Επανάληψη στη Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ΄Λυκείου-a

Επανάληψη στη Βιολογία Γενικής ΠαιδείαςΣύνοψη θεωρίας -‐ Θέματα εξετάσεων

Κεφάλαια 1-‐2-‐3 • Γ’ Λυκείου • 2011

Δημοσθένης Καρυοφύλλης

_________________________________________________________________________

• email: [email protected] •www.ibrain.gr 1

mailto:[email protected]


http://www.ibrain.gr


Σύνοψη θεωρίας 2011

Γενικά: α) όλα είναι σημαντικά, β) δεν κάνεις επιλογές (η ύλη είναι μικρή), γ) οι όροι με τα έντονα γράμματα είναι υποψήφια θέματα, δ) όπου υπάρχουν κουκκίδες, παύλες ή αριθμοί υπάρχει πιθανό θέμα, ε) προσέχεις τις λεπτομέρειες, στ) ΓΡΑΦΕΙΣ ΠΟΛΛΑ (κριτήριο είναι οι μονάδες που δίνονται σε κάθε απάντηση), ζ) μπορούν να ρωτηθούν τα πάντα.

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ.

Κεφάλαιο 1ο «Ανθρωπος και υγεία»

Α) Σύνοψη1) Ομοιόσταση: Ορισμός (σελ. 9), παραδείγματα (κουκκίδες σελ. 9) και το παράδειγμα της ρύθμισης της θερμοκρασίας του σώματός μας (σελ. 10).** Προσοχή: αν ρωτηθεί για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας, όταν η εξωτερική είναι μικρότερη των 36,6ο C, τότε γράφεις ότι έχει στις σελ 9-‐10 με προσθήκη τις λεπτομέρειες της εικόνας 1.1 σελ 10.

2) Δυνητικά παθογόνοι μικροοργανισμοί. Θετικές (π.χ. παραγωγή ουσιών και συμμετοχή στην άμυνα) και αρνητικές (π.χ. διατάραξη της ομοιόστασης με την εκδήλωση ασθενειών) επιπτώσεις στον οργανισμό μας. * Προσοχή: και η μείωση των δυνητικά παθογόνων προκαλεί διαταραχές στην ομοιόσταση.

3) Ωφέλιμοι μικροοργανισμοί: α/ μικροοργανισμοί του περιβάλλοντος όπως αυτοί του κύκλου του αζώτου: αζωτοδεσμευτικά ελεύθερα ή συμβιωτικά βακτήρια, νιτροποιητικά βακτήρια, απονιτροποιητικά, για το ρόλο τους βλέπε τον κύκλο του αζώτου σελ. 86, β/ αποικοδομητές, γ/ αυτοί που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή τροφίμων, ποτών, αντιβιοτικών κ.λ.π., δ/ της φυσικής μικροχλωρίδας (σελ. 11, 31-‐32).

4) Παθογόνοι μικροοργανισμοί: για όλες τις κατηγορίες να ξέρεις: δομή, ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ασθένειες. Πρωτόζωα: υπάρχει και η τριχομονάδα στα σεξ. μετ. νοσήματα. Μύκητες: Εκβλάστημα, υφές, δερματόφυτα. Βακτήρια: Βλέπε και τα πινακάκια σελ 14 (χαρακτηριστικά και μορφολογία βακτηρίων) Χαρακτηριστικά των μυκήτων, βακτηρίων και ιών. Ερώτηση ανάλογη με την 8, σελ. 30 σχολ. Κάνε πινακάκι με παθογόνους μικροοργανισμούς και ασθένειες.

_________________________________________________________________________

Δημοσθένης Καρυοφύλλης • email: [email protected] •www.ibrain.gr 2





5) Ιοί: Δομή (σελ. 18, βλέπε και τις εικόνες 1.7 σελ. 18 και εικ. 1.32 σελ. 47). Γιατί είναι υποχρεωτικά κυτταρικά παράσιτα; (σελ. 18) Εξειδίκευση των ιών ως προς τον ξενιστή και το είδος του ιστού (σελ 18). **Προσοχή: Πολ/σμός (σελ. 19-21). εκτός ύλης *Προσοχή: στη δομή περιλαμβάνεται και το μέγεθος. Επίσης, και η αντίστροφη μεταγραφάση, αν είναι ρετροϊός. *Προσοχή: Ρετροϊοί σε συνδυασμό με τον HIV (AIDS), ή τον ιό της ηπατίτιδας Β, δομή και πολ/σμός. {Ξέχασέ το: Μπορεί να δοθεί και υποερώτημα σχετικό με τον υπολογισμό των ιών μετά από (t) χρονικό διάστημα (απάντηση με βάση το πινακάκι ή τον τύπο).}

6) Κριτήρια του Κοχ. Απλή αναφορά (κουκκίδες σελ. 23) ή σε «ερώτηση κρίσεως». Πρέπει να ισχύουν όλα για να χαρακτηριστεί ένας

7) Μόλυνση – λοίμωξη, ορισμοί. Τοξίνες – ενδοτοξίνες – εξωτοξίνες, ορισμούς (σελ. 23).

8) Μετάδοση παθογόνων μικροοργανισμών και μέτρα πρόληψης (σελ. 23-‐25, βλέπε επίσης και σελ. 47-‐48). *Προσοχή: στη μετάδοση των παθογόνων θα περιλάβεις και τους τρόπους μετάδοσης των ΣΜΝ (σελ 26) και αν οι μονάδες είναι πολλές και τα παραδείγματα από τα πρωτόζωα (σελ 12).

9) Πως δρουν τα αντιβιοτικά (σελ. 25 κουκκίδες), γιατί έχουν επιλεκτική δράση (σελ. 26), γιατί δεν είναι κατάλληλα εναντίον των ιών (σελ. 26).

10) Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, ορισμός και παραδείγματα (σελ. 26).

11/ Εξάπλωση των βακτηρίων και δυνατότητες επιβίωσης εξαιτίας των περιβλημάτων (κυτταρικό τοίχωμα και κάψα), της δυνατότητας σχηματισμού ενδοσπορίων, του ταχύτατου πολ/σμού του.

12) (Η μη ειδική άμυνα ήταν εκτός ύλης το 2001-‐2002!) Δέρμα: Δομή (κεράτινη στοιβάδα κ.λ.π.), Ουσίες που παράγονται από τους σμηγματογόνους και ιδρωτοποιούς αδένες του. (σελ. 31-‐32 και εικ. 1.18 σελ. 31).Βλεννογόνοι: που βρίσκονται, για τη βλέννα κ.λπ. Στόμα: σάλιο – λυσοζύμη. Αναπνευστική οδός: βλεφαριδοφόρο επιθήλιο, βλέννα, βλεφαρίδες. Στομάχι: υδροχλωρικό οξύ. Επιπεφυκότας (στο μάτι): δάκρυα – λυσοζύμη. Βλεννογόνος παχέως εντέρου: μικροοργανισμοί της φυσιολογικής μικροχλωρίδας.

13) Μηχανισμοί που αντιμετωπίζει ένας μικροοργανισμός για να περάσει από: α) το δέρμα, β) τον πεπτικό σωλήνα ........... (ανάλογη με τις ερωτήσεις 1,2 σελ. 44 σχολ.).

14) Για ποιό λόγο η φλεγμονή (η φαγοκυττάρωση, ο πυρετός, η προπερδίνη κ.λ.π.) ανήκει στους μηχανισμούς μη ειδικής άμυνας; Γιατί έχει τη δυνατότητα αντιμετώπισης οποιοδήποτε μικροοργανισμού (σελ. 31).

_________________________________________________________________________






15) Φλεγμονή: Περιγραφή της διαδικασίας. Προστασία μέσω της φλεγμονής: α) αντιμικροβιακές ουσίες του πλάσματος, β) φαγοκυττάρωση (η διαδικασία ενισχύεται με την έκκριση ουσιών από τα τραυματισμένα κύτταρα ή από ουσίες που προσελκύουν τα φαγοκύτταρα), γ/ ινώδες.

16) Τα μακροφάγα εντάσσονται στη μη ειδική άμυνα (είναι φαγοκύτταρα) και στην ειδική (είναι αντιγονοπαρουσιαστικά κύτταρα και ενεργοποιούν τα Τ-‐βοηθητικά λεμφοκύτταρα στο 1ο στάδιο της ανοσοβιολογικής απόκρισης).

17) Ιντερφερόνες: δράση (σελ. 34, ΜΟΝΟ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΙΩΝ)

18) Β και Τ λεμφοκύτταρα (ρόλος κ.λ.π.): γράφω ότι έχει στη σελ. 35 και στις σελ. 38-‐39. **Προσοχή: πρωτογενής ανοσοβιολογική αντίδραση (ολόκληρη ή κάποιο στάδιο) σελ 37-‐39. Δευτερογενής ανοσοβιολογική αντίδραση. ***Προσοχή: τα κύτταρα μνήμης είναι: α) Τβοηθ μνήμης, Τκυτταροτοξ μνήμης, Β μνήμης αν το αντιγόνο είναι κύτταρο. β) Τβοηθ μνήμης, Β μνήμης αν το αντιγόνο είναι βακτήριο.

19) Αντισώματα: Δομή (σελ. 36, 4 αλυσίδες, 2 ελαφριές, 2 βαριές, ενωμένες με ομοιοπολικούς δεσμούς, μεταβλητή και σταθερή περιοχή). Ρόλος: (σελ. 35 αντισώματα υποδοχείς στην επιφάνεια των Β-‐λεμφοκυττάρων, σελ. 36 σύνδεση αντιγόνου-‐αντισώματος 1,2,3). Που υπάρχουν αντισώματα: α) αντισώματα υποδοχείς (στην επιφάνεια των Β-‐λεμφοκυττάρων σελ. 35), β) εκκρίνονται από τα πλασματοκύτταρα, γ) στα υγρά του σώματός μας.

20) (εκτός ύλης) Το ανοσοβιολογικό σύστημα καταστρέφει κύτταρα του οργανισμού μας: α) στα αυτοάνοσα νοσήματα, β) τα καρκινικά, γ) όταν έχουν μολυνθεί από ιό. Προκαλεί δυσάρεστες καταστάσεις κατά: α) την αλλεργία, β) την αυτοανοσία, γ) την απόρριψη μοσχεύματος.

21) AIDS: Εξήγηση ανοσοανεπάρκειας: α) αναφορά στο ρόλο των Τ-‐βοηθητικών και Τ-‐κυτταροτοξικών λεμφοκυττάρων, β) Ο HIV προσβάλλει Τ-‐βοηθητικά και Τ-‐κυτταροτοξικά κ.λ.π.Κύτταρα που προσβάλλει ο HIV. Χρόνος μέχρι τη διάγνωση, μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων κ.λ.π.

22) Ουσίες με αντιμικροβιακή δράση: λυσοζύμη (ιδρώτας, σάλιο, δάκρυ), λιπαρά οξέα (σμήγμα), γαλακτικό οξύ (ιδρώτας), υδροχλωρικό οξύ (στομάχι), βλέννα, ινώδες, αντιμικροβιακές ουσίες του πλάσματος, ουσίες από τα τραυματισμένα κύτταρα που προσελκύουν τα φαγοκύτταρα και προκαλούν φλεγμονώδη αντίδραση, ιντερφερόνες, συμπλήρωμα, προπερδίνη, αντισώματα. Επίσης: ορός, αντιβιοτικά. Από αυτές στην ειδική άμυνα είναι: αντισώματα (και ο ορός). ΠρωτεΪνες είναι οι: λυσοζύμη, ινώδες, , ιντερφερόνες, συμπλήρωμα, προπερδίνη, αντισώματα, ορός.

23) Παράγοντες που προσελκύουν και ενεργοποιούν τα φαγοκύτταρα: α) αντιμικροβιακές ουσίες του πλάσματος (καταστρέφουν μικροοργανισμούς και ενεργοποιούν τη διαδικασία της φαγοκυττάρωσης), β) ουσίες που εκκρίνονται

_________________________________________________________________________






από τα τραυματισμένα κύτταρα και τους μικροοργανισμούς, γ) ο πυρετός, δ) η σύνδεση αντιγόνου αντισώματος.

24) Αντιγόνα: α) Μικροοργανισμοί και ουσίες που παράγουν (π.χ. ενδοτοξίνες, εξωτοξίνες), β) αλλεργιογόνα (γύρη, τρόφιμα, φάρμακα κ.λ.π.), γ) μοσχεύματα από άλλους οργανισμούς, δ) κύτταρα ή ορός από άλλους οργανισμούς, ε) εμβόλια, στ) παθολογικά κύτταρα του οργανισμού μας (π.χ. καρκινικά), ζ)κύτταρα και συστατικά του οργανισμού μας (αυτοάνοσα νοσήματα).

25) Ασθένειες: α) λοιμώδη νοσήματα (από βακτήρια. μύκητες, πρωτόζωα, ιούς), β) σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (από βακτήρια. μύκητες, πρωτόζωα, ιούς), γ) αυτοάνοσα νοσήματα, δ) αλλεργία.

26) Φάρμακα: Αντιβιοτικά (εναντίον βακτηρίων μυκήτων και πρωτοζώων), ορός (εναντίον βακτηρίων μυκήτων, πρωτοζώων και ιών), ιντερφερόνες (εναντίον ιών), AZT και DCC (εναντίον του HIV), ανοσοκατασταλτικά (εναντίον αυτοάνοσων νοσημάτων), αντιισταμινικά (εναντίον αλλεργίας).

27) Μηχανισμοί για την αντιμετώπιση των βακτηρίων που έχουν εισχωρήσει στον οργανισμό μας: α) φαγοκυττάρωση, β) πυρετός, γ) συμπλήρωμα και προπερδίνη, δ) αντισώματα (χυμική ανοσία).

28) Μηχανισμοί για την αντιμετώπιση των ιών που έχουν εισχωρήσει στον οργανισμό μας: α) φαγοκυττάρωση, β) πυρετός, γ) ιντερφερόνες, δ) συμπλήρωμα και προπερδίνη, ε) αντισώματα (χυμική ανοσία), στ) κυτταροτοξικά Τ λεμφοκύτταρα (κυτταρική ανοσία).

29) Η εξέταση κάποιου έδειξε αντισώματα εναντίον του ιού ...... στο αίμα του, χωρίς όμως να υπάρχουν συμπτώματα (ή ερώτηση ανάλογη με την 5 της σελ. 29 του σχολ.). Πως μπορεί να εξηγηθεί; α) ενεργητική ανοσία από προηγούμενη επαφή (μόλυνση), β) ενεργητική ανοσία από εμβολιασμό, γ) χρήση ορού, δ) (εκτός ύλης) ο ιός έχει ενσωματώσει το γενετικό του υλικό. Επίσης αναφέρεις και δράση των ιντερφερονών και παρεμπόδιση του πολ/σμού του ιού και δράση των Τ-‐κυτταροτοξικών.

30) Τα διαγράμματα της πρωτογενούς και δευτερογενούς ανοσοβιολογικής αντίδρασης (εικ. 1.26 σελ. 39 και ερ. 5 σελ. 44 και 10 σελ. 46 σχολ.). Προσοχή: στη φάση πολ/σμού-‐αύξησης των μικροοργανισμών λειτουργούν οι μηχανισμοί μη ειδικής άμυνας (φαγοκυττάρωση, φλεγμονή, αντιμικροβιακές ουσίες-‐εκτός ιντερφερονών-‐που παρεμποδίζουν τον πολ/σμό μόνο των ιών, πυρετός). Σε επόμενο στάδιο ενεργοποιούνται και οι ειδικοί μηχανισμοί (αντισώματα, Τ-‐κυτταροτοξικά). Επομένως, αρχικά σταματά ο πολ/σμός ενώ στη συνέχεια παρατηρείται μείωση του αριθμού των μικροοργανισμών.

31) Εμβόλιο και ορός: ορισμοί, γενικά ή σε μορφή «ερώτησης κρίσεως» (ανάλογη με την 9 σελ. 45 σχολ.).

32) Διάγραμμα: Γενικές οδηγίες (για όλα τα διαγράμματα του 1ου και 2ου κεφ):

_________________________________________________________________________






α. περιγραφή των καμπυλών του διαγράμματος. Μόνο αυτά που βλέπεις. Π.χ. αρχική τιμή, πότε αρχίζει να αυξάνεται η τιμή, μέγιστη, πότε αρχίζει να μειώνεται και ελάχιστη κ.λ.π. β. σύγκριση των καμπυλών (αν είναι απαραίτητο) και εύρεση ομοιοτήτων ή διαφορών ή άλλων σχέσεων-‐συνδέσεων. γ. Αναφορά στο αντίστοιχο τμήμα της θεωρίας. δ. αν τα α, β, γ δεν έχουν απαντήσει στα ερωτήματα, δίνεις τις απαντήσεις.

Παραλλαγές στο ίδιο θέμα:1.Το ίδιο αντιγόνο σε δυο διαφορετικά άτομα. 2.Το ίδιο αντιγόνο στο ίδιο άτομο, σε δυο διαφορετικές χρονικές περιόδους. 3.Το ίδιο άτομο με δυο διαφορετικά αντιγόνα. Σε αυτές τις περιπτώσεις θα γίνεται αναφορά σε 1γενή και 2γενή ανοσοβιολογική αντίδραση. Στην περίπτωση της 2γενούς θα έχει προηγηθεί επαφή με το αντιγόνο στο παρελθόν, είτε με τη μορφή μόλυνσης, είτε με τη μορφή εμβολίου. Αν δεν υπάρχουν ξεχωριστά υποερωτήματα ίσως χρειαστεί να κάνεις περίληψη των βημάτων της 1γενούς.

Β) Πορείες Ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος

o Φυσιολογική Θ=36,6o Co Περιβάλλον με Θ>36,6o C

o Αποτέλεσμα = η θερμότητα που φτάνει στο σώμα σου τείνει να αυξήσει τη Θ σου.

o Δεν αυξάνεται όμως γιατί λειτουργεί ένας ομοιοστατικός μηχανισμός.o Ανίχνευση της αύξησης Θ του εξωτερικού περιβάλλοντος από τους

θερμοϋποδοχείς (ειδικά νευρικά σωμάτια του δέρματος).o Μεταφορά του μηνύματος στον εγκέφαλο.o Το κέντρο ρύθμισης θερμοκρασίας (που βρίσκεται στον εγκέφαλο)

αποστέλλει μήνυμα στους ιδρωτοποιούς αδένες και στα αιμοφόρα αγγεία του δέρματος.

o Οι ιδρωτοποιοί αδένες εκκρίνουν μεγάλες ποσότητες ιδρώτα και η επιφάνεια του δέρματος ψύχεται.

o Τα αιμοφόρα αγγεία διαστέλλονται και μεγάλες ποσότητες αίματος φτάνουν στην επιφάνεια του δέρματος.

o Το αίμα ψύχεται στην επιφάνεια.o Το αίμα επιστρέφει στο εσωτερικό και αποτρέπει την αύξηση της

θερμοκρασίας.

Πρωτογενής ανοσοβιολογική απόκριση Στάδιο 1ο: Ενεργοποίηση των Τ-‐βοηθητικών

(Είσοδος μικροοργανισμού) Ενεργοποίηση των μακροφάγων Φαγοκυττάρωση του μικροοργανισμού (από τα μακροφάγα) Εκθεση τμημάτων του μικροοργανισμού στην επιφάνεια του

μακροφάγου (αντιγονοπαρουσιαστικό κύτταρο)

_________________________________________________________________________






Η έκθεση γίνεται με τη βοήθεια των αντιγόνων ιστοσυμβατότητας

Ενεργοποίηση των Τ-‐βοηθητικών

Στάδιο 2οΑ: ενεργοποίηση των Β-‐λεμφοκυττάρων (χυμική ανοσία) Τα ενεργοποιημένα Τ-‐βοηθητικά ενεργοποιούν με τη σειρά τους τα

Β Τα Β πολ/ζονται και διαφοροποιούνται σε

Πλασματοκύτταρα (που παράγουν και εκκρίνουν αντισώματα στο αίμα και στη λέμφο)

Β-‐μνήμης (για μελλοντική χρήση)Τα αντισώματα αντιδρούν και εξουδετερώνουν το αντογόνο

Η διαδικασία ονομάζεται «χυμική ανοσία» Στάδιο 2οΒ: Ενεργοποίηση των Τ-‐κυτταροτοξικών (κυτταρική ανοσία)

(αν το αντιγόνο είναι κύτταρο από μεταμοσχευμένο ιστό ή καρκινικό ή μολυσμένο από ιό)

Τα ενεργοποιημένα Τ-‐βοηθητικά ενεργοποιούν τα Τ-‐κυτταροτοξικά Τα Τ-‐κυτταροτοξικά καταστρέφουν τα κύτταρα στόχους Η διαδικασία ονομάζεται «κυτταρική ανοσία»

Στάδιο 3ο: Τερματισμός της ανοσοβιολογικής απόκρισης Τα Τ-‐κατασταλτικά και τα προϊόντα της ίδιας της ανοσοβιολογικής

απόκρισης διακόπτουν τη δράση του ανοσοβιολογικού

Δευτερογενής ανοσοβιολογική απόκρισηo 2η (ή κάθε επόμενη επαφή) με το ίδιο αντιγόνοo Ενεργοποίηση των κυττάρων μνήμης (Β και Τ)o Παραγωγή αντισωμάτων σε μεγάλες ποσότητες και σε μικρό χρονικό

διάστημαo Αντιμετώπιση του αντιγόνου o Το άτομο συνήθως δεν αντιλαμβάνεται τη μόλυνση

Γ) ΑιτιολογήσειςΔιαγράμματα• Σε κάθε διάγραμμα, πρώτα κάνω μια περιγραφή των καμπυλών χωρίς πολλά

σχόλια. Αναφέρω τιμές και χαρακτηριστικά σημεία της καμπύλης π.χ. αρχίζει να αυξάνει τη 2η μέρα, φτάνει το μέγιστο την 4η κ.λ.π.

• Στη συνέχεια προσπαθώ να εντοπίσω χαρακτηριστικά σημεία κάθε καμπύλης ή σχέσεις ανάμεσα στις δυο καμπύλες π.χ. το μέγιστο της 1ης είναι τη στιγμή που έχω το ελάχιστο της 2ης κ.λ.π.

• Εντοπίζω κάθε σημείο της καμπύλης που μπορεί να έχει αναφορά στη θεωρία και το περιγράφω.

Παράδειγμα (1) (καμπύλη αντιγόνων αντισωμάτων)

_________________________________________________________________________






Θα ήταν αρκετό να πει κάποιος ότι η καμπύλη (Α) είναι αυτή των αντιγόνων και η (Β) των αντισωμάτων, γιατί πρώτα πρέπει να μολυνθείς και στη συνέχεια να αρχίσει η παραγωγή αντισωμάτων. Αυτό, όμως, δεν είναι αρκετό. Επομένως:

o Παρατηρούμε ότι η μεταβλητή της καμπύλης (Β) έχει αρχική τιμή 0 και μετά από 10 ημέρες αρχίζει να αυξάνεται. Αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι έχουμε 1γενή ανοσοβιολογική αποκριση και το ανοσοβιολογικό σύστημα χρειάζεται ένα χρονικό διάστημα για να ενεργοποιηθεί πλήρως και να παράξει αντισώματα.

o Η μεταβλητή της καμπύλης (Α) αυξάνεται από την ημέρα της μόλυνσης, δηλαδή τα αντιγόνα -‐ μικροοργανισμοί – πολλαπλασιάζονται.

o Από τη χρονική στιγμή 10η μέρα, που αρχίζουν να αυξάνονται οι τιμές της καμπύλης (Β), οι τιμές της (Α) αρχίζουν να μειώνονται. Αυτό σημαίνει ότι τα αντισώματα που παράγονται αντιμετωπίζουν τα αντιγόνα.

o Οταν οι τιμές της (Α) μηδενιστούν την 25η μέρα, παρατηρούμε μείωση και των τιμών της (Β). Αυτό σημαίνει ότι, μετά την επιτυχή αντιμετώπιση των αντιγόνων, τα Τκατασταλτικά λεμφοκύτταρα σταματούν την ανοσοβιολογική απόκριση και τα αντισώματα σταδιακά μειώνονται γιατί αποικοδομούνται.

o Ενώ οι τιμές της καμπύλης (Α) μηδενίζονται, οι τιμές της (Β) μειώνονται, αλλά δε μηδενίζονται εξαιτίας των κυττάρων μνήμης που προέκυψαν από την πρωτογενή ανοσοβιολογική απόκριση.

Καμπύλες αντισωμάτωνΣε αυτές μπορεί να έχουμε τις παρακάτω παραλλαγές:

o Το ίδιο άτομο μολύνεται από 2 διαφορετικά αντιγόνα την ίδια στιγμή. o Το ίδιο άτομο μολύνεται από το ίδιο αντιγόνο σε 2 διαφορετικές χρονικές

στιγμές. o Δυο διαφορετικά άτομα μολύνονται από το ίδιο αντιγόνο. κ.λ.π.

Ολα απαντιούνται περίπου με τον ίδιο τρόπο. Κάνω περιγραφή της κάθε καμπύλης και εντοπίζω τις εξής διαφορές:

o Αρχική συγκέντρωση αντισωμάτων. o Χρόνος μέχρι την παραγωγή αντισωμάτων. o Μέγιστη συγκέντρωση αντισωμάτων. o Τελική συγκέντρωση αντισωμάτων.

Στη δευτερογενή ανοσοβιολογική απόκριση θα έχω (αν τη συγκρίνω με την πρωτογενή):

o Μεγαλύτερη αρχική συγκέντρωση αντισωμάτων, λόγω της παρουσίας κυττάρων μνήμης.

_________________________________________________________________________






o Μικρότερο χρόνο μέχρι την παραγωγή αντισωμάτων, λόγω της παρουσίας κυττάρων μνήμης.

o Μεγαλύτερη συγκέντρωση αντισωμάτων, λόγω της παρουσίας κυττάρων μνήμης.

o Μεγαλύτερη τελική συγκέντρωση αντισωμάτων. o Γενικά στη δευτερογενή το ανοσοβιολογικό σύστημα αντιδρά με

μεγαλύτερη ταχύτητα και αποτελεσματικότητα. o **Σημείωση: δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν και οι 4 διαφορές. o **Συνήθως υπάρχει διαφορά στο χρόνο και στη μέγιστη συγκέντρωση.

(μπορεί να υπάρχει διαφορά μόνοι στη μέγιστη συγκέντρωση).

Παράδειγμα (2)

Στο διάγραμμα αυτό υπάρχουν και οι 4 διαφορές που περιγράφηκαν πιο πάνω. Επομένως, η καμπύλη για τα μικρόβια (α) χαρακτηρίζεται αποτέλεσμα 2γενούς, ενώ η καμπύλη για τα (β) αποτέλεσμα 1γενούς.

Παράδειγμα (3)

Σε αυτό το διάγραμμα υπάρχει διαφορά μόνο στη μέγιστη συγκέντρωση αντισωμάτων. Είναι όμως αρκετή για να χαρακτηρίσουμε την καμπύλη (Α) αποτέλεσμα 2γενούς απόκρισης και της (Β) αποτέλεσμα 1γενούς.

_________________________________________________________________________






*** Σε όλες τις περιπτώσεις διαβάζεις με προσοχή και ακολουθείς την εκφώνηση και απαντάς σε ότι ζητάει. Μια καλή ιδέα, σε κάθε περίπτωση, ανεξάρτητα από το τι ζητάει, είναι να εξηγήσεις με λίγα λόγια το μηχανισμό με τον οποίο προέκυψαν τα κύτταρα μνήμης. (π.χ. κάποια στιγμή στο παρελθόν, το άτομο είχε ανοσοποιηθεί ενεργητικά με φυσικό –μόλυνση-‐ ή τεχνητό τρόπο –εμβόλιο-‐ με αποτέλεσμα να γίνει πρωτογενής ανοσοβιολογική απόκριση και να προκύψουν τα κύτταρα μνήμης, τα οποία ενεργοποιούνται και έτσι δικαιολογούνται οι διαφορές που παρατηρούνται στις καμπύλες (τις οποίες διαφορές ξαναλές).

_________________________________________________________________________






Κεφάλαιο 2ο «Ανθρωπος και περιβάλλον»Α) Σύνοψη1) Ορισμοί: α) Βιοτικοί και αβιοτικοί παράγοντες: ορισμός και παραδείγματα (σελ. 69), β) πληθυσμός, γ) βιοκοινότητα, δ) βιότοπος.

2) Ενα σύστημα χαρακτηρίζεται οικοσύστημα όταν: α) έχει βιοτικούς παράγοντες (οργανισμούς), β) έχει αβιοτικούς παράγοντες (π.χ. περιβάλλον κ.λ.π.), γ) αναπτύσσονται μεταξύ τους σχέσεις (μεταξύ βιοτικών παραγόντων και μεταξύ αβιοτικών και βιοτικών).

3) Ρόλος των αποικοδομητών: α) τα γενικά από τη σελ. 71, β) συμμετοχή τους στους βιογεωχημικούς κύκλους σελ. 84, σελ. 86, γ) έμμεση συμμετοχή στην όξινη βροχή σελ. 107.

4) Αυτότροφα και ετερότροφα οικοσυστήματα: ορισμοί και γενικά όπου είναι απαραίτητο να γίνεται διάκριση (π.χ. ερ. 1 και 3 σελ. 74, απαντάς ανάλογα με το αν το οικοσύστημα είναι αυτότροφο ή ετερότροφο). *Προσοχή: σε ερώτηση για το ετερότροφο οικοσύστημα αναφέρεις και το παράδειγμα της πόλης. Αλλα ετερότροφα οικοσυστήματα είναι η σπηλιές και τα μεγάλα βάθη στα υδάτινα οικοσυστήματα (εκεί που δεν φτάνει το φως και επομένως δεν υπάρχουν παραγωγοί).

5) Μηχανισμοί αυτορύθμισης: τι είναι; Και το παράδειγμα της σελ. 72.

6) Ποικιλότητα (σελ. 72 τέλος – 73).

7) Σε ένα τροφικό πλέγμα αν εξαφανιστεί ένας πληθυσμός τότε: α)επηρεάζονται και όσοι έχουν άμεση τροφική σχέση με αυτόν, β) εξαφανίζονται όσοι έχουν αποκλειστική (τρώνε μόνο αυτόν). Σε γενικές γραμμές: τα «αποπάνω» είδη μειώνονται και τα «αποκάτω» είδη αυξάνονται.

8) Τροφικές πυραμίδες: α) ορισμοί, β) είδη, γ) ανεστραμμένες (σελ. 76-‐77). ***Προσοχή: α) ανεστραμμένες ή «παράξενες» είναι μόνο οι πυραμίδες πληθυσμών, β) αν χρειαστεί να σχεδιάσεις πυραμίδα θα γράψεις πως ακριβώς το κάνεις (σελ. 76).

9) Μεταφορά της ενέργειας ή της βιομάζας. Αν σε άσκηση (όπως η 2 της σελ. 81) χρειαστεί να υπολογίσεις ενέργειες ή βιομάζες γράφεις τα αρχικά της σελ. 77 και τις κουκκίδες για τις απώλειες. ***Προσοχή: το 10% ισχύει μόνο για την ενέργεια και τη βιομάζα, ποτέ για τον πληθυσμό, εκτός και το αναφέρει σαφώς η άσκηση.

10) Εκτός ύλης ... Από την ηλιακή ενέργεια δεσμεύεται μόνο το 1% από τα φυτά. **Προσοχή: αν σε άσκηση δίνονται νούμερα μπορεί το 1% να μην ισχύει και να χρειαστεί να υπολογίσεις εσύ το ποσοστό.

11) Εκτός ύλης ... Παραγωγικότητα: α) ΟΛΟΙ οι ορισμοί (σελ.78), β) Μεικτή= Καθαρή + απώλειες αναπνοής.

_________________________________________________________________________






γ) Αν δοθεί άσκηση στην παραγωγικότητα, τότε λύνεται απλά αν γράψεις τους ορισμούς και καταλάβεις τι σου δίνει στα δεδομένα και τι σου ζητάει να απαντήσεις. δ) παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγικότητα και παραδείγματα οικοσυστημάτων και μικρή και μεγάλη παραγωγικότητα (σελ. 79).

12) Βιογεωχημικοί κύκλοι: γιατί είναι απαραίτητη η ανακύκλωση της ύλης; (τα ανόργανα στοιχεία είναι σε περιορισμένες ποσότητες κ.λ.π.).Οι κύκλοι συνδέονται με τους αποικοδομητές.

13) Κύκλος του άνθρακα: α) γενικά (σελ. 84), β) συμμετοχή του ανθρώπου (παίρνει άνθρακα με την τροφή, αποβάλλει άνθρακα με την κυτταρική αναπνοή, με τις απεκκρίσεις και όταν πεθάνει), γ) παρέμβαση του ανθρώπου (σελ. 85, καύσεις οργανικών υλικών, αποψιλώσεις δασών), γ) συσχετισμός με το φαινόμενο του θερμοκηπίου (σελ 85 και 104), δ) διαγραμματική απεικόνιση της πορείας.

14) Κύκλος του αζώτου: α) γενικά (σελ. 86), β) συμμετοχή του ανθρώπου (παίρνει άζωτο με την τροφή και το αποβάλλει με τα περιττώματα, τα ούρα και όταν πεθάνει), γ) παρέμβαση του ανθρώπου στον κύκλο του αζώτου (σελ. 87-‐88), δ) τρόποι εμπλουτισμού του εδάφους με άζωτο (λιπάσματα, αμειψισπορά, αγρανάπαυση), ε) νιτρικά ιόντα παράγονται με την αζωτοδέσμευση και τη νιτροποίηση (μετατροπή της αμμωνίας σε νιτρικά), στ) διαγραμματική απεικόνιση της πορείας.

15) Μικροοργανισμοί στον κύκλο του αζώτου και ρόλος τους: α) αζωτοδεσμευτικά βακτήρια (ελεύθερα και συμβιωτικά), β) νιτροποιητικά βακτήρια, γ) αποικοδομητές, δ) απονιτροποιητικά.

16) Κύκλος του νερού: α) στην ξηρά: σελ. 89 κουκκίδες, β) συσχετισμός με την ερημοποίηση (σελ. 89, 2η στήλη και εικ. 2.30 σελ. 101). Ερημικά οικοσυστήματα.

17) Πυρκαγιές μεσογειακά οικοσυστήματα (σελ. 101-‐102). Χαρακτηριστικά-‐προσαρμογές των οργανισμών που ζούνε στα μεσογειακά οικοσυστήματα.

18) Ρύπανση: α)ορισμός, β) κριτήριο για την απειλή του ρύπου είναι ο ρυθμός με τον οποίο προστίθεται στο οικοσύστημα. ***Προσοχή: για κάθε φαινόμενο ρύπανσης ξέρεις να απαντάς: α) ποιος ρύπος το προκαλεί, β) προέλευση του ρύπου, γ) σε ποια άλλα φαινόμενα ρύπανσης συμμετέχει ο ίδιος ρύπος, δ) προβλήματα που δημιουργούνται, ε) πιθανές λύσεις.

19) Φαινόμενο θερμοκηπίου: μηχανισμός= υπέρυθρη+υδρατμοί και CO2.

20) Φωτοχημικό νέφος: α) πρωτογενείς και δευτερογενείς ρύποι, β) πως επιδρά ο καθένας. **Προσοχή: το όζον είναι πρωτογενής ρύπος στα χαμηλά στρώματα και προστατευτικός παράγοντας στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας.

21) Οξινη βροχή: α) αίτια, β) επιδράσεις (στα χερσαία, στα υδάτινα οικοσυστήματα, στα οικοδομικά υλικά και τα έργα τέχνης).

_________________________________________________________________________






**Προσοχή: τα οξείδια του αζώτου συμμετέχουν στο σχηματισμό φωτοχημικού νέφους και όξινης βροχής.

22) Ρύπανση των υδάτων: μεταβολές στην ποιότητα του νερού.

23) Ευτροφισμός: Α) πορεία: α) εισαγωγή φωσφορικών και νιτρικών ιόντων σε υδάτινο οικοσύστημα, β) αύξηση των παραγωγών, γ) αύξηση των καταναλωτών 1ης τάξης, δ) αύξηση της νεκρής οργανικής ύλης, ε) αύξηση των αποικοδομητών, στ/ αύξηση της κατανάλωσης οξυγόνου, ζ) μείωση του διαθέσιμου οξυγόνου στο νερό, η/ θάνατοι καταναλωτών ανώτερης τάξης. Β) Μπορεί να ρωτήσουν για τον ευτροφισμό σε «ερώτηση κρίσεως» (π.χ. σε μια λίμνη πέφτουν λύματα, αργότερα αυξάνονται τα καλάμια, στη συνέχεια πεθαίνουν τα ψάρια κ.λ.π........). **Προσοχή: η μείωση του Ο2, η αύξηση του CO2 και η αύξηση της NH3 (αμμωνίας) είναι ενδείξεις ευτροφισμού. Η αύξηση της ΝΗ3 δηλώνει έντονη αποικοδομητική δραστηριότητα.

24) Βιοσυσσώρευση: πορεία: α) μη βιοδιασπώμενη ουσία στο οικοσύστημα, β)απορροφάται από τους οργανισμούς, γ) μεταφέρεται χωρίς απώλειες στα τροφικά επίπεδα, δ) αύξηση της συγκέντρωσής της στους καταναλωτές ανώτερης τάξης, ε) πιθανοί θάνατοι καταναλωτών ανώτερης τάξης.

25) Για τις ασκήσεις μπορείς να χρησιμοποιήσεις το πινακάκι. Τροφική αλυσίδα Παραγωγός Καταναλωτής 1ης Καταναλωτής 2ης

Ενέργεια Ε 0,1 Ε 0,01 Ε

Βιομάζα Β 0,1 Β 0,01 Β

Ποσότητα ουσίας Π Π Π

Συγκέντρωση ουσίας C 10 C 100C

Συγκέντρωση ουσίας = ποσότητα ουσίας / βιομάζα τροφικού επιπέδουΣυγκέντρωση ουσίας = ποσότητα ουσίας / βιομάζα τροφικού επιπέδουΣυγκέντρωση ουσίας = ποσότητα ουσίας / βιομάζα τροφικού επιπέδουΣυγκέντρωση ουσίας = ποσότητα ουσίας / βιομάζα τροφικού επιπέδου

***ΠΡΟΣΟΧΗ: α) να δικαιολογείς με τη θεωρία κάθε βήμα που κάνεις (για την ενέργεια ή τη βιομάζα γράφεις σελ 77, για τη βιοσυσσώρευση σελ 109-‐110), β) να κάνεις πάντα πράξεις.

Β) Πορείες

Ευτροφισμόςo Σε ένα υδάτινο οικοσύστημα φτάνουν αστικά λύματα και λιπάσματα, που

έχουν αποπλυθεί από τις αγροτικές καλλιέργειες.o Αυτά περιέχουν αζωτούχα και φωσφορικά άλατα. o Τα άλατα αυτά είναι θρεπτικά στοιχεία για τους παραγωγούς. o Ο αριθμός των παραγωγών αυξάνεται. o Ο αριθμός των καταναλωτών 1ης τάξης αυξάνεται.o Αυτή η αύξηση δημιουργεί επιπλέον νεκρή οργανική ύλη (αυξάνονται οι

εκκρίσεις και οι θάνατοι των οργανισμών).o Επομένως αυξάνονται και οι αποικοδομητές.

_________________________________________________________________________






o Ο ρυθμός κατανάλωσης Ο2 γίνεται μεγαλύτερος από το ρυθμό παραγωγής του.

o Η ποσότητα του Ο2 στο νερό μειώνεται.o Οι ανώτεροι οργανισμοί του οικοσυστήματος (ψάρια) πεθαίνουν από

ασφυξία.

Ευτροφισμός – σημειώσειςo Τα λιπάσματα που αποπλένονται με το νερό της βροχής περιέχουν νιτρικά

και φωσφορικά άλατα. o Τα αστικά λύματα περιέχουν παραπροϊόντα του ανθρώπινου

μεταβολισμού (περιττώματα και σωματικές εκκρίσεις) και ουσίες καθημερινής χρήσης, όπως απορρυπαντικά, προϊόντα καθαρισμού κ.λ.π. καθώς επίσης και μικροβιακό φορτίο.

o Συμπτώματα του ευτροφισμού είναι: • Η αύξηση των παραγωγών (φυτοπλαγκτόν, φύκη, καλάμια κ.λ.π.). • Αρχική αύξηση των καταναλωτών (στη συνέχεια μειώνεται ο πληθυσμός τους).

• Θάνατοι ψαριών. • Μείωση του οξυγόνου. • Αύξηση του CO2. • Αύξηση της ΝΗ3 (αμμωνίας) δείγμα αποικοδομητικής δραστηριότητας.

• Αύξηση της θολούρας του νερού, δείγμα αυξημένου μικροβιακού φορτίου.

Βιοσυσσώρευσηo Αν μια ουσία που δεν βιοδιασπάται εισέλθει στην τροφική αλυσίδα τότε

μεταφέρεται από το ένα τροφικό επίπεδο στο άλλο και τελικά στα ανώτερα, χωρίς απώλειες.

o Αυτό γίνεται γιατί η ουσία απορροφάται μεν, αλλά επειδή δεν μπορεί να διασπαστεί δεν αποβάλλεται από τους οργανισμούς και έτσι συσσωρεύεται στους ιστούς τους.

o Οι οργανισμοί των ανώτερων επιπέδων συσσωρεύουν σταδιακά αυτή την ουσία και έτσι η συγκέντρωσή της αυξάνεται (για αυτό το φαινόμενο λέγεται βιοσυσσώρευση) και κάποια στιγμή γίνεται τοξική.

Γ) Αιτιολογήσεις

Τροφική πυραμίδα• Αν ζητηθεί να σχεδιαστεί τροφική πυραμίδα τότε γράφω και την αντίστοιχη

θεωρία (σελ 76-‐77 σχολικού). • Οι τροφικές πυραμίδες αποτελούν απεικονίσεις των τροφικών σχέσεων

μεταξύ των οργανισμών ενός οικοσυστήματος. • Μια τροφική πυραμίδα αποτελείται από τροφικά επίπεδα (επάλληλα

ορθογώνια), σε καθένα από τα οποία περιλαμβάνονται όλοι οι οργανισμοί που τρέφονται απέχοντας τον «ίδιο αριθμό βημάτων» από τον ήλιο. Συγκεκριμένα:

o Το πρώτο τροφικό επίπεδο, που βρίσκεται στη βάση της τροφικής πυραμίδας, είναι αυτό των παραγωγών.

_________________________________________________________________________






o Το δεύτερο τροφικό επίπεδο είναι αυτό των καταναλωτών 1ης τάξης.

o Το τρίτο τροφικό επίπεδο είναι αυτό των καταναλωτών 2ης τάξης κ.ο.κ.

• Μια τροφική πυραμίδα ανάλογα με το αν απεικονίζει τη μεταβολή της δεσμευμένης ενέργειας ή τη μεταβολή της βιομάζας (δηλαδή της ξηρής μάζας των οργανισμών ανά μονάδα επιφάνειας) ή τη μεταβολή του πληθυσμού από το ένα τροφικό επίπεδο ενός οικοσυστήματος στο άλλο, χαρακτηρίζεται ως πυραμίδα ενέργειας, βιομάζας ή πληθυσμού. (φυσικά γράφεις την κατάλληλη μεταβλητή)

• Το εμβαδόν που δίνεται σε κάθε ορθογώνιο είναι ανάλογο με το μέγεθος της μεταβλητής που απεικονίζεται στο συγκεκριμένο τροφικό επίπεδο.

Ασκήσεις με ενέργεια ή βιομάζα • Γράφω τη θεωρία (σελ 77 σχολικό) και κάνω τις πράξεις. • Η ενέργεια με τη μορφή της χημικής ενέργειας που εμπεριέχεται στην τροφή

των οργανισμών, περνάει από το κατώτερο τροφικό επίπεδο (των παραγωγών) στο ανώτερο.

o Εχει υπολογιστεί ότι μόνο το 10% περίπου της ενέργειας ενός τροφικού επιπέδου περνάει στο επόμενο, καθώς το 90% της ενέργειας χάνεται. Αυτό οφείλεται στο ότι:

o Ενα μέρος της χημικής ενέργειας μετατρέπεται με την κυτταρική αναπνοή σε μη αξιοποιήσιμες μορφές ενέργειας (π.χ. θερμότητα).

o Δεν τρώγονται όλοι οι οργανισμοί. o Ορισμένοι οργανισμοί πεθαίνουν. o Ενα μέρος της οργανικής ύλης αποβάλλεται με τα κόπρανα και τα

ούρα (απεκκρίσεις), τα οποία αποικοδομούνται. • Η ίδια πτωτική τάση που παρουσιάζεται στην ενέργεια, εμφανίζεται και στη

βιομάζα. • Καθώς μειώνεται η ενέργεια που προσλαμβάνεται, μειώνεται αντίστοιχα η

ικανότητα των οργανισμών να συνθέσουν οργανική ύλη και συνεπώς μειώνεται η βιομάζα τους.

Πληροφορίες που αντλούνται από ένα τροφικό πλέγμαo Ποιοτικές τροφικές σχέσεις. o Ρεαλιστική απεικόνιση τροφικών σχέσεων. o Απεικόνιση τροφικής αλληλεξάρτησης των οργανισμών. o Σχέσεις καταναλισκόμενου – καταναλωτή. o Διαφορετικές πηγές από τις οποίες τρέφεται κάθε οργανισμός σε ένα

συγκεκριμένο οικοσύστημα. o Τροφικές αλυσίδες που συγκροτούν το πλέγμα. o Κατάταξη των οργανισμών σε 1 ή περισσότερα τροφικά επίπεδα. o Τις μεταβολές των πληθυσμών που θα ακολουθήσουν μετά τη διατάραξη

που θα υποστεί ένας από αυτούς.

Τροφικά πλέγματαo Για να δικαιολογήσεις τις μεταβολές των πληθυσμών μετά τη μεταβολή

κάποιου από αυτούς γράφεις θεωρία από τη σελ 72-‐73 του σχολικού.

_________________________________________________________________________






(Προσοχή: τα γράφεις αν οι μονάδες που δίνονται είναι αρκετές, διαφορετικά απλώς αναφέρεις τις μεταβολές)

o Τα οικοσυστήματα χαρακτηρίζονται από την τάση να διατηρούν σε ισορροπία τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των διαφόρων βιοτικών και αβιοτικών παραγόντων. (λίγες μονάδες-‐πιο πιθανό να συμβεί)

o Η ισορροπία αυτή δεν αντιπροσωπεύει μια στατική κατάσταση. Αντίθετα, οι σχέσεις των παραγόντων ενός οικοσυστήματος μεταβάλλονται ποσοτικά και ποιοτικά. Οι μηχανισμοί αυτορύθμισης που διαθέτει κάθε οικοσύστημα το κάνουν ικανό να επαναφέρει την ισορροπία στις σχέσεις μεταξύ βιοτικών και αβιοτικών παραγόντων. (πολλές μονάδες-‐λιγότερο πιθανό να συμβεί)

o Κατά κανόνα αν μειωθεί ένας πληθυσμός, τότε αυξάνεται ο πληθυσμός που είναι τροφή του και μειώνεται ο πληθυσμός που τρέφεται από αυτό.

o Αν εξαφανιστεί ένας πληθυσμός τότε αυξάνεται ο πληθυσμός που είναι τροφή του, ενώ όσοι τρέφονται από αυτό και έχουν αποκλειστική σχέση (τρώνε μόνο αυτό) εξαφανίζονται. Αν τρέφονται και με άλλους πληθυσμούς τότε μειώνεται ο αριθμός τους.

_________________________________________________________________________






Κεφάλαιο 3ο «Εξέλιξη»Α) Σύνοψη1) Η Θεωρία της εξέλιξης άργησε να γίνει αποδεκτή γιατί στο διάστημα της ζωής του ανθρώπου δεν γίνονται αντιληπτές οι μεταβολές που υφίστανται τα είδη.

2) Γενικεύσεις: α) Κυτταρική θεωρία= όλα τα έμβια όντα αποτελούνται από κύτταρα και από προϊόντα κυττάρων, β) Θεωρία εξέλιξης= όλα τα έμβια όντα είναι προϊόν εξέλιξης που υπέστησαν προγενέστεροι οργανισμοί.

3) Πληθυσμός: σύνολο ατόμων που μπορούν να αναπαραχθούν επειδή βρίσκονται στην ίδια περιοχή. (τροποποιημένος σε σχέση με τον ορισμό στο 2ο κεφ.) Χαλαρή έννοια-‐όχι αυστηρά όρια = όχι ταξινομικό κριτήριο.

4) Είδος: Είναι φυσικό όριο και θεμελιώδης μονάδα ταξινόμησης. α) Μειξιολογικό κριτήριο: το σύνολο των οργανισμών που μπορούν να αναπαραχθούν μεταξύ τους και να δώσουν γόνιμους απογόνους.β) Τυπολογικό κριτήριο: όταν δυο οργανισμοί έχουν κοινά χαρακτηριστικά, ομαδοποιούνται στο ίδιο είδος. Αυτή η προσέγγιση ισχύει και για οργανισμούς που αναπαράγονται με κυτταρική διαίρεση (μονοκύτταροι π.χ. αμοιβάδα).

5) Ευρύτερες ταξινομικές μονάδες προκύπτουν με εφαρμογή του τυπολογικού κριτηρίου: είδος→γένος→οικογένεια→τάξη→κλάση→φύλο.

6) Λαμάρκ: προέλευση των ατελών μορφών ζωής από την άβια ύλη, εξέλιξη σε συνθετότερες με τη βοήθεια της εσωτερικής δύναμης, «νοητή φυσική κλίμακα», «αρχή χρήσης και αχρησίας», τα επίκτητα χαρακτηριστικά κληροδοτούνται στους απογόνους.

7) Θεωρία φυσικής επιλογής: Η διαδικασία με την οποία οι οργανισμοί που είναι περισσότερο προσαρμοσμένοι στο περιβάλλον τους επιβιώνουν και αναπαράγονται περισσότερο από τους λιγότερο προσαρμοσμένους. – Προσφέρει μια απλή και πειστική εξήγηση για την ποικιλία των ειδών στη γη. Συνοψίζεται στα παρακάτω: Παρατήρηση 1: Οι πληθυσμοί τείνουν να αυξηθούν γεωμετρικά.Παρατήρηση 2: Το μέγεθος των πληθυσμών παραμένει σταθερό. Συμπέρασμα 1: Μεταξύ των οργανισμών διεξάγεται «Αγώνας επιβίωσης». Παρατήρηση 3: Στους πληθυσμούς υπάρχει ποικιλομορφία χαρακτηριστικών. Παρατήρηση 4: Οι απόγονοι κληρονομούν τα περισσότερα χαρακτηριστικά των γονέων τους. Συμπέρασμα 2: Οι οργανισμοί που έχουν κληρονομήσει χαρακτηριστικά που τους βοηθούν να προσαρμόζονται καλύτερα στο περιβάλλον επιβιώνουν καλύτερα ή/και αφήνουν μεγαλύτερο αριθμό απογόνων. Συμπέρασμα 3: Τα ευνοϊκότερα χαρακτηριστικά μεταβιβάζονται στην επόμενη γενιά με μεγαλύτερη συχνότητα.

8) Η φυσική επιλογή δρα στο επίπεδο του πληθυσμού, που αντιπροσωπεύει τη μικρότερη δυνατή μονάδα εξέλιξης. Στον πληθυσμό μπορεί να γίνει η

_________________________________________________________________________






συσσώρευση πολλών νέων κληρονομήσιμων χαρακτηριστικών μετά από τη δράση της φυσικής επιλογής.

9) Η δράση της φυσικής επιλογής είναι προσδιορισμένη τοπικά και χρονικά, αφού οι συνθήκες του περιβάλλοντος μπορεί να είναι διαφορετικές από περιοχή σε περιοχή και από χρονική περίοδο σε περίοδο. **Ενα χαρακτηριστικό που δίνει πλεονέκτημα σε μια περιοχή μπορεί να είναι άχρηστο ή δυσμενές σε μια άλλη.

10) Το παράδειγμα της Biston betularia – Βιομηχανικός μελανισμός – Αντιστροφή της δράσης της φυσικής επιλογής.

11) Σύγκριση της θεωρίας Λαμάρκ με τη θεωρία του Δαρβίνου. – Το παράδειγμα του λαιμού των καμηλοπαρδάλεων.

_________________________________________________________________________






Επανάληψη στη Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ΄Λυκείου-a

Documents

Transcript of Επανάληψη στη Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ΄Λυκείου-a