Άμαστρις Τεύχος 9ο

12
Έτος 1ο, Τεύχος 9, Ιανουάριος - Φεβρουάριος 2010 Τιμή: 5 € Άννα Θεοφυλάκτου: «Έχουμε περισσότερα σωματεία απ’ όσα χρειαζόμαστε πραγματικά...» Με αφορμή ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ για «Τα τραγούδια της Μαύρης Θάλασσας» Ο Πόντος στο μικροσκόπιο του BBC
  • date post

    12-Mar-2016
  • Category

    Documents

  • view

    239
  • download

    3

description

Μηνιαίο Περιοδικό για τον Πόντο, τους ανθρώπους του και τον πολιτισμό τους.

Transcript of Άμαστρις Τεύχος 9ο

Page 1: Άμαστρις Τεύχος 9ο

Έτος 1ο, Τεύχος 9, Ιανουάριος - Φεβρουάριος 2010 Τιμή: 5 €

Άννα Θεοφυλάκτου:«Έχουμε περισσότερα σωματείααπ’ όσα χρειαζόμαστε πραγματικά...»

Με αφορμή ραδιοφωνικό ντοκιμαντέργια «Τα τραγούδια της Μαύρης Θάλασσας»

Ο Πόντος στο μικροσκόπιο του BBC

Page 2: Άμαστρις Τεύχος 9ο

Εκδότης - Ιδιοκτήτης: Δημήτρης ΠιπερίδηςΚύπρου 10, Νέα Σάντα ΚιλκίςΤ.Κ. 61100Τηλ.: 2310 950224, κιν: 6979 743428e-mail: piperdim@hοtmail.cοm

Το περιοδικό διευθύνεται από συντακτική επιτροπή

Δημιουργικό: Στέλιος ΚυριζάκηςΣτοιχειοθεσία ποντιακών κειμένων: Κώστας ΚορδαλήςΕπιμέλεια ποντιακών κειμένων: Χαράλαμπος Κωτίδης

Εκτύπωση - Βιβλιοδεσία:Δημήτριος Αλτιντζής, Γραφικές ΤέχνεςΒΙ.ΠΕ.Θ. Σίνδος (Ο.Τ. 5Α), Τ.Κ.: 57022, Tηλ.: 2310 569516

Τιμή τεύχους: 5 €Ετήσια συνδρομή (εσωτερικού): 50 €Ετήσια συνδρομή (Δ. Ευρώπης): 70 €

Τραπεζικός λογαριασμός: Eurοbank 0026.0252.10.0101273084

Για εγγραφές συνδρομητών, ενημέρωση για τα σημεία διάθεσης του περιοδικού και οποιαδήποτε άλλη πληροφορία μπορείτε να επικοινωνείτε με το 6979 743428.

Αμάσεια

Page 3: Άμαστρις Τεύχος 9ο

1

Έτος 1ο, Τεύχος 9, Ιανουάριος - Φεβρουάριος 2010 Τιμή: 5 €

Άννα Θεοφυλάκτου:«Έχουμε περισσότερα σωματείααπ’ όσα χρειαζόμαστε πραγματικά...»

Με αφορμή ραδιοφωνικό ντοκιμαντέργια «Τα τραγούδια της Μαύρης Θάλασσας»

Ο Πόντος στο μικροσκόπιο του BBC

Σημείωμα της σύνταξης

Ο Πόντος σήμερα

Ελληνικό προσκύνημα στην Τραπεζούνταμε μουσικό και πολιτικό χρώματου Thomas de Waal

Η ιστορία μιας σχολικήςφωτογραφίας

Μια ακόμη αδημοσίευτη επιστολήαπό το κολαστήριο της ΑμασείαςΈσο γενναία, μήτηρ μου….

Συνέντευξη:Άννα Θεοφυλάκτου

Ένα άγνωστο ποντιακό νανούρισμα από το Καρμούτ της Αργυρούποληςτου Παναγιώτη Μωυσιάδη

Για παράδειγμα...,η Παιδεία στον Πόντοτης Σοφίας Ιορδανίδου

Τα Φώτα θέλω το κερί μ’της Πόπης Τσακμακίδου-Κωτίδου

Το χρέος….του Κωνσταντίνου Φωτιάδη

Χαράλαμπος ΚιαγχίδηςΟ ακούραστος εργάτης της Ποντιακής Ιδέαςτου Θεοδόσιου Κυριακίδη

Ονομαστικόν ΑρχείονΑγροτών Προσφύγων

Από τις μνήμες της πρώτης προσφυγικής γενιάς:Ιεροκλής Χρ. Γωνιάδης

Πανίκα φίλε ανάσπαλτετου Βασίλη Ταρνανίδη

Εν τύποις...

Ο άρκον του Σαμοήλδιήγημα του Χρήστου Σαμουηλίδη

Πολυθεματική έκθεση με θέμα«Πόντος δικαίωμα στη μνήμη»του Κωνσταντίνου Φωτιάδη

Όπως ίσως θα διαπιστώσατε από το εξώφυλλο του, το παρόν τεύχος έχει τίτλο «Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2010». Αυτό δε σημαίνει ότι το περιοδικό μας μετατρέπεται σε διμηνιαίο. Απλά κρίναμε σκόπιμο -ενόψει και του γεγονότος ότι η παράδοση του προηγούμενου τεύχους είχε καθυστερήσει αρκετά λόγω των εορτών των Χριστουγέννων- να αποφύγουμε την έκδοση δύο νέων τευχών μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Ζητούμε την κατανόηση των φίλων μας για αυτή την μικρή αναστάτωση, η οποία ελπίζουμε ότι δεν θα χρειαστεί να επαναληφθεί.

Page 4: Άμαστρις Τεύχος 9ο

2

Στο βιβλίο του «Ώρες Ευθύνης» -ένα από πιο σοβαρά και έντιμα βιβλία

που έχουν γραφεί ποτέ από έλληνες πολιτικούς - και αφηγούμενος τα όσα τράβηξε καθήμενος επί 18 μήνες στην ηλεκτρική καρέκλα του πρωθυπουργού της Ελλάδας, ο Γεώργιος Ράλλης αναφέρεται συχνά στους πονοκεφάλους που του προκαλούσε η ιδιόρρυθμη συμπεριφορά ενός νέου σχετικά βουλευτού του, γόνου ιστορικής πολιτικής οικογένειας, του Μιχάλη Πρωτοπαπαδάκη. Και τι δεν έκανε ο φέρελπις (τότε) εκπρόσωπος του λαού των Κυκλάδων για να κάνει την ούτως ή άλλως δύσκολη ζωή του πρωθυπουργού του ακόμη δυσκολότερη: απειλούσε κάθε τόσο

να καταψηφίσει τα πιο κρίσιμα νομοσχέδια της κυβέρνησης, επιτίθετο δημοσίως στους υπουργούς, μάλωνε με τους βουλευτές της αντιπολίτευσης… Λίγο αργότερα, στις ευρωεκλογές του 1981, ο κ. Πρωτοπαπαδάκης ανταμείφθηκε για τη ζωηρότητα της κοινοβουλευτικής του παρουσίας με μια ευνοϊκή μετάθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Δυστυχώς το «ξενέρωτο» πολιτικό κλίμα των Βρυξελλών και τα ήμερα λεγόμενα δυτικοευρωπαϊκά πολιτικά ήθη δεν του επέτρεψαν να διακριθεί και διεθνώς. Έτσι πολύ σύντομα ο ίδιος εξαφανίστηκε από το προσκήνιο και η πολιτική μας ζωή στερήθηκε για πάντα του ιδιόρρυθμου ταμπεραμέντου του.

Για πάντα; Όχι ακριβώς. Διότι πριν από λίγο καιρό και σε προχωρημένη πλέον ηλικία ο κ. Πρωτοπαπαδάκης έκρινε ότι είχε μια ακόμη σοβαρή αποστολή να εκπληρώσει, πριν αποχωρήσει του μάταιου τούτου κόσμου: να απαλλάξει το όνομα της οικογένειάς του από τη σοβαρή σπίλωση που είχε υποστεί με τη θανατική καταδίκη και την εκτέλεση του παππού του, Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη, κατά την ιστορική «Δίκη των Έξι».

Η ιστορία είναι φυσικά γνωστή, την επαναλαμβάνουμε όμως για τους νεώτερους. Αμέσως μετά την μικρασιατική καταστροφή κι ενώ οι πρόσφυγες του Πόντου και της Μικράς Ασίας στοιβάζονται ακόμη στα θέατρα και τις εκκλησίες της Αττικής, οι πολίτες των Αθηνών απαιτούν, σε έναν από το μεγαλύτερα συλλαλητήρια που γνώρισε ποτέ η πρωτεύουσα, την παραδειγματική τιμωρία των πρωταιτίων της εθνικής συμφοράς. Η επαναστατική κυβέρνηση των βενιζελικών αξιωματικών που έχει καταλάβει πρόσφατα την εξουσία, αναγκάζεται να παραπέμψει σε δίκη τις έξι κορυφαίες πολιτικές προσωπικότητες της αντιβενιζελικής παράταξης, που εναλλάχθηκαν τους κρίσιμους μήνες της συμφοράς στα πόστα του πρωθυπουργού και του υπουργού των Στρατιωτικών και μετά από μία αμφιλεγόμενη διαδικασία, που πόρρω απείχε αυτού που σήμερα ονομάζουμε «δίκαιη δίκη», να τους εκτελέσει στο Γουδί.

Ο κ. Πρωτοπαπαδάκης λοιπόν απευθύνθηκε το 2008 στον Άρειο Πάγο και ζήτησε την επανάληψη της Δίκης, υποστηρίζοντας ότι έχουν προκύψει νέα στοιχεία που αποδεικνύουν την αθωότητα των καταδικασθέντων. Τι κι αν το νεώτερο από τα στοιχεία που παρουσίασε, αναγόταν κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 1930; Η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου δέχθηκε -το Δεκέμβρη που μας πέρασε- το αίτημά του και αποφάσισε ότι η Δίκη θα πρέπει να επαναληφθεί.

Η θέμα δεν είναι τόσο το «ευήκοον ούς» που έτειναν οι φιλίστορες αρεοπαγίτες μας στις μελοδραματικές εκκλήσεις του κ. Πρωτοπαπαδάκη για απόδοση «ιστορικής δικαιοσύνης. Είναι το γεγονός ότι ο κ.

Αναψηλαφώντας την εθνική μας μνήμη…

Δίκη των «Έξι»: οι κατηγορούμενοι

Page 5: Άμαστρις Τεύχος 9ο

3

Πρωτοπαπαδάκης είχε το θράσος να ζητήσει την ακύρωση της καταδικαστικής απόφασης όχι για τυπικούς (όπως θα είχε κάθε δικαίωμα), αλλά για ουσιαστικούς λόγους. Να βγαίνει δηλαδή στις τηλεοράσεις και να υποστηρίζει ότι η δίκη θα πρέπει να επαναληφθεί όχι γιατί οι Έξι στερήθηκαν του δικαιώματός τους να έχουν μία δίκαιη δίκη (κάτι που κανείς σοβαρός ιστορικός δεν μπορεί πλέον να αρνηθεί), αλλά γιατί ήταν, λέει, ουσιαστικά αθώοι!

Είναι γνωστό ότι κάποιες λέξεις, όπως η λέξη αθώος ή λέξη προδότης, έχουν στη χώρα μας πολύ σχετική σημασία. Τώρα που πέρασαν ογδόντα χρόνια και έχουν καταλαγιάσει σε σημαντικό βαθμό τα πάθη εκείνης της περιόδου, μπορούμε να συμφωνήσουμε σε μερικά πράγματα. Ας δεχτούμε ότι οι Έξι δεν ήταν προδότες, τουλάχιστον υπό την τυπική έννοια του όρου. Από κανένα στοιχείο άλλωστε δεν προκύπτει ότι έκαναν ό,τι έκαναν ή παρέλειψαν όσα όφειλαν να πράξουν από πρόθεση να ζημιώσουν τη μεγάλη εθνική υπόθεση, την οποία έτυχε να υπηρετήσουν. Φοβάμαι ότι ήταν κάτι πολύ χειρότερο από προδότες: ήταν τραγικά ανίκανοι. Κλήθηκαν να διαχειριστούν την τύχη του έθνους στην πιο κρίσιμη καμπή της νεώτερης ιστορίας του και αποδείχθηκαν όχι απλά ανεπαρκείς, αλλά μοιραίοι. Και μόνο η υπογραφή τους κάτω από το επαίσχυντο εκείνο διάταγμα που απαγόρευε την αποβίβαση των Μικρασιατών στα ελληνικά λιμάνια για λόγους αποφυγής «διασαλεύσεως της τάξεως» -προσέξτε, την ώρα ακριβώς που ο «συνωστισμός» βρισκόταν στο αποκορύφωμά του και οι Κεμαλικοί είχαν βγάλει ήδη τις φαλτσέτες από τα θηκάρια- θα αρκούσε για να οδηγηθούν στο απόσπασμα όχι απλά έξι, αλλά εκατόν έξι από τους μεγαλόσχημους της εποχής.

Αν δεχθούμε τη συλλογιστική του κουτοπόνηρου κ. Πρωτοπαπαδάκη, που θρηνεί από τηλεοράσεως για το δυστυχή παππού του, αλλά αρνείται πεισματικά να παραδεχθεί ότι ο άνθρωπος εκείνος ή οι σύντροφοί του είχαν έστω και την παραμικρή ευθύνη για τον πόνο που προκάλεσε σε μερικά εκατομμύρια συμπατριωτών τους το σύντομο πέρασμά τους από την ιστορία, τότε θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι και για αρκετές ακόμη παρόμοιες παραδοχές. Θα πρέπει π.χ. να παραδεχθούμε ότι ο Ελληνικός στρατός ηττήθηκε από μόνος του στη Μικρασία, ότι οι Σμυρνιοί συνωστίστηκαν οικεία βουλήσι στην αποβάθρα τους κι ότι οι Πόντιοι αποφάσισαν να έρθουν στην Ελλάδα κατά 353.000 χιλιάδες λιγότεροι μόνο και μόνο για λόγους δημογραφικής αραιώσεως. Όλα δηλαδή τα φαιδρά για τα οποία θέλει να μας πείσει η σύγχρονη άνευ (ορατού) διδασκάλου μέθοδος ανάγνωσης της ιστορίας.

Όπου να ναι ο Άρειος Πάγος θα ορίσει την ημερομηνία διεξαγωγής της δίκης και τότε ασφαλώς το ζήτημα θα αναδειχθεί στις πραγματικές του διαστάσεις. Διότι δεν πρόκειται για ένα τυπικό ζήτημα επανασυγγραφής της ιστορίας υπό το πρίσμα κάποιων νεώτερων εξελίξεων. Προσωπικά πιστεύω ότι η Δίκη των Έξι αποτελεί μία ακραία περίπτωση απονομής λαϊκής δικαιοσύνης, η μόνη ίσως που έχει να παρουσιάσει επί πολλούς αιώνες η ελληνική ιστορία. Και είναι γνωστό ότι όταν το «πόπολο» αποκτά τη δύναμη να αποδώσει δικαιοσύνη, το κάνει με το δικό του τρόπο, που είναι σαφώς διαφορετικός -και κατά κανόνα σκληρότερος- εκείνου των τυπικών δικαστών. Έχω διαβάσει μερικά κείμενα σημαντικών Γάλλων ιστορικών, απογόνων αριστοκρατών που αποκεφαλίστηκαν κατά τη Γαλλική Επανάσταση. Όλα επικεντρώνονται στη βαρβαρότητα της εκτέλεσης. Κανένα δεν τολμά να υποστηρίξει ότι οι μακαρίτες έχασαν τα εστεμμένα κεφάλια τους διότι εκπροσωπούσαν ένα κοινωνικό καθεστώς δικαιότερο από εκείνο που τους εκτέλεσε. Στη δική μας χώρα, τη μόνη χώρα στον κόσμο όπου η άνοδος κάποιου στην εξουσία έχει ως επακόλουθο την απόλυτη ποινική (εσχάτως και ιστορική) ασυλία του, αυτή η αίσθηση του ιστορικού μέτρου πάει περίπατο.

Περισσότερα επί του θέματος λίαν συντόμως…

Αναψηλαφώντας την εθνική μας μνήμη…

Page 6: Άμαστρις Τεύχος 9ο

30

του Θεοδόσιου ΚυριακίδηΥποψ. Διδάκτορα Νεότερης Ιστορίας

Ο Χαράλαμπος Κιαγχίδης γεννήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου του 1912 στην Τραπεζούντα. Ορφάνεψε πολύ νωρίς αφού το Σεπτέμβριο του 1922 ο πατέρας του Παναγιώτης δολοφονήθηκε κατά τη διάρκεια του Αγώνα για την ανεξαρτησία του Πόντου.

Με τον ξεριζωμό και τον ερχομό στην Ελλάδα και πολύ νωρίς, μόλις σε ηλικία 18 χρονών τέθηκε επικεφαλής των 50 περίπου οικογενειών του χωριού Πρασινάδας Δράμας, στο οποίο ίδρυσε μαζί με άλλους το πρώτο διδακτήριο. Αργότερα παραχώρησε δωρεάν το σπίτι του και μέρος του αγροκτήματός του για τις ανάγκες του διδακτηρίου. Την ίδια περίοδο ορίζεται μέλος της εκκλησιαστικής επιτροπής και με τα υπόλοιπα μέλη μετατρέπουν το τζαμί του χωριού σε εκκλησία.

Το 1941 και λόγω των συνεπειών του πολέμου φεύγει από την Πρασινάδα Δράμας και εγκαθίσταται στη Βέροια μέχρι τον Απρίλιο του 1944. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Βέροια και συγκεκριμένα τον Αύγουστο του 1941 διορίστηκε μέλος της υποεπιτροπής των εν Βεροία καταφυγόντων προσφύγων εξ Αν. Μακεδονίας και Θράκης με έργο την απογραφή των προσφύγων του Δήμου Βεροίας. Κατά τη διάρκεια της

θητείας του ως πρόεδρος της παραπάνω επιτροπής εξασφάλισε σε 28.000 άτομα στέγη, τροφή και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.

Την ίδια περίοδο έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση υπηρετώντας στην Κεντρική Μακεδονία ως διαφωτιστής, αρχηγός των Συνδέσμων και στρατολόγος. Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου (1946-1949) περιόδευε στις ακριτικές περιοχές της Δράμας τονώνοντας το ηθικό των «συμμοριοπλήκτων». Ενίσχυσε τους παραπάνω ακριτικούς πληθυσμούς με είδη διατροφής, ρουχισμού και ζωοτροφών.

Το 1953 με ενέργειές του στη Βασίλισσα Φρειδερίκη απέσπασε το ποσό των 45.000 δραχμών για την ανέγερση του Ιερού Ναού του Αγίου Γεωργίου στο χωριό του, Πρασινάδα Δράμας. Τέλος, με έρανο που διενήργησε στη Θεσσαλονίκη συνέλεξε το υπόλοιπο απαιτούμενο ποσό για την αποπεράτωση του ναού που έφτασε τις 300.000 δραχμές.

Από τη δεκαετία του ’60 ξεκινάει και η δράση του στην Εύξεινο Λέσχη. Χρημάτισε συνολικά 16 χρόνια (1961-1976) πρόεδρός της και η παρουσία του στην προεδρία συνδέθηκε με χρυσές εποχές δημιουργίας και απόκτησης σημαντικών περιουσιακών στοιχείων.

Όταν τον Απρίλιο του 1961 υπέβαλε για πρώτη φορά υποψηφιότητα στην Εύξεινο Λέσχη εξελέγη πρώτος από τους συνολικά 28 συνυποψήφιους του. Στη σύνθεση του Δ.Σ. έλαβε την θέση του αντιπροέδρου με τον καθηγητή Β. Χαριτάντη να λαμβάνει τη θέση του προέδρου. Μετά, όμως, από τρεις μήνες ο Χαριτάντης παραιτείται και το Κιαγχίδης γίνεται ο νέος πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης.

Το πρώτο του μεγάλο κατόρθωμα, δείγμα των σπουδαίων επιτευγμάτων που θα ακολουθήσουν, είναι η αγορά μετά από πέντε χρόνια, του ιδιόκτητου εντευκτηρίου της Λέσχης στη Λεωφόρο Νίκης, οίκημα σήμερα αξίας εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ. Τα εγκαίνια του Εντευκτηρίου έγιναν το καλοκαίρι του 1965.

Αξίζει να σημειωθεί πως όταν ανέλαβε την προεδρία η Λέσχη είχε χρέος 46.000 δραχμών. Το 1966 όταν παρέδωσε το ταμείο της Λέσχης είχε αποθεματικό 186.000 δραχμές. Λέει ο Κιαγχίδης για το Εντευκτήριο: «...κτίσθηκε με μεγάλους κόπους και θυσίες. Κατόρθωσα να αποσπάσω μερικά χρηματικά ποσά από διαφόρους συμπατριώτας μέλη και μη της Λέσχης, συμποσούμενα εις δραχμάς 700.000 (συνολικά στοίχισε 2.000.000 δρχ) περίπου, διότι κατόρθωσα να τους πείσω ότι πρέπει ν’

Χαράλαμπος ΚιαγχίδηςΟ ακούραστος εργάτης της Ποντιακής Ιδέας

Page 7: Άμαστρις Τεύχος 9ο

4242

Μια σελίδα για το ποντιακό (και όχι μόνο) βιβλίο

42

Ο Χρήστος Σαμουηλίδης είναι από τους πόντιους συγγραφείς που δε χρει-άζονται ιδιαίτερες συστάσεις. Προσωπικά πιστεύω ότι αποτελεί μια κορυ-φαία περίπτωση πόντιου λόγιου της γενιάς του, ο οποίος με το -μοναδικό από κάθε άποψη- ερευνητικό, λαογραφικό, ιστορικό και λογοτεχνικό του έργο έχει εξαντλήσει κάθε σχεδόν τομέα ενασχόλησης με τα ποντιακά γράμματα.

Σε αυτό το τεύχος θα ασχοληθούμε με το λογοτεχνικό έργο του Σαμουη-λίδη (εκκρεμεί πάντα η παρουσίαση της πολύ σημαντικής «Ιστορίας της Αυ-τοκρατορίας της Τραπεζούντας», που κυκλοφόρησε σχετικά πρόσφατα). Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του λογοτεχνικού έργου του Χρήστου Σαμουη-λίδη είναι η απουσία κάθε μυθοπλαστικής διάθεσης. Ο Σαμουηλίδης μοιάζει να γράφει διηγήματα γιατί θέλει να αφηγηθεί με έναν διαφορετικό τρόπο τις πραγματικές ιστορίες που ξέθαψε μέσα από το κυρίως έργο του, το ερευνη-τικό. Τα λογοτεχνικά του έργα είναι στην πραγματικότητα υψηλού επιπέδου εγχειρίδια ποντιακής ιστορίας, πράγμα που συμβαίνει και με τα δύο βιβλία του, που επανεξέδωσε πρόσφατα ο εκδοτικός οίκος των αδελφών Κυριακίδη: τη συλλογή διηγημάτων «Πέρα στην Ανατολή» (Κρατικό Βραβείο Διηγήματος 1980) και το κλασσικό πλέον «Χρονικό του Καρς».

Το πρώτο βιβλίο αποτελεί μια συλλογή διηγημάτων που έχουν ως θέμα τους τις περιπέτειες του ποντιακού λαού κατά την πολυκύμαντη ιστορική του διαδρομή. Το πρώτο από αυτά (το δημοσιεύουμε με την ευγενική άδεια του κ. Τάσου Κυριακίδη) έχει τίτλο «ο άρκον του Σαμοήλ» και βασίζεται σε έναν παλιό οικογενειακό μύθο από την εποχή που η οικογένεια του συγγραφέα βρισκόταν ακόμη στη αρχική κοιτίδα της, την Άτρα της Αργυρούπολης, απ’ όπου μετανάστευσε αργότερα στο Καρς. Πρόκειται για μια αληθι-νή ιστορία που όταν συνέβη, είχε προκαλέσει τόσο μεγάλη εντύπωση στους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής, ώστε ένα σχεδόν αιώνα μετά γέροντες από γειτονικά χωριά από τους οποίος πήρε συνεντεύξεις ο Σαμουηλίδης, να τη διηγούνται ακόμη με θαυμασμό. Κάποια άλλα διηγήματα έχουν να κάνουν με τη ζωή στα ποντιακά χωριά της Σαμψούντας (μη ξεχνάμε ότι το ερευνητικό έργο του Σαμουηλίδη με θέμα τη συγκεκριμένη περιοχή στα πλαίσια της συνεργασίας του με το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών υπήρξε μια από τις κορυφαίες στιγμές στην ιστορία της σύγχρονης ποντιακής ιστοριογραφίας) και κάποια άλλα με μερικές από τις πιο τραγικές πτυχές της γενοκτονίας και του ξεριζωμού.

Το δεύτερο βιβλίο του Σαμουηλίδη, το «Χρονικό του Καρς», είναι ίσως γνωστότερο στο ευρύ κοινό, αφού πραγματεύεται ένα αγαπημένο θέμα του συγγραφέα, τον ελληνισμό του Αντικαυκάσου. Σε αυτό ο Χρήστος Σα-μουηλίδης εξιστορεί τις τελευταίες στιγμές του ακμάζοντος άλλοτε ελληνισμού του Καρς, χρησιμοποιώντας ως όχημα τη δράση του έλληνα αστυνόμου Καλτσίδη. Ελάχιστοι ωστόσο γνωρίζουν ότι ο Καλτσίδης υπήρξε υπαρκτό πρόσωπο, το οποίο ο Σαμουηλίδης όχι μόνο γνώρισε, αλλά και έπεισε να γράψει τις αναμνήσεις του (υπάρχουν και είναι κατατεθειμένες στο αρχείο του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών).

Συμπερασματικά: δύο πολύ όμορφα βιβλία, που θα κερδίσουν εύκολα την καρδιά όσων αναγνωστών δεν έτυχε να τα διαβάσουν στην πρώτη τους έκδοση, ιδιαίτερα δε εκείνων που ενδιαφέρονται πραγματικά για την ιστορία του ποντιακού ελληνισμού, αλλά δεν είναι εξοικειωμένοι με τη «στεγνή» αφήγηση των κλασσικών ιστο-ρικών βιβλίων.

Δ.Π.

Χρήστου Σαμουηλίδη

Επανέκδοση: εκδοτικός οίκος αδελφών Κυριακίδη (2010)

« Π έ ρ α σ τ η ν Α ν α τ ο λ ή »κ α ι « Το Χ ρ ο ν ι κ ό τ ο υ Κ α ρ ς »

Page 8: Άμαστρις Τεύχος 9ο

46 46

Page 9: Άμαστρις Τεύχος 9ο

47

Μετά τις 5 Μαρτίου η Έκθεση θα μεταφερθεί στον εκθεσιακό χώρο του 1ου Δημοτικού Σχολείου Κατερίνης, ενώ το Μαΐο θα μεταφερθεί στο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Σερρών. Επίσης μεταξύ 1 και 31 Μαΐου θα βρίσκεται μεταφρασμένη στο Μουσείο Γενοκτονιών του Εριβάν της Αρμενίας.

ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΟΖΑΝΗΣ Ώρα έναρξης Σεμιναρίων: 18:00

Εισηγητής: Κωνσταντίνος ΦωτιάδηςΚαθηγητής Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας

ΘΕΜΑΤΑ

Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου Η οθωμανική αυτοκρατορία στον Πόντο

Τετάρτη 10 Φεβρουαρίου Οι κρυπτοχριστιανοί του Πόντου

Τετάρτη 17 Φεβρουάριου Η παιδεία στον Πόντο

Παρασκευή 19 Φεβρουαρίου Ο ελληνισμός της Ρωσίας και της πρώην Σοβιετικής Ένωσης

Κυριακή 21 Φεβρουαρίου Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες του Καυκάσου

Τρίτη 23 Φεβρουαρίου Η Δημοκρατία στον Πόντο

Τετάρτη 24 Φεβρουαρίου Ελλάδα και προσφυγικός Ελληνισμός

Παρασκευή 26 Φεβρουαρίου Το Ποντιακό ζήτημα σήμερα

Όσοι θα παρακολουθήσουν τα σεμινάρια Ιστορίας θα λάβουν ειδική βεβαίωση.

Δευτέρα 1 Μαρτίου 2010Κινηματοθέατρο «ΟΛΥΜΠΙΟΝ», Ώρα 20:00

Το ποντιακό τραγούδι στη διαμόρφωση της ιστορικής ΜνήμηςΕισηγητής: Κωνσταντίνος Φωτιάδης Καθηγητής Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού

Τραγουδούν και συνοδεύουν με μουσικά όργανα του Πόντου κορυφαίοιεκφραστές της Ποντιακής Μούσας. Αφηγείται ο ηθοποιός Τάκης Βαμβακίδης.

Page 10: Άμαστρις Τεύχος 9ο

48

Ο Αλέξης Παρχαρίδηςεπιλέγει κάθε μήνα τα ωραιότερα

παραδοσιακά ποντιακά δίστιχα

Αφκά σ’ αλάτ’ μη κάθεσαι γριβών’ απάν’ ισ’ πίσσα,αούτα τα ξερόχερα μ’ απέσ’ ’ς σην ψη σ’ ν’ εκείσαν.

Ρομάνα τρώει τ’ ανθόγαλαν, τη μαντζίραν το στύπον,φτερία στρών’ και κείται κα, κοιμάται λαφρόν ύπνον.

Όντες ελέπω σε να στέκ’ς καρίπ’κα λυπημένα,λέγω να παίρω έναν μαχαίρ’, σκοτώνω εγώ εμέναν.

Εγώ καρίπ’κα εκούιζα, ατό σερπέσκα ελάλ’νεν,την πόρταν εθε ’κι ένοι’εν εμέν’ απέσ’ ’κι εβάλ’νεν.

Τα ραχά εχονίγανε κι εγώ εκαπατεύταας ση μάνας ισ’ τα λόγα αρνίμ’ επου’αλεύτα.

Έναν και μαναχόν είσαι και τίναν θα κανείσαι,να φιλώ σε μαραίνεσαι, να δάκω σε τελείσαι.

Θέρτσον και δεματίασον, θ’ έρχουμαι πενταδάζω,’κι ξέρω απ’ όθεν θα δαβαίντς, τη στράτα σ’ να οράζω.

Ας λέγω σας ντο είπε με, είνας Αρμέντς ποπάς-ι,έμορφον εύρες φίλ’ ατεν, το κρίμαν μ’ ερωτάς-ι.

Είπα να γίνουμαι ασκητής, εθέλεσα ν’ αγιάζω,έρται τιρτεύ’ μ’ ο δάβολον, ατόν πώς να χολάζω;

Εσύ γιατί ’κι επόρεσες καιν ατόσον καιρόν-ι,έναν γραμμόπον ν’ έγραφτνες και σ’ όνεμαν τ’ εμόν-ι;

Κάτι τερείς μανίτσα μου ντο κλαίγω κι ανασύρω;πασκ’ εγεννέθα ’ς σον κόσμον αοίκα για να σύρω;

Χαμέλυνον Καρά Καπάν, ας χαμελύν’νε τ’ άστρα,ας χαμελύν’ τ’ αρνόπο μου, φορεμένον με τ’ άσπρα.

Στάμαν Σταυρίτα είδα σε, καλόν να έν’ ιδέα σ’,τα δακρόπα μ’ εκχύουσαν, απέσ’ ’ς σην εμποδέα σ’.

Η κάρδα μ΄τσουρούεψεν, ε’έντον δύο αυλάκια,ας σ’ έναν τρέχ’νε τ’ αίματα κι ας σ’ άλλο τα φαρμάκια.

Πάγω να πάγω ’κι επορώ, πάγω με τη μαμέλαν,τ’ ορτάρα τ’ς άσπρα χιόνα είν’, το λώμμαν ατ’ς φανέλα.

Page 11: Άμαστρις Τεύχος 9ο

Πως μπορείτε να γίνετεσυνδρομητές του περιοδικού μας

Υπάρχουν τρεις τρόποι για να γίνει κανείς συνδρομητής του περιοδικού μας:

• Να γραφεί άμεσα σε κάποιο από τα σταθερά σημεία διάθεσης του περιοδικού στη Θεσσαλονίκη, καταβάλλοντας το αντίτιμο της συνδρομής του (προς το παρόν «Παρακάθ’» και «Ράδιο Ακρίτες του Πόντου»).

• Να τηλεφωνήσει στο 6975 909251 και να δώσει την ταχυδρομική του διεύθυνση. Στη συνέχεια θα πρέπει να καταθέσει το αντίτιμο της συνδρομής του σε κάποιο υποκατάστημα της Eurοbank (αριθμός λογαριασμού 0026.0252.10.0101273084) και μέσα σε λίγες μέρες θα παραλάβει το περιοδικό στο σπίτι του. Γ ια να αποφύγετε την ταλαιπωρία, μπορείτε να καταθέσετε τη συνδρομή σας στο μηχάνημα αυτόματων πληρωμών που βρίσκεται στο εσωτερικό του τραπεζικού καταστήματος.

• Να γραφεί από κάποιον από τους φίλους του περιοδικού, που έχουν προσφερθεί να εγγράψουν συνδρομητές.Πληροφορίες στο 6979 743428 ή piperdim@hotmai l .com

Έτος 1ο, Τεύχος 4. Αύγουστος 2009

Τιμή: 5 €

Βιβλιοθήκη Φροντιστηρίου Αργυρούπολης

Η «πρόσφυγας» βιβλιοθήκη...

Στάθης ΕυσταθιάδηςΣήμερα το έργο μου

ανήκει σε όλους τους Ποντίους...

Έτος 1ο, Τεύχος 5. Σεπτέμβριος 2009

Τιμή: 5 €

Έρευνα:

Οι Πόντιοι της «Παλαιάς Ελλάδας»

Κώστας ΤσαχουρίδηςΗ μουσική είναι για την οικογένειά μας

τρόπος ζωής...

Έτος 1ο, Τεύχος 6, Οκτώβριος 2009

Τιμή: 5 €

Ένα σπάνιο ντοκουμέντο:

Επιστολές από τη φυλακή της Αμάσειας

Thea Halo:Θέλω να κάνω το βιβλίο μου

κινηματογραφική ταινία

Έτος 1ο, Τεύχος 7, Νοέμβριος 2009

Τιμή: 5 €

Αφιέρωμα:

Τα Μουσεία της Μαύρης Θάλασσας

Ερμής Μουρατίδης:«Ο Νεοελληνικός πολιτισμός δε γεννήθηκε

στην Ελλάδα, αλλά στη Μικρά Ασία και τον Πόντο»

Παναγιώτης Ασλανίδης:Τώρα που φύγαν οι παλιοί,

νιώθω ότι το βάρος έχει πέσει επάνω μου…

Έτος 1ο, Τεύχος 3. Ιούλιος 2009

Τιμή: 5 €

Έρευνα:

Τι ψήφισαν τα Ποντιακά χωριά

της Μακεδονίας στις ευρωεκλογές

Έτος 1ο, Τεύχος 8, Δεκέμβριος 2009

Τιμή: 5 €

Από την αρχή οι εργασίες αποκατάστασης

στο μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά!

Μιχάλης Καλιοντζίδης:«Κοντεύουμε να ξεχάσουμε

τον πραγματικό ήχο της λύρας»

Από το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Κοζάνης

Δικαστική απόφαση - κόλαφος για την ΑΕΠΙ

Page 12: Άμαστρις Τεύχος 9ο

Ασημένιο νόμισμα της αρχαίας Τραπεζούντας(Βρεττανικό Μουσείο, Λονδίνο )