφ ήδε ζην ζρνιείν θαη

ηδηαίηεξα ζηηο κηθξφηεξεο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο. Οη ελαζρνιήζεηο απηνχ ηνπ

είδνπο, φκσο, απνηεινχλ θαηά θχξην ιφγν απηνζθνπφ θαη ζηελ θαιχηεξε πεξίπησζε

ηξφπν γισζζηθήο θπξίσο θαηάξηηζεο. Σν εξψηεκα είλαη, αλ θαη θαηά πφζν ην πιηθφ

πνπ ζπιιέγεηαη απφ ηηο ζπδεηήζεηο απηέο απνηειεί έλαπζκα γηα παξαπέξα

αλαδεηήζεηο θαη δξαζηεξηνπνηήζεηο, αλ επεξεάδεη ζε κεγάιν βαζκφ ηελ φιε πνξεία

ηνπ καζήκαηνο δηνρεηεχνληάο ην ζε άιια θαλάιηα δηεξεχλεζεο, απφ απηά πνπ έρνπλ

πξνγξακκαηηζηεί, δίλνληαο ζηα πεξηερφκελα εληειψο λέεο δηαζηάζεηο, φπσο απηέο

επηβάιινληαη απφ ηελ πνξεία αλαδήηεζεο.

Δίλαη θαλεξφ φηη νη πξψηεο ελζηάζεηο ζα πξνέιζνπλ απφ ηελ θαηεγνξία ησλ

εθπαηδεπηηθψλ εθείλσλ πνπ ζε κεγάιε επηκέιεηα πξνγξακκαηίδνπλ, επηιέγνπλ θαη

ζρεδηάδνπλ κφλνη ηνπο, γηα λα πξνζθέξνπλ ζηνπο καζεηέο κηα φζν ην δπλαηφλ

«θαιχηεξε» δηδαζθαιία. Ζ πην παξαπάλσ πξφηαζε ηεο βησκαηηθήο δηδαζθαιίαο

παξαπέκπεη ζε αλνηρηέο δηδαθηηθέο δηαδηθαζίεο θαη αλνηρηά αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα

( A. Garlichs, 1976- J. Ramsenger, 1985). Ζ ζπκκεηνρή ησλ κειψλ ηεο νκάδαο ζηελ

πεξίπησζε απηή αληίζεηα είλαη θαζνξηζηηθή, κε έληνλε ηε καζεηνθεληξηθή δηάζηαζε,

ελψ ζε θιεηζηέο δηδαθηηθέο δηαδηθαζίεο ππεξέρεη ε πξνδηαγξαθή πεξηερνκέλσλ θαη

πνξεία δξάζεο (E.Geibler, 1976- W.Peterben, 1988). Δπνκέλσο, νη αληηξξήζεηο ζα

πξνέιζνπλ θαη απφ φινπο εθείλνπο πνπ δελ αλαγλσξίδνπλ ηε ζρνιηθή νκάδα, ην

δηθαίσκα λα αλαδεηεί θαη λα ζρεδηάδεη κε βάζε φρη θάπνηεο πξνδηαγξαθέο θαη μέλεο

απνθάζεηο, αιιά ηηο αλάγθεο θαη ηα ελδηαθέξνληα ησλ κειψλ ηεο.

Page 33: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

33

Καηά ηε θάζε ηεο αλαδήηεζεο, θαηαβάιιεηαη πξνζπάζεηα λα θαλεί πνηεο

πηπρέο ηνπ βηψκαηνο απνηεινχλ ηα βαζηθά ζηνηρεία αλαδήηεζεο θαη ζε πνην βαζκφ

ηα ζηνηρεία απηά κπνξνχλ λα κεηαηξέπνπλ ελδερφκελα ζε δηδαθηηθέο δξαζηεξηφηεηεο,

ηθαλέο λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο απαηηήζεηο θάπνησλ ζπγθεθξηκέλσλ πξνδηαγξαθψλ,

φπσο απηέο θαηαγξάθνληαη ζηα ηζρχνληα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα.

Ζ πξνζπάζεηα ζπγθεξαζκνχ ησλ βησκαηηθψλ θαηαζηάζεσλ κε ηηο

πξνδηαγξαθέο ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο, νη νπνίεο κπνξεί λα θηλνχληαη αλάκεζα

ζε κηα ραιαξή πξφζεζε, σο πξνο ηα πιαίζηα δξάζεο, θαη λα θηάλνπλ κέρξη ηε

ιεπηνκεξεηαθή θαηαγξαθή θάζε επηκέξνπο θίλεζεο (H. Skowronek, 1974 - Ch.

Moller, 1976 - R. Mager, 1983), απνηειεί ηελ ηξίηε θάζε ηεο φιεο δηαδηθαζίαο, πνπ

κπνξεί λα είλαη απφ δχζθνιε έσο αλέθηθηε, αλάινγα κε ην βαζκφ δέζκεπζεο πνπ

πξνθχπηεη απφ ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα. ε νπνηαδήπνηε πεξίπησζε, είηε νη δνκέο

ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο είλαη ραιαξέο είηε απζηεξέο, ππάξρεη πάληα κηα

δπζθνιία ζπγθεξαζκνχ ησλ απφςεσλ ηεο νκάδαο θαη απηνχ πνπ ζέηεη ηνπο ζηφρνπο,

δειαδή ηνπ θνξέα πνπ έρεη ιφγν πάλσ ζηηο πξνζέζεηο θαη ηελ απνζηνιή ηεο

εθπαίδεπζεο. Ο εθπαηδεπηηθφο ςάρλεη ηξφπνπο θηλεηνπνίεζεο, ρσξίο λα αιινηψλεηαη

ε πξφζεζή ηνπ λα θαηαλνήζεη ηηο αλάγθεο ηεο νκάδαο. Ο φξνο Παξαπξφγξακκα

(L.Seiffge - Krenke, 1982 - Γ. Μαπξνγηψξγνο, 1985) ζρεηίδεηαη κε απφπεηξεο απηνχ

ηνπ είδνπο.

Τπάξρεη πεξίπησζε πνπ ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα επηβάιιεη ζηνλ εθπαηδεπηηθφ

φρη κφλν ην πεδίν δξάζεο ηνπ ηνκέα αλαδήηεζεο, αιιά αθφκε θαη ηε ζεκαηνινγία θαη

ηελ επηκέξνπο χιε. ε απηή ηελ θαηάζηαζε, ν εθπαηδεπηηθφο νθείιεη λα κπνξέζεη λα

κελ δψζεη έκθαζε ζηνλ θξαηηθφ έιεγρν θαη λα δεκηνπξγήζεη φιεο εθείλεο ηηο

πξνυπνζέζεηο πνπ επλννχλ ηελ αλαδήηεζε θαη ηε δηεξεχλεζε βησκαηηθψλ

θαηαζηάζεσλ.

ην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ηα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα

αλαπηχζζνληαη κε ηέηνην ηξφπν, έηζη ψζηε λα νξίδεηαη εθ ησλ πξνηέξσλ ε πνξεία πνπ

ζα αθνινπζήζεη ε νκάδα. Ζ επηβνιή ηαπηφρξνλα ηνπ ελφο θαη κνλαδηθνχ ζρνιηθνχ

βηβιίνπ πεξηνξίδεη, εάλ δελ αλαηξεί πιήξσο, ηελ φπνηα επηζπκία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ

γηα πην απηφλνκε δξάζε ζην ζπγθεθξηκέλν θάζε θνξά εθπαηδεπηηθφ πιαίζην. Έηζη,

κεηψλεηαη ε πνιπκνξθία θαη ε επξεκαηηθφηεηα ηεο θάζε νκάδαο ζηελ πξννπηηθή κηαο

θαθψο ελλννχκελεο εληαηνπνίεζεο θαη νκνηφκνξθεο αληηκεηψπηζεο ηνπ δηδαθηένπ

απφ φινπο ηνπο καζεηέο φιεο ηεο ρψξαο (Κ. Υξπζαθίδεο, 1991 - Γ. Μαπξνγηψξγνο,

1992).

Page 34: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

34

ΒΗΧΜΑΣΗΚΖ ΓΗΓΑΚΑΛΗΑ – Ζ ΜΔΘΟΓΟ PROJECT

Ζ έληαμε ησλ βησκαηηθψλ θαηαζηάζεσλ ζηα πιαίζηα ηεο ζρνιηθήο δξάζεο

ππνθξχπηεη κηα ζεηξά απφ αληηιήςεηο πνπ δείρλνπλ εκθαλψο κηα ηδηαίηεξε ηδενινγηθή

αληηκεηψπηζε ηνπ ζρνιείνπ απέλαληη ζε έλλνηεο, φπσο απηνλνκία, ζπκκεηνρή,

νκαδηθφηεηα.

Σφζν ζηε θάζε ηεο θαηάζεζεο ησλ βησκάησλ φζν θαη ζηελ πινπνίεζε ηνπ

δεηνπκέλνπ κέζα απφ ην ζρεδηαζκφ ησλ δηδαθηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαζψο θαη ζηελ

δηεμαγσγή ηνπ καζήκαηνο, είλαη απαξαίηεηε ε ζπκκεηνρή φισλ ησλ κειψλ ηεο

νκάδαο ζε κηα επηθνηλσληαθή ζρέζε, γηα κηα ζπλαπφθαζε, απνηέιεζκα ζχγθιηζεο

αηνκηθψλ θαη θνηλσληθψλ ελδηαθεξφλησλ (W. Schulz, 1978 - L.Vygotski, 1981 - W.

Klafki, 1986 - j.Classen, 1991). Πξφθεηηαη γηα κηα δηαδηθαζία αιιειεπίδξαζεο, φπνπ

ηα κέιε ηεο νκάδαο θαηαζέηνπλ ηηο απφςεηο ηνπο, ηηο εκπεηξίεο ηνπο, ηα επηρεηξήκαηα

ηνπο, ζπλδηαιεγφκελα, παξνπζία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ν νπνίνο εληάζζεηαη σο ηζφηηκφ

κέινο ηεο νκάδαο. Ο εθπαηδεπηηθφο κεηαθέξεη ζηελ νκάδα θαη ηηο δίθεο ηνπ απφςεηο,

ρσξίο δηάζεζε εθκεηάιιεπζεο ηεο πιενλεθηηθήο ηνπ ζέζεο ηνπ ή απηαξρηζκνχ ή

πξφζεζεο λα ηε ζπκπαξαζχξεη ζε πεξηνρέο έμσ απφ ηα γλήζηα ελδηαθέξνληά ηεο.

Ζ νξγάλσζε ηεο κάζεζεο ινγίδεηαη σο επηθνηλσληαθή δηαδηθαζία, φπνπ φινη νη

κεηέρνληεο ζην κάζεκα ζεσξνχληαη « δπλάκεη ηθαλά γηα δξάζε άηνκα» (Borsum,

1982). Σέηνηνπο είδνπο αληηιήςεηο ζρεηηθά κε ην κάζεκα νδεγνχλ αλακθίβνια ζε

δπλαηφηεηεο απηνθαζνξηζκνχ θαη απηνπξνζδηνξηζκνχ ηεο νκάδαο, σο απνηέιεζκα

ελεξγνχο ζπκκεηνρήο ζην καζεζηαθφ «γίγλεζζαη».

Δίλαη ραξαθηεξηζηηθή ε αληίιεςε φηη ε άζθεζε θαη ε εθαξκνγή ηεο απηνλνκίαο

θαη ηεο ππεπζπλφηεηαο επηηπγράλεηαη κε ηελ ακνηβαία δξάζε αλάκεζα ζηνπο

εθπαηδεπηηθνχο θαη ζηνπο καζεηέο. Ο ζρεδηαζκφο θαη γεληθφηεξα ε δηεμαγσγή ηνπ

καζήκαηνο δελ πξέπεη λα ζεσξνχληαη σο κηα αληίιεςε «ν έλαο ελάληηα ηνλ άιιν»,

αιιά « ν έλαο πιάη ζηνλ άιιν» (Schier/ Loddenkemper, 1980).

Απφ φζα έρνπλ πξνεγεζεί ηνλίδεηαη ε ζεκαζία ηεο επηθνηλσλίαο ζηα πιαίζηα

ηνπ καζήκαηνο ηφζν γηα ιφγνπο θαζαξά ηερληθνχο, γηα άκεζε, δειαδή, ζπκκεηνρή

ζηε δηδαζθαιία φζν θαη γηα ηελ ίδηα ηελ ππφζηαζε ηνπ αηφκνπ, απνηειεί πξφθιεζε

θαη ηαπηφρξνλα πξνηξνπή γηα ηνλ ίδην ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ε επηθνηλσληαθή

Page 35: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

35

κνξθή ηνπ καζήκαηνο, κε ζηφρν ηελ αλαβάζκηζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο κάζεζεο

θαη ηαπηφρξνλα ηελ νκαιή πνξεία κέζα ζηελ νκαδηθή δσή.

Ζ ζεκαζία επηθνηλσληαθψλ δηαδηθαζηψλ ζην κάζεκα είλαη απαξαίηεηε κηα

εγγχηεξε εμέηαζε ησλ φξσλ επηθνηλσλία θαη αιιειεπίδξαζε, νη νπνίεο ζε πνιιέο

πεξηπηψζεηο εκθαλίδνληαη ηαπηφζεκνη. Ζ δηαθνξεηηθή αληίιεςε σο πξνο ην

ηαπηφζεκν ή φρη ησλ δχν φξσλ ζα πξέπεη λα απνδνζεί θπξίσο ζε επηζηεκνινγηθέο.

Σν φιν ζέκα αληηκεησπίδεηαη αλάινγα κε ηηο αληηιήςεηο σο πξνο ηελ απνζηνιή

ηεο εθπαίδεπζεο, ηηο δπλαηφηεηεο θαη ηηο επηδηψμεηο ηεο, αιιά θαη ζρεηηθά κε ηε ζέζε

πνπ ηνπνζεηνχλ ηηο επηθνηλσληαθέο ζρέζεηο ζηα πιαίζηα ηνπ καζήκαηνο. ηελ

παξαδνζηαθή ηδεαιηζηηθή αληίιεςε, ε επηθνηλσλία κε ηε κνξθή ηεο αιιειεπίδξαζεο

είλαη φξνο άγλσζηνο, εθφζνλ ε απζεληία ηνπ δαζθάινπ θαζνξίδεη ην θιίκα εξγαζίαο

θαη απνηειεί ηελ πεγή απφ φπνπ εθπνξεχεηαη ε γλψζε (Π.Ξσρέιιεο, 1989 -

Φ.Κνζζπβάθε, 1991). Ο Κξηηηθφο Οξζνινγηζκφο ζηεξίδεηαη θπξίσο ζηηο

κπηρεβηνξηζηηθέο απφςεηο κεηαβίβαζεο πιεξνθνξηψλ ή ζηα ζπκπεξάζκαηα αλάιπζεο

ηεο πιεξνθνξίαο απφ ηελ πιεπξά ηεο Κπβεξλεηηθήο. Ζ καξμηζηηθή Παηδαγσγηθή

ηνλίδεη ηελ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο επηθνηλσλίαο, ελψ ε Κξηηηθή Θεσξία δηαβιέπεη

κέζα ζε απηή ηελ απαξρή ηεο θνηλσληθήο αλαδηάξζξσζεο θαη ηεο παξαγσγήο

επηπιένλ γλψζεο, κηα επηθνηλσληαθή ζρέζε πνπ ραξαθηεξίδεηαη σο κεηαεπηθνηλσλία.

Όια φζα έρνπλ πξνεγεζεί δείρλνπλ φηη ε βησκαηηθή- επηθνηλσληαθή δηδαζθαιία

κπνξεί λα ηαπηηζηεί ζε κεγάιν βαζκφ κε ηε κέζνδν Project.είλαη ε κέζνδνο πνπ

ζηεξίδεηαη ζηηο αλάγθεο θαη ηα βηψκαηα ησλ παηδηψλ, ησλ νπνίσλ ε ζπκκεηνρή ζηε

δηδαζθαιία ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη ηεο νξγάλσζεο είλαη θαζνξηζηηθή.

Χο κέζνδν Project ελλννχκε κηα κνξθή δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο πνπ έρεη σο

αθεηεξία θάπνηνπο πξνβιεκαηηζκνχο κεκνλσκέλσλ αηφκσλ ή ηνπ ζπλφινπ ηεο

δηδαθηηθήο νκάδαο. Ο ζρεδηαζκφο ηνπ καζήκαηνο γίλεηαη κε επζχλε ηεο νκάδαο θαη

ζηνρεχεη θπξίσο ζηελ νινθιήξσζε θάπνηνπ έξγνπ πνπ νδεγεί ζηε ιχζε ηνπ

πξνβιήκαηνο, πνπ ηη πεξηζζφηεξεο θνξέο έρεη ηε κνξθή θάπνηαο θαηαζθεπήο. Με

αθεηεξία ηνλ νξηζκφ απηφλ αλαθέξνπκε φηη ν πξνβιεκαηηζκφο κπνξεί ηεζεί σο

πξφηαζε απφ ηελ πιεπξά ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, κε ζθνπφ λα θηλεηνπνηήζεη ηελ νκάδα ή

λα απνηειέζεη απζφξκεην πξνβιεκαηηζκφ κεκνλσκέλσλ κειψλ ή θαη ηνπ ζπλφινπ

ηεο νκάδαο.

Βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηε θάζε ηεο νξγάλσζεο θαη ηνπ ζρεδηαζκνχ απνηειεί

ε ελεξγφο ζπκκεηνρή θαηά ην δπλαηφ φισλ ησλ κειψλ ηεο νκάδαο ζηα πιαίζηα κηαο

επηθνηλσληαθήο δηδαζθαιίαο. ηε θάζε απηή ππάξρνπλ θίλδπλνη γηα κνλνκεξείο

Page 36: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

36

απνθάζεηο, γηα απηαξρηζκφ ηφζν απφ ηελ πιεπξά ηνπ εθπαηδεπηηθνχ φζν θαη ησλ

ίδησλ ησλ καζεηψλ. Ο ζρεδηαζκφο ηεο δξάζεο είλαη ν δεζκεπηηθφο γηα ηελ νκάδα

φζνλ αθνξά ηελ αλαδήηεζε θαη ηελ νινθιήξσζε ηνπ εγρεηξήκαηνο, γηα έλα έξγν

ηερληθήο θπξίσο κνξθήο ή θάπνηαο θνηλήο δξάζεο (J.Fritz, 1980). Γηα απηφ είλαη

εμίζνπ ζεκαληηθή πξνυπφζεζε ε ελεξγφο ζπκκεηνρή νιφθιεξεο ηεο νκάδαο ζε φιε

ηελ πνξεία δηεμαγσγήο ηνπ Project. Ζ ζεψξεζε ησλ παξαπάλσ ζηνηρείσλ παξαπέκπεη

ζε κηα ζεηξά απφ δηδαθηηθέο δηαδηθαζίεο.

Σελ αθεηεξία ηεο κεζφδνπ Project ζα πξέπεη λα αλαδεηήζνπκε πξηλ απφ φια

ζηνλ ακεξηθάληθν Πξαγκαηηζκφ, ηε θηινζνθία εθείλε θίλεζε πνπ αληηκεησπίδεη «ην

λνπ, ηε γλψζε, θαη ηε ζθέςε γεληθά σο επξηζθφκελα ζηελ ππεξεζία ηεο δσήο, σο

κέζα ή εξγαιεία ζηελ πχιε γηα ηελ επηβίσζε» (Δ.Παπαδεκεηξίνπ, 1991, ζει. 39-75).

Ζ θίλεζε απηή εκθαλίδεηαη πεξίπνπ ζηα κέζα ηνπ πξνεγνχκελνπ αηψλα θαη δίλεη έλα

πξνβάδηζκα ζηε δξάζε, ζηελ πξαθηηθή εθαξκνγή απέλαληη ζηελ επηζηήκε θαη ζηελ

ζεσξία γεληθφηεξα (K.Frey, 1991, ζει. 31).

Μέζα απφ παξαδνζηαθέο θαη ζχγρξνλεο αληηιήςεηο ηεο κεζφδνπ Project είλαη

θαηαθαλήο ε ηδενινγηθή δηάζηαζε ελφο εγρεηξήκαηνο αλαζχληαμεο θαη

επαλαπξνζδηνξηζκνχ ησλ δπλάκεσλ ηνπ ζρνιείνπ θαη ησλ ζρέζεσλ πνπ ηηο δηέπνπλ.

αθφκα θαη ε πην ζπληεξεηηθή κνξθή ηεο κεζφδνπ, πνπ εθπξνζσπείηαη απφ ην

γεξκαληθφ κνληέιν ηνπ «ρνιείνπ Δξγαζίαο», θαηά ηελ νπνία κεκνλσκέλεο επηζπκίεο

απνηεινχλ αθεηεξία γηα κφξθσζε, είλαη κηα δπλακίηηδα ζηα ζεκέιηα ηνπ

νπνηνπδήπνηε θιεηζηνχ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο, πνπ επηρεηξεί λα αλαθπθιψλεηαη

ζπλερψο, ρσξίο λα αιιάδεη ε νπζία ηνπ θαη λα αληηιακβάλεηαη ηελ χπαξμε ηνπ σο κηα

δπλακηθή κεηαιιαγή, επηκέλνληαο ζηε ζπληήξεζε ησλ δεδνκέλσλ δνκψλ. Ζ

παξέκβαζε ηεο N.K. Krupskaja, ππνζηεξίδεη πσο ε κέζνδνο Project θαζηεξψζεθε

ζην ζρνιηθφ έηνο 1930-31, σο ε απνθιεηζηηθή κέζνδνο ηνπ ζνβηεηηθνχ ζρνιείνπ,

αληηθαζηζηψληαο ηνλ αηνκηθφ ζρεδηαζκφ ηνπ J.Dewey κε ην ζπιινγηθφ. Σν εγρείξεκα

απηφ αλαθιήζεθε ζην ηέινο ηεο ίδηαο ηεο ίδηαο ζρνιηθήο ρξφληαο κε απφθαζε ηεο

θεληξηθήο επηηξνπήο, κε ην αηηηνινγηθφ φηη ε κέζνδνο νδεγεί ζηε δηάιπζε ηνπ

ζρνιείνπ, επεηδή ζηεξίδεηαη ζε «αληηειιεληζηηθέο ζεσξίεο πνπ νδεγνχλ ζηελ

απνθέληξσζε ηνπ» (Bastian/ Gudjons, 1988, ζει.73- O.Anweiler, 1978, ζει.274).

Σν ίδην ηζρχεη γηα νπνηαδήπνηε άιιε θαηάζηαζε, γηα νπνηαδήπνηε θξαηηθφ

ζρνιείν πνπ δελ είλαη δηαηεζεηκέλν λα επηηξέςεη θάπνηεο αλαθαηαηάμεηο,

αλαζεσξήζεηο ή ακθηζβεηήζεηο. Ζ κέζνδνο Project ζα πξέπεη λα ζεσξεζεί σο κηα

αληηθαηηθή παξέκβαζε ζε θάζε ζπζηεκαηηθά δνκεκέλν εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, φζνη

Page 37: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

37

ζεσξνχλ φηη απηφ ην ζχζηεκα δελ επηδέρεηαη αιιαγέο, αιιά πξέπεη λα παξακείλεη

αηφθην θαη αλέπαθν ζηνπο αηψλεο, κε ηελ ίδηα ηζρχ πάληα, φινη εθείλνη πνπ κε κηα

ηάζε λενξνκαληηζκνχ μαλαγπξίδνπλ ζε παιηέο, θαηαπηεζηηθέο δνκέο, νη νπνίεο θαηά

ηελ ηδεαιηζηηθή αληίιεςε δνκνχλ ηνλ ραξαθηήξα ηνπ αηφκνπ, αληηκεησπίδνπλ ηε

κέζνδν Project, αιιά θαη ζπλαθή κέζνδν κε επηθχιαμε θαη ηελ απνξξίπηνπλ κε

επηζηεκνληθά ή κάιινλ θαηά επίθαζε επηζηεκνληθά επηρεηξήκαηα, δειαδή γηα

θαζαξά ηδενινγηθνχο ιφγνπο.

Ζ κέζνδνο Project μεθηλάεη απφ πξαθηηθά ελδηαθέξνληα θαη νδεγεί ζε πξαθηηθά

ρξήζηκα απνηειέζκαηα θαη φρη απφ ελδηαθέξνληα πνπ έρνπλ ζρέζε κε ην κάζεκα. Ο

καζεηήο καζαίλεη κέζα απφ ηελ εξγαζία θαη ηε δξάζε ηνπ ζπλφινπ. Με ηελ κέζνδν

απηή απφ ηελ πιεπξά ηεο, απνηειεί απιψο έλα απφ ηα πνιιά εξγαιεία πνπ κπνξνχλ

λα καο βνεζήζνπλ ζηε δηακφξθσζε θιίκαηνο δηαζεκαηηθήο πξνζέγγηζεο. Πξνο απηή

ηελ θαηεχζπλζε ππάξρνπλ θη άιια εξγαιεία ρσξίο λα ζεκαίλεη φηη ε δηαζεκαηηθφηεηα

θαη κέζνδνο Project απνηεινχλ ζηνηρεία αλαπφζπαζηα.

Οη φξνη κέζνδνη Project θαη ζρέδηα εξγαζίαο απνηεινχλ φξνη ηαπηφζεκνπο. Ζ

απφπεηξα λα ρξεζηκνπνηήζεη θαλείο ζηηο δεθαεηίαο ηνπ 20 θαη ηνπ 30 μελφγισζζνπο

φξνπο απαηηνχζε ηφικε, θαζψο ζα απνξξηπηφηαλ. Γηα απηφ θαη νη παηδαγσγνί πνπ

αζρνιήζεθαλ ηελ πεξίνδν εθείλε κε ηε κέζνδν Project αλαδήηεζαλ θάηη πην

ειιεληθφ, ρσξίο λα είλαη ζίγνπξν φηη ν φξνο ζρέδηα εξγαζίαο απνδίδεη λνεκαηηθά ηα

ραξαθηεξηζηηθά ηεο. Οη δχν φξνη ρξεζηκνπνηνχληαη σο ηαπηφζεκνη. Ζ κέζνδνο

Project ζηελ πνξεία ηεο ππέζηε κεηαβνιέο, πνπ ζηεξίδνληαη θπξίσο ζηε κεηαηφπηζε

ηνπ βάξνπο απφ ηε ηθαλφηεηα πξνγξακκαηηζκνχ ηεο δξάζεο ζηελ πξνζπάζεηα

ζχγθιηζεο ηεο νκάδαο γχξσ απφ έλα αληηθείκελν θνηλνχ ελδηαθέξνληνο, δίλνληαο

θαηά απηφλ ηξφπν βαξχηεηα θπξίσο ζηελ ηζφηηκε επηθνηλσληαθή ζρέζε. Έηζη, απφ ηε

κέζνδν Project ησλ Dewey θαη Kilpatrik, πνπ θξνληίδεη γηα κηα νξζνινγηθή θαη

επηηπρή αληηκεηψπηζε πξνβιεκάησλ, νδεγψληαο ζηε κνξθή ηεο κεζφδνπ Project σο

βησκαηηθή- επηθνηλσληαθή κάζεζε, πνπ κεηαθέξεη θπξίσο ην βάξνο ηζφηηκεο

επηθνηλσληαθήο ζρέζεο, κε κηα ζπκβνιή ζηε δηαδηθαζία εμσηεξίθεπζεο βαζχηεξσλ

αλαγθψλ θαη πξναγσγήο ηεο δηαδηθαζίαο ηεο ρεηξαθέηεζεο.

Page 38: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

38

ΓΗΑΦΟΡΟΠΟΗΖΜΔΝΖ ΠΑΗΓΑΓΧΓΗΚΖ- ΜΗΑ ΓΗΑΦΟΡΔΣΗΚΖ

ΓΗΓΑΚΑΛΗΑ

Σν ζρνιείν σο ζεζκφο αγσγήο βξίζθεηαη ζε κεγάιε αληίθαζε, πξνζπαζψληαο

λα ηνλίδεη απφ ηε κεξηά ηεο ζεκαζία ηεο εμαηνκίθεπζεο, ηεο αηνκηθήο ηδηαηηεξφηεηαο

θαη ηαπηφρξνλα λα ζέιεη λα εληάμεη θαη ζε πνιιά ζεκεία λα ππνηάμεη ηελ

πξνζσπηθφηεηα ηνπ παηδηνχ ζηηο δηάθνξεο θνηλσληθέο επηηαγέο.

Ζ άπνςε φηη ε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο πξέπεη λα πξνζαξκφδεηαη ζηηο αλάγθεο

θαη ηα ελδηαθέξνληα ησλ καζεηψλ νδεγεί απηφκαηα ζηελ «εζσηεξηθή

δηαθνξνπνίεζε» ηνπ καζήκαηνο (H.Herber, 1983- E.Kubli,1983), πνπ απνηειεί έλα

απφ ηα θχξηα δεηνχκελα ηεο πξνζπάζεηαο ηνπ ζπγρξφλνπ ζρνιείνπ. Γε καο έρεη

ζπλεζίζεη ην παξαδνζηαθφ ζρνιείν ζε εηθφλεο φπνπ νη καζεηέο ηεο ίδηαο ηεο ηάμεο,

κνηξαζκέλνη ζε κηθξφηεξεο νκάδεο, αζρνινχληαη κε κηα δηαθνξεηηθή πηπρή ηνπ

εμεηαδφκελνπ ζέκαηνο, αλάινγα κε ηα ελδηαθέξνληα θαη ηηο ηθαλφηεηεο ηνπο. έρνπκε

ζπλεζίζεη πεξηζζφηεξν ζε κηα νκνηφκνξθε αληηκεηψπηζε ηνπ ζέκαηνο κε

απνηέιεζκα, άιινη λα πιήηηνπλ θαη άιινη άγρνληαη, νη πην πνιινί λα αδηαθνξνχλ θαη

κφλν κηα δηαπξαγκάηεπζε ηνπ ζέκαηνο κπνξεί λα αληαπνθξίλεηαη ζε θάπνηα

ελδηαθέξνληα ησλ καζεηψλ πνπ ηελ απνηεινχλ.

Δίλαη εληειψο δηαθνξεηηθή ε εηθφλα κηαο ηάμεο φπνπ νη καζεηέο εξγάδνληαη ζε

δηαθνξεηηθνχο ηνκείο θαη δηαθνξεηηθνχο ξπζκνχο. Έηζη, ε αληαιιαγή ησλ επηκέξνπο

εκπεηξηψλ ζην ηέινο ηνπ καζήκαηνο εκπινπηίδεη ην πεξηερφκελν ηεο κάζεζεο,

θηλεηνπνηεί ηνπο καζεηέο αλάινγα κε ηα ελδηαθέξνληά ηνπο, πνπ ζεκαίλεη φηη

εθηείλεη ηα θίλεηξα θαη γεληθά δεκηνπξγεί ζπλζήθεο γηα ην κάζεκα (D.Lenzen, 1983-

W.Twelmann,1982).

Δηδηθφηεξα, εζηηάδνληαο νη εθπαηδεπηηθνί ζηελ κνλαδηθφηεηα ηνπ θάζε

παηδηνχ, κπνξνχλ λα δηαθνξνπνηήζνπλ ηελ δηδαζθαιία κε ζηφρν ηελ θάιπςε ησλ

αλαγθψλ ηνπ, φπσο απηέο πξνδηαγξάθνληαη απφ ηελ εηνηκφηεηα, ην καζεζηαθφ

πξνθίι, ηα ελδηαθέξνληα, ην θνηλσληθννηθνλνκηθφ επίπεδν θαη ηελ απηνεηθφλα

(Κνπηζειίλε, 2006), σο πξνο ην πεξηερφκελν, ηελ δηαδηθαζία, ην απνηέιεζκα, ην

καζεζηαθφ πεξηβάιινλ θαη ηελ αμηνιφγεζε (Tomlinson,2001, 2003, Κνπηζειίλε,

2001, 2006). Ζ εθαξκνγή κηαο δηαθνξνπνηεκέλεο δηδαζθαιίαο, θαλεξψλεη κηα

παηδαγσγηθή κέζνδν πνπ είλαη επηθεληξσκέλε ζηηο ίδηεο ηηο δηαδηθαζίεο ηεο κάζεζεο,

δειαδή ζηνπο ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο καζαίλνπλ ηα δηαθνξεηηθά άηνκα, θαη φρη ζηα

Page 39: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

39

απνηειέζκαηα ηεο κάζεζεο. ηφρνο ηεο είλαη ε δηακφξθσζε ελφο επέιηθηνπ πιαηζίνπ

πνπ λα επηηξέπεη ζηνλ θαζέλα λα ρξεζηκνπνηεί ηηο δηθέο ηνπ καζεζηαθέο δηαδξνκέο,

ηνπο δηθνχο ηνπ ηξφπνπο θαη ζηξαηεγηθέο θαηάθηεζεο γλψζεσλ θαη απφθηεζεο

δεμηνηήησλ, ηελ δηθή ηνπ ηδηαίηεξε «λνεκνζχλε».

Ζ δηαθνξνπνίεζε σο κέζνδνο δηδαζθαιίαο κπνξεί λα επηηεπρζεί κε δχν

ηξφπνπο:

α) κε ηελ δηαθνξνπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ κάζεζεο. Με απηφλ ηνλ ηξφπν κπνξεί ν

ζηφρνο λα είλαη θνηλφο γηα φια ηα παηδηά, αιιά παξάιιεια λα δίλεηαη ζε απηά έλα

πεξηζψξην απηνλνκίαο, ε δπλαηφηεηα δειαδή λα επηιέμνπλ κφλα ηνπο ηνλ ηξφπν κε

ηνλ νπνίν ζα εξγαζηνχλ γηα λα θαηαθηήζνπλ απηφλ ηνλ ζηφρν.

β) κε ηελ δηαθνξνπνίεζε ησλ πεξηερνκέλσλ κάζεζεο. Με απηφ ηνλ ηξφπν ν

εθπαηδεπηηθφο ρσξίδεη ηνπο καζεηέο ζε νκάδεο πνπ δνπιεχνπλ ζε δηαθνξεηηθά

αληηθείκελα κάζεζεο. Οη ζηφρνη ηνπο νπνίνπο πξέπεη λα πεηχρνπλ απηέο νη νκάδεο,

δηαθνξνπνηνχληαη κεηαμχ ηνπο, εληάζζνληαη φκσο ζε έλα επξχηεξν πιαίζην δξάζεο

θαη απνηεινχλ ελδηάκεζνπο ζηφρνπο, ψζηε θάπνηα ζηηγκή λα θζάζνπλ φινη ζε έλα

πεξίπνπ θνηλφ επίπεδν.

Με ηηο δχν απηέο κνξθέο δηαθνξνπνίεζεο ν εθπαηδεπηηθφο πεηπραίλεη λα

δηαθνξνπνηεί κε ηέηνην ηξφπν ηελ εθπαηδεπηηθή πξάμε, ψζηε λα δίλεη ζε φινπο ηνπο

καζεηέο ηελ δπλαηφηεηα λα πεηχρνπλ ζε θάηη απφ φια απηά πνπ ηνπο πξνηείλνληαη.

Σν απνηέιεζκα είλαη φηη απνθηνχλ ηελ απηνπεπνίζεζε πνπ ηνπο είλαη απαξαίηεηε,

πξνθεηκέλνπ λα ηνικήζνπλ θαη εθεί φπνπ κέρξη ηψξα ζεσξνχζαλ φηη δελ ηα

θαηαθέξλνπλ, ζπλεηδεηνπνηνχλ δειαδή ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ ζηξαηεγηθψλ

κάζεζεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ θαη επηζπκνχλ λα ηηο γεληθεχζνπλ θαη λα ηηο

κεηαβηβάζνπλ ζε λέεο θαηαζηάζεηο. Γίλεηαη έηζη, ζηνπο καζεηέο ε δπλαηφηεηα λα

είλαη ελεξγνί θαηά ηελ δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο θαη λα ζπκκεηέρνπλ κε φπνην ηξφπν

κπνξνχλ. Αληίζεηα, ζηελ πεξίπησζε πνπ ζε φινπο ηνπο καζεηέο πξνηείλεηαη λα

θάλνπλ αθξηβψο ην ίδην, αθνινπζψληαο κηα ζπγθεθξηκέλε πνξεία, πάληα νη ίδηνη

καζεηέο ζα ζπκκεηέρνπλ θαη ζα πεηπραίλνπλ, ελψ θάπνηνη άιινη ζα βξίζθνληαη

ζπλερψο απνθιεηζκέλνη απφ ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία.

Χζηφζν, ε εθαξκνγή ηεο δηαθνξνπνηεκέλεο παηδαγσγηθήο πξνυπνζέηεη κηα

ζεηξά απφ αλαηξνπέο νη νπνίεο ζρεηίδνληαη κε ηηο γεληθφηεξεο αληηιήςεηο γηα ηελ

κάζεζε θαη γηα ηνλ ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Ζ δηαθνξνπνηεκέλε παηδαγσγηθή

ζπκβαδίδεη κε ηελ επηθέληξσζε ηνπ ελδηαθέξνληνο ζηηο δηαδηθαζίεο κάζεζεο, δειαδή

ζηνλ θάζε καζεηή μερσξηζηά θαη ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν απηφο καζαίλεη. Απηφ

Page 40: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

40

ζεκαίλεη ε πξνο κεηάδνζε γλψζε κπαίλεη αξρηθά ζε δεχηεξν πιάλν, ζε ζρέζε κε ηελ

πξνο θαηάθηεζε δεμηφηεηα. Γηα λα θαηαθηήζεη ν καζεηήο δεμηφηεηεο πνπ ζα ηνπ

επηηξέπνπλ λα νηθεηνπνηεζεί ηελ γλψζε, γηα λα κάζεη δειαδή λα καζαίλεη, ρξεηάδεηαη

λα απηελεξγήζεη, λα νηθνδνκήζεη κφλνο ηνπ «εξγαιεία» ζθέςεο θαη δνπιεηάο, λα

νηθνδνκήζεη ηελ δηθή ηνπ αηνκηθή πνξεία πξνο ηελ γλψζε.(θπξφεξα,2002-2004).

Ζ δηαθνξνπνίεζε δελ είλαη κηα ζπληαγή δηδαζθαιίαο (Tomlinson, 2000), αιιά

έλαο θαηλνηφκνο ηξφπνο γηα ηελ δηδαζθαιία θαη ηελ κάζεζε. Ο εθπαηδεπηηθφο πνπ

απνδεηά λα βξεη έηνηκεο ζπληαγέο δηαθνξνπνίεζεο δελ έρεη θαηαλνήζεη ηελ έλλνηα

ηεο δηαθνξνπνίεζεο. Τπάξρνπλ θπζηθά δηαθνξεηηθέο κνξθέο, δηαθνξεηηθέο

θαηεγνξίεο θαη δηαθνξεηηθέο ηερληθέο ή ζηξαηεγηθέο δηαθνξνπνίεζεο, νη νπνίεο

κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, γηα λα πξνζθέξνπλ

δηαθνξνπνηεκέλε δηδαζθαιία, αιιά ε ηειηθή επηινγή ηεο δηαθνξνπνηεκέλεο πνξείαο

δηδαζθαιίαο κπνξεί λα γίλεη κφλν απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ, ν νπνίνο έρεη κειεηήζεη θαη

γλσξίδεη ην καζεζηαθφ πξνθίι, ηα ελδηαθέξνληα, ηα ηαιέληα, ηηο αλάγθεο, ηηο

δπλαηφηεηεο θαη ηθαλφηεηεο, ην πνιηζκηθφ ππφβαζξν ησλ καζεηψλ ηνπ (Hall, 2002).

Page 41: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

41

ΑΝΑΛΤΣΗΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΗ ΤΠΟΣΖΡΗΚΣΗΚΟ

ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΤΛΗΚΟ

Αξσγφο γηα ην ζρεδηαζκφ, ηελ νξγάλσζε θαη ηελ πινπνίεζε ηνπ εκεξήζηνπ

πξνγξάκκαηνο ηνπ λεπηαγσγείνπ εθηφο απφ ηε κειέηε ηνπ ΓΔΠΠ θαη ηνπ ΑΠ

απνηειεί θαη ην ππνζηεξηθηηθφ, εθπαηδεπηηθφ πιηθφ.

Σν εθπαηδεπηηθφ πιηθφ πνπ πξνηάζεθε γηα λα ζπκπιεξψζεη ην Πξφγξακκα

πνπδψλ γηα ην λεπηαγσγείν είλαη «Ο νδεγφο λεπηαγσγνχ: εθπαηδεπηηθνί ζρεδηαζκνί,

δεκηνπξγηθά πεξηβάιινληα κάζεζεο». Πξφθεηηαη γηα ην βηβιίν ηεο λεπηαγσγνχ, ην

νπνίν απνηειεί ην βαζηθφ εξγαιείν γηα ηελ εμππεξέηεζε ζπγθεθξηκέλσλ αλαγθψλ

πνπ αθνξνχλ ηελ νξγάλσζε ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο θαη ηελ επίιπζε

θαζεκεξηλψλ πξνβιεκάησλ. Ο «Οδεγφο» σο θηινζνθία πξνζθέξεη ζεκαληηθή

βνήζεηα ζηελ λεπηαγσγφ γηα ηελ θαζεκεξηλή πξνεηνηκαζία. Ζ λεπηαγσγφο

ελδείθλπηαη λα ρξεζηκνπνηεί ηνλ Οδεγφ φρη σο απνθιεηζηηθφ θαη ηππνπνηεκέλν κέζν,

αιιά σο έλα ελδεηθηηθφ εξγαιείν νξγάλσζεο ησλ θαζεκεξηλψλ δξαζηεξηνηήησλ ζε

επίπεδν ζρνιηθήο γλψζεο θαη δηδαζθαιίαο (Γθιηάνπ- Υξηζηνδνχινπ, θείκελν ζην

δηαδίθηπν:5-7).

Δπνκέλσο, ν εθπαηδεπηηθφο κειεηψληαο ην λέν αλαιπηηθφ πξφγξακκα, νθείιεη

λα αθνκνηψζεη ηηο ζεσξίεο θαη ηνλ ξφιν ηνπ κέζα απφ απηφ θαη ηέινο, λα ζρεδηάζεη

ηελ δηδαζθαιία ηνπ ιακβάλνληαο ππφςε, ην πιαίζην ησλ παηδηψλ πνπ δηαζέηεη θάζε

θνξά. Όπσο πξνθχπηεη απφ ηα παξαπάλσ, ν εθπαηδεπηηθφο πξέπεη λα είλαη ζε δηαξθή

επαγξχπλεζε, λα ελεκεξψλεηαη δειαδή, γηα ηα λέα δεδνκέλα πνπ πξνθχπηνπλ θάζε

θνξά θαη ζηελ ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε, ζρεηηθά κε ηνπο λένπο ζηφρνπο πνπ έρεη

ζέζεη ην λέν αλαιπηηθφ πξφγξακκα. Γηα λα επηηεπρζεί ε παξάιιειε εμέιημε ησλ

εθπαηδεπηηθψλ θνξέσλ κε ηα εθπαηδεπηηθά θείκελα, δηνξγαλψλνληαη πξνγξάκκαηα

επηκφξθσζεο θαη ζεκηλάξηα πνπ αθνξνχλ λέεο ηερληθέο δξάζεο θαη δηδαζθαιίαο ησλ

εθπαηδεπηηθψλ κέζα ζηελ ηάμε, εληάζζνληαο πηζαλά γηα πξψηε θνξά ηελ ρξήζε ησλ

λέσλ κέζσλ ζηελ δηδαζθαιία ηνπο φπσο θαη ζηνηρεία πνιηηηζκνχ, πνπ εηζάγνπλ θαη

ζίγνπλ ζέκαηα πνιππνιηηηζκηθφηεηαο ηα νπνία αληαπνθξίλνληαη ζηελ ζχγρξνλε

επνρή δηακνξθψλνληαο έηζη κηα άπνςε, ε νπνία εληζρχεη ηελ αλάπηπμε κηαο πην ίζεο,

πην αλνηρηήο, πην αεηθφξνπ θαη πην πξάζηλεο θνηλσλίαο. Σν πξφγξακκα πεξηιακβάλεη

αξρηθά, ηελ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ κε ηελ ρξήζε ζχγρξνλσλ κεζφδσλ

εθπαίδεπζεο ελειίθσλ ζε ζέκαηα φπσο ε εθαξκνγή ζχγρξνλσλ εθπαηδεπηηθψλ

Page 42: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

42

κεζφδσλ δειαδή, δεκηνπξγία project, παηρλίδηα ξφισλ, θαη άιια. Αθφκε, ηελ

ζχλδεζε ηνπ ζρνιείνπ κε ηηο δηαδηθαζίεο ηεο δηα βίνπ κάζεζεο, ηελ αλάπηπμε ηεο

πνιιαπιήο λνεκνζχλεο θαζψο θαη ησλ νξηδνληίσλ ηθαλνηήησλ ησλ καζεηψλ φπσο

θξηηηθή ζθέςε, δεκηνπξγηθφηεηα, επηθνηλσλία, θαη άιια. Σέινο, έλα λέν ζηνηρείν πνπ

εκπεξηέρεηαη ζην πξφγξακκα είλαη ε παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ηνπ δηαδξαζηηθνχ

πίλαθα ζηελ ζρνιηθή ηάμε.

Σελ παξαπάλσ πξνζπάζεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ νξίδεη θαηά έλα κεγάιν βαζκφ

ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ πνπ έρεη ζηελ δηάζεζε ηνπ, δειαδή ηα κέζα ηα νπνία δηαζέηεη

ν εθπαηδεπηηθφο γηα λα εθαξκφζεη ηελ δηδαζθαιία ηνπ ζχκθσλα κε ηηο ζεσξίεο ηνπ

αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο. ηα ειιεληθά λεπηαγσγεία παξαηεξνχκε κηα έιιεηςε

εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ θαζψο κέρξη ηψξα δελ είραλ ππνρξεσηηθφ ραξαθηήξα. Χζηφζν

γίλεηαη κηα πξνζπάζεηα εκπινπηηζκνχ ηνπο κε βηβιία, γξαθηθή χιε, λέα κέζα

ηερλνινγίαο φπσο ειεθηξνληθνί ππνινγηζηέο, ςεθηαθέο κεραλέο ή DVD γηα ηελ

πξνβνιή εθπαηδεπηηθψλ ηαηληψλ, ξαδηνθψλσλ, φπσο επίζεο θαη ζηξψκαηα ή άιια

είδε πνπ κπνξνχλ λα εμππεξεηήζνπλ ηελ ιεηηνπξγία ηνπ νινήκεξνπ λεπηαγσγείνπ κε

ζηφρν ηελ ραιάξσζε ησλ λεπίσλ θαηά ηηο κεζεκεξηαλέο ψξεο.

Ο φξνο εθπαηδεπηηθφ πιηθφ δελ αθνξά κφλν ηνλ εζσηεξηθφ ρψξν ηνπ

λεπηαγσγείνπ, αιιά θαη ηνπο ρψξνπο εθηφο ηάμεο νη νπνίνη κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ

γηα ηελ κφξθσζε ησλ παηδηψλ. Σέηνηνη ρψξνη είλαη πξσηίζησο, ν εμσηεξηθφο ρψξνο

ηνπ λεπηαγσγείνπ είηε απηφο είλαη ηδαληθά κηα απιή κε θαηαζθεπέο είηε ην πξναχιην

ελφο ζπγθξνηήκαηνο ζρνιείσλ. Δπηπιένλ, έλαο άιινο ρψξνο κπνξεί λα είλαη έλα

κνπζείν, ην νπνίν δίλεη ζηα παηδηά ηελ δπλαηφηεηα λα έξζνπλ ζε επαθή κε πνηθίια

εξεζίζκαηα, απνθηψληαο γλψζεηο επξχηεξνπ ραξαθηήξα. Αθφκε, θαη νη γνλείο

κπνξνχλ λα εκπινπηίζνπλ ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ εκπιεθφκελνη ζηελ καζεζηαθή

δηαδηθαζία κέζσ ηνπ επαγγέικαηνο ηνπο ή απιά ηεο δηάζεζεο ηνπο. πκπεξαζκαηηθά,

ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ δελ νξίδεηαη απφ ζπγθεθξηκέλεο παξακέηξνπο αιιά

δηακνξθψλεηαη αλάινγα κε ηα ελδηαθέξνληα θαη ηηο αλάγθεο ησλ παηδηψλ αιιά θαη

ηελ πξνζπκία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ.

πλδπάδνληαο φια φζα αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ θαη ηνπνζεηψληαο ηα ζηελ

θαζεκεξηλή εθπαηδεπηηθή πξαγκαηηθφηεηα, ζπλζέηνπκε ην εθπαηδεπηηθφ πιαίζην

κέζα ζην νπνίν δξα ν δηδάζθσλ, φπσο απηφ δηακνξθψλεηαη θαη ππαγνξεχεηαη απφ ην

λέν αλαιπηηθφ πξφγξακκα γηα ην λεπηαγσγείν.

Ο ρψξνο ηνπ λεπηαγσγείνπ έρεη ηδηαίηεξε παηδαγσγηθή ζεκαζία γηα απηφ πξέπεη

λα είλαη επράξηζηνο, ειθπζηηθφο, λα πξνθαιεί ην ελδηαθέξνλ ησλ παηδηψλ, πξνσζεί

Page 43: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

43

ηελ απηνλνκία θαη ζπγρξφλσο ηε ζπλεξγαζία ηφζν κεηαμχ ησλ παηδηψλ, φζν θαη

κεηαμχ εθπαηδεπηηθνχ-παηδηψλ (Γαθέξκνπ, & ζπλ.. 2006). ην ειιεληθφ λεπηαγσγείν,

ν ρψξνο ηεο ηάμεο δηακνξθψλεηαη ζε «γσλίεο», πεξηνρέο δειαδή δηαθνξεηηθψλ

ελδηαθεξφλησλ, εμνπιηζκέλν κε θαηάιιειν εθπαηδεπηηθφ πιηθφ αλάινγν κε ην

ζπγθεθξηκέλν ζέκα ιεηηνπξγίαο (Γεξκαλφο, 2002). Οη γσληέο πξνζθέξνληαη γηα

εθπαηδεπηηθνχο ζρεδηαζκνχο, ελνπνηνχλ ηε κάζεζε θαη επηηξέπνπλ ηελ αλάπηπμε

ελφο πξνγξάκκαηνο πνπ εληζρχεη ηηο αλάγθεο ησλ παηδηψλ γηα ηελ θίλεζε, έθθξαζε,

δεκηνπξγία, κάζεζε, απηνλνκία αηζζεηηθή απφιαπζε, αλάπηπμε πξσηνβνπιηψλ,

πξνψζεζε επηινγψλ θαη δξαζηεξηνηήησλ (ηβξνπνχινπ, 1997). Ζ φιε δηακφξθσζε

ηνπ ρψξνπ ζε γσληέο δίλεη επθαηξίεο ζηα παηδηά λα παξαηεξνχλ, λα κηινχλ, λα

αιιειεπηδξνχλ, λα επηρεηξεκαηνινγνχλ, λα πεηξακαηίδνληαη, λα αλαθαιχπηνπλ λα

αλαθνηλψλνπλ, λα θαηαζθεπάδνπλ, λα δεκηνπξγνχλ.

Όια απηά ηα νπνία πεξηβάιινπλ ηνπο ζπκκεηέρνληεο δελ πξέπεη λα ζεσξνχληαη

σο παζεηηθά ζηνηρεία, αιιά ζηνηρεία πνπ θαζνξίδνπλ θαη θαζνξίδνληαη απφ ηε δξάζε

ησλ παηδηψλ θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ζέβνληαη θαη πξνσζνχλ ηελ αιιειεπίδξαζε

θαη ηελ επηθνηλσλία ( Rinaldi, 2002). Ο ρψξνο είλαη έλα κέξνο κε εθπαηδεπηηθφ

πεξηερφκελν πνπ ζεκαίλεη φηη πξέπεη λα πεξηιακβάλεη εθπαηδεπηηθά κελχκαηα θαη

πεξηέρεη εξεζίζκαηα γηα ηελ απφθηεζε ακνηβαίσλ εκπεηξηψλ θαη επνηθνδνκεηηθήο

κάζεζεο. Ζ θαιή νξγάλσζε ηνπ ρψξνπ θαζνξίδεη ζε κεγάιν βαζκφ ηελ επηηπρία

φισλ ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ γίλνληαη ζην λεπηαγσγείν θαη ηε κνξθή ησλ

εκπεηξηψλ πνπ ζα απνθηήζνπλ ηα παηδηά (Παπαληθνιάνπ, 1999).

Γηα λα είλαη απνηειεζκαηηθή ε ιεηηνπξγία ησλ γσληψλ θαη λα ληψζνπλ ηα παηδηά

άλεηα θαη νηθεία πξέπεη ην πεξηβάιινλ πνπ δηακνξθψλεηαη λα αληαλαθιά ηα βηψκαηα

ησλ παηδηψλ θαη λα ζέβεηαη ηηο ηδηαηηεξφηεηεο, ηηο πξνεγνχκελεο γλψζεηο θαη

εκπεηξίεο ηνπο, λα πξνζθέξεη επθαηξίεο γηα αλάπηπμε πνηθίισλ εκπεηξηψλ, λα

παξαθηλεί ηα παηδηά γηα δξάζε, αλάπηπμε πξσηνβνπιηψλ, απηνλνκία, λα δεκηνπξγεί

θαηαζηάζεηο πξνβιεκαηηζκνχ θαη ηέινο, λα εληζρχεη ηελ αιιειεπίδξαζε κε ηνπο

άιινπο

Ζ νξγάλσζε ηνπ ρψξνπ πξέπεη λα γίλεηαη απφ ηε λεπηαγσγφ θαη ηα παηδηά απφ

θνηλνχ, δηφηη κε απηφλ ηνλ ηξφπν, πξνσζείηαη ε ζπκκεηνρή ησλ παηδηψλ ζηηο

δξαζηεξηφηεηεο θαη γίλνληαη πην ππεχζπλα φζνλ αθνξά ηελ ρξήζε ησλ πιηθψλ.

Δηδηθφηεξα, ε λεπηαγσγφο νθείιεη λα ζπδεηάεη κε ηα παηδηά, παξνηξχλνληαο λα

ζθεθηνχλ λα θάλνπλ πξνηάζεηο γηα ην ρψξν θαη ηα πιηθά, ζπληνλίδνληαο ηελ νκάδα

ησλ παηδηψλ. ηε δηάξθεηα ηεο ρξνληάο νη γσλίεο κπνξνχλ λα αλαδηακνξθψλνληαη κε

Page 44: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

44

ηε ζπκβνιή ησλ παηδηψλ γηα λα παξακείλεη ν ρψξνο ελδηαθέξνλ θαη ειθπζηηθφο θαη

λα αληαπνθξίλεηαη ζηελ αλάγθε ηνπο λα είλαη νη πξσηαγσληζηέο ζηελ νηθνδφκεζε ηεο

γλψζεο.

Ζ αμηνιφγεζε ηνπ ηξφπνπ νξγάλσζεο ηνπ ρψξνπ κέζα απφ ηελ παξαηήξεζε

θαη θαηαγξαθή ησλ πξνηηκήζεσλ ησλ παηδηψλ, επηηξέπνπλ ζηελ εθπαηδεπηηθφ

θαηάιιειεο παξεκβάζεηο γηα ηελ αλαδηνξγάλσζε ηνπ ρψξνπ θαη ηελ γεληθφηεξε

αμηνπνίεζή ηνπ ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία. ηελ πεξίπησζε απηή ζα κπνξνχζε ε

λεπηαγσγφο λα ρξεζηκνπνηήζεη έλαλ πίλαθα θαηαγξαθήο ησλ πξνηηκήζεσλ ησλ

παηδηψλ ζρεηηθά κε ηηο γσληέο, ηα παηρλίδηα, ηα πιηθά πνπ ρξεζηκνπνίεζαλ θαη ηε

ζπρλφηεηα ρξήζεο ηνπο.

ΑΝΑΛΤΣΗΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΗ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ

Ζ θαζεκεξηλή δηδαθηηθή πξάμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπλδέεηαη άκεζα κε ην

θνηλσληθφ πιαίζην ηεο ηάμεο ηνπ πνπ δηαζέηεη θάζε θνξά, αμηνπνηψληαο παξάιιεια

ην Γηαζεκαηηθφ Δληαίν Πιαίζην Πξνγξακκάησλ πνπδψλ.

Ο εθπαηδεπηηθφο αλαιακβάλεη θάζε θνξά, κία ηάμε ε νπνία απνηειεί

ζπλάληεζε ππνθεηκέλσλ κε δηαθνξεηηθή ην θαζέλα πξνζσπηθή ηζηνξία πνπ

θαινχληαη λα δξάζνπλ ζε έλα εληαίν πιαίζην. Απηή ε ζπλάληεζε δελ είλαη εχθνιε

νχηε αλέθειε θαη δελ ππαθνχεη ζε πξνδηαγεγξακκέλνπο θαλφλεο. Αληηζέησο, είλαη

γεκάηε ζπγθξνχζεηο, δπζθνιίεο, ζπγθηλήζεηο, απνγνεηεχζεηο, ηθαλνπνηήζεηο θαη

δεκηνπξγεί ζπλερψο λέα εξσηήκαηα πνπ αλαδεηνχλ απαληήζεηο. (Αλδξνχζνπ,2007).

Ο φξνο «πξνζσπηθή ηζηνξία» αλαθέξεηαη φρη κφλν ζηα βηψκαηα ηνπ θάζε

παηδηνχ, αιιά θαη ζηελ ζέζε πνπ θαηέρεη κέζα ζηελ θνηλσλία θαη ηα γλσξίζκαηα πνπ

ηνπ πξνζδίδεη. Αξρηθά, θχξηνο παξάγνληαο δηακφξθσζεο ηεο πξνζσπηθήο απηήο

ηζηνξίαο απνηειεί ε νηθνγέλεηα θαη πην ζπγθεθξηκέλα, νη γνλείο θαη αλ απηνί δελ

ππάξρνπλ ηα άηνκα ηα νπνία είλαη ππεχζπλα γηα ηελ δηαπαηδαγψγεζε θαη αλαηξνθή

ηνπ παηδηνχ. Ζ νηθνγέλεηα είλαη ε πξψηε πεγή πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε ηελ εηθφλα

ηνπ παηδηνχ δίλνληαο ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ηελ δπλαηφηεηα λα απνθηήζεη εθφδηα γηα ηελ

Page 45: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

45

ζθηαγξάθεζε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ θάζε παηδηνχ θαη ηνλ ζρεδηαζκφ ηεο

δηδαζθαιίαο ηνπ. Χζηφζν, δεκηνπξγνχληαη θαηαζηάζεηο, φπνπ νη γνλείο δελ είλαη

δηαηεζεηκέλνη λα ζπλεξγαζηνχλ αξκνληθά κε ηνλ εθπαηδεπηηθφ γηα ηελ αλάπηπμε κηαο

επηθνηλσλίαο κε ζηφρν ηελ απφ θνηλνχ κειέηε ηεο εμέιημεο ηνπ παηδηνχ.

Δπηπξφζζεηα, ζηελ πεξίπησζε πνπ νη γνλείο δείμνπλ ηελ αλάινγε δηάζεζε

ζπλεξγαζίαο ππάξρεη ε πηζαλφηεηα λα ππάξμνπλ δηακαξηπξίεο ζρεηηθά κε ηελ

κέζνδν δηδαζθαιίαο ηνπ λένπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο, θαζψο ζεσξνχλ πσο κηα

πην εμεηδηθεπκέλε δηδαζθαιία πνπ αληαπνθξίλεηαη ζηελ δηθή ηνπο καζεζηαθή

πξαγκαηηθφηεηα είλαη θαη ε ζσζηή. Δηδηθφηεξα, ην γεγνλφο φηη έρνπλ δηδαρζεί

ζχκθσλα κε ηηο επηηαγέο ηεο εληαίαο ζπγθεληξσηηθήο δηδαζθαιίαο επεκβαίλνπλ ζηνλ

λέν ηξφπν κάζεζεο αθνχ πηζηεχνπλ πσο ν θαηαιιειφηεξνο ηξφπνο απφδεημεο ηεο

γλψζεο ησλ παηδηψλ είλαη λα μέξνπλ λα κεηξνχλ ζσζηά , λα ζπκπιεξψλνπλ θχιια

εξγαζίαο, λα δηαβάδνπλ θαη άιια, αδηαθνξψληαο γηα ηελ δηαδηθαζία θαη ην αλ ηα

παηδηά γλσξίδνπλ νπζηαζηηθά απηά πνπ καζαίλνπλ. Δπνκέλσο, ν ελήιηθαο

δηαδξακαηίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ δηακφξθσζε ηεο θνηλσληθήο ηαπηφηεηαο ηνπ

καζεηή.

χκθσλα κε απηή ηελ πξνζέγγηζε, ν εθπαηδεπηηθφο νθείιεη λα εληνπίδεη ηα

εξεζίζκαηα ή ηα βηψκαηα ηνπ θάζε παηδηνχ. Σα βηψκαηα ηνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ

νηθνλνκηθή δπλαηφηεηα θάζε νηθνγέλεηαο θαη ην πνιηηηζηηθφ, κνξθσηηθφ επίπεδφ ηεο.

Δπηπξφζζεηα, κέζα ζε κηα ζρνιηθή αίζνπζα εκθαλίδεηαη ηαμηθή αληζφηεηα πνπ

πξνθαιείηαη απφ ηνπο νηθνλνκηθνχο πφξνπο πνπ θέξεη θάζε νηθνγέλεηα. Μειεηψληαο,

ηνλ παξαπάλσ θνηλσληθφ παξάγνληα θαιιηεξγνχληαη δχν θαηεγνξίεο νηθνγελεηψλ.

Θέηνληαο σο θξηηήξην ζηελ πξψηε θαηεγνξία, ην νηθνλνκηθφ επίπεδν ηεο νηθνγέλεηαο

δηαπηζηψλεηαη, πσο αθελφο δηαζέηνληαο νηθνλνκηθή άλεζε, εληζρχεηαη ε νιφπιεπξε

κνξθσηηθή αλάπηπμε ηνπ παηδηνχ δειαδή, κέζα απφ ζεαηξηθέο παξαζηάζεηο,

εμσζρνιηθά βηβιία, εθδξνκέο, αζιήκαηα θαη άιια, αθεηέξνπ ηα ρξήκαηα κπνξεί λα

είλαη κε αμηνπνηήζηκα θαη λα ιεηηνπξγνχλ σο ππνθαηάζηαην ηεο ζρέζεο γνλέα-

παηδηνχ. Δμεηάδνληαο ηελ δεχηεξε θαηεγνξία, πνπ θξηηήξην είλαη ην κνξθσηηθφ θαη

πνιηηηζηηθφ επίπεδν, νη γνλείο ιφγσ ηεο νηθνλνκηθήο ηνπο θαηάζηαζε δελ ηνπο

επηηξέπεη λα ζπληειέζνπλ ζηελ ζπκκεηνρή ηνπ παηδηνχ ζε δηάθνξεο εμσζρνιηθέο

δξαζηεξηφηεηεο αιιά είλαη δηαζέζηκνη λα αμηνπνηήζνπλ θαηάιιεια ηηο δηθέο ηνπο

γλψζεηο. Βέβαηα, νη θαηεγνξίεο δελ είλαη κφλν απηέο θαη νχηε ραξαθηεξίδνπλ

θάπνηνλ θαιφ γνλέα ή θαθφ αλ αλήθεη ή δελ αλήθεη, αληίζηνηρα, ζε θάπνηα απφ απηέο.

Page 46: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

46

Δπνκέλσο, αλαδεηθλχνληαη ηα δηάθνξα θνηλσληθά εξεζίζκαηα πνπ κπνξεί λα

πθίζηαληαη ζε κηα ηάμε.

Δπηπιένλ, έλαο άιινο άμνλαο δηαρσξηζκνχ ησλ αηφκσλ κηαο θνηλσλίαο

απνηειεί ε γεσγξαθηθή πξνέιεπζε θαη ζηελ ζχγρξνλε επνρή, ε εζληθφηεηα. ηελ

ζεκεξηλή επνρή, ηα πεξηζζφηεξα λεπηαγσγεία θαη ζρνιεία θπξίσο ζηα κεγάια αζηηθά

θέληξα αιιά θαη ζηελ επαξρία, ε ζχλζεζε ηεο ηάμεο δηακνξθψλεηαη ζε κεγάιν βαζκφ

απφ αιινεζλήο καζεηέο. ε αξθεηέο ηάμεηο ην πνζνζηφ απηφ αλέξρεηαη έσο θαη ζην

80%-90%. Με ηα ζπγθεθξηκέλα δεδνκέλα ν εθπαηδεπηηθφο πξέπεη λα δηακνξθψζεη

ηελ δηδαζθαιία ηνπ ζχκθσλα κε απηά ζηνρεχνληαο ζηελ απνδνρή ηεο

δηαθνξεηηθφηεηαο, θαιιηεξγψληαο ην αίζζεκα ηνπ ζεβαζκνχ ζηα παηδηά, ηεο

ζπλεξγαζίαο θαη ηεο κειέηεο λέσλ πνιηηηζκψλ θαη θνπιηνχξσλ. Σν γεγνλφο ηεο

πνιππνιηηηζκηθφηεηαο δίλεη αθνξκή ζηνλ εθπαηδεπηηθφ λα δεκηνπξγήζεη ζπλζήθεο

επλντθέο γηα ηελ πξνβνιή ηνπ θάζε πνιηηηζκνχ , δίλνληαο ζηα παηδηά ηελ δπλαηφηεηα

λα έξζνπλ ζε επαθή κε δηάθνξεο θνπιηνχξεο, ήζε θαη έζηκα θάζε ηφπνπ, λα

εθθξαζηνχλ ν θαζέλαο γηα ηα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηα ηεο ηδηαίηεξεο

παηξίδαο ηνπο θαη λα αλαπηχμνπλ ηελ ηδέα ηεο παγθνζκηνπνίεζεο φπσο, ζα ηελ

αληηιεθζνχλ κέζα απφ ηνπο ζπλνκήιηθνπο. Πξνζεγγίδνληαο ηελ παξάκεηξν απηή απφ

έλα άιιν επίπεδν, δίλεηαη ζηα παηδηά θαη ζηνπο ελειίθνπο ε επθαηξία λα αλαπηχμνπλ

ην αίζζεκα ηεο κνλαδηθφηεηαο ηνπο θαη λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ηελ ζεκαληηθφηεηα

απηνχ, ελψ, ηαπηφρξνλα είλαη ζε ζέζε λα αλαγλσξίζνπλ θαη ζηνλ ζεκαληηθφ γηα

απηνχο «άιιν» ηελ ηδηφηεηα ηνπ κνλαδηθνχ. Μέζα ζε απηφ ην πιαίζην ηνπ ζεβαζκνχ

ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο, δεκηνπξγνχληαη επλντθέο ζπλζήθεο γηα απνδνρή ηεο, θαζψο ε

χπαξμε ηνπ «εγψ» θάζε αηφκνπ, πξναπαηηεί ηελ απνδνρή θαη ηελ αλαγλψξηζε ηεο

χπαξμεο ησλ «άιισλ». Ζ ζπλεηδεηνπνίεζε απηή επηθέξεη κηα γέθπξα επηθνηλσλίαο, ε

νπνία ζηεξίδεηαη ζηηο δηαθνξέο, ηηο νπνίεο πξνζπαζεί λα ηηο θαηαλνήζεη θαη λα ηηο

ελψζεη κε ην πιαίζην.

Κάζε άηνκν κέζα ζην θνηλσληθφ πιαίζην ηεο ηάμεο ηνπ, επεξεάδεηαη απφ

δηάθνξεο παξακέηξνπο κε ηηο νπνίεο θαιείηαη λα ζπκβαδίζεη. ε κηα απφ απηέο

εληάζζεηαη θαη ε ζξεζθεπηηθή ηαπηφηεηα. Παξφηη ηα παηδηά πξνζρνιηθήο ειηθίαο δελ

έρνπλ αθφκε αλαπηχμεη ηηο ζξεζθεπηηθέο ηνπο πεπνηζήζεηο εληνχηνηο, αθνινπζνχλ

φζα έρνπλ «δηδαρζεί» απφ ηνπο γνλείο ηνπο. χκθσλα κε ηα παξαπάλσ, ν

εθπαηδεπηηθφο νθείιεη λα ιεηηνπξγεί ζε έλα πην αλνηθηφ πιαίζην δείρλνληαο ζεβαζκφ

ζηελ θάζε ζξεζθεία θαη πξνζεγγίδνληαο απηφ ην ζέκα κε κηα θνηλψο απνδεθηή ηδέα

πνπ λα αθνξά ην θαιφ φισλ. Πνιιέο θνξέο έρεη παξαηεξεζεί ε αληίδξαζε ησλ

Page 47: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

47

γνλέσλ γηα ηελ ψξα ηεο πξνζεπρήο παξφιν πνπ νη λεπηαγσγνί κπνξεί λα ηελ έρνπλ

δηακνξθψζεη κε ζεβαζκφ ζηελ δηαθνξεηηθφηεηα, εθείλνη λα επηκέλνπλ ζηελ

απαγγειία ηεο πξνζεπρήο ηεο δηθήο ηνπο ζξεζθείαο.

Με απηφ ηνλ ηξφπν αλαδεηθλχνληαη δηάθνξνη παξάγνληεο πνπ ζπλζέηνπλ ηελ

θνηλσληθή ηαπηφηεηα ηνπ καζεηή, ηνπο νπνίνπο πξέπεη λα ιακβάλεη ππφςε ηνπ ν

εθπαηδεπηηθφο ψζηε λα δηακνξθψλεη ηηο ζεσξίεο ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο

θαηάιιεια θάζε θνξά. Πην ζπγθεθξηκέλα, γηα λα ππάξμεη δηδαθηηθή πξάμε,

απαηηείηαη ε ζχλζεζε ησλ ζηφρσλ ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο κε βαζηθφ θξηηήξην

ην θνηλσληθφ πιαίζην ησλ παηδηψλ ηεο ηάμεο. Κάηη ηέηνην δελ είλαη εχθνιε θαη

αλέθειε ππφζεζε. Γελ ππάξρεη θάπνηα πξνδηαγεγξακκέλε ζπληαγή, γηα λα

αθνινπζεζεί, αιιά πθίζηαληαη ζπλερψο κηα δηαδηθαζία αλαηξνθνδφηεζεο κέζα απφ

ζπγθξνχζεηο, δπζθνιίεο, ζπγθηλήζεηο, απνγνεηεχζεηο, ηθαλνπνηήζεηο ζέηνληαο έηζη,

λέα εξσηήκαηα πξνο αλαδήηεζε θάζε θνξά. Έηζη, ν εθπαηδεπηηθφο αλαιακβάλεη θαη

ηνλ ξφιν ηνπ εξεπλεηή φπσο έρνπκε αλαθέξεη ζε πξνεγνχκελν θεθάιαην.

Όκσο, θαηά πφζν ην λέν αλαιπηηθφ πξφγξακκα δίλεη ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ην

έλαπζκα γηα αμηνπνίεζε ηνπ θνηλσληθνχ πιαηζίνπ ηεο ηάμεο σο κέζν ζρεδηαζκνχ ηεο

δηδαζθαιίαο. Γεπηεξεπφλησο, ην λέν αλαιπηηθφ πξφγξακκα έρεη δεκηνπξγεζεί

ιακβάλνληαο ππφςε ηα δηάθνξα θνηλσληθά πιαίζηα πνπ πθίζηαληαη ζηα ειιεληθά

λεπηαγσγεία, αλ λαη θαηά πφζν νη ζηφρνη ηνπ ηίζεληαη ππφ αλαζρεδηαζκφ αλάινγα κε

ην πιαίζην ηεο ηάμεο; Με απηά ηα αλνηθηά εξσηήκαηα, αλαγλσξίδεηαη αθελφο ν πην

αλνηθηφο ραξαθηήξα ηνπ λένπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο αιιά θαη ε επηδίσμε θαη

πεξαηηέξσ αλαβάζκηζε ηνπ ζχκθσλα κε ηελ ξαγδαία εμέιημε ηνπ θφζκνπ.

Page 48: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

48

ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΟ ΜΔΡΟ

Page 49: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

49

ΘΔΧΡΗΔ ΠΟΤ ΑΦΟΡΟΤΝ ΣΖΝ ΔΡΔΤΝΑ ΓΡΑΖ

Ο φξνο έξεπλα δξάζεο ρξεζηκνπνηείηαη επξχηαηα, φκσο, δε θαίλεηαη λα

ππάξρεη έλαο κφλν νξηζκφο ηνπ κε θαζνιηθή απνδνρή. Τπάξρνπλ πνηθίινη νξηζκνί

πνπ καξηπξνχλ δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο αλάγλσζεο ηφζν ηεο εθπαηδεπηηθήο

πξαγκαηηθφηεηαο φζν θαη ηεο εθπαηδεπηηθήο έξεπλαο, αιιά θπξίσο δηαθνξεηηθέο

επηζηεκνινγηθέο αθεηεξίεο. Έλαο απφ ηνπο νξηζκνχο, ηνλ νπνίν ηνλ ππνζηεξίδνπκε

θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πηπρηαθήο καο εξγαζίαο εηδηθφηεξα ζηε ζεκαληηθφηεηα

εθαξκνγήο ηεο απηνζηνραζηηθήο δηαδηθαζίαο, ε νπνία απνδεηθλχεηαη κέζα απφ ηνπο

αλαζηνραζκνχο καο πνπ αθνινπζνχλ, ζέινληαο λα εμεηάζνπκε ηελ πξνβιεκαηηθή

θαηάζηαζε, ηελ νπνία εληνπίζακε ζην λεπηαγσγείν καο, είλαη ν εμήο:

«Η έξεπλα δξάζεο είλαη κηα κνξθή απηνζηνραζηηθήο δηεξεύλεζεο πνπ

έρνπλ αλαιάβεη νη ζπκκεηέρνληεο ζε θνηλσληθέο θαηαζηάζεηο κε

ζθνπό λα βειηηώζνπλ ηε ινγηθή θαη ηε δηθαηνζύλε πνπ δηέπεη α) ηηο

δηθέο ηνπο θνηλσληθέο ή εθπαηδεπηηθέο πξαθηηθέο, β) ηελ θαηαλόεζή

ηνπο όζνλ αθνξά απηέο ηηο πξαθηηθέο, γ) ηηο θαηαζηάζεηο όπνπ

εθαξκόδνληαη απηέο νη πξαθηηθέο» (Kemmis ζην Hopkins, 1985:32).

Ζ έξεπλα δξάζεο είλαη κηα εξεπλεηηθή δηαδηθαζία πνπ νη ίδηνη νη άλζξσπνη

ηεο πξάμεο δηελεξγνχλ, κε ζηφρν λα βειηηψζνπλ ηηο επαγγεικαηηθέο πξαθηηθέο ηνπο.

Απνηειεί κηα κνξθή έξεπλαο θαηά ηελ νπνία ν εξεπλεηήο είλαη ηαπηφρξνλα θαη

απηφο πνπ δξα ζηελ πξαγκαηηθφηεηα πνπ εξεπλά. ε ζπλεξγαζία κε άιινπο πνπ

ζπκκεηέρνπλ ζε απηή ηελ πξαγκαηηθφηεηα, ηε δηεξεπλνχλ κε ζθνπφ λα ηελ

θαηαλνήζνπλ, λα εξκελεχζνπλ ηηο δπζιεηηνπξγίεο ηεο, λα δηαγλψζνπλ πξνβιήκαηα

θαη πξννπηηθέο θαη ηειηθά λα παξέκβνπλ γηα λα βειηηψζνπλ ηηο ζπλζήθεο κέζα ζηηο

νπνίεο δξνπλ σο επαγγεικαηίεο. Γειαδή, ε εξεπλά δξάζεο είλαη κηα δηαδηθαζία

ζπλεξγαηηθήο έξεπλαο, πνπ πξνυπνζέηεη ηελ ελεξγφ ζπκκεηνρή ησλ εκπιεθφκελσλ

ζην πεδίν πνπ εξεπλάηαη.

ηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο, ε έξεπλα δξάζεο εκπιέθεη δηδάζθνληεο,

καζεηέο θαη άιινπο θνηλσληθνχο παξάγνληεο πνπ ζπλδένληαη άκεζα κε ην ζρνιείν,

φπσο γνλείο, ζρνιηθνχο ζπκβνχινπο, ηνπηθέο αξρέο ή ζηειέρε ηεο Γηνίθεζεο. ηα

Page 50: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

50

πιαίζηα ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο καο, πξάμακε σο εθπαηδεπηηθνί εξεπλεηέο, εξεπλεηέο

δξάζεο, ζπκκεηέρνληαο ζε φιεο ηηο θάζεηο ηεο εξεπλεηηθήο δηαδηθαζίαο. ηηο

παξέκβαζε καο, ε κηα θνηηήηξηα αλαιάκβαλε ηνλ θεληξηθφ ξφιν ζηελ εξεπλεηηθή

δηαδηθαζία, δηαηππψλνληαο ή φρη κφλν ηελ άπνςε ηεο γηα ην εθπαηδεπηηθφ έξγν θαη ηα

πξνβιήκαηα πνπ ζπλαληνχζε, ελψ ε άιιε θνηηήηξηα αλαιάκβαλε ηνλ ξφιν ηνπ

θξηηηθνχ θίινπ ελαιιάμ, παξεκβαίλνληαο ζηε δηακφξθσζε ηνπ εξεπλεηηθνχ

πξνγξάκκαηνο θαη ζπκκεηέρνληαο ελεξγά ζε φιε ηε ζηνραζηηθνθξηηηθή δηαδηθαζία,

είηε αθνξά ππνζέζεηο θαη ζηξαηεγηθέο δξάζε, είηε ηελ ίδηα ηελ πξαθηηθή θαη ηελ

παξέκβαζή ηνπο ζε απηήλ είηε ζηελ αμηνιφγεζή ηεο.

ηελ «έξεπλα δξάζεο», ε έξεπλα ιεηηνπξγεί παξάιιεια κε ηελ δξάζε θαη

κειεηψληαο πην απιά ηελ ζεηξά πνπ βξίζθνληαη νη ιέμεηο ηνπ φξνπ, δηαπηζηψλνπκε

πσο θαηά κηα έλλνηα ε έξεπλα πξνεγείηαη ηεο δξάζεο, θαζψο απνηειεί ην ζεσξεηηθφ

ππφβαζξφ ηεο. Μέζα απφ ηελ εκπεηξία καο, εληνπίζακε ηελ αηέξκνλε ηδηφηεηα ηεο

έξεπλαο δξάζεο, θαζψο ζε θακία πεξίπησζε ε έξεπλα απφ κφλε ηεο δελ εμαζθαιίδεη

ηελ επηηπρεκέλε δξάζε. Κάζε θνξά, ηα ζεσξεηηθά πνξίζκαηα νθείινπλ λα

ππφθεηληαη ζε παξαηήξεζε, θξηηηθφ ζηνραζκφ θαη αιιαγή ψζηε λα αληηκεησπίζνπκε

φζν ην δπλαηφλ θαιχηεξα ηελ πξνβιεκαηηθή καο θαηάζηαζε.

Καηά ηε δηάξθεηα ηεο έξεπλαο δξάζεο, θηλεζήθακε ζχκθσλα κε ηα βαζηθά

ραξαθηεξηζηηθά πνπ ηελ δηέπνπλ. Σν πξψην ραξαθηεξηζηηθφ ηεο έξεπλα είλαη ν

ζπκκεηνρηθφο θαη ζπλεξγαηηθφο ηεο ραξαθηήξαο. Χο εθπαηδεπηηθνί ζε κηα

εθπαηδεπηηθή έξεπλα δξάζεο, είκαζηε δηδάζθνληεο θαη εξεπλεηέο ηαπηφρξνλα,

ππνθείκελα κε ζπλείδεζε θαη επζχλε, ηα νπνία ζπκκεηέρνπκε ελεξγά ζηελ

εξεπλεηηθή δηαδηθαζία σο ζπληειεζηέο ηεο αιιαγήο θαη ηεο βειηίσζεο θαη

ζπλεξγαδφκαζηε κε ηα άιιε κέιε ηεο ζρνιηθήο θαη ηεο επξχηεξεο εθπαηδεπηηθήο

θνηλφηεηαο, φπσο ζπλάδειθνπο, καζεηέο, γνλείο, ζρνιηθνχο ζπκβνχινπο, εξεπλεηέο,

παλεπηζηεκηαθνχο. Σέηνηνπ είδνπο ζπλεξγαζίεο πξνυπνζέηνπλ θαη ζπλεπάγνληαη

ακνηβαία θαηαλφεζε θαη ζπκκεηξηθή επηθνηλσλία.

Ζ έξεπλα δξάζεο ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ ελνπνίεζε δηδαζθαιίαο θαη έξεπλαο

θαη ηελ ζπλεπαθφινπζε δηαζχλδεζε ζεσξίαο θαη πξάμεο. Ζ ζεσξία δελ είλαη

απνηέιεζκα λνεηηθψλ αθαηξέζεσλ, νχηε εκείο σο εθπαηδεπηηθνί θαινχκαζηε λα

εθαξκφζνπκε επηζηεκνληθέο ζεσξίεο. Αιιά, δνθηκάδνπκε ηξφπνπο δνπιεηάο, πνπ ζηε

ζπλέρεηα ππφθεηληαη ζπζηεκαηηθά ζε παξαηήξεζε, θξηηηθφ ζηνραζκφ θαη αιιαγή.

Δπνκέλσο, ε δηδαζθαιία δελ αληηκεησπίδεηαη σο δηαδηθαζία εθαξκνγήο ζεσξεηηθψλ

πνξηζκάησλ πνπ αλαθέξνληαη ζε επηκέξνπο δεμηφηεηεο θαη ηερληθέο. Αληηζέησο,

Page 51: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

51

δηεξεπλνχκε δηαιεθηηθά, ηε ζεσξία θαη ηελ πξάμε. Ζ ζεσξία δελ είλαη απξφζηηε,

αιιά ζπκπιεξψλεη θαη εκπινπηίδεη ηελ πξαθηηθή καο θξίζε. Μέζσ απηήο ηεο

δηαδηθαζίαο ε ίδηα ε πξαθηηθή εκπινπηίδεηαη, ελψ παξάιιεια αλακνξθψλεη θαη

επεθηείλεη θαη ηελ αθαδεκατθή γλψζε.

Έλα άιιν ραξαθηεξηζηηθφ ηεο απνηειεί, ε αλνηρηή θπθιηθή- ζπεηξνεηδή

δηαδηθαζία, ζηελ νπνία νη ζπκκεηέρνληεο δξνπλ θαη ζηνράδνληαη κε ζθνπφ ηελ

θαηαλφεζε, ηελ αιιαγή θαη ηε βειηίσζε. Ζ εξεπλά δξάζεο δελ είλαη κηα γξακκηθή

εξεπλεηηθή κεζνδνινγία πνπ μεθηλά κε ηε δηαηχπσζε ππνζέζεσλ, πνπ ειέγρνληαη

κέζα απφ ηε δηεξεπλεηηθή δηαδηθαζία, γηα λα θαηαιήμεη ζηελ επηβεβαίσζε ή ηε

δηάςεπζή ηνπο. Γελ έρεη δειαδή κηα δεδνκέλε αξρή θαη έλα δεδνκέλν ηέινο. Ζ

έξεπλα δξάζεο αλαπηχζζεηαη κέζα απφ ηε ζπείξα απηφ-ζηνραζκνχ, έλα έιηθα απφ

θχθινπο «ζρεδηαζκνχ, δξάζεο, ζπζηεκαηηθήο παξαηήξεζεο, ζηνραζκνχ» θαη κεηά

«επαλα-ζρεδηαζκνχ, πεξαηηέξσ πινπνίεζεο, παξαηήξεζεο θαη ζηνραζκνχ» απνηειεί

νπζηαζηηθά κηα αιπζίδα επάιιεισλ θχθισλ ρσξίο ηέινο. Ζ έξεπλα δξάζεο δειαδή

είλαη κηα αλνηρηή θπθιηθή δηαδηθαζία, θαηά ηελ νπνία θάζε θχθινο νδεγεί ζηνλ

επφκελν, πνπ ζα ζεκάλεη επαλαπξνζδηνξηζκφ ηνπ ζρεδίνπ θαη λέα ζηξαηεγηθή

δξάζεο, επηπξφζζεηε θξηηηθή θαη απηνθξηηηθή παξέκβαζε θαη αλαζηνραζκφ ζε έλα

πιαίζην δηαξθνχο ζχλζεζεο θαη αλαζχλζεζεο. Δλδεηθηηθφ ηεο αλνηρηήο απηήο

θπθιηθήο δηαδηθαζίαο είλαη ε ζπείξα θχθισλ ζρεδηαζκνχ, δξάζεο, παξαηήξεζεο θαη

αλαζηνραζκνχ.

Ζ έξεπλα δξάζεο δηέπεηαη απφ ζηνραζηηθή θαη αλαζηνραζηηθή ηεο δηάζηαζε.

Χο εθπαηδεπηηθνί εξεπλεηέο εκπιεθφκαζηε ζε κηα δηαδηθαζία κέζσ ηεο νπνίαο

ζηνραδφκαζηε θαη πξνζπαζνχκε, λα εξκελεχζνπκε, φηη ζπκβαίλεη κέζα ζηελ ηάμε

θαη επξχηεξά ζην ζρνιηθφ ρψξν. Αλαπηχζζνληαη, έηζη εθπαηδεπηηθέο ζεσξίεο, νη

νπνίεο κέζσ ηεο έξεπλαο δνθηκάδνληαη πάιη ζηελ πξάμε θαη νδεγνχλ ζε έλα είδνο

γλψζε πνπ, σο πξνζσξηλή θαη πξνζαξκνζκέλε ζηηο ηνπηθέο ζπλζήθεο θάησ απφ ηηο

νπνίεο παξήρζε, είλαη ππφ ζπλερή δνθηκή.

Έλα επηπιένλ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο κεζφδνπ απηήο είλαη ε ζχλδεζή ηεο κε ηελ

επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, δελ δίλεηαη

βαξχηεηα ηφζν ζηελ ηερλνγλσζία, θαηνρή δειαδή ελφο ξεπεξηνξίνπ δηδαθηηθψλ

πξαθηηθψλ, αιιά δίλεηαη έκθαζε απφ εκάο ηνπο ίδηνπο ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζηα εμήο:

ηελ θαηαλφεζε θαη ζηελ αλακφξθσζε ηεο πξαθηηθήο καο

ηε δηεξεχλεζε ησλ θίλεηξσλ δξάζεο καο

Page 52: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

52

ηελ επηδίσμε καο λα πξαγκαηψζνπκε ηηο αμίεο πνπ ήδε έρνπκε ζέζεη

ππφ δηεξεχλεζε ζην πιαίζην ηεο εξεπλεηηθήο νκάδαο.

Ζ δξάζε πνπ ζέηνπλ ππφ δηεξεχλεζε βαζίδεηαη πεξηζζφηεξν ζην ινγηθφ ζηνραζκφ σο

επαγγεικαηηψλ. Με απηφλ ηνλ ηξφπν, κέζσ ηεο έξεπλαο δξάζεο, αλαπηχζζνπκε

νπζηαζηηθά ηελ ηθαλφηεηα καο γηα θξίζε, θξηηηθή θαη θαηά ζπλέπεηα ηελ

επαγγεικαηηθή καο γλψζε.

Ζ κέζνδνο απηή ραξαθηεξίδεηαη απφ πνηνηηθή εξεπλεηηθή δηάζηαζε. Χο

εθπαηδεπηηθνί εξεπλεηέο απνηεινχκε αλαπφζπαζην κέξνο ηεο πξαγκαηηθφηεηαο πνπ

εξεπλάκε θαη ε παξνπζία καο δελ απνδηνξγαλψλεη ηελ ηππηθή κνξθή ηεο

αιιειεπίδξαζεο. Γηεξεπλάκε κηα ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή ηεο εθπαηδεπηηθήο

πξαγκαηηθφηεηαο, ηελ νπνία ζεσξνχκε κνλαδηθή θαη πνιπζχλζεηε. Ζ εξεχλα δξάζεο

δελ θαηαιήγεη ζηε δηαηχπσζε γεληθεπκέλσλ λφκσλ θαη γηα απηφ δελ πξνυπνζέηεη

αληηπξνζσπεπηηθφ δείγκα. ηα δείγκαηα ησλ πνζνηηθψλ πξνζεγγίζεσλ αληηπαξαζέηεη

ηελ «πεξίπησζε» θαη ζηα γεληθεπκέλα ζπκπεξάζκαηα ηα εξεπλεηηθά πνξίζκαηα πνπ

εληάζζνληαη ζηα ζπκθξαδφκελα ηεο ζρνιηθήο ηάμεο θαη κεηαθξάδνληαη ζε ππνζέζεηο

δξάζεο.

Page 53: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

53

ΔΠΗΛΟΓΖ ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΖ ΜΔΘΟΓΟΤ & ΑΗΣΗΟΛΟΓΖΖ

ηε βηβιηνγξαθία γίλεηαη αλαθνξά ζε ηξεηο δηαθνξεηηθνχο ηχπνπο ηεο έξεπλα

δξάζεο: ηνλ ηερληθφ, ηνλ πξαθηηθφ θαη ηνπ ρεηξαθεηηθφ. Απηνί νη ηχπνη βαζίδνληαη

ζηηο ηξεηο θαηεγνξίεο ηνπ Habermas (1970), νη νπνίεο αλαθέξνληαη ζηνπο ηνκείο ησλ

αλζξψπηλσλ ελδηαθεξφλησλ πνπ παξάγνπλ ηελ γλψζε, δειαδή ζηα ηερληθά, πξαθηηθά

θαη ρεηξαθεηηθά ελδηαθέξνληα.

Ζ δηθή καο εξεπλεηηθή κέζνδν αθνινχζεζε ηηο αξρέο πνπ δηέπνπλ ηελ

πξαθηηθή έξεπλα δξάζεο. Ζ πξαθηηθή έξεπλα δξάζεο επηδηψθεη ηελ αλάπηπμε ηεο

πξαθηηθήο γλψζεο ή ηεο επαγγεικαηηθήο ζνθίαο, πξνζπαζψληαο λα αλαθαιχςεη ηα

λνήκαηα θαη ηε γλψζε πνπ ελζσκαηψλνληαη ζηελ πξαθηηθή. Απηή ε πξνζέγγηζε

απνξξίπηεη ηελ αλαδήηεζε ησλ ζρέζεσλ αηηίαο θαη απνηειέζκαηνο, πνπ ζα νδεγήζεη

ζε γεληθεπηηθνχ ηχπνπ πνξίζκαηα. Αληηζέησο, ζεσξψληαο θάζε εθπαηδεπηηθή πξάμε

κνλαδηθή, πεξηγξάθεη κε επαγσγηθφ ηξφπν θαη πξνζπαζεί λα εξκελεχζεη ην φπνην

πξφβιεκα θαη αίηηα ηνπ, ηελ εκπεηξία, ηε δηαδηθαζία ηεο αιιαγήο θαη ηηο ζπλέπεηέο

ηεο (Καηζαξνχ & Σζάθνο 2003: 96).

Χο θξηηήξην επηινγήο ηεο κεζφδνπ ζέζακε ηελ επειημία ηεο, φζνλ αθνξά έλα

πην αλνηρηφ πιαίζην δξάζεο, θαζψο έπξεπε λα εξεπλήζνπκε έλα άγλσζην

εθπαηδεπηηθφ πιαίζην πξνο εκάο, απηφ ηνπ λεπηαγσγείνπ. Δπηπιένλ, ε ζπγθεθξηκέλε

κέζνδνο καο έδσζε ηελ δπλαηφηεηα λα ζπλεξγαζηνχκε θαη λα δξάζνπκε ελαιιάμ ζε

ξφινπο, ηφζν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ εξεπλεηή φζν θαη ηνπ θξηηηθνχ θίινπ. Πην

ζπγθεθξηκέλα, αλαθεξφκελνη ζηνλ εθπαηδεπηηθφ εξεπλεηή ελλννχκε έλαλ

επαγγεικαηία πνπ έρεη σο ζηφρν ηελ βειηίσζε ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ θαη πξνζπαζεί λα

ην επηηχρεη κέζα απφ ζπζηεκαηηθή δηεξεχλεζε θαη έιεγρν ηεο πξαθηηθήο ηνπ θαη

γεληθφηεξα, ηεο εθπαηδεπηηθήο ηνπ ζεσξίαο ζηελ ηάμε. Οη εθπαηδεπηηθνί εξεπλεηέο

έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα αμηνπνηήζνπλ γηα ηε ζπιινγή δεδνκέλσλ ηφζν αλνηρηέο θαη

ειεχζεξεο ηερληθέο, φζν θαη πην απζηεξέο θαη πνζνηηθέο. Σελ εγθπξφηεηα ησλ

δεδνκέλσλ πνπ ζπιιέγνληαη δηαζθαιίδεη ζε θάπνην βαζκφ ε κέζνδνο ηεο

«ηξηγσλνπνίεζεο». Πξφθεηηαη γηα ηελ ηξηπιή δηαζηαχξσζε ησλ ζηνηρείσλ είηε κε ηελ

ρξήζε ηξηψλ δηαθνξεηηθψλ κεζφδσλ ζπιινγήο δεδνκέλσλ, είηε κε ηελ άληιεζε ησλ

δεδνκέλσλ απφ ηξεηο δηαθνξεηηθέο πεγέο, πνπ εμαζθαιίδεη ηνλ δηυπνθεηκεληθφ έιεγρν

ησλ πνξηζκάησλ.

Page 54: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

54

Αθφκε, έλαο άιινο ιφγνο πνπ δηαιέμακε ηελ εθπαηδεπηηθή έξεπλα δξάζεο

απνηειεί ην γεγνλφο φηη κπνξνχκε θάζε θνξά λα αιιάμνπκε ηελ πξαθηηθή καο

δηακνξθψλνληαο θαη δνθηκάδνληαο λέεο κνξθέο δξάζεο πξνθεηκέλνπ λα

πξνζεγγίζνπκε θαιχηεξα ηελ πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε κε ζηφρν λα ηελ

βειηηψζνπκε. Δπηπξφζζεηα, καο δίλεη ηελ ειεπζεξία λα ζέζνπκε ππφ πξνβιεκαηηζκφ

ηηο ππνζέζεηο θαη ηηο πεπνηζήζεηο πνπ ζηεξίδνπλ ηελ πξαθηηθή ζηηο ηάμεηο θαη λα ηηο

πξνζεγγίζνπκε κε κηα δηαθνξνπνηεκέλε παηδαγσγηθή πξαθηηθή.

Page 55: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

55

ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΑ ΔΡΧΣΖΜΑΣΑ

Θέινληαο λα δηεξεπλήζνπκε ηελ πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε, έηζη ψζηε λα ηελ

βειηηψζνπκε, νξγαλψζακε έλα εξεπλεηηθφ ζρέδην πνπ ζέζακε ζε εθαξκνγή θαη

παξαηεξήζακε ζπζηεκαηηθά ηε δξάζε ηνπ. ε απηή ηελ πνξεία δηαηππψζακε ηελ

άπνςε καο γηα ηελ ππάξρνπζα θαηάζηαζε θαη εξεπλεηηθά εξσηήκαηα. Πξφθεηηαη γηα

κηα δηαδηθαζία ρσξίο ηέινο, εθφζνλ ηα ζπκπεξάζκαηα νδεγνχλ θάζε θνξά ζε λέα

εξσηήκαηα, γηα λα αθνινπζήζεη θαη πάιη ε ίδηα ε εξεπλεηηθή πνξεία.

Μέζα απφ ηηο επηζθέςεηο καο ζην λεπηαγσγείν νινθιεξψζακε ηξεηο ζπλνιηθά

θχθινπο δηδαζθαιίαο απφ ηνπο νπνίνπο καο δεκηνπξγήζεθαλ εξσηήκαηα,

δηαθνξεηηθά θάζε θνξά ηα νπνία εμέιημαλ ηελ έξεπλά καο θαη είλαη ηα εμήο:

Καηά πφζν ηα παηδηά κπνξνχλ λα εζηηάζνπλ ην ελδηαθέξνλ ηνπο ζε έλα ζέκα

κε ηελ ρξήζε λέσλ κέζσλ ηερλνινγίαο- ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή;

Καηά πφζν κπνξνχλ ηα παηδηά λα εζηηάζνπλ ζε κηα νξγαλσκέλε

δξαζηεξηφηεηα, δηαηεξψληαο ακείσην ην ελδηαθέξνλ ηνπο;

Καηά πφζν ην θίλεηξν είλαη απηφ πνπ ζα ελεξγνπνηήζεη ην ελδηαθέξνλ ησλ

παηδηψλ θαη ζα εληζρχζεη ηνλ ηνκέα ηεο ζπλεξγαζίαο θαη ηεο αιιειεπίδξαζεο

ηφζν κεηαμχ ηνπο φζν θαη κε εκάο;

Page 56: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

56

ΣΡΟΠΟ ΓΗΔΞΑΓΧΓΖ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ ΓΡΑΖ- ΣΤΠΟ

ΔΡΔΤΝΑ ΓΡΑΖ

ε θάζε έξεπλα δξάζεο δελ ππάξρεη ζπγθεθξηκέλε αθνινπζία ζε ζρέζε κε ηηο

ελέξγεηεο πνπ ζα πξαγκαηνπνηεζνχλ. Ζ έξεπλα ζηεξίδεηαη ζε επκεηάβιεηνπο

παξάγνληεο φπσο ην πιαίζην ηεο εθάζηνηε ηάμεο, ηηο πεπνηζήζεηο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ

εξεπλεηή θαζψο θαη ηα κέζα πνπ ππάξρνπλ δηαζέζηκα. Απηφ ζπλεπάγεηαη έλαλ πην

ειεχζεξν ραξαθηήξα ηεο έξεπλαο δξάζεο θαη ζπλεπψο, ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν

πξαγκαηνπνηείηαη. Έρνπλ πξνηαζεί αξθεηά κνληέια νξγάλσζεο ηεο έξεπλαο δξάζεο.

Σα πην επξέσο γλσζηά θαη απνδεθηά απφ ηελ εθπαηδεπηηθή θνηλφηεηα κνληέια

δξάζεο απνηεινχλ, ηνπ K. Lewin, ηνπ J. Elliott, ηνπ St.Kemmis θαη ηεο J.McNiff.

ηελ πξνζπάζεηά καο λα αληηκεησπίζνπκε ηελ πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε πνπ

δηαθξίλακε ζην λεπηαγσγείν επηιέμακε λα εξγαζηνχκε ζχκθσλα κε ην κνληέιν ηνπ

St.Kemmis, ην νπνίν είρε σο βάζε ην κνληέιν ηνπ Κ. Lewin, ηφζν ζε ζρέζε κε ηελ

ζπεηξνεηδή ηνπ θίλεζε φζν θαη ζρεηηθά κε ηηο ηέζζεξηο θάζεηο. Σν αξρηθφ κνληέιν

παξνπζίαδε ηελ έξεπλα δξάζεο σο κηα ζπεηξνεηδή θίλεζε κε ηέζζεξηο θάζεηο:

ζρεδηαζκφ- δξάζε- παξαηήξεζε- ζηνραζκφ, ε νπνία ζα κπνξνχζε λα νδεγήζεη

ζηαδηαθά ζηελ αλεμαξηεζία, ηελ ηζφηεηα θαη ηελ ζπλεξγαζία (Lewin,K.(1946)). Σν

1981 σζηφζν, ν θαζεγεηήο St. Kemmis εκπινχηηζε ηελ αξρηθή ζεσξία εληάζζνληαο

ηνπο θχθινπο ηεο ζπείξαο ζε έλα άμνλα πνπ έρεη αθεηεξία ρσξίο φκσο, λα επηβάιιεη

ην φξην ηνπ ηεξκαηηζκνχ. Δηδηθφηεξα, ν Kemmis ηφληζε ηελ επαιιειία ησλ θχθισλ

ηεο ζπείξαο θαη θαηέιεμε ζε έλα ζρήκα πνπ εμειίζζεηαη ζπεηξνεηδψο:

Page 57: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

57

Αθεηεξία ηεο έξεπλαο δξάζεο απνηειεί κηα πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε, έλα

δήηεκα πνπ απαζρνιεί ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ρξεηάδεηαη βειηησηηθέο παξεκβάζεηο.

ηελ εθπαηδεπηηθή έξεπλα δξάζεο εθηφο απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ εξεπλεηή ή ηελ

εξεπλεηηθή νκάδα εθπαηδεπηηθψλ, ζπκκεηέρνπλ θαη άιινη εκπιεθφκελνη ζηελ

εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, αιιά θαη ν δηεπθνιπληήο, απηφο πνπ ζπληνλίδεη ην

εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα, θπξίσο φηαλ ππάξρεη εξεπλεηηθή νκάδα θαη ν θξηηηθφο

θίινο- ζπλεξγάηεο.

Ο δηεπθνιπληήο, πνπ κπνξεί λα είλαη έλαο απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο εξεπλεηέο

ή θάπνηνο εμσηεξηθφο ζπλεξγάηεο, αλαιακβάλεη πνηθίινπο ξφινπο. Λεηηνπξγεί

ππνζηεξηθηηθά, θαζψο παξέρεη ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο εξεπλεηέο ηελ πξφζβαζε ζην

ζεσξεηηθφ πιαίζην ζρεηηθά κε ηελ πξαθηηθή ηνπο ή ηε ζεσξία ηεο έξεπλαο δξάζεο

θαη ηεο δπλακηθήο ησλ νκάδσλ θαη θξνληίδεη λα αλαπηπρζνχλ ζρέζεηο ζπλεξγαζίαο

αλάκεζα ζε ζπκκεηέρνληεο, ψζηε λα δηαιέγνληαη κε έλα θνηλφ θψδηθα ζε έλα πιαίζην

ζπκκεηξηθήο επηθνηλσλίαο. Λεηηνπξγεί αλαηξνθνδηθά, θαζψο κέιεκα ηνπ είλαη ε

θξηηηθή αλαηξνθνδφηεζε ηεο νκάδαο θαη ε δηαζθάιηζε ηεο πνηθηιίαο ησλ νπηηθψλ

θαηά ηελ πξνζέγγηζε ηεο θαηάζηαζεο πνπ δηεξεπλάηαη. Λεηηνπξγεί ηέινο δεζκεπηηθά,

θαζψο πξνζπαζεί λα εμαζθαιίζεη ηε δέζκεπζε ησλ ζπκκεηερφλησλ ζε κηα

ζπλεξγαηηθή θαη ζπζηεκαηηθή έξεπλα, πνπ γίλεηαη ζπιινγηθή φηαλ

ζπλεηδεηνπνηήζνπλ φηη σο εξεπλεηηθή νκάδα έρνπλ εθηφο απφ ηδηαηηέξνπο ν θαζέλαο

θαη θνηλνχο ζηφρνπο, θξνληίδνληαο έηζη ε εξεπλεηηθή νκάδα λα πάξεη ζηαδηαθά ηε

Page 58: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

58

κνξθή θξηηηθήο θνηλφηεηαο. ε απηή ηελ πξννπηηθή ν δηεπθνιπληήο κπνξεί λα

βνεζήζεη ηελ νκάδα λα δηακνξθψζεη θνηλή ηαπηφηεηα θαη γιψζζα.

Παξάιιεια, ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ ελίζρπζε ηεο δξάζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ

εξεπλεηή απνηειεί ν θξηηηθφο θίινο. Ο θξηηηθφο θίινο ιεηηνπξγεί ζαλ έλα δεχηεξν

δεπγάξη γπαιηψλ αληίιεςεο, πνπ ν εθπαηδεπηηθφο εξεπλεηήο πξέπεη λα δαλείδεηαη

πφηε πφηε, ψζηε λα βιέπεη πην εχθνια απφ άιιε νπηηθή γσλία απηά πνπ ζεσξεί

δεδνκέλα (Καηζαξνχ & Σζάθνο 2003: 86). Οη άιιεο νπηηθέο βνεζνχλ θαη

εληάζζνληαη ζηνλ ζπλεξγαηηθφ ραξαθηήξα ηεο έξεπλαο δξάζεο. Δηδηθφηεξα, ν

θξηηηθφο θίινο θαη ν εθπαηδεπηηθφο εξεπλεηήο αλαπηχζζνπλ κεηαμχ ηνπο κηα

ιεηηνπξγηθή ζρέζε ε νπνία, ζα παξέρεη θξηηηθή αιιά θαη ππνζηεξηθηηθή θηιία θαηά

ηελ δηάξθεηα ηεο έξεπλαο. Αλαθνξηθά κε ην πνην άηνκν κπνξεί λα αλαιάβεη ηνλ ξφιν

ηνπ θξηηηθνχ θίινπ, δελ ππάξρνπλ πεξηνξηζκνί. Ο θξηηηθφο θίινο νθείιεη λα είλαη

«νηθείνο αιιά θαη πξφθιεζε, πξφθιεζε αιιά φρη απεηιή" (Bayne - Jardine, C. and

Holly, P.(1994). Developing Qyality Schools, London: The Falmer Press). Ο θξηηηθφο

θίινο, νθείιεη λα ιεηηνπξγεί σο έκπηζηνο ζπλεξγάηεο ή κέληνξαο θαη λα ζπδεηά γηα

ηελ έξεπλα ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα. Δπηπξφζζεηα, είλαη ζεκαληηθφο ζηελ

δηαδηθαζία αλαζηνραζκνχ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ εξεπλεηή, επεηδή σο εζσηεξηθφο

παξαηεξεηήο, κε ηδηαίηεξε γλψζε ηνπ γεληθνχ πιαηζίνπ ηεο έξεπλαο, είλαη ζε ζέζε λα

επαιεζεχζεη ηελ γλεζηφηεηα ηεο έξεπλαο. Ο θξηηηθφο θίινο, νθείιεη λα θαηαλνεί ηηο

πεπνηζήζεηο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ εξεπλεηή θαη λα δεκηνπξγεί έλα πιαίζην

εκπηζηνζχλεο κέζα ζην νπνίν, ν εθπαηδεπηηθφο εξεπλεηήο ζα κπνξέζεη λα ηνπ

εθθξάζεη ηηο ζθέςεηο θαη ηνπο πξνβιεκαηηζκνχο ηνπ. Γελ είλαη απαξαίηεην ν

θξηηηθφο θίινο λα ζπκθσλεί κε φια φζα αθνχεη, ζέηνληαο έηζη ηνλ εθπαηδεπηηθφ

εξεπλεηή ζηελ δηαδηθαζία ηεο ακθηζβήηεζεο, ηνπ πξνβιεκαηηζκνχ, ηνπ

αλαζηνραζκνχ θαη ηέινο, ηνπ επαλαζρεδηαζκνχ ηεο επφκελεο δξάζεο ηνπ.

πλνςίδνληαο, ν θξηηηθφο θίινο, απνηειεί έλαλ ζεκαληηθφ παξάγνληα ζηελ εμειηθηηθή

δηαδηθαζία ηεο έξεπλαο δξάζεο.

Page 59: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

59

ΜΔΘΟΓΟ ΤΛΛΟΓΖ ΓΔΓΟΜΔΝΧΝ

Υαξαθηεξηζηηθφ ζηνηρείν θάζε έξεπλαο είλαη ε πνηθηιία ησλ ηερληθψλ πνπ

κπνξνχκε, νη εξεπλεηέο λα ρξεζηκνπνηήζνπκε γηα ηε ζπιινγή ησλ δεδνκέλσλ. Καηά

ηελ δηάξθεηα ησλ παξεκβάζεψλ καο, ηα κέζα ζπιινγήο δεδνκέλσλ πνπ

ρξεζηκνπνηήζακε είλαη ε θαηαγξαθή ηνπ αηνκηθνχ εκεξνιφγηνπ, ε παξαηήξεζε, ε

ζπδήηεζε κε ηα παηδηά , θαζψο θαη ε ζπκβνιή ηνπ θξηηηθνχ θίινπ.

Σν «εμεπολόγιο» (βι. Παξάξηεκα 1), απνηέιεζε κηα εξεπλεηηθή

κέζνδν πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ηφζν γηα ηελ θαηαγξαθή ησλ δεδνκέλσλ

απφ ηελ παξαηήξεζή καο ζηελ ηάμε θαη ηηο ζπδεηήζεηο καο φζν θαη γηα

ηελ θαηαγξαθή ησλ πξνζσπηθψλ ζθέςεσλ καο ζρεηηθά κε ηελ δξάζε

καο θαη ηα απνηειέζκαηά ηεο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζην εκεξνιφγην

θαηαγξάθακε άκεζα θαη ιεπηνκεξεηαθά ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ θάζε

παηδηνχ, ζε δηαθνξεηηθέο πεξηφδνπο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εκέξαο θαη ηεο

ζπλαλαζηξνθήο ηνπ κε ηα άιια παηδηά θαη ηνπο ελειίθνπο. Ζ

ζπζηεκαηηθή απηή παξαηήξεζε καο βνήζεζε λα αλαιχζνπκε ηηο

ζπκπεξηθνξέο ησλ παηδηψλ, έρνληαο κηα πην αληηθεηκεληθή εηθφλα γηα

απηά (Ρήγα,2006). Έηζη, ην εκεξνιφγην απνηέιεζε έλα κέζν

αλαηξνθνδφηεζεο, εληζρχνληαο ηνλ αλαζρεδηαζκφ καο.

Ζ «παπαηήπεζε» απνηειεί κέζν, κε ην νπνίν ν παξαηεξεηήο πξνζεγγίδεη

ην θαηλφκελν σο εμσηεξηθφο παξαηεξεηήο, θξαηψληαο εθηεηακέλεο

ζεκεηψζεηο πξηλ ηελ παξαηήξεζε, αιιά θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο

παξέκβαζεο. Οη ζεκεηψζεηο απηέο κπνξεί λα είλαη δνκεκέλεο, φκσο κέζα

απφ απηέο πξνβάιιεηαη κηα εηθφλα ηεο πξνβιεκαηηθήο θαηάζηαζεο.

Δπηπξφζζεηα, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο έξεπλαο δξάζεο, ν παξαηεξεηήο έρεη

ηε δπλαηφηεηα λα ζπκκεηάζρεη, ζπκκεηνρηθή παξαηήξεζε. Με απηφ ηνλ

ηξφπν, ν εξεπλεηήο απνθηάεη κηα θαιχηεξε αίζζεζε ηνπ γίγλεζζαη

(Παπατσάλλνπ& Θενδσξάθεο, 2003).

Page 60: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

60

Ζ «ζςδήηεζε με ηα παιδιά» (βι. Παξάξηεκα 2),απνηειεί πην αλνηρηή

θαη ειεχζεξε ηερληθή ζπιινγήο δεδνκέλσλ, ε νπνία καο βνεζάεη, έηζη

ψζηε λα έξζεη ν εξεπλεηήο ζε κηα επαθή κε ηα ελδηαθέξνληα θαη ηηο

αλάγθεο πνπ πηζαλά ζα εθθξάζνπλ ηα παηδηά. Με απηφ ηνλ ηξφπν, ν

εξεπλεηήο ζπλεηδεηνπνηεί ηηο αληηιήςεηο ησλ παηδηψλ (Wood), φπνπ ζε

ζπλδπαζκφ κε ηα ζηνηρεία πνπ έρνπλ ζπιιερηεί απφ ηελ παξαηήξεζε, ηνλ

εληζρχεη ψζηε λα αληηιεθηεί κηα νινθιεξσκέλε εηθφλα γηα ηελ

πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε πνπ πθίζηαηαη.

Ο «κπιηικόρ θίλορ» (βι. Παξάξηεκα 3),δεκηνπξγψληαο έλα αίζζεκα

εκπηζηνζχλεο κε ηνλ εξεπλεηή. Γηαζέηεη κηα απνζηαζηνπνηεκέλε καηηά,

δηαηεξψληαο ηθαλφηεηα θαηαλφεζεο φζσλ ζπκβαίλνπλ. Με απηφλ ηνλ

ηξφπν, εληζρχεη ηελ δξάζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ εξεπλεηή θαηά ηελ

δηάξθεηα ηεο παξέκβαζεο ηνπ γηα ηελ αληηκεηψπηζε κηαο πξνβιεκαηηθήο

θαηάζηαζε.

Οη κέζνδνη απηνί απνηεινχλ βαζηθφ πιηθφ πξνθεηκέλνπ λα πξνρσξήζεη ε

εθπαηδεπηηθή έξεπλα δξάζεο θαη αθφκε, γηα ηελ δηαζθάιηζε ηεο εγθπξφηεηαο ηεο,

κέζσ ηεο ηξηγσλνπνίεζεο. Με ηελ ηξηγσλνπνίεζε, είρακε ηελ δπλαηφηεηα λα

πξαγκαηνπνηήζνπκε ηξηπιή δηαζηαχξσζε ησλ ζηνηρείσλ, κε ηελ ρξήζε ηξηψλ

δηαθνξεηηθψλ κεζφδσλ ζπιινγήο δεδνκέλσλ, εκεξνιφγην, παξαηήξεζε ζπδήηεζε κε

ηα παηδηά θαη ηνλ θξηηηθφ θίιν, εμαζθαιίδνληαο ηνλ δηππνθεηκεληθφ έιεγρν ησλ

πνξηζκάησλ.

Page 61: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

61

ΠΡΑΓΜΑΣΟΠΟΗΖΖ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ

Page 62: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

62

ΔΚΣΗΜΖΖ ΣΖ ΚΑΣΑΣΑΖ:

Πξάηησ «=» εξεπλψ. Ζ εθπαηδεπηηθή έξεπλα δξάζεο απνηειεί κηα κέζνδν πνπ

πεξηθιείεη ηηο δχν απηέο έλλνηεο νη νπνίεο ιεηηνπξγνχλ θαηαιπηηθά ζηελ εμέιημή ηεο.

Έρνληαο απηφ ζην κπαιφ καο, πσο νη πξάμεηο-παξεκβάζεηο δελ είλαη δπλαηφ λα

πινπνηεζνχλ ζσζηά πξηλ ηελ έξεπλα, απνθαζίζακε λα επηζθεθζνχκε ηνλ ρψξν ηνπ

λεπηαγσγείνπ, κηα θνξά ηνπιάρηζηνλ πξηλ ηηο παξεκβάζεηο, έηζη ψζηε λα

παξαηεξήζνπκε ην πιαίζην ηεο ηάμεο, αλαδεηψληαο ηελ «επθαηξία» λα εληνπίζνπκε

θάπνηα ηπρφλ πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε.

Καηά ηελ πξψηε επίζθεςή καο ζηνλ ρψξν ηνπ λεπηαγσγείνπ δηαπηζηψζακε

φηη απφ ηελ ψξα πξνζέιεπζεο έσο ηελ ψξα πνπ ζα καδεχνληαλ ζηελ παξενχια γηα λα

μεθηλήζεη ην πξφγξακκά ηεο ε εθπαηδεπηηθφο, ηα παηδηά έπαηδαλ ειεχζεξα ρσξίο φκσο

λα ηεξνχλ θαλφλεο ειεχζεξνπ παηρληδηνχ. Δηδηθφηεξα, ζηελ ειεχζεξε ψξα θάπνηα

απφ ηα παηδηά έπαηδαλ κε ηα ηνπβιάθηα ρσξίο φκσο λα ππάξρεη φξην ζηελ γσληά ηνπ

νηθνδνκηθνχ πιηθνχ, δειαδή ν αξηζκφο ησλ παηδηψλ πνπ έπαηδαλ άιιαδε ζπλερψο θαη

ηα ηνπβιάθηα ζθνξπίδνληαλ ζε φιε ηελ ηάμε. Απηφ καο έθαλε λα εζηηάζνπκε ζηνλ

ηξφπν κε ηνλ νπνίν θηλνχληαη θαη ιεηηνπξγνχλ ζηνλ ππφινηπν ρψξν. Γηαπηζηψζακε,

φηη ε κηα γσληά θάιππηε ηελ άιιε, ηα παηδηά κεηαθέξνληαλ απφ ηελ κηα ζηελ άιιε

ρσξίο λα ηαθηνπνηνχλ ηα πιηθά πνπ έρνπλ ρξεζηκνπνηήζεη (π.ρ. καξθαδφξνπο) θαη

πξνθαιψληαο ζπλσζηηζκφ ζε νξηζκέλεο γσληέο φπσο ησλ δψσλ, ηνπ νηθνδνκηθνχ

πιηθνχ θαη ηνπ καλάβηθνπ. Απηή ε θαηάζηαζε είρε σο απνηέιεζκα παξάπνλα ησλ

παηδηψλ φηη νη άιινη ηνπο ραιάλε ην παηρλίδη θαη αλαζηάησζε ζηελ ηάμε.

Πξνρσξψληαο ζηελ εκέξα, ηελ ψξα ηεο ζπγθέληξσζεο ζηελ γσληά ηεο

ζπδήηεζεο, παξαηεξήζακε πσο ηα παηδηά δελ ζπγθεληξψλνληαλ ζηε ζπδήηεζε κε ηελ

λεπηαγσγφ ψζηε λα αλαπηπρζεί έλα ζέκα. Ζ πξνζνρή ηνπο δηαηαξαζζφηαλ εχθνια θαη

ην θαζέλα κηινχζε γηα απηφ πνπ ήζειε ρσξίο ν έλαο λα αθνχεη ηνλ άιιν ή λα δεηνχλ

ηνλ ιφγν απφ ηελ λεπηαγσγφ.

Page 63: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

63

Σέινο, παξαθνινπζψληαο θαη ηελ ψξα ηνπ δηαιείκκαηνο ζηελ απιή,

δηαπηζηψζακε πσο ηα παηδηά δελ ζπλεξγάδνληαλ έηζη ψζηε λα παίμνπλ έλα

νξγαλσκέλν παηρλίδη, παξά κφλν έηξεραλ ειεχζεξα.

πκπεξαζκαηηθά, θαηαιήμακε φηη ππάξρεη απνπζία θηλήηξνπ θαηά ηελ

δηδαθηηθή πξάμε θαη ζπλεπψο, κεδακηλφ ελδηαθέξνλ απφ ηα παηδηά είηε λα

ζπδεηήζνπλ είηε λα ζπλεξγαζηνχλ γηα έλαλ θνηλφ ζηφρν.

Page 64: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

64

Α΄ ΚΤΚΛΟ

ΥΔΓΗΑΜΟ:

Ο πξψηνο καο ζρεδηαζκφο ζα δηακνξθσζεί κέζα ζε έλα πην ειεχζεξν πιαίζην

δξάζεο, έρνληαο σο θχξην ζηφρν ηε ζπγθέληξσζε ηνπ ελδηαθέξνληνο ησλ παηδηψλ ζε

έλα ζέκα. Μέζα απφ ηελ παξαηήξεζή καο δηαπηζηψζακε πσο ε πξνβιεκαηηθή

θαηάζηαζε έγθεηηαη ζην φηη ηα παηδηά δελ βξίζθνπλ θάηη πνπ λα ηα ελδηαθέξεη ζηελ

κέρξη ηψξα δηδαθηηθή πξάμε, θάηη ην νπνίν πηζηεχνπκε πσο ίζσο νθείιεηαη ζηελ

απνπζία θηλήηξνπ γηα ζπκκεηνρή ζηηο νξγαλσκέλεο δξαζηεξηφηεηεο, κέρξη ηψξα.

Απηνί νη δχν παξάγνληεο, ην ελδηαθέξνλ θαη ην θίλεηξν ησλ παηδηψλ

απνηέιεζαλ ηα θξηηήξηα αμηνιφγεζεο ηνπ ζρεδηαζκνχ καο. Παξ’φια απηά θαη νη δχν

παξάγνληεο κεηαβάιινληαη απφ άηνκν ζε άηνκν. Ζ δηαθνξεηηθφηεηα θάζε παηδηνχ ε

νπνία ην θάλεη κνλαδηθφ ζεσξνχκε πσο ζα πξέπεη λα θαζνδεγεί ηνλ ζρεδηαζκφ θαη

ηελ πνξεία ηεο δηδαζθαιίαο (Willis,S. & Mann,L.2000). ην ζπγθεθξηκέλν

ζρεδηαζκφ, ε δηαθνξνπνίεζε ηνπ καζεζηαθνχ πεξηβάιινληνο ζα αθνξά ηνπο ηξφπνπο

κε ηνπο νπνίνπο κπνξεί λα δηαθνξνπνηεζεί ε ζρνιηθή ηάμε ψζηε λα απνηειεί έλα

άλεην πεξηβάιινλ πνπ εληζρχεη ηε καζεζηαθή πξνζπάζεηα ηνπ θάζε καζεηή. Αξρηθά,

ζα δψζνπκε ζηα παηδηά ην θίλεηξν- δπλαηφηεηα λα δηακνξθψζνπλ κφλα ηνπο ην ρψξν

ηεο ηάμεο ηνπο θαηφπηλ ζπδήηεζεο ησλ ηδεψλ ηνπο.

Δπηπξφζζεηα, ζα επηδηψμνπκε λα αλαπηχμνπκε κηα ζρέζε εκπηζηνζχλεο κε ηα

παηδηά νχζεο επηηξεπηηθέο απέλαληη ζηηο απφςεηο θαη ηα ιάζε ηνπο θαη ειθχνληαο ην

ελδηαθέξνλ ηνπο κέζα απφ ηελ ρξήζε λέσλ κέζσλ ηερλνινγίαο, δίλνληαο λφεκα ζηελ

δηδαθηηθή πξάμε. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζα παξνπζηάζνπκε ζηα παηδηά έλαλ θνξεηφ

ππνινγηζηή, πξνζπαζψληαο έηζη λα ηξαβήμνπκε ην ελδηαθέξνλ ηνπο θαη ζηελ

ζπλέρεηα, ζα ηνπο παξνπζηάζνπκε εηθφλεο απφ δηάθνξεο γσληέο απφ άιια

λεπηαγσγεία, έηζη ψζηε λα ιάβνπλ εξεζίζκαηα πξνθεηκέλνπ λα ζπδεηήζνπκε γχξσ

Page 65: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

65

απφ ην δηθφ ηνπο λεπηαγσγείν θαη λα επέκβνπκε πηζαλά αιιάδνληαο ην κε ηελ

βνήζεηά ηνπο.

ΚΡΗΣΖΡΗΑ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ:

Με πνην ηξφπν ηα παηδηά ζα αληηδξάζνπλ ζηελ εηζαγσγή ηνπ ειεθηξνληθνχ

ππνινγηζηή.

Καηά πφζν ζα εζηηάζνπλ ην ελδηαθέξνλ ηνπο ζην ζέκα πνπ ζα παξνπζηαζηεί

κέζσ ηνπ ππνινγηζηή θαη ζα ζπκκεηέρνπλ ζηελ ζπδήηεζε.

ΤΛΟΠΟΗΖΖ- ΓΡΑΖ:

Αξρηθά, ηνπνζεηήζακε ηνλ ππνινγηζηή ζην θέληξν ηεο νινκέιεηαο

πξνθεηκέλνπ λα βιέπνπλ φια ηα παηδηά. Σελ παξέκβαζε αλέιαβε ε κηα θνηηήηξηα,

ελψ ε άιιε θαζφηαλ καδί κε ηα παηδηά, ζπκκεηέρνληαο ζηελ ζπδήηεζε. Ζ ζπδήηεζε

μεθίλεζε κε εξσηήζεηο γχξσ απφ ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή ζρεηηθά κε ηα κέξε

πνπ ηνλ απνηεινχλ, αλ γλσξίδνπλ λα ηνλ ρξεζηκνπνηνχλ, αλ λαη ζε πνηεο πεξηπηψζεηο

θαη έπεηηα δεηήζακε λα δηαηππψζνπλ ππνζέζεηο ζρεηηθά κε ηνλ ιφγν χπαξμεο ηνπ

ζηελ ηάμε. Σα πεξηζζφηεξα παηδηά απάληεζαλ πσο γλσξίδνπλ ηα κέξε ηνπ

ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή θαη ηνλ ρξεζηκνπνηνχλ θπξίσο γηα λα παίδνπλ παηρλίδηα, λα

δσγξαθίδνπλ θαη λα βιέπνπλ ηαηλίεο. Ύζηεξα πξαγκαηνπνηήζεθε ε πξνβνιή ησλ

θσηνγξαθηψλ ησλ γσληψλ πνπ είρακε εηνηκάζεη θαη αξρίζακε λα ζρνιηάδνπκε ηελ

θαζεκία. Σα παηδηά ζηακάηεζαλ ηηο ζπδεηήζεηο κφιηο είδαλ ηελ γσληά ηεο

κεηακθίεζεο γεγνλφο πνπ θαλέξσζε ην ελζνπζηαζκφ ηνπο θαη ε έθπιεμή ηνπο

παξέκεηλε ιέγνληαο ηνπο πσο απηή ε γσληά ππάξρεη ζε θάπνην άιιν λεπηαγσγείν.

Ακέζσο, πξφηεηλαλ λα δεκηνπξγήζνπκε θη εκείο κηα ηέηνηα! Όκσο, ζηελ ζπλέρεηα ηεο

πξνβνιήο ηα παηδηά αδπλαηνχζαλ λα ζπγθεληξσζνχλ θαη λα ζπκκεηάζρνπλ ζηελ

ζπδήηεζε. Έηζη, απνθαζίζακε λα θιείζνπκε θαη λα απνκαθξχλνπκε ηνλ ειεθηξνληθφ

ππνινγηζηή θαη λα ζπλερίζνπκε ηελ ζπδήηεζε ζηελ νινκέιεηα(παξενχια) γηα ηελ

γσληά πνπ ηνπο ελδηέθεξε. Καηαιήμακε, καδί κε ηα παηδηά, λα πξνρσξήζνπκε ζηελ

Page 66: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

66

θαηαζθεπή ηεο γσληάο ηεο κεηακθίεζεο απφ ηελ επφκελε θηφιαο θνξά θέξλνληαο

πιηθφ θαη ηα παηδηά φπσο είραλ πξνηείλεη, θη εκείο.

ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ:

Ζ εηζαγσγή ηνπ ππνινγηζηή ζηελ νινκέιεηα έγηλε σο κέζν πιεξνθνξηψλ,

δειαδή λα κπνξέζνπλ λα δνπλ ηα παηδηά θάπνηεο εηθφλεο πνπ είρακε επηιέμεη ζρεηηθά

κε γσληέο άιισλ λεπηαγσγείσλ θαη λα ηηο ζπγθξίλνπλ κε ηηο δηθέο ηνπο. Δπηδηψμακε

λα ηα θέξνπκε ζε επαθή κε δηαθνξεηηθά δηακνξθσκέλνπο ρψξνπο λεπηαγσγείσλ,

πξνζπαζψληαο λα πξνζειθχζνπκε ην ελδηαθέξνλ ηνπο. Αλ θαη αξρηθά, ε παξνπζία

ηνπ ππνινγηζηή θέληξηζε ην ελδηαθέξνλ ησλ παηδηψλ, απηφ δηήξθεζε πνιχ ιίγν.

Έπεηηα, ην θάζε παηδί επηζπκνχζε λα αζρνιεζεί κε ηνλ ππνινγηζηή, ν θαζέλαο

αλάινγα κε ηα ελδηαθέξνληά ηνπ φπσο λα δσγξαθίζεη ή λα παίμεη ην αγαπεκέλν ηνπ

παηρλίδη. Βαζηδφκελνη ζηα παξαπάλσ ζηνηρεία πνπ ζπιιέμακε ζεσξνχκε πσο ε

παξέκβαζή δελ πέηπρε σο πξνο ηνπο ζηφρνπο πνπ είρακε ζέζεη γηα λα

αληηκεησπίζνπκε ηελ πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε πνπ είρακε εληνπίζεη, ε νπνία

αθνξνχζε ηελ αδπλακία ησλ παηδηψλ λα ζπγθεληξψζνπλ ην ελδηαθέξνλ ηνπο ζε έλα

ζέκα.

Πηζηεχνπκε πσο κε ηελ εηζαγσγή ηνπ ππνινγηζηή ζηελ ηάμε ηξαβήμακε έζησ

θαη γηα κηθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα ηελ πξνζνρή ησλ παηδηψλ, ε απνηπρία καο φκσο

έγθεηηαη ζην φηη απηφ δελ είρε δηάξθεηα. Οη ιφγνη πνπ δελ νδήγεζαλ ζηελ

πξαγκαηνπνίεζε ησλ αξρηθψλ καο ζηφρσλ ήηαλ αθελφο ην γεγνλφο φηη ν ππνινγηζηήο

ήηαλ θνξεηφο ζπλεπψο, κηθξφο ζην κέγεζνο θη αλ θαη βξηζθφηαλ ζην θέληξν ηεο

νινκέιεηαο ηα παηδηά δελ είραλ πιήξε νξαηφηεηα ηεο πξνβνιήο ησλ εηθφλσλ.

Αθεηέξνπ, παξαηεξήζακε φηη ε παξνπζίαζε ηνπ ππνινγηζηή ιεηηνχξγεζε σο

«βηηξίλα» θαζψο δελ ηνπο δψζακε ηελ επθαηξία λα έξζνπλ ζε άκεζε επαθή κε απηφλ

θαη λα πεηξακαηηζηνχλ. Σξνρνπέδε ζηελ πινπνίεζε ηεο παξέκβαζήο καο ζηάζεθε ην

γεγνλφο φηη ηα παηδηά δελ ήηαλ εμνηθεησκέλα κε θαλφλεο φπσο δελ δηαθφπησ ηνλ άιιν

φηαλ κηιάεη, ζέβνκαη ηελ άπνςε ηνπ άιινπ. Αθφκε, ηα παηδηά παξνπζίαδαλ κηα

ππεξθηλεηηθφηεηα δηθαηνινγεκέλε κελ ιφγσ ειηθίαο αδηθαηνιφγεηε δε δηφηη έδεηρλαλ

λα κελ θαηαλννχλ ην πιαίζην πνπ βξίζθνληαλ ηελ δεδνκέλε ζηηγκή, δειαδή ηελ

παξενχια. Σέινο, ζεσξνχκε πσο ίζσο λα κελ επηθεληξσζήθακε ζηα πξαγκαηηθά ηνπο

ελδηαθέξνληα αιιά εζηηάζακε ζηνλ απζνξκεηηζκφ πνπ έδεημαλ θαη ζηα ζέισ ηνπο

Page 67: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

67

ηελ δεδνκέλε ζηηγκή φπσο ε ελαζρφιεζε κε ηνλ ππνινγηζηή πνπ βξίζθεηαη ζηελ

ηάμε ηνπο.

Σν θχξην ζεκείν πνπ απαηηεί βειηίσζε είλαη πάιη ην ελδηαθέξνλ ησλ παηδηψλ

ζε έλα ζέκα, ψζηε λα εζηηάζνπλ ζε απηφ. Μέζα απφ ηελ παξέκβαζε θαη

θαη΄επέθηαζε ζπδήηεζε ζρεηηθά κε ηελ γσληά ησλ κεηακθηέζεσλ ζε έλα άιιν

λεπηαγσγείν, παξαηεξήζακε φηη φινη ζπκκεηείραλ ζηελ ζπδήηεζε γχξσ απφ ηηο

ζηνιέο θαζψο ήηαλ κηα θαηλνχξγηα γηα απηνχο γσληά. Με αθνξκή απηφ ηνπο ην

ελδηαθέξνλ ζθεθηφκαζηε, λα δνπιέςνπκε πάλσ ζηελ πινπνίεζε κηαο γσληάο

κεηακθηέζεσλ κέζα απφ ζπδήηεζε θαη ηδέεο ησλ παηδηψλ.

ε ζρέζε κε ηελ πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε ζεσξνχκε πσο ηελ δηαγλψζακε

ζσζηά σζηφζν, φπσο απνδεηθλχεηαη κέζα απφ ηελ παξέκβαζε δελ ηελ εξκελεχζακε

ζσζηά ψζηε λα ηελ βειηηψζνπκε. Δηδηθφηεξα, αλ θαη ν ππνινγηζηήο ιεηηνχξγεζε σο

κέζν κε ηνλ ηξφπν πνπ ζέινπκε, δειαδή λα ηξαβήμνπκε ηα «βιέκκαηα» ησλ παηδηψλ

εληνχηνηο ην ζέκα θαζεαπηφ δειαδή ε πξνβνιή εηθφλσλ κε γσληέο δελ ήηαλ ε

θαηάιιειε επηινγή γηα ηνλ ζηφρν καο. Ίζσο ε ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή αιιά κε άιιν

ηξφπν λα ήηαλ πην επηηπρήο.

Οη παξάκεηξνη ζηηο νπνίεο έρνπκε εζηηάζεη ην ελδηαθέξνλ καο είλαη ε

δηαθνξεηηθφηεηα ηνπ θάζε παηδηνχ θαη ζπλεπψο, ε αλνκνηνγέλεηα ηνπ πιαηζίνπ ηεο

ηάμεο. Δηδηθφηεξα, ζηεξηδφκελνη ζηελ ζεσξία πσο «αθξηβψο φπσο δηαθέξνπλ κεηαμχ

ηνπο ηα παηδηά δηαθνξεηηθψλ ειηθηψλ, ην ίδην δηαθέξνπλ ηα παηδηά ηεο ίδηαο ειηθίαο.

Οη αηνκηθέο δηαθνξέο είλαη παξνχζεο ζε θάζε πιεπξά ηεο αλάπηπμεο, απφ ην χςνο

θαη ην βάξνο κέρξη ηελ πξνζσπηθφηεηα θαη ηελ δεκηνπξγηθφηεηα», εζηηάδνπκε ζην

πιαίζην ηεο ζπγθεθξηκέλεο ηάμεο, πξνθεηκέλνπ λα δεκηνπξγήζνπκε δηαδηθαζίεο

κάζεζεο πνπ λα ππνζηεξίδνληαη απφ φια ηα παηδηά.

Page 68: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

68

ΟΜΑΓΗΚΟ ΑΝΑΣΟΥΑΜΟ:

ε δηδαθηηθφ επίπεδν δηαπηζηψζακε σο νκάδα πσο κηα απιή παξαηήξεζε δελ

αξθεί γηα λα απνθηήζνπκε κηα ξεαιηζηηθή εηθφλα γηα ηα παηδηά θαη ηηο αζρνιίεο ηνπο

θαη έηζη, λα ζρεδηάζνπκε κηα παξέκβαζε κε απφιπηε επηηπρία. Παξάιιεια, ζηνλ

ηνκέα ηεο έξεπλαο, ζπκβνπιεπφκελνη ηα ζεσξεηηθά θείκελα ηνπ Γηαζεκαηηθνχ

Δληαίνπ Πιαηζίνπ Πξνγξακκάησλ πνπδψλ γηα ην λεπηαγσγείν θαη ηνλ νδεγφ

λεπηαγσγνχ κάζακε πψο λα επεθηείλνπκε κηα απιή θνπβέληα ησλ παηδηψλ θαη κέζα

απφ ηελ δηεξεχλεζή ηεο λα αλαθαιχπηνπκε θαηά πφζν αληαπνθξίλεηαη ζηα

ελδηαθέξνληά ηνπο.

Αλαζηνραδφκελνη ηελ δξάζε καο κέζα ζηελ ηάμε, αλ θαη δηαηεξήζακε ηνλ

ζηφρν καο , πνπ αθνξνχζε ηελ εζηίαζε ηνπ ελδηαθέξνληνο ησλ παηδηψλ ζε έλα ζέκα,

σζηφζν, επηθεληξσζήθακε ζηηο ηδέεο ησλ παηδηψλ, δίλνληαο ζηελ δηδαζθαιία καο

έλαλ πην αλνηθηφ ραξαθηήξα, ν νπνίνο ζηεξίρζεθε ζηνλ απηνζρεδηαζκφ κε ηελ

βνήζεηα ησλ παηδηψλ. Όιε ε δξάζε καο βέβαηα, θηλήζεθε κε ζθνπφ ηελ βειηίσζε ηεο

πξνβιεκαηηθήο θαηάζηαζεο.

Ζ παξαπάλσ δηδαζθαιία απνηεινχζε δηθή καο πξσηνβνπιία αλαθνξηθά κε ην

πεξηερφκελν ηεο. Καηά ηελ δηάξθεηά ηεο, φκσο, ηα παηδηά επέθηεηλαλ ηελ ζπδήηεζε

κε έλαπζκα κηα απφ ηηο θσηνγξαθίεο πνπ ππήξραλ, απηή ηεο γσληάο ηεο κεηακθίεζεο.

Σα παηδηά ελζνπζηάζηεθαλ κε απηή ηελ εηθφλα θαη κε αθνξκή ηνλ ελζνπζηαζκφ ηνπο,

μεθηλήζακε λα ξσηάκε δηάθνξα ζρεηηθά κε ην ζέαηξν, πξνθεηκέλνπ λα «ειέγμνπκε»

ηηο γλψζεηο θαη ην ελδηαθέξνλ ηνπο. Σα παηδηά αληαπνθξίζεθαλ άκεζα, ζπδεηψληαο

γηα θνχθιεο, ζθεληθά , ζηνιέο, θαη άιια. Έηζη, ν ζρεδηαζκφο καο επεθηάζεθε θαη

αλακνξθψζεθε ζχκθσλα κε ην ελδηαθέξνλ ησλ παηδηψλ, γεγνλφο πνπ καο

πξνβιεκάηηζε ζε ζρέζε κε ηελ επφκελε δηδαζθαιία καο.

Ζ ζπλεξγαζία κεηαμχ καο θηλείηαη ζε πνιχ θαιά επίπεδα. Σν γεγνλφο πσο ε

κία επηζθεπηφηαλ ην λεπηαγσγείν απηφ θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο πξαθηηθήο ηεο άζθεζεο

ελψ, ε άιιε δελ είρε θακία πξνεγνχκελε επαθή κε ην ζρνιηθφ απηφ πιαίζην,

ζεσξνχκε πσο ιεηηνχξγεζε εληζρπηηθά ζηελ εθηίκεζε ηεο θαηάζηαζεο πνπ

επηθξαηνχζε. Θέινληαο λα δηακνξθψζεη ε θαζεκία ηεο δηθήο ηεο ζέζε γηα ην

λεπηαγσγείν δελ πξνεγήζεθε θάπνηα ζπδήηεζε κεηαμχ καο. Μεηά ηελ πξψηε καο

Page 69: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

69

παξέκβαζε, ππήξρε πινχζην πιηθφ πξνο ζπδήηεζε. Ζ ζπδήηεζε καο θηλήζεθε γχξσ

απφ ηα παηδηά θαη ηελ αλνκνηνγέλεηα πνπ ππάξρεη ζηελ ζπγθεθξηκέλε ηάμε, ζηελ

αδπλακία λα αθνινπζήζνπλ βαζηθνχο θαλφλεο ψζηε λα κπνξνχλ λα ζπλππάξρνπλ θαη

λα ζπλεξγάδνληαη αξκνληθά, γχξσ απφ ηνλ γεληθφηεξν ρψξν ηεο ζρνιηθήο ηάμεο

θαζψο θαη ζρεηηθά κε ηελ δηδαζθαιία ηεο κίαο θαη ηεο αληηδξάζεηο ησλ παηδηψλ. Ο

παξαπάλσ δηάινγνο καο βνήζεζε λα εζηηάζνπκε ζε ζπγθεθξηκέλα γεγνλφηα κέζα

απφ κηα δηαθνξεηηθή νπηηθή, φπσο επίζεο καο αλαηξνθνδφηεζε σο πξνο ηηο

δηαδηθαζίεο κάζεζεο πνπ νθείινπκε λα αλαπηχμνπκε ζηελ ζπγθεθξηκέλε ηάμε

πξνθεηκέλνπ, λα βειηηψζνπκε ηελ πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε.

Οη ζπλαληήζεηο επνπηείαο καο έδσζαλ ηελ επθαηξία λα εθζέζνπκε αξρηθά ηελ

δηθή καο πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε θαη λα ζπδεηήζνπκε ηηο απφςεηο θαη ησλ

ππνινίπσλ νκάδσλ. ε έλα δεχηεξν επίπεδν, έρνπκε ηελ δπλαηφηεηα λα έξζνπκε ζε

έκκεζε επαθή θαη κε άιιεο πξνβιεκαηηθέο θαηαζηάζεηο, λα δνχκε ζε πνηνπο

παξάγνληεο ζηεξίρζεθαλ νη άιιεο νκάδεο γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ηνπο, λα ζπγθξίλνπκε ηα

απνηειέζκαηα ηνπ ζρεδηαζκνχ ηνπο, λα πάξνπκε θαη εκείο ηδέεο γηα θάπνηνλ επφκελν

ζρεδηαζκφ καο θαη γεληθφηεξα, λα πξνβιεκαηηζηνχκε θαη γηα ηελ δξάζε καο θαη γηα

πηζαλέο θαηαζηάζεηο πνπ ζα αληηκεησπίζνπκε ζην κέιινλ.

ηελ ζχλζεζε ηνπ ζρεδηαζκνχ καο αλαηξέμακε ζηα ζεζκηθά θείκελα ΓΔΠΠ

θαη Οδεγφ λεπηαγσγνχ, έηζη ψζηε λα δνχκε ηνπο ζηφρνπο ζρεηηθά κε ηελ ρξήζε ηνπ

ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή ζην λεπηαγσγείν, θαζψο θαη δηάθνξεο δξαζηεξηφηεηεο πνπ

ζα κπνξνχζακε λα αθνινπζήζνπκε. Χζηφζν, αλαθνξηθά κε ηα ζεζκηθά απηά θείκελα,

παξαηεξήζακε πσο δηαζέηνπλ αξθεηφ πιηθφ ζρεηηθά κε ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή

θαη, ν νδεγφο λεπηαγσγνχ, δίλεη πνιιέο πξνηάζεηο γηα δξαζηεξηφηεηεο , φπσο ηελ

δεκηνπξγία πίλαθα αλαθνξάο ζηελ ηάμε κε ηελ βνήζεηα ηνπ ειεθηξνληθνχ

ππνινγηζηή. Απηή ηελ ηδέα επαλαζρεδηάζακε ζχκθσλα κε ην δηθφ καο πιαίζην,

εζηηάδνληαο ζηηο γσληέο θαη ελφο πίλαθα αλαθνξάο ζε απηέο, δηφηη ηα παηδηά δελ ηηο

δηαρσξίδνπλ. πκπεξαζκαηηθά, ηα δχν απηά ζεζκηθά θείκελα ιεηηνχξγεζαλ ζηελ

πεξίπησζή καο, βνεζεηηθά, σζηφζν ν εθπαηδεπηηθφο νθείιεη λα ηα πξνζεγγίδεη κε κηα

πην θξηηηθή καηηά ζχκθσλα, κε ην πιαίζην ηεο εθάζηνηε ηάμεο, θαζψο είλαη έλαο

επκεηάβιεηνο παξάγνληαο.

Page 70: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

70

Β΄ ΚΤΚΛΟ

Ζ γωνιά ηερ μεηαμθίεζερ και ηα παηπόν.

Τπνζηεξίδνληαο πσο ε παηδαγσγηθή ζεσξία βνεζάεη ζηελ εθπαηδεπηηθή

πξάμε κφλν φηαλ νξίδεη έλα επέιηθην ζεσξεηηθφ πιαίζην, αλνηθηφ θαη πξαγκαηεχζηκν,

πνπ θσηίδεη ηελ πξάμε θαη παξάιιεια εκπινπηίδεηαη απφ απηή, δηεπξχλεηαη ή θαη

αλακνξθψλεηαη, γηα λα νδεγήζεη ζε λέεο ππνζέζεηο δξάζεο ζα ζρεδηάζνπκε ηελ

δξάζε καο ζχκθσλα κε έλα πην αλνηθηφ πιαίζην, βαζηδφκελνη ζην ελδηαθέξνλ ησλ

παηδηψλ ζρεηηθά κε ηελ γσληά ηεο κεηακθίεζεο. (Carr & Kemmis 1997)

ΥΔΓΗΑΜΟ:

θεπηφκελνη ηα ζηνηρεία πνπ ζπιιέμακε θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο πξνεγνχκελεο

παξέκβαζήο καο, απνθαζίζακε λα εζηηάζνπκε ζην ελδηαθέξνλ πνπ έδεημαλ ηα παηδηά

γηα ηελ γσληά ηεο κεηακθίεζεο. Αξρηθά, ζθεθηφκαζηε λα μεθηλήζνπκε ηελ

παξέκβαζε ζέηνληαο εξσηήζεηο ζηα παηδηά γηα λα ειέγμνπκε ηη ζπκνχληαη απφ ηελ

πξνεγνχκελε θνξά. Ζ εηζαγσγή απηή ζεσξνχκε πσο ζα δείμεη αλ φλησο ηνπο

ελδηέθεξε ην ζέκα θη έηζη, ζα επηδηψμνπκε ηελ δηεξεχλεζε θαη ηελ επέθηαζή ηνπ. Ο

ηξφπνο πνπ ζα ην επηηχρνπκε απηφ ζα είλαη κέζα απφ ηελ ζπδήηεζε κε αλνηρηέο

εξσηήζεηο πξνθεηκέλνπ ηα παηδηά λα πξνρσξήζνπλ ηελ ζθέςε ηνπο έλα βήκα

παξαπέξα, δίλνληαο ηδέεο γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ θνηλνχ ζηφρνπ. Μέζα απφ απηφλ ηνλ

ζρεδηαζκφ, ζέινπκε λα εμεηάζνπκε θαηά πφζν ζηνρεχζακε ζσζηά ζην ζέκα πνπ

ελδηαθέξεη ηα παηδηά θαη ζην θίλεηξν πνπ ηνπο δψζακε θαη αθφκε, αλ ν θνηλφο απηφο

ζηφρνο ζα ιεηηνπξγήζεη σο «νκπξέια» πνπ ζα θαιχςεη φιεο ηηο γλψκεο θαη ηδέεο

ψζηε λα αθνπζηνχλ θαη λα επεμεξγαζηνχλ.

Page 71: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

71

ΚΡΗΣΖΡΗΑ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ:

Καηά πφζν έλαο θνηλφο ζηφρνο ζα ελεξγνπνηήζεη ηελ ζπκκεηνρή ησλ παηδηψλ

ζε κηα δξαζηεξηφηεηα θαη θαη΄επέθηαζε ηελ ζπλεξγαζία κεηαμχ ηνπο.

ΤΛΟΠΟΗΖΖ-ΓΡΑΖ:

Ξεθηλψληαο ηελ παξέκβαζε κε δηεξεπλεηηθέο εξσηήζεηο, φπσο ηη ζπκνχληαη

απφ ηελ πξνεγνχκελε θνξά, ηη ηνπο είρε θάλεη εληχπσζε, αλ γλσξίδνπλ θάηη ζρεηηθά

κε ηελ θαηαζθεπή ησλ ξνχρσλ θαη ησλ ζηνιψλ, ηα παηδηά απάληεζαλ εχζηνρα θαη κε

κεγάιν ελδηαθέξνλ. Όινη αλαθέξζεθαλ ζηελ γσληά ηεο κεηακθίεζεο, θη έπεηηα ρσξίο

λα πξνεγεζεί δηθή καο παξέκβαζε, ηα παηδηά έλα έλα έιεγαλ απφ κηα πξφηαζε γηα

ηελ γσληά ή θάηη ζρεηηθφ κε ξνχρα θαη ζηνιέο, δείρλνληαο γηα πξψηε θνξά σο ηψξα

ζεβαζκφ ζηνλ ζπκκαζεηή ηνπο θαη ηεξψληαο ηελ ζεηξά πνπ είραλ μεθηλήζεη. Καζφιε

ηελ δηάξθεηα ηεο παξέκβαζεο δηαπηζηψζακε πσο ε ζπδήηεζε δελ μέθπγε απφ ην

ζέκα, αληίζεηα επεθηάζεθε κε δηάθνξεο πξνηάζεηο. Οη πξνηάζεηο ησλ παηδηψλ

αθνξνχζαλ ζηελ θαηαζθεπή θνχθισλ, ζηνιψλ κε ηελ ρξήζε δηάθνξσλ πιηθψλ φπσο

ραξηφλη, πθάζκαηα, θνπκπηά, πειφο. ηελ ζπλέρεηα, ηα παηδηά πξφηεηλαλ λα

ζρεδηάζνπλ ηα κνληέια γηα ηηο θνχθιεο πνπ ήζειαλ, θάλνληαο ην πξψην βήκα γηα ηελ

πινπνίεζε ησλ ηδεψλ.

ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ:

Ο ζρεδηαζκφο απηφο ζηεξίρζεθε θπξίσο ζηηο ηδέεο ησλ παηδηψλ θαη ηνλ

ελζνπζηαζκφ πνπ είραλ δείμεη, αλαθνξηθά κε ην ζέαηξν, ζηελ δηάξθεηα ηεο

πξνεγνχκελεο παξέκβαζήο καο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ε παξέκβαζε απηή θηλήζεθε ζηα

πιαίζηα κηαο αλνηθηήο ζπδήηεζεο κε ζέκα «πψο κπνξνχκε λα θηηάμνπκε ηελ γσληά

Page 72: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

72

ηεο κεηακθίεζεο». ηελ πνξεία ηεο ζπδήηεζεο δηαηππψζεθαλ θαη άιιεο πξνηάζεηο

απφ ηα παηδηά, φπσο λα θηηάμνπκε θνχθιεο θαη ζηνιέο. Οη πξνηάζεηο ηνπο απηέο

ιεηηνχξγεζαλ σο θίλεηξν γηα λα θηλεηνπνηεζνχλ θαη λα αλαπηχμνπλ ηελ ζπλεξγαζία

θαη ηελ επηθνηλσλία ηνπο, ηφζν κεηαμχ ηνπο φζν θαη κε εκάο. Σν απνηέιεζκα ηεο

παξέκβαζεο ήηαλ πσο ηα παηδηά εζηίαζαλ, γηα πξψηε θνξά, ζην ζέκα θαη

πξνζπαζνχζαλ λα ζπκκεηέρνπλ, ιέγνληαο θάηη θαηλνχξγην θάζε θνξά θη φρη

αλαπαξάγνληαο ηηο ίδηεο ηδέεο.

Θεσξνχκε, έηζη, σο νκάδα πσο νη ζηφρνη πνπ είρακε ζέζεη γηα ηελ

ζπγθεθξηκέλε δηδαζθαιία πέηπραλ θαη καο θαηεχζπλαλ πξνο κηα άιιε παξάκεηξν,

ζεκαληηθή γηα ηνλ ζρεδηαζκφ δηαδηθαζηψλ κάζεζεο, ην θίλεηξν θαηά ηελ

εθπαηδεπηηθή πξάμε. Πξνρσξήζακε ζε απηή ηελ θάζε πεξηζζφηεξν δηεξεπλεηηθά, ζε

ζρέζε κε ηελ πξνβιεκαηηθή καο θαηάζηαζε θαη πξνζπαζήζακε λα εληνπίζνπκε ηνπο

παξάγνληεο πνπ ζα νδεγήζνπλ ζηελ βειηίσζή ηεο. Δπηδηψμακε λα δεκηνπξγήζνπκε

έλα θιίκα αζθάιεηαο θαη εκπηζηνζχλεο κε ηα παηδηά, πξνθεηκέλνπ λα ληψζνπλ

αζθαιή λα εθθξαζηνχλ θαη λα δξάζνπλ, εληζρχνληαο κε απηφ ηνλ ηξφπν ηελ

απηνλνκία ηνπο θαη ηελ αλάιεςε πξσηνβνπιηψλ απφ ηα ίδηα. Σα παηδηά

αληαπνθξίζεθαλ κε ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν, θαη πξνέθηεηλαλ ην ζέκα

εκπινπηίδνληαο ην κε πξνηάζεηο θαηαζθεπήο θπξίσο, θνχθιαο θαη ζηνιψλ, πξάγκα

πνπ καο έθαλε λα αλαζεσξήζνπκε θαη λα επαλεμεηάζνπκε ηελ θαηεχζπλζε πνπ

θηλνχκαζηε. Δηδηθφηεξα, ζέζακε ηνπο εαπηνχο καο ζηελ ζέζε ηνπ επαγγεικαηία

εθπαηδεπηηθνχ θαη αξρηθά, κπήθακε ζηελ δηαδηθαζία λα αθνχζνπκε ηα ζέισ θαη ηηο

αλάγθεο ησλ παηδηψλ. Ζ δηαδηθαζία απηή, καο έθαλε λα εζηηάζνπκε ζηνλ ζρεδηαζκφ

δξαζηεξηνηήησλ θαηαζθεπήο (ζηνιψλ θαη θνχθιαο), πξνεθηείλνληαο απηήλ ηελ ηδέα

ησλ παηδηψλ σο πξνο ηνλ ηξφπν δηεμαγσγήο ηεο. Θα πξνζεγγίζνπκε ηελ δξάζε καο ,

ζρεηηθά κε ηηο θαηαζθεπέο, κέζα απφ έλα νκαδνζπλεξγαηηθφ ραξαθηήξα, κε ζηφρν

ηελ ζπλεξγαζία ησλ παηδηψλ θαη ηελ αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ηνπο.

Μεηά ηελ πξαγκαηνπνίεζε απηήο ηεο παξέκβαζεο, ζπλερίδνπκε λα ζεσξνχκε

πσο δηαγλψζακε ζσζηά ηελ πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε. Δληνχηνηο, απηήλ ηελ θνξά

ζεσξνχκε πσο ηελ εξκελεχζακε θαη ζσζηά, θαζψο καο έδσζε ηα επηζπκεηά

απνηειέζκαηα. Σν ελδηαθέξνλ ησλ παηδηψλ εζηηάζηεθε ζε έλα ζέκα θαη δηαηεξήζεθε

ζε απηφ, δίλνληαο καο έηζη λα θαηαλνήζνπκε ηελ ζεκαζία ηνπ θηλήηξνπ ζηελ

εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Γεκηνπξγψληαο ηηο ζπλζήθεο γηα κηα βησκαηηθή

δηδαζθαιία, θαηά ηελ νπνία αμηνπνηνχληαη ηα βηψκαηα θαη νη εκπεηξίεο ησλ παηδηψλ,

ζέηνληαο ην παηδί ζην θέληξν ηεο δηαδηθαζίαο πξνο ηελ κάζεζε, ζέηνπκε ηα ζεκέιηα

Page 73: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

73

γηα κηα επηηπρεκέλε δηδαζθαιία πνπ ην παηδί ζα θαηαλνήζεη ηελ κάζεζε θαη ηελ

ρξεζηκφηεηά ηεο.

Δπηδηψθνληαο κηα παηδαγσγηθή πξνζέγγηζε πνπ έρεη σο ζηφρν ηελ δηαζθάιηζε

ηεο ηζφηεηαο ησλ επθαηξηψλ ζηελ κάζεζε θαη ηνλ ζεβαζκφ απέλαληη ζηελ

δηαθνξεηηθφηεηα ησλ αηφκσλ πνπ ζπλζέηνπλ ηελ ηάμε, ζα πξνζπαζήζνπκε λα

ζέζνπκε ζηα παηδηά έλαλ θνηλφ ζηφρν, φπσο ε θαηαζθεπή θνχθιαο, δίλνληαο φκσο

παξάιιεια, έλα πεξηζψξην απηνλνκίαο δειαδή, ηελ δπλαηφηεηα λα επηιέμνπλ κφλα

ηνπο ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζα εξγαζηνχλ. Με απηφλ ηνλ ηξφπν, ζέινπκε λα

εζηηάζνπκε ζηνλ «ξπζκφ κάζεζεο» ηνπ θάζε παηδηνχ (θπξφεξα 2004) ζε έλα πξψην

επίπεδν. Μέζσ ηεο ζπδήηεζεο κε ηα παηδηά ζα πξνζπαζήζνπκε λα αμηνπνηήζνπκε ηα

βηψκαηα ηνπο θαη λα εληζρχζνπκε ηα ελδηαθέξνληα, ηα θίλεηξα θαη ηηο πεξηέξγεηέο

ηνπο, κε ζηφρν ηελ βειηίσζε ηεο πξνβιεκαηηθήο θαηάζηαζεο.

Page 74: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

74

ΟΜΑΓΗΚΟ ΑΝΑΣΟΥΑΜΟ:

Καηά ηελ δηεμαγσγή απηήο ηεο παξέκβαζεο , απφ δηδαθηηθήο πιεπξάο

εληνπίζακε πσο ιεηηνπξγνχλ ηα παηδηά φηαλ ηνπο δίλεηαη ν ιφγνο δειαδή, πσο

επεξεάδνληαη ηα παηδηά, φηαλ ε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο ζέηεη ζην θέληξν ην παηδί

θαη φρη ηνλ εθπαηδεπηηθφ. Πην ζπγθεθξηκέλα, αθνινπζψληαο κέζα απφ ηελ ζπδήηεζε

πνπ νξγαλψζακε κηα καζεηνθεληξηθή δηδαζθαιία, δηαπηζηψζακε πσο ηα παηδηά

έλησζαλ ην αζθαιέο ιεθηηθφ θαη κε ιεθηηθφ πιαίζην πνπ είρε δεκηνπξγεζεί θαη

εθθξάζηεθαλ κε κεγαιχηεξε άλεζε, δίλνληαο ν έλαο ηνλ ιφγν ζηνλ άιιν, φρη θαηφπηλ

δηθήο καο παξαηήξεζεο αιιά κε δηθή ηνπο πξσηνβνπιία. Πηζηεχνπκε πσο απηφ ην

πιαίζην ελίζρπζε ζηα παηδηά ην αίζζεκα ηεο απηνεθηίκεζεο ηνπο θαη ηεο απηνλνκίαο

ηνπο θαη ζπλεηδεηνπνίεζαλ ίζσο γηα πξψηε θνξά, πφζν «ζεκαληηθά» είλαη απηά πνπ

ιέλε. Σα παηδηά κε απηφλ ηνλ ηξφπν, θαηάθεξαλ λα καο ππνδείμνπλ ηνλ ηξφπν

κάζεζεο κε ηνλ νπνίν καζαίλνπλ, παίξλνληαο έηζη ηνλ ξφιν ηνπ δεκηνπξγνχ ηεο

γλψζεο. Με γλψκνλα απηήλ ηελ δηδαζθαιία, θαη εκείο σο κειινληηθνί εθπαηδεπηηθνί,

απφ θνξείο ηεο γλψζεο κεηαηξαπήθακε ζε «δηακεζνιαβεηέο» αλάκεζα ζηελ γλψζε

θαη ζηα παηδηά θαη πήξακε ηνλ ξφιν ηνπ ζπληνληζηή. πλνςίδνληαο, δηαπηζηψζακε

πσο φλησο, ν ξφινο καο ήηαλ θπξίσο ζπληνληζηηθφο θαζψο ηα παηδηά δελ μέθεπγαλ

απφ ην ζέκα θαη ζπλεξγάδνληαλ αξκνληθά.

Απφ εξεπλεηηθήο πιεπξάο, ε δηδαζθαιία καο απηή αλέδεημε ηελ ζρέζε ηνπ

καζεηή κε ηνλ εθπαηδεπηηθφ φπσο επίζεο, θαη ηνλ ξφιν ηεο αμηνπνίεζεο ησλ

βησκάησλ γηα ηελ παξαγσγή γλψζεο. Σα παηδηά εζηίαζαλ κε κεγαιχηεξε

επραξίζηεζε ζε έλα ζέκα πνπ ήηαλ αλάινγν ησλ ελδηαθεξφλησλ ηνπο θαη είραλ ηελ

δπλαηφηεηα λα εθθξάζνπλ ηηο εκπεηξίεο ηνπο πξνσζψληαο ην ζέκα θαη ζε άιια

επίπεδα. Σν θνηλφ απηφ ζέκα, έθαλε επίζεο ηνπο καζεηέο λα ζπλεξγαζηνχλ γηα πξψηε

θνξά, πξνθεηκέλνπ λα εθθξαζηνχλ φιεο νη απφςεηο θαη καο έθαλε λα δνχκε πσο

δηαζέηνπλ ηελ ηθαλφηεηα γηα ζπδεηήζεηο νξγαλσκέλεο, αξθεί λα αληαπνθξίλνληαη ζηα

ζέισ ηνπο.

Βιέπνληαο απηή ηνπο ηελ αληίδξαζε, απνθαζίζακε πσο ε θαηεχζπλζε πνπ ζα

αθνινπζήζνπκε ζα θηλεζεί ζηνλ ηνκέα ησλ εηθαζηηθψλ ζέινληαο αθελφο, λα

Page 75: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

75

πξαγκαηνπνηήζνπκε ηελ επηζπκία ησλ παηδηψλ γηα θαηαζθεπέο θαη αθεηέξνπ, λα

παξαηεξήζνπκε θαηά πφζν ζα βειηησζεί ε πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε.

Αλαθνξηθά κε ηα ζεζκηθά θείκελα ΓΔΠΠ θαη Οδεγφ Νεπηαγσγνχ, ηα

ζπκβνπιεπηήθακε πξηλ ηελ παξέκβαζή καο, δίλνληαο καο ηνπο ζηφρνπο πνπ

κπνξνχκε λα επηηχρνπκε κέζα απφ ηελ ζπδήηεζε. Μέζα απφ κηα γεληθή καηηά,

πηζηεχνπκε πσο ηφζν ην ΓΔΠΠ φζν θαη ν Οδεγφο Νεπηαγσγνχ δελ καο δίλνπλ κηα

ιχζε, κηα «καγηθή ζπληαγή» πνπ ιχλεη ηα πξνβιήκαηα, αιιά θάζε εθπαηδεπηηθφ

πιαίζην έρεη ηηο δηθέο ηνπ παξακέηξνπο πνπ πξέπεη πξηλ απφ φια λα εληνπίζνπκε γηα

λα αλαδεηήζνπκε ζηελ ζπλέρεηα, ηηο θαηάιιειεο ιχζεηο.

Page 76: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

76

Γ’ ΚΤΚΛΟ

ΥΔΓΗΑΜΟ:

πκθψλα κε ηηο ηδέεο ησλ παηδηψλ, απνθαζίζακε λα πξνρσξήζνπκε ζηελ

θαηαζθεπή ηεο θνχθιαο. Αξρηθά, ε κηα θνηηήηξηα ζα καδέςεη ηα παηδηά ζηα

ηξαπεδάθηα, κνηξάδνληαο ηνπο ηα πιηθά γηα ηελ θαηαζθεπή. Σα πιηθά είλαη ραξηφληα,

θνπκπηά, θφιιεο, μχιηλα θαιακάθηα, ςαιίδηα, καξθαδφξνπο. ηε ζπλέρεηα, ζα δψζεη

ζηα παηδηά νδεγίεο γηα ην πψο ιεηηνπξγνχλ ηα πιηθά, ηδέεο γηα ηελ ζχλζεζε ηεο

θνχθιαο θαη ζα ηα αθήζεη λα δξάζνπλ απηφλνκα, αλαιακβάλνληαο πξσηνβνπιίεο γηα

ηηο δηθέο ηνπο θνχθιεο.

Μέζα απφ απηήλ ηελ δξαζηεξηφηεηα, επηδηψθνπκε λα δεκηνπξγήζνπκε

ζπλζήθεο, ψζηε λα δηαηεξεζεί ην ελδηαθέξνλ ηνπο πάλσ ζε έλα ζέκα θαη λα

επεθηαζεί. Δπηπιένλ, λα δψζνπκε ηελ επθαηξία ζηα παηδηά λα ζπλεξγαζηνχλ θαη

ηέινο, λα έξζνπλ ζε επαθή κε πιηθά πνπ δελ ρξεζηκνπνηνχλ ζπρλά.

ΚΡΗΣΖΡΗΑ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ:

Καηά πφζν ηα παηδηά ζα εζηηάζνπλ ζε έλα ζέκα ην νπνίν έρνπλ πξνηείλεη ηα

ίδηα.

Καηά πφζν ζα αλαπηχμνπλ ηθαλφηεηεο ζπλεξγαζίαο θαη ζπλδηαιιαγήο κε

αθνξκή ηελ δξαζηεξηφηεηα.

ΤΛΟΠΟΗΖΖ- ΓΡΑΖ:

Πξψηα απφ φια, ε θνηηήηξηα αλαθνίλσζε ζηα παηδηά φηη ζα αζρνιεζνχκε κε

ηηο πξνηάζεηο ηνπο θαη γηα απηφ ηα παξφηξπλέ λα θαζίζνπλ ζηα ηξαπεδάθηα. Έπεηηα,

ηνπο κνίξαζε ηα πιηθά, ζην θέληξν θάζε ηξαπεδηνχ, ψζηε φζνη θάζνληαη λα ηα

Page 77: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

77

κνηξάδνληαη θαη ηνπο έδσζε νδεγίεο γηα ηελ ρξήζε ηνπ θάζε πιηθνχ. Σα παηδηά

μεθίλεζαλ λα εξγάδνληαη. Παξαηεξήζακε, φκσο, πσο ζε φια ηα ηξαπεδάθηα, δελ

ζπλεξγάδνληαλ κεηαμχ ηνπο θαη δελ ζπλελλννχληαλ, γηα ην πνηνο ζα έρεη θάζε θνξά

ηα πιηθά, παξά κάισλαλ θαη παξαπνλνχληαλ.

Δθείλε ηελ ζηηγκή, δελ μέξακε πψο λα αληηδξάζνπκε, αληηκεησπίδνληαο ηελ

θαηάζηαζε θαη απιψο, δψζακε θάπνηεο ιχζεηο πξνθεηκέλνπ λα ζπλερίζεη λα

εθηειείηαη νκαιά. Δθφζνλ, νινθιεξψζεθαλ νη θαηαζθεπέο, ηα παηδηά ζέιεζαλ λα

παίμνπλ κε ηηο θνχθιεο ηνπο ζηελ γσληά ηνπ θνπθινζέαηξνπ, δίλνληαο θάπνην είδνο

παξάζηαζεο.

ΔΡΧΣΖΜΑΣΑ-ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ:

ην ηέινο ηεο παξέκβαζεο, θαηαιήμακε ζην ζπκπέξαζκα φηη ππάξρεη

αδπλακία ζηνλ ηνκέα ηεο ζπλεξγαζίαο, αλαθαιχπηνληαο κηα άιιε πξνβιεκαηηθή

θαηάζηαζε πνπ δελ είρακε εληνπίζεη. Απηφ ήηαλ ην θνηλφ ζεκείν θαηά ηε δηάξθεηα

ηνπ αλαζηνραζκνχ καο θαη έηζη, νδεγεζήθακε ζηνλ αλαζηνραζκφ ηεο επφκελήο

παξέκβαζεο εζηηάδνληαο ζηελ βειηίσζε ηεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ παηδηψλ.

Σν εξψηεκα πνπ καο πξφεθπςε χζηεξα απφ ηελ παξέκβαζε, αθνξνχζε ηελ

αληίδξαζε καο ζηα παξαπφλα ησλ παηδηψλ, θαηά πφζν δειαδή, πξάμακε ζσζηά πνπ

ηνπο δψζακε ιχζεηο ή ζα έπξεπε λα αθήζνπκε λα ην δηαρεηξηζηνχλ κφλα ηνπο.

ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ:

Πξαγκαηνπνηψληαο ηε δξαζηεξηφηεηα καο αληηιεθζήθακε φηη ηα παηδηά

αληαπνθξίλνληαη κε κεγαιχηεξε επηηπρία θαη ελδηαθέξνλ ζε δξαζηεξηφηεηεο πνπ

αθνξνχλ ηνλ ηνκέα Δηθαζηηθά – Γεκηνπξγία θαη Έθθξαζε, παξά δξαζηεξηφηεηεο

βαζηδφκελεο ζηελ ρξήζε λέσλ Σερλνινγηψλ.

Έπεηηα, απφ ζπδήηεζε κε ηελ λεπηαγσγφ ηεο ηάμεο, καο έγηλε γλσζηφ φηη

ιφγνπ ηνπ κεγάινπ αξηζκνχ παηδηψλ θαη ηελ αληζφηεηα πνπ πθίζηαηαη αλάκεζα ζηα

παηδηά φζνλ αθνξά ην γλσζηηθφ ηνπο επίπεδν, φπσο γηα παξάδεηγκα πνιιά παηδηά

Page 78: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

78

είλαη πξνλήπηα θαη δελ μέξνπλ πψο λα ρξεζηκνπνηνχλ ην ςαιίδη, δελ επηρεηξεί λα

πινπνηήζεη δξαζηεξηφηεηεο ζρεηηθά κε ηα εηθαζηηθά. Έηζη, ζειήζακε κέζα απφ ηελ

νξγάλσζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο καο δξαζηεξηφηεηαο λα βειηηψζνπκε απηή ηελ

πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε πνπ εληνπίζακε.

Σν πιαίζην ηεο ηάμεο καο θαζνδήγεζε ζην ζρεδηαζκφ ηεο δξαζηεξηφηεηαο,

χζηεξα απφ ζπδήηεζε κε ηα παηδηά, πξάγκα πνπ ζεσξνχκε πσο ιεηηνχξγεζε

θαηαιπηηθά ζηελ πινπνίεζε ηεο δξαζηεξηφηεηαο κε επηηπρία. Πην ζπγθεθξηκέλα, νη

ηδέεο ησλ παηδηψλ γηα ηελ δεκηνπξγία θνχθιαο θαη ζηνιψλ γηα απηή, νδήγεζε ηα

παηδηά λα ζπλεξγαζηνχλ αξκνληθά θαη λα παξακείλνπλ ζπγθεληξσκέλα ζε απηφ πνπ

θάλνπλ θαζφιε ηε δηάξθεηα ηεο δξαζηεξηφηεηαο.

Γεληθφηεξα, δελ εληνπίζακε θάπνηα δπζθνιία φζνλ αθνξά ηελ δηεμαγσγή ηεο.

Σν κφλν ζηνηρείν πνπ καο πξνβιεκάηηζε, είλαη φηη ε νινθιήξσζε ηεο

δξαζηεξηφηεηαο καο ρξεηάζηεθε δχν παξεκβάζεηο, δηφηη ε φιε δηαδηθαζία ήηαλ

ρξνλνβφξα θαη ηα παηδηά πξφζζεηαλ ζπλέρεηα λέα ζηνηρεία ηηο θνχθιεο ηνπ, θάλνληαο

καο λα αλαπξνζαξκφζνπκε ηνλ ζρεδηαζκφ καο θαη λα ηνλ νινθιεξψζνπκε ζε

δεχηεξε παξέκβαζε.

Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο παξέκβαζεο, δηαπηζηψζακε φηη ην ζεκείν πνπ

ρξεηάδεηαη βειηίσζε είλαη απηφ πνπ αθνξά ηελ δηαρείξηζε ησλ πιηθψλ, φπσο πφζν

θφιια λα βάινπλ ζηελ θνχθια, αιιά θαη ηελ ζπλελλφεζε κεηαμχ ηνπο ζε ζρέζε κε

ηελ ζεηξά πνπ ζα επηιέμεη ν θαζέλαο απφ ην θάζε πιηθφ.

Βιέπνληαο απηήλ ηελ θαηάζηαζε, ζεσξνχκε πσο ζα βειηησζεί ζε κειινληηθή

παξφκνηα παξέκβαζε κέζα απφ ζπδήηεζε ε νπνία ζα πξνεγεζεί ηεο δξαζηεξηφηεηαο.

Ζ ζπδήηεζε ζα αθνξά ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζα κνηξαζηνχλ ηα πιηθά θαζψο επίζεο

θαη ηηο ηδηφηεηέο ηνπο.

πλερίδνπκε λα ζεσξνχκε πσο δηαγλψζακε ζσζηά ηελ «πξνβιεκαηηθή»

θαηάζηαζε πνπ πθίζηαηαη ζηελ ηάμε. Δπηπιένλ, πηζηεχνπκε πσο κέζσ ηνπ

ζρεδηαζκνχ ηεο δξαζηεξηφηεηάο καο, θαηαθέξακε λα ηελ εξκελεχζνπκε ζσζηά δηφηη

ζηεξηρζήθακε ζηα ελδηαθέξνληα θαη ηα ζέισ ησλ παηδηψλ θαζψο θαη ζηα ιφγηα ηεο

λεπηαγσγνχ, ε νπνία γλσξίδεη θαιχηεξα ην πιαίζην ηεο ηάμεο ηεο. Μέζα απφ ην

ελδηαθέξνλ πνπ έδεημαλ ηα παηδηά, ην νπνίν δηαηεξήζεθε ακείσην θαζ’φιε ηελ

δηάξθεηα, ππήξμε κηα δηθαίσζε θαη κηα επηβεβαίσζε φηη εξκελεχζακε ζσζηά ηελ

«πξνβιεκαηηθή» θαηάζηαζε θαη ηελ δηάγλσζή ηεο, θάλνληάο καο λα κελ

αλαζεσξήζνπκε ηνλ ζρεδηαζκφ καο.

Page 79: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

79

Θεσξνχκε πσο φινη νη παξάκεηξνη, νθείινπλ λα ιεθζνχλ ππφςηλ ζηνλ

ζρεδηαζκφ κηαο νινθιεξσκέλεο παξέκβαζεο, εληνχηνηο ζην ζπγθεθξηκέλν

λεπηαγσγείν δψζακε έκθαζε ζην ελδηαθέξνλ ησλ παηδηψλ, ζηελ δηαθνξεηηθφηεηά

ηνπο θαη ζην θνηλσληθφ πιαίζην, φπσο επίζεο ζην φηη ζηελ ηάμε απηή ζπλππάξρνπλ

παηδηά απφ 4 έσο 7 ρξνλψλ. Πηζηεχνπκε πσο ίζσο, κέζα απφ ζπρλφηεξεο επηζθέςεηο

θαη ζπδεηήζεηο κε ηα παηδηά ζα κπνξνχζακε λα επεθηείλνπκε ηε δηεξεχλεζε ηεο

παξέκβαζήο καο θαζψο ζα είρακε ηελ επθαηξία λα κάζνπκε ηη ελδηαθέξεη κέζα απφ

ηηο απζφξκεηεο θαζεκεξηλέο ηνπ αληηδξάζεηο.

Page 80: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

80

ΟΜΑΓΗΚΟ ΑΝΑΣΟΥΑΜΟ:

Πξαγκαηνπνηψληαο ηελ παξέκβαζή καο κάζακε απφ δηδαθηηθήο πιεπξάο, φηη

κπνξεί λα έρνπκε πξνεηνηκάζεη κηα δξαζηεξηφηεηα γηα ηα παηδηά, ηεο νπνίαο νη

ζηφρνη αληαπνθξίλνληαη ζην ΓΔΠΠ θαη ζπκβαδίδνπλ κε ηα ελδηαθέξνληα ησλ

παηδηψλ, σζηφζν ην πιαίζην ηεο ηάμεο είλαη ηθαλφ λα αλαηξέςεη ηελ επηηπρία ηεο

δξαζηεξηφηεηαο, λα ζηξέςεη ην ελδηαθέξνλ ησλ παηδηψλ αιινχ, απαηηψληαο έκκεζα

απφ εκάο επαλαζρεδηαζκφ. Κεξδίζακε ηελ εκπεηξία λα βξηζθφκαζηε ζε κηα ηάμε κε

αξθεηά εξεζίζκαηα πνπ καο έθαλε λα αληηιεθζνχκε φηη, αλ θαη ην ΓΔΠΠ καο δίλεη

θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ηελ δηδαζθαιία καο δελ αξθεί, ψζηε λα νξγαλψζνπκε

κηα δξαζηεξηφηεηα. Πξέπεη ζπλεπψο λα ιακβάλνπκε ππφςηλ θαη άιιεο παξακέηξνπο,

δειαδή ην πιαίζην ηεο ηάμεο, φ,ηη πεξηβάιιεη θαη αθνξά ηα παηδηά πνπ θάζε θνξά

έρνπκε.

Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο ζπδήηεζεο κε ηα παηδηά, αξρηθά πξφηεηλαλ λα

δεκηνπξγήζνπκε ζηνιέο θαηαζθεπάδνληαο κηα θαηλνχξγηα γσληά κέζα ζηελ ηάμε

ηνπο, απηή ησλ κεηακθηέζεσλ. Όκσο, ιφγσ ηνπ πεξηνξηζκέλνπ ρξφλνπ πνπ είρακε

ζηελ δηάζεζή καο, αιιάμακε θαηεχζπλζε, κε ζπγθαηάζεζε ησλ παηδηψλ, θαη

επηθεληξσζήθακε ζηελ δεκηνπξγία θνχθιαο θαη ζηνιψλ.

Ζ ζπδήηεζε κεηαμχ καο πηζηεχνπκε πσο καο βνεζάεη, θαζψο πξάγκαηα πνπ

δελ κπνξεί λα αληηιεθζεί θαζεκηά απφ κφλε ηεο, είηε αθνξνχλ ηνλ ηξφπν κε ηνλ

νπνίν δηδάζθεη είηε ην πιαίζην ηεο ηάμεο, δειαδή θάηη έκαζε γηα ηα παηδηά, ηεο ην

επηζεκαίλεη ε άιιε. ηηο ζπλαληήζεηο επνπηείαο, ε ζπδήηεζε πνπ αλαπηχζζεηαη

κεηαμχ ησλ νκάδσλ, καο βνεζάεη λα εξρφκαζηε ζε επαθή κε δηαθνξεηηθά πιαίζηα, ηα

νπνία καο θέξλνπλ έλα βήκα πην θνληά ζε απηφ πνπ δηαδξακαηίδεηαη ζηα ζεκεξηλά

λεπηαγσγεία. Αθφκε, αθνχκε θαη επεμεξγαδφκαζηε δηαθνξεηηθέο πξνηάζεηο θαη

δξαζηεξηφηεηεο πνπ επεθηείλνπλ ηνλ ηξφπν ζθέςεο θαη δξάζεο καο.

Ζ δξαζηεξηφηεηα νξγαλψζεθε βαζηδφκελε ζηηο επηζπκίεο ησλ παηδηψλ,

δίλνληάο κα ην έλαπζκα λα επεθηαζνχκε θαη λα ζρεδηάζνπκε ηνλ ηξφπν πινπνίεζεο.

Ζ πξσηνβνπιία γηα ηελ ζπγθεθξηκέλε δξαζηεξηφηεηα άλεθε ζηα παηδηά θαη ν ξφινο

Page 81: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

81

καο ήηαλ ζπληνληζηηθφο θαη βνεζεηηθφο. Κηλεζήθακε ζε έλα αλνηρηφ πιαίζην δξάζεο

ζπκβνπιεπφκελνη ην ΓΔΠΠ θαη ηνλ Ο.Ν. αλ θαη νδεγφο γηα ηα επφκελα βήκαηα

ήηαλ ηα παηδηά.

Μεηά ηελ παξέκβαζή καο, ε γλψκε πνπ ζρεκαηίζακε γηα ηα ζεζκηθά θείκελα

(ΓΔΠΠ θαη Ο.Ν.), είλαη δηζδηάζηαηε. Αθελφο ν νδεγφο Ο.Ν. καο δίλεη ηδέεο πνπ

κπνξνχκε λα ηηο επεθηείλνπκε ζε δξαζηεξηφηεηεο, αθεηέξνπ ην ΓΔΠΠ κέζα απφ

ηνπο ζηφρνπο πνπ ζέηεη καο νξίδεη ηνλ «ρψξν» ζηνλ νπνίν ζα θηλεζνχκε. Αλ θαη ηα

δχν δξνπλ βνεζεηηθά ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, δελ αξθνχλ απφ κφλα ηνπο,

ψζηε λα αλαπηπρζεί κηα ζρέζε επηθνηλσλίαο θαη αιιειεπίδξαζεο κε ηα παηδηά.

Θα ζέιακε λα ξσηήζνπκε ηελ εθπαηδεπηηθφ πψο αληηκεησπίδεη ην γεγνλφο φηη

αλ θαη πνιιά παηδηά δείρλνπλ ελδηαθέξνλ ζηελ αξρή, κεηά απφ θάπνηα ιεπηά

απνζπάηαη ε πξνζνρή ηνπο. Αθφκε, κε πνην ηξφπν ζα κπνξνχζακε λα επηηχρνπκε κηα

πην ζπρλή επηθνηλσλία κε ηνπο γνλείο, ε νπνία ζα κεηαθξάδεηαη ζε ζπλεξγαζία κε ηα

παηδηά θαη θαη’επέθηαζε κε ηε λεπηαγσγφ.

Page 82: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

82

Γ’ ΚΤΚΛΟ(επέκταση)

ΥΔΓΗΑΜΟ:

ε απηήλ ηελ παξέκβαζε, εζηηάδνληαο ζηελ ζπλεξγαζία ησλ παηδηψλ,

νξγαλψζακε κηα δξαζηεξηφηεηα, ε νπνία γηα λα νινθιεξσζεί απαηηεί ηελ αξκνληθή

ζπλεξγαζία ηνπο.

Πην ζπγθεθξηκέλα, ζα ρσξίζνπκε ηα παηδηά ζε δχν νκάδεο, φπνπ ε θάζε

νκάδα ζα δσγξαθίζεη έλα θνκκάηη θνχθιαο ζην ραξηί, νπνηνδήπνηε είδνπο θη έπεηηα,

ε άιιε νκάδα ζα καληέςεη ηη έρεη ζρεδηάζεη ε άιιε κε θάζε ζσζηή απάληεζε ηεο

νκάδαο, ζα απνθηά θαη απφ έλαλ πφλην. Δπνκέλσο, ληθήηξηα ζα είλαη ε νκάδα, ε

φπνηα ζα απνθηήζεη ηνπο πεξηζζφηεξνπο πφληνπο. Ο ξφινο καο δελ ζα είλαη

παξεκβαηηθφο, άιια ζπληνληζηηθφο, βνεζψληαο λα πξνρσξήζεη ε νκάδα.

Σα θξηηήξηα επηινγήο πνπ είρακε ζέζεη γηα λα νξγαλψζνπκε ηε ζπγθεθξηκέλε

δξαζηεξηφηεηα είλαη λα θαιιηεξγήζνπκε ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ παηδηψλ γηα ηελ

επίηεπμε ελφο θνηλνχ ζηφρνπ.

ΚΡΗΣΖΡΗΑ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ:

Πψο ηα παηδηά ζα ζπκπεξηθεξζνχλ θαη ζα ζπλεξγαζηνχλ κε ζηφρν ηελ λίθε ζε

έλα νκαδηθφ παηρλίδη.

ΤΛΟΠΟΗΖΖ- ΓΡΑΖ:

Θέινληαο λα δνχκε αλ δηαγλψζακε θαη εξκελεχζακε ζσζηά ηελ

πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε πνπ αθνξά ηελ ζπλεξγαζία ησλ παηδηψλ, πινπνηήζακε κηα

Page 83: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

83

δξαζηεξηφηεηα δίλνληαο, έλα θίλεηξν ζηα παηδηά, απηνχ ηνπ ληθεηή, ψζηε λα

ζπκκεηέρνπλ ελεξγά θαη λα ζπλεξγαζηνχλ. ε φιε ηε δηάξθεηα ηεο παξέκβαζεο, ηα

παηδηά αληέδξαζαλ ζεηηθά, ζπλεξγάζηεθαλ θαη έβαιαλ ηα δπλαηά ηνπο, ψζηε λα

ληθήζνπλ. ην ηέινο, ηα παηδηά ήηαλ ελζνπζηαζκέλα κε ηελ δξαζηεξηφηεηα θαη

έδεημαλ πξνζπκία λα μαλά παίμνπλ δσγξαθίδνληαο θάηη ην δηαθνξεηηθφ.

ΔΡΧΣΖΜΑΣΑ-ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ:

Οινθιεξψλνληαο ηε ηειεπηαία καο παξέκβαζε δηαπηζηψζακε, πσο ηα παηδηά

δελ είραλ θάπνηα ηδηαίηεξε δπζθνιία ζηελ ζπλεξγαζία, αιιά απηφ πνπ ρξεηάδνληαλ

ήηαλ ην θαηάιιειν θίλεηξν γηα λα ζπκκεηάζρνπλ.

ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ

Ύζηεξα απφ ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο δξαζηεξηφηεηαο, ζεσξνχκε πσο νη

θχξηνη ζηφρνη καο επεηεχρζεζαλ. Δίρακε εζηηάζεη απηήλ ηελ θνξά ζην λα

παξαηεξήζνπκε θαηά πφζν ηα παηδηά ζπλεξγάδνληαη κεηαμχ ηνπο γηα ηελ επίηεπμε

ελφο θνηλνχ ζηφρνπ. Σα παηδηά, γηα πξψηε θνξά θαηά ηηο επηζθέςεηο καο, απέθηεζαλ

θίλεηξν λα ζπλεξγαζηνχλ απνηειεζκαηηθά κε απψηεξν ζθνπφ λα ληθήζεη ε νκάδα

ηνπο. Γηαθξίλακε φηη ν αληαγσληζκφο πνπ πξνέθπςε ήηαλ ην θιεηδί ψζηε λα κελ

ππάξρνπλ ηζαθσκνί θαη δηακάρεο κεηαμχ ησλ παηδηψλ. Με βάζε ηα παξαπάλσ

ζεσξνχκε πσο ε «πξνβιεκαηηθή» θαηάζηαζε βειηηψζεθε αξθεηά.

Βαζηδφκελνη ζηα ζεηηθά απνηειέζκαηα ηεο δξαζηεξηφηεηαο θαηαιήγνπκε ζην

ζπκπέξαζκα πσο δελ εκθαλίζηεθαλ θάπνηεο δπζθνιίεο θαηά ηελ πινπνίεζε ηεο.

Έηζη, δελ πηζηεχνπκε πσο δελ πέηπρε θάηη.

Πηζηεχνπκε πσο ζην ζέκα ηεο ζπλεξγαζίαο, πνπ εληνπίζακε σο

«πξνβιεκαηηθή», δελ κπνξνχκε λα επηθέξνπκε θάπνηα πεξαηηέξσ βειηίσζε. Χζηφζν,

αλ κνπ δηλφηαλ ε επθαηξία γηα θαζεκεξηλέο παξεκβάζεηο, ζα επηδηψθακε λα

νξγαλψζνπκε νκαδηθέο δξαζηεξηφηεηεο ρσξίο ζπλαγσληζκφ κεηαμχ ησλ νκάδσλ, γηα

λα δνχκε αλ ζα ζπλεξγάδνληαλ ην ίδην αξκνληθά.

Page 84: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

84

Έρνληαο επεμεξγαζηεί ηα απνηειέζκαηα, ζπλερίδνπκε λα ζεσξνχκε φηη

δηαγλψζακε θαη εξκελεχζακε ζσζηά ηελ «πξνβιεκαηηθή» θαηάζηαζε. Δίκαζηε

πεπεηζκέλνη φηη ε απνπζία θηλήηξνπ, δηθαηνινγεί σο έλαλ βαζκφ ηελ αδπλακία

ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ παηδηψλ γηα έλαλ θνηλφ ζηφρν.

Γεληθφηεξα, ζε φιεο ηηο παξεκβάζεηο καο, ιάβακε ππφςηλ ην πιαίζην ηεο

ηάμεο θαη εηδηθά ζε απηήλ ην θνηλσληθφ πιαίζην, ρσξίδνληαο ηα παηδηά φρη ηπραία,

αιιά αλάκεηθηα αγφξηα κε θνξίηζηα θαη λήπηα κε πξνλήπηα. Ζ αλνκνηνγέλεηα

αλάκεζα ζηηο νκάδεο ζεσξνχκε πσο ζα νδεγήζεη ζε θάπνηνπ είδνπο θνηλσληθή

ζχγθξνπζε πνπ ζα επηθέξεη ζηα παηδηά ηελ αλάγθε λα αληαιιάμνπλ απφςεηο θαη λα

θαηαιήμνπλ ζε κηα θνηλή πνξεία γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ, λα ληθήζεη ε νκάδα.

Page 85: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

85

ΟΜΑΓΗΚΟ ΑΝΑΣΟΥΑΜΟ:

Με ην ηέινο ηεο παξέκβαζεο απηήο, κάζακε πσο ε δηδαζθαιία είλαη κηα

δηαδηθαζία κάζεζεο πνπ ιεηηνπξγεί θαιχηεξα ζε έλα πην αλνηρηφ πιαίζην, παξφιν

πνπ ν εθπαηδεπηηθφο νθείιεη λα δηαζέηεη κηα νξγαλσηηθή βάζε γηα λα ζηεξίμεη απηφ

ην πιαίζην. Δηδηθφηεξα, ε νξγάλσζε θαη ε δηαθνξνπνίεζε ηεο δηδαζθαιίαο

παξαηεξήζακε πσο βξίζθνληαη ζε αιιειεπίδξαζε, θαζψο γηα λα πινπνηήζνπκε κηα

δξαζηεξηφηεηα ζαλ ηελ παξαπάλσ, απαηηνχληαλ νξγάλσζε ησλ πιηθψλ θαη ηεο

ηάμεο.

Ζ παξέκβαζε πνπ είρακε ζρεδηάζεη θχιεζε νκαιά θαη ιάβακε ηα επηζπκεηά

απνηειέζκαηα. Γελ ρξεηάζηεθε λα παξεθθιίλνπκε θαζφινπ απφ ηνλ αξρηθφ

ζρεδηαζκφ.

Ζ ζπδήηεζε θαη κεηαμχ καο θαη ζηηο ζπλαληήζεηο επνπηείαο ιεηηνχξγεζε

πεξηζζφηεξν σο αμηνιφγεζε ησλ παξεκβάζεψλ καο θαη καο έθαλε λα ζθεθηνχκε θαη

λα πξνβιεκαηηζηνχκε ζπλνιηθά.

Σα ζεζκηθά θείκελα ζηελ ζπγθεθξηκέλε παξέκβαζε καο βνήζεζαλ λα

αληηιεθζνχκε πψο λα ζπλδπάδνπκε ηελ ζεσξία κε ηελ πξάμε. Οινθιεξψλνληαο

απηήλ ηελ παξέκβαζε, παξαηεξήζακε φηη ην ΓΔΠΠ καο βνήζεζε λα ζέζνπκε

ζηφρνπο θαη λα νξγαλψζνπκε ηνλ ζρεδηαζκφ καο ζχκθσλα κε ην πιαίζην, πξάγκα

πνπ ζηελ εθαξκνγή ηνπ νδήγεζε ζε ζεηηθά απνηειέζκαηα.

Ζ εξψηεζε πνπ καο πξνέθπςε θαη αθνξά ηελ λεπηαγσγφ είλαη θαηά πφζν

ρξεζηκνπνηεί ην ΓΔΠΠ θαη ην Ο.Ν. γηα ηνλ ζρεδηαζκφ δξαζηεξηνηήησλ.

Page 86: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

86

ΓΔΝΗΚΑ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ

Page 87: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

87

ΓΔΝΗΚΑ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ

ηα πιαίζηα ηεο εθπφλεζεο ηεο πηπρηαθήο καο εξγαζίαο, κε ζέκα: « Ζ ρξήζε

ηνπ λένπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ ζηα πιαίζηα ηνπ

ζχγρξνλνπ λεπηαγσγείνπ», πξαγκαηνπνηήζακε ηέζζεξηο επηζθέςεηο ζην λεπηαγσγείν,

νη νπνίεο αλέδεημαλ ηξεηο θχθινπο δηδαζθαιίαο. Σν θχξην ραξαθηεξηζηηθφ πνπ

ππάξρεη θαη ζηνπο ηξεηο θχθινπο, είλαη ε αλάπηπμε κηαο βησκαηηθήο δηδαζθαιίαο, ε

νπνία ζηελ πνξεία εκπινπηίζηεθε κε ηελ αμηνπνίεζε ηνπ ξφινπ ηνπ θηλήηξνπ.

Αξρηθά, επηζθεθζήθακε ην λεπηαγσγείν πξνθεηκέλνπ λα αληιήζνπκε

πιεξνθνξίεο γηα ηα παηδηά, ην πεξηβάιινλ ηεο ηάμεο θαη ηνπ ζρνιείνπ, κε ζηφρν λα

εληνπίζνπκε ηπρφλ πξνβιεκαηηθέο θαηαζηάζεηο, λα εζηηάζνπκε ζε κηα θαη λα

πξνζπαζήζνπκε λα ηελ βειηηψζνπκε. Ύζηεξα, απφ ηελ αλαγλσξηζηηθή απηή

επίζθεςή καο ζην λεπηαγσγείν, δηαπηζηψζακε ηελ έιιεηςε νξγάλσζεο θαηά ηελ

δηδαθηηθή πξάμε, δειαδή δελ ππήξραλ νξγαλσκέλεο δξαζηεξηφηεηεο θαη ε

ρσξνηαμηθή δηαξξχζκηζε δελ απαληνχζε ζηηο αλάγθεο ησλ παηδηψλ. Αθφκε, ηα παηδηά

δελ έδεηρλαλ λα ζέβνληαη ηνλ ζπκκαζεηή ηνπο θη έηζη, δηαθξίλακε κηα αδπλακία ηεο

νκάδαο λα εζηηάζεη ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ζέκα θαη λα εξγαζηεί αξκνληθά.

Οη παξεκβάζεηο πνπ αθνινχζεζαλ θηλήζεθαλ γχξσ απφ ηελ πξνβιεκαηηθή

θαηάζηαζε πνπ θπξηαξρνχζε, ε νπνία αθνξνχζε ηελ απνπζία θηλήηξνπ θαηά ηελ

εθπαηδεπηηθή πξάμε, ψζηε λα θηλεηνπνηήζνπκε ην ελδηαθέξνλ ησλ παηδηψλ θαη λα

ζπκκεηέρνπλ ελεξγά θαη αξκνληθά ζε δηάθνξεο δξαζηεξηφηεηεο. Δπηπιένλ, ζηελ

πξνζπάζεηα καο λα βειηηψζνπκε απηή ηελ πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε, ζεσξήζακε φηη

αμίδεη λα εζηηάζνπκε θαη ζηελ ηήξεζε ησλ θαλφλσλ, πνπ νθείινπκε λα αθνινπζνχκε

θαζφιε ηελ δηάξθεηα ηεο παξνπζίαο καο ζην ζρνιείν.

Ζ κέζνδνο, πνπ καο βνήζεζε λα βειηηψζνπκε ηελ θαηάζηαζε απηή,

αθνινχζεζε ηηο αξρέο πνπ δηέπνπλ ηελ εθπαηδεπηηθή έξεπλα δξάζεο. Πξψηα απφ φια,

κε ηελ έξεπλα δξάζεο κάζακε πψο λα αμηνπνηνχκε ηα δεδνκέλα πνπ εηζπξάηηνπκε

απφ ηελ ηάμε, δειαδή ηηο αλάγθεο, ηα ελδηαθέξνληα, ηα βηψκαηα ησλ παηδηψλ φπσο

θαη ηα κε ιεθηηθά κελχκαηα πνπ εθθξάδνπλ, έηζη ψζηε λα ζρεδηάζνπκε αλάινγεο

δξαζηεξηφηεηεο έρνληαο πάληα σο ζηφρν, ηελ επίιπζε ηεο πξνβιεκαηηθήο

θαηάζηαζεο. ηελ ζπλέρεηα, επεμεξγαδφκελνη ηα δεδνκέλα πνπ πξνέθπςαλ, κπαίλακε

Page 88: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

88

ζηελ δηαδηθαζία ηνπ αλαζηνραζκνχ ηφζν αηνκηθά φζν θαη νκαδηθά. Ο αλαζηνραζκφο

απηφο, καο νδήγεζε ζε θξηηηθή ζηάζε απέλαληη ζηελ δηδαζθαιία καο, γεγνλφο πνπ

καο έθαλε λα θαηαιήμνπκε ζε αλαηξνθνδφηεζε ησλ ζθέςεσλ καο θαη ηειηθά, ζε

αλαζρεδηαζκφ, κε ηνλ ίδην ζηφρν.

Δλ θαηαθιείδη, δηαπηζηψζακε ηελ ζεκαληηθφηεηα ηεο εθπαηδεπηηθήο έξεπλαο

δξάζεο γηα ην έξγν ηνπ επαγγεικαηία- εθπαηδεπηηθνχ θαζψο ην εληζρχεη θαη θάζε

θνξά ηνλ νδεγεί ζε λέεο αλαδεηήζεηο. Απφ παηδαγσγηθήο πξνζέγγηζεο, κάζακε πσο

έρνληαο ηνλ καζεηή ζην θέληξν, αλαπηχζζεηαη κηα ακθίδξνκε ζρέζε αλάκεζα ζηνλ

εθπαηδεπηηθφ θαη ηνλ καζεηή, θαζψο δελ πξέπεη λα μερλάκε φηη δελ απνρηά πξάγκαηα

κφλν ην παηδί απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ θαηά ηελ εθπαηδεπηηθή πξάμε, αιιά θαη ην

αληίζεην.

Σν πξψην εξψηεκα πνπ πξνζπαζήζακε λα απαληήζνπκε κέζα απφ ηελ

παξέκβαζε καο, αθνξνχζε ην ελδηαθέξνλ ησλ παηδηψλ θαη πψο απηφ κπνξεί λα

εζηηαζηεί ζε έλα ζέκα κε ηελ ρξήζε ησλ λέσλ κέζσλ ηερλνινγίαο- ειεθηξνληθνχ

ππνινγηζηή. Με ην ηέινο ηεο παξέκβαζε καο, θαηαιήμακε ζην ζπκπέξαζκα φηη κηα

δξαζηεξηφηεηα κπνξεί λα πεηχρεη, φηαλ πξαγκαηνπνηεζεί ζε έλα ζπγθεθξηκέλν

πιαίζην, αιιά ε απηνχζηα κεηαθνξά ηεο ζε έλα δηαθνξεηηθφ πιαίζην, δελ εγγπάηαη

ηελ ίδηα επηηπρία. Δπηπιένλ, χζηεξα απφ ηνλ αλαζηνραζκφ καο δηαπηζηψζακε, φηη

ίζσο, εάλ πξνζεγγίδακε ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν λα

κπνξνχζακε λα αθππλίζνπκε ην ελδηαθέξνλ ηνπο, πξνθεηκέλνπ λα ζπκκεηάζρνπλ.

Έλα άιιν εξψηεκα, πνπ καο δεκηνπξγήζεθε απφ ηελ πξψηε παξέκβαζε, ήηαλ

λα ειέγμνπκε αλ κπνξνχλ ηα παηδηά λα εζηηάζνπλ ζε κηα νξγαλσκέλε δξαζηεξηφηεηα,

θξαηψληαο ακείσην ην ελδηαθέξνλ ηνπο. Σα δεδνκέλα πνπ πξνέθπςαλ, καο βνήζεζαλ

λα ζπλεηδεηνπνηήζνπκε πφζν ζεκαληηθφ είλαη λα δεκηνπξγείηαη έλα αζθαιέο

πιαίζην, κέζα ζην νπνίν ηα παηδηά έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα λα εθθξάζνπλ φ,ηη ηα

αθνξά, έηζη ψζηε λα κπνξέζνπκε λα έξζνπκε ζε επαθή κε ηηο επηζπκίεο ησλ παηδηψλ

θαη αμηνπνηψληαο απηέο, λα ζρεδηάζνπκε αλάινγεο δξαζηεξηφηεηεο, δηαηεξψληαο ην

ελδηαθέξνλ ηνπο.

Σν ηειεπηαίν εξψηεκα, κε ην νπνίν αζρνιεζήθακε, επηδηψθνληαο λα

εθπιεξψζνπκε ηνλ αξρηθφ καο ζηφρν, θαζνδεγήζεθε απφ ηνλ ξφιν ηνπ θηλήηξνπ

ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαη πφζν απηφ έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα εληζρχζεη ηνλ

ηνκέα ηεο ζπλεξγαζίαο θαη ηεο αιιειεπίδξαζεο ηφζν κεηαμχ ηνπο φζν θαη κε εκάο. Ζ

απάληεζε ζε απηφ ην εξψηεκα, ήηαλ θαηαιπηηθή θαζψο καο έθαλε λα αληηιεθζνχκε

ηελ ζεκαζία ηνπ θηλήηξνπ. Ζ θ. Αιεμάλδξα Αλδξνχζνπ αλαθέξεη:

Page 89: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

89

«δελ αξθεί ε νξγάλσζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο πνπ

ζεσξνχληαη θαηάιιειεο γηα λα θηλεηνπνηήζνπλ γεληθψο ην ελδηαθέξνλ ησλ

παηδηψλ, γηαηί ε θηλεηνπνίεζε δελ είλαη ηαπηφρξνλε γηα φινπο θαη γηα φιεο,

νχηε γίλεηαη απηνκάησο. Γελ αξθεί κηα θαιά ζρεδηαζκέλε δξαζηεξηφηεηα κε

βάζε θάπνηα θξηηήξηα. Υξεηάδνληαη δξαζηεξηφηεηεο πνπ λα αληαπνθξίλνληαη

ζηηο αλάγθεο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ θάζε θνξά παηδηψλ θαη λα επηηξέπνπλ ηελ

ζπλερή αλαπξνζαξκνγή ηνπο, κε βάζε ηηο αιιαγέο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη

θαηά ηελ πινπνίεζή ηνπο».

Ζ παξαπάλσ άπνςε, απνηεινχζε ηελ απάληεζε ζην ηειεπηαίν εξεπλεηηθφ καο

εξψηεκα θαη απηφο είλαη ν ιφγνο πνπ ηελ παξαζέηνπκε. Γίλνληαο θίλεηξν ζηα παηδηά

κπνξνχκε λα ηα νδεγήζνπκε ζε κηα νκαιή θαη αξκνληθή ζπλεξγαζία ηφζν κεηαμχ

ηνπο φζν θαη κε εκάο. πκπεξαζκαηηθά, πηζηεχνπκε πσο ζα κπνξνχζακε λα

επεθηείλνπκε ηελ δξάζε καο, βειηηψλνληαο πεξηζζφηεξν ηελ πξνβιεκαηηθή

θαηάζηαζε, εάλ είρακε ζηελ δηάζεζή καο πεξηζζφηεξεο επθαηξίεο λα επηζθεθζνχκε ην

λεπηαγσγείν.

Παξάιιεια, κε ηελ έξεπλα δξάζεο είρακε ζηελ δηάζεζε καο θαη ην

Γηαζεκαηηθφ Δληαίν Πιαίζην Πξνγξακκάησλ πνπδψλ γηα ην λεπηαγσγείν πξνο

αμηνπνίεζε. Οη ζηφρνη θάζε παξέκβαζήο καο ζηεξίρζεθαλ ζηηο ζεκαηηθέο ελφηεηεο

πνπ δηαζέηεη ην ΓΔΠΠ. Χζηφζν, νη ζεκαηηθέο ελφηεηεο δελ πεξηφξηζαλ ηνπο

ζρεδηαζκνχο καο, θαζψο αθνινπζήζακε ηελ δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε πνπ δηέπεη ην

ΓΔΠΠ. Ζ δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε καο παξείρε ηελ δπλαηφηεηα λα ζπλδπάζνπκε

δηάθνξεο ζεκαηηθέο ελφηεηεο φπσο εηθαζηηθά θαη αλζξσπνγελέο πεξηβάιινλ,

δεκηνπξγψληαο έηζη, έλα πην αλνηθηφ πιαίζην δξάζεο. Παξφια ηα ζεηηθά ηνπ

ζηνηρεία, απηφ πνπ καο πξνβιεκάηηζε είλαη θαηά πφζν ην ΓΔΠΠ αθήλεη πεξηζψξηα

επέκβαζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ αλαθνξηθά κε ηνπο ζηφρνπο πνπ ηνπ έρεη ζέζεη.

πλνςίδνληαο θαη εζηηάδνληαο ζην εξεπλεηηθφ εξψηεκα πνπ δηέπεη ηελ

ζπγθεθξηκέλε πηπρηαθή εξγαζία, βξηζθφκαζηε κπξνζηά ζε θάπνηα αλνηθηά

εξσηήκαηα. Γελ έρνπκε ηελ δπλαηφηεηα λα δηαηππψζνπκε θάπνην ζπγθεθξηκέλν

ζπκπέξαζκα ζε ζρέζε κε ην πφζν σθέιηκε είλαη ε ρξήζε ηνπ αλαιπηηθνχ

πξνγξάκκαηνο γηα ηελ επίιπζε πξνβιεκαηηθψλ θαηαζηάζεσλ πνπ πξνθχπηνπλ ζηνλ

ρψξν ηνπ λεπηαγσγείνπ. Αλακθίβνια, ην ΓΔΠΠ εληζρχεη ηελ θαηεχζπλζε ζηελ

νπνία ζα ζηεξηρζνχκε γηα ηελ νξγάλσζε ηεο δηδαζθαιίαο καο, παξάιιεια φκσο δελ

αξθεί γηα λα νδεγεζνχκε ζηελ επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο. Τπάξρεη κηα ζεηξά απφ

Page 90: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

90

παξάγνληεο πνπ ζπκβάιινπλ θαη επεξεάδνπλ ην πιαίζην ηεο ηάμεο, ηνπο νπνίνπο έλαο

εθπαηδεπηηθφο- επαγγεικαηίαο νθείιεη λα ιακβάλεη ππφςε ηνπ.

Page 91: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

91

ΑΣΟΜΗΚΟ ΑΝΑΣΟΥΑΜΟ

Page 92: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

92

ΑΣΟΜΗΚΟΗ ΑΝΑΣΟΥΑΜΟΗ

Α’ ΚΤΚΛΟ

ΜΑΡΣΗΝΟΤ ΑΗΚΑΣΔΡΗΝΖ:

ε απηήλ ηελ πξψηε αλαγλσξηζηηθή παξέκβαζή καο, είρα αλαιάβεη ηνλ ξφιν

ηνπ εθπαηδεπηηθνχ εξεπλεηή, κε ζηφρν ηελ δηάγλσζε θάπνηαο πξνβιεκαηηθήο

θαηάζηαζεο. Όλησο, ν ζηφρνο πνπ είρα ζέζεη επεηεχρζεθε θαη δηαπίζησζα ηελ

αδπλακία ησλ παηδηψλ λα εζηηάζνπλ ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ζέκα. Μέζα απφ απηήλ ηελ

παξέκβαζε, έκαζα πφζν ζεκαληηθφ ξφιν παίδεη λα δίλνπκε ζηα παηδηά ηνλ ρψξν γηα

λα εθθξαζηνχλ θαη λα δεκηνπξγνχκε ζπλζήθεο επλντθέο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο

θνηλσληθφηεηαο θαη ηεο πξνζσπηθφηεηαο ησλ παηδηψλ.

Αλαζηνραδφκελε ηελ δξάζε κνπ, θαηέιεμα πσο νθείισ σο κειινληηθφο

εθπαηδεπηηθφο λα βξίζθνκαη ζε ζπλερή επαγξχπλεζε ψζηε λα ιακβάλσ θαη λα

αμηνπνηψ ηα κελχκαηα πνπ κνπ ζηέιλνπλ ηα παηδηά. ε απηφ κνπ ην ζπκπέξαζκα,

ζπλέιαβε ε αληίδξαζε ησλ παηδηψλ ζηελ δξαζηεξηφηεηα, δειαδή ην φηη κεηά απφ

ιίγε ψξα έραζαλ ην ελδηαθέξνλ ηνπο θαη ζπλεπψο, φθεηια λα ην παξαηεξήζσ θαη

άκεζα λα επαλαζρεδηάζσ ηελ ζπλέρεηα. Κάηη ηέηνην φκσο δελ ζπλέβε, θαζψο εθείλε

ηελ ζηηγκή δελ ζθέθηεθα λα θάλσ θάηη δηαθνξεηηθφ, πξάγκα πνπ ελδερνκέλσο λα

νθείιεηαη ζηελ απεηξία κνπ.

Ο ξφινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ εξεπλεηή, ζηνλ νπνίν πξνζπαζνχζα λα κπεζψ, κε

έθαλε λα αλαθαιχςσ έλαλ λέν ηξφπν κε ηνλ νπνίν κπνξψ λα θάλσ θξηηηθή ζηελ δηθή

κνπ δηδαθηηθή δξάζε θαη λα πξνζπαζψ λα ηελ βειηηψζσ κέζα απφ ηνλ αλαζηνραζκφ.

Σα εξσηήκαηα πνπ κνπ δεκηνπξγήζεθαλ αθνξνχλ ηελ δηδαζθαιία θαη ηνλ

ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζα κπνξνχζα λα αλαζρεδηάζσ εθείλε ηελ ψξα ηελ δξαζηεξηφηεηα

πξνο ηελ θαηεχζπλζε πνπ έκκεζα, κνπ ππνδείθλπαλ ηα παηδηά.

Page 93: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

93

ΜΠΟΕΗΟΝΔΛΟΤ ΔΗΡΖΝΖ:

Καηά ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο πξψηεο καο παξέκβαζεο ζην λεπηαγσγείν ηνπ

Πεηξαηά, πινπνηήζακε κηα δξαζηεξηφηεηα, ε νπνία αλαπηχρζεθε βαζηδφκελε ζηνλ

άμνλα ηνπ αλαιπηηθνχ, παηδί θαη πιεξνθνξηθή, πξφγξακκα ζρεδηαζκνχ θαη

αλάπηπμεο δξαζηεξηνηήησλ πιεξνθνξηθήο. Χο ζηφρν είρακε ζέζεη λα

πξνγξακκαηίζνπκε κηα δξαζηεξηφηεηα κε ηελ νπνία ζα θηλεηνπνηνχζακε ην θίλεηξν

ησλ παηδηψλ, θαζψο είρακε παξαηεξήζεη φηη νη δξαζηεξηφηεηεο πνπ πινπνηνχληαλ,

δελ έζεηαλ θάπνην θίλεηξν ζε απηά έηζη ψζηε λα ζπκκεηάζρνπλ. Δπνκέλσο,

επηιέμακε ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή, γηαηί πηζηεχνπκε φηη επεηδή είλαη έλα κέζν

ηεο θαζεκεξηλφηεηαο, πνπ ηα παηδηά ην απνιακβάλνπλ θαη ηα επραξηζηεί λα

αζρνινχληαη κε απηφ, ζα κπνξνχζακε λα θηλεηνπνηήζνπκε ηελ πεξηέξγεηα ησλ

παηδηψλ, δίλνληαο ηνπο θίλεηξν λα αζρνιεζνχλ κε απηφ.

Δθηειψληαο ηε δξαζηεξηφηεηα, ε θνηηήηξηα έζεζε εξσηήζεηο ζηα παηδηά

ζρεηηθά κε ηα κέξε ηνπ ππνινγηζηή, θαζψο επηζπκνχζακε λα ειέγμνπκε αλ ηα

παηδηά γλσξίδνπλ ηηο θπξηφηεξεο κνλάδεο ηνπ ππνινγηζηή θαη πνηα είλαη ε ιεηηνπξγία

ηνπο. κηιψληαο γηα ηηο ιεηηνπξγίεο ηνπ ππνινγηζηή, ζηνρεχακε λα νδεγήζνπκε ηα

παηδηά λα αληηιεθζνχλ φηη είλαη κηα κεραλή πνπ βνεζάεη ηνλ άλζξσπν ζηελ εξγαζία

ηνπ, αιιά έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα ηνλ ρξεζηκνπνηήζεη γηα δηαζθέδαζε θαη παηρλίδη

(ΓΔΠΠ).

Ζ εζηίαζε καο ζηε ζπγθεθξηκέλε δξαζηεξηφηεηα ήηαλ ζην θίλεηξν, θαζψο ε

χπαξμε ηνπ θηλήηξνπ ζηελ αλάπηπμε ζρεδίσλ θαη ηελ πινπνίεζή ηνπο είλαη ππφζεζε

πνπ αθνξά ηα παηδηά θαη ηνλ ίδην ηνλ εθπαηδεπηηθφ, ην νπνίν δεκηνπξγεί καζεζηαθέο

θαηαζηάζεηο θάζε θνξά, αλαδεηψληαο πιεξνθνξίεο θαη γλψζεσλ, πνπ

αληαπνθξίλνληαη ζηηο αλάγθεο ησλ παηδηψλ.

Ο ζηφρνο καο επηηεχρζεθε, θαζψο κε ηελ δξαζηεξηφηεηα κπνξέζακε λα

θηλεηνπνηήζνπκε ην ελδηαθέξνλ ηνπο θαη λα ζπκκεηάζρνπλ. Όκσο, απηφ δελ θξάηεζε

πνιχ, γηαηί ηα παηδηά ζηακάηεζαλ λα ζπκκεηέρνπλ θαη λα άξρηζαλ λα κηιάλε κεηαμχ

ηνπο γηα άζρεηα πξάγκαηα κε ην ζέκα. Έηζη, απηφ καο έθαλε λα δηαθφςνπκε ηελ

δξαζηεξηφηεηα θαη λα αζρνιεζνχκε κε θάηη άιιν ην νπνίν ηα ελδηάθεξε.

Μέζα απφ φιε ηελ δηαδηθαζία, ζπλεηδεηνπνίεζα πσο κηα δξαζηεξηφηεηα

κπνξεί λα έρεη πινπνηεζεί θάπνηα δεδνκέλε ζηηγκή θαη λα επηθέξεη ηα επηζπκεηά

απνηειέζκαηα, δειαδή ν εθπαηδεπηηθφο εθηειψληαο ηε, θαηάθεξε λα πεηχρεη ηνπο

Page 94: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

94

ζηφρνπο πνπ είρε ζέζεη, θξαηψληαο ακείσην ην ελδηαθέξνλ ησλ παηδηψλ, αιιά απηφ

δελ εγγπείηαη πσο, αλ πξαγκαηνπνηεζεί μαλά απφ άιινλ ή ίδην εθπαηδεπηηθφ ζε άιιν

πιαίζην, λα κελ πξαγκαηνπνηεζεί επηηπρψο.

Απφ ηηο πνηθίιεο ζεσξίεο πνπ είρα δηδαρηεί ζην παλεπηζηήκην, είρα κάζεη πσο

σο εθπαηδεπηηθφ νθείισ λα ζπλδπάδσ ηελ ζεσξία κε ηελ πξάμε, ιακβάλνληαο

πνιινχο παξάγνληεο ππφςε, φπσο ηα παηδηά, νη ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ. Όκσο, δελ

είρα αληηιεθζεί πφζν πξαγκαηηθά ζεκαληηθφ είλαη απηφο ν ζπλδπαζκφο θαη θαηά

πφζν ν εθπαηδεπηηθφο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα πξάμεη θαηά απηφ ηνλ ηξφπν.

Page 95: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

95

ΑΣΟΜΗΚΟΗ ΑΝΑΣΟΥΑΜΟΗ

Β’ ΚΤΚΛΟ

ΜΑΡΣΗΝΟΤ ΑΗΚΑΣΔΡΗΝΖ:

Ο δεχηεξνο θχθινο δξάζεο καο ζην λεπηαγσγείν κνπ έδσζε ηελ επθαηξία λα

αλαιάβσ ηνλ ξφιν ηνπ θξηηηθνχ θίινπ. Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο παξέκβαζεο, ν ξφινο

κνπ αληηζηνηρνχζε ζε απηφλ ηνπ παξαηεξεηή θαη ζε θάπνηα ζεκεία ήηαλ βνεζεηηθφο.

Απηφο ν δηαθνξεηηθφο ξφινο κε έθαλε λα εμεηάζσ κέζα απφ κηα πην θξηηηθή

καηηά ην έξγν ελφο ζπλαδέιθνπ θαη λα αλαξσηεζψ θαη γηα ην πψο κπνξψ λα δξάζσ

εγψ αλ ήκνπλ ζηελ ζέζε ηνπ. Πην ζπγθεθξηκέλα, έκαζα ηελ ζεκαληηθφηεηα ηεο

παξαηήξεζεο ησλ παηδηψλ θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο ζρνιηθήο ηνπο θαζεκεξηλφηεηαο

δειαδή ηελ παξαηήξεζε ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν παίδνπλ ή εξγάδνληαη ή

ζπλνκηινχλ, πξνθεηκέλνπ λα απνθηήζνπκε κηα πην νινθιεξσκέλε εηθφλα ζρεηηθά κε

ην πιαίζην θαη ηα βηψκαηα πνπ θέξεη ην θάζε παηδί.

Αλαθνξηθά κε ηελ δηδαζθαιία, ζπλεηδεηνπνίεζα ηελ επειημία πνπ καο

παξέρεη ην ΓΔΠΠ κέζα απφ ηελ δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε πνπ επηδηψθεη, θαζψο ε

δξαζηεξηφηεηα μεθίλεζε απφ ζπδήηεζε ζηελ νινκέιεηα θαιχπηνληαο ηελ ζεκαηηθή

ελφηεηα «Παηδί θαη Γιψζζα», θαηέιεμε φκσο ζηελ δεκηνπξγία παηξφλ απφ ηα ίδηα ηα

παηδηά, δξαζηεξηφηεηα πνπ εκπιέθεη θαη ηελ ζεκαηηθή ελφηεηα «Παηδί θαη

Μαζεκαηηθά» θαη «Δηθαζηηθά- δεκηνπξγία θαη έθθξαζε».

Αλαιακβάλνληαο ηψξα ηελ ζέζε ηνπ θξηηηθνχ θίινπ θαη ζηελ πξνεγνχκελε

παξέκβαζε, ηνπ εθπαηδεπηηθνχ εξεπλεηή, ζπλεηδεηνπνίεζα πσο γηα λα είλαη κηα

έξεπλα νινθιεξσκέλε θαη λα εθπιεξψζεη ηνπο ζηφρνπο ηεο, ζηελ ζπγθεθξηκέλε

πεξίπησζε ηελ επίιπζε κηαο πξνβιεκαηηθήο θαηάζηαζεο, είλαη απαξαίηεηε ε χπαξμε

θαη ηνπ θξηηηθνχ θίινπ. Μέζα απφ ηελ θξηηηθή πνπ ζα αζθήζεη θαη ηνπο

πξνβιεκαηηζκνχο πνπ ζα ζέζεη ζηνλ εθπαηδεπηηθφ εξεπλεηή πξνσζεί ηελ

αλαηξνθνδφηεζε θαη ηελ βειηίσζε ηεο δηδαθηηθήο πξάμεο.

Απηφ ην εξψηεκα πνπ κνπ γελλήζεθε παξαηεξψληαο απηήλ ηελ ηάμε είλαη ην

πψο κπνξψ λα ζπλδπάζσ ηα δηάθνξα θνηλσληθά πιαίζηα πνπ ζπλζέηνπλ ηελ ηάμε

πξνθεηκέλνπ λα ζρεδηάζσ κηα δξαζηεξηφηεηα πνπ αξρηθά, ζα θάλεη ηα παηδηά λα

αζρνιεζνχλ κε απηή θαη αθεηέξνπ λα αιιειεπηδξάζνπλ κεηαμχ ηνπο.

Page 96: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

96

ΜΠΟΕΗΟΝΔΛΟΤ ΔΗΡΖΝΖ:

ηελ πξνεγνχκελε παξέκβαζε καο, θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο ζπδήηεζεο ηεο

θνηηήηξηαο κε ηα παηδηά ζρεηηθά κε ηηο εηθφλεο πνπ πξνβιήζεθαλ ζηνλ ειεθηξνληθφ

ππνινγηζηή, αληηιεθηήθακε φηη ηα παηδηά έδεημαλ ελδηαθέξνλ κε ηε γσληά κε ηηο

κεηακθηέζεηο ελφο άιινπ λεπηαγσγείνπ. Απηφο ήηαλ θαη ν ιφγνο πνπ δεηήζακε απφ

ηα παηδηά λα ξσηήζνπλ θαη λα κάζνπλ πιεξνθνξίεο ζρεηηθά ην πψο θηηάρλνπκε

ζηνιέο, λα καο θέξνπλ θάπνηεο ζηνιέο ζηελ ηάμε. ε πεξίπησζε πνπ ζα καο έθεξλαλ

πιηθφ, ζα καο επηβεβαηψλαλε ηελ ζθέςε καο.

Ζ δξαζηεξηφηεηα πνπ είρακε πξνγξακκαηίζεη, ζα ηελ πξαγκαηνπνηνχζακε αλ

ηα παηδηά αληαπνθξηλφηαλ, ζρεδηάζηεθε ζχκθσλα κε ηνλ άμνλα ηνπ αλαιπηηθνχ

πξνγξάκκαηνο, παηδί, δεκηνπξγία θαη έθθξαζε, πξφγξακκα ζρεδηαζκνχ θαη

αλάπηπμεο δξαζηεξηνηήησλ εηθαζηηθψλ. Δηδηθφηεξα, ζα επηρεηξνχζακε λα

δεκηνπξγήζνπκε ηε δηθή καο γσληά ηεο κεηακθίεζεο. Σα παηδηά ζα ζρεδηάζνπλ

δηάθνξα είδε γξακκψλ θαη πεξηγξακκάησλ θαη ζα ζπλζέζνπλ δηάθνξα ζρήκαηα θαη

κνξθέο πάλσ ζε ραξηηά Α4.

ηελ θαζεκεξηλή δσή, ηα παηδηά απνιακβάλνπλ λα δσγξαθίδνπλ. Θέινληαο

λα θξαηήζνπκε ακείσην ην ελδηαθέξνλ ησλ παηδηψλ, αθνχ αξρηθά κηιήζακε κε ηα

παηδηά γηα ηηο πιεξνθνξίεο πνπ έκαζαλ θαη γηα ηα ξνχρα, ηα νπνία καο έθεξαλ.

Έπεηηα, ηνπο κνίξαζα Α4 , ζηα νπνία ζρεδίαζαλ δηάθνξα ξνχρα, γηα λα ηα έρνπλ σο

παηξφλ γηα ηελ θαηαζθεπή ησλ ελδπκάησλ γηα ηελ δηθή ηνπο γσληά κεηακθηέζεσλ.

Ζ δξαζηεξηφηεηα πινπνηήζεθε επηηπρψο, αθνχ εθπιεξψζακε ηνπο ζηφρνπο

πνπ είρακε ζέζεη. Σα παηδηά ζπκκεηείραλ φια θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο δξαζηεξηφηεηαο,

δείρλνληαο ελδηαθέξνλ θαη ελζνπζηαζκφ κε ηελ απαζρφιεζε ηνπο.

Page 97: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

97

ΑΣΟΜΗΚΟΗ ΑΝΑΣΟΥΑΜΟΗ

Γ’ ΚΤΚΛΟ

ΜΑΡΣΗΝΟΤ ΑΗΚΑΣΔΡΗΝΖ:

Ο ηξίηνο θχθινο πνπ πξαγκαηνπνηήζακε νξγαλψζεθε βάζε ησλ επηζπκηψλ θαη

ηνπ ελδηαθέξνληνο πνπ εμέθξαζαλ ηα παηδηά. Δηδηθφηεξα, αμηνπνηήζακε ηηο ηδέεο

ηνπο γηα ηελ θαηαζθεπή θνχθιαο θαη θηλεζήθακε γχξσ απφ ηνλ άμνλα «Δηθαζηηθά –

δεκηνπξγία θαη έθθξαζε» ηνπ ΓΔΠΠ.

Γηαπίζησζα πσο κε απηήλ ηελ παξέκβαζε, ηεο νπνίαο ην ζέκα είρε πξνέιζεη

απφ ηα παηδηά, νη ζηφρνη καο επεηεχρζεζαλ ρσξίο θάπνηα ηδηαίηεξε δπζθνιία. Σα

παηδηά είραλ ζπλερψο θάηη θαηλνχξγην λα πξνζζέζνπλ θαη εγψ μεθίλεζα λα καζαίλσ

πψο είλαη ν εθπαηδεπηηθφο λα αλαιακβάλεη ηνλ ξφιν ηνπ ζπληνληζηή θαηά ηελ

εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία.

ρεηηθά κε ηελ δηδαζθαιία, πξνβιεκαηίζηεθα δηφηη γηα πξψηε θνξά

ζπλεηδεηνπνίεζα ηνλ θαηαιπηηθφ ξφιν ηνπ θηλήηξνπ θαη ηεο αμηνπνίεζεο ηνπ ζηνλ

ζρεδηαζκφ δξαζηεξηνηήησλ. Έρνληαο ηελ ελεξγνπνίεζε ηνπ θηλήηξνπ ησλ παηδηψλ σο

πξσηαξρηθφ κνπ ζηφρν, πξνρψξεζα ζηελ ζρεδίαζε απηήο ηεο δξαζηεξηφηεηαο θαη

φπσο απνδείρζεθε απφ ηελ πξάμε, ηα παηδηά θηλεηνπνηήζεθαλ ακέζσο κφιηο

θαηαπηάζηεθαλ κε ζέκα πνπ αληαπνθξίλεηαη ζηα ζέισ ηνπο.

Θεσξψ πσο απφ απηήλ ηελ δηαδηθαζία έιεηςαλ ηα πιηθά θαη ν ρξφλνο, πνπ αλ

θαη ηα δχν ηα είρακε ζε κεγαιχηεξν πνζνζηφ, ε δξαζηεξηφηεηα απηή ζα επεθηεηλφηαλ

θαη πηζαλά λα καο έδηλε αθφκε πεξηζζφηεξα ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηα παηδηά θαη ηελ

πξνζσπηθφηεηά ηνπο. Θέινληαο λα ειέγμνπκε αλ θάηη ηέηνην ζα ζπκβεί απνθαζίζακε

λα επεθηείλνπκε ηελ δξαζηεξηφηεηα ζηα πιαίζηα ηεο επφκελεο παξέκβαζήο καο.

Page 98: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

98

ΜΠΟΕΗΟΝΔΛΟΤ ΔΗΡΖΝΖ:

Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο πξνεγνχκελεο δξαζηεξηφηεηαο, ηα παηδηά καο

εμέθξαζαλ ηελ επηζπκία ηνπο λα θηηάμνπλ ηηο δηθέο ηνπο θνχθιεο βάζε ησλ πξνηχπσλ

πνπ είραλ θαηαζθεπάζεη. Έρνληαο ηελ πεπνίζεζε φηη ν εθπαηδεπηηθφο νθείιεη λα

ζρεδηάδεη δξαζηεξηφηεηεο, αλάινγα κε ηα ελδηαθέξνληα θαη ηηο αλάγθεο ησλ παηδηψλ,

ε δξαζηεξηφηεηα πνπ είρακε πξνγξακκαηίζεη αλήθεη ζηνλ άμνλα ηνπ αλαιπηηθνχ

πξνγξάκκαηνο, παηδί, δεκηνπξγία θαη έθθξαζε, πξφγξακκα ζρεδηαζκνχ θαη

αλάπηπμεο δξαζηεξηνηήησλ εηθαζηηθψλ.

Οη αλάγθεο, ηα ελδηαθέξνληα θαη ηα πξνβιήκαηα ησλ παηδηψλ ζα πξέπεη λα

ιακβάλνληαη ππφςε απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ θαη πξέπεη λα επηρεηξεί λα εληάμεη ηνπο

αληίζηνηρνπο δηδαθηηθνχο ζηφρνπο ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ζηηο

δξαζηεξηφηεηεο ηεο νκάδαο, έηζη ψζηε λα αληαπνθξίλεηαη ζηηο απαηηήζεηο ηνπο,

θηλεηνπνηψληαο ηα λα ζπκκεηάζρνπλ ζε απηέο.

Μέζα απφ ηελ ζπλεξγαζία καο κε ηα ζπγθεθξηκέλα παηδηά, είρακε αληηιεθζεί

φηη απνιακβάλνπλ λα αζρνινχληαη κε θαηαζθεπέο, λα έξρνληαη ζε επαθή κε ςαιίδηα,

θφιιεο, καξθαδφξνπο. Απηφ επηβεβαηψζεθε απφ ηε ζπγθεθξηκέλε δξαζηεξηφηεηα,

θαζψο ζπκκεηείραλ φια κε ελζνπζηαζκφ, πξνζπαζψληαο λα θαηαζθεπάζνπλ ηε δηθή

ηνπο θνχθια. Όκσο, ην αξλεηηθφ ζηνηρείν, πνπ δηαπηζηψζακε, είλαη φηη ηα παηδηά δελ

ζπλεξγάζηεθαλ αξκνληθά θαηά ηε δηάξθεηα ηελ νπνία κνηξάδνληαλ ηα πιηθά γηα ηελ

θαηαζθεπή.

Page 99: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

99

ΑΣΟΜΗΚΟΗ ΑΝΑΣΟΥΑΜΟΗ

Γ’ ΚΤΚΛΟ(επέκταση)

ΜΑΡΣΗΝΟΤ ΑΗΚΑΣΔΡΗΝΖ:

ηελ ηειεπηαία απηή παξέκβαζή καο νη ξφινη αληηζηξάθεθαλ μαλά,

αλαιακβάλνληαο πάιη ηνλ ξφιν ηνπ θξηηηθνχ θίινπ. Ζ δξάζε καο, απηήλ ηελ θνξά

απνηεινχζε ζπλέρεηα ηεο πξνεγνχκελεο δίλνληαο κνπ έηζη ηελ δπλαηφηεηα λα ειέγμσ

θαη ηελ πξνεγνχκελε δηθή κνπ παξέκβαζε αιιά θαη ηνλ ηξφπν πνπ ζα εμειηρζεί κέζα

ζην ίδην πιαίζην.

Χο κειινληηθφο εθπαηδεπηηθφο έκαζα λα απνδέρνκαη νπνηνδήπνηε πιαίζην θη

αλ έρσ ζηελ δηάζεζή κνπ, θαη κε ηνλ φξν πιαίζην αλαθέξνκαη ζηα παηδηά θαη ηα

βηψκαηα πνπ θαζέλα δηαζέηεη, θαη λα αλαζηνράδνκαη πξνθεηκέλνπ λα βξίζθσ

ηξφπνπο λα αλαδεηθλχσ ηελ δχλακε θάζε παηδηνχ φπσο επίζεο, θαη φιεο ηεο νκάδαο.

Ζ δηδαζθαιία γηα κέλα πιένλ απνηειεί έλαλ ηξφπν λα αιιειεπηδξάζσ κε ηα

παηδηά θαη λα απνηειέζσ ην θνκκάηη πνπ ζα ηα βνεζήζεη λα αλαπηχμνπλ ηελ

απηνλνκία θαη ηελ απηελέξγεηά ηνπο, δηφηη παξαηεξψληαο ηελ ζπγθεθξηκέλε

παξέκβαζε, αληηιήθζεθα πσο ε ζπλάδειθνο αξθέζηεθε ζε έλαλ ζπληνληζηηθφ ξφιν,

ηνλ νπνίν ηα παηδηά είραλ πξαγκαηηθά αλάγθε θαζψο ηνπο βνεζνχζε ή ηνπο

ζπκβνχιεπε ζε ηπρφλ θσιχκαηα, ρσξίο επνπδελή λα ρξεηαζηεί ε ζπλάδειθνο λα

αλαιάβεη ηνλ ξφιν ηεο εθπαηδεπηηθνχ – απζεληίαο.

Απφ ηελ φιε δηαδηθαζία δελ ζεσξψ πσο έιεηςε θάηη, αθνχ ν

νκαδνζπλεξγαηηθφο ηεο ραξαθηήξαο θάιππηε νπνηνδήπνηε θελφ θαη αλ ππήξρε.

Δηδηθφηεξα, αλαθέξνκαη ζηελ κεγάιε αληαπφθξηζε ησλ παηδηψλ ηφζν ζην λα

ζπλεξγαζηνχλ αξκνληθά φζν θαη λα αζρνιεζνχλ κε ην ζέκα γεγνλφο, πνπ δελ άθελε

πεξηζψξηα ζηελ έιιεηςε θάπνηνπ ζηνηρείνπ. Δλδερνκέλσο λα ππήξρε ε δπλαηφηεηα λα

πξνζηεζεί θάηη, σζηφζν ηα παηδηά γηα πξψηε θνξά αληαπνθξίζεθαλ έηζη, θαη

πξνζσπηθά εζηηάδσ ζε απηφ θαη ζηνπο ηξφπνπο ηνπο νπνίνπο νθείινπκε λα βξνχκε

γηα λα ππάξρεη ζπλέρεηα απηήο ηεο θαηάζηαζεο.

Page 100: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

100

ΜΠΟΕΗΟΝΔΛΟΤ ΔΗΡΖΝΖ:

Ζ πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε πνπ δηαπηζηψζακε ζηελ πξνεγνχκελε

παξέκβαζε καο, ζηνλ ηνκέα ηεο ζπλεξγαζίαο, απνθαζίζακε λα πξνγξακκαηίζνπκε

δξαζηεξηφηεηα, ε νπνία ζα αλαπηπρζεί ζχκθσλα κε ηνλ άμνλα ηνπ αλαιπηηθνχ

πξνγξάκκαηνο, παηδί θαη πεξηβάιινλ, πξφγξακκα ζρεδηαζκνχ θαη αλάπηπμεο

δξαζηεξηνηήησλ κειέηεο πεξηβάιινληνο.

Ζ δξαζηεξηφηεηα πνπ πξαγκαηνπνηήζακε, ήηαλ έλα νκαδηθφ παηρλίδη ζην

νπνίν ηα παηδηά είραλ ηελ επθαηξία λα αλαπηχμνπλ ηθαλφηεηεο ζπλεξγαζίαο. Σα

παηδηά παξνηξχλζεθαλ λα ζπλεξγαζηνχλ θαη λα αιιειεπηδξάζνπλ κεηαμχ ηνπο,

ζπδεηψληαο ηηο ηδέεο ηνπο. ελζαξξχλζεθαλ λα αλαγλσξίζνπλ θαη λα ζπδεηήζνπλ ηδέεο

θαη απφςεηο ησλ ζπλνκειίθσλ ηνπο. Δπηπιένλ, κέζσ απηήο ηεο δξαζηεξηφηεηαο

πξνσζήζακε ηα παηδηά λα θαηαλνήζνπλ ηελ άμηα ηεο νκαδηθήο εξγαζίαο.

Παξνηξχλζεθε λα δηαπξαγκαηεπηνχλ ζπγθξνχζεηο ή εληάζεηο πνπ πξνέθπςαλ ζηε

ζπλεξγαζία θαη λα νδεγήζεθαλ ζε θνηλνχο απνδεθηνχο θαλφλεο γηα νκαιή ζπκβίσζε

(ΓΔΠΠ).

Καηά ηε δηάξθεηα ηεο πινπνίεζεο, ηα παηδηά ήηαλ πξφζπκα λα ζπκκεηάζρνπλ

φια ζην παηρλίδη θαη ζπλεξγάζηεθαλ νκαιά. Σν γεγνλφο φηη καο πξφηεηλαλ απφ κφλα

ηνπο λα επαλαιάβνπκε ην παηρλίδη, καο επηβεβαίσζε φηη πξαγκαηνπνηήζεθε επηηπρψο,

εθπιεξψλνληαο ηνπο ζηφρνπο καο γηα ηελ βειηίσζε ηεο πξνβιεκαηηθήο θαηάζηαζεο

πνπ είρακε εληνπίζεη.

Page 101: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

101

ΑΣΟΜΗΚΖ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ

Page 102: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

102

ΓΔΝΗΚΑ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ:

ΜΑΡΣΗΝΟΤ ΑΗΚΑΣΔΡΗΝΖ:

Πώρ άλλαξα ωρ ςποψήθια εκπαιδεςηικόρ:

Ζ αλάιεςε ηεο πηπρηαθήο καο εξγαζίαο απνηειεί έλα νξφζεκν γηα ηελ

πξνζσπηθή κνπ κειινληηθή εθπαηδεπηηθή πνξεία. Απφ ηελ ζηηγκή πνπ έγηλε ε

επηινγή ηνπ ζέκαηνο «Ζ ρξήζε ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ

ζηα πιαίζηα ηνπ ζχγρξνλνπ λεπηαγσγείνπ», θαηαπηαζηήθακε σο νκάδα κε έλαλ

κεγάιν φγθν ζεζκηθψλ θαη κε θεηκέλσλ πξνθεηκέλνπ λα έξζνπκε ζε επαθή θαη λα

απνθηήζνπκε νινθιεξσκέλε άπνςε ζρεηηθά κε ην ζέκα καο.

Πξνρσξψληαο ζε έλαλ αλαινγηζκφ ηεο εξγαζίαο πνπ έθαλα θαη πξνζσπηθά

θαη θάλακε ζπιινγηθά σο νκάδα, παξαηεξψ πσο πνιιά απφ φζα έρσ κάζεη δελ ηα

γλψξηδα. Αξρηθά, κειέηεζα πεξηζζφηεξν ηα ζεζκηθά θείκελα, καζαίλνληαο θαη γηα

άιια εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα ηνπ εμσηεξηθνχ αιιά θαη ηα παιαηφηεξα πνπ αθνξνχλ

ηα ειιεληθά λεπηαγσγεία. Ζ κειέηε απηή κε βνήζεζε λα δηακνξθψζσ κηα πην

ζθαηξηθή άπνςε γηα ηνλ ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ φπσο απηφο δηακνξθψζεθε θαηά ην

πέξαζκα ησλ ρξφλσλ.

Απφ πξνζσπηθήο άπνςεο, ε εξεπλεηηθή δηαδηθαζία κε έθαλε λα βάισ ηνλ

εαπηφ κνπ ζηελ ζέζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ- εξεπλεηή- επαγγεικαηία θαη λα ζηεξίμσ ηελ

δηδαθηηθή κνπ δξάζε ζηνλ αλαζηνραζκφ. Απηή ε δηαδηθαζία κε βνήζεζε σο

ππνςήθηα εθπαηδεπηηθφ θαζψο κνπ θαλέξσζε κηα κέζνδν εξγαζίαο σθέιηκε θαη γηα

κέλα σο εθπαηδεπηηθφ θαη άλζξσπν αιιά θαη γηα ηα παηδηά. Δηδηθφηεξα, μεθίλεζα

έρνληαο ζρεκαηίζεη ηελ άπνςε πσο ν εθπαηδεπηηθφο νθείιεη λα δεκηνπξγεί ηα

θαηάιιεια πεξηβάιινληα κάζεζεο ψζηε ηα παηδηά λα αλαπηχζζνληαη νιφπιεπξα. Ζ

άπνςή κνπ απηή, κέζα απφ ηελ ζπγθεθξηκέλε πηπρηαθή εξγαζία, εκπινπηίζηεθε θαη

πιένλ πηζηεχσ πσο κέζα ζηνλ ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπκπεξηιακβάλεηαη θαη ε

δηάζεζή ηνπ γηα απηνθξηηηθή, γηα ζπλερή επηκφξθσζε θαη γηα ζπλερή αιιειεπίδξαζε

κε ηα παηδηά κέζα απφ δηάινγν, εξσηήζεηο, ρεηξνλνκίεο έηζη ψζηε, παξάιιεια κε ηελ

νιφπιεπξε αλάπηπμε ησλ παηδηψλ, ην έξγν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ λα αλαδηακνξθψλεηαη,

λα αλαπξνζαξκφδεηαη θαη ζπλνπηηθά, λα αλαπηχζζεηαη θαη απηφ νιφπιεπξα.

Page 103: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

103

Σι ήηαν για μένα ε δοςλειά ζηο νεπιαγωγείο ππιν και ηι είναι ηώπα;

Οη επηζθέςεηο κνπ ζην λεπηαγσγείν πάληνηε ζπλνδεχνληαλ κε έλα αίζζεκα

ελζνπζηαζκνχ, αγσλίαο αιιά θαη πξνζκνλήο. Σν πεξηβάιινλ ηεο ηάμεο θαη ε

ελαζρφιεζε κε ηα παηδηά απνηειεί κηα δηαδηθαζία, ηελ νπνία ζα ήζεια λα

πξαγκαηνπνηψ θάζε εκέξα. Χζηφζν θάηη ηέηνην δελ είλαη πξνο ζηηγκή εθηθηφ. Ζ

επθαηξία φκσο, κέζα απφ ηελ έξεπλα, λα επηζθεθζψ ηνλ ρψξν ελφο λεπηαγσγείνπ κε

έθαλε λα θνηηάμσ ηνλ ρψξν απηφ κε κηα δηαθνξεηηθή νπηηθή.

Όζν θαη αλ δχζθνιε ζεσξνχζα ηελ δνπιεηά ζην λεπηαγσγείν πξηλ, πνηέ δελ

είρα έξζεη ζε επαθή κε έλα πιαίζην ζην νπνίν ηα παηδηά αδηαθνξνχλ παληειψο γηα ην

κάζεκα θαη επίζεο, ζπλζέηνπλ κηα πνηθηιφκνξθε ηάμε. Μέρξη πξφηηλνο ε εκπεηξία

κνπ απφ ηα λεπηαγσγεία αληηζηνηρνχζε ζε επηζθέςεηο θαζεκεξηλέο ή θαη κηα θνξά

ηελ εβδνκάδα, πνπ φκσο ζπλνδεχνληαλ απφ ζρεδηαζκέλεο δξαζηεξηφηεηεο, κε δηθή

κνπ πξσηνβνπιία, νη νπνίεο έδεηρλαλ λα πεηπραίλνπλ, κέζα απφ ηηο ζπκπεξηθνξέο

ησλ παηδηψλ. Χζηφζν, δελ είρα ηελ δπλαηφηεηα λα ειέγμσ ηελ επηηπρία ηνπο θαζψο

δελ βξηζθφκνπλ ζε ζπρλή επαθή κε ηα παηδηά.

ηηο ζπγθεθξηκέλεο παξεκβάζεηο φκσο, ηα δεδνκέλα αλαηξάπεθαλ θαζψο γηα

πξψηε θνξά εζηίαζα ζε κηα ζπγθεθξηκέλε πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε. Ζ δνπιεηά ζην

λεπηαγσγείν έγηλε γηα εκέλα πην κεζνδηθή, αθνινπζψληαο ηηο αξρέο ηεο

εθπαηδεπηηθήο έξεπλαο δξάζεο θαη επηπιένλ, κε έθαλε λα είκαη πην ππεχζπλε θαη πην

«έηνηκε» ζρεηηθά κε ηηο ζπδεηήζεηο κε ηα παηδηά θαη ηηο δξαζηεξηφηεηεο.

Έρσ ηελ πεπνίζεζε, πσο πηζαλφλ γηα πξψηε θνξά ιεηηνχξγεζα σο

εθπαηδεπηηθφο – επαγγεικαηίαο ζπληνλίδνληαο ηελ δξάζε κνπ ζχκθσλα κε ηα

δεδνκέλα πνπ έρσ ζπιιέμεη απφ ηνλ ρψξν ηεο ηάμεο.

Page 104: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

104

Αποηίμεζε ηερ εκπαιδεςηικήρ έπεςναρ δπάζερ:

Ζ εθπαηδεπηηθή έξεπλα δξάζεο απνηειεί κηα ζπλερψο ηξνθνδνηνχκελε

κέζνδν, ε νπνία επεμεξγάδεηαη ηα πξνεγνχκελα θάζε θνξά δεδνκέλα, κε ζηφρν ηελ

πξνζέγγηζε κηαο πξνβιεκαηηθήο θαηάζηαζεο θαη ηελ βειηίσζε ή επίιπζή ηεο.

θεπηφκελε απηήλ ηελ ζεσξία, επέιεμα λα εθαξκφζσ ηελ κέζνδν απηή, πξνθεηκέλνπ

λα ειέγμσ αλ έρσ θάλεη ζσζηή δηάγλσζε ηεο πξνβιεκαηηθήο θαηάζηαζεο θαη λα

πξνρσξήζσ ζηελ επίιπζή ηεο.

Οη ξφινη πνπ ελαιιάζζνληαλ ζηελ ζπγθεθξηκέλε εξγαζία, απηφο ηνπ

εθπαηδεπηηθνχ εξεπλεηή θαη ηνπ θξηηηθνχ θίινπ, κε έθαλαλ λα απνθηήζσ κηα

νινθιεξσκέλε άπνςε γηα ηελ κέζνδν απηή θαη λα κπνξέζσ λα αληηκεησπίζσ κε κηα

πην νινθιεξσκέλε νπηηθή, ηελ πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε.

Χζηφζν, ε εθπαηδεπηηθή έξεπλα δξάζεο σο δηαδηθαζία, πέξα απφ ηελ

ζπκβνιή ηεο αλαθνξηθά κε ηελ πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε, ζπκβάιιεη θαη ζηελ

ζπλερή επηκφξθσζε θαη αθχπληζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Γελ είλαη σθέιηκε κφλν γηα ηα

παηδηά θαη ηνλ ρψξν ηεο ηάμεο, γεληθφηεξα αιιά ζπληειεί παξάιιεια θαη ζηελ

αλάπηπμε εθπαηδεπηηθήο ζεσξίαο.

Αλαιακβάλνληαο ηνλ ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ εξεπλεηή είρα ηελ δπλαηφηεηα

λα αλαπηχμσ ηηο ηθαλφηεηεο δηδαζθαιίαο κνπ θαη ηαπηφρξνλα, λα αλαηξνθνδνηήζσ

ηελ αλαδήηεζή κνπ γχξσ απφ ηξφπνπο δηδαζθαιίαο πνπ λα πξνάγνπλ θαη λα ζέβνληαη

ηελ δηαθνξεηηθφηεηα ησλ παηδηψλ πνπ ζπλζέηνπλ ηελ θάζε ηάμε.

Σέινο, σο κέινο κηαο νκάδαο, είρα ηελ δπλαηφηεηα λα δηαθξίλσ ηνλ

ζπλεξγαηηθφ ραξαθηήξα ηεο έξεπλαο δξάζεο θαη λα δηαπηζηψζσ θαη κφλε κνπ ηελ

αμία ηεο νκαδηθήο δνπιεηάο. Μέζα απφ ηε έξεπλα δξάζεο απέθηεζα ηελ ηθαλφηεηα θ

λα κπνξψ λα αζθψ θξηηηθή ζην εθπαηδεπηηθφ κνπ έξγν κε ζηφρν ηελ βειηίσζε ησλ

δηαδηθαζηψλ κάζεζεο, πξνθεηκέλνπ λα αληαπεμέξρνκαη σο εθπαηδεπηηθφο ζηηο

αλάγθεο θάζε παηδηνχ πνπ ζπλζέηεη ηελ εθάζηνηε ηάμε.

Page 105: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

105

Γςζκολίερ και πποβλεμαηιζμοί:

Μεηά ην πέξαο ησλ παξεκβάζεψλ καο ζην λεπηαγσγείν πνιιέο ήηαλ νη

ζθέςεηο πνπ κνπ δεκηνπξγήζεθαλ αλαθνξηθά κε ηνλ ζεζκφ ηεο εθπαίδεπζεο ζηελ

Διιάδα, κε ηνλ ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ηελ αμία πνπ ηνπ αλαγλσξίδεη ε

θνηλσλία.

ηελ Διιάδα, ν ζεζκφο ηεο εθπαίδεπζεο αληηζηνηρεί ζε έλα «βαξχ» αλαιπηηθφ

πξφγξακκα ην νπνίν αληηζηνηρεί ζε ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο θαη κηα κεγάιε

πνζφηεηα δηδαθηέαο χιεο πνπ νη εθπαηδεπηηθνί είλαη ππνρξεσκέλνη λα θέξνπλ εηο

πέξαο. Χζηφζν, αλαθνξηθά κε ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα ηνπ λεπηαγσγείνπ βξίζθνπκε

κηα πην αλνηθηή πξνζέγγηζε ηεο κάζεζεο ε νπνία δελ νξίδεηαη απφ γλσζηηθά

αληηθείκελα αιιά κφλν απφ γεληθνχο ζηφρνπο ζε θάζε ζεκαηηθή ελφηεηα, νη νπνίνη

κπνξνχλ λα αλαπξνζαξκνζηνχλ ζχκθσλα κε ηελ θξίζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, σο πξνο

ηνλ ηξφπν πξνζέγγηζήο ηνπο.

Ζ δπζθνιία πνπ αληηκεηψπηζα, ζε πξνζσπηθφ επίπεδν θαηά ηελ δηάξθεηα

εθαξκνγήο ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ζηνλ ζρεδηαζκφ ησλ παξεκβάζεσλ κνπ,

έγθεηηαη ζην θαηά πφζν σο εθπαηδεπηηθφο έρσ ηελ δπλαηφηεηα λα παξέκβσ ζηνπο

ζηφρνπο θαη λα ηνπο αλαπξνζαξκφζσ ζχκθσλα κε ην πιαίζην ηεο ηάμεο.

Αθφκε, κειεηψληαο ηελ ζρεηηθή βηβιηνγξαθία γηα ηελ πηπρηαθή καο εξγαζία

κε ζέκα «Ζ ρξήζε ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ ζηα πιαίζηα

ηνπ ζχγρξνλνπ λεπηαγσγείνπ» πξνβιεκαηίζηεθα κε ηα ζηεξεφηππα πνπ ζπλάληεζα

αθφκε θαη ζε θείκελα θαηαμησκέλσλ ζεσξεηηθψλ. Αλαθέξνκαη, ζηνλ ραξαθηεξηζκφ

ηνπ λεπηαγσγνχ ζην ζειπθφ γέλνο, γεγνλφο πνπ θαηαδεηθλχεη ηελ χπαξμε

ζηεξεφηππνπ αθφκε θαη ζηελ ζχγρξνλε επνρή.

πλνςίδνληαο φια ηα παξαπάλσ, θαηαιήγσ ζην εμήο εξψηεκα, γηα ην αλ

κπνξνχκε ηειηθά λα εθζπγρξνληζηνχκε ζηνλ ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο φρη κφλν ζηα

ιφγηα αιιά θαη ζηηο πξάμεηο ή λα απνδερζνχκε ηειηθά ην αμεπέξαζην παξαδνζηαθφ

ζρνιείν θαη ηηο κεζφδνπο ηνπ θαη λα δηαθφςνπκε θάζε είδνο δηαθνξνπνίεζεο.

Page 106: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

106

ΜΠΟΕΗΟΝΔΛΟΤ ΔΗΡΖΝΖ:

Πώρ άλλαξα ωρ ςποψήθια εκπαιδεςηικόρ;

Μέζα απφ ηελ δηαδηθαζία ηεο πηπρηαθήο κνπ εξγαζίαο κε ζέκα «Ζ ρξήζε ηνπ

λένπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ ζηα πιαίζηα ηνπ ζπγρξφλνπ

λεπηαγσγείνπ» , κνπ δφζεθε ε επθαηξία λα ζπλεηδεηνπνηήζσ ζε βάζνο, πνηνο ζα

πξέπεη λα είλαη ν ξφινο κνπ σο κειινληηθφο εθπαηδεπηηθφο- λεπηαγσγφο.

Μέρξη ηψξα, απφ ηηο γλψζεηο πνπ απνθφκηζα θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θνίηεζεο

κνπ ζην παλεπηζηήκην, είρα απνθηήζεη κηα θάπσο πεξηνξηζκέλε ηδέα γηα ηνλ ξφιν ηνπ

εθπαηδεπηηθνχ- λεπηαγσγνχ. Όκσο, θαηά ηελ δηεμαγσγή ηεο πηπρηαθήο κνπ εξγαζίαο,

ε αξρηθή κνπ αληίιεςε αλαηξέπεη.

Ο εθπαηδεπηηθφο δελ είλαη απιά ην άηνκν εθείλν ην νπνίν ζα κεηαβηβάζεη ηηο

γλψζεηο, ηηο νπνίεο νξίδεη ε δηδαθηέα χιε, αιιά ιεηηνπξγεί πεξηζζφηεξν σο

ζπληνληζηήο ηεο ηάμεο. Οθείιεη φηαλ πξνγξακκαηίδεη ηηο δξαζηεξηφηεηεο λα ιακβάλεη

ππφςε ηηο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ, ηα ελδηαθέξνληα θαη ηηο αλάγθεο ησλ παηδηψλ,

απνδερφκελνο ηε κνλαδηθφηεηα ηνπ θάζε παηδηνχ. Δπηπξφζζεηα, ν εθπαηδεπηηθφο

πξέπεη λα επηηξέπεη ζηα παηδηά λα πξάηηνπλ απηφλνκα, αλαπηχζζνληαο

πξσηνβνπιίεο, ελψ νθείιεη λα πηνζεηεί ηνλ ξφιν ηνπ εκςπρσηή φπνπ ρξεηαζηεί.

Σέινο, ν εθπαηδεπηηθφο έρεη ρξένο λα επηκνξθψλεηαη δηαξθψο θαη λα

ελεκεξψλεηαη γηα θάζε αιιαγή πνπ ζπζρεηίδεηαη κε ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα,

εκπινπηίδνληαο έηζη θαη ην κνξθσηηθφ ηνπ επίπεδν.

Σι ήηαν για μένα ε δοςλειά ζηο νεπιαγωγείο ππιν και ηι είναι ηώπα;

Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο θνίηεζεο κνπ, παξαθνινχζεζα καζήκαηα πξαθηηθήο

άζθεζεο. Σν γεγνλφο απηφ κε σζήζεη λα ζπλεηδεηνπνηήζσ θάπνηα πξάγκαηα ζρεηηθά

κε ηε δνπιεηά ζην λεπηαγσγείν. Πίζηεπα φηη έπξεπε λα δξσ ζχκθσλα κε ην

αλαιπηηθφ πξφγξακκα θαη παξάιιεια κε ηνλ νδεγφ λεπηαγσγνχ, έηζη ψζηε λα δηδάμσ

κία ζπγθεθξηκέλε δηδαθηέα χιε.

Page 107: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

107

Όκσο, ηψξα κέζα απφ ηελ δηαδηθαζία ηεο πηπρηαθήο κνπ εξγαζίαο, θαηάιαβα

φηη ηα παηδηά καζαίλνπλ απφ ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα, ελψ ηαπηφρξνλα ν

εθπαηδεπηηθφο νθείιεη λα αμηνπνηεί ηελ πξνυπάξρνπζα γλψζε ηνπο κέζα απφ ηα

βηψκαηα ηεο θαζεκεξηλφηεηαο ηνπο.

Δπηπιένλ, αληηιήθζεθα θαη ζηελ πξάμε φηη ζεκαζία δελ έρεη ηφζν ην

απνηέιεζκα, αιιά ε δηαδηθαζία κέρξη ην απνηέιεζκα. Σν παηδί πξέπεη λα κάζεη λα

ζθέθηεηαη, λα επεμεξγάδεηαη δεδνκέλα , έζησ θαη αλ θάλεη ιάζε, αθνχ θαη κέζα απφ

ηα ιάζε ηνπ, έρεη ηε δπλαηφηεηα λα θηάζεη ζην ζσζηφ.

πλνςίδνληαο, ν εθπαηδεπηηθφο νθείιεη λα εληαηηθνπνίεζεη ην έξγν ηνπ θαη λα

αζθήζεη ζπζηεκαηηθφ έιεγρν ηεο φιεο πνξείαο ηεο δξάζεο ησλ παηδηψλ, αλαδεηψληαο

έηζη πεγέο θαη ηδέεο δξάζεο, επηιέγνληαο κε απηφ ηνλ ηξφπν δξαζηεξηφηεηεο καδί κε

ηα παηδηά.

Αποηίμεζε ηερ εκπαιδεςηικήρ έπεςναρ δπάζερ

ηα πιαίζηα ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο κε ζέκα «Ζ ρξήζε ηνπ αλαιπηηθνχ

πξνγξάκκαηνο απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ ζηα πιαίζηα ηνπ ζπγρξφλνπ λεπηαγσγείνπ» ,

είρα ηελ δπλαηφηεηα λα πξαγκαηνπνηήζσ κηα έξεπλα δξάζε ζε ζπλεξγαζία κε ηελ

ζπκθνηηήηξηα κνπ θαη λα αληηιεθζψ ην ζεκαληηθφ ξφιν πνπ θαηέρεη ζηελ δξάζε ηνπ

εθπαηδεπηηθνχ, δίλνληαο ηνπ ιχζεηο γηα δηάθνξεο πξνβιεκαηηθέο θαηαζηάζεηο πνπ

κπνξνχλ λα εκθαληζηνχλ.

Ζ δηαδηθαζία γηα ηελ εθπαηδεπηηθή έξεπλα δξάζε, κε έθαλε λα ηελ πηνζεηήζσ

ζην εθπαηδεπηηθφ κνπ έξγν, θαζψο είλαη έλαο θαηάιιεινο ηξφπνο γηα λα

αληηκεησπίζσ δηάθνξεο πξνβιεκαηηθέο θαηαζηάζεηο, πνπ πηζαλψο ζα ζπλαληήζσ σο

κειινληηθφο εθπαηδεπηηθφο.

Σα βήκαηα πνπ αθνινπζνχκε γηα λα εθηειέζνπκε είλαη θνηλά. Απηφ πνπ

κεηαβάιιεηαη ζε θάζε πεξίπησζε είλαη δηάθνξνη παξάγνληεο πνπ πξέπεη λα

ππνινγίζνπκε θαη λα πξάμνπκε αλάινγα σο εθπαηδεπηηθνί. Οη παξάγνληεο απηνί

είλαη ηα παηδηά, ηα νπνία δηαθέξνπλ κεηαμχ ηνπο, σο πξνο ηα ελδηαθέξνληα, ηηο

αλάγθεο, ηηο επηζπκίεο, ηα βηψκαηα, ηνπο γνλείο ηνπο θαη νη ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ

ζηελ ζρνιηθή ηάμε. Δπνκέλσο, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο παξακνλήο ζηνλ ζρνιηθφ ρψξν,

έρνληαο ππφςε καο φινπο ηνπο παξάγνληεο, πξνζπαζνχκε λα εληνπίζνπκε κηα

πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε θαη έπεηηα, αλάινγα κε ηνπο παξάγνληεο θαη ηηο νδεγίεο

Page 108: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

108

ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ζρεδηάδνπκε δξαζηεξηφηεηεο. Αθνχ, ηηο

πξαγκαηνπνηήζνπκε, επεμεξγαδφκαζηε ηα απνηειέζκαηα θαη χζηεξα απφ

αλαζηνραζκνχο δεκηνπξγνχκε λέεο παξεκβάζεηο γηα ηε βειηίσζε ηεο θαηάζηαζεο. Ζ

δηαδηθαζία απηή είλαη ζαλ κηα θπθιηθή ζθάια, ε νπνία έρεη αξρή, άιια φρη ηέινο, κε

ηελ νπνία δελ καζαίλνπλ κφλα ηα παηδηά , αιιά εκπινπηίδεηαη θαη ην κνξθσηηθφ

επίπεδν ηνπ ίδηνπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, θαζψο αληηκεησπίδεη θξηηηθά ην έξγν ηνπ.

Κιείλνληαο, ζην ζεκείν απηφ αμίδεη λα αλαθεξζεί, φηη θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο

εθπαηδεπηηθήο έξεπλαο δξάζεο, ν εθπαηδεπηηθφο πξάηηεη αλάινγα κε ηε ζεσξία ζε

ζπλδπαζκφ κε ηελ πξάμε.

Γςζκολίερ και πποβλεμαηιζμοί:

Μέζα απφ ηηο ζεσξίεο πνπ είρα δηδαρηεί ζην παλεπηζηήκην, πίζηεπα φηη ην

έξγν πνπ είρα λα εθηειέζσ ήηαλ κηα απιή δηαδηθαζία. Όκσο, απφ ηελ πξψηε καο

θηφιαο παξέκβαζε ζπλεηδεηνπνίεζα πφζν ε αξρηθή κνπ ζθέςε απείρε απφ ηελ

πξαγκαηηθφηεηα.

Αξρηθά, απηφ πνπ κε δπζθφιεςε θαη κε πξνβιεκάηηζε, ήηαλ πσο ζα κπνξνχζα

λα αληηκεησπίζσ κηα ηέηνηα θαηάζηαζε, φπσο απηή ηνπ λεπηαγσγείνπ, δειαδή ηα

παηδηά λα κελ δείρλνπλ ελδηαθέξνλ γηα ηηο «πξνγξακκαηηζκέλεο» δξαζηεξηφηεηεο,

αιιά θαη λα κελ δείρλνπλ νχηε ηελ πξνζπκία λα αθνχζνπλ απηφ πνπ ζέισ λα ηνπο

πσ. Αλ δελ είρα ζπλεξγαζηεί κε ηελ ζπκθνηηήηξηα κνπ δελ μέξσ θαηά πνζφ ζα

κπνξνχζα λα αληαπνθξηζψ θαη λα αληηκεησπίζσ απνηειεζκαηηθά ηελ πξνβιεκαηηθή

θαηάζηαζε.

Δπηπιένλ, απηφ πνπ κε έθαλε λα πξνβιεκαηηζηψ ήηαλ φηαλ αληηιήθζεθα, φηη

ηα παηδηά δελ έρνπλ εμνηθεησζεί κε ηελ ηήξεζε ησλ θαλφλσλ. Σα παηδηά δελ έδεηρλαλ

ζεβαζκφ ζηηο απφςεηο ησλ άιισλ παηδηψλ θαη δελ ζπλεξγάδνληαλ αξκνληθά. Απηφ

απνηέιεζε κηα πξσηφγλσξε εκπεηξία γηα κέλα, εθφζνλ δελ είρα βηψζεη παξφκνηα

θαηάζηαζε θαη δελ ήμεξα κε πνην ηξφπν λα ηελ αληηκεησπίζσ.

Σέινο, απφ ηα παξαπάλσ κνπ δεκηνπξγήζεθε ην εξψηεκα θαηά πφζν νη

ζεσξίεο πνπ έρσ δηδαρηεί ζην παλεπηζηήκην, κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ θαη ζηελ

πξαγκαηηθφηεηα ιακβάλνληαο πάληνηε ππφςε ην πιαίζην ηεο ηάμεο ζηελ νπνία

βξηζθφκαζηε .

Page 109: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

109

ΔΠΗΛΟΓΟ

Σν αλαιπηηθφ πξφγξακκα απνηειεί έλα ρξήζηκν εξγαιείν γηα ηελ

εθπαηδεπηηθή δξάζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Ζ ζσζηή αμηνπνίεζε ηνπ απφ ηνλ

εθπαηδεπηηθφ, ηνπ δίλεη ηελ δπλαηφηεηα λα κπνξέζεη λα ζπλδπάζεη ηε ζεσξία ζηελ

πξάμε, έηζη ψζηε λα δεκηνπξγνχληαη ζπλζήθεο γηα βειηίσζε κηαο πξνβιεκαηηθήο

θαηάζηαζεο. Όκσο, ην γεγνλφο απηφ δελ ζεκαίλεη φηη ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα

απνηειεί απφ κφλν ηνπ έλα «καγηθφ θίιηξν» γηα ηελ επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ. Ζ

ρξήζε ηνπ αλάινγα κε δηάθνξνπο παξάγνληεο, φπσο ην πιαίζην ηεο ηάμεο, ηα

ελδηαθέξνληα, νη αλάγθεο ησλ παηδηψλ, κπνξεί λα ηνλ θαζνδεγήζεη ζηνλ ζρεδηαζκφ

αληίζηνηρσλ δξαζηεξηνηήησλ εκπνδίδνληαο ηελ εκθάληζε θάπνησλ ηπρφλ

πξνβιεκάησλ.

ηα πιαίζηα ηεο εξεπλάο καο ζπλεηδεηνπνηήζακε, φηη απαξαίηεην γηα ηελ

εθπαηδεπηηθή δξάζε είλαη ε ζπλεξγαζία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ κε ηνπο γνλείο. Οη γνλείο

είλαη ηα άηνκα, ηα νπνία κπνξνχλ λα παξέρνπλ πιεξνθνξίεο ζηνλ εθπαηδεπηηθφ,

ψζηε λα απνρηήζεη γλψζεηο γηα ηα παηδηά, θέξνληαο ηνλ ζε επαθή κε ηα πξαγκαηηθά

ελδηαθέξνληα θαη ηηο αλάγθεο ηνπο.

Δπηπξφζζεηα, ν εθπαηδεπηηθφο νθείιεη λα ζπκκεηέρεη ζε ζεκηλάξηα θαη λα

επηρεηξεί λα επηκνξθψλεηαη δηαξθψο. Με απηφ ηνλ ηξφπν, ελεκεξψλεηαη γηα ηηο λέεο

εμειίμεηο πνπ αθνξνχλ ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, εκπινπηίδνληαο ην κνξθσηηθφ ηνπ

πεδίν.

Καηά ηε δηάξθεηα ηεο πηπρηαθήο καο εξγαζία, εξγαζηήθακε ζε πην αλνηρηφ θαη

επέιηθην πιαίζην θαη γηα απηφ ηνλ ιφγν, είρακε ηελ επθαηξία λα πξαγκαηνπνηήζνπκε

εθπαηδεπηηθή έξεπλα δξάζεο γηα ηελ βειηίσζε ηεο πξνβιεκαηηθήο θαηάζηαζεο πνπ

εληνπίζακε. Μέζα απφ ηελ παξαηήξεζε, απνθνκίζακε δεδνκέλα πνπ καο βνήζεζαλ

λα ζρεδηάζνπκε δξαζηεξηφηεηεο αληίζηνηρα θαη απφ ηελ πινπνίεζε ηνπο απνρηήζακε

λέα δεδνκέλα γηα αλαζηνραζκφ θαη γηα αλαζρεδηαζκφ λέσλ δξαζηεξηνηήησλ. Σα

δεδνκέλα απηά πξνήιζαλ απφ απηά πνπ απέρηεζε ν εθπαηδεπηηθφο-εξεπλεηήο ζε

ζπλεξγαζία απηά ηνπ θξηηηθνχ θίινπ.

Θεσξνχκε πσο αλ είρακε πεξηζζφηεξν ρξφλν λα εξγαζηνχκε, ζα είρακε ηε

δπλαηφηεηα λα επεμεξγαζηνχκε πεξηζζφηεξν ηα δεδνκέλα, αληηκεησπίδνληαο ηηο

Page 110: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

110

πξνβιεκαηηθέο θαηαζηάζεηο πην απνηειεζκαηηθά. Δπηπιένλ, ζα είρακε ηελ επθαηξία

λα δψζνπκε ιχζε θαη ζηηο απνξίεο πνπ καο εκθαλίζηεθαλ θαηά ηελ δηάξθεηα,

δεκηνπξγψληαο κηα πην νινθιεξσκέλε άπνςε γηα ην έξγν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ.

Page 111: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

111

ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ

Page 112: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

112

ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ:

ΑΝΓΡΟΤΟΤ Α., Κίλεηξν ζηελ εθπαίδεπζε ζην «Κιεηδηά θαη Αληηθιείδηα»,

Αζήλα, 2007, ΤΠΔΠΘ.

ΑΚΟΤΝΖ Ν., Κνηλσληθέο αληζόηεηεο ζην ζρνιείν, ζην «Κιεηδηά θαη

Αληηθιείδηα», Αζήλα, 2002-2004, ΤΠΔΠΘ.

ΓΚΛΗΑΟΤ – ΥΡΗΣΟΓΟΤΛΟΤ Ν., Γηαζεκαηηθό Δληαίν Πιαίζην

Πξνγξακκάησλ Σπνπδώλ γηα ην Νεπηαγσγείν, Παηδαγσγηθά ραξαθηεξηζηηθά

θαη εθπαηδεπηηθή πξάμε, ζηελ ηζηνζειίδα www.pi-

schools.gr/preschool.../diath_pl_prog_sp_nip.doc, πξφζβαζε 23/5/2011

ΓΑΦΔΡΜΟΤ Υ., ΚΟΤΛΟΤΡΖ Π., ΜΠΑΑΓΗΑΝΝΖ Δ., Οδεγόο

λεπηαγσγνύ, Δθπαηδεπηηθνί Σρεδηαζκνί, Γεκηνπξγηθά Πεξηβάιινληα κάζεζεο,

ΟΔΓΒ, Αζήλα, 2007

Γηαζεκαηηθφ Δληαίν Πιαίζην Πξνγξακκάησλ πνπδψλ, Παηδαγσγηθφ

Ηλζηηηνχην, 2003

ΚΑΣΑΡΟΤ Δ. & ΣΑΦΟ Β., Από ηελ έξεπλα ζηε δηδαζθαιία, Αζήλα,

2003, αββάιαο

ΚΟΤΣΔΛΗΝΖ- ΗΧΑΝΝΗΓΟΤ Μ. & ΒΑΛΗΑΝΣΖ ., Δθαξκνγή ηεο

Γηαθνξνπνίεζεο ηεο Γηδαζθαιίαο ζηηο ηάμεηο κηθηήο ηθαλόηεηαο, Παγθχπξην

πλέδξην Παηδαγσγηθήο Δηαηξείαο Κχπξνπ, 2008

ΚΟΤΣΔΛΗΝΖ-ΗΧΑΝΝΗΓΟΤ Μ., Η Έξεπλα Γξάζεο σο εθπαηδεπηηθή

δηαδηθαζία αλάπηπμεο εθπαηδεπηώλ θαη εθπαηδεπνκέλσλ, ζηελ ηζηνζειίδα

http://www.actionresearch.gr/AR/ActionResearch_Vol1/Issue01_02_p04-

09.pdf, πξφζβαζε 30/5/2011

ΜΑΣΑΓΓΟΤΡΑ Ζ., Η δηαζεκαηηθόηεηα ζηε ζρνιηθή γλώζε.

Δλλνηνθεληξηθή Αλαπιαηζίσζε θαη Σρέδηα εξγαζίαο, Αζήλα, 2003, Γξεγφξεο

Page 113: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

113

ΜΟΤΜΟΤΛΗΓΟΤ Μ., Μέζνδνη θαη γλώζεηο, Τν παξάδεηγκα ηνπ

Γηαζεκαηηθνύ Δληαίνπ Πιαηζίνπ Πξνγξακκάησλ Σπνπδώλ γηα ην λεπηαγσγείν,

ζην «Δπηζηήκεο ηεο Αγσγήο», Πξψελ ρνιείν θαη Εσή, Κξήηε, 2/2007,

Παλεπηζηήκην Κξήηεο

ΞΔΝΗΓΖ Η., Ιζηνξηθή εμέιημε ηνπ λεπηαγσγείνπ, 2007 ζηελ ηζηνζειίδα

http://www.eduportal.gr/modules.php?name=News&file=print&sid=219,

πξφζβαζε 29/5/2011

ΠΑΠΑΗΧΑΝΝΟΤ Α. & ΘΔΟΓΧΡΑΚΖ Γ., Γηα κηα θαιύηεξε θπζηθή αγσγή,

Αζήλα, 2003, Υξηζηνδνπιίδνπ

ΠΑΠΑΝΗΚΟΛΑΟΤ Ρ., Οξγάλσζε θαη δηακόξθσζε ηνπ ρώξνπ ζην

λεπηαγσγείν, Αζήλα, 1999, Καζηαληψηεο

ΡΖΓΑ Β., Η έξεπλα δξάζεο ζε πνιππνιηηηζκηθό πεξηβάιινλ παηδηώλ

πξνζρνιηθήο ειηθίαο, ζηελ ηζηνζειίδα

http://virtualschool.web.auth.gr/3.3/TheoryResearch/RigaMulticultural.html,

πξφζβαζε 3/6/2001

ΗΒΡΟΠΟΤΛΟΤ Ρ., Η νξγάλσζε θαη ν ζρεδηαζκόο ηνπ ρώξνπ (λεπηαγσγείνπ)

ζην πιαίζην παηρληδηνύ, Αζήλα, 1997, Παηάθε

ΦΤΡΟΔΡΑ Μ., Γηαθνξνπνηεκέλε Παηδαγσγηθή , ζην «Κιεηδηά θαη

Αληηθιείδηα», Αζήλα, 2002-2004, ΤΠΔΠΘ

ΣΡΗΛΗΒΑ . & ΑΝΑΓΝΧΣΟΠΟΤΛΟΤ Σ., Βησκαηηθή κάζεζε, Έλαο

πξαθηηθόο νδεγόο γηα εθπαηδεπηηθνύο θαη ςπρνιόγνπο, Αζήλα, 2008, Σφπνο

ΣΑΦΟ Β., Η ζέζε θαη ν ξόινο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ ζην Γηαζεκαηηθό Δληαίν

Πιαίζην Πξνγξακκάησλ Σπνπδώλ ,κηα θξηηηθή «αλάγλσζε», ππφ δεκνζίεπζε

ΣΑΦΟ Β., Αλαπηύζζνληαο κηα δηεξεπλεηηθή επαγγεικαηηθή ζηάζε: Η

ζπκβνιή ηεο εθπαηδεπηηθήο έξεπλαο δξάζεο, ζηελ ηζηνζειίδα

http://www.actionresearch.gr/system/files/keimena/Keimena08_%CE%A4%C

F%83%CE%AC%CF%86%CE%BF%CF%82_%CE%B4%CE%B9%CE%B5

%CF%81%CE%B5%CF%85%CE%BD%CE%95%CF%80%CE%B1%CE%

Page 114: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

114

B3%CE%B3%CE%B5%CE%BB%CE%BC.pdf, πξφζβαζε 20/6/2011, ππφ

δεκνζίεπζε

ΥΑΣΕΖΓΔΧΡΓΊΟΤ Γ., Γλώζη ην curriculum, Αζήλα, 2001, Αηξαπφο

ΥΡΤΑΦΗΓΖ Κ., Βησκαηηθή – Δπηθνηλσληαθή Γηδαζθαιία, Η εηζαγσγή ηεο

κεζόδνπ project ζην Σρνιείν, Αζήλα, 2006, Gutenberg

ΥΡΤΑΦΗΓΖ Κ., Γηαζεκαηηθή Πξνζέγγηζε ηεο Γλώζεο, Αζήλα, 2011,

Γίπηπρν

Page 115: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

115

ΞΔΝΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ:

Bayne – Jardine C., and Holly P., (1994), Developing Quality Schools,

London : The Falmer Press

Carr W. & Kemmis S., Γηα κηα θξηηηθή Δθπαηδεπηηθή Θεσξία (κηθξ.

Λακπξάθε – Παγαλνχ Α.), Αζήλα, 1997, Κψδηθαο

ROOPNARINE L. JAIPAUL & JOHNSON E. JAUNES, επηκέιεηα

Κνπηζνπβάλνπ Δ. & Υξπζαθίδεο Κ., Πνηνηηθά Πξνγξάκκαηα Πξνζρνιηθήο

Δθπαίδεπζεο , (κηθξ. Λακπξέιιε Ρ.), Αζήλα, 2006, Παπαδήζεο

Page 116: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

116

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ

Page 117: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

117

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 1ν

Ζμεπολόγιο

Α’ θχθινο

⁻ Σα παηδηά δελ ζπκκεηέρνπλ

⁻ Σνπο ηξάβεμε ηελ πξνζνρή ειεθηξνληθφ ππνινγηζηήο, αιιά γηα ιίγν. Γηαηί; Ο

ππνινγηζηήο είλαη ην θαηάιιειν κέζν γηα θηλεηνπνίεζε ηνπ ελδηαθέξνληνο;

⁻ Έιιεηςε θηλήηξνπ

Β΄ θχθινο

⁻ Δλδηαθέξζεθαλ λα θέξνπλ πιηθφ

⁻ Ρψηεζαλ κακάδεο, γηαγηάδεο

⁻ ηνιέο

⁻ Δλδηαθέξνλ γηα ηα θαιιηηερληθά

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 2Ο

Α’ θχθινο (ζπδήηεζε κε ηα παηδηά)

Έρνπκε καδεπηεί ζηελ γσληά ηεο ζπδήηεζεο θαη ε θνηηήηξηα ηνπο

παξνπζηάζεη ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή.

Φ(Φνηηήηξηα): Λνηπφλ, παηδηά θάηη ζαο έθεξα.

Κ: έλαλ ππνινγηζηή, θπξία

Α: laptop

Φ:Ααα…ην μέξεηε ινηπφλ. Σνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή ηνλ ιέκε θαη laptop.

Π:Ναη..

Φ: Ξέξεηε ηα κέξε ηνπ; Ση είλαη απηφ; Υέξη!

Page 118: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

118

Μ: νζφλε.

Φ: κπξάβν! απηφ;

Γ:πιεθηνιφγην. Δθεί γξάθνπκε.

Φ: Μκκ…. απηφ;

Β:Βάδνπκε ην dvd.

Ν: θαη εδψ ην ζηηθάθη (USB)

Φ:λαη…Μπξάβν!! Γηαηί ρξεζηκνπνηνχκε ηνλ ππνινγηζηή;

: λα γξάθνπκε

Α:λα κπαίλνπκε internet

Β:λα δσγξαθίδνπκε

Γ:λα αθνχκε ηξαγνχδηα

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 3Ο

Καηά ηε δηάξθεηα ηεο πξψηεο παξέκβαζεο (θξηηηθφο θίινο)

Σα παηδηά έδεηρλαλ ελδηαθέξνλ γηα ηελ δξαζηεξηφηεηα πνπ

πξαγκαηνπνηνχζαλ κε ηε ζπκθνηηήηξηα κνπ. Όκσο, θάπνηα ζηηγκή, ηα παηδηά

άξρηζαλ λα κηιάλε κεηαμχ ηνπο. Θεσξψ πσο ε αληίδξαζε ηεο, λα θιείζεη ηνλ

ππνινγηζηή θαη λα αζρνιεζεί κε άιιε απαζρφιεζε ήηαλ ε θαιχηεξε επηινγή. Δάλ,

ζπλέρηδαλ δελ ζα πξαγκαηνπνηνχζαλ απνηειεζκαηηθά ηε δξαζηεξηφηεηα αθνχ

αζρνιήζεθαλ δχν παηδηά κφλν. Με ηελ επηινγή απηή θαηάθεξε λα θηλεηνπνηήζεη ην

ελδηαθέξνλ ηνπο μαλά.

Page 119: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

119

ΣΑ ΠΡΧΣΑ ΣΑΓΗΑ ΣΖ

ΚΑΣΑΚΔΤΖ

Page 120: ΣΗΣΛΟ - Action Researchactionresearch.gr/el/system/files/Martinou-Mpozionelou_0.pdf7 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ζ ε ! πηα εαζα, ε α « þ $ζ η αα #η * π ! ! αη απ η

120

Ζ ΟΦΖ ΣΖ ΚΟΤΚΛΑ, ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΔ ΣΟ ΥΡΧΜΑ ΣΖ ΑΡΔΚΔΗΑ

ΚΑΘΔ ΠΑΗΓΗΟΤ