Παύλειος Λόγος τεύχος 94

ΤΕΥΧΟΣ 94 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011

ΟΣΟΙ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΣ ΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΝ ΜΕ ΤΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ:

23310 20951, 6945384355

ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ:ΑΣΠΙΣ BANK 731-05-000-3607ΠΕΙΡΑΙΩΣ: 5243-033886-401

ενισχύστε οικονομικά

τη συνέχιση των εργασιών

λειτουργεί ηΚΑΤΑΚΟΜΒΗ

ΤΟΥ Ι. ΝΑΟΥΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ ΑΡΧΙΕΠ. ΣΥΜΦΕΡΟΥΠΟΛΕΩΣΤΟΥ ΙΑΤΡΟΥΚΑΘΕ ΤΡΙΤΗΑΠΟΓΕΥΜΑΤΕΛΕΙΤΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ ΚΑΙΠΑΡΑΚΛΗΣΗ

ETOΣ ΙΗ΄TEYXOΣ 94

ΝΟΕ. - ΔΕΚ. 2011

σελ 6

σελ 16

σελ 24

EΞΩΦYΛΛOΤο ιερό λείψανο του αγίου Αθανασίου

Πατελάρου όπως σώζεται σήμερα στον ιερό ναό Ευαγγελισμού Θεοτόκου στο Χάρκοβο

Ουκρανίας

ΟΠΙΣΘΟΦYΛΛOΑπό την επίσκεψη των σεβ. Ελασσώνος κ.

Βασιλείου και Βεροίας κ. Παντελεήμονος σε ιερές μονές της Ουκρανικής Εκκλησίας

MIKPEΣ EIΔHΣEIΣ

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΗΝ ΥΜΝΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝτου Αρχιμ. Αρσενίου Χαλδαιόπουλου

σελ 8

ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑτου π. Νεκταρίου Σαββίδη

σελ 30

σελ 10

ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΑΠΟΔΕΙΞΙΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

Η ΑΠΑΤΗ ΤΟΥ ΨΕΥΔΟΥΣτου Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή

σελ 4

ΔΙMHNIAIOOPΘOΔOΞOΠEPIOΔIKO

IEPAΣ MHTPOΠOΛEΩΣBEPOIAΣ , NAOYΣHΣ

KAI KAMΠANIAΣ

ΕΚΔΟΤΗΣ - ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣΣεβασμιώτατος

Mητροπολίτης Bεροίαςκ. Παντελεήμων

ΣΥΝΤΑΞΗ, HΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣE ΛI ΔO ΠOI HΣH, KAΛΛITEXNIKH EΠIMEΛEIA και ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ: Mον. Γεράσιμος Mπεκές.

ΑΠΟΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΙ, EKTYΠΩΣH: «TYPE PRESS» Nέα Nικομήδεια

ΔΙΕΚΠΕΡΑΙΩΣΗ: Μον. Αντώνιος Σισμανίδης ΚΩΔΙΚΟΣ 2638

APΘPA MΠOPOYN NA AΠOΣTEΛ-ΛONTAI ΣTHΝ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY:ΠEPIOΔIKO «ΠAYΛEIOΣ ΛOΓOΣ»ΓPAΦEIO TYΠOY IEPAΣ MHTPO-ΠOΛEΩΣ BEPOIAΣ, T.Θ. 241, 591 00 BEPOIA THΛ 23310 72317, ΦAΞ 23310 25275, E-mail: [email protected]

X E I P O Γ P A Φ A A Σ X E T Ω Σ ΔH MOΣIEYΣHΣ TOYΣ ΔEN EΠI ΣTPE-ΦONTAI

ΤΟ ΠΕΡ ΙΟΔ ΙΚΟ Δ ΙΑΝΕΜΕΤΑ Ι ΔΩΡΕΑΝ. ΟΣΟΙ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΤΟ ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΑ ΝΑ ΑΠΟΣΤΕΛΛΟΥΝ ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟΥ: 20ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΕΛΛΑΔΑ & ΚΥΠΡΟ, 40ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ

ΣYNΔPOMEΣ KAI EMBAΣMATA ΣTH ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY

website:

www.imverias.gr

σελ 12ΠΡΩΤ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΡΩΜΑΝΙΔΗΣτου Αρχιμ. Ιερεμίου Γεωργαλή

σελ 20

ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΠΑΤΕΛΑΡΟΣτου μοναχού Γερασίμου Μπεκέ

Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΒΥΖ. ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑτου Ιωάννου Σιδηρά

σελ 14ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΛΟΚΡΑΤΑΣτου Εμμανουήλ Ξυνάδα

ριστὸς καὶ πάλιν γεννᾶται καὶ οἱ Ἄγγε-λοι καὶ πάλιν ψάλ-λουν:“Δόξα ἐν Ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία”.(Λουκ. β΄, 14-15)

Ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγα-πητά,

Ἄγγελοι ψάλλουν τὰς τρεῖς μεγα-λειώδεις ταύτας διακηρύξεις καὶ ἡ μεγίστη πλειονότης τῶν ἀνθρώπων, ἂν καὶ ἑορτάζει Χριστούγεννα, δὲν δύναται νὰ ἀντιληφθῇ τὸ νόημα τοῦ ἀγγελικοῦ αὐτοῦ ὕμνου καὶ διερωτᾶται ἐὰν ὄντως σήμερον δοξάζεται ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων ὁ Θεὸς καὶ διατὶ πρέπει νὰ δοξάζεται, ποῦ δύναταί τις νὰ εὕρῃ ἐπὶ γῆς τὴν ἐξαγγελθεῖσαν εἰρήνην καὶ διὰ ποῖον λόγον ἡ σημερινὴ ἀνθρωπότης πρέπει νὰ ζῇ ἐν εὐδοκίᾳ.

Διότι, ὄντως, ἡ πλειονότης τῶν ἀνθρώπων δὲν δοξάζει τὸν Θεόν, οὔτε διὰ τῶν ἔργων της, οὔτε διὰ τῶν χειλέων της, ἀρκετοὶ δὲ ἐξ αὐτῶν ἀμφισβητοῦν καὶ αὐτὴν ταύτην τὴν ὕπαρξιν τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν παρουσίαν Του εἰς τὴν ζωήν των. Εἶναι μάλιστα πολλοὶ ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι ἀποδίδουν εἰς τὸν Θεὸν εὐθύνας, δι’ ὅσα δυσάρεστα συμβαίνουν εἰς τὴν ζωήν των. Ἀλλ’

ὅμως οἱ τοιουτοτρόπως ἀγανακτοῦντες ἐναντίον τοῦ Θεοῦ σφάλλουν βαρέως, καθ’ ὅσον τὸ κακὸν δὲν προέρχεται ἀπὸ Αὐτόν. Ἀντιθέτως, ἡ ἐξ ἀγάπης πρὸς τὸν ἄνθρωπον σάρκωσις τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ καὶ τὰ ἐπα-κολουθήσαντα αὐτὴν γεγονότα τῆς Σταυρώσεως καὶ Ἀναστάσεώς Του, ἀναμορφώνουν τὸν πιστὸν εἰς τὸ ἀρχαῖον κάλλος καὶ χαρίζουν εἰς αὐτὸν τὴν αἰώνιον ζωήν καὶ τὴν πάντα νοῦν ὑπερέχουσαν εἰρήνην καὶ καθιστοῦν αὐτὸν συγκληρονόμον τῆς αἰωνίου βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Ἡ πρᾶξις αὕτη τῆς τοῦ Θεοῦ Συγκαταβάσεως, ἂν καὶ περικλείει τὴν ἐσχάτην ταπείνωσιν, εἶναι ἀφ’ ἑαυτῆς ἱκανὴ νὰ ὑπερδοξάσῃ Αὐτόν. Οὕτως, ἂν καὶ πολλῶν ἀνθρώ-πων αἱ καρδίαι δὲν δοξάζουν τὸν Θεόν, ἀποδίδοται δόξα εἰς Αὐτόν, τὸν ἐν ὑψί-στοις οἰκοῦντα, ὑπὸ πάσης τε τῆς κτί-σεως καὶ ὑπὸ τῶν ἀντιλαμβανομένων τὰ γενόμενα ἀνθρώπων. Διὸ καὶ ἡμεῖς εὐγνωμόνως ἀναφωνοῦμεν μετὰ τῶν Ἀγγέλων τό “Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ” διὰ τὴν μεγαλωσύνην τῶν ἔργων Του καὶ τὸ ἀσύλληπτον τῆς ἀγάπης Του πρὸς ἡμᾶς.

Ἡ ἀπορία ὅμως ἀφορᾷ καὶ εἰς τὴν δευτέραν ἐξαγγελίαν τῶν ἀγγέλων «καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη». Κατὰ ποῖον τρό-

πον εὑρίσκεται ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ὅταν τὸ ἥμισυ σχεδὸν τοῦ πλανήτου εἶναι εἴτε ἐν δράσει εἴτε ἐν προετοιμασίᾳ πολε-μικῇ; Ἡ γλυκύφθογγος ἐξαγγελία τῶν Ἀγγέλων “ἐπὶ γῆς εἰρήνη” εἶναι βεβαίως πρωτίστως μία ὑπόσχεσις τοῦ Θεοῦ, ὅτι ἐὰν οἱ ἄνθρωποι ἀκολουθήσουν τὸν δρόμον τὸν ὁποῖον τὸ τεχθὲν Παι-δίον ὑποδεικνύει εἰς αὐτούς, θὰ φθά-σουν εἰς τὴν ἐσωτερικὴν εἰρήνην καὶ τὴν εἰρηνικὴν συμβίωσιν. Ἀλλά, φεῦ, μέγα μέρος τῶν ἀνθρώπων συγκινεῖται καὶ ἕλκεται ἀπὸ τὰ τύμπανα τοῦ πολέ-μου καὶ βαρυθυμεῖ εἰς τὸ ἄκουσμα τῆς ὑποσχέσεως τῆς εἰρηνικῆς ζωῆς. Δὲν ὁμιλοῦμεν βεβαίως μόνον περὶ τῶν ζηλωτῶν τῶν δι’ ὅπλων πολεμικῶν συρράξεων, ἀλλὰ κυρίως περὶ ὅλων ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι μετατρέπουν τὴν εὐγενῆ ἅμιλλαν εἰς σύγκρουσιν καὶ ἔφοδον κατὰ τῶν συνανθρώπων καὶ ἐπιδιώκουν τὴν ἐξόντωσιν τοῦ ἀντιπά-λου. Ὑπ’ αὐτὴν τὴν ἔννοιαν, ὁ πόλεμος βιώνεται ὡς πραγματικότης μεταξὺ τῶν μελῶν ἀντιτιθεμένων κοινωνικῶν ὁμάδων καὶ παρατάξεων, παντὸς εἴδους, ἐθνικῶν, κομματικῶν, συνδι-καλιστικῶν, οἰκονομικῶν, ἰδεολογικῶν, θρησκευτικῶν, ἀθλητικῶν καὶ εἴ τινος ἄλλης, καὶ ὁ ψυχισμὸς τῶν μελῶν των διαμορφώνεται εἰς φιλοπόλεμον, ἀντὶ

Χ

Πατριαρχική ἈπόδειξιςΧριστουγέννων

+ Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ ΕΛΕΩι ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ – ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥ-ΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΧΑΡΙΝ, ΕΙΡΗΝΗΝ ΚΑΙ ΕΛΕΟΣ ΠΑΡΑ ΤΟΥ

ΕΝ ΒΗΘΛΕΕΜ ΓΕΝΝΗΘΕΝΤΟΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ

4 Παύλειος Λόγος

τοῦ, ὡς θὰ ἔπρεπε, φιλειρηνικοῦ. Αὐτὸ ὅμως δὲν ἀναιρεῖ τὴν ἀλήθειαν τῆς ἐξαγγελίας τῶν Ἀγγέλων, ὅτι διὰ τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς ἀποδοχῆς τῶν διδαγμάτων Αὐτοῦ, θὰ ἐπικρατήσῃ ὄντως ἐπὶ γῆς ἡ εἰρήνη. Ὁ Χριστὸς ἦλθε κομίζων τὴν εἰρήνην καὶ ἐὰν αὐτὴ δὲν κυριαρχῇ εἰς τὸν κό-σμον, εὐθύνονται οἱ μὴ ἀποδεχόμενοι καὶ μὴ βιοῦντες αὐτὴν ἄνθρωποι, καὶ ὄχι ὁ προσφέρων αὐτὴν Θεός.

Δεδομένης τῆς τοιαύτης στάσεως τοῦ συγχρόνου ἀνθρώπου ἔναντι τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς προσφερομένης ὑπ’ Αὐτοῦ εἰρήνης, δὲν εἶναι παράδοξον τὸ γεγονὸς ὅτι σπανίζει μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων ἡ εὐδοκία. Ἡ καλὴ διάθεσις τοῦ Θεοῦ πρὸς τοὺς ἀνθρώπους εἶναι δεδομένη, καὶ τὰ εὐμενῆ ἐπακόλου-θα αὐτῆς ἐνεργὰ μὲν δι’ ὅλους κατ’ ἀρχὴν τοὺς ἀνθρώπους, ἰδιαιτέρως δὲ αἰσθητὰ διὰ τοὺς ἐμπράκτως ἀπο-δεχομένους τὰς ἀνωτέρω ἀγγελικὰς ἐξαγγελίας. Ἀντιθέτως, διὰ τοὺς ἀρνουμένους αὐτὰς καὶ ἐπιδιδομένους εἰς τὴν ἀλληλοεκμετάλλευσιν καὶ τὸν ἀλληλοσπαραγμόν, αἱ συνέπειαι βι-οῦνται ὡς κρίσις ἀγωνίας καὶ ἄγχους, ὡς κρίσις οἰκονομικὴ καὶ ὡς κρίσις σκοποῦ τῆς ὑπάρξεώς μας καὶ ἀβεβαι-ότης ὑπαρξιακή.

Ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγα-πητά,

Πάντα λοιπὸν τὰ ὑπὸ τῶν Ἀγγέλων ἐξαγγελθέντα κατὰ τὴν Γέννησιν τοῦ Κυρίου ἀγαθὰ ὑπάρχουν καὶ σήμερον καὶ βιοῦνται ἐν πληρότητι ὑπὸ τῶν πιστευόντων εἰς τὸν Ἰησοῦν Χριστόν ὡς Θεάνθρωπον καὶ Σωτῆρα τοῦ κό-σμου. Ἂς ἀρχίσωμεν ἀπὸ ἐφέτος νὰ βιώνωμεν τὰ Χριστούγεννα ὡς ἀρέσει εἰς τὸν ἀγαθοδότην Θεόν, διὰ νὰ βιώ-σωμεν τὴν ἐπὶ γῆς καὶ ἐντὸς τῶν καρ-διῶν μας ἀνυπέρβλητον Εἰρήνην καὶ τὴν πλήρη ἀγάπης εὐδοκίαν τοῦ Θεοῦ πρὸς ἡμᾶς. Ἂς καταστήσωμεν ἑαυτοὺς πρόσωπα κοινωνοῦντα ἀγαπητικῶς μετὰ τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ συνανθρώπου, μετατρεπόμενοι ἀπὸ ἄτομα εἰς πρό-σωπα. Ἂς ἀποβάλωμεν τὰ προσωπεῖα τοῦ διεσπασμένου καὶ ἀποκεκομμένου ἀπὸ τὸν Θεὸν καὶ τὴν εἰκόνα Αὐτοῦ, τὸν συνάνθρωπον, τὸν πλησίον, ἐγωϊ-στικοῦ ἀτόμου, καὶ ἂς ἐκπληρώσωμεν τὸν προορισμόν μας, ὁ ὁποῖος εἶναι ἡ ὁμοίωσις πρὸς τὸν Θεὸν διὰ τῆς ἐμπράκτου πρὸς Αὐτὸν πίστεώς μας. Ἂς γίνωμεν καὶ ἡμεῖς ἀναμεταδόται τῶν ἀγγελικῶν ἐξαγγελιῶν πρὸς τὴν ἀνθρωπότητα, ἡ ὁποία δεινῶς πάσχει καὶ δὲν δύναται νὰ εὕρῃ, διὰ τῶν μέ-σων τὰ ὁποῖα συνήθως χρησιμοποιεῖ, τὴν Εἰρήνην καὶ τὴν Εὐδοκίαν. Ἡ μόνη

ὁδὸς ἀπαλλαγῆς ἐκ τῶν πολεμικῶν καὶ τῶν οἰκονομικῶν καὶ τῶν πάσης φύσεως κρίσεων εἶναι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Ὁποῖος μᾶς διε-βεβαίωσεν ὅτι Αὐτὸς εἶναι ἡ Ὁδὸς καὶ ἡ Ἀλήθεια καὶ ἡ Ζωή. Δοξάζομεν, λοιπόν, ὁλοκαρδίως τὸν ἐν Ὑψίστοις καὶ μεταξὺ ἡμῶν ἀναστρεφόμενον Συγκαταβάντα Ἰησοῦν Χριστὸν καὶ συνδιακηρύσσομεν μετὰ τῶν Ἀγγέλων ὅτι εἶναι ἐφικτὴ καὶ ὑπάρχει ὄντως ἐπὶ τῆς γῆς καὶ ἐντὸς τῶν καρδιῶν μας ἡ Εἰρήνη, διότι κατηλλάγημεν τῷ Θεῷ, ὡς Αὐτὸς ηὐδόκησε σαρκωθεὶς διὰ τῆς Γεννήσεως Αὐτοῦ ἐν Φάτνῃ.

Ἂς ζήσωμεν, λοιπόν, ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, τὴν χαρὰν τῆς Γεννήσεως τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, καὶ τὴν πρόγευσιν τῶν ὅσων ἀγαθῶν διὰ τὸν ἄνθρωπον διακηρύσσει ἡ τριπλῆ ἀγγελικὴ ἐξαγγελία.Γένοιτο.

Φανάριον, Χριστούγεννα ,βια’+ Ὁ Κωνσταντινουπόλεως

ΒαρθολομαῖοςΔιάπυρος πρὸς Θεὸν εὐχέτης

πάντων ὑμῶν

Παύλειος Λόγος 5

Ποιμαντορική ΕγκύκλιοςΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

«Τήν τρυφήν ἐν κρυφῇ εὕρομεν, δεῦτε λάβωμεν τά τοῦ παραδείσου ἔνδον τοῦ σπηλαίου».

† Π Α Ν Τ Ε Λ Ε Η Μ Ω Νἐλέῳ Θεοῦ Ἐπίσκοπος καὶ Μητροπολίτης

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης καὶ ΚαμπανίαςΠ ρ ὸ ς τὸν ἱερὸν κλῆρον καὶ τὸν εὐσεβῆ λαὸν τῆς καθ’ ἡμᾶς θεοσώστου ἐπαρχίας


ορτή τῆς τοῦ Χρι-στοῦ γεννήσεως, ἑορτή τῆς τοῦ Θεοῦ ἐνανθρωπίσεως, ἑορτή τῆς ἑκουσίου κενώσεως τοῦ Πλά-στου χάριν τοῦ πλά-

σματος, καί ὁ ἱερός ὑμνογράφος μᾶς καλεῖ νά συμμετάσχουμε σέ αὐτή τήν ἑορτή ὄχι μέ τόν συνήθη τρόπο τοῦ ἑορτασμοῦ τῶν κο-σμικῶν γεγονότων καί πανηγύρεων ἀλλά μέ τόν τρόπο πού ἁρμόζει στό μέγα αὐτό καί οὐράνιο γεγονός τοῦ μυστηρίου τῆς θείας οἰκονομίας.

Καί ἡ πρόσκληση αὐτή δέν ἔχει ὡς στόχο νά μᾶς στερήσει τή χαρά· δέν ἔχει ὡς σκοπό νά περιορίσει τήν εὐφροσύνη πού μᾶς προσφέρει ἡ ἑορτή. Ἀντίθετα ἔχει ὡς σκοπό καί στόχο νά μᾶς δείξει τόν δρόμο πρός τήν ἀληθινή ἀπόλαυση τῆς χαρᾶς καί τήν πραγματική μετοχή μας στήν ἑορτή τῶν Χριστουγέν-νων.

«Τήν τρυφήν ἐν κρυφῇ εὕρομεν, δεῦτε λάβωμεν τά τοῦ παραδείσου ἔνδον τοῦ σπηλαίου».

Ἄν ἀναζητήσουμε τήν χαρά στήν ἐξωστρέφεια, στά λαμπρά στο-λίδια καί τά ἐντυπωσιακά δῶρα· ἄν ἀναζητήσουμε τήν τρυφή στά ἑορταστικά δεῖπνα καί στά πολυ-τελῆ ἐνδύματα· ἄν ἀναζητήσουμε τήν ἀπόλαυση στά ταξίδια καί τίς κοσμικές ἐκδηλώσεις, τότε δέν θά τή βροῦμε. Γιατί ὁ αἴτιος τῆς χαρᾶς, ὁ Χριστός, δέν βρίσκεται μέσα σέ αὐτά τά κοσμικά καί ἐπίγεια πράγ-ματα, δέν ἔχει σχέση οὔτε μέ τήν πολυτέλεια οὔτε μέ τόν πλοῦτο. Ὡς μή ἔχων ποῦ τήν κεφαλήν κλῖναι ἦλθε στή γῆ γιά χάρη μας· ὡς βρέ-φος ἐσπαργανωμένο, στή φάτνη

τῶν ἀλόγων ζώων ἀνακλίθηκε. Καί ὅμως αὐτός εἶναι ὁ ἄρχων τῆς εἰρήνης· αὐτός εἶναι ἡ εὐδοκία τοῦ Θεοῦ· αὐτός εἶναι ὁ πρόξενος τῆς χαρᾶς ὅλης τῆς ἀνθρωπότητος· αὐτός εἶναι ὁ αἴτιος καί τῆς δικῆς μας χαρᾶς ὄχι μόνο σήμερα, ἑορτή τῆς γεννήσεώς του, ἀλλά σέ ὅλη μας τή ζωή.

Νά γιατί ἡ χαρά καί ἡ ἀπόλαυση τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων δέν βρίσκεται ἐκεῖ πού συνήθως ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι τήν ἀναζητοῦμε· δέν βρίσκεται ἐκεῖ πού συνήθως ἀγω-νιοῦμε νά φθάσουμε, νομίζοντας ὅτι θά τήν συναντήσουμε· δέν βρί-σκεται στά πράγματα γιά τά ὁποῖα θλιβόμεθα, ἐπειδή δέν μποροῦμε νά ἀποκτήσουμε.

Ἡ τρυφή, ἡ βαθειά καί ἐσώτερη ἀπόλαυση τῆς ἑορτῆς τῆς γεννήσε-ως τοῦ Χριστοῦ, βρίσκεται κρυμμέ-νη μέσα στό σπήλαιο τῆς Βηθλεέμ· ἐκεῖ βρίσκονται τά δῶρα τοῦ πα-ραδείσου πού ἔφερε ὁ Χριστός στή γῆ μέ τήν ἐνανθρώπισή του· ἐκεῖ βρίσκεται ὁ ἴδιος ὁ παράδεισος, τόν ὁποῖο ἀγωνιωδῶς ψάχνει ὁ ἄνθρω-πος τῆς ἐποχῆς μας, ἔστω καί ἄν δέν τό παραδέχεται· ἐκεῖ βρίσκεται ὁ Χριστός, ὁ ὁποῖος μᾶς χαρίζει μέ τήν παρουσία του τήν χαρά, «ἥν οὐδείς αἴρει ἀφ᾽ ἡμῶν», καί τήν εἰρήνη, «τήν πάντα νοῦν ὑπερέ-χουσαν».

Στό σπήλαιο τῆς Βηθλεέμ, λοι-πόν, ἀδελφοί μου, ἄς σπεύσου-με ὅλοι σήμερα, ἄν θέλουμε νά αἰσθανθοῦμε τή χαρά τῆς μεγάλης ἑορτῆς. Ἐκεῖ ἄς σπεύσουμε, ἄν θέ-λουμε νά ζήσουμε οὐσιαστικά αὐτή τή μεγάλη ἡμέρα.

Ἄς σπεύσουμε μέ διάθεση τα-πεινοφροσύνης, γιατί κανείς ὑψη-

λόφρων, κανείς ἐγωιστής, κανείς ὑπερόπτης δέν μπορεῖ νά εἰσέλθει στό ταπεινό σπήλαιο τῆς Βηθλεέμ, ὅπου βρίσκεται ὁ κενώσας ἑαυτόν γιά χάρη τοῦ ἀνθρώπου Θεός.

Ἄς σπεύσουμε μέ διάθεση ὑπα-κοῆς, σάν αὐτή πού ἔδειξε ἀπό τήν πρώτη στιγμή τοῦ Εὐαγγελισμοῦ της ἡ Παναγία Μητέρα τοῦ Κυρίου μας, ὥστε νά ἀξιωθεῖ νά κρατήσει τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ ἐσπαργανωμένο στή μητρική της ἀγκάλη.

Ἄς σπεύσουμε μέ διάθεση ἐμπι-στοσύνης στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ γιά μᾶς, σάν αὐτή πού ἔδειξε ὁ μνή-στωρ Ἰωσήφ ἀναλαμβάνοντας τήν προστασία τῆς Παναγίας μας.

Ἄς σπεύσουμε μέ πίστη, σάν αὐτή πού ἔδειξαν οἱ ποιμένες στό ἀπρόσμενο θαῦμα τοῦ οὐρανοῦ πού ἀποκαλύφθηκε μπροστά τους.

Ἄς σπεύσουμε μέ λαχτάρα καί ἀφοσίωση, σάν αὐτή πού ἔδειξαν οἱ ἐξ ἀνατολῶν μάγοι, πού ἔφθασαν ἕως Βηθλεέμ γιά νά τόν προσκυ-νήσουν, καί ἄς τά προσφέρουμε ὅλα αὐτά ὡς δῶρα στόν δι᾽ ἡμᾶς ἐνανθρωπήσαντα Υἱό καί Λόγο τοῦ Θεοῦ. Καί τότε θά ἀξιωθοῦμε καί ἐμεῖς νά λάβουμε τά δικά του δῶρα, δῶρα τοῦ παραδείσου, μέσα στό σπήλαιο τῆς δικῆς μας ψυχῆς, πού θά ἀναγεννηθεῖ μέ τή Χάρη του. Καί τότε θά ἑορτάσουμε πραγ-ματικά Χριστούγεννα.

Διάπυρος πρός τόν δι᾽ ἡμᾶς νηπιάσαντα Θεόν εὐχέτης† Ὁ Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας

Παντελεήμων

Ποιμαντορική ΕγκύκλιοςΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

Ε


νώ οι οπαδοί και οι θιασώτες των σύγχρονων θρησκευτικών κινήσεων που υπόσχονται την γνώση του μέλλοντος και των ανωτέρων

δήθεν πνευματικών δυνάμεων μέσω της μαγείας ή της μαντείας υποστηρίζουν ότι έχουν αποκτήσει μια ανώτερη πνευματική γνώση, η πραγματικότητα του κτιστού κόσμου στον οποίο ζουν όλοι οι άνθρωποι, τους διαψεύδει. Κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να γνωρίσει το μέλλον, κανένα ον πνευματικό και νοητό δεν έχει τη φυσική δύνα-μη να γνωρίσει ή να προκαθορίσει τα μέλλοντα γεγονότα.

Όλα τα όντα έχουν δημιουργη-θεί από τον Θεό “εκ του μη όντος”. Είναι όντα τα οποία δηλαδή δεν δημιουργήθηκαν δεν είναι μέρος της Θείας ουσίας και κατά συνέπεια δεν είναι κατά φύση θεοί. Είναι κτι-στά όντα τα οποία έχουν χρονική αρχή ύπαρξης και είναι πεπερασμέ-να.

Σε ερώτηση των μαθητών του πότε θα έρθει η Βασιλεία του Θεού ο Ιησούς απάντησε “περί δε της ημέρας εκείνης ή της ώρας, ουδείς οίδεν, ουδέ οι άγγελοι εν ουρανώ, ουδέ ο υιός, ει μη ο Πατήρ” (Μαρκ

13,32). Η αποκλειστική γνώση του μέλλοντος ανήκει μόνο στον Πατέ-ρα Θεό.

Το Άγιο Πνεύμα είναι αυτό που δίνει στους ανθρώπους το χάρισμα της προφητείας. Οτιδήποτε φανε-ρώνεται στην ύπαρξη του ανθρώ-που και το οποίο είναι υπέρ φύσιν, αποτελεί δωρεά του Αγίου Πνεύμα-τος. Προϋπόθεση απόκτησης των δωρεών του Αγ. Πνεύματος είναι η μετοχή στα μυστήρια της Εκκλη-σίας η συνειδητή πνευματική ζωή, και ταπείνωση.

Ο αληθινός πνευματικός άνθρω-πος, ο άνθρωπος που ζει “εν Αγίω Πνεύματι” είναι ο κεκαθαρμένος από τα πάθη άνθρωπος, ο ταπει-νός, αυτός που ζει “εν κρυπτώ” το μυστήριο της σωτηρίας. Αλλά ακόμη και η κτίση των χαρισμάτων του Αγ. Πνεύματος στον παρόντα κόσμο δεν είναι τέλεια και πλήρης. Το πλήρες θα μας αποκαλυφθεί στο μέλλοντα αιώνα. “Βλέπομεν γαρ άρτι δι’ εσόπτρου εν αινίγματι, τότε δε πρόσωπον προς πρόσω-πον, άρτι γινώσκω εκ μέρους, τότε δε επιγνώσομαι καθώς και επεγνώ-σθην” τονίζει ο Παύλος (Α΄ Κορ 13,12).

Επειδή πολλές φορές ανάμεσα σε ομάδες ή πρόσωπα που πιστεύ-ουν ότι διαθέτουν μαντικές δυνά-μεις εμφανίζονται ενθουσιαστικές

τάσεις και φαινόμενα έκτασης θα πρέπει να αναφερθούν και τα κρι-τήρια της ορθής προφητείας. Αυτό που χαρακτηρίζει το χριστιανό που διακατέχεται από το προφητικό χάρισμα του Αγ. Πνεύματος είναι ο σώφρονας λογισμός. “Και οράς, ως εστι τα πάντα εν αληθεία, ιδείν παρά τοις προφήταις ειρημένα και εν ερρωμένη διανοία και εν σώφρονι λογισμώ και ούκ εν πα-ραπληξία». Ο χριστιανός λαμβάνει τη θεία αποκάλυψη και βλέπει τα άρρητα μυστήρια του Θεού όχι σε κατάσταση αλλοφροσύνης αλλά διατηρώντας υγιή την ενέργεια του νου όπως οι μαθητές όταν ενατένιζαν το μυστήριο της αποκα-λύψεως του Ιησού και οι άγγέλοι τους είπαν “Άνδρες Γαλιλαίοι, τι εστηκάτε εμβλέποντες εις τον ου-ρανόν; Ούτος ο Ιησούς αφ’ υμών εις τον ουρανόν αναληφθείς ούτως ελεύσεται” (Πραξ 1,11). Επίσης και ο θείος Ευαγγελιστής Ιωάννης όταν έγραψε την Αποκάλυψη είχε “ερρωμένην την διάνοιαν” καθώς αναφέρει ο Επιφάνιος Κύπρου.

Η προφητεία δεν είναι αυτοσκο-πός αλλά εξυπηρετεί την οικοδό-μηση του σώματος της Εκκλησίας. Κατά την Παλαιά Διαθήκη οι προ-φήτες προπαρασκεύασαν το λαό του Θεού για να υποδεχθεί τον απεσταλμένο Του. Κατά την Καινή Διαθήκη οι χαρισματούχοι φανε-ρώνουν τη νέα εποχή της χάριτος

Ὑπό Ἀρχιμανδρίτου Θεοφίλου Λεμοντζῆ, Ἀρχιερατικοῦ Ἐπιτρόπου Καμπανίας

ΕΤΟ ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ

ἡ ἀπάτη τοῦ ψεύδους


που εγκαινίασε ο Ιησούς Χριστός. Σκοπός δεν είναι η πρόβλεψη των μελλούμενων γεγονότων για προ-σωπικά οφέλη όπως ελπίζουν αυτοί που προστρέχαν σε μάντεις αλλά η αύξηση και οικοδόμηση της Εκ-κλησίας.

Ο ερχομός του Ιησού Χριστού στον κόσμο φανέρωσε τον και-νούργιο άνθρωπο ο οποίος είναι απαλλαγμένος από τις προκαταλή-ψεις, δεισιδαιμονίες και τα φαντά-σματα του ειδωλολατρικού παρελ-θόντος του. Ο Ιησούς Χριστός είναι ο ήλιος της δικαιοσύνης ο νοητός, ο ήλιος της γνώσης τον οποίο προ-σκυνούν αυτοί οι οποίοι πριν “οι τοις άστροις λατρεύοντες” ζούσαν μέσα στην άγνοια και το ψεύδος όπως αναφέρει και το απολυτίκιο της εορτής των Χριστουγένων.

“Γνώσεσθε την αλήθειαν και η αλήθεια ελευθερώνει ημάς” (Ιωάν 8,32) προτρέπει ο Ιησούς και ο Παύλος αναφέρει στην προς Ρω-μαίους επιστολή “εάν ουν ο Υιός υμάς ελευθερώση, όντως ελευθέ-ροι έσεσθε” (Ρωμ 8,21).

Η ελευθερία αυτή που προ-σφέρεται εν Χριστώ είναι ελευ-

θερία από τις “δυνάμεις και τους άρχοντες του αιώνος τούτου” (Εφ 6,13). Είναι ακόμη ελευθερία από τη δουλεία προσωπικών και απρόσωπων δυνάμεων που συχνά καλυμμένες μ’ ένα θρησκευτικό μανδύα επιβάλλονται στη ζωή των ανθρώπων.

Ο διάβολος, ο εωσφόρος, ένα όνομα που προκάλεσε, προκαλεί και θα προκαλεί για αιώνες. Ο Θεός τον έκανε πρώτο ανάμεσα στους πρώτους. Αυτός, με τη σειρά του αρνήθηκε το δημιουργό του. Έγινε ο πατέρας της υπερηφάνειας, της αποθέωσης και αυτοθέωσης. Είναι αυτός που οδήγησε τον πρώτο άν-θρωπο στην πτώση και το θάνατο και καταστάθηκε ο άρχοντας, ο το “κράτος έχοντας του θανάτου” (Εβρ. 2,14) και (Ρωμ, 6,23) τον οποίο κατήργησε ο Ιησούς Χρι-στός. (Εβρ.2,14).

Τα τελευταία χρόνια παρατη-ρείται μια έξαρση σατανιστικών κινημάτων με διάφορες μορφές. Πριν λίγα χρόνια η Ελληνική κοι-νωνία είχε γίνει μάρτυρας φρικα-λεωτήτων που διεπράχθησαν στο όνομα της λατρείας του σατανά. Οι φρικαλεώτητες δεν περιορίσθηκαν

σε διάφορες ασχημοσύνες αλλά κατέληξαν στο έγκλημα. Αυτό δεν αποτελεί προνόμιο της ελληνικής κοινωνίας αλλά αντίκτυπο παρόμοι-ων γεγονότων που συμβαίνουν σε άλλες χώρες.

Δεν απαιτείται μεγάλη προσπά-θεια για να χαρακτηρίσουμε τις σατανιστικές τελετές, τις τάσεις λα-τρείας του σατανά. Ανατριχιαστικές και επαίσχυντες που δεν αρμόζουν στο ανθρώπινο γένος. Είναι περιτ-τό και αυτονόητο να υποστηρίξου-με ότι διαιωνίζουν τη φρίκη και το θάνατο.

Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι είναι επιτακτική η ανάγκη για μια γενική αφύπνιση των κοινωνιών για να αντιμετωπίσουν, να συνει-δητοποιήσουν ότι υφίσταται ένα σοβαρό πρόβλημα. Διότι δυστυχώς η σύγχρονη παγκόσμια κοινωνία χάριν μιας δήθεν προοδευτικότητας που πρεσβεύει, αρνείται να δεχτεί τη μεγάλη έκταση του προβλήμα-τος. Διότι σύμφωνα με τον Charles Bautelaire “το πιο έξυπνο τέχνασμα του Διαβόλου είναι το να μας πείθει ότι δεν υπάρχει”.


να ἀπό τά σωτηρι-ώδη καί κοσμογο-νικά γεγονότα τοῦ ἱστορικοῦ γίγνε-σθαι, πού ἡ θρη-σκευτική (ἐκκλη-σιαστική) τέχνη διά τῆς βυζαντινῆς εἰκονογραφίας

ἀπεικονίζει, εἶναι καί αὐτό τῆς τοῦ Χριστοῦ Γεννήσεως, τό ὁποῖο ὅλως ἰδιαιτέρως συγκινεῖ καί γοητεύει τούς πιστούς. Ἡ εἰκόνα ὁμιλεῖ μέσα ἀπό τήν «σιωπή» της.

Ἡ ὀρθόδοξη βυζαντινή εἰκονογρα-φία θέλοντας νά ἐκφράσει ὅλη τή θεολογική καί δογματική διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας σχετικά μέ τήν ἐναν-θρώπιση τοῦ μονογενοῦς Θεοῦ Λό-γου, εἰκονογραφεῖ τό κοσμοσωτήριο αὐτό γεγονός μέ ἰδιαίτερη προσοχή καί πληρότητα, στὀ ὁποῖο ἀπεικονί-ζεται ὅλη ἡ κτίση, λογική καί ἄλογη, νά μετέχει καί νά ἐξαίρει ὅσα παρά-δοξα καί θαυμαστά συντελοῦνται.

Ἔτσι, στήν εἰκόνα τῆς Γεννήσεως εἰκονίζεται ἀρχικά τό Σπήλαιο, τό ὁποῖο ἔχει πολλαπλό συμβολισμό. Συμβολίζει, πρῶτον, τόν τάφο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί προεικονίζει (προτυπώνει) τόν σταυρικό Του θάνατο. Δεύτερον, συμβολίζει τό σκοτεινό κράτος τοῦ Ἄδου, τό ὁποῖο θά καταλύσει διά τοῦ σταυρικοῦ θανάτου καί τῆς Άναστάσεώς Του ὁ νικητής τῆς ζωῆς καί τοῦ θανάτου, ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Καί τρίτον, τόν

εἰδωλολατρικό κόσμο πού ζεῖ στό πνευματικό σκότος, το ὁποῖο θά ἀφανίσει μέ τήν σταυρική Του θυσία καί τό φῶς τῆς Ἀναστάσεως ὁ Χρι-στός, ὡς μόνη πηγή τοῦ ἀληθινοῦ καί ζωογόνου φωτός.

Ἐντός τοῦ ἱεροῦ Σπηλαίου, πάνω ἀπό τήν φάτνη ὅπου βρίσκεται ὁ σπαργανωμένος νεογέννητος Χρι-στός, εἰκονίζονται δύο ἄλογα ζῶα. Ὁ ὀρθοδόξος ἁγιογράφος ἀπεικονίζει τά δύο ἄλογα ζῶα θέλοντας νά τονί-ση, ἀφενός τήν «ἄλογη ἀποστασία» τοῦ περιούσιου Ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ ἀπέναντι στό Μεσία Χριστό, ἀφετέ-ρου δέ νά δηλώση τήν στάση καί συμπεριφορά τῆς ἀλόγου κτίσεως ἔναντι τοῦ δημιουργοῦ της, ὡς πα-ράδειγμα πρός μίμηση καί γιά τούς ἀνθρώπους ὡς λογικῶν ὄντων.

Στή συνέχεια, μέσα στήν εἰκό-να τῆς γεννήσεως, τοποθετεῖται ἐν φάτνῃ τό σπαργανωμένο θεῖο βρέφος τῆς Βηθλεέμ, σύμφωνα μέ τά γραφόμενα τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ. Μέ τόν τρόπο αὐτό τονίζε-ται ἡ ἀληθής καί τελεία ἀνθρώπινη φύση τοῦ σαρκωθέντος Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐνῶ ἡ φάτνη προτυπώνει τήν Ἁγία Τράπεζα ἐπάνω στήν ὁποία καί σέ κάθε θεία λειτουργία ὁ θεάν-θρωπος Χριστός αἰωνίως θυσιάζεται «ὑπέρ ἡμῶν» καί εἶναι «ἀεί ζῶν».

Τό θεῖο βρέφος φέρει φωτοστέ-φανο, στό ὁποῖο ἀναγράφεται ἡ φράση: «Ο ΩΝ» γιά νά δηλωθῇ ἡ θεότητα τοῦ γεννηθέντος καί ἐνσαρ-

κωθέντος Χριστοῦ.Πλησίον τοῦ θείου βρέφους

ἀπεικονίζεται ἡ Θεοτόκος Μαρία. Ἡ μορφή της δεσπόζει σέ ὅλη τήν εἰκόνα, ἀκριβῶς γιά νά τονισθῇ ἡ προσφορά της στήν πραγματοποίη-ση τοῦ ἀπροσίτου καί ἀκαταλήπτου μυστηρίου τῆς θείας Οἰκονομίας, δηλ. τῆς θείας ἐνσαρκώσεως καί ἐνανθρωπίσεως. Ἡ Θεοτόκος ἄλλοτε εἰκονογραφεῖται καθήμενη γιά νά τονισθῇ τό «τεκεῖν ἀνωδύνως» τῆς γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ, ἐνῶ ἄλλοτε εἶναι κεκλιμένη, μετά τή γέννα, γιά νά δηλωθῇ ἔτσι ἡ τελεία ἀνθρωπίνη φύση τοῦ Ἰησοῦ.

Στό ἐπάνω ἀριστερό μέρος τῆς εἰκόνος ἐμφανίζονται ἄγγελοι μέ φωτοστέφανο νά δοξολογοῦν καί νά διακηρρύτουν τό ὑπερφυές γε-γονός τῆς ἐνσάρκου γεννήσεως τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ Λόγου. Οἱ ἄγγελοι ἔκπληκτοι, μέ ἐλαφρῶς κεκλιμένη τήν κεφαλή καί τά χέρια πρός τά ἐμπρός καλυμμένα μέ τά ἰμάτιά τους, θεωροῦν τόν ἀπρόσιτο. Στό δε δεξιό ἐπάνω μέρος τῆς εἰκόνος ἔχουμε τόν εὐαγγελισμό τῶν ἀγραυ-λούντων ποιμένων τῶν ὁποίων ὁ ἀριθμός εἶναι, συνήθως, δύο ἤ τρεῖς καί ἐξ αὐτῶν ὁ νεώτερος εἰκονο-γραφεῖται συνήθως καθήμενος νά παίζῃ φλογέρα. Χαρακτηριστικό ἐπίσης εἶναι ὅτι ἄγγελος Κυρίου ἐξ οὐρανοῦ εὐλογεῖ τούς ποιμένες καί τούς ἀναγγέλλει τό σωτήριο γεγονός ὅτι «ἐτέχθη ὑμῖν σήμερον σωτήρ,

Ἡ Γέννηση τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ

Ε

μέσα ἀπό τή βυζαντινή εἰκονογραφία

τοῦ Ἰωάννου Ελ. Σιδηρᾶ, Καθηγητοῦ ΤΔΑ Κομοτηνῆς


ὅς ἐστί Χριστός Κύριος» (Λουκ. Β´,11). Ἀπό δε τόν 14ο αἰ. ἔχουμε ἐντός τῆς εἰκόνος καί τόν εὐγγελι-σμό τῶν ποιμένων καί τήν ἐπίσκε-ψή τους στό θεῖο βρέφος.

Τήν ὅλη σκηνή τῆς γεννήσεως συμπληρώνει καί ἡ ἐπίσκεψη τῶν τριῶν μάγων, οἱ ὁποῖοι εἰκονίζο-νται, ἄλλοτε ἐπάνω σέ τρία ἄλογα, ἕνα ἄσπρο, τό δεύτερο μαῦρο καί τό τρίτο κόκκινο, ὁδηγούμενοι ἀπό τόν οὐράνιο ἀστέρα, ἄλλοτε πάλι ἐμφανίζονται γονυπετεῖς καί προσκυνοῦντες ἐνώπιον τοῦ θείου βρέφους, στό ὁποῖο προσφέρουν τά δῶρα τους, χρυσό, λίβανο καί σμύρνα. Οἱ τρεῖς μάγοι παρουσιάζο-νται σέ τρεῖς διαφορετικές ἡλικίες. Ὁ πρῶτος γέροντας μέ ἄσπρα γένια, ὁ δεύτερος μεσήλικας μέ μαῦρα γένια καί ὁ τρίτος νέος καί ἀγέ-νιος.

Στό κάτω ἀριστερό ἤ δε-ξιό μέρος τῆς παραστάσεως τῆς γεννήσεως εἰκονίζεται ἡ μορφή τοῦ «συλλογιζομέ-νου καί στεναχωρημένου» Ἰωσήφ, ὁ ὁποῖος φέρει φωτοστέφανο καί κάθεται ἔχοντας ἀκουμπισμένο τό κεφάλι του στό ἕνα χέρι του. Πλησίον τοῦ Ἰωσήφ ὁ διάβολος ὡς ταλαίπω-ρος καί κατηφής ποιμένας συνομιλεῖ μαζί του εἰκονι-ζόμενος πολλές φορές μέ κέρατα καί οὐρά. Παρουσι-άζεται στόν Ἰωσήφ γιά νά τοῦ ἐνσπείρει τήν ἀμφιβο-λία γία τήν «ἀσπόρως καί ἀπειράνδρως» ὑπερφυσική γέννηση. Ὁ Ἰωσήφ πού ζεῖ τό δράμα τῶν ἀμφιβολιῶν καί λογισμῶν εἰκονίζεται ἐκτός τοῦ σπηλαίου γιά νά τονισθῇ ἀκριβῶς ἡ ἀπεί-ρανδρος (ἄνευ ἀνδρός) καί ἄσπορος γέννησις ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι τοῦ Ἰησοῦ. Ἀντιθέτως ἡ δυτική ἐκκλη-σιαστική ζωγραφική τῆς Ἀναγεννήσεως εἰκονίζει τόν Ἰωσήφ ἐντός τοῦ σπηλαί-ου, σέ συμμετρική μάλιστα θέση μέ τή Θεοτόκο.

Στό κάτω δεξιό ἤ ἀριστε-ρό μέρος τῆς εἰκόνος ἀπει-κονίζεται ἡ σκηνή τοῦ λου-

τροῦ τοῦ θείου βρέφους, ἄλλοτε ὡς προετοιμασία τοῦ λουτροῦ καί ἄλλοτε ὡς τελούμενο λουτρό ἀπό δύο γυναῖκες, τήν μαῖα καί τή βο-ηθό της, πού κατά τή διήγηση τοῦ «ἀπόκρυφου εὐαγγελίου» τοῦ Ἰα-κώβ εἶναι ἡ Σαλώμη. Ὁ βαθύτερος σκοπός τῆς σκηνῆς τοῦ λουτροῦ εἶναι νά καταδείξῃ ὅτι στό πρόσω-πο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἔχουμε τήν τέλεια ἐνσάρκωση καί ἐναθρώπιση τοῦ Υἱοῦ Θεοῦ Λόγου ἀντικρούο-ντας τήν αἱρετική διδασκαλία ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός ἦταν «κατά δόκη-ση» (φαινομενικά) ἄνθρωπος.

Τέλος, ἐπάνω ἀπό τό σπήλαιο εἰκονίζεται ὁ οὐρανός, συνήθως μέ

ἕνα ἡμικύκλιο, μέσα ἀπό τό ὁποῖο ὁ φωτεινός ἀστήρ ὡς φωτεινή δέσμη φθάνει ἕως τήν κεφαλή τοῦ θείου βρέφους, δεικνύοντας καί μέ τόν τρόπο αὐτό τή θεότητα τοῦ γεννη-θέντος Χριστοῦ.

Τελικῶς, «ὁ μυστικός κόσμος» τῆς εἰκόνος μέ ἕνα παράδοξο «λόγο σιωπῆς» καταφέρνει νά περάση στόν ἁπλό καί ἀμαθή πολλές φο-ρές ἄνθρωπο ὑψηλά θεολογικά καί πνευματικά μηνύματα πού σχε-τίζονται μέ τήν σωτηρία καί τήν λύτρωση τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Προφανῶς λοιπόν οἱ ἱερές εἰκόνες ἔχουν χαρακτηρισθεῖ ὡς τό «σχο-λεῖο τῶν ἀγραμμἀτων».


έκα ἔτη παρῆλθαν ἀπό τήν πρός Κύ-ριον ἐκδημία ἑνός ἐκ τῶν μεγαλυ-τέρων θεολόγων τοῦ 20ου αἰώνος, τοῦ Προφήτου τῆς Ρωμηοσύνης,

ὅπως εὔστοχα χαρακτηρίσθηκε, τοῦ πατρός Ἰωάννου Ρωμανίδου. Βεβαίως δέν θά ἀποτολμήσουμε νά καταγράψουμε τήν μεγαλοσύνη τῆς προσφορᾶς του στήν Ἐκκλησία καί τό Γένος, ἀφοῦ εἶναι διακό-νημα πού ὑπερβαίνει τίς δυνάμεις μας. Ἄλλωστε, τούτο ἐπιτυχῶς τό πραγματοποιοῦν οἱ σπουδαίοι μαθητές του. Ἕνα μελισσοκέρι προσευχῆς καί εἰλικρινοῦς ἐγνωμο-σύνης πού μᾶς θύμισε τά ἀτίμητα τοῦ Γένους μας θέλουμε νά τοῦ προσφέρουμε.

Τό νά ἐντρυφᾶς στά θεολογικά καί ἱστορικά συγγράμματα τοῦ μακαριστοῦ πατρός, Ἰωάννου Ρω-μανίδου, εἶναι σάν νά λαμβάνεις εἰσπνοές πατερικῆς πνευματικό-τητος τοῦ 4ου αἰώνος μ.Χ.· σάν νά εἰσοδεύεις στά ἐνδότερα τῆς ἐρήμου τῶν ἁγίων ἀσκητῶν· σάν νά ἀφουγκράζεσαι τήν μαρτυρία ἀνδρείων Ὁμολογητῶν. Ὡσάν ἀετός ὑπόπτερος, κατεμεσῆς τοῦ εἰκοστοῦ αἰώνα, ἐφόρμησε ἀπό τήν Ἑσπερία ὁ μακαριστός π. Ἰωάννης διαγράφοντας πύρινη

πορεία ὑπεράνω τῆς ταλαίπωρης πατρίδος μας καί μᾶς ἀποκάλυψε τό λησμονημένο μονοπάτι τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολῆς. Κατέδειξε τούς πορφυρόχρυσους θέμεθλους τῆς πονεμένης Ρωμηοσύνης, τῆς ἀκενώτου ἐλπίδος τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως καί πνευματικότητος. Τού-τη ἡ ἀστραπόμορφη πορεία στό μισοσκόταδο τῶν καιρῶν μας τοῦ προξένησε βεβαίως θλίψεις, πικρίες καί δοκιμασίες. Ὅμως αὐτός εἶναι ὁ ἀνηφορικός δρόμος τῆς πονεμέ-νης Ρωμηοσύνης καί ἦταν βέβαιο ὅτι πληγωμένος θά τόν διάβαινε ὁ μεγαλοκήρυκάς της. Τά τελευταία ἔτη τῆς ἐπί γῆς πορείας του τά πέρασε μέσα στήν λησμοσύνη τῶν ἀνθρώπων. Τήν πρώτη Νοεμβρίου 2001 ὅμως ἀναβαπτίσθηκε μές τοῦ Θεοῦ τήν θύμηση, ἀφοῦ ὁ Κύριος τῆς Δόξης τόν ἐκάλεσε ἀπό τό ἐπί-γειο στό οὐράνιο καί ἀχειροποίητο θυσιαστήριο.

Ὁ μακαριστός π. Ἰωάννης Ρω-μανίδης γεννήθηκε στόν Πειραιά στίς 2 Μαρτίου 1927. Οἱ γονεῖς του κατάγονταν ἀπό τήν Ἀραβησσό τῆς ἁγιοτόκου Καππαδοκίας καί ὁ μικρός Ἰωάννης εἶχε τήν εὐλογία ἀπό τόν Θεό νά ἀνατραφεῖ μέ τό ἦθος καί τό ὕφος τοῦ ἡγιασμένου ἐκείνου τόπου τῶν μεγάλων Πατέ-ρων τῆς Ἐκκλησίας μας. Τόν Μάϊο τοῦ 1927 ἡ οἰκογένειά του μετανα-στεύει στήν Ἀμερική καί ὁ μικρός

Ἰωάννης μεγαλώνει στό πολύβουο Manhattan τῆς Νέας Ὑόρκης. Ἀπο-φοίτησε ἀπό τό Ἑλληνικό Κολλέγιο τοῦ Brookline Μασσαχουσέτης καί τήν Θεολογική Σχολή τοῦ Πανε-πιστημίου Yale. Ἐπίσης φοίτησε στό Ρωσικό Σεμινάριο τοῦ Ἁγίου Βλαδιμήρου τῆς Ν. Ὑόρκης, στό Ρωσικό Ἰνστιτοῦτο τοῦ Ἁγίου Σερ-γίου στό Παρίσι καί στό Μόναχο τῆς Γερμανίας.Ἦταν Διδάκτωρ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Ἐθνικοῦ καί Καποδιστριακοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, τῆς Φιλοσοφικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Harvard (School of Arts and Sciences), ὁμότιμος καθηγητής τῆς Θεολο-γικῆς Σχολῆς τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης καί ἐπισκέπτης καθηγητής τῆς Θεολο-γικῆς Σχολῆς τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ τοῦ Πανεπιστη-μίου τοῦ Balamand τοῦ Λιβάνου ἀπό τό 1970. Πρεσβύτερος χειρο-τονήθηκε τό 1951 καί διετέλεσε ἐφημέριος σέ ἐνορίες τῶν Η.Π.Α. Ἀπό τό 1958 ἕως τό 1965 ὑπηρέ-τησε ὡς καθηγητής στήν Θεολογι-κή Σχολή τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Ἀπό δέ τό 1970 ἕως τό 1984 δίδαξε Δογματική στή Θεολογική Σχολή τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ἡ συμμετοχή του στούς ἐπισή-μους θεολογικούς διαλόγους μέ τίς ἄλλες χριστιανικές ὁμολογίες, ὡς ἐκπροσώπου τοῦ Οἰκουμενικοῦ

Δτοῦ Ἀρχιμ. Ἱερεμίου Γεωργαλῆ

Πρωτ. Ἰωάννης Ρωμανίδηςτό συναπάντημά μας μέ τή ρωμηοσύνη


Πατριαρχείου καί τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἀποκάλυψε περί-τρανα τήν εὐφυία του καί τήν ἀκραιφνή ὀρθόδοξη θεολογική του κατάρτιση· κυρίως ὅμως κατέδειξε τό γνήσιο ἡσυχαστικό του βίωμα. Ἐξέχοντα ἔργα τοῦ π. Ἰωάννου εἶναι ἡ διδακτορική του διατριβή «Τό Προπατορικό ἁμάρτημα» πού προκάλεσε σεισμό στά θεολογικά γράμματα, ἡ «Ρωμηοσύνη», ἡ «Δογματική καί Συμβολική Θεο-λογία τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας» καί πολλά ἄλλα.

Ἡ παρουσία τοῦ π. Ἰωάννου στά θεολογικά δρώμενα τῆς Ἑλλάδος κατά τόν 20ο αἰῶνα ἀποτελεῖ οἰκονομία καί εὐλογία Θεοῦ, ἀφοῦ εἶναι ἐκ τῶν ἐλαχίστων-πού μετά παρησσίας πολλῆς- κατείγγειλε τά δεσμά τῆς ἡθικιστικῆς καί σχολα-στικῆς αἰχμαλωσίας μας δείχνοντας παράλληλα τόν περιφρονημένο δρόμο τῆς ὀρθοδόξου ἡσυχα-στικῆς παραδόσεως. Διετράνωσε τόν θεραπευτικό χαρακτῆρα τῆς Ὀρθοδόξου θεολογίας. Ὑπενθύμη-σε τήν ὁδό τῆς σωτηρίας ἀναλύο-ντας πατερικῶς τά τρία ἀγωνιστικά στάδια τῆς πνευματικῆς ζωῆς, δηλαδή τῆς καθάρσεως, τοῦ φω-τισμοῦ καί τῆς θεώσεως. Κατέδειξε τήν σημασία τῆς Μυστηριακῆς καί ἀσκητικῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας μας γιά τήν κατά Χριστόν προκοπή τοῦ πιστοῦ. Δίδαξε τήν ἐπιστροφή

στούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, πού εἶναι οἱ γνήσιοι ἐρμηνευτές τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ. Μέ τήν ἐμπεριστατωμένη ἱστορική του ἔρευνα ἀπέδειξε τίς συντονισμένες προσπάθειες τῆς φραγκεμένης Δύσης νά ἀλλοιώσει τόν ὀρθόδοξο χαρακτήρα τῆς καθ’ἡμᾶς Ἀνα-τολῆς.

Ἡ ἐπί γῆς πορεία τοῦ μακαρι-στοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδου εἶναι ἕνα θαυμαστό καί παράδοξο γεγο-νός γιά τήν νεοελληνική πραγμα-τικότητα. Μεγάλωσε στήν κοσμο-πολίτικη Νέα Ὑόρκη. Σπούδασε σέ Καθολικά καί Προτεσταντικά Πανε-πιστήμια. Ἄφησε ἀξιοζήλευετες θέ-σεις στό ἐξωτερικό καί ἐπέστρεψε στήν πατρίδα του γιά νά καταθέσει τό τάλαντό του. Συνομιλοῦσε μέ τόν ἀμερικανό, τόν εὐρωπαῖο, τόν ἄραβα, τόν καθολικό, τόν προτεστάντη, τόν μουσουλμάνο χωρίς νά ἐπηρεάζεται διόλου ἀπό τό ἦθος καί τήν κουλτούρα τους. Ποίο ἦταν τό ἀκριβό μυστικό του λοιπόν; Τό ἡσυχαστικό περιβάλλον τῆς οἰκογένείας του, τοῦ ἔδωσε τό ὀρθόδοξο κριτήριο σκέψης καί ζωῆς. Ὁ πολύτιμος πλοῦτος τῆς Ρωμαίϊκης παραδόσεως πού τοῦ μετέδωσαν οἱ Καππαδόκες γονεῖς του, κυρίως ἡ μητέρα του, ἡ ὁποία ἐκοιμήθη ὡς μοναχή Εὐλαμπία στό Μοναστήρι τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου τῆς Σουρωτῆς, ἦταν ἡ

ἀπαντοχή του. Τ’ ἀκούσματα τῶν ἀλλοτινῶν αἰώνων τῆς Ὀρθόδοξης Αὐτοκρατορίας τῆς Ρωμανίας, τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων, τῶν Με-γάλων Πατέρων, τῶν καλλινίκων Μαρτύρων, τῶν ἡσυχαστῶν Μο-ναχῶν τοῦ ὑψηλοῦ πολιτισμοῦ τῆς Ρωμηοσύνης ἦταν ὁ γλυκασμός του. Ὁ μακαριστός π. Ἰωάννης Ρωμανίδης διάβηκε μέ θεοπρεπεῖς βηματισμούς τό ἀνηφορικό διαβα-τικό τῆς Πατερικῆς Θεολογίας. Κα-τέδειξε τόν ἡσυχαστικό χαρακτῆρα καί τήν οἰκουμενική ἐμβέλεια τῆς Ρωμηοσύνης πέρα ἀπό ἐθνικιστι-κές καί ἐθνοφυλετικές ἀγκυλώσεις. Βεβαίως, οἱ Ὀρθόδοξες θέσεις καί τοποθετήσεις τοῦ ἀειμνήστου π. Ἰωάννου συσσώρευσαν τό μένος τῶν ἐν τῇ Δύσῃ ἀδελφῶν μας, ἀλλά καί τῶν ἐνταῦθα δυτικοθρεμ-μένων, ὁρισμένοι ἐκ τῶν ὁποίων προσπάθησαν μέ ψεύδη καί χαλ-κεύματα νά ὑποβιβάσουν τήν προ-σωπικότητα τοῦ μεγάλου αὐτοῦ θεολόγου. Ὅμως ὁ Προφήτης τῆς Ρωμηοσύνης μεταβέβηκε τοῦ θα-νάτου εἰς τήν ζωήν χωρίς νά ἀντι-ληφθεῖ ὅτι ὁπίσω του ἀκολούθησε μέγα πλῆθος μαθητῶν. Ἡ ἐκτενής ἱκεσία του γιά τά ἀτίμητα τῆς Ρω-μαίϊκης παραδόσεως ἀναμφισβήτη-τα θά φέρει καρπόν πολύ. Καί τό μνημόσυνον αὐτοῦ εἰς γενεάν καί γενεάν. Ἀμήν.


Η συμβολή των αρχόντων της πόλης στην ανοικοδόμηση, ανακαίνιση και στον

εξωραϊσμό των ναών της ΒέροιαςΤο παράδειγμα του ναού του Αγίου Νικολάου

του Άρχοντος Καλοκρατά

Βέροια είναι γνωστή Βυ-ζαντινή πόλη. Ύψιστη κληρο-νομιά γι’ αυτήν, δημιουργήματα μιας άλλης επο-χής, αποτελούν, μεταξύ άλλων, και οι πολλοί

βυζαντινοί ναοί που σώζονται εντός των ορίων της. Οι ναοί αυτοί ανοι-κοδομήθηκαν, κατά κύριο λόγο, στα

βυζαντινά χρόνια, ενώ στα μετέπειτα χρόνια είτε ανακαινίστηκαν είτε εξω-ραΐστηκαν, αφού οι κατακτητές δεν επέτρεπαν την ανοικοδόμηση νέων, παρά μόνο την ανοικοδόμηση ναών οι οποίοι είχαν καταστραφεί, στο ίδιο σημείο.

Αυτού του είδους την ανοικοδόμη-ση, την ανακαίνιση ή τον εξωραϊσμό των ναών, σε πολλές περιπτώσεις αναλάμβαναν πρόσωπα με εξέχουσα κοινωνική θέση, οι οποίοι έφεραν την επωνυμία του άρχοντος. Έτσι λοιπόν

με τον όρο «Άρχοντας» θα πρέπει να εννοήσουμε πρόσωπα που τις περισσότερες φορές έχουν ευγενική καταγωγή, εξέχουσα θέση στην κοι-νωνία καθώς επίσης και οικονομική επιφάνεια, ενώ συγκεκριμένο κοινω-νικό ή κοινοτικό αξίωμα θα πρέπει να θεωρηθεί επικουρικό και όχι δεδομέ-νο. Άλλωστε στα δύσκολα χρόνια της Οθωμανοκρατίας είναι δύσκολο να δι-ανοηθούμε ότι απλοί λαϊκοί άνθρωποι, χωρίς οικονομική άνεση αναλάμβαναν παρόμοια έργα που απαιτούσαν υψη-

του Εμ. Ξυνάδα

Η14 Παύλειος Λόγος

λές δαπάνες.Παλαιότερη μαρτυρία για την συμ-

βολή τοπικού άρχοντα σε εργασίες που αφορούν ναό της πόλης, είναι αυτή του έτους 1518/9, η οποία ανα-φέρεται στην οικονομική συμβολή του Άρχοντα Δημητρίου του γραμματικού στην τοιχογράφηση του ναού του Αγί-ου Γεωργίου του μικρού.

Εκτός από τη συγκεκριμένη πλη-ροφορία, η επιγραφή μας δίνει τη δυνατότητα να διαπιστώσουμε την επανεμφάνιση των τοπικών αρχόντων στα κοινά. Συμμετοχή η οποία είχε διακοπεί με την άλωση της πόλης από τους Οθωμανούς. Από τότε η τάξη των δυνατών παραγκωνίστηκε και στη διοίκηση της πόλης δεν είχε λόγο ο Ελληνικός πληθυσμός. Για τη συγκε-κριμένη εξέλιξη πληροφορεί ο Ιωάν-νης Χορτασμένος τον πρωτονοτάριο της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, Ιωάννη Ταρρωνά (Θ. Παπαζώτος, Η Βέροια και οι ναοί της, 1994, σ.229).

Η συγκεκριμένη κατάσταση αρχίζει να μετατρέπεται από τις αρχές του 16ου αιώνα οπότε και επαναδραστη-ριοποιούνται οι τοπικοί άρχοντες όπως ο προαναφερόμενος Άρχοντας Δημή-τριος γραμματικός. Από αυτό το χρο-νικό σημείο και εξής παρατηρούμε να γίνονται ανακαινίσεις και εξωραϊσμοί βυζαντινών ναών πάντα στα πλαίσια των προβλεπομένων νόμων της Οθω-μανικής Αυτοκρατορίας.

Μεταξύ των Βυζαντινών ναών της Βέροιας περιλαμβάνονται και δέκα, οι οποίοι τιμώνται στο όνομα του Αγίου Νικολάου. Πράγματι, εντυπωσιάζει και μόνο ο αριθμός τους, καθώς το όνομα του Αγίου έχει συνδυαστεί, κυ-ρίως με τις παραθαλάσσιες περιοχές. Σύμφωνα με το Γ. Χιονίδη, ο μεγάλος αριθμός των ναών του Αγ. Νικολάου στη Βέροια, δικαιολογείται από το γεγονός ότι αυτή αποτέλεσε τόπο δι-αμονής ξένων, οι οποίοι καταγόμενοι από διάφορα μέρη της Βυζαντινής Αυ-τοκρατορίας, πολλές φορές παραθα-λάσσια, αφιέρωναν ναούς στο όνομα του Αγ. Νικολάου (Χιονίδης Ιστορία της Βέροιας, Β΄, 1970, σ.173).

Τρεις από τους δέκα ναούς σήμερα δεν σώζονται καθώς καταστράφηκαν από πυρκαγιές ή κατεδαφίστηκαν κατά τη χάραξη του νέου ρυμοτομι-κού σχεδίου της πόλης. Πρόκειται για τον Άγιο Νικόλαο τον Ακαταμάχητο, τον Άγιο Νικόλαο τον Ξηλοτραβη-χτή, ο οποίος ανήκε στην ενορία του Αγίου Ιωάννη και τον Άγιο Νικόλαο του Φραντζή, στη θέση του οποίου σήμερα σώζεται ομώνυμο παρεκκλήσι – προσκυνητάρι.

Οι υπόλοιποι επτά είναι οι ναοί του Αγίου Νικολάου του Άρχοντα Καλο-κρατά (ή Άγιος Νικόλαος ο Αμόλευτος – Γαβριηλίδης, Προσκύνημα, σ.233), του Αγίου Νικολάου της Δεξιάς και του Αγίου Νικολάου (Αγ.Συρίδωνα) του Βλάχικου (ενορία Αγ. Γεωργίου), Αγίου Νικολάου της Γούρνας και Αγίου Νικολάου της Μακαριώτισσας (ενορία Αγ. Ιωάννη), Αγίου Νικολάου του Μοναχού Ανθίμου (ενορία Αγ. Αντωνίου) και τέλος Αγίου Νικολάου (Αγ. Φαναρίου) του Ψαρά (ενορία Αγ. Αναργύρων).

Όλοι οι παραπάνω ναοί χτίστηκαν ή ανακαινίστηκαν με τη συνδρομή προ-σωπικοτήτων της εποχής. Απόδειξη αποτελούν οι επιγραφές που διασώ-ζουν τα ονόματα και τα τυχόν αξιώμα-τά τους αλλά σε κάποιες περιπτώσεις και προσωπογραφίες τους συμπερι-λαμβανόμενες στην τοιχογράφηση του ναού (βλ. τη Βασίλω η ο οποία εικονίζεται στο νάρθηκα του ναού του Αγίου Νικολάου της Γούρνας).

Παρακάτω θα αναφερθούμε ενδει-κτικά στο ναό του Αγίου Νικολάου του Άρχοντα Καλοκρατά, προκειμένου να παρουσιάσουμε τα πρόσωπα τα οποία συνέδραμαν στην ανοικοδόμηση, ανα-καίνιση ή τον εξωραϊσμό του ναού.

Ο ναός του Αγίου Νικολάου του Άρχοντα Καλοκρατά υφίσταται ήδη τον 14ο αιώνα, όπως αποδεικνύεται από τοιχογραφίες που σώζονται στο εσωτερικό του.

Ο ναός στη μορφή που σώζεται σή-μερα, ανακαινίστηκε ριζικά και τοιχο-γραφήθηκε το έτος 1566, από τον άρ-χοντα Κομνινό Καλοκρατά, σύμφωνα με κτητορική επιγραφή που σώζεται στο δυτικό υπέρθυρο της εισόδου του κυρίως ναού. Η επιγραφή αναφέρει: «+ Ἀνηγέρθη ἐκ βόθρου (sic) κ(αι) ἀνιστορείθη ὁ θεῖος κ(αὶ) πάνσεπτος ναὼς τοῦ ἐν ἁγίεις π(ατ)ρ(ὸ)ς ἡ/ μῶν ἀρχιεράρχου κ(αὶ) θαυματουργοῦ Νικολάου διὰ συνδρομεῖς, κόπου ται κ(αὶ) ἐξόδου / τοῦ ἐντιμοτάτου ἄρχου κυροῦ Κομνινοῦ Καλοκρατᾶ˙ κ(αὶ) ἀρχιερατεύοντος τοῦ πα/νιερωτάτου Θεοφάνους Βεῤί(ας), ἐπί ἔτους ζοε΄ Ὀκτωβρίου εἰς τὰς ε΄».

Ο Άρχοντας Κομνινός Καλοκρατάς πιθανότατα συνδέεται με την Βυζα-ντινή οικογένεια Καλοκρατά, που είναι γνωστή ήδη από το 14ο αιώνα (Θε-οχαρίδης, «Μια διαθήκη και μια δίκη Βυζαντινή», Μακεδονικά Παράρτημα 2, 1962, σ.22). Επίσης είναι γνωστό ότι ο Κομνινός Καλοκρατάς αφιέρωσε χειρόγραφο Ευαγγελιστάριο που γρά-φτηκε το 1511, στην ίδια εκκλησία, το οποίο σήμερα φυλάσσεται στη

Δημόσια Βιβλιοθήκη της Βέροιας (Λ. Πολίτης, «Συνοπτική αναγραφή χειρο-γράφων ελληνικών συλλογών», Ελλη-νικά, Παράρτημα 25, 1976, σ.36, αρ. 5 – Αρ. Ταξ. Δ.Κ.Β.Β.- Κ.Β. 10Β).

Η χρονολογία αφιέρωσης του Ευαγγελισταρίου στο ναό του Αγίου Νικολάου είναι άγνωστη, καθώς δεν περιέχεται στο σημείωμα του χειρο-γράφου, ενώ η μοναδική χρονολογη-μένη πληροφορία, συνδέεται με τη συγγραφή του και, όπως αναφέραμε αμέσως παραπάνω, είναι το έτος 1511. Το 1566 ο ναός, όπως επίσης προαναφέραμε, ανακαινίζεται. Δεν θα ήταν υπερβολή να υποθέσουμε ότι το Ευαγγελιστάριο αφιερώθηκε από τον Καλοκρατά στον ανακαινισμένο πλέον ναό του Αγίου Νικολάου.

Προβληματισμό προκαλεί ο όρος «Κυρός», χαρακτηρισμό που λαμβάνει ο Καλοκρατάς στην επιγραφή τοιχο-γράφησης του ναού. Αν ο χαρακτηρι-σμός θέλει να δηλώσει τον κεκοιμημέ-νο τότε μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η αγιογράφηση του (αν όχι και η ανακαίνιση) έγινε ή ολοκληρώθηκε μετά το θάνατό του, τον οποίο, με αυτό σαν δεδομένο, μπορούμε να τοποθετήσουμε στα μέσα του 16ου αιώνα.

Από άλλες επιγραφές που σώζονται στην τοιχογράφηση του ναού πλη-ροφορούμαστε για την συμβολή σε αυτήν και άλλων κατοίκων της πόλης και πιθανόν περιοίκων του ναού, όπως του Αλεξίου της συζύγου του και των τέκνων αυτών, οι οποίοι χρηματο-δοτούν την τοιχογραφία του Αγίου Νικολάου, η οποία τοποθετείται στη δυτική όψη του βόρειου τοίχου του ναού και χρονολογείται στην ίδια πε-ρίοδο με την υπόλοιπη αγιογράφηση του ναού, δηλαδή το έτος 1566.

Τέλος το όνομα του Μιχαήλ Χωρα-φά μαρτυρείται σε επιγραφή πλησίον άλλης τοιχογραφίας του Αγίου Νικο-λάου, τοποθετημένης στο νάρθηκα, πάνω από τη θύρα εισόδου του ναού. Η επιγραφή χρονολογείται στο 17ο αιώνα. Πιθανότατα και ο Μιχαήλ να ήταν ένα από τους ανθρώπους οι οποίοι αφιέρωσαν ή δαπάνησαν για το ναό.

Από το παραπάνω παράδειγμα γίνε-ται εμφανής η συμβολή αρχόντων και άλλων επιφανών προσώπων με οικο-νομική επιφάνεια στην ανοικοδόμηση και τον εξωραϊσμό των ναών της πόλης. Για το συγκεκριμένο θέμα θα μπορέσουμε να έχουμε μια σφαιρική άποψη όταν ολοκληρωθεί ευρύτερη έρευνα η οποία αφορά το σύνολο των ναών της πόλης.


Ἡ θέση τῆς Θεοτόκου στήν ὑμνολογία τῶν Χριστουγέννων.

Ἀρχιμανδρίτου ‘Αρσενίου Χαλδαιόπουλου


Ἡ θέση τῆς Θεοτόκου στήν ὑμνολογία τῶν Χριστουγέννων.

παρουσία τοῦ Χριστιανι-σμοῦ μέσα στόν κόσμο, πέρα ἀπό τήν ἀλλαγή τῆς ροῆς τῆς ἱστορίας πού ἐπέφερε, ἔγινε ταυτόχρο-να καί ἀφορμή γενέσεως πολιτισμοῦ καί τέχνης. Πολλοί βέβαια, μπορεῖ νά

μήν δέχτηκαν ἀνά τούς αίῶνες ἤ καί νά μή δέχονται, ἀκόμη καί σήμερα, τό καινό μήνυμα πού φέρνει ἡ Ἐκκλησία στόν κόσμο, κανείς ὅμως δέν μπορεῖ νά ἀμφι-σβητήσει τά πολιτισμικά μνημεῖα τέχνης καί λόγου πού προσέφερε ὁ Χριστιανισμός στήν ἀνθρωπότητα. Ἡ ἁγιογραφία, ἡ ὑμνολογία, ἡ ναοδομία, ἡ χρυσοκεντητική, ἡ ἀσημουργία μέσα στήν λειτουργική ζωή τῆς Ἐκκλησίας ἄνθισαν καί παρήγαγαν πλούσιους καρπούς, ἀντικείμενα μελέτης ἑνός πολιτισμοῦ πού συμβατικά, ἄν καί συχνά ἄστοχα, ὀνομάζεται ἀπό πολλούς Βυζαντινός.

Ἀπό τήν πλευρά ὅμως τῆς Ἐκκλησίας ἡ τέχνη δέν θεωρεῖται μόνον ὡς καλλιτε-χνική ἔκφραση τοῦ θρησκευτικοῦ συναι-σθήματος τοῦ πιστοῦ. Ἡ τέχνη γιά τόν χριστιανό γίνεται ὁ σπόγγος πού ἀπορροφᾶ τό ξεχείλισμα τῆς ἀγάπης του γιά τόν Θεό, γίνεται ἀγωγός τῆς δογματικῆς καί ἁγιοπα-τερικῆς παράδοσης, διδάσκαλος, ἐμπνευ-στής, ἀφορμή δοξολογίας τοῦ Θεοῦ, ἀλλά τό πιό σημαντικό, γίνεται ἡ πιό γνήσια ἔκφραση τοῦ λειτουργικοῦ βιώματος τῆς Ἐκκλησίας.

Γιά τό λόγο αὐτό καί οἱ ἱεροί ὕμνοι τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἀν καί εἶναι καλλιτε-χνικές δημιουργίες μεγάλων, παλαιῶν καί νέων, δημιουργῶν πού δέ στεροῦνται σέ τέχνη, τεχνοτροπία, γραμματοσυντακτική ὀρθότητα καί μέλος σέ σχέση μέ τίς ἄλλες ποιητικές δημιουργίες τῶν ἀνά τούς αἰῶνες καλλιτεχνῶν, κρούουν ταυτόχρονα τίς πιό εὐγενεῖς χορδές τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς, ἀφοῦ διά μέσου αὐτῶν ὁ πιστός ἐπικοινω-νεῖ μέ τόν Δημιουργό του.

Ἀπό πολύ νωρίς, ἐπηρεασμένη ἀπό τά λατρευτικά πρότυπα τῆς περιρέουσας ἀτμόσφαιρας τῆς γέννησής της, ἡ Ἐκκλη-σία ἐνέταξε τούς ὕμνους στήν λογική λατρεία της, προσδίδοντας σ’ αὐτούς μία βαρύνουσα θέση. Ἡ ὑμνολογία γιά τήν Ἐκκλησία, ἐκφράζει τό δόγμα, τήν δι-δασκαλία, τήν παράδοση καί ἐν γένει τό λειτουργικό βίωμα τῶν πιστῶν. Μέσα ἀπό τούς ὕμνους πού ψάλλονται στίς τακτές καί ἔκτακτες τελετές καί ἀκολουθίες, μαζί μέ τά ἀναγνώσματα καί τίς εὐχές, ὁ πιστός

Η

Ἀρχιμανδρίτου ‘Αρσενίου Χαλδαιόπουλου


ὁδηγεῖται σέ προσευχητική ἔνωση μέ τόν Θεό, διδάσκεται τά ἱερά νοήματα τῶν ἑορτῶν καί ὁμολογεῖ μαζί μέ τόν ψάλτη τίς ἀλήθειες καί τά δόγματα τῆς πίστεως ὅπως αὐτά διατυπώ-νονται μέσα κατά τήν ψαλμώδησή τους. Θά μπορούσαμε μάλλιστα νά ποῦμε ὅτι οἱ ὕμνοι προσφέρουν στόν πιστό, ὡς «μασημένη τροφή», ὄλο τό νόημα καί τό θεολογικό στίγμα τῆς ἑκάστοτε ἑορτῆς μέ τρόπο εὔληπτο, μέσα στά λειτουργικά πλαίσια τῆς Ὀρθοδόξου λατρείας.

Ἡ συχνή χρήση στίχων ἀπό τήν ὑμνολογία σέ κηρύγματα καί ἐρμη-νευτικές ὁμιλίες ἀλλά καί ἡ διαδικα-σία γιά τήν πρός λειτουργική χρήση ἔγκριση ἀπό τήν ἐπισήμη ἐκκλησία νέων ὕμνων φανερώνει τήν εἰδική βαρύτητα τῆς ὑμνολογίας στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας ἀλλά καί τήν παραδο-χή της ὡς διαμορφωτή λειτουργικοῦ βιώματος.

Ἐπιστρέφοντας λοιπόν, στό κυρίως θέμα, σημαντικό θά ἦταν νά ἐπι-σημάνουμε ἀρχικά τήν γενικότερη θέση τοῦ ἱεροῦ προσώπου τῆς Κυρίας Θεοτόκου στήν ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ τιμή καί ἡ διαρκής λειτουργική ἀνάμνηση τῆς Μητέρας τοῦ Κυρίου στήν Ἐκκλησία εἴχε ὡς ἀποτέλεσμα νά συντεθοῦν ἀμέτρητοι ὕμνοι γιά τόν σεβάσμιο πρόσωπό της, οἱ ὁποίοι διανθίζουν τίς ὑμνολο-γικές ἀνθοδέσμες κάθε ἀκολουθίας καί ἑορτῆς. Σέ ὅλα τά εἴδη τροπαρίων δηλ. κοντάκια, κανόνες, προσόμοια, καθίσματα, πέρα ἀπό αὐτά τῶν θεομητορικῶν ἑορτῶν, ὑπάρχουν πολυπληθεῖς ὕμνοι ἀφιερωμένοι στήν Θεοτόκο, ἀνεξαρτήτως τῆς ἑορτῆς γιά τήν ὁποία ἔχουν αὐτά γραφεῖ. Καθημερινῶς, στίς ἀκολουθίες τοῦ ἑσπερινοῦ, τοῦ ὄρθρου, τῶν ὡρῶν καί τοῦ ἀποδείπνου ψάλλονται ἤ ἀνα-γινώσκονται πλήθος θεοτοκίων.

Ἡ πληθώρα τῶν ἀφιερωμενων στή Θεοτόκο ὕμνων ἔρχεται ἀκριβῶς νά πιστοποιήσει τήν σπουδαιότητα τοῦ ἔργου καί τῆς θέσης της στό σχέδιο τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου ἀλλά καί τήν ἰδιαίτερη σχέση πού ἔχουν ἀναπτύξει οἱ ἀνά τούς αἰῶνες πιστοί μαζί της. Ἡ Παναγία ὑμνεῖται ὡς Μη-τέρα τοῦ Θεοῦ ἀλλά καί ὡς Μητέρα, Σκέπη, Προστασία, Βοήθεια, Ἐλπίς, Ὑπέρμαχος Στρατηγός, Πρεσβεία θερμή καί Τεῖχος ἀπροσμάχητον τοῦ κάθε πιστοῦ. Περιδιαβαίνοντας τά ἐν χρήσει λειτουργικά κείμενα ὅλου τοῦ χρόνου θά διαπιστώσουμε ὅτι ἡ ἐκκλησία «δέν χορταίνει» νά ψάλλει καί νά ὑμνεῖ τήν δόξα τῆς Θεοτόκου.

Ἐπικοινωνεῖ μαζί της ἀκόρεστα, πα-ρακαλῶντας τήν διαρκῶς νά ἀπλώνει τήν Ἱερά Σκέπη της πάνω ἀπό τήν Ἐκκλησία.

Πέρα ὅμως ἀπό τήν διαρκῆ πα-ρουσία τῆς Θεοτόκου στήν ἐνιαύσια ὑμνολογία καί τίς πλήρεις ἀκολουθίες τῶν θεομητορικῶν ἑορτῶν ἀξίζει νά μελετήσουμε τήν βαρύνουσα θέση της στήν ὑμνολογία τῶν Χριστουγέν-νων.

Ἐκ πρώτης ὅψεως στήν ἀκολουθία τοῦ Μηναίου τῆς ἑορτῆς τῆς Γεννή-σεως τοῦ Κυρίου δέν ὑπάρχουν θε-οτοκία (τά συνήθη ἀφιερωμένα στή Θεοτόκο τροπάρια πού συναντοῦμε στίς ἀκολουθίες ὅλου τοῦ ἔτους). Θά προκαλοῦσε βέβαια ἐντύπωση ἡ ἐλλειψη θεοτοκίων στήν πανήγυρη μίας ἑορτῆς ὅπου τό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου κατέχει δεσπόζοντα ρόλο, ἀλλά τό παραπάνω φαινόμενο συμ-βαδίζει μέ τήν πρακτική τῆς ἐκκλησί-ας νά ἀντικαθιστᾶ κατά τίς μεγάλες Δεσποτικές ἑορτές τά θεοτοκία μέ τροπάρια τῆς ἑορτῆς.

Παρόλη ὅμως τήν ἔλλειψη τῶν θεοτοκίων ἡ πλειονότητα, ἄν ὄχι τό σύνολο τῶν ὕμνων τῶν Χριστου-γέννων ἔχουν ἐκτενεῖς ἀναφορές στό ἱερό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου, σέ σημεῖο πού θά μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὅλα τά τροπάρια τῆς ἑορτῆς ὡς θεοτοκία. Στίς προεόρτιες μάλλιστα ἀκολουθίες τά παρατιθέ-μενα θεοτοκία ἀναφέρονται στήν ἑορτή, ἐνῶ τήν κυριώνυμο ἡμέρα τά τροπάρια τῆς ἑορτῆς ἀναφέρονται στή Θεοτόκο. Ἀπό τήν ἀμφίδρομη αὐτή ταύτιση τῶν τροπαρίων τῆς ἑορτῆς μέ τά ἐλείποντα θεοτοκία τῆς ἀκολουθίας τῆς 25ης Δεκεμβρίου μποροῦμε νά συμπεράνουμε ὅτι ἡ φαινομενική ἀπουσία ἀφιερωμένων εἰδικά στήν Θεοτόκο ὕμνων ὑπερκα-λύπτεται ἀπό τίς διαρκεῖς ἀναφορές τοῦ προσώπου τῆς Θεοτόκου στό σύνολο τῆς ἀκολουθίας τῶν Χριστου-γέννων. Θά μπορούσαμε κάλλιστα νά ποῦμε ὅτι οἱ τόσο συχνές ἀναφορές στή Θεοτόκο κατά τήν ἑορτή τῶν Χριστουγέννων προσιδιάζουν περισ-σότερο σέ Θεομητορική πανήγυρη παρά σέ Δεσποτική. Γιά τό λόγο αὐτό, ἄλλωστε, τήν δεύτερη ἡμέρα τῶν Χριστουγέννων πού ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, ἑορτά-ζοντας τήν θεομητορική ἑορτή τῆς Συνάξεως, ψάλλονται καί πάλι οἱ ἴδιοι ὕμνοι τῆς κυριωνύμου ἡμέρας.

Βέβαια, θα μπορούσε κάποιος νά ἰσχυριστεῖ ὅτι εἶναι πολύ φυσική ἡ διαρκής ὑπόμνηση τοῦ προσώπου

τῆς μητέρας κατά τήν ἑορτή μίας γέννησης. Γιά τήν ὑμνολογία ὅμως καί κατ’ ἐπέκταση γιά τή θεολογία τά πράγματα δέν εἶναι τόσο ἀπλά. Ἡ Θεοτόκος δέν εἶναι ἕνα ἀπρόσωπο ὄργανο στό σχέδιο τοῦ Θεοῦ. Οὔτε πάλι μπορεῖ νά θεωρηθεῖ ὡς ἕνα ἀκόμη ἀπό τό πολλά πρόσωπα πού προβάλονται ἀπό τήν Ἁγία Γραφή. Ἡ Θεοτόκος δέν εἶναι μία γυναῖκα πού ἔτυχε νά γενήσει τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ, ἀπεναντίας εἶναι «ἡ ἐκλελεγμένη ἐκ πασῶν τῶν γενεῶν γενέσθαι Μήτηρ Θεοῦ». Ἡ Θεοτόκος εἶναι αὐτή πού προτυπώθηκε πολλάκις στήν Πα-λαιά Διαθήκη, πού προφητεύθηκε ἀπό τούς προφήτες. Εἶναι ἠ ἐκλεκτή ὕπαρξη πού μέ τήν ὑπερβολική της ἀρετή καί καθαρότητα ἤλκυσε τήν Χάριν τοῦ Θεοῦ καί ἀξιώθηκε νά γίνει κατοικητήριό Του. Ταυτόχρονα, ἡ συμμετοχή της στό σχέδιο τῆς Θείας Οἰκονομίας δέν ἀποτελεῖ ἐξαναγκα-στική καί ἀκούσια πράξη ὑποταγῆς στή θεϊκή δύναμη, ἀλλά ἐλεύθερη καί ἐκούσια ἐπιλογή της, ὅπως φα-νερώνεται ἀπό τήν καινοδιαθηκική διήγηση τοῦ Εὐαγγελισμοῦ.

Μέσα ἀπό αὐτό τό πρίσμα βλέπει καί ἡ ὑμνολογία τήν Μητέρα τοῦ Χρι-στοῦ. Στήν πλειοψηφία τῶν ὕμνων, τόσο τῆς κυριωνύμου ἡμέρας τῶν Χριστουγέννων, ὅσο καί τῶν προε-ορτίων καί μεθεόρτων ἀκολουθιῶν ἡ Θεοτόκος ἀποκαλεῖται μέ τά οὐσια-στικοποιημένα ἐπίθετα «Παρθένος» καί «Κόρη» (Ἡ Παρθένος σήμερον..., ...Παρθένον θηλάζουσαν..., ...ἐκών δέ τεχθεῖς ἐκ Κόρης...). Ἡ χρήση τῶν παραπάνων ἐπιθέτων δηλώνουν ἀκριβῶς αὐτή τή βαρύνουσα θεο-λογική παρουσία τῆς Θεοτόκου στό σχέδιο τῆς Θείας Οἰκονομίας, ἐνῶ παράλληλα ὑπενθυμίζουν διαρκῶς τό θαῦμα τοῦ Μυστηρίου. Στό δίστιχο τοῦ Συναξαρίου τῆς ἑορτῆς διαβά-ζουμε: «Θεός τό τεχθέν, ἡ δέ Μήτηρ Παρθένος, τί μεῖζον ἄλλο καινόν εἶδεν ἡ κτίσις;». Τό μέγα Μυστήριο τῆς ἐνανθρωπίσεως τοῦ Θεοῦ Λόγου ἔρχεται νά ἐπιβεβαιώσει ἡ ὑπέρ λό-γον ἐκ Παρθένου Γέννησή Του.

Τό βάθος ὅμως τοῦ Μυστηρίου δέν περιορίζεται μόνο στή σάρκωση τοῦ Λόγου καί τήν Παρθενική Γέννησή Του ἀλλά κυρίως στή σωτηρία τοῦ άνθρώπου. Ἔτσι τό ἱερό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου ὑμνεῖται ὡς «σωτηρίας ἀπαρχή... τῷ κόσμῳ παντί», περιβε-βλημένο μέ τήν θεολογική βαρύτητα τῆς ἱερῆς ἀποστολῆς του στήν σωτη-ριολογική προοπτική τοῦ σχεδίου τῆς Θείας Οἰκονομίας.


Ὁ ἱερός ὑμνογράφος στέκεται ἐκστατικός μπροστά στήν Παναγία Παρθένο. Πλημμυρισμένος ἀπό τή θεϊκή μεγαλιότητα καί συγκατάβαση τοῦ Θεοῦ πού γίνεται ἄνθρωπος, ἀφήνει νά ξεχειλίσει ἡ εὐχαριστία του πρός Αὐτόν μέσα ἀπό τούς ὕμνους. Παραδόξως ὅμως δοξάζοντας τόν εὐεργέτη Θεό στρέφει τό βλέμμα του στόν ἄνθρωπο, προτρέποντας τούς πιστούς «Δεῦτε ἀνύμνήσωμεν τήν Μητέρα τοῦ Σωτῆρος...» (ἰδιόμελο αἴνων). Παρακινεῖ τό λαό τοῦ Θεοῦ νά ὑμνήσει τήν Ὑπε-ραγία Θεοτόκο, τόν ἄνθρωπο, τόν καθ’ ὅλα ὅμοιο μέ μᾶς πού στάθηκε καθαρός μπροστά στό Θεό καί ἔγινε ἡ ἀπαρχή τῆς Σωτηρίας.

Ὁ ἱερός ὑμνογρά-φος στέκεται ἐκστα-τικός μπροστά στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο καί λίγο πρίν τό τέλος τοῦ Ὄρθρου, στά στιχηρά τῶν αἴνων ἀπευθύνεται πρός Αὐτήν «...Θεοτόκε πρέσβευε τῷ ἐκ σοῦ τεχθέντι σωθῆναι ἡμᾶς». Ἡ σωτηρία τῆς ἀνθρωπότητας πέρασε μέσα ἀπό τήν Θεοτόκο. Ἡ σωτηρία μας περνάει μέσα ἀπό τήν Θεοτόκο γι’ αὐτό κι ἔχουμε ἀνάγκη τίς πολύτιμες πρός τόν Υἱό της πρεσβείες της.

Παράλληλα ὅμως στήν ὑμνολογία τῶν Χριστουγέννων γίνονται πολλαπλές ἀναφορές στή συνάρτηση τῆς ὑπα-κοῆς τῆς Θεοτόκου καί τῆς σωτηρίας πού αὐτή προξένησε, μέ τήν παρα-κοή τῆς Εὔας καί τήν ἐξορία ἀπό τόν Παράδεισο. «... Ὦ βάθος πλούτου καί σοφίας καί γνώσεως Θεοῦ! ἡ προ-ξενήσασα τόν θάνατον πάσῃ σαρκί, τῆς ἁμαρτίας τό ὄργανον, σωτηρίας ἀπαρχή ἐγένετο τῷ κόσμῳ παντί διά τῆς Θεοτόκου..» (δοξαστικό ἀποστί-χων ἑσπερινοῦ) «Θεοτόκε Παρθένε, ἡ τεκοῦσα τόν Σωτῆρα, ἀνέτρεψας τήν πρώτην κατάραν τῆς Εὔας...» (ἰδιόμελον αἴνων).

Ἡ διάσπαση τῶν σχέσεων μεταξύ Θεοῦ καί ἀνθρώπου τό δειλινό τῆς παρακοῆς στόν κῆπο τῆς Ἐδέμ εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τήν φθορά καί τό θάνατο στό γένος τῶν ἀνθρώπων. Αἰῶνες καί χιλιετίες ὁ ἄνθρωπος δέν μπόρεσε νά ἐπιστρέψει στήν χαμένη πατρίδα του γιατί δέν κατάφερε νά ἀποκαστήσει τήν ἀγαπητική σχέση του μέ τόν Θεό. Δέν βρέθηκε κανείς νά ἐπανορθώσει. Δέ βρέθηκε κανείς

νά ἐλκύσει τή Χάρη Του, νά κοινωνή-σει μαζί Του, νά ἀποκτήσει ξανά τήν χαμένη πατρίδα, τήν ἕνωση μέ τόν Θεό.

Σήμερα λοιπόν, τήν ἡμέρα τῶν Χριστουγέννων, στό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου ἐπανορθώνεται ἡ παρακοή τῶν πρωτοπλάστων. Ἡ ἐν ταπεινώσει ὑπακοή τῆς Θεοτόκου καί ἡ ὁλοπρό-θυμη καί ἀνιδιοτελής ὑπηρεσία της στό σχέδιο τοῦ Θεοῦ ἀποκαθιστᾶ τίς διαρηχθείσες σχέσεις.

Ὁ ἄνθρωπος πλέον κοινωνεῖ μέ τόν Θεό, ἀπολαμβάνει καί πάλι τήν

χαμένη πατρίδα, ἑνώνεται μέ τό Θεό ἀδιάσπαστα. «... Παρθένος καθέζεται, τά Χερουβείμ μιμουμένη, κατέχουσα έν κόλποις Θεόν Λόγον σαρκωθέ-ντα..» (ἰδιόμελο αἴνων). Ὁ Θεός χαρίζει στόν ἄνθρωπο τή σωτηρία καί ὁ ἀνθρωπος στό Θεό τή σάρκα. Βρίσκει ὁ Θεός ἅγιο κατοικητήριο τήν Παναγία Παρθένο καί ἀναπαύεται σ’ αὐτήν καί ὁ ἄνθρωπος ἑνώνεται καί πάλι μέ τόν Θεό ἀδιάρηκτα. Ἡ εἰκόνα

τῆς Θεοτόκου πού βαστᾶ στά χέρια της τόν Υἱό καί Θεό της εἶναι ἡ ἀπόδειξη τῆς ἐπα-νένωσης Θεοῦ καί ἀνθρώπου. Στήν όρθόδοξη παρά-δοση ἔτσι, πάντα μαζί, εἰκονίζονται ὁ Υἱός μέ τήν Μητέρα, ὁ Θεός μέ τόν ἄνθρωπο, ἑνωμένοι καί πάλι, συμφιλιωμένοι, σέ μιά σωτήρια κοινωνία ἀγάπης.

Δοξάζουμε καί ὑμνοῦμε στήν ὀρθόδοξη ἐκκλη-σία τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, στήν ἑορτή τῶν χρι-στουγέννων, καί πάλιν καί πολλά-κις, καί καθ’ ὅλη τήν διάρκεια τοῦ ἔτους γιατί ἀνα-γνωρίζουμε τήν μοναδική προσφο-ρά της στό ἔργο τῆς σωτηρίας μας, τήν ἀνεπανάληπτη ἀρετή καί καθα-ρότητά της ἀλλά καί τήν μητρική παρρησία πρός

τόν Υἱό της. Δοξάζουμε καί ὑμνοῦμε τήν Πανα-

γία, τόν ἄνθρωπο πού εἶπε τό μεγάλο ΝΑΙ γιά τή σωτηρία μας καί δέν θά πάψουμε ἐμεῖς οἱ ὀρθόδοξοι, μέχρι τῆς τελευταῖας μας ἀναπνοῆς, νά τήν εὐχαριστοῦμε καί νά ὁμολογοῦμε τό ὑπέρ λόγον μεγαλεῖο της.

«Στέργειν μέ ἡμᾶς ὡς ἀκίνδυνον φόβῳ, ρᾶον σιωπήν τῷ πόθῳ δέ Παρθένε, ὕμνους ὑφαίνειν συντόνως τεθηγμένους, έργῶδες ἐστί ἀλλά καί Μήτηρ σθένος, ὅσῃ πέφυκεν ἡ προαί-ρεσις δίδου».


πό 30 Νοεμβρίου μέχρι και 3 Δεκεμβρίου οι σεβασμιώτατοι Μη-τροπολίτες Βεροίας κ. Παντελεήμων και Ελασσώνος κ. Βασί-λειος μετέβησαν στην Ουκρανία και πραγμα-τοποίησαν προσκύνη-

μα στο ιερό λείψανο του αγίου Αθανα-σίου Πατελάρου που βρίσκεται στον ιερό καθεδρικό ναό Ευαγγελισμού της Θεοτόκου της Μητροπόλεως Χαρκόβ.

Τους δύο Μητροπολίτες συνόδευσαν καθ όλη τη διάρκεια της παραμονής τους στην Ουκρανία εντεταλμένοι κλη-ρικοί του Γραφείου εξωτερικών υποθέ-σεων της εκκλησίας της Ουκρανίας.

Αμέσως μετά την άφιξή τους στο Κίεβο έγιναν δεκτοί από τους θεοφιλε-στάτους Επισκόπους κ. Νικόδημο και κ. Παντελεήμονα στην ιερά μονή Θεοφα-νείων στα περίχωρα του Κιέβου και στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε επίσκεψη της ιεράς αρχιεπισκοπής Μπελάϊα Τσερ-κόβ όπου βρισκόταν τα ιερά λείψανα του αγίου Δημητρίου. Πραγματοποι-ήθηκε δέηση στον καθεδρικό ναό και στη συνέχεια ο Αρχιεπίσκοπος Μπελάϊα Τσερκόβ κ. Μητροφάνης δέχθηκε τους δύο ιεράρχες στο επισκοπικό μέγαρο.

Την επομένη ημέρα μετέβησαν στην ιερά Μητρόπολη Χαρκόβ η οποία χηρεύει και έγιναν δεκτοί από τον το-ποτηρητή Αρχιεπίσκοπο κ. Ονούφριο στην έδρα της Μητροπόλεως.

Το επόμενο πρωί τελέστηκε αρχιε-ρατικό συλλείτουργο στον καθεδρικό ιερό ναό Ευαγγελισμού της Θεοτόκου κατά το οποίο προεξήρχε ο σεβ. Μη-τροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων και στο τέλος της θείας λειτουργίας έγινε παράκληση ενώπιον του ιερού λειψάνου του αγίου Αθανασίου Πα-τελάρου το οποίο είναι ακέραιο και καθιστό.

Μετά τη θεία λειτουργία πραγματο-ποιήθηκε επίσκεψη στον ιερό ναό αγί-

ου Αλεξάνδρου Μητροπολίτου Χαρκόβ που είναι ιερομάρτυρας καθώς και σε άλλες ιερές μονές της περιοχής.

Την Παρασκευή 2 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε προσκύνημα στην ιερά Λαύρα του Κιέβου καθώς επίσης και στον ιερό ναό αγίας Σοφίας που λειτουργεί ως Μουσείο. Το απόγευμα οι δύο ιεράρχες συναντήθηκαν με τον επίσκοπο κ. Αλέξανδρο, διευθυντή του γραφείου εξωτερικών υποθέσεων της Εκκλησίας της Ουκρανίας με τον οποίο συζήτησαν διάφορα θέματα.

Ο επίσκοπος κ. Αλέξανδρος ευχα-ρίστησε εκ μέρους της Εκκλησίας της Ουκρανίας τον Μητροπολίτη Βεροίας κ. Παντελεήμονα για την αποστολή του ιερού λειψάνου του αγίου Δημη-τρίου για προσκύνηση και αγιασμό του πιστού λαού της Ουκρανίας κατά το μήνα Νοέμβριο.

βιογραφικά του αγίου Αθανασίου

H Αποστολική Εκκλησία της Κρήτης από των πρώτων χρόνων του χριστια-νικού μηνύματος ανάδειξε πολλούς αγίους οι οποίοι με την ζωή και τα έργα τους αγίασαν την γη τους και πρόσφε-ραν τους εαυτούς τους στην υπηρεσία του ευσεβούς λαού της Νήσου. Άγιοι μάρτυρες και ασκητές, μοναχοί και ιε-ρωμένοι, αρχιερείς και πρεσβύτεροι πό-τισαν με το τίμιο αίμα και τον ίδρωτα τους τη γη για τη δόξα και την αίγλη της Εκκλησίας.

Ένας τέτοιος Κρητικός στην κατα-γωγή και πολύ λίγο γνωστός ήταν και ο άγιος Αθανάσιος ο Πατελλάρος (ο καθήμενος, όπως τον ονομάζουν οι

Ατοῦ Μον.Γερασίμου Μπεκέ

Ἅγ. Ἀθανάσιος Πατελάροςὁ καθιστός ἅγιος στό Χάρκοβο


Ρώσοι) που τίμησε τον τόπο της κατα-γωγής του και αναδείχτηκε άγιος σε μια ξένη χώρα, όπου μέχρι σήμερα με τα θαύματα του επιμαρτυρεί την αγιότητα του.

Η εποχή που έζησε ο Αθανάσιος χαρακτηρίζεται για τις εσωτερικές της ανωμαλίες σ’ ολόκληρη την Ανατολή, ιδιαίτερα στην Κωνσταντινούπολη, λόγω των επεμβάσεων των ξένων πρεσβευτών αλλά και των παπικών και προτεσταντών που τους επηρέαζαν και τους καθοδηγούσαν. Ήταν μια εποχή συγκρούσεων και αντιθέσεων, συκοφα-ντιών και κατηγοριών, υποκρισίας και προδοσίας, δωροδοκιών και φθηνών διακανονισμών. Ο Θρόνος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας ήταν το επίκε-ντρο όλων αυτών των καταστάσεων.

Μέσα λοιπόν σ΄ αυτό το κλίμα γεν-νήθηκε γύρω στα 1580 στην Κρήτη ο Αλέξιος Πατελλάρος (ή Πατελάρος), ο μετέπειτα άγιος Αθανάσιος. Η Κρήτη τότε ήταν κάτω από τους Ενετούς κι έτσι ο μικρός Αλέξιος μορφώθηκε στα σχολεία τους και έλαβε κατώτερη και ανώτερη μόρφωση σύμφωνα με τα δικά τους μέτρα. Μορφώθηκε αρκετά καλά ώστε έγινε σύντομα ένας συγκρο-τημένος φιλόσοφος, φιλόλογος και εξαίρετος ομιλητής. Από μικρός έδειξε ιδιαίτερη συμπάθεια και κλίση προς το μοναχισμό. Γι’ αυτό πορεύθηκε προς το Όρος Σινά και το Άγιον Όρος, όπου γνώρισε και έζησε από κοντά το μονα-στικό ιδεώδες. Μελέτη και προσευχή ήταν τα όπλα του, που τον βοήθησαν στην συνέχεια σε μια περιπετειώδη ζωή. Στο Άγιον Όρος εγκαταβίωσε στην μονή Εσφιγμένου, αφού προ-ηγουμένως έζησε για λίγο σε μονή στην Θεσσαλονίκη, όπου εν τω μεταξύ χειροτονήθηκε διάκονος και πήρε το όνομα Ανανίας. Απ’ εκεί ταξίδεψε στους Αγίους Τόπους και στην επιστροφή του έζησε μόνος πια σ’ ένα κελλί κοντά στις Καρυές. Η ζωή του τώρα ήταν ασκη-τική, αφιερωμένη ολοκληρωτικά στη νηστεία, τη μελέτη και την προσευχή. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου χειροτονήθηκε πρεσβύτερος και άλλαξε το όνομά του σε Αθανάσιος, το οποίο διατήρησε σ’ όλη την υπόλοιπη ζωή του.

Την εποχή εκείνη πατριάρχης Κων-σταντινουπόλεως ήταν ο εθνομάρτυ-ρας Κύριλλος Λούκαρις, που καταγόταν επίσης από την Κρήτη. Ο Κύριλλος Λούκαρις πληροφορήθηκε για την ανώ-τερη κατάρτιση, αλλά και τα προσόντα του Αθανάσιου. Στη Θεσσαλονίκη, που υπηρέτησε για μικρό χρονικό δι-άστημα, απέκτησε τη φήμη μεγάλου ιεροκήρυκα και θαυμάσιου χειριστή του

προφορικού και γραπτού λόγου. Τον κάλεσε έτσι ο Κύριλλος Λούκαρις στην Κωνσταντινούπολη, όπου τον διόρισε προσωπικό του γραμματέα και σύμβου-λο. Εκτίμησε τις γνώσεις και τις αρετές του, γι’ αυτό σύντομα ο Αθανάσιος χειροτονήθηκε μητροπολίτης Θεσσαλο-νίκης (1630-1634).

Τα γεγονότα όμως στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως δεν είχαν θετική εξέλιξη. Ο προστάτης και ευεργέτης του Κύριλλος Λούκαρις με τις ξένες επεμβάσεις, ιδιαίτερα των Ιησουϊτών, εξορίζεται στην νήσο Τένεδο και τη θέση του καταλαμβάνει ο ίδιος ο Αθα-νάσιος. Δεν έμεινε όμως για αρκετό χρονικό διάστημα στον Πατριαρχικό Θρόνο. Κατόρθωσε να παραμείνει μόνο σαράντα μέρες. Κατηγορίες και συκοφαντίες τον βρίσκουν στερημένο κάθε δικαιώματος αλλά και καθηρημέ-νο. Στην κατάσταση αυτή ο Αθανάσιος βρήκε πάλι καταφύγιο στο Άγιον Όρος, στο παλαιό του κελλί στις Καρυές, αλλά

όχι για πολύ. Τον Σεπτέμβριο του 1635 ο Αθανάσιος έφθασε στην Αγκώνα της Ιταλίας. Δεν έμεινε όμως για πολύ εκεί. Στις 25 Οκτωβρίου τον βρίσκουμε στην Βενετία. Με τη μεσολάβηση γνωστών του προσπάθησε να επανέλθει στο Θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως ή της Θεσσαλονίκης. Απαίτηση των Ενετικών αρχών και άλλων στενών συνεργατών της κούριας του Βατικανού ήταν να γράψει ομολογία πίστεως προς τον Πάπα της Ρώμης. Αυτό δεν το έκανε ο Αθανάσιος. Αφού ταξίδεψε στη συ-νέχεια στη Χίο, Πάτμο, Πάρο, Μήλο, Κύθηρα, Ζάκυνθο και Κέρκυρα, κατόρ-θωσε με την επέμβαση της Ενετικής εξουσίας να επανέλθει στη μητρόπολη Θεσσαλονίκης. Εδώ παρέμεινε από τον Αύγουστο του 1637 μέχρι τον Ιούνιο του 1638.

Οι διαμάχες όμως στο Πατριαρχείο συνεχίστηκαν λόγω των ξένων επεμβά-σεων. Έτσι στο θρόνο ανέβηκε τώρα ο Κύριλλος Κονταρής, αφού οι Ιησουίτες


στραγγάλισαν τον Κύριλλο Λούκαρι. Η κατάσταση αυτή δεν ήταν καθόλου ευχάριστη. Έτσι ο Αθανάσιος, φοβού-μενος για την ζωή του, εγκαταλείπει τη Θεσσαλονίκη και φθάνει μέσω Κωνστα-ντινουπόλεως στη Χίο. Αλλά και πάλι οι διάφορες συγκυρίες τον βοήθησαν να επανέλθει στη Θεσσαλονίκη, αυτή τη φορά προεδρικώς. Από τον Αύγουστο του 1639 μέχρι το 1643 παρέμεινε εκεί, έχοντας υπό την κυριαρχία του και την πατριαρχική μονή των Βλατάδων.

Στην συνέχεια ο Αθανάσιος ταξίδεψε «εις τα μέρη της άνω Μυσίας». Σε μια μονή του Ιασίου ο Αθανάσιος εφησύχαζε γράφοντας διάφορα έργα και μεταφράζοντας βιβλία της Αγίας Γραφής στη Νε-οελληνική γλώσσα Με τους εκεί ηγεμόνες ανέπτυξε φιλικές σχέσεις, αφού στόχος του ήταν να επι-στρέψει σαν πατριάρχης Κωνστα-ντινουπόλεως. Τελικά επιστρέφει τον Ιούνιο του 1652 και παραμένει μόνο σαράντα μέρες.

Οι σχέσεις του αγίου Αθανασίου με τη Ρωσία χρονολογούνται από την εποχή που ήταν μητροπολίτης Θεσσαλονίκης. Τα πολλά χρέη της μητροπόλεως του τον ανάγκασαν να απευθυνθεί στον τσάρο της Ρωσίας Αλέξιο για βοήθεια. Έτσι βλέπουμε ήδη το πρώτο του γράμ-μα μόλις ανέλαβε την διοίκηση της μητροπόλεως Θεσσαλονίκης το 1631. Με πολύ πόνο παρακα-λεί τον Τσάρο να συμπαρασταθεί στη δύσκολη αυτή περίοδο που καταδυναστεύεται από τους Τούρ-κους. Στις 24 Αυγούστου του 1643 επαναλαμβάνει τις παρακλήσεις του προς τον τσάρο της Ρωσί-ας. Στο γράμμα αυτό φαίνεται ο πόνος του Πατελλάρου για την άδικη συμπεριφορά των Τούρκων. Ονομάζει τον τσάρο της Ρωσίας μόνο προστάτη των Ορθοδόξων και τον καλεί να έλθει αρωγός και βοηθός. Είναι η μόνη ελπίδα όλων των Ορθοδόξων για να σώσει τη μητρόπολη Θεσσαλονίκης από τα χρέη. Την πρώτη φορά, δηλ. το 1631, έστειλε το γράμμα του στον Τσάρο με κάποιο Επίσκοπο Κοσμά από τη μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους. Είναι σημαντικό το γεγονός ότι αυτός ο Κοσμάς εκ μέρους του Αθανασίου έστειλε στον Τσάρο λεί-ψανα του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά και άγιο μύρο από τον άγιο Δημήτριο. Μαζί με τις εκκλήσεις του Αθανασίου έφθασε και εκείνη του πατριάρχη Κυ-ρίλλου Λούκαρι, που υπεστήριζε τις προσπάθειες του Αθανασίου. Τόσο ο Τσάρος όσο και ο μητροπολίτης Μό-

σχας έστειλαν μικρό χρηματικό ποσό στον Αθανάσιο, λόγω δικών τους οικο-νομικών δυσκολιών.

Στη συνέχεια με την ευκαιρία της επίσκεψης κάποιου αρχιμανδρίτη Γρη-γορίου από την μονή Αγίου Παντελε-ήμονα του Αγίου Όρους, ο Αθανάσιος γράφει ξανά στον Τσάρο και του απο-

στέλλει μύρο από τον άγιο Δημήτριο. Πληροφορεί μάλιστα τον Τσάρο ότι τα λείψανα του αγίου Γρηγορίου του Πα-λαμά θαυματουργούν στη Θεσσαλονίκη και εισηγείται τη μεταφορά του χεριού του Αγίου στη Ρωσία για ευλογία και θεραπεία των πιστών του βασιλείου του. Στα γράμματα αυτά του Αθανα-σίου φαίνεται ο βαθύς του πόνος από τις ταλαιπωρίες που του προκαλούσαν οι Τούρκοι λόγω των μεγάλων χρεών της μητροπόλεως του και με έντονο τρόπο εκλιπαρεί τον τσάρο της Ρωσίας να δείξει γενναιοδωρία. Αλλά και από

τη Μολδαβία διάφοροι άλλοι ιερωμέ-νοι έγραψαν στον τσάρο της Ρωσίας προσπαθώντας να βοηθήσουν τον Αθα-νάσιο στις προσπάθειές του να σώσει τήν μητρόπολη Θεσσαλονίκης από τα χρέη. Τον Σεπτέμβριο του 1645 μια άλλη έκκληση έφθασε στον νέο τσάρο της Ρωσίας Αλέξιο. Όλες οι άλλες είχαν

απευθυνθεί στον τσάρο Μιχαήλ.Απ’ έδώ αρχίζει ένα νέο κε-

φάλαιο στη ζωή του Αθανασίου, σύντομο μεν αλλά πολύ σημαντικό για τις σχέσεις Ρωσίας και Οικουμε-νικού Πατριαρχείου. Ο Αθανάσιος έφθασε στη Μόσχα στις 15 Απριλί-ου 1653 συνοδευόμενος από πολ-λούς ιερωμένους και λαϊκούς, όπως τον αρχιμανδρίτη Νεόφυτο και τον κελλάρη Γρηγόριο του μοναστη-ρίου της Αναλήψεως της Κρήτης, τον αρχιμανδρίτη Χριστόφορο από τη Θεσσαλονίκη, τον αρχιμανδρίτη Δοσίθεο από τα Ιωάννινα, και άλ-λους διακόνους και λαϊκούς.

Ο αυτοκράτορας της Ρωσίας στις 22 Απριλίου δέχθηκε επίσημα τον πρώην Κωνσταντινουπόλεως Αθανάσιο και τη συνοδεία του. Η υποδοχή ήταν λαμπρή με όλες τις πρέπουσες τιμές. Ο αυτοκράτορας έστειλε το προσωπικό του άλογο, για να μεταφέρει τον Αθανάσιο στα ανάκτορα της Μόσχας μαζί με τον Έλληνα διερμηνέα. Η άφιξη του Αθανασίου ήταν επιβλητική. Η υποδοχή από τον Τσάρο και τους δικούς του έγινε στην τραπεζαρία του παλατιού. Ένας διάκονος της αυλής του Τσάρου παρουσίασε τον Αθανάσιο και τη συνοδεία του στον Τσάρο με τα εξής λόγια: «Μεγάλε αυτοκράτορα και τσάρε, πρίγκιπα Αλέξιε Μιχαήλοβιτς, αυτοκράτορα όλης της Ρωσίας και κάτοχε πολ-λών κρατών – Αθανάσιος ο πρώην πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως και οι άλλοι γέροντες σε σένα, μεγάλε αυτοκράτορα, υποβάλλουν την υπακοή τους». Στη συνέχεια πρόσφερε ο Πατριάρχης τα εξής δώρα στον αυτοκράτορα: μια ει-κόνα του Σωτήρος Χρίστου, ένα

ξύλινο ανάγλυφο σταυρό, λείψανα του Ευαγγελιστή Ματθαίου, το άγιο μύρο που ευλόγησαν οι τέσσερις πατριάρχες της Ανατολής, από τον αρχιμανδρίτη των Ιωαννίνων ένα ξύλινο σταυρό, από την Κρήτη λείψανα του αγίου Αλεξίου, ανθρώπου του Θεού. Στη συνέχεια ο Πατριάρχης Αθανάσιος εξεφώνησε λόγο και ο αυτοκράτορας ρωτούσε να μάθει σχετικά με τη σωτηρία εν συντομία. Μετά ο αυτοκράτορας ζήτησε από τον Πατριάρχη να καθίσει για ν’ ακούσει τα δώρα του Τσάρου: ένα ασημένιο κύπελλο, δαμασκηνό ύφασμα και άλλα


ενδύματα και εκατό ρούβλια… Η υπό-λοιπη συνοδεία του Πατριάρχη έλαβε επίσης άλλα μικρότερα δώρα και χρη-ματικό ποσό. Ένα μικρό απόσπασμα από τον λόγο του Αθανάσιου είναι σημαντικό να αναφερθεί:… «Είμαστε με το θέλημα του Θεού πτωχοί και χάσαμε τους Έλληνες βασιλείς μας για τις αμαρτίες μας και τώρα ζούμε κάτω από τον ζυγό των απίστων. Μόνο συ ο Τσάρος είσαι προστάτης και στύλος της πίστεως και βοηθός στις καταστροφές μας…».

Ο πρώην Κωνσταντινουπόλεως Αθα-νάσιος και η συνοδεία του επισκέφτη-καν την Λαύρα του Αγίου Σεργίου και άλλες μεγάλες μονές της Ρωσί-ας. Εν τω μεταξύ ο Τσάρος υστέρα από παράκληση του Αθανασίου του χάρισε μια πλήρη αρχιερατική στολή με μίτρα και εγκόλπιο, όπως και πολλές εικόνες για την μονή του Αγίου Νικολάου της Μολδα-βίας. Στις 12 Δεκεμβρίου εκλήθη-σαν εν νέου ο Πατριάρχης και η συνοδεία του από τον Τσάρο για την αποχαιρετιστήρια τελετή της επιστροφής. Τους δέχθηκε τώρα στην χρυσή αίθουσα του Θρόνου. Ακολούθησε η ίδια τελετή και προ-σεφέρθησαν στο τέλος φαγητά και ποτά στους υψηλούς επισκέπτες.

Ο Αθανάσιος άφησε στον Τσάρο ένα εκτενές ευχαριστήριο γράμμα και αναχώρησε με την συνοδεία του μέσα στο βαρύ χει-μώνα με χιόνια και φοβερό κρύο. Γι’ αυτό κουρασμένος από την πορεία του αυτή αναγκάστηκε να σταματήσει για λίγο στην μονή της Μεταμορφώσεως στην πόλη Λουβ-νί της Ουκρανίας. Έφθασε περίπου εκεί στις αρχές Φεβρουαρίου του 1654. Αισθανόμενος ότι πλησιάζει το τέλος του συνέταξε την πνευματική του διαθήκη διαθέτοντας όλα τα ποσά που του έδωσε ο Τσάρος σε διάφορα μοναστήρια, όπως σ’ όλες τις μονές του Αγίου Όρους, στην μονή της Αγίας Αναστασίας στη Θεσσαλονίκη, στο μο-ναστήρι του Σινά, σε διάφορες μονές των Ιεροσολύμων και στις μονές Αγίου Νικολάου και Αρχαγγέλου Μιχαήλ της Ρουμανίας. Άφησε επίσης μερικά ποσά στους συνοδούς του και μερικά για τα έξοδα της κηδείας του και τα μνη-μόσυνα υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του. Στις 5 Απριλίου 1654 ο πρώην Κωνσταντινουπόλεως Αθανάσιος άφησε την τελευταία του πνοή εκεί στη μονή της Μεταμορφώσεως. Σύμφωνα με τη διήγηση βρέθηκε ο Αθανάσιος με το Ευαγγέλιο στα χέρια του ευλογών τον κόσμο. Οι τελευταίες του λέξεις ήταν: «Ω Κύριε δέξου το πνεύμα μου».

Είναι άξιο λόγου να αναφερθεί εδώ η ιδιαίτερη τιμή που έτρεφε προς τη μονή του Σινά, αφού άφησε στον τότε αρχιεπίσκοπο Ιωσήφ μια πλήρη αρχιε-ρατική στολή, μίτρα, εγκόλπιο και ιερά σκεύη.

Το 1662 ο μητροπολίτης Γάζας Παΐ-σιος Λιγαρίδης (του Πατριαρχείου Ιερο-σολύμων) σε όραμα είδε τον Αθανάσιο να τον προστάζει να ανοίξει τον τάφο του. Ο Παΐσιος Λιγαρίδης επισκεπτόταν τυχαία την μονή της Μεταμορφώσεως. Πληροφόρησε αμέσως τον τότε ηγού-μενο Βίκτωρα για το παράξενο όραμά του και την εμφάνιση του Αθανασίου.

Τότε όλη η αδελφότητα της Μονής ύστερα από πολύωρες παρακλήσεις και αγρυπνία, με την ευλογία του τότε μητροπολίτη Κιέβου Ιωσήφ, ανοίξανε τον τάφο του Αθανάσιου, για να βρε-θούν μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη. Ο άγιος Αθανάσιος βρέθηκε καθιστός πάνω στο θρόνο του, όπως τάφηκε, με το σώμα του άφθορο και σε στάση δε-ήσεως και προσευχής. Τότε επήραν το σκήνωμα του και το τοποθέτησαν στον μεγαλοπρεπή ναό της Μεταμορφώσεως της Μονής την 1η Φεβρουαρίου 1662. Βέβαια το άφθορο λείψανο του Αγίου πολλές φορές μεταφέρθηκε από τόπο σε τόπο, όταν υπήρχε ανάγκη ανακαι-νίσεως του ναού. Όταν το 1684 άρχισε την ανοικοδόμηση του μεγάλου καθε-δρικού ναού της Μεταμορφώσεως, το άγιο λείψανο μεταφέρθηκε στον ιερό ναό του αγίου Γεωργίου. Εκεί έμεινε μέχρι το 1692, οπότε εγκαινιάστηκε ο

καθεδρικός ναός. Ο τότε μητροπολίτης Κιέβου Βαρλαάμ με πολλή μεγαλο-πρέπεια εγκαινίασε το ναό και το άγιο λείψανο τοποθετήθηκε εκεί. Όταν το 1728 ο θόλος του ναού γκρεμίστηκε, το ολόσωμο σκήνωμα του Αγίου μετα-φέρθηκε στον ξύλινο ναό του Αρχαγγέ-λου Μιχαήλ. Από εκεί υστέρα από ένα ατύχημα, για σίγουρη φύλαξη, το 1736 μεταφέρθηκε στον πέτρινο ναό του Ευ-αγγελισμού. Εκεί έμεινε μέχρι το 1743, όταν πια ο μεγάλος αυτός καθεδρικός ναός της Μεταμορφώσεως έλαβε την τελική του μορφή. Η τελετή έγινε από τον τότε μητροπολίτη Κιέβου Τιμόθεο,

ο όποιος στη συνέχεια, στις 26 Αυ-γούστου 1743, έγινε μητροπολίτης Μόσχας. Εκεί στον ίδιο ναό ήταν και η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας Λουβέσκαγια. Το 1773 ξέσπασε μεγάλη πυρκαγιά με απο-τέλεσμα την πλήρη καταστροφή της Μονής. Οι αδελφοί της Μονής τότε πήραν το άγιο λείψανο και για δυό μέρες με προσευχές και δεήσεις το είχαν έξω στον κήπο της Μονής. Την τρίτη μέρα, μετά από το σβήσιμο της πυρκαγιάς το άγιο λείψανο μεταφέρθηκε στον καθεδρικό ναό. Στις δύο πυρκαγιές που έπληξαν την Μονή το 1736 και το 1785 ο άγιος Αθανάσιος με διάφορους τρόπους θαυματούρ-γησε, σύμφωνα με διηγήσεις του τότε ηγουμένου Παϊσίου. Στις 2 Μαΐου του 1819 με κάθε μεγαλο-πρέπεια ο τότε μητροπολίτης Πολ-τάβας Μεθόδιος και ο ηγούμενος Κύριλλος τοποθέτησαν το άγιο λείψανο μέσα σε μεγάλη ασημένια θήκη.

Είναι επίσης ενδιαφέρον να αναφερθεί το γεγονός ότι μετά τον θάνατο του οι συνοδοί του

κληρικοί του φόρεσαν άπασαν την αρχιερατική στολή με τη μίτρα και την πατερίτσα, τον κάθισαν πάνω στο θρό-νο και έτσι τον έθαψαν μέσα σε τάφο από πέτρα μέσα στον ναό της Μετα-μορφώσεως. Σύμφωνα με την διήγηση, άνοιξαν μέρος του δαπέδου στην είσο-δο ακριβώς της κεντρικής αγίας θύρας. Εκεί που έγινε η ταφή περνούσε ο πο-ταμός Σούλα και το πλησιέστερο χωριό ονομαζόταν Μγκάκι, που απέχει λίγα χιλιόμετρα από την πόλη Λουβνί. Η αγι-οποίηση του έγινε ύστερα από έκθεση του ηγουμένου του Μοναστηρίου προς τον τσάρο της Ρωσίας Αλέξιο Μιχαήλο-βιτς με ημερομηνία 6 Ιανουαρίου 1672. Σύμφωνα με τις πληροφορίες αυτές, η ανακήρυξη του Αθανασίου σε άγιο έγι-νε μεταξύ του 1672 και 1676.

(πηγή: άρθρο του σεβ. Μητροπολίτου Κενύας κ. Μακαρίου )


σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων: Στις 13 Νοεμβρίου,

με την ευκαιρία της εορτής του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, λειτούργησε στον μητροπολιτικό ιερό ναό αγίων αποστόλων Πέτρου και Παύλου και τέλεσε την εις διάκονον χειροτονία του κ. Θωμά Μπεκιάρη.

Το βράδυ 19 προς 20 Δεκεμβρίου τέλεσε αρχιερατική αγρυπνία στον μητροπολιτικό ιερό ναό αγίων αποστόλων Πέτρου και Παύλου, με την ευκαιρία της εορτής του αγίου

μ ι κ ρ έ ς Ε Ι Δ Η Σ Ε Ι Σ

Από τη χειροτονία του π. Θεοδοσίου Ερμίδη

Χειροτονίες και χειροθεσίες

κληρικών

Ο

Από τη χειροτονία του π. Θωμά Μπεκιάρη

Ιγνατίου του Θεοφόρου. Κατά τη διάρκεια της θείας λειτουργίας τέλεσε την εις διάκονον χειροτονία του μοναχού π. Θεοδοσίου Ερμίδη, αδελφού της ιεράς μονής Παναγίας Καλλίπτερας.

Στις 16 Νοεμβρίου λειτούργησε στον ιερό ναό αγίων Αποστόλων Παλαιού Προδρόμου και προχείρησε εις αρχιδιάκονο της Ιεράς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας, τον διάκονο π. Πρόδρομο Γκιρτζαλιώτη, αδελφό της ιεράς μονής Παναγίας Δοβρά.

Στις 25 Νοεμβρίου λειτούργησε στον ιερό ναό αγίου Δημητρίου Βραχιάς και προχείρησε εις πρωτοπρεσβύτερο τον π. Αθανάσιο Γκιζιτζίογλου.

Μετά το τέλος του Συνεδρίου στο Παύλειο Πολιτιστικό Κέντρο

Ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Συμφερουπόλεως κ. Λάζαρος χοροστατεί στον όρθρο στον ιερό ναό αγίου Λουκά της μονής Παναγίας Δοβρά

Από το αρχιερατικό συλλείτουργο στον ιερό ναό αγίου Λουκά στην ιερά μονή Παναγίας Δοβρά

ατά το διήμερο 13 και 14 Νο-εμβρίου πραγματοποιήθηκαν στη Βέροια εκδηλώσεις με τις οποίες ολοκληρώθηκε ο κύ-

κλος του εορτασμού των 50 χρόνων από την κοίμηση του αγίου Λουκά αρχιεπισκόπου Συμφερουπόλεως του ιατρού. Στις εκδηλώσεις συμμετείχε ο σεβ. Μητροπολίτης Συμφερουπόλεως κ. Λάζαρος συνοδευόμενος από ομάδα 30 κληρικών και επιστημόνων από την Ουκρανία οι οποίοι τις προηγούμενες ημέρες έλαβαν μέρος σε διεθνές συνέ-δριο για τον άγιο Λουκά που διοργανώ-θηκε στην Αθήνα. Το απόγευμα της 13ης Νοεμβρίου ο Σεβ. Μητροπολίτης κ. Λάζαρος χορο-στάτησε στον εσπερινό της εορτής του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά στην ιερά μονή Παναγίας Καλλίπετρας, στη διάρκεια του οποίου έγινε και κουρά μοναχού ο οποίος έλαβε το όνομα Θε-οδόσιος (εκ της αγίας οικογενείας των Παλαμάδων).Το πρωί της εορτής του αγίου Γρηγο-ρίου του Παλαμά τελέστηκε πολυαρχι-ερατικό συλλείτουργο στον ιερό ναό αγίου Λουκά της μονής Δοβρά, κατά το οποίο προεξήρχε ο σεβ. Μητροπολί-της Συμφερουπόλεως κ. Λάζαρος ενώ έλαβαν ακόμη μέρος οι σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες Ελασσώνος κ. Βασίλειος, Κοζάνης κ. Παύλος, Δράμας κ. Παύλος, Κιλκισίου κ. Εμμανουήλ, Βεροίας κ. Πα-ντελεήμων, καθώς και ο θεοφιλέστατος Επίσκοπος Θερμών κ. Δημήτριος. Στο τέλος της θείας λειτουργίας ο Μητρο-πολίτης Βεροίας κήρυξε το θείο λόγο και προσέφερε μία αρχιερατική ράβδο στον Μητροπολίτη Συμφερουπόλεως. Ο τελευταίος εξέφρασε το θαυμασμό του για τον περικαλλή ναό και την τιμή προς τον άγιο Λουκά και προσέφερε στον σεβασμιώτατο ένα τεμάχιο ιερού λειψάνου του αγίου Γουρία ο οποίος υπήρξε ιεραπόστολος στην Κίνα.Μετά το τέλος της θείας λειτουργίας ακολούθησε πνευματική εκδήλωση στο Παύλειο Πολιτιστικό Ίδρυμα της ιεράς Μητροπόλεως κατά την οποία, μετά τον χαιρετισμό του σεβ. Μητρο-πολίτου Βεροίας κ. Παντελεήμονος, μίλησαν ο Καθηγητής Ιατρικής ΑΠΘ κ. Σταύρος Μπαλογιάννης, η Καθηγητρια Ιατρικής κ. Βασιλική Κώστα, ο Πρύτα-νης Ιατρικής του Πανεπιστημίου Συμ-φερουπόλεως κ. Ανατόλι Μπαμπάνιν, καθώς επίσης και ο σεβ. Μητροπολίτης Συμφερουπόλεως κ. Λάζαρος. Τέλος ο πανοσιολογιώτατος αρχιμανδρίτης Νε-κτάριος Αντωνόπουλος, Καθηγούμενος της ιεράς Μονής Σαγματά παρουσίασε στο κοινό 3 νέες αξιόλογες εκδόσεις για τον άγιο Λουκά.

Ολοκληρώθηκαν οι εκδηλώσεις για τα

50 έτη από την κοί-μηση του αγ. Λουκά

Κ


Από την επίσκεψη του νέου διοικητού Β´Σ.Σ. στην Ιερά Μητρόπολη

Από το αρχιερατικό συλλείτουργο στο καθολικό της ιεράς μονής Παναγίας Δοβρά, κατά το οποίο προέστη ο σεβ. Μητροπολίτης Σεβαστείας κ. Δημήτριος

Χορός μοναστών της Σκήτεως Βεροίας απέδωσε ύμνους από την ακολουθία του τιμωμένου αγίου

θιμοτυπική επίσκεψη πραγματοποίησε την Πέμπτη 17 Νοεμβρίου

ο αντιστράτηγος Κωνσταντί-νος Τόπης και νέος διοικητής του Β Σ.Σ. στον σεβασμιώ-τατο μετά ανάληψη των νέων καθηκόντων του. Κατά την επίσκεψη ο Σε-βασμιώτατος εξέφρασε την χαρά του αλλά και την προσδοκία του για μία καλή συνεργασία Εκκλησίας και Στρατού.

Επίσκεψη του νέου Διοικητού

Β.Σ.Σ.στη Μητρόπολη

Ε

ανηγυρικό συλλείτουργο πραγ-ματοποιήθηκε την Κυριακή 20 Νοεμβρίου στην Ιερά Μονή Παναγίας Δοβρά, επί τη εορτή

Συνάξεως της αγίας οικογενείας του Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά. Στον όρθρο χοροστάτησε ο Σεβασμιώ-τατος Μητροπολίτης Σεβαστείας κ. Δημήτριος ο οποίος προεξήρχε και της Θείας Λειτουργίας. Μαζί του συλ-λειτούργησε και ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας Ναούσης και Καμπανίας κ.Παντελεήμων. Υπενθυμίζουμε ότι πριν δύο χρόνια με τις δικές του προσπάθειες έγινε η επίσημη αγιοκατάξη της οικογενείας των Παλαμάδων.

Ο Σεβαστείας κ. Δημήτριος λειτούρ-

γησε στην Ι.Μ. Δοβρά

Π

ο Σάββατο 27 Νοεμβρίου 2011 στο χώρο του Παυ-λείου Πολιτιστικού Κέντρου έλαβε χώρα η ημερίδα που

αφορούσε τον μεγάλο φωτιστή των Σλάβων Άγιο Κλήμη με την ευκαιρία του εορτασμού της μνή-μης του.Χορός μοναστών της Σκήτεως Βεροίας απέδωσε ύμνους από την ακολουθία του τιμωμένου αγίου.Η κάρα του Αγίου φυλάττεται στην Ιερά Μονή του Προδρόμου στην κοιλάδα του Αλιάκμονα. Τη διοργάνωση ανέλαβε ο ηγούμενος της Μονής Αρχιμ. Πορφύριος Μπατσαράς.

Ημερίδα για τον άγιο Κλήμη

Αχρίδος

Τ

Από την επίσκεψη του θεοφιλεστάτου Επισκόπου Εδέσσης κ. Ρωμανού

Από το αρχιερατικό συλλείτουργο της πανηγύρεως των Πεντεκαίδεκα μαρτύρων στο Κιλκίς

Από το αρχιερατικό συλλείτουργο στον ιερό ναό αγίου Νικολάου Καισαριανής

ατόπιν προσκλήσεως του σε-βασμιωτάτου Μητροπολίτου Καισσαριανής κ. Δανιήλ ο σεβα-σμιώτατος Μητροπολίτης μας κ.

Παντελεήμων, συνοδευόμενος και από τον πρωτοσύγκελλο του, αρχιμ. Γεώργιο Χρυσοστόμου, έλαβε μέρος στην πανήγυρη του μητροπολιτικού ιερού ναού αγίου Νικολάου στην Καισσαριανή. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο κ. Παντε-λεήμων προσέφερε στον μητροπολι-τικό ιερό ναό Καισσαριανής τεμάχιο ιερών λειψάνων του αγίου Νικολάου προς αγιασμό των ενοριτών και των προσκυνητών του ναού.

Στην Καισαριανή για την πανήγυρη του

αγίου Νικολάου

ην Ιερά Μητρόπολή μας επισκέφθηκε το Σάββατο 26 Νοεμβρίου ο Θεο-φιλέστατος Επίσκοπος

Εδέσσης (αρχαία πόλη στο Ιράκ) κ. Ρωμανός, ο οποίος πρόσφατα εκλέχθηκε από τη Σύνοδο του Πατριαρχείου Αντιοχείας και χειροτονήθηκε επίσκοπος για τη διαποίμανση των αραβορθοδό-ξων που ζουν στη Βραζιλία της Λατινικής Αμερικής. Ο ελληνο-μαθής Επίσκοπος έγινε δεκτός με εγκαρδιότητα από τον Σεβα-σμιώτατο Μητροπολίτη μας κ. Παντελεήμονα και τη μοναστική αδελφότητα στην Ιερά Μονή Πα-ναγίας Δοβρά.

Επίσκεψη του Επισκόπου Εδέσσης

κ. Ρωμανού

Τ

Κ

ανηγύρισε κατά το διήμερο 27 και 28 Νοεμβρίου η Ιερά Μητρόπολις Κιλκισίου την ιερά μνήμη των πολιούχων

αγίων Πεντεκαίδεκα μαρτύρων. Στον εσπερινό χοροστάτησε ο σε-βασμιώτατος Μητροπολίτης Ξάνθης κ. Παντελεήμων συγχοροστατού-ντων των σεβασμιωτάτων Βεροίας κ. Παντελεήμονος, Ελασσώνος κ. Βασιλείου, Νεαπόλεως κ. Βαρνάβα και Κιλικισίου κ. Εμμανουήλ, ενώ το θείο λόγο κήρυξε ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Νεαπόλεως κ. Βαρ-νάβας.Στο αρχιερατικό συλλείτουργο της εορτής προεξήρχε ο σεβ. Μητροπο-λίτης μας κ. Παντελεήμων ο οποίος κήρυξε και το θείο λόγο.

Η πανήγυρις των αγ. Πεντεκαίδεκα μαρτύρων Κιλκίς

Π


Ο σεβασμιώτατος κατά την ποιμαντική του επίσκεψη στο γηροκομείο Βέροιας

Μία από τις πολλές ομάδες φοιτητών στις οποίες απονεμήθηκαν υποτροφίες στην ενορία Κοιμήσεως Θεοτόκου Αλεξανδρείας

Από τη χριστουγεννιάτικη γιορτή του Ομίλλου Προστασίας Απόρου Παιδιού

οντά στους γέροντες και τις γερόντισες βρέθηκε το πρωί των Χριστουγέννων ο σεβασμιώτατος Μητρο-

πολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων μαζί με κληρικούς του. Αμέσως μετά το τέλος της χριστου-γεννιάτικης θείας Λειτουργίας ο σεβασμιώτατος μετέβη στο Γηροκομείο της Βέροιας και ευ-χήθηκε έναν προς έναν σε όλους τους τρόφιμους του Ιδρύματος και είχε σύντομη συζήτηση μαζί τους, ενώ τους μοίρασε εικόνες της Παναγίας ως ευλογία

Επίσκεψη στο γηροκομείο

Βέροιας

Κ

ην Τετάρτη 28 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε στο Πνευματικό Κέντρο της Ιε-ράς Μητροπόλεως χριστου-

γεννιάτικη γιορτή του Όμιλου προστασίας απόρου παιδιού Βέ-ροιας, του οποίου επίτιμος Πρόε-δρος είναι ο σεβασμιώτατος.Στη γιορτή, που έλαβαν μέρος περισσότερα από κάθε άλλη χρο-νιά παιδιά, ακούστηκαν χριστου-γεννιάτικα τραγούδια, έγινε κοπή βασιλόπιτας και όλα τα παιδιά κε-ράστηκαν και έλαβαν από τα χέ-ρια του σεβασμιώτατου τα δώρα τους που με πολύ χαρά και αγάπη ετοίμασαν τα μέλη του Ομίλου.

Η χριστουγεννιά-τικη γιορτή για το

άπορο παιδί

Τ

ην Τρίτη 27 Δεκεμβρίου το απόγευμα τελέστηκε στην ενορία Κοιμήσεως Θεοτό-

κου Αλεξανδρείας ευχαριστήριος πανηγυρικός εσπερινός χοροστα-τούντος του σεβασμιωτάτου για φοιτητές από την Αλεξάνδρεια που εισήχθησαν φέτος στα ανώ-τατα και ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας μας. Μετά το τέλος του εσπερινού ακολούθησε ομιλία του σεβα-σμιωτάτου με θέμα: «αντιμετώπι-σις της κρίσεως». Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με απονομή υποτροφιών και επαί-νων.

Υποτροφίες φοιτητών στην

Αλεξάνδρεια

Τ


Από τη χριστουγεννιάτικη γιορτή του Γραφείου Νεότητας στη Νάουσα

Από την θεία Λειτουργία των Αποστολικών Διαταγών

Τα μέλη της Χορωδίας της Ι. Μητροπόλεως στο γηροκομείο Βέροιας

ην Τετάρτη 28 Δεκεμβρίου το βράδυ πραγματοποιήθηκε στο Δημοτικό Θέατρο Νάουσας η ετήσια μεγάλη χριστουγεννιάτικη

γιορτή των Κατηχητικών Σχολείων της Ιεράς Μητροπόλεως, που ετοίμασε το Γραφείο Νεότητας και παρουσίασε με επιτυχία η κατηχήτρια δις Μαρία Ιωαννίδου .Στο πρόγραμμα έλαβε μέρος η παιδική Χορωδία της Σχολής βυζαντινής μου-σικής της Ιεράς Μητροπόλεως υπό τη διεύθυνση της Μαρίας Πέτκου, η οποία συνόδευσε και στο πιάνο. Ακούστηκαν ακόμη σπάνια χριστουγεννιάτικα ποιή-ματα απ᾽όλη την Ελλάδα και παρουσι-άστηκε δραματοποιημένη η νύχτα των Χριστουγέννων.Στο τέλος της γιορτής ο σεβασμιώ-τατος ευχήθηκε στα παιδιά και τους γονείς τους και μοίρασε στα παιδιά αναμνηστικά της γιορτής.

Χριστουγεννιάτικη εορτή του Γραφείου

Νεότητας

Τ

ην Πέμπτη 29 Δεκεμβρίου το βράδυ, με την ευκαιρία της εορτής της αγίας Ανυσίας, ο σε-

βασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελε-ήμων τέλεσε στον ιερό ναό αγίων Αναργύρων Βεροίας την αρχαιοπρεπή θεία λειτουργία των Αποστολικών Δι-αταγών.

Συμμετείχαν κυρίως νέοι και νέες που είχαν την ευκαιρία να βιώσουν το μυστήριο της θείας ευχαριστίας, όπως οι πρώτοι χριστιανοί. Να σημειωθεί ότι το κείμενο της θείας Λειτουργία αυτής είναι το αρχαιότερο σωζόμενο όπως και ο τρόπος τέλεσής της.

Η θεία λειτουργία των αποστολικών

Διαταγών

Τ

ο απόγευμα της 30ης Δεκεμβρίου τα μέλη της τρίφωνης μικτής Χορωδίας της ιεράς Μητροπόλε-ως μετέβησαν στο Νοσοκομείο

Βέροιας και έψαλαν χριστουγεννιάτικα και πρωτοχρονιάτικα τραγούδια για τους ασθενείς. Την χορωδία συνόδευ-σε ο σεβασμιώτατος που μοίρασε σε όλους από ένα ημερολόγιο τσέπης για τη νέα χρονιά και ευχήθηκε ταχεία ανάρρωση και καλή χρονιά.Στη συνέχεια η χορωδία και ο σεβα-σμιώτατος επισκέφθηκαν το Σωσίδειο Γηροκομείο Βέροιας όπου προσέφεραν χαρά και αγάπη στα γηρατειά.

Η χορωδία της Ι. Μητροπόλεως

κοντά στους ασθενείς

Τ


ον Νοέμβριο η εκκλησία μας τιμά τον μεγάλο νεοφανή άγιο της εκκλησίας μας, τον Άγιο Νεκτάριο τον

θαυματουργό και ευλαβώς παραθέτουμε στούς αναγνώστες ένα περιστατικό που δείχνει και την μεγάλη ταπείνωση του Αγίου. Ο Άγιος αγαπούσε πολύ το Άγιον Όρος και συνδεόταν με την αδελφότητα των Δανιηλαί-ων. Όταν πρωτοπήγε, οι Δανι-ηλαίοι δεν είχαν ειδοποιηθεί για την επίσκεψή του, δεν ήξεραν ποιος είναι. Παρουσιάστηκε με καλογερικὸ σκούφο, με τα παλιά ράσα που χρησιμοποιούσε στην καλλιέργεια των λουλουδιών του κήπου της Ριζαρείου, με χοντρὲς καλογερίστικες αρβύλες. Είπε πως ήταν ένας μοναχός απὸ την Αθήνα. Τον υποδέχθηκαν όμως όπως πάντα με εγκαρδιότητα, με Αβραμιαία, καλοσύνη και αφού τον κέρασαν νωπὰ σύκα, φουντούκια με αγριόμελο, ευχαριστήθηκαν που θα έμενε μερικὲς μέρες κοντά τους να παρακολουθήσει τις ιερὲς ακο-λουθίες. Αλλά τα λίγα λόγια του, περίεργο, είχαν ουσία, τόξευαν ακτίνες «Θείου Φωτός!». Όπου καθώς σε μια στιγμή ύστερα από τις πρώτες περιποιήσεις σιγο-περπατούσαν με έναν απὸ τούς αδελφοὺς Δανιηλαίους, τον πέ-μπτο της συντροφιάς, κατευθυ-νόμενοι προς το φοβερό βράχο του Καρουλίου, συναντούν έναν άγνωστο ερημίτη, μελαμψό, με καταμπαλωμένο ράσο, λιπόσαρ-κο, με δύο μεγάλα μάτια που σε καθήλωναν...-Ευλογείτε...

ψιθύρισε ὁ Νεκτάριος. Και έμεινε εκστατικός.-Ο Κύριος, αποκρίθηκε αυτός. Και μονομιάς έκανε παρατήρηση στον αδελφό Δανιήλ.-Πώς προπορεύεστε, αδελφέ, από τον Πενταπόλεως, τον προ πολλού ενταχθέντα μεταξὺ των αγίων ιεραρχών; Σα να τους κόπηκε η αναπνοή. Ο Δανιήλ απόμεινε να κοιτάζει χαύνος. Εκείνος κοίταζε τα μάτια του ερημίτη και σώπαινε…

**********

Ο Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ βρίσκεται στην καρδιά της Ρωσικής συνείδησης και παράδοσης, βγαλμένος μέσα από τα σπλάχνα της Ρωσικής ζωής. Είναι παγκόσμιος άγιος με πολλή χάρη. Η δράση του ως «στάρετς» υπήρξε καταπληκτι-κή. Εκατοντάδες χιλιάδες κόσμος έτρεχε κοντά του. Αναρίθμητες ψυχές πήγαιναν να βρουν σ’ αυτόν τη γαλήνη, τη χάρη, τη σωτηρία. Και όσοι δεν μπορού-σαν να φθάσουν μέχρι το κελί του, τον κατέκλυζαν με επιστο-λές. «Οποιοσδήποτε ερχόταν στον στάρετς Σεραφείμ, ένοιωθε να τον εγγίζει η θεϊκή φλόγα που υπήρχε σ’ αυτόν και να αγκαλιάζει την ψυχή του». Είχε βλέμμα προφήτου. Προέβλεπε τα μέλλοντα. Απαντούσε σε επι-στολές, χωρίς να τις ανοίξει, για-τί γνώριζε το περιεχόμενο τους. Ήταν ακόμη και θαυματουργός. Εσκόρπιζε θεραπείες σε αρρώ-στους. Πολλές φορές το πρόσω-πό του άστραφτε σαν ήλιος. Και μέσα στο δάσος, όταν ασκήτευε, είχε φιλίες με τα άγρια πουλιά και ζώα, και μάλιστα με μια πελώρια αρκούδα, που κάθε

ήμερα ερχόταν να φιλοξενηθεί κοντά του! Ζωή προπτωτική, παραδεισένια! Τι σου είναι αυτοί οι Άγιοι!! Όσο αποφεύγουν την δόξα τόσο ο Θεός τους δοξάζει! Ας παραθέσουμε και δύο σταχυ-ολογήματα προς ωφέλεια όλων μας: *Πρέπει να συνηθίσεις τον νου σου να κολυμπά στον νόμο του Κυρίου, κάτω από την καθοδήγηση του Οποίου να προσαρμόζεις και τη ζωή σου. * Κατά το τριακοστό πέμπτο έτος της ηλικίας, δηλαδή στο ήμισυ της επιγείου ζωής, συμβαίνει να κάνει ο άνθρωπος μεγάλο αγώνα για την διατήρηση του εαυτού του. Πολλοί σ’ αυτή την ηλικία δεν παραμένουν στην αρετή, ξεφεύγουν, και ακολουθούν τον δρόμο των επιθυμιών τους. * Ο νέος άνθρωπος είναι αδύνατο να μην ταράσσεται από σαρκικούς λογισμούς. Πρέπει γι’ αυτό να προσεύχεται επίμονα στον Θεό, για να σβήσει εγκαίρως την σπίθα των αισχρών επιθυμιών μόλις εμφανισθεί. Τότε δεν θα δυναμώσει ποτέ η φλόγα. * Κα-τάκρινε πάντοτε τον εαυτόν σου και θα παύσεις να κατακρίνεις τους άλλους. * Η απελπισία είναι η μεγαλύτερη χαρά του διαβό-λου. Είναι αμαρτία θανάσιμη.

**********Αντιγράφουμε από την

«Καθημερινή»: Σε ερώτηση δημοσιογράφου στην Eλένη Βιτάλη για το πότε νιώθει καλ-λίτερα, απάντησε η τραγουδί-στρια : «Όταν κοινωνώ!!! Στον Χριστό στα Σπάτα που έχει πάντα Σάββατο βράδυ αγρυ-πνία. Να το θυμάσαι, όποτε νιώθεις βάρος», λέει στο τέλος της κουβέντας στον δημοσιο-

γράφο… Έχει την σημασία της μια τέτοια ομολογία από έναν άνθρωπο που έχει «μπουχτίσει» την κοσμική ζωή και δείχνει το αδιέξοδο στο οποίο οδηγεί η κοσμική διασκέδαση. Είναι άλλωστε δυνατόν να χορτάσει η ψυχή μας με ξυλοκέρατα και να ξεδιψάσει σε λασπόνερα; Απλώς να προσθέσουμε στα παραπάνω την απαραίτητη προετοιμασία και ευλογία του πνευματικού μας πριν την προσέλευση στην θ. κοινωνία.

**********

Μικρά και ωφέλιμα: *Κάποτε, ο γνωστός συγ-

γραφέας Ντοστογιέφσκυ βγήκε στον απογευματινό του περί-πατο. Ενώ η ημέρα έφθανε στο σούρουπο ένας ζητιάνος άπλωσε το χέρι και ζητούσε βοήθεια. Ο Ντοστογιέφσκυ ψάχνει τις τσέ-πες του να βρει κανένα κέρμα, αλλά δεν βρίσκει τίποτα. Ψάχνει το ρολόι του να το προσφέρει, αλλά και εκείνο το είχε ξεχασμέ-νο στο σπίτι του. Ο μεγάλος αυ-τός συγγραφέας κοκκίνισε λίγο στο πρόσωπο και πάνω στην αμηχανία του έσκυψε, φίλησε το χέρι του τυφλού και ψιθύρισε: ” Συγχώρα με, καλέ μου άνθρωπε, γιατί αυτή τη στιγμή δεν έχω τίποτα να σου προσφέρω” . Και ο γέρο ζητιάνος απαντά: ” Ευχα-ριστώ πολύ. Το πήρα. Αυτό που μου έδωσες δεν μπορούσα να το βρω αλλού. Το νόμισμα της καλοσύνης σπάνια το βρίσκω”.

τύπος&ουσία

τοῦ Πρωτ/ρου Νεκταρίου Σαββίδη

Τ

ΕΦΗ

Μ

ΕΡΙ∆ΕΣ

ΠΕΡ

ΙΟ

∆ΙΚΑ

ΠΛ

ΗΡΩ

ΜΕΝ

ΟΤΕΛ

ΟΣ

Ταχ. Γραφ

είοΒΕΡΟ

ΙΑΣ

αριθµ

. κωδ.

2638

ΕΦΗ

Μ

ΕΡΙ∆ΕΣ

ΠΕΡ

ΙΟ

∆ΙΚΑ

ΠΛ

ΗΡΩ

ΜΕΝ

ΟΤΕΛ

ΟΣ

Ταχ. Γραφείο

ΒΕΡΟΙΑ

Σ

αριθµ. κωδ.

2638

Παύλειος Λόγος τεύχος 94

Documents

Transcript of Παύλειος Λόγος τεύχος 94