Εισαγωγή 

"Όσα φέρνει η ώρα ...." λέει η λαϊκή σοφία και πολλές φορές βρισκόμαστε μπροστά σε απρόσμενες καταστάσεις που μας κάνουν

να νιώθουμε ανήμποροι. Συχνά, οι δυσάρεστες αυτές καταστάσεις αφορούν σε κάποιο πρόβλημα υγείας που αντιμετωπίζει ένας συνάνθρωπός μας. Κι όμως ακόμη και στην πιο δύσκολη των περιστάσεων μερικές απλές γνώσεις πρώτων βοηθειών μπορούν κυριολεκτικά να σώσουν ζωές. Στα κεφάλαια που παρατίθενται μπορείτε να μάθετε ορισμένους βασικούς κανόνες άμεσης συμπαράστασης σε κάποιον που υποφέρει.

   

Πρώτες βοήθειες

1. Φαρμακείο πρώτων βοηθειών

11 Φαρμακείο πρώτων βοηθειών 2. Τεχνητή αναπνοή και καρδιακές μαλάξεις

Τεχνητή αναπνοή Η καρδιακή μάλαξη

11 Τέτανος Τέτανος και τραύμα

11 Αιμορραγίες Αιμορραγίες Ρινορραγία

11 Στη θάλασσα Πνιγμός Πρώτες βοήθειες εν πλω Καταδύσεις

11 Εγκαύματα Εγκαύματα - κρυοπαγήματα - ηλίαση Εγκαύματα χημικά - ηλεκτρικά Ηλεκτροπληξία

11 Τραυματισμοί Πρώτες βοήθειες σε τραυματία Τραύματα προσώπου Τραυματισμοί δέρματος Κακώσεις του ματιού

11 Δηλητηριάσεις Δηλητηριάσεις και δηλητήρια

11 Κατάγματα Κατάγματα και εξαρθρήματα των άνω άκρων Κατάγματα και εξαρθρήματα κάτω άκρων

11 Ξένα σώματα σε κοιλότητες Ξένα σώματα σε κοιλότητες

111 Τσιμπήματα και δήγματα Τσιμπήματα και δαγκώματα

111 Στο βουνό Νόσος

11 Νόσος των ορέων 11 Πονόδοντος

Οδηγίες για τον Πονόδοντο

Φαρμακείο πρώτων βοηθειών

Το φαρμακείο πρέπει να βρίσκεται σε ειδικό κουτί, το οποίο διαθέτει ειδική σήμανση, και να τοποθετείται μακριά από χώρους με υψηλή θερμοκρασία, υγρασία και έντονες οσμές.

 

Απαραίτητα φάρμακα για την αντιμετώπιση επειγόντων περιστατικών

Αντισηπτικά φάρμακα

Φυσιολογικός ορός. Χρησιμοποιείται για καθαρισμό της πάσχουσας περιοχής (εκδορές, πληγές).

Οινόπνευμα (αιθυλική αλκοόλη). Το οινόπνευμα σε διάλυμα νερού αποτελεί καλό αντισηπτικό. Το ίδιο και το ξυλόπνευμα.

Οξυζενέ (υπεροξείδιο του υδρογόνου). Χρησιμοποιείται για τον καθαρισμό και την απομάκρυνση ξένων σωμάτων από τις πληγές.

Ερυθρό βάμμα του ιωδίου (Betadine). Χρησιμοποιείται για την απολύμανση των τραυμάτων.

Αντιβιοτικά φάρμακα

Αντιβιοτικά φάρμακα σε σκόνη, αλοιφή ή σπρέι Νεομικίνη, κοραμισίνη, σουφλαμιδαμίνες κ.ά.

Βαμβάκι, γάζες (μεγάλες, μικρές), επίδεσμοι ελαστικοί, απλοί, συγκολλητικές ταινίες (λευκοπλάστ).

Φάρμακα για εγκαύματα

Βαζελινούχες αντιβιοτικές γάζες (Fucidine), που εναποτίθενται στην πάσχουσα περιοχή χωρίς επικόλληση.

Αντιισταμινικά φάρμακα

Αντιισταμινικά σκευάσματα κατάλληλα σε περίπτωση αλλεργίας από διάφορες αιτίες, όπως δήγματα εντόμων, μεδουσών κ.ά.

Fenistil Αμμωνία (δράση στην περιοχή του δήγματος λόγω μεγάλης πτητικότητας) Αντιεμετικά φάρμακα Αντιδιαρροϊκά φάρμακα Οφθαλμικά κολλύρια Αντιοφικοί οροί

Παυσίπονα και αναλγητικά φάρμακα

Σαλικυλικό οξύ (ασπιρίνη κ.ά.). Παρακεταμόλη (Depon, Ponstan κ.ά.) ή και μείξη των ανωτέρω.

Ισχυρότερα παυσίπονα (Lonarid χορηγείται με ιατρική συνταγή).

Όταν διαμένουμε στην ύπαιθρο, είναι απαραίτητο να έχουμε αντιοφικό εμβόλιο, η χορήγηση του οποίου επιβάλλεται να γίνει από γνώστη υποδόριων ή ενδομυϊκών ενέσιμων σκευασμάτων. Επίσης, πρέπει να ελέγχουμε σε τακτά χρονικά διαστήματα την ημερομηνία λήξης των φαρμάκων και να τα ανανεώνουμε εγκαίρως. Καλό είναι να μην πετάμε τη συσκευασία τους, στην οποία περιέχονται οι οδηγίες χρήσης που πρέπει να συμβουλευόμαστε, και να τα τοποθετούμε σε εμφανή σημεία, δυσπρόσιτα στα μικρά παιδιά. Προσοχή: ορισμένα φάρμακα (π.χ., οφθαλμικά κολλύρια κ.ά.), μετά την πρώτη χρήση έχουν περιορισμένη διάρκεια, ημερών ή εβδομάδων. Κάποια είναι ευαίσθητα στις υψηλές θερμοκρασίες, στην υγρασία και στην έκθεση στον ήλιο. Ένα φαρμακείο περιλαμβάνει φάρμακα που κυριολεκτικά μπορούν να σώσουν μια ανθρώπινη ζωή. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι η αλόγιστη και η άσκοπη χρήση τους μπορεί να αποβεί μοιραία.

Είναι απαραίτητο να ελέγχουμε σε τακτά χρονικά διαστήματα την ημερομηνία λήξης των φαρμάκων και να τα ανανεώνουμε εγκαίρως.

Τεχνητή αναπνοή Ο τεχνητός αερισμός των πνευμόνων ή, όπως λέγεται, η τεχνητή αναπνοή περιλαμβάνει μεθόδους που μπορούν να εφαρμοστούν στον τόπο του ατυχήματος και μεθόδους με σύγχρονες συσκευές (αναπνευστήρες) υψηλής τεχνολογίας, οι οποίες χρησιμοποιούνται μόνο στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και Ανάνηψης. Οι αναπνευστικές οδοί (μύτη, στόμα, φάρυγγας) καθαρίζονται καλύτερα με φορητή συσκευή αναρρόφησης και κατάλληλες σπάτουλες και λαβίδες, εφόσον υπάρχουν. Είναι ευνόητο ότι, πριν ο ανανήπτης ασχοληθεί με τον άρρωστο και ενώ τον τοποθετεί στη θέση ανάνηψης, ζητά ιατρική βοήθεια και, βέβαια, εξασφαλίζει τη συμπαράσταση των παρευρισκομένων.Σε περίπτωση που βρίσκεται μόνος του στον τόπο του ατυχήματος θα πρέπει να διατηρήσει την ψυχραιμία του και να δώσει τις πρώτες βοήθειες. Η τεχνητή αναπνοή συμπεριλαμβάνεται στις μεθόδους που αποτελούν, μαζί με την απελευθέρωση των αναπνευστικών οδών και την τεχνητή κυκλοφορία με καρδιακή συμπίεση, τα επείγοντα μέτρα της καρδιοπνευμονικής ανάνηψης, δηλαδή την πρώτη φάση της προσπάθειας αναζωογόνησης:

Τεχνητή αναπνοή με τα χέρια:

Η τεχνητή αναπνοή με τα χέρια σκοπό έχει τη συμπίεση του θώρακα του θύματος και μετά την αυτόματη έκπτυξή του. Αυτή η μέθοδος σήμερα έχει εγκαταλειφθεί, γιατί δεν είναι αποτελεσματική.

Τεχνητή αναπνοή στόμα με στόμα (φιλί της ζωής) και στόμα με μύτη:

Έχει αποδειχθεί πειραματικά ότι είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος τεχνητής αναπνοής και γίνεται με την εμφύσηση εκπνεόμενου αέρα του ανανήπτη μέσα στους πνεύμονες του θύματος. Η μέθοδος αυτή, γνωστή και ως "φιλί της ζωής", έχει καθιερωθεί πια παγκόσμια και έχει υποκαταστήσει όλες τις άλλες γνωστές μεθόδους που σκοπό έχουν τη συμπίεση και την αυτόματη έκπτυξη του θώρακα. Τοποθετούμε το κεφάλι σε θέση υπερέκτασης (προς τα πίσω) και, αφού διαπιστώσουμε ότι δεν υπάρχουν ξένες ουσίες (εμέσματα, αίμα) ή ξένα σώματα μέσα στο στόμα, κλείνουμε τα ρουθούνια της μύτης με το ένα χέρι και εμφυσούμε τον εκπνεόμενο αέρα μας έπειτα από μια βαθιά εισπνοή. Αυτή είναι η τεχνητή αναπνοή "στόμα με στόμα" ή "φιλί της ζωής". Στη μέθοδο αυτή η έκπτυξη του θώρακα επιβεβαιώνει την είσοδο του εκπνεόμενου αέρα του ανανήπτη στους πνεύμονες του θύματος και αποδεικνύει την ορθότητα και την αποτελεσματικότητα της τεχνικής. Η φάση της εισπνοής επιτυγχάνεται ενεργητικά με την εμφύσηση του εκπνεόμενου αέρα και η φάση της εκπνοής πραγματοποιείται παθητικά χάρη στην ελαστικότητα του θωρακικού τοιχώματος και των πνευμόνων. Εάν ο θώρακας δεν εκπτύσσεται κατά την εμφύσηση, σημαίνει ή ότι υπάρχει εμπόδιο στην αναπνευστική οδό ή ότι η τεχνική δεν εφαρμόζεται σωστά. Στην περίπτωση αυτή έλκεται με τον αντίχειρα στο εσωτερικό του στόματος η κάτω γνάθος, το κεφάλι φέρεται προς τα πίσω (υπερέκταση) και καθαρίζεται και πάλι η αναπνευστική οδός από τυχόν κώλυμα. Επιχειρείται νέα εμφύσηση. Το ίδιο περίπου γίνεται στην τεχνητή αναπνοή "στόμα με μύτη", με τη διαφορά ότι εδώ κλείνεται το στόμα και η εμφύσηση γίνεται με το στόμα του ανανήπτη στη μύτη του θύματος. Ο πνευμονικός αερισμός με εκπνεόμενο αέρα είναι αποτελεσματικός και ασφαλής,

και μπορεί να συνεχιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το μόνο μειονέκτημα είναι η μικρή περιεκτικότητα σε οξυγόνο του εκπνεόμενου αέρα (16%) έναντι του ατμοσφαιρικού (21%). Είναι ικανή όμως να διασώσει τη ζωή του θύματος. Στην τεχνητή αναπνοή "στόμα με στόμα" απαραίτητη είναι η υπερέκταση της κεφαλής για να απελευθερωθεί το ανώτερο τμήμα της αναπνευστικής οδού, διαφορετικά ο αέρας που εμφυσάται, και μάλιστα με υπερβολική πίεση, εισέρχεται εν μέρει ή εξ ολοκλήρου διαμέσου του οισοφάγου στο στόμαχο του θύματος και προκαλεί τη διάτασή του. Πρόκειται για συνηθισμένο σφάλμα και για την αποφυγή του χρειάζεται προσοχή και κατάλληλη εκπαίδευση και εξάσκηση. Όταν ο στόμαχος έχει διαταθεί με αέρα, απαγορεύεται η πίεση του επιγαστρίου για την έξοδό του, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος αναγωγής και εισρόφησης γαστρικού περιεχομένου.

Η καρδιακή μάλαξη (συμπίεση)

Αρχίζει να εφαρμόζεται στον τόπο του ατυχήματος, μόλις διαπιστωθεί η καρδιοπνευμονική παύση, από την απουσία σφυγμών και αναπνευστικών κινήσεων. Η εξωτερική καρδιακή συμπίεση με κλειστό θώρακα εφαρμόστηκε πρώτη φορά το 1960, στο νοσοκομείο της Βαλτιμόρης. Η τεχνική της στηρίζεται στο γεγονός ότι η καρδιά καταλαμβάνει το χώρο ανάμεσα στο στέρνο και τη σπονδυλική στήλη. Έτσι, όταν εφαρμοστεί πίεση επάνω στο στέρνο, η καρδιά συμπιέζεται μεταξύ αυτού και της σπονδυλικής στήλης και το αίμα εξωθείται από τις καρδιακές κοιλότητες προς τους πνεύμονες και την περιφέρεια. Όταν αίρεται η πίεση πάνω στο στέρνο, το θωρακικό τοίχωμα επανέρχεται, λόγω της ελαστικότητάς του, στην αρχική του θέση και έτσι δημιουργείται αρνητική πίεση η οποία προκαλεί πλήρωση της καρδιάς με αίμα. Το σημείο στο οποίο εφαρμόζεται η πίεση είναι το κάτω μισό του στέρνου, ακριβώς πάνω από την ξιφοειδή απόφυση. Ο ανανήπτης στέκεται δίπλα στο πλευρό του θύματος και τοποθετεί το πίσω τμήμα της παλάμης του ενός χεριού στο προκαθορισμένο σημείο του στέρνου και την παλάμη του άλλου χεριού επάνω στη ράχη του πρώτου. Τα δάχτυλα δεν πρέπει να αγγίζουν το θωρακικό τοίχωμα. Η πίεση εξασκείται μόνο με το πίσω τμήμα της παλάμης και πρέπει να είναι σταθερή και ισχυρή, έτσι ώστε το στέρνο να μετακινείται προς τη σπονδυλική στήλη περίπου 3 έως 5cm. Η ένταση της πίεσης εξαρτάται από την ηλικία και την ανατομική κατασκευή του θύματος. Αλλη πίεση εφαρμόζεται στο στέρνο ενός αθλητικού άνδρα και άλλη στο μικρό στήθος ενός βρέφους, όπου οι ρόγες των δαχτύλων του ανανήπτη αρκούν για την εφαρμογή της απαιτούμενης πίεσης. Είναι σημαντικό ότι η πίεση επάνω στο στέρνο πρέπει να γίνεται με το βάρος του σώματος του ανανήπτη, με τα χέρια άκαμπτα στους αγκώνες, έτσι ώστε το έργο της συμπίεσης να είναι ξεκούραστο. Το θύμα τοποθετείται σε ύπτια θέση επάνω σε μία σκληρή και ανένδοτη επιφάνεια (δάπεδο ή σκληρή σανίδα), για να είναι περισσότερο αποτελεσματική η καρδιακή συμπίεση. Η συχνότητα των καρδιακών συμπιέσεων είναι 60 έως 70 το λεπτό και η αναλογία με την τεχνητή αναπνοή πρέπει να είναι πέντε προς ένα. Δηλαδή μία αναπνοή για κάθε πέντε καρδιακές συμπιέσεις. Η καρδιοπνευμονική ανάνηψη είναι φανερό ότι γίνεται πιο εύκολα και περισσότερο αποτελεσματικά, όταν ένα άτομο εφαρμόζει την τεχνητή αναπνοή και άλλο την καρδιακή συμπίεση ή όταν εναλλάσσονται περισσότερα άτομα κάθε πέντε με δέκα λεπτά στην προσπάθεια ανάνηψης του θύματος. Ισχυρή και βίαιη πίεση επάνω στο στέρνο, κατά τη διάρκεια της εξωτερικής καρδιακής μάλαξης, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές

επιπλοκές, όπως κατάγματα των πλευρών και του στέρνου, τραυματισμό της καρδιάς και των πνευμόνων ή του πνευμονοθώρακα και τραυματισμό του ήπατος, του σπλήνα, του στομάχου και του οισοφάγου. Η διακοιλιακή συμπίεση της καρδιάς γίνεται στις περιπτώσεις που, ενώ υπάρχει ήδη λαπαροτομία, συμβαίνει και καρδιακή ανακοπή. Ο ανανήπτης, στην προκειμένη περίπτωση ο χειρουργός, συμπιέζει ρυθμικά την καρδιά μεταξύ της παλάμης του ενός χεριού που τοποθετείται επάνω στο στέρνο και της παλάμης του άλλου χεριού που εισάγεται κάτω από το διάφραγμα. Γίνεται όταν υπάρχει ήδη θωρακοτομή, στην περίπτωση καρδιακής ανακοπής και όταν δεν αποδίδουν η εξωτερική μάλαξη και η διακοιλιακή συμπίεση. Προκειμένου να γίνει ενδοθωρακική συμπίεση της καρδιάς, διενεργείται χωρίς καθυστέρηση ευρεία τομή κατά μήκος του τετάρτου ή του πέμπτου αριστερού μεσοπλεύριου διαστήματος, δύο περίπου δάχτυλα επί τα εκτός του χείλους του στέρνου. Στον άνδρα η τομή αντιστοιχεί ακριβώς κάτω από τη θηλή του αριστερού μαστού. Για να γίνει ενδοθωρακική συμπίεση της καρδιάς, το δεξί χέρι του ανανήπτη εισάγεται μέσα στο θώρακα και συμπιέζεται η καρδιά. Όμως, η τεχνητή κυκλοφορία και η αναπνοή γίνονται και όταν υπάρχει το ενδεχόμενο καρδιακής παύσης, η οποία στα βρέφη εκδηλώνεται με έντονη βραδυκαρδία.

Αρχίζει να εφαρμόζεται στον τόπο του ατυχήματος, μόλις διαπιστωθεί η καρδιοπνευμονική παύση, από την απουσία σφυγμών και αναπνευστικών κινήσεων.

Τέτανος και τραύμα

Τραύμα κατά την ανατομική-χειρουργική ορολογία είναι "η λύση της συνεχείας του δέρματος ή των βλεννογόνων με συμμετοχή ή όχι των υποκειμένων ιστών". Σύμφωνα με τον όρο αυτό, τραύμα θεωρείται τόσο το απλό τσίμπημα βελόνας όσο και κάθε μικρή ή μεγάλη τομή του δέρματος. Το τραύμα "μπλοκάρει" την προστασία του οργανισμού, καθιστώντας δυνατή την "εισβολή" και την ανάπτυξη παθογόνων μικροβίων. Μεταξύ των πολλών μικροβίων που μπορούν να εισέλθουν στον οργανισμό είναι και αυτό του τετάνου. Ο τέτανος είναι μία φοβερή μετατραυματική ασθένεια. Το μικρόβιό του, το κλωστηρίδιο, όπως το ονόμασε ο Nicolaier, όταν το περιέγραψε το 1884, ζει και αναπτύσσεται σε περιβάλλον χωρίς οξυγόνο (είναι αναερόβιο) και πολλαπλασιάζεται με μορφή σπόρων. Φυσιολογικά μπορεί να βρίσκεται στον εντερικό σωλήνα ζώων (άλογα, γαϊδούρια) αλλά ακόμη και του ανθρώπου. Εκεί μεταμορφώνεται σε σπόρους οι οποίοι με τα κόπρανα σκορπίζονται στο έδαφος. Όντας ανθεκτικό στην ξηρασία, το μικρόβιο αντέχει πολλά χρόνια μέχρι να βρεθεί σε κατάλληλο τόπο για να αναπαραχθεί, δηλαδή στον ανθρώπινο οργανισμό. Ο τέτανος παρουσιάζεται συχνά στις αγροτικές περιοχές. Σπόροι του εντοπίζονται ακόμη στη σκόνη σπιτιών, στα ρούχα αλλά και στα χειρουργεία και στα μαιευτήρια όπου εκδηλώνεται σε νεογέννητα μέσω του ομφάλιου λώρου. Το χαρακτηριστικό του μικροβίου είναι ότι δεν κυκλοφορεί στο αίμα αλλά παραμένει στο σημείο εισόδου (τραύμα). Εκεί αναπτύσσεται, πολλαπλασιάζεται και παράγει τοξίνες, οι οποίες φτάνουν στα γάγγλια των νεύρων, τα ερεθίζουν, τα παραλύουν και προκαλούν τετανικούς σπασμούς. Ο τέτανος είναι φοβερή αρρώστια όχι μόνο επειδή έχει μεγάλο ποσοστό θνησιμότητας (περίπου 30%), αλλά και γιατί εκδηλώνεται με δραματικό τρόπο. Οι τετανικοί σπασμοί δίνουν στο σώμα την κλασική τοξοειδή κάμψη, με το κυρτό προς τα πάνω, ενώ το βάρος του στηρίζεται στο κεφάλι και τις φτέρνες (εικόνα του μνημείου του αγνώστου στρατιώτη στην Αθήνα). Επίσης, ο έντονος σπασμός των μυών του στόματος δίνει μια άγρια εικόνα-έκφραση του προσώπου, το γνωστό "σαρδόνιο γέλωτα", μαζί με τον τριγμό των δοντιών. Από τη στιγμή της εισόδου του μικροβίου μέχρι να εκδηλωθούν τα συμπτώματα της νόσου απαιτείται ένα χρονικό διάστημα (χρόνος επώασης) 2-20 ή και 30 ημερών -συνήθως 6-14 ημέρες. Έχει παρατηρηθεί μάλιστα ότι όσο μικρότερος είναι χρόνος επώασης τόσο βαρύτερη και θανατηφόρος είναι η νόσος. Το μικρόβιο είναι ευαίσθητο σε αντιβιοτικά (π.χ., πενικιλίνη, τεραμυκίνη, μετρονιδαζόλη), αλλά για τις τοξίνες απαιτούνται ειδικές ουσίες οι αντιτοξίνες, οι οποίες περιέχονται στον αντιτετανικό ορό. Ο αντιτετανικός ορός σήμερα είναι ασφαλής, δεν μεταδίδει ηπατίτιδα, και ακίνδυνος, δεν προκαλεί αναφυλακτικό σοκ. Οι προηγούμενοι οροί από αλόγα ή βόδια προξενούσαν αρκετές επιπλοκές. Αλλά και οι αντιτοξίνες του ορού εξουδετερώνουν μόνο τις τοξίνες που κυκλοφορούν στο αίμα και όχι αυτές που ήδη είναι δεσμευμένες στα νεύρα. Γι' αυτό στη θεραπεία του τετάνου πλην των αντιβιοτικών και του ορού σημασία έχουν η καταστολή των σπασμών και η μηχανική υποστήριξη των ζωτικών λειτουργιών, δηλαδή της αναπνοής και της κυκλοφορίας (η οποία επιβάλλεται να λάβει χώρα στις μονάδες εντατικής θεραπείας ώσπου να παρέλθει η δράση των δεσμευμένων τοξινών). Σήμερα ευτυχώς εφαρμόζεται συστηματικός εμβολιασμός από τη μικρή ηλικία (3 μηνών) με το λεγόμενο διπλό ή τριπλό εμβόλιο, τέτανος-διφθερίτις ή τέτανος-

διφθερίτις-κοκίτης. Με το εμβόλιο εισάγεται στον οργανισμό υποδορίως ή ενδομυϊκώς τροποποιημένη τετανική τοξίνη, σε τρεις δόσεις των 0,5κ.ε. η καθεμία. Έτσι, ερεθίζεται ο οργανισμός και παράγει ειδικές αμυντικές ουσίες, τις αντιτοξίνες, για την αντιμετώπιση των τοξινών του τετάνου. Παρόμοιες είναι οι αντιτοξίνες του αντιτετανικού ορού. Μετά την πρώτη δόση ακολουθεί η δεύτερη σε διάστημα τριών ή τεσσάρων εβδομάδων και η τρίτη έπειτα από έξι μήνες μέχρι ένα χρόνο. Επειδή το ποσό των αντιτοξινών ελαττώνεται, γίνεται μία επαναληπτική αναμνηστική δόση στην ίδια ποσότητα κάθε δέκα χρόνια. Η προηγούμενη συνήθεια αναμνηστικής δόσης κάθε πέντε χρόνια φαίνεται όχι μόνο υπερβολική αλλά μπορεί και να προκαλέσει έντονη τυπική αντίδραση από μεγάλη συγκέντρωση αντιτοξινών. Η άμυνα του οργανισμού στην τετανική τοξίνη είναι επαρκής δέκα μέρες μετά το δεύτερο εμβολιασμό και πλήρης ύστερα από τον τρίτο. Εξασφαλίζεται ισόβια εφόσον ανανεώνεται κάθε δέκα χρόνια.

Πρώτες βοήθειες σε τραυματία

- Καλός καθαρισμός του τραύματος με αφαίρεση ξένων σωμάτων και τμημάτων νεκρωμένων ιστών.

- Πλύσιμο με άφθονο οξυζενέ. - Ύποπτα-ρυπαρά τραύματα, από όπλο ή

δήγματα ζώων, αφήνονται όσο είναι δυνατόν ανοιχτά.

- Αντιτετανικός ορός ανθρώπινος εφόσον ο ασθενής δεν καλύπτεται πλήρως με αντιτετανικό εμβολιασμό. Η δόση που συνιστάται είναι 250 μονάδες ή 2,5 μονάδες κατά κιλό βάρους σώματος. Διπλή δόση συνιστάται όταν πιθανολογείται μόλυνση από μικρόβιο τετάνου, όταν γίνεται καθυστερημένη περιποίηση του τραύματος και όταν το άτομο έχει βάρος πάνω από 90 κιλά.

- Εάν δεν έχει προηγηθεί εμβολιασμός ή αυτός είναι ατελής, τότε γίνεται συγχρόνως εμβολιασμός με διαφορετική σύριγγα σε διαφορετικό σημείο του σώματος κατά το γνωστό σχήμα (ορός και εμβόλιο).

- Εάν έχει προηγηθεί πλήρης εμβολιασμός αλλά το τραύμα είναι ανώμαλο, ρυπαρό και ύποπτο, γίνεται αναμνηστική δόση, εφόσον πέρασε πενταετία από την τελευταία δόση.

- Τέλος, χορηγούνται συμπληρωματικά αντιβιοτικά.Συμπερασματικά πρέπει να τονίσουμε ότι είναι κρίμα και άδικο να χάνονται ή να ταλαιπωρούνται άνθρωποι από τέτανο, αφού υπάρχει τόσο απλός τρόπος να αντιμετωπιστεί η αρρώστια, μολονότι υπάρχει το μικρόβιο (το οποίο βέβαια μπορούμε να αποφύγουμε με τη σχολαστική καθαριότητα και την αποστείρωση των διαφόρων ιατρικών εργαλείων).

 Αιμορραγίες

Ανάλογα με το αγγείο που έχει τραυματιστεί, η αιμορραγία μπορεί να είναι αρτηριακή, τριχοειδική ή φλεβική. Στην αρτηριακή αιμορραγία, το αίμα έχει έντονο ερυθρό χρώμα και είναι κατά ώσεις, δηλαδή σφύζει. Στην τριχοειδική

Είναι απαραίτητος ο καλός καθαρισμός του τραύματος με αφαίρεση ξένων σωμάτων και τμημάτων νεκρωμένων ιστών.

αιμορραγία το αίμα έχει σταθερή αργή ροή και συνήθως δεν πρόκειται για σοβαρού βαθμού αιμορραγία, διότι τις περισσότερες φορές σταματά αυτόματα. Στη φλεβική αιμορραγία το αίμα είναι σκούρου κόκκινου χρώματος (φλεβικό αίμα) και έχει συνεχή ροή, χωρίς να σφύζει. Βασικά, υπάρχουν δυο μεγάλες κατηγορίες αιμορραγίας, η εσωτερική και η εξωτερική. Η εσωτερική αιμορραγία είναι αυτή που το αίμα συγκεντρώνεται σε μια κοιλότητα του σώματος και τις περισσότερες φορές δεν είναι εμφανής. Έτσι, δύσκολα εντοπίζεται και ακόμη πιο δύσκολα ελέγχεται. Συνήθως, ο άρρωστος ή το θύμα παρουσιάζει τα συμπτώματα του υπογκαιμικού-υποβολαιμικού σοκ (ταχυκαρδία, πτώση αρτηριακής πίεσης, έντονη εφίδρωση, λιποθυμία). Η αρχική αντιμετώπιση της εσωτερικής αιμορραγίας στον τόπο που θα συμβεί δεν είναι εύκολη, διότι πέρα από τα βασικά μέτρα αντιμετώπισης του υπογκαιμικού σοκ δεν έχουμε άλλους τρόπους αντιμετώπισης. Είναι συνεπώς απαραίτητη η άμεση μεταφορά του ατόμου που αιμορραγεί στο πλησιέστερο νοσοκομείο. Αντίθετα, η εξωτερική αιμορραγία είναι εμφανής και χρειάζεται να ελεγχθεί με απλά μέσα πριν μεταφερθεί ο τραυματίας στο νοσοκομείο. Οι βασικοί κανόνες που μπορούμε να εφαρμόσουμε για τον έλεγχο μιας εξωτερικής αιμορραγίας είναι:

πίεση με μια γάζα πάνω από την περιοχή που αιμορραγεί πίεση κεντρικότερα της τροφοφόρου αρτηρίας του άκρου τοποθέτηση περίδεσης για την αποτροπή της αιμορραγίας κεντρικότερα στο

άκρο που αιμορραγεί εφαρμογή ίσχαιμου νάρθηκα τοποθέτηση ειδικού νάρθηκα που φουσκώνει με αέρα εφαρμογή ειδικής στολής (παντελόνι) που φουσκώνει με αέρα

για τα κάτω άκρα

Η εξωτερική αιμορραγία είναι εμφανής και μπορεί να ελεγχθεί με απλά μέσα πριν μεταφερθεί ο τραυματίας στο νοσοκομείο.

 

Ρινορραγία

Η ρινορραγία διακρίνεται σε πρόσθια και οπίσθια. Στην πρόσθια ρινορραγία η αιμορραγία προέρχεται από το μπροστινό μέρος της μύτης και το αίμα ρέει από το ένα ή και από τα δύο ρουθούνια. Στην πρόσθια αιμορραγία το πρώτο που πρέπει να κάνετε είναι να ηρεμήσετε, να αναπνέετε από το στόμα και να κλείνετε με τα δάχτυλά σας πιεστικά τα ρουθούνια σας. Ακόμη, μπορείτε να βάλετε μια γάζα κάτω από το άνω χείλος και να τοποθετήσετε κρύες κομπρέσες πάνω στη μύτη σας. Αν παρ' όλα αυτά η αιμορραγία δεν σταματήσει, φυσήξτε δυνατά από το ρουθούνι το οποίο αιμορραγεί, για να διώξετε τυχόν ξένα σώματα και πήγματα αίματος. Έχοντας φτιάξει ένα βαμβάκι σε σχήμα και μέγεθος στιλό (το οποίο εμποτίζεται σε υπεροξείδιο του υδρογόνου, δηλαδή οξυζενέ), το εισάγετε όλο στο ρουθούνι, ώστε να κλείσει ερμητικά. Αυτό ονομάζεται πρόσθιος επιπωματισμός. Η αιμορραγία πρέπει να σταματήσει και η αφαίρεση του βαμβακιού γίνεται έπειτα από έξι ώρες. Σε περίπτωση που ύστερα από ένα έως τρία λεπτά εξακολουθεί να ρέει αίμα στη στοματική κοιλότητα, σημαίνει ότι η αιμορραγία είναι οπίσθια, οπότε είναι απαραίτητη η ταχεία μεταφορά του ασθενούς στο νοσοκομείο για τη διενέργεια οπίσθιου επιπωματισμού από εξειδικευμένο γιατρό. Στα παιδιά εφαρμόζουμε πιεστική μέθοδο. Εάν δεν σταματά η αιμορραγία, κάνουμε πρόσθιο

επιπωματισμό. Το βαμβάκι έχει σχήμα στιλό, αλλά μέγεθος ανάλογο με το ρουθούνι του παιδιού. Στην οπίσθια ρινορραγία το αίμα προέρχεται από το πίσω μέρος της μύτης, κυλά στο φάρυγγα και καταπίνεται ή βγαίνει από το στόμα. Η τελευταία είναι αρκετά σοβαρή και επικίνδυνη, καθώς τα αγγεία που βρίσκονται στο βάθος της μύτης είναι μεγαλύτερα και, όταν σπάνε, η ποσότητα του αίματος που χάνεται είναι σημαντική. Οι ρινορραγίες είναι αρκετά συχνές στην παιδική ηλικία, από τεσσάρων μέχρι δέκα ετών, και προκαλούνται κυρίως:

Σε περιπτώσεις υψηλού πυρετού, Σε τραυματισμούς κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού και Όταν τα παιδιά πειράζουν τη μύτη τους.

Μερικές φορές οι επίμονες ρινορραγίες, που διαρκούν περισσότερο από είκοσι λεπτά, οφείλονται σε σοβαρές αρρώστιες, όπως είναι οι εξής:

Υπέρταση, Αναιμία, Αρτηριοσκλήρωση, Αιμορροφιλία, Λευχαιμία, Χρόνια νεφρίτιδα κ.λπ. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι

απαραίτητος ο λεπτομερής έλεγχος , ο οποίος θα οδηγήσει στη γρήγορη διάγνωση της πάθησης.

Προφύλαξη

Μπορείτε να προφυλαχτείτε από τις συνηθισμένες ρινορραγίες αν επιδιώκετε να βρίσκεστε σε υγρό περιβάλλον, εάν δεν "σκαλίζετε" τη μύτη σας και αν φροντίζετε να τη διατηρείτε υγρή, κάνοντας συχνές πλύσεις με φυσιολογικό ορό. Το χειμώνα, οι ρινορραγίες είναι πιο συχνές, επειδή ο κρύος αέρας προκαλεί υπεραιμία στο εσωτερικό της μύτης και ξηραίνει το βλεννογόνο, ενώ η γρίπη και τα κρυολογήματα συνοδεύονται από έντονο φτάρνισμα και συνάχι. Συχνές αιμορραγίες σε μικρό χρονικό διάστημα, άσχετα από την ποσότητα του αίματος, το χρόνο και τον τρόπο που σταματούν, πρέπει να μας οδηγούν στο γιατρό.

Πνιγμός

Πνιγμός είναι όλα τα ασφυκτικά φαινόμενα και οι πολύπλοκες βιοχημικές μεταβολές και διαταραχές που ακολουθούν την απόφραξη των αεροφόρων οδών από βύθιση του σώματος στο νερό.

Πρώτες βοήθειες

Υπάρχει διαφορά μεταξύ του πνιγμού σε γλυκό νερό και του πνιγμού στη θάλασσα. Στην πρώτη περίπτωση το νερό από τις κυψελίδες λόγω διαφοράς οσμωτικής πίεσης μετακινείται γρήγορα προς τα πνευμονικά τριχοειδή και την κυκλοφορία του αίματος με όλα τα επακόλουθα:

Aραίωση των ηλεκτρολυτών

Οι επίμονες ρινορραγίες, που διαρκούν περισσότερο από είκοσι λεπτά, οφείλονται σε σοβαρές αρρώστιες.

Kαταστροφή ερυθρών αιμοσφαιρίων Yπέρμετρη αύξηση του όγκου του αίματος που κυκλοφορεί Kαρδιακή ανεπάρκεια Kοιλιακή μαρμαρυγή

Αντίθετα, όταν το υπέρτονο θαλασσινό νερό που περιέχει 3% χλωριούχο νάτριο μπει στις κυψελίδες, τότε θα τραβήξει κυριολεκτικά το νερό από τα κύτταρα και την κυκλοφορία του αίματος μέσα σε αυτές και θα προκαλέσει μεγάλη αιμοσυμπύκνωση, ελάττωση του όγκου του αίματος, οξύ πνευμονικό οίδημα, υποξία και θάνατο. Η εισπνοή μικρής ποσότητας νερού, γλυκού ή αλμυρού, προκαλεί έντονο ερεθισμό του λάρυγγα, που θα οδηγήσει σε λαρυγγόσπασμο, ο οποίος θα εμποδίσει μεν την είσοδο νερού στους πνεύμονες, αλλά θα σταματήσει και τον πνευμονικό αερισμό. Έτσι προκαλούνται προοδευτικά υποξία, απώλεια της συνείδησης και λύση του λαρυγγόσπασμου, οπότε ελεύθερα πια το νερό μπαίνει στους πνεύμονες. Αυτό το γεγονός εξηγεί και τα διάφορα στάδια του πνιγμού:

Αρχικά το θύμα βυθίζεται κρατώντας την αναπνοή του, ξαναγυρίζει στην επιφάνεια κάνοντας άτακτες και απεγνωσμένες κινήσεις και βυθίζεται ξανά.

Στο δεύτερο στάδιο, σε μία εισπνοή μέσα στο νερό εισροφά μια μικρή ποσότητα νερού, η οποία προκαλεί λαρυγγόσπασμο και το θύμα χάνει τις αισθήσεις του.

Στο τρίτο στάδιο, μετά τη λύση του σπασμού, οι πνεύμονες γεμίζουν ενεργητικά νερό, το σώμα γίνεται πιο βαρύ και βυθίζεται.

Στο 15% περίπου των θανατηφόρων περιπτώσεων πνιγμού τα άτομα δεν εισροφούν μεγάλη ποσότητα νερού, αλλά πεθαίνουν από ασφυξία λόγω του λαρυγγόσπασμου. Αυτό το γεγονός πολλές φορές σώζει το θύμα, όταν στη φάση του λαρυγγόσπασμου, και πριν ακόμη εισροφήσει μεγάλη ποσότητα νερού, ανασυρθεί και έγκαιρα εφαρμοστεί τεχνητή αναπνοή. Το άτομο τις περισσότερες φορές είναι αναίσθητο, και ψυχρό μυϊκά, ενώ δεν υπάρχει μυϊκός τόνος. Ο σφυγμός δύσκολα ψηλαφίζεται και η αναπνοή έχει σταματήσει, ενώ υπάρχουν αφρώδεις εκκρίσεις από το στόμα και τη μύτη και σημεία οξέος πνευμονικού οιδήματος. Αν το θύμα έχει καταπιεί μεγάλη ποσότητα νερού, παρατηρείται διάταση της κοιλιάς και είναι αναμενόμενος ο εμετός που μπορεί στη φάση της ανάνηψης να προκαλέσει νέα εισρόφηση. Υπάρχει μεγάλο πρόβλημα στο πώς θα ανασυρθεί αυτός που πνίγεται από το νερό. Πολλές φορές το άτομο που σπεύδει για βοήθεια παρασύρεται από το θύμα και πνίγεται και το ίδιο. Το θύμα, στην προσπάθειά του να σωθεί, γαντζώνεται κυριολεκτικά επάνω στο σωτήρα του και τον παρασύρει στο βυθό. Ο βασικός κανόνας της διάσωσης στο νερό είναι: "Πέταξε, ρυμούλκησε, κωπηλάτησε και μόνο τότε πήγαινε". Όταν το θύμα βρίσκεται κοντά στην ακτή, τότε μπορεί να του πετάξουμε ένα σκοινί, μια πετσέτα ή ένα ξύλο και να το τραβήξουμε στη στεριά. Αν μπορούμε να πλησιάσουμε το θύμα πατώντας στο βυθό, σπρώχνουμε προς το μέρος του ένα πλωτό αντικείμενο (σαμπρέλα αυτοκινήτου, σωσίβιο ή ένα πλαστικό στρώμα θαλάσσης) για να κρατηθεί ώσπου να φτάσει βοήθεια. Αν υπάρχει διαθέσιμη βάρκα, πλησιάζουμε το θύμα και το αφήνουμε να κρατηθεί από αυτήν ή από το κουπί ή το τραβάμε μέσα με προσοχή.

Ο βασικός κανόνας της διάσωσης στο νερό είναι: "πέταξε, ρυμούλκησε, κωπηλάτησε και μόνο τότε πήγαινε".

Ποτέ δεν προσπαθούμε να σώσουμε το θύμα μέσα στο νερό χωρίς να έχουμε την κατάλληλη εκπαίδευση. Μόνο με την άμεση εφαρμογή τεχνητής αναπνοής στόμα με στόμα μπορεί να σωθεί ένα άτομο που πνίγεται, δηλαδή μόλις βγει από το νερό και πριν ακόμη μεταφερθεί στην ακτή. Η καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση δεν μπορεί να εφαρμοστεί μέσα στο νερό και κάθε τέτοια προσπάθεια αποτελεί χάσιμο χρόνου. Στην επιφάνεια του νερού θα αρκεστούμε μόνο στην τεχνητή αναπνοή, που αρχίζει με δέκα δυνατές εμφυσήσεις για να περάσει ο αέρας μέσα από τους γεμάτους με νερό αεραγωγούς.Αν το στομάχι του θύματος είναι γεμάτο με νερό και εφόσον δεν υπάρχουν ενδείξεις κάκωσης της σπονδυλικής στήλης, μόλις το θύμα φτάσει στην ακτή, στρέφετε το κεφάλι του στο πλάι και πιέζετε ελαφρά το επιγάστριο. Μπορείτε επίσης να τοποθετήσετε το θύμα χωρίς χρονοτριβή πρηνηδόν και να τον ανασηκώσετε βάζοντας τα χέρια κάτω από την κοιλιά του. Στην ακτή, και εφόσον υπάρχει δυνατότητα, αντιμετωπίζεται το σοκ, χορηγείται οξυγόνο 100% και με πίεση διασωληνώνεται η τραχεία στο θύμα που είναι ακόμη αναίσθητο και μεταφέρεται γρήγορα στο νοσοκομείο. Όταν υπάρχει υποψία κάκωσης σπονδυλικής στήλης, και μάλιστα της αυχενικής μοίρας, ταυτόχρονα με την τεχνητή αναπνοή τοποθετείτε το θύμα σε μια στερεή επιφάνεια που επιπλέει, όπως μια σανίδα ξύλου. Αν το θύμα επιπλέει με το πρόσωπο προς το νερό, προσπαθείτε να το φέρετε σε ύπτια θέση με τις λιγότερες δυνατές κινήσεις. Ευθειάζετε το κεφάλι με το σώμα του θύματος. Τοποθετείτε το ένα χέρι σας κάτω από το άνω άκρο στη μασχάλη του. Στρέφετε το σώμα του σπρώχνοντας τον ώμο του και ενώ διατηρείτε το κεφάλι του στην ίδια ευθεία με το σώμα του. Η προσπάθεια ανάνηψης σε ένα άτομο που πνίγεται χρειάζεται περισσότερο χρόνο από ό,τι σε άλλες περιπτώσεις. Η υποθερμία του σώματος του θύματος που προκαλείται σε βύθιση σε νερό με θερμοκρασία μικρότερη των 21° C προστατεύει τα ζωτικά του όργανα από την έλλειψη οξυγόνου. Επίσης, η έκθεση στο κρύο νερό ενεργοποιεί συγκεκριμένα αντανακλαστικά που μπορεί να διατηρήσουν βασικές ζωτικές λειτουργίες μεγάλο χρονικό διάστημα. Επομένως, η υποθερμία και τα προστατευτικά αντανακλαστικά μπορεί να παρατείνουν σημαντικά την ανοχή του αρρώστου στην υποξία.

Πρώτες βοήθειες εν πλω

Αν είστε επιβάτης ή πλήρωμα σε πλοίο και βρεθείτε μπροστά σε άτομο που κινδυνεύει η ζωή του, δηλαδή βρίσκεται σε επείγουσα κατάσταση υγείας, θα πρέπει να κάνετε τις παρακάτω ενέργειες: Α. Καλέστε τη γέφυρα του πλοίου και αναφέρετε το όνομά σας, τη θέση που βρίσκεται το θύμα και το είδος του προβλήματος που αντιμετωπίζει. Ο αξιωματικός υπηρεσίας,

"Code Alpha": η φράση "κόουντ άλφα" αποτελεί διεθνή όρο στη ναυτική ορολογία και σημαίνει "επείγουσα κατάσταση υγείας".

αφού εκτιμήσει την κατάσταση, θα αποφασίσει αν θα ανακοινώσει ή όχι από τα μεγάφωνα του πλοίου τη συνθηματική φράση "Code Alpha... Code Alpha".Β. Μετά την κλήση στη γέφυρα, θα πρέπει να επιστρέψετε στο θύμα και να παραμείνετε μαζί του μέχρι να φτάσει βοήθεια.Γ. Φροντίστε ώστε το θύμα ή τα θύματα να είναι ήρεμα. Είναι η σημαντικότερη βοήθεια που μπορείτε να προσφέρετε μέχρι να φτάσει βοήθεια. Υπάρχει μία σειρά από έξι βασικούς χειρισμούς. Οι χειρισμοί αυτοί είναι οι εξής και πρέπει να γίνουν με τη σειρά που αναφέρονται: 1. Γενική επισκόπηση του χώρου που συνέβηκε το ατύχημα. 2.Πρέπει να διαπιστώσετε αν το θύμα έχει τις αισθήσεις του. Αν το θύμα δεν αντιδρά, καλέστε αμέσως βοήθεια.3. Κάντε μια πρώτη εκτίμηση της γενικής κατάστασης του θύματος, για να διαπιστώσετε αν κινδυνεύει άμεσα η ζωή του, δηλαδή ελέγξτε αν υπάρχει αναπνοή και κυκλοφορία. 4. Κάντε μία δεύτερη εκτίμηση, για να διαπιστώσετε τα επιπλέον προβλήματα που τυχόν υπάρχουν στο θύμα. 5. Παρακολουθήστε και καταγράψτε τα ζωτικά σημεία του θύματος (σφυγμό, αναπνοές), ενώ περιμένετε να φτάσει βοήθεια. 6. Μην πανικοβάλλεστε, βοηθήστε το θύμα να παραμείνει ήρεμο και σε αναπαυτική θέση, και να αισθάνεται όσο το δυνατόν περισσότερη ασφάλεια.

Καταδύσεις

Η κατάδυση, με ή χωρίς στολή, επαγγελματική ή ερασιτεχνική, προκαλεί μεγάλα και σημαντικά προβλήματα. Ο πανικός που πολλές φορές καταλαμβάνει ακόμη και τους επαγγελματίες δύτες μέσα στο νερό είναι ο χειρότερος σύμβουλος για την αντιμετώπιση των δυσχερειών που μπορεί να προκύψουν.

Το αντανακλαστικό της κατάδυσης

Το αντανακλαστικό της κατάδυσης είναι ξαφνικό και μπορεί να συμβεί σε όσους καταδύονται ή πηδούν μέσα σε πολύ κρύο νερό. Αφορά στα πνευμονογαστρικά νεύρα και προκαλεί έντονη βραδυκαρδία και ανακοπή καρδιάς. Εντούτοις, το άτομο μπορεί να αντέξει μεγάλο χρονικό διάστημα κάτω από το νερό, λόγω της υποθερμίας και του χαμηλού βασικού μεταβολισμού, γι' αυτό οι προσπάθειες ανάνηψης θα πρέπει να γίνονται ανεξάρτητα από το χρόνο βύθισης στο νερό. Τα προβλήματα στην κατάδυση οφείλονται στην ξαφνική αύξηση της πίεσης και αφορούν στους πνεύμονες, στις ρινικές κοιλότητες και στα αφτιά. Προκαλείται έντονος πόνος, ο οποίος αναγκάζει το δύτη να επιστρέψει στην επιφάνεια, οπότε και υποχωρεί. Αν ο πόνος συνεχίζει στο αφτί, τότε ο άρρωστος μεταφέρεται στο νοσοκομείο. Τα προβλήματα ανάδυσης είναι περισσότερο σοβαρά και περιλαμβάνουν την εμβολή αέρα και τη νόσο αποσυμπίεσης. Η εμβολή αέρα μπορεί να συμβεί και σε κατάδυση μέχρι δύο μέτρα και είναι αποτέλεσμα μιας γρήγορης ανάδυσης, στην οποία το θύμα κρατά την αναπνοή του. Η πίεση του αέρα μέσα στους πνεύμονες παραμένει υψηλή, ενώ η εξωτερική πίεση στο θώρακα ελαττώνεται απότομα.

Νόσος των δυτών

Προκαλεί έντονη βραδυκαρδία και ανακοπή καρδιάς.

Είναι αποτέλεσμα γρήγορης ανάδυσης, αλλά ο μηχανισμός της βλάβης είναι διαφορετικός. Εδώ σχηματίζονται φυσαλίδες αζώτου, όταν ο δύτης αναδύεται γρήγορα, οι οποίες αποφράσσουν τα αιμοφόρα αγγεία. Το άζωτο διαλύεται μέσα στο αίμα κατά τη διάρκεια της κατάδυσης, επειδή βρίσκεται σε μεγάλη πίεση και σχηματίζει φυσαλίδες στη γρήγορη ανάδυση, γιατί η πίεση ελαττώνεται. Το ίδιο συμβαίνει και σε μία πολύ γρήγορη άνοδο αεροπλάνου σε μεγάλο ύψος χωρίς να υπάρχει στεγανή καμπίνα. Το κύριο σύμπτωμα της νόσου είναι έντονος πόνος στην κοιλιά και τις αρθρώσεις, οπότε ο άρρωστος κυριολεκτικά διπλώνεται στη μέση. Η εμβολή από αέρα ή άζωτο είναι δύσκολο να διαχωριστεί, αν και η πρώτη συμβαίνει αμέσως μετά την ανάδυση στην επιφάνεια, ενώ η δεύτερη μερικές ώρες μετά.

Η επείγουσα αντιμετώπιση είναι η ίδια και στις δύο περιπτώσεις και περιλαμβάνει βασική υποστήριξη των ζωτικών λειτουργιών και επαναπίεση σε ένα θάλαμο αποσυμπίεσης. Οι βλάβες οπό τη νόσο αποσυμπίεσης είναι συνήθως αναστρέψιμες, όταν η αντιμετώπιση γίνει έγκαιρα, εκτός αν οι εμβολές των αιμοφόρων αγγείων ίνουν σε ζωτικά όργανα. Γι' αυτό και ως πρώτη βοήθεια τοποθετούμε τον

άρρωστο με τα πόδια ψηλά και το κεφάλι χαμηλά, έτσι ώστε οι φυσαλίδες του αζώτου να μετακινηθούν προς τα πόδια, με αποτέλεσμα να αποφεύγουμε τις εμβολές στα ζωτικά όργανα. Αλλοι σοβαροί κίνδυνοι από το νερό είναι η υποθερμία, που προκαλείται ύστερα από βύθιση σε πολύ κρύο νερό και αυξάνεται και έξω από το νερό από την εξάτμισή του στην επιφάνεια του σώματος, και η απώλεια της συνείδησης, που συμβαίνει μέσα στο νερό, όταν πριν από την κατάδυση παίρνουμε βαθιές αναπνοές. Στην περίπτωση αυτή το ελαττωμένο διοξείδιο του άνθρακα από τις βαθιές αναπνοές προκαλεί άπνοια, ακόμη και όταν εξαντληθεί όλο το οξυγόνο μέσα στο αίμα. Ο άρρωστος δεν αισθάνεται την ανάγκη να αναπνεύσει και χάνει απότομα τις αισθήσεις του.

 Tα θερμικά ατυχήματα

Γενικά

Ατυχήματα συμβαίνουν σε όλες τις εποχές του έτους. Τα δύο κυριότερα είναι το έγκαυμα και η κρυοπληξία-κρυοπάγημα. Και τα δύο είναι βλάβες-κακώσεις του οργανισμού ως αποτέλεσμα θερμικής επιδράσεως από υψηλή, ή χαμηλή θερμοκρασία. Από απόψεως χώρου τα μεν εγκαύματα συμβαίνουν συχνότερα μέσα στο σπίτι, ενώ η κρυοπληξία-κρυοπάγημα στον εξωτερικό χώρο.

Εγκαύματα

είναι η κάκωση, κυρίως του δέρματος, από την επίδραση υψηλής θερμοκρασίας, δηλαδή πολύ ανώτερης από αυτήν του σώματος. Τα κύτταρα του οργανισμού υφίστανται βλάβη σε θερμοκρασία μεγαλύτερη των 56 βαθμών Κελσίου. Αναφέραμε "κυρίως του δέρματος", διότι μπορεί να έχουμε έγκαυμα των εσωτερικών οργάνων του σώματος, όπως του βλεννογόνου του στόματος, του οισοφάγου ή του παχέος εντέρου. Η υψηλή θερμοκρασία μπορεί να δράσει με δύο μορφές:

Το κύριο σύμπτωμα της νόσου είναι έντονος πόνος στην κοιλιά και στις αρθρώσεις.

Έγκαυμα είναι η κάκωση, κυρίως του δέρματος, από την επίδραση υψηλής θερμοκρασίας, δηλαδή πολύ ανώτερης από αυτήν του σώματος.

1. Υγρή μορφή: ζεστό υγρό (νερό, λάδι ή ροφήματα, καθώς και υδρατμοί).2. Ξηρή μορφή: θερμά αντικείμενα, κάρβουνα, ηλεκτρικές συσκευές, πολύ θερμός

αέρας.Εγκαύματα προξενούνται ακόμη από:Α. Ακτινοβολία. Περιλαμβάνει τις ακτίνες Χ (ακτινικά εγκαύματα) και τις ηλιακές ακτίνες (τόσο το καλοκαίρι όσο και το χειμώνα, ιδιαίτερα όταν ανακλώνται σε λαμπερές επιφάνειες ή στο χιόνι). Σε ψηλά βουνά, όπου η υπεριώδης ακτινοβολία είναι εντονότερη, μπορεί να παρατηρηθεί έγκαυμα ακόμη και με μερική συννεφιά. Η υπεριώδης ακτινοβολία ύστερα από αντανάκλαση στο χιόνι προκαλεί επίσης έντονη βλάβη στα μάτια (κερατοειδής χιτώνας), όπως και το υπεριώδες φως της οξυγονοκόλλησης, της ηλεκτροσυγκόλλησης ή της έκλειψης του ήλιου.Β. Ηλεκτρικό ρεύμα, κεραυνός.Γ. Χημικές ουσίες, οξέα ή αλκάλια (βιτριόλι, καυστική ποτάσα στα διάφορα απορρυπαντικά) ακόμη και η βενζίνη ή το πετρέλαιο, όταν επιδράσουν αρκετή ώρα. Δ. Έντονη τριβή σε διάφορα αντικείμενα, π.χ., σε σκοινί. Το έγκαυμα των εσωτερικών οργάνων (βλεννογόνων) παρατηρείται σε κατάποση καυστικών χημικών ουσιών (οξέα, αλκάλια, βενζίνη, πετρέλαιο). Στο έντερο μπορεί να σημειωθεί έγκαυμα όταν γίνει κλύσμα με πολύ ζεστό νερό. Η βλαπτική επίδραση, η πρόκληση δηλαδή εγκαύματος από τα παραπάνω αίτια, εξαρτάται από τη θερμοκρασία, την πυκνότητα ή την ένταση των ουσιών, καθώς και από το χρόνο επίδρασης. Η βλάβη που προκαλεί το έγκαυμα διακρίνεται σε βαθμούς: Α΄ βαθμός: ερυθρότητα του δέρματος και ίσως πολύ μικρές φυσαλίδες (π.χ., ηλιακό έγκαυμα ή έγκαυμα εντριβής με πετρέλαιο). Β΄ βαθμός: έντονη ερυθρότητα με μεγάλες φυσαλίδες που περιέχουν θολερό υγρό (υποκίτρινο). Γ΄ βαθμός: έγκαυμα ολόκληρου του πάχους του δέρματος, το οποίο έχει χρώμα ωχροκίτρινο έως γκρι-σταχτί. Δ΄ βαθμός: απανθράκωση του δέρματος και των υποκείμενων ιστών. ¶λλη διαίρεση-διάκριση του εγκαύματος είναι: α. επιπόλαιο, β. ενδιάμεσο και γ. βαθύ. Η εκτίμηση του βαθμού ή του βάθους του εγκαύματος είναι συνήθως δύσκολη στην αρχή, ιδιαίτερα στα μικρά παιδιά, τα οποία έχουν δέρμα με πάχος που κυμαίνεται από το 1/2 ή το 1/3 εκείνου των ενηλίκων. Το έγκαυμα προκαλεί έντονο πόνο και αίσθημα καύσου (θερμότητας). Εγκαύματα Γ΄ και Δ΄ βαθμού σύντομα καθίστανται ανώδυνα, καθώς καταστρέφονται οι νευρικές απολήξεις. Η επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας που προέρχεται από αντανάκλαση στο χιόνι ή από ηλεκτροκόλληση προκαλεί έντονο πόνο στα μάτια με δακρύρροια. Τα μάτια (ο βλεννογόνος) είναι κόκκινα και ευαίσθητα στο φως, ενώ ο πάσχων αισθάνεται ότι περιέχουν άμμο ή πιπέρι.

Πρώτες βοήθειες για έγκαυμα

Το ατύχημα αυτό απαιτεί ιατρική φροντίδα. Ο έντονος πόνος και ο φόβος προκαλούν πανικό στον πάσχοντα, καταπληξία και απώλεια ψυχραιμίας στο περιβάλλον του. Για το λόγο αυτό είναι πολύ σημαντική η διατήρηση της ψυχραιμίας. Οφείλουμε να βοηθήσουμε αμέσως αυτόν που φέρει το έγκαυμα να απαλλαγεί από τα ρούχα του, ενώ συγχρόνως πλένουμε το έγκαυμα με κρύο νερό. Πλύση με νερό μισή ώρα μετά το έγκαυμα δεν έχει νόημα ή ωφέλεια. Στη συνέχεια αφαιρείται ό,τι μεταλλικό φέρει το άτομο: αλυσίδες, δαχτυλίδια,

βραχιόλια, ρολόι κ.λπ. Αυτό συμβαίνει διότι αφενός δρουν ως θερμικά σώματα αφετέρου η αφαίρεση αργότερα γίνεται δύσκολη, όταν ακολουθήσει το οίδημα (πρήξιμο). Καμένα κομμάτια υφάσματος που τυχόν βρίσκονται κολλημένα καλύτερα να μην αφαιρούνται μέχρι να αναλάβει ο γιατρός τη φροντίδα. Εγκαύματα Β΄ ή Γ΄ βαθμού, τα οποία έχουν έκταση που υπερβαίνει το 10% της επιφανείας του σώματος, απαιτούν μεταφορά στο νοσοκομείο. Την έκταση του εγκαύματος υπολογίζουμε, αν λάβουμε υπόψη ότι η παλάμη έχει έκταση περίπου 1% της επιφάνειας του σώματος. Μετά την πλύση με νερό προσπαθούμε να ηρεμήσουμε τον πάσχοντα. Του προσφέρουμε ροφήματα και τα συνήθη παυσίπονα. Προσοχή χρειάζεται στη χορήγηση ασπιρίνης επειδή υπάρχει φόβος για γαστρορραγίας, αφού και το έγκαυμα δρα με τον ίδιο περίπου μηχανισμό στο βλεννογόνο του στομάχου. Χωρίς τοποθέτηση αλοιφών ή άλλων ουσιών, καλύπτουμε το έγκαυμα με καθαρά πάνινα ρούχα (όχι χνουδωτά) και τον μεταφέρουμε στο νοσοκομείο. Ελαφρά εγκαύματα Α΄ ή Β΄ βαθμού περιορισμένης εκτάσεως μπορούν να αντιμετωπιστούν στο σπίτι. Μετά τον καθαρισμό με νερό, επαλείφουμε το σημείο με Betadine (κόκκινο ιώδιο), προκειμένου να εμποδίσουμε την ανάπτυξη μικροβίων και την αποβολή υγρών. Η επάλειψη με ιώδιο μία, δύο φορές την ημέρα δημιουργεί ξηρή επιφάνεια (κρούστα) κάτω από την οποία επουλώνεται πλήρως η εγκαυματική επιφάνεια μετά 12 έως 14 ημέρες. Η κρούστα μπορεί να σχηματιστεί και χωρίς το ιώδιο, αν στεγνώνουμε συχνά το έγκαυμα με αποστειρωμένες γάζες. Αυτή ονομάζεται "ανοικτή μέθοδος" επειδή η επιφάνεια παραμένει συνέχεια ακάλυπτη. Διαφορετικά, καλύπτουμε την επιφάνεια με ειδικές γάζες εμποτισμένες σε αντιβιοτικά (π.χ., Jelonet, Fucidine κ.λπ.). Με το δεύτερο αυτόν τρόπο η επούλωση καθυστερεί λίγο. Τέλος, σκόπιμη είναι και η χορήγηση αντιτετανικού ορού.

Βλάβες από την υψηλή θερμοκρασία του περιβάλλοντος

Οι διαταραχές που προκαλούνται από την υψηλή θερμοκρασία του περιβάλλοντος περιλαμβάνουν επώδυνες μυϊκές συσπάσεις και την εξάντληση από τη θερμότητα και τη θερμοπληξία. Οι παράγοντες που προδιαθέτουν την εμφάνιση αυτών των διαταραχών είναι η θερμοκρασία, η υγρασία και η ταχύτητα του ανέμου. Όσο οι δύο πρώτοι παράγοντες αυξάνονται και ελαττώνεται ο τελευταίος, τόσο περισσότερο δυσχεραίνεται η αποβολή θερμότητας από τον οργανισμό. Ο κυριότερος παράγοντας που συμβάλλει στην αποβολή της θερμότητας από τον οργανισμό είναι ο εγκλιματισμός του, δηλαδή οι μεταβολές του θερμορυθμιστικού μηχανισμού που είναι αναγκαίες για την προσαρμογή του σε επίπεδα θερμοκρασίας του περιβάλλοντος υψηλότερα των φυσιολογικών. Ο εγκλιματισμός ενός υγιούς ενηλίκου διαρκεί περίπου δύο εβδομάδες. Οι ακραίες ηλικίες είναι πιο ευπαθείς στην υψηλή θερμοκρασία. Αρνητικά συντελούν επίσης η κακή διατροφή, η κόπωση, η έλλειψη επαρκούς οξυγόνου, η σωματική κατασκευή, οι καρδιοπάθειες και η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών.

Επώδυνες μυϊκές συσπάσεις

Οι επώδυνες μυϊκές συσπάσεις από τη θερμότητα (heat cramps) εμφανίζονται συνήθως σε άτομα με καλή φυσική κατάσταση έπειτα από μεγάλη κόπωση που συνοδεύεται

Χαρακτηρίζονται από επώδυνους σπασμούς των γραμμωτών μυών, κυρίως του κορμού και των άκρων.

από έντονη εφίδρωση και κατανάλωση μεγάλης ποσότητας νερού. Μπορεί να παρουσιαστούν επίσης σε άτομα που εργάζονται σε ψυχρές συνθήκες, αλλά είναι ντυμένα βαριά, γι' αυτό άλλωστε ονομάζονται και "κράμπες των μεταλλωρύχων". Χαρακτηρίζονται από επώδυνους σπασμούς των γραμμωτών μυών, κυρίως του κορμού και των άκρων. Αντιμετωπίζονται εύκολα με τη χορήγηση χλωριούχου νατρίου (αλάτι) από το στόμα ή ενδοφλέβια.

Εξάντληση από θερμότητα

Είναι μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από απότομη εμφάνιση αδυναμίας, κεφαλαλγίας, ζάλης, υπνηλίας και εμετών. Συχνά παρουσιάζονται ταχυκαρδία και πτώση της αρτηριακής πίεσης. Η κόπωση δεν είναι απαραίτητη για την εμφάνιση της εξάντλησης, καθώς μπορεί να εμφανιστεί και σε κλινήρεις, εφόσον εκτεθούν σε περιβάλλον με υψηλή θερμοκρασία. Αντιμετωπίζεται με την απομάκρυνση του αρρώστου από το θερμό περιβάλλον και τη χορήγηση υγρών από το στόμα.

Θερμοπληξία

Η θερμοπληξία είναι μια παθολογική κατάσταση που εμφανίζεται όταν ο οργανισμός αδυνατεί να αποβάλει θερμότητα στο περιβάλλον. Αυτό συμβαίνει όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος πλησιάζει αυτήν του ανθρώπινου σώματος (37°C). Όταν η θερμοκρασία περιβάλλοντος υπερβαίνει τους 38°C, η θερμότητα που το ανθρώπινο σώμα προσλαμβάνει από το περιβάλλον προστίθεται σε αυτήν που παράγεται από το ίδιο, με αποτέλεσμα να αυξάνεται υπερβολικά η θερμοκρασία του σώματος. Την εμφάνιση της θερμοπληξίας ευνοεί και η υγρασία της ατμόσφαιρας, όταν υπερβαίνει το 70%.Η θερμοπληξία μπορεί να οφείλεται είτε στη δυσλειτουργία του μηχανισμού που ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος είτε στην έντονη σωματική άσκηση σε θερμό και υγρό περιβάλλον. Ουσιαστικά, απορρυθμίζεται ο θερμοστάτης του σώματος. Τα συμπτώματά της είναι χαρακτηριστικά και οφείλονται στον πολύ υψηλό πυρετό, που φτάνει τους 41-42°C, τη δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος και στο γεγονός ότι ο άρρωστος δεν ιδρώνει, διότι έχουν καταστραφεί οι ιδρωτοποιοί αδένες. Συγκεκριμένα, ο άρρωστος βρίσκεται σε σύγχυση και παθαίνει παραλήρημα, μέχρι που χάνει τις αισθήσεις του και την επαφή με το περιβάλλον, εμφανίζει γρήγορο σφυγμό και ακανόνιστη αναπνοή. Το δέρμα γίνεται σχεδόν σταχτί και μπορεί να εμφανιστούν διαταραχές στη λειτουργία των νεφρών και του ήπατος. Από τη θερμοπληξία κινδυνεύουν περισσότερο τα άτομα των οποίων ο βιολογικός θερμοστάτης δεν λειτουργεί καλά. Αυτά είναι τα βρέφη, οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με προβλήματα υγείας. Η αντιμετώπισή της γίνεται με τη μεταφορά του αρρώστου σε μέρος δροσερό. Στη συνέχεια, αφαιρούμε τα ρούχα του και τυλίγουμε το κορμί του με βρεγμένες πετσέτες ή τον τοποθετούμε σε μπανιέρα με κρύο νερό. Αν ο άρρωστος δεν έχει χάσει τις αισθήσεις του, πρέπει να πίνει πολλά υγρά, με εξαίρεση τα οινοπνευματώδη και τον καφέ. Μεταφέρεται στο νοσοκομείο.

Ηλίαση

Ο άρρωστος βρίσκεται σε σύγχυση και παθαίνει παραλήρημα μέχρι που χάνει τις αισθήσεις του και την επαφή με το περιβάλλον, εμφανίζει γρήγορο σφυγμό και ακανόνιστη αναπνοή.

Εμφανίζεται συνήθως σε άμεση και έντονη ηλιακή ακτινοβολία, ιδίως όταν είναι απροστάτευτο το κεφάλι του ατόμου. Προσβάλλει κυρίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους. Η ηλίαση χαρακτηρίζεται από ερυθρό και ζεστό δέρμα προσώπου, έξαψη, πονοκέφαλο, ίλιγγο, ναυτία, εμετό και ταχυκαρδία. Οφείλεται στην ευαισθησία του εγκεφάλου στη θερμότητα και προκαλείται από τον ερεθισμό των μηνίγγων. Σε βαριές περιπτώσεις εμφανίζονται σπασμοί και απώλεια της συνείδησης. Αντιμετωπίζεται με την κατάκλιση του αρρώστου σε δροσερό περιβάλλον, ελαφρά ανύψωση του κεφαλιού και κρύα επιθέματα στο κεφάλι και τον αυχένα.

Πρώτες βοήθειες σε εγκαύματα από τον ήλιο

Τα εγκαύματα αυτά είναι συχνά στις αρχές του καλοκαιριού, με την απότομη έκθεση στο δυνατό ήλιο. Οι ενήλικοι πρέπει να προστατεύουν ιδιαίτερα το δέρμα του προσώπου, που είναι πολύ λεπτό και ευαίσθητο. Η υπερβολική έκθεση στον ήλιο προκαλεί πρόωρη γήρανση του δέρματος (φωτογήρανση) με σχηματισμό ρυτίδων, πανάδων κ.λπ. Όσο πιο ανοιχτόχρωμα είναι το δέρμα και τα μάτια ενός ανθρώπου, τόσο λιγότερος χρόνος έκθεσης στον ήλιο απαιτείται για να προκληθεί ηλιακό έγκαυμα. Τα παιδιά έχουν πιο ευαίσθητο δέρμα και χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή. Επιπλέον, στις μικρές ηλικίες τα ηλιακά εγκαύματα αποτελούν προδιαθεσικό παράγοντα για καρκίνο του δέρματος. Μερικές ώρες μετά την έκθεση στον ήλιο το δέρμα κοκκινίζει, καίει και μπορεί να εμφανίσει φυσαλίδες. Εάν ένα παιδί παρουσιάσει ηλιακά εγκαύματα, ξαπλώστε το σε ύπτια θέση και σε δροσερό μέρος, αφαιρέστε όλα τα ρούχα, βάλτε μια διπλωμένη πετσέτα κάτω από το κεφάλι του και μιλήστε του σε ήρεμο τόνο. Σκουπίστε το σώμα του με βρεγμένη πετσέτα που έχει εμποτιστεί σε δροσερό νερό (όχι κρύο) και διατηρήστε την επιδερμίδα υγρή. Καλό είναι να επαναλαμβάνετε αυτήν την διαδικασία κάθε μισή ώρα, ώσπου να πέσει η θερμοκρασία του. Αφήστε τα παράθυρα ανοικτά για να προκληθεί ρεύμα αέρος, αλλιώς χρησιμοποιήστε βεντάλια ή ανεμιστήρα. Αν νιώσετε ότι το δέρμα σας αρχίζει να καίει, φύγετε αμέσως από τον ήλιο και πάτε σε σκιά. Πιείτε ένα δροσερό ποτό (όχι αλκοολούχο) ή χυμό φρούτου. Κάντε ένα δροσερό μπάνιο στο σπίτι με ένα ήπιο αφρόλουτρο. Αν έχουν εμφανιστεί φουσκάλες, απευθυνθείτε στο γιατρό σας. Μην εκτίθεστε στον ήλιο από τις 10.00 μέχρι τις 17.00, γιατί η επίδραση του ήλιου στο δέρμα σας είναι πιο έντονη. Μην ξεχνάτε ότι το μαύρισμα είναι ο μόνος τρόπος άμυνας που έχει το δέρμα απέναντι στη βλαπτική επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας. Το μαύρισμα του δέρματος δεν είναι δείγμα υγείας αλλά προσπάθεια προστασίας. Χρησιμοποιείτε πάντα αντηλιακή κρέμα για το πρόσωπο και αντηλιακό γαλάκτωμα για το σώμα. Εφαρμόστε τα μισή ώρα πριν βγείτε στον ήλιο, χρησιμοποιώντας αρκετή ποσότητα. Ανανεώστε το αντηλιακό σας κάθε τρεις έως τέσσερις ώρες περίπου. Ο δείκτης προστασίας από 15 έως 25 είναι καλός στις περισσότερες περιπτώσεις. Ο δείκτης αυτός δείχνει πόσες ώρες περίπου μπορεί να καθίσει κάποιος στον ήλιο φορώντας αντηλιακό. Κάθε άνθρωπος χρειάζεται να επιλέξει διαφορετικό αντηλιακό, κάτι που απαιτεί αρκετή εμπειρία. Παράδειγμα: Έστω ότι από την εμπειρία σας μπορείτε να υπολογίσετε πως, αν βγείτε στον ήλιο χωρίς αντηλιακή προστασία, δεν θα έχετε πρόβλημα για τα πρώτα 20 λεπτά της ώρας. Αν λοιπόν διαλέξετε αντηλιακό με δείκτη προστασίας 2, μπορείτε να μείνετε άφοβα στον ήλιο για διπλάσιο χρόνο, δηλαδή 20x2=40 λεπτά. Αντίστοιχα,

Πιείτε ένα δροσερό ποτό (όχι αλκοολούχο) ή χυμό φρούτου.

αν χρησιμοποιήσετε αντηλιακό με δείκτη προστασίας 3, μπορείτε να μείνετε άφοβα στον ήλιο για 20x3=60 λεπτά ή μία ώρα. Πρακτικά, ένα αντηλιακό με δείκτη προστασίας μεγαλύτερο από 15 παρέχει πλήρη κάλυψη, εκτός από τις περιπτώσεις δερματικών ασθενειών, οπότε υπεύθυνος να σας υποδείξει το κατάλληλο αντηλιακό σκεύασμα είναι ο δερματολόγος σας. Μπορούμε επίσης να σκεπάσουμε το σώμα με βρεγμένες πετσέτες και να χρησιμοποιήσουμε ανεμιστήρα. Επίσης, χρειάζεται ένα ελαφρύ μασάζ για την τόνωση της κυκλοφορίας του αίματος από το δέρμα προς τα εσωτερικά όργανα και αντίστροφα.

Οδηγίες για προφύλαξη από καύσωνα

Μείνετε σε δροσερά και σκιερά μέρη όπου δημιουργείται κάποιο ρεύμα αέρος με φυσικά ή τεχνητά μέσα (π.χ., ανεμιστήρας) και αποφύγετε τους χώρους με συνωστισμό.

Αποφύγετε τη βαριά σωματική εργασία, ιδιαίτερα σε χώρους με υψηλή θερμοκρασία, άπνοια και μεγάλη υγρασία. Μην κυκλοφορείτε κάτω από τον καυτό ήλιο, αν δεν είναι ανάγκη.

Φορέστε ρούχα ελαφριά, ανοιχτόχρωμα και με ανοιχτό λαιμό, για να διευκολύνονται ο αερισμός του σώματος και η εξάτμιση του ιδρώτα.

Να πίνετε άφθονο δροσερό ή κρύο νερό με λίγο αλάτι. Αποφύγετε τα ζαχαρούχα αναψυκτικά, τα πολλά γλυκά και τα οινοπνευματώδη.

Τρώτε ελαφριά και μικρά γεύματα, κυρίως φρούτα και λαχανικά, και αποφύγετε τα λιπαρά.

Κάντε πολλά χλιαρά ντους κατά τη διάρκεια της ημέρας. Καλό είναι να τοποθετούνται υγρά καλύμματα στο κεφάλι και το λαιμό για προστασία.

Μην πηγαίνετε σε μέρη όπου, εκτός από τη μεγάλη ζέστη, υπάρχει και υψηλή υγρασία. Εκεί μπορεί να πάθει κανείς θερμοπληξία ακόμη και με πολύ χαμηλότερες θερμοκρασίες.

Η θάλασσα είναι ένα θαυμάσιο μέσο αντιμετώπισης του καύσωνα. Ωστόσο, μην ξεχνάτε το καπέλο σας, για να μην πάθετε ηλίαση.

Κολυμπήστε για να δροσιστείτε και όχι για να ασκηθείτε. Μείνετε στη σκιά και όχι κάτω από τον καυτερό ήλιο.

Μεγαλύτερη προσοχή χρειάζεται κατά τη μετάβαση και την επιστροφή από τη θάλασσα, όταν υπάρχουν μποτιλιαρίσματα ή είναι μεσημέρι.

Φορέστε γυαλιά ηλίου απορροφητικά των υπεριωδών ακτίνων. Όσοι πάσχουν από διάφορα χρόνια νοσήματα και παίρνουν φάρμακα, ας

βρίσκονται σε επικοινωνία με το γιατρό τους (καρδιοπαθείς, πνευμονοπαθείς και νεφροπαθείς κυρίως).

Βλάβες από ραδιενεργό ακτινοβολία

Η ακτινοβολία προκαλεί καταστροφή μυελού των οστών και θάνατο. Αποτελεσματική θεραπεία για τις περισσότερες βλάβες από πυρηνική ακτινοβολία δεν υπάρχει, γι' αυτό ο πρωταρχικός στόχος είναι η πρόληψη.

Όσοι πάσχουν από διάφορα χρόνια νοσήματα και παίρνουν φάρμακα, ας βρίσκονται σε επικοινωνία με το γιατρό τους (καρδιοπαθείς, πνευμονοπαθείς και νεφροπαθείς κυρίως).

Πρώτες Βοήθειες σε ατυχήματα από πυρηνική ακτινοβολία:

Απομακρύνετε το άτομο από την πηγή της ακτινοβολίας. Αφαιρέστε τα ρούχα του. Πλένετε με άφθονο νερό.

Βλάβες από τη χαμηλή θερμοκρασία του περιβάλλοντος

Η φυσιολογική θερμοκρασία του σώματος είναι 37οC, ενώ η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ μικρότερη. Η διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος επιτυγχάνεται με την παραγωγή θερμότητας από τις εσωτερικές καύσεις του οργανισμού και με την απώλεια θερμότητας προς το περιβάλλον. Η παραγωγή και η απώλεια της θερμότητας από τον οργανισμό ρυθμίζονται με τους θερμορυθμιστικούς μηχανισμούς, οι οποίοι διατηρούν σταθερή τη θερμοκρασία του σώματος στους 37°C (θερμοκρασία στην οποία επιτελούνται κανονικά όλες οι λειτουργίες του). Η ρύθμιση αυτή διαταράσσεται σε ορισμένες παθολογικές καταστάσεις που αφορούν είτε στην αυξημένη παραγωγή θερμότητας στους ιστούς (οπότε έχουμε πυρετό) είτε στην αυξημένη απώλεια της θερμότητας από το σώμα με ταυτόχρονη φυσιολογική παραγωγή στους ιστούς (οπότε εμφανίζεται η υποθερμία). Η υποθερμία προκαλείται συνήθως όταν ο οργανισμός εκτίθεται σε έντονο ψύχος, με συνέπεια να μεταφέρεται από το σώμα στο περιβάλλον μεγάλη ποσότητα θερμότητας, η οποία δεν μπορεί φυσιολογικά να αναπληρωθεί από την παραγόμενη στους ιστούς με τις καύσεις. Σε ορισμένες παθολογικές καταστάσεις, κατά τις οποίες υπολείπεται η παραγωγή θερμότητας στους ιστούς, ενώ διατηρείται η αποβολή της στο περιβάλλον, εμφανίζεται επίσης μικρού βαθμού υποθερμία.

Υποθερμία-κρυοπαγήματα

Το σώμα μπορεί να χάσει θερμότητα με τους εξής τρόπους: Με την απευθείας μεταφορά θερμότητας από ένα τμήμα του σώματος προς

ένα πιο ψυχρό αντικείμενο, π.χ., όταν ένα θερμό χέρι αγγίζει ένα ψυχρό μέταλλο ή ένα κομμάτι πάγο.

Με τη μεταφορά θερμότητας από την επιφάνεια του σώματος μέσω του αέρα προς μια ψυχρότερη περιοχή, π.χ., ένα άτομο ελαφρά ντυμένο θα χάσει θερμότητα σε ένα ψυχρό περιβάλλον.

Με την εξάτμιση του ιδρώτα ή του νερού ή ενός πτητικού υγρού (βενζίνη, οινόπνευμα) από την επιφάνεια του σώματος. o Με την αναπνοή, κατά την οποία εκπνέεται θερμός αέρας και συνεπώς αποβάλλεται θερμότητα.

Με την ακτινοβολία θερμότητας από το θερμό σώμα στο ψυχρό περιβάλλον χωρίς να μεσολαβήσει καμία επαφή.

Η απώλεια της θερμότητας μπορεί να αυξηθεί όταν αυξηθεί ο μεταβολισμός των κυττάρων (π.χ., στο ρίγος) ή να ελαττωθεί, εάν αποφύγουμε ένα κρύο περιβάλλον. Γενικά, η προοδευτική ψύξη του σώματος καταλήγει σε υποθερμία. Όταν αυτή πλήξει την καρδιά, τους πνεύμονες, τον εγκέφαλο και τα άλλα ζωτικά όργανα -

δηλαδή τη λεγόμενη θερμοκρασία του πυρήνα- και η θερμοκρασία πέσει κάτω από τους 35°C, θα εμφανιστούν τα συμπτώματα της υποθερμίας σε τέσσερα στάδια.

Στο πρώτο στάδιο παρουσιάζονται ρίγος και υπερκινητικότητα. Το δεύτερο στάδιο, στους 32°C, χαρακτηρίζεται από ελάττωση της μυϊκής

λειτουργίας. Στο τρίτο, όταν η εσωτερική θερμοκρασία είναι περίπου 29°C, ο άρρωστος

πέφτει σε λήθαργο. Στο τέταρτο στάδιο, περίπου στους 27°C, εξασθενούν πάρα πολύ τα ζωτικά

σημεία και ο άρρωστος είναι φαινομενικά νεκρός. Σε αυτή τη φάση της μεταβολικής απραξίας των κυττάρων, ο άρρωστος μπορεί να ανανήψει, εφόσον σταματήσει η περαιτέρω απώλεια θερμοκρασίας.

Η αντιμετώπιση της υποθερμίας περιλαμβάνει τη σταθεροποίηση των ζωτικών λειτουργιών και, κυρίως, τον περιορισμό της απώλειας της θερμότητας. Η επαναθέρμανση του αρρώστου πρέπει να γίνεται στο νοσοκομείο, γιατί μπορεί να εμφανιστούν σοβαρές καρδιακές αρρυθμίες και καρδιακή παύση.

Αμεση φροντίδα για βλάβες από το κρύο

άμεση μετακίνηση από το ψυχρό περιβάλλον, αφαίρεση των βρεγμένων ρούχων και σκέπασμα με ζεστές κουβέρτες. Το οξυγόνο χορηγείται αλλά όχι από φιάλες που βρίσκονται στο ύπαιθρο. Ο άρρωστος ή ο τραυματίας παθαίνει πιο εύκολα υποθερμία και ανανήπτει δυσκολότερα, γι' αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Οι περισσότερες τοπικές βλάβες από το κρύο εντοπίζονται στα εκτεθειμένα μέρη του σώματος όπως τα χέρια, τα πόδια, η μύτη, τα αφτιά και μπορεί να κυμαίνονται από τις απλές χιονίστρες μέχρι τα κρυοπαγήματα. Στις περιπτώσεις αυτές, προκειμένου ο οργανισμός να εξασφαλίσει τη θερμοκρασία των ζωτικών του οργάνων (θερμοκρασία του πυρήνα) ελαττώνει την κυκλοφορία του αίματος στα άκρα με την ανάλογη αγγειοσύσπαση. Με αυτό τον τρόπο προκαλούνται οι τοπικές βλάβες από το κρύο. Οι χιονίστρες παρουσιάζονται μετά από έκθεση σε παρατεταμένο ψύχος, που όμως δεν προκάλεσε πάγωμα του δέρματος και των ιστών. Είναι μια ελαφρά ανώδυνη κατάσταση που εύκολα αντιμετωπίζεται.Το "βυθισμένο πόδι" ή "πόδι των χαρακωμάτων" εμφανίζεται συνήθως στους κυνηγούς μετά από παρατεταμένη παραμονή των ποδιών σε κρύο νερό. Το δέρμα των ποδιών ρυτιδώνεται, γίνεται λευκωπό και είναι κρύο στην αφή. Η αντιμετώπιση της ελαφριάς αυτής βλάβης γίνεται εύκολα, με την αφαίρεση των υγρών παπουτσιών και καλτσών και την επαναθέρμανση προοδευτικά των ποδιών. Τα κρυοπαγήματα είναι η πιο σοβαρή τοπική βλάβη από ψύχος. Οι μηχανισμοί των κρυοπαγημάτων δεν είναι ακόμη πλήρως γνωστοί. Φαίνεται όμως ότι η ύπαρξη κρυστάλλων πάγου μέσα στα κύτταρα είναι η αιτία της βλάβης. Το νερό των κυττάρων παγώνει και προκαλούνται σημαντικές αλλαγές στη συγκέντρωση των ηλεκτρολυτών, με αποτέλεσμα τη δημιουργία χημικών μεταβολών στα κύτταρα. Το ίδιο συμβαίνει και όταν λιώνει ο πάγος μέσα στα κύτταρα. Το τελικό αποτέλεσμα είναι ο θάνατος τους ή το λιγότερο η μόνιμη υπολειτουργία τους. Στα κρυοπαγήματα οι ιστοί είναι σκληροί, παγωμένοι και το βάθος της βλάβης ποικίλλει. Τα περισσότερα μέρη στην περιοχή του κρυοπαγήματος είναι λευκά,

λευκοκίτρινα ή κυανά. Ανάλογα με το βάθος της βλάβης, διακρίνουμε τρεις βαθμούς κρυοπαγημάτων: Πρώτου βαθμού, όπου υπάρχει βλάβη του δέρματος,

αλλά δεν υπάρχουν φυσαλίδες Δεύτερου βαθμού, όπου οι βλάβες είναι βαθύτερα

και υπάρχουν φυσαλίδες και αποφλοίωση του δέρματος Τρίτου βαθμού όταν υπάρχει νέκρωση του δέρματος

και των υποκείμενων ιστών.

Κρυοπληξία

ονομάζεται η γενική βλάβη του οργανισμού, όταν εκτεθεί αρκετό χρονικό διάστημα σε έντονο ψύχος. Οφείλεται σε σημαντική απώλεια θερμότητας του σώματος και χαρακτηρίζεται από:1. Ωχρότητα προσώπου και γενικά του δέρματος λόγω συσπάσεως των αγγείων, ενώ ταυτόχρονα τα πόδια μπορεί να έχουν φυσιολογικό χρώμα. Παρατηρείται επίσης ρίγος (τρέμουλο), το οποίο είναι αντίδραση του οργανισμού για να παραγάγει θερμότητα. 2. Υπνηλία, παραισθήσεις και μερικές φορές απώλεια της συνειδήσεως. 3. Έντονη βραδυκαρδία, η οποία, εάν παραταθεί και η θερμοκρασία του σώματος πέσει κάτω των 24 έως 26 βαθμών Κελσίου, το άτομο μπορεί να εκπνεύσει. Κρυοπληξία ή υποθερμία εύκολα παρουσιάζεται σε μικρά παιδιά διότι έχουν ασταθή λειτουργία του θερμορυθμιστικού κέντρου. Το ίδιο περίπου ισχύει για τα ηλικιωμένα άτομα, στα οποία η υποθερμία έχει την εικόνα εγκεφαλικού επεισοδίου.

Πρώτες βοήθειες για κρυοπληξία

Η άμεση φροντίδα στον πάσχοντα είναι: 1. Να αφαιρέσουμε τα βρεγμένα ρούχα και να τον ντύσουμε

με στεγνά. 2. Προσεκτικό-προοδευτικό ζέσταμα με σκεπάσματα. 3. Προοδευτική χορήγηση υγρών όταν συνέλθει. Τα

οινοπνευματώδη δεν επιτρέπονται, επειδή προκαλούν διαστολή των αγγείων του δέρματος και έχουμε απώλεια θερμότητας.

Η προοδευτική θέρμανση μπορεί να προκληθεί τρίβοντας το δικό μας δέρμα στο δέρμα του πάσχοντος. Ακόμη, τοποθετούμε το πάσχον μέλος σε ζεστό νερό ανεκτό στο δικό μας δέρμα (του αγκώνα). Συγχρόνως, φροντίζουμε για τη γρήγορη μεταφορά στο νοσοκομείο, αφού τυλίξουμε την παθούσα περιοχή με στεγνά θερμά ρούχα. Ελαφριά μορφή κρυοπαγήματος είναι τα χείμετλα (χιονίστρες) που παρατηρούνται συνήθως στα δάχτυλα ή και στο πτερύγιο του αφτιού. Το άτομο με χιονίστρες αισθάνεται έντονο κνησμό (φαγούρα), ενώ το σημείο είναι κυανέρυθρο. Για την

Η προοδευτική θέρμανση μπορεί να προκληθεί τρίβοντας το δικό μας δέρμα στο δέρμα του πάσχοντος.

αντιμετώπιση, συνιστάται ελαφρό ζέσταμα και εντριβή με αλοιφή βιταμίνης Α (π.χ., Αquasol), ενώ από γιατρό δίδονται αγγειοδιασταλτικά φάρμακα.

Κρυοπαγήματα

είναι τοπικές βλάβες του δέρματος και των επιφανειακών ιστών, κυρίως των κάτω άκρων. Χαρακτηρίζονται από επώδυνο υπομέλανο οίδημα (πρήξιμο) των άκρων με σκληρό δέρμα(πόδια, χέρια, αφτιά, μύτη). Ο πόνος μοιάζει με τσιμπήματα, ενώ συγχρόνως ακολουθεί μούδιασμα. Και εδώ, όπως και στο έγκαυμα, διακρίνουμε τέσσερις βαθμούς βλάβης με σχηματισμό φυσαλίδων και νεκρώσεως. Η φροντίδα είναι ανάλογη με την κρυοπληξία.

Πρώτες βοήθειες σε κρυοπαγήματα

Μεταφέρετε τον ασθενή σε προστατευόμενο και ζεστό περιβάλλον. Μην τον εκθέτετε σε άμεση φλόγα, μη χρησιμοποιείτε θερμοφόρες με καυτό νερό και μην καταφεύγετε σε υπερβολές. Δώστε του να πιει ζεστό ροφήματα. Αποφύγετε να δώσετε οινοπνευματώδη ποτά. Αφαιρέστε τα ρούχα και αντικαταστήστε τα με στεγνά. Αφαιρέστε προσεκτικά τα παπούτσια. Αφαιρέστε επίσης δαχτυλίδια, ρολόγια και άλλα κοσμήματα. Αν υπάρχει η δυνατότητα, βάλτε τον να κάνει ένα χλιαρό προς ζεστό μπάνιο (όχι καυτό). Βυθίστε τα πόδια του ή τα χέρια σε μία λεκάνη με χλιαρό προς ζεστό νερό. Μην τρίβετε τα παγωμένα μέλη του σώματος με τα χέρια σας ή με χιόνι. Καθησυχάστε τον άρρωστο. Κατά την περίοδο της επαναθέρμανσης ο πόνος είναι ιδιαίτερα έντονος. Αν υπάρχουν φουσκάλες, δε χρειάζεται να τις σπάσετε. Αν υπάρχουν πληγές, πλύνετε τις και σκεπαστέ τις απαλά με γάζες. Αν το χρώμα του δέρματος συνεχίζει να είναι λευκό ή αν η θερμοκρασία των άκρων δεν επανέρχεται, μετά από όλα τα παραπάνω, απευθυνθείτε στο νοσοκομείο.

Πρόληψη

Προσοχή χρειάζονται οι εστίες φωτιάς οι ηλεκτρικές συσκευές και οι καυστικές ουσίες , οι οποίες πρέπει να είναι απρόσιτες στα μικρά παιδιά. Είναι απαραίτητα τα γυαλιά ηλίου στο χιόνι και η αποφυγή ακινησίας στο ψύχος ή στο χιόνι. Στους στρατιώτες της σκοπιάς συνιστάται βηματισμός σημειωτόν με ταυτόχρονη κίνηση των δακτύλων των ποδιών. Επίσης, με προσοχή πρέπει να γίνεται και η χρήση οινοπνευματωδών ποτών, επειδή λόγω της διαστολής των αγγείων του δέρματος έχουμε απώλεια θερμαντικού από τον οργανισμό. Όταν άτομο κάνει χρήση μεγάλης ποσότητας οινοπνευματωδών ποτών σε θερμοκρασία δωματίου μπορεί να βαδίσει και δεν αισθάνεται ζαλισμένο, ενώ μόλις βρεθεί σε ψυχρό χώρο χάνει τις αισθήσεις του με εικόνα βαρείας μέθης. Αυτό οφείλεται

Προσοχή χρειάζονται οι εστίες φωτιάς οι ηλεκτρικές συσκευές και οι καυστικές ουσίες, οι οποίες πρέπει να είναι απρόσιτες στα μικρά παιδιά.

στα διασταλμένα αγγεία του δέρματος που συσπώνται λόγω του ψύχους και έτσι αρκετή ποσότητα αίματος προωθείται στον εγκέφαλο ο οποίος υφίσταται την επίδραση μεγάλης ποσότητας οινοπνεύματος.  

Εγκαύματα

Πρώτες βοήθειες

Αφαιρέστε τις ζώνες, τα εφαρμοστά ρούχα και τα σφιχτά κοσμήματα. Δροσίστε και ξεπλύνετε το καμένο μέρος με νερό ή με υγρές κομπρέσες, οι οποίες έχουν εμποτιστεί σε φυσιολογικό ορό για δέκα λεπτά τουλάχιστον. Επαναλάβετε τις κομπρέσες, εάν ο πόνος επανέλθει. Απαιτείται προσοχή, εφόσον υπάρχει πρόβλημα αναπνοής. Βάλτε αυτόν που φέρει το έγκαυμα σε ήσυχο μέρος, χωρίς πολύ φως. Σκεπάστε τον με ένα δροσερό σεντόνι. Μην απομακρύνετε με βίαιο τρόπο καμένα και κολλημένα ρούχα από το έγκαυμα. Αφήστε τα όπως είναι. Μη δώσετε φαγητό σε αυτόν που έχει το έγκαυμα. Μη χρησιμοποιείτε πάγο ή άλλα γιατροσόφια. Μην αγγίζετε το έγκαυμα με γυμνά χέρια. Εάν το έγκαυμα είναι στο στόμα, να είστε προσεκτικοί, γιατί ενδέχεται να δημιουργηθεί πρήξιμο, το οποίο μπορεί να προκαλέσει δύσπνοια. Χαλαρώστε γρήγορα τα ρούχα γύρω από το λαιμό. Δώστε σε αυτόν που φέρει το έγκαυμα μικρές ποσότητες νερού με το κουτάλι αρκετές φορές. Σημειώστε με ακρίβεια το χρόνο του ατυχήματος. Καλέστε ασθενοφόρο. Στην επιφάνεια του εγκαύματος δεν πρέπει να χρησιμοποιείται καμία αλοιφή ή διάλυμα, εκτός από αυτά που έχουν αντισηπτικές ιδιότητες. Επίσης, δεν πρέπει να αφαιρούνται οι φυσαλίδες ούτε να βρέχεται με ακάθαρτο νερό πολλή ώρα.

Χημικά εγκαύματα

Τα χημικά εγκαύματα προκαλούνται όταν το δέρμα έχει έλθει σε επαφή με: Ισχυρά οξέα Αλκάλεα Αλλες τοξικές διαβρωτικές ουσίες

Όσο η ουσία παραμένει σε επαφή με το δέρμα τόσο επεκτείνεται το έγκαυμα. Οι ατμοί μιας χημικής ουσίας προκαλούν συνήθως βλάβες στην αναπνευστική οδό και στα μάτια. Τα χημικά εγκαύματα προκαλούνται συνήθως:

Μέσα στο σπίτι σε μικρά παιδιά Σε εργοστάσια ή χώρους εργασίας που παράγουν ή χρησιμοποιούν τέτοιες

ουσίες Σε πολεμικές επιχειρήσεις, με τη χρήση χημικών όπλων.

Οι πρώτες βοήθειες

στα χημικά εγκαύματα περιλαμβάνουν βασικά την απομάκρυνση της χημικής ουσίας από το δέρμα και τις περισσότερες φορές αυτό γίνεται ρίχνοντας άφθονο νερό στο σώμα του αρρώστου, ενώ ταυτόχρονα αφαιρούνται τα ρούχα του. Μολονότι πολλές χημικές ουσίες μπορούν να προκαλέσουν ερεθισμό και δερματίτιδα, όταν έλθουν σε επαφή με το δέρμα, άλλες μπορεί να προκαλέσουν

έγκαυμα που δεν διαφέρει σε τίποτα από το έγκαυμα που προκαλεί μια πηγή θερμότητας. Συνήθως, στο σπίτι πιο επικίνδυνα είναι τα υγρά καθαρισμού και τα υγρά μπαταρίας αυτοκινήτου, και πρέπει να τα έχετε πάντοτε σε μέρος που τα παιδιά δεν μπορούν να πλησιάσουν εύκολα. Πρέπει να θυμάστε ότι η χημική ουσία, όσο περισσότερο παραμένει σε επαφή με το δέρμα τόσο περισσότερη ζημιά προκαλεί. Είναι λοιπόν σημαντικό να προσπαθήσετε να ξεπλύνετε την περιοχή του εγκαύματος με άφθονο και δροσερό νερό όσο το δυνατόν περισσότερη ώρα, ακόμη και όταν έχουν απομακρυνθεί και τα τελευταία εμφανή υπολείμματα της χημικής ουσίας. Έτσι, απομακρύνονται οι ποσότητες της χημικής ουσίας που έχουν παραμείνει και αποφεύγεται η παραπέρα καταστροφή των υγιών ιστών.

Μην πιάνετε με γυμνά χέρια το δέρμα ή τα ρούχα του ασθενούς. Προσπαθήστε να μην τρίβετε την περιοχή του εγκαύματος, γιατί το τρίψιμο

συντελεί στη μεγαλύτερη διείσδυση της χημικής ουσίας στο δέρμα και επιδεινώνει το έγκαυμα.

Αφαιρέστε επίσης πολύ προσεκτικά τα ρούχα που έχουν διαποτιστεί με τη χημική ουσία, που μπορεί να είναι είτε σκόνη είτε υγρό, γιατί μπορεί να προσβάλει σταδιακά το δέρμα.

Αν τα ρούχα έχουν κολλήσει στο δέρμα, μην τα απομακρύνετε βίαια, αλλά κόψτε τα γύρω γύρω με ένα καθαρό ψαλίδι.

Χρειάζεται προσοχή, όταν δίνετε τις πρώτες βοήθειες σε άτομο που έχει πάθει χημικό έγκαυμα, προκειμένου να αποφύγετε την εισπνοή των ατμών της ουσίας, που μπορεί να είναι και άοσμη. o Ανοίξτε όλα τα παράθυρα, αν βρίσκεστε σε κλειστό χώρο ή μεταφέρετε τον πάσχοντα στην ύπαιθρο.

Προσπαθήστε να μάθετε ακριβώς τη χημική σύσταση της ουσίας που προκάλεσε το έγκαυμα. Αν έχουν προσβληθεί τα μάτια ή αν ο πάσχων έχει δύσπνοια και βήχει έντονα ή αν το έγκαυμα είναι σε μεγάλη έκταση, αφού βάλετε στην πάσχουσα περιοχή υγρά επιθέματα (κομπρέσες), μεταφέρετε τον ασθενή στο νοσοκομείο.

Όταν γίνεται καταιονισμός νερού δεν πρέπει να χρησιμοποιείται κάποιος σωλήνας με μεγάλη πίεση νερού, γιατί μπορεί να προκαλέσει επιπρόσθετο τραυματισμό του δέρματος. Οι στερεές χημικές ουσίες πρέπει να απομακρύνονται από το δέρμα προτού γίνει καταιονισμός με νερό, γιατί πολλές από αυτές ενεργοποιούνται όταν αναμειχθούν με νερό. Η ρίψη νερού πρέπει να συνεχίζεται επί δέκα λεπτά τουλάχιστον, έστω και αν έχει σταματήσει ο πόνος. Υπάρχουν ουσίες που συνεχίζουν να δρουν και αφού σταματήσει ο πόνος. Μετά την παροχή πρώτων βοηθειών σκεπάζεται η επιφάνεια του εγκαύματος με ένα αποστειρωμένο ή έστω καθαρό σεντόνι και ο άρρωστος μεταφέρεται στο νοσοκομείο. Τα χημικά εγκαύματα από ισχυρές βάσεις (αλκάλαια), όπως το υδροξείδιο του νατρίου ή του καλίου, είναι πολύ σοβαρότερα από εκείνα που προκαλούν τα ισχυρά οξέα, επειδή οι βάσεις εισχωρούν βαθύτερα στο δέρμα. Ο ασβέστης σε στερεή μορφή πρέπει να απομακρύνεται προτού ρίξουμε νερό στην περιοχή και η φαινόλη πρέπει να απομακρύνεται με νερό, αλλά είναι απαραίτητη η χρήση και πολυεθυλενικής ή προπυλενικής γλυκόζης για την πλύση του δέρματος, που διαλύει τη φαινόλη. Οι βλάβες από εισπνοή χημικών ουσιών προκαλούν αναπνευστικές δυσχέρειες (δύσπνοια) ακόμη και πολύ αργότερα από την εισπνοή τους. Ιδιαίτερα επικίνδυνες βλάβες μπορεί να προκληθούν από το μονοξείδιο του άνθρακα, το οποίο είναι πιο επικίνδυνο από τον καπνό, γιατί είναι άοσμο και άγευστο αέριο και έτσι τα θύματα δεν αντιλαμβάνονται ότι το εισπνέουν. Είναι ένα θανατηφόρο δηλητήριο, το οποίο παράγεται από ορισμένα είδη φωτιάς. Η χορήγηση οξυγόνου πρέπει να γίνεται με

μάσκες μη επανεισπνοής, ώστε να μην επανεισπνέεται το μονοξείδιο του άνθρακα και ο ανανήπτης να είναι έτοιμος για την εφαρμογή καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης. Τα μάτια είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στην έκθεση χημικών ουσιών, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και σε τύφλωση.

Εγκαύματα από ακτινοβολία

Τα εγκαύματα από ακτινοβολία προκαλούνται από την ιονίζουσα ακτινοβολία, η οποία παράγεται μαζί με θερμότητα στις συνεχείς ατομικές εκρήξεις που γίνονται στον ήλιο, και από το θερμικό κύμα που παράγεται από μία πυρηνική έκρηξη. Η ιονίζουσα ακτινοβολία μπορεί να περάσει μέσω του προστατευτικού στρώματος που δημιουργεί το όζον της ατμόσφαιρας και να προκαλέσει έγκαυμα, το οποίο συνήθως δεν είναι σοβαρό, γιατί η μελανίνη του δέρματος προστατεύει έως κάποιο βαθμό το δέρμα.

Τα ηλιακά εγκαύματα μοιάζουν με τα θερμικά. Τα πυρηνικά εγκαύματα από τη θερμότητα που παράγεται στην ατομική έκρηξη εξαρτώνται από την απόσταση στην οποία βρίσκεται το θύμα. Ατομα που βρίσκονται σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων θα υποστούν θερμικά εγκαύματα του δέρματος και σοβαρές εσωτερικές βλάβες από την ιονίζουσα ακτινοβολία. Σε μεγαλύτερη απόσταση δεν παθαίνουν θερμικά εγκαύματα, αλλά η ακτινοβολία προκαλεί βλάβες των βαθύτερων ιστών. Τα εγκαύματα από ιονίζουσα ακτινοβολία αντιμετωπίζονται εύκολα με την κατάλληλη προφύλαξη και τη χρησιμοποίηση ειδικών αντηλιακών φαρμάκων.

Ηλεκτρικά εγκαύματα

Εγκαύματα μπορεί να προκληθούν από την επαφή του δέρματος με ηλεκτρικό ρεύμα χαμηλής ή υψηλής τάσης. Το οικιακό ηλεκτρικό ρεύμα προξενεί σοβαρά εγκαύματα, όπως και το ρεύμα υψηλής τάσης, όταν υπάρξει απευθείας επαφή με ηλεκτροφόρα καλώδια. Επιφέρει, επίσης, τοπικές βλάβες στους ιστούς -μικρότερες στο σημείο επαφής και πιο εκτεταμένες στα βαθύτερα στρώματα-, ενώ μπορεί να προκαλέσει καρδιακή ανακοπή, η οποία επιτείνει τις βλάβες των ιστών. Υπάρχουν πάντοτε ένα έγκαυμα στο σημείο εισόδου του ηλεκτρικού ρεύματος και μεγαλύτερες βλάβες στα βαθύτερα στρώματα, οι οποίες σε υψηλή τάση μπορεί να περιλαμβάνουν καταστροφή δέρματος και μυών σε βαθμό που να επιβάλλεται ακόμη και ο ακρωτηριασμός του σκέλους.Το ηλεκτρικό ρεύμα υψηλής τάσης μπορεί να προκαλέσει καρδιακή ανακοπή και πολλαπλές κακώσεις από την πτώση του αρρώστου. Σε αυτή την περίπτωση, χρειάζεται εφαρμογή καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης και σε δεύτερο χρόνο αντιμετώπιση των άλλων κακώσεων. Κάθε καλώδιο πρέπει να θεωρείται ηλεκτροφόρο, ακόμα και αν έχει διακοπεί το ηλεκτρικό ρεύμα, η ισχύς του οποίου

Χρειάζεται εφαρμογή καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης και σε δεύτερο χρόνο αντιμετώπιση των άλλων κακώσεων.

κυμαίνεται από 115-50.000W. Οι τηλεφωνικές γραμμές έχουν πολύ μικρότερη τάση, η οποία ωστόσο, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, μπορεί να προκαλέσει καρδιακή ανακοπή. Όταν ένα ηλεκτροφόρο καλώδιο πέσει πάνω σε ένα αυτοκίνητο, οι επιβάτες είναι ασφαλείς εφόσον παραμένουν στο αυτοκίνητο, γιατί οι ελαστικοί τροχοί τους απομονώνουν. Κάθε υλικό, π.χ., οι ελαστικοί τροχοί, που εμποδίζουν το κύκλωμα να κλείσει, θεωρείται μονωτής, ενώ κάθε υλικό που επιτρέπει στο ρεύμα να περάσει θεωρείται αγωγός. Το ανθρώπινο σώμα, το νερό και τα περισσότερα μεταλλικά αντικείμενα είναι αγωγοί του ηλεκτρισμού. Πάντως, για να προκληθούν οι βλάβες, πρέπει το σώμα να συμπληρώσει το κύκλωμα ανάμεσα στην πηγή του ηλεκτρισμού και το έδαφος. Τα περισσότερα ηλεκτρικά εγκαύματα στο σπίτι προκαλούνται από χαλασμένες ηλεκτρικές συσκευές, ενώ έξω από το σπίτι από υπόγεια καλώδια σε εργάτες που κάνουν εκσκαφές.

Ηλεκτροπληξία

Η ηλεκτροπληξία είναι μία σύνθετη παθολογική κατάσταση που προκαλείται από τη διέλευση του ηλεκτρικού ρεύματος στο σώμα. Η ροή του ηλεκτρικού ρεύματος προϋποθέτει μια διαφορά δυναμικού (τάση) στα άκρα ενός κλειστού κυκλώματος. Η ένταση αυτού του ρεύματος είναι ανάλογη της τάσης και αντιστρόφως ανάλογη της αντίστασης που υπάρχει στο κύκλωμα (Νόμος του Οhm). Η φύση και η βαρύτητα των ηλεκτρικών κακώσεων εξαρτάται από:

Την τάση του ηλεκτρικού ρεύματος. Όσο μεγαλύτερη είναι τόσο πιο σοβαρή είναι η βλάβη των ιστών. Η καλή γείωση ελαττώνει την τάση του ρεύματος που περνά από το ανθρώπινο σώμα.

Τη φύση του ηλεκτρικού ρεύματος. Το συνεχές ρεύμα είναι λιγότερο επικίνδυνο από το εναλλασσόμενο, αλλά προκαλεί βαρύτερα εγκαύματα.

Την αγωγιμότητα των ιστών, η οποία είναι ανάλογη της περιεκτικότητάς τους σε νερό. Η αγωγιμότητα ελαττώνεται σε φθίνουσα πορεία στα νεύρα, στο αίμα, στους ιστούς, στους μύες, στο δέρμα, στους τένοντες, στο λίπος και στα οστά. Όσο μεγαλύτερη είναι η αντίσταση του δέρματος τόσο μεγαλύτερο είναι το έγκαυμα. Το βρεγμένο δέρμα έχει καλύτερη αγωγιμότητα από το ξηρό.

Το δρόμο που ακολούθησε το ρεύμα και τα όργανα που πέρασε, π.χ., καρδιά, εγκέφαλο κ.τ.λ.

Τη διάρκεια της επαφής, που ανάλογα τη βλάβη μπορεί να μοιάζει με τραύμα από πυροβόλο όπλο, με οπή εισόδου και εξόδου, με εγκαύματα από βολταϊκό τόξο όπου αναπτύσσεται θερμοκρασία μέχρι 2.500 βαθμών και με εγκαύματα από ανάφλεξη ρούχων του θύματος.

Η ηλεκτροπληξία συνήθως προκαλεί στο θύμα: Κώμα Απνοια Καρδιοαγγειακή καταπληξία λόγω κοιλιακής μαρμαρυγής ή καρδιακής

ανακοπής

Αν ζήσει ο άρρωστος: Είναι επιθετικός Παρουσιάζει σπασμούς

Δεν προσανατολίζεται στο χρόνο και τον τόπο

Συνηθισμένα είναι: Τα κατάγματα των οστών Τα εξαρθρήματα των αρθρώσεων Οι κακώσεις της σπονδυλικής στήλης και του νωτιαίου μυελού.

Υπάρχει μεγάλο οίδημα των ιστών, αιμορραγίες, οξεία νεφρική ανεπάρκεια, παραλυτικός ειλεός και στηθάγχη. Η ζωή του αρρώστου κινδυνεύει μεγάλο χρονικό διάστημα και η μεγάλη υποκαλιαιμία, που εμφανίζεται μεταξύ δεύτερης και τέταρτης εβδομάδας μετά το ατύχημα, προκαλεί αρρυθμίες και καρδιακή ανακοπή. Η πρώτη και η βασικότερη ενέργειά μας είναι η απομάκρυνση του θύματος από το ηλεκτροφόρο καλώδιο. Αυτό απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, γιατί εγκυμονεί ο κίνδυνος ηλεκτροπληξίας του ανανήπτη. Ας θυμηθούμε ότι και η προσβολή από κεραυνό, όσο σπάνια και αν είναι, είναι μία μορφή ηλεκτροπληξίας και έχει την ίδια αντιμετώπιση ανάλογα με τη βαρύτητα της κατάστασης του ασθενή. Μετακινήστε τον πάσχοντα με προσοχή και μόνο εάν έχει χάσει τις αισθήσεις του. Οι βλάβες του δέρματος, όταν πάθουμε ηλεκτροπληξία, οφείλονται στη διέλευση του ηλεκτρικού ρεύματος. Η βαρύτητα των βλαβών ποικίλλει ανάλογα με το χρόνο επαφής, την τάση και την ένταση του ηλεκτρικού ρεύματος. Εκτός από το δέρμα, στο οποίο διακρίνουμε πύλη εισόδου και εξόδου, ενδέχεται να προσβληθεί και η καρδιά και να συμβεί καρδιακή ανακοπή που μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο.

Οι πρώτες βοήθειες παρέχονται στο θύμα αφού βεβαιωθούμε ότι έχει διακοπεί η τάση του ρεύματος στο καλώδιο που βρίσκεται ακόμη σε επαφή με τον άρρωστο. Στον τόπο του ατυχήματος, τα εγκαύματα από ηλεκτρισμό αντιμετωπίζονται όπως και τα θερμικά, ενώ σε περίπτωση καρδιακής ανακοπής εφαρμόζεται άμεσα η

καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση. Ακολουθεί η γρήγορη μεταφορά του θύματος στο νοσοκομείο, αφού ακινητοποιηθούν ενδεχόμενα κατάγματα, κυρίως της σπονδυλικής στήλης. Οι βλάβες από κεραυνούς αποτελούν έναν ιδιαίτερο τύπο ηλεκτρικού εγκαύματος και προκαλούνται από ηλεκτρικό ρεύμα χιλιάδων volt, που διαρκεί όμως ελάχιστα κλάσματα του δευτερολέπτου. Όταν χτυπήσει ο κεραυνός, διέρχεται από το ανθρώπινο σώμα ρεύμα πολύ υψηλής τάσης και έτσι προκαλείται ένα μικρό έγκαυμα στην επιφάνεια του δέρματος χωρίς μεγάλες βλάβες στους βαθύτερους ιστούς, στο νευρικό σύστημα και την καρδιά. Ο κεραυνός προκαλεί αιμωδίες (μουδιάσματα), ελαφρύ πόνο, μερική ή ολική τύφλωση, απώλεια της ακοής, αδυναμία ομιλίας και μπορεί να αφήσει το θύμα αναίσθητο για ελάχιστο χρονικό διάστημα. Οι διαταραχές από την καρδιά είναι πιο επικίνδυνες και περιλαμβάνουν από απλές διαταραχές του ρυθμού μέχρι κοιλιακό ινιδισμό και καρδιακή ανακοπή. Ωστόσο, τέτοιοι άρρωστοι μπορεί να ανανήψουν, εφόσον εφαρμοστούν επειγόντως τα μέτρα της καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν υπάρχει κίνδυνος από την επαφή μας με τον άρρωστο. Οι μυοσκελετικές βλάβες, κυρίως τα κατάγματα της σπονδυλικής στήλης, αντιμετωπίζονται ανάλογα σε δεύτερο χρόνο.

Διακόπτουμε την παροχή του ηλεκτρικού ρεύματος. Απομακρύνουμε το θύμα, χρησιμοποιώντας κάποιο μονωτικό υλικό (ξύλο,

γυαλί, λάστιχο κ.λπ.).

Σε περίπτωση καρδιακής ανακοπής εφαρμόζεται άμεσα η καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση.

Προσέχουμε επίσης το υλικό αυτό να είναι στεγνό, γιατί το νερό επιτρέπει τη δίοδο του ηλεκτρικού ρεύματος και κινδυνεύουμε από ηλεκτροπληξία.

Απαγορεύεται να πιάνουμε το θύμα με γυμνά χέρια. Απαγορεύεται να πατάμε σε νερά. Προσέχουμε να πατάμε σε μονωτικό υλικό και στην ανάγκη χρησιμοποιούμε

ένα στεγνό κομμάτι χαρτί ή πλαστικό, γυαλί ή νάιλον.

Αν το θύμα έχει χάσει τις αισθήσεις του, χαλαρώνουμε τα ρούχα του και κάνουμε αναζωογόνηση (τεχνητή αναπνοή και μαλάξεις της καρδιάς). Αν δεν ψηλαφάται ο σφυγμός, προχωρούμε σε καρδιακές μαλάξεις και τεχνητή αναπνοή. Καλύπτουμε, αν είναι δυνατόν, με βρεγμένες κομπρέσες τα σημεία εισόδου και εξόδου του ηλεκτρικού ρεύματος. Καλούμε ασθενοφόρο για έγκαιρη μεταφορά στο νοσοκομείο.

 Πρώτες βοήθειες σε τραυματία

- Καλός καθαρισμός του τραύματος με αφαίρεση ξένων σωμάτων και τμημάτων νεκρωμένων ιστών.

- Πλύσιμο με άφθονο οξυζενέ. - Ύποπτα-ρυπαρά τραύματα, από όπλο ή δήγματα ζώων, αφήνονται

όσο είναι δυνατόν ανοιχτά. - Αντιτετανικός ορός ανθρώπινος εφόσον ο ασθενής δεν καλύπτεται

πλήρως με αντιτετανικό εμβολιασμό. Η δόση που συνιστάται είναι 250 μονάδες ή 2,5 μονάδες κατά κιλό βάρους σώματος. Διπλή δόση συνιστάται όταν πιθανολογείται μόλυνση από μικρόβιο τετάνου, όταν γίνεται καθυστερημένη περιποίηση του τραύματος και όταν το άτομο έχει βάρος πάνω από 90 κιλά.

- Εάν δεν έχει προηγηθεί εμβολιασμός ή αυτός είναι ατελής, τότε γίνεται συγχρόνως εμβολιασμός με διαφορετική σύριγγα σε διαφορετικό σημείο του σώματος κατά το γνωστό σχήμα (ορός και εμβόλιο).

- Εάν έχει προηγηθεί πλήρης εμβολιασμός αλλά το τραύμα είναι ανώμαλο, ρυπαρό και ύποπτο, γίνεται αναμνηστική δόση, εφόσον πέρασε πενταετία από την τελευταία δόση.

- Τέλος, χορηγούνται συμπληρωματικά αντιβιοτικά.

Συμπερασματικά πρέπει να τονίσουμε ότι είναι κρίμα και άδικο να χάνονται ή να ταλαιπωρούνται άνθρωποι από τέτανο, αφού υπάρχει τόσο απλός τρόπος να αντιμετωπιστεί η αρρώστια, μολονότι υπάρχει το μικρόβιο (το οποίο βέβαια μπορούμε να αποφύγουμε με τη σχολαστική καθαριότητα και την αποστείρωση των διαφόρων ιατρικών εργαλείων).

Είναι απαραίτητος ο καλός καθαρισμός του τραύματος με αφαίρεση ξένων σωμάτων και τμημάτων νεκρωμένων ιστών.

 

Τραύματα προσώπου

Οι κακώσεις αυτές είναι πολύ συχνές, επειδή αυξήθηκε η συχνότητα των τροχαίων ατυχημάτων.

Γενικές αρχές στη φροντίδα των τραυμάτων του προσώπου

Προφύλαξη από τη λοίμωξη και τον τέτανο (εμβολιασμός). Καθαρισμός προσώπου με άφθονο, αποστειρωμένο φυσιολογικό ορό και

προετοιμασία του τραύματος με αντισηπτικό διάλυμα. Οι τρίχες του προσώπου ή της κεφαλής γύρω από το τραύμα ξυρίζονται (όχι

όμως τα φρύδια). Δημιουργία καθαρού χειρουργικού πεδίου. Τα ξένα σώματα και οι νεκρωμένοι ιστοί αφαιρούνται. Εφαρμογή πιεστικής επίδεσης μετά τη συρραφή τους.

Θλαστικό τραύμα χειλιών

Σε αυτό το τραύμα συρράπτουμε με λεπτό νάιλον ράμμα, το οποίο αφαιρείται έπειτα από τέσσερις ημέρες. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα μικρά τραύματα στη γλώσσα επουλώνονται γενικά χωρίς συρραφή. Σε μεγαλύτερα απαιτείται προσεκτική και ανατομικά σωστή συμπλησίαση με χρήση ραμμάτων που απορροφώνται. Παράλληλα, η πλύση του στόματος με οξυγονούχο νερό εμποδίζει το σχηματισμό εφελκίδων και πυωδών συλλογών. Η αιμορραγία στο εσωτερικό του στόματος από σπασμένα δόντια και τραύματα στη γλώσσα πρέπει να ελέγχεται προσεκτικά, κυρίως όταν ο άρρωστος είναι αναίσθητος. Επίσης, επιβάλλεται να ελέγχεται αν υπάρχει κάκωση της σπονδυλικής στήλης, οπότε θα πρέπει να αποφεύγονται οι χειρισμοί για τη διάνοιξη των αεροφόρων οδών πριν ακινητοποιηθεί ο αυχένας.

Θλαστικά τραύματα βλεφάρων

Η επανόρθωση τέτοιων τραυμάτων σε ευθεία γραμμή επιφέρει εισολκή της ουλής και κακό αισθητικό αποτέλεσμα. Έτσι, κατά τη συμπλησίαση των χειλέων του τραύματος λαμβάνεται υπόψη η φαιά γραμμή (δηλαδή το όριο των βλεφαρίδων), που αποκαθίσταται πρώτη. Αν αυτή δεν ευθυγραμμιστεί με ακρίβεια, θα δημιουργηθεί εντομή στο βλέφαρο.

Θλαστικό τραύμα μετώπου

Απαιτούνται επιμελημένος καθαρισμός και συρραφή. Στα πολύ μικρά τραύματα αρκούν η συμπλησίαση και η εφαρμογή αυτοκόλλητων ταινιών. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται, εάν υπάρχει κάταγμα του κρανίου. Αν υποπτευόμαστε κάτι τέτοιο, προσφεύγουμε στο νοσοκομείο για διενέργεια ακτινογραφικού έλεγχου.

Η αιμορραγία στο εσωτερικό του στόματος από σπασμένα δόντια και τραύματα στη γλώσσα πρέπει να ελέγχεται προσεκτικά, κυρίως όταν ο άρρωστος είναι αναίσθητος.

Ξένα σώματα προσώπου

Τέτοια μπορεί να είναι μικρές πέτρες, ρινίσματα, σκάγια κ.ά. Πρέπει να αποσπώνται άμεσα, διαφορετικά προκαλούν εξογκώματα και μόνιμη χρώση του δέρματος. Για ξένα σώματα που βρίσκονται βαθιά απαιτούνται ειδικά εργαλεία, προκειμένου να αφαιρεθούν.

 

Κατάγματα ρινός

Προκαλούνται συνήθως στη διάρκεια βιαιοπραγιών, πτώσεων στο έδαφος ή τροχαίων ατυχημάτων. Το κάταγμα αποκαλύπτεται μάλλον εύκολα από την σημειολογία που δίνει. Έτσι, υπάρχει συνήθως:

ρινορραγία o παραμόρφωση της μύτης οίδημα του ρινικού διαφράγματος που μετατοπίζεται στο ένα πλάγιο και

ευαισθησία με πόνο.

Η επιβεβαίωση γίνεται με ακτινογραφικό έλεγχο. Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει την εκ των έσω, από τους ρώθωνες, επαναφορά των παρεκτοπισμένων ρινικών οστών στην ανατομικά ορθή θέση τους και τον έλεγχο της αιμορραγίας με πωματισμό. Στα ρινικά κατάγματα χωρίς παρεκτόπιση δε χρειάζεται ειδική θεραπεία διότι δεν αποφράσσεται η αεροφόρος οδός. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στην αντιμετώπιση του εξαρθήματος του χόνδρου του ρινικού διαφράγματος, λόγω της συχνής δημιουργίας αιματώματος γύρω από το χόνδρο. Για το αιμάτωμα διενεργείται διάνοιξη και παροχέτευση. Σε περιπτώσεις αποσπαστικών τραυμάτων του προσώπου τοποθετείται ο κρημνός στην κοίτη του και εφαρμόζεται πιεστική επίδεση. Οι κακώσεις των μαλακών μορίων της μύτης προκαλούνται συνήθως από αμβλύ όργανο και έχουν ως αποτέλεσμα μεγάλη ρινορραγία, η οποία τις περισσότερες φορές σταματά με την τοποθέτηση πάγου στη ρίζα της μύτης ή πιέζοντας τα ρουθούνια μεταξύ τους ή όταν με ένα τολύπιο πιέζουμε ανάμεσα στο άνω χείλος και τα δόντια της άνω οδοντοστοιχίας, όπου βρίσκονται τα αγγεία που αιματώνουν τη μύτη. Τα αντικείμενα που εισπνέονται ή εισχωρούν στη μύτη προκαλούν πόνο και αιμορραγία αλλά όχι πλήρη απόφραξη των αεροφόρων οδών, γι' αυτό αφαιρούνται στο νοσοκομείο και όχι στον τόπο του ατυχήματος. Τα κατάγματα του προσώπου αφορούν συνήθως στα ρινικά οστά, στον οφθαλμικό κόγχο και στην άνω και κάτω γνάθο. Προκαλούνται έπειτα από πρόσκρουση σε αμβλύ αντικείμενο. Στις κακώσεις αυτές ελλοχεύει ο κίνδυνος της απόφραξης των αναπνευστικών οδών από τις παραμορφώσεις που παρουσιάζονται. Τα συμπτώματα των καταγμάτων του προσώπου είναι κυρίως:

ο πόνος, το οίδημα,

Πρέπει να αφαιρούνται άμεσα, διαφορετικά προκαλούν εξογκώματα και μόνιμη χρώση του δέρματος.

Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στην αντιμετώπιση του εξαρθρήματος του χόνδρου του ρινικού διαφράγματος, λόγω της συχνής δημιουργίας αιματώματος γύρω από το χόνδρο.

Οι πρώτες βοήθειες περιλαμβάνουν τη διάνοιξη και τη διατήρηση των αναπνευστικών οδών, την ακινητοποίηση του αυχένα και τον έλεγχο της αιμορραγίας.

οι παρασχίδες οστών, η αιμορραγία, η αδυναμία ομιλίας ή κατάποσης

Η παροχή πρώτων βοηθειών περιλαμβάνει σχεδόν αποκλειστικά την απελευθέρωση των αναπνευστικών οδών και τη μεταφορά στο νοσοκομείο.

Ο τραυματισμός του λαιμού

Περιλαμβάνουν κυρίως ξένα σώματα, τα οποία έχουν εισχωρήσει στο λαιμό του αρρώστου, και ρήξεις της τραχείας και του λάρυγγα. Οι μεγάλοι κίνδυνοι στις περιπτώσεις αυτές είναι η αιμορραγία και η απόφραξη των αναπνευστικών οδών. Το χτύπημα στο τιμόνι του αυτοκινήτου ή η απόπειρα αυτοκτονίας με απαγχονισμό προκαλούν συνήθως κάκωση και ρήξη της τραχείας, που μπορεί να προκαλέσει την απώλεια της φωνής, την απόφραξη των αεροφόρων οδών και τη διαφυγή αέρα στους μαλακούς ιστούς του λαιμού, με αποτέλεσμα την εμφάνιση υποδόριου εμφυσήματος. Οι πρώτες βοήθειες περιλαμβάνουν:

Τη διάνοιξη και τη διατήρηση των αναπνευστικών οδών Την ακινητοποίηση του αυχένα Τον έλεγχο της αιμορραγίας

Τα ξένα σώματα δεν αφαιρούνται στον τόπο του ατυχήματος, παρά μόνο όταν εμποδίζουν την αναπνοή. Η χορήγηση οξυγόνου επιβάλλεται.

Τραυματισμοί δέρματος

Το δέρμα ως εξωτερικό όργανο υπόκειται συχνά σε μηχανικές κακώσεις. Αυτές μπορεί να είναι από απλή δερματίτιδα εξ επαφής (ερεθισμός) έως σχηματισμός εκδορών (γδαρσίματα), τραυματικών φυσαλίδων (φουσκάλες) και ανοιχτών πληγών, οι οποίες, τις περισσότερες φορές, χρειάζονται συρραφή από χειρουργό.Οι τραυματικές πομφόλυγες (φουσκάλες) οφείλονται κυρίως σε μηχανικές κακώσεις, ιδιαίτερα έπειτα από τριβή. Επομένως, συναντώνται προπαντός στα πέλματα ή στις παλάμες ύστερα από χειρωνακτικές εργασίες.

Πλύντε καλά την περιοχή με σαπούνι και νερό. Στεγνώστε προσεκτικά την περιοχή. Χρησιμοποιήστε γάζα ή καθαρό μαντίλι ή χαρτομάντιλο. Αν η φουσκάλα είναι μεγάλη, καλύψτε τη με μεγάλη γάζα που θα τη

στερεώσετε με λευκοπλάστ. Σκεπάστε την περιοχή με φαρδιά γάζα και κάντε αλλαγές κάθε μία, δύο μέρες. Προσπαθήστε να μη σπάσετε τη φυσαλίδα κατά την περιποίηση. Αν αυτό συμβεί, καθαρίστε καλά την πληγή και εφαρμόστε αντισηπτικό

διάλυμα.

Προσπαθήστε να καθαρίσετε τα ράκη της πληγής χωρίς υπερβολές.

Πρώτες Βοήθειες

Ηρεμήστε τον τραυματία και βάλτε τον να καθίσει. Πλύνετε την πληγή με φυσιολογικό ορό ή στην ανάγκη με δροσερό νερό. Χρησιμοποιήστε για το σκοπό αυτό διπλωμένη γάζα ή βαμβάκι ή στην

ανάγκη καθαρό βαμβακερό ύφασμα. Προσπαθήστε να απομακρύνετε υπολείμματα χώματος ή γυαλιών. Δεν χρειάζονται έντονες κινήσεις, διότι τα ξένα σώματα μπορεί να εισέλθουν

πιο βαθιά στην πληγή. Εάν διακρίνετε ξένα σώματα, τα οποία δεν μπορείτε να απομακρύνετε,

απευθυνθείτε στο νοσοκομείο. Να θυμάστε ότι ορισμένα ξένα σώματα (π.χ., η άσφαλτος), ακόμη και αν

μείνουν ως ίχνη στο δέρμα, θα προκαλέσουν μετά την επούλωση μόνιμες δυσχρωμίες (σημάδια από ξένο σώμα).

Αν υπάρχει αιμορραγία, πιέστε σταθερά την πληγή με καθαρή και στεγνή γάζα 10-15 λεπτά συνεχώς. Στις περισσότερες περιπτώσεις η πίεση σταματά την αιμορραγία.

Κατόπιν βάλτε αντισηπτική ουσία, τοποθετήστε γάζα εμποτισμένη με αντιβιοτικό, στεγνή αποστειρωμένη γάζα και κλείστε το τραύμα με λευκοπλάστη.

Μην καλύπτετε την πληγή με απλό βαμβάκι, γιατί θα κολλήσει πάνω της και θα είναι δύσκολη η απομάκρυνσή του στην επόμενη αλλαγή.

Σε αυτή την περίπτωση, βρέχετε την πληγή πριν από την αλλαγή με αποστειρωμένο φυσιολογικό ορό και περιμένετε να ξεκολλήσει το βαμβάκι μόνο του.

Κάνετε αλλαγές του τραύματος κάθε μία με δύο μέρες μέχρι να επουλωθεί η πληγή.

Αν δείτε ότι η πληγή φλέγεται και υπάρχουν πόνος, έντονο πρήξιμο και κοκκίνισμα, απευθυνθείτε στο γιατρό σας για να σας χορηγήσει αντιβίωση, γιατί η πληγή έχει μολυνθεί με μικρόβια. Είναι μία επιπλοκή που συμβαίνει πολύ συχνά.

Σιγουρευτείτε ότι ο πάσχων έχει κάνει αντιτετανικό εμβόλιο. Αν δεν συμβαίνει αυτό, πρέπει να απευθυνθείτε στο νοσοκομείο για να χορηγηθούν αντιτετανικός ορός και εμβόλιο.

 Κακώσεις του ματιού

Το μάτι είναι ένα πολύπλοκο όργανο, το οποίο παρά το γεγονός ότι προστατεύεται από τον οστέινο οφθαλμικό κόγχο και τα έντονα αντανακλαστικά των βλεφάρων, δέχεται πάρα πολύ συχνά βλαπτικές τραυματικές κακώσεις. Το μάτι έχει σφαιρικό σχήμα με διάμετρο περίπου 2,5 εκατοστών και η σφαιρικότητά του διατηρείται με το υγρό που βρίσκεται πίσω από το φακό (υαλοειδές σώμα) και μπροστά από το φακό (υδατοειδές σώμα). Το πρόσθιο τοίχωμα του ματιού είναι διαφανές (κερατοειδής χιτώνας), για να μπαίνει το φως, ενώ η υπόλοιπη επιφάνεια της σφαίρας αποτελείται από σκληρό ιστό (σκληρός χιτώνας) που αποτελεί το λευκό τμήμα του ματιού. Το ορατό τμήμα του σκληρού χιτώνα καλύπτεται από ένα στρώμα λείου βλεννογόνου, τον επιπεφυκότα. Πίσω από τον κερατοειδή βρίσκεται ένας κυκλικός μυς (ίριδα) με ένα στρογγυλό άνοιγμα στο κέντρο (κόρη), που

αυξομειώνεται ρυθμίζοντας το φως που μπαίνει στο μάτι. Το χρώμα των κυττάρων της ίριδας δίνει στο μάτι το χαρακτηριστικό του χρώμα. Πίσω από την ίριδα βρίσκεται ο φακός, ο οποίος εστιάζει την εικόνα σε ένα στρώμα κυττάρων στο πίσω μέρος του ματιού (αμφιβληστροειδής), το οποίο μετατρέπει το φωτεινό είδωλο σε ηλεκτρικό ερέθισμα που μεταφέρεται με οπτικό νεύρο στον εγκέφαλο.Ανάμεσα στον αμφιβληστροειδή και το σκληρό χιτώνα βρίσκεται ο χοριοειδής χιτώνας, που αποτελείται από τα αιμοφόρα αγγεία, τα οποία τρέφουν το μάτι και συγκεκριμένα τον αμφιβληστροειδή. Οι δακρυϊκοί αδένες και οι δακρυϊκοί πόροι αποτελούν το δακρυϊκό σύστημα που προστατεύει τον επιπεφυκότα σαν λιπαντικό. Τα δάκρυα απομακρύνουν τα ξένα σώματα από το μάτι. Ένας μεγάλος δακρυϊκός αδένας βρίσκεται κάτω από το άνω βλέφαρο και ένας μεγάλος εκφορητικός πόρος (ρινοδακρυικός) των δακρύων ενώνει την έσω γωνία του ματιού με την κοιλότητα της μύτης. Το άνω βλέφαρο ανασηκώνεται με ένα μυώνα, τον ανελκτήρα του βλεφάρου, και τα βλέφαρα κλείνουν με έναν κυκλοτερή μυώνα του σφιγκτήρα του βλεφάρου. Το άτομο που θα δώσει τις πρώτες βοήθειες στις κακώσεις του ματιού χρειάζεται να έχει τις παραπάνω στοιχειώδεις γνώσεις για την ανατομική δομή του ματιού. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο πάσχων βρίσκεται κάτω από το βάρος μιας συναισθηματικής φόρτισης και καθετί που θα αισθανθεί εκείνη τη στιγμή εντείνεται. Επομένως, πρώτο μας μέλημα είναι να καθησυχάσουμε τον άρρωστο και να αποκτήσουμε την εμπιστοσύνη του. Μετά από ένα τραυματισμό στην περιοχή του ματιού πρέπει να εξετάσουμε αρχικά:

Τυχόν οιδήματα ή άλλες κακώσεις στα βλέφαρα, την ύπαρξη ερυθρότητας στον επιπεφυκότα

Την ακεραιότητα του κερατοειδούς Το μέγεθος της κόρης και αν είναι οι κόρες των δύο ματιών είναι στρογγυλές

και ίσες σε μέγεθος Αν τα μάτια κινούνται μαζί προς την ίδια κατεύθυνση Αν η περιφέρεια της ίριδας είναι ομαλή

Ξένα σώματα στο μάτι

Τα μικρά σε μέγεθος ξένα σώματα συνήθως προκαλούν σημαντική βλάβη στο μάτι, γιατί αυτά μπορούν να προσεγγίσουν το βολβό. Από τα μεγάλα αντικείμενα, τις περισσότερες φορές, το μάτι προστατεύει ο οφθαλμικός κόγχος. Ένα μικρό, ελεύθερο, ξένο σώμα ερεθίζει τον επιπεφυκότα, που γίνεται αμέσως φλεγμονώδης και κόκκινος, και το μάτι αρχίζει να παράγει δάκρυα στην προσπάθειά του να αποβάλει το ξένο σώμα. Ο άρρωστος πονά και με δυσκολία κρατά το μάτι του ανοιχτό. Στην περίπτωση αυτή, το ξέπλυμα του ματιού με νερό ή φυσιολογικό ορό παρασύρει το ξένο σώμα και το απομακρύνει από το μάτι. Τα ξένα σώματα που είναι κολλημένα στον κερατοειδή ή βρίσκονται στην πίσω επιφάνεια του άνω βλεφάρου δεν απομακρύνονται εύκολα. Πρέπει να αναστρέψουμε ή να τραβήξουμε προς τα πάνω και μπροστά το άνω βλέφαρο για να μπορέσουμε με μία βρεγμένη τολύπη να απομακρύνουμε το ξένο σώμα. Τα μεγάλα ξένα σώματα που είναι σφηνωμένα στο μάτι πρέπει

Η επίδεση και του ματιού που δεν είναι τραυματισμένο βοηθά στο να μην κινείται το τραυματισμένο μάτι, αφού φυσιολογικά τα μάτια κινούνται ταυτόχρονα. Το λόγο για τον οποίο κλείνουμε και τα δύο μάτια πρέπει να τον εξηγήσουμε στον άρρωστο.

να αφαιρούνται στο νοσοκομείο. Ώσπου να μεταβούμε στο νοσοκομείο, το μάτι πρέπει να καλυφθεί με έναν κώνο από χαρτόνι για να μην εισχωρήσει βαθύτερα το ξένο σώμα. Προτείνεται η επίδεση και του ματιού που δεν είναι τραυματισμένο, επειδή βοηθά στο να μην κινείται το τραυματισμένο μάτι, αφού φυσιολογικά τα μάτια κινούνται ταυτόχρονα. Το λόγο για τον οποίο κλείνουμε και τα δύο μάτια πρέπει να τον εξηγήσουμε στον άρρωστο.

Τα χημικά εγκαύματα

Προκαλούνται στο μάτι από όξινα ή αλκαλικά διαλύματα και απαιτούν γρήγορη αντιμετώπιση για να αποφύγουμε μόνιμη βλάβη. Στην περίπτωση αυτή μία μόνο ενέργεια μπορεί να γίνει: το καλό πλύσιμο του ματιού για 5 έως 10 λεπτά με καθαρό νερό ή φυσιολογικό ορό. Το πλύσιμο του ματιού μπορεί να γίνει χύνοντας νερό μέσα στο μάτι, κρατώντας το μάτι κάτω από μια βρύση που τρέχει λίγο, ή βάζοντας το κεφάλι του αρρώστου μέσα σε μια λεκάνη με νερό, ενώ ο άρρωστος ανοιγοκλείνει τα βλέφαρά του.

Τα θερμικά εγκαύματα

Προκαλούνται στο μάτι από όξινα ή αλκαλικά διαλύματα και απαιτούν γρήγορη αντιμετώπιση για να αποφύγουμε μόνιμη βλάβη. Στην περίπτωση αυτή μία μόνο ενέργεια μπορεί να γίνει: το καλό πλύσιμο του ματιού για 5 έως 10 λεπτά με καθαρό νερό ή φυσιολογικό ορό. Το πλύσιμο του ματιού μπορεί να γίνει χύνοντας νερό μέσα στο μάτι, κρατώντας το μάτι κάτω από μια βρύση που τρέχει λίγο, ή βάζοντας το κεφάλι του αρρώστου μέσα σε μια λεκάνη με νερό, ενώ ο άρρωστος ανοιγοκλείνει τα βλέφαρά του.

Τα εγκαύματα από φως

Προέρχονται συνήθως από τις υπέρυθρες ακτίνες, τις ακτίνες λέιζερ και το φως κατά την έκλειψη του ηλίου. Επίσης, οι υπεριώδεις ακτίνες από μια συσκευή συγκόλλησης ή η παραμονή σε μια περιοχή με χιόνι (τύφλωση από χιόνι) μπορούν να προκαλέσουν επιπόλαιο έγκαυμα στα μάτια. Στην αρχή το έγκαυμα αυτό δεν προκαλεί πόνο, έπειτα όμως από 3 έως 5 ώρες εμφανίζεται έντονη επιπεφυκίτιδα με ερυθρότητα, οίδημα και μεγάλη έκκριση δακρύων. Το μάτι καλύπτεται με μια αποστειρωμένη γάζα και ο άρρωστος οδηγείται στο νοσοκομείο. Οι τραυματικές κακώσεις του ματιού αφορούν στα βλέφαρα και στον ίδιο το βολβό.

Αρχές πρώτων βοηθειών

Οι βασικές αρχές στην παροχή πρώτων βοηθειών σε ένα τραυματισμένο μάτι είναι:

Δεν ασκείται πίεση και δεν γίνεται κανένας χειρισμός. Εφαρμόζεται ήπια ένας αποστειρωμένος βρεγμένος επίδεσμος. Καλύπτεται το μάτι, π.χ., με ένα πλαστικό ποτηράκι.

Καλύπτεται και το μη τραυματισμένο μάτι.

Οι τραυματικές κακώσεις του ματιού μπορεί να είναι: Σχισμένο βλέφαρο Σχισμένος βολβός Οπισθοβολβικό αιμάτωμα Παρεκτόπιση του βολβού Ύφαιμα από τη συγκέντρωση αίματος στον πρόσθιο θάλαμο του ματιού κ.λπ.

Κάθε άρρωστος που παραπονιέται για πόνο, διπλωπία και ελάττωση της όρασής του έπειτα από τραυματισμό με αμβλύ όργανο στο μάτι, πρέπει να οδηγείται στο νοσοκομείο.

Οι φακοί επαφής

Είναι μικρές διαφανείς μεμβράνες που τοποθετούνται επάνω στον κερατοειδή των ματιών αντιμετωπίζοντας τα προβλήματα όρασης ορισμένων ατόμων (μυωπία, πρεσβυωπία, αστιγματισμό). Έτσι, απαλλάσσονται από τους σκελετούς που περιορίζουν το οπτικό τους πεδίο. Σήμερα οι φακοί επαφής χωρίζονται στους:

υδρόφιλους (μαλακούς), που συνδυάζουν νερού και πολυμερή υλικά μη υδρόφιλους, οι οποίοι κατασκευάζονται από σιλικόνη.

Οι πρώτοι είναι φακοί που γίνονται ανεκτοί από τους περισσότερους ανθρώπους και έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής, γι' αυτό φθείρονται και απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή στο καθάρισμα. Οι μη υδρόφιλοι (σκληροί) είναι κατάλληλοι για τα ευαίσθητα μάτια, πιο απλοί στον καθαρισμό τους και παρουσιάζουν μεγαλύτερη δυσκολία στην εφαρμογή τους. Οι φακοί επαφής έχουν το πλεονέκτημα ότι:

κινούνται μαζί με την κόρη του ματιού προσφέροντας καλύτερη ποιότητα όρασης,

δε θαμπώνουν από την υγρασία, δεν κολλάνε πάνω τους οι σταγόνες της βροχής, o δεν εμποδίζουν καμιά

δραστηριότητα του ατόμου και δεν αλλάζουν το παρουσιαστικό του.

Όμως: ευνοούν τις μολύνσεις, απαιτούν ειδική φροντίδα και τακτικές εξετάσεις από τον οφθαλμίατρο.

Η τοποθέτηση των φακών επαφής αποτελεί μια λεπτή πράξη που χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Ο οφθαλμίατρος και ο εφαρμοστής των φακών υποδεικνύουν το σωστό τρόπο εφαρμογής τους. Όμως πρέπει το άτομο που φέρει φακούς επαφής να εξασκηθεί στην τοποθέτηση και στην αφαίρεση τους.

Φακοί επαφής και τραυματισμοί στα μάτια

Σε περιπτώσεις τραυματισμών στα μάτια πρέπει να αφαιρούνται οι φακοί επαφής από τον ίδιο τον άρρωστο, εάν μπορεί, ή στο νοσοκομείο από το ειδικό ιατρικό προσωπικό. Στα χημικά εγκαύματα οι φακοί επαφής πρέπει να αφαιρούνται αμέσως, γιατί η

χημική ουσία μπορεί να παγιδευτεί κάτω από το φακό, οπότε είναι δύσκολη η αραίωσή της από το διάλυμα καθαρισμού. Στη περίπτωση αυτή:

Οι σκληροί φακοί επαφής αφαιρούνται με μια βεντούζα, της οποίας η άκρη υγραίνεται με διάλυμα ορού.

Οι μαλακοί φακοί αφαιρούνται, αφού ενσταλάξουμε δύο σταγόνες ορού μέσα στο μάτι και πιάσουμε το φακό με τον αντίχειρα και το δείκτη.

Το τεχνητό μάτι

Το τεχνητό μάτι (οφθαλμική πρόθεση) σε ένα τραυματισμένο άρρωστο πολλές φορές είναι δύσκολο να διαπιστωθεί και καλό είναι να μη λαμβάνεται υπόψη στην παροχή πρώτων βοηθειών. Πάντως πρέπει να εξετάζεται η περίπτωση του τεχνητού ματιού, όταν η κόρη σε ένα τραυματισμένο μάτι με οφθαλμική πρόσθεση δεν αντιδρά καθόλου στο φως.

Δηλητηριάσεις και δηλητήρια

Μανιτάρια

Διακρίνονται τρεις κύριες μορφές δηλητηρίασης: Η μουσκαρινική, που οφείλεται στη μουσκαρίνη, η οποία περιέχεται στα

μανιτάρια αμανίτης ο μυϊοκτόνος και αμανίτης ο πάνθηρ και εκδηλώνεται με υπνηλία, εφίδρωση, μύση, τρεις έως τέσσερις ώρες μετά την κατάποση. Τα μανιτάρια μπορεί να προκαλέσουν μυδρίαση, διέγερση και ιλίγγους που οφείλονται στην ατροπίνη των μυκήτων. Συνήθως δεν προκαλούν θάνατο.

Η φαλλοειδική δηλητηρίαση που προκαλείται από τα μανιτάρια αμανίτης ο φαλλοειδής, αμανίτης ο εαρινός και αμανίτης ο κίτριος, και εκδηλώνεται με εμετό, κωλικούς, διάρροια, γενική κατάπτωση, ολιγουρία, πυρετό και κράμπες, 12 περίπου ώρες μετά τη βρώση. Έπειτα από δύο μέρες φαινομενικής βελτίωσης εκδηλώνεται ίκτερος, κυκλοφορικές διαταραχές, κατάρρευση και κώμα. Η δηλητηρίαση προκαλείται από την τοξίνη των αμανιτών και προκαλεί το θάνατο στο 50% των περιπτώσεων.

Η εντολομική δηλητηρίαση που προκαλείται από τα μανιτάρια εντόλομα το μολυβδόχρωμο, βολέπος ο πελιδνός, αγαρικόν το δυσευτέρον κ.ά. Εκδηλώνεται με εμετό, πόνους στην κοιλιά και διάρροια, λίγες ώρες μετά τη βρώση. Τα συμπτώματα αυτά διαρκούν δύο μέρες, σπάνια χειροτερεύουν και μερικές φορές οδηγούν στο θάνατο.

Θεραπεία

Η θεραπεία των δηλητηριάσεων από μανιτάρια, εκτός από την πλύση στομάχου που γίνεται στις πρόσφατες δηλητηριάσεις, ποικίλλει ανάλογα με τα είδη των μανιταριών που τις προκάλεσαν, π.χ., ατροπίνη στη μουσκαρινική δηλητηρίαση. Γίνεται επίσης αποκατάσταση της απώλειας του νερού, των αλάτων και των λευκωμάτων και βασική υποστήριξη της αναπνοής και

Η θεραπεία των δηλητηριάσεων από μανιτάρια, εκτός από την πλύση στομάχου, που γίνεται στις πρόσφατες δηλητηριάσεις, ποικίλλει ανάλογα με τα είδη των μανιταριών που τις προκάλεσαν.

της κυκλοφορίας. Στη φαλλοειδική δηλητηρίαση γίνεται και οροθεραπεία με 120ml αντιφαλλοειδικού ορού του ινστιτούτου Pasteur (Παστέρ).

 

Δηλητηριώδεις ουσίες

Το δηλητήριο απομακρύνεται με άφθονο νερό, αφού αφαιρεθούν τα ρούχα. Αν το δηλητήριο είναι αέριο, σκόνη, καπνός, σταγονίδια (φωταέριο, υδρόθειο κ.ά.), απομακρύνεται το άτομο από το χώρο. Αν το δηλητήριο έχει ληφθεί από το στόμα, απομακρύνεται με εμετό ή πλύση στομάχου. Η πρόκληση εμετού ή η πλύση στομάχου είναι αποτελεσματική, όταν γίνεται μέσα σε τέσσερις ώρες

από τη λήψη και ακόμη έπειτα από 8 έως 15 ώρες, όταν πρόκειται για μαζική λήψη ορισμένων ουσιών, όπως σαλικυκλικά (π.χ., ασπιρίνη), τρικυκλικά (π.χ., Valium), αντικαταθλιπτικά (π.χ., Minitran). Απαγορεύονται η πρόκληση εμετού και η πλύση στομάχου σε περίπτωση κώματος και σπασμών. Η επιτάχυνση της αποβολής του δηλητηρίου γίνεται με αυξημένη διούρηση και αιμοκάθαρση, ανάλογα με τη φύση του δηλητηρίου.

Αντίδοτα

Πρέπει να φροντίσουμε να δώσουμε το κατάλληλο αντίδοτο για το δηλητήριο που έχει επιδράσει στον οργανισμό του ασθενούς. Αν δεν έχουμε πληροφορίες γι' αυτό, καλό θα είναι να ελέγξουμε αν στον περιβάλλοντα χώρο του αρρώστου υπάρχουν δηλητήρια (χάπια). Διαφορετικά χρησιμοποιούμε γενικά αντίδοτα.

Γενικά αντίδοτα

Αν το δηλητήριο είναι αλκαλοειδές, χορηγείται τανίνη ή τσάι ή υπερμαγγανικό κάλιο. Αν το δηλητήριο είναι βαρύ μέταλλο, χορηγείται ασπράδι αβγών και γάλα ή ενεργοποιημένος ζωικός άνθρακας. Το μεικτό ή γενικό αντίδοτο αποτελείται από δύο μέρη ενεργοποιημένου ζωικού άνθρακα, ένα μέρος τανίνης και ένα μέρος διοξειδίου του μαγνησίου (τρεις κουταλιές της σούπας σε ένα ποτήρι νερό). Η δοσολογία αυτή μπορεί να επαναληφθεί, αρκεί να μην ξεπεράσει τη χωρητικότητα του στομάχου. Ως εναλλακτική λύση είναι τρία ποτήρια νερό με μια κουταλιά της σούπας αλεύρι ή πατατάλευρο στο καθένα. Αν το δηλητήριο είναι φαρμακευτική ουσία με κατασταλτική δράση, χρειάζεται διέγερση του νευρικού συστήματος με αντίστοιχα φάρμακα (καφεΐνη, επινεφριδίνη). Σε περίπτωση βλάβης του αναπνευστικού κέντρου, χορηγείται μείγμα οξυγόνου με 5% διοξείδιο του άνθρακα.

Αν το δηλητήριο έχει ληφθεί από το στόμα, απομακρύνεται με εμετό ή πλύση στομάχου.

Τρία ποτήρια νερό με τρεις κουταλιές σούπας αλεύρι ή πατατάλευρο.

Ειδικά αντίδοτα

Είναι εκείνα τα αντίδοτα που χορηγούνται στην περίπτωση δηλητηρίασης από συγκεκριμένες ουσίες.

Διμερκαπτόλη (BAL)

Χορηγείται σε περίπτωση δηλητηρίασης από βαρέα μέταλλα (υδράργυρο, αρσενικό, αντιμόνιο, νικέλιο, ψευδάργυρο). Χορηγείται σε μορφή ενδομυϊκής ένεσης κάθε έξι ώρες επί δέκα ημέρες. Προκαλεί σιελόρροια, πυρετό, ταχυκαρδία, αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Τα συμπτώματα αντιμετωπίζονται με λήψη θειικής εφεδρίνης από το στόμα.

Ασβεστιο-δινατριο-αιβυλενοδιαμινο-τετραοξικό οξύ (ΕDΤΑ)

Χορηγείται σε περίπτωση δηλητηρίασης από μόλυβδο, σίδηρο και χαλκό, σε μορφή ενδοφλέβιας ή ενδομυϊκής ένεσης 5ml (15 έως 25mg/Kg βάρους σε διάλυμα 250 έως 500ml δεξτρόζης 5%), ή χάπια 0,5gr από το στόμα (4gr την ημέρα). Μεγάλες δόσεις προκαλούν βλάβη στους ουροφόρους σωλήνες. 2-πυριδινο-αλδοξίμη-μεβυλοϊωδίδιο (ΡΑΜ) Χορηγείται σε περίπτωση δηλητηρίασης από οργανοφωσφορικούς εστέρες, με ενδοφλέβια ένεση (1gr σε 200ml φυσιολογικού ορού) κάθε τρεις ώρες, μαζί με ατροπίνη.

Ναλλίνη

Χορηγείται σε περίπτωση δηλητηρίασης από μορφίνη, της οποίας ανταγωνίζεται τη δράση, 5 έως 10ml ενδοφλέβια ή ενδομυϊκά.

Νιτρώδη και θειοθειικά

Χορηγούνται σε περίπτωση δηλητηρίασης από κυανιούχες ενώσεις, όπως είναι το νιτρώδες νάτριο 3%, θειικό νάτριο 25%. Κάθε πέντε λεπτά, και ώσπου να χορηγηθεί ενδοφλέβια το διάλυμα θειοθειικών, χορηγείται με εισπνοή νιτρώδες αμύλιο.

Τεχνητός νεφρός

Έχει σκοπό την αιμοκάθαρση (απομάκρυνση τοξικών φαρμακευτικών ουσιών από το αίμα, ανάπλαση του επιθηλίου των ουροφόρων σωληναρίων).

Ακετυλοκυστείνη

Χορηγείται σε δηλητηρίαση από παρακεταμόλη (Depon ) για την προφύλαξη από την ηπατική νέκρωση. Είναι αποτελεσματική, όταν χορηγείται μέσα σε 15 ώρες από τη λήψη της παρακεταμόλης. Δόση: ενδοφλέβια αρχικά 150mg/Kg σε διάστημα 15 λεπτών. Συνολικά χορηγούνται 300mg/Kg μέσα σε 20 ώρες. Ιδιοσκεύασμα: Parvolex amp.

Ανθρακας ενεργός

Χορηγείται ως προσροφητικό πολλών δηλητηρίων. Δόση: 50gr σε 250ml ύδατος. Ιδιοσκευάσματα: Carbomix powder, Carbosylane caps, Ultracarbon caps.

Ασβέστιο γλυκονικό

Χορηγείται σε δηλητηρίαση με μαγνήσιο, αιθυλενογλυκόλη (αντιψυκτικό αυτοκινήτου), πολυφοσφωρικό νάτριο (απορρυπαντικό πλυντηρίου) κ.τ.λ. Δόση: ενήλικες 0,5-2gr και παιδιά 200 έως 600mg, πολύ βραδέως ενδοφλέβια. Ιδιοσκεύασμα: Gluconate de Calcium amp 10ml (9,8%).

Ατροπίνη θειική

Χορηγείται σε δηλητηρίαση με οργανοφοσφωρικούς εστέρες (παραθείο κ.τλ.), αναστολείς της χολινεστεράσης (καρβαμιδικοί εστέρες), παρασυμπαθητικομιμητικά φάρμακα (φυσοοτιγμίνη, πιλοκαρπίνη κ.τλ.) και σε δηλητηρίαση από μανιτάρια. Δόση: 1 έως 2mg υποδόρια, ενδομυϊκά και βραδέως ενδοφλέβια. Ιδιοσκεύασμα: Atropine sulfate.

Δικοβάλτιο εδετικό

Χορηγείται σε δηλητηρίαση με κυανιούχα. Δόση: 600mg σε ταχεία ενδοφλέβια χορήγηση και ακολουθεί από την ίδια βελόνα ένεση 50ml δεξτρόζης 5%. Ιδιοσκεύασμα: Kelocyanor.

Θειοκτικό οξύ

Χορηγείται σε δηλητηρίαση από μανιτάρια. Προσοχή, προκαλεί υπογλυκαιμία. Δόση: 75 έως 100ml σε ισότονο διάλυμα δεξτρόζης με σταγόνες. Η θεραπεία διακόπτεται, όταν οι τρανσαμινάσες επανέλθουν στα φυσιολογικό. Ιδιοσκεύασμα: Thioctacid.

Ιπεκακουάνα

Χορηγείται για την πρόκληση εμετού σε δηλητηριάσεις από το στόμα. Δεν χορηγείται ταυτόχρονα με ενεργό άνθρακα. Δόση: παιδιά 5 έως 10ml. Ενήλικοι 30ml σε μία μόνο δόση. Ακολουθεί λήψη νερού 100 έως 200ml. Ιδιοσκεύασμα: Ipecavom.

Μεθυλαίνιο

Κυανούν Χορηγείται σε δηλητηριάσεις με ουσίες που προκαλούν μεβαιμοσφαιριναιμία, όπως ανιλίνη, νιτρώδη, φαινακετίνη κ.ά. Δόση: 0,1ml/Kg βραδέως ενδοφλέβια. Μπορεί να επαναλαμβάνεται κάθε τέσσερις ώρες. Ιδιοσκεύασμα: Methylene Blue.

Νιτρώδες Νάτριο

Χορηγείται σε δηλητηριάσεις από κυανιούχα. Συνδυάζεται πάντοτε με χορήγηση θειοθειικού νατρίου. Δόση: 10ml του διαλύματος βραδέως ενδοφλεβίως και, ύστερα από πέντε λεπτά, ακολουθεί ένεση ενδοφλέβια 50ml διαλύματος 25% θειοθειικού νατρίου. Ιδιοσκεύασμα: Sodium Nitrate.

Πραλιδοξίμη

Χορηγείται σε δηλητηριάσεις από οργανοφοσφωρικούς εστέρες.

Σιλιμπινίνη

Χορηγείται σε δηλητηρίαση από μανιτάρια. Δόση: ημερήσια δόση 20 mg/Kg σε τέσσερις εγχύσεις. Ιδιοσκεύασμα: Legalon sil διάλυμα 350ml.

Φλουμαζελίνη

Χορηγείται για την εξουδετέρωση της κατασταλτικής δράσης στο κεντρικό νευρικό σύστημα των βενζοδιαζεπινών. Δόση: 0,3mg ενδοφλέβια. Επανάληψη ύστερα από ένα λεπτό, μέχρι να αφυπνιστεί ο άρρωστος. Μέγιστη δόση 2mg. Ιδιοσκεύασμα: Anexate.

 Κατάγματα και εξαρθρήματα των άνω άκρων

Κάταγμα κλείδας

Κάταγμα της κλείδας συμβαίνει συνήθως στα παιδιά και σε αναβάτες σε συνδυασμό με συνθλιπτικές κακώσεις του θώρακα. Τις περισσότερες φορές εντοπίζεται στη μεσότητα του οστού. Τα συμπτώματα είναι πόνος στην περιοχή του ώμου, οίδημα και ευαισθησία ακριβώς πάνω στην κλείδα. Πολλές φορές το ένα άκρο του κατάγματος ανασηκώνει το δέρμα, γιατί η κλείδα βρίσκεται ακριβώς κάτω από αυτό. Τότε το κάταγμα είναι συντριπτικό. Ο άρρωστος με κάταγμα κλείδας συνήθως κρατά το τραυματισμένο χέρι πάνω στο πρόσθιο θωρακικό τοίχωμα, ενώ στηρίζει τον αγκώνα ή το αντιβράχιο με το άλλο χέρι. Τα κατάγματα της κλείδας μπορεί να προκαλέσουν βλάβες στα μεγάλα αγγεία και νεύρα που τροφοδοτούν το άνω άκρο, διότι βρίσκονται κάτω από την κλείδα. Αντιμετωπίζονται άμεσα με σταθεροποίηση του άνω άκρου πάνω στον κορμό του τραυματία με ένα φαρδύ επίδεσμο.

Κάταγμα ωμοπλάτης

Συμβαίνει σχεδόν πάντοτε ύστερα από ένα δυνατό χτύπημα ακριβώς επάνω στην ωμοπλάτη. Ο άρρωστος πρέπει να ελέγχεται για κατάγματα πλευρών και ενδεχομένως για αναπνευστική δυσχέρεια. Τα σημεία του κατάγματος περιλαμβάνουν εκδορές, εκχύμωση, οίδημα και ευαισθησία γύρω από την ωμοπλάτη.

Εξάρθρημα της ακρωμιοκλειδικής

Η ακρωμιοκλειδική άρθρωση παθαίνει συχνά εξαρθρήματα. Αυτό παρατηρείται ιδιαίτερα στους ποδοσφαιριστές. Τα συμπτώματα είναι πόνος, ευαισθησία και προβολή του περιφερικού άκρου της κλείδας.

Οι πρώτες βοήθειες σε περίπτωση τέτοιων κακώσεων περιλαμβάνουν ακινητοποίηση του άνω άκρου με ανάρτησή του από τον αυχένα με έναν τριγωνικό επίδεσμο ή πρόσδεση του άνω άκρου στο θώρακα με ένα ελαστικό επίδεσμο, όπως και στα κατάγματα της κλείδας.

Εξάρθρημα του ώμου

Η άρθρωση του ώμου είναι μια μεγάλη άρθρωση που παθαίνει πολύ συχνά εξάρθρωση. Σχεδόν πάντοτε, η κεφαλή του βραχιονίου παίρνει θέση μπροστά από την ωμοπλάτη. Ο άρρωστος προσπαθεί να αποφύγει κάθε κίνηση κρατώντας το αντιβράχιο με το άλλο χέρι. Παρατηρείται ότι έχει χαθεί η σφαιρικότητα του ώμου σε σχέση με την αντίθετη πλευρά και ο ώμος είναι αποπλατυσμένος και τετράγωνος. Συχνά, ο άρρωστος αισθάνεται μούδιασμα στο άνω άκρο, που προέρχεται από την πίεση της εξαρθρωμένης κεφαλής πάνω στα νεύρα της μασχαλιαίας κοιλότητας. Το εξάρθρημα του ώμου προκαλεί ρήξη στο θύλακο της άρθρωσης και σε πολλούς συνδέσμους της πρόσθιας επιφανείας, γι' αυτό και πολλοί άρρωστοι παθαίνουν καθ' έξιν εξάρθρημα του ώμου, επειδή και μετά την ανάταξη οι κακώσεις αυτές δεν επουλώνονται εύκολα. Ο άρρωστος στην περίπτωση αυτή παθαίνει εξάρθρημα με μία απλή κίνηση του χεριού. Η τελική αποκατάσταση μπορεί να χρειαστεί ακόμη και εγχείρηση. Η ανάταξη του εξαρθρήματος πρέπει να γίνεται στο νοσοκομείο και ύστερα από ακτινολογικό έλεγχο, γιατί μπορεί μαζί με το εξάρθρημα να συνυπάρχουν και άλλες κακώσεις των οστών. Πρέπει όμως να γίνει ακινητοποίηση του εξαρθρωμένου ώμου, πράγμα που είναι δύσκολο, γιατί ο άρρωστος κρατά το χέρι του σε μία συγκεκριμένη στάση, μακριά από το θώρακα. Ένα μαξιλάρι ανάμεσα στο βραχίονα και το θωρακικό τοίχωμα, μια τριγωνική επίδεση και μια ελαστική πρόσδεση επάνω στο θωρακικό τοίχωμα εξασφαλίζουν την ανώδυνη ακινητοποίηση του εξαρθρωμένου ώμου. Ο άρρωστος μεταφέρεται σε καθιστική ή ημικαθιστική θέση. Η ανάταξη του εξαρθρήματος του ώμου, που καλό είναι να γίνεται στο νοσοκομείο υπό γενική αναισθησία, επιτυγχάνεται με δύο τρόπους:

Με τη μέθοδο του Ιπποκράτη, κατά την οποία με τον άρρωστο σε ύπτια θέση τοποθετούμε το πέλμα του ποδιού μας στη μασχάλη και τραβάμε σταθερά και με δύναμη το χέρι του. Ένας χαρακτηριστικός χτύπος θα ακουστεί, όταν η κεφαλή θα μπει στη φυσιολογική θέση της.

Με τη μέθοδο Kocher, κατά την οποία εφαρμόζεται έλξη και έξω στροφή, αφού πιάσουμε τον αγκώνα με το ένα χέρι και την παλάμη του αρρώστου με το άλλο και στη συνέχεια γίνει προσαγωγή με διατήρηση της έλξης και της έξω στροφής. Αμέσως μετά τη διατήρηση της προσαγωγής και της έλξης και την εφαρμογή έσω στροφής προκαλείται ανάταξη του εξαρθρήματος.

Ο άρρωστος προσπαθεί να αποφύγει κάθε κίνηση κρατώντας το αντιβράχιο με το άλλο χέρι.

Κάταγμα βραχιονίου

Τα κατάγματα της διάφυσης του βραχιονίου εντοπίζονται συνήθως στο κεντρικό τμήμα, κοντά στην άρθρωση του ώμου, στους ηλικιωμένους έπειτα από πτώση ή στο μέσο της διάφυσης, στους νέους ενηλίκους ύστερα από βίαιο τραυματισμό, οπότε και παρατηρούνται γωνίωση στην περιοχή του κατάγματος και αστάθεια των άκρων του κατάγματος. Σημαντικό είναι στο κάταγμα της μεσότητας του βραχιονίου το γεγονός ότι πολλές φορές το κερκιδικό νεύρο τραυματίζεται ή συμπιέζεται και παγιδεύεται στο

σημείο του κατάγματος. Στην περίπτωση αυτή ο άρρωστος αδυνατεί να εκτείνει τον καρπό και τα δάχτυλα του χεριού. Αυτό προκαλεί τη χαρακτηριστική πτώση του χεριού που παρατηρείται στην παράλυση του κερκιδικού νεύρου. Ένας ξύλινος νάρθηκας μπορεί να τοποθετηθεί στην εξωτερική επιφάνεια του βραχίονα για να παρέχεται επιπρόσθετη πλάγια υποστήριξη. Όταν υπάρχει γωνίωση, ασκείται έλξη από τους δύο κονδύλους του βραχιονίου, προκειμένου να ευθυγραμμιστούν τα άκρα του κατάγματος πριν από τη ναρθηκοποίηση και στη συνέχεια ακινητοποιείται το κάταγμα.

Εξάρθρημα του αγκώνα

Αυτή η κάκωση συμβαίνει συνήθως σε εφήβους και νέους ενήλικες κατά τη διάρκεια της άθλησης. Τα κεντρικά άκρα της ωλένης και της κερκίδας εξαρθρώνονται συνήθως προς τα πίσω, με αποτέλεσμα το ωλεόκρανο να προεξέχει περισσότερο από το φυσιολογικό. Στο εξάρθρημα του αγκώνα η άρθρωση είναι "κλειδωμένη" και υπάρχουν έντονο οίδημα και σημαντικοί τραυματισμοί των αγγείων και των νεύρων. Το οπίσθιο εξάρθρημα του αγκώνα παρουσιάζει τρία χαρακτηριστικά συμπτώματα:

ανώμαλο σχήμα στην άρθρωση ο τραυματίας κρατά το τραυματισμένο άκρο σε γωνία 130μοιρών είναι αδύνατη κάθε κίνηση, ενεργητική ή παθητική

Κατάγματα του αντιβραχίου

Το κάταγμα του ωλεκράνου είναι συνήθως αποτέλεσμα άμεσης βίας και γι' αυτό στην περιοχή του κατάγματος παρατηρούνται εκδορές ή τραύματα. Η άμεση αντιμετώπιση των κακώσεων του αγκώνα (κατάγματα, εξαρθρήματα) γίνεται με επίδεση του άνω άκρου επάνω στον κορμό του τραυματία, χωρίς να γίνει απόπειρα να λυγίσει ή να ισιώσει ο αγκώνας.

Κακώσεις καρπού και άκρας χείρας

Κατάγματα της κερκίδας και της ωλένης παρατηρούνται ιδιαίτερα στα παιδιά που ρίχνουν όλο τους το βάρος στα τεντωμένα χέρια τους. Τα δύο οστά σπάζουν την

Μερικές φορές ο άρρωστος αδυνατεί να εκτείνει σε ραχιαία έκταση τον καρπό και τα δάχτυλα του χεριού.

ίδια στιγμή, αν και μπορεί το κάταγμα να βρίσκεται σε διαφορετικό επίπεδο. Τα κατάγματα του περιφερικού άκρου της κερκίδας προκαλούνται από πτώση σε τεντωμένο χέρι και είναι ιδιαίτερα συχνά στους ηλικιωμένους με οστεοπόρωση. Η παραμόρφωση που εμφανίζεται είναι χαρακτηριστική και ονομάζεται παραμόρφωση του πιρουνιού, επειδή ο τραυματισμένος καρπός αποκτά μια καμπυλότητα όμοια με του πιρουνιού. Η ακινητοποίηση των καταγμάτων του αντιβραχίου μπορεί να γίνει εύκολα με ξύλινους νάρθηκες, νάρθηκες αέρα ή ακόμη με ένα μαξιλάρι και με τριγωνική ανάρτηση του μέλους.

Κατάγματα άκρας χείρας και δαχτύλων

Προκαλούνται ύστερα από άμεσο χτύπημα στο άκρο του χεριού ή ύστερα από συντριπτικά τραύματα. Εκδηλώνονται με σοβαρό πρήξιμο. Τα πιο σοβαρά από αυτά είναι τα κατάγματα του σκαφοειδούς οστού. Τέλος, εξαρθρώσεις και διαστρέμματα είναι δυνατόν να συμβούν σε οποιοδήποτε δάχτυλο, αλλά πιο συνηθισμένη είναι η εξάρθρωση του αντίχειρα, που προκαλείται έπειτα από πτώση πάνω στο χέρι. Η άμεση αντιμετώπιση περιλαμβάνει την αφαίρεση τυχόν δαχτυλιδιών, πριν αρχίσει το πρήξιμο, και το τύλιγμα του χεριού με απαλά ψυχρά επιθέματα.

 Κατάγματα και εξαρθρήματα κάτω άκρων

Εξάρθρημα του ισχίου

Όλα σχεδόν τα εξαρθρήματα του ισχίου είναι οπίσθια. Η κεφαλή του μηριαίου εξαρθρώνεται προς τα πίσω και εισέρχεται στους μυς του γλουτού. Είναι συνήθως αποτέλεσμα βίαιης πρόσκρουσης, π.χ., στο ταμπλό του αυτοκινήτου ή σε ένα τροχαίο ατύχημα. Επομένως, είναι πολύ πιθανόν να έχουμε εξάρθρημα του ισχίου όταν υπάρχει θλάση του γόνατος ή κάταγμα της επιγονατίδας. Το οπίσθιο εξάρθρημα του ισχίου συχνά προκαλεί διάταση ή πίεση του ισχιακού νεύρου, που είναι το πιο σημαντικό νεύρο του κάτω άκρου. Έτσι μπορεί να συμβεί μερική ή ολική παράλυση του νεύρου, με αποτέλεσμα ελαττωμένη αισθητικότητα στην κνήμη και στον άκρο πόδα και ένα "πεσμένο πόδι" από μυϊκή αδυναμία των μυών που επιτελούν τη ραχιαία έκταση των δαχτύλων και του άκρου ποδός.  Στο οπίσθιο εξάρθρημα του ισχίου, ο άρρωστος κάμπτει το ισχίο και ανυψώνει το γόνατο προς το θώρακα, ο δε μηρός φέρεται σε εσωτερική στροφή και προσαγωγή και πλησιάζει προς τη μέση γραμμή του σώματος. Στο πρόσθιο εξάρθρημα το σκέλος βρίσκεται αντίθετα σε κάμψη, έξω στροφή και απαγωγή, δηλαδή απομακρύνεται από τη μέση γραμμή του σώματος. Ο άρρωστος αισθάνεται έντονο πόνο στο ισχίο και κάθε κίνηση της άρθρωσης παρουσιάζει μεγάλη αντίσταση. Στον τόπο του ατυχήματος δεν πρέπει να γίνει καμία προσπάθεια ανάταξης. Το εξάρθρημα πρέπει να ναρθηκοποιηθεί στη θέση παραμόρφωσης. Ο άρρωστος τοποθετείται ύπτιος σε ένα νάρθηκα σπονδυλικής στήλης και το μέλος υποστηρίζεται με μαξιλάρια και στερεώνεται με ιμάντες επάνω στο φορείο.

Κατάγματα του μηριαίου και του ισχίου

Είναι πολύ πιθανόν να έχουμε εξάρθρημα του ισχίου, όταν υπάρχει θλάση του γόνατος ή κάταγμα της επιγονατίδας.

Τα κατάγματα του κεντρικού άκρου του μηρού και του ισχίου είναι οι πιο συχνές κακώσεις του σκελετού, ειδικά σε ηλικιωμένα άτομα που υποφέρουν από οστεοπόρωση. Σπάνια αφορούν και στην άρθρωση του ισχίου. Το τραυματισμένο σκέλος παρουσιάζει βράχυνση (κονταίνει) και στροφή προς τα έξω (όταν υπάρχει παρεκτόπιση). Ο άρρωστος δεν μπορεί να κινήσει το σκέλος και σε κάθε κίνηση αισθάνεται έντονο πόνο, που πολλές φορές εντοπίζεται στο γόνατο. Το κάταγμα του ισχίου μπορεί να

είναι ρογμώδες και να δίνει έτσι τη δυνατότητα στον πάσχοντα να βαδίζει, με αποτέλεσμα να καθυστερεί η διάγνωση. Τα συντριπτικά κατάγματα του μηριαίου μπορεί να βάλουν σε άμεσο κίνδυνο τη ζωή του ασθενούς, καθώς οι παρασχίδες ενός τέτοιου κατάγματος είναι δυνατόν να προκαλέσουν τρώση της μηριαίας αρτηρίας, με συνέπεια μαζική απώλεια αίματος και υπογκαιμικό σοκ. Η αρχική αντιμετώπισή τους περιλαμβάνει την άμεση ακινητοποίηση του κάτω άκρου με πρόχειρο νάρθηκα που αρχίζει από τη μασχάλη και φτάνει έως το άκρο του ποδιού. Αυτός στερεώνεται με επιδέσμους στο στήθος, στη λεκάνη και στην κνήμη.

Κακώσεις του γόνατος

Οι κακώσεις του γόνατος περιλαμβάνουν: Συνδεσμικές κακώσεις, οι οποίες κυμαίνονται από ένα απλό διάστρεμμα μέχρι

ένα βαρύ εξάρθρημα Εξάρθρημα και κάταγμα της επιγονατίδας Κατάγματα του περιφερικού άκρου του μηριαίου και του κεντρικού άκρου της

κνήμης

Οι συνδεσμικές κακώσεις του γόνατος συμβαίνουν όταν εφαρμοστούν στο γόνατο υπερβολικές δυνάμεις κάμψεως και στροφής. Οι σύνδεσμοι του εσωτερικού τμήματος της πλευράς του γόνατος τραυματίζονται συχνότερα και αυτό συμβαίνει όταν το πόδι είναι σταθεροποιημένο στο έδαφος και η εξωτερική επιφάνεια του γόνατος δέχεται ισχυρή πλήξη. Η ναρθηκοποίηση του γόνατος πρέπει να περιλαμβάνει τόσο ακινητοποίηση του μηριαίου όσο και της κνήμης. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφοροι τύποι νάρθηκα, όπως:

Ένας μακρύς σταθερός νάρθηκας Δύο νάρθηκες που εφαρμόζονται στα δύο πλάγια του άκρου Ένας φουσκωτός νάρθηκας αέρα

Το εξάρθρημα του γόνατος γίνεται όταν σπάσουν όλοι οι σύνδεσμοι που στηρίζουν την άρθρωση του γόνατος. Τότε, το κεντρικό άκρο της κνήμης παρεκτοπίζεται από την άρθρωση, προκαλώντας μεγάλη παραμόρφωση. Κυρίως όμως, στο εξάρθρημα του γόνατος ενδιαφέρει η κάκωση της ιγνυακής αρτηρίας, η οποία μπορεί να ραγίσει ή να πιεστεί από την εξαρθρωμένη κνήμη. Γι' αυτό, ο προσεκτικός έλεγχος της περιφερικής κυκλοφορίας αποτελεί πρωταρχική μέριμνα, όταν υπάρχει υποψία της κάκωσης αυτής. Αν δεν μπορούμε να ψηλαφήσουμε το σφυγμό περιφερικά, ο άρρωστος πρέπει να μεταφερθεί αμέσως στο νοσοκομείο. Σε περίπτωση ικανοποιητικής περιφερικής κυκλοφορίας, ακινητοποιείται το γόνατο χωρίς καμία προσπάθεια ανάταξης με την εφαρμογή δύο σταθερών ναρθήκων στις δύο πλευρές του σκέλους.

Ο άρρωστος δεν μπορεί να κινήσει το σκέλος και σε κάθε κίνηση αισθάνεται έντονο πόνο, που πολλές φορές εντοπίζεται στο γόνατο.

Το εξάρθρημα της επιγονατίδας

Η κάκωση αυτή παρατηρείται συνήθως σε νέους που αθλούνται για πρώτη φορά, αλλά και ως καθ' έξιν εξάρθρημα, το οποίο συμβαίνει ακόμη και με μια ελαφρά στροφή του γόνατος. Συνήθως, η επιγονατίδα εξαρθρώνεται προς την έξω πλευρά και το γόνατο παίρνει τη θέση ελαφράς κάμψης. Το εξάρθρημα της επιγονατίδας προκαλεί μεγάλη παραμόρφωση του γόνατος σε σχέση με το φυσιολογικό. Η τοποθέτηση του νάρθηκα για την ακινητοποίηση του γόνατος στην κάκωση αυτή γίνεται χωρίς καμιά προσπάθεια ανάταξης. Αν η επιγονατίδα αναταχθεί αυτόματα, τότε και πάλι το γόνατο ακινητοποιείται και ο άρρωστος μεταφέρεται στο νοσοκομείο. Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι:

Οι κακώσεις του γόνατος παρουσιάζονται με έντονο οίδημα (πρήξιμο), που εμφανίζεται σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Η άμεση αντιμετώπιση των κακώσεων του γόνατος περιλαμβάνει πλήρη ακινησία της άρθρωσης και απαγόρευση του περπατήματος. Επίσης, δεν επιτρέπεται να γίνει απόπειρα να ισιώσει με τη βία το γόνατο. Τέλος, πρέπει να στηριχτεί το πάσχον γόνατο σε ένα μαξιλάρι και να μεταφερθεί ο τραυματίας με φορείο στο νοσοκομείο.

Κατάγματα της κνήμης και της περόνης

Τις περισσότερες φορές τα δύο οστά σπάζουν ταυτόχρονα σε οποιαδήποτε θέση μεταξύ του γόνατος και της ποδοκνημικής άρθρωσης. Επειδή η κνήμη βρίσκεται αμέσως κάτω από το δέρμα, τα ανοιχτά κατάγματα είναι αρκετά συχνά και προκαλούν μεγάλη παραμόρφωση με γωνίωση και στροφή. Συμβαίνουν τις περισσότερες φορές έπειτα από ένα δυνατό άμεσο χτύπημα στο πρόσθιο χείλος της κνήμης (κοινώς στο καλάμι). Το κάταγμα της περόνης μπορεί να προκληθεί ακόμη και με ελαφρό χτύπημα. Αυτά τα κατάγματα πρέπει να ακινητοποιούνται με ένα σταθερό επιμήκη νάρθηκα, με ένα νάρθηκα αέρα ή και με ένα νάρθηκα έλξης. Η ελαφρά σταθερή έλξη για τον ευθειασμό του σκέλους μπορεί να διορθώσει ενδεχόμενη κακή κυκλοφορία του άκρου. Ακόμη, η ακινητοποίηση του άκρου που έχει κάταγμα μπορεί να γίνει με δέσιμο στο υγιές μέλος με φαρδείς ελαστικούς επιδέσμους. Τέλος, τα ανοιχτά (επιπεπλεγμένα) κατάγματα κνήμης χρειάζονται πλήρη αντισηψία κατά τη διάρκεια των χειρισμών ακινητοποίησης, διότι υπάρχει μεγάλος κίνδυνος μόλυνσης του οστού.

Κακώσεις της ποδοκνήμης

Οι κακώσεις αυτές είναι πάρα πολύ συχνές και συμβαίνουν σε άτομα κάθε ηλικίας. Η βαρύτητά τους κυμαίνεται από ένα απλό διάστρεμμα μέχρι ένα βαρύ κάταγμα-εξάρθρημα. Οι κακώσεις της ποδοκνημικής, που συνήθως είναι εξαρθρήματα με κατάγματα δύο σφυρών, συμβαίνουν με το "γύρισμα" (στραβοπάτημα) του άκρου του ποδιού, το οποίο προκαλεί διάταση ή ρήξη των συνδέσμων και ταυτόχρονα κατάγματα. Η αντιμετώπισή τους περιλαμβάνει εκτίμηση της νευροαγγειακής περιφερικής λειτουργίας, επίδεση των ανοιχτών τραυμάτων και ακινητοποίηση της άρθρωσης. Ο νάρθηκας πρέπει να καλύπτει ολόκληρο το άκρο του ποδιού και την κνήμη μέχρι το γόνατο ή και πάνω από αυτό.

Κακώσεις του άκρου ποδός

Οι κακώσεις του άκρου ποδός περιλαμβάνουν κατάγματα: των οστών του ταρσού, των μεταταρσίων και των φαλαγγών των δαχτύλων.

Κάταγμα της φτέρνας συμβαίνει συνήθως έπειτα από πτώση ή άλμα από ύψος και εφόσον ο άρρωστος πέσει επάνω στη φτέρνα. Συχνά προκαλούνται και κατάγματα των σπονδύλων της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης λόγω της μεταφοράς της βίας στους σπονδύλους.

Ξένα σώματα σε κοιλότητες

Ξένα σώματα ρινός

Συμβαίνει συνήθως σε μικρά παιδιά. Σπανιότερα σε ενήλικες. Μικρά αντικείμενα, όπως χάντρες, κουμπιά ή σπόροι, καθηλώνονται στους ρώθωνες. Η καθήλωση μπορεί να συμβεί επίσης στη διάρκεια αδέξιας προσπάθειας απομάκρυνσής τους. Η παραμονή τους για πολλή ώρα επιφέρει πόνο, πταρμό (φτέρνισμα) και ετερόπλευρη ρινική απόφραξη. Όταν δεν είναι καθηλωμένα, αφαιρούνται συνήθως με δυνατά φυσήματα της μύτης, διαφορετικά η αντιμετώπιση του προβλήματος αφήνεται στα χέρια των γιατρών. Η συνεργασία του πάσχοντος είναι απαραίτητη (εναλλακτικά διενεργείται γενική νάρκωση). Με καλό φωτισμό και με τη χρήση ρινοσκοπίου, η επιτυχής αφαίρεση είναι σχεδόν βέβαιη

Ξένο σώμα στον έξω ακουστικό πόρο

Εκτός από διάφορα μικρά αντικείμενα, π.χ., χάντρες, σπόροι, χαρτί, βαμβάκι, στον έξω ακουστικό πόρο μπορεί να εισέλθουν μικρά έντομα, τα οποία παγιδεύονται. Η μακροχρόνια παραμονή τους προκαλεί συμπτώματα εξωτερικής ωτίτιδας. Ειδικά τα έντομα που φτερουγίζουν, προκαλούν αίσθημα πανικού και έντονης ανησυχίας. Μία καλή άμεση πρώτη βοήθεια είναι η ενστάλαξη σταγόνων λαδιού ή νερού στον έξω ακουστικό πόρο, που φονεύει συνήθως το έντομο. Η αφαίρεσή του όμως, όπως και των άλλων αντικειμένων, γίνεται από ειδικό, με τη χρήση κατάλληλων εργαλείων.

Ξένα σώματα οισοφάγου

Μπορεί να είναι αιχμηρά, όπως κόκαλο ψαριού, βελόνες, μυτερά κομμάτια από οστά κοτόπουλου, τα οποία είναι ικανά να προκαλέσουν τραυματισμό του οισοφάγου. Όταν τα ξένα σώματα είναι αμβλεία, προκαλούν δυσκαταποσία, σπασμό του οισοφάγου και φαινόμενα στάσεως.

Ξένα σώματα στομάχου - εντέρου

Συμβαίνει συχνά στα μικρά παιδιά, σε ψυχιατρικούς αρρώστους και σε φυλακισμένους. Στα μη αιχμηρά ξένα σώματα συνεχίζεται η συνηθισμένη διατροφή με την ελπίδα αποβολής τους με τα κόπρανα. Η χρήση καθαρτικών δεν συνιστάται. Όταν το ξένο σώμα είναι αιχμηρό (καρφίτσα, καρφιά, κόκαλα, πινέζες), εντοπίζεται η θέση του με ακτινογραφικό έλεγχο. Ο κίνδυνος διάτρησης του εντέρου-στομάχου και η συνακόλουθη περιτονίτιδα επιβάλλουν συχνή παρακολούθηση με ακτινοσκόπηση και τέλος εγχειρητική ή ενδοσκοπική αφαίρεση.

Ξένα σώματα προσώπου

Τέτοια μπορεί να είναι μικρές πέτρες, ρινίσματα κ.ά. Πρέπει να αφαιρούνται άμεσα, διαφορετικά προκαλούν υπεγέρσεις και μόνιμη χρώση του δέρματος. Για ξένα σώματα που βρίσκονται βαθιά απαιτούνται ειδικά εργαλεία, προκειμένου να αφαιρεθούν.

Πρώτες βοήθειες

Καθαρίστε προσεκτικά την πληγή με σαπούνι και νερό και ξεπλύνετε με άφθονο νερό.

Μην εφαρμόζετε πίεση ή σκαλίζετε το ξένο σώμα με καρφίτσα ή βελόνα. Χρησιμοποιήστε τσιμπιδάκι φρυδιών, αφού το περάσετε πάνω από φλόγα για

λίγα δευτερόλεπτα για να αποστειρωθεί. Πιάστε την ακίδα προσεκτικά όσο πιο κοντά στο δέρμα μπορείτε για να μη

σπάσει και τραβήξτε την προς τα έξω με ελαφρές κινήσεις. Αφού αφαιρέσετε την ακίδα, πιέστε ελαφρά την πληγή για να εξέλθουν, μαζί

με λίγο αίμα, τα υπολείμματα από τα ξένα σώματα. Ξεπλύνετε την πληγή με φυσιολογικό ορό, τοποθετήστε αντισηπτικό και

επιδέστε την πληγή με γάζα. Σιγουρευτείτε ότι ο πάσχων έχει κάνει αντιτετανικό εμβόλιο. Σε περίπτωση αμφιβολίας πρέπει να απευθυνθείτε στο νοσοκομείο για να

χορηγηθούν αντιτετανικός ορός και εμβόλιο.

  

Τραύματα από δαγκώματα

Μπορούν να συμβούν από σκυλιά, λύκους, ακόμη και από ανθρώπους. Είναι επικίνδυνα λόγω της αυξημένης συχνότητας ανάπτυξης λοιμώξεων. Οι απλές γρατσουνιές που προκαλούνται χρήζουν επίσης ιδιαίτερης προσοχής.

Aντιμετώπιση

Τα σχετικά μικρά τραύματα δεν πρέπει να συρράπτονται. Οι γρατσουνιές πλένονται και καθαρίζονται με αντισηπτικά διαλύματα. Τα μεγάλα τραύματα -ειδικά του προσώπου- αποκαθίστανται χειρουργικά. Τα τραύματα από ανθρώπινα δαγκώματα δεν συνηθίζεται να συρράπτονται. Απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή, γιατί αναπτύσσονται λοιμώξεις οφειλόμενες σε πλήθος μικροοργανισμών. Χορηγούνται αντιβιοτικά του τύπου των πενικιλινών, καθώς και αντιτετανικός ορός. Στις περιπτώσεις δαγκώματος από ζώο, εφόσον αυτό (σκυλί, γάτα, λύκος κ.ά.)

θεωρείται ή είναι λυσσασμένο, η αντιμετώπιση εξειδικεύεται με αντιλυσσική θεραπεία, αρχικά μία δόση αντιλυσσικού ορού και στη συνέχεια ημερήσιες δόσεις αντιλυσσικού εμβολίου (στις μέρες 1, 3, 7, 14 και 28, με ενδομυϊκή χορήγηση του εμβολίου HDCV ή, εναλλακτικά, με υποδόρια χορήγηση του εμβολίου DEV σε 23 δόσεις -21 ημερήσιες δόσεις και αναμνηστικές δόσεις την 31η και 41η μέρα). Αν το ζώο που προκάλεσε το τραύμα είναι οικόσιτο, υγιές και διαθέσιμο, τίθεται σε παρακολούθηση για δέκα μέρες και παίρνονται τα συνήθη μέτρα για την περιποίηση των τραυματιών.

Λύσσα

Είναι μια μεταδοτική θανατηφόρα αρρώστια. Μολονότι τα τελευταία χρόνια έχει σχεδόν εξαφανιστεί λόγω του καθολικού εμβολιασμού των σκύλων, εντούτοις υπάρχουν αδέσποτα σκυλιά, καθώς και άλλα ζώα, σκίουροι, αλεπούδες, λύκοι, νυχτερίδες, κουνάβια, νυφίτσες, κ.ά., που δεν έχουν εμβολιαστεί και μπορούν να τη μεταδώσουν. Όταν διαπιστωθεί ότι το ζώο είναι λυσσασμένο, και αυτό θα γίνει με τη στενή παρακολούθησή του, ώσπου να εκδηλώσει την αρρώστια, ή με την ανεύρεση στον εγκέφαλό του των ειδικών σωματίων, το Negri, τότε γίνεται αντιλυσσικός εμβολιασμός και χορηγείται αντιλυσσικός ορός.

Δαγκώματα και τσιμπήματα από θαλάσσια ζώα

Με εξαίρεση τον καρχαρία και το μπαρακούντα, τα περισσότερα θαλάσσια ζώα δεν είναι επιθετικά. Τα δαγκώματα των μεγάλων ζώων της θάλασσας αντιμετωπίζονται, όπως και κάθε άλλος εκτεταμένος τραυματισμός, με κύριο μέλημά μας τον έλεγχο της αιμορραγίας και την αντιμετώπιση του σοκ. Οι συχνότεροι τραυματισμοί προέρχονται από τις τσούχτρες, τις σμέρνες, τους σκορπιούς, τους αχινούς, τους κώνους, τις μέδουσες, το κοράλλι της φωτιάς, τη θαλάσσια ανεμώνη, τη θαλάσσια ύδρα, τη ρίνα κ.λπ. Για τα κεντρίσματα από κώνους, αχινούς και ορισμένα ψάρια του γλυκού και αλμυρού νερού δεν υπάρχουν ειδικά αντίδοτα. Το οινόπνευμα και η αμμωνία εξουδετερώνουν μόνο τις τοξίνες της μέδουσας. Το δηλητήριο της ρίνας, της ανεμώνας και της ύδρας αδρανοποιείται με τη θερμότητα. Όλα τα τσιμπήματα ή τα κεντρίσματα από τα θαλάσσια ζώα παρουσιάζουν έντονο, τσουχτερό πόνο και, ελάχιστες φορές, γενικά συμπτώματα, όπως ζάλη, εξάντληση, παράλυση, κράμπα, ναυτία, εμετό ή δύσπνοια.

Πρώτες βοήθειες:

Τυλίξτε ένα ύφασμα γύρω από τα χέρια σας και βγάλτε τα πλοκάμια που έχουν μείνει.

Ρίξτε πολύ νερό πάνω στην περιοχή ή πλύντε τη με ξύδι. Αν είναι ανάγκη, ζητήστε ιατρική βοήθεια.

Τσιμπήματα σκορπιών

Οι σκορπιοί είναι οκτάποδα, όπως οι αράχνες, και ανήκουν στις αραχνίδες. Το τσίμπημά τους είναι πολύ επώδυνο και μπορεί να προκαλέσει τοπικό οίδημα και αλλαγή χρώματος στην περιοχή. Ακόμη, είναι δυνατόν να συνοδεύεται από μούδιασμα, ναυτία, πυρετό, δυσκολία στην ομιλία, κράμπες στο στομάχι,

σπασμούς και σοκ. Ωστόσο, τόσο σοβαρή κλινική εικόνα προξενεί μόνο ο σκορπιός της Αριζόνα, ο οποίος δεν συναντάται πουθενά αλλού. Οι πρώτες βοήθειες στην αντιμετώπιση των γενικευμένων συμπτωμάτων περιλαμβάνουν κυρίως τη βασική υποστήριξη των ζωτικών λειτουργιών και τη χορήγηση του αντίστοιχου ορού, ο οποίος περιέχει αντισώματα που εξουδετερώνουν το δηλητήριο.

Δαγκώματα από αράχνες

Γνωστά δηλητηριώδη είδη αραχνών είναι ο λαθροδήκτης, ο δολοφόνος (μαύρη χήρα), ο ερημίτης και η ταραντούλα. Το δάγκωμα γίνεται αντιληπτό έπειτα από 24 ώρες περίπου, ώσπου να αρχίζει να μουδιάζει η περιοχή. Το δηλητήριο είναι νευροτοξικό και αφορά κυρίως σε κέντρα του νωτιαίου μυελού. Προκαλούνται κράμπες, σανιδώδεις συσπάσεις των κοιλιακών μυών και δυσκολία στην αναπνοή. Αλλα συμπτώματα είναι: ζάλη, εφίδρωση, εμετός, ναυτία και δερματικό εξάνθημα. Η αντιμετώπιση του πόνου γίνεται με ήπια αναλγητικά και, εφόσον εμφανιστούν επικίνδυνα συμπτώματα, υποστηρίζονται οι ζωτικές λειτουργίες του αρρώστου. Υπάρχει αντιδηλητηριώδης ορός που χορηγείται με ιατρική συνταγή.

Δαγκώματα φιδιών

Από τα 150.000 είδη φιδιών, στην Ελλάδα και γενικά στην Ευρώπη υπάρχει ένα μόνο δηλητηριώδες, η οχιά. Γενικά, ο τύπος δαγκώματος των φιδιών είναι χαρακτηριστικός και οφείλεται στους δύο κυνόδοντές τους. Το δάγκωμα από δηλητηριώδες φίδι προκαλεί αμέσως ισχυρό πόνο, οίδημα και εκχύμωση στην περιοχή. Μέσα σε 15 περίπου λεπτά αρχίζει η εμφάνιση των γενικών συμπτωμάτων, που περιλαμβάνουν ναυτία, εμετό, υπόταση, αρρυθμίες, ίλιγγο, σπασμούς, παραλήρημα και κώμα. Το μούδιασμα στο σημείο του δαγκώματος και στη γύρω περιοχή, στη γλώσσα, στο στόμα, στο τριχωτό της κεφαλής και η εμφάνιση κίτρινης όρασης είναι σημεία που δείχνουν ότι θα επακολουθήσουν παράλυση και αναπνευστική ανεπάρκεια. Οι πρώτες βοήθειες συνίστανται στον περιορισμό της κυκλοφορίας του αίματος στην περιοχή του δαγκώματος, στην επιβράδυνση της απορρόφησης του δηλητήριου, στην πρόληψη της μόλυνσης του τραύματος, στη βασική υποστήριξη των ζωτικών λειτουργιών και στη γρήγορη μεταφορά στο νοσοκομείο. Για το σκοπό αυτό, καθησυχάζουμε τον άρρωστο, ακινητοποιούμε το μέλος που φέρει το δάγκωμα, καθαρίζουμε με άφθονο νερό την πληγείσα περιοχή και αφαιρούμε τις κάθε είδους περισφίξεις (γραβάτες, στενά ρούχα, ζώνη κ.λπ.). Η περίδεση πρέπει να αφορά μόνο στη φλεβική επιστροφή του αίματος και είναι ανώφελη, εάν έχει περάσει μισή ώρα από το δάγκωμα. Η αναρρόφηση του δηλητήριου γίνεται με το στόμα ή με κατάλληλες βεντούζες, αφού γίνουν τομές στον επιμήκη άξονα του μέλους.

Τσιμπήματα εντόμων και Πρώτες Βοήθειες

Οι πρώτες βοήθειες περιλαμβάνουν: Αμεση απομάκρυνση του κεντριού από το δέρμα,

Η αναρρόφηση του δηλητηρίου γίνεται με το στόμα ή με κατάλληλες βεντούζες, αφού γίνουν τομές στον επιμήκη άξονα του μέλους.

Φλεβική ίσχαιμο περίδεση πάνω και κάτω από το τσίμπημα, για να περιοριστεί τοπικά η διάχυση του δηλητηρίου,

Επιθέματα πάγου πάνω στο τσίμπημα για την επιβράδυνση του ρυθμού απορρόφησης του δηλητηρίου.

Πρέπει μάλιστα να είμαστε κάθε στιγμή έτοιμοι να εφαρμόσουμε καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση και να αντιμετωπίσουμε το αναφυλακτικό σοκ. Όλοι οι άρρωστοι που είναι αλλεργικοί και έχουν ιστορικό σοβαρών αλλεργικών αντιδράσεων στα τσιμπήματα των εντόμων πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους ένα κουτί πρώτων βοηθειών. Το κουτί αυτό, αν δεν κυκλοφορεί έτοιμο στα φαρμακεία, μπορεί να κατασκευαστεί με ιατρική συνταγή. Πρέπει να περιέχει:

Επινεφρίνη (αδρεναλίνη) μέσα σε σύριγγα για άμεση χρήση, Αντιϊσταμινικά για χορήγηση από το στόμα και ενδοφλέβια, Οδηγίες χρήσης. Η αδρεναλίνη εξουδετερώνει τη δράση του δηλητηρίου

(αλλεργιογόνου) στο αναπνευστικό σύστημα και τα αντιϊσταμινικά αναστέλλουν την παραγωγή ισταμίνης, που ευθύνεται για την αναφυλακτική αντίδραση.

Δήγματα τσιμπουριών

Τα τσιμπούρια μεταδίδουν μολυσματικούς οργανισμούς. Κολλούν στο δέρμα και μπορούν να μείνουν απαρατήρητα για ώρες. Αλλα προκαλούν ερεθισμό, πόνο ή μωλωπισμό. Είναι δυνατόν να μεταδώσουν τη βακτηριακή λοιμώδη νόσο Lyme και ορισμένους τύπους εγκεφαλίτιδας (φλεγμονής του εγκεφάλου) που οφείλονται σε ιούς.

Θεραπεία

Με ένα τσιμπιδάκι γραπώστε το τσιμπούρι από το κεφάλι και βγάλτε το αργά. Μην προσπαθήσετε να το βγάλετε με τα δάχτυλα, επειδή μπορεί να κοπεί το κεφάλι από το σώμα και να μείνει στο δέρμα. Καθαρίστε το δήγμα με οινόπνευμα για εντριβές ή αντισηπτικό. Αν το κεφάλι μείνει σφηνωμένο στο δέρμα, ειδοποιήστε αμέσως το γιατρό σας.

Νόσος των ορέων

Η νόσος των ορέων αποτελεί μία αντίδραση του οργανισμού στην ελάττωση του οξυγόνου και στη μειωμένη ατμοσφαιρική πίεση σε μεγάλο υψόμετρο. Ταυτόχρονα είναι και μία παθολογική κατάσταση, που περιλαμβάνει κυρίως υποξία, υποκαπνία και μεγάλη αποβολή νερού. Εμφανίζεται ξαφνικά και έντονα περίπου στα 2.000 μέτρα και τα συμπτώματα παρουσιάζονται λίγες ώρες μετά την παραμονή του ατόμου σε μεγάλο υψόμετρο. Συνήθως προκαλούνται ίλιγγος, πονοκέφαλος, καταβολή, υπνηλία, ρίγος, ναυτία, εμετός, ωχρότητα προσώπου, δύσπνοια και κυάνωση. Με την πάροδο του χρόνου εμφανίζονται ερυθρότητα του προσώπου, ευερεθιστότητα, αδυναμία συγκέντρωσης, διαταραχές όρασης και ακοής, ανορεξία, αϋπνία, ταχυκαρδία, διάρροιες και διαταραχές της αναπνοής μέχρι και οξύ πνευμονικό οίδημα. Όλα αυτά προέρχονται από την απότομη άνοδο του ατόμου σε μεγάλο ύψος, όπου η πυκνότητα και η μερική πίεση του οξυγόνου είναι ελαττωμένες. Έτσι, παρουσιάζεται μεγάλου βαθμού υποξία, η οποία έχει ως συνέπειες την αύξηση του πνευμονικού αερισμού και την αυξημένη αποβολή διοξειδίου του άνθρακα και νερού με την εκπνοή. Η νόσος των ορέων προλαμβάνεται με την προοδευτική άνοδο σε μεγάλα ύψη. Αντιμετωπίζεται με τον περιορισμό των κινήσεων του αρρώστου και με την αποφυγή μεγάλης κόπωσης. Με τη χορήγηση οξυγόνου και με τον εμπλουτισμό του εισπνεόμενου αέρα με διοξείδιο του άνθρακα αντιμετωπίζονται όλα τα συμπτώματα. Η νόσος των ορέων εμφανίζεται ξαφνικά και έντονα περίπου στα 2.000 μέτρα και τα συμπτώματα παρουσιάζονται λίγες ώρες μετά την παραμονή του ατόμου σε μεγάλο υψόμετρο.

Οδηγίες για τον Πονόδοντο

Ευαισθησία στο ζεστό και στο κρύο

Η ευαισθησία στο ζεστό και στο κρύο μπορεί να οφείλεται σε κάποιο ταλαιπωρημένο σφράγισμα, σε μικρή τερηδόνα ή σε υφίζηση (υποχώρηση) των ούλων που αποκαλύπτουν ένα μικρό τμήμα της ρίζας. Αν η ευαισθησία οφείλεται σε σφράγισμα ή τερηδόνα, επισκεφθείτε τον οδοντογιατρό σας για την αποκατάσταση του προβλήματος. Αν οφείλεται σε υποχώρηση των ούλων, δοκιμάστε να χρησιμοποιήσετε τις ειδικές οδοντόκρεμες πού κυκλοφορούν στο εμπόριο για ευαίσθητα δόντια. Βουρτσίζετε με μαλακή οδοντόβουρτσα με ήπιες κινήσεις πάνω κάτω.

Οξύς πόνος κατά τη διάρκεια της μάσησης

Ο οξύς πόνος στη μάσηση μπορεί να οφείλεται σε τερηδόνα, σε σπασμένο σφράγισμα, σε περιοδοντικό πρόβλημα ή ακόμα και σε πρόβλημα του νεύρου του δοντιού. Σε αυτή την περίπτωση επισκεφθείτε το συντομότερο τον οδοντογιατρό σας για έλεγχο και θεραπεία.

Έντονος πόνος σε ζεστά ή κρύα φαγητά, ή επίμονος και συνεχής πόνος με ευαισθησία στην αφή

Σε αυτές τις περιπτώσεις έχουμε πρόβλημα με τον πολφό (νεύρο) του δοντιού και πρέπει να επισκεφθείτε άμεσα τον οδοντογιατρό σας για απονεύρωση, διότι ο πόνος μπορεί να γίνει ανυπόφορος. Μέχρι τότε πάρτε ένα ισχυρό παυσίπονο.

Πόνος στα δόντια και στην άρθρωση μετά τον ύπνο

Αν παρουσιάζεται συχνά πόνος στα δόντια και στην κροταφογναθική άρθρωση σε συνδυασμό με πονοκεφάλους μετά τον ύπνο, κατά πάσα πιθανότητα τρίζετε τα δόντια στον ύπνο σας. Επειδή η κατάσταση αυτή μπορεί να χειροτερέψει και να οδηγήσει σε πολύ σοβαρά προβλήματα, συμβουλευτείτε τον οδοντογιατρό σας για την ανεύρεση της καλύτερης θεραπείας. Συνήθως, στις περιπτώσεις αυτές ο ασθενής φορά τη νύχτα έναν ειδικά σχεδιασμένο νάρθηκα στο στόμα του, έτσι ώστε να μειώνονται οι πιέσεις στα δόντια και να χαλαρώνουν οι μύες της περιοχής.

Α΄ ΒοήθειεςΕγκαύματα

Γράφει η Ιατρός Παρασκευή ΣούκουληΕίναι ιστικές βλάβες που προκαλούνται από την εφαρμογή θερμότητας χημικών ουσιών, ηλεκτρικού ρεύματος ή ακτινοβολίας στο σώμα. Η έκταση της βλάβης (βάθος του εγκαύματος) είναι αποτέλεσμα της έντασης της θερμότητας (ή άλλης έκθεσης) και της διάρκειας της έκθεσης. Διακρίνονται σε: Μερικού πάχους: Τα εγκαύματα 1ου βαθμού προσβάλλουν τις επιφανειακές στιβάδες της επιδερμίδας. Τα 2ου βαθμού εκτείνονται σε διάφορο πάχος στην επιδερμίδα (με σχηματισμό φυσαλίδων), και σε τμήμα του χορίου. Ολικού πάχους: Τα 3ου βαθμού χαρακτηρίζονται από καταστροφή όλων των στοιχείων του δέρματος και θρόμβωση του υποδορίου πλέγματος. Συμπτώματα - Σημεία 1ου βαθμού: Ερύθημα προσβεβλημένου ιστού το δέρμα ασπρίζει με την πίεση. Ευαισθησία δέρματος 2ου βαθμού: Δέρμα ερυθρό με φυσαλίδες Δέρμα πολύ ευαίσθητο

3ου βαθμού: Δέρμα σκληρό και ξηρό Το δέρμα δεν είναι ευαίσθητο. Αντιμετώπιση Βεβαιωθείτε ότι είστε ασφαλείς πριν επιχειρήσετε να βοηθήσετε τον πάσχοντα. Στόχοι

Να σταματήσετε τη διαδικασία του καψίματος και να ανακουφίσετε τον πάσχοντα.

Να τον επαναφέρετε στην ζωή αν χρειασθεί Να φροντίσετε τα σχετικά τραύματα Να μειώσετε στο ελάχιστο τον κίνδυνο μόλυνσης Να κανονίσετε την εσπευσμένη μεταφορά του πάσχοντα στο

νοσοκομείο. Ξαπλώστε τον πάσχοντα κάτω, προστατεύοντας την καμένη

περιοχή από την επαφή με το έδαφος. Ξεπλύνετε το έγκαυμα με μεγάλες ποσότητες κρύου υγρού

για διάστημα 10 min μέχρι να μεταφερθεί ο πάσχων στο νοσοκομείο.

Ενώ ξεπλένετε το έγκαυμα ελέγξτε τραχεία αναπνοή και σφυγμό και να είστε έτοιμοι για ΚΑΑ.

Απαλά αφαιρέστε δακτυλίδια, ρολόι, ζώνη, παπούτσια ή ρούχα από την τραυματισμένη περιοχή πριν αρχίσει να πρήζεται. Προσεκτικά αφαιρέστε τα καμένα ρούχα, εκτός αν έχουν κολλήσει πάνω στο έγκαυμα.

Καλύψτε το τραύμα με ένα αποστειρωμένο ειδικό επίθεμα ή με ένα σεντόνι.

Βεβαιωθείτε ότι το ασθενοφόρο φτάνει, ενώ περιμένετε φροντίστε τον πάσχοντα.

ΠΡΟΣΕΞΤΕ Καλύψτε το τραύμα για να το προστατεύσετε από μικρόβια.

Τα εγκαύματα μολύνονται πολύ εύκολα. Χρησιμοποιείστε στεγνά σεντόνια.

Μην αγγίζετε και μην παρεμβαίνετε στην καμένη περιοχή Μην πιέζετε τις φλύκταινες για να σκάσουν. Μην βάζετε λοσιόν, αλοιφές ή λάδι πάνω στο τραύμα Μην εφαρμόζετε πάγο στις εγκαυματικές περιοχές.

Ελαφρά εγκαύματα Ξεπλύνετε το τραύμα με κρύο νερό για περίπου 10 λεπτά για

να σταματήσετε το κάψιμο και να ανακουφίσετε τον πόνο. Αφαιρέστε κοσμήματα, ρολόι ή σφικτά ρούχα από την

τραυματισμένη περιοχή πριν αρχίσει να πρήζεται. Καλύψτε την περιοχή με αποστειρωμένο επίδεσμο ή με

σεντόνια.

Εγκαύματα από ηλεκτρισμόΌταν ο ηλεκτρισμός, περνά μέσα από το σώμα μπορεί να εμφανιστούν εγκαύματα. Οι περισσότερο ορατές βλάβες παρουσιάζονται στα σημεία εισόδου και εξόδου του ρεύματος. Μπορεί όμως να υπάρχουν ίχνη και εσωτερικές βλάβες. Τα εγκαύματα μπορεί να προκληθούν από κεραυνό ή χαμηλής ή υψηλής τάσης ρεύμα. Η ηλεκτροπληξία μπορεί να προκαλέσει ανακοπή της καρδιάς. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ I. Αν ο πάσχων έχει χάσει τις αισθήσεις του ανοίξτε αμέσως την τραχεία, ελέγξτε την αναπνοή και το σφυγμό και να είστε έτοιμοι για ΚΑΑ. II. Ξεπλύνετε με κρύο νερό την τραυματισμένη περιοχήIII. Καλύψτε το έγκαυμα με το ειδικό αποστειρωμένο επίθεμα ή ένα καθαρό σεντόνι IV. Καλέστε ασθενοφόρο. Φροντίστε τον πάσχοντα για σοκ. Χημικά εγκαύματα Ορισμένα χημικά μπορούν να ερεθίσουν ή να προκαλέσουν βλάβη

στο δέρμα ή να απορροφηθούν από αυτό, προκαλώντας εκτεταμένες ή κάποτε μοιραίες βλάβες μέσα στο σώμα. Στόχοι

Να αναγνωρίσετε και να αφαιρέσετε τη χημική ουσία για να προλάβετε περαιτέρω βλάβες.

Να κανονίσετε την μεταφορά του πάσχοντα στο νοσοκομείο. Ξεπλύνετε με άφθονο νερό περισσότερη ώρα από όση στην

περίπτωση των Θερμών εγκαυμάτων. Ορισμένα χημικά χρειάζονται 20 λεπτά ξεπλύματος.

Αφαιρέστε τα ρούχα που έχουν διαποτιστεί από τη χημική ουσία ενώ συνεχίζετε να ξεπλένετε το τραύμα. Προσέξτε μη μολυνθείτε και εσείς. Φοράτε προστατευτικά γάντια, αν είναι διαθέσιμα.

Πηγαίνετε ή στείλτε τον πάσχοντα στο νοσοκομείο, ελέγχοντας συνεχώς την αναπνοή και την τραχεία του.

Έγκαυμα από τον ήλιοΜπορεί να προκληθεί από υπερβολική έκθεση στις ακτίνες του ήλιου ή μιας υπεριώδης λάμπας. Τα περισσότερα είναι επιφανειακά με ερύθημα, φαγούρα, ευαισθησία. Αγωγή

Βοηθήστε τον πάσχοντα να πάει στην σκιά ή καλύτερα σε κλειστό χώρο

Δροσίστε το δέρμα του με ένα σφουγγάρι με κρύο νερό ή βάλτε τον σε μία μπανιέρα με κρύο νερό.

Δίνετε τακτικά στον πάσχοντα γουλιές κρύου νερού. Αν τα εγκαύματα είναι ελαφρά ένα αντηλιακό μετά τον ήλιο μπορεί να απαλύνει το έγκαυμα.

Χημικά εγκαύματα στο μάτι Σταγόνες χημικών στο μάτι μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά τραύμα αν δεν αντιμετωπισθούν άμεσα. Μπορούν να καταστρέψουν την επιφάνεια του ματιού μ ε αποτέλεσμα να προκαλέσουν ουλές ή ακόμα και τύφλωση. Διάγνωση

Έντονος πόνος στο μάτι Ανικανότητα του πάσχοντος να ανοίξει το τραυματισμένο

μάτι Ερύθημα και οίδημα Δακρύρροια

Κρατήστε το τραυματισμένο μάτι κάτω από νερό που τρέχει, όχι με μεγάλη δύναμη για περίπου 10 λεπτα.

Βεβαιωθείτε ότι ξεπλένετε και της 2 πλευρές των βλεφάρων πολύ καλά.

Αν το μάτι είναι κλειστό κρατήστε τα βλέφαρα ανοιχτά, απαλά αλλά σταθερά.

Καλύψτε το μάτι με ένα αποστειρωμένο ειδικό επίθεμα.

Πηγαίνετε ή στείλτε τον πάσχοντα στο νοσοκομείο.

Α΄ ΒοήθειεςΔηλητηρίαση

Γράφει η Ιατρός Παρασκευή ΣούκουληΔηλητήριο (ή τοξίνη) είναι μία ουσία που μπορεί να προκαλέσει βλάβη σε ανατομικά στοιχεία και/ή στη λειτουργία του οργανισμού. Δηλητηρίαση: συμβαίνει όταν έκθεση (π.χ. εισπνοή, λήψη από του στόματος, ή παρεντερικά, δερματική επαφή) σε μία τοξίνη καταλήγει σε επικίνδυνες επιδράσεις πάνω σε κάποιο βιολογικό σύστημα. Τα συμπτώματα της δηλητηρίασης ποικίλουν ανάλογα με το δηλητήριο και τη μέθοδο λήψης του, αν και ο εμεσός που ενέχει τον κίνδυνο εισρόφησης του περιεχομένου του στομάχου είναι κοινό χαρακτηριστικό των περισσοτέρων περιπτώσεων. Α. Δηλητήρια οικιακής χρήσης Σε κάθε νοικοκυριό υπάρχουν δηλητηριώδεις ουσίες π.χ. λευκαντικά, διαλυτικά χρωμάτων, ζιζανιοκτόνα που μπορούν να προκαλέσουν χημικά εγκαύματα ή εσωτερικά τραύματα αν τα καταπιούμε.

ΠΡΟΛΗΨΗ Τα είδη αυτά πρέπει να βρίσκονται σε μέρος μη προσιτό στα

παιδιά (όχι κάτω από το νεροχύτη). Φυλάτε τα φάρμακα σε ένα κλειδωμένο ντουλάπι. Μην αλλάζετε την συσκευασία επικίνδυνων ουσιών Αγοράστε τα φάρμακα και τις ουσίες αυτές σε συσκευασίες

που κλείνουν καλά.

Δερματική Έκθεση Αφαιρέστε τα ρούχα Ξεπλύνετε καλά με νερό για τουλάχιστον 30 λεπτά Προσέξτε μην εκτεθείτε και εσείς στην ουσία. Συνεννοηθείτε με το Κέντρο Δηλητηριάσεων και τον γιατρό

του για την περίπτωση ανάγκης ειδικής φροντίδας.

Οφθαλμική Έκθεση Ξέπλυμα με φυσιολογικό ορό ή νερό για τουλάχιστον 20

λεπτά. Επίσκεψη σε οφθαλμίατρο

Γαστρεντερική Έκθεση (κατάποση ουσίας) Ελέγξτε και αν είναι ανάγκη ανοίξτε την τραχεία Τοποθετείστε τον πάσχοντα σε θέση ανάνηψης. Ελέγξτε

αναπνοή ή σφυγμό. Καλέστε γιατρό ή ασθενοφόρο. ΜΗΝ ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΕΤΕ ΝΑ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕΤΕ ΕΜΕΤΟ Φροντίστε να μάθετε το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες

για την ουσία που έχει καταπιεί ο πάσχων.

Δηλητηρίαση από Φάρμακα Μπορεί να είναι αποτέλεσμα ηθελημένης ή αθέλητης υπερβολικής δόσης ενός φαρμάκου ή την κατάχρηση ναρκωτικών.

Τα χαρακτηριστικά της δηλητηρίασης από φάρμακα εξαρτώνται από το φάρμακο και τη μέθοδο λήψης του.

Ελέγξτε και αν είναι ανάγκη ανοίξτε την τραχεία. Μην προκαλείτε εμετό. Καλέστε ασθενοφόρο. Φυλάξτε το δείγμα του εμετού, των

άδειων συσκευασιών ή τα σημειώματα αυτοκτονίας. Στείλτε τα μαζί με τον πάσχοντα στο νοσοκομείο.

Εισπνοή αερίων Αν είναι δυνατόν, απομακρύνετε τον πάσχοντα από τον

κίνδυνο και οδηγήστε τον στον καθαρό αέρα. Αν είστε εκπαιδευμένοι δώστε O2 100% με μάσκα μη

επαναεισπνοής Αν ο ασθενής έχει χάσει τις αισθήσεις του, τοποθετήστε τον

σε στάση ανάνηψης και να είστε έτοιμοι για ΚΑΑ.

Δηλητηρίαση με αιθανόλη Η αιθανόλη είναι συστηματική τοξίνη και καταστολέας του ΚΝΣ. Τα σημεία της συνήθης μέθης είναι:

αταξία δυσαρθρία νύστα αναστολή λειτουργιών η οποία μπορεί να οδηγήσει σε

κατατονία και ίσως σε αναπνευστική καταστολή. Μπορεί να αποκρύπτει άλλες νόσους (π.χ. τραύμα κεφαλής ή σπονδιλικής στήλης, οξεία κοιλία κ.α.).

Ελέγξτε το επίπεδο ανταπόκρισης του πάσχοντος Καλέστε γιατρό ή ασθενοφόρο Προστατέψτε τον πάσχοντα από το κρύο (κίνδυνος

υποθερμίας) Μην κινείτε μόνο του τον άρρωστο αν έχει υποστεί κάκωση

ΑΜΣΣ (τραύμα κεφαλής ή αυχένα).

Τροφική δηλητηρίαση Μπορεί να προκληθεί από μολυσμένη τροφή από βακτηρίδια ή τοξίνες που έχουν παραχθεί από βακτηρίδια που υπήρχαν κάποτε στην τροφή. Τα συμπτώματα συνήθως παρουσιάζονται γρήγορα, πιθανότητα 2 ή 3 ώρες μετά την κατανάλωση της τροφής και είναι:

ναυτία και έμετος κοιλιακό άλγος διάρροια πονοκέφαλος πυρετός ενίοτε αδυναμία ή λιποθυμία

Αγωγή Βοηθήστε τον πάσχοντα να ξαπλώσει και να ξεκουραστεί Καλέστε γιατρό Δώστε στον πάσχοντα άφθονα υγρά και μια λεκάνη (αν κάνει

έμετο) Αν η κατάστασή του επιδεινώνεται καλέστε ασθενοφόρο.

Α΄ ΒοήθειεςΔαγκώματα και τσιμπήματα

Γράφει η Ιατρός Παρασκευή ΣούκουληΤα ζώα και τα έντομα δεν επιτίθενται συνήθως στον άνθρωπο εκτός και αν είναι τραυματισμένα ή αν τα έχουν προκαλέσει. Γι 'αυτό και η κοινή λογική μπορεί να προλάβει πολλά δαγκώματα και τσιμπήματα. Περισσότερο σημαντικά είναι τα δαγκώματα ζώων και τα τσιμπήματα σε περίπτωση αλλεργικής προδιάθεσης. Δαγκώματα Είναι σημαντικά επειδή:

Είναι συχνά Έχουν σημαντικό κίνδυνο λοίμωξης Σε μερικές περιπτώσεις μπορούν να προκαλέσουν σημαντική

βλάβη των ιστών

Κατά σειρά συχνότητας προέρχονται από: σκύλους 80% (κυρίως θηλαστικά και νύσσοντα τραύματα καθώς και στα χέρια). Έχουν μεγαλύτερη συχνότητα λοίμωξης. Κύριοι λοιμώδεις παράγοντες: χρυσίζων σταφυλόκοκκοι, P. mutocida, Corynebacterium SP, a-αιμολυτκός στρεπτόκοκκος.

γάτες 3-15% (λόγω των δοντιών που είναι σαν βελόνες προκαλούν νύσσοντα τραύματα, περιλαμβάνουν συχνά οστά, συνδέσμους και τις εν των βάθων περιτονίες) - με μεγαλύτερη συχνότητα λοίμωξης 50%.

άνθρωπος τρίτη αιτία δαγκωμάτων από θηλαστικά τα περισσότερα από αυτά οφείλονται σε καυγάδες (δηλ. σχετίζονται με τη σεξουαλική δραστηριότητα).

Έχουν υψηλή πιθανότητα λοίμωξης, λόγω εντόπισης του δείγματος (π.χ. άκρα χέρι) και καθυστερημένης εμφάνισης του αρρώστου και φροντίδας του τραύματος. Πρέπει να αξιολογηθούν τα ακόλουθα:

Περιστάσεις τραυματισμού, περιοχές του σώματος που έχουν υποστεί βλάβη, τύπος ζώου, διαμονή του ζώου, προκληθείσα ή απρόκλητη επίθεση.

Χρόνος από τον τραυματισμό Ειδικά ενοχλήματα οφειλόμενα στο τραύμα Συνυπάρχουσες καταστάσεις (αγγειακή νόσος, σακχαρώδης

διαβήτης , φάρμακα, ανοσοανεπάρκεια) Αλλεργία στα φάρμακα Ανοσοποίηση σχετικά με τον τέτανο. Σε κάθε δάγκωμα

έχουμε · Ιστική βλάβη Λοίμωξη του τοπικού τραύματος (ανάλογα με τους

μικροοργανισμούς του σώματος του ζώου που δαγκώνει). με πιθανές επιπλοκές:

λοιμώδη τενοντοθυλακίηδα

οστεομυελίτιδα σηψαιμία λύσσα συστηματική νόσος: βουβωνική πανώλη, νόσος εξ ονύχου

γαλής, λεπτοσπίρωση, πυρετός από δάγκωμα αρουραίου, τέτανος, τουλαραιμία, σπυροτρίχωση.

Σε κάθε περίπτωση πρέπει να χορηγηθούν: Πρώτες βοήθειες

Να ελέγξετε την αιμορραγία Να μειώσετε στο ελάχιστο τον κίνδυνο μόλυνσης για τον

εαυτό σας και τον πάσχοντα Να ζητήσετε ιατρική βοήθεια

Τσιμπήματα εντόμων Δεν είναι συνήθως επικίνδυνα, παρά μόνο σε περίπτωση αλλεργικών ατόμων που μπορεί να εξελιχθεί σε αναφυλακτικό σόκ και να χρειαστεί άμεση μεταφορά στο νοσοκομείο. Σε αντίθετη περίπτωση, μη επιπληγμένη αντιμετωπίζονται ο πόνος και το οίδημα. Αν το κεντρί είναι μέσα στο δέρμα

Αφαιρέστε το κεντρί (με ένα τσιμπιδάκι) Τοποθετείστε ένα κρύο επίδεμα Αν επιμένει το οίδημα και ο πόνος της εκτεθειμένης 1-2

ημέρες πρέπει να γίνει επίσκεψη στο γιατρό

Αν το κεντρί είναι μέσα στο στόμα Δώστε στον πάσχοντα να βάλει στο στόμα του πάγο Καλέστε ασθενοφόρο

Τσιμπήματα της θάλασσας Προέρχονται από μέδουσες, θαλάσσιες ανεμώνες ή τσούχτρες το δηλητήριό τους περιέχεται σε κολλώδες θύλακες (νηματοκύστες) που κολλούν στο δέρμα του πάσχοντα το δηλητήριο ελευθερώνεται όταν οι θύλακες διαρρηχθούν. Αν πατήσουμε έναν αχινό ή μια δράκαινα τα αγκάθια μπορεί να τρυπήσουν το δέρμα και να σφηνωθούν στο πόδι. Ακολουθεί μια επώδυνη τοπική αντίδραση, ενώ σπανίως εμφανίζεται σοβαρή γενικευμένη αντίδραση. Για επιφανειακά δαγκώματα

Πλύνετε καλά το τραύμα με σαπούνι και ζεστό νερό Σκουπίστε το και καλύψτε το με ένα αυτοκόλλητο επίδεσμο ή

ένα μικρό αποστειρωμένο επίδεσμο Συμβουλέψτε τον πάσχοντα να δει τον γιατρό του.

Για σοβαρά τραύματα Ελέγξτε την αιμορραγία πιέζοντας πάνω στο τραυματισμένο

μέρος και ανασηκώνοντας το ψηλά

Καλύψτε το τραύμα με έναν αποστειρωμένο επίδεσμο και επιδέστε σταθερά

Πηγαίνετε τον πάσχοντα στο νοσοκομείο όπου θα αντιμετωπιστούν και θα δοθεί αντιμικροβιακή θεραπεία, ανοσοποίηση ως προς τον τέτανο

Η πιθανότητα λύσσας από ένα κατοικίδιο (σκύλο ή γάτα) ποικίλλει από περιοχή σε περιοχή. Κάθε ερώτημα σχετικά με την ανάγκη για προφύλαξη μετά από έκθεση θα πρέπει να αναφέρεται το τοπικό τμήμα υγιεινής ή σε έναν ειδικό στα λοιμώδη νοσήματα εξοικειωμένο με τους τύπους της νόσου στη συγκεκριμένη περιοχή. Πρόγνωση Τα περισσότερα τραύματα από δαγκώματα είναι μικρές βλάβες και ο άρρωστος μπορεί να γυρίσει στο σπίτι του μετά από ολοκληρωμένη και σχολαστική αντιμετώπιση του τραύματος. Απαιτείται επανέλεγχος μέσα σε 48 ώρες. Στόχοι μετά

ενθάρρυνση πάσχοντα αποενεργοποίηση θυλάκων πριν προλάβουν να ελευθερώσουν

το δηλητήριό τους

Ανακούφιση πόνου - δυσφορία Ρίξτε οινόπνευμα (ή οποιοδήποτε αλκοολούχο διάλυμα) πάνω

στο τραύμα για λίγα λεπτά Επαλείψτε το τραύμα με μία αλοιφή από ίσα μέρη

δυανθρακικού νατρίου (μπεικιν πάουντερ) και νερού Ρίξτε μια ξηρά σκόνη (πούδρα) πάνω στο δέρμα γύρω από το

τραύμα Αν τα τραύματα είναι σοβαρά ή αν είναι σοβαρή γενικευμένη

αντίδραση του οργανισμού, καλέστε ασθενοφόρο.

Δαγκώματα φιδιών Το μόνο δηλητηριώδες φίδι στην Ελλάδα είναι η οχιά, το δάγκωμα της οποίας σπανίως είναι θανατηφόρα. Σημασία έχει ο πάσχων να μένει ακίνητος και ήρεμος για να καθυστερήσει την εξάπλωση του δηλητηρίου. Συμπτώματα - σημεία

σημεία διάτρησης από τα δόντια του έντονος πόνος στην περιοχή του τραύματος ερύθημα και οίδημα γύρω από την δαγκωματιά ναυτία και έμετος δύσκολη αναπνοή διαταραχές όρασης υπερέκκριση σάλιου και ιδρώτα

Στόχος Ενθάρρυνση πάσχοντα Να αποτραπεί η εξάπλωση του δηλητηρίου μέσα στο αίμα

Επείγουσα μεταφορά στο νοσοκομείο Ξαπλώστε τον πάσχοντα. Πείτε του να μείνει ακίνητος και

να ηρεμήσει Καθαρίστε το τραύμα σε βάθος με νερό και σαπούνι Στηρίξτε το τραυματισμένο μέλος. Καλέστε ιατρική βοήθεια

Α΄ ΒοήθειεςΚαλοκαιρινά "τσιμπήματα"

και πως να τα αντιμετωπίσετε Γράφει ο Παθολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αναστάσιος ΣπαντιδέαςΕίναι απίστευτο το πόσο εύκολα μπορούν να χαλάσουν οι καλοκαιρινές διακοπές μας από απρόσμενους και απρόσκλητους επισκέπτες οι οποίοι το μόνο που κάνουν είναι να αφήνουν τα σημάδια τους και να φεύγουν. Μιλάμε βέβαια για τα τσιμπήματα από τσούχτρες, σφήκες, μέλισσες, σκορπιούς και φίδια. Τα τσιμπήματα από τα κουνούπια και τις σκνίπες θεωρούνται πιο αθώα και σπανιότερα δημιουργούν προβλήματα. Οι τσούχτρες αποτελούν το πρόβλημα της φετινής χρονιάς αφού κατά εκατομμύρια επισκέπτονται τις ελληνικές ακτές δημιουργώντας πανικό στους λουόμενους. Η ιδιαιτερότητα των φετινών κλιματολογικών συνθηκών ευνόησε τον άκρατο πολλαπλασιασμό τους και κυρίως την μετανάστευση τους προς τις ακτές. Η επαφή με τις τσούχτρες σπάνια οδηγεί σε σοβαρά προβλήματα και μόνο σε ορισμένα ευαίσθητα και αλλεργικά άτομα. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η περιοχή του σώματος που ήλθε σε επαφή με την τσούχτρα παρουσιάζει μία έντονη κοκκινίλα με ή χωρίς φούσκωμα που συνοδεύεται από έντονο τσούξιμο, πόνο ή φαγούρα. Τα ενοχλήματα αυτά προκαλούνται από μία τοξική ουσία που απελευθερώνεται από τα πλοκάμια της τσούχτρας. Αν συμβεί λοιπόν να σας τσιμπήσει τσούχτρα κάντε τις εξής απλές ενέργειες. Απομακρύνεται τα τυχόν κολλημένα στο σώμα σας πλοκάμια της τσούχτρας όχι με γυμνά χέρια διότι αυτό θα οδηγήσει σε κόλλημα των πλοκαμιών στα χέρια σας και κατά συνέπεια μεταφορά του ερεθισμού και στα χέρια σας. Αν δεν υπάρχει καλύτερος και προσφορότερος τρόπος γεμίστε την χούφτα σας με άμμο και τρίψτε το σημείο του σώματος που είναι κολλημένα τα πλοκάμια της τσούχτρας. Τοποθετείστε στο σημείο του τσιμπήματος πάγο ή κρύες κομπρέσες. Αυτό περιορίζει τα τοπικά φαινόμενα από το δέρμα. Αλείψτε την πάσχουσα περιοχή με κορτιζονούχο κρέμα. Η κρέμα αυτή περιορίζει την τοπική φλεγμονώδη αντίδραση και ανακουφίζει γρήγορα από το τσούξιμο και την φαγούρα. Αν δεν υπάρχει τέτοια κρέμα χρησιμοποιείστε κομπρέσες με ξυδόνερο (1 μέρος ξύδι και 3 νερό). Με τον τρόπο αυτό αντιμετωπίζετε η φαγούρα και το τσούξιμο. Πάρτε κάποιο χάπι αντισταμινικό. Με το χάπι αντιμετωπίζονται

συστηματικότερα τα συμπτώματα. Η ανάγκη για χάπια τέτοιου είδους είναι μεγαλύτερη όσο μεγαλύτερη είναι η έκταση του προσβληθέντος δέρματος. Τέλος αν τα συμπτώματα είναι έντονα και ιδιαίτερα αν δεν υποχωρούν μετά την εφαρμογή των τοπικών μέτρων ίσως απαιτηθεί η διενέργεια κάποιας ενέσεως κορτιζόνης. Τα τσιμπήματα από έντομα μέλισσας ή σφήκας προκαλούν μία τοπική φλεγμονώδη αντίδραση του δέρματος που είναι, αποτέλεσμα του δηλητηρίου που εισχωρεί στον οργανισμό μας με το κεντρί του εντόμου. Τοπική κοκκινίλα, πρήξιμο πόνος ή φαγούρα είναι τα κύρια συμπτώματα στο σημείο του τσιμπήματος που μπορούν να διαρκέσουν από αρκετές ώρες μέχρι αρκετές ημέρες. Ευτυχώς στην πλειονότητα των περιπτώσεων τα τσιμπήματα αυτού του είδους δεν είναι επικίνδυνα και οι περισσότεροι από τους ενήλικες χρειάζονται αρκετές εκατοντάδες τσιμπημάτων τον ίδιο χρόνο για να κινδυνεύσουν. Τσιμπήματα όμως στο στόμα ή στο λαιμό προκαλούν πρήξιμο που δυσκολεύει την αναπνοή και γι΄αυτό θεωρούνται πιο επικίνδυνα. Η αφαίρεση του κεντριού είναι το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει το άτομο που τσιμπήθηκε από σφήκα ή μέλισσα. Η αφαίρεση μπορεί να γίνει με τα νύχια ή με ένα τσιμπιδάκι. Προσοχή χρειάζεται να μην γίνει προσπάθεια αφαιρέσεως του κεντριού με πίεση (ζούληγμα) της περιοχής που είναι καρφωμένο με τα δάκτυλα ή με τα νύχια μας διότι μπορεί αντί να βγει το κεντρί προς τα έξω να σπρωχθεί ακόμα πιο βαθιά. Τοπική εναπόθεση πάγου ψυχρών επιθεμάτων, κορτιζονούχου αλοιφής ή και η λήψη κάποιου αντισταμινικού χαπιού σίγουρα θα απαιτηθούν για την ανακούφιση από τα συμπτώματα. Σπάνια υπερευαίσθητα άτομα μπορούν να παρουσιάσουν αναφυλακτική αντίδραση στο τσίμπημα σφήκας ή μέλισσας που εκδηλώνεται με σοβαρή υπόταση, έντονο ιδρώτα, δύσπνοια και μελάνιασμα. Τα άτομα αυτά απαιτούν άμεση ιατρική βοήθεια και να γνωρίζουν την υπερευαισθησία τους θα πρέπει να είναι εκπαιδευμένα να κάνουν μόνοι τους μία ένεση αδρεναλίνης την οποία θα πρέπει να φέρουν πάντοτε μαζί τους. Επίσης τα άτομα με γνωστή υπερευαισθησία θα πρέπει να φέρουν κάποια σήμανση (ταυτότητα στο χέρι ή στο λαιμό) που να αποκαλύπτει την ευαισθησία τους για την περίπτωση που χάσουν τις αισθήσεις των και δεν μπορούν να πληροφορήσουν το περιβάλλον τους. Τα τσιμπήματα από σκορπιούς και τα δαγκώματα από φίδια είναι πιο σπάνια και ευτυχώς για τα ελληνικά δεδομένα σπάνια και αυτά βάζουν σε κίνδυνο την ζωή του ατόμου που δέχθηκε το τσίμπημα ή το δάγκωμα. Οι τοπικές δερματικές αντιδράσεις είναι οι αυτές με τα τσιμπήματα από μέλισσες και σφήκες με μόνη διαφορά τον εντονότατο τοπικό πόνο που προκαλείται στο μέρος του τσιμπήματος ή του δαγκώματος.

Τα γενικά τοπικά μέτρα θα πρέπει να εφαρμόζονται (πάγος, παγωμένα επιθέματα, αλοιφή) ενώ η χορήγηση του αντιϊσταμινικού χαπιού θα πρέπει να συνοδεύεται και από την χορήγηση κάποιου παυσίπονου για την αντιμετώπιση του ισχυρού πόνου. Η ανάγκη για ένεση κορτιζόνης στις περιπτώσεις αυτές είναι πιο συχνή ενώ για τα υπερευαίσθητα και αλλεργικά άτομα ισχύει ότι έχει λεχθεί και ανωτέρω για τσιμπήματα από σφήκες και μέλισσες (ένεση αδρεναλίνης, ταυτότητα κλπ). Η χάραξη με ξυραφάκι ή μαχαίρι του μέρους του δέρματος που έχει δαγκωθεί από φίδι με στόχο την αιμορραγία και την απομάκρυνση του δηλητηρίου δεν συνιστάται σήμερα διότι μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα δηλ. είσοδο μεγαλύτερης ποσότητας δηλητηρίου στην κυκλοφορία. Το ρούφηγμα επίσης με το στόμα του δηλητηρίου από κάποιο άλλο άτομο θα πρέπει να γίνεται με προσοχή και εφ' όσον δεν υπάρχουν πληγές στο στόμα του ατόμου που θα κάνει το ρούφηγμα. Τέλος για τα φίδια και τους σκορπιούς καλό θα είναι το άτομο να προσφεύγει στο πλησιέστερο οργανωμένο ιατρεία γιατί ίσως απαιτηθεί η διενέργεια ειδικού αντιοφικού ορού.

Α΄ ΒοήθειεςΠνιγμός

Γράφει η Ιατρός Παρασκευή ΣούκουληΕίναι πολυστηματική δυνητικά μοιραία νόσος που προκύπτει από παρ' ολίγο ασφυξία σε σκέπασμα από νερό του προσώπου ή ολόκληρου του κεφαλιού ενός ατόμου. Συνήθως μερική μόνο ποσότητα νερού εισχωρεί στους πνεύμονες και 100% των ασθενών πεθαίνουν χωρίς πράγματι να έχουν εισροφήσει νερό. Προσοχή Το νερό που συχνά βγαίνει από το στόμα του πάσχοντος, προέρχεται μάλλον από το στομάχι παρά από τους πνεύμονες του και θα πρέπει να το αφήνουμε να αδειάζει κανονικά χωρίς πίεση. Οι προσπάθειες να βγάζουμε δια της βίας το νερό από το στομάχι μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα την εισπνοή του περιέχομένου του.

Συμπτώματα Διαταραχή επιπέδου συνείδησης ή κώμα Απών ή νηματοειδή σφυγμός Ταχύπνοια ή αγωνιώδη αναπνοή Κυάνωση Συριγμός Υπορθερμία Φτωχή αντίδραση, διασταλμένες και ακίνητες κόρες.

Αγωγή Βγάλτε το θύμα γρήγορα από το νερό και τοποθετήστε τον σε

στάση (ΚΑΑ) Καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση Κρατήστε το κεφάλι του χαμηλότερα από το σώμα του για να

μειώσετε τον κίνδυνο να εισπνεύσει νερό Ελευθερώστε την τραχεία, ελέγξτε το σφυγμό και την

αναπνοή Φροντίστε για την υποθερμία, αντικαταστήστε τα βρεγμένα

ρούχα του προστατέψτε τον από το νερό και δώστε του ζεστά υγρά

Στείλτε τον πάσχοντα σε νοσοκομεία ακόμα και αν δείχνει να έχει συνέλθει

Ασθενείς με κανονικό επίπεδο συνείδησης χωρίς ενδείξεις αναπνευστικής καταστολής παραμένουν στο νοσοκομεία για 24 με 48 h.

Πιθανόν να χρειαστεί εισαγωγή σε ΜΕΘ Υπάρχει το φαινόμενο του ολικού πνιγμού με επιπτώσεις

περίπου 5% όπου τα συμπτώματα του ασθενή ξεκινούν λίγες ώρες αργότερα.

Πρόληψη Σωστή επιτήρηση των παιδιών από τους ενήλικες Γνώση των κανόνων ασφαλείας στο νερό Υποχρεωτική περίφραξη των πισινών Αποφυγή του οινοπνεύματος ή ψυχοτρόπων φαρμάκων μέσα

στο νερό

Πιθανές επιπλοκές Παρατεταμένα νευρικά επακόλουθα Φόβος του νερού Πνευμονίτιδα - από πνευμόνων Δευτεροπαθής πνιγμός

Πορεία - Πρόληψη Οι ασθενείς που είναι σε εγρήγορση ή σχεδόν κατευνασμένοι

την ώρα που έρχονται στο νοσοκομείο έχουν αυξημένη πιθανότητα πλήρης ανάρρωσης.

Οι ασθενείς που είναι σε κωματώδη κατάσταση και στους οποίους γίνεται ΚΑΑ την ώρα της εμφάνισης και στο νοσοκομείο έχουν μια περισσότερο επίφοβη και συχνά φτωχή πρόγνωση.

Η κατάδυση μπορεί να έχει προκύψει από απώλεια συνείδησης και κατά λάθος πτώση στο νερό λόγω κάποιας άλλη νόσου (π.χ. τραύμα αρρυθμία, σπασμός κλπ).