ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΝΟΜΟΠαπαδόπουλος Θεόφιλος-ΠρόεδροςΚιν 6985085012 ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣΚατσιαμάνης ΔημήτριοςΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣΒασίλας Μιχάλης ΝΕΑΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗΚεσελόπουλος ΓεώργιοςΚουρῆ ΣτυλιανὴΛουπίδου ΘωμαΐςΜιχαήλ ΚατερίναΠρωτόπαππας Σπύρος

ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣΠαπαδόπουλος Γεώργιος Τσαλικίδου Μακρίνα Κουρῆ Ἀναστασία

ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Ἀνανιάδης Γεώργιος

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ amp ΣΥΝΔΡΟΜΕΣἹωαννίδου ΜαρίαTηλ 2310 552719Καπετάνιου Ἀγγελικὴ Tηλ 210 5227967

laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλ 2310 55 2207 Τηλεμοιότυπο 2310 55 2209

httpromniosgr - E-mail romniosenromiosinigrhttpwwwenromiosinigr - E-mail contactenromiosinigr

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΝΕΟΤΗΤOΣ

IΔΙΟΚΤΗΤΗΣ-ΕΚΔΟΤΗΣlaquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo

ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ

Ἡ ἐπικοινωνία καί συνεργασία μέ νέους εἶναι ἂμεση ἐπιθυμία καί ἐπιδίωξη τοῦ περιοδικοῦ μας Ἐλπίζουμε ὃτι θά ἀνταποκριθεῖτε κομίζοντας προτάσεις καί ἂρθρα

ISSN 1792-9431

Ρωμνιός

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σεπτέμβριος - Ὀκτώβριος 2012

4

8

10

14

16

17

18

20

22

24

28

Ὁ ἅγιος Δημήτριος ἐνδεδυμένος στολὴν Στρατηλάτου

Μία πόλη μὲ 2500 χρόνια ζωῆςἈναστασίας Κουρῆ

Ἡ Ροτόντα τῆς ΘεσσαλονίκηςΚαλαϊτζίδη Κωνσταντίνου

Ἐπίκαιρα διδάγματα ἀπὸ τὸν Μακεδονικὸ ἈγώναΚωνσταντίνου Χολέβα

Μακεδόνες Ἀγωνιστὲς τοῦ 1821 Θεοδόσης Στέριου

Ποῦ πᾶς Στρατιώτη

Λόγοι ἁγίων πατέρων Διδαχὲς τοῦ Γέροντος Παϊσίου

ἐκ τοῦ Οἴκου

Ἐὰν τὶς διψῇ ἐρχέσθω πρὸς με καὶ πινέτωΓεωργίου Ρούντα

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέωνἸωάννη Νικολαΐδη

Πατριδογνωσία Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

ΠρόσωπαΤὰ κεραμίδια συνεχίζουν νὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλεΝίκου Πολυμενάκου

3

Ρωμνιός τεῦχος 9

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή τουΒασιλείου Μπισμπάρδη

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστροΜαρίας Τσακτσίρα

Λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Μικρὴ ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας Μεταμυκηναϊκὴ περίοδοςΓεωργίου Βιλλιώτη

Ἡ ἑλληνιστική Κοινή τοῦ ΕυαγγελίουΣτυλιανῆς Κουρῆ

ἙορτολογικὰὍσιος Δαβὶδ ὁ ἐν ΘεσσαλονίκῃΘωμαΐδος Λουπίδου Ἰωάννη Ξουρίδα

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικά στὰ Αὐστραλιανά σχολεῖα Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

Βιβλιοπαρουσίαση

laquoΜιὰ βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου ὊρουςraquoΜητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου

laquoἩ Μεγάλη Ἐκκλησία ἐν αἰχμαλωσίᾳraquo Στῆβεν Ράνσιμαν

Σταυρόλεξο

30

32

36

38

40

42

43

44

46

4

π Φιλοθέου Ζερβάκου

Ὁ ἅγιος Δημήτριος ἐνδεδυμένος στολὴν Στρατηλάτου

laquoΜετὰ δύο ἡμέρας φθάσαμε εἰς Θεσ-σαλονίκην ἡ ὁποία τότε κατείχετο ὑπὸ τῶν Τούρκων καί ἐπειδὴ ἐγὼ

ἀπὸ μικρὸς εἶχον εὐλάβειαν εἰς τὸν ἃγιο Δημή-τριο παρεκάλουν τὸν φίλον μου Νικόλαον νὰ ἐξέλθωμεν τοῦ ἀτμόπλοιου διὰ νὰ προσκυνή-σωμεν τὸν τάφον τοῦ Μεγαλομάρτυρος Δημη-τρίου τοῦ Μυροβλήτου Ἐξελθόντες μετέβημεν καὶ προσκυνήσαμε μετὰ κατανύξεως τὸν Τάφον τοῦ Ἁγίου καί ἐπιστρέψαντες εἴς τι ξενοδοχεῖον Ἑλληνικόν ἐμείναμεν ὁλόκληρον τὴν ἡμέραν καὶ τὸ ἑσπέρας Τὴν ἑπομένην ἡτοιμάσθημεν νrsquo ἀνα-χωρήσωμεν διrsquo Ἅγιο Ὂρος καὶ μεταβάντες εἰς τὸ Τελωνεῖον δὲν μᾶς ἐπέτρεψαν νrsquo ἀναχωρή-σωμεν laquoΔὲν θὰ φύγετεraquo μᾶς εἶπον laquoδιότι εἶσθε κατάσκοποιraquo Τοὺς εἴπομεν ὅτι τοιοῦτον δὲν συμβαίνει καί ἐφrsquo ὅσον τὰ διαβατήριά μας εἶναι ἐπικυρωμένα ἀπὸ τὸ Τουρκικὸν Προξενεῖον καὶ τὴν Πρεσβείαν ὀφείλουν νὰ μᾶς ἐπιτρέψουν νrsquo ἀναχωρήσωμεν ἀλλrsquo οὐδεμίαν σημασίαν ἔδωκαν εἰς τοὺς λόγους μας

Δὲν μᾶς ἐφυλάκισαν ἀλλὰ μᾶς εἶχον ὑπὸ ἐπιτήρησιν αὐστηρὰν καὶ εἰς τὸ ξενοδοχεῖον ποὺ ἐμέναμεν ἐφύλαττον στρατιῶται καὶ ὅταν ἐξηρχώμεθα μᾶς παρηκολούθουν πάντοτε στρατιῶται Ἐμείναμεν οὕτω ἀρκετὰς ἡμέρας Τὰ χρήματα ὀλιγόστεψαν καὶ ἠρχίσαμεν νὰ στε-νοχωρούμεθα Μίαν ἡμέραν λέγω εἰς τὸν φίλον μου Νικόλαον

mdash Θὰ ὑπάγω εἰς τὸ κονάκι νὰ παρουσιασθῶ εἰς τὸν Πασά ἴσως μᾶς ἐπιτρέψη ἐκεῖνος νrsquo ἀνα-χωρήσωμεν

Τὴν ἑπόμενην ἐγερθεὶς λίαν πρωΐ μετέβην πρῶτον εἰς τὸν Τάφον τοῦ ἁγίου Δημητρίου καὶ προσκυνήσας παρεκάλουν μετὰ κατανύξεως καὶ δακρύων τὸν Ἅγιον νὰ μεσιτεύση πρὸς τὸν Κύρι-ον νὰ ἀφεθῶμεν ἐλεύθεροι καὶ ὑπάγωμεν εἰς τὸ Ἅγιον Ὂρος Ἀφοῦ προσηυχήθην ἱκανὴν ὥραν καὶ ἐκάθησα ὀλίγον νὰ ἀναπαυθῶ μοὶ ἦλθεν εἰς

τὸν λογισμόν μου τὸ μαρτύριον τοῦ ἁγίου Δη-μητρίου πῶς ἐλογχεύθη καὶ ἀπέθανε διὰ τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν πίστιν μας τὴν ἁγί-αν καὶ πῶς ἐδοξάσθη παρὰ Θεοῦ καὶ ἐν γῇ καὶ ἐν οὐρανῷ καὶ θὰ δοξάζεται εἰς τοὺς αἰώνας τῶν αἰώνων Αὐτὰ συλλογιζόμενος μοῦ ἦλθεν ἐπι-θυμία νὰ ἦτο τρόπος νὰ ἀπέθνησκον καὶ ἐγὼ διὰ τὴν Ὀρθόδοξον Πίστιν καὶ τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ Παρεκάλουν λοιπὸν τὸν ἃγιον Δημή-τριον ὄχι νὰ μεσιτεύση νὰ ἀφεθῶμεν ἐλεύθεροι ἀλλὰ νὰ μεσιτεύη νὰ ἀξιωθῶ μαρτυρικοῦ τέλους Εὗρον δὲ καὶ τὸν τρόπον πρὸς ἐπιτυχίαν τοῦ πο-θούμενου Εἶπον καθrsquo ἑαυτόν θὰ ὑπάγω εἰς τὸ κονάκι (Διοικητήριον) θὰ παρουσιασθῶ εἰς τοὺς Τούρκους μὲ θάρρος θὰ τοὺς δώσω ἀφορμὴν τινα καὶ αὐτοὶ θὰ μοῦ εἰποῦν τι διὰ τὴν πίστιν μου Θὰ μαρτυρήσω τὴν δική τους πλάνη αὐτοὶ ἴσως μοῦ εἰποῦν νrsquo ἀρνηθῶ τὴν πίστιν μου καὶ ἐγὼ θὰ σταθῶ γενναῖος Θὰ προτιμήσω τὸν θά-νατον καὶ οὕτως θὰ τύχω μαρτυρικοῦ τέλους Εὐθὺς λοιπὸν ἀνῆλθον μετὰ θάρρους εἰς τὸ κονάκι καὶ περπατοῦσα εἰς ἕνα διάδρομον Κά-ποιος Τοῦρκος ἀξιωματικὸς μὲ εἶδε καὶ μὲ ἤρω-τησε τί ζητῶ Τοῦ λέγω

mdash Θέλω τὸν Πασάmdash Καὶ τί τὸν θέλειςmdashrdquoΕχω λόγον νὰ τοῦ πῶ ἀπήντησα Μοῦ λέγειmdash Ἐγὼ εἶμαι ἀντιπρόσωπος τοῦ Πασᾶ εἰπὲ

μοι ἐλευθέρως τί θέλεις Τοῦ λέγωndash Ἀφοῦ εἶσαι ἀντιπρόσωπος τοῦ Πασᾶ πές

μου διὰ ποῖον λόγον δὲν μᾶς ἀφήνετε νὰ ὑπά-γωμεν εἰς τὸ Ἃγιον Ὂρος

Μοῦ ἀπήντησε μὲ αὐστηρόν τρόπονmdash Δὲν θὰ σοῦ δώσω τὸν λόγον Τοῦ λέγω μὲ

θάρροςndashΔεν εἶσθε καλοὶ ἄνθρωποι εἶσθε ἄδικοι

Ἐνῷ δὲν πταίσαμε ἐνῷ δὲν εἴμεθα κακοποιοὶ ἄνθρωποι καὶ ἐνῷ τὰ χαρτιὰ μας εἶναι ἐντάξει

5

δὲν βλέπω τὸν λόγον διατὶ νὰ μᾶς ἐμποδίζετε καὶ μᾶς στενοχωρεῖτε

Τὰ χρήματα ποὺ εἴχαμε μᾶς σώθηκαν πῶς θὰ ζήσωμεν εἰς ἄγνωστον καὶ ξένον τόπον Ἐὰν σεῖς πηγαίνατε εἰς τὴν Ἑλλάδα θὰ εἶσθε εὐχαριστημέ-νοι νὰ σᾶς ἒκαμνον ὅτι σεῖς κάμνετε εἰς ἡμᾶς

Οἱ λόγοι οὗτοι τὸν ἠρέθισαν καὶ ἐκίνησεν εἰς θυμὸν καὶ ἤρχισε νὰ κρούη τὸν κώδωνα δυνατά Εὐθὺς ἐσυνάχθησαν 30-35 στρα-τιῶται καὶ ἀξιωματικοί οἵτινες μὲ ἤρπασαν καὶ μὲ ἐπήγαιναν εἰς τὸν Λευκὸν Πύργον

Τίνα σκοπὸν εἶχον δὲν γνωρί-ζω Πάντως ἴσως διὰ νὰ μὲ φυ-λακίσουν ἀλλrsquo ἐγὼ ποσῶς δὲν ἐδειλίασα δὲν ἔχασα τὸ θάρρος μου μόνον ἐλυπούμην ποὺ δὲν μοὶ εἶπὸν τι διὰ τὴν πίστιν μου Ἢλπιζα ὅμως ὅτι ἐκεῖ ποὺ θὰ μὲ ἐπήγαινον κάτι θὰ μοῦ ἔλεγον Καὶ βαδίζοντες πρὸς τὴν ὁδόν τοῦ μαρτυρίου παρεκάλουν τὸν ἃγιον Δημήτριον νὰ μεσιτεύ-ση πρὸς Κύριον καὶ μὲ ἀξιώση μαρτυρικοῦ θανάτου ἐὰν εἶναι θέλημά Του ἢ ἐὰν δὲν εἶναι νὰ μὲ λυτρώση ἀπὸ τὰς χεῖρας τῶν ἄθεων βαρβάρων αἱμοβόρων καὶ ἀγρίων Ἀγαρηνῶν Μόλις ἐπροχωρήσαμεν ὀλίγον νὰ καὶ παρουσιάζεται ἕνας ἀνώτερὸς των ὅστις τοὺς ὁμίλησε Τούρ-κικα

Τί τοὺς εἶπε δὲν ἠννόησαbull μόνον ἀντελήφθην ὅτι τοὺς ὁμί-λησε μὲ θυμὸν καὶ τοὺς ἒδιωξε Τὸν δὲ ἀξιωματικὸν ἐκεῖνον ὅστις ἦτο ὁ αἴτιος καὶ μὲ συνέλαβον ἐσήκωσε τὴν ράβδον του καὶ τὸν ἔκτυπησε εἰς τὸν ὦμον Ἀφοῦ δὲ τοὺς ἐξεδίω-ξε μὲ ἐπλησίασε μὲ ἱλαρὸ βλέμμα καὶ χαϊδευτικὰ μὲ ἐκτύπησεν εἰς τὸν ὦμον μὲ τὸ χέρι του καὶ μὲ παρέδωκεν εἰς ἕνα στρατιώτην φρόνιμον ἐξ Ἰωαννίνων Καὶ τοῦ ἔδωκεν ἐντολὴν νὰ μὲ ὑπά-γη εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον laquoΜυκάληraquo τὸ ὁποῖον εὑρίσκετο εἰς τὸν λιμένα Θεσσαλονίκης διὰ νὰ ἐπιστρέψω εἰς τὴν Ἑλλάδα Μὴ γνωρίζο-ντας ποιὸς ἦταν αὐτὸς ποὺ ἔδωσε τὶς διαταγὲς ρώτησα τὸν στρατιώτην νὰ μοὶ πεῖ καὶ ἐκεῖνος μοὶ εἶπεν ὅτι ἦτο ὁ ἴδιος ὁ Πασάς

Καὶ διατὶ ἐκτύπησε μόνον τὸν ἰδιαίτερόν του καὶ τί τοῦ εἶπε Τὸν ἐπέπληξεν μοὶ εἶπεν διότι χωρὶς νὰ τοῦ ζητήση ἄδειαν σὲ κατεδίκασε εἰς θάνατον

mdash Καὶ ποῦ μὲ ἐπήγαιναν τοῦ λέγωmdash Εἰς τὸν Λευκὸν Πύργον μοὶ ἀπεκρίθη Σὲ

ἐπήγαιναν διὰ νὰ σὲ ἐκτελέσουν Ἐκεῖ πηγαίνουν ὅσους καταδικάζουν εἰς θάνατον καὶ ἄλλους

τοὺς ὁποίους κλείνουν διὰ νrsquo ἀποθάνουν ἀπὸ τὴν πείναν τὴν δίψαν καὶ τὴν δυσωδίανἘχάρην διότι ἐλυτρώθην ἐκ τῶν χειρῶν τῶν ἀγρίων ἐκείνων Ἀγαρηνῶν ἐπειδὴ ἠγνόουν ἐὰν θὰ μὲ ἐφόνευον διὰ τὴν πίστιν μου ἀλλὰ καὶ ἐλυπήθην διότι δὲν ἒτυχον τοῦ μαρτυρίου Εἰς ἐμὲ μὲν ὑπῆρχεν ὁ ζῆλος καὶ ὁ πόθος διὰ νὰ μαρτυρήσω ἀλλὰ δὲν συνυπῆρχε ὁ λόγος καὶ ἡ αἰτία Διὰ νὰ μαρτυρή-ση τις πρέπει νὰ ὑπάρχη εὔλογος αἰτία Πρέπει νὰ εἶναι κατὰ Θεὸν τὸ μαρτύριον Τὸ νὰ θέλη τις χωρὶς λόγον καὶ ἀφορμὴν νὰ προκαλῆ εἰς ἑαυτὸν τὸ μαρτύριον καὶ νὰ ρίπτη μόνος ἑαυτὸν εἰς πει-ρασμὸν εἶναι ἐπικίνδυνον

6

Μετέβημεν κατόπιν εἰς τὸ ξενοδοχεῖον καὶ λαβὼν τὴν βαλίτσαν καὶ τὰ ὀλίγα πράγματά μου ἀπεχαιρέτησα τὸν ἀγαπητὸν μοι φίλον Νικόλαονhellip Τὸν ἀπεχαιρέτησα καὶ ἀνεχώρησα Μὲ συνοδεία τὸν καλὸν ἐκεῖνον Τοῦρκο στρα-τιώτην ἔφθασα μέχρι τῆς παραλίας Καθrsquo ὁδὸν

μὲ ἐπαρηγόρει νὰ μὴ στενοχωροῦμαι ἀλλὰ νὰ ἔχω ὑπομονήν καὶ φωνήσας λεμβοῦχον τινὰ Ἑβραῖον τοῦ εἶπε νὰ μοὶ ὑπάγη εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον Μοὶ εἶπεν δὲ νὰ μὴ ὑπάγω ἀπὸ τὸ Τελωνεῖον διότι ἴσως μὲ καθυστερήσουν καὶ ἀναχωρήση τὸ Ἀτμοπλοῖον καὶ δὲν προφθάσω νὰ φύγω Ἀλλὰ μόλις ἐπροχωρήσαμε ὀλίγον μᾶς ἀντελήφθησαν ἐκ τοῦ Τελωνείου καὶ ἤρχισαν νὰ φωνάζουν νὰ ἐπιστρέψωμεν Ἐπειδὴ ὅμως ὁ στρατιώτης εἶχεν εἴπει εἰς τὸν λεμβοῦχον ὅτι ὁ Πασὰς ἔδωκε διαταγὴν νὰ φύγω ἐπροχώρει

Βλέποντες οἱ τοῦ Τελωνείου ὅτι δὲν ἐπέστρε-φεν οὔτε ἐσταμάτα ἤρχισαν νὰ ρίπτουν πυρο-βολισμοὺς εἰς τὸν ἀέραbull καὶ ἐμβάντες 10 στρα-τιῶται εἰς μίαν λέμβον ἢρχισαν νὰ κωπηλατοῦν σπεύδοντες νὰ μᾶς φθάσουν Εὐτυχῶς ἐπρό-φθασα καὶ ἀνῆλθον εἰς τὸ ἀτμόπλοιον ὅταν οὗτοι μᾶς ἐπλησίασανἌρχισαν νὰ ἀπειλοῦν καὶ νὰ κτυποῦν τὸν λεμβοῦχον Ὃταν ὅμως τοὺς εἶπεν ὅτι εἶχεν ἐντολὴν ἀπὸ τὸν Πασά τὸν Διοι-κητήν νὰ μὲ ὑπάγη εἰς τὸ πλοῖον τὸν ἀφῆκαν Δὲν ἦτο ὡς φαίνεται θέλημα Θεοῦ νὰ ὑπάγω εἰς τὸ Ἅγιον Ὂρος καὶ διὰ τοῦτο ἦλθον ὅλα τὰ ἐμπόδια Ὀφείλω δὲ μεγίστην εὐγνωμοσύνην εἰς τὸν προστάτην μου Μεγαλομάρτυρα ἃγιο Δη-μήτριον τῇ μεσιτείᾳ καὶ πρεσβείᾳ τοῦ ὁποίου ἐσώθην ἀπὸ τὸν κίνδυνον τοῦ θανάτου

Ἀλλrsquo ἐπειδὴ δὲν κατάλαβα πῶς καὶ διὰ ποίαν αἰτίαν ὁ Πασὰς ἔδειξεν τόσον ἐνδιαφέρον γιὰ μένα γιὰ νὰ μὲ σώση ἐρευνοῦσα αὐτὸ νὰ τὸ μάθω Ἔτσι λοιπόν ἔμαθα τί ἀκριβῶς εἶχε συμ-βεῖ μετὰ δύο περίπου ἔτη ἀπὸ τὸν φίλον μου Νίκ Μητρόπουλον Δικηγόρον ὁ ὁποῖος μετέβη καὶ εὑρίσκετο εἰς τὸ Ἃγιον Ὂρος

Μεταβὰς λοιπὸν πρὸς ἐπίσκεψίν του καὶ προσκύνηση τοῦ Ἁγιώνυμου Ὂρους ἒλαβον πληροφορίας πῶς καὶ γιατί ὁ Πασὰς μὲ ἐλευθέ-ρωσε καὶ μὲ ἔστειλε εἰς τὴν Ἑλλάδα

laquoΜετὰ δύο ἢ τρεῖς ἡμέρας μοῦ λέγει ὁ δικη-γόρος τῆς ἀναχωρήσεως σας ἐκ Θεσσαλονίκης

καὶ ἐπιστροφῆς εἰς τὴν Ἑλλάδα καθήμενος ἔξω τοῦ καφενείου τοῦ κάτω-θεν τοῦ ξενοδοχείου ( εἰς τὸ ὁποῖο ἐξ ἀρχῆς εἴχαμε τότε μείνει φρουρούμενοι ὑπὸ στρατιωτῶν Τούρκων μὴ τυχὸν δραπετεύσουμε λάθρα) μὲ πλησίασε καὶ

μὲ χαιρέτησε ὁ Ὑπασπιστὴς ἀξιωματικός τοῦ Πασᾶ τῆς Θεσσαλονίκης παλαιὸς γνωστός μου καὶ μὲ τὸν ὁποῖον εἴμεθα μέλη εἰς τὴν σχηματι-σθεῖσαν Ἑλληνοτουρκικὴν ἐπιτροπὴν μετὰ τὸν ἀτυχῆ Ἑλληνοτουρκικὸν πόλεμον τοῦ 1897 πρὸς συμφωνίαν καὶ καθορισμὸν τῶν συνόρων Ἑλλάδος καὶ Τουρκίας Ἀφοῦ μείναμεν σύμφωνοι καὶ ὑπεγράψαμεν τὴν εἰρήνην ἅπαντα τὰ μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Ἕλληνες καὶ Τοῦρκοι μετέβημεν χαίροντες εἰς Κέρκυραν εἰς τὸ Ἀχίλειον καὶ ἑορ-τάσαμεν τὴν εἰρήνην ἐπὶ μίαν ἑβδομάδα

Ὁ ὑπασπιστὴς τοῦ Πασᾶ ὅταν μὲ εἶδε εἰς τὸ καφενεῖον μὲ ἐγνώρισε καὶ μὲ ἠρώτησε πῶς εὑρέθην εἰς τὴν Θεσσαλονίκην Ἐγὼ τοῦ ἀνέφε-ρα ὅλην τὴν ὑπόθεσιν καὶ ἀμέσως ἒδιωξε τοὺς στρατιώτας ποὺ μὲ ἐφύλαττον καὶ φωνήσας ἁμαξηλάτην μὲ ἐπῆρεν εἰς τὸν οἶκόν του μὲ πε-ριεποιήθη καὶ τὴν ἄλλην ἡμέραν ἐπήγαμεν ὁμοῦ εἰς τὸν Πασάν εἰς τὸν ὁποῖον μὲ συνέστησεν ὡς φίλον του καὶ τὸν παρεκάλεσε νὰ μοῦ ἐπιτρέψη νὰ μεταβῶ εἰς Ἅγιον Ὂρος Ὁ Πασὰς εἶπεν εἰς τὸν ὑπασπιστήν του ὅτι εἶμαι ἐλεύθερος νὰ μὲ συνοδεύση μέχρι τοῦ Ἀτμόπλοιου καὶ νὰ μοῦ παρέχει πᾶσαν προστασίαν καὶ βοήθειαν καὶ προσέθεσεν καὶ ταῦτα

mdash Ἦταν καὶ κάποιος ἄλλος νέος ( ποὺ εἶχε συλληφθεῖ καὶ ἤθελε νὰ πάη στὸ Ἅγιο Ὂρος ) διὰ τὸν ὁποῖον πρωΐαν τινά ἐνῷ ἐκοιμούμην ἡσύχως εἰσῆλθε ἐντός τοῦ δωματίου μου ὁ ἃγιος Δημήτριος ἐνδεδυμένος στολὴν Στρατη-λάτου φέρων μαζὶ καὶ τὰ ἂρματά του καὶ μοὶ λέγει προστακτικῶς καὶ μὲ βλέμμα αὐστηρὸν

mdashΈγέρθητι πάραυτα ἐνδύθητι καὶ ὑπόδεσε τὰ σανδάλια σου καὶ ὓπαγε εἰς τὴν δείνα ὁδόν

7

τῆς πόλεως νὰ ἐλευθέρωσης νέον τινὰ δικασθέ-ντα ἀδίκως καὶ ἀπαγόμενον εἰς θάνατον ὑπὸ τοῦ ἰδιαιτέρου γραμματέως σου Ἀφοῦ δὲ τὸν ἐλευθερώσεις καὶ τὸν λυτρώσεις τοῦ θανάτου νὰ τὸν στείλης εἰς τὸ λιμάνι τῆς Θεσσαλονίκης στὸ ναυλοχοῦν Ἀτμόπλοιον laquoΜυκάληraquo τὸ ὁποῖον ἑτοιμάζεται πρὸς ἀναχώρησηhellip

laquoΚαὶ σπεύσαςraquo εἶπε ὁ Πασάς laquoτὸν λύτρωσα ἐκ τοῦ κινδύνου καὶ τὸν ἀπέστειλα εἰς τὴν Ἑλλά-δαraquo Καὶ τότε ἐγνώρισα ὅτι ὁ σωτὴρ καὶ ρύστης μου ἐκ τῆς καταδίκης τοῦ θανάτου μου ἦτο ὁ Μεγαλομάρτυς ἃγιος Δημήτριος ὁ Μυροβλήτης Κι΄ ἔτσι ἐπαλήθευσε καὶ ἡ προφητεία τοῦ ἁγί-ου Νεκταρίου ποὺ μοῦ εἶχε πεῖ ὅτι ὅπου καὶ ἂν ὑπάγω εἰς τὴν Λογγοβάρδαν θὰ καταλήξω Ἐπληροφορήθην δὲ ἐκ τούτου ὅτι πρέπει πά-ντοτε νὰ ἔχουμε τελείαν ὑπακοὴν εἰς τὸν Πνευ-ματικόν μας Πατέρα χωρὶς ἀντιλογίες καὶ νὰ ποιοῦμε οὐχὶ τὸ θέλημα τὸ δικό μας ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ Πνευματικοῦ μας Πατρὸς μιμού-μενος τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν Ὃστις ἦλθεν εἰς τὸν κόσμον οὐχὶ νὰ ποιῇ τὸ θέλημα τὸ Ἰδικόν Του ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντος Αὐτὸν Πατρόςhellip Ἀναχωρήσας ἐξ Ἁγίου Ὂρους καί ὅταν τὸ πλοῖον ἒφθασεν εἰς τὸν λιμένα τῆς Θεσσαλονίκης ἔκρινα καλὸν νὰ ἐξέλθω διὰ νὰ προσκυνήσω τὸν τάφον τοῦ ἁγίου Δημητρίου τοῦ προστάτου μου καὶ μετὰ Θεὸν φύλακος καὶ σωτῆρός μου Ἐξελθὼν δὲν ἠξεύρω πῶς πάλιν οἱ τοῦρκοι μὲ ἐξέλαβον ὡς κατάσκοπον καὶ μὲ εἶχον ὑπὸ ἐπιτήρησιν ἀρκετὰς ἡμέρας

Ὃταν δὲ ἀπεφάσισα νὰ φύγω καὶ ἐπέρασα ἀπὸ τὸ Τελωνεῖον μὲ συ-νέλαβον καὶ μὲ ἐπέρασαν ἀπὸ τρεῖς σειρὰς συρμα-τοπλεγμάτων καὶ μὲ ἔκλει-σαν ἐκεῖ Εὗρον δὲ ἐκεῖ κεκλεισμένον νεανίαν τὸν ὁποῖον ἠρώτησα

ndash Διὰ ποῖον λόγον μᾶς ἔκλεισαν Καὶ μοῦ λέγει-

ndashΔιά νὰ μᾶς φονεύσουν καὶ ἐγὼ εἶπονndashΤί κακὸν ἐποιήσαμενndashἊφησε μοῦ εἶπε μὴ ἐξετάζεις τὸ γιατίhellipΔὲν παρῆλθον ὀλίγα λεπτὰ τῆς ὥρας καὶ

κατέπλευσεν εἰς τὸν λιμένα τῆς Θεσσαλονίκης Ἀτμόπλοιον ἐρχόμενον ἐκ Ρουμανίας μὲ φορτί-ον πετρελαίου καὶ ἀρκετοὺς ἐπιβάτας Μόλις

ὅμως ἔφθασεν τὶς οἶδε πῶς καὶ ἀπὸ ποίαν αἰτί-αν κάποιο ντεπόζιτο πετρελαίου πῆρε φωτιά τὸ ὁποῖον ἀκαριαίως μεταδόθηκε εἰς ὅλον τὸ φορτί-ον καὶ εἰς μίαν στιγμὴν κρότοι ἰσχυροὶ ἠκούοντο καὶ φλόγες οὐρανομήκεις ἀνεπετάσσοντο

Ἡ Θεσσαλονίκη ἐγένετο ἀνάστατος Χι-λιάδες ἀνθρώπων κατῆλθον εἰς τὴν παραλίαν ἄλλοι διὰ νὰ δοῦν καὶ ἄλλοι νὰ σώσουν τοὺς κινδυνεύοντας ἐπιβάτας μὲ τὰς λέμβους καὶ τὰ πλοῖα Ἔφυγον δὲ καὶ ὅλοι οἱ φύλακες ἀπὸ τὸ Τελωνεῖο Τὴν στιγμὴν ἐκείνην ὁ νεανίας ἐκεῖνος ἐξαγαγὼν ψαλίδιον ἐκ τῆς τσέπης του ἒκοψεν τὰ σύρματα καὶ λαβών με ἐκ τῆς χειρὸς ἐξήγαγε ἔξω τῆς φυλακῆς Ἔπειτα πληρώσας Ἑβραῖόν τινα λεμβοῦχον τοῦ εἶπεν νὰ μᾶς ὑπάγη εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον τὸ ὁποῖον εὑρίσκετο ἔξω τοῦ λιμένος Ἐνῷ ἠτοιμαζόμεθα νὰ εἰσέλθωμεν εἰς τὴν λέμβον ἦλθεν ὁ στρατιώτης ἐκεῖνος πού μὲ ἔκλεισεν εἰς τὰ συρματοπλέγματα νὰ μὲ συλ-λάβει ἀλλrsquo ὁ νεανίας ἐκεῖνος ὅστις μὲ ἐξήγαγε τοῦ ἔδωκεν ράπισμα καὶ ἔφυγεhellip Ἀνήλθομεν εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον καὶ ἐγὼ ἐφρόντισα νὰ τοποθετήσω τὰ πράγματά μου ἀφοῦ δὲ τὰ ἐτο-ποθέτησα ἐστράφην διὰ νὰ εὕρω τὸν νεανίαν ἐκεῖνον τὸν σωτήρα μου νὰ τὸν εὐχαριστήσω καὶ νὰ τὸν ἐρωτήσω ποῖος καὶ ἀπὸ ποῦ ἦταν Ἀλλὰ πουθενὰ δὲν τὸν εὗρον Ἐρωτήσας σχεδὸν πάντας τοὺς ἐπιβάτας καὶ τοὺς τοῦ Ἀτμόπλοι-ου ἀντελήφθην ὅτι οὐδεὶς εἶδεν αὐτόν οὔτε νὰ εἰσέλθη εἰς τὸ πλοῖον οὔτε νὰ ἐξέλθη Ποιὸς ἦταν καὶ τί ἐγένετο ὁ Θεὸς γνωρίζει Ἐγὼ τοῦτο μό-

νον γνωρίζω ὅτι μετὰ πάροδον ἀρκετῶν ἐτῶν ὃτε ἠλευθερώθη ἡ Θεσσαλονίκη καὶ ἐπῆγα καὶ ἐλειτούργησα καὶ ἐκήρυξα τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ εἰς τὸν Ναὸν τοῦ Ἁγίου Δημητρίου καὶ εἶδον τὴν εἰκόνα τοῦ Ἁγίου ἀνεμνήσθην ὅτι ὁ νεανί-ας ἐκεῖνος ποὺ μὲ ἐλευθέρωσε τῆς φυλακῆς καὶ μὲ ὁδήγησεν εἰς τὸ Ἀτμόπλοιον εἶχεν μεγάλην ὁμοιότητα μὲ τὴν εἰκόνα τοῦ ἁγίου Δημητρίου τῆς Θεσσαλονίκης

8

Ἀναστασίας Κουρῆ φιλολόγου

Μία πόλη μὲ 2500 χρόνια Ζωῆς

Ἡ Θεσσαλονίκη εἶναι μία πόλη μὲ ἱστο-ρικὴ καὶ πολιτιστικὴ πορεία περίπου 25 αἰώνων Ἱδρύθηκε τὸ 315 πΧ

ἀπὸ τὸν Κάσσανδρο ποὺ τῆς ἔδωσε τὸ ὄνομα τῆς συζύγου του ἀδελφῆς τοῦ Μεγάλου Ἀλε-ξάνδρου Ἡ σημαντικὴ θέση της στὸν μυχὸ τοῦ Θερμαϊκοῦ κόλπου τῆς ἔδωσε τὴ δυνα-τότητα νὰ ἀναδειχθεῖ σημαντικὸ ἐμπορικὸ καὶ στρατιωτικὸ κέντρο σ΄ὅλη τὴ διάρκεια τῆς μακραίωνης ζωῆς της Εἶναι ἡ πόλη στὴν ὁποία ἐπικεντρώνεται ἡ πολιτιστικὴ κληρονο-μιὰ τοῦ ἑλληνισμοῦ στὴ βόρεια Ἑλλάδα ἰδι-αίτερα δὲ ἐκείνη τῆς βυζαντινῆς περιόδου

Ἀπὸ τὸν 6ο αἰώνα στὸν μυχὸ τοῦ Θερμα-ϊκοῦ κόλπου ὑπῆρχε ἡ ἑλληνικὴ πόλη Θέρμη ἡ ὁποία χάρισε τὴν ὀνομασία της καὶ στὸν Θερμαϊκὸ κόλπο Οὐσιαστικὰ ἡ ἱστορία καὶ ἡ ἀκμὴ τῆς Θεσσαλονίκης ἀρχίζει ἀπὸ τὸν Κάσσανδρο τὸ 315 πΧ ὅπου ἐξελίσσεται σὲ σημαντικότατο κέντρο ἐμπορίου Μετὰ τὴν κατάκτησή της ἀπὸ τοὺς Ρωμαίους γίνε-ται διοικητικὸ κέντρο καὶ μετὰ τὴ μάχη τῶν

Φιλίππων τὸ 42 πΧ γίνεται ἕδρα πραίτωρος Ἀπὸ τὰ πρῶτα χρόνια της αὐτοκρατορικῆς περιόδου στὴ Θεσσαλονίκη σημειώνεται ἰδιαί-

τερη πνευματικὴ ἄνθηση Ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα παραμένει ἐπίσημη ἐνῷ μόνο ἐλάχιστες ἐπι-γραφὲς εἶναι γραμμένες στὴ λατινική

Μία νέα περίοδος γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη ἀρχίζει μὲ τὴν ἄνοδο στὸν αὐτοκρατορικὸ

θρόνο τοῦ Διοκλητιανοῦ (284 μΧ) Κατὰ τὴν περίοδο τῆς πρώτης τετραρχίας ὁ καί-σαρ Γαλέριος ὅρισε ὡς ἕδρα του τὴ Θεσσα-λονίκη καὶ ἐκεῖ κτίζει τὰ ἀνάκτορά του Τὴν χρησιμοποιεῖ ὡς ὁρμητήριο ἐναντίον τῶν Περσῶν Μὲ τὴ μεταφορὰ τῆς πρωτεύουσας τῆς αὐτοκρατορίας ἀπὸ τὴ Ρώμη στὴν Κων-σταντινούπολη ἀπὸ τὸν Μέγα Κωνσταντῖνο τονίστηκε ἰδιαίτερα ἡ γεωγραφική της θέση καὶ ἐνισχύθηκε περισσότερο ἡ πολιτικὴ της σημασία Ἡ ἐκκλησιαστικὴ σπουδαιότητά της πηγάζει ἀπὸ τὴν ἀποστολική της προέλευση Ὅλα αὐτὰ ἀναδεικνύουν τὴ Θεσσαλονίκη κατὰ τὸν 4ο αἰώνα ὡς τὴν πιὸ ἀξιόλογη πόλη μετὰ τὴν Κωνσταντινούπολη

Ἡ Θεσσαλονίκη γνώρισε ἀλλεπάλληλες πολιορκίες καὶ ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς Ἀβαρο-σλάβους τὸν 7ο καὶ 8ο αἰώνα τοὺς Σαρα-

9

κηνοὺς τὸν 10ο αἰώνα τοὺς Βούλγαρους τοὺς Νορμανδοὺς καὶ τοὺς Φράγκους ἀπὸ τὴ Δύση Οἱ Νορμανδοὶ προέβησαν σὲ φρικι-αστικὲς βιαιότητες λεηλασίες καὶ ἀπερίγραπτες βαρβαρό-τητες Μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινούπολης ἀπὸ τοὺς Σταυροφόρους (1204) ἡ Θεσ-σαλονίκη ἔγινε πρωτεύουσα τοπικοῦ φραγκικοῦ βασιλείου τὸ ὁποῖο ἔζησε μέχρι τὴν ἀνά-κτηση τῆς πόλης ἀπὸ τὸν δε-σπότη τῆς Ἠπείρου Θεόδωρο Ἄγγελο Δούκα Κομνηνό Μετὰ τὴν ἀνάκτηση τῆς Κωνσταντινούπολης (1261) καὶ τὴν παλι-νόρθωση τῆς αὐτοκρατορίας ἡ Θεσσαλονίκη γίνεται πάλι τὸ πολιτικό τὸ στρατιωτικὸ καὶ τὸ πνευματικὸ κέντρο τῶν εὐρωπαϊκῶν ἐπαρ-χιῶν τῆς αὐτοκρατορίας Ἡ παιδεία ἄκμαζε καὶ τὰ καλλιτεχνικὰ ἐργαστήρια ἀνθοῦσαν Οἱ σημαντικότεροι λόγιοι τοῦ 14ου αἰώνα προέρχονταν ἢ ἦταν συνδεδεμένοι μὲ τὴν παιδεία τῆς Θεσσαλονίκης

Μεγάλες πνευματικὲς μορφὲς ποὺ κατά-γονται ἀπὸ τὴν Θεσσαλονίκη εἶναι τὸν 9ο αἰώνα οἱ ἀδελφοὶ Κύριλλος καὶ Μεθόδιος ποὺ συνέβαλλαν στὸν ἐκχριστιανισμὸ τῶν Σλάβων καὶ δημιούργησαν τὸ γλαγολιτικὸ ἀλφάβητο γιὰ τὴ γραφὴ τῆς γλώσσας τους Ἔτσι μέσα ἀπὸ τὴ Θεσσαλονίκη περνᾶ συ-νεχῶς ἡ πνευματικὴ καὶ ἰδεολογικὴ ἐπιρροὴ τοῦ Βυζαντίου καὶ φτάνει στὸ ἀπόγειο τῆς πολιτιστικῆς της ἀκτινοβολίας τὸν 14ο αἰώ-να ὡς τὴν ἅλωσή της ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ 1430

Ἡ τουρκικὴ κατάκτηση σrsquoαὐτὴν τὴν πε-ρίφημη βυζαντινὴ πόλη θὰ διαρκέσει 500

χρόνια στὴ διάρκεια τῶν ὁποίων θὰ ἀπο-κτήσει γρήγορα τὴ φυσιογνωμία ἑνὸς σημα-ντικοῦ ἰσλαμικοῦ κέντρου τῆς ὀθωμανικῆς

αὐτοκρατορίας μὲ τὴν οἰκοδόμηση μεγάλων δημοσίων καὶ θρησκευτικῶν κτηρίων ὅπως τὸ Bey Hamam καὶ τὸ Hamza Bey τζαμί Τὸ Βey Hamam εἶναι ἕνα μεγάλο λουτρὸ ποὺ κτίστη-κε τὸ 1444 ἀπὸ τὸν σουλτάνο Μουρὰτ ΄Β Βρίσκεται σήμερα ἀπέναντι ἀπὸ τὴν Πανα-γία τῶν Χαλκέων καὶ λειτουροῦσε μέχρι τὸ 1968 Τὸ Hamza Bey τζαμί ποὺ εἶναι σήμερα γνωστὸ ἀπὸ τοὺς Θεσσαλονικεῖς ὡς Ἀλκαζάρ εἶναι τὸ μοναδικὸ τζαμὶ στὴν Ἑλλάδα μὲ πε-ρίστυλη αὐλή

Μὲ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς πόλης ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ 1912 ἀναστυλώνονται ἕνα πλῆθος ναῶν ποὺ ξαναγίνονται χριστια-νικὲς ἐκκλησίες ὅλες ἐκεῖνες ποὺ κατὰ τὴν τουρκοκρατία εἶχαν μετατραπεῖ σὲ τζαμιά Στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ὁλοκληρώθηκαν οἱ ἀναστηλωτικὲς ἐργασίες τὸ 1914 Ἂς σημειωθεῖ ὅτι κατὰ τὴν περίοδο τῆς τουρκοκρατίας ὁ ναὸς αὐτὸς ὑπῆρξε ἡ μητρόπολη τῆς Θεσσαλονίκης ἀφοῦ ἡ Ἁγία Σοφία εἶχε μετατραπεῖ κι αὐτὴ σὲ τζαμί Ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος στὴν ὁδὸ Ἰα-σωνίδου εἶχε μετατραπεῖ κι αὐτὸς σὲ τζαμὶ τὸ

1500 ἀπὸ τὸν Ishak Celebi καδὴ τῆς Θεσσαλονίκης τοῦ ὁποίου πῆρε καὶ τὸ ὄνομα

Ἡ πολιτιστικὴ ἐξέλιξη τῆς Θεσσαλονίκης θὰ συνε-χιστεῖ καὶ μετὰ τὸ 1912 καὶ θὰ παίξει σημαντικὸ ρόλο στὰ πρώην τουρκοκρατού-μενα Βαλκάνια ἀποτελώ-ντας πάντα σταυροδρόμι ἰδεῶν καὶ πολιτισμῶν

Ἐπιγραφὴ ποὺ σώζεται στὰ ἀνατολικὰ τείχη τῆς Θεσσαλονίκης ἀναφέρεται στὸν αὐτοκράτορα Μ Θεοδόσιο (379-395 μΧ) ὁ ὁποῖος ἔκανε τὴν πόλη προσωρινὴ ἔδρα τῆς αὐτοκρατορίας καὶ ἀνάθεσε τὰ ὀχυρωματικά της ἔργα στὸν εἰδικὸ γιὰ ὀχυρώσεις πόλεων Πέρση Ὀρμίσδα τείχεσιν ἀρρήκτοις Ὀρμίσδας ἐξετέλεσε τὴν δε πόλι(ν)

10

Κωνσταντίνου Καλαϊτζίδηνομικοῦ

Ἡ Ροτόντα

Μετὰ τὴν ἔκδοση τοῦ Διατάγματος τῶν Μεδιολάνων ἀπὸ τὸν Μεγάλο Κωνσταντῖνο1 τὸ 313 μΧ τὸ κυκλο-

τερὲς οἰκοδόμημα (laquoΡοτόνταraquo) μετατράπηκε σὲ μαρτύριο2 τῆς Ἐκκλησίας τῆς Θεσσαλο-νίκης ὅπου φυλάσσονταν τὰ λείψανα τῶν μαρτύρων τῆς Ἐκκλησίας καὶ γινόταν ἡ κατήχηση τῶν χριστιανῶν παραπλησίως δὲ οἰκοδομή-θηκε βαπτι-στήριο ἐντός τοῦ ὁποίου βαπτίζονταν οἱ κατηχημένοι χριστιανοί3

Στὰ χρόνια τοῦ Μεγάλου Θεοδοσίου (379 ndash 395 μΧ) καί ἀφοῦ ὁ ἐν λόγῳ αὐτοκράτορας τῶν Ρωμαίων βαπτίστηκε χριστιανὸς ἀπὸ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Θεσσα-λονίκης ἅγιο Ἀχόλιο ἢ Ἀσχόλιο laquoεἰς ἔνδειξη τιμῆς καὶ εὐγνωμοσύνης πρὸς τὸν διασώσαντα αὐτὸν Κύριον ἐκ βεβαίου θανάτου ἀπὸ ἐπιδη-μικὴ νόσοraquo ἀπrsquo τὴν ὁποία ἀσθένησε τὸ 380 μΧ μετέτρεψε τὸ μνημεῖο σὲ μεγαλοπρεπῆ αὐτοκρατορικὸ χριστιανικὸ ναὸ τῆς πόλεως διακοσμώντας τον μὲ ὑπέροχες παραστάσεις ψηφιδωτῶν4 Ὁ ἴδιος δὲ ὁ αὐτοκράτορας ὅπως προκύπτει ἀπὸ τὸν βίο τοῦ ἁγίου Ἀχολίου5

ὄχι μόνο δήλωσε ἐπίσημα τὴν ἀφοσίωσή του στὸ Σύμβολο τῆς Νίκαιας ἀλλὰ καὶ ἐξέδωσε τὴν 28η Φεβρουαρίου τοῦ 380 μΧ τὸ περίφη-μο Διάταγμα τῆς Θεσσαλονίκης μὲ τὸ ὁποῖο

καλοῦσε τοὺς αἱρετ ικοὺς laquoμὴ μετασχεῖν τῆς Ἀρείου δόξηςraquo Γιὰ τὴ μετατροπὴ τῆς Ροτόντας σὲ χριστιανικὸ ναὸ διαπλα-τύνθηκε μία ἀπὸ τὶς 8 κόγ-χες της γιὰ νὰ προστεθεῖ τὸ ἱερὸ βῆμα ἕνας ὀρθο-γώνιος χῶρος μὲ ἡμικυκλικὴ ἁψίδα στὰ ἀνατολικὰ καὶ προστέ-θηκε περιμε-

τρικὰ στὸ κυκλικὸ κτίσμα ἓνα κλίτος (στοά) πλάτους 8 μ μὲ χαμηλωμένη στέγη ἐνῷ ἡ κύρια εἴσοδος τοῦ κτιρίου μεταφέρθηκε ἀπὸ τὸν νότο (ὅπου βρισκόταν κατὰ τὴν ἀνέγερσή του) στὴ δύση καὶ μπροστὰ ἀπὸ αὐτὴν κατα-σκευάσθηκε νάρθηκας γιὰ νὰ ἐξυπηρετηθοῦν οἱ ἀνάγκες ποὺ ἐπέβαλε τὸ τελετουργικό τῆς χριστιανικῆς πίστεως6

Ἐσωτερικὰ τὸ μνημεῖο τὸ ὁποῖο χρονολο-γικὰ δύναται νὰ θεωρηθεῖ ὡς τὸ ἀρχαιότερο χριστιανικὸ μνημεῖο τῆς Θεσσαλονίκης7 ἦταν ἐπενδυμένο μὲ πολύχρωμες ὀρθομαρμαρώ-

Πῶς καὶ γιατί ἡ Ροτόντα ἔγινε Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ἀφιερώθηκε στὸν ἅγιο Γεώργιο τὸν Τροπαιοφόρο

11

σεις ἐνῷ τὸ ὑπόλοιπο τμῆμα ἦταν διακοσμη-μένο μὲ ἐξαίρετης ποιότητας ψηφιδωτά μέ-ρος τῶν ὁποίων σώζεται καὶ σήμερα στὸ θόλο καὶ στὶς καμάρες τῶν κογχῶν Τὰ ψηφιδωτὰ ποὺ βρίσκονται στὴν κατώτερη ζώνη ἡ ὁποία εἶναι γνωστὴ ὡς ζωφόρος τῶν μαρτύρων ἀπει-κονίζουν μάρτυρες τῆς πρώτης χριστιανικῆς Ἐκκλησίας (ἃγιοι Ἀνανίας Ρωμανός Φίλιππος Κύριλλος Ἀρί-σταρχος Ὀνησί-φορος Εὐκαρπί-ων Βασιλίσκος Πρίσκος Θερινὸς κἂ) τοὺς ἁγίους Ἀγγέλους καὶ τὸν Παντοκράτορα Χριστό εἶναι ἀπὸ τὰ λαμπρότερα λείψανα της πα-λαιοχριστιανικὴς ἐποχῆς ἀντίστοι-χα σὲ σπουδαιό-τητα ἢ καὶ ἀνώτερα ἀπὸ αὐτὰ τῆς Ραβέννας τῆς Ἰταλίας

Ὅταν ἡ laquoΡοτόνταraquo μετατράπηκε σὲ Χρι-στιανικὸ ναὸ ἔγινε Μητροπολιτικὸς ναὸς τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης πρὸς τιμὴν τῶν Ἀρχαγγέλων ἢ τῶν Ἀσωμάτων ἢ τῶν Ταξιαρχῶν μὲ τὰ ὀνόματα δὲ αὐτὰ ἦταν γνωστὸς καθrsquo ὅλη τὴ Βυζαντινὴ ἐποχή Μαρτυρίες γιὰ τὸν ναὸ τῶν Ἀρχαγγέλων ἢ τῶν Ἀσωμάτων ὡς Μητρό-πολη ἔχουμε καὶ στὸν Ἰωάννη Καμενιάτη καὶ στὸν ἃγιο Εὐστάθιο Μητροπολίτη Θεσσαλο-νίκης κατὰ τὰ τέλη τοῦ 12ου καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ 13ου αἰώνα8

Μὲ τὸ ὄνομα δὲ αὐτό δηλαδὴ Παλιὰ Μη-τρόπολη (οἱ Τοῦρκοι τὸν ἀποκαλοῦσαν laquoἘσκὶ Μητροπὸλ ἢ Μετροπόλraquo) παρέμεινε ὁ ναὸς γνωστὸς στοὺς κατοίκους σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς τουρκοκρατίας9 Τὸν laquoναὸ τῶν Ἀσωμάτωνraquo ὡς Μητρόπολη Θεσσαλονίκης σεβάστηκαν ἀρχικὰ ἀκόμη καὶ οἱ Τοῦρκοι μέχρι τὸ ἔτος 1590 ὁπότε κατὰ τοὺς ἄγριους διωγμοὺς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης μετατράπηκε ἀπrsquo αὐτοὺς ndash τελευταῖος ἀπὸ ὅλους τοὺς παλαιοὺς ναοὺς τῆς Θεσσαλονίκης 160 περίπου χρόνια μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Θεσσαλονίκης ndash σὲ μουσουλ-μανικὸ τέμενος καὶ καταστράφηκε λόγῳ τοῦ ἐπιχρίσματος μὲ ἀσβεστοκονίαμα ἀπὸ τοὺς

ἴδιους μεγάλο μέρος τῶν ἐξαιρετικῆς τέχνης ψηφιδωτῶν καὶ ἡ μοναδικὴ τοιχογραφία ποὺ ὑπῆρχε τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ Οἱ Θεσ-σαλονικεῖς διατήρησαν ἐπὶ αἰῶνες τὴν ἀνάμνη-ση τοῦ ναοῦ τῶν Ἀρχαγγέλων ὡς Μητροπολιτι-κοῦ ναοῦ λειτουργοῦσε δὲ ὡς τέτοιος καὶ ἐπὶ τῶν χρόνων τοῦ ἁγίου Θεωνᾶ Α΄ Ἀρχιεπισκό-που Θεσσαλονίκης (ὁ ὁποῖος ἐκοιμήθη περὶ

τὰ μέσα τοῦ ἔτους 1541 μΧ) Λαμ-βάνοντας λοιπόν ὑπόψιν τὰ ὡς ἄνω γεγονότα δηλαδὴ ὅτι ὁ ναὸς ἦταν ἡ Μητρόπολη τῆς Θεσσαλον ίκης καὶ ὅτι μετατρά-πηκε τελευταῖος σὲ τζαμί δηλαδὴ μετὰ τοὺς Ἱεροὺς ναοὺς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου τῶν

Ἁγίων Ἀποστόλων τῆς Παναγίας Ἀχειροποι-ήτου ἀποδεικνύεται περίτρανα ὁ μεγίστης ση-μασίας πνευματικός πολιτιστικὸς καὶ ἐθνικὸς ρόλος τοῦ ναοῦ ἀφοῦ ἀποτελοῦσε τὸ κέντρο τῆς λειτουργικῆς ζωῆς καὶ ἐθνικῆς ἀναφορᾶς τοῦ ὑπόδουλου λαοῦ τῆς πόλεως10 Κατὰ μία ἄποψη ὁ ναὸς ὀνομάσθηκε Ἃγιος Γεώργιος στὰ νεότερα χρόνια ὅταν λειτούργησε μετὰ τὴν μετατροπὴ του σὲ τζαμὶ τὸ 1590 (καθό-τι ἔναντι τῆς δυτικῆς εἰσόδου του ὑπήρχε μικρὸς ναὸς μὲ τὸ ὄνομα αὐτό στὸν ὁποῖο καὶ μεταφέρθηκαν πολλὰ κειμήλια σκεύη καὶ εἰκόνες τοῦ ναοῦ τῶν Ἀσωμάτων) Μὲ τὴ με-ταφορὰ αὐτὴ ἐπικρατεῖ καὶ ἡ ὀνομασία τῆς γειτνιάζουσας Ἐκκλησίας ἡ ὁποία τιμοῦσε τὴ μνήμη τοῦ ἁγίου Γεωργίου Κατὰ ἄλλη ἄποψη ποὺ θεωρεῖται πιθανότερη καὶ ἐπικρατέστερη ἡ ὀνομασία laquoἍγιος Γεώργιοςraquo δόθηκε ἀμέσως μετὰ τὴν Ὀθωμανικὴ Κατοχὴ τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης προκειμένου νὰ μὴν μετατρέ-ψουν οἱ Ὀθωμανοὶ τὸν ναὸ σὲ τζαμί δεδομέ-νης τῆς γνωστῆς μέχρι καὶ σήμερα μεγάλης εὐλάβειας καὶ σεβασμοῦ τῶν μουσουλμάνων Τούρκων ἀλλὰ καὶ ὅλων τῶν μουσουλμάνων στὸν Μεγαλομάρτυρα Γεώργιο ἀκολουθώντας τὴν προηγούμενη πρακτικὴ καὶ ἄλλων πόλεων οἱ ὁποῖες ἐπειδὴ βρίσκονταν ὑπὸ Ὀθωμανικὴ

12

κατοχή ἀφιέρωναν χριστιανικοὺς ναοὺς καὶ μοναστήρια στὸν Ἅγιο Γεώργιο (ἢ στὴν Πα-ναγία) ὅπως στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ στὴ Μέση Ἀνατολή πχ στὸ Ἀμμὰν καὶ στὴ Μάτα-μπα τῆς Ἰορδανίας στὸ Κάιρο τῆς Αἰγύπτου κἄ προκειμένου αὐτὰ νὰ διασωθούν11

Ἡ Θεσσαλονίκη ἐλευθερώθηκε ἀπὸ τὸν ὀθωμανικὸ ζυγό μετὰ τὴν κήρυξη τοῦ Α΄ Βαλ-κανικοῦ Πολέμου στὶς 26 Ὀκτωβρίου 1912 κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς γιορτῆς τοῦ πολιού-χου ἁγίου της Μεγαλο-μάρτυρος Δημητρίου τοῦ Μυροβλύτη μετὰ ἀπὸ 482 χρόνια σκλα-βιᾶς προσφάτως δὲ ἑορτάσθηκαν τὰ 100 χρόνια ἀπὸ τὴν ἀπε-λευθέρωσή της Εὐθὺς ἀμέσως ὁ τότε Μητρο-πολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος Ἀλεξιάδης τέλεσε Θυρανοίξια καὶ Ἐγκαίνια τοῦ ναοῦ στὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφό-ρου ἐπαναφέροντὰς τον στὴ λειτουργική του χρήση

Τὸ 1958 ἐπιχειρήθηκε πάλι βεβήλωση τοῦ Ἱεροῦ ναοῦ μὲ τὸ ἀνέβασμα θεατρικῆς πα-ράστασης παρὰ τὴ σθεναρὴ ἀντίδραση τοῦ τότε Μητροπολίτη Παντελεήμονος τοῦ Α΄ ὁ ὁποῖος τὸ 1964 καθιέρωσε τὸν ναὸ μὲ ἐγκαί-νια12 τὴν ἡμέρα τῶν Βαΐων καὶ τὸν παρέδωσε σὲ λειτουργικὴ χρήση στὸ πλήρωμα τῆς το-πικῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀπρόσκοπτη λειτουρ-γικὴ ζωὴ συνεχίσθηκε μέχρι τὸν μεγάλο σεισμὸ τοῦ 1978 ὁ ὁποῖος προκάλεσε μεγάλες κατα-στροφὲς στὸν ναό μὲ ἀποτέλεσμα νὰ σταμα-τήσει ἔκτοτε ἡ λειτουργία του καὶ νὰ ἀρχίσει τὸ ἔργο τῆς μακροχρόνιας ἀναστηλώσεώς του ἀπὸ τὴ Θ΄ Ἐφορεία Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων Μετὰ ἀπὸ περίπου δεκαεπτὰ χρόνια ἀναστη-λωτικῶν ἐργασιῶν καὶ ἀνακοινώσεων ἐκ μέρους τῆς Ἐφορείας Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων ὅτι ἡ στατικὴ στερέωση τοῦ μνημείου ἔχει περατω-θεῖ ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης ἔλαβε τὴν ἀπόφαση νὰ θέσει ἐκ νέου σὲ λειτουργία τὸν ναό13 τὴν ὁποία πραγματοποίησε στὶς

17 Δεκεμβρίου 1994 ἐγκαινιάζοντας ἔκθεση ἁγιογραφίας ἐπιφανῶν ἁγιογράφων τῆς Θεσ-σαλονίκης ἡ ὁποία λειτούργησε ἕως τὴν 7η Ἰανουαρίου 1995 Οἱ ἑόρτιες δὲ ἐκδηλώσεις γιὰ τὰ 1600 χρόνια (395 μΧ ndash 1995 μΧ) τοῦ ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου ndash Ροτόντα ξεκίνησαν στὶς 10 Ἰανουαρίου 1995 μὲ τὴν ὁλονύκτια Ἱερὴ ἀγρυπνία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ὁποίας μετα-φέρθηκε στὸν ναὸ τὸ ἱερὸ λείψανο τοῦ ἁγίου

ἐνδόξου μεγαλομάρ-τυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου τὸ ὁποῖο προσέφερε στὸν ὡς ἄνω ναὸ ὁ τότε Πατριάρχης Ἱεροσολύμων Διόδω-ρος Τῆς Ἱερᾶς ἀγρυ-πνίας μετεῖχαν ἀντι-προσωπεῖες Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὂρους ἀδελφοί τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγί-ας Θεοδώρας τῆς ἐν Θεσσαλονίκῃ μονα-χοὶ καὶ μοναχὲς ἀπὸ

Μονὲς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ πλῆθος λαοῦ μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ φοιτητὲς τοῦ Ἀριστο-τελείου Πανεπιστημίου οἱ ὁποῖοι καὶ βοήθη-σαν στὴν ἀποκατάσταση τῆς καταστραφείσας καὶ ἐξαφανισθείσας Ἁγίας Τράπεζας14 ποὺ καθαγιάσθηκε τὸ 1964 Τὴν ἑπομένη ἡμέρα ὁ Παναγιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων ὁ Β΄ παρουσίᾳ κλήρου καὶ λαοῦ καὶ ἐκπροσώπων τῶν ἀρχῶν τῆς πόλεως τέλεσε τὴν ἱερὰ ἀκολουθία ἐπὶ διασαλεύσει τῆς Ἁγίας Τραπέζης καὶ στὴ συνέχεια ἀρχιερατικὴ Θεία Λειτουργία

Ἐδῶ καὶ περίπου 7 χρόνια κατόπιν συμ-φωνίας ποὺ ἐπιτεύχθηκε μὲ τὸ Ὑπουργείο Πολιτισμοῦ ὁ ναὸς λειτουργεῖ μία φορά κάθε μήνα (πλὴν Ἰουλίου amp Αὐγούστου) καθὼς καὶ τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου Γεωργίου τὸ πρωὶ τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τῆς Ἀποκαθηλώσεως) καὶ τὸ βράδυ τῆς Μεγά-λης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τοῦ Ἐπιταφίου) Ὅσοι συμμετεῖχαν σ΄αὐτὲς τὶς Ἀκολουθίες ὁμιλοῦν γιὰ στιγμὲς κατάνυξης καὶ μεγαλεί-ου ποὺ θυμίζει ἔντονα πρωτοχριστιανικὲς ἐποχές15

13

1 Διάταγμα τῶν Μεδιολάνων (ἀλλιῶς και διάταγμα τοῦ Μιλάνου) ὀνομάζεται τὸ διάταγμα τῆς θέσπισης τῆς ἀνεξιθρησκείας στὴ ρωμαϊκὴ αὐτοκρατορία μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Μέγας Κωνσταντίνος σταμάτησε τοὺς διωγμοὺς τῶν χριστιανῶν τὸ 313 μΧ Τὸ 2013 ἑορτάζεται ἡ ἐπέτειος τῶν 1700 χρόνων2 Βλ γενικὰ γιὰ τὰ μαρτύρια httpwwwmyriobiblosgrtextsgreekandourakis_martyria_4_1html Γε-ώργιος Ἀντουράκης Ἀρχαῖα Μαρ-τύρια καὶ χριστιανικοὶ ναοί3 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ (νῦν Μητροπολίτη Λαγκαδᾶ Λητῆς καὶ Ρεντίνης) Ὁ Ἅγιος Γεώργιος Ροτό-ντα Θεσσαλονίκη 1995 σ 7 84 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 8 185 Βλ τὸν βίο τοῦ Ἁγίου ποὺ γιορ-τάζει στὶς 23 Ἰανουαρίου httpwwwagioorosnetforumviewtopicphpf=48ampt=14350ampstart=10)6 Βλ httpodysseusculturegrh2gh251jspobj_id=1812 καθὼς καὶ httpwwwituomgrprojectmonumentsrotontahtm Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 297 Συμπεριλαμβάνεται στὰ Πα-λαιοχριστιανικὰ καὶ Βυζαντινὰ μνημεῖα τῆς Θεσσαλονίκης ὡς Μνημεῖο Παγκόσμιας Πολιτιστικῆς Κληρονομιᾶς τῆς ΟΥΝΕΣΚΟ Βλ ἐπίσης Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οαα σ 28 ὅπου ἀναφέρεται ὅτι laquoὁ κυκλοτερὴς ναὸς (rotunda ἀπὸ τὸ λατινικὸ rotondus ποὺ σημαίνει κυκλικός) τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἀπο-τελεῖ τὸ παλαιότερο τόσο τέλεια σωζόμενο μνημεῖο τοῦ χριστιανικοῦ κόσμουraquo8 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 19 ὅπου ἐκτὸς τῶν ἀνωτέρω ἀναφέρει καὶ ὅτι ἡ θέση ὅτι ἡ Ροτόντα ἔγινε ὁ Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης laquoἐνι-σχύεται καὶ ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ἐν τῇ ἀρχαίᾳ Ἐκκλησίᾳ ὑπῆρχε Βαπτιστήριο μόνον παρὰ τῇ ἕδρᾳ τοῦ Ἐπισκό-που διότι ὁ ὑπεύθυνος γιὰ τὴν τέλεση τοῦ Βαπτίσματος ἦταν ὁ Ἐπίσκοποςraquo καθὼς καὶ ὅτι laquoὅταν ἔγινε Χριστια-νικὸς Ναὸς κατὰ τὸν 4ο αἰώνα δὲν ὑπῆρχε ἀκόμη οὔτε ὁ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου οὔτε ὁ Ναὸς τῆς Ἁγίας Σοφίαςraquo Βλ ἐπίσης σ 85 καθὼς καὶ παραπομπὴ ὑπὸ στοιχεῖο 1 στὴ σελ 88 ὅπου παραπέμπει περαιτέρω σὲ δύο ἐνδιαφέροντα μελετήματα (γιὰ ὅποιον ἐπιθυμεῖ περισσότερες πληροφορίες γιὰ τὸ ζήτημα) ἤτοι Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὙπῆρξε ἐπὶ τουρκοκρατίας Μητροπο-λιτικὸς Ναὸς ὁ Ἅγιος Γεώργιος (Ροτόντα) καὶ πότε Μα-κεδονικά τόμος 4ος σ 547 ndash 549 καθὼς καὶ Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὉ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου (Ροτόντα) ὡς Μητροπολιτικὸς Θεσσαλονίκης κατὰ τὸν 16ο αἰώναraquo Μακεδονικὸ Ἡμερολόγιο Ν Στεφανίδη τόμος 16ος σ 245 19409 Σημειωτέον ὅτι ἡ laquoσυμβασιλεύουσα πόλιςraquo τῆς Ἀνατο-λικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας καταλήφθηκε γιὰ πρώτη

φορά ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανοὺς τὸ ἔτος 1387 καὶ ἡ πρώτη ὀθωμανικὴ κατοχὴ της διήρκεσε ἕως τὸ 1402 ὁπότε ὁ Αὐτοκράτορας Μανουὴλ κατάφερε νὰ τοῦ ἀποδοθεῖ ἡ Θεσσαλονίκη ἡ ὁποία καταλήφθηκε ὁριστικὰ ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανούς στὶς 29 Μαρτίου τοῦ 1430 ἔπειτα ἀπὸ

ἰσχυρὴ πολιορκία τριῶν ἡμερῶν10 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 85 Ἐπίσης βλ Χαράλ Παπαστάθη laquoΘεσσαλονίκεια καὶ μακεδονικὰ Ἀνάλεκταraquo ἔκδ University Studio Press Θεσσα-λονίκη 1999 σ 195 ὅπου ἀνα-φέρεται ὅτι ὁ κοινοτισμὸς στὴ Μακεδονία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας ἦταν ἄμεσα συν-δεδεμένος μὲ τὴν Ἐκκλησία Εἰδικὰ στὴν περίπτωση τῆς Θεσσαλονί-κης ὁ ἑκάστοτε Μητροπολίτης ἐκπροσωποῦσε τὸν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ὁ ὁποῖος μὲ τὴ σειρὰ του ἦταν ὑπεύθυνος ἔναντι τοῦ Σουλτάνου γιὰ τὶς πρά-ξεις τῶν χριστιανῶν ὑπηκόων τῆς Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας11 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 20 85 Βλ ἐπίσης καὶ ἄρθρο στὸ ΒΗΜΑ μὲ τίτλο laquoΓιατί οἱ μουσουλμάνοι δοξάζουν σήμε-ρα τὸν ἃγιο Γεώργιοraquo στὴν ἱστοσε-λίδα httpwwwtovimagrsocietyarticleaid=327464) 12 Ἐγκαίνια εἶναι ἡ τελετὴ μὲ τὴν ὁποία καθιερώνεται καὶ καθαγιά-ζεται ἕνας ναὸς καὶ ἀπὸ ἁπλὸ κτί-σμα μεταβάλλεται σὲ οἶκο λατρεί-ας καὶ προσευχῆς καὶ ἡ τράπεζά του σὲ ἱερὸ θυσιαστήριο καὶ ἁγία τράπεζα 13 Πρέπει νὰ σημειωθεῖ ὅτι τὸ 1986 ἡ τότε Ὑπουργὸς Πολιτισμοῦ

Μελίνα Μερκούρη ἔδωσε διαβεβαιώσεις ὅτι μὲ τὸ πέρας τῶν ἐργασιῶν ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου θὰ παρεδίδετο στὴ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης γιὰ λειτουργικὴ καὶ μό-νον χρήση ἡ ἴδια δὲ δήλωσε τὴν περίοδο ἐκείνη ὅτι laquoτὰ χριστιανικὰ μνημεῖα εἶναι πρῶτον τόποι λατρείας καὶ ἔπειτα ἀρχαιολογικοὶ χῶροιraquo14 Παλαιές φωτογραφίες της προϋπάρχουσας Αγίας Τραπέζης δημοσιεύονται στα βιβλία α) Θεοχάρη Πα-ζαρά (ομότιμου καθηγητή της Βυζαντινής Αρχαιολογί-ας) laquoΗ Ροτόντα του Αγ Γεωργίου στη Θεσσαλονίκηraquo β) Αντριάνο Αλμπάγκο Νοβέλλο και Γεωργίου Δημητροκάλ-λη laquoΗ βυζαντινή τέχνη στην Ελλάδαraquo και γ) Αρχιμ Ιωάν-νου Τασσιά laquoΆγιος Γεώργιος Ροτόνταraquo Στο τελευταίο δε (υπό στοιχείο γ) βιβλίο εμφαίνονται στις φωτογραφίες τα παλαιοχριστιανικά θωράκια του τέμπλου και ο Σταυ-ρός στην κορυφή του τρούλου της Ροτόντα τα οποία laquoαπομακρύνθηκανraquo15 Βλ Ρωμαίικο Οδοιπορικό (httpwwworthodoxia-ellhnismosgr201203blog-post_4894html) καθώς και Αναβάσεις (httpanavaseisblogspotgr201203blog-post_207html) φωτογραφίες από Θεία Λειτουρ-γία και τον τρόπο ενημέρωσης για τέλεση της Θείας Λειτουργίας

14

Ἐπίκαιρα διδάγματα ἀπὸ τὸν Μακεδονικὸ Ἀγώνα

Κων σταν τί νου Χο λέ βαπο λι τι κοῦ ἐ πι στή μονος

Στὶς 13 Ὀ κτω βρί ου 1904 ἔ πε φτε νε κρὸς ἀ πὸ τουρ κι κὸ βό λι ὁ Ἀν θυ πο λο χα γὸς τοῦ Πυ ρο βο λι κοῦ Παῦ λος Με λᾶς στὸ χω ριὸ

Στά τι στα τῆς τό τε τουρ κο κρα τού με-νης Μα κε δο νί ας Πρό κει ται γιὰ τὸ ση με ρι νὸ χω ριὸ Με-λᾶς τοῦ Νο μοῦ Κα-στο ριᾶς Ὁ θά να τός του ἀ φύ πνι σε τὴν ὑ πνώτ του σα Ἀ θή να καὶ τὸν ἁ παν τα χοῦ Ἑλ λη νι σμό Ἔ τσι κο ρυ φώ θη κε ἡ ἔ νο-πλη φά ση τοῦ Μα-κε δο νι κοῦ Ἀ γώ να δη λα δὴ τῆς προ-σπά θειας τοῦ Ἑλ λη-νι σμοῦ νὰ ἀν τι με τω-πί σει τὴ δι εκ δί κη ση τοῦ Βουλ γα ρι κοῦ ἐ θνι κι σμοῦ ἐ πὶ τῆς Μα κε δο νί ας Ἀ πὸ αὐ τὸν τὸν ἀ γώ να καὶ ἀ πὸ ὅ σα προ-η γή θη καν ἀ ξί ζει νὰ ἐ ξα γά γου με σή με ρα ὁ ρι σμέ να ἐ πί και ρα δι δάγ μα τα

Ἡ πα τρί δα μας στὶς πα ρα μο νὲς αὐ-τῆς τῆς πα νε θνι κῆς προ σπά θειας εἶ χε πε ρά σει μί α μεί ζο να οἰ κο νο μι κὴ κρί ση μὲ ἀ παρ χὴ τὴν πτώ χευ ση τοῦ 1893 ἐ πὶ Χα ρι λά ου Τρι κού πη Τὸ 1897 ἀ κο-λού θη σε ὁ ἑλ λη νο τουρ κι κὸς πό λε μος ὁ ὁ ποῖ ος

ὑ πῆρ ξε ἀ τυ χὴς στὸ στρα τι ω τι κὸ πε δί ο ἀλ λὰ ἔ φε ρε θε τι κὰ ἀ πο τε λέ σμα τα στὸ δι πλω μα τι-κὸ πε δί ο μὲ τὴ δη μι ουρ γί α Αὐ τό νο μης Κρη τι-

κῆς Πο λι τεί ας καὶ τὴν ἀ πο μά κρυν ση τῆς τουρ κι κῆς δι οί κη σης ἀ πὸ τὴ Με γα λό νη-σο Τὸ 1898 ἐ πι βλή-θη κε στὴν Ἑλ λά δα ὁ Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὸς Ἔ λεγ χος (ΔΟΕ γνω-στὸς καὶ ὡς Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὴ Ἐ πι τρο-πή) Οἱ ἐκ πρό σω ποι τῶν ξέ νων δα νει-στῶν μας Ἄγ γλοι Γερ μα νοί Γάλ λοι Αὐ στρια κοί Ἰ τα λοὶ καὶ Ρῶ σσοι ἔ παιρ ναν κα τευ θεῖαν ἀ πὸ τὴν πη γὴ τὰ ἔ σο δα τῶν κρα τι κῶν μο νο πω-λί ων (ἁ λά τι τσι γα-ρό χαρ το παι γνι ό-χαρ τα σπίρ τα κἄ) κα θὼς καὶ τὰ ἔ σο δα τοῦ Τε λω νεί ου Πει-ραι ῶς Πα ρὰ τὴν οἰ-κο νο μι κὴ καὶ ψυ χο-λο γι κὴ κα τάρ ρευ ση οἱ Ἕλ λη νες τῆς ἐ πο-χῆς ἐ κεί νης ἀ πέ φυ-γαν τὴν ἐ θνι κὴ κα τά-θλι ψη ποὺ βι ώ νου με σή με ρα καὶ γρή γο ρα

ἀ νόρ θω σαν τὸ ἠ θι κό τους Μέ σα σὲ λί γα χρό-νια μπό ρε σαν νὰ ὀρ γα νώ σουν μὲ ἐ πι τυ χί α τὸν δι μέ τω πο Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να κα τὰ Ὀ θω μα νῶν

Ὁ μακεδονομάχος Παῦλος Μελᾶς

15

Τούρ κων ποὺ ἤ λεγ χαν τὴ Μα κε δο νί α καὶ κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων οἱ ὁ ποῖ οι ἀ πει λοῦ σαν τὸν ἑλ-λη νι κὸ πλη θυ σμό Τὸν κα λοῦ σαν νὰ ἐν τα χθεῖ στὴ Βουλ γα ρι κὴ ἐκ κλη σι α στι κὴ Ἐ ξαρ χί α καὶ νὰ ἐγ κα τα λεί ψει τὸ Πα τρι αρ χεῖ ο

Ποι οὶ πα ρά γον τες ἐ πέ δρα σαν θε τι κὰ ὥ στε νὰ ἀ να κάμ ψει τὸ ἐ θνι κὸ φρό νη μα πα ρὰ τὴν πτώ χευ ση καὶ τὴ στρα τι ω τι κὴ ἥτ τα

Πρῶ τον Ἡ πί στη στὸν Θε ό Εἶ ναι χα ρα κτη-ρι στι κὸ ὅ τι ἡ πρώ τη με γά λη ἐ θνι κὴ ἐ πι τυ χί α με τὰ τὸ 1893 ἦ ταν ἡ νί κη τοῦ Σπύ ρου Λού η στὸν Μα ρα θώ νιο τῶν Α΄ Ὀ λυμ πια κῶν Ἀ γώ νων στὴν Ἀ θή να (1896) Ὁ Λού ης τὸ τε λευ ταῖ ο βρά δυ πρὸ τοῦ ἀ γῶ νος νή στε ψε καὶ προ σευ-χή θη κε Ἕ νας προ σευ χό με νος νε ρου λὰς ἔ δω σε τὴν ἀ πα ραί τη τη ἐ θνι κὴ ἀ νά τα ση στὸν ἀ πο γο-η τευ μέ νο Ἑλ λη νι σμό

Δεύ τε ρο στοι χεῖ ο ἦ ταν ἡ αὐ το θυ σί α καὶ ὁ ἡ ρω ϊσμός ὅ πως κα τε δεί χθη στὴν πε ρί πτω ση τοῦ Παύ λου Με λᾶ Ἕ να παλ λη κά ρι ποὺ ζοῦ-σε μέ σα σὲ δύο ἐ πι φα νεῖς οἰ κο γέ νει ες -δι ό τι καὶ ἡ γυ ναί κα του ἦ ταν ἀ πὸ τὴν οἰ κο γέ νεια Δρα γού μη μὲ πολ λοὺς πο λι τι κοὺς καὶ λο γί ους- δέ χθη κε νὰ με τα βεῖ ἐ θε λον τι κὰ στὰ βου νὰ τῆς Μα κε δο νί ας γιὰ νὰ βο η θή σει τὸν ἐν τό πιο Ἑλ-λη νι σμὸ στὴ σκλη ρὴ μά χη

Τρί τον Ἡ ὕ παρ ξη κε φα λαι ού χων μὲ ἑ δραί α ἐ θνι κὴ συ νεί δη ση Πα ρά δειγ μα ὁ Γε ώρ γιος Ἀ βέ ρωφ ἐκ Με τσό βου ὁ ὁ ποῖ ος πλού τι σε στὴν Αἴ γυ πτο καὶ ἔ δω σε με γά λο μέ ρος τῶν χρη μά-των του γιὰ τὶς Ἔ νο πλες Δυ νά μεις μας

Τέ ταρ τον Ἡ πί στη στὴ δι α χρο νι κὴ συ νέ-χεια τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ ὅ πως τὴν κα τέ γρα ψαν ἱ στο ρι κοὶ καὶ λο γο τέ χνες μὲ κο ρυ φαῖ ο τὸν Κω-στὴ Πα λα μᾶ Ἀρ χαί α Ἑλ λά δα Βυ ζάν τιο Κλέ-φτες καὶ Ἀρ μα τω λοί ἥ ρω ες καὶ ἐ θνο μάρ τυ ρες ὅ λα αὐ τὰ ἀ πε τέ λε σαν μί α ἑ νό τη τα στὴ συ νεί-δη ση τοῦ μέ σου Ἕλ λη να καὶ τὸν ὤ θη σαν νὰ πο λε μή σει στὸν Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να καὶ στὴν με γά λη ἐ ξόρ μη ση τῶν Βαλ κα νι κῶν Πο λέ μων τοῦ 1912-13

Οἱ πα ρά γον τες τῆς νί κης στὸν Μα κε δο-νι κὸ Ἀ γώ να συν το νί σθη καν καὶ συ νερ γά σθη-καν πο λὺ κα λά Τὸ Οἰ κου με νι κὸ Πα τρι αρ χεῖ ο ἐ ξέ λε ξε καὶ ἀ πέ στει λε νέ ους καὶ μα χη τι κοὺς Μη τρο πο λί τες μὲ πα τρι ω τι σμὸ καὶ τόλ μη Οἱ δι πλω μά τες μας ὅ πως ὁ Ἴ ων Δρα γού μης καὶ ὁ Λάμ προς Κο ρο μη λᾶς κα τέ στρω σαν τὸ εὐ φυ ὲς

στρα τη γι κὸ σχέ διο Οἱ ἐ θε λον τὲς ἀ ξι ω μα τι κοὶ ἦλ θαν ἀ πὸ τὴν ἐ λεύ θε ρη Ἑλ λά δα καὶ με τέ δω-σαν τὴν ἐμ πει ρί α τους στοὺς Μα κε δό νες Ἄλ-λοι ἐ θε λον τὲς χω ρὶς νὰ εἶ ναι μό νι μοι στρα τι ω-τι κοὶ ἔ σπευ σαν μὲ χα ρά κυ ρί ως Κρη τι κοὶ καὶ Μα νιά τες Τὰ σω μα τεῖ α τὰ Μα κε δο νι κὰ Κο-μι τάτα καὶ οἱ Φι λεκ παι δευ τι κὲς Ἑ ται ρεῖες ἀ πὸ τὴν Ἀ θή να τὴ Λά ρι σα τὴν Κων σταν τι νού πο λη ἔ στελ ναν βι βλί α ἱ στο ρι κοῦ καὶ θρη σκευ τι κοῦ πε ρι ε χο μέ νου Δά σκα λοι καὶ δα σκά λες πα ρὰ τὸ νε α ρό τῆς ἡ λι κί ας τους ἔ φευ γαν ἀ πὸ τὴν ἡ συ χί α τῆς Ἀ θή νας καὶ πή γαι ναν νὰ δι δά ξουν στὰ ἑλ λη νό που λα τῆς Μα κε δο νί ας Χρι στὸ καὶ Ἑλ λά δα Πολ λοὶ καὶ πολ λὲς βρῆ καν φρι κτὸ θά να το Οἱ ἁ πλοὶ πα πά δες τῆς Μα κε δο νί ας ἀν τι στά θη καν κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων Ἐ ξαρ χι-κῶν καὶ δε κά δες ἀ πὸ αὐ τοὺς θυ σι ά σθη καν Οἱ ἐν τό πιοι Μα κε δό νες ἀ γω νί σθη καν μὲ κά θε τρό-πο καὶ ὄ χι μό νον οἱ ἑλ λη νό φω νοι ἀλ λὰ καὶ οἱ σλα βό φω νοι-δί γλωσ σοι καὶ οἱ βλα χό φω νοι Τὸ 1903 οἱ κά τοι κοι τοῦ Μο να στη ρί ου -σή με ρα Μπί το λα τῶν Σκο πί ων- ἀ πέ στει λαν στὸν Γάλ-λο Ὑ πουρ γὸ Ἐ ξω τε ρι κῶν ψή φι σμα μὲ τὸ ὁ ποῖ ο δή λω ναν ὅ τι laquoὁ μι λοῦ μεν σλα βι στί βλα χι στί ἀλ βα νι στί ἀλ λ᾿ οὖχ ἧτ τον εἴ με θα Ἕλ λη νεςraquo Ἡ ἑλ λη νι κὴ συ νεί δη ση τῶν σλα βο φώ νων ἂς γί-νει μά θη μα γιὰ ὅ σους σή με ρα ἐ πι χει ροῦν νὰ δη μι ουρ γή σουν τε χνη τὲς μει ο νό τη τες μὲ βά ση τὸ ἑλ λη νοσ λα βι κὸ ἰ δί ω μα λί γων χι λιά δων Δυ τι-κο μα κε δό νων

Οἱ πνευ μα τι κὲς προ ϋ πο θέ σεις τοῦ Ἀ γώ να καὶ τὰ ὅ σα προ η γή θη καν κα τα δει κνύ ουν ὅ τι ὅ ταν ὁ Ἑλ λη νι σμὸς βα σί ζε ται στὴν ἑλ λη νορ-θό δο ξη πα ρά δο σή του καὶ σὲ ἄ φθαρ τες ἀ ξί ες μπο ρεῖ καὶ νὰ ὀρ γα νω θεῖ καὶ νὰ συν το νι σθεῖ καὶ νὰ νι κή σει Δυ στυ χῶς σή με ρα βι ώ νου με τὴν οἰ κο νο μι κὴ κρί ση χω ρὶς πνευ μα τι κὰ ἐ φό δια δι-ό τι στὸ ὄ νο μα ἑ νὸς κί βδη λου προ ο δευ τι σμοῦ κά ποι οι γκρέ μι σαν τὶς στα θε ρὲς ἀ ξί ες ποὺ μᾶς κρά τη σαν ὄρ θιους ἐ πὶ αἰ ῶ νες Ἄ φη σαν τοὺς νέ ους χω ρὶς ἐλ πί δα καὶ αἰ σι ο δο ξί α καὶ καλ λι έρ-γη σαν τὴν ἐ θνι κὴ με λαγ χο λί α Ἂς δι δα χθοῦ με ὅ σο εἶ ναι και ρὸς ἀ πὸ τὰ ἠ θι κὰ ἐ φό δια ποὺ ἐ νί σχυ σαν τοὺς προ γό νους μας κα τὰ τὴν πε-ρί ο δο πρὶν καὶ κα τὰ τὴ διά ρκεια τοῦ Ἀ γώ να καὶ ἂς κα τα νο ή σου με ὅ τι ἔ χου με πε ρά σει καὶ ἀ πὸ δυ σκο λο τέ ρες κα τα στά σεις Θὰ ἐ πι βι ώ σου με ἀρ κεῖ νὰ μὴν ἀ φελ λη νι σθοῦ με

16

Θεοδόσης Στέριου (1780-1865) Μακεδόνες Ἀγωνιστὲς τοῦ 1821

Στὴν προσπάθεια νὰ γίνουν γνωστοὶ οἱ παραμελημένοι Μακεδόνες ἀγωνιστὲς τοῦ 1821 ἐπανερχόμαστε σὲ μία μεγάλη

μορφὴ τοῦ ἀγώναmiddot πρόκειται γιὰ τὸν Θεοδόσιο Στέριου ἀπὸ τὸ Λιβάδι ΘεσσαλονίκηςΤὰ χω-ριὰ Λιβάδι καὶ Περιστερὰ ἔχουν νὰ ἐπιδείξουν μέγιστη συμβολὴ στὴν ἐπανάσταση τοῦ 1821 στὴ Χαλκιδικὴ σὲ μεγάλο ἀριθμὸ ἀγωνιστῶν γιὰ τοὺς ὁποίους ὑπάρχει ἀφθονία στοιχείων ἄγνωστα στοὺς σημερινοὺς Ἕλληνες Παρα-κάτω παρατίθεται μία αἴτηση ποὺ ὑπέβαλε ὁ Θεοδόσιος Στέριου τὸ 1841 στὴν Ἀταλά-ντη ὅπου ἐξιστορεῖ τὰ κατορθώματά του

laquoὉ ὑποφαινόμενος ἀπὸ ἀρχῆς τοῦ ἀγῶνος λαβὼν τὰ ὃπλα εἰς χεῖρας μου ἀκόμη ἀπὸ τὴν κωμόπολή μας Λιβάδι τῆς ἐπαρχίας Ἀρδαμερίου τῆς Μακεδονίας μὲ ὅλους τοὺς συμπολίτας μου ἐπικεφαλῆς τῶν ὁποίων ὡς ὁπλαρχηγὸς ἀντι-παρετάχθην ἐκεῖ καὶ εἰς τὰ πέριξ αὐτῆς κατὰ τοῦ ἀπὸ Θεσσαλονίκης διορισθέντος ἀρχηγοῦ Ἰσμαὴλ Ἀγὰ Κεσίμογλου ἔχοντος περίπου 5000 ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως μὲ διαφόρους εἰς διάφορα μέρη ἀκροβολισμοὺς διατηρήσας τὰ γυναικόπαιδα τοῦ μέρους ἐκείνου ἔφθασα ἐν τῇ χερσονήσῳ Κασσάνδρᾳ ὅπου καὶ κατε-τάχθην ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ γενικοῦ τῆς Μα-κεδονίας ἀρχηγοῦ Ἐμμανουὴλ Παπᾶ Σερραίου μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν διεύθυνσίν μου στρατιώτας καὶ ὑπηρέτησα εἰς ὅλην τὴν διάρκειαν τοῦ πολέμου ἕως τῆς καταστροφῆς της ἀπὸ τὸ ἐχθρικόν τοῦ σατράπη Λουμποὺτ πασᾶ καὶ ἄλλων 40000 ὅλον ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως καταφυγὼν ὡς τοιοῦτος εἰς Πελοπόννησον μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν μου ἐναπομείναντας στρατιώτας κα-τετάχθην εἰς τὸ σῶμα τοῦ ἀρχηγοῦ Παναγιώ-τη Ζαφειρόπουλου εἰς τὰς μάχας Δερβενακί-ων καὶ Ἄργους κατὰ τοῦ Δράμαλη καὶ ἄλλων Ἑπομένως ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Νικολάου Σου-λιώτου κατὰ τοῦ ἴδιου Δράμαλη καὶ ἄλλων πάλι εἰς Ἄργος καὶ εἰς τὰ πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν

ὁδηγίαν τοῦ Θεοδωράκη Ζαχαρόπουλου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ πασᾶ εἰς τὰ μέρη τῆς Καλαμάτας καὶ τῶν πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Κα-ρατάσιου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ εἰς Σχοινόλακκα Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ ταγματάρχου Κων-σταντίνου Δουμπιώτου εἰς διάφορα μέρη τῆς Πελοποννήσου ὅπου καὶ ὅπως τὸ ἐκάλεσεν ἡ χρεία τότε Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Δημη-τρίου Κριεζῆ Ὑδραίου εἰς τὴν Ὕδραν καὶ ἑπομέ-νως εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Παλαιῶν Πατρῶν καὶ ἀλλαχοῦ Ἔπειτα ἐπανελθὼν κατὰ τὸ 1826 εἰς τὰς νήσους Σκιάθον καὶ Σκόπελον συσσωματω-θεὶς μὲ τὸ Μακεδονικὸ σῶμα τοῦ προειρηθέντος Κωνσταντίνου Δουμπιώτου ἀντιπαρετάχθημεν εἰς τὴν Ὀρμύλιαν μὲ τὸν Ὀμὲρ Βεργιόνην εἰς Τρίκερην μὲ τὸν Νούρκα μπέη καὶ εἰς τὴν Ἀτα-λάντην μὲ τὸν Μουστὰ μπέη Ἔπειτα ἐδιορίσθην εἰς τὴν Σκόπελον πολιτάρχης διὰ τὴν εὐταξίαν Ὅτε μετέβησαν τὰ στρατεύματα εἰς Μέγαρα νὰ ὀργανωθοῦν καὶ μὴ εὑρεθεὶς ἐκεῖ νὰ ὀργα-νωθῶ ἔμεινα ζημιωμένος ἀπὸ τοῦ βαθμοῦ κτλ Ἔπειτα τὸ 1830 μετοίκησα εἰς χωρίον Σκεντέ-ραγα τῆς Λοκρίδος εἰς τὸ ἔτος 1836 ἔδωσα τὰ ἀποδεικτικά μου εἰς τὸ ἐπαρχεῖον Λοκρί-δος καὶ δὲν ἠξιώθην ἔκτοτε ἀπάντησίν τινα ἐπὶ τῶν δικαιωμάτων καὶ θυσιῶν καὶ ἀγώνων μου ἤδη δὲ ἀποκατασταθεὶς εἰς τὴν Νέαν Πέλλην τῆς Λοκρίδος-Συνοικισμοῦ τῶν Μακεδόνων Δυστυχῶς εἰς τὴν ἡλικίαν περίπου 60 διὸ καὶ ἀπεκδεχόμενος εὔελπις τὸ αἴσι-ον ἀποτέλεσμα τῶν ἀναφερομένων δικαι-ωμάτων μου ὑποσημειοῦμαι εὐσεβάστωςraquo Ἐν Ἀταλάντῃ τῇ 1ῃ Δεκεμβρίου 1841

Πηγήhttpdoumbia-istoriablogspotgr

17

Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Πάω νὰ πολεμήσω

-Πᾶς νὰ παλέψης μὲ λιοπύρια καὶ χιόνια

-Πάω νὰ προστατέψω τὸ δίκιο καὶ τὴ λευτεριά

-Πᾶς νὰ διψάσης καὶ νὰ πεινάσης

-Πάω νὰ φυλάξω τὸ ψωμὶ τῶν παιδιῶν

-Πᾶς νὰ χάσης χέρι πόδι μάτι

-Πάω νὰ δώσω χαρὰ καὶ φῶς

σὲ χιλιάδες τίμιους καὶ εἰρηνικοὺς ἀνθρώπους

-Πᾶς νὰ σκοτώσης καὶ νὰ σκοτωθῆς

-Πάω νὰ δώσω ζωὴ καὶ εἰρήνη δίκιο καὶ λευτεριά

-Γιὰ ποιόν στρατιώτη

-Γιὰ τὴν πατρίδα

ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟΝ Γ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 1949

18

Διδαχὲς τοῦ γέροντος Παϊσίου

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ὅποιος ἀγωνίζεται πνευματικάπολεμάει τὸν ἐχθρὸ διάβολο καὶ ἑπόμενο εἶναι νὰ πο-λεμηθῆ καὶ ἀπrsquo αὐτόν Ὁ ἄνθρωποςποὺ θὰ νικήση τὸν νοητὸ ἐχθρό θὰ στεφανωθῆ ἀπὸ τὸν Χριστό

Γιὰ νὰ ἐξαγνισθῆ ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ μὴ δέχεται πονηροὺς λογισμούς ἀλλrsquo οὔτε καὶ ὁ ἴδιος νὰ σκέφτεται πονηρά Νὰ ἐνεργῆ δὲ ἁπλὰ καὶ ταπεινὰ καὶ νrsquo ἀγωνίζεται φιλότιμα

Ἡ μεγαλύτερη ἀρρώστια στὴν ἐποχὴ μας εἶναι οἱ μάταιοι λογισμοὶ τῶν κακῶν ἀνθρώ-πων ποὺ φέρνουν τὸ ἄγχος Τὴ θεραπεία τὴν δίνει μόνο ὁ Χριστὸς μὲ τὴν ψυχικὴ γαλήνη μαζὶ καὶ τὴν αἰωνιότητα ἀρκεῖ νὰ μετανοήση ὁ ἄνθρωπος καὶ νὰ στραφῆ στὸν Χριστό

Τὸ καλύτερο φάρμακο γιὰ τὴν κάθε δοκι-μασία μας εἶναι ἡ μεγαλύτερη δοκιμασία τῶν συνανθρώπων μας ἀρκεῖ νὰ τὴν φέρουμε στὸν λογισμό μας

Ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ γιὰ ὅτι δὲν γί-νεται ἀνθρωπίνως εἶναι μία μυστικὴ συνεχὴς προσευχὴ μὲ θετικὰ ἀποτελέσματα

Ὅποιος ἐμπιστεύεται στὸν Θεό σπέρνει δοξολογία καὶ δέχεται τὴ θεϊκὴ χαρὰ καὶ τὴν αἰώνια εὐλογία Ὅποιος σπέρνει κακομοιρι-άθερίζει κακομοιριὰ καὶ ἀποθηκεύει ἄγχος

Ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὁ ἄνθρωπος ὅταν δέ-χεται ὑλικὴ εὐλογία εἶναι χαρὰ ἀνθρώπινη

19

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἐνῷ ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὅταν δίνη ὁ ἄνθρωπος εἶναι θεϊκή Ἡ θεϊκὴ ἔρχεται μὲ τὸ δόσιμο

Ὅποιος κουράζεται γιὰ τὸν πλησίον του ἀπὸ καθαρὴ ἀγάπη ξεκουράζεται μὲ τὴν κούραση Ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ ἀγαπάει τὸν ἑαυ-τό του καὶ τεμπελιάζει κουράζεται καὶ μὲ τὸ νὰ κάθεται

Ὅταν ἀδικῆσαι νὰ μὴ λές laquoΝὰ τὸ βρῆ ἀπὸ τὸν Θεόraquo γιατί τότε καταριέσαι μὲ εὐγένεια

Ἕνα τουρβὰ μεταφέρει κανεὶς καὶ λέει πότε νὰ τὸν ξεφορτωθῆ Πόσο μᾶλλον νὰ κουβαλάη συνέχεια περίσσιο βάρος τὸ ὁποῖο προσθέ-τει μὲ τὴν πολυφαγία καὶ βλάπτει καὶ στὴν ὑγεία

Ἐὰν δὲν διορθωθῆ ὁ καθένας μας γιὰ νὰ πληθύνη τὸ καλό πῶς μπορεῖ νὰ ἐπικρατήση τὸ καλὸ μὲ καλὸ τρόπο

Ἐὰν δὲν μποροῦμε νὰ ἀγωνισθοῦμε πολὺ ἢ καὶ καθόλου τουλάχιστον νὰ τὸ ἀναγνω-ρίζουμε ταπεινὰ καὶ νὰ ζητᾶμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ Ἐὰν θὰ μᾶς βοηθοῦσε καὶ ἡ μὴ ἀνα-γνώριση οὔτε καὶ αὐτὴ θὰ μᾶς τὴν ζητοῦσε ὁ Χριστός

Ἄλλο εὐλάβεια καὶ ἄλλο εὐσέβεια ndash ὅπως ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολικὴ εὐλάβεια διαφέρει ἀπὸ τὴν Δυτικὴ εὐρωπαϊκὴ εὐσέβειαἩ μὲν εὐλάβεια ἔχει θεία Χάρη ἡ δὲ εὐσέβεια ἔχει ἀνθρώπινο μυαλό

Ἡ κάθε καλὴ ἰδέα ποὺ ἔρχεται στὸν ἀνθρώ-πινο νοῦ εἶναι ἀπὸ ἄνω ἀπὸ τὸν Θεό Μόνο ὅτι κατεβάζει ἡ μύτη μας μὲ τὸ συνάχι εἶναι δικό μας

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δέχονται τὶς πλούσιες εὐλογίες τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ λίγοι εὐχαριστοῦν τὸν Θεὸ καὶ εἶναι εὐχαριστημένοι καὶ χαρού-μενοι κοντὰ στὸν Χριστό

Ἀπὸ τὸ βιβλίο του Ἁγιορεῖται Πατέρες καὶ Ἁγιορείτικα ἔκδοση Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου laquoΕὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγοςraquo Σουρωτὴ Θεσσαλονίκης

20

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με

καὶ πι νέ τω

ἐκ τοῦ Οἴκου

ΡούνshyταshyΓεshyωρshyγίshyουshyΔιshyκηshyγόshyρου

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με καὶ πι νέ τωὉ πι στεύ ων εἰς ἐ μέ κα θὼς εἶ πεν ἡ γρα φή πο τα μοὶ ἐκ τῆς κοι λί ας αὐ τοῦ ρεύ σου σιν ὕ δα τος ζῶν τος

Μα μά μπαμ πὰ δι ψά ω δι-ψά ω πο λύ δῶ στε μου νε-

ρό ἔ χει πο λὺ ζέ στη καὶ κου ρά στη κα ἄ κου σα νὰ λέ ει ἕ να παι δά κι πο λὺ χα ρι-τω μέ να στοὺς γο νεῖς του κα θὼς ἔ παι-ζε στὴν πα ρα λί α ἐ φέ τος τὸ κα λο καί ρι Δὲν ξέ ρω για τί ἀλ λὰ αὐ τὴ ἡ φαι νο με-νι κὰ ἁ πλὴ φρά ση τοῦ μι κροῦ παι διοῦ μοῦ ἔ φε ρε στὸν νοῦ μί α ἄλ λη φρά ση ἡ ὁ ποί α λέ ει laquoἘ ὰν τὶς δι ψῇ ἐρ χέ σθῳ πρὸς ἐ μὲ καὶ πι νέ τῳraquo

Δί ψα λοι πόν Ναί δί ψα μί α πα ρά με-τρος τῆς ἀν θρώ πι νης ζω ῆς τῆς κα θη με-ρι νό τη τός μας Ἀ νά λο γα βέ βαι α γιὰ τὸ τί δι ψᾶ κα νείς μὴν τὸ ξε χνᾶ με αὐ τό πο λὺ βα σι κό κα θό τι ἡ δί ψα ἔ χει καὶ ἀλ λη γο-ρι κὸ πε ρι ε χό με νο Ἄλ λος δι ψᾶ γιὰ ὑ λι κὰ πράγ μα τα κι νού με νος ἀ πὸ τὴ φι λαυ τί α τὴ φι λαρ γυ ρί α ἢ τὴ φι λη δο νί α του ἄλ-λος πά λι δι ψᾶ γιὰ laquoἄλ λαraquo ἀ γα θά ὄ χι τοῦ κό σμου ἐ τού του γιὰ πνευ μα τι κὰ ἀ γα θά Ση μα σί α ἔ χει πάν τως ὅ τι τὸ κί νη τρο καὶ ἡ αἰ τί α τῆς δί ψας εἶ ναι κοι νὴ γιὰ ὅ λους εἶ ναι ἡ δί ψα γιὰ ζω ή

Ἡ ποι ό τη τα τῆς δί ψας τοῦ κα θε νὸς θὰ κα θο ρί ζει μέ σα στὴ ζω ὴ του κα τ᾿ ἀ νάγ κην καὶ τὴν πη γὴ στὴν ὁ ποί α θὰ πη-γαί νει νὰ ξε δι ψᾶ Καὶ ἀ κο λού θως ὅ λα τὰ ἔρ γα του μὲ αὐ τὸ τὸ κρι τή ριο θὰ κα θο-ρί ζον ται Γαι ώ δης ἡ δί ψα κά ποι ου γαι-ώ δης καὶ ἡ πη γή του γαι ώ δη καὶ φθαρ τὰ

21

ἐκ τοῦ Οἴκου

τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του Πνευ μα τι κὴ ἡ δί ψα κά ποι ου πνευ μα τι κὴ καὶ ἡ πη γή του πνευ μα τι κὰ καὶ αἰ ώ νια τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του

Ἡ ἀ κο λου θί α αὐ τὴ ἀ πο κτᾶ ἀ κό μη με γα λύ τε ρη ση μα σί α ὅ ταν τὴν ἀ να λο γι-στοῦ με μέ σα ἀ πὸ τὸ πρί σμα τοῦ συ νό-λου τὸ λε γό με νον umlκοι νόνuml Ὁ ἄν θρω πος ὡς ἀ το μι κό τη τα εἶ ναι αὐ τα ξί α ὅ μως ἡ αὐ τα ξί α αὐ τὴ θε ώ νε ται μέ σα ἀ πὸ τὸ κοι-νὸν σῶ μα καὶ σω τη ρί α κλει σμέ νη μέ σα σὲ ἕ να laquoἐ γὼraquo δὲν νο εῖ ται δὲν ὑ φί στα ται

Ἀ νά λο γα λοι πὸν μὲ τὴν ποι ό τη τα τῆς προ σω πι κῆς πη γῆς του ὁ κα θέ νας ἐ πη-ρε ά ζει τὸ σύ νο λο μέ σα στὸ ὁ ποῖ ο ἐ νυ πάρ χει Ἂν οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη γὲς τῶν ἀ τό μων ἔ χουν πνευ μα τι κὴ ἀ να φο-ρὰ στὴ μί α καὶ μο να δι κὴ αἰ ώ νια πη γὴ ζῶν τος ὕ δα-τος Στὸν Χρι στό τό τε καὶ τὸ σύ νο λο στὸν Χρι στὸ θὰ ὁ δη γεῖ ται ἀ πὸ Τὸν Χρι στὸ θὰ ἐμ πνέ ε ται καὶ ἐν Χρι στῷ θὰ διά γει σὲ αἰ ώ νια χα ρά Ἂν ὅ μως οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη-γὲς τῶν ἀ τό μων σὲ μί α κοι-νω νί α ἔ χουν ση μεῖ ο ἀ να φο-ρᾶς τὰ ὑ λι κὰ καὶ προ σω πι-κὰ πά θη καὶ τὴν ἱ κα νο ποί-η σή τους τό τε ἡ δί ψα ὄ χι μό νο δὲν θὰ σβή νει ἀλ λὰ μο νί μως θὰ αὐ ξά νει καὶ θὰ ὁ δη γεῖ τό σο τὰ ἐ πὶ μέ ρους ἄ το μα ὅ σο καὶ ὅ λο τὸ σύ νο λο σὲ μί α δια ρκῆ φθο ρά σὲ μί α πο ρεί α θνη τὴ σὲ μί α πο ρεί α ἐ ξα-φά νι σης

Καὶ ἐ δῶ βρί σκε ται τὸ χρέ ος καὶ ἡ εὐ-θύ νη τῶν Χρι στια νῶν Στὸ σύγ χρο νο κοι-νὸ τρα πέ ζι τῆς πα ναν θρώ πι νης οἰ κο γέ-νειας τῶν ἀν θρώ πων ὑ πάρ χει μί α κα νά τα μὲ νε ρό ἕ τοι μη νὰ ξε δι ψά σει τὶς ἀ λη θι νὲς ἀ νάγ κες τῶν με λῶν αὐ τῆς τῆς οἰ κου με νι-κῆς οἰ κο γέ νειας

Ἕ τοι μη νὰ σβή σει ὅ λη τὴν ψυ χι κή πνευ μα τι κὴ δί ψα τοῦ κό σμου ἕ τοι μη νὰ δώ σει αἰ ώ νια προ ο πτι κὴ ζω ῆς καὶ χα ρᾶς

στὶς κοι νω νί ες ὅ λου τοῦ κό σμου Καὶ τὸ νε ρὸ αὐ τῆς τῆς κα νά τας δὲν εἶ ναι ἄλ λο πα ρὰ Ὁ ἴ διος Ο ΧΡΙΣΤΟΣ Ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στός ὁ ὁ ποῖ ος προ σφέ ρε ται αἰ ω νί ως ἀ φει δῶς καὶ ἀ δι α κρί τως σὲ ὅ λους Ὁ ἴ διος εἶ ναι καὶ τὸ νε ρὸ Ὁ ἴ διος καὶ ἡ πη γή Αὐ-τὸ εἶ ναι τὸ με γά λο ἠ θι κὸ καὶ πνευ μα τι κό μας χρέ ος γιὰ ὅ λους τούς Χρι στια νούς νὰ φρον τί ζουν νὰ ξε δι ψοῦν οἱ ἴ διοι ἀ πὸ Τὸν Χρι στό ἀ πὸ τὸ Ἅ γιο Πνεῦ μα τὸ ζω-ο γό νο καὶ νὰ γί νον ται οἱ ἴ διοι κα νά τες μὲ Χρι στό ὥ στε νὰ με τα δί δουν μὲ τὴ ζω ὴ

τους αὐ τὸ τὸ αἰ ώ νιο ὕ δωρ σὲ ὅ λη τὴν οἰ-κου μέ νη

Νὰ γε μί ζουν πάν το τε αὐ τὴν τὴν πα-να θρώ πι νη κα νά τα μὲ Χρι στό γιὰ νὰ μπο ρεῖ ὅ λη ἡ οἰ κου μέ νη νὰ ζεῖ ἀ λη θι νά νὰ ζεῖ μὲ ἀ γά πη νὰ θε ώ νε ται ἐν Χρι στῷ κά θε λε πτό

Ἐ ξάλ λου μᾶς τὸ εἶ πε ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στὸς laquoὅ ποι ος δι ψᾶ νὰ ἔρ χε ται σὲ ἐ μέ να νὰ πί νειraquo Δὲν ὑ πάρ χει με γα λύ τε ρο πράγ-μα ἀ πὸ αὐ τὴν τὴν ἀ γά πη ποὺ μᾶς δεί χνει Ὁ Χρι στός Στὸ χέ ρι μας εἶ ναι νὰ θέ λου με νὰ ξε δι ψά σου με ἀ λη θι νὰ καὶ ἀ το μι κὰ καὶ στὸ σύ νο λο

Ἡ Σαμαρείτιδα λέγει στὸν Κύριοlaquo Δὸς μοι τοῦτο τὸ ὕδωρraquo

22

Πολλοὶ σήμερα κατηγοροῦν τοὺς νέους γιὰ τὰ ἀλλόκοτα ντυσίματά τους τὴν ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους

τὴν ἀπραξία καὶ τὶς αὐτοκαταστροφικές τους τάσεις

Εἶναι ἄραγε ὅμως ἔτσι ὄντως τὰ πράγμα-τα Ἢ μήπως κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιφάνεια μᾶς διαφεύγει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια

Οἱ νέοι ἐμφανίζονται μὲ ἔξαλλα ἢ ἐξω-φρενικὰ ντυσίματα καὶ κατηγοροῦνται γιrsquo αὐτό Ὅμως ἔτσι ἀντιδροῦν στοὺς κουστου-μαρισμένους καὶ γραβατωμένους κυρίως τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράττουν μὲ τὴ μεγαλύ-τερη ὑποκρισία τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἐναντίον τῆς κοινωνίας ἀπομιζώντας την μὲ ἄνομα μέσα ἀπροκάλυπτα καὶ ὠθώντας την στὴ δυστυχία

Γίνονται πολλὲς φορὲς καταστροφικοὶ καὶ αὐτοκαταστροφικοὶ μὲ ποικίλες οὐσίες ἐνῷ συγχρόνως παρουσιάζουν ἔντονη φιλαυ-τία Φαίνεται παράξενο καὶ ἀσυμβίβαστο Ὅμως δὲν εἶναι αὐτοὶ οἱ αὐτοκαταστροφικοί ἐνῷ ἡ φιλαυτία τους ἐνέχει τὴν ἐνστικτώδη αἴσθηση τῆς διατήρησης τῆς ζωῆς καὶ τῶν ὑπολειμμάτων τῆς τσαλακωμένης ἀξιοπρέ-πειάς τους

Δὲν προτίμησαν ποτὲ οἱ ἴδιοι νὰ τρῶνε μεταλλαγμένα γενετικῶς προϊόντα μὲ διοξί-νες προϊόντα τῆς μεγάλαυχης πολιτικῆς τῶν lsquorsquoπεπολιτισμένωνrsquorsquo ἐθνῶν τῆς Ἑσπερίας

Ἡ ὕβρις τῶν μεγιστάνων δὲν διστάζει νὰ τοὺς ταΐζει μὲ προϊόντα ὑβριδίων καὶ ἂν ἀρέ-σει σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς μεγιστάνες μπορεῖ καὶ νὰ τοὺς στείλει ὡς πασχαλινὸ δῶρο μιά βόμβα ἀπεμπλουτισμένου οὐρα-νίου μὲ εὐχὲς γιὰ καλὸ Πάσχα

Ὅλα αὐτὰ τοὺς τὰ ταΐζει ἡ κοινωνία χωρὶς νὰ τοὺς ρωτᾶ τσακίζοντας ἔτσι τὴν πολύτιμη ὑγεία τους τὴν τόσο ὠφέλιμη καὶ χρήσιμη γιὰ τὰ χρόνια ζωῆς ποὺ ἔχουν μπροστά τους νὰ δημιουργήσουν καὶ στὸ τέλος τοὺς κατηγορεῖ γιὰ αὐτοκαταστροφὴ ἐνῷ ἡ ἴδια ἐκεῖ τούς ὁδήγησε

Τοὺς ἐξαναγκάζει σὲ ἀμνησία μὲ τὴν ἔλλειψη ἐπαρκῶν χώρων νὰ ἀθληθοῦν νὰ παίξουν καὶ τρόπων νὰ κινηθοῦν μὲ ἀσφά-λεια μrsquo ἕνα ποδήλατο ἢ μὲ τὰ πόδια κι ἔπειτα τοὺς κατηγορεῖ γιὰ ψυχικὴ παραλυ-σία ξεχνώντας ὅτι lsquorsquoνοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖrsquorsquo

Τοὺς ἔχει καταντήσει χωρὶς χέρια διότι οἱ νέοι ἔξω ἀπὸ τὸν κονδυλοφόρο καὶ ἴσως λίγες φορὲς στὴ ζωὴ τους μιὰ μπάλα ὅποτε τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία στοὺς ἐλαχιστότα-τους χώρους ποὺ lsquorsquoφροντίζουνrsquorsquo οἱ lsquorsquoμεγά-λοιrsquorsquo νὰ διατηροῦν γὶ΄ αὐτούς δὲν ἔχουν κρατήσει τίποτε ἄλλο

Ἡ χειρωνακτικὴ ἀπασχόληση εἶναι ξένη γιὰ τοὺς πολλούς Χειροτεχνίες-τέχνες κι ἄλλες χρήσιμες πρακτικὲς δραστηριότητες

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέων

Ἰωάννη Νικολαΐδηἐκπαιδευτικοῦ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σεπτέμβριος - Ὀκτώβριος 2012

4

8

10

14

16

17

18

20

22

24

28

Ὁ ἅγιος Δημήτριος ἐνδεδυμένος στολὴν Στρατηλάτου

Μία πόλη μὲ 2500 χρόνια ζωῆςἈναστασίας Κουρῆ

Ἡ Ροτόντα τῆς ΘεσσαλονίκηςΚαλαϊτζίδη Κωνσταντίνου

Ἐπίκαιρα διδάγματα ἀπὸ τὸν Μακεδονικὸ ἈγώναΚωνσταντίνου Χολέβα

Μακεδόνες Ἀγωνιστὲς τοῦ 1821 Θεοδόσης Στέριου

Ποῦ πᾶς Στρατιώτη

Λόγοι ἁγίων πατέρων Διδαχὲς τοῦ Γέροντος Παϊσίου

ἐκ τοῦ Οἴκου

Ἐὰν τὶς διψῇ ἐρχέσθω πρὸς με καὶ πινέτωΓεωργίου Ρούντα

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέωνἸωάννη Νικολαΐδη

Πατριδογνωσία Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

ΠρόσωπαΤὰ κεραμίδια συνεχίζουν νὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλεΝίκου Πολυμενάκου

3

Ρωμνιός τεῦχος 9

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή τουΒασιλείου Μπισμπάρδη

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστροΜαρίας Τσακτσίρα

Λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Μικρὴ ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας Μεταμυκηναϊκὴ περίοδοςΓεωργίου Βιλλιώτη

Ἡ ἑλληνιστική Κοινή τοῦ ΕυαγγελίουΣτυλιανῆς Κουρῆ

ἙορτολογικὰὍσιος Δαβὶδ ὁ ἐν ΘεσσαλονίκῃΘωμαΐδος Λουπίδου Ἰωάννη Ξουρίδα

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικά στὰ Αὐστραλιανά σχολεῖα Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

Βιβλιοπαρουσίαση

laquoΜιὰ βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου ὊρουςraquoΜητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου

laquoἩ Μεγάλη Ἐκκλησία ἐν αἰχμαλωσίᾳraquo Στῆβεν Ράνσιμαν

Σταυρόλεξο

30

32

36

38

40

42

43

44

46

4

π Φιλοθέου Ζερβάκου

Ὁ ἅγιος Δημήτριος ἐνδεδυμένος στολὴν Στρατηλάτου

laquoΜετὰ δύο ἡμέρας φθάσαμε εἰς Θεσ-σαλονίκην ἡ ὁποία τότε κατείχετο ὑπὸ τῶν Τούρκων καί ἐπειδὴ ἐγὼ

ἀπὸ μικρὸς εἶχον εὐλάβειαν εἰς τὸν ἃγιο Δημή-τριο παρεκάλουν τὸν φίλον μου Νικόλαον νὰ ἐξέλθωμεν τοῦ ἀτμόπλοιου διὰ νὰ προσκυνή-σωμεν τὸν τάφον τοῦ Μεγαλομάρτυρος Δημη-τρίου τοῦ Μυροβλήτου Ἐξελθόντες μετέβημεν καὶ προσκυνήσαμε μετὰ κατανύξεως τὸν Τάφον τοῦ Ἁγίου καί ἐπιστρέψαντες εἴς τι ξενοδοχεῖον Ἑλληνικόν ἐμείναμεν ὁλόκληρον τὴν ἡμέραν καὶ τὸ ἑσπέρας Τὴν ἑπομένην ἡτοιμάσθημεν νrsquo ἀνα-χωρήσωμεν διrsquo Ἅγιο Ὂρος καὶ μεταβάντες εἰς τὸ Τελωνεῖον δὲν μᾶς ἐπέτρεψαν νrsquo ἀναχωρή-σωμεν laquoΔὲν θὰ φύγετεraquo μᾶς εἶπον laquoδιότι εἶσθε κατάσκοποιraquo Τοὺς εἴπομεν ὅτι τοιοῦτον δὲν συμβαίνει καί ἐφrsquo ὅσον τὰ διαβατήριά μας εἶναι ἐπικυρωμένα ἀπὸ τὸ Τουρκικὸν Προξενεῖον καὶ τὴν Πρεσβείαν ὀφείλουν νὰ μᾶς ἐπιτρέψουν νrsquo ἀναχωρήσωμεν ἀλλrsquo οὐδεμίαν σημασίαν ἔδωκαν εἰς τοὺς λόγους μας

Δὲν μᾶς ἐφυλάκισαν ἀλλὰ μᾶς εἶχον ὑπὸ ἐπιτήρησιν αὐστηρὰν καὶ εἰς τὸ ξενοδοχεῖον ποὺ ἐμέναμεν ἐφύλαττον στρατιῶται καὶ ὅταν ἐξηρχώμεθα μᾶς παρηκολούθουν πάντοτε στρατιῶται Ἐμείναμεν οὕτω ἀρκετὰς ἡμέρας Τὰ χρήματα ὀλιγόστεψαν καὶ ἠρχίσαμεν νὰ στε-νοχωρούμεθα Μίαν ἡμέραν λέγω εἰς τὸν φίλον μου Νικόλαον

mdash Θὰ ὑπάγω εἰς τὸ κονάκι νὰ παρουσιασθῶ εἰς τὸν Πασά ἴσως μᾶς ἐπιτρέψη ἐκεῖνος νrsquo ἀνα-χωρήσωμεν

Τὴν ἑπόμενην ἐγερθεὶς λίαν πρωΐ μετέβην πρῶτον εἰς τὸν Τάφον τοῦ ἁγίου Δημητρίου καὶ προσκυνήσας παρεκάλουν μετὰ κατανύξεως καὶ δακρύων τὸν Ἅγιον νὰ μεσιτεύση πρὸς τὸν Κύρι-ον νὰ ἀφεθῶμεν ἐλεύθεροι καὶ ὑπάγωμεν εἰς τὸ Ἅγιον Ὂρος Ἀφοῦ προσηυχήθην ἱκανὴν ὥραν καὶ ἐκάθησα ὀλίγον νὰ ἀναπαυθῶ μοὶ ἦλθεν εἰς

τὸν λογισμόν μου τὸ μαρτύριον τοῦ ἁγίου Δη-μητρίου πῶς ἐλογχεύθη καὶ ἀπέθανε διὰ τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν πίστιν μας τὴν ἁγί-αν καὶ πῶς ἐδοξάσθη παρὰ Θεοῦ καὶ ἐν γῇ καὶ ἐν οὐρανῷ καὶ θὰ δοξάζεται εἰς τοὺς αἰώνας τῶν αἰώνων Αὐτὰ συλλογιζόμενος μοῦ ἦλθεν ἐπι-θυμία νὰ ἦτο τρόπος νὰ ἀπέθνησκον καὶ ἐγὼ διὰ τὴν Ὀρθόδοξον Πίστιν καὶ τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ Παρεκάλουν λοιπὸν τὸν ἃγιον Δημή-τριον ὄχι νὰ μεσιτεύση νὰ ἀφεθῶμεν ἐλεύθεροι ἀλλὰ νὰ μεσιτεύη νὰ ἀξιωθῶ μαρτυρικοῦ τέλους Εὗρον δὲ καὶ τὸν τρόπον πρὸς ἐπιτυχίαν τοῦ πο-θούμενου Εἶπον καθrsquo ἑαυτόν θὰ ὑπάγω εἰς τὸ κονάκι (Διοικητήριον) θὰ παρουσιασθῶ εἰς τοὺς Τούρκους μὲ θάρρος θὰ τοὺς δώσω ἀφορμὴν τινα καὶ αὐτοὶ θὰ μοῦ εἰποῦν τι διὰ τὴν πίστιν μου Θὰ μαρτυρήσω τὴν δική τους πλάνη αὐτοὶ ἴσως μοῦ εἰποῦν νrsquo ἀρνηθῶ τὴν πίστιν μου καὶ ἐγὼ θὰ σταθῶ γενναῖος Θὰ προτιμήσω τὸν θά-νατον καὶ οὕτως θὰ τύχω μαρτυρικοῦ τέλους Εὐθὺς λοιπὸν ἀνῆλθον μετὰ θάρρους εἰς τὸ κονάκι καὶ περπατοῦσα εἰς ἕνα διάδρομον Κά-ποιος Τοῦρκος ἀξιωματικὸς μὲ εἶδε καὶ μὲ ἤρω-τησε τί ζητῶ Τοῦ λέγω

mdash Θέλω τὸν Πασάmdash Καὶ τί τὸν θέλειςmdashrdquoΕχω λόγον νὰ τοῦ πῶ ἀπήντησα Μοῦ λέγειmdash Ἐγὼ εἶμαι ἀντιπρόσωπος τοῦ Πασᾶ εἰπὲ

μοι ἐλευθέρως τί θέλεις Τοῦ λέγωndash Ἀφοῦ εἶσαι ἀντιπρόσωπος τοῦ Πασᾶ πές

μου διὰ ποῖον λόγον δὲν μᾶς ἀφήνετε νὰ ὑπά-γωμεν εἰς τὸ Ἃγιον Ὂρος

Μοῦ ἀπήντησε μὲ αὐστηρόν τρόπονmdash Δὲν θὰ σοῦ δώσω τὸν λόγον Τοῦ λέγω μὲ

θάρροςndashΔεν εἶσθε καλοὶ ἄνθρωποι εἶσθε ἄδικοι

Ἐνῷ δὲν πταίσαμε ἐνῷ δὲν εἴμεθα κακοποιοὶ ἄνθρωποι καὶ ἐνῷ τὰ χαρτιὰ μας εἶναι ἐντάξει

5

δὲν βλέπω τὸν λόγον διατὶ νὰ μᾶς ἐμποδίζετε καὶ μᾶς στενοχωρεῖτε

Τὰ χρήματα ποὺ εἴχαμε μᾶς σώθηκαν πῶς θὰ ζήσωμεν εἰς ἄγνωστον καὶ ξένον τόπον Ἐὰν σεῖς πηγαίνατε εἰς τὴν Ἑλλάδα θὰ εἶσθε εὐχαριστημέ-νοι νὰ σᾶς ἒκαμνον ὅτι σεῖς κάμνετε εἰς ἡμᾶς

Οἱ λόγοι οὗτοι τὸν ἠρέθισαν καὶ ἐκίνησεν εἰς θυμὸν καὶ ἤρχισε νὰ κρούη τὸν κώδωνα δυνατά Εὐθὺς ἐσυνάχθησαν 30-35 στρα-τιῶται καὶ ἀξιωματικοί οἵτινες μὲ ἤρπασαν καὶ μὲ ἐπήγαιναν εἰς τὸν Λευκὸν Πύργον

Τίνα σκοπὸν εἶχον δὲν γνωρί-ζω Πάντως ἴσως διὰ νὰ μὲ φυ-λακίσουν ἀλλrsquo ἐγὼ ποσῶς δὲν ἐδειλίασα δὲν ἔχασα τὸ θάρρος μου μόνον ἐλυπούμην ποὺ δὲν μοὶ εἶπὸν τι διὰ τὴν πίστιν μου Ἢλπιζα ὅμως ὅτι ἐκεῖ ποὺ θὰ μὲ ἐπήγαινον κάτι θὰ μοῦ ἔλεγον Καὶ βαδίζοντες πρὸς τὴν ὁδόν τοῦ μαρτυρίου παρεκάλουν τὸν ἃγιον Δημήτριον νὰ μεσιτεύ-ση πρὸς Κύριον καὶ μὲ ἀξιώση μαρτυρικοῦ θανάτου ἐὰν εἶναι θέλημά Του ἢ ἐὰν δὲν εἶναι νὰ μὲ λυτρώση ἀπὸ τὰς χεῖρας τῶν ἄθεων βαρβάρων αἱμοβόρων καὶ ἀγρίων Ἀγαρηνῶν Μόλις ἐπροχωρήσαμεν ὀλίγον νὰ καὶ παρουσιάζεται ἕνας ἀνώτερὸς των ὅστις τοὺς ὁμίλησε Τούρ-κικα

Τί τοὺς εἶπε δὲν ἠννόησαbull μόνον ἀντελήφθην ὅτι τοὺς ὁμί-λησε μὲ θυμὸν καὶ τοὺς ἒδιωξε Τὸν δὲ ἀξιωματικὸν ἐκεῖνον ὅστις ἦτο ὁ αἴτιος καὶ μὲ συνέλαβον ἐσήκωσε τὴν ράβδον του καὶ τὸν ἔκτυπησε εἰς τὸν ὦμον Ἀφοῦ δὲ τοὺς ἐξεδίω-ξε μὲ ἐπλησίασε μὲ ἱλαρὸ βλέμμα καὶ χαϊδευτικὰ μὲ ἐκτύπησεν εἰς τὸν ὦμον μὲ τὸ χέρι του καὶ μὲ παρέδωκεν εἰς ἕνα στρατιώτην φρόνιμον ἐξ Ἰωαννίνων Καὶ τοῦ ἔδωκεν ἐντολὴν νὰ μὲ ὑπά-γη εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον laquoΜυκάληraquo τὸ ὁποῖον εὑρίσκετο εἰς τὸν λιμένα Θεσσαλονίκης διὰ νὰ ἐπιστρέψω εἰς τὴν Ἑλλάδα Μὴ γνωρίζο-ντας ποιὸς ἦταν αὐτὸς ποὺ ἔδωσε τὶς διαταγὲς ρώτησα τὸν στρατιώτην νὰ μοὶ πεῖ καὶ ἐκεῖνος μοὶ εἶπεν ὅτι ἦτο ὁ ἴδιος ὁ Πασάς

Καὶ διατὶ ἐκτύπησε μόνον τὸν ἰδιαίτερόν του καὶ τί τοῦ εἶπε Τὸν ἐπέπληξεν μοὶ εἶπεν διότι χωρὶς νὰ τοῦ ζητήση ἄδειαν σὲ κατεδίκασε εἰς θάνατον

mdash Καὶ ποῦ μὲ ἐπήγαιναν τοῦ λέγωmdash Εἰς τὸν Λευκὸν Πύργον μοὶ ἀπεκρίθη Σὲ

ἐπήγαιναν διὰ νὰ σὲ ἐκτελέσουν Ἐκεῖ πηγαίνουν ὅσους καταδικάζουν εἰς θάνατον καὶ ἄλλους

τοὺς ὁποίους κλείνουν διὰ νrsquo ἀποθάνουν ἀπὸ τὴν πείναν τὴν δίψαν καὶ τὴν δυσωδίανἘχάρην διότι ἐλυτρώθην ἐκ τῶν χειρῶν τῶν ἀγρίων ἐκείνων Ἀγαρηνῶν ἐπειδὴ ἠγνόουν ἐὰν θὰ μὲ ἐφόνευον διὰ τὴν πίστιν μου ἀλλὰ καὶ ἐλυπήθην διότι δὲν ἒτυχον τοῦ μαρτυρίου Εἰς ἐμὲ μὲν ὑπῆρχεν ὁ ζῆλος καὶ ὁ πόθος διὰ νὰ μαρτυρήσω ἀλλὰ δὲν συνυπῆρχε ὁ λόγος καὶ ἡ αἰτία Διὰ νὰ μαρτυρή-ση τις πρέπει νὰ ὑπάρχη εὔλογος αἰτία Πρέπει νὰ εἶναι κατὰ Θεὸν τὸ μαρτύριον Τὸ νὰ θέλη τις χωρὶς λόγον καὶ ἀφορμὴν νὰ προκαλῆ εἰς ἑαυτὸν τὸ μαρτύριον καὶ νὰ ρίπτη μόνος ἑαυτὸν εἰς πει-ρασμὸν εἶναι ἐπικίνδυνον

6

Μετέβημεν κατόπιν εἰς τὸ ξενοδοχεῖον καὶ λαβὼν τὴν βαλίτσαν καὶ τὰ ὀλίγα πράγματά μου ἀπεχαιρέτησα τὸν ἀγαπητὸν μοι φίλον Νικόλαονhellip Τὸν ἀπεχαιρέτησα καὶ ἀνεχώρησα Μὲ συνοδεία τὸν καλὸν ἐκεῖνον Τοῦρκο στρα-τιώτην ἔφθασα μέχρι τῆς παραλίας Καθrsquo ὁδὸν

μὲ ἐπαρηγόρει νὰ μὴ στενοχωροῦμαι ἀλλὰ νὰ ἔχω ὑπομονήν καὶ φωνήσας λεμβοῦχον τινὰ Ἑβραῖον τοῦ εἶπε νὰ μοὶ ὑπάγη εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον Μοὶ εἶπεν δὲ νὰ μὴ ὑπάγω ἀπὸ τὸ Τελωνεῖον διότι ἴσως μὲ καθυστερήσουν καὶ ἀναχωρήση τὸ Ἀτμοπλοῖον καὶ δὲν προφθάσω νὰ φύγω Ἀλλὰ μόλις ἐπροχωρήσαμε ὀλίγον μᾶς ἀντελήφθησαν ἐκ τοῦ Τελωνείου καὶ ἤρχισαν νὰ φωνάζουν νὰ ἐπιστρέψωμεν Ἐπειδὴ ὅμως ὁ στρατιώτης εἶχεν εἴπει εἰς τὸν λεμβοῦχον ὅτι ὁ Πασὰς ἔδωκε διαταγὴν νὰ φύγω ἐπροχώρει

Βλέποντες οἱ τοῦ Τελωνείου ὅτι δὲν ἐπέστρε-φεν οὔτε ἐσταμάτα ἤρχισαν νὰ ρίπτουν πυρο-βολισμοὺς εἰς τὸν ἀέραbull καὶ ἐμβάντες 10 στρα-τιῶται εἰς μίαν λέμβον ἢρχισαν νὰ κωπηλατοῦν σπεύδοντες νὰ μᾶς φθάσουν Εὐτυχῶς ἐπρό-φθασα καὶ ἀνῆλθον εἰς τὸ ἀτμόπλοιον ὅταν οὗτοι μᾶς ἐπλησίασανἌρχισαν νὰ ἀπειλοῦν καὶ νὰ κτυποῦν τὸν λεμβοῦχον Ὃταν ὅμως τοὺς εἶπεν ὅτι εἶχεν ἐντολὴν ἀπὸ τὸν Πασά τὸν Διοι-κητήν νὰ μὲ ὑπάγη εἰς τὸ πλοῖον τὸν ἀφῆκαν Δὲν ἦτο ὡς φαίνεται θέλημα Θεοῦ νὰ ὑπάγω εἰς τὸ Ἅγιον Ὂρος καὶ διὰ τοῦτο ἦλθον ὅλα τὰ ἐμπόδια Ὀφείλω δὲ μεγίστην εὐγνωμοσύνην εἰς τὸν προστάτην μου Μεγαλομάρτυρα ἃγιο Δη-μήτριον τῇ μεσιτείᾳ καὶ πρεσβείᾳ τοῦ ὁποίου ἐσώθην ἀπὸ τὸν κίνδυνον τοῦ θανάτου

Ἀλλrsquo ἐπειδὴ δὲν κατάλαβα πῶς καὶ διὰ ποίαν αἰτίαν ὁ Πασὰς ἔδειξεν τόσον ἐνδιαφέρον γιὰ μένα γιὰ νὰ μὲ σώση ἐρευνοῦσα αὐτὸ νὰ τὸ μάθω Ἔτσι λοιπόν ἔμαθα τί ἀκριβῶς εἶχε συμ-βεῖ μετὰ δύο περίπου ἔτη ἀπὸ τὸν φίλον μου Νίκ Μητρόπουλον Δικηγόρον ὁ ὁποῖος μετέβη καὶ εὑρίσκετο εἰς τὸ Ἃγιον Ὂρος

Μεταβὰς λοιπὸν πρὸς ἐπίσκεψίν του καὶ προσκύνηση τοῦ Ἁγιώνυμου Ὂρους ἒλαβον πληροφορίας πῶς καὶ γιατί ὁ Πασὰς μὲ ἐλευθέ-ρωσε καὶ μὲ ἔστειλε εἰς τὴν Ἑλλάδα

laquoΜετὰ δύο ἢ τρεῖς ἡμέρας μοῦ λέγει ὁ δικη-γόρος τῆς ἀναχωρήσεως σας ἐκ Θεσσαλονίκης

καὶ ἐπιστροφῆς εἰς τὴν Ἑλλάδα καθήμενος ἔξω τοῦ καφενείου τοῦ κάτω-θεν τοῦ ξενοδοχείου ( εἰς τὸ ὁποῖο ἐξ ἀρχῆς εἴχαμε τότε μείνει φρουρούμενοι ὑπὸ στρατιωτῶν Τούρκων μὴ τυχὸν δραπετεύσουμε λάθρα) μὲ πλησίασε καὶ

μὲ χαιρέτησε ὁ Ὑπασπιστὴς ἀξιωματικός τοῦ Πασᾶ τῆς Θεσσαλονίκης παλαιὸς γνωστός μου καὶ μὲ τὸν ὁποῖον εἴμεθα μέλη εἰς τὴν σχηματι-σθεῖσαν Ἑλληνοτουρκικὴν ἐπιτροπὴν μετὰ τὸν ἀτυχῆ Ἑλληνοτουρκικὸν πόλεμον τοῦ 1897 πρὸς συμφωνίαν καὶ καθορισμὸν τῶν συνόρων Ἑλλάδος καὶ Τουρκίας Ἀφοῦ μείναμεν σύμφωνοι καὶ ὑπεγράψαμεν τὴν εἰρήνην ἅπαντα τὰ μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Ἕλληνες καὶ Τοῦρκοι μετέβημεν χαίροντες εἰς Κέρκυραν εἰς τὸ Ἀχίλειον καὶ ἑορ-τάσαμεν τὴν εἰρήνην ἐπὶ μίαν ἑβδομάδα

Ὁ ὑπασπιστὴς τοῦ Πασᾶ ὅταν μὲ εἶδε εἰς τὸ καφενεῖον μὲ ἐγνώρισε καὶ μὲ ἠρώτησε πῶς εὑρέθην εἰς τὴν Θεσσαλονίκην Ἐγὼ τοῦ ἀνέφε-ρα ὅλην τὴν ὑπόθεσιν καὶ ἀμέσως ἒδιωξε τοὺς στρατιώτας ποὺ μὲ ἐφύλαττον καὶ φωνήσας ἁμαξηλάτην μὲ ἐπῆρεν εἰς τὸν οἶκόν του μὲ πε-ριεποιήθη καὶ τὴν ἄλλην ἡμέραν ἐπήγαμεν ὁμοῦ εἰς τὸν Πασάν εἰς τὸν ὁποῖον μὲ συνέστησεν ὡς φίλον του καὶ τὸν παρεκάλεσε νὰ μοῦ ἐπιτρέψη νὰ μεταβῶ εἰς Ἅγιον Ὂρος Ὁ Πασὰς εἶπεν εἰς τὸν ὑπασπιστήν του ὅτι εἶμαι ἐλεύθερος νὰ μὲ συνοδεύση μέχρι τοῦ Ἀτμόπλοιου καὶ νὰ μοῦ παρέχει πᾶσαν προστασίαν καὶ βοήθειαν καὶ προσέθεσεν καὶ ταῦτα

mdash Ἦταν καὶ κάποιος ἄλλος νέος ( ποὺ εἶχε συλληφθεῖ καὶ ἤθελε νὰ πάη στὸ Ἅγιο Ὂρος ) διὰ τὸν ὁποῖον πρωΐαν τινά ἐνῷ ἐκοιμούμην ἡσύχως εἰσῆλθε ἐντός τοῦ δωματίου μου ὁ ἃγιος Δημήτριος ἐνδεδυμένος στολὴν Στρατη-λάτου φέρων μαζὶ καὶ τὰ ἂρματά του καὶ μοὶ λέγει προστακτικῶς καὶ μὲ βλέμμα αὐστηρὸν

mdashΈγέρθητι πάραυτα ἐνδύθητι καὶ ὑπόδεσε τὰ σανδάλια σου καὶ ὓπαγε εἰς τὴν δείνα ὁδόν

7

τῆς πόλεως νὰ ἐλευθέρωσης νέον τινὰ δικασθέ-ντα ἀδίκως καὶ ἀπαγόμενον εἰς θάνατον ὑπὸ τοῦ ἰδιαιτέρου γραμματέως σου Ἀφοῦ δὲ τὸν ἐλευθερώσεις καὶ τὸν λυτρώσεις τοῦ θανάτου νὰ τὸν στείλης εἰς τὸ λιμάνι τῆς Θεσσαλονίκης στὸ ναυλοχοῦν Ἀτμόπλοιον laquoΜυκάληraquo τὸ ὁποῖον ἑτοιμάζεται πρὸς ἀναχώρησηhellip

laquoΚαὶ σπεύσαςraquo εἶπε ὁ Πασάς laquoτὸν λύτρωσα ἐκ τοῦ κινδύνου καὶ τὸν ἀπέστειλα εἰς τὴν Ἑλλά-δαraquo Καὶ τότε ἐγνώρισα ὅτι ὁ σωτὴρ καὶ ρύστης μου ἐκ τῆς καταδίκης τοῦ θανάτου μου ἦτο ὁ Μεγαλομάρτυς ἃγιος Δημήτριος ὁ Μυροβλήτης Κι΄ ἔτσι ἐπαλήθευσε καὶ ἡ προφητεία τοῦ ἁγί-ου Νεκταρίου ποὺ μοῦ εἶχε πεῖ ὅτι ὅπου καὶ ἂν ὑπάγω εἰς τὴν Λογγοβάρδαν θὰ καταλήξω Ἐπληροφορήθην δὲ ἐκ τούτου ὅτι πρέπει πά-ντοτε νὰ ἔχουμε τελείαν ὑπακοὴν εἰς τὸν Πνευ-ματικόν μας Πατέρα χωρὶς ἀντιλογίες καὶ νὰ ποιοῦμε οὐχὶ τὸ θέλημα τὸ δικό μας ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ Πνευματικοῦ μας Πατρὸς μιμού-μενος τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν Ὃστις ἦλθεν εἰς τὸν κόσμον οὐχὶ νὰ ποιῇ τὸ θέλημα τὸ Ἰδικόν Του ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντος Αὐτὸν Πατρόςhellip Ἀναχωρήσας ἐξ Ἁγίου Ὂρους καί ὅταν τὸ πλοῖον ἒφθασεν εἰς τὸν λιμένα τῆς Θεσσαλονίκης ἔκρινα καλὸν νὰ ἐξέλθω διὰ νὰ προσκυνήσω τὸν τάφον τοῦ ἁγίου Δημητρίου τοῦ προστάτου μου καὶ μετὰ Θεὸν φύλακος καὶ σωτῆρός μου Ἐξελθὼν δὲν ἠξεύρω πῶς πάλιν οἱ τοῦρκοι μὲ ἐξέλαβον ὡς κατάσκοπον καὶ μὲ εἶχον ὑπὸ ἐπιτήρησιν ἀρκετὰς ἡμέρας

Ὃταν δὲ ἀπεφάσισα νὰ φύγω καὶ ἐπέρασα ἀπὸ τὸ Τελωνεῖον μὲ συ-νέλαβον καὶ μὲ ἐπέρασαν ἀπὸ τρεῖς σειρὰς συρμα-τοπλεγμάτων καὶ μὲ ἔκλει-σαν ἐκεῖ Εὗρον δὲ ἐκεῖ κεκλεισμένον νεανίαν τὸν ὁποῖον ἠρώτησα

ndash Διὰ ποῖον λόγον μᾶς ἔκλεισαν Καὶ μοῦ λέγει-

ndashΔιά νὰ μᾶς φονεύσουν καὶ ἐγὼ εἶπονndashΤί κακὸν ἐποιήσαμενndashἊφησε μοῦ εἶπε μὴ ἐξετάζεις τὸ γιατίhellipΔὲν παρῆλθον ὀλίγα λεπτὰ τῆς ὥρας καὶ

κατέπλευσεν εἰς τὸν λιμένα τῆς Θεσσαλονίκης Ἀτμόπλοιον ἐρχόμενον ἐκ Ρουμανίας μὲ φορτί-ον πετρελαίου καὶ ἀρκετοὺς ἐπιβάτας Μόλις

ὅμως ἔφθασεν τὶς οἶδε πῶς καὶ ἀπὸ ποίαν αἰτί-αν κάποιο ντεπόζιτο πετρελαίου πῆρε φωτιά τὸ ὁποῖον ἀκαριαίως μεταδόθηκε εἰς ὅλον τὸ φορτί-ον καὶ εἰς μίαν στιγμὴν κρότοι ἰσχυροὶ ἠκούοντο καὶ φλόγες οὐρανομήκεις ἀνεπετάσσοντο

Ἡ Θεσσαλονίκη ἐγένετο ἀνάστατος Χι-λιάδες ἀνθρώπων κατῆλθον εἰς τὴν παραλίαν ἄλλοι διὰ νὰ δοῦν καὶ ἄλλοι νὰ σώσουν τοὺς κινδυνεύοντας ἐπιβάτας μὲ τὰς λέμβους καὶ τὰ πλοῖα Ἔφυγον δὲ καὶ ὅλοι οἱ φύλακες ἀπὸ τὸ Τελωνεῖο Τὴν στιγμὴν ἐκείνην ὁ νεανίας ἐκεῖνος ἐξαγαγὼν ψαλίδιον ἐκ τῆς τσέπης του ἒκοψεν τὰ σύρματα καὶ λαβών με ἐκ τῆς χειρὸς ἐξήγαγε ἔξω τῆς φυλακῆς Ἔπειτα πληρώσας Ἑβραῖόν τινα λεμβοῦχον τοῦ εἶπεν νὰ μᾶς ὑπάγη εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον τὸ ὁποῖον εὑρίσκετο ἔξω τοῦ λιμένος Ἐνῷ ἠτοιμαζόμεθα νὰ εἰσέλθωμεν εἰς τὴν λέμβον ἦλθεν ὁ στρατιώτης ἐκεῖνος πού μὲ ἔκλεισεν εἰς τὰ συρματοπλέγματα νὰ μὲ συλ-λάβει ἀλλrsquo ὁ νεανίας ἐκεῖνος ὅστις μὲ ἐξήγαγε τοῦ ἔδωκεν ράπισμα καὶ ἔφυγεhellip Ἀνήλθομεν εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον καὶ ἐγὼ ἐφρόντισα νὰ τοποθετήσω τὰ πράγματά μου ἀφοῦ δὲ τὰ ἐτο-ποθέτησα ἐστράφην διὰ νὰ εὕρω τὸν νεανίαν ἐκεῖνον τὸν σωτήρα μου νὰ τὸν εὐχαριστήσω καὶ νὰ τὸν ἐρωτήσω ποῖος καὶ ἀπὸ ποῦ ἦταν Ἀλλὰ πουθενὰ δὲν τὸν εὗρον Ἐρωτήσας σχεδὸν πάντας τοὺς ἐπιβάτας καὶ τοὺς τοῦ Ἀτμόπλοι-ου ἀντελήφθην ὅτι οὐδεὶς εἶδεν αὐτόν οὔτε νὰ εἰσέλθη εἰς τὸ πλοῖον οὔτε νὰ ἐξέλθη Ποιὸς ἦταν καὶ τί ἐγένετο ὁ Θεὸς γνωρίζει Ἐγὼ τοῦτο μό-

νον γνωρίζω ὅτι μετὰ πάροδον ἀρκετῶν ἐτῶν ὃτε ἠλευθερώθη ἡ Θεσσαλονίκη καὶ ἐπῆγα καὶ ἐλειτούργησα καὶ ἐκήρυξα τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ εἰς τὸν Ναὸν τοῦ Ἁγίου Δημητρίου καὶ εἶδον τὴν εἰκόνα τοῦ Ἁγίου ἀνεμνήσθην ὅτι ὁ νεανί-ας ἐκεῖνος ποὺ μὲ ἐλευθέρωσε τῆς φυλακῆς καὶ μὲ ὁδήγησεν εἰς τὸ Ἀτμόπλοιον εἶχεν μεγάλην ὁμοιότητα μὲ τὴν εἰκόνα τοῦ ἁγίου Δημητρίου τῆς Θεσσαλονίκης

8

Ἀναστασίας Κουρῆ φιλολόγου

Μία πόλη μὲ 2500 χρόνια Ζωῆς

Ἡ Θεσσαλονίκη εἶναι μία πόλη μὲ ἱστο-ρικὴ καὶ πολιτιστικὴ πορεία περίπου 25 αἰώνων Ἱδρύθηκε τὸ 315 πΧ

ἀπὸ τὸν Κάσσανδρο ποὺ τῆς ἔδωσε τὸ ὄνομα τῆς συζύγου του ἀδελφῆς τοῦ Μεγάλου Ἀλε-ξάνδρου Ἡ σημαντικὴ θέση της στὸν μυχὸ τοῦ Θερμαϊκοῦ κόλπου τῆς ἔδωσε τὴ δυνα-τότητα νὰ ἀναδειχθεῖ σημαντικὸ ἐμπορικὸ καὶ στρατιωτικὸ κέντρο σ΄ὅλη τὴ διάρκεια τῆς μακραίωνης ζωῆς της Εἶναι ἡ πόλη στὴν ὁποία ἐπικεντρώνεται ἡ πολιτιστικὴ κληρονο-μιὰ τοῦ ἑλληνισμοῦ στὴ βόρεια Ἑλλάδα ἰδι-αίτερα δὲ ἐκείνη τῆς βυζαντινῆς περιόδου

Ἀπὸ τὸν 6ο αἰώνα στὸν μυχὸ τοῦ Θερμα-ϊκοῦ κόλπου ὑπῆρχε ἡ ἑλληνικὴ πόλη Θέρμη ἡ ὁποία χάρισε τὴν ὀνομασία της καὶ στὸν Θερμαϊκὸ κόλπο Οὐσιαστικὰ ἡ ἱστορία καὶ ἡ ἀκμὴ τῆς Θεσσαλονίκης ἀρχίζει ἀπὸ τὸν Κάσσανδρο τὸ 315 πΧ ὅπου ἐξελίσσεται σὲ σημαντικότατο κέντρο ἐμπορίου Μετὰ τὴν κατάκτησή της ἀπὸ τοὺς Ρωμαίους γίνε-ται διοικητικὸ κέντρο καὶ μετὰ τὴ μάχη τῶν

Φιλίππων τὸ 42 πΧ γίνεται ἕδρα πραίτωρος Ἀπὸ τὰ πρῶτα χρόνια της αὐτοκρατορικῆς περιόδου στὴ Θεσσαλονίκη σημειώνεται ἰδιαί-

τερη πνευματικὴ ἄνθηση Ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα παραμένει ἐπίσημη ἐνῷ μόνο ἐλάχιστες ἐπι-γραφὲς εἶναι γραμμένες στὴ λατινική

Μία νέα περίοδος γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη ἀρχίζει μὲ τὴν ἄνοδο στὸν αὐτοκρατορικὸ

θρόνο τοῦ Διοκλητιανοῦ (284 μΧ) Κατὰ τὴν περίοδο τῆς πρώτης τετραρχίας ὁ καί-σαρ Γαλέριος ὅρισε ὡς ἕδρα του τὴ Θεσσα-λονίκη καὶ ἐκεῖ κτίζει τὰ ἀνάκτορά του Τὴν χρησιμοποιεῖ ὡς ὁρμητήριο ἐναντίον τῶν Περσῶν Μὲ τὴ μεταφορὰ τῆς πρωτεύουσας τῆς αὐτοκρατορίας ἀπὸ τὴ Ρώμη στὴν Κων-σταντινούπολη ἀπὸ τὸν Μέγα Κωνσταντῖνο τονίστηκε ἰδιαίτερα ἡ γεωγραφική της θέση καὶ ἐνισχύθηκε περισσότερο ἡ πολιτικὴ της σημασία Ἡ ἐκκλησιαστικὴ σπουδαιότητά της πηγάζει ἀπὸ τὴν ἀποστολική της προέλευση Ὅλα αὐτὰ ἀναδεικνύουν τὴ Θεσσαλονίκη κατὰ τὸν 4ο αἰώνα ὡς τὴν πιὸ ἀξιόλογη πόλη μετὰ τὴν Κωνσταντινούπολη

Ἡ Θεσσαλονίκη γνώρισε ἀλλεπάλληλες πολιορκίες καὶ ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς Ἀβαρο-σλάβους τὸν 7ο καὶ 8ο αἰώνα τοὺς Σαρα-

9

κηνοὺς τὸν 10ο αἰώνα τοὺς Βούλγαρους τοὺς Νορμανδοὺς καὶ τοὺς Φράγκους ἀπὸ τὴ Δύση Οἱ Νορμανδοὶ προέβησαν σὲ φρικι-αστικὲς βιαιότητες λεηλασίες καὶ ἀπερίγραπτες βαρβαρό-τητες Μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινούπολης ἀπὸ τοὺς Σταυροφόρους (1204) ἡ Θεσ-σαλονίκη ἔγινε πρωτεύουσα τοπικοῦ φραγκικοῦ βασιλείου τὸ ὁποῖο ἔζησε μέχρι τὴν ἀνά-κτηση τῆς πόλης ἀπὸ τὸν δε-σπότη τῆς Ἠπείρου Θεόδωρο Ἄγγελο Δούκα Κομνηνό Μετὰ τὴν ἀνάκτηση τῆς Κωνσταντινούπολης (1261) καὶ τὴν παλι-νόρθωση τῆς αὐτοκρατορίας ἡ Θεσσαλονίκη γίνεται πάλι τὸ πολιτικό τὸ στρατιωτικὸ καὶ τὸ πνευματικὸ κέντρο τῶν εὐρωπαϊκῶν ἐπαρ-χιῶν τῆς αὐτοκρατορίας Ἡ παιδεία ἄκμαζε καὶ τὰ καλλιτεχνικὰ ἐργαστήρια ἀνθοῦσαν Οἱ σημαντικότεροι λόγιοι τοῦ 14ου αἰώνα προέρχονταν ἢ ἦταν συνδεδεμένοι μὲ τὴν παιδεία τῆς Θεσσαλονίκης

Μεγάλες πνευματικὲς μορφὲς ποὺ κατά-γονται ἀπὸ τὴν Θεσσαλονίκη εἶναι τὸν 9ο αἰώνα οἱ ἀδελφοὶ Κύριλλος καὶ Μεθόδιος ποὺ συνέβαλλαν στὸν ἐκχριστιανισμὸ τῶν Σλάβων καὶ δημιούργησαν τὸ γλαγολιτικὸ ἀλφάβητο γιὰ τὴ γραφὴ τῆς γλώσσας τους Ἔτσι μέσα ἀπὸ τὴ Θεσσαλονίκη περνᾶ συ-νεχῶς ἡ πνευματικὴ καὶ ἰδεολογικὴ ἐπιρροὴ τοῦ Βυζαντίου καὶ φτάνει στὸ ἀπόγειο τῆς πολιτιστικῆς της ἀκτινοβολίας τὸν 14ο αἰώ-να ὡς τὴν ἅλωσή της ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ 1430

Ἡ τουρκικὴ κατάκτηση σrsquoαὐτὴν τὴν πε-ρίφημη βυζαντινὴ πόλη θὰ διαρκέσει 500

χρόνια στὴ διάρκεια τῶν ὁποίων θὰ ἀπο-κτήσει γρήγορα τὴ φυσιογνωμία ἑνὸς σημα-ντικοῦ ἰσλαμικοῦ κέντρου τῆς ὀθωμανικῆς

αὐτοκρατορίας μὲ τὴν οἰκοδόμηση μεγάλων δημοσίων καὶ θρησκευτικῶν κτηρίων ὅπως τὸ Bey Hamam καὶ τὸ Hamza Bey τζαμί Τὸ Βey Hamam εἶναι ἕνα μεγάλο λουτρὸ ποὺ κτίστη-κε τὸ 1444 ἀπὸ τὸν σουλτάνο Μουρὰτ ΄Β Βρίσκεται σήμερα ἀπέναντι ἀπὸ τὴν Πανα-γία τῶν Χαλκέων καὶ λειτουροῦσε μέχρι τὸ 1968 Τὸ Hamza Bey τζαμί ποὺ εἶναι σήμερα γνωστὸ ἀπὸ τοὺς Θεσσαλονικεῖς ὡς Ἀλκαζάρ εἶναι τὸ μοναδικὸ τζαμὶ στὴν Ἑλλάδα μὲ πε-ρίστυλη αὐλή

Μὲ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς πόλης ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ 1912 ἀναστυλώνονται ἕνα πλῆθος ναῶν ποὺ ξαναγίνονται χριστια-νικὲς ἐκκλησίες ὅλες ἐκεῖνες ποὺ κατὰ τὴν τουρκοκρατία εἶχαν μετατραπεῖ σὲ τζαμιά Στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ὁλοκληρώθηκαν οἱ ἀναστηλωτικὲς ἐργασίες τὸ 1914 Ἂς σημειωθεῖ ὅτι κατὰ τὴν περίοδο τῆς τουρκοκρατίας ὁ ναὸς αὐτὸς ὑπῆρξε ἡ μητρόπολη τῆς Θεσσαλονίκης ἀφοῦ ἡ Ἁγία Σοφία εἶχε μετατραπεῖ κι αὐτὴ σὲ τζαμί Ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος στὴν ὁδὸ Ἰα-σωνίδου εἶχε μετατραπεῖ κι αὐτὸς σὲ τζαμὶ τὸ

1500 ἀπὸ τὸν Ishak Celebi καδὴ τῆς Θεσσαλονίκης τοῦ ὁποίου πῆρε καὶ τὸ ὄνομα

Ἡ πολιτιστικὴ ἐξέλιξη τῆς Θεσσαλονίκης θὰ συνε-χιστεῖ καὶ μετὰ τὸ 1912 καὶ θὰ παίξει σημαντικὸ ρόλο στὰ πρώην τουρκοκρατού-μενα Βαλκάνια ἀποτελώ-ντας πάντα σταυροδρόμι ἰδεῶν καὶ πολιτισμῶν

Ἐπιγραφὴ ποὺ σώζεται στὰ ἀνατολικὰ τείχη τῆς Θεσσαλονίκης ἀναφέρεται στὸν αὐτοκράτορα Μ Θεοδόσιο (379-395 μΧ) ὁ ὁποῖος ἔκανε τὴν πόλη προσωρινὴ ἔδρα τῆς αὐτοκρατορίας καὶ ἀνάθεσε τὰ ὀχυρωματικά της ἔργα στὸν εἰδικὸ γιὰ ὀχυρώσεις πόλεων Πέρση Ὀρμίσδα τείχεσιν ἀρρήκτοις Ὀρμίσδας ἐξετέλεσε τὴν δε πόλι(ν)

10

Κωνσταντίνου Καλαϊτζίδηνομικοῦ

Ἡ Ροτόντα

Μετὰ τὴν ἔκδοση τοῦ Διατάγματος τῶν Μεδιολάνων ἀπὸ τὸν Μεγάλο Κωνσταντῖνο1 τὸ 313 μΧ τὸ κυκλο-

τερὲς οἰκοδόμημα (laquoΡοτόνταraquo) μετατράπηκε σὲ μαρτύριο2 τῆς Ἐκκλησίας τῆς Θεσσαλο-νίκης ὅπου φυλάσσονταν τὰ λείψανα τῶν μαρτύρων τῆς Ἐκκλησίας καὶ γινόταν ἡ κατήχηση τῶν χριστιανῶν παραπλησίως δὲ οἰκοδομή-θηκε βαπτι-στήριο ἐντός τοῦ ὁποίου βαπτίζονταν οἱ κατηχημένοι χριστιανοί3

Στὰ χρόνια τοῦ Μεγάλου Θεοδοσίου (379 ndash 395 μΧ) καί ἀφοῦ ὁ ἐν λόγῳ αὐτοκράτορας τῶν Ρωμαίων βαπτίστηκε χριστιανὸς ἀπὸ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Θεσσα-λονίκης ἅγιο Ἀχόλιο ἢ Ἀσχόλιο laquoεἰς ἔνδειξη τιμῆς καὶ εὐγνωμοσύνης πρὸς τὸν διασώσαντα αὐτὸν Κύριον ἐκ βεβαίου θανάτου ἀπὸ ἐπιδη-μικὴ νόσοraquo ἀπrsquo τὴν ὁποία ἀσθένησε τὸ 380 μΧ μετέτρεψε τὸ μνημεῖο σὲ μεγαλοπρεπῆ αὐτοκρατορικὸ χριστιανικὸ ναὸ τῆς πόλεως διακοσμώντας τον μὲ ὑπέροχες παραστάσεις ψηφιδωτῶν4 Ὁ ἴδιος δὲ ὁ αὐτοκράτορας ὅπως προκύπτει ἀπὸ τὸν βίο τοῦ ἁγίου Ἀχολίου5

ὄχι μόνο δήλωσε ἐπίσημα τὴν ἀφοσίωσή του στὸ Σύμβολο τῆς Νίκαιας ἀλλὰ καὶ ἐξέδωσε τὴν 28η Φεβρουαρίου τοῦ 380 μΧ τὸ περίφη-μο Διάταγμα τῆς Θεσσαλονίκης μὲ τὸ ὁποῖο

καλοῦσε τοὺς αἱρετ ικοὺς laquoμὴ μετασχεῖν τῆς Ἀρείου δόξηςraquo Γιὰ τὴ μετατροπὴ τῆς Ροτόντας σὲ χριστιανικὸ ναὸ διαπλα-τύνθηκε μία ἀπὸ τὶς 8 κόγ-χες της γιὰ νὰ προστεθεῖ τὸ ἱερὸ βῆμα ἕνας ὀρθο-γώνιος χῶρος μὲ ἡμικυκλικὴ ἁψίδα στὰ ἀνατολικὰ καὶ προστέ-θηκε περιμε-

τρικὰ στὸ κυκλικὸ κτίσμα ἓνα κλίτος (στοά) πλάτους 8 μ μὲ χαμηλωμένη στέγη ἐνῷ ἡ κύρια εἴσοδος τοῦ κτιρίου μεταφέρθηκε ἀπὸ τὸν νότο (ὅπου βρισκόταν κατὰ τὴν ἀνέγερσή του) στὴ δύση καὶ μπροστὰ ἀπὸ αὐτὴν κατα-σκευάσθηκε νάρθηκας γιὰ νὰ ἐξυπηρετηθοῦν οἱ ἀνάγκες ποὺ ἐπέβαλε τὸ τελετουργικό τῆς χριστιανικῆς πίστεως6

Ἐσωτερικὰ τὸ μνημεῖο τὸ ὁποῖο χρονολο-γικὰ δύναται νὰ θεωρηθεῖ ὡς τὸ ἀρχαιότερο χριστιανικὸ μνημεῖο τῆς Θεσσαλονίκης7 ἦταν ἐπενδυμένο μὲ πολύχρωμες ὀρθομαρμαρώ-

Πῶς καὶ γιατί ἡ Ροτόντα ἔγινε Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ἀφιερώθηκε στὸν ἅγιο Γεώργιο τὸν Τροπαιοφόρο

11

σεις ἐνῷ τὸ ὑπόλοιπο τμῆμα ἦταν διακοσμη-μένο μὲ ἐξαίρετης ποιότητας ψηφιδωτά μέ-ρος τῶν ὁποίων σώζεται καὶ σήμερα στὸ θόλο καὶ στὶς καμάρες τῶν κογχῶν Τὰ ψηφιδωτὰ ποὺ βρίσκονται στὴν κατώτερη ζώνη ἡ ὁποία εἶναι γνωστὴ ὡς ζωφόρος τῶν μαρτύρων ἀπει-κονίζουν μάρτυρες τῆς πρώτης χριστιανικῆς Ἐκκλησίας (ἃγιοι Ἀνανίας Ρωμανός Φίλιππος Κύριλλος Ἀρί-σταρχος Ὀνησί-φορος Εὐκαρπί-ων Βασιλίσκος Πρίσκος Θερινὸς κἂ) τοὺς ἁγίους Ἀγγέλους καὶ τὸν Παντοκράτορα Χριστό εἶναι ἀπὸ τὰ λαμπρότερα λείψανα της πα-λαιοχριστιανικὴς ἐποχῆς ἀντίστοι-χα σὲ σπουδαιό-τητα ἢ καὶ ἀνώτερα ἀπὸ αὐτὰ τῆς Ραβέννας τῆς Ἰταλίας

Ὅταν ἡ laquoΡοτόνταraquo μετατράπηκε σὲ Χρι-στιανικὸ ναὸ ἔγινε Μητροπολιτικὸς ναὸς τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης πρὸς τιμὴν τῶν Ἀρχαγγέλων ἢ τῶν Ἀσωμάτων ἢ τῶν Ταξιαρχῶν μὲ τὰ ὀνόματα δὲ αὐτὰ ἦταν γνωστὸς καθrsquo ὅλη τὴ Βυζαντινὴ ἐποχή Μαρτυρίες γιὰ τὸν ναὸ τῶν Ἀρχαγγέλων ἢ τῶν Ἀσωμάτων ὡς Μητρό-πολη ἔχουμε καὶ στὸν Ἰωάννη Καμενιάτη καὶ στὸν ἃγιο Εὐστάθιο Μητροπολίτη Θεσσαλο-νίκης κατὰ τὰ τέλη τοῦ 12ου καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ 13ου αἰώνα8

Μὲ τὸ ὄνομα δὲ αὐτό δηλαδὴ Παλιὰ Μη-τρόπολη (οἱ Τοῦρκοι τὸν ἀποκαλοῦσαν laquoἘσκὶ Μητροπὸλ ἢ Μετροπόλraquo) παρέμεινε ὁ ναὸς γνωστὸς στοὺς κατοίκους σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς τουρκοκρατίας9 Τὸν laquoναὸ τῶν Ἀσωμάτωνraquo ὡς Μητρόπολη Θεσσαλονίκης σεβάστηκαν ἀρχικὰ ἀκόμη καὶ οἱ Τοῦρκοι μέχρι τὸ ἔτος 1590 ὁπότε κατὰ τοὺς ἄγριους διωγμοὺς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης μετατράπηκε ἀπrsquo αὐτοὺς ndash τελευταῖος ἀπὸ ὅλους τοὺς παλαιοὺς ναοὺς τῆς Θεσσαλονίκης 160 περίπου χρόνια μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Θεσσαλονίκης ndash σὲ μουσουλ-μανικὸ τέμενος καὶ καταστράφηκε λόγῳ τοῦ ἐπιχρίσματος μὲ ἀσβεστοκονίαμα ἀπὸ τοὺς

ἴδιους μεγάλο μέρος τῶν ἐξαιρετικῆς τέχνης ψηφιδωτῶν καὶ ἡ μοναδικὴ τοιχογραφία ποὺ ὑπῆρχε τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ Οἱ Θεσ-σαλονικεῖς διατήρησαν ἐπὶ αἰῶνες τὴν ἀνάμνη-ση τοῦ ναοῦ τῶν Ἀρχαγγέλων ὡς Μητροπολιτι-κοῦ ναοῦ λειτουργοῦσε δὲ ὡς τέτοιος καὶ ἐπὶ τῶν χρόνων τοῦ ἁγίου Θεωνᾶ Α΄ Ἀρχιεπισκό-που Θεσσαλονίκης (ὁ ὁποῖος ἐκοιμήθη περὶ

τὰ μέσα τοῦ ἔτους 1541 μΧ) Λαμ-βάνοντας λοιπόν ὑπόψιν τὰ ὡς ἄνω γεγονότα δηλαδὴ ὅτι ὁ ναὸς ἦταν ἡ Μητρόπολη τῆς Θεσσαλον ίκης καὶ ὅτι μετατρά-πηκε τελευταῖος σὲ τζαμί δηλαδὴ μετὰ τοὺς Ἱεροὺς ναοὺς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου τῶν

Ἁγίων Ἀποστόλων τῆς Παναγίας Ἀχειροποι-ήτου ἀποδεικνύεται περίτρανα ὁ μεγίστης ση-μασίας πνευματικός πολιτιστικὸς καὶ ἐθνικὸς ρόλος τοῦ ναοῦ ἀφοῦ ἀποτελοῦσε τὸ κέντρο τῆς λειτουργικῆς ζωῆς καὶ ἐθνικῆς ἀναφορᾶς τοῦ ὑπόδουλου λαοῦ τῆς πόλεως10 Κατὰ μία ἄποψη ὁ ναὸς ὀνομάσθηκε Ἃγιος Γεώργιος στὰ νεότερα χρόνια ὅταν λειτούργησε μετὰ τὴν μετατροπὴ του σὲ τζαμὶ τὸ 1590 (καθό-τι ἔναντι τῆς δυτικῆς εἰσόδου του ὑπήρχε μικρὸς ναὸς μὲ τὸ ὄνομα αὐτό στὸν ὁποῖο καὶ μεταφέρθηκαν πολλὰ κειμήλια σκεύη καὶ εἰκόνες τοῦ ναοῦ τῶν Ἀσωμάτων) Μὲ τὴ με-ταφορὰ αὐτὴ ἐπικρατεῖ καὶ ἡ ὀνομασία τῆς γειτνιάζουσας Ἐκκλησίας ἡ ὁποία τιμοῦσε τὴ μνήμη τοῦ ἁγίου Γεωργίου Κατὰ ἄλλη ἄποψη ποὺ θεωρεῖται πιθανότερη καὶ ἐπικρατέστερη ἡ ὀνομασία laquoἍγιος Γεώργιοςraquo δόθηκε ἀμέσως μετὰ τὴν Ὀθωμανικὴ Κατοχὴ τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης προκειμένου νὰ μὴν μετατρέ-ψουν οἱ Ὀθωμανοὶ τὸν ναὸ σὲ τζαμί δεδομέ-νης τῆς γνωστῆς μέχρι καὶ σήμερα μεγάλης εὐλάβειας καὶ σεβασμοῦ τῶν μουσουλμάνων Τούρκων ἀλλὰ καὶ ὅλων τῶν μουσουλμάνων στὸν Μεγαλομάρτυρα Γεώργιο ἀκολουθώντας τὴν προηγούμενη πρακτικὴ καὶ ἄλλων πόλεων οἱ ὁποῖες ἐπειδὴ βρίσκονταν ὑπὸ Ὀθωμανικὴ

12

κατοχή ἀφιέρωναν χριστιανικοὺς ναοὺς καὶ μοναστήρια στὸν Ἅγιο Γεώργιο (ἢ στὴν Πα-ναγία) ὅπως στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ στὴ Μέση Ἀνατολή πχ στὸ Ἀμμὰν καὶ στὴ Μάτα-μπα τῆς Ἰορδανίας στὸ Κάιρο τῆς Αἰγύπτου κἄ προκειμένου αὐτὰ νὰ διασωθούν11

Ἡ Θεσσαλονίκη ἐλευθερώθηκε ἀπὸ τὸν ὀθωμανικὸ ζυγό μετὰ τὴν κήρυξη τοῦ Α΄ Βαλ-κανικοῦ Πολέμου στὶς 26 Ὀκτωβρίου 1912 κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς γιορτῆς τοῦ πολιού-χου ἁγίου της Μεγαλο-μάρτυρος Δημητρίου τοῦ Μυροβλύτη μετὰ ἀπὸ 482 χρόνια σκλα-βιᾶς προσφάτως δὲ ἑορτάσθηκαν τὰ 100 χρόνια ἀπὸ τὴν ἀπε-λευθέρωσή της Εὐθὺς ἀμέσως ὁ τότε Μητρο-πολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος Ἀλεξιάδης τέλεσε Θυρανοίξια καὶ Ἐγκαίνια τοῦ ναοῦ στὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφό-ρου ἐπαναφέροντὰς τον στὴ λειτουργική του χρήση

Τὸ 1958 ἐπιχειρήθηκε πάλι βεβήλωση τοῦ Ἱεροῦ ναοῦ μὲ τὸ ἀνέβασμα θεατρικῆς πα-ράστασης παρὰ τὴ σθεναρὴ ἀντίδραση τοῦ τότε Μητροπολίτη Παντελεήμονος τοῦ Α΄ ὁ ὁποῖος τὸ 1964 καθιέρωσε τὸν ναὸ μὲ ἐγκαί-νια12 τὴν ἡμέρα τῶν Βαΐων καὶ τὸν παρέδωσε σὲ λειτουργικὴ χρήση στὸ πλήρωμα τῆς το-πικῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀπρόσκοπτη λειτουρ-γικὴ ζωὴ συνεχίσθηκε μέχρι τὸν μεγάλο σεισμὸ τοῦ 1978 ὁ ὁποῖος προκάλεσε μεγάλες κατα-στροφὲς στὸν ναό μὲ ἀποτέλεσμα νὰ σταμα-τήσει ἔκτοτε ἡ λειτουργία του καὶ νὰ ἀρχίσει τὸ ἔργο τῆς μακροχρόνιας ἀναστηλώσεώς του ἀπὸ τὴ Θ΄ Ἐφορεία Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων Μετὰ ἀπὸ περίπου δεκαεπτὰ χρόνια ἀναστη-λωτικῶν ἐργασιῶν καὶ ἀνακοινώσεων ἐκ μέρους τῆς Ἐφορείας Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων ὅτι ἡ στατικὴ στερέωση τοῦ μνημείου ἔχει περατω-θεῖ ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης ἔλαβε τὴν ἀπόφαση νὰ θέσει ἐκ νέου σὲ λειτουργία τὸν ναό13 τὴν ὁποία πραγματοποίησε στὶς

17 Δεκεμβρίου 1994 ἐγκαινιάζοντας ἔκθεση ἁγιογραφίας ἐπιφανῶν ἁγιογράφων τῆς Θεσ-σαλονίκης ἡ ὁποία λειτούργησε ἕως τὴν 7η Ἰανουαρίου 1995 Οἱ ἑόρτιες δὲ ἐκδηλώσεις γιὰ τὰ 1600 χρόνια (395 μΧ ndash 1995 μΧ) τοῦ ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου ndash Ροτόντα ξεκίνησαν στὶς 10 Ἰανουαρίου 1995 μὲ τὴν ὁλονύκτια Ἱερὴ ἀγρυπνία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ὁποίας μετα-φέρθηκε στὸν ναὸ τὸ ἱερὸ λείψανο τοῦ ἁγίου

ἐνδόξου μεγαλομάρ-τυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου τὸ ὁποῖο προσέφερε στὸν ὡς ἄνω ναὸ ὁ τότε Πατριάρχης Ἱεροσολύμων Διόδω-ρος Τῆς Ἱερᾶς ἀγρυ-πνίας μετεῖχαν ἀντι-προσωπεῖες Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὂρους ἀδελφοί τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγί-ας Θεοδώρας τῆς ἐν Θεσσαλονίκῃ μονα-χοὶ καὶ μοναχὲς ἀπὸ

Μονὲς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ πλῆθος λαοῦ μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ φοιτητὲς τοῦ Ἀριστο-τελείου Πανεπιστημίου οἱ ὁποῖοι καὶ βοήθη-σαν στὴν ἀποκατάσταση τῆς καταστραφείσας καὶ ἐξαφανισθείσας Ἁγίας Τράπεζας14 ποὺ καθαγιάσθηκε τὸ 1964 Τὴν ἑπομένη ἡμέρα ὁ Παναγιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων ὁ Β΄ παρουσίᾳ κλήρου καὶ λαοῦ καὶ ἐκπροσώπων τῶν ἀρχῶν τῆς πόλεως τέλεσε τὴν ἱερὰ ἀκολουθία ἐπὶ διασαλεύσει τῆς Ἁγίας Τραπέζης καὶ στὴ συνέχεια ἀρχιερατικὴ Θεία Λειτουργία

Ἐδῶ καὶ περίπου 7 χρόνια κατόπιν συμ-φωνίας ποὺ ἐπιτεύχθηκε μὲ τὸ Ὑπουργείο Πολιτισμοῦ ὁ ναὸς λειτουργεῖ μία φορά κάθε μήνα (πλὴν Ἰουλίου amp Αὐγούστου) καθὼς καὶ τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου Γεωργίου τὸ πρωὶ τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τῆς Ἀποκαθηλώσεως) καὶ τὸ βράδυ τῆς Μεγά-λης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τοῦ Ἐπιταφίου) Ὅσοι συμμετεῖχαν σ΄αὐτὲς τὶς Ἀκολουθίες ὁμιλοῦν γιὰ στιγμὲς κατάνυξης καὶ μεγαλεί-ου ποὺ θυμίζει ἔντονα πρωτοχριστιανικὲς ἐποχές15

13

1 Διάταγμα τῶν Μεδιολάνων (ἀλλιῶς και διάταγμα τοῦ Μιλάνου) ὀνομάζεται τὸ διάταγμα τῆς θέσπισης τῆς ἀνεξιθρησκείας στὴ ρωμαϊκὴ αὐτοκρατορία μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Μέγας Κωνσταντίνος σταμάτησε τοὺς διωγμοὺς τῶν χριστιανῶν τὸ 313 μΧ Τὸ 2013 ἑορτάζεται ἡ ἐπέτειος τῶν 1700 χρόνων2 Βλ γενικὰ γιὰ τὰ μαρτύρια httpwwwmyriobiblosgrtextsgreekandourakis_martyria_4_1html Γε-ώργιος Ἀντουράκης Ἀρχαῖα Μαρ-τύρια καὶ χριστιανικοὶ ναοί3 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ (νῦν Μητροπολίτη Λαγκαδᾶ Λητῆς καὶ Ρεντίνης) Ὁ Ἅγιος Γεώργιος Ροτό-ντα Θεσσαλονίκη 1995 σ 7 84 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 8 185 Βλ τὸν βίο τοῦ Ἁγίου ποὺ γιορ-τάζει στὶς 23 Ἰανουαρίου httpwwwagioorosnetforumviewtopicphpf=48ampt=14350ampstart=10)6 Βλ httpodysseusculturegrh2gh251jspobj_id=1812 καθὼς καὶ httpwwwituomgrprojectmonumentsrotontahtm Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 297 Συμπεριλαμβάνεται στὰ Πα-λαιοχριστιανικὰ καὶ Βυζαντινὰ μνημεῖα τῆς Θεσσαλονίκης ὡς Μνημεῖο Παγκόσμιας Πολιτιστικῆς Κληρονομιᾶς τῆς ΟΥΝΕΣΚΟ Βλ ἐπίσης Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οαα σ 28 ὅπου ἀναφέρεται ὅτι laquoὁ κυκλοτερὴς ναὸς (rotunda ἀπὸ τὸ λατινικὸ rotondus ποὺ σημαίνει κυκλικός) τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἀπο-τελεῖ τὸ παλαιότερο τόσο τέλεια σωζόμενο μνημεῖο τοῦ χριστιανικοῦ κόσμουraquo8 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 19 ὅπου ἐκτὸς τῶν ἀνωτέρω ἀναφέρει καὶ ὅτι ἡ θέση ὅτι ἡ Ροτόντα ἔγινε ὁ Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης laquoἐνι-σχύεται καὶ ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ἐν τῇ ἀρχαίᾳ Ἐκκλησίᾳ ὑπῆρχε Βαπτιστήριο μόνον παρὰ τῇ ἕδρᾳ τοῦ Ἐπισκό-που διότι ὁ ὑπεύθυνος γιὰ τὴν τέλεση τοῦ Βαπτίσματος ἦταν ὁ Ἐπίσκοποςraquo καθὼς καὶ ὅτι laquoὅταν ἔγινε Χριστια-νικὸς Ναὸς κατὰ τὸν 4ο αἰώνα δὲν ὑπῆρχε ἀκόμη οὔτε ὁ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου οὔτε ὁ Ναὸς τῆς Ἁγίας Σοφίαςraquo Βλ ἐπίσης σ 85 καθὼς καὶ παραπομπὴ ὑπὸ στοιχεῖο 1 στὴ σελ 88 ὅπου παραπέμπει περαιτέρω σὲ δύο ἐνδιαφέροντα μελετήματα (γιὰ ὅποιον ἐπιθυμεῖ περισσότερες πληροφορίες γιὰ τὸ ζήτημα) ἤτοι Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὙπῆρξε ἐπὶ τουρκοκρατίας Μητροπο-λιτικὸς Ναὸς ὁ Ἅγιος Γεώργιος (Ροτόντα) καὶ πότε Μα-κεδονικά τόμος 4ος σ 547 ndash 549 καθὼς καὶ Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὉ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου (Ροτόντα) ὡς Μητροπολιτικὸς Θεσσαλονίκης κατὰ τὸν 16ο αἰώναraquo Μακεδονικὸ Ἡμερολόγιο Ν Στεφανίδη τόμος 16ος σ 245 19409 Σημειωτέον ὅτι ἡ laquoσυμβασιλεύουσα πόλιςraquo τῆς Ἀνατο-λικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας καταλήφθηκε γιὰ πρώτη

φορά ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανοὺς τὸ ἔτος 1387 καὶ ἡ πρώτη ὀθωμανικὴ κατοχὴ της διήρκεσε ἕως τὸ 1402 ὁπότε ὁ Αὐτοκράτορας Μανουὴλ κατάφερε νὰ τοῦ ἀποδοθεῖ ἡ Θεσσαλονίκη ἡ ὁποία καταλήφθηκε ὁριστικὰ ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανούς στὶς 29 Μαρτίου τοῦ 1430 ἔπειτα ἀπὸ

ἰσχυρὴ πολιορκία τριῶν ἡμερῶν10 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 85 Ἐπίσης βλ Χαράλ Παπαστάθη laquoΘεσσαλονίκεια καὶ μακεδονικὰ Ἀνάλεκταraquo ἔκδ University Studio Press Θεσσα-λονίκη 1999 σ 195 ὅπου ἀνα-φέρεται ὅτι ὁ κοινοτισμὸς στὴ Μακεδονία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας ἦταν ἄμεσα συν-δεδεμένος μὲ τὴν Ἐκκλησία Εἰδικὰ στὴν περίπτωση τῆς Θεσσαλονί-κης ὁ ἑκάστοτε Μητροπολίτης ἐκπροσωποῦσε τὸν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ὁ ὁποῖος μὲ τὴ σειρὰ του ἦταν ὑπεύθυνος ἔναντι τοῦ Σουλτάνου γιὰ τὶς πρά-ξεις τῶν χριστιανῶν ὑπηκόων τῆς Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας11 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 20 85 Βλ ἐπίσης καὶ ἄρθρο στὸ ΒΗΜΑ μὲ τίτλο laquoΓιατί οἱ μουσουλμάνοι δοξάζουν σήμε-ρα τὸν ἃγιο Γεώργιοraquo στὴν ἱστοσε-λίδα httpwwwtovimagrsocietyarticleaid=327464) 12 Ἐγκαίνια εἶναι ἡ τελετὴ μὲ τὴν ὁποία καθιερώνεται καὶ καθαγιά-ζεται ἕνας ναὸς καὶ ἀπὸ ἁπλὸ κτί-σμα μεταβάλλεται σὲ οἶκο λατρεί-ας καὶ προσευχῆς καὶ ἡ τράπεζά του σὲ ἱερὸ θυσιαστήριο καὶ ἁγία τράπεζα 13 Πρέπει νὰ σημειωθεῖ ὅτι τὸ 1986 ἡ τότε Ὑπουργὸς Πολιτισμοῦ

Μελίνα Μερκούρη ἔδωσε διαβεβαιώσεις ὅτι μὲ τὸ πέρας τῶν ἐργασιῶν ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου θὰ παρεδίδετο στὴ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης γιὰ λειτουργικὴ καὶ μό-νον χρήση ἡ ἴδια δὲ δήλωσε τὴν περίοδο ἐκείνη ὅτι laquoτὰ χριστιανικὰ μνημεῖα εἶναι πρῶτον τόποι λατρείας καὶ ἔπειτα ἀρχαιολογικοὶ χῶροιraquo14 Παλαιές φωτογραφίες της προϋπάρχουσας Αγίας Τραπέζης δημοσιεύονται στα βιβλία α) Θεοχάρη Πα-ζαρά (ομότιμου καθηγητή της Βυζαντινής Αρχαιολογί-ας) laquoΗ Ροτόντα του Αγ Γεωργίου στη Θεσσαλονίκηraquo β) Αντριάνο Αλμπάγκο Νοβέλλο και Γεωργίου Δημητροκάλ-λη laquoΗ βυζαντινή τέχνη στην Ελλάδαraquo και γ) Αρχιμ Ιωάν-νου Τασσιά laquoΆγιος Γεώργιος Ροτόνταraquo Στο τελευταίο δε (υπό στοιχείο γ) βιβλίο εμφαίνονται στις φωτογραφίες τα παλαιοχριστιανικά θωράκια του τέμπλου και ο Σταυ-ρός στην κορυφή του τρούλου της Ροτόντα τα οποία laquoαπομακρύνθηκανraquo15 Βλ Ρωμαίικο Οδοιπορικό (httpwwworthodoxia-ellhnismosgr201203blog-post_4894html) καθώς και Αναβάσεις (httpanavaseisblogspotgr201203blog-post_207html) φωτογραφίες από Θεία Λειτουρ-γία και τον τρόπο ενημέρωσης για τέλεση της Θείας Λειτουργίας

14

Ἐπίκαιρα διδάγματα ἀπὸ τὸν Μακεδονικὸ Ἀγώνα

Κων σταν τί νου Χο λέ βαπο λι τι κοῦ ἐ πι στή μονος

Στὶς 13 Ὀ κτω βρί ου 1904 ἔ πε φτε νε κρὸς ἀ πὸ τουρ κι κὸ βό λι ὁ Ἀν θυ πο λο χα γὸς τοῦ Πυ ρο βο λι κοῦ Παῦ λος Με λᾶς στὸ χω ριὸ

Στά τι στα τῆς τό τε τουρ κο κρα τού με-νης Μα κε δο νί ας Πρό κει ται γιὰ τὸ ση με ρι νὸ χω ριὸ Με-λᾶς τοῦ Νο μοῦ Κα-στο ριᾶς Ὁ θά να τός του ἀ φύ πνι σε τὴν ὑ πνώτ του σα Ἀ θή να καὶ τὸν ἁ παν τα χοῦ Ἑλ λη νι σμό Ἔ τσι κο ρυ φώ θη κε ἡ ἔ νο-πλη φά ση τοῦ Μα-κε δο νι κοῦ Ἀ γώ να δη λα δὴ τῆς προ-σπά θειας τοῦ Ἑλ λη-νι σμοῦ νὰ ἀν τι με τω-πί σει τὴ δι εκ δί κη ση τοῦ Βουλ γα ρι κοῦ ἐ θνι κι σμοῦ ἐ πὶ τῆς Μα κε δο νί ας Ἀ πὸ αὐ τὸν τὸν ἀ γώ να καὶ ἀ πὸ ὅ σα προ-η γή θη καν ἀ ξί ζει νὰ ἐ ξα γά γου με σή με ρα ὁ ρι σμέ να ἐ πί και ρα δι δάγ μα τα

Ἡ πα τρί δα μας στὶς πα ρα μο νὲς αὐ-τῆς τῆς πα νε θνι κῆς προ σπά θειας εἶ χε πε ρά σει μί α μεί ζο να οἰ κο νο μι κὴ κρί ση μὲ ἀ παρ χὴ τὴν πτώ χευ ση τοῦ 1893 ἐ πὶ Χα ρι λά ου Τρι κού πη Τὸ 1897 ἀ κο-λού θη σε ὁ ἑλ λη νο τουρ κι κὸς πό λε μος ὁ ὁ ποῖ ος

ὑ πῆρ ξε ἀ τυ χὴς στὸ στρα τι ω τι κὸ πε δί ο ἀλ λὰ ἔ φε ρε θε τι κὰ ἀ πο τε λέ σμα τα στὸ δι πλω μα τι-κὸ πε δί ο μὲ τὴ δη μι ουρ γί α Αὐ τό νο μης Κρη τι-

κῆς Πο λι τεί ας καὶ τὴν ἀ πο μά κρυν ση τῆς τουρ κι κῆς δι οί κη σης ἀ πὸ τὴ Με γα λό νη-σο Τὸ 1898 ἐ πι βλή-θη κε στὴν Ἑλ λά δα ὁ Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὸς Ἔ λεγ χος (ΔΟΕ γνω-στὸς καὶ ὡς Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὴ Ἐ πι τρο-πή) Οἱ ἐκ πρό σω ποι τῶν ξέ νων δα νει-στῶν μας Ἄγ γλοι Γερ μα νοί Γάλ λοι Αὐ στρια κοί Ἰ τα λοὶ καὶ Ρῶ σσοι ἔ παιρ ναν κα τευ θεῖαν ἀ πὸ τὴν πη γὴ τὰ ἔ σο δα τῶν κρα τι κῶν μο νο πω-λί ων (ἁ λά τι τσι γα-ρό χαρ το παι γνι ό-χαρ τα σπίρ τα κἄ) κα θὼς καὶ τὰ ἔ σο δα τοῦ Τε λω νεί ου Πει-ραι ῶς Πα ρὰ τὴν οἰ-κο νο μι κὴ καὶ ψυ χο-λο γι κὴ κα τάρ ρευ ση οἱ Ἕλ λη νες τῆς ἐ πο-χῆς ἐ κεί νης ἀ πέ φυ-γαν τὴν ἐ θνι κὴ κα τά-θλι ψη ποὺ βι ώ νου με σή με ρα καὶ γρή γο ρα

ἀ νόρ θω σαν τὸ ἠ θι κό τους Μέ σα σὲ λί γα χρό-νια μπό ρε σαν νὰ ὀρ γα νώ σουν μὲ ἐ πι τυ χί α τὸν δι μέ τω πο Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να κα τὰ Ὀ θω μα νῶν

Ὁ μακεδονομάχος Παῦλος Μελᾶς

15

Τούρ κων ποὺ ἤ λεγ χαν τὴ Μα κε δο νί α καὶ κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων οἱ ὁ ποῖ οι ἀ πει λοῦ σαν τὸν ἑλ-λη νι κὸ πλη θυ σμό Τὸν κα λοῦ σαν νὰ ἐν τα χθεῖ στὴ Βουλ γα ρι κὴ ἐκ κλη σι α στι κὴ Ἐ ξαρ χί α καὶ νὰ ἐγ κα τα λεί ψει τὸ Πα τρι αρ χεῖ ο

Ποι οὶ πα ρά γον τες ἐ πέ δρα σαν θε τι κὰ ὥ στε νὰ ἀ να κάμ ψει τὸ ἐ θνι κὸ φρό νη μα πα ρὰ τὴν πτώ χευ ση καὶ τὴ στρα τι ω τι κὴ ἥτ τα

Πρῶ τον Ἡ πί στη στὸν Θε ό Εἶ ναι χα ρα κτη-ρι στι κὸ ὅ τι ἡ πρώ τη με γά λη ἐ θνι κὴ ἐ πι τυ χί α με τὰ τὸ 1893 ἦ ταν ἡ νί κη τοῦ Σπύ ρου Λού η στὸν Μα ρα θώ νιο τῶν Α΄ Ὀ λυμ πια κῶν Ἀ γώ νων στὴν Ἀ θή να (1896) Ὁ Λού ης τὸ τε λευ ταῖ ο βρά δυ πρὸ τοῦ ἀ γῶ νος νή στε ψε καὶ προ σευ-χή θη κε Ἕ νας προ σευ χό με νος νε ρου λὰς ἔ δω σε τὴν ἀ πα ραί τη τη ἐ θνι κὴ ἀ νά τα ση στὸν ἀ πο γο-η τευ μέ νο Ἑλ λη νι σμό

Δεύ τε ρο στοι χεῖ ο ἦ ταν ἡ αὐ το θυ σί α καὶ ὁ ἡ ρω ϊσμός ὅ πως κα τε δεί χθη στὴν πε ρί πτω ση τοῦ Παύ λου Με λᾶ Ἕ να παλ λη κά ρι ποὺ ζοῦ-σε μέ σα σὲ δύο ἐ πι φα νεῖς οἰ κο γέ νει ες -δι ό τι καὶ ἡ γυ ναί κα του ἦ ταν ἀ πὸ τὴν οἰ κο γέ νεια Δρα γού μη μὲ πολ λοὺς πο λι τι κοὺς καὶ λο γί ους- δέ χθη κε νὰ με τα βεῖ ἐ θε λον τι κὰ στὰ βου νὰ τῆς Μα κε δο νί ας γιὰ νὰ βο η θή σει τὸν ἐν τό πιο Ἑλ-λη νι σμὸ στὴ σκλη ρὴ μά χη

Τρί τον Ἡ ὕ παρ ξη κε φα λαι ού χων μὲ ἑ δραί α ἐ θνι κὴ συ νεί δη ση Πα ρά δειγ μα ὁ Γε ώρ γιος Ἀ βέ ρωφ ἐκ Με τσό βου ὁ ὁ ποῖ ος πλού τι σε στὴν Αἴ γυ πτο καὶ ἔ δω σε με γά λο μέ ρος τῶν χρη μά-των του γιὰ τὶς Ἔ νο πλες Δυ νά μεις μας

Τέ ταρ τον Ἡ πί στη στὴ δι α χρο νι κὴ συ νέ-χεια τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ ὅ πως τὴν κα τέ γρα ψαν ἱ στο ρι κοὶ καὶ λο γο τέ χνες μὲ κο ρυ φαῖ ο τὸν Κω-στὴ Πα λα μᾶ Ἀρ χαί α Ἑλ λά δα Βυ ζάν τιο Κλέ-φτες καὶ Ἀρ μα τω λοί ἥ ρω ες καὶ ἐ θνο μάρ τυ ρες ὅ λα αὐ τὰ ἀ πε τέ λε σαν μί α ἑ νό τη τα στὴ συ νεί-δη ση τοῦ μέ σου Ἕλ λη να καὶ τὸν ὤ θη σαν νὰ πο λε μή σει στὸν Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να καὶ στὴν με γά λη ἐ ξόρ μη ση τῶν Βαλ κα νι κῶν Πο λέ μων τοῦ 1912-13

Οἱ πα ρά γον τες τῆς νί κης στὸν Μα κε δο-νι κὸ Ἀ γώ να συν το νί σθη καν καὶ συ νερ γά σθη-καν πο λὺ κα λά Τὸ Οἰ κου με νι κὸ Πα τρι αρ χεῖ ο ἐ ξέ λε ξε καὶ ἀ πέ στει λε νέ ους καὶ μα χη τι κοὺς Μη τρο πο λί τες μὲ πα τρι ω τι σμὸ καὶ τόλ μη Οἱ δι πλω μά τες μας ὅ πως ὁ Ἴ ων Δρα γού μης καὶ ὁ Λάμ προς Κο ρο μη λᾶς κα τέ στρω σαν τὸ εὐ φυ ὲς

στρα τη γι κὸ σχέ διο Οἱ ἐ θε λον τὲς ἀ ξι ω μα τι κοὶ ἦλ θαν ἀ πὸ τὴν ἐ λεύ θε ρη Ἑλ λά δα καὶ με τέ δω-σαν τὴν ἐμ πει ρί α τους στοὺς Μα κε δό νες Ἄλ-λοι ἐ θε λον τὲς χω ρὶς νὰ εἶ ναι μό νι μοι στρα τι ω-τι κοὶ ἔ σπευ σαν μὲ χα ρά κυ ρί ως Κρη τι κοὶ καὶ Μα νιά τες Τὰ σω μα τεῖ α τὰ Μα κε δο νι κὰ Κο-μι τάτα καὶ οἱ Φι λεκ παι δευ τι κὲς Ἑ ται ρεῖες ἀ πὸ τὴν Ἀ θή να τὴ Λά ρι σα τὴν Κων σταν τι νού πο λη ἔ στελ ναν βι βλί α ἱ στο ρι κοῦ καὶ θρη σκευ τι κοῦ πε ρι ε χο μέ νου Δά σκα λοι καὶ δα σκά λες πα ρὰ τὸ νε α ρό τῆς ἡ λι κί ας τους ἔ φευ γαν ἀ πὸ τὴν ἡ συ χί α τῆς Ἀ θή νας καὶ πή γαι ναν νὰ δι δά ξουν στὰ ἑλ λη νό που λα τῆς Μα κε δο νί ας Χρι στὸ καὶ Ἑλ λά δα Πολ λοὶ καὶ πολ λὲς βρῆ καν φρι κτὸ θά να το Οἱ ἁ πλοὶ πα πά δες τῆς Μα κε δο νί ας ἀν τι στά θη καν κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων Ἐ ξαρ χι-κῶν καὶ δε κά δες ἀ πὸ αὐ τοὺς θυ σι ά σθη καν Οἱ ἐν τό πιοι Μα κε δό νες ἀ γω νί σθη καν μὲ κά θε τρό-πο καὶ ὄ χι μό νον οἱ ἑλ λη νό φω νοι ἀλ λὰ καὶ οἱ σλα βό φω νοι-δί γλωσ σοι καὶ οἱ βλα χό φω νοι Τὸ 1903 οἱ κά τοι κοι τοῦ Μο να στη ρί ου -σή με ρα Μπί το λα τῶν Σκο πί ων- ἀ πέ στει λαν στὸν Γάλ-λο Ὑ πουρ γὸ Ἐ ξω τε ρι κῶν ψή φι σμα μὲ τὸ ὁ ποῖ ο δή λω ναν ὅ τι laquoὁ μι λοῦ μεν σλα βι στί βλα χι στί ἀλ βα νι στί ἀλ λ᾿ οὖχ ἧτ τον εἴ με θα Ἕλ λη νεςraquo Ἡ ἑλ λη νι κὴ συ νεί δη ση τῶν σλα βο φώ νων ἂς γί-νει μά θη μα γιὰ ὅ σους σή με ρα ἐ πι χει ροῦν νὰ δη μι ουρ γή σουν τε χνη τὲς μει ο νό τη τες μὲ βά ση τὸ ἑλ λη νοσ λα βι κὸ ἰ δί ω μα λί γων χι λιά δων Δυ τι-κο μα κε δό νων

Οἱ πνευ μα τι κὲς προ ϋ πο θέ σεις τοῦ Ἀ γώ να καὶ τὰ ὅ σα προ η γή θη καν κα τα δει κνύ ουν ὅ τι ὅ ταν ὁ Ἑλ λη νι σμὸς βα σί ζε ται στὴν ἑλ λη νορ-θό δο ξη πα ρά δο σή του καὶ σὲ ἄ φθαρ τες ἀ ξί ες μπο ρεῖ καὶ νὰ ὀρ γα νω θεῖ καὶ νὰ συν το νι σθεῖ καὶ νὰ νι κή σει Δυ στυ χῶς σή με ρα βι ώ νου με τὴν οἰ κο νο μι κὴ κρί ση χω ρὶς πνευ μα τι κὰ ἐ φό δια δι-ό τι στὸ ὄ νο μα ἑ νὸς κί βδη λου προ ο δευ τι σμοῦ κά ποι οι γκρέ μι σαν τὶς στα θε ρὲς ἀ ξί ες ποὺ μᾶς κρά τη σαν ὄρ θιους ἐ πὶ αἰ ῶ νες Ἄ φη σαν τοὺς νέ ους χω ρὶς ἐλ πί δα καὶ αἰ σι ο δο ξί α καὶ καλ λι έρ-γη σαν τὴν ἐ θνι κὴ με λαγ χο λί α Ἂς δι δα χθοῦ με ὅ σο εἶ ναι και ρὸς ἀ πὸ τὰ ἠ θι κὰ ἐ φό δια ποὺ ἐ νί σχυ σαν τοὺς προ γό νους μας κα τὰ τὴν πε-ρί ο δο πρὶν καὶ κα τὰ τὴ διά ρκεια τοῦ Ἀ γώ να καὶ ἂς κα τα νο ή σου με ὅ τι ἔ χου με πε ρά σει καὶ ἀ πὸ δυ σκο λο τέ ρες κα τα στά σεις Θὰ ἐ πι βι ώ σου με ἀρ κεῖ νὰ μὴν ἀ φελ λη νι σθοῦ με

16

Θεοδόσης Στέριου (1780-1865) Μακεδόνες Ἀγωνιστὲς τοῦ 1821

Στὴν προσπάθεια νὰ γίνουν γνωστοὶ οἱ παραμελημένοι Μακεδόνες ἀγωνιστὲς τοῦ 1821 ἐπανερχόμαστε σὲ μία μεγάλη

μορφὴ τοῦ ἀγώναmiddot πρόκειται γιὰ τὸν Θεοδόσιο Στέριου ἀπὸ τὸ Λιβάδι ΘεσσαλονίκηςΤὰ χω-ριὰ Λιβάδι καὶ Περιστερὰ ἔχουν νὰ ἐπιδείξουν μέγιστη συμβολὴ στὴν ἐπανάσταση τοῦ 1821 στὴ Χαλκιδικὴ σὲ μεγάλο ἀριθμὸ ἀγωνιστῶν γιὰ τοὺς ὁποίους ὑπάρχει ἀφθονία στοιχείων ἄγνωστα στοὺς σημερινοὺς Ἕλληνες Παρα-κάτω παρατίθεται μία αἴτηση ποὺ ὑπέβαλε ὁ Θεοδόσιος Στέριου τὸ 1841 στὴν Ἀταλά-ντη ὅπου ἐξιστορεῖ τὰ κατορθώματά του

laquoὉ ὑποφαινόμενος ἀπὸ ἀρχῆς τοῦ ἀγῶνος λαβὼν τὰ ὃπλα εἰς χεῖρας μου ἀκόμη ἀπὸ τὴν κωμόπολή μας Λιβάδι τῆς ἐπαρχίας Ἀρδαμερίου τῆς Μακεδονίας μὲ ὅλους τοὺς συμπολίτας μου ἐπικεφαλῆς τῶν ὁποίων ὡς ὁπλαρχηγὸς ἀντι-παρετάχθην ἐκεῖ καὶ εἰς τὰ πέριξ αὐτῆς κατὰ τοῦ ἀπὸ Θεσσαλονίκης διορισθέντος ἀρχηγοῦ Ἰσμαὴλ Ἀγὰ Κεσίμογλου ἔχοντος περίπου 5000 ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως μὲ διαφόρους εἰς διάφορα μέρη ἀκροβολισμοὺς διατηρήσας τὰ γυναικόπαιδα τοῦ μέρους ἐκείνου ἔφθασα ἐν τῇ χερσονήσῳ Κασσάνδρᾳ ὅπου καὶ κατε-τάχθην ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ γενικοῦ τῆς Μα-κεδονίας ἀρχηγοῦ Ἐμμανουὴλ Παπᾶ Σερραίου μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν διεύθυνσίν μου στρατιώτας καὶ ὑπηρέτησα εἰς ὅλην τὴν διάρκειαν τοῦ πολέμου ἕως τῆς καταστροφῆς της ἀπὸ τὸ ἐχθρικόν τοῦ σατράπη Λουμποὺτ πασᾶ καὶ ἄλλων 40000 ὅλον ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως καταφυγὼν ὡς τοιοῦτος εἰς Πελοπόννησον μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν μου ἐναπομείναντας στρατιώτας κα-τετάχθην εἰς τὸ σῶμα τοῦ ἀρχηγοῦ Παναγιώ-τη Ζαφειρόπουλου εἰς τὰς μάχας Δερβενακί-ων καὶ Ἄργους κατὰ τοῦ Δράμαλη καὶ ἄλλων Ἑπομένως ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Νικολάου Σου-λιώτου κατὰ τοῦ ἴδιου Δράμαλη καὶ ἄλλων πάλι εἰς Ἄργος καὶ εἰς τὰ πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν

ὁδηγίαν τοῦ Θεοδωράκη Ζαχαρόπουλου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ πασᾶ εἰς τὰ μέρη τῆς Καλαμάτας καὶ τῶν πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Κα-ρατάσιου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ εἰς Σχοινόλακκα Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ ταγματάρχου Κων-σταντίνου Δουμπιώτου εἰς διάφορα μέρη τῆς Πελοποννήσου ὅπου καὶ ὅπως τὸ ἐκάλεσεν ἡ χρεία τότε Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Δημη-τρίου Κριεζῆ Ὑδραίου εἰς τὴν Ὕδραν καὶ ἑπομέ-νως εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Παλαιῶν Πατρῶν καὶ ἀλλαχοῦ Ἔπειτα ἐπανελθὼν κατὰ τὸ 1826 εἰς τὰς νήσους Σκιάθον καὶ Σκόπελον συσσωματω-θεὶς μὲ τὸ Μακεδονικὸ σῶμα τοῦ προειρηθέντος Κωνσταντίνου Δουμπιώτου ἀντιπαρετάχθημεν εἰς τὴν Ὀρμύλιαν μὲ τὸν Ὀμὲρ Βεργιόνην εἰς Τρίκερην μὲ τὸν Νούρκα μπέη καὶ εἰς τὴν Ἀτα-λάντην μὲ τὸν Μουστὰ μπέη Ἔπειτα ἐδιορίσθην εἰς τὴν Σκόπελον πολιτάρχης διὰ τὴν εὐταξίαν Ὅτε μετέβησαν τὰ στρατεύματα εἰς Μέγαρα νὰ ὀργανωθοῦν καὶ μὴ εὑρεθεὶς ἐκεῖ νὰ ὀργα-νωθῶ ἔμεινα ζημιωμένος ἀπὸ τοῦ βαθμοῦ κτλ Ἔπειτα τὸ 1830 μετοίκησα εἰς χωρίον Σκεντέ-ραγα τῆς Λοκρίδος εἰς τὸ ἔτος 1836 ἔδωσα τὰ ἀποδεικτικά μου εἰς τὸ ἐπαρχεῖον Λοκρί-δος καὶ δὲν ἠξιώθην ἔκτοτε ἀπάντησίν τινα ἐπὶ τῶν δικαιωμάτων καὶ θυσιῶν καὶ ἀγώνων μου ἤδη δὲ ἀποκατασταθεὶς εἰς τὴν Νέαν Πέλλην τῆς Λοκρίδος-Συνοικισμοῦ τῶν Μακεδόνων Δυστυχῶς εἰς τὴν ἡλικίαν περίπου 60 διὸ καὶ ἀπεκδεχόμενος εὔελπις τὸ αἴσι-ον ἀποτέλεσμα τῶν ἀναφερομένων δικαι-ωμάτων μου ὑποσημειοῦμαι εὐσεβάστωςraquo Ἐν Ἀταλάντῃ τῇ 1ῃ Δεκεμβρίου 1841

Πηγήhttpdoumbia-istoriablogspotgr

17

Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Πάω νὰ πολεμήσω

-Πᾶς νὰ παλέψης μὲ λιοπύρια καὶ χιόνια

-Πάω νὰ προστατέψω τὸ δίκιο καὶ τὴ λευτεριά

-Πᾶς νὰ διψάσης καὶ νὰ πεινάσης

-Πάω νὰ φυλάξω τὸ ψωμὶ τῶν παιδιῶν

-Πᾶς νὰ χάσης χέρι πόδι μάτι

-Πάω νὰ δώσω χαρὰ καὶ φῶς

σὲ χιλιάδες τίμιους καὶ εἰρηνικοὺς ἀνθρώπους

-Πᾶς νὰ σκοτώσης καὶ νὰ σκοτωθῆς

-Πάω νὰ δώσω ζωὴ καὶ εἰρήνη δίκιο καὶ λευτεριά

-Γιὰ ποιόν στρατιώτη

-Γιὰ τὴν πατρίδα

ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟΝ Γ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 1949

18

Διδαχὲς τοῦ γέροντος Παϊσίου

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ὅποιος ἀγωνίζεται πνευματικάπολεμάει τὸν ἐχθρὸ διάβολο καὶ ἑπόμενο εἶναι νὰ πο-λεμηθῆ καὶ ἀπrsquo αὐτόν Ὁ ἄνθρωποςποὺ θὰ νικήση τὸν νοητὸ ἐχθρό θὰ στεφανωθῆ ἀπὸ τὸν Χριστό

Γιὰ νὰ ἐξαγνισθῆ ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ μὴ δέχεται πονηροὺς λογισμούς ἀλλrsquo οὔτε καὶ ὁ ἴδιος νὰ σκέφτεται πονηρά Νὰ ἐνεργῆ δὲ ἁπλὰ καὶ ταπεινὰ καὶ νrsquo ἀγωνίζεται φιλότιμα

Ἡ μεγαλύτερη ἀρρώστια στὴν ἐποχὴ μας εἶναι οἱ μάταιοι λογισμοὶ τῶν κακῶν ἀνθρώ-πων ποὺ φέρνουν τὸ ἄγχος Τὴ θεραπεία τὴν δίνει μόνο ὁ Χριστὸς μὲ τὴν ψυχικὴ γαλήνη μαζὶ καὶ τὴν αἰωνιότητα ἀρκεῖ νὰ μετανοήση ὁ ἄνθρωπος καὶ νὰ στραφῆ στὸν Χριστό

Τὸ καλύτερο φάρμακο γιὰ τὴν κάθε δοκι-μασία μας εἶναι ἡ μεγαλύτερη δοκιμασία τῶν συνανθρώπων μας ἀρκεῖ νὰ τὴν φέρουμε στὸν λογισμό μας

Ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ γιὰ ὅτι δὲν γί-νεται ἀνθρωπίνως εἶναι μία μυστικὴ συνεχὴς προσευχὴ μὲ θετικὰ ἀποτελέσματα

Ὅποιος ἐμπιστεύεται στὸν Θεό σπέρνει δοξολογία καὶ δέχεται τὴ θεϊκὴ χαρὰ καὶ τὴν αἰώνια εὐλογία Ὅποιος σπέρνει κακομοιρι-άθερίζει κακομοιριὰ καὶ ἀποθηκεύει ἄγχος

Ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὁ ἄνθρωπος ὅταν δέ-χεται ὑλικὴ εὐλογία εἶναι χαρὰ ἀνθρώπινη

19

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἐνῷ ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὅταν δίνη ὁ ἄνθρωπος εἶναι θεϊκή Ἡ θεϊκὴ ἔρχεται μὲ τὸ δόσιμο

Ὅποιος κουράζεται γιὰ τὸν πλησίον του ἀπὸ καθαρὴ ἀγάπη ξεκουράζεται μὲ τὴν κούραση Ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ ἀγαπάει τὸν ἑαυ-τό του καὶ τεμπελιάζει κουράζεται καὶ μὲ τὸ νὰ κάθεται

Ὅταν ἀδικῆσαι νὰ μὴ λές laquoΝὰ τὸ βρῆ ἀπὸ τὸν Θεόraquo γιατί τότε καταριέσαι μὲ εὐγένεια

Ἕνα τουρβὰ μεταφέρει κανεὶς καὶ λέει πότε νὰ τὸν ξεφορτωθῆ Πόσο μᾶλλον νὰ κουβαλάη συνέχεια περίσσιο βάρος τὸ ὁποῖο προσθέ-τει μὲ τὴν πολυφαγία καὶ βλάπτει καὶ στὴν ὑγεία

Ἐὰν δὲν διορθωθῆ ὁ καθένας μας γιὰ νὰ πληθύνη τὸ καλό πῶς μπορεῖ νὰ ἐπικρατήση τὸ καλὸ μὲ καλὸ τρόπο

Ἐὰν δὲν μποροῦμε νὰ ἀγωνισθοῦμε πολὺ ἢ καὶ καθόλου τουλάχιστον νὰ τὸ ἀναγνω-ρίζουμε ταπεινὰ καὶ νὰ ζητᾶμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ Ἐὰν θὰ μᾶς βοηθοῦσε καὶ ἡ μὴ ἀνα-γνώριση οὔτε καὶ αὐτὴ θὰ μᾶς τὴν ζητοῦσε ὁ Χριστός

Ἄλλο εὐλάβεια καὶ ἄλλο εὐσέβεια ndash ὅπως ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολικὴ εὐλάβεια διαφέρει ἀπὸ τὴν Δυτικὴ εὐρωπαϊκὴ εὐσέβειαἩ μὲν εὐλάβεια ἔχει θεία Χάρη ἡ δὲ εὐσέβεια ἔχει ἀνθρώπινο μυαλό

Ἡ κάθε καλὴ ἰδέα ποὺ ἔρχεται στὸν ἀνθρώ-πινο νοῦ εἶναι ἀπὸ ἄνω ἀπὸ τὸν Θεό Μόνο ὅτι κατεβάζει ἡ μύτη μας μὲ τὸ συνάχι εἶναι δικό μας

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δέχονται τὶς πλούσιες εὐλογίες τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ λίγοι εὐχαριστοῦν τὸν Θεὸ καὶ εἶναι εὐχαριστημένοι καὶ χαρού-μενοι κοντὰ στὸν Χριστό

Ἀπὸ τὸ βιβλίο του Ἁγιορεῖται Πατέρες καὶ Ἁγιορείτικα ἔκδοση Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου laquoΕὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγοςraquo Σουρωτὴ Θεσσαλονίκης

20

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με

καὶ πι νέ τω

ἐκ τοῦ Οἴκου

ΡούνshyταshyΓεshyωρshyγίshyουshyΔιshyκηshyγόshyρου

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με καὶ πι νέ τωὉ πι στεύ ων εἰς ἐ μέ κα θὼς εἶ πεν ἡ γρα φή πο τα μοὶ ἐκ τῆς κοι λί ας αὐ τοῦ ρεύ σου σιν ὕ δα τος ζῶν τος

Μα μά μπαμ πὰ δι ψά ω δι-ψά ω πο λύ δῶ στε μου νε-

ρό ἔ χει πο λὺ ζέ στη καὶ κου ρά στη κα ἄ κου σα νὰ λέ ει ἕ να παι δά κι πο λὺ χα ρι-τω μέ να στοὺς γο νεῖς του κα θὼς ἔ παι-ζε στὴν πα ρα λί α ἐ φέ τος τὸ κα λο καί ρι Δὲν ξέ ρω για τί ἀλ λὰ αὐ τὴ ἡ φαι νο με-νι κὰ ἁ πλὴ φρά ση τοῦ μι κροῦ παι διοῦ μοῦ ἔ φε ρε στὸν νοῦ μί α ἄλ λη φρά ση ἡ ὁ ποί α λέ ει laquoἘ ὰν τὶς δι ψῇ ἐρ χέ σθῳ πρὸς ἐ μὲ καὶ πι νέ τῳraquo

Δί ψα λοι πόν Ναί δί ψα μί α πα ρά με-τρος τῆς ἀν θρώ πι νης ζω ῆς τῆς κα θη με-ρι νό τη τός μας Ἀ νά λο γα βέ βαι α γιὰ τὸ τί δι ψᾶ κα νείς μὴν τὸ ξε χνᾶ με αὐ τό πο λὺ βα σι κό κα θό τι ἡ δί ψα ἔ χει καὶ ἀλ λη γο-ρι κὸ πε ρι ε χό με νο Ἄλ λος δι ψᾶ γιὰ ὑ λι κὰ πράγ μα τα κι νού με νος ἀ πὸ τὴ φι λαυ τί α τὴ φι λαρ γυ ρί α ἢ τὴ φι λη δο νί α του ἄλ-λος πά λι δι ψᾶ γιὰ laquoἄλ λαraquo ἀ γα θά ὄ χι τοῦ κό σμου ἐ τού του γιὰ πνευ μα τι κὰ ἀ γα θά Ση μα σί α ἔ χει πάν τως ὅ τι τὸ κί νη τρο καὶ ἡ αἰ τί α τῆς δί ψας εἶ ναι κοι νὴ γιὰ ὅ λους εἶ ναι ἡ δί ψα γιὰ ζω ή

Ἡ ποι ό τη τα τῆς δί ψας τοῦ κα θε νὸς θὰ κα θο ρί ζει μέ σα στὴ ζω ὴ του κα τ᾿ ἀ νάγ κην καὶ τὴν πη γὴ στὴν ὁ ποί α θὰ πη-γαί νει νὰ ξε δι ψᾶ Καὶ ἀ κο λού θως ὅ λα τὰ ἔρ γα του μὲ αὐ τὸ τὸ κρι τή ριο θὰ κα θο-ρί ζον ται Γαι ώ δης ἡ δί ψα κά ποι ου γαι-ώ δης καὶ ἡ πη γή του γαι ώ δη καὶ φθαρ τὰ

21

ἐκ τοῦ Οἴκου

τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του Πνευ μα τι κὴ ἡ δί ψα κά ποι ου πνευ μα τι κὴ καὶ ἡ πη γή του πνευ μα τι κὰ καὶ αἰ ώ νια τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του

Ἡ ἀ κο λου θί α αὐ τὴ ἀ πο κτᾶ ἀ κό μη με γα λύ τε ρη ση μα σί α ὅ ταν τὴν ἀ να λο γι-στοῦ με μέ σα ἀ πὸ τὸ πρί σμα τοῦ συ νό-λου τὸ λε γό με νον umlκοι νόνuml Ὁ ἄν θρω πος ὡς ἀ το μι κό τη τα εἶ ναι αὐ τα ξί α ὅ μως ἡ αὐ τα ξί α αὐ τὴ θε ώ νε ται μέ σα ἀ πὸ τὸ κοι-νὸν σῶ μα καὶ σω τη ρί α κλει σμέ νη μέ σα σὲ ἕ να laquoἐ γὼraquo δὲν νο εῖ ται δὲν ὑ φί στα ται

Ἀ νά λο γα λοι πὸν μὲ τὴν ποι ό τη τα τῆς προ σω πι κῆς πη γῆς του ὁ κα θέ νας ἐ πη-ρε ά ζει τὸ σύ νο λο μέ σα στὸ ὁ ποῖ ο ἐ νυ πάρ χει Ἂν οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη γὲς τῶν ἀ τό μων ἔ χουν πνευ μα τι κὴ ἀ να φο-ρὰ στὴ μί α καὶ μο να δι κὴ αἰ ώ νια πη γὴ ζῶν τος ὕ δα-τος Στὸν Χρι στό τό τε καὶ τὸ σύ νο λο στὸν Χρι στὸ θὰ ὁ δη γεῖ ται ἀ πὸ Τὸν Χρι στὸ θὰ ἐμ πνέ ε ται καὶ ἐν Χρι στῷ θὰ διά γει σὲ αἰ ώ νια χα ρά Ἂν ὅ μως οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη-γὲς τῶν ἀ τό μων σὲ μί α κοι-νω νί α ἔ χουν ση μεῖ ο ἀ να φο-ρᾶς τὰ ὑ λι κὰ καὶ προ σω πι-κὰ πά θη καὶ τὴν ἱ κα νο ποί-η σή τους τό τε ἡ δί ψα ὄ χι μό νο δὲν θὰ σβή νει ἀλ λὰ μο νί μως θὰ αὐ ξά νει καὶ θὰ ὁ δη γεῖ τό σο τὰ ἐ πὶ μέ ρους ἄ το μα ὅ σο καὶ ὅ λο τὸ σύ νο λο σὲ μί α δια ρκῆ φθο ρά σὲ μί α πο ρεί α θνη τὴ σὲ μί α πο ρεί α ἐ ξα-φά νι σης

Καὶ ἐ δῶ βρί σκε ται τὸ χρέ ος καὶ ἡ εὐ-θύ νη τῶν Χρι στια νῶν Στὸ σύγ χρο νο κοι-νὸ τρα πέ ζι τῆς πα ναν θρώ πι νης οἰ κο γέ-νειας τῶν ἀν θρώ πων ὑ πάρ χει μί α κα νά τα μὲ νε ρό ἕ τοι μη νὰ ξε δι ψά σει τὶς ἀ λη θι νὲς ἀ νάγ κες τῶν με λῶν αὐ τῆς τῆς οἰ κου με νι-κῆς οἰ κο γέ νειας

Ἕ τοι μη νὰ σβή σει ὅ λη τὴν ψυ χι κή πνευ μα τι κὴ δί ψα τοῦ κό σμου ἕ τοι μη νὰ δώ σει αἰ ώ νια προ ο πτι κὴ ζω ῆς καὶ χα ρᾶς

στὶς κοι νω νί ες ὅ λου τοῦ κό σμου Καὶ τὸ νε ρὸ αὐ τῆς τῆς κα νά τας δὲν εἶ ναι ἄλ λο πα ρὰ Ὁ ἴ διος Ο ΧΡΙΣΤΟΣ Ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στός ὁ ὁ ποῖ ος προ σφέ ρε ται αἰ ω νί ως ἀ φει δῶς καὶ ἀ δι α κρί τως σὲ ὅ λους Ὁ ἴ διος εἶ ναι καὶ τὸ νε ρὸ Ὁ ἴ διος καὶ ἡ πη γή Αὐ-τὸ εἶ ναι τὸ με γά λο ἠ θι κὸ καὶ πνευ μα τι κό μας χρέ ος γιὰ ὅ λους τούς Χρι στια νούς νὰ φρον τί ζουν νὰ ξε δι ψοῦν οἱ ἴ διοι ἀ πὸ Τὸν Χρι στό ἀ πὸ τὸ Ἅ γιο Πνεῦ μα τὸ ζω-ο γό νο καὶ νὰ γί νον ται οἱ ἴ διοι κα νά τες μὲ Χρι στό ὥ στε νὰ με τα δί δουν μὲ τὴ ζω ὴ

τους αὐ τὸ τὸ αἰ ώ νιο ὕ δωρ σὲ ὅ λη τὴν οἰ-κου μέ νη

Νὰ γε μί ζουν πάν το τε αὐ τὴν τὴν πα-να θρώ πι νη κα νά τα μὲ Χρι στό γιὰ νὰ μπο ρεῖ ὅ λη ἡ οἰ κου μέ νη νὰ ζεῖ ἀ λη θι νά νὰ ζεῖ μὲ ἀ γά πη νὰ θε ώ νε ται ἐν Χρι στῷ κά θε λε πτό

Ἐ ξάλ λου μᾶς τὸ εἶ πε ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στὸς laquoὅ ποι ος δι ψᾶ νὰ ἔρ χε ται σὲ ἐ μέ να νὰ πί νειraquo Δὲν ὑ πάρ χει με γα λύ τε ρο πράγ-μα ἀ πὸ αὐ τὴν τὴν ἀ γά πη ποὺ μᾶς δεί χνει Ὁ Χρι στός Στὸ χέ ρι μας εἶ ναι νὰ θέ λου με νὰ ξε δι ψά σου με ἀ λη θι νὰ καὶ ἀ το μι κὰ καὶ στὸ σύ νο λο

Ἡ Σαμαρείτιδα λέγει στὸν Κύριοlaquo Δὸς μοι τοῦτο τὸ ὕδωρraquo

22

Πολλοὶ σήμερα κατηγοροῦν τοὺς νέους γιὰ τὰ ἀλλόκοτα ντυσίματά τους τὴν ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους

τὴν ἀπραξία καὶ τὶς αὐτοκαταστροφικές τους τάσεις

Εἶναι ἄραγε ὅμως ἔτσι ὄντως τὰ πράγμα-τα Ἢ μήπως κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιφάνεια μᾶς διαφεύγει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια

Οἱ νέοι ἐμφανίζονται μὲ ἔξαλλα ἢ ἐξω-φρενικὰ ντυσίματα καὶ κατηγοροῦνται γιrsquo αὐτό Ὅμως ἔτσι ἀντιδροῦν στοὺς κουστου-μαρισμένους καὶ γραβατωμένους κυρίως τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράττουν μὲ τὴ μεγαλύ-τερη ὑποκρισία τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἐναντίον τῆς κοινωνίας ἀπομιζώντας την μὲ ἄνομα μέσα ἀπροκάλυπτα καὶ ὠθώντας την στὴ δυστυχία

Γίνονται πολλὲς φορὲς καταστροφικοὶ καὶ αὐτοκαταστροφικοὶ μὲ ποικίλες οὐσίες ἐνῷ συγχρόνως παρουσιάζουν ἔντονη φιλαυ-τία Φαίνεται παράξενο καὶ ἀσυμβίβαστο Ὅμως δὲν εἶναι αὐτοὶ οἱ αὐτοκαταστροφικοί ἐνῷ ἡ φιλαυτία τους ἐνέχει τὴν ἐνστικτώδη αἴσθηση τῆς διατήρησης τῆς ζωῆς καὶ τῶν ὑπολειμμάτων τῆς τσαλακωμένης ἀξιοπρέ-πειάς τους

Δὲν προτίμησαν ποτὲ οἱ ἴδιοι νὰ τρῶνε μεταλλαγμένα γενετικῶς προϊόντα μὲ διοξί-νες προϊόντα τῆς μεγάλαυχης πολιτικῆς τῶν lsquorsquoπεπολιτισμένωνrsquorsquo ἐθνῶν τῆς Ἑσπερίας

Ἡ ὕβρις τῶν μεγιστάνων δὲν διστάζει νὰ τοὺς ταΐζει μὲ προϊόντα ὑβριδίων καὶ ἂν ἀρέ-σει σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς μεγιστάνες μπορεῖ καὶ νὰ τοὺς στείλει ὡς πασχαλινὸ δῶρο μιά βόμβα ἀπεμπλουτισμένου οὐρα-νίου μὲ εὐχὲς γιὰ καλὸ Πάσχα

Ὅλα αὐτὰ τοὺς τὰ ταΐζει ἡ κοινωνία χωρὶς νὰ τοὺς ρωτᾶ τσακίζοντας ἔτσι τὴν πολύτιμη ὑγεία τους τὴν τόσο ὠφέλιμη καὶ χρήσιμη γιὰ τὰ χρόνια ζωῆς ποὺ ἔχουν μπροστά τους νὰ δημιουργήσουν καὶ στὸ τέλος τοὺς κατηγορεῖ γιὰ αὐτοκαταστροφὴ ἐνῷ ἡ ἴδια ἐκεῖ τούς ὁδήγησε

Τοὺς ἐξαναγκάζει σὲ ἀμνησία μὲ τὴν ἔλλειψη ἐπαρκῶν χώρων νὰ ἀθληθοῦν νὰ παίξουν καὶ τρόπων νὰ κινηθοῦν μὲ ἀσφά-λεια μrsquo ἕνα ποδήλατο ἢ μὲ τὰ πόδια κι ἔπειτα τοὺς κατηγορεῖ γιὰ ψυχικὴ παραλυ-σία ξεχνώντας ὅτι lsquorsquoνοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖrsquorsquo

Τοὺς ἔχει καταντήσει χωρὶς χέρια διότι οἱ νέοι ἔξω ἀπὸ τὸν κονδυλοφόρο καὶ ἴσως λίγες φορὲς στὴ ζωὴ τους μιὰ μπάλα ὅποτε τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία στοὺς ἐλαχιστότα-τους χώρους ποὺ lsquorsquoφροντίζουνrsquorsquo οἱ lsquorsquoμεγά-λοιrsquorsquo νὰ διατηροῦν γὶ΄ αὐτούς δὲν ἔχουν κρατήσει τίποτε ἄλλο

Ἡ χειρωνακτικὴ ἀπασχόληση εἶναι ξένη γιὰ τοὺς πολλούς Χειροτεχνίες-τέχνες κι ἄλλες χρήσιμες πρακτικὲς δραστηριότητες

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέων

Ἰωάννη Νικολαΐδηἐκπαιδευτικοῦ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

3

Ρωμνιός τεῦχος 9

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή τουΒασιλείου Μπισμπάρδη

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστροΜαρίας Τσακτσίρα

Λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Μικρὴ ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας Μεταμυκηναϊκὴ περίοδοςΓεωργίου Βιλλιώτη

Ἡ ἑλληνιστική Κοινή τοῦ ΕυαγγελίουΣτυλιανῆς Κουρῆ

ἙορτολογικὰὍσιος Δαβὶδ ὁ ἐν ΘεσσαλονίκῃΘωμαΐδος Λουπίδου Ἰωάννη Ξουρίδα

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικά στὰ Αὐστραλιανά σχολεῖα Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

Βιβλιοπαρουσίαση

laquoΜιὰ βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου ὊρουςraquoΜητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου

laquoἩ Μεγάλη Ἐκκλησία ἐν αἰχμαλωσίᾳraquo Στῆβεν Ράνσιμαν

Σταυρόλεξο

30

32

36

38

40

42

43

44

46

4

π Φιλοθέου Ζερβάκου

Ὁ ἅγιος Δημήτριος ἐνδεδυμένος στολὴν Στρατηλάτου

laquoΜετὰ δύο ἡμέρας φθάσαμε εἰς Θεσ-σαλονίκην ἡ ὁποία τότε κατείχετο ὑπὸ τῶν Τούρκων καί ἐπειδὴ ἐγὼ

ἀπὸ μικρὸς εἶχον εὐλάβειαν εἰς τὸν ἃγιο Δημή-τριο παρεκάλουν τὸν φίλον μου Νικόλαον νὰ ἐξέλθωμεν τοῦ ἀτμόπλοιου διὰ νὰ προσκυνή-σωμεν τὸν τάφον τοῦ Μεγαλομάρτυρος Δημη-τρίου τοῦ Μυροβλήτου Ἐξελθόντες μετέβημεν καὶ προσκυνήσαμε μετὰ κατανύξεως τὸν Τάφον τοῦ Ἁγίου καί ἐπιστρέψαντες εἴς τι ξενοδοχεῖον Ἑλληνικόν ἐμείναμεν ὁλόκληρον τὴν ἡμέραν καὶ τὸ ἑσπέρας Τὴν ἑπομένην ἡτοιμάσθημεν νrsquo ἀνα-χωρήσωμεν διrsquo Ἅγιο Ὂρος καὶ μεταβάντες εἰς τὸ Τελωνεῖον δὲν μᾶς ἐπέτρεψαν νrsquo ἀναχωρή-σωμεν laquoΔὲν θὰ φύγετεraquo μᾶς εἶπον laquoδιότι εἶσθε κατάσκοποιraquo Τοὺς εἴπομεν ὅτι τοιοῦτον δὲν συμβαίνει καί ἐφrsquo ὅσον τὰ διαβατήριά μας εἶναι ἐπικυρωμένα ἀπὸ τὸ Τουρκικὸν Προξενεῖον καὶ τὴν Πρεσβείαν ὀφείλουν νὰ μᾶς ἐπιτρέψουν νrsquo ἀναχωρήσωμεν ἀλλrsquo οὐδεμίαν σημασίαν ἔδωκαν εἰς τοὺς λόγους μας

Δὲν μᾶς ἐφυλάκισαν ἀλλὰ μᾶς εἶχον ὑπὸ ἐπιτήρησιν αὐστηρὰν καὶ εἰς τὸ ξενοδοχεῖον ποὺ ἐμέναμεν ἐφύλαττον στρατιῶται καὶ ὅταν ἐξηρχώμεθα μᾶς παρηκολούθουν πάντοτε στρατιῶται Ἐμείναμεν οὕτω ἀρκετὰς ἡμέρας Τὰ χρήματα ὀλιγόστεψαν καὶ ἠρχίσαμεν νὰ στε-νοχωρούμεθα Μίαν ἡμέραν λέγω εἰς τὸν φίλον μου Νικόλαον

mdash Θὰ ὑπάγω εἰς τὸ κονάκι νὰ παρουσιασθῶ εἰς τὸν Πασά ἴσως μᾶς ἐπιτρέψη ἐκεῖνος νrsquo ἀνα-χωρήσωμεν

Τὴν ἑπόμενην ἐγερθεὶς λίαν πρωΐ μετέβην πρῶτον εἰς τὸν Τάφον τοῦ ἁγίου Δημητρίου καὶ προσκυνήσας παρεκάλουν μετὰ κατανύξεως καὶ δακρύων τὸν Ἅγιον νὰ μεσιτεύση πρὸς τὸν Κύρι-ον νὰ ἀφεθῶμεν ἐλεύθεροι καὶ ὑπάγωμεν εἰς τὸ Ἅγιον Ὂρος Ἀφοῦ προσηυχήθην ἱκανὴν ὥραν καὶ ἐκάθησα ὀλίγον νὰ ἀναπαυθῶ μοὶ ἦλθεν εἰς

τὸν λογισμόν μου τὸ μαρτύριον τοῦ ἁγίου Δη-μητρίου πῶς ἐλογχεύθη καὶ ἀπέθανε διὰ τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν πίστιν μας τὴν ἁγί-αν καὶ πῶς ἐδοξάσθη παρὰ Θεοῦ καὶ ἐν γῇ καὶ ἐν οὐρανῷ καὶ θὰ δοξάζεται εἰς τοὺς αἰώνας τῶν αἰώνων Αὐτὰ συλλογιζόμενος μοῦ ἦλθεν ἐπι-θυμία νὰ ἦτο τρόπος νὰ ἀπέθνησκον καὶ ἐγὼ διὰ τὴν Ὀρθόδοξον Πίστιν καὶ τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ Παρεκάλουν λοιπὸν τὸν ἃγιον Δημή-τριον ὄχι νὰ μεσιτεύση νὰ ἀφεθῶμεν ἐλεύθεροι ἀλλὰ νὰ μεσιτεύη νὰ ἀξιωθῶ μαρτυρικοῦ τέλους Εὗρον δὲ καὶ τὸν τρόπον πρὸς ἐπιτυχίαν τοῦ πο-θούμενου Εἶπον καθrsquo ἑαυτόν θὰ ὑπάγω εἰς τὸ κονάκι (Διοικητήριον) θὰ παρουσιασθῶ εἰς τοὺς Τούρκους μὲ θάρρος θὰ τοὺς δώσω ἀφορμὴν τινα καὶ αὐτοὶ θὰ μοῦ εἰποῦν τι διὰ τὴν πίστιν μου Θὰ μαρτυρήσω τὴν δική τους πλάνη αὐτοὶ ἴσως μοῦ εἰποῦν νrsquo ἀρνηθῶ τὴν πίστιν μου καὶ ἐγὼ θὰ σταθῶ γενναῖος Θὰ προτιμήσω τὸν θά-νατον καὶ οὕτως θὰ τύχω μαρτυρικοῦ τέλους Εὐθὺς λοιπὸν ἀνῆλθον μετὰ θάρρους εἰς τὸ κονάκι καὶ περπατοῦσα εἰς ἕνα διάδρομον Κά-ποιος Τοῦρκος ἀξιωματικὸς μὲ εἶδε καὶ μὲ ἤρω-τησε τί ζητῶ Τοῦ λέγω

mdash Θέλω τὸν Πασάmdash Καὶ τί τὸν θέλειςmdashrdquoΕχω λόγον νὰ τοῦ πῶ ἀπήντησα Μοῦ λέγειmdash Ἐγὼ εἶμαι ἀντιπρόσωπος τοῦ Πασᾶ εἰπὲ

μοι ἐλευθέρως τί θέλεις Τοῦ λέγωndash Ἀφοῦ εἶσαι ἀντιπρόσωπος τοῦ Πασᾶ πές

μου διὰ ποῖον λόγον δὲν μᾶς ἀφήνετε νὰ ὑπά-γωμεν εἰς τὸ Ἃγιον Ὂρος

Μοῦ ἀπήντησε μὲ αὐστηρόν τρόπονmdash Δὲν θὰ σοῦ δώσω τὸν λόγον Τοῦ λέγω μὲ

θάρροςndashΔεν εἶσθε καλοὶ ἄνθρωποι εἶσθε ἄδικοι

Ἐνῷ δὲν πταίσαμε ἐνῷ δὲν εἴμεθα κακοποιοὶ ἄνθρωποι καὶ ἐνῷ τὰ χαρτιὰ μας εἶναι ἐντάξει

5

δὲν βλέπω τὸν λόγον διατὶ νὰ μᾶς ἐμποδίζετε καὶ μᾶς στενοχωρεῖτε

Τὰ χρήματα ποὺ εἴχαμε μᾶς σώθηκαν πῶς θὰ ζήσωμεν εἰς ἄγνωστον καὶ ξένον τόπον Ἐὰν σεῖς πηγαίνατε εἰς τὴν Ἑλλάδα θὰ εἶσθε εὐχαριστημέ-νοι νὰ σᾶς ἒκαμνον ὅτι σεῖς κάμνετε εἰς ἡμᾶς

Οἱ λόγοι οὗτοι τὸν ἠρέθισαν καὶ ἐκίνησεν εἰς θυμὸν καὶ ἤρχισε νὰ κρούη τὸν κώδωνα δυνατά Εὐθὺς ἐσυνάχθησαν 30-35 στρα-τιῶται καὶ ἀξιωματικοί οἵτινες μὲ ἤρπασαν καὶ μὲ ἐπήγαιναν εἰς τὸν Λευκὸν Πύργον

Τίνα σκοπὸν εἶχον δὲν γνωρί-ζω Πάντως ἴσως διὰ νὰ μὲ φυ-λακίσουν ἀλλrsquo ἐγὼ ποσῶς δὲν ἐδειλίασα δὲν ἔχασα τὸ θάρρος μου μόνον ἐλυπούμην ποὺ δὲν μοὶ εἶπὸν τι διὰ τὴν πίστιν μου Ἢλπιζα ὅμως ὅτι ἐκεῖ ποὺ θὰ μὲ ἐπήγαινον κάτι θὰ μοῦ ἔλεγον Καὶ βαδίζοντες πρὸς τὴν ὁδόν τοῦ μαρτυρίου παρεκάλουν τὸν ἃγιον Δημήτριον νὰ μεσιτεύ-ση πρὸς Κύριον καὶ μὲ ἀξιώση μαρτυρικοῦ θανάτου ἐὰν εἶναι θέλημά Του ἢ ἐὰν δὲν εἶναι νὰ μὲ λυτρώση ἀπὸ τὰς χεῖρας τῶν ἄθεων βαρβάρων αἱμοβόρων καὶ ἀγρίων Ἀγαρηνῶν Μόλις ἐπροχωρήσαμεν ὀλίγον νὰ καὶ παρουσιάζεται ἕνας ἀνώτερὸς των ὅστις τοὺς ὁμίλησε Τούρ-κικα

Τί τοὺς εἶπε δὲν ἠννόησαbull μόνον ἀντελήφθην ὅτι τοὺς ὁμί-λησε μὲ θυμὸν καὶ τοὺς ἒδιωξε Τὸν δὲ ἀξιωματικὸν ἐκεῖνον ὅστις ἦτο ὁ αἴτιος καὶ μὲ συνέλαβον ἐσήκωσε τὴν ράβδον του καὶ τὸν ἔκτυπησε εἰς τὸν ὦμον Ἀφοῦ δὲ τοὺς ἐξεδίω-ξε μὲ ἐπλησίασε μὲ ἱλαρὸ βλέμμα καὶ χαϊδευτικὰ μὲ ἐκτύπησεν εἰς τὸν ὦμον μὲ τὸ χέρι του καὶ μὲ παρέδωκεν εἰς ἕνα στρατιώτην φρόνιμον ἐξ Ἰωαννίνων Καὶ τοῦ ἔδωκεν ἐντολὴν νὰ μὲ ὑπά-γη εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον laquoΜυκάληraquo τὸ ὁποῖον εὑρίσκετο εἰς τὸν λιμένα Θεσσαλονίκης διὰ νὰ ἐπιστρέψω εἰς τὴν Ἑλλάδα Μὴ γνωρίζο-ντας ποιὸς ἦταν αὐτὸς ποὺ ἔδωσε τὶς διαταγὲς ρώτησα τὸν στρατιώτην νὰ μοὶ πεῖ καὶ ἐκεῖνος μοὶ εἶπεν ὅτι ἦτο ὁ ἴδιος ὁ Πασάς

Καὶ διατὶ ἐκτύπησε μόνον τὸν ἰδιαίτερόν του καὶ τί τοῦ εἶπε Τὸν ἐπέπληξεν μοὶ εἶπεν διότι χωρὶς νὰ τοῦ ζητήση ἄδειαν σὲ κατεδίκασε εἰς θάνατον

mdash Καὶ ποῦ μὲ ἐπήγαιναν τοῦ λέγωmdash Εἰς τὸν Λευκὸν Πύργον μοὶ ἀπεκρίθη Σὲ

ἐπήγαιναν διὰ νὰ σὲ ἐκτελέσουν Ἐκεῖ πηγαίνουν ὅσους καταδικάζουν εἰς θάνατον καὶ ἄλλους

τοὺς ὁποίους κλείνουν διὰ νrsquo ἀποθάνουν ἀπὸ τὴν πείναν τὴν δίψαν καὶ τὴν δυσωδίανἘχάρην διότι ἐλυτρώθην ἐκ τῶν χειρῶν τῶν ἀγρίων ἐκείνων Ἀγαρηνῶν ἐπειδὴ ἠγνόουν ἐὰν θὰ μὲ ἐφόνευον διὰ τὴν πίστιν μου ἀλλὰ καὶ ἐλυπήθην διότι δὲν ἒτυχον τοῦ μαρτυρίου Εἰς ἐμὲ μὲν ὑπῆρχεν ὁ ζῆλος καὶ ὁ πόθος διὰ νὰ μαρτυρήσω ἀλλὰ δὲν συνυπῆρχε ὁ λόγος καὶ ἡ αἰτία Διὰ νὰ μαρτυρή-ση τις πρέπει νὰ ὑπάρχη εὔλογος αἰτία Πρέπει νὰ εἶναι κατὰ Θεὸν τὸ μαρτύριον Τὸ νὰ θέλη τις χωρὶς λόγον καὶ ἀφορμὴν νὰ προκαλῆ εἰς ἑαυτὸν τὸ μαρτύριον καὶ νὰ ρίπτη μόνος ἑαυτὸν εἰς πει-ρασμὸν εἶναι ἐπικίνδυνον

6

Μετέβημεν κατόπιν εἰς τὸ ξενοδοχεῖον καὶ λαβὼν τὴν βαλίτσαν καὶ τὰ ὀλίγα πράγματά μου ἀπεχαιρέτησα τὸν ἀγαπητὸν μοι φίλον Νικόλαονhellip Τὸν ἀπεχαιρέτησα καὶ ἀνεχώρησα Μὲ συνοδεία τὸν καλὸν ἐκεῖνον Τοῦρκο στρα-τιώτην ἔφθασα μέχρι τῆς παραλίας Καθrsquo ὁδὸν

μὲ ἐπαρηγόρει νὰ μὴ στενοχωροῦμαι ἀλλὰ νὰ ἔχω ὑπομονήν καὶ φωνήσας λεμβοῦχον τινὰ Ἑβραῖον τοῦ εἶπε νὰ μοὶ ὑπάγη εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον Μοὶ εἶπεν δὲ νὰ μὴ ὑπάγω ἀπὸ τὸ Τελωνεῖον διότι ἴσως μὲ καθυστερήσουν καὶ ἀναχωρήση τὸ Ἀτμοπλοῖον καὶ δὲν προφθάσω νὰ φύγω Ἀλλὰ μόλις ἐπροχωρήσαμε ὀλίγον μᾶς ἀντελήφθησαν ἐκ τοῦ Τελωνείου καὶ ἤρχισαν νὰ φωνάζουν νὰ ἐπιστρέψωμεν Ἐπειδὴ ὅμως ὁ στρατιώτης εἶχεν εἴπει εἰς τὸν λεμβοῦχον ὅτι ὁ Πασὰς ἔδωκε διαταγὴν νὰ φύγω ἐπροχώρει

Βλέποντες οἱ τοῦ Τελωνείου ὅτι δὲν ἐπέστρε-φεν οὔτε ἐσταμάτα ἤρχισαν νὰ ρίπτουν πυρο-βολισμοὺς εἰς τὸν ἀέραbull καὶ ἐμβάντες 10 στρα-τιῶται εἰς μίαν λέμβον ἢρχισαν νὰ κωπηλατοῦν σπεύδοντες νὰ μᾶς φθάσουν Εὐτυχῶς ἐπρό-φθασα καὶ ἀνῆλθον εἰς τὸ ἀτμόπλοιον ὅταν οὗτοι μᾶς ἐπλησίασανἌρχισαν νὰ ἀπειλοῦν καὶ νὰ κτυποῦν τὸν λεμβοῦχον Ὃταν ὅμως τοὺς εἶπεν ὅτι εἶχεν ἐντολὴν ἀπὸ τὸν Πασά τὸν Διοι-κητήν νὰ μὲ ὑπάγη εἰς τὸ πλοῖον τὸν ἀφῆκαν Δὲν ἦτο ὡς φαίνεται θέλημα Θεοῦ νὰ ὑπάγω εἰς τὸ Ἅγιον Ὂρος καὶ διὰ τοῦτο ἦλθον ὅλα τὰ ἐμπόδια Ὀφείλω δὲ μεγίστην εὐγνωμοσύνην εἰς τὸν προστάτην μου Μεγαλομάρτυρα ἃγιο Δη-μήτριον τῇ μεσιτείᾳ καὶ πρεσβείᾳ τοῦ ὁποίου ἐσώθην ἀπὸ τὸν κίνδυνον τοῦ θανάτου

Ἀλλrsquo ἐπειδὴ δὲν κατάλαβα πῶς καὶ διὰ ποίαν αἰτίαν ὁ Πασὰς ἔδειξεν τόσον ἐνδιαφέρον γιὰ μένα γιὰ νὰ μὲ σώση ἐρευνοῦσα αὐτὸ νὰ τὸ μάθω Ἔτσι λοιπόν ἔμαθα τί ἀκριβῶς εἶχε συμ-βεῖ μετὰ δύο περίπου ἔτη ἀπὸ τὸν φίλον μου Νίκ Μητρόπουλον Δικηγόρον ὁ ὁποῖος μετέβη καὶ εὑρίσκετο εἰς τὸ Ἃγιον Ὂρος

Μεταβὰς λοιπὸν πρὸς ἐπίσκεψίν του καὶ προσκύνηση τοῦ Ἁγιώνυμου Ὂρους ἒλαβον πληροφορίας πῶς καὶ γιατί ὁ Πασὰς μὲ ἐλευθέ-ρωσε καὶ μὲ ἔστειλε εἰς τὴν Ἑλλάδα

laquoΜετὰ δύο ἢ τρεῖς ἡμέρας μοῦ λέγει ὁ δικη-γόρος τῆς ἀναχωρήσεως σας ἐκ Θεσσαλονίκης

καὶ ἐπιστροφῆς εἰς τὴν Ἑλλάδα καθήμενος ἔξω τοῦ καφενείου τοῦ κάτω-θεν τοῦ ξενοδοχείου ( εἰς τὸ ὁποῖο ἐξ ἀρχῆς εἴχαμε τότε μείνει φρουρούμενοι ὑπὸ στρατιωτῶν Τούρκων μὴ τυχὸν δραπετεύσουμε λάθρα) μὲ πλησίασε καὶ

μὲ χαιρέτησε ὁ Ὑπασπιστὴς ἀξιωματικός τοῦ Πασᾶ τῆς Θεσσαλονίκης παλαιὸς γνωστός μου καὶ μὲ τὸν ὁποῖον εἴμεθα μέλη εἰς τὴν σχηματι-σθεῖσαν Ἑλληνοτουρκικὴν ἐπιτροπὴν μετὰ τὸν ἀτυχῆ Ἑλληνοτουρκικὸν πόλεμον τοῦ 1897 πρὸς συμφωνίαν καὶ καθορισμὸν τῶν συνόρων Ἑλλάδος καὶ Τουρκίας Ἀφοῦ μείναμεν σύμφωνοι καὶ ὑπεγράψαμεν τὴν εἰρήνην ἅπαντα τὰ μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Ἕλληνες καὶ Τοῦρκοι μετέβημεν χαίροντες εἰς Κέρκυραν εἰς τὸ Ἀχίλειον καὶ ἑορ-τάσαμεν τὴν εἰρήνην ἐπὶ μίαν ἑβδομάδα

Ὁ ὑπασπιστὴς τοῦ Πασᾶ ὅταν μὲ εἶδε εἰς τὸ καφενεῖον μὲ ἐγνώρισε καὶ μὲ ἠρώτησε πῶς εὑρέθην εἰς τὴν Θεσσαλονίκην Ἐγὼ τοῦ ἀνέφε-ρα ὅλην τὴν ὑπόθεσιν καὶ ἀμέσως ἒδιωξε τοὺς στρατιώτας ποὺ μὲ ἐφύλαττον καὶ φωνήσας ἁμαξηλάτην μὲ ἐπῆρεν εἰς τὸν οἶκόν του μὲ πε-ριεποιήθη καὶ τὴν ἄλλην ἡμέραν ἐπήγαμεν ὁμοῦ εἰς τὸν Πασάν εἰς τὸν ὁποῖον μὲ συνέστησεν ὡς φίλον του καὶ τὸν παρεκάλεσε νὰ μοῦ ἐπιτρέψη νὰ μεταβῶ εἰς Ἅγιον Ὂρος Ὁ Πασὰς εἶπεν εἰς τὸν ὑπασπιστήν του ὅτι εἶμαι ἐλεύθερος νὰ μὲ συνοδεύση μέχρι τοῦ Ἀτμόπλοιου καὶ νὰ μοῦ παρέχει πᾶσαν προστασίαν καὶ βοήθειαν καὶ προσέθεσεν καὶ ταῦτα

mdash Ἦταν καὶ κάποιος ἄλλος νέος ( ποὺ εἶχε συλληφθεῖ καὶ ἤθελε νὰ πάη στὸ Ἅγιο Ὂρος ) διὰ τὸν ὁποῖον πρωΐαν τινά ἐνῷ ἐκοιμούμην ἡσύχως εἰσῆλθε ἐντός τοῦ δωματίου μου ὁ ἃγιος Δημήτριος ἐνδεδυμένος στολὴν Στρατη-λάτου φέρων μαζὶ καὶ τὰ ἂρματά του καὶ μοὶ λέγει προστακτικῶς καὶ μὲ βλέμμα αὐστηρὸν

mdashΈγέρθητι πάραυτα ἐνδύθητι καὶ ὑπόδεσε τὰ σανδάλια σου καὶ ὓπαγε εἰς τὴν δείνα ὁδόν

7

τῆς πόλεως νὰ ἐλευθέρωσης νέον τινὰ δικασθέ-ντα ἀδίκως καὶ ἀπαγόμενον εἰς θάνατον ὑπὸ τοῦ ἰδιαιτέρου γραμματέως σου Ἀφοῦ δὲ τὸν ἐλευθερώσεις καὶ τὸν λυτρώσεις τοῦ θανάτου νὰ τὸν στείλης εἰς τὸ λιμάνι τῆς Θεσσαλονίκης στὸ ναυλοχοῦν Ἀτμόπλοιον laquoΜυκάληraquo τὸ ὁποῖον ἑτοιμάζεται πρὸς ἀναχώρησηhellip

laquoΚαὶ σπεύσαςraquo εἶπε ὁ Πασάς laquoτὸν λύτρωσα ἐκ τοῦ κινδύνου καὶ τὸν ἀπέστειλα εἰς τὴν Ἑλλά-δαraquo Καὶ τότε ἐγνώρισα ὅτι ὁ σωτὴρ καὶ ρύστης μου ἐκ τῆς καταδίκης τοῦ θανάτου μου ἦτο ὁ Μεγαλομάρτυς ἃγιος Δημήτριος ὁ Μυροβλήτης Κι΄ ἔτσι ἐπαλήθευσε καὶ ἡ προφητεία τοῦ ἁγί-ου Νεκταρίου ποὺ μοῦ εἶχε πεῖ ὅτι ὅπου καὶ ἂν ὑπάγω εἰς τὴν Λογγοβάρδαν θὰ καταλήξω Ἐπληροφορήθην δὲ ἐκ τούτου ὅτι πρέπει πά-ντοτε νὰ ἔχουμε τελείαν ὑπακοὴν εἰς τὸν Πνευ-ματικόν μας Πατέρα χωρὶς ἀντιλογίες καὶ νὰ ποιοῦμε οὐχὶ τὸ θέλημα τὸ δικό μας ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ Πνευματικοῦ μας Πατρὸς μιμού-μενος τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν Ὃστις ἦλθεν εἰς τὸν κόσμον οὐχὶ νὰ ποιῇ τὸ θέλημα τὸ Ἰδικόν Του ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντος Αὐτὸν Πατρόςhellip Ἀναχωρήσας ἐξ Ἁγίου Ὂρους καί ὅταν τὸ πλοῖον ἒφθασεν εἰς τὸν λιμένα τῆς Θεσσαλονίκης ἔκρινα καλὸν νὰ ἐξέλθω διὰ νὰ προσκυνήσω τὸν τάφον τοῦ ἁγίου Δημητρίου τοῦ προστάτου μου καὶ μετὰ Θεὸν φύλακος καὶ σωτῆρός μου Ἐξελθὼν δὲν ἠξεύρω πῶς πάλιν οἱ τοῦρκοι μὲ ἐξέλαβον ὡς κατάσκοπον καὶ μὲ εἶχον ὑπὸ ἐπιτήρησιν ἀρκετὰς ἡμέρας

Ὃταν δὲ ἀπεφάσισα νὰ φύγω καὶ ἐπέρασα ἀπὸ τὸ Τελωνεῖον μὲ συ-νέλαβον καὶ μὲ ἐπέρασαν ἀπὸ τρεῖς σειρὰς συρμα-τοπλεγμάτων καὶ μὲ ἔκλει-σαν ἐκεῖ Εὗρον δὲ ἐκεῖ κεκλεισμένον νεανίαν τὸν ὁποῖον ἠρώτησα

ndash Διὰ ποῖον λόγον μᾶς ἔκλεισαν Καὶ μοῦ λέγει-

ndashΔιά νὰ μᾶς φονεύσουν καὶ ἐγὼ εἶπονndashΤί κακὸν ἐποιήσαμενndashἊφησε μοῦ εἶπε μὴ ἐξετάζεις τὸ γιατίhellipΔὲν παρῆλθον ὀλίγα λεπτὰ τῆς ὥρας καὶ

κατέπλευσεν εἰς τὸν λιμένα τῆς Θεσσαλονίκης Ἀτμόπλοιον ἐρχόμενον ἐκ Ρουμανίας μὲ φορτί-ον πετρελαίου καὶ ἀρκετοὺς ἐπιβάτας Μόλις

ὅμως ἔφθασεν τὶς οἶδε πῶς καὶ ἀπὸ ποίαν αἰτί-αν κάποιο ντεπόζιτο πετρελαίου πῆρε φωτιά τὸ ὁποῖον ἀκαριαίως μεταδόθηκε εἰς ὅλον τὸ φορτί-ον καὶ εἰς μίαν στιγμὴν κρότοι ἰσχυροὶ ἠκούοντο καὶ φλόγες οὐρανομήκεις ἀνεπετάσσοντο

Ἡ Θεσσαλονίκη ἐγένετο ἀνάστατος Χι-λιάδες ἀνθρώπων κατῆλθον εἰς τὴν παραλίαν ἄλλοι διὰ νὰ δοῦν καὶ ἄλλοι νὰ σώσουν τοὺς κινδυνεύοντας ἐπιβάτας μὲ τὰς λέμβους καὶ τὰ πλοῖα Ἔφυγον δὲ καὶ ὅλοι οἱ φύλακες ἀπὸ τὸ Τελωνεῖο Τὴν στιγμὴν ἐκείνην ὁ νεανίας ἐκεῖνος ἐξαγαγὼν ψαλίδιον ἐκ τῆς τσέπης του ἒκοψεν τὰ σύρματα καὶ λαβών με ἐκ τῆς χειρὸς ἐξήγαγε ἔξω τῆς φυλακῆς Ἔπειτα πληρώσας Ἑβραῖόν τινα λεμβοῦχον τοῦ εἶπεν νὰ μᾶς ὑπάγη εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον τὸ ὁποῖον εὑρίσκετο ἔξω τοῦ λιμένος Ἐνῷ ἠτοιμαζόμεθα νὰ εἰσέλθωμεν εἰς τὴν λέμβον ἦλθεν ὁ στρατιώτης ἐκεῖνος πού μὲ ἔκλεισεν εἰς τὰ συρματοπλέγματα νὰ μὲ συλ-λάβει ἀλλrsquo ὁ νεανίας ἐκεῖνος ὅστις μὲ ἐξήγαγε τοῦ ἔδωκεν ράπισμα καὶ ἔφυγεhellip Ἀνήλθομεν εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον καὶ ἐγὼ ἐφρόντισα νὰ τοποθετήσω τὰ πράγματά μου ἀφοῦ δὲ τὰ ἐτο-ποθέτησα ἐστράφην διὰ νὰ εὕρω τὸν νεανίαν ἐκεῖνον τὸν σωτήρα μου νὰ τὸν εὐχαριστήσω καὶ νὰ τὸν ἐρωτήσω ποῖος καὶ ἀπὸ ποῦ ἦταν Ἀλλὰ πουθενὰ δὲν τὸν εὗρον Ἐρωτήσας σχεδὸν πάντας τοὺς ἐπιβάτας καὶ τοὺς τοῦ Ἀτμόπλοι-ου ἀντελήφθην ὅτι οὐδεὶς εἶδεν αὐτόν οὔτε νὰ εἰσέλθη εἰς τὸ πλοῖον οὔτε νὰ ἐξέλθη Ποιὸς ἦταν καὶ τί ἐγένετο ὁ Θεὸς γνωρίζει Ἐγὼ τοῦτο μό-

νον γνωρίζω ὅτι μετὰ πάροδον ἀρκετῶν ἐτῶν ὃτε ἠλευθερώθη ἡ Θεσσαλονίκη καὶ ἐπῆγα καὶ ἐλειτούργησα καὶ ἐκήρυξα τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ εἰς τὸν Ναὸν τοῦ Ἁγίου Δημητρίου καὶ εἶδον τὴν εἰκόνα τοῦ Ἁγίου ἀνεμνήσθην ὅτι ὁ νεανί-ας ἐκεῖνος ποὺ μὲ ἐλευθέρωσε τῆς φυλακῆς καὶ μὲ ὁδήγησεν εἰς τὸ Ἀτμόπλοιον εἶχεν μεγάλην ὁμοιότητα μὲ τὴν εἰκόνα τοῦ ἁγίου Δημητρίου τῆς Θεσσαλονίκης

8

Ἀναστασίας Κουρῆ φιλολόγου

Μία πόλη μὲ 2500 χρόνια Ζωῆς

Ἡ Θεσσαλονίκη εἶναι μία πόλη μὲ ἱστο-ρικὴ καὶ πολιτιστικὴ πορεία περίπου 25 αἰώνων Ἱδρύθηκε τὸ 315 πΧ

ἀπὸ τὸν Κάσσανδρο ποὺ τῆς ἔδωσε τὸ ὄνομα τῆς συζύγου του ἀδελφῆς τοῦ Μεγάλου Ἀλε-ξάνδρου Ἡ σημαντικὴ θέση της στὸν μυχὸ τοῦ Θερμαϊκοῦ κόλπου τῆς ἔδωσε τὴ δυνα-τότητα νὰ ἀναδειχθεῖ σημαντικὸ ἐμπορικὸ καὶ στρατιωτικὸ κέντρο σ΄ὅλη τὴ διάρκεια τῆς μακραίωνης ζωῆς της Εἶναι ἡ πόλη στὴν ὁποία ἐπικεντρώνεται ἡ πολιτιστικὴ κληρονο-μιὰ τοῦ ἑλληνισμοῦ στὴ βόρεια Ἑλλάδα ἰδι-αίτερα δὲ ἐκείνη τῆς βυζαντινῆς περιόδου

Ἀπὸ τὸν 6ο αἰώνα στὸν μυχὸ τοῦ Θερμα-ϊκοῦ κόλπου ὑπῆρχε ἡ ἑλληνικὴ πόλη Θέρμη ἡ ὁποία χάρισε τὴν ὀνομασία της καὶ στὸν Θερμαϊκὸ κόλπο Οὐσιαστικὰ ἡ ἱστορία καὶ ἡ ἀκμὴ τῆς Θεσσαλονίκης ἀρχίζει ἀπὸ τὸν Κάσσανδρο τὸ 315 πΧ ὅπου ἐξελίσσεται σὲ σημαντικότατο κέντρο ἐμπορίου Μετὰ τὴν κατάκτησή της ἀπὸ τοὺς Ρωμαίους γίνε-ται διοικητικὸ κέντρο καὶ μετὰ τὴ μάχη τῶν

Φιλίππων τὸ 42 πΧ γίνεται ἕδρα πραίτωρος Ἀπὸ τὰ πρῶτα χρόνια της αὐτοκρατορικῆς περιόδου στὴ Θεσσαλονίκη σημειώνεται ἰδιαί-

τερη πνευματικὴ ἄνθηση Ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα παραμένει ἐπίσημη ἐνῷ μόνο ἐλάχιστες ἐπι-γραφὲς εἶναι γραμμένες στὴ λατινική

Μία νέα περίοδος γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη ἀρχίζει μὲ τὴν ἄνοδο στὸν αὐτοκρατορικὸ

θρόνο τοῦ Διοκλητιανοῦ (284 μΧ) Κατὰ τὴν περίοδο τῆς πρώτης τετραρχίας ὁ καί-σαρ Γαλέριος ὅρισε ὡς ἕδρα του τὴ Θεσσα-λονίκη καὶ ἐκεῖ κτίζει τὰ ἀνάκτορά του Τὴν χρησιμοποιεῖ ὡς ὁρμητήριο ἐναντίον τῶν Περσῶν Μὲ τὴ μεταφορὰ τῆς πρωτεύουσας τῆς αὐτοκρατορίας ἀπὸ τὴ Ρώμη στὴν Κων-σταντινούπολη ἀπὸ τὸν Μέγα Κωνσταντῖνο τονίστηκε ἰδιαίτερα ἡ γεωγραφική της θέση καὶ ἐνισχύθηκε περισσότερο ἡ πολιτικὴ της σημασία Ἡ ἐκκλησιαστικὴ σπουδαιότητά της πηγάζει ἀπὸ τὴν ἀποστολική της προέλευση Ὅλα αὐτὰ ἀναδεικνύουν τὴ Θεσσαλονίκη κατὰ τὸν 4ο αἰώνα ὡς τὴν πιὸ ἀξιόλογη πόλη μετὰ τὴν Κωνσταντινούπολη

Ἡ Θεσσαλονίκη γνώρισε ἀλλεπάλληλες πολιορκίες καὶ ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς Ἀβαρο-σλάβους τὸν 7ο καὶ 8ο αἰώνα τοὺς Σαρα-

9

κηνοὺς τὸν 10ο αἰώνα τοὺς Βούλγαρους τοὺς Νορμανδοὺς καὶ τοὺς Φράγκους ἀπὸ τὴ Δύση Οἱ Νορμανδοὶ προέβησαν σὲ φρικι-αστικὲς βιαιότητες λεηλασίες καὶ ἀπερίγραπτες βαρβαρό-τητες Μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινούπολης ἀπὸ τοὺς Σταυροφόρους (1204) ἡ Θεσ-σαλονίκη ἔγινε πρωτεύουσα τοπικοῦ φραγκικοῦ βασιλείου τὸ ὁποῖο ἔζησε μέχρι τὴν ἀνά-κτηση τῆς πόλης ἀπὸ τὸν δε-σπότη τῆς Ἠπείρου Θεόδωρο Ἄγγελο Δούκα Κομνηνό Μετὰ τὴν ἀνάκτηση τῆς Κωνσταντινούπολης (1261) καὶ τὴν παλι-νόρθωση τῆς αὐτοκρατορίας ἡ Θεσσαλονίκη γίνεται πάλι τὸ πολιτικό τὸ στρατιωτικὸ καὶ τὸ πνευματικὸ κέντρο τῶν εὐρωπαϊκῶν ἐπαρ-χιῶν τῆς αὐτοκρατορίας Ἡ παιδεία ἄκμαζε καὶ τὰ καλλιτεχνικὰ ἐργαστήρια ἀνθοῦσαν Οἱ σημαντικότεροι λόγιοι τοῦ 14ου αἰώνα προέρχονταν ἢ ἦταν συνδεδεμένοι μὲ τὴν παιδεία τῆς Θεσσαλονίκης

Μεγάλες πνευματικὲς μορφὲς ποὺ κατά-γονται ἀπὸ τὴν Θεσσαλονίκη εἶναι τὸν 9ο αἰώνα οἱ ἀδελφοὶ Κύριλλος καὶ Μεθόδιος ποὺ συνέβαλλαν στὸν ἐκχριστιανισμὸ τῶν Σλάβων καὶ δημιούργησαν τὸ γλαγολιτικὸ ἀλφάβητο γιὰ τὴ γραφὴ τῆς γλώσσας τους Ἔτσι μέσα ἀπὸ τὴ Θεσσαλονίκη περνᾶ συ-νεχῶς ἡ πνευματικὴ καὶ ἰδεολογικὴ ἐπιρροὴ τοῦ Βυζαντίου καὶ φτάνει στὸ ἀπόγειο τῆς πολιτιστικῆς της ἀκτινοβολίας τὸν 14ο αἰώ-να ὡς τὴν ἅλωσή της ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ 1430

Ἡ τουρκικὴ κατάκτηση σrsquoαὐτὴν τὴν πε-ρίφημη βυζαντινὴ πόλη θὰ διαρκέσει 500

χρόνια στὴ διάρκεια τῶν ὁποίων θὰ ἀπο-κτήσει γρήγορα τὴ φυσιογνωμία ἑνὸς σημα-ντικοῦ ἰσλαμικοῦ κέντρου τῆς ὀθωμανικῆς

αὐτοκρατορίας μὲ τὴν οἰκοδόμηση μεγάλων δημοσίων καὶ θρησκευτικῶν κτηρίων ὅπως τὸ Bey Hamam καὶ τὸ Hamza Bey τζαμί Τὸ Βey Hamam εἶναι ἕνα μεγάλο λουτρὸ ποὺ κτίστη-κε τὸ 1444 ἀπὸ τὸν σουλτάνο Μουρὰτ ΄Β Βρίσκεται σήμερα ἀπέναντι ἀπὸ τὴν Πανα-γία τῶν Χαλκέων καὶ λειτουροῦσε μέχρι τὸ 1968 Τὸ Hamza Bey τζαμί ποὺ εἶναι σήμερα γνωστὸ ἀπὸ τοὺς Θεσσαλονικεῖς ὡς Ἀλκαζάρ εἶναι τὸ μοναδικὸ τζαμὶ στὴν Ἑλλάδα μὲ πε-ρίστυλη αὐλή

Μὲ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς πόλης ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ 1912 ἀναστυλώνονται ἕνα πλῆθος ναῶν ποὺ ξαναγίνονται χριστια-νικὲς ἐκκλησίες ὅλες ἐκεῖνες ποὺ κατὰ τὴν τουρκοκρατία εἶχαν μετατραπεῖ σὲ τζαμιά Στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ὁλοκληρώθηκαν οἱ ἀναστηλωτικὲς ἐργασίες τὸ 1914 Ἂς σημειωθεῖ ὅτι κατὰ τὴν περίοδο τῆς τουρκοκρατίας ὁ ναὸς αὐτὸς ὑπῆρξε ἡ μητρόπολη τῆς Θεσσαλονίκης ἀφοῦ ἡ Ἁγία Σοφία εἶχε μετατραπεῖ κι αὐτὴ σὲ τζαμί Ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος στὴν ὁδὸ Ἰα-σωνίδου εἶχε μετατραπεῖ κι αὐτὸς σὲ τζαμὶ τὸ

1500 ἀπὸ τὸν Ishak Celebi καδὴ τῆς Θεσσαλονίκης τοῦ ὁποίου πῆρε καὶ τὸ ὄνομα

Ἡ πολιτιστικὴ ἐξέλιξη τῆς Θεσσαλονίκης θὰ συνε-χιστεῖ καὶ μετὰ τὸ 1912 καὶ θὰ παίξει σημαντικὸ ρόλο στὰ πρώην τουρκοκρατού-μενα Βαλκάνια ἀποτελώ-ντας πάντα σταυροδρόμι ἰδεῶν καὶ πολιτισμῶν

Ἐπιγραφὴ ποὺ σώζεται στὰ ἀνατολικὰ τείχη τῆς Θεσσαλονίκης ἀναφέρεται στὸν αὐτοκράτορα Μ Θεοδόσιο (379-395 μΧ) ὁ ὁποῖος ἔκανε τὴν πόλη προσωρινὴ ἔδρα τῆς αὐτοκρατορίας καὶ ἀνάθεσε τὰ ὀχυρωματικά της ἔργα στὸν εἰδικὸ γιὰ ὀχυρώσεις πόλεων Πέρση Ὀρμίσδα τείχεσιν ἀρρήκτοις Ὀρμίσδας ἐξετέλεσε τὴν δε πόλι(ν)

10

Κωνσταντίνου Καλαϊτζίδηνομικοῦ

Ἡ Ροτόντα

Μετὰ τὴν ἔκδοση τοῦ Διατάγματος τῶν Μεδιολάνων ἀπὸ τὸν Μεγάλο Κωνσταντῖνο1 τὸ 313 μΧ τὸ κυκλο-

τερὲς οἰκοδόμημα (laquoΡοτόνταraquo) μετατράπηκε σὲ μαρτύριο2 τῆς Ἐκκλησίας τῆς Θεσσαλο-νίκης ὅπου φυλάσσονταν τὰ λείψανα τῶν μαρτύρων τῆς Ἐκκλησίας καὶ γινόταν ἡ κατήχηση τῶν χριστιανῶν παραπλησίως δὲ οἰκοδομή-θηκε βαπτι-στήριο ἐντός τοῦ ὁποίου βαπτίζονταν οἱ κατηχημένοι χριστιανοί3

Στὰ χρόνια τοῦ Μεγάλου Θεοδοσίου (379 ndash 395 μΧ) καί ἀφοῦ ὁ ἐν λόγῳ αὐτοκράτορας τῶν Ρωμαίων βαπτίστηκε χριστιανὸς ἀπὸ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Θεσσα-λονίκης ἅγιο Ἀχόλιο ἢ Ἀσχόλιο laquoεἰς ἔνδειξη τιμῆς καὶ εὐγνωμοσύνης πρὸς τὸν διασώσαντα αὐτὸν Κύριον ἐκ βεβαίου θανάτου ἀπὸ ἐπιδη-μικὴ νόσοraquo ἀπrsquo τὴν ὁποία ἀσθένησε τὸ 380 μΧ μετέτρεψε τὸ μνημεῖο σὲ μεγαλοπρεπῆ αὐτοκρατορικὸ χριστιανικὸ ναὸ τῆς πόλεως διακοσμώντας τον μὲ ὑπέροχες παραστάσεις ψηφιδωτῶν4 Ὁ ἴδιος δὲ ὁ αὐτοκράτορας ὅπως προκύπτει ἀπὸ τὸν βίο τοῦ ἁγίου Ἀχολίου5

ὄχι μόνο δήλωσε ἐπίσημα τὴν ἀφοσίωσή του στὸ Σύμβολο τῆς Νίκαιας ἀλλὰ καὶ ἐξέδωσε τὴν 28η Φεβρουαρίου τοῦ 380 μΧ τὸ περίφη-μο Διάταγμα τῆς Θεσσαλονίκης μὲ τὸ ὁποῖο

καλοῦσε τοὺς αἱρετ ικοὺς laquoμὴ μετασχεῖν τῆς Ἀρείου δόξηςraquo Γιὰ τὴ μετατροπὴ τῆς Ροτόντας σὲ χριστιανικὸ ναὸ διαπλα-τύνθηκε μία ἀπὸ τὶς 8 κόγ-χες της γιὰ νὰ προστεθεῖ τὸ ἱερὸ βῆμα ἕνας ὀρθο-γώνιος χῶρος μὲ ἡμικυκλικὴ ἁψίδα στὰ ἀνατολικὰ καὶ προστέ-θηκε περιμε-

τρικὰ στὸ κυκλικὸ κτίσμα ἓνα κλίτος (στοά) πλάτους 8 μ μὲ χαμηλωμένη στέγη ἐνῷ ἡ κύρια εἴσοδος τοῦ κτιρίου μεταφέρθηκε ἀπὸ τὸν νότο (ὅπου βρισκόταν κατὰ τὴν ἀνέγερσή του) στὴ δύση καὶ μπροστὰ ἀπὸ αὐτὴν κατα-σκευάσθηκε νάρθηκας γιὰ νὰ ἐξυπηρετηθοῦν οἱ ἀνάγκες ποὺ ἐπέβαλε τὸ τελετουργικό τῆς χριστιανικῆς πίστεως6

Ἐσωτερικὰ τὸ μνημεῖο τὸ ὁποῖο χρονολο-γικὰ δύναται νὰ θεωρηθεῖ ὡς τὸ ἀρχαιότερο χριστιανικὸ μνημεῖο τῆς Θεσσαλονίκης7 ἦταν ἐπενδυμένο μὲ πολύχρωμες ὀρθομαρμαρώ-

Πῶς καὶ γιατί ἡ Ροτόντα ἔγινε Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ἀφιερώθηκε στὸν ἅγιο Γεώργιο τὸν Τροπαιοφόρο

11

σεις ἐνῷ τὸ ὑπόλοιπο τμῆμα ἦταν διακοσμη-μένο μὲ ἐξαίρετης ποιότητας ψηφιδωτά μέ-ρος τῶν ὁποίων σώζεται καὶ σήμερα στὸ θόλο καὶ στὶς καμάρες τῶν κογχῶν Τὰ ψηφιδωτὰ ποὺ βρίσκονται στὴν κατώτερη ζώνη ἡ ὁποία εἶναι γνωστὴ ὡς ζωφόρος τῶν μαρτύρων ἀπει-κονίζουν μάρτυρες τῆς πρώτης χριστιανικῆς Ἐκκλησίας (ἃγιοι Ἀνανίας Ρωμανός Φίλιππος Κύριλλος Ἀρί-σταρχος Ὀνησί-φορος Εὐκαρπί-ων Βασιλίσκος Πρίσκος Θερινὸς κἂ) τοὺς ἁγίους Ἀγγέλους καὶ τὸν Παντοκράτορα Χριστό εἶναι ἀπὸ τὰ λαμπρότερα λείψανα της πα-λαιοχριστιανικὴς ἐποχῆς ἀντίστοι-χα σὲ σπουδαιό-τητα ἢ καὶ ἀνώτερα ἀπὸ αὐτὰ τῆς Ραβέννας τῆς Ἰταλίας

Ὅταν ἡ laquoΡοτόνταraquo μετατράπηκε σὲ Χρι-στιανικὸ ναὸ ἔγινε Μητροπολιτικὸς ναὸς τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης πρὸς τιμὴν τῶν Ἀρχαγγέλων ἢ τῶν Ἀσωμάτων ἢ τῶν Ταξιαρχῶν μὲ τὰ ὀνόματα δὲ αὐτὰ ἦταν γνωστὸς καθrsquo ὅλη τὴ Βυζαντινὴ ἐποχή Μαρτυρίες γιὰ τὸν ναὸ τῶν Ἀρχαγγέλων ἢ τῶν Ἀσωμάτων ὡς Μητρό-πολη ἔχουμε καὶ στὸν Ἰωάννη Καμενιάτη καὶ στὸν ἃγιο Εὐστάθιο Μητροπολίτη Θεσσαλο-νίκης κατὰ τὰ τέλη τοῦ 12ου καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ 13ου αἰώνα8

Μὲ τὸ ὄνομα δὲ αὐτό δηλαδὴ Παλιὰ Μη-τρόπολη (οἱ Τοῦρκοι τὸν ἀποκαλοῦσαν laquoἘσκὶ Μητροπὸλ ἢ Μετροπόλraquo) παρέμεινε ὁ ναὸς γνωστὸς στοὺς κατοίκους σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς τουρκοκρατίας9 Τὸν laquoναὸ τῶν Ἀσωμάτωνraquo ὡς Μητρόπολη Θεσσαλονίκης σεβάστηκαν ἀρχικὰ ἀκόμη καὶ οἱ Τοῦρκοι μέχρι τὸ ἔτος 1590 ὁπότε κατὰ τοὺς ἄγριους διωγμοὺς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης μετατράπηκε ἀπrsquo αὐτοὺς ndash τελευταῖος ἀπὸ ὅλους τοὺς παλαιοὺς ναοὺς τῆς Θεσσαλονίκης 160 περίπου χρόνια μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Θεσσαλονίκης ndash σὲ μουσουλ-μανικὸ τέμενος καὶ καταστράφηκε λόγῳ τοῦ ἐπιχρίσματος μὲ ἀσβεστοκονίαμα ἀπὸ τοὺς

ἴδιους μεγάλο μέρος τῶν ἐξαιρετικῆς τέχνης ψηφιδωτῶν καὶ ἡ μοναδικὴ τοιχογραφία ποὺ ὑπῆρχε τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ Οἱ Θεσ-σαλονικεῖς διατήρησαν ἐπὶ αἰῶνες τὴν ἀνάμνη-ση τοῦ ναοῦ τῶν Ἀρχαγγέλων ὡς Μητροπολιτι-κοῦ ναοῦ λειτουργοῦσε δὲ ὡς τέτοιος καὶ ἐπὶ τῶν χρόνων τοῦ ἁγίου Θεωνᾶ Α΄ Ἀρχιεπισκό-που Θεσσαλονίκης (ὁ ὁποῖος ἐκοιμήθη περὶ

τὰ μέσα τοῦ ἔτους 1541 μΧ) Λαμ-βάνοντας λοιπόν ὑπόψιν τὰ ὡς ἄνω γεγονότα δηλαδὴ ὅτι ὁ ναὸς ἦταν ἡ Μητρόπολη τῆς Θεσσαλον ίκης καὶ ὅτι μετατρά-πηκε τελευταῖος σὲ τζαμί δηλαδὴ μετὰ τοὺς Ἱεροὺς ναοὺς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου τῶν

Ἁγίων Ἀποστόλων τῆς Παναγίας Ἀχειροποι-ήτου ἀποδεικνύεται περίτρανα ὁ μεγίστης ση-μασίας πνευματικός πολιτιστικὸς καὶ ἐθνικὸς ρόλος τοῦ ναοῦ ἀφοῦ ἀποτελοῦσε τὸ κέντρο τῆς λειτουργικῆς ζωῆς καὶ ἐθνικῆς ἀναφορᾶς τοῦ ὑπόδουλου λαοῦ τῆς πόλεως10 Κατὰ μία ἄποψη ὁ ναὸς ὀνομάσθηκε Ἃγιος Γεώργιος στὰ νεότερα χρόνια ὅταν λειτούργησε μετὰ τὴν μετατροπὴ του σὲ τζαμὶ τὸ 1590 (καθό-τι ἔναντι τῆς δυτικῆς εἰσόδου του ὑπήρχε μικρὸς ναὸς μὲ τὸ ὄνομα αὐτό στὸν ὁποῖο καὶ μεταφέρθηκαν πολλὰ κειμήλια σκεύη καὶ εἰκόνες τοῦ ναοῦ τῶν Ἀσωμάτων) Μὲ τὴ με-ταφορὰ αὐτὴ ἐπικρατεῖ καὶ ἡ ὀνομασία τῆς γειτνιάζουσας Ἐκκλησίας ἡ ὁποία τιμοῦσε τὴ μνήμη τοῦ ἁγίου Γεωργίου Κατὰ ἄλλη ἄποψη ποὺ θεωρεῖται πιθανότερη καὶ ἐπικρατέστερη ἡ ὀνομασία laquoἍγιος Γεώργιοςraquo δόθηκε ἀμέσως μετὰ τὴν Ὀθωμανικὴ Κατοχὴ τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης προκειμένου νὰ μὴν μετατρέ-ψουν οἱ Ὀθωμανοὶ τὸν ναὸ σὲ τζαμί δεδομέ-νης τῆς γνωστῆς μέχρι καὶ σήμερα μεγάλης εὐλάβειας καὶ σεβασμοῦ τῶν μουσουλμάνων Τούρκων ἀλλὰ καὶ ὅλων τῶν μουσουλμάνων στὸν Μεγαλομάρτυρα Γεώργιο ἀκολουθώντας τὴν προηγούμενη πρακτικὴ καὶ ἄλλων πόλεων οἱ ὁποῖες ἐπειδὴ βρίσκονταν ὑπὸ Ὀθωμανικὴ

12

κατοχή ἀφιέρωναν χριστιανικοὺς ναοὺς καὶ μοναστήρια στὸν Ἅγιο Γεώργιο (ἢ στὴν Πα-ναγία) ὅπως στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ στὴ Μέση Ἀνατολή πχ στὸ Ἀμμὰν καὶ στὴ Μάτα-μπα τῆς Ἰορδανίας στὸ Κάιρο τῆς Αἰγύπτου κἄ προκειμένου αὐτὰ νὰ διασωθούν11

Ἡ Θεσσαλονίκη ἐλευθερώθηκε ἀπὸ τὸν ὀθωμανικὸ ζυγό μετὰ τὴν κήρυξη τοῦ Α΄ Βαλ-κανικοῦ Πολέμου στὶς 26 Ὀκτωβρίου 1912 κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς γιορτῆς τοῦ πολιού-χου ἁγίου της Μεγαλο-μάρτυρος Δημητρίου τοῦ Μυροβλύτη μετὰ ἀπὸ 482 χρόνια σκλα-βιᾶς προσφάτως δὲ ἑορτάσθηκαν τὰ 100 χρόνια ἀπὸ τὴν ἀπε-λευθέρωσή της Εὐθὺς ἀμέσως ὁ τότε Μητρο-πολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος Ἀλεξιάδης τέλεσε Θυρανοίξια καὶ Ἐγκαίνια τοῦ ναοῦ στὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφό-ρου ἐπαναφέροντὰς τον στὴ λειτουργική του χρήση

Τὸ 1958 ἐπιχειρήθηκε πάλι βεβήλωση τοῦ Ἱεροῦ ναοῦ μὲ τὸ ἀνέβασμα θεατρικῆς πα-ράστασης παρὰ τὴ σθεναρὴ ἀντίδραση τοῦ τότε Μητροπολίτη Παντελεήμονος τοῦ Α΄ ὁ ὁποῖος τὸ 1964 καθιέρωσε τὸν ναὸ μὲ ἐγκαί-νια12 τὴν ἡμέρα τῶν Βαΐων καὶ τὸν παρέδωσε σὲ λειτουργικὴ χρήση στὸ πλήρωμα τῆς το-πικῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀπρόσκοπτη λειτουρ-γικὴ ζωὴ συνεχίσθηκε μέχρι τὸν μεγάλο σεισμὸ τοῦ 1978 ὁ ὁποῖος προκάλεσε μεγάλες κατα-στροφὲς στὸν ναό μὲ ἀποτέλεσμα νὰ σταμα-τήσει ἔκτοτε ἡ λειτουργία του καὶ νὰ ἀρχίσει τὸ ἔργο τῆς μακροχρόνιας ἀναστηλώσεώς του ἀπὸ τὴ Θ΄ Ἐφορεία Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων Μετὰ ἀπὸ περίπου δεκαεπτὰ χρόνια ἀναστη-λωτικῶν ἐργασιῶν καὶ ἀνακοινώσεων ἐκ μέρους τῆς Ἐφορείας Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων ὅτι ἡ στατικὴ στερέωση τοῦ μνημείου ἔχει περατω-θεῖ ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης ἔλαβε τὴν ἀπόφαση νὰ θέσει ἐκ νέου σὲ λειτουργία τὸν ναό13 τὴν ὁποία πραγματοποίησε στὶς

17 Δεκεμβρίου 1994 ἐγκαινιάζοντας ἔκθεση ἁγιογραφίας ἐπιφανῶν ἁγιογράφων τῆς Θεσ-σαλονίκης ἡ ὁποία λειτούργησε ἕως τὴν 7η Ἰανουαρίου 1995 Οἱ ἑόρτιες δὲ ἐκδηλώσεις γιὰ τὰ 1600 χρόνια (395 μΧ ndash 1995 μΧ) τοῦ ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου ndash Ροτόντα ξεκίνησαν στὶς 10 Ἰανουαρίου 1995 μὲ τὴν ὁλονύκτια Ἱερὴ ἀγρυπνία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ὁποίας μετα-φέρθηκε στὸν ναὸ τὸ ἱερὸ λείψανο τοῦ ἁγίου

ἐνδόξου μεγαλομάρ-τυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου τὸ ὁποῖο προσέφερε στὸν ὡς ἄνω ναὸ ὁ τότε Πατριάρχης Ἱεροσολύμων Διόδω-ρος Τῆς Ἱερᾶς ἀγρυ-πνίας μετεῖχαν ἀντι-προσωπεῖες Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὂρους ἀδελφοί τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγί-ας Θεοδώρας τῆς ἐν Θεσσαλονίκῃ μονα-χοὶ καὶ μοναχὲς ἀπὸ

Μονὲς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ πλῆθος λαοῦ μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ φοιτητὲς τοῦ Ἀριστο-τελείου Πανεπιστημίου οἱ ὁποῖοι καὶ βοήθη-σαν στὴν ἀποκατάσταση τῆς καταστραφείσας καὶ ἐξαφανισθείσας Ἁγίας Τράπεζας14 ποὺ καθαγιάσθηκε τὸ 1964 Τὴν ἑπομένη ἡμέρα ὁ Παναγιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων ὁ Β΄ παρουσίᾳ κλήρου καὶ λαοῦ καὶ ἐκπροσώπων τῶν ἀρχῶν τῆς πόλεως τέλεσε τὴν ἱερὰ ἀκολουθία ἐπὶ διασαλεύσει τῆς Ἁγίας Τραπέζης καὶ στὴ συνέχεια ἀρχιερατικὴ Θεία Λειτουργία

Ἐδῶ καὶ περίπου 7 χρόνια κατόπιν συμ-φωνίας ποὺ ἐπιτεύχθηκε μὲ τὸ Ὑπουργείο Πολιτισμοῦ ὁ ναὸς λειτουργεῖ μία φορά κάθε μήνα (πλὴν Ἰουλίου amp Αὐγούστου) καθὼς καὶ τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου Γεωργίου τὸ πρωὶ τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τῆς Ἀποκαθηλώσεως) καὶ τὸ βράδυ τῆς Μεγά-λης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τοῦ Ἐπιταφίου) Ὅσοι συμμετεῖχαν σ΄αὐτὲς τὶς Ἀκολουθίες ὁμιλοῦν γιὰ στιγμὲς κατάνυξης καὶ μεγαλεί-ου ποὺ θυμίζει ἔντονα πρωτοχριστιανικὲς ἐποχές15

13

1 Διάταγμα τῶν Μεδιολάνων (ἀλλιῶς και διάταγμα τοῦ Μιλάνου) ὀνομάζεται τὸ διάταγμα τῆς θέσπισης τῆς ἀνεξιθρησκείας στὴ ρωμαϊκὴ αὐτοκρατορία μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Μέγας Κωνσταντίνος σταμάτησε τοὺς διωγμοὺς τῶν χριστιανῶν τὸ 313 μΧ Τὸ 2013 ἑορτάζεται ἡ ἐπέτειος τῶν 1700 χρόνων2 Βλ γενικὰ γιὰ τὰ μαρτύρια httpwwwmyriobiblosgrtextsgreekandourakis_martyria_4_1html Γε-ώργιος Ἀντουράκης Ἀρχαῖα Μαρ-τύρια καὶ χριστιανικοὶ ναοί3 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ (νῦν Μητροπολίτη Λαγκαδᾶ Λητῆς καὶ Ρεντίνης) Ὁ Ἅγιος Γεώργιος Ροτό-ντα Θεσσαλονίκη 1995 σ 7 84 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 8 185 Βλ τὸν βίο τοῦ Ἁγίου ποὺ γιορ-τάζει στὶς 23 Ἰανουαρίου httpwwwagioorosnetforumviewtopicphpf=48ampt=14350ampstart=10)6 Βλ httpodysseusculturegrh2gh251jspobj_id=1812 καθὼς καὶ httpwwwituomgrprojectmonumentsrotontahtm Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 297 Συμπεριλαμβάνεται στὰ Πα-λαιοχριστιανικὰ καὶ Βυζαντινὰ μνημεῖα τῆς Θεσσαλονίκης ὡς Μνημεῖο Παγκόσμιας Πολιτιστικῆς Κληρονομιᾶς τῆς ΟΥΝΕΣΚΟ Βλ ἐπίσης Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οαα σ 28 ὅπου ἀναφέρεται ὅτι laquoὁ κυκλοτερὴς ναὸς (rotunda ἀπὸ τὸ λατινικὸ rotondus ποὺ σημαίνει κυκλικός) τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἀπο-τελεῖ τὸ παλαιότερο τόσο τέλεια σωζόμενο μνημεῖο τοῦ χριστιανικοῦ κόσμουraquo8 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 19 ὅπου ἐκτὸς τῶν ἀνωτέρω ἀναφέρει καὶ ὅτι ἡ θέση ὅτι ἡ Ροτόντα ἔγινε ὁ Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης laquoἐνι-σχύεται καὶ ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ἐν τῇ ἀρχαίᾳ Ἐκκλησίᾳ ὑπῆρχε Βαπτιστήριο μόνον παρὰ τῇ ἕδρᾳ τοῦ Ἐπισκό-που διότι ὁ ὑπεύθυνος γιὰ τὴν τέλεση τοῦ Βαπτίσματος ἦταν ὁ Ἐπίσκοποςraquo καθὼς καὶ ὅτι laquoὅταν ἔγινε Χριστια-νικὸς Ναὸς κατὰ τὸν 4ο αἰώνα δὲν ὑπῆρχε ἀκόμη οὔτε ὁ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου οὔτε ὁ Ναὸς τῆς Ἁγίας Σοφίαςraquo Βλ ἐπίσης σ 85 καθὼς καὶ παραπομπὴ ὑπὸ στοιχεῖο 1 στὴ σελ 88 ὅπου παραπέμπει περαιτέρω σὲ δύο ἐνδιαφέροντα μελετήματα (γιὰ ὅποιον ἐπιθυμεῖ περισσότερες πληροφορίες γιὰ τὸ ζήτημα) ἤτοι Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὙπῆρξε ἐπὶ τουρκοκρατίας Μητροπο-λιτικὸς Ναὸς ὁ Ἅγιος Γεώργιος (Ροτόντα) καὶ πότε Μα-κεδονικά τόμος 4ος σ 547 ndash 549 καθὼς καὶ Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὉ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου (Ροτόντα) ὡς Μητροπολιτικὸς Θεσσαλονίκης κατὰ τὸν 16ο αἰώναraquo Μακεδονικὸ Ἡμερολόγιο Ν Στεφανίδη τόμος 16ος σ 245 19409 Σημειωτέον ὅτι ἡ laquoσυμβασιλεύουσα πόλιςraquo τῆς Ἀνατο-λικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας καταλήφθηκε γιὰ πρώτη

φορά ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανοὺς τὸ ἔτος 1387 καὶ ἡ πρώτη ὀθωμανικὴ κατοχὴ της διήρκεσε ἕως τὸ 1402 ὁπότε ὁ Αὐτοκράτορας Μανουὴλ κατάφερε νὰ τοῦ ἀποδοθεῖ ἡ Θεσσαλονίκη ἡ ὁποία καταλήφθηκε ὁριστικὰ ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανούς στὶς 29 Μαρτίου τοῦ 1430 ἔπειτα ἀπὸ

ἰσχυρὴ πολιορκία τριῶν ἡμερῶν10 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 85 Ἐπίσης βλ Χαράλ Παπαστάθη laquoΘεσσαλονίκεια καὶ μακεδονικὰ Ἀνάλεκταraquo ἔκδ University Studio Press Θεσσα-λονίκη 1999 σ 195 ὅπου ἀνα-φέρεται ὅτι ὁ κοινοτισμὸς στὴ Μακεδονία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας ἦταν ἄμεσα συν-δεδεμένος μὲ τὴν Ἐκκλησία Εἰδικὰ στὴν περίπτωση τῆς Θεσσαλονί-κης ὁ ἑκάστοτε Μητροπολίτης ἐκπροσωποῦσε τὸν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ὁ ὁποῖος μὲ τὴ σειρὰ του ἦταν ὑπεύθυνος ἔναντι τοῦ Σουλτάνου γιὰ τὶς πρά-ξεις τῶν χριστιανῶν ὑπηκόων τῆς Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας11 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 20 85 Βλ ἐπίσης καὶ ἄρθρο στὸ ΒΗΜΑ μὲ τίτλο laquoΓιατί οἱ μουσουλμάνοι δοξάζουν σήμε-ρα τὸν ἃγιο Γεώργιοraquo στὴν ἱστοσε-λίδα httpwwwtovimagrsocietyarticleaid=327464) 12 Ἐγκαίνια εἶναι ἡ τελετὴ μὲ τὴν ὁποία καθιερώνεται καὶ καθαγιά-ζεται ἕνας ναὸς καὶ ἀπὸ ἁπλὸ κτί-σμα μεταβάλλεται σὲ οἶκο λατρεί-ας καὶ προσευχῆς καὶ ἡ τράπεζά του σὲ ἱερὸ θυσιαστήριο καὶ ἁγία τράπεζα 13 Πρέπει νὰ σημειωθεῖ ὅτι τὸ 1986 ἡ τότε Ὑπουργὸς Πολιτισμοῦ

Μελίνα Μερκούρη ἔδωσε διαβεβαιώσεις ὅτι μὲ τὸ πέρας τῶν ἐργασιῶν ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου θὰ παρεδίδετο στὴ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης γιὰ λειτουργικὴ καὶ μό-νον χρήση ἡ ἴδια δὲ δήλωσε τὴν περίοδο ἐκείνη ὅτι laquoτὰ χριστιανικὰ μνημεῖα εἶναι πρῶτον τόποι λατρείας καὶ ἔπειτα ἀρχαιολογικοὶ χῶροιraquo14 Παλαιές φωτογραφίες της προϋπάρχουσας Αγίας Τραπέζης δημοσιεύονται στα βιβλία α) Θεοχάρη Πα-ζαρά (ομότιμου καθηγητή της Βυζαντινής Αρχαιολογί-ας) laquoΗ Ροτόντα του Αγ Γεωργίου στη Θεσσαλονίκηraquo β) Αντριάνο Αλμπάγκο Νοβέλλο και Γεωργίου Δημητροκάλ-λη laquoΗ βυζαντινή τέχνη στην Ελλάδαraquo και γ) Αρχιμ Ιωάν-νου Τασσιά laquoΆγιος Γεώργιος Ροτόνταraquo Στο τελευταίο δε (υπό στοιχείο γ) βιβλίο εμφαίνονται στις φωτογραφίες τα παλαιοχριστιανικά θωράκια του τέμπλου και ο Σταυ-ρός στην κορυφή του τρούλου της Ροτόντα τα οποία laquoαπομακρύνθηκανraquo15 Βλ Ρωμαίικο Οδοιπορικό (httpwwworthodoxia-ellhnismosgr201203blog-post_4894html) καθώς και Αναβάσεις (httpanavaseisblogspotgr201203blog-post_207html) φωτογραφίες από Θεία Λειτουρ-γία και τον τρόπο ενημέρωσης για τέλεση της Θείας Λειτουργίας

14

Ἐπίκαιρα διδάγματα ἀπὸ τὸν Μακεδονικὸ Ἀγώνα

Κων σταν τί νου Χο λέ βαπο λι τι κοῦ ἐ πι στή μονος

Στὶς 13 Ὀ κτω βρί ου 1904 ἔ πε φτε νε κρὸς ἀ πὸ τουρ κι κὸ βό λι ὁ Ἀν θυ πο λο χα γὸς τοῦ Πυ ρο βο λι κοῦ Παῦ λος Με λᾶς στὸ χω ριὸ

Στά τι στα τῆς τό τε τουρ κο κρα τού με-νης Μα κε δο νί ας Πρό κει ται γιὰ τὸ ση με ρι νὸ χω ριὸ Με-λᾶς τοῦ Νο μοῦ Κα-στο ριᾶς Ὁ θά να τός του ἀ φύ πνι σε τὴν ὑ πνώτ του σα Ἀ θή να καὶ τὸν ἁ παν τα χοῦ Ἑλ λη νι σμό Ἔ τσι κο ρυ φώ θη κε ἡ ἔ νο-πλη φά ση τοῦ Μα-κε δο νι κοῦ Ἀ γώ να δη λα δὴ τῆς προ-σπά θειας τοῦ Ἑλ λη-νι σμοῦ νὰ ἀν τι με τω-πί σει τὴ δι εκ δί κη ση τοῦ Βουλ γα ρι κοῦ ἐ θνι κι σμοῦ ἐ πὶ τῆς Μα κε δο νί ας Ἀ πὸ αὐ τὸν τὸν ἀ γώ να καὶ ἀ πὸ ὅ σα προ-η γή θη καν ἀ ξί ζει νὰ ἐ ξα γά γου με σή με ρα ὁ ρι σμέ να ἐ πί και ρα δι δάγ μα τα

Ἡ πα τρί δα μας στὶς πα ρα μο νὲς αὐ-τῆς τῆς πα νε θνι κῆς προ σπά θειας εἶ χε πε ρά σει μί α μεί ζο να οἰ κο νο μι κὴ κρί ση μὲ ἀ παρ χὴ τὴν πτώ χευ ση τοῦ 1893 ἐ πὶ Χα ρι λά ου Τρι κού πη Τὸ 1897 ἀ κο-λού θη σε ὁ ἑλ λη νο τουρ κι κὸς πό λε μος ὁ ὁ ποῖ ος

ὑ πῆρ ξε ἀ τυ χὴς στὸ στρα τι ω τι κὸ πε δί ο ἀλ λὰ ἔ φε ρε θε τι κὰ ἀ πο τε λέ σμα τα στὸ δι πλω μα τι-κὸ πε δί ο μὲ τὴ δη μι ουρ γί α Αὐ τό νο μης Κρη τι-

κῆς Πο λι τεί ας καὶ τὴν ἀ πο μά κρυν ση τῆς τουρ κι κῆς δι οί κη σης ἀ πὸ τὴ Με γα λό νη-σο Τὸ 1898 ἐ πι βλή-θη κε στὴν Ἑλ λά δα ὁ Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὸς Ἔ λεγ χος (ΔΟΕ γνω-στὸς καὶ ὡς Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὴ Ἐ πι τρο-πή) Οἱ ἐκ πρό σω ποι τῶν ξέ νων δα νει-στῶν μας Ἄγ γλοι Γερ μα νοί Γάλ λοι Αὐ στρια κοί Ἰ τα λοὶ καὶ Ρῶ σσοι ἔ παιρ ναν κα τευ θεῖαν ἀ πὸ τὴν πη γὴ τὰ ἔ σο δα τῶν κρα τι κῶν μο νο πω-λί ων (ἁ λά τι τσι γα-ρό χαρ το παι γνι ό-χαρ τα σπίρ τα κἄ) κα θὼς καὶ τὰ ἔ σο δα τοῦ Τε λω νεί ου Πει-ραι ῶς Πα ρὰ τὴν οἰ-κο νο μι κὴ καὶ ψυ χο-λο γι κὴ κα τάρ ρευ ση οἱ Ἕλ λη νες τῆς ἐ πο-χῆς ἐ κεί νης ἀ πέ φυ-γαν τὴν ἐ θνι κὴ κα τά-θλι ψη ποὺ βι ώ νου με σή με ρα καὶ γρή γο ρα

ἀ νόρ θω σαν τὸ ἠ θι κό τους Μέ σα σὲ λί γα χρό-νια μπό ρε σαν νὰ ὀρ γα νώ σουν μὲ ἐ πι τυ χί α τὸν δι μέ τω πο Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να κα τὰ Ὀ θω μα νῶν

Ὁ μακεδονομάχος Παῦλος Μελᾶς

15

Τούρ κων ποὺ ἤ λεγ χαν τὴ Μα κε δο νί α καὶ κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων οἱ ὁ ποῖ οι ἀ πει λοῦ σαν τὸν ἑλ-λη νι κὸ πλη θυ σμό Τὸν κα λοῦ σαν νὰ ἐν τα χθεῖ στὴ Βουλ γα ρι κὴ ἐκ κλη σι α στι κὴ Ἐ ξαρ χί α καὶ νὰ ἐγ κα τα λεί ψει τὸ Πα τρι αρ χεῖ ο

Ποι οὶ πα ρά γον τες ἐ πέ δρα σαν θε τι κὰ ὥ στε νὰ ἀ να κάμ ψει τὸ ἐ θνι κὸ φρό νη μα πα ρὰ τὴν πτώ χευ ση καὶ τὴ στρα τι ω τι κὴ ἥτ τα

Πρῶ τον Ἡ πί στη στὸν Θε ό Εἶ ναι χα ρα κτη-ρι στι κὸ ὅ τι ἡ πρώ τη με γά λη ἐ θνι κὴ ἐ πι τυ χί α με τὰ τὸ 1893 ἦ ταν ἡ νί κη τοῦ Σπύ ρου Λού η στὸν Μα ρα θώ νιο τῶν Α΄ Ὀ λυμ πια κῶν Ἀ γώ νων στὴν Ἀ θή να (1896) Ὁ Λού ης τὸ τε λευ ταῖ ο βρά δυ πρὸ τοῦ ἀ γῶ νος νή στε ψε καὶ προ σευ-χή θη κε Ἕ νας προ σευ χό με νος νε ρου λὰς ἔ δω σε τὴν ἀ πα ραί τη τη ἐ θνι κὴ ἀ νά τα ση στὸν ἀ πο γο-η τευ μέ νο Ἑλ λη νι σμό

Δεύ τε ρο στοι χεῖ ο ἦ ταν ἡ αὐ το θυ σί α καὶ ὁ ἡ ρω ϊσμός ὅ πως κα τε δεί χθη στὴν πε ρί πτω ση τοῦ Παύ λου Με λᾶ Ἕ να παλ λη κά ρι ποὺ ζοῦ-σε μέ σα σὲ δύο ἐ πι φα νεῖς οἰ κο γέ νει ες -δι ό τι καὶ ἡ γυ ναί κα του ἦ ταν ἀ πὸ τὴν οἰ κο γέ νεια Δρα γού μη μὲ πολ λοὺς πο λι τι κοὺς καὶ λο γί ους- δέ χθη κε νὰ με τα βεῖ ἐ θε λον τι κὰ στὰ βου νὰ τῆς Μα κε δο νί ας γιὰ νὰ βο η θή σει τὸν ἐν τό πιο Ἑλ-λη νι σμὸ στὴ σκλη ρὴ μά χη

Τρί τον Ἡ ὕ παρ ξη κε φα λαι ού χων μὲ ἑ δραί α ἐ θνι κὴ συ νεί δη ση Πα ρά δειγ μα ὁ Γε ώρ γιος Ἀ βέ ρωφ ἐκ Με τσό βου ὁ ὁ ποῖ ος πλού τι σε στὴν Αἴ γυ πτο καὶ ἔ δω σε με γά λο μέ ρος τῶν χρη μά-των του γιὰ τὶς Ἔ νο πλες Δυ νά μεις μας

Τέ ταρ τον Ἡ πί στη στὴ δι α χρο νι κὴ συ νέ-χεια τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ ὅ πως τὴν κα τέ γρα ψαν ἱ στο ρι κοὶ καὶ λο γο τέ χνες μὲ κο ρυ φαῖ ο τὸν Κω-στὴ Πα λα μᾶ Ἀρ χαί α Ἑλ λά δα Βυ ζάν τιο Κλέ-φτες καὶ Ἀρ μα τω λοί ἥ ρω ες καὶ ἐ θνο μάρ τυ ρες ὅ λα αὐ τὰ ἀ πε τέ λε σαν μί α ἑ νό τη τα στὴ συ νεί-δη ση τοῦ μέ σου Ἕλ λη να καὶ τὸν ὤ θη σαν νὰ πο λε μή σει στὸν Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να καὶ στὴν με γά λη ἐ ξόρ μη ση τῶν Βαλ κα νι κῶν Πο λέ μων τοῦ 1912-13

Οἱ πα ρά γον τες τῆς νί κης στὸν Μα κε δο-νι κὸ Ἀ γώ να συν το νί σθη καν καὶ συ νερ γά σθη-καν πο λὺ κα λά Τὸ Οἰ κου με νι κὸ Πα τρι αρ χεῖ ο ἐ ξέ λε ξε καὶ ἀ πέ στει λε νέ ους καὶ μα χη τι κοὺς Μη τρο πο λί τες μὲ πα τρι ω τι σμὸ καὶ τόλ μη Οἱ δι πλω μά τες μας ὅ πως ὁ Ἴ ων Δρα γού μης καὶ ὁ Λάμ προς Κο ρο μη λᾶς κα τέ στρω σαν τὸ εὐ φυ ὲς

στρα τη γι κὸ σχέ διο Οἱ ἐ θε λον τὲς ἀ ξι ω μα τι κοὶ ἦλ θαν ἀ πὸ τὴν ἐ λεύ θε ρη Ἑλ λά δα καὶ με τέ δω-σαν τὴν ἐμ πει ρί α τους στοὺς Μα κε δό νες Ἄλ-λοι ἐ θε λον τὲς χω ρὶς νὰ εἶ ναι μό νι μοι στρα τι ω-τι κοὶ ἔ σπευ σαν μὲ χα ρά κυ ρί ως Κρη τι κοὶ καὶ Μα νιά τες Τὰ σω μα τεῖ α τὰ Μα κε δο νι κὰ Κο-μι τάτα καὶ οἱ Φι λεκ παι δευ τι κὲς Ἑ ται ρεῖες ἀ πὸ τὴν Ἀ θή να τὴ Λά ρι σα τὴν Κων σταν τι νού πο λη ἔ στελ ναν βι βλί α ἱ στο ρι κοῦ καὶ θρη σκευ τι κοῦ πε ρι ε χο μέ νου Δά σκα λοι καὶ δα σκά λες πα ρὰ τὸ νε α ρό τῆς ἡ λι κί ας τους ἔ φευ γαν ἀ πὸ τὴν ἡ συ χί α τῆς Ἀ θή νας καὶ πή γαι ναν νὰ δι δά ξουν στὰ ἑλ λη νό που λα τῆς Μα κε δο νί ας Χρι στὸ καὶ Ἑλ λά δα Πολ λοὶ καὶ πολ λὲς βρῆ καν φρι κτὸ θά να το Οἱ ἁ πλοὶ πα πά δες τῆς Μα κε δο νί ας ἀν τι στά θη καν κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων Ἐ ξαρ χι-κῶν καὶ δε κά δες ἀ πὸ αὐ τοὺς θυ σι ά σθη καν Οἱ ἐν τό πιοι Μα κε δό νες ἀ γω νί σθη καν μὲ κά θε τρό-πο καὶ ὄ χι μό νον οἱ ἑλ λη νό φω νοι ἀλ λὰ καὶ οἱ σλα βό φω νοι-δί γλωσ σοι καὶ οἱ βλα χό φω νοι Τὸ 1903 οἱ κά τοι κοι τοῦ Μο να στη ρί ου -σή με ρα Μπί το λα τῶν Σκο πί ων- ἀ πέ στει λαν στὸν Γάλ-λο Ὑ πουρ γὸ Ἐ ξω τε ρι κῶν ψή φι σμα μὲ τὸ ὁ ποῖ ο δή λω ναν ὅ τι laquoὁ μι λοῦ μεν σλα βι στί βλα χι στί ἀλ βα νι στί ἀλ λ᾿ οὖχ ἧτ τον εἴ με θα Ἕλ λη νεςraquo Ἡ ἑλ λη νι κὴ συ νεί δη ση τῶν σλα βο φώ νων ἂς γί-νει μά θη μα γιὰ ὅ σους σή με ρα ἐ πι χει ροῦν νὰ δη μι ουρ γή σουν τε χνη τὲς μει ο νό τη τες μὲ βά ση τὸ ἑλ λη νοσ λα βι κὸ ἰ δί ω μα λί γων χι λιά δων Δυ τι-κο μα κε δό νων

Οἱ πνευ μα τι κὲς προ ϋ πο θέ σεις τοῦ Ἀ γώ να καὶ τὰ ὅ σα προ η γή θη καν κα τα δει κνύ ουν ὅ τι ὅ ταν ὁ Ἑλ λη νι σμὸς βα σί ζε ται στὴν ἑλ λη νορ-θό δο ξη πα ρά δο σή του καὶ σὲ ἄ φθαρ τες ἀ ξί ες μπο ρεῖ καὶ νὰ ὀρ γα νω θεῖ καὶ νὰ συν το νι σθεῖ καὶ νὰ νι κή σει Δυ στυ χῶς σή με ρα βι ώ νου με τὴν οἰ κο νο μι κὴ κρί ση χω ρὶς πνευ μα τι κὰ ἐ φό δια δι-ό τι στὸ ὄ νο μα ἑ νὸς κί βδη λου προ ο δευ τι σμοῦ κά ποι οι γκρέ μι σαν τὶς στα θε ρὲς ἀ ξί ες ποὺ μᾶς κρά τη σαν ὄρ θιους ἐ πὶ αἰ ῶ νες Ἄ φη σαν τοὺς νέ ους χω ρὶς ἐλ πί δα καὶ αἰ σι ο δο ξί α καὶ καλ λι έρ-γη σαν τὴν ἐ θνι κὴ με λαγ χο λί α Ἂς δι δα χθοῦ με ὅ σο εἶ ναι και ρὸς ἀ πὸ τὰ ἠ θι κὰ ἐ φό δια ποὺ ἐ νί σχυ σαν τοὺς προ γό νους μας κα τὰ τὴν πε-ρί ο δο πρὶν καὶ κα τὰ τὴ διά ρκεια τοῦ Ἀ γώ να καὶ ἂς κα τα νο ή σου με ὅ τι ἔ χου με πε ρά σει καὶ ἀ πὸ δυ σκο λο τέ ρες κα τα στά σεις Θὰ ἐ πι βι ώ σου με ἀρ κεῖ νὰ μὴν ἀ φελ λη νι σθοῦ με

16

Θεοδόσης Στέριου (1780-1865) Μακεδόνες Ἀγωνιστὲς τοῦ 1821

Στὴν προσπάθεια νὰ γίνουν γνωστοὶ οἱ παραμελημένοι Μακεδόνες ἀγωνιστὲς τοῦ 1821 ἐπανερχόμαστε σὲ μία μεγάλη

μορφὴ τοῦ ἀγώναmiddot πρόκειται γιὰ τὸν Θεοδόσιο Στέριου ἀπὸ τὸ Λιβάδι ΘεσσαλονίκηςΤὰ χω-ριὰ Λιβάδι καὶ Περιστερὰ ἔχουν νὰ ἐπιδείξουν μέγιστη συμβολὴ στὴν ἐπανάσταση τοῦ 1821 στὴ Χαλκιδικὴ σὲ μεγάλο ἀριθμὸ ἀγωνιστῶν γιὰ τοὺς ὁποίους ὑπάρχει ἀφθονία στοιχείων ἄγνωστα στοὺς σημερινοὺς Ἕλληνες Παρα-κάτω παρατίθεται μία αἴτηση ποὺ ὑπέβαλε ὁ Θεοδόσιος Στέριου τὸ 1841 στὴν Ἀταλά-ντη ὅπου ἐξιστορεῖ τὰ κατορθώματά του

laquoὉ ὑποφαινόμενος ἀπὸ ἀρχῆς τοῦ ἀγῶνος λαβὼν τὰ ὃπλα εἰς χεῖρας μου ἀκόμη ἀπὸ τὴν κωμόπολή μας Λιβάδι τῆς ἐπαρχίας Ἀρδαμερίου τῆς Μακεδονίας μὲ ὅλους τοὺς συμπολίτας μου ἐπικεφαλῆς τῶν ὁποίων ὡς ὁπλαρχηγὸς ἀντι-παρετάχθην ἐκεῖ καὶ εἰς τὰ πέριξ αὐτῆς κατὰ τοῦ ἀπὸ Θεσσαλονίκης διορισθέντος ἀρχηγοῦ Ἰσμαὴλ Ἀγὰ Κεσίμογλου ἔχοντος περίπου 5000 ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως μὲ διαφόρους εἰς διάφορα μέρη ἀκροβολισμοὺς διατηρήσας τὰ γυναικόπαιδα τοῦ μέρους ἐκείνου ἔφθασα ἐν τῇ χερσονήσῳ Κασσάνδρᾳ ὅπου καὶ κατε-τάχθην ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ γενικοῦ τῆς Μα-κεδονίας ἀρχηγοῦ Ἐμμανουὴλ Παπᾶ Σερραίου μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν διεύθυνσίν μου στρατιώτας καὶ ὑπηρέτησα εἰς ὅλην τὴν διάρκειαν τοῦ πολέμου ἕως τῆς καταστροφῆς της ἀπὸ τὸ ἐχθρικόν τοῦ σατράπη Λουμποὺτ πασᾶ καὶ ἄλλων 40000 ὅλον ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως καταφυγὼν ὡς τοιοῦτος εἰς Πελοπόννησον μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν μου ἐναπομείναντας στρατιώτας κα-τετάχθην εἰς τὸ σῶμα τοῦ ἀρχηγοῦ Παναγιώ-τη Ζαφειρόπουλου εἰς τὰς μάχας Δερβενακί-ων καὶ Ἄργους κατὰ τοῦ Δράμαλη καὶ ἄλλων Ἑπομένως ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Νικολάου Σου-λιώτου κατὰ τοῦ ἴδιου Δράμαλη καὶ ἄλλων πάλι εἰς Ἄργος καὶ εἰς τὰ πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν

ὁδηγίαν τοῦ Θεοδωράκη Ζαχαρόπουλου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ πασᾶ εἰς τὰ μέρη τῆς Καλαμάτας καὶ τῶν πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Κα-ρατάσιου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ εἰς Σχοινόλακκα Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ ταγματάρχου Κων-σταντίνου Δουμπιώτου εἰς διάφορα μέρη τῆς Πελοποννήσου ὅπου καὶ ὅπως τὸ ἐκάλεσεν ἡ χρεία τότε Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Δημη-τρίου Κριεζῆ Ὑδραίου εἰς τὴν Ὕδραν καὶ ἑπομέ-νως εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Παλαιῶν Πατρῶν καὶ ἀλλαχοῦ Ἔπειτα ἐπανελθὼν κατὰ τὸ 1826 εἰς τὰς νήσους Σκιάθον καὶ Σκόπελον συσσωματω-θεὶς μὲ τὸ Μακεδονικὸ σῶμα τοῦ προειρηθέντος Κωνσταντίνου Δουμπιώτου ἀντιπαρετάχθημεν εἰς τὴν Ὀρμύλιαν μὲ τὸν Ὀμὲρ Βεργιόνην εἰς Τρίκερην μὲ τὸν Νούρκα μπέη καὶ εἰς τὴν Ἀτα-λάντην μὲ τὸν Μουστὰ μπέη Ἔπειτα ἐδιορίσθην εἰς τὴν Σκόπελον πολιτάρχης διὰ τὴν εὐταξίαν Ὅτε μετέβησαν τὰ στρατεύματα εἰς Μέγαρα νὰ ὀργανωθοῦν καὶ μὴ εὑρεθεὶς ἐκεῖ νὰ ὀργα-νωθῶ ἔμεινα ζημιωμένος ἀπὸ τοῦ βαθμοῦ κτλ Ἔπειτα τὸ 1830 μετοίκησα εἰς χωρίον Σκεντέ-ραγα τῆς Λοκρίδος εἰς τὸ ἔτος 1836 ἔδωσα τὰ ἀποδεικτικά μου εἰς τὸ ἐπαρχεῖον Λοκρί-δος καὶ δὲν ἠξιώθην ἔκτοτε ἀπάντησίν τινα ἐπὶ τῶν δικαιωμάτων καὶ θυσιῶν καὶ ἀγώνων μου ἤδη δὲ ἀποκατασταθεὶς εἰς τὴν Νέαν Πέλλην τῆς Λοκρίδος-Συνοικισμοῦ τῶν Μακεδόνων Δυστυχῶς εἰς τὴν ἡλικίαν περίπου 60 διὸ καὶ ἀπεκδεχόμενος εὔελπις τὸ αἴσι-ον ἀποτέλεσμα τῶν ἀναφερομένων δικαι-ωμάτων μου ὑποσημειοῦμαι εὐσεβάστωςraquo Ἐν Ἀταλάντῃ τῇ 1ῃ Δεκεμβρίου 1841

Πηγήhttpdoumbia-istoriablogspotgr

17

Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Πάω νὰ πολεμήσω

-Πᾶς νὰ παλέψης μὲ λιοπύρια καὶ χιόνια

-Πάω νὰ προστατέψω τὸ δίκιο καὶ τὴ λευτεριά

-Πᾶς νὰ διψάσης καὶ νὰ πεινάσης

-Πάω νὰ φυλάξω τὸ ψωμὶ τῶν παιδιῶν

-Πᾶς νὰ χάσης χέρι πόδι μάτι

-Πάω νὰ δώσω χαρὰ καὶ φῶς

σὲ χιλιάδες τίμιους καὶ εἰρηνικοὺς ἀνθρώπους

-Πᾶς νὰ σκοτώσης καὶ νὰ σκοτωθῆς

-Πάω νὰ δώσω ζωὴ καὶ εἰρήνη δίκιο καὶ λευτεριά

-Γιὰ ποιόν στρατιώτη

-Γιὰ τὴν πατρίδα

ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟΝ Γ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 1949

18

Διδαχὲς τοῦ γέροντος Παϊσίου

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ὅποιος ἀγωνίζεται πνευματικάπολεμάει τὸν ἐχθρὸ διάβολο καὶ ἑπόμενο εἶναι νὰ πο-λεμηθῆ καὶ ἀπrsquo αὐτόν Ὁ ἄνθρωποςποὺ θὰ νικήση τὸν νοητὸ ἐχθρό θὰ στεφανωθῆ ἀπὸ τὸν Χριστό

Γιὰ νὰ ἐξαγνισθῆ ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ μὴ δέχεται πονηροὺς λογισμούς ἀλλrsquo οὔτε καὶ ὁ ἴδιος νὰ σκέφτεται πονηρά Νὰ ἐνεργῆ δὲ ἁπλὰ καὶ ταπεινὰ καὶ νrsquo ἀγωνίζεται φιλότιμα

Ἡ μεγαλύτερη ἀρρώστια στὴν ἐποχὴ μας εἶναι οἱ μάταιοι λογισμοὶ τῶν κακῶν ἀνθρώ-πων ποὺ φέρνουν τὸ ἄγχος Τὴ θεραπεία τὴν δίνει μόνο ὁ Χριστὸς μὲ τὴν ψυχικὴ γαλήνη μαζὶ καὶ τὴν αἰωνιότητα ἀρκεῖ νὰ μετανοήση ὁ ἄνθρωπος καὶ νὰ στραφῆ στὸν Χριστό

Τὸ καλύτερο φάρμακο γιὰ τὴν κάθε δοκι-μασία μας εἶναι ἡ μεγαλύτερη δοκιμασία τῶν συνανθρώπων μας ἀρκεῖ νὰ τὴν φέρουμε στὸν λογισμό μας

Ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ γιὰ ὅτι δὲν γί-νεται ἀνθρωπίνως εἶναι μία μυστικὴ συνεχὴς προσευχὴ μὲ θετικὰ ἀποτελέσματα

Ὅποιος ἐμπιστεύεται στὸν Θεό σπέρνει δοξολογία καὶ δέχεται τὴ θεϊκὴ χαρὰ καὶ τὴν αἰώνια εὐλογία Ὅποιος σπέρνει κακομοιρι-άθερίζει κακομοιριὰ καὶ ἀποθηκεύει ἄγχος

Ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὁ ἄνθρωπος ὅταν δέ-χεται ὑλικὴ εὐλογία εἶναι χαρὰ ἀνθρώπινη

19

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἐνῷ ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὅταν δίνη ὁ ἄνθρωπος εἶναι θεϊκή Ἡ θεϊκὴ ἔρχεται μὲ τὸ δόσιμο

Ὅποιος κουράζεται γιὰ τὸν πλησίον του ἀπὸ καθαρὴ ἀγάπη ξεκουράζεται μὲ τὴν κούραση Ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ ἀγαπάει τὸν ἑαυ-τό του καὶ τεμπελιάζει κουράζεται καὶ μὲ τὸ νὰ κάθεται

Ὅταν ἀδικῆσαι νὰ μὴ λές laquoΝὰ τὸ βρῆ ἀπὸ τὸν Θεόraquo γιατί τότε καταριέσαι μὲ εὐγένεια

Ἕνα τουρβὰ μεταφέρει κανεὶς καὶ λέει πότε νὰ τὸν ξεφορτωθῆ Πόσο μᾶλλον νὰ κουβαλάη συνέχεια περίσσιο βάρος τὸ ὁποῖο προσθέ-τει μὲ τὴν πολυφαγία καὶ βλάπτει καὶ στὴν ὑγεία

Ἐὰν δὲν διορθωθῆ ὁ καθένας μας γιὰ νὰ πληθύνη τὸ καλό πῶς μπορεῖ νὰ ἐπικρατήση τὸ καλὸ μὲ καλὸ τρόπο

Ἐὰν δὲν μποροῦμε νὰ ἀγωνισθοῦμε πολὺ ἢ καὶ καθόλου τουλάχιστον νὰ τὸ ἀναγνω-ρίζουμε ταπεινὰ καὶ νὰ ζητᾶμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ Ἐὰν θὰ μᾶς βοηθοῦσε καὶ ἡ μὴ ἀνα-γνώριση οὔτε καὶ αὐτὴ θὰ μᾶς τὴν ζητοῦσε ὁ Χριστός

Ἄλλο εὐλάβεια καὶ ἄλλο εὐσέβεια ndash ὅπως ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολικὴ εὐλάβεια διαφέρει ἀπὸ τὴν Δυτικὴ εὐρωπαϊκὴ εὐσέβειαἩ μὲν εὐλάβεια ἔχει θεία Χάρη ἡ δὲ εὐσέβεια ἔχει ἀνθρώπινο μυαλό

Ἡ κάθε καλὴ ἰδέα ποὺ ἔρχεται στὸν ἀνθρώ-πινο νοῦ εἶναι ἀπὸ ἄνω ἀπὸ τὸν Θεό Μόνο ὅτι κατεβάζει ἡ μύτη μας μὲ τὸ συνάχι εἶναι δικό μας

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δέχονται τὶς πλούσιες εὐλογίες τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ λίγοι εὐχαριστοῦν τὸν Θεὸ καὶ εἶναι εὐχαριστημένοι καὶ χαρού-μενοι κοντὰ στὸν Χριστό

Ἀπὸ τὸ βιβλίο του Ἁγιορεῖται Πατέρες καὶ Ἁγιορείτικα ἔκδοση Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου laquoΕὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγοςraquo Σουρωτὴ Θεσσαλονίκης

20

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με

καὶ πι νέ τω

ἐκ τοῦ Οἴκου

ΡούνshyταshyΓεshyωρshyγίshyουshyΔιshyκηshyγόshyρου

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με καὶ πι νέ τωὉ πι στεύ ων εἰς ἐ μέ κα θὼς εἶ πεν ἡ γρα φή πο τα μοὶ ἐκ τῆς κοι λί ας αὐ τοῦ ρεύ σου σιν ὕ δα τος ζῶν τος

Μα μά μπαμ πὰ δι ψά ω δι-ψά ω πο λύ δῶ στε μου νε-

ρό ἔ χει πο λὺ ζέ στη καὶ κου ρά στη κα ἄ κου σα νὰ λέ ει ἕ να παι δά κι πο λὺ χα ρι-τω μέ να στοὺς γο νεῖς του κα θὼς ἔ παι-ζε στὴν πα ρα λί α ἐ φέ τος τὸ κα λο καί ρι Δὲν ξέ ρω για τί ἀλ λὰ αὐ τὴ ἡ φαι νο με-νι κὰ ἁ πλὴ φρά ση τοῦ μι κροῦ παι διοῦ μοῦ ἔ φε ρε στὸν νοῦ μί α ἄλ λη φρά ση ἡ ὁ ποί α λέ ει laquoἘ ὰν τὶς δι ψῇ ἐρ χέ σθῳ πρὸς ἐ μὲ καὶ πι νέ τῳraquo

Δί ψα λοι πόν Ναί δί ψα μί α πα ρά με-τρος τῆς ἀν θρώ πι νης ζω ῆς τῆς κα θη με-ρι νό τη τός μας Ἀ νά λο γα βέ βαι α γιὰ τὸ τί δι ψᾶ κα νείς μὴν τὸ ξε χνᾶ με αὐ τό πο λὺ βα σι κό κα θό τι ἡ δί ψα ἔ χει καὶ ἀλ λη γο-ρι κὸ πε ρι ε χό με νο Ἄλ λος δι ψᾶ γιὰ ὑ λι κὰ πράγ μα τα κι νού με νος ἀ πὸ τὴ φι λαυ τί α τὴ φι λαρ γυ ρί α ἢ τὴ φι λη δο νί α του ἄλ-λος πά λι δι ψᾶ γιὰ laquoἄλ λαraquo ἀ γα θά ὄ χι τοῦ κό σμου ἐ τού του γιὰ πνευ μα τι κὰ ἀ γα θά Ση μα σί α ἔ χει πάν τως ὅ τι τὸ κί νη τρο καὶ ἡ αἰ τί α τῆς δί ψας εἶ ναι κοι νὴ γιὰ ὅ λους εἶ ναι ἡ δί ψα γιὰ ζω ή

Ἡ ποι ό τη τα τῆς δί ψας τοῦ κα θε νὸς θὰ κα θο ρί ζει μέ σα στὴ ζω ὴ του κα τ᾿ ἀ νάγ κην καὶ τὴν πη γὴ στὴν ὁ ποί α θὰ πη-γαί νει νὰ ξε δι ψᾶ Καὶ ἀ κο λού θως ὅ λα τὰ ἔρ γα του μὲ αὐ τὸ τὸ κρι τή ριο θὰ κα θο-ρί ζον ται Γαι ώ δης ἡ δί ψα κά ποι ου γαι-ώ δης καὶ ἡ πη γή του γαι ώ δη καὶ φθαρ τὰ

21

ἐκ τοῦ Οἴκου

τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του Πνευ μα τι κὴ ἡ δί ψα κά ποι ου πνευ μα τι κὴ καὶ ἡ πη γή του πνευ μα τι κὰ καὶ αἰ ώ νια τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του

Ἡ ἀ κο λου θί α αὐ τὴ ἀ πο κτᾶ ἀ κό μη με γα λύ τε ρη ση μα σί α ὅ ταν τὴν ἀ να λο γι-στοῦ με μέ σα ἀ πὸ τὸ πρί σμα τοῦ συ νό-λου τὸ λε γό με νον umlκοι νόνuml Ὁ ἄν θρω πος ὡς ἀ το μι κό τη τα εἶ ναι αὐ τα ξί α ὅ μως ἡ αὐ τα ξί α αὐ τὴ θε ώ νε ται μέ σα ἀ πὸ τὸ κοι-νὸν σῶ μα καὶ σω τη ρί α κλει σμέ νη μέ σα σὲ ἕ να laquoἐ γὼraquo δὲν νο εῖ ται δὲν ὑ φί στα ται

Ἀ νά λο γα λοι πὸν μὲ τὴν ποι ό τη τα τῆς προ σω πι κῆς πη γῆς του ὁ κα θέ νας ἐ πη-ρε ά ζει τὸ σύ νο λο μέ σα στὸ ὁ ποῖ ο ἐ νυ πάρ χει Ἂν οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη γὲς τῶν ἀ τό μων ἔ χουν πνευ μα τι κὴ ἀ να φο-ρὰ στὴ μί α καὶ μο να δι κὴ αἰ ώ νια πη γὴ ζῶν τος ὕ δα-τος Στὸν Χρι στό τό τε καὶ τὸ σύ νο λο στὸν Χρι στὸ θὰ ὁ δη γεῖ ται ἀ πὸ Τὸν Χρι στὸ θὰ ἐμ πνέ ε ται καὶ ἐν Χρι στῷ θὰ διά γει σὲ αἰ ώ νια χα ρά Ἂν ὅ μως οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη-γὲς τῶν ἀ τό μων σὲ μί α κοι-νω νί α ἔ χουν ση μεῖ ο ἀ να φο-ρᾶς τὰ ὑ λι κὰ καὶ προ σω πι-κὰ πά θη καὶ τὴν ἱ κα νο ποί-η σή τους τό τε ἡ δί ψα ὄ χι μό νο δὲν θὰ σβή νει ἀλ λὰ μο νί μως θὰ αὐ ξά νει καὶ θὰ ὁ δη γεῖ τό σο τὰ ἐ πὶ μέ ρους ἄ το μα ὅ σο καὶ ὅ λο τὸ σύ νο λο σὲ μί α δια ρκῆ φθο ρά σὲ μί α πο ρεί α θνη τὴ σὲ μί α πο ρεί α ἐ ξα-φά νι σης

Καὶ ἐ δῶ βρί σκε ται τὸ χρέ ος καὶ ἡ εὐ-θύ νη τῶν Χρι στια νῶν Στὸ σύγ χρο νο κοι-νὸ τρα πέ ζι τῆς πα ναν θρώ πι νης οἰ κο γέ-νειας τῶν ἀν θρώ πων ὑ πάρ χει μί α κα νά τα μὲ νε ρό ἕ τοι μη νὰ ξε δι ψά σει τὶς ἀ λη θι νὲς ἀ νάγ κες τῶν με λῶν αὐ τῆς τῆς οἰ κου με νι-κῆς οἰ κο γέ νειας

Ἕ τοι μη νὰ σβή σει ὅ λη τὴν ψυ χι κή πνευ μα τι κὴ δί ψα τοῦ κό σμου ἕ τοι μη νὰ δώ σει αἰ ώ νια προ ο πτι κὴ ζω ῆς καὶ χα ρᾶς

στὶς κοι νω νί ες ὅ λου τοῦ κό σμου Καὶ τὸ νε ρὸ αὐ τῆς τῆς κα νά τας δὲν εἶ ναι ἄλ λο πα ρὰ Ὁ ἴ διος Ο ΧΡΙΣΤΟΣ Ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στός ὁ ὁ ποῖ ος προ σφέ ρε ται αἰ ω νί ως ἀ φει δῶς καὶ ἀ δι α κρί τως σὲ ὅ λους Ὁ ἴ διος εἶ ναι καὶ τὸ νε ρὸ Ὁ ἴ διος καὶ ἡ πη γή Αὐ-τὸ εἶ ναι τὸ με γά λο ἠ θι κὸ καὶ πνευ μα τι κό μας χρέ ος γιὰ ὅ λους τούς Χρι στια νούς νὰ φρον τί ζουν νὰ ξε δι ψοῦν οἱ ἴ διοι ἀ πὸ Τὸν Χρι στό ἀ πὸ τὸ Ἅ γιο Πνεῦ μα τὸ ζω-ο γό νο καὶ νὰ γί νον ται οἱ ἴ διοι κα νά τες μὲ Χρι στό ὥ στε νὰ με τα δί δουν μὲ τὴ ζω ὴ

τους αὐ τὸ τὸ αἰ ώ νιο ὕ δωρ σὲ ὅ λη τὴν οἰ-κου μέ νη

Νὰ γε μί ζουν πάν το τε αὐ τὴν τὴν πα-να θρώ πι νη κα νά τα μὲ Χρι στό γιὰ νὰ μπο ρεῖ ὅ λη ἡ οἰ κου μέ νη νὰ ζεῖ ἀ λη θι νά νὰ ζεῖ μὲ ἀ γά πη νὰ θε ώ νε ται ἐν Χρι στῷ κά θε λε πτό

Ἐ ξάλ λου μᾶς τὸ εἶ πε ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στὸς laquoὅ ποι ος δι ψᾶ νὰ ἔρ χε ται σὲ ἐ μέ να νὰ πί νειraquo Δὲν ὑ πάρ χει με γα λύ τε ρο πράγ-μα ἀ πὸ αὐ τὴν τὴν ἀ γά πη ποὺ μᾶς δεί χνει Ὁ Χρι στός Στὸ χέ ρι μας εἶ ναι νὰ θέ λου με νὰ ξε δι ψά σου με ἀ λη θι νὰ καὶ ἀ το μι κὰ καὶ στὸ σύ νο λο

Ἡ Σαμαρείτιδα λέγει στὸν Κύριοlaquo Δὸς μοι τοῦτο τὸ ὕδωρraquo

22

Πολλοὶ σήμερα κατηγοροῦν τοὺς νέους γιὰ τὰ ἀλλόκοτα ντυσίματά τους τὴν ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους

τὴν ἀπραξία καὶ τὶς αὐτοκαταστροφικές τους τάσεις

Εἶναι ἄραγε ὅμως ἔτσι ὄντως τὰ πράγμα-τα Ἢ μήπως κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιφάνεια μᾶς διαφεύγει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια

Οἱ νέοι ἐμφανίζονται μὲ ἔξαλλα ἢ ἐξω-φρενικὰ ντυσίματα καὶ κατηγοροῦνται γιrsquo αὐτό Ὅμως ἔτσι ἀντιδροῦν στοὺς κουστου-μαρισμένους καὶ γραβατωμένους κυρίως τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράττουν μὲ τὴ μεγαλύ-τερη ὑποκρισία τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἐναντίον τῆς κοινωνίας ἀπομιζώντας την μὲ ἄνομα μέσα ἀπροκάλυπτα καὶ ὠθώντας την στὴ δυστυχία

Γίνονται πολλὲς φορὲς καταστροφικοὶ καὶ αὐτοκαταστροφικοὶ μὲ ποικίλες οὐσίες ἐνῷ συγχρόνως παρουσιάζουν ἔντονη φιλαυ-τία Φαίνεται παράξενο καὶ ἀσυμβίβαστο Ὅμως δὲν εἶναι αὐτοὶ οἱ αὐτοκαταστροφικοί ἐνῷ ἡ φιλαυτία τους ἐνέχει τὴν ἐνστικτώδη αἴσθηση τῆς διατήρησης τῆς ζωῆς καὶ τῶν ὑπολειμμάτων τῆς τσαλακωμένης ἀξιοπρέ-πειάς τους

Δὲν προτίμησαν ποτὲ οἱ ἴδιοι νὰ τρῶνε μεταλλαγμένα γενετικῶς προϊόντα μὲ διοξί-νες προϊόντα τῆς μεγάλαυχης πολιτικῆς τῶν lsquorsquoπεπολιτισμένωνrsquorsquo ἐθνῶν τῆς Ἑσπερίας

Ἡ ὕβρις τῶν μεγιστάνων δὲν διστάζει νὰ τοὺς ταΐζει μὲ προϊόντα ὑβριδίων καὶ ἂν ἀρέ-σει σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς μεγιστάνες μπορεῖ καὶ νὰ τοὺς στείλει ὡς πασχαλινὸ δῶρο μιά βόμβα ἀπεμπλουτισμένου οὐρα-νίου μὲ εὐχὲς γιὰ καλὸ Πάσχα

Ὅλα αὐτὰ τοὺς τὰ ταΐζει ἡ κοινωνία χωρὶς νὰ τοὺς ρωτᾶ τσακίζοντας ἔτσι τὴν πολύτιμη ὑγεία τους τὴν τόσο ὠφέλιμη καὶ χρήσιμη γιὰ τὰ χρόνια ζωῆς ποὺ ἔχουν μπροστά τους νὰ δημιουργήσουν καὶ στὸ τέλος τοὺς κατηγορεῖ γιὰ αὐτοκαταστροφὴ ἐνῷ ἡ ἴδια ἐκεῖ τούς ὁδήγησε

Τοὺς ἐξαναγκάζει σὲ ἀμνησία μὲ τὴν ἔλλειψη ἐπαρκῶν χώρων νὰ ἀθληθοῦν νὰ παίξουν καὶ τρόπων νὰ κινηθοῦν μὲ ἀσφά-λεια μrsquo ἕνα ποδήλατο ἢ μὲ τὰ πόδια κι ἔπειτα τοὺς κατηγορεῖ γιὰ ψυχικὴ παραλυ-σία ξεχνώντας ὅτι lsquorsquoνοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖrsquorsquo

Τοὺς ἔχει καταντήσει χωρὶς χέρια διότι οἱ νέοι ἔξω ἀπὸ τὸν κονδυλοφόρο καὶ ἴσως λίγες φορὲς στὴ ζωὴ τους μιὰ μπάλα ὅποτε τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία στοὺς ἐλαχιστότα-τους χώρους ποὺ lsquorsquoφροντίζουνrsquorsquo οἱ lsquorsquoμεγά-λοιrsquorsquo νὰ διατηροῦν γὶ΄ αὐτούς δὲν ἔχουν κρατήσει τίποτε ἄλλο

Ἡ χειρωνακτικὴ ἀπασχόληση εἶναι ξένη γιὰ τοὺς πολλούς Χειροτεχνίες-τέχνες κι ἄλλες χρήσιμες πρακτικὲς δραστηριότητες

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέων

Ἰωάννη Νικολαΐδηἐκπαιδευτικοῦ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

4

π Φιλοθέου Ζερβάκου

Ὁ ἅγιος Δημήτριος ἐνδεδυμένος στολὴν Στρατηλάτου

laquoΜετὰ δύο ἡμέρας φθάσαμε εἰς Θεσ-σαλονίκην ἡ ὁποία τότε κατείχετο ὑπὸ τῶν Τούρκων καί ἐπειδὴ ἐγὼ

ἀπὸ μικρὸς εἶχον εὐλάβειαν εἰς τὸν ἃγιο Δημή-τριο παρεκάλουν τὸν φίλον μου Νικόλαον νὰ ἐξέλθωμεν τοῦ ἀτμόπλοιου διὰ νὰ προσκυνή-σωμεν τὸν τάφον τοῦ Μεγαλομάρτυρος Δημη-τρίου τοῦ Μυροβλήτου Ἐξελθόντες μετέβημεν καὶ προσκυνήσαμε μετὰ κατανύξεως τὸν Τάφον τοῦ Ἁγίου καί ἐπιστρέψαντες εἴς τι ξενοδοχεῖον Ἑλληνικόν ἐμείναμεν ὁλόκληρον τὴν ἡμέραν καὶ τὸ ἑσπέρας Τὴν ἑπομένην ἡτοιμάσθημεν νrsquo ἀνα-χωρήσωμεν διrsquo Ἅγιο Ὂρος καὶ μεταβάντες εἰς τὸ Τελωνεῖον δὲν μᾶς ἐπέτρεψαν νrsquo ἀναχωρή-σωμεν laquoΔὲν θὰ φύγετεraquo μᾶς εἶπον laquoδιότι εἶσθε κατάσκοποιraquo Τοὺς εἴπομεν ὅτι τοιοῦτον δὲν συμβαίνει καί ἐφrsquo ὅσον τὰ διαβατήριά μας εἶναι ἐπικυρωμένα ἀπὸ τὸ Τουρκικὸν Προξενεῖον καὶ τὴν Πρεσβείαν ὀφείλουν νὰ μᾶς ἐπιτρέψουν νrsquo ἀναχωρήσωμεν ἀλλrsquo οὐδεμίαν σημασίαν ἔδωκαν εἰς τοὺς λόγους μας

Δὲν μᾶς ἐφυλάκισαν ἀλλὰ μᾶς εἶχον ὑπὸ ἐπιτήρησιν αὐστηρὰν καὶ εἰς τὸ ξενοδοχεῖον ποὺ ἐμέναμεν ἐφύλαττον στρατιῶται καὶ ὅταν ἐξηρχώμεθα μᾶς παρηκολούθουν πάντοτε στρατιῶται Ἐμείναμεν οὕτω ἀρκετὰς ἡμέρας Τὰ χρήματα ὀλιγόστεψαν καὶ ἠρχίσαμεν νὰ στε-νοχωρούμεθα Μίαν ἡμέραν λέγω εἰς τὸν φίλον μου Νικόλαον

mdash Θὰ ὑπάγω εἰς τὸ κονάκι νὰ παρουσιασθῶ εἰς τὸν Πασά ἴσως μᾶς ἐπιτρέψη ἐκεῖνος νrsquo ἀνα-χωρήσωμεν

Τὴν ἑπόμενην ἐγερθεὶς λίαν πρωΐ μετέβην πρῶτον εἰς τὸν Τάφον τοῦ ἁγίου Δημητρίου καὶ προσκυνήσας παρεκάλουν μετὰ κατανύξεως καὶ δακρύων τὸν Ἅγιον νὰ μεσιτεύση πρὸς τὸν Κύρι-ον νὰ ἀφεθῶμεν ἐλεύθεροι καὶ ὑπάγωμεν εἰς τὸ Ἅγιον Ὂρος Ἀφοῦ προσηυχήθην ἱκανὴν ὥραν καὶ ἐκάθησα ὀλίγον νὰ ἀναπαυθῶ μοὶ ἦλθεν εἰς

τὸν λογισμόν μου τὸ μαρτύριον τοῦ ἁγίου Δη-μητρίου πῶς ἐλογχεύθη καὶ ἀπέθανε διὰ τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν πίστιν μας τὴν ἁγί-αν καὶ πῶς ἐδοξάσθη παρὰ Θεοῦ καὶ ἐν γῇ καὶ ἐν οὐρανῷ καὶ θὰ δοξάζεται εἰς τοὺς αἰώνας τῶν αἰώνων Αὐτὰ συλλογιζόμενος μοῦ ἦλθεν ἐπι-θυμία νὰ ἦτο τρόπος νὰ ἀπέθνησκον καὶ ἐγὼ διὰ τὴν Ὀρθόδοξον Πίστιν καὶ τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ Παρεκάλουν λοιπὸν τὸν ἃγιον Δημή-τριον ὄχι νὰ μεσιτεύση νὰ ἀφεθῶμεν ἐλεύθεροι ἀλλὰ νὰ μεσιτεύη νὰ ἀξιωθῶ μαρτυρικοῦ τέλους Εὗρον δὲ καὶ τὸν τρόπον πρὸς ἐπιτυχίαν τοῦ πο-θούμενου Εἶπον καθrsquo ἑαυτόν θὰ ὑπάγω εἰς τὸ κονάκι (Διοικητήριον) θὰ παρουσιασθῶ εἰς τοὺς Τούρκους μὲ θάρρος θὰ τοὺς δώσω ἀφορμὴν τινα καὶ αὐτοὶ θὰ μοῦ εἰποῦν τι διὰ τὴν πίστιν μου Θὰ μαρτυρήσω τὴν δική τους πλάνη αὐτοὶ ἴσως μοῦ εἰποῦν νrsquo ἀρνηθῶ τὴν πίστιν μου καὶ ἐγὼ θὰ σταθῶ γενναῖος Θὰ προτιμήσω τὸν θά-νατον καὶ οὕτως θὰ τύχω μαρτυρικοῦ τέλους Εὐθὺς λοιπὸν ἀνῆλθον μετὰ θάρρους εἰς τὸ κονάκι καὶ περπατοῦσα εἰς ἕνα διάδρομον Κά-ποιος Τοῦρκος ἀξιωματικὸς μὲ εἶδε καὶ μὲ ἤρω-τησε τί ζητῶ Τοῦ λέγω

mdash Θέλω τὸν Πασάmdash Καὶ τί τὸν θέλειςmdashrdquoΕχω λόγον νὰ τοῦ πῶ ἀπήντησα Μοῦ λέγειmdash Ἐγὼ εἶμαι ἀντιπρόσωπος τοῦ Πασᾶ εἰπὲ

μοι ἐλευθέρως τί θέλεις Τοῦ λέγωndash Ἀφοῦ εἶσαι ἀντιπρόσωπος τοῦ Πασᾶ πές

μου διὰ ποῖον λόγον δὲν μᾶς ἀφήνετε νὰ ὑπά-γωμεν εἰς τὸ Ἃγιον Ὂρος

Μοῦ ἀπήντησε μὲ αὐστηρόν τρόπονmdash Δὲν θὰ σοῦ δώσω τὸν λόγον Τοῦ λέγω μὲ

θάρροςndashΔεν εἶσθε καλοὶ ἄνθρωποι εἶσθε ἄδικοι

Ἐνῷ δὲν πταίσαμε ἐνῷ δὲν εἴμεθα κακοποιοὶ ἄνθρωποι καὶ ἐνῷ τὰ χαρτιὰ μας εἶναι ἐντάξει

5

δὲν βλέπω τὸν λόγον διατὶ νὰ μᾶς ἐμποδίζετε καὶ μᾶς στενοχωρεῖτε

Τὰ χρήματα ποὺ εἴχαμε μᾶς σώθηκαν πῶς θὰ ζήσωμεν εἰς ἄγνωστον καὶ ξένον τόπον Ἐὰν σεῖς πηγαίνατε εἰς τὴν Ἑλλάδα θὰ εἶσθε εὐχαριστημέ-νοι νὰ σᾶς ἒκαμνον ὅτι σεῖς κάμνετε εἰς ἡμᾶς

Οἱ λόγοι οὗτοι τὸν ἠρέθισαν καὶ ἐκίνησεν εἰς θυμὸν καὶ ἤρχισε νὰ κρούη τὸν κώδωνα δυνατά Εὐθὺς ἐσυνάχθησαν 30-35 στρα-τιῶται καὶ ἀξιωματικοί οἵτινες μὲ ἤρπασαν καὶ μὲ ἐπήγαιναν εἰς τὸν Λευκὸν Πύργον

Τίνα σκοπὸν εἶχον δὲν γνωρί-ζω Πάντως ἴσως διὰ νὰ μὲ φυ-λακίσουν ἀλλrsquo ἐγὼ ποσῶς δὲν ἐδειλίασα δὲν ἔχασα τὸ θάρρος μου μόνον ἐλυπούμην ποὺ δὲν μοὶ εἶπὸν τι διὰ τὴν πίστιν μου Ἢλπιζα ὅμως ὅτι ἐκεῖ ποὺ θὰ μὲ ἐπήγαινον κάτι θὰ μοῦ ἔλεγον Καὶ βαδίζοντες πρὸς τὴν ὁδόν τοῦ μαρτυρίου παρεκάλουν τὸν ἃγιον Δημήτριον νὰ μεσιτεύ-ση πρὸς Κύριον καὶ μὲ ἀξιώση μαρτυρικοῦ θανάτου ἐὰν εἶναι θέλημά Του ἢ ἐὰν δὲν εἶναι νὰ μὲ λυτρώση ἀπὸ τὰς χεῖρας τῶν ἄθεων βαρβάρων αἱμοβόρων καὶ ἀγρίων Ἀγαρηνῶν Μόλις ἐπροχωρήσαμεν ὀλίγον νὰ καὶ παρουσιάζεται ἕνας ἀνώτερὸς των ὅστις τοὺς ὁμίλησε Τούρ-κικα

Τί τοὺς εἶπε δὲν ἠννόησαbull μόνον ἀντελήφθην ὅτι τοὺς ὁμί-λησε μὲ θυμὸν καὶ τοὺς ἒδιωξε Τὸν δὲ ἀξιωματικὸν ἐκεῖνον ὅστις ἦτο ὁ αἴτιος καὶ μὲ συνέλαβον ἐσήκωσε τὴν ράβδον του καὶ τὸν ἔκτυπησε εἰς τὸν ὦμον Ἀφοῦ δὲ τοὺς ἐξεδίω-ξε μὲ ἐπλησίασε μὲ ἱλαρὸ βλέμμα καὶ χαϊδευτικὰ μὲ ἐκτύπησεν εἰς τὸν ὦμον μὲ τὸ χέρι του καὶ μὲ παρέδωκεν εἰς ἕνα στρατιώτην φρόνιμον ἐξ Ἰωαννίνων Καὶ τοῦ ἔδωκεν ἐντολὴν νὰ μὲ ὑπά-γη εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον laquoΜυκάληraquo τὸ ὁποῖον εὑρίσκετο εἰς τὸν λιμένα Θεσσαλονίκης διὰ νὰ ἐπιστρέψω εἰς τὴν Ἑλλάδα Μὴ γνωρίζο-ντας ποιὸς ἦταν αὐτὸς ποὺ ἔδωσε τὶς διαταγὲς ρώτησα τὸν στρατιώτην νὰ μοὶ πεῖ καὶ ἐκεῖνος μοὶ εἶπεν ὅτι ἦτο ὁ ἴδιος ὁ Πασάς

Καὶ διατὶ ἐκτύπησε μόνον τὸν ἰδιαίτερόν του καὶ τί τοῦ εἶπε Τὸν ἐπέπληξεν μοὶ εἶπεν διότι χωρὶς νὰ τοῦ ζητήση ἄδειαν σὲ κατεδίκασε εἰς θάνατον

mdash Καὶ ποῦ μὲ ἐπήγαιναν τοῦ λέγωmdash Εἰς τὸν Λευκὸν Πύργον μοὶ ἀπεκρίθη Σὲ

ἐπήγαιναν διὰ νὰ σὲ ἐκτελέσουν Ἐκεῖ πηγαίνουν ὅσους καταδικάζουν εἰς θάνατον καὶ ἄλλους

τοὺς ὁποίους κλείνουν διὰ νrsquo ἀποθάνουν ἀπὸ τὴν πείναν τὴν δίψαν καὶ τὴν δυσωδίανἘχάρην διότι ἐλυτρώθην ἐκ τῶν χειρῶν τῶν ἀγρίων ἐκείνων Ἀγαρηνῶν ἐπειδὴ ἠγνόουν ἐὰν θὰ μὲ ἐφόνευον διὰ τὴν πίστιν μου ἀλλὰ καὶ ἐλυπήθην διότι δὲν ἒτυχον τοῦ μαρτυρίου Εἰς ἐμὲ μὲν ὑπῆρχεν ὁ ζῆλος καὶ ὁ πόθος διὰ νὰ μαρτυρήσω ἀλλὰ δὲν συνυπῆρχε ὁ λόγος καὶ ἡ αἰτία Διὰ νὰ μαρτυρή-ση τις πρέπει νὰ ὑπάρχη εὔλογος αἰτία Πρέπει νὰ εἶναι κατὰ Θεὸν τὸ μαρτύριον Τὸ νὰ θέλη τις χωρὶς λόγον καὶ ἀφορμὴν νὰ προκαλῆ εἰς ἑαυτὸν τὸ μαρτύριον καὶ νὰ ρίπτη μόνος ἑαυτὸν εἰς πει-ρασμὸν εἶναι ἐπικίνδυνον

6

Μετέβημεν κατόπιν εἰς τὸ ξενοδοχεῖον καὶ λαβὼν τὴν βαλίτσαν καὶ τὰ ὀλίγα πράγματά μου ἀπεχαιρέτησα τὸν ἀγαπητὸν μοι φίλον Νικόλαονhellip Τὸν ἀπεχαιρέτησα καὶ ἀνεχώρησα Μὲ συνοδεία τὸν καλὸν ἐκεῖνον Τοῦρκο στρα-τιώτην ἔφθασα μέχρι τῆς παραλίας Καθrsquo ὁδὸν

μὲ ἐπαρηγόρει νὰ μὴ στενοχωροῦμαι ἀλλὰ νὰ ἔχω ὑπομονήν καὶ φωνήσας λεμβοῦχον τινὰ Ἑβραῖον τοῦ εἶπε νὰ μοὶ ὑπάγη εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον Μοὶ εἶπεν δὲ νὰ μὴ ὑπάγω ἀπὸ τὸ Τελωνεῖον διότι ἴσως μὲ καθυστερήσουν καὶ ἀναχωρήση τὸ Ἀτμοπλοῖον καὶ δὲν προφθάσω νὰ φύγω Ἀλλὰ μόλις ἐπροχωρήσαμε ὀλίγον μᾶς ἀντελήφθησαν ἐκ τοῦ Τελωνείου καὶ ἤρχισαν νὰ φωνάζουν νὰ ἐπιστρέψωμεν Ἐπειδὴ ὅμως ὁ στρατιώτης εἶχεν εἴπει εἰς τὸν λεμβοῦχον ὅτι ὁ Πασὰς ἔδωκε διαταγὴν νὰ φύγω ἐπροχώρει

Βλέποντες οἱ τοῦ Τελωνείου ὅτι δὲν ἐπέστρε-φεν οὔτε ἐσταμάτα ἤρχισαν νὰ ρίπτουν πυρο-βολισμοὺς εἰς τὸν ἀέραbull καὶ ἐμβάντες 10 στρα-τιῶται εἰς μίαν λέμβον ἢρχισαν νὰ κωπηλατοῦν σπεύδοντες νὰ μᾶς φθάσουν Εὐτυχῶς ἐπρό-φθασα καὶ ἀνῆλθον εἰς τὸ ἀτμόπλοιον ὅταν οὗτοι μᾶς ἐπλησίασανἌρχισαν νὰ ἀπειλοῦν καὶ νὰ κτυποῦν τὸν λεμβοῦχον Ὃταν ὅμως τοὺς εἶπεν ὅτι εἶχεν ἐντολὴν ἀπὸ τὸν Πασά τὸν Διοι-κητήν νὰ μὲ ὑπάγη εἰς τὸ πλοῖον τὸν ἀφῆκαν Δὲν ἦτο ὡς φαίνεται θέλημα Θεοῦ νὰ ὑπάγω εἰς τὸ Ἅγιον Ὂρος καὶ διὰ τοῦτο ἦλθον ὅλα τὰ ἐμπόδια Ὀφείλω δὲ μεγίστην εὐγνωμοσύνην εἰς τὸν προστάτην μου Μεγαλομάρτυρα ἃγιο Δη-μήτριον τῇ μεσιτείᾳ καὶ πρεσβείᾳ τοῦ ὁποίου ἐσώθην ἀπὸ τὸν κίνδυνον τοῦ θανάτου

Ἀλλrsquo ἐπειδὴ δὲν κατάλαβα πῶς καὶ διὰ ποίαν αἰτίαν ὁ Πασὰς ἔδειξεν τόσον ἐνδιαφέρον γιὰ μένα γιὰ νὰ μὲ σώση ἐρευνοῦσα αὐτὸ νὰ τὸ μάθω Ἔτσι λοιπόν ἔμαθα τί ἀκριβῶς εἶχε συμ-βεῖ μετὰ δύο περίπου ἔτη ἀπὸ τὸν φίλον μου Νίκ Μητρόπουλον Δικηγόρον ὁ ὁποῖος μετέβη καὶ εὑρίσκετο εἰς τὸ Ἃγιον Ὂρος

Μεταβὰς λοιπὸν πρὸς ἐπίσκεψίν του καὶ προσκύνηση τοῦ Ἁγιώνυμου Ὂρους ἒλαβον πληροφορίας πῶς καὶ γιατί ὁ Πασὰς μὲ ἐλευθέ-ρωσε καὶ μὲ ἔστειλε εἰς τὴν Ἑλλάδα

laquoΜετὰ δύο ἢ τρεῖς ἡμέρας μοῦ λέγει ὁ δικη-γόρος τῆς ἀναχωρήσεως σας ἐκ Θεσσαλονίκης

καὶ ἐπιστροφῆς εἰς τὴν Ἑλλάδα καθήμενος ἔξω τοῦ καφενείου τοῦ κάτω-θεν τοῦ ξενοδοχείου ( εἰς τὸ ὁποῖο ἐξ ἀρχῆς εἴχαμε τότε μείνει φρουρούμενοι ὑπὸ στρατιωτῶν Τούρκων μὴ τυχὸν δραπετεύσουμε λάθρα) μὲ πλησίασε καὶ

μὲ χαιρέτησε ὁ Ὑπασπιστὴς ἀξιωματικός τοῦ Πασᾶ τῆς Θεσσαλονίκης παλαιὸς γνωστός μου καὶ μὲ τὸν ὁποῖον εἴμεθα μέλη εἰς τὴν σχηματι-σθεῖσαν Ἑλληνοτουρκικὴν ἐπιτροπὴν μετὰ τὸν ἀτυχῆ Ἑλληνοτουρκικὸν πόλεμον τοῦ 1897 πρὸς συμφωνίαν καὶ καθορισμὸν τῶν συνόρων Ἑλλάδος καὶ Τουρκίας Ἀφοῦ μείναμεν σύμφωνοι καὶ ὑπεγράψαμεν τὴν εἰρήνην ἅπαντα τὰ μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Ἕλληνες καὶ Τοῦρκοι μετέβημεν χαίροντες εἰς Κέρκυραν εἰς τὸ Ἀχίλειον καὶ ἑορ-τάσαμεν τὴν εἰρήνην ἐπὶ μίαν ἑβδομάδα

Ὁ ὑπασπιστὴς τοῦ Πασᾶ ὅταν μὲ εἶδε εἰς τὸ καφενεῖον μὲ ἐγνώρισε καὶ μὲ ἠρώτησε πῶς εὑρέθην εἰς τὴν Θεσσαλονίκην Ἐγὼ τοῦ ἀνέφε-ρα ὅλην τὴν ὑπόθεσιν καὶ ἀμέσως ἒδιωξε τοὺς στρατιώτας ποὺ μὲ ἐφύλαττον καὶ φωνήσας ἁμαξηλάτην μὲ ἐπῆρεν εἰς τὸν οἶκόν του μὲ πε-ριεποιήθη καὶ τὴν ἄλλην ἡμέραν ἐπήγαμεν ὁμοῦ εἰς τὸν Πασάν εἰς τὸν ὁποῖον μὲ συνέστησεν ὡς φίλον του καὶ τὸν παρεκάλεσε νὰ μοῦ ἐπιτρέψη νὰ μεταβῶ εἰς Ἅγιον Ὂρος Ὁ Πασὰς εἶπεν εἰς τὸν ὑπασπιστήν του ὅτι εἶμαι ἐλεύθερος νὰ μὲ συνοδεύση μέχρι τοῦ Ἀτμόπλοιου καὶ νὰ μοῦ παρέχει πᾶσαν προστασίαν καὶ βοήθειαν καὶ προσέθεσεν καὶ ταῦτα

mdash Ἦταν καὶ κάποιος ἄλλος νέος ( ποὺ εἶχε συλληφθεῖ καὶ ἤθελε νὰ πάη στὸ Ἅγιο Ὂρος ) διὰ τὸν ὁποῖον πρωΐαν τινά ἐνῷ ἐκοιμούμην ἡσύχως εἰσῆλθε ἐντός τοῦ δωματίου μου ὁ ἃγιος Δημήτριος ἐνδεδυμένος στολὴν Στρατη-λάτου φέρων μαζὶ καὶ τὰ ἂρματά του καὶ μοὶ λέγει προστακτικῶς καὶ μὲ βλέμμα αὐστηρὸν

mdashΈγέρθητι πάραυτα ἐνδύθητι καὶ ὑπόδεσε τὰ σανδάλια σου καὶ ὓπαγε εἰς τὴν δείνα ὁδόν

7

τῆς πόλεως νὰ ἐλευθέρωσης νέον τινὰ δικασθέ-ντα ἀδίκως καὶ ἀπαγόμενον εἰς θάνατον ὑπὸ τοῦ ἰδιαιτέρου γραμματέως σου Ἀφοῦ δὲ τὸν ἐλευθερώσεις καὶ τὸν λυτρώσεις τοῦ θανάτου νὰ τὸν στείλης εἰς τὸ λιμάνι τῆς Θεσσαλονίκης στὸ ναυλοχοῦν Ἀτμόπλοιον laquoΜυκάληraquo τὸ ὁποῖον ἑτοιμάζεται πρὸς ἀναχώρησηhellip

laquoΚαὶ σπεύσαςraquo εἶπε ὁ Πασάς laquoτὸν λύτρωσα ἐκ τοῦ κινδύνου καὶ τὸν ἀπέστειλα εἰς τὴν Ἑλλά-δαraquo Καὶ τότε ἐγνώρισα ὅτι ὁ σωτὴρ καὶ ρύστης μου ἐκ τῆς καταδίκης τοῦ θανάτου μου ἦτο ὁ Μεγαλομάρτυς ἃγιος Δημήτριος ὁ Μυροβλήτης Κι΄ ἔτσι ἐπαλήθευσε καὶ ἡ προφητεία τοῦ ἁγί-ου Νεκταρίου ποὺ μοῦ εἶχε πεῖ ὅτι ὅπου καὶ ἂν ὑπάγω εἰς τὴν Λογγοβάρδαν θὰ καταλήξω Ἐπληροφορήθην δὲ ἐκ τούτου ὅτι πρέπει πά-ντοτε νὰ ἔχουμε τελείαν ὑπακοὴν εἰς τὸν Πνευ-ματικόν μας Πατέρα χωρὶς ἀντιλογίες καὶ νὰ ποιοῦμε οὐχὶ τὸ θέλημα τὸ δικό μας ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ Πνευματικοῦ μας Πατρὸς μιμού-μενος τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν Ὃστις ἦλθεν εἰς τὸν κόσμον οὐχὶ νὰ ποιῇ τὸ θέλημα τὸ Ἰδικόν Του ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντος Αὐτὸν Πατρόςhellip Ἀναχωρήσας ἐξ Ἁγίου Ὂρους καί ὅταν τὸ πλοῖον ἒφθασεν εἰς τὸν λιμένα τῆς Θεσσαλονίκης ἔκρινα καλὸν νὰ ἐξέλθω διὰ νὰ προσκυνήσω τὸν τάφον τοῦ ἁγίου Δημητρίου τοῦ προστάτου μου καὶ μετὰ Θεὸν φύλακος καὶ σωτῆρός μου Ἐξελθὼν δὲν ἠξεύρω πῶς πάλιν οἱ τοῦρκοι μὲ ἐξέλαβον ὡς κατάσκοπον καὶ μὲ εἶχον ὑπὸ ἐπιτήρησιν ἀρκετὰς ἡμέρας

Ὃταν δὲ ἀπεφάσισα νὰ φύγω καὶ ἐπέρασα ἀπὸ τὸ Τελωνεῖον μὲ συ-νέλαβον καὶ μὲ ἐπέρασαν ἀπὸ τρεῖς σειρὰς συρμα-τοπλεγμάτων καὶ μὲ ἔκλει-σαν ἐκεῖ Εὗρον δὲ ἐκεῖ κεκλεισμένον νεανίαν τὸν ὁποῖον ἠρώτησα

ndash Διὰ ποῖον λόγον μᾶς ἔκλεισαν Καὶ μοῦ λέγει-

ndashΔιά νὰ μᾶς φονεύσουν καὶ ἐγὼ εἶπονndashΤί κακὸν ἐποιήσαμενndashἊφησε μοῦ εἶπε μὴ ἐξετάζεις τὸ γιατίhellipΔὲν παρῆλθον ὀλίγα λεπτὰ τῆς ὥρας καὶ

κατέπλευσεν εἰς τὸν λιμένα τῆς Θεσσαλονίκης Ἀτμόπλοιον ἐρχόμενον ἐκ Ρουμανίας μὲ φορτί-ον πετρελαίου καὶ ἀρκετοὺς ἐπιβάτας Μόλις

ὅμως ἔφθασεν τὶς οἶδε πῶς καὶ ἀπὸ ποίαν αἰτί-αν κάποιο ντεπόζιτο πετρελαίου πῆρε φωτιά τὸ ὁποῖον ἀκαριαίως μεταδόθηκε εἰς ὅλον τὸ φορτί-ον καὶ εἰς μίαν στιγμὴν κρότοι ἰσχυροὶ ἠκούοντο καὶ φλόγες οὐρανομήκεις ἀνεπετάσσοντο

Ἡ Θεσσαλονίκη ἐγένετο ἀνάστατος Χι-λιάδες ἀνθρώπων κατῆλθον εἰς τὴν παραλίαν ἄλλοι διὰ νὰ δοῦν καὶ ἄλλοι νὰ σώσουν τοὺς κινδυνεύοντας ἐπιβάτας μὲ τὰς λέμβους καὶ τὰ πλοῖα Ἔφυγον δὲ καὶ ὅλοι οἱ φύλακες ἀπὸ τὸ Τελωνεῖο Τὴν στιγμὴν ἐκείνην ὁ νεανίας ἐκεῖνος ἐξαγαγὼν ψαλίδιον ἐκ τῆς τσέπης του ἒκοψεν τὰ σύρματα καὶ λαβών με ἐκ τῆς χειρὸς ἐξήγαγε ἔξω τῆς φυλακῆς Ἔπειτα πληρώσας Ἑβραῖόν τινα λεμβοῦχον τοῦ εἶπεν νὰ μᾶς ὑπάγη εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον τὸ ὁποῖον εὑρίσκετο ἔξω τοῦ λιμένος Ἐνῷ ἠτοιμαζόμεθα νὰ εἰσέλθωμεν εἰς τὴν λέμβον ἦλθεν ὁ στρατιώτης ἐκεῖνος πού μὲ ἔκλεισεν εἰς τὰ συρματοπλέγματα νὰ μὲ συλ-λάβει ἀλλrsquo ὁ νεανίας ἐκεῖνος ὅστις μὲ ἐξήγαγε τοῦ ἔδωκεν ράπισμα καὶ ἔφυγεhellip Ἀνήλθομεν εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον καὶ ἐγὼ ἐφρόντισα νὰ τοποθετήσω τὰ πράγματά μου ἀφοῦ δὲ τὰ ἐτο-ποθέτησα ἐστράφην διὰ νὰ εὕρω τὸν νεανίαν ἐκεῖνον τὸν σωτήρα μου νὰ τὸν εὐχαριστήσω καὶ νὰ τὸν ἐρωτήσω ποῖος καὶ ἀπὸ ποῦ ἦταν Ἀλλὰ πουθενὰ δὲν τὸν εὗρον Ἐρωτήσας σχεδὸν πάντας τοὺς ἐπιβάτας καὶ τοὺς τοῦ Ἀτμόπλοι-ου ἀντελήφθην ὅτι οὐδεὶς εἶδεν αὐτόν οὔτε νὰ εἰσέλθη εἰς τὸ πλοῖον οὔτε νὰ ἐξέλθη Ποιὸς ἦταν καὶ τί ἐγένετο ὁ Θεὸς γνωρίζει Ἐγὼ τοῦτο μό-

νον γνωρίζω ὅτι μετὰ πάροδον ἀρκετῶν ἐτῶν ὃτε ἠλευθερώθη ἡ Θεσσαλονίκη καὶ ἐπῆγα καὶ ἐλειτούργησα καὶ ἐκήρυξα τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ εἰς τὸν Ναὸν τοῦ Ἁγίου Δημητρίου καὶ εἶδον τὴν εἰκόνα τοῦ Ἁγίου ἀνεμνήσθην ὅτι ὁ νεανί-ας ἐκεῖνος ποὺ μὲ ἐλευθέρωσε τῆς φυλακῆς καὶ μὲ ὁδήγησεν εἰς τὸ Ἀτμόπλοιον εἶχεν μεγάλην ὁμοιότητα μὲ τὴν εἰκόνα τοῦ ἁγίου Δημητρίου τῆς Θεσσαλονίκης

8

Ἀναστασίας Κουρῆ φιλολόγου

Μία πόλη μὲ 2500 χρόνια Ζωῆς

Ἡ Θεσσαλονίκη εἶναι μία πόλη μὲ ἱστο-ρικὴ καὶ πολιτιστικὴ πορεία περίπου 25 αἰώνων Ἱδρύθηκε τὸ 315 πΧ

ἀπὸ τὸν Κάσσανδρο ποὺ τῆς ἔδωσε τὸ ὄνομα τῆς συζύγου του ἀδελφῆς τοῦ Μεγάλου Ἀλε-ξάνδρου Ἡ σημαντικὴ θέση της στὸν μυχὸ τοῦ Θερμαϊκοῦ κόλπου τῆς ἔδωσε τὴ δυνα-τότητα νὰ ἀναδειχθεῖ σημαντικὸ ἐμπορικὸ καὶ στρατιωτικὸ κέντρο σ΄ὅλη τὴ διάρκεια τῆς μακραίωνης ζωῆς της Εἶναι ἡ πόλη στὴν ὁποία ἐπικεντρώνεται ἡ πολιτιστικὴ κληρονο-μιὰ τοῦ ἑλληνισμοῦ στὴ βόρεια Ἑλλάδα ἰδι-αίτερα δὲ ἐκείνη τῆς βυζαντινῆς περιόδου

Ἀπὸ τὸν 6ο αἰώνα στὸν μυχὸ τοῦ Θερμα-ϊκοῦ κόλπου ὑπῆρχε ἡ ἑλληνικὴ πόλη Θέρμη ἡ ὁποία χάρισε τὴν ὀνομασία της καὶ στὸν Θερμαϊκὸ κόλπο Οὐσιαστικὰ ἡ ἱστορία καὶ ἡ ἀκμὴ τῆς Θεσσαλονίκης ἀρχίζει ἀπὸ τὸν Κάσσανδρο τὸ 315 πΧ ὅπου ἐξελίσσεται σὲ σημαντικότατο κέντρο ἐμπορίου Μετὰ τὴν κατάκτησή της ἀπὸ τοὺς Ρωμαίους γίνε-ται διοικητικὸ κέντρο καὶ μετὰ τὴ μάχη τῶν

Φιλίππων τὸ 42 πΧ γίνεται ἕδρα πραίτωρος Ἀπὸ τὰ πρῶτα χρόνια της αὐτοκρατορικῆς περιόδου στὴ Θεσσαλονίκη σημειώνεται ἰδιαί-

τερη πνευματικὴ ἄνθηση Ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα παραμένει ἐπίσημη ἐνῷ μόνο ἐλάχιστες ἐπι-γραφὲς εἶναι γραμμένες στὴ λατινική

Μία νέα περίοδος γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη ἀρχίζει μὲ τὴν ἄνοδο στὸν αὐτοκρατορικὸ

θρόνο τοῦ Διοκλητιανοῦ (284 μΧ) Κατὰ τὴν περίοδο τῆς πρώτης τετραρχίας ὁ καί-σαρ Γαλέριος ὅρισε ὡς ἕδρα του τὴ Θεσσα-λονίκη καὶ ἐκεῖ κτίζει τὰ ἀνάκτορά του Τὴν χρησιμοποιεῖ ὡς ὁρμητήριο ἐναντίον τῶν Περσῶν Μὲ τὴ μεταφορὰ τῆς πρωτεύουσας τῆς αὐτοκρατορίας ἀπὸ τὴ Ρώμη στὴν Κων-σταντινούπολη ἀπὸ τὸν Μέγα Κωνσταντῖνο τονίστηκε ἰδιαίτερα ἡ γεωγραφική της θέση καὶ ἐνισχύθηκε περισσότερο ἡ πολιτικὴ της σημασία Ἡ ἐκκλησιαστικὴ σπουδαιότητά της πηγάζει ἀπὸ τὴν ἀποστολική της προέλευση Ὅλα αὐτὰ ἀναδεικνύουν τὴ Θεσσαλονίκη κατὰ τὸν 4ο αἰώνα ὡς τὴν πιὸ ἀξιόλογη πόλη μετὰ τὴν Κωνσταντινούπολη

Ἡ Θεσσαλονίκη γνώρισε ἀλλεπάλληλες πολιορκίες καὶ ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς Ἀβαρο-σλάβους τὸν 7ο καὶ 8ο αἰώνα τοὺς Σαρα-

9

κηνοὺς τὸν 10ο αἰώνα τοὺς Βούλγαρους τοὺς Νορμανδοὺς καὶ τοὺς Φράγκους ἀπὸ τὴ Δύση Οἱ Νορμανδοὶ προέβησαν σὲ φρικι-αστικὲς βιαιότητες λεηλασίες καὶ ἀπερίγραπτες βαρβαρό-τητες Μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινούπολης ἀπὸ τοὺς Σταυροφόρους (1204) ἡ Θεσ-σαλονίκη ἔγινε πρωτεύουσα τοπικοῦ φραγκικοῦ βασιλείου τὸ ὁποῖο ἔζησε μέχρι τὴν ἀνά-κτηση τῆς πόλης ἀπὸ τὸν δε-σπότη τῆς Ἠπείρου Θεόδωρο Ἄγγελο Δούκα Κομνηνό Μετὰ τὴν ἀνάκτηση τῆς Κωνσταντινούπολης (1261) καὶ τὴν παλι-νόρθωση τῆς αὐτοκρατορίας ἡ Θεσσαλονίκη γίνεται πάλι τὸ πολιτικό τὸ στρατιωτικὸ καὶ τὸ πνευματικὸ κέντρο τῶν εὐρωπαϊκῶν ἐπαρ-χιῶν τῆς αὐτοκρατορίας Ἡ παιδεία ἄκμαζε καὶ τὰ καλλιτεχνικὰ ἐργαστήρια ἀνθοῦσαν Οἱ σημαντικότεροι λόγιοι τοῦ 14ου αἰώνα προέρχονταν ἢ ἦταν συνδεδεμένοι μὲ τὴν παιδεία τῆς Θεσσαλονίκης

Μεγάλες πνευματικὲς μορφὲς ποὺ κατά-γονται ἀπὸ τὴν Θεσσαλονίκη εἶναι τὸν 9ο αἰώνα οἱ ἀδελφοὶ Κύριλλος καὶ Μεθόδιος ποὺ συνέβαλλαν στὸν ἐκχριστιανισμὸ τῶν Σλάβων καὶ δημιούργησαν τὸ γλαγολιτικὸ ἀλφάβητο γιὰ τὴ γραφὴ τῆς γλώσσας τους Ἔτσι μέσα ἀπὸ τὴ Θεσσαλονίκη περνᾶ συ-νεχῶς ἡ πνευματικὴ καὶ ἰδεολογικὴ ἐπιρροὴ τοῦ Βυζαντίου καὶ φτάνει στὸ ἀπόγειο τῆς πολιτιστικῆς της ἀκτινοβολίας τὸν 14ο αἰώ-να ὡς τὴν ἅλωσή της ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ 1430

Ἡ τουρκικὴ κατάκτηση σrsquoαὐτὴν τὴν πε-ρίφημη βυζαντινὴ πόλη θὰ διαρκέσει 500

χρόνια στὴ διάρκεια τῶν ὁποίων θὰ ἀπο-κτήσει γρήγορα τὴ φυσιογνωμία ἑνὸς σημα-ντικοῦ ἰσλαμικοῦ κέντρου τῆς ὀθωμανικῆς

αὐτοκρατορίας μὲ τὴν οἰκοδόμηση μεγάλων δημοσίων καὶ θρησκευτικῶν κτηρίων ὅπως τὸ Bey Hamam καὶ τὸ Hamza Bey τζαμί Τὸ Βey Hamam εἶναι ἕνα μεγάλο λουτρὸ ποὺ κτίστη-κε τὸ 1444 ἀπὸ τὸν σουλτάνο Μουρὰτ ΄Β Βρίσκεται σήμερα ἀπέναντι ἀπὸ τὴν Πανα-γία τῶν Χαλκέων καὶ λειτουροῦσε μέχρι τὸ 1968 Τὸ Hamza Bey τζαμί ποὺ εἶναι σήμερα γνωστὸ ἀπὸ τοὺς Θεσσαλονικεῖς ὡς Ἀλκαζάρ εἶναι τὸ μοναδικὸ τζαμὶ στὴν Ἑλλάδα μὲ πε-ρίστυλη αὐλή

Μὲ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς πόλης ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ 1912 ἀναστυλώνονται ἕνα πλῆθος ναῶν ποὺ ξαναγίνονται χριστια-νικὲς ἐκκλησίες ὅλες ἐκεῖνες ποὺ κατὰ τὴν τουρκοκρατία εἶχαν μετατραπεῖ σὲ τζαμιά Στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ὁλοκληρώθηκαν οἱ ἀναστηλωτικὲς ἐργασίες τὸ 1914 Ἂς σημειωθεῖ ὅτι κατὰ τὴν περίοδο τῆς τουρκοκρατίας ὁ ναὸς αὐτὸς ὑπῆρξε ἡ μητρόπολη τῆς Θεσσαλονίκης ἀφοῦ ἡ Ἁγία Σοφία εἶχε μετατραπεῖ κι αὐτὴ σὲ τζαμί Ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος στὴν ὁδὸ Ἰα-σωνίδου εἶχε μετατραπεῖ κι αὐτὸς σὲ τζαμὶ τὸ

1500 ἀπὸ τὸν Ishak Celebi καδὴ τῆς Θεσσαλονίκης τοῦ ὁποίου πῆρε καὶ τὸ ὄνομα

Ἡ πολιτιστικὴ ἐξέλιξη τῆς Θεσσαλονίκης θὰ συνε-χιστεῖ καὶ μετὰ τὸ 1912 καὶ θὰ παίξει σημαντικὸ ρόλο στὰ πρώην τουρκοκρατού-μενα Βαλκάνια ἀποτελώ-ντας πάντα σταυροδρόμι ἰδεῶν καὶ πολιτισμῶν

Ἐπιγραφὴ ποὺ σώζεται στὰ ἀνατολικὰ τείχη τῆς Θεσσαλονίκης ἀναφέρεται στὸν αὐτοκράτορα Μ Θεοδόσιο (379-395 μΧ) ὁ ὁποῖος ἔκανε τὴν πόλη προσωρινὴ ἔδρα τῆς αὐτοκρατορίας καὶ ἀνάθεσε τὰ ὀχυρωματικά της ἔργα στὸν εἰδικὸ γιὰ ὀχυρώσεις πόλεων Πέρση Ὀρμίσδα τείχεσιν ἀρρήκτοις Ὀρμίσδας ἐξετέλεσε τὴν δε πόλι(ν)

10

Κωνσταντίνου Καλαϊτζίδηνομικοῦ

Ἡ Ροτόντα

Μετὰ τὴν ἔκδοση τοῦ Διατάγματος τῶν Μεδιολάνων ἀπὸ τὸν Μεγάλο Κωνσταντῖνο1 τὸ 313 μΧ τὸ κυκλο-

τερὲς οἰκοδόμημα (laquoΡοτόνταraquo) μετατράπηκε σὲ μαρτύριο2 τῆς Ἐκκλησίας τῆς Θεσσαλο-νίκης ὅπου φυλάσσονταν τὰ λείψανα τῶν μαρτύρων τῆς Ἐκκλησίας καὶ γινόταν ἡ κατήχηση τῶν χριστιανῶν παραπλησίως δὲ οἰκοδομή-θηκε βαπτι-στήριο ἐντός τοῦ ὁποίου βαπτίζονταν οἱ κατηχημένοι χριστιανοί3

Στὰ χρόνια τοῦ Μεγάλου Θεοδοσίου (379 ndash 395 μΧ) καί ἀφοῦ ὁ ἐν λόγῳ αὐτοκράτορας τῶν Ρωμαίων βαπτίστηκε χριστιανὸς ἀπὸ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Θεσσα-λονίκης ἅγιο Ἀχόλιο ἢ Ἀσχόλιο laquoεἰς ἔνδειξη τιμῆς καὶ εὐγνωμοσύνης πρὸς τὸν διασώσαντα αὐτὸν Κύριον ἐκ βεβαίου θανάτου ἀπὸ ἐπιδη-μικὴ νόσοraquo ἀπrsquo τὴν ὁποία ἀσθένησε τὸ 380 μΧ μετέτρεψε τὸ μνημεῖο σὲ μεγαλοπρεπῆ αὐτοκρατορικὸ χριστιανικὸ ναὸ τῆς πόλεως διακοσμώντας τον μὲ ὑπέροχες παραστάσεις ψηφιδωτῶν4 Ὁ ἴδιος δὲ ὁ αὐτοκράτορας ὅπως προκύπτει ἀπὸ τὸν βίο τοῦ ἁγίου Ἀχολίου5

ὄχι μόνο δήλωσε ἐπίσημα τὴν ἀφοσίωσή του στὸ Σύμβολο τῆς Νίκαιας ἀλλὰ καὶ ἐξέδωσε τὴν 28η Φεβρουαρίου τοῦ 380 μΧ τὸ περίφη-μο Διάταγμα τῆς Θεσσαλονίκης μὲ τὸ ὁποῖο

καλοῦσε τοὺς αἱρετ ικοὺς laquoμὴ μετασχεῖν τῆς Ἀρείου δόξηςraquo Γιὰ τὴ μετατροπὴ τῆς Ροτόντας σὲ χριστιανικὸ ναὸ διαπλα-τύνθηκε μία ἀπὸ τὶς 8 κόγ-χες της γιὰ νὰ προστεθεῖ τὸ ἱερὸ βῆμα ἕνας ὀρθο-γώνιος χῶρος μὲ ἡμικυκλικὴ ἁψίδα στὰ ἀνατολικὰ καὶ προστέ-θηκε περιμε-

τρικὰ στὸ κυκλικὸ κτίσμα ἓνα κλίτος (στοά) πλάτους 8 μ μὲ χαμηλωμένη στέγη ἐνῷ ἡ κύρια εἴσοδος τοῦ κτιρίου μεταφέρθηκε ἀπὸ τὸν νότο (ὅπου βρισκόταν κατὰ τὴν ἀνέγερσή του) στὴ δύση καὶ μπροστὰ ἀπὸ αὐτὴν κατα-σκευάσθηκε νάρθηκας γιὰ νὰ ἐξυπηρετηθοῦν οἱ ἀνάγκες ποὺ ἐπέβαλε τὸ τελετουργικό τῆς χριστιανικῆς πίστεως6

Ἐσωτερικὰ τὸ μνημεῖο τὸ ὁποῖο χρονολο-γικὰ δύναται νὰ θεωρηθεῖ ὡς τὸ ἀρχαιότερο χριστιανικὸ μνημεῖο τῆς Θεσσαλονίκης7 ἦταν ἐπενδυμένο μὲ πολύχρωμες ὀρθομαρμαρώ-

Πῶς καὶ γιατί ἡ Ροτόντα ἔγινε Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ἀφιερώθηκε στὸν ἅγιο Γεώργιο τὸν Τροπαιοφόρο

11

σεις ἐνῷ τὸ ὑπόλοιπο τμῆμα ἦταν διακοσμη-μένο μὲ ἐξαίρετης ποιότητας ψηφιδωτά μέ-ρος τῶν ὁποίων σώζεται καὶ σήμερα στὸ θόλο καὶ στὶς καμάρες τῶν κογχῶν Τὰ ψηφιδωτὰ ποὺ βρίσκονται στὴν κατώτερη ζώνη ἡ ὁποία εἶναι γνωστὴ ὡς ζωφόρος τῶν μαρτύρων ἀπει-κονίζουν μάρτυρες τῆς πρώτης χριστιανικῆς Ἐκκλησίας (ἃγιοι Ἀνανίας Ρωμανός Φίλιππος Κύριλλος Ἀρί-σταρχος Ὀνησί-φορος Εὐκαρπί-ων Βασιλίσκος Πρίσκος Θερινὸς κἂ) τοὺς ἁγίους Ἀγγέλους καὶ τὸν Παντοκράτορα Χριστό εἶναι ἀπὸ τὰ λαμπρότερα λείψανα της πα-λαιοχριστιανικὴς ἐποχῆς ἀντίστοι-χα σὲ σπουδαιό-τητα ἢ καὶ ἀνώτερα ἀπὸ αὐτὰ τῆς Ραβέννας τῆς Ἰταλίας

Ὅταν ἡ laquoΡοτόνταraquo μετατράπηκε σὲ Χρι-στιανικὸ ναὸ ἔγινε Μητροπολιτικὸς ναὸς τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης πρὸς τιμὴν τῶν Ἀρχαγγέλων ἢ τῶν Ἀσωμάτων ἢ τῶν Ταξιαρχῶν μὲ τὰ ὀνόματα δὲ αὐτὰ ἦταν γνωστὸς καθrsquo ὅλη τὴ Βυζαντινὴ ἐποχή Μαρτυρίες γιὰ τὸν ναὸ τῶν Ἀρχαγγέλων ἢ τῶν Ἀσωμάτων ὡς Μητρό-πολη ἔχουμε καὶ στὸν Ἰωάννη Καμενιάτη καὶ στὸν ἃγιο Εὐστάθιο Μητροπολίτη Θεσσαλο-νίκης κατὰ τὰ τέλη τοῦ 12ου καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ 13ου αἰώνα8

Μὲ τὸ ὄνομα δὲ αὐτό δηλαδὴ Παλιὰ Μη-τρόπολη (οἱ Τοῦρκοι τὸν ἀποκαλοῦσαν laquoἘσκὶ Μητροπὸλ ἢ Μετροπόλraquo) παρέμεινε ὁ ναὸς γνωστὸς στοὺς κατοίκους σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς τουρκοκρατίας9 Τὸν laquoναὸ τῶν Ἀσωμάτωνraquo ὡς Μητρόπολη Θεσσαλονίκης σεβάστηκαν ἀρχικὰ ἀκόμη καὶ οἱ Τοῦρκοι μέχρι τὸ ἔτος 1590 ὁπότε κατὰ τοὺς ἄγριους διωγμοὺς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης μετατράπηκε ἀπrsquo αὐτοὺς ndash τελευταῖος ἀπὸ ὅλους τοὺς παλαιοὺς ναοὺς τῆς Θεσσαλονίκης 160 περίπου χρόνια μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Θεσσαλονίκης ndash σὲ μουσουλ-μανικὸ τέμενος καὶ καταστράφηκε λόγῳ τοῦ ἐπιχρίσματος μὲ ἀσβεστοκονίαμα ἀπὸ τοὺς

ἴδιους μεγάλο μέρος τῶν ἐξαιρετικῆς τέχνης ψηφιδωτῶν καὶ ἡ μοναδικὴ τοιχογραφία ποὺ ὑπῆρχε τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ Οἱ Θεσ-σαλονικεῖς διατήρησαν ἐπὶ αἰῶνες τὴν ἀνάμνη-ση τοῦ ναοῦ τῶν Ἀρχαγγέλων ὡς Μητροπολιτι-κοῦ ναοῦ λειτουργοῦσε δὲ ὡς τέτοιος καὶ ἐπὶ τῶν χρόνων τοῦ ἁγίου Θεωνᾶ Α΄ Ἀρχιεπισκό-που Θεσσαλονίκης (ὁ ὁποῖος ἐκοιμήθη περὶ

τὰ μέσα τοῦ ἔτους 1541 μΧ) Λαμ-βάνοντας λοιπόν ὑπόψιν τὰ ὡς ἄνω γεγονότα δηλαδὴ ὅτι ὁ ναὸς ἦταν ἡ Μητρόπολη τῆς Θεσσαλον ίκης καὶ ὅτι μετατρά-πηκε τελευταῖος σὲ τζαμί δηλαδὴ μετὰ τοὺς Ἱεροὺς ναοὺς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου τῶν

Ἁγίων Ἀποστόλων τῆς Παναγίας Ἀχειροποι-ήτου ἀποδεικνύεται περίτρανα ὁ μεγίστης ση-μασίας πνευματικός πολιτιστικὸς καὶ ἐθνικὸς ρόλος τοῦ ναοῦ ἀφοῦ ἀποτελοῦσε τὸ κέντρο τῆς λειτουργικῆς ζωῆς καὶ ἐθνικῆς ἀναφορᾶς τοῦ ὑπόδουλου λαοῦ τῆς πόλεως10 Κατὰ μία ἄποψη ὁ ναὸς ὀνομάσθηκε Ἃγιος Γεώργιος στὰ νεότερα χρόνια ὅταν λειτούργησε μετὰ τὴν μετατροπὴ του σὲ τζαμὶ τὸ 1590 (καθό-τι ἔναντι τῆς δυτικῆς εἰσόδου του ὑπήρχε μικρὸς ναὸς μὲ τὸ ὄνομα αὐτό στὸν ὁποῖο καὶ μεταφέρθηκαν πολλὰ κειμήλια σκεύη καὶ εἰκόνες τοῦ ναοῦ τῶν Ἀσωμάτων) Μὲ τὴ με-ταφορὰ αὐτὴ ἐπικρατεῖ καὶ ἡ ὀνομασία τῆς γειτνιάζουσας Ἐκκλησίας ἡ ὁποία τιμοῦσε τὴ μνήμη τοῦ ἁγίου Γεωργίου Κατὰ ἄλλη ἄποψη ποὺ θεωρεῖται πιθανότερη καὶ ἐπικρατέστερη ἡ ὀνομασία laquoἍγιος Γεώργιοςraquo δόθηκε ἀμέσως μετὰ τὴν Ὀθωμανικὴ Κατοχὴ τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης προκειμένου νὰ μὴν μετατρέ-ψουν οἱ Ὀθωμανοὶ τὸν ναὸ σὲ τζαμί δεδομέ-νης τῆς γνωστῆς μέχρι καὶ σήμερα μεγάλης εὐλάβειας καὶ σεβασμοῦ τῶν μουσουλμάνων Τούρκων ἀλλὰ καὶ ὅλων τῶν μουσουλμάνων στὸν Μεγαλομάρτυρα Γεώργιο ἀκολουθώντας τὴν προηγούμενη πρακτικὴ καὶ ἄλλων πόλεων οἱ ὁποῖες ἐπειδὴ βρίσκονταν ὑπὸ Ὀθωμανικὴ

12

κατοχή ἀφιέρωναν χριστιανικοὺς ναοὺς καὶ μοναστήρια στὸν Ἅγιο Γεώργιο (ἢ στὴν Πα-ναγία) ὅπως στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ στὴ Μέση Ἀνατολή πχ στὸ Ἀμμὰν καὶ στὴ Μάτα-μπα τῆς Ἰορδανίας στὸ Κάιρο τῆς Αἰγύπτου κἄ προκειμένου αὐτὰ νὰ διασωθούν11

Ἡ Θεσσαλονίκη ἐλευθερώθηκε ἀπὸ τὸν ὀθωμανικὸ ζυγό μετὰ τὴν κήρυξη τοῦ Α΄ Βαλ-κανικοῦ Πολέμου στὶς 26 Ὀκτωβρίου 1912 κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς γιορτῆς τοῦ πολιού-χου ἁγίου της Μεγαλο-μάρτυρος Δημητρίου τοῦ Μυροβλύτη μετὰ ἀπὸ 482 χρόνια σκλα-βιᾶς προσφάτως δὲ ἑορτάσθηκαν τὰ 100 χρόνια ἀπὸ τὴν ἀπε-λευθέρωσή της Εὐθὺς ἀμέσως ὁ τότε Μητρο-πολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος Ἀλεξιάδης τέλεσε Θυρανοίξια καὶ Ἐγκαίνια τοῦ ναοῦ στὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφό-ρου ἐπαναφέροντὰς τον στὴ λειτουργική του χρήση

Τὸ 1958 ἐπιχειρήθηκε πάλι βεβήλωση τοῦ Ἱεροῦ ναοῦ μὲ τὸ ἀνέβασμα θεατρικῆς πα-ράστασης παρὰ τὴ σθεναρὴ ἀντίδραση τοῦ τότε Μητροπολίτη Παντελεήμονος τοῦ Α΄ ὁ ὁποῖος τὸ 1964 καθιέρωσε τὸν ναὸ μὲ ἐγκαί-νια12 τὴν ἡμέρα τῶν Βαΐων καὶ τὸν παρέδωσε σὲ λειτουργικὴ χρήση στὸ πλήρωμα τῆς το-πικῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀπρόσκοπτη λειτουρ-γικὴ ζωὴ συνεχίσθηκε μέχρι τὸν μεγάλο σεισμὸ τοῦ 1978 ὁ ὁποῖος προκάλεσε μεγάλες κατα-στροφὲς στὸν ναό μὲ ἀποτέλεσμα νὰ σταμα-τήσει ἔκτοτε ἡ λειτουργία του καὶ νὰ ἀρχίσει τὸ ἔργο τῆς μακροχρόνιας ἀναστηλώσεώς του ἀπὸ τὴ Θ΄ Ἐφορεία Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων Μετὰ ἀπὸ περίπου δεκαεπτὰ χρόνια ἀναστη-λωτικῶν ἐργασιῶν καὶ ἀνακοινώσεων ἐκ μέρους τῆς Ἐφορείας Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων ὅτι ἡ στατικὴ στερέωση τοῦ μνημείου ἔχει περατω-θεῖ ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης ἔλαβε τὴν ἀπόφαση νὰ θέσει ἐκ νέου σὲ λειτουργία τὸν ναό13 τὴν ὁποία πραγματοποίησε στὶς

17 Δεκεμβρίου 1994 ἐγκαινιάζοντας ἔκθεση ἁγιογραφίας ἐπιφανῶν ἁγιογράφων τῆς Θεσ-σαλονίκης ἡ ὁποία λειτούργησε ἕως τὴν 7η Ἰανουαρίου 1995 Οἱ ἑόρτιες δὲ ἐκδηλώσεις γιὰ τὰ 1600 χρόνια (395 μΧ ndash 1995 μΧ) τοῦ ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου ndash Ροτόντα ξεκίνησαν στὶς 10 Ἰανουαρίου 1995 μὲ τὴν ὁλονύκτια Ἱερὴ ἀγρυπνία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ὁποίας μετα-φέρθηκε στὸν ναὸ τὸ ἱερὸ λείψανο τοῦ ἁγίου

ἐνδόξου μεγαλομάρ-τυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου τὸ ὁποῖο προσέφερε στὸν ὡς ἄνω ναὸ ὁ τότε Πατριάρχης Ἱεροσολύμων Διόδω-ρος Τῆς Ἱερᾶς ἀγρυ-πνίας μετεῖχαν ἀντι-προσωπεῖες Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὂρους ἀδελφοί τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγί-ας Θεοδώρας τῆς ἐν Θεσσαλονίκῃ μονα-χοὶ καὶ μοναχὲς ἀπὸ

Μονὲς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ πλῆθος λαοῦ μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ φοιτητὲς τοῦ Ἀριστο-τελείου Πανεπιστημίου οἱ ὁποῖοι καὶ βοήθη-σαν στὴν ἀποκατάσταση τῆς καταστραφείσας καὶ ἐξαφανισθείσας Ἁγίας Τράπεζας14 ποὺ καθαγιάσθηκε τὸ 1964 Τὴν ἑπομένη ἡμέρα ὁ Παναγιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων ὁ Β΄ παρουσίᾳ κλήρου καὶ λαοῦ καὶ ἐκπροσώπων τῶν ἀρχῶν τῆς πόλεως τέλεσε τὴν ἱερὰ ἀκολουθία ἐπὶ διασαλεύσει τῆς Ἁγίας Τραπέζης καὶ στὴ συνέχεια ἀρχιερατικὴ Θεία Λειτουργία

Ἐδῶ καὶ περίπου 7 χρόνια κατόπιν συμ-φωνίας ποὺ ἐπιτεύχθηκε μὲ τὸ Ὑπουργείο Πολιτισμοῦ ὁ ναὸς λειτουργεῖ μία φορά κάθε μήνα (πλὴν Ἰουλίου amp Αὐγούστου) καθὼς καὶ τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου Γεωργίου τὸ πρωὶ τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τῆς Ἀποκαθηλώσεως) καὶ τὸ βράδυ τῆς Μεγά-λης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τοῦ Ἐπιταφίου) Ὅσοι συμμετεῖχαν σ΄αὐτὲς τὶς Ἀκολουθίες ὁμιλοῦν γιὰ στιγμὲς κατάνυξης καὶ μεγαλεί-ου ποὺ θυμίζει ἔντονα πρωτοχριστιανικὲς ἐποχές15

13

1 Διάταγμα τῶν Μεδιολάνων (ἀλλιῶς και διάταγμα τοῦ Μιλάνου) ὀνομάζεται τὸ διάταγμα τῆς θέσπισης τῆς ἀνεξιθρησκείας στὴ ρωμαϊκὴ αὐτοκρατορία μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Μέγας Κωνσταντίνος σταμάτησε τοὺς διωγμοὺς τῶν χριστιανῶν τὸ 313 μΧ Τὸ 2013 ἑορτάζεται ἡ ἐπέτειος τῶν 1700 χρόνων2 Βλ γενικὰ γιὰ τὰ μαρτύρια httpwwwmyriobiblosgrtextsgreekandourakis_martyria_4_1html Γε-ώργιος Ἀντουράκης Ἀρχαῖα Μαρ-τύρια καὶ χριστιανικοὶ ναοί3 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ (νῦν Μητροπολίτη Λαγκαδᾶ Λητῆς καὶ Ρεντίνης) Ὁ Ἅγιος Γεώργιος Ροτό-ντα Θεσσαλονίκη 1995 σ 7 84 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 8 185 Βλ τὸν βίο τοῦ Ἁγίου ποὺ γιορ-τάζει στὶς 23 Ἰανουαρίου httpwwwagioorosnetforumviewtopicphpf=48ampt=14350ampstart=10)6 Βλ httpodysseusculturegrh2gh251jspobj_id=1812 καθὼς καὶ httpwwwituomgrprojectmonumentsrotontahtm Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 297 Συμπεριλαμβάνεται στὰ Πα-λαιοχριστιανικὰ καὶ Βυζαντινὰ μνημεῖα τῆς Θεσσαλονίκης ὡς Μνημεῖο Παγκόσμιας Πολιτιστικῆς Κληρονομιᾶς τῆς ΟΥΝΕΣΚΟ Βλ ἐπίσης Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οαα σ 28 ὅπου ἀναφέρεται ὅτι laquoὁ κυκλοτερὴς ναὸς (rotunda ἀπὸ τὸ λατινικὸ rotondus ποὺ σημαίνει κυκλικός) τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἀπο-τελεῖ τὸ παλαιότερο τόσο τέλεια σωζόμενο μνημεῖο τοῦ χριστιανικοῦ κόσμουraquo8 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 19 ὅπου ἐκτὸς τῶν ἀνωτέρω ἀναφέρει καὶ ὅτι ἡ θέση ὅτι ἡ Ροτόντα ἔγινε ὁ Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης laquoἐνι-σχύεται καὶ ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ἐν τῇ ἀρχαίᾳ Ἐκκλησίᾳ ὑπῆρχε Βαπτιστήριο μόνον παρὰ τῇ ἕδρᾳ τοῦ Ἐπισκό-που διότι ὁ ὑπεύθυνος γιὰ τὴν τέλεση τοῦ Βαπτίσματος ἦταν ὁ Ἐπίσκοποςraquo καθὼς καὶ ὅτι laquoὅταν ἔγινε Χριστια-νικὸς Ναὸς κατὰ τὸν 4ο αἰώνα δὲν ὑπῆρχε ἀκόμη οὔτε ὁ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου οὔτε ὁ Ναὸς τῆς Ἁγίας Σοφίαςraquo Βλ ἐπίσης σ 85 καθὼς καὶ παραπομπὴ ὑπὸ στοιχεῖο 1 στὴ σελ 88 ὅπου παραπέμπει περαιτέρω σὲ δύο ἐνδιαφέροντα μελετήματα (γιὰ ὅποιον ἐπιθυμεῖ περισσότερες πληροφορίες γιὰ τὸ ζήτημα) ἤτοι Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὙπῆρξε ἐπὶ τουρκοκρατίας Μητροπο-λιτικὸς Ναὸς ὁ Ἅγιος Γεώργιος (Ροτόντα) καὶ πότε Μα-κεδονικά τόμος 4ος σ 547 ndash 549 καθὼς καὶ Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὉ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου (Ροτόντα) ὡς Μητροπολιτικὸς Θεσσαλονίκης κατὰ τὸν 16ο αἰώναraquo Μακεδονικὸ Ἡμερολόγιο Ν Στεφανίδη τόμος 16ος σ 245 19409 Σημειωτέον ὅτι ἡ laquoσυμβασιλεύουσα πόλιςraquo τῆς Ἀνατο-λικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας καταλήφθηκε γιὰ πρώτη

φορά ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανοὺς τὸ ἔτος 1387 καὶ ἡ πρώτη ὀθωμανικὴ κατοχὴ της διήρκεσε ἕως τὸ 1402 ὁπότε ὁ Αὐτοκράτορας Μανουὴλ κατάφερε νὰ τοῦ ἀποδοθεῖ ἡ Θεσσαλονίκη ἡ ὁποία καταλήφθηκε ὁριστικὰ ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανούς στὶς 29 Μαρτίου τοῦ 1430 ἔπειτα ἀπὸ

ἰσχυρὴ πολιορκία τριῶν ἡμερῶν10 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 85 Ἐπίσης βλ Χαράλ Παπαστάθη laquoΘεσσαλονίκεια καὶ μακεδονικὰ Ἀνάλεκταraquo ἔκδ University Studio Press Θεσσα-λονίκη 1999 σ 195 ὅπου ἀνα-φέρεται ὅτι ὁ κοινοτισμὸς στὴ Μακεδονία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας ἦταν ἄμεσα συν-δεδεμένος μὲ τὴν Ἐκκλησία Εἰδικὰ στὴν περίπτωση τῆς Θεσσαλονί-κης ὁ ἑκάστοτε Μητροπολίτης ἐκπροσωποῦσε τὸν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ὁ ὁποῖος μὲ τὴ σειρὰ του ἦταν ὑπεύθυνος ἔναντι τοῦ Σουλτάνου γιὰ τὶς πρά-ξεις τῶν χριστιανῶν ὑπηκόων τῆς Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας11 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 20 85 Βλ ἐπίσης καὶ ἄρθρο στὸ ΒΗΜΑ μὲ τίτλο laquoΓιατί οἱ μουσουλμάνοι δοξάζουν σήμε-ρα τὸν ἃγιο Γεώργιοraquo στὴν ἱστοσε-λίδα httpwwwtovimagrsocietyarticleaid=327464) 12 Ἐγκαίνια εἶναι ἡ τελετὴ μὲ τὴν ὁποία καθιερώνεται καὶ καθαγιά-ζεται ἕνας ναὸς καὶ ἀπὸ ἁπλὸ κτί-σμα μεταβάλλεται σὲ οἶκο λατρεί-ας καὶ προσευχῆς καὶ ἡ τράπεζά του σὲ ἱερὸ θυσιαστήριο καὶ ἁγία τράπεζα 13 Πρέπει νὰ σημειωθεῖ ὅτι τὸ 1986 ἡ τότε Ὑπουργὸς Πολιτισμοῦ

Μελίνα Μερκούρη ἔδωσε διαβεβαιώσεις ὅτι μὲ τὸ πέρας τῶν ἐργασιῶν ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου θὰ παρεδίδετο στὴ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης γιὰ λειτουργικὴ καὶ μό-νον χρήση ἡ ἴδια δὲ δήλωσε τὴν περίοδο ἐκείνη ὅτι laquoτὰ χριστιανικὰ μνημεῖα εἶναι πρῶτον τόποι λατρείας καὶ ἔπειτα ἀρχαιολογικοὶ χῶροιraquo14 Παλαιές φωτογραφίες της προϋπάρχουσας Αγίας Τραπέζης δημοσιεύονται στα βιβλία α) Θεοχάρη Πα-ζαρά (ομότιμου καθηγητή της Βυζαντινής Αρχαιολογί-ας) laquoΗ Ροτόντα του Αγ Γεωργίου στη Θεσσαλονίκηraquo β) Αντριάνο Αλμπάγκο Νοβέλλο και Γεωργίου Δημητροκάλ-λη laquoΗ βυζαντινή τέχνη στην Ελλάδαraquo και γ) Αρχιμ Ιωάν-νου Τασσιά laquoΆγιος Γεώργιος Ροτόνταraquo Στο τελευταίο δε (υπό στοιχείο γ) βιβλίο εμφαίνονται στις φωτογραφίες τα παλαιοχριστιανικά θωράκια του τέμπλου και ο Σταυ-ρός στην κορυφή του τρούλου της Ροτόντα τα οποία laquoαπομακρύνθηκανraquo15 Βλ Ρωμαίικο Οδοιπορικό (httpwwworthodoxia-ellhnismosgr201203blog-post_4894html) καθώς και Αναβάσεις (httpanavaseisblogspotgr201203blog-post_207html) φωτογραφίες από Θεία Λειτουρ-γία και τον τρόπο ενημέρωσης για τέλεση της Θείας Λειτουργίας

14

Ἐπίκαιρα διδάγματα ἀπὸ τὸν Μακεδονικὸ Ἀγώνα

Κων σταν τί νου Χο λέ βαπο λι τι κοῦ ἐ πι στή μονος

Στὶς 13 Ὀ κτω βρί ου 1904 ἔ πε φτε νε κρὸς ἀ πὸ τουρ κι κὸ βό λι ὁ Ἀν θυ πο λο χα γὸς τοῦ Πυ ρο βο λι κοῦ Παῦ λος Με λᾶς στὸ χω ριὸ

Στά τι στα τῆς τό τε τουρ κο κρα τού με-νης Μα κε δο νί ας Πρό κει ται γιὰ τὸ ση με ρι νὸ χω ριὸ Με-λᾶς τοῦ Νο μοῦ Κα-στο ριᾶς Ὁ θά να τός του ἀ φύ πνι σε τὴν ὑ πνώτ του σα Ἀ θή να καὶ τὸν ἁ παν τα χοῦ Ἑλ λη νι σμό Ἔ τσι κο ρυ φώ θη κε ἡ ἔ νο-πλη φά ση τοῦ Μα-κε δο νι κοῦ Ἀ γώ να δη λα δὴ τῆς προ-σπά θειας τοῦ Ἑλ λη-νι σμοῦ νὰ ἀν τι με τω-πί σει τὴ δι εκ δί κη ση τοῦ Βουλ γα ρι κοῦ ἐ θνι κι σμοῦ ἐ πὶ τῆς Μα κε δο νί ας Ἀ πὸ αὐ τὸν τὸν ἀ γώ να καὶ ἀ πὸ ὅ σα προ-η γή θη καν ἀ ξί ζει νὰ ἐ ξα γά γου με σή με ρα ὁ ρι σμέ να ἐ πί και ρα δι δάγ μα τα

Ἡ πα τρί δα μας στὶς πα ρα μο νὲς αὐ-τῆς τῆς πα νε θνι κῆς προ σπά θειας εἶ χε πε ρά σει μί α μεί ζο να οἰ κο νο μι κὴ κρί ση μὲ ἀ παρ χὴ τὴν πτώ χευ ση τοῦ 1893 ἐ πὶ Χα ρι λά ου Τρι κού πη Τὸ 1897 ἀ κο-λού θη σε ὁ ἑλ λη νο τουρ κι κὸς πό λε μος ὁ ὁ ποῖ ος

ὑ πῆρ ξε ἀ τυ χὴς στὸ στρα τι ω τι κὸ πε δί ο ἀλ λὰ ἔ φε ρε θε τι κὰ ἀ πο τε λέ σμα τα στὸ δι πλω μα τι-κὸ πε δί ο μὲ τὴ δη μι ουρ γί α Αὐ τό νο μης Κρη τι-

κῆς Πο λι τεί ας καὶ τὴν ἀ πο μά κρυν ση τῆς τουρ κι κῆς δι οί κη σης ἀ πὸ τὴ Με γα λό νη-σο Τὸ 1898 ἐ πι βλή-θη κε στὴν Ἑλ λά δα ὁ Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὸς Ἔ λεγ χος (ΔΟΕ γνω-στὸς καὶ ὡς Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὴ Ἐ πι τρο-πή) Οἱ ἐκ πρό σω ποι τῶν ξέ νων δα νει-στῶν μας Ἄγ γλοι Γερ μα νοί Γάλ λοι Αὐ στρια κοί Ἰ τα λοὶ καὶ Ρῶ σσοι ἔ παιρ ναν κα τευ θεῖαν ἀ πὸ τὴν πη γὴ τὰ ἔ σο δα τῶν κρα τι κῶν μο νο πω-λί ων (ἁ λά τι τσι γα-ρό χαρ το παι γνι ό-χαρ τα σπίρ τα κἄ) κα θὼς καὶ τὰ ἔ σο δα τοῦ Τε λω νεί ου Πει-ραι ῶς Πα ρὰ τὴν οἰ-κο νο μι κὴ καὶ ψυ χο-λο γι κὴ κα τάρ ρευ ση οἱ Ἕλ λη νες τῆς ἐ πο-χῆς ἐ κεί νης ἀ πέ φυ-γαν τὴν ἐ θνι κὴ κα τά-θλι ψη ποὺ βι ώ νου με σή με ρα καὶ γρή γο ρα

ἀ νόρ θω σαν τὸ ἠ θι κό τους Μέ σα σὲ λί γα χρό-νια μπό ρε σαν νὰ ὀρ γα νώ σουν μὲ ἐ πι τυ χί α τὸν δι μέ τω πο Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να κα τὰ Ὀ θω μα νῶν

Ὁ μακεδονομάχος Παῦλος Μελᾶς

15

Τούρ κων ποὺ ἤ λεγ χαν τὴ Μα κε δο νί α καὶ κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων οἱ ὁ ποῖ οι ἀ πει λοῦ σαν τὸν ἑλ-λη νι κὸ πλη θυ σμό Τὸν κα λοῦ σαν νὰ ἐν τα χθεῖ στὴ Βουλ γα ρι κὴ ἐκ κλη σι α στι κὴ Ἐ ξαρ χί α καὶ νὰ ἐγ κα τα λεί ψει τὸ Πα τρι αρ χεῖ ο

Ποι οὶ πα ρά γον τες ἐ πέ δρα σαν θε τι κὰ ὥ στε νὰ ἀ να κάμ ψει τὸ ἐ θνι κὸ φρό νη μα πα ρὰ τὴν πτώ χευ ση καὶ τὴ στρα τι ω τι κὴ ἥτ τα

Πρῶ τον Ἡ πί στη στὸν Θε ό Εἶ ναι χα ρα κτη-ρι στι κὸ ὅ τι ἡ πρώ τη με γά λη ἐ θνι κὴ ἐ πι τυ χί α με τὰ τὸ 1893 ἦ ταν ἡ νί κη τοῦ Σπύ ρου Λού η στὸν Μα ρα θώ νιο τῶν Α΄ Ὀ λυμ πια κῶν Ἀ γώ νων στὴν Ἀ θή να (1896) Ὁ Λού ης τὸ τε λευ ταῖ ο βρά δυ πρὸ τοῦ ἀ γῶ νος νή στε ψε καὶ προ σευ-χή θη κε Ἕ νας προ σευ χό με νος νε ρου λὰς ἔ δω σε τὴν ἀ πα ραί τη τη ἐ θνι κὴ ἀ νά τα ση στὸν ἀ πο γο-η τευ μέ νο Ἑλ λη νι σμό

Δεύ τε ρο στοι χεῖ ο ἦ ταν ἡ αὐ το θυ σί α καὶ ὁ ἡ ρω ϊσμός ὅ πως κα τε δεί χθη στὴν πε ρί πτω ση τοῦ Παύ λου Με λᾶ Ἕ να παλ λη κά ρι ποὺ ζοῦ-σε μέ σα σὲ δύο ἐ πι φα νεῖς οἰ κο γέ νει ες -δι ό τι καὶ ἡ γυ ναί κα του ἦ ταν ἀ πὸ τὴν οἰ κο γέ νεια Δρα γού μη μὲ πολ λοὺς πο λι τι κοὺς καὶ λο γί ους- δέ χθη κε νὰ με τα βεῖ ἐ θε λον τι κὰ στὰ βου νὰ τῆς Μα κε δο νί ας γιὰ νὰ βο η θή σει τὸν ἐν τό πιο Ἑλ-λη νι σμὸ στὴ σκλη ρὴ μά χη

Τρί τον Ἡ ὕ παρ ξη κε φα λαι ού χων μὲ ἑ δραί α ἐ θνι κὴ συ νεί δη ση Πα ρά δειγ μα ὁ Γε ώρ γιος Ἀ βέ ρωφ ἐκ Με τσό βου ὁ ὁ ποῖ ος πλού τι σε στὴν Αἴ γυ πτο καὶ ἔ δω σε με γά λο μέ ρος τῶν χρη μά-των του γιὰ τὶς Ἔ νο πλες Δυ νά μεις μας

Τέ ταρ τον Ἡ πί στη στὴ δι α χρο νι κὴ συ νέ-χεια τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ ὅ πως τὴν κα τέ γρα ψαν ἱ στο ρι κοὶ καὶ λο γο τέ χνες μὲ κο ρυ φαῖ ο τὸν Κω-στὴ Πα λα μᾶ Ἀρ χαί α Ἑλ λά δα Βυ ζάν τιο Κλέ-φτες καὶ Ἀρ μα τω λοί ἥ ρω ες καὶ ἐ θνο μάρ τυ ρες ὅ λα αὐ τὰ ἀ πε τέ λε σαν μί α ἑ νό τη τα στὴ συ νεί-δη ση τοῦ μέ σου Ἕλ λη να καὶ τὸν ὤ θη σαν νὰ πο λε μή σει στὸν Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να καὶ στὴν με γά λη ἐ ξόρ μη ση τῶν Βαλ κα νι κῶν Πο λέ μων τοῦ 1912-13

Οἱ πα ρά γον τες τῆς νί κης στὸν Μα κε δο-νι κὸ Ἀ γώ να συν το νί σθη καν καὶ συ νερ γά σθη-καν πο λὺ κα λά Τὸ Οἰ κου με νι κὸ Πα τρι αρ χεῖ ο ἐ ξέ λε ξε καὶ ἀ πέ στει λε νέ ους καὶ μα χη τι κοὺς Μη τρο πο λί τες μὲ πα τρι ω τι σμὸ καὶ τόλ μη Οἱ δι πλω μά τες μας ὅ πως ὁ Ἴ ων Δρα γού μης καὶ ὁ Λάμ προς Κο ρο μη λᾶς κα τέ στρω σαν τὸ εὐ φυ ὲς

στρα τη γι κὸ σχέ διο Οἱ ἐ θε λον τὲς ἀ ξι ω μα τι κοὶ ἦλ θαν ἀ πὸ τὴν ἐ λεύ θε ρη Ἑλ λά δα καὶ με τέ δω-σαν τὴν ἐμ πει ρί α τους στοὺς Μα κε δό νες Ἄλ-λοι ἐ θε λον τὲς χω ρὶς νὰ εἶ ναι μό νι μοι στρα τι ω-τι κοὶ ἔ σπευ σαν μὲ χα ρά κυ ρί ως Κρη τι κοὶ καὶ Μα νιά τες Τὰ σω μα τεῖ α τὰ Μα κε δο νι κὰ Κο-μι τάτα καὶ οἱ Φι λεκ παι δευ τι κὲς Ἑ ται ρεῖες ἀ πὸ τὴν Ἀ θή να τὴ Λά ρι σα τὴν Κων σταν τι νού πο λη ἔ στελ ναν βι βλί α ἱ στο ρι κοῦ καὶ θρη σκευ τι κοῦ πε ρι ε χο μέ νου Δά σκα λοι καὶ δα σκά λες πα ρὰ τὸ νε α ρό τῆς ἡ λι κί ας τους ἔ φευ γαν ἀ πὸ τὴν ἡ συ χί α τῆς Ἀ θή νας καὶ πή γαι ναν νὰ δι δά ξουν στὰ ἑλ λη νό που λα τῆς Μα κε δο νί ας Χρι στὸ καὶ Ἑλ λά δα Πολ λοὶ καὶ πολ λὲς βρῆ καν φρι κτὸ θά να το Οἱ ἁ πλοὶ πα πά δες τῆς Μα κε δο νί ας ἀν τι στά θη καν κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων Ἐ ξαρ χι-κῶν καὶ δε κά δες ἀ πὸ αὐ τοὺς θυ σι ά σθη καν Οἱ ἐν τό πιοι Μα κε δό νες ἀ γω νί σθη καν μὲ κά θε τρό-πο καὶ ὄ χι μό νον οἱ ἑλ λη νό φω νοι ἀλ λὰ καὶ οἱ σλα βό φω νοι-δί γλωσ σοι καὶ οἱ βλα χό φω νοι Τὸ 1903 οἱ κά τοι κοι τοῦ Μο να στη ρί ου -σή με ρα Μπί το λα τῶν Σκο πί ων- ἀ πέ στει λαν στὸν Γάλ-λο Ὑ πουρ γὸ Ἐ ξω τε ρι κῶν ψή φι σμα μὲ τὸ ὁ ποῖ ο δή λω ναν ὅ τι laquoὁ μι λοῦ μεν σλα βι στί βλα χι στί ἀλ βα νι στί ἀλ λ᾿ οὖχ ἧτ τον εἴ με θα Ἕλ λη νεςraquo Ἡ ἑλ λη νι κὴ συ νεί δη ση τῶν σλα βο φώ νων ἂς γί-νει μά θη μα γιὰ ὅ σους σή με ρα ἐ πι χει ροῦν νὰ δη μι ουρ γή σουν τε χνη τὲς μει ο νό τη τες μὲ βά ση τὸ ἑλ λη νοσ λα βι κὸ ἰ δί ω μα λί γων χι λιά δων Δυ τι-κο μα κε δό νων

Οἱ πνευ μα τι κὲς προ ϋ πο θέ σεις τοῦ Ἀ γώ να καὶ τὰ ὅ σα προ η γή θη καν κα τα δει κνύ ουν ὅ τι ὅ ταν ὁ Ἑλ λη νι σμὸς βα σί ζε ται στὴν ἑλ λη νορ-θό δο ξη πα ρά δο σή του καὶ σὲ ἄ φθαρ τες ἀ ξί ες μπο ρεῖ καὶ νὰ ὀρ γα νω θεῖ καὶ νὰ συν το νι σθεῖ καὶ νὰ νι κή σει Δυ στυ χῶς σή με ρα βι ώ νου με τὴν οἰ κο νο μι κὴ κρί ση χω ρὶς πνευ μα τι κὰ ἐ φό δια δι-ό τι στὸ ὄ νο μα ἑ νὸς κί βδη λου προ ο δευ τι σμοῦ κά ποι οι γκρέ μι σαν τὶς στα θε ρὲς ἀ ξί ες ποὺ μᾶς κρά τη σαν ὄρ θιους ἐ πὶ αἰ ῶ νες Ἄ φη σαν τοὺς νέ ους χω ρὶς ἐλ πί δα καὶ αἰ σι ο δο ξί α καὶ καλ λι έρ-γη σαν τὴν ἐ θνι κὴ με λαγ χο λί α Ἂς δι δα χθοῦ με ὅ σο εἶ ναι και ρὸς ἀ πὸ τὰ ἠ θι κὰ ἐ φό δια ποὺ ἐ νί σχυ σαν τοὺς προ γό νους μας κα τὰ τὴν πε-ρί ο δο πρὶν καὶ κα τὰ τὴ διά ρκεια τοῦ Ἀ γώ να καὶ ἂς κα τα νο ή σου με ὅ τι ἔ χου με πε ρά σει καὶ ἀ πὸ δυ σκο λο τέ ρες κα τα στά σεις Θὰ ἐ πι βι ώ σου με ἀρ κεῖ νὰ μὴν ἀ φελ λη νι σθοῦ με

16

Θεοδόσης Στέριου (1780-1865) Μακεδόνες Ἀγωνιστὲς τοῦ 1821

Στὴν προσπάθεια νὰ γίνουν γνωστοὶ οἱ παραμελημένοι Μακεδόνες ἀγωνιστὲς τοῦ 1821 ἐπανερχόμαστε σὲ μία μεγάλη

μορφὴ τοῦ ἀγώναmiddot πρόκειται γιὰ τὸν Θεοδόσιο Στέριου ἀπὸ τὸ Λιβάδι ΘεσσαλονίκηςΤὰ χω-ριὰ Λιβάδι καὶ Περιστερὰ ἔχουν νὰ ἐπιδείξουν μέγιστη συμβολὴ στὴν ἐπανάσταση τοῦ 1821 στὴ Χαλκιδικὴ σὲ μεγάλο ἀριθμὸ ἀγωνιστῶν γιὰ τοὺς ὁποίους ὑπάρχει ἀφθονία στοιχείων ἄγνωστα στοὺς σημερινοὺς Ἕλληνες Παρα-κάτω παρατίθεται μία αἴτηση ποὺ ὑπέβαλε ὁ Θεοδόσιος Στέριου τὸ 1841 στὴν Ἀταλά-ντη ὅπου ἐξιστορεῖ τὰ κατορθώματά του

laquoὉ ὑποφαινόμενος ἀπὸ ἀρχῆς τοῦ ἀγῶνος λαβὼν τὰ ὃπλα εἰς χεῖρας μου ἀκόμη ἀπὸ τὴν κωμόπολή μας Λιβάδι τῆς ἐπαρχίας Ἀρδαμερίου τῆς Μακεδονίας μὲ ὅλους τοὺς συμπολίτας μου ἐπικεφαλῆς τῶν ὁποίων ὡς ὁπλαρχηγὸς ἀντι-παρετάχθην ἐκεῖ καὶ εἰς τὰ πέριξ αὐτῆς κατὰ τοῦ ἀπὸ Θεσσαλονίκης διορισθέντος ἀρχηγοῦ Ἰσμαὴλ Ἀγὰ Κεσίμογλου ἔχοντος περίπου 5000 ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως μὲ διαφόρους εἰς διάφορα μέρη ἀκροβολισμοὺς διατηρήσας τὰ γυναικόπαιδα τοῦ μέρους ἐκείνου ἔφθασα ἐν τῇ χερσονήσῳ Κασσάνδρᾳ ὅπου καὶ κατε-τάχθην ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ γενικοῦ τῆς Μα-κεδονίας ἀρχηγοῦ Ἐμμανουὴλ Παπᾶ Σερραίου μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν διεύθυνσίν μου στρατιώτας καὶ ὑπηρέτησα εἰς ὅλην τὴν διάρκειαν τοῦ πολέμου ἕως τῆς καταστροφῆς της ἀπὸ τὸ ἐχθρικόν τοῦ σατράπη Λουμποὺτ πασᾶ καὶ ἄλλων 40000 ὅλον ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως καταφυγὼν ὡς τοιοῦτος εἰς Πελοπόννησον μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν μου ἐναπομείναντας στρατιώτας κα-τετάχθην εἰς τὸ σῶμα τοῦ ἀρχηγοῦ Παναγιώ-τη Ζαφειρόπουλου εἰς τὰς μάχας Δερβενακί-ων καὶ Ἄργους κατὰ τοῦ Δράμαλη καὶ ἄλλων Ἑπομένως ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Νικολάου Σου-λιώτου κατὰ τοῦ ἴδιου Δράμαλη καὶ ἄλλων πάλι εἰς Ἄργος καὶ εἰς τὰ πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν

ὁδηγίαν τοῦ Θεοδωράκη Ζαχαρόπουλου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ πασᾶ εἰς τὰ μέρη τῆς Καλαμάτας καὶ τῶν πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Κα-ρατάσιου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ εἰς Σχοινόλακκα Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ ταγματάρχου Κων-σταντίνου Δουμπιώτου εἰς διάφορα μέρη τῆς Πελοποννήσου ὅπου καὶ ὅπως τὸ ἐκάλεσεν ἡ χρεία τότε Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Δημη-τρίου Κριεζῆ Ὑδραίου εἰς τὴν Ὕδραν καὶ ἑπομέ-νως εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Παλαιῶν Πατρῶν καὶ ἀλλαχοῦ Ἔπειτα ἐπανελθὼν κατὰ τὸ 1826 εἰς τὰς νήσους Σκιάθον καὶ Σκόπελον συσσωματω-θεὶς μὲ τὸ Μακεδονικὸ σῶμα τοῦ προειρηθέντος Κωνσταντίνου Δουμπιώτου ἀντιπαρετάχθημεν εἰς τὴν Ὀρμύλιαν μὲ τὸν Ὀμὲρ Βεργιόνην εἰς Τρίκερην μὲ τὸν Νούρκα μπέη καὶ εἰς τὴν Ἀτα-λάντην μὲ τὸν Μουστὰ μπέη Ἔπειτα ἐδιορίσθην εἰς τὴν Σκόπελον πολιτάρχης διὰ τὴν εὐταξίαν Ὅτε μετέβησαν τὰ στρατεύματα εἰς Μέγαρα νὰ ὀργανωθοῦν καὶ μὴ εὑρεθεὶς ἐκεῖ νὰ ὀργα-νωθῶ ἔμεινα ζημιωμένος ἀπὸ τοῦ βαθμοῦ κτλ Ἔπειτα τὸ 1830 μετοίκησα εἰς χωρίον Σκεντέ-ραγα τῆς Λοκρίδος εἰς τὸ ἔτος 1836 ἔδωσα τὰ ἀποδεικτικά μου εἰς τὸ ἐπαρχεῖον Λοκρί-δος καὶ δὲν ἠξιώθην ἔκτοτε ἀπάντησίν τινα ἐπὶ τῶν δικαιωμάτων καὶ θυσιῶν καὶ ἀγώνων μου ἤδη δὲ ἀποκατασταθεὶς εἰς τὴν Νέαν Πέλλην τῆς Λοκρίδος-Συνοικισμοῦ τῶν Μακεδόνων Δυστυχῶς εἰς τὴν ἡλικίαν περίπου 60 διὸ καὶ ἀπεκδεχόμενος εὔελπις τὸ αἴσι-ον ἀποτέλεσμα τῶν ἀναφερομένων δικαι-ωμάτων μου ὑποσημειοῦμαι εὐσεβάστωςraquo Ἐν Ἀταλάντῃ τῇ 1ῃ Δεκεμβρίου 1841

Πηγήhttpdoumbia-istoriablogspotgr

17

Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Πάω νὰ πολεμήσω

-Πᾶς νὰ παλέψης μὲ λιοπύρια καὶ χιόνια

-Πάω νὰ προστατέψω τὸ δίκιο καὶ τὴ λευτεριά

-Πᾶς νὰ διψάσης καὶ νὰ πεινάσης

-Πάω νὰ φυλάξω τὸ ψωμὶ τῶν παιδιῶν

-Πᾶς νὰ χάσης χέρι πόδι μάτι

-Πάω νὰ δώσω χαρὰ καὶ φῶς

σὲ χιλιάδες τίμιους καὶ εἰρηνικοὺς ἀνθρώπους

-Πᾶς νὰ σκοτώσης καὶ νὰ σκοτωθῆς

-Πάω νὰ δώσω ζωὴ καὶ εἰρήνη δίκιο καὶ λευτεριά

-Γιὰ ποιόν στρατιώτη

-Γιὰ τὴν πατρίδα

ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟΝ Γ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 1949

18

Διδαχὲς τοῦ γέροντος Παϊσίου

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ὅποιος ἀγωνίζεται πνευματικάπολεμάει τὸν ἐχθρὸ διάβολο καὶ ἑπόμενο εἶναι νὰ πο-λεμηθῆ καὶ ἀπrsquo αὐτόν Ὁ ἄνθρωποςποὺ θὰ νικήση τὸν νοητὸ ἐχθρό θὰ στεφανωθῆ ἀπὸ τὸν Χριστό

Γιὰ νὰ ἐξαγνισθῆ ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ μὴ δέχεται πονηροὺς λογισμούς ἀλλrsquo οὔτε καὶ ὁ ἴδιος νὰ σκέφτεται πονηρά Νὰ ἐνεργῆ δὲ ἁπλὰ καὶ ταπεινὰ καὶ νrsquo ἀγωνίζεται φιλότιμα

Ἡ μεγαλύτερη ἀρρώστια στὴν ἐποχὴ μας εἶναι οἱ μάταιοι λογισμοὶ τῶν κακῶν ἀνθρώ-πων ποὺ φέρνουν τὸ ἄγχος Τὴ θεραπεία τὴν δίνει μόνο ὁ Χριστὸς μὲ τὴν ψυχικὴ γαλήνη μαζὶ καὶ τὴν αἰωνιότητα ἀρκεῖ νὰ μετανοήση ὁ ἄνθρωπος καὶ νὰ στραφῆ στὸν Χριστό

Τὸ καλύτερο φάρμακο γιὰ τὴν κάθε δοκι-μασία μας εἶναι ἡ μεγαλύτερη δοκιμασία τῶν συνανθρώπων μας ἀρκεῖ νὰ τὴν φέρουμε στὸν λογισμό μας

Ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ γιὰ ὅτι δὲν γί-νεται ἀνθρωπίνως εἶναι μία μυστικὴ συνεχὴς προσευχὴ μὲ θετικὰ ἀποτελέσματα

Ὅποιος ἐμπιστεύεται στὸν Θεό σπέρνει δοξολογία καὶ δέχεται τὴ θεϊκὴ χαρὰ καὶ τὴν αἰώνια εὐλογία Ὅποιος σπέρνει κακομοιρι-άθερίζει κακομοιριὰ καὶ ἀποθηκεύει ἄγχος

Ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὁ ἄνθρωπος ὅταν δέ-χεται ὑλικὴ εὐλογία εἶναι χαρὰ ἀνθρώπινη

19

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἐνῷ ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὅταν δίνη ὁ ἄνθρωπος εἶναι θεϊκή Ἡ θεϊκὴ ἔρχεται μὲ τὸ δόσιμο

Ὅποιος κουράζεται γιὰ τὸν πλησίον του ἀπὸ καθαρὴ ἀγάπη ξεκουράζεται μὲ τὴν κούραση Ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ ἀγαπάει τὸν ἑαυ-τό του καὶ τεμπελιάζει κουράζεται καὶ μὲ τὸ νὰ κάθεται

Ὅταν ἀδικῆσαι νὰ μὴ λές laquoΝὰ τὸ βρῆ ἀπὸ τὸν Θεόraquo γιατί τότε καταριέσαι μὲ εὐγένεια

Ἕνα τουρβὰ μεταφέρει κανεὶς καὶ λέει πότε νὰ τὸν ξεφορτωθῆ Πόσο μᾶλλον νὰ κουβαλάη συνέχεια περίσσιο βάρος τὸ ὁποῖο προσθέ-τει μὲ τὴν πολυφαγία καὶ βλάπτει καὶ στὴν ὑγεία

Ἐὰν δὲν διορθωθῆ ὁ καθένας μας γιὰ νὰ πληθύνη τὸ καλό πῶς μπορεῖ νὰ ἐπικρατήση τὸ καλὸ μὲ καλὸ τρόπο

Ἐὰν δὲν μποροῦμε νὰ ἀγωνισθοῦμε πολὺ ἢ καὶ καθόλου τουλάχιστον νὰ τὸ ἀναγνω-ρίζουμε ταπεινὰ καὶ νὰ ζητᾶμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ Ἐὰν θὰ μᾶς βοηθοῦσε καὶ ἡ μὴ ἀνα-γνώριση οὔτε καὶ αὐτὴ θὰ μᾶς τὴν ζητοῦσε ὁ Χριστός

Ἄλλο εὐλάβεια καὶ ἄλλο εὐσέβεια ndash ὅπως ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολικὴ εὐλάβεια διαφέρει ἀπὸ τὴν Δυτικὴ εὐρωπαϊκὴ εὐσέβειαἩ μὲν εὐλάβεια ἔχει θεία Χάρη ἡ δὲ εὐσέβεια ἔχει ἀνθρώπινο μυαλό

Ἡ κάθε καλὴ ἰδέα ποὺ ἔρχεται στὸν ἀνθρώ-πινο νοῦ εἶναι ἀπὸ ἄνω ἀπὸ τὸν Θεό Μόνο ὅτι κατεβάζει ἡ μύτη μας μὲ τὸ συνάχι εἶναι δικό μας

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δέχονται τὶς πλούσιες εὐλογίες τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ λίγοι εὐχαριστοῦν τὸν Θεὸ καὶ εἶναι εὐχαριστημένοι καὶ χαρού-μενοι κοντὰ στὸν Χριστό

Ἀπὸ τὸ βιβλίο του Ἁγιορεῖται Πατέρες καὶ Ἁγιορείτικα ἔκδοση Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου laquoΕὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγοςraquo Σουρωτὴ Θεσσαλονίκης

20

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με

καὶ πι νέ τω

ἐκ τοῦ Οἴκου

ΡούνshyταshyΓεshyωρshyγίshyουshyΔιshyκηshyγόshyρου

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με καὶ πι νέ τωὉ πι στεύ ων εἰς ἐ μέ κα θὼς εἶ πεν ἡ γρα φή πο τα μοὶ ἐκ τῆς κοι λί ας αὐ τοῦ ρεύ σου σιν ὕ δα τος ζῶν τος

Μα μά μπαμ πὰ δι ψά ω δι-ψά ω πο λύ δῶ στε μου νε-

ρό ἔ χει πο λὺ ζέ στη καὶ κου ρά στη κα ἄ κου σα νὰ λέ ει ἕ να παι δά κι πο λὺ χα ρι-τω μέ να στοὺς γο νεῖς του κα θὼς ἔ παι-ζε στὴν πα ρα λί α ἐ φέ τος τὸ κα λο καί ρι Δὲν ξέ ρω για τί ἀλ λὰ αὐ τὴ ἡ φαι νο με-νι κὰ ἁ πλὴ φρά ση τοῦ μι κροῦ παι διοῦ μοῦ ἔ φε ρε στὸν νοῦ μί α ἄλ λη φρά ση ἡ ὁ ποί α λέ ει laquoἘ ὰν τὶς δι ψῇ ἐρ χέ σθῳ πρὸς ἐ μὲ καὶ πι νέ τῳraquo

Δί ψα λοι πόν Ναί δί ψα μί α πα ρά με-τρος τῆς ἀν θρώ πι νης ζω ῆς τῆς κα θη με-ρι νό τη τός μας Ἀ νά λο γα βέ βαι α γιὰ τὸ τί δι ψᾶ κα νείς μὴν τὸ ξε χνᾶ με αὐ τό πο λὺ βα σι κό κα θό τι ἡ δί ψα ἔ χει καὶ ἀλ λη γο-ρι κὸ πε ρι ε χό με νο Ἄλ λος δι ψᾶ γιὰ ὑ λι κὰ πράγ μα τα κι νού με νος ἀ πὸ τὴ φι λαυ τί α τὴ φι λαρ γυ ρί α ἢ τὴ φι λη δο νί α του ἄλ-λος πά λι δι ψᾶ γιὰ laquoἄλ λαraquo ἀ γα θά ὄ χι τοῦ κό σμου ἐ τού του γιὰ πνευ μα τι κὰ ἀ γα θά Ση μα σί α ἔ χει πάν τως ὅ τι τὸ κί νη τρο καὶ ἡ αἰ τί α τῆς δί ψας εἶ ναι κοι νὴ γιὰ ὅ λους εἶ ναι ἡ δί ψα γιὰ ζω ή

Ἡ ποι ό τη τα τῆς δί ψας τοῦ κα θε νὸς θὰ κα θο ρί ζει μέ σα στὴ ζω ὴ του κα τ᾿ ἀ νάγ κην καὶ τὴν πη γὴ στὴν ὁ ποί α θὰ πη-γαί νει νὰ ξε δι ψᾶ Καὶ ἀ κο λού θως ὅ λα τὰ ἔρ γα του μὲ αὐ τὸ τὸ κρι τή ριο θὰ κα θο-ρί ζον ται Γαι ώ δης ἡ δί ψα κά ποι ου γαι-ώ δης καὶ ἡ πη γή του γαι ώ δη καὶ φθαρ τὰ

21

ἐκ τοῦ Οἴκου

τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του Πνευ μα τι κὴ ἡ δί ψα κά ποι ου πνευ μα τι κὴ καὶ ἡ πη γή του πνευ μα τι κὰ καὶ αἰ ώ νια τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του

Ἡ ἀ κο λου θί α αὐ τὴ ἀ πο κτᾶ ἀ κό μη με γα λύ τε ρη ση μα σί α ὅ ταν τὴν ἀ να λο γι-στοῦ με μέ σα ἀ πὸ τὸ πρί σμα τοῦ συ νό-λου τὸ λε γό με νον umlκοι νόνuml Ὁ ἄν θρω πος ὡς ἀ το μι κό τη τα εἶ ναι αὐ τα ξί α ὅ μως ἡ αὐ τα ξί α αὐ τὴ θε ώ νε ται μέ σα ἀ πὸ τὸ κοι-νὸν σῶ μα καὶ σω τη ρί α κλει σμέ νη μέ σα σὲ ἕ να laquoἐ γὼraquo δὲν νο εῖ ται δὲν ὑ φί στα ται

Ἀ νά λο γα λοι πὸν μὲ τὴν ποι ό τη τα τῆς προ σω πι κῆς πη γῆς του ὁ κα θέ νας ἐ πη-ρε ά ζει τὸ σύ νο λο μέ σα στὸ ὁ ποῖ ο ἐ νυ πάρ χει Ἂν οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη γὲς τῶν ἀ τό μων ἔ χουν πνευ μα τι κὴ ἀ να φο-ρὰ στὴ μί α καὶ μο να δι κὴ αἰ ώ νια πη γὴ ζῶν τος ὕ δα-τος Στὸν Χρι στό τό τε καὶ τὸ σύ νο λο στὸν Χρι στὸ θὰ ὁ δη γεῖ ται ἀ πὸ Τὸν Χρι στὸ θὰ ἐμ πνέ ε ται καὶ ἐν Χρι στῷ θὰ διά γει σὲ αἰ ώ νια χα ρά Ἂν ὅ μως οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη-γὲς τῶν ἀ τό μων σὲ μί α κοι-νω νί α ἔ χουν ση μεῖ ο ἀ να φο-ρᾶς τὰ ὑ λι κὰ καὶ προ σω πι-κὰ πά θη καὶ τὴν ἱ κα νο ποί-η σή τους τό τε ἡ δί ψα ὄ χι μό νο δὲν θὰ σβή νει ἀλ λὰ μο νί μως θὰ αὐ ξά νει καὶ θὰ ὁ δη γεῖ τό σο τὰ ἐ πὶ μέ ρους ἄ το μα ὅ σο καὶ ὅ λο τὸ σύ νο λο σὲ μί α δια ρκῆ φθο ρά σὲ μί α πο ρεί α θνη τὴ σὲ μί α πο ρεί α ἐ ξα-φά νι σης

Καὶ ἐ δῶ βρί σκε ται τὸ χρέ ος καὶ ἡ εὐ-θύ νη τῶν Χρι στια νῶν Στὸ σύγ χρο νο κοι-νὸ τρα πέ ζι τῆς πα ναν θρώ πι νης οἰ κο γέ-νειας τῶν ἀν θρώ πων ὑ πάρ χει μί α κα νά τα μὲ νε ρό ἕ τοι μη νὰ ξε δι ψά σει τὶς ἀ λη θι νὲς ἀ νάγ κες τῶν με λῶν αὐ τῆς τῆς οἰ κου με νι-κῆς οἰ κο γέ νειας

Ἕ τοι μη νὰ σβή σει ὅ λη τὴν ψυ χι κή πνευ μα τι κὴ δί ψα τοῦ κό σμου ἕ τοι μη νὰ δώ σει αἰ ώ νια προ ο πτι κὴ ζω ῆς καὶ χα ρᾶς

στὶς κοι νω νί ες ὅ λου τοῦ κό σμου Καὶ τὸ νε ρὸ αὐ τῆς τῆς κα νά τας δὲν εἶ ναι ἄλ λο πα ρὰ Ὁ ἴ διος Ο ΧΡΙΣΤΟΣ Ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στός ὁ ὁ ποῖ ος προ σφέ ρε ται αἰ ω νί ως ἀ φει δῶς καὶ ἀ δι α κρί τως σὲ ὅ λους Ὁ ἴ διος εἶ ναι καὶ τὸ νε ρὸ Ὁ ἴ διος καὶ ἡ πη γή Αὐ-τὸ εἶ ναι τὸ με γά λο ἠ θι κὸ καὶ πνευ μα τι κό μας χρέ ος γιὰ ὅ λους τούς Χρι στια νούς νὰ φρον τί ζουν νὰ ξε δι ψοῦν οἱ ἴ διοι ἀ πὸ Τὸν Χρι στό ἀ πὸ τὸ Ἅ γιο Πνεῦ μα τὸ ζω-ο γό νο καὶ νὰ γί νον ται οἱ ἴ διοι κα νά τες μὲ Χρι στό ὥ στε νὰ με τα δί δουν μὲ τὴ ζω ὴ

τους αὐ τὸ τὸ αἰ ώ νιο ὕ δωρ σὲ ὅ λη τὴν οἰ-κου μέ νη

Νὰ γε μί ζουν πάν το τε αὐ τὴν τὴν πα-να θρώ πι νη κα νά τα μὲ Χρι στό γιὰ νὰ μπο ρεῖ ὅ λη ἡ οἰ κου μέ νη νὰ ζεῖ ἀ λη θι νά νὰ ζεῖ μὲ ἀ γά πη νὰ θε ώ νε ται ἐν Χρι στῷ κά θε λε πτό

Ἐ ξάλ λου μᾶς τὸ εἶ πε ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στὸς laquoὅ ποι ος δι ψᾶ νὰ ἔρ χε ται σὲ ἐ μέ να νὰ πί νειraquo Δὲν ὑ πάρ χει με γα λύ τε ρο πράγ-μα ἀ πὸ αὐ τὴν τὴν ἀ γά πη ποὺ μᾶς δεί χνει Ὁ Χρι στός Στὸ χέ ρι μας εἶ ναι νὰ θέ λου με νὰ ξε δι ψά σου με ἀ λη θι νὰ καὶ ἀ το μι κὰ καὶ στὸ σύ νο λο

Ἡ Σαμαρείτιδα λέγει στὸν Κύριοlaquo Δὸς μοι τοῦτο τὸ ὕδωρraquo

22

Πολλοὶ σήμερα κατηγοροῦν τοὺς νέους γιὰ τὰ ἀλλόκοτα ντυσίματά τους τὴν ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους

τὴν ἀπραξία καὶ τὶς αὐτοκαταστροφικές τους τάσεις

Εἶναι ἄραγε ὅμως ἔτσι ὄντως τὰ πράγμα-τα Ἢ μήπως κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιφάνεια μᾶς διαφεύγει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια

Οἱ νέοι ἐμφανίζονται μὲ ἔξαλλα ἢ ἐξω-φρενικὰ ντυσίματα καὶ κατηγοροῦνται γιrsquo αὐτό Ὅμως ἔτσι ἀντιδροῦν στοὺς κουστου-μαρισμένους καὶ γραβατωμένους κυρίως τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράττουν μὲ τὴ μεγαλύ-τερη ὑποκρισία τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἐναντίον τῆς κοινωνίας ἀπομιζώντας την μὲ ἄνομα μέσα ἀπροκάλυπτα καὶ ὠθώντας την στὴ δυστυχία

Γίνονται πολλὲς φορὲς καταστροφικοὶ καὶ αὐτοκαταστροφικοὶ μὲ ποικίλες οὐσίες ἐνῷ συγχρόνως παρουσιάζουν ἔντονη φιλαυ-τία Φαίνεται παράξενο καὶ ἀσυμβίβαστο Ὅμως δὲν εἶναι αὐτοὶ οἱ αὐτοκαταστροφικοί ἐνῷ ἡ φιλαυτία τους ἐνέχει τὴν ἐνστικτώδη αἴσθηση τῆς διατήρησης τῆς ζωῆς καὶ τῶν ὑπολειμμάτων τῆς τσαλακωμένης ἀξιοπρέ-πειάς τους

Δὲν προτίμησαν ποτὲ οἱ ἴδιοι νὰ τρῶνε μεταλλαγμένα γενετικῶς προϊόντα μὲ διοξί-νες προϊόντα τῆς μεγάλαυχης πολιτικῆς τῶν lsquorsquoπεπολιτισμένωνrsquorsquo ἐθνῶν τῆς Ἑσπερίας

Ἡ ὕβρις τῶν μεγιστάνων δὲν διστάζει νὰ τοὺς ταΐζει μὲ προϊόντα ὑβριδίων καὶ ἂν ἀρέ-σει σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς μεγιστάνες μπορεῖ καὶ νὰ τοὺς στείλει ὡς πασχαλινὸ δῶρο μιά βόμβα ἀπεμπλουτισμένου οὐρα-νίου μὲ εὐχὲς γιὰ καλὸ Πάσχα

Ὅλα αὐτὰ τοὺς τὰ ταΐζει ἡ κοινωνία χωρὶς νὰ τοὺς ρωτᾶ τσακίζοντας ἔτσι τὴν πολύτιμη ὑγεία τους τὴν τόσο ὠφέλιμη καὶ χρήσιμη γιὰ τὰ χρόνια ζωῆς ποὺ ἔχουν μπροστά τους νὰ δημιουργήσουν καὶ στὸ τέλος τοὺς κατηγορεῖ γιὰ αὐτοκαταστροφὴ ἐνῷ ἡ ἴδια ἐκεῖ τούς ὁδήγησε

Τοὺς ἐξαναγκάζει σὲ ἀμνησία μὲ τὴν ἔλλειψη ἐπαρκῶν χώρων νὰ ἀθληθοῦν νὰ παίξουν καὶ τρόπων νὰ κινηθοῦν μὲ ἀσφά-λεια μrsquo ἕνα ποδήλατο ἢ μὲ τὰ πόδια κι ἔπειτα τοὺς κατηγορεῖ γιὰ ψυχικὴ παραλυ-σία ξεχνώντας ὅτι lsquorsquoνοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖrsquorsquo

Τοὺς ἔχει καταντήσει χωρὶς χέρια διότι οἱ νέοι ἔξω ἀπὸ τὸν κονδυλοφόρο καὶ ἴσως λίγες φορὲς στὴ ζωὴ τους μιὰ μπάλα ὅποτε τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία στοὺς ἐλαχιστότα-τους χώρους ποὺ lsquorsquoφροντίζουνrsquorsquo οἱ lsquorsquoμεγά-λοιrsquorsquo νὰ διατηροῦν γὶ΄ αὐτούς δὲν ἔχουν κρατήσει τίποτε ἄλλο

Ἡ χειρωνακτικὴ ἀπασχόληση εἶναι ξένη γιὰ τοὺς πολλούς Χειροτεχνίες-τέχνες κι ἄλλες χρήσιμες πρακτικὲς δραστηριότητες

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέων

Ἰωάννη Νικολαΐδηἐκπαιδευτικοῦ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

5

δὲν βλέπω τὸν λόγον διατὶ νὰ μᾶς ἐμποδίζετε καὶ μᾶς στενοχωρεῖτε

Τὰ χρήματα ποὺ εἴχαμε μᾶς σώθηκαν πῶς θὰ ζήσωμεν εἰς ἄγνωστον καὶ ξένον τόπον Ἐὰν σεῖς πηγαίνατε εἰς τὴν Ἑλλάδα θὰ εἶσθε εὐχαριστημέ-νοι νὰ σᾶς ἒκαμνον ὅτι σεῖς κάμνετε εἰς ἡμᾶς

Οἱ λόγοι οὗτοι τὸν ἠρέθισαν καὶ ἐκίνησεν εἰς θυμὸν καὶ ἤρχισε νὰ κρούη τὸν κώδωνα δυνατά Εὐθὺς ἐσυνάχθησαν 30-35 στρα-τιῶται καὶ ἀξιωματικοί οἵτινες μὲ ἤρπασαν καὶ μὲ ἐπήγαιναν εἰς τὸν Λευκὸν Πύργον

Τίνα σκοπὸν εἶχον δὲν γνωρί-ζω Πάντως ἴσως διὰ νὰ μὲ φυ-λακίσουν ἀλλrsquo ἐγὼ ποσῶς δὲν ἐδειλίασα δὲν ἔχασα τὸ θάρρος μου μόνον ἐλυπούμην ποὺ δὲν μοὶ εἶπὸν τι διὰ τὴν πίστιν μου Ἢλπιζα ὅμως ὅτι ἐκεῖ ποὺ θὰ μὲ ἐπήγαινον κάτι θὰ μοῦ ἔλεγον Καὶ βαδίζοντες πρὸς τὴν ὁδόν τοῦ μαρτυρίου παρεκάλουν τὸν ἃγιον Δημήτριον νὰ μεσιτεύ-ση πρὸς Κύριον καὶ μὲ ἀξιώση μαρτυρικοῦ θανάτου ἐὰν εἶναι θέλημά Του ἢ ἐὰν δὲν εἶναι νὰ μὲ λυτρώση ἀπὸ τὰς χεῖρας τῶν ἄθεων βαρβάρων αἱμοβόρων καὶ ἀγρίων Ἀγαρηνῶν Μόλις ἐπροχωρήσαμεν ὀλίγον νὰ καὶ παρουσιάζεται ἕνας ἀνώτερὸς των ὅστις τοὺς ὁμίλησε Τούρ-κικα

Τί τοὺς εἶπε δὲν ἠννόησαbull μόνον ἀντελήφθην ὅτι τοὺς ὁμί-λησε μὲ θυμὸν καὶ τοὺς ἒδιωξε Τὸν δὲ ἀξιωματικὸν ἐκεῖνον ὅστις ἦτο ὁ αἴτιος καὶ μὲ συνέλαβον ἐσήκωσε τὴν ράβδον του καὶ τὸν ἔκτυπησε εἰς τὸν ὦμον Ἀφοῦ δὲ τοὺς ἐξεδίω-ξε μὲ ἐπλησίασε μὲ ἱλαρὸ βλέμμα καὶ χαϊδευτικὰ μὲ ἐκτύπησεν εἰς τὸν ὦμον μὲ τὸ χέρι του καὶ μὲ παρέδωκεν εἰς ἕνα στρατιώτην φρόνιμον ἐξ Ἰωαννίνων Καὶ τοῦ ἔδωκεν ἐντολὴν νὰ μὲ ὑπά-γη εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον laquoΜυκάληraquo τὸ ὁποῖον εὑρίσκετο εἰς τὸν λιμένα Θεσσαλονίκης διὰ νὰ ἐπιστρέψω εἰς τὴν Ἑλλάδα Μὴ γνωρίζο-ντας ποιὸς ἦταν αὐτὸς ποὺ ἔδωσε τὶς διαταγὲς ρώτησα τὸν στρατιώτην νὰ μοὶ πεῖ καὶ ἐκεῖνος μοὶ εἶπεν ὅτι ἦτο ὁ ἴδιος ὁ Πασάς

Καὶ διατὶ ἐκτύπησε μόνον τὸν ἰδιαίτερόν του καὶ τί τοῦ εἶπε Τὸν ἐπέπληξεν μοὶ εἶπεν διότι χωρὶς νὰ τοῦ ζητήση ἄδειαν σὲ κατεδίκασε εἰς θάνατον

mdash Καὶ ποῦ μὲ ἐπήγαιναν τοῦ λέγωmdash Εἰς τὸν Λευκὸν Πύργον μοὶ ἀπεκρίθη Σὲ

ἐπήγαιναν διὰ νὰ σὲ ἐκτελέσουν Ἐκεῖ πηγαίνουν ὅσους καταδικάζουν εἰς θάνατον καὶ ἄλλους

τοὺς ὁποίους κλείνουν διὰ νrsquo ἀποθάνουν ἀπὸ τὴν πείναν τὴν δίψαν καὶ τὴν δυσωδίανἘχάρην διότι ἐλυτρώθην ἐκ τῶν χειρῶν τῶν ἀγρίων ἐκείνων Ἀγαρηνῶν ἐπειδὴ ἠγνόουν ἐὰν θὰ μὲ ἐφόνευον διὰ τὴν πίστιν μου ἀλλὰ καὶ ἐλυπήθην διότι δὲν ἒτυχον τοῦ μαρτυρίου Εἰς ἐμὲ μὲν ὑπῆρχεν ὁ ζῆλος καὶ ὁ πόθος διὰ νὰ μαρτυρήσω ἀλλὰ δὲν συνυπῆρχε ὁ λόγος καὶ ἡ αἰτία Διὰ νὰ μαρτυρή-ση τις πρέπει νὰ ὑπάρχη εὔλογος αἰτία Πρέπει νὰ εἶναι κατὰ Θεὸν τὸ μαρτύριον Τὸ νὰ θέλη τις χωρὶς λόγον καὶ ἀφορμὴν νὰ προκαλῆ εἰς ἑαυτὸν τὸ μαρτύριον καὶ νὰ ρίπτη μόνος ἑαυτὸν εἰς πει-ρασμὸν εἶναι ἐπικίνδυνον

6

Μετέβημεν κατόπιν εἰς τὸ ξενοδοχεῖον καὶ λαβὼν τὴν βαλίτσαν καὶ τὰ ὀλίγα πράγματά μου ἀπεχαιρέτησα τὸν ἀγαπητὸν μοι φίλον Νικόλαονhellip Τὸν ἀπεχαιρέτησα καὶ ἀνεχώρησα Μὲ συνοδεία τὸν καλὸν ἐκεῖνον Τοῦρκο στρα-τιώτην ἔφθασα μέχρι τῆς παραλίας Καθrsquo ὁδὸν

μὲ ἐπαρηγόρει νὰ μὴ στενοχωροῦμαι ἀλλὰ νὰ ἔχω ὑπομονήν καὶ φωνήσας λεμβοῦχον τινὰ Ἑβραῖον τοῦ εἶπε νὰ μοὶ ὑπάγη εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον Μοὶ εἶπεν δὲ νὰ μὴ ὑπάγω ἀπὸ τὸ Τελωνεῖον διότι ἴσως μὲ καθυστερήσουν καὶ ἀναχωρήση τὸ Ἀτμοπλοῖον καὶ δὲν προφθάσω νὰ φύγω Ἀλλὰ μόλις ἐπροχωρήσαμε ὀλίγον μᾶς ἀντελήφθησαν ἐκ τοῦ Τελωνείου καὶ ἤρχισαν νὰ φωνάζουν νὰ ἐπιστρέψωμεν Ἐπειδὴ ὅμως ὁ στρατιώτης εἶχεν εἴπει εἰς τὸν λεμβοῦχον ὅτι ὁ Πασὰς ἔδωκε διαταγὴν νὰ φύγω ἐπροχώρει

Βλέποντες οἱ τοῦ Τελωνείου ὅτι δὲν ἐπέστρε-φεν οὔτε ἐσταμάτα ἤρχισαν νὰ ρίπτουν πυρο-βολισμοὺς εἰς τὸν ἀέραbull καὶ ἐμβάντες 10 στρα-τιῶται εἰς μίαν λέμβον ἢρχισαν νὰ κωπηλατοῦν σπεύδοντες νὰ μᾶς φθάσουν Εὐτυχῶς ἐπρό-φθασα καὶ ἀνῆλθον εἰς τὸ ἀτμόπλοιον ὅταν οὗτοι μᾶς ἐπλησίασανἌρχισαν νὰ ἀπειλοῦν καὶ νὰ κτυποῦν τὸν λεμβοῦχον Ὃταν ὅμως τοὺς εἶπεν ὅτι εἶχεν ἐντολὴν ἀπὸ τὸν Πασά τὸν Διοι-κητήν νὰ μὲ ὑπάγη εἰς τὸ πλοῖον τὸν ἀφῆκαν Δὲν ἦτο ὡς φαίνεται θέλημα Θεοῦ νὰ ὑπάγω εἰς τὸ Ἅγιον Ὂρος καὶ διὰ τοῦτο ἦλθον ὅλα τὰ ἐμπόδια Ὀφείλω δὲ μεγίστην εὐγνωμοσύνην εἰς τὸν προστάτην μου Μεγαλομάρτυρα ἃγιο Δη-μήτριον τῇ μεσιτείᾳ καὶ πρεσβείᾳ τοῦ ὁποίου ἐσώθην ἀπὸ τὸν κίνδυνον τοῦ θανάτου

Ἀλλrsquo ἐπειδὴ δὲν κατάλαβα πῶς καὶ διὰ ποίαν αἰτίαν ὁ Πασὰς ἔδειξεν τόσον ἐνδιαφέρον γιὰ μένα γιὰ νὰ μὲ σώση ἐρευνοῦσα αὐτὸ νὰ τὸ μάθω Ἔτσι λοιπόν ἔμαθα τί ἀκριβῶς εἶχε συμ-βεῖ μετὰ δύο περίπου ἔτη ἀπὸ τὸν φίλον μου Νίκ Μητρόπουλον Δικηγόρον ὁ ὁποῖος μετέβη καὶ εὑρίσκετο εἰς τὸ Ἃγιον Ὂρος

Μεταβὰς λοιπὸν πρὸς ἐπίσκεψίν του καὶ προσκύνηση τοῦ Ἁγιώνυμου Ὂρους ἒλαβον πληροφορίας πῶς καὶ γιατί ὁ Πασὰς μὲ ἐλευθέ-ρωσε καὶ μὲ ἔστειλε εἰς τὴν Ἑλλάδα

laquoΜετὰ δύο ἢ τρεῖς ἡμέρας μοῦ λέγει ὁ δικη-γόρος τῆς ἀναχωρήσεως σας ἐκ Θεσσαλονίκης

καὶ ἐπιστροφῆς εἰς τὴν Ἑλλάδα καθήμενος ἔξω τοῦ καφενείου τοῦ κάτω-θεν τοῦ ξενοδοχείου ( εἰς τὸ ὁποῖο ἐξ ἀρχῆς εἴχαμε τότε μείνει φρουρούμενοι ὑπὸ στρατιωτῶν Τούρκων μὴ τυχὸν δραπετεύσουμε λάθρα) μὲ πλησίασε καὶ

μὲ χαιρέτησε ὁ Ὑπασπιστὴς ἀξιωματικός τοῦ Πασᾶ τῆς Θεσσαλονίκης παλαιὸς γνωστός μου καὶ μὲ τὸν ὁποῖον εἴμεθα μέλη εἰς τὴν σχηματι-σθεῖσαν Ἑλληνοτουρκικὴν ἐπιτροπὴν μετὰ τὸν ἀτυχῆ Ἑλληνοτουρκικὸν πόλεμον τοῦ 1897 πρὸς συμφωνίαν καὶ καθορισμὸν τῶν συνόρων Ἑλλάδος καὶ Τουρκίας Ἀφοῦ μείναμεν σύμφωνοι καὶ ὑπεγράψαμεν τὴν εἰρήνην ἅπαντα τὰ μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Ἕλληνες καὶ Τοῦρκοι μετέβημεν χαίροντες εἰς Κέρκυραν εἰς τὸ Ἀχίλειον καὶ ἑορ-τάσαμεν τὴν εἰρήνην ἐπὶ μίαν ἑβδομάδα

Ὁ ὑπασπιστὴς τοῦ Πασᾶ ὅταν μὲ εἶδε εἰς τὸ καφενεῖον μὲ ἐγνώρισε καὶ μὲ ἠρώτησε πῶς εὑρέθην εἰς τὴν Θεσσαλονίκην Ἐγὼ τοῦ ἀνέφε-ρα ὅλην τὴν ὑπόθεσιν καὶ ἀμέσως ἒδιωξε τοὺς στρατιώτας ποὺ μὲ ἐφύλαττον καὶ φωνήσας ἁμαξηλάτην μὲ ἐπῆρεν εἰς τὸν οἶκόν του μὲ πε-ριεποιήθη καὶ τὴν ἄλλην ἡμέραν ἐπήγαμεν ὁμοῦ εἰς τὸν Πασάν εἰς τὸν ὁποῖον μὲ συνέστησεν ὡς φίλον του καὶ τὸν παρεκάλεσε νὰ μοῦ ἐπιτρέψη νὰ μεταβῶ εἰς Ἅγιον Ὂρος Ὁ Πασὰς εἶπεν εἰς τὸν ὑπασπιστήν του ὅτι εἶμαι ἐλεύθερος νὰ μὲ συνοδεύση μέχρι τοῦ Ἀτμόπλοιου καὶ νὰ μοῦ παρέχει πᾶσαν προστασίαν καὶ βοήθειαν καὶ προσέθεσεν καὶ ταῦτα

mdash Ἦταν καὶ κάποιος ἄλλος νέος ( ποὺ εἶχε συλληφθεῖ καὶ ἤθελε νὰ πάη στὸ Ἅγιο Ὂρος ) διὰ τὸν ὁποῖον πρωΐαν τινά ἐνῷ ἐκοιμούμην ἡσύχως εἰσῆλθε ἐντός τοῦ δωματίου μου ὁ ἃγιος Δημήτριος ἐνδεδυμένος στολὴν Στρατη-λάτου φέρων μαζὶ καὶ τὰ ἂρματά του καὶ μοὶ λέγει προστακτικῶς καὶ μὲ βλέμμα αὐστηρὸν

mdashΈγέρθητι πάραυτα ἐνδύθητι καὶ ὑπόδεσε τὰ σανδάλια σου καὶ ὓπαγε εἰς τὴν δείνα ὁδόν

7

τῆς πόλεως νὰ ἐλευθέρωσης νέον τινὰ δικασθέ-ντα ἀδίκως καὶ ἀπαγόμενον εἰς θάνατον ὑπὸ τοῦ ἰδιαιτέρου γραμματέως σου Ἀφοῦ δὲ τὸν ἐλευθερώσεις καὶ τὸν λυτρώσεις τοῦ θανάτου νὰ τὸν στείλης εἰς τὸ λιμάνι τῆς Θεσσαλονίκης στὸ ναυλοχοῦν Ἀτμόπλοιον laquoΜυκάληraquo τὸ ὁποῖον ἑτοιμάζεται πρὸς ἀναχώρησηhellip

laquoΚαὶ σπεύσαςraquo εἶπε ὁ Πασάς laquoτὸν λύτρωσα ἐκ τοῦ κινδύνου καὶ τὸν ἀπέστειλα εἰς τὴν Ἑλλά-δαraquo Καὶ τότε ἐγνώρισα ὅτι ὁ σωτὴρ καὶ ρύστης μου ἐκ τῆς καταδίκης τοῦ θανάτου μου ἦτο ὁ Μεγαλομάρτυς ἃγιος Δημήτριος ὁ Μυροβλήτης Κι΄ ἔτσι ἐπαλήθευσε καὶ ἡ προφητεία τοῦ ἁγί-ου Νεκταρίου ποὺ μοῦ εἶχε πεῖ ὅτι ὅπου καὶ ἂν ὑπάγω εἰς τὴν Λογγοβάρδαν θὰ καταλήξω Ἐπληροφορήθην δὲ ἐκ τούτου ὅτι πρέπει πά-ντοτε νὰ ἔχουμε τελείαν ὑπακοὴν εἰς τὸν Πνευ-ματικόν μας Πατέρα χωρὶς ἀντιλογίες καὶ νὰ ποιοῦμε οὐχὶ τὸ θέλημα τὸ δικό μας ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ Πνευματικοῦ μας Πατρὸς μιμού-μενος τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν Ὃστις ἦλθεν εἰς τὸν κόσμον οὐχὶ νὰ ποιῇ τὸ θέλημα τὸ Ἰδικόν Του ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντος Αὐτὸν Πατρόςhellip Ἀναχωρήσας ἐξ Ἁγίου Ὂρους καί ὅταν τὸ πλοῖον ἒφθασεν εἰς τὸν λιμένα τῆς Θεσσαλονίκης ἔκρινα καλὸν νὰ ἐξέλθω διὰ νὰ προσκυνήσω τὸν τάφον τοῦ ἁγίου Δημητρίου τοῦ προστάτου μου καὶ μετὰ Θεὸν φύλακος καὶ σωτῆρός μου Ἐξελθὼν δὲν ἠξεύρω πῶς πάλιν οἱ τοῦρκοι μὲ ἐξέλαβον ὡς κατάσκοπον καὶ μὲ εἶχον ὑπὸ ἐπιτήρησιν ἀρκετὰς ἡμέρας

Ὃταν δὲ ἀπεφάσισα νὰ φύγω καὶ ἐπέρασα ἀπὸ τὸ Τελωνεῖον μὲ συ-νέλαβον καὶ μὲ ἐπέρασαν ἀπὸ τρεῖς σειρὰς συρμα-τοπλεγμάτων καὶ μὲ ἔκλει-σαν ἐκεῖ Εὗρον δὲ ἐκεῖ κεκλεισμένον νεανίαν τὸν ὁποῖον ἠρώτησα

ndash Διὰ ποῖον λόγον μᾶς ἔκλεισαν Καὶ μοῦ λέγει-

ndashΔιά νὰ μᾶς φονεύσουν καὶ ἐγὼ εἶπονndashΤί κακὸν ἐποιήσαμενndashἊφησε μοῦ εἶπε μὴ ἐξετάζεις τὸ γιατίhellipΔὲν παρῆλθον ὀλίγα λεπτὰ τῆς ὥρας καὶ

κατέπλευσεν εἰς τὸν λιμένα τῆς Θεσσαλονίκης Ἀτμόπλοιον ἐρχόμενον ἐκ Ρουμανίας μὲ φορτί-ον πετρελαίου καὶ ἀρκετοὺς ἐπιβάτας Μόλις

ὅμως ἔφθασεν τὶς οἶδε πῶς καὶ ἀπὸ ποίαν αἰτί-αν κάποιο ντεπόζιτο πετρελαίου πῆρε φωτιά τὸ ὁποῖον ἀκαριαίως μεταδόθηκε εἰς ὅλον τὸ φορτί-ον καὶ εἰς μίαν στιγμὴν κρότοι ἰσχυροὶ ἠκούοντο καὶ φλόγες οὐρανομήκεις ἀνεπετάσσοντο

Ἡ Θεσσαλονίκη ἐγένετο ἀνάστατος Χι-λιάδες ἀνθρώπων κατῆλθον εἰς τὴν παραλίαν ἄλλοι διὰ νὰ δοῦν καὶ ἄλλοι νὰ σώσουν τοὺς κινδυνεύοντας ἐπιβάτας μὲ τὰς λέμβους καὶ τὰ πλοῖα Ἔφυγον δὲ καὶ ὅλοι οἱ φύλακες ἀπὸ τὸ Τελωνεῖο Τὴν στιγμὴν ἐκείνην ὁ νεανίας ἐκεῖνος ἐξαγαγὼν ψαλίδιον ἐκ τῆς τσέπης του ἒκοψεν τὰ σύρματα καὶ λαβών με ἐκ τῆς χειρὸς ἐξήγαγε ἔξω τῆς φυλακῆς Ἔπειτα πληρώσας Ἑβραῖόν τινα λεμβοῦχον τοῦ εἶπεν νὰ μᾶς ὑπάγη εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον τὸ ὁποῖον εὑρίσκετο ἔξω τοῦ λιμένος Ἐνῷ ἠτοιμαζόμεθα νὰ εἰσέλθωμεν εἰς τὴν λέμβον ἦλθεν ὁ στρατιώτης ἐκεῖνος πού μὲ ἔκλεισεν εἰς τὰ συρματοπλέγματα νὰ μὲ συλ-λάβει ἀλλrsquo ὁ νεανίας ἐκεῖνος ὅστις μὲ ἐξήγαγε τοῦ ἔδωκεν ράπισμα καὶ ἔφυγεhellip Ἀνήλθομεν εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον καὶ ἐγὼ ἐφρόντισα νὰ τοποθετήσω τὰ πράγματά μου ἀφοῦ δὲ τὰ ἐτο-ποθέτησα ἐστράφην διὰ νὰ εὕρω τὸν νεανίαν ἐκεῖνον τὸν σωτήρα μου νὰ τὸν εὐχαριστήσω καὶ νὰ τὸν ἐρωτήσω ποῖος καὶ ἀπὸ ποῦ ἦταν Ἀλλὰ πουθενὰ δὲν τὸν εὗρον Ἐρωτήσας σχεδὸν πάντας τοὺς ἐπιβάτας καὶ τοὺς τοῦ Ἀτμόπλοι-ου ἀντελήφθην ὅτι οὐδεὶς εἶδεν αὐτόν οὔτε νὰ εἰσέλθη εἰς τὸ πλοῖον οὔτε νὰ ἐξέλθη Ποιὸς ἦταν καὶ τί ἐγένετο ὁ Θεὸς γνωρίζει Ἐγὼ τοῦτο μό-

νον γνωρίζω ὅτι μετὰ πάροδον ἀρκετῶν ἐτῶν ὃτε ἠλευθερώθη ἡ Θεσσαλονίκη καὶ ἐπῆγα καὶ ἐλειτούργησα καὶ ἐκήρυξα τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ εἰς τὸν Ναὸν τοῦ Ἁγίου Δημητρίου καὶ εἶδον τὴν εἰκόνα τοῦ Ἁγίου ἀνεμνήσθην ὅτι ὁ νεανί-ας ἐκεῖνος ποὺ μὲ ἐλευθέρωσε τῆς φυλακῆς καὶ μὲ ὁδήγησεν εἰς τὸ Ἀτμόπλοιον εἶχεν μεγάλην ὁμοιότητα μὲ τὴν εἰκόνα τοῦ ἁγίου Δημητρίου τῆς Θεσσαλονίκης

8

Ἀναστασίας Κουρῆ φιλολόγου

Μία πόλη μὲ 2500 χρόνια Ζωῆς

Ἡ Θεσσαλονίκη εἶναι μία πόλη μὲ ἱστο-ρικὴ καὶ πολιτιστικὴ πορεία περίπου 25 αἰώνων Ἱδρύθηκε τὸ 315 πΧ

ἀπὸ τὸν Κάσσανδρο ποὺ τῆς ἔδωσε τὸ ὄνομα τῆς συζύγου του ἀδελφῆς τοῦ Μεγάλου Ἀλε-ξάνδρου Ἡ σημαντικὴ θέση της στὸν μυχὸ τοῦ Θερμαϊκοῦ κόλπου τῆς ἔδωσε τὴ δυνα-τότητα νὰ ἀναδειχθεῖ σημαντικὸ ἐμπορικὸ καὶ στρατιωτικὸ κέντρο σ΄ὅλη τὴ διάρκεια τῆς μακραίωνης ζωῆς της Εἶναι ἡ πόλη στὴν ὁποία ἐπικεντρώνεται ἡ πολιτιστικὴ κληρονο-μιὰ τοῦ ἑλληνισμοῦ στὴ βόρεια Ἑλλάδα ἰδι-αίτερα δὲ ἐκείνη τῆς βυζαντινῆς περιόδου

Ἀπὸ τὸν 6ο αἰώνα στὸν μυχὸ τοῦ Θερμα-ϊκοῦ κόλπου ὑπῆρχε ἡ ἑλληνικὴ πόλη Θέρμη ἡ ὁποία χάρισε τὴν ὀνομασία της καὶ στὸν Θερμαϊκὸ κόλπο Οὐσιαστικὰ ἡ ἱστορία καὶ ἡ ἀκμὴ τῆς Θεσσαλονίκης ἀρχίζει ἀπὸ τὸν Κάσσανδρο τὸ 315 πΧ ὅπου ἐξελίσσεται σὲ σημαντικότατο κέντρο ἐμπορίου Μετὰ τὴν κατάκτησή της ἀπὸ τοὺς Ρωμαίους γίνε-ται διοικητικὸ κέντρο καὶ μετὰ τὴ μάχη τῶν

Φιλίππων τὸ 42 πΧ γίνεται ἕδρα πραίτωρος Ἀπὸ τὰ πρῶτα χρόνια της αὐτοκρατορικῆς περιόδου στὴ Θεσσαλονίκη σημειώνεται ἰδιαί-

τερη πνευματικὴ ἄνθηση Ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα παραμένει ἐπίσημη ἐνῷ μόνο ἐλάχιστες ἐπι-γραφὲς εἶναι γραμμένες στὴ λατινική

Μία νέα περίοδος γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη ἀρχίζει μὲ τὴν ἄνοδο στὸν αὐτοκρατορικὸ

θρόνο τοῦ Διοκλητιανοῦ (284 μΧ) Κατὰ τὴν περίοδο τῆς πρώτης τετραρχίας ὁ καί-σαρ Γαλέριος ὅρισε ὡς ἕδρα του τὴ Θεσσα-λονίκη καὶ ἐκεῖ κτίζει τὰ ἀνάκτορά του Τὴν χρησιμοποιεῖ ὡς ὁρμητήριο ἐναντίον τῶν Περσῶν Μὲ τὴ μεταφορὰ τῆς πρωτεύουσας τῆς αὐτοκρατορίας ἀπὸ τὴ Ρώμη στὴν Κων-σταντινούπολη ἀπὸ τὸν Μέγα Κωνσταντῖνο τονίστηκε ἰδιαίτερα ἡ γεωγραφική της θέση καὶ ἐνισχύθηκε περισσότερο ἡ πολιτικὴ της σημασία Ἡ ἐκκλησιαστικὴ σπουδαιότητά της πηγάζει ἀπὸ τὴν ἀποστολική της προέλευση Ὅλα αὐτὰ ἀναδεικνύουν τὴ Θεσσαλονίκη κατὰ τὸν 4ο αἰώνα ὡς τὴν πιὸ ἀξιόλογη πόλη μετὰ τὴν Κωνσταντινούπολη

Ἡ Θεσσαλονίκη γνώρισε ἀλλεπάλληλες πολιορκίες καὶ ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς Ἀβαρο-σλάβους τὸν 7ο καὶ 8ο αἰώνα τοὺς Σαρα-

9

κηνοὺς τὸν 10ο αἰώνα τοὺς Βούλγαρους τοὺς Νορμανδοὺς καὶ τοὺς Φράγκους ἀπὸ τὴ Δύση Οἱ Νορμανδοὶ προέβησαν σὲ φρικι-αστικὲς βιαιότητες λεηλασίες καὶ ἀπερίγραπτες βαρβαρό-τητες Μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινούπολης ἀπὸ τοὺς Σταυροφόρους (1204) ἡ Θεσ-σαλονίκη ἔγινε πρωτεύουσα τοπικοῦ φραγκικοῦ βασιλείου τὸ ὁποῖο ἔζησε μέχρι τὴν ἀνά-κτηση τῆς πόλης ἀπὸ τὸν δε-σπότη τῆς Ἠπείρου Θεόδωρο Ἄγγελο Δούκα Κομνηνό Μετὰ τὴν ἀνάκτηση τῆς Κωνσταντινούπολης (1261) καὶ τὴν παλι-νόρθωση τῆς αὐτοκρατορίας ἡ Θεσσαλονίκη γίνεται πάλι τὸ πολιτικό τὸ στρατιωτικὸ καὶ τὸ πνευματικὸ κέντρο τῶν εὐρωπαϊκῶν ἐπαρ-χιῶν τῆς αὐτοκρατορίας Ἡ παιδεία ἄκμαζε καὶ τὰ καλλιτεχνικὰ ἐργαστήρια ἀνθοῦσαν Οἱ σημαντικότεροι λόγιοι τοῦ 14ου αἰώνα προέρχονταν ἢ ἦταν συνδεδεμένοι μὲ τὴν παιδεία τῆς Θεσσαλονίκης

Μεγάλες πνευματικὲς μορφὲς ποὺ κατά-γονται ἀπὸ τὴν Θεσσαλονίκη εἶναι τὸν 9ο αἰώνα οἱ ἀδελφοὶ Κύριλλος καὶ Μεθόδιος ποὺ συνέβαλλαν στὸν ἐκχριστιανισμὸ τῶν Σλάβων καὶ δημιούργησαν τὸ γλαγολιτικὸ ἀλφάβητο γιὰ τὴ γραφὴ τῆς γλώσσας τους Ἔτσι μέσα ἀπὸ τὴ Θεσσαλονίκη περνᾶ συ-νεχῶς ἡ πνευματικὴ καὶ ἰδεολογικὴ ἐπιρροὴ τοῦ Βυζαντίου καὶ φτάνει στὸ ἀπόγειο τῆς πολιτιστικῆς της ἀκτινοβολίας τὸν 14ο αἰώ-να ὡς τὴν ἅλωσή της ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ 1430

Ἡ τουρκικὴ κατάκτηση σrsquoαὐτὴν τὴν πε-ρίφημη βυζαντινὴ πόλη θὰ διαρκέσει 500

χρόνια στὴ διάρκεια τῶν ὁποίων θὰ ἀπο-κτήσει γρήγορα τὴ φυσιογνωμία ἑνὸς σημα-ντικοῦ ἰσλαμικοῦ κέντρου τῆς ὀθωμανικῆς

αὐτοκρατορίας μὲ τὴν οἰκοδόμηση μεγάλων δημοσίων καὶ θρησκευτικῶν κτηρίων ὅπως τὸ Bey Hamam καὶ τὸ Hamza Bey τζαμί Τὸ Βey Hamam εἶναι ἕνα μεγάλο λουτρὸ ποὺ κτίστη-κε τὸ 1444 ἀπὸ τὸν σουλτάνο Μουρὰτ ΄Β Βρίσκεται σήμερα ἀπέναντι ἀπὸ τὴν Πανα-γία τῶν Χαλκέων καὶ λειτουροῦσε μέχρι τὸ 1968 Τὸ Hamza Bey τζαμί ποὺ εἶναι σήμερα γνωστὸ ἀπὸ τοὺς Θεσσαλονικεῖς ὡς Ἀλκαζάρ εἶναι τὸ μοναδικὸ τζαμὶ στὴν Ἑλλάδα μὲ πε-ρίστυλη αὐλή

Μὲ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς πόλης ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ 1912 ἀναστυλώνονται ἕνα πλῆθος ναῶν ποὺ ξαναγίνονται χριστια-νικὲς ἐκκλησίες ὅλες ἐκεῖνες ποὺ κατὰ τὴν τουρκοκρατία εἶχαν μετατραπεῖ σὲ τζαμιά Στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ὁλοκληρώθηκαν οἱ ἀναστηλωτικὲς ἐργασίες τὸ 1914 Ἂς σημειωθεῖ ὅτι κατὰ τὴν περίοδο τῆς τουρκοκρατίας ὁ ναὸς αὐτὸς ὑπῆρξε ἡ μητρόπολη τῆς Θεσσαλονίκης ἀφοῦ ἡ Ἁγία Σοφία εἶχε μετατραπεῖ κι αὐτὴ σὲ τζαμί Ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος στὴν ὁδὸ Ἰα-σωνίδου εἶχε μετατραπεῖ κι αὐτὸς σὲ τζαμὶ τὸ

1500 ἀπὸ τὸν Ishak Celebi καδὴ τῆς Θεσσαλονίκης τοῦ ὁποίου πῆρε καὶ τὸ ὄνομα

Ἡ πολιτιστικὴ ἐξέλιξη τῆς Θεσσαλονίκης θὰ συνε-χιστεῖ καὶ μετὰ τὸ 1912 καὶ θὰ παίξει σημαντικὸ ρόλο στὰ πρώην τουρκοκρατού-μενα Βαλκάνια ἀποτελώ-ντας πάντα σταυροδρόμι ἰδεῶν καὶ πολιτισμῶν

Ἐπιγραφὴ ποὺ σώζεται στὰ ἀνατολικὰ τείχη τῆς Θεσσαλονίκης ἀναφέρεται στὸν αὐτοκράτορα Μ Θεοδόσιο (379-395 μΧ) ὁ ὁποῖος ἔκανε τὴν πόλη προσωρινὴ ἔδρα τῆς αὐτοκρατορίας καὶ ἀνάθεσε τὰ ὀχυρωματικά της ἔργα στὸν εἰδικὸ γιὰ ὀχυρώσεις πόλεων Πέρση Ὀρμίσδα τείχεσιν ἀρρήκτοις Ὀρμίσδας ἐξετέλεσε τὴν δε πόλι(ν)

10

Κωνσταντίνου Καλαϊτζίδηνομικοῦ

Ἡ Ροτόντα

Μετὰ τὴν ἔκδοση τοῦ Διατάγματος τῶν Μεδιολάνων ἀπὸ τὸν Μεγάλο Κωνσταντῖνο1 τὸ 313 μΧ τὸ κυκλο-

τερὲς οἰκοδόμημα (laquoΡοτόνταraquo) μετατράπηκε σὲ μαρτύριο2 τῆς Ἐκκλησίας τῆς Θεσσαλο-νίκης ὅπου φυλάσσονταν τὰ λείψανα τῶν μαρτύρων τῆς Ἐκκλησίας καὶ γινόταν ἡ κατήχηση τῶν χριστιανῶν παραπλησίως δὲ οἰκοδομή-θηκε βαπτι-στήριο ἐντός τοῦ ὁποίου βαπτίζονταν οἱ κατηχημένοι χριστιανοί3

Στὰ χρόνια τοῦ Μεγάλου Θεοδοσίου (379 ndash 395 μΧ) καί ἀφοῦ ὁ ἐν λόγῳ αὐτοκράτορας τῶν Ρωμαίων βαπτίστηκε χριστιανὸς ἀπὸ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Θεσσα-λονίκης ἅγιο Ἀχόλιο ἢ Ἀσχόλιο laquoεἰς ἔνδειξη τιμῆς καὶ εὐγνωμοσύνης πρὸς τὸν διασώσαντα αὐτὸν Κύριον ἐκ βεβαίου θανάτου ἀπὸ ἐπιδη-μικὴ νόσοraquo ἀπrsquo τὴν ὁποία ἀσθένησε τὸ 380 μΧ μετέτρεψε τὸ μνημεῖο σὲ μεγαλοπρεπῆ αὐτοκρατορικὸ χριστιανικὸ ναὸ τῆς πόλεως διακοσμώντας τον μὲ ὑπέροχες παραστάσεις ψηφιδωτῶν4 Ὁ ἴδιος δὲ ὁ αὐτοκράτορας ὅπως προκύπτει ἀπὸ τὸν βίο τοῦ ἁγίου Ἀχολίου5

ὄχι μόνο δήλωσε ἐπίσημα τὴν ἀφοσίωσή του στὸ Σύμβολο τῆς Νίκαιας ἀλλὰ καὶ ἐξέδωσε τὴν 28η Φεβρουαρίου τοῦ 380 μΧ τὸ περίφη-μο Διάταγμα τῆς Θεσσαλονίκης μὲ τὸ ὁποῖο

καλοῦσε τοὺς αἱρετ ικοὺς laquoμὴ μετασχεῖν τῆς Ἀρείου δόξηςraquo Γιὰ τὴ μετατροπὴ τῆς Ροτόντας σὲ χριστιανικὸ ναὸ διαπλα-τύνθηκε μία ἀπὸ τὶς 8 κόγ-χες της γιὰ νὰ προστεθεῖ τὸ ἱερὸ βῆμα ἕνας ὀρθο-γώνιος χῶρος μὲ ἡμικυκλικὴ ἁψίδα στὰ ἀνατολικὰ καὶ προστέ-θηκε περιμε-

τρικὰ στὸ κυκλικὸ κτίσμα ἓνα κλίτος (στοά) πλάτους 8 μ μὲ χαμηλωμένη στέγη ἐνῷ ἡ κύρια εἴσοδος τοῦ κτιρίου μεταφέρθηκε ἀπὸ τὸν νότο (ὅπου βρισκόταν κατὰ τὴν ἀνέγερσή του) στὴ δύση καὶ μπροστὰ ἀπὸ αὐτὴν κατα-σκευάσθηκε νάρθηκας γιὰ νὰ ἐξυπηρετηθοῦν οἱ ἀνάγκες ποὺ ἐπέβαλε τὸ τελετουργικό τῆς χριστιανικῆς πίστεως6

Ἐσωτερικὰ τὸ μνημεῖο τὸ ὁποῖο χρονολο-γικὰ δύναται νὰ θεωρηθεῖ ὡς τὸ ἀρχαιότερο χριστιανικὸ μνημεῖο τῆς Θεσσαλονίκης7 ἦταν ἐπενδυμένο μὲ πολύχρωμες ὀρθομαρμαρώ-

Πῶς καὶ γιατί ἡ Ροτόντα ἔγινε Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ἀφιερώθηκε στὸν ἅγιο Γεώργιο τὸν Τροπαιοφόρο

11

σεις ἐνῷ τὸ ὑπόλοιπο τμῆμα ἦταν διακοσμη-μένο μὲ ἐξαίρετης ποιότητας ψηφιδωτά μέ-ρος τῶν ὁποίων σώζεται καὶ σήμερα στὸ θόλο καὶ στὶς καμάρες τῶν κογχῶν Τὰ ψηφιδωτὰ ποὺ βρίσκονται στὴν κατώτερη ζώνη ἡ ὁποία εἶναι γνωστὴ ὡς ζωφόρος τῶν μαρτύρων ἀπει-κονίζουν μάρτυρες τῆς πρώτης χριστιανικῆς Ἐκκλησίας (ἃγιοι Ἀνανίας Ρωμανός Φίλιππος Κύριλλος Ἀρί-σταρχος Ὀνησί-φορος Εὐκαρπί-ων Βασιλίσκος Πρίσκος Θερινὸς κἂ) τοὺς ἁγίους Ἀγγέλους καὶ τὸν Παντοκράτορα Χριστό εἶναι ἀπὸ τὰ λαμπρότερα λείψανα της πα-λαιοχριστιανικὴς ἐποχῆς ἀντίστοι-χα σὲ σπουδαιό-τητα ἢ καὶ ἀνώτερα ἀπὸ αὐτὰ τῆς Ραβέννας τῆς Ἰταλίας

Ὅταν ἡ laquoΡοτόνταraquo μετατράπηκε σὲ Χρι-στιανικὸ ναὸ ἔγινε Μητροπολιτικὸς ναὸς τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης πρὸς τιμὴν τῶν Ἀρχαγγέλων ἢ τῶν Ἀσωμάτων ἢ τῶν Ταξιαρχῶν μὲ τὰ ὀνόματα δὲ αὐτὰ ἦταν γνωστὸς καθrsquo ὅλη τὴ Βυζαντινὴ ἐποχή Μαρτυρίες γιὰ τὸν ναὸ τῶν Ἀρχαγγέλων ἢ τῶν Ἀσωμάτων ὡς Μητρό-πολη ἔχουμε καὶ στὸν Ἰωάννη Καμενιάτη καὶ στὸν ἃγιο Εὐστάθιο Μητροπολίτη Θεσσαλο-νίκης κατὰ τὰ τέλη τοῦ 12ου καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ 13ου αἰώνα8

Μὲ τὸ ὄνομα δὲ αὐτό δηλαδὴ Παλιὰ Μη-τρόπολη (οἱ Τοῦρκοι τὸν ἀποκαλοῦσαν laquoἘσκὶ Μητροπὸλ ἢ Μετροπόλraquo) παρέμεινε ὁ ναὸς γνωστὸς στοὺς κατοίκους σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς τουρκοκρατίας9 Τὸν laquoναὸ τῶν Ἀσωμάτωνraquo ὡς Μητρόπολη Θεσσαλονίκης σεβάστηκαν ἀρχικὰ ἀκόμη καὶ οἱ Τοῦρκοι μέχρι τὸ ἔτος 1590 ὁπότε κατὰ τοὺς ἄγριους διωγμοὺς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης μετατράπηκε ἀπrsquo αὐτοὺς ndash τελευταῖος ἀπὸ ὅλους τοὺς παλαιοὺς ναοὺς τῆς Θεσσαλονίκης 160 περίπου χρόνια μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Θεσσαλονίκης ndash σὲ μουσουλ-μανικὸ τέμενος καὶ καταστράφηκε λόγῳ τοῦ ἐπιχρίσματος μὲ ἀσβεστοκονίαμα ἀπὸ τοὺς

ἴδιους μεγάλο μέρος τῶν ἐξαιρετικῆς τέχνης ψηφιδωτῶν καὶ ἡ μοναδικὴ τοιχογραφία ποὺ ὑπῆρχε τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ Οἱ Θεσ-σαλονικεῖς διατήρησαν ἐπὶ αἰῶνες τὴν ἀνάμνη-ση τοῦ ναοῦ τῶν Ἀρχαγγέλων ὡς Μητροπολιτι-κοῦ ναοῦ λειτουργοῦσε δὲ ὡς τέτοιος καὶ ἐπὶ τῶν χρόνων τοῦ ἁγίου Θεωνᾶ Α΄ Ἀρχιεπισκό-που Θεσσαλονίκης (ὁ ὁποῖος ἐκοιμήθη περὶ

τὰ μέσα τοῦ ἔτους 1541 μΧ) Λαμ-βάνοντας λοιπόν ὑπόψιν τὰ ὡς ἄνω γεγονότα δηλαδὴ ὅτι ὁ ναὸς ἦταν ἡ Μητρόπολη τῆς Θεσσαλον ίκης καὶ ὅτι μετατρά-πηκε τελευταῖος σὲ τζαμί δηλαδὴ μετὰ τοὺς Ἱεροὺς ναοὺς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου τῶν

Ἁγίων Ἀποστόλων τῆς Παναγίας Ἀχειροποι-ήτου ἀποδεικνύεται περίτρανα ὁ μεγίστης ση-μασίας πνευματικός πολιτιστικὸς καὶ ἐθνικὸς ρόλος τοῦ ναοῦ ἀφοῦ ἀποτελοῦσε τὸ κέντρο τῆς λειτουργικῆς ζωῆς καὶ ἐθνικῆς ἀναφορᾶς τοῦ ὑπόδουλου λαοῦ τῆς πόλεως10 Κατὰ μία ἄποψη ὁ ναὸς ὀνομάσθηκε Ἃγιος Γεώργιος στὰ νεότερα χρόνια ὅταν λειτούργησε μετὰ τὴν μετατροπὴ του σὲ τζαμὶ τὸ 1590 (καθό-τι ἔναντι τῆς δυτικῆς εἰσόδου του ὑπήρχε μικρὸς ναὸς μὲ τὸ ὄνομα αὐτό στὸν ὁποῖο καὶ μεταφέρθηκαν πολλὰ κειμήλια σκεύη καὶ εἰκόνες τοῦ ναοῦ τῶν Ἀσωμάτων) Μὲ τὴ με-ταφορὰ αὐτὴ ἐπικρατεῖ καὶ ἡ ὀνομασία τῆς γειτνιάζουσας Ἐκκλησίας ἡ ὁποία τιμοῦσε τὴ μνήμη τοῦ ἁγίου Γεωργίου Κατὰ ἄλλη ἄποψη ποὺ θεωρεῖται πιθανότερη καὶ ἐπικρατέστερη ἡ ὀνομασία laquoἍγιος Γεώργιοςraquo δόθηκε ἀμέσως μετὰ τὴν Ὀθωμανικὴ Κατοχὴ τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης προκειμένου νὰ μὴν μετατρέ-ψουν οἱ Ὀθωμανοὶ τὸν ναὸ σὲ τζαμί δεδομέ-νης τῆς γνωστῆς μέχρι καὶ σήμερα μεγάλης εὐλάβειας καὶ σεβασμοῦ τῶν μουσουλμάνων Τούρκων ἀλλὰ καὶ ὅλων τῶν μουσουλμάνων στὸν Μεγαλομάρτυρα Γεώργιο ἀκολουθώντας τὴν προηγούμενη πρακτικὴ καὶ ἄλλων πόλεων οἱ ὁποῖες ἐπειδὴ βρίσκονταν ὑπὸ Ὀθωμανικὴ

12

κατοχή ἀφιέρωναν χριστιανικοὺς ναοὺς καὶ μοναστήρια στὸν Ἅγιο Γεώργιο (ἢ στὴν Πα-ναγία) ὅπως στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ στὴ Μέση Ἀνατολή πχ στὸ Ἀμμὰν καὶ στὴ Μάτα-μπα τῆς Ἰορδανίας στὸ Κάιρο τῆς Αἰγύπτου κἄ προκειμένου αὐτὰ νὰ διασωθούν11

Ἡ Θεσσαλονίκη ἐλευθερώθηκε ἀπὸ τὸν ὀθωμανικὸ ζυγό μετὰ τὴν κήρυξη τοῦ Α΄ Βαλ-κανικοῦ Πολέμου στὶς 26 Ὀκτωβρίου 1912 κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς γιορτῆς τοῦ πολιού-χου ἁγίου της Μεγαλο-μάρτυρος Δημητρίου τοῦ Μυροβλύτη μετὰ ἀπὸ 482 χρόνια σκλα-βιᾶς προσφάτως δὲ ἑορτάσθηκαν τὰ 100 χρόνια ἀπὸ τὴν ἀπε-λευθέρωσή της Εὐθὺς ἀμέσως ὁ τότε Μητρο-πολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος Ἀλεξιάδης τέλεσε Θυρανοίξια καὶ Ἐγκαίνια τοῦ ναοῦ στὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφό-ρου ἐπαναφέροντὰς τον στὴ λειτουργική του χρήση

Τὸ 1958 ἐπιχειρήθηκε πάλι βεβήλωση τοῦ Ἱεροῦ ναοῦ μὲ τὸ ἀνέβασμα θεατρικῆς πα-ράστασης παρὰ τὴ σθεναρὴ ἀντίδραση τοῦ τότε Μητροπολίτη Παντελεήμονος τοῦ Α΄ ὁ ὁποῖος τὸ 1964 καθιέρωσε τὸν ναὸ μὲ ἐγκαί-νια12 τὴν ἡμέρα τῶν Βαΐων καὶ τὸν παρέδωσε σὲ λειτουργικὴ χρήση στὸ πλήρωμα τῆς το-πικῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀπρόσκοπτη λειτουρ-γικὴ ζωὴ συνεχίσθηκε μέχρι τὸν μεγάλο σεισμὸ τοῦ 1978 ὁ ὁποῖος προκάλεσε μεγάλες κατα-στροφὲς στὸν ναό μὲ ἀποτέλεσμα νὰ σταμα-τήσει ἔκτοτε ἡ λειτουργία του καὶ νὰ ἀρχίσει τὸ ἔργο τῆς μακροχρόνιας ἀναστηλώσεώς του ἀπὸ τὴ Θ΄ Ἐφορεία Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων Μετὰ ἀπὸ περίπου δεκαεπτὰ χρόνια ἀναστη-λωτικῶν ἐργασιῶν καὶ ἀνακοινώσεων ἐκ μέρους τῆς Ἐφορείας Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων ὅτι ἡ στατικὴ στερέωση τοῦ μνημείου ἔχει περατω-θεῖ ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης ἔλαβε τὴν ἀπόφαση νὰ θέσει ἐκ νέου σὲ λειτουργία τὸν ναό13 τὴν ὁποία πραγματοποίησε στὶς

17 Δεκεμβρίου 1994 ἐγκαινιάζοντας ἔκθεση ἁγιογραφίας ἐπιφανῶν ἁγιογράφων τῆς Θεσ-σαλονίκης ἡ ὁποία λειτούργησε ἕως τὴν 7η Ἰανουαρίου 1995 Οἱ ἑόρτιες δὲ ἐκδηλώσεις γιὰ τὰ 1600 χρόνια (395 μΧ ndash 1995 μΧ) τοῦ ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου ndash Ροτόντα ξεκίνησαν στὶς 10 Ἰανουαρίου 1995 μὲ τὴν ὁλονύκτια Ἱερὴ ἀγρυπνία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ὁποίας μετα-φέρθηκε στὸν ναὸ τὸ ἱερὸ λείψανο τοῦ ἁγίου

ἐνδόξου μεγαλομάρ-τυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου τὸ ὁποῖο προσέφερε στὸν ὡς ἄνω ναὸ ὁ τότε Πατριάρχης Ἱεροσολύμων Διόδω-ρος Τῆς Ἱερᾶς ἀγρυ-πνίας μετεῖχαν ἀντι-προσωπεῖες Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὂρους ἀδελφοί τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγί-ας Θεοδώρας τῆς ἐν Θεσσαλονίκῃ μονα-χοὶ καὶ μοναχὲς ἀπὸ

Μονὲς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ πλῆθος λαοῦ μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ φοιτητὲς τοῦ Ἀριστο-τελείου Πανεπιστημίου οἱ ὁποῖοι καὶ βοήθη-σαν στὴν ἀποκατάσταση τῆς καταστραφείσας καὶ ἐξαφανισθείσας Ἁγίας Τράπεζας14 ποὺ καθαγιάσθηκε τὸ 1964 Τὴν ἑπομένη ἡμέρα ὁ Παναγιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων ὁ Β΄ παρουσίᾳ κλήρου καὶ λαοῦ καὶ ἐκπροσώπων τῶν ἀρχῶν τῆς πόλεως τέλεσε τὴν ἱερὰ ἀκολουθία ἐπὶ διασαλεύσει τῆς Ἁγίας Τραπέζης καὶ στὴ συνέχεια ἀρχιερατικὴ Θεία Λειτουργία

Ἐδῶ καὶ περίπου 7 χρόνια κατόπιν συμ-φωνίας ποὺ ἐπιτεύχθηκε μὲ τὸ Ὑπουργείο Πολιτισμοῦ ὁ ναὸς λειτουργεῖ μία φορά κάθε μήνα (πλὴν Ἰουλίου amp Αὐγούστου) καθὼς καὶ τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου Γεωργίου τὸ πρωὶ τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τῆς Ἀποκαθηλώσεως) καὶ τὸ βράδυ τῆς Μεγά-λης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τοῦ Ἐπιταφίου) Ὅσοι συμμετεῖχαν σ΄αὐτὲς τὶς Ἀκολουθίες ὁμιλοῦν γιὰ στιγμὲς κατάνυξης καὶ μεγαλεί-ου ποὺ θυμίζει ἔντονα πρωτοχριστιανικὲς ἐποχές15

13

1 Διάταγμα τῶν Μεδιολάνων (ἀλλιῶς και διάταγμα τοῦ Μιλάνου) ὀνομάζεται τὸ διάταγμα τῆς θέσπισης τῆς ἀνεξιθρησκείας στὴ ρωμαϊκὴ αὐτοκρατορία μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Μέγας Κωνσταντίνος σταμάτησε τοὺς διωγμοὺς τῶν χριστιανῶν τὸ 313 μΧ Τὸ 2013 ἑορτάζεται ἡ ἐπέτειος τῶν 1700 χρόνων2 Βλ γενικὰ γιὰ τὰ μαρτύρια httpwwwmyriobiblosgrtextsgreekandourakis_martyria_4_1html Γε-ώργιος Ἀντουράκης Ἀρχαῖα Μαρ-τύρια καὶ χριστιανικοὶ ναοί3 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ (νῦν Μητροπολίτη Λαγκαδᾶ Λητῆς καὶ Ρεντίνης) Ὁ Ἅγιος Γεώργιος Ροτό-ντα Θεσσαλονίκη 1995 σ 7 84 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 8 185 Βλ τὸν βίο τοῦ Ἁγίου ποὺ γιορ-τάζει στὶς 23 Ἰανουαρίου httpwwwagioorosnetforumviewtopicphpf=48ampt=14350ampstart=10)6 Βλ httpodysseusculturegrh2gh251jspobj_id=1812 καθὼς καὶ httpwwwituomgrprojectmonumentsrotontahtm Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 297 Συμπεριλαμβάνεται στὰ Πα-λαιοχριστιανικὰ καὶ Βυζαντινὰ μνημεῖα τῆς Θεσσαλονίκης ὡς Μνημεῖο Παγκόσμιας Πολιτιστικῆς Κληρονομιᾶς τῆς ΟΥΝΕΣΚΟ Βλ ἐπίσης Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οαα σ 28 ὅπου ἀναφέρεται ὅτι laquoὁ κυκλοτερὴς ναὸς (rotunda ἀπὸ τὸ λατινικὸ rotondus ποὺ σημαίνει κυκλικός) τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἀπο-τελεῖ τὸ παλαιότερο τόσο τέλεια σωζόμενο μνημεῖο τοῦ χριστιανικοῦ κόσμουraquo8 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 19 ὅπου ἐκτὸς τῶν ἀνωτέρω ἀναφέρει καὶ ὅτι ἡ θέση ὅτι ἡ Ροτόντα ἔγινε ὁ Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης laquoἐνι-σχύεται καὶ ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ἐν τῇ ἀρχαίᾳ Ἐκκλησίᾳ ὑπῆρχε Βαπτιστήριο μόνον παρὰ τῇ ἕδρᾳ τοῦ Ἐπισκό-που διότι ὁ ὑπεύθυνος γιὰ τὴν τέλεση τοῦ Βαπτίσματος ἦταν ὁ Ἐπίσκοποςraquo καθὼς καὶ ὅτι laquoὅταν ἔγινε Χριστια-νικὸς Ναὸς κατὰ τὸν 4ο αἰώνα δὲν ὑπῆρχε ἀκόμη οὔτε ὁ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου οὔτε ὁ Ναὸς τῆς Ἁγίας Σοφίαςraquo Βλ ἐπίσης σ 85 καθὼς καὶ παραπομπὴ ὑπὸ στοιχεῖο 1 στὴ σελ 88 ὅπου παραπέμπει περαιτέρω σὲ δύο ἐνδιαφέροντα μελετήματα (γιὰ ὅποιον ἐπιθυμεῖ περισσότερες πληροφορίες γιὰ τὸ ζήτημα) ἤτοι Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὙπῆρξε ἐπὶ τουρκοκρατίας Μητροπο-λιτικὸς Ναὸς ὁ Ἅγιος Γεώργιος (Ροτόντα) καὶ πότε Μα-κεδονικά τόμος 4ος σ 547 ndash 549 καθὼς καὶ Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὉ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου (Ροτόντα) ὡς Μητροπολιτικὸς Θεσσαλονίκης κατὰ τὸν 16ο αἰώναraquo Μακεδονικὸ Ἡμερολόγιο Ν Στεφανίδη τόμος 16ος σ 245 19409 Σημειωτέον ὅτι ἡ laquoσυμβασιλεύουσα πόλιςraquo τῆς Ἀνατο-λικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας καταλήφθηκε γιὰ πρώτη

φορά ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανοὺς τὸ ἔτος 1387 καὶ ἡ πρώτη ὀθωμανικὴ κατοχὴ της διήρκεσε ἕως τὸ 1402 ὁπότε ὁ Αὐτοκράτορας Μανουὴλ κατάφερε νὰ τοῦ ἀποδοθεῖ ἡ Θεσσαλονίκη ἡ ὁποία καταλήφθηκε ὁριστικὰ ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανούς στὶς 29 Μαρτίου τοῦ 1430 ἔπειτα ἀπὸ

ἰσχυρὴ πολιορκία τριῶν ἡμερῶν10 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 85 Ἐπίσης βλ Χαράλ Παπαστάθη laquoΘεσσαλονίκεια καὶ μακεδονικὰ Ἀνάλεκταraquo ἔκδ University Studio Press Θεσσα-λονίκη 1999 σ 195 ὅπου ἀνα-φέρεται ὅτι ὁ κοινοτισμὸς στὴ Μακεδονία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας ἦταν ἄμεσα συν-δεδεμένος μὲ τὴν Ἐκκλησία Εἰδικὰ στὴν περίπτωση τῆς Θεσσαλονί-κης ὁ ἑκάστοτε Μητροπολίτης ἐκπροσωποῦσε τὸν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ὁ ὁποῖος μὲ τὴ σειρὰ του ἦταν ὑπεύθυνος ἔναντι τοῦ Σουλτάνου γιὰ τὶς πρά-ξεις τῶν χριστιανῶν ὑπηκόων τῆς Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας11 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 20 85 Βλ ἐπίσης καὶ ἄρθρο στὸ ΒΗΜΑ μὲ τίτλο laquoΓιατί οἱ μουσουλμάνοι δοξάζουν σήμε-ρα τὸν ἃγιο Γεώργιοraquo στὴν ἱστοσε-λίδα httpwwwtovimagrsocietyarticleaid=327464) 12 Ἐγκαίνια εἶναι ἡ τελετὴ μὲ τὴν ὁποία καθιερώνεται καὶ καθαγιά-ζεται ἕνας ναὸς καὶ ἀπὸ ἁπλὸ κτί-σμα μεταβάλλεται σὲ οἶκο λατρεί-ας καὶ προσευχῆς καὶ ἡ τράπεζά του σὲ ἱερὸ θυσιαστήριο καὶ ἁγία τράπεζα 13 Πρέπει νὰ σημειωθεῖ ὅτι τὸ 1986 ἡ τότε Ὑπουργὸς Πολιτισμοῦ

Μελίνα Μερκούρη ἔδωσε διαβεβαιώσεις ὅτι μὲ τὸ πέρας τῶν ἐργασιῶν ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου θὰ παρεδίδετο στὴ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης γιὰ λειτουργικὴ καὶ μό-νον χρήση ἡ ἴδια δὲ δήλωσε τὴν περίοδο ἐκείνη ὅτι laquoτὰ χριστιανικὰ μνημεῖα εἶναι πρῶτον τόποι λατρείας καὶ ἔπειτα ἀρχαιολογικοὶ χῶροιraquo14 Παλαιές φωτογραφίες της προϋπάρχουσας Αγίας Τραπέζης δημοσιεύονται στα βιβλία α) Θεοχάρη Πα-ζαρά (ομότιμου καθηγητή της Βυζαντινής Αρχαιολογί-ας) laquoΗ Ροτόντα του Αγ Γεωργίου στη Θεσσαλονίκηraquo β) Αντριάνο Αλμπάγκο Νοβέλλο και Γεωργίου Δημητροκάλ-λη laquoΗ βυζαντινή τέχνη στην Ελλάδαraquo και γ) Αρχιμ Ιωάν-νου Τασσιά laquoΆγιος Γεώργιος Ροτόνταraquo Στο τελευταίο δε (υπό στοιχείο γ) βιβλίο εμφαίνονται στις φωτογραφίες τα παλαιοχριστιανικά θωράκια του τέμπλου και ο Σταυ-ρός στην κορυφή του τρούλου της Ροτόντα τα οποία laquoαπομακρύνθηκανraquo15 Βλ Ρωμαίικο Οδοιπορικό (httpwwworthodoxia-ellhnismosgr201203blog-post_4894html) καθώς και Αναβάσεις (httpanavaseisblogspotgr201203blog-post_207html) φωτογραφίες από Θεία Λειτουρ-γία και τον τρόπο ενημέρωσης για τέλεση της Θείας Λειτουργίας

14

Ἐπίκαιρα διδάγματα ἀπὸ τὸν Μακεδονικὸ Ἀγώνα

Κων σταν τί νου Χο λέ βαπο λι τι κοῦ ἐ πι στή μονος

Στὶς 13 Ὀ κτω βρί ου 1904 ἔ πε φτε νε κρὸς ἀ πὸ τουρ κι κὸ βό λι ὁ Ἀν θυ πο λο χα γὸς τοῦ Πυ ρο βο λι κοῦ Παῦ λος Με λᾶς στὸ χω ριὸ

Στά τι στα τῆς τό τε τουρ κο κρα τού με-νης Μα κε δο νί ας Πρό κει ται γιὰ τὸ ση με ρι νὸ χω ριὸ Με-λᾶς τοῦ Νο μοῦ Κα-στο ριᾶς Ὁ θά να τός του ἀ φύ πνι σε τὴν ὑ πνώτ του σα Ἀ θή να καὶ τὸν ἁ παν τα χοῦ Ἑλ λη νι σμό Ἔ τσι κο ρυ φώ θη κε ἡ ἔ νο-πλη φά ση τοῦ Μα-κε δο νι κοῦ Ἀ γώ να δη λα δὴ τῆς προ-σπά θειας τοῦ Ἑλ λη-νι σμοῦ νὰ ἀν τι με τω-πί σει τὴ δι εκ δί κη ση τοῦ Βουλ γα ρι κοῦ ἐ θνι κι σμοῦ ἐ πὶ τῆς Μα κε δο νί ας Ἀ πὸ αὐ τὸν τὸν ἀ γώ να καὶ ἀ πὸ ὅ σα προ-η γή θη καν ἀ ξί ζει νὰ ἐ ξα γά γου με σή με ρα ὁ ρι σμέ να ἐ πί και ρα δι δάγ μα τα

Ἡ πα τρί δα μας στὶς πα ρα μο νὲς αὐ-τῆς τῆς πα νε θνι κῆς προ σπά θειας εἶ χε πε ρά σει μί α μεί ζο να οἰ κο νο μι κὴ κρί ση μὲ ἀ παρ χὴ τὴν πτώ χευ ση τοῦ 1893 ἐ πὶ Χα ρι λά ου Τρι κού πη Τὸ 1897 ἀ κο-λού θη σε ὁ ἑλ λη νο τουρ κι κὸς πό λε μος ὁ ὁ ποῖ ος

ὑ πῆρ ξε ἀ τυ χὴς στὸ στρα τι ω τι κὸ πε δί ο ἀλ λὰ ἔ φε ρε θε τι κὰ ἀ πο τε λέ σμα τα στὸ δι πλω μα τι-κὸ πε δί ο μὲ τὴ δη μι ουρ γί α Αὐ τό νο μης Κρη τι-

κῆς Πο λι τεί ας καὶ τὴν ἀ πο μά κρυν ση τῆς τουρ κι κῆς δι οί κη σης ἀ πὸ τὴ Με γα λό νη-σο Τὸ 1898 ἐ πι βλή-θη κε στὴν Ἑλ λά δα ὁ Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὸς Ἔ λεγ χος (ΔΟΕ γνω-στὸς καὶ ὡς Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὴ Ἐ πι τρο-πή) Οἱ ἐκ πρό σω ποι τῶν ξέ νων δα νει-στῶν μας Ἄγ γλοι Γερ μα νοί Γάλ λοι Αὐ στρια κοί Ἰ τα λοὶ καὶ Ρῶ σσοι ἔ παιρ ναν κα τευ θεῖαν ἀ πὸ τὴν πη γὴ τὰ ἔ σο δα τῶν κρα τι κῶν μο νο πω-λί ων (ἁ λά τι τσι γα-ρό χαρ το παι γνι ό-χαρ τα σπίρ τα κἄ) κα θὼς καὶ τὰ ἔ σο δα τοῦ Τε λω νεί ου Πει-ραι ῶς Πα ρὰ τὴν οἰ-κο νο μι κὴ καὶ ψυ χο-λο γι κὴ κα τάρ ρευ ση οἱ Ἕλ λη νες τῆς ἐ πο-χῆς ἐ κεί νης ἀ πέ φυ-γαν τὴν ἐ θνι κὴ κα τά-θλι ψη ποὺ βι ώ νου με σή με ρα καὶ γρή γο ρα

ἀ νόρ θω σαν τὸ ἠ θι κό τους Μέ σα σὲ λί γα χρό-νια μπό ρε σαν νὰ ὀρ γα νώ σουν μὲ ἐ πι τυ χί α τὸν δι μέ τω πο Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να κα τὰ Ὀ θω μα νῶν

Ὁ μακεδονομάχος Παῦλος Μελᾶς

15

Τούρ κων ποὺ ἤ λεγ χαν τὴ Μα κε δο νί α καὶ κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων οἱ ὁ ποῖ οι ἀ πει λοῦ σαν τὸν ἑλ-λη νι κὸ πλη θυ σμό Τὸν κα λοῦ σαν νὰ ἐν τα χθεῖ στὴ Βουλ γα ρι κὴ ἐκ κλη σι α στι κὴ Ἐ ξαρ χί α καὶ νὰ ἐγ κα τα λεί ψει τὸ Πα τρι αρ χεῖ ο

Ποι οὶ πα ρά γον τες ἐ πέ δρα σαν θε τι κὰ ὥ στε νὰ ἀ να κάμ ψει τὸ ἐ θνι κὸ φρό νη μα πα ρὰ τὴν πτώ χευ ση καὶ τὴ στρα τι ω τι κὴ ἥτ τα

Πρῶ τον Ἡ πί στη στὸν Θε ό Εἶ ναι χα ρα κτη-ρι στι κὸ ὅ τι ἡ πρώ τη με γά λη ἐ θνι κὴ ἐ πι τυ χί α με τὰ τὸ 1893 ἦ ταν ἡ νί κη τοῦ Σπύ ρου Λού η στὸν Μα ρα θώ νιο τῶν Α΄ Ὀ λυμ πια κῶν Ἀ γώ νων στὴν Ἀ θή να (1896) Ὁ Λού ης τὸ τε λευ ταῖ ο βρά δυ πρὸ τοῦ ἀ γῶ νος νή στε ψε καὶ προ σευ-χή θη κε Ἕ νας προ σευ χό με νος νε ρου λὰς ἔ δω σε τὴν ἀ πα ραί τη τη ἐ θνι κὴ ἀ νά τα ση στὸν ἀ πο γο-η τευ μέ νο Ἑλ λη νι σμό

Δεύ τε ρο στοι χεῖ ο ἦ ταν ἡ αὐ το θυ σί α καὶ ὁ ἡ ρω ϊσμός ὅ πως κα τε δεί χθη στὴν πε ρί πτω ση τοῦ Παύ λου Με λᾶ Ἕ να παλ λη κά ρι ποὺ ζοῦ-σε μέ σα σὲ δύο ἐ πι φα νεῖς οἰ κο γέ νει ες -δι ό τι καὶ ἡ γυ ναί κα του ἦ ταν ἀ πὸ τὴν οἰ κο γέ νεια Δρα γού μη μὲ πολ λοὺς πο λι τι κοὺς καὶ λο γί ους- δέ χθη κε νὰ με τα βεῖ ἐ θε λον τι κὰ στὰ βου νὰ τῆς Μα κε δο νί ας γιὰ νὰ βο η θή σει τὸν ἐν τό πιο Ἑλ-λη νι σμὸ στὴ σκλη ρὴ μά χη

Τρί τον Ἡ ὕ παρ ξη κε φα λαι ού χων μὲ ἑ δραί α ἐ θνι κὴ συ νεί δη ση Πα ρά δειγ μα ὁ Γε ώρ γιος Ἀ βέ ρωφ ἐκ Με τσό βου ὁ ὁ ποῖ ος πλού τι σε στὴν Αἴ γυ πτο καὶ ἔ δω σε με γά λο μέ ρος τῶν χρη μά-των του γιὰ τὶς Ἔ νο πλες Δυ νά μεις μας

Τέ ταρ τον Ἡ πί στη στὴ δι α χρο νι κὴ συ νέ-χεια τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ ὅ πως τὴν κα τέ γρα ψαν ἱ στο ρι κοὶ καὶ λο γο τέ χνες μὲ κο ρυ φαῖ ο τὸν Κω-στὴ Πα λα μᾶ Ἀρ χαί α Ἑλ λά δα Βυ ζάν τιο Κλέ-φτες καὶ Ἀρ μα τω λοί ἥ ρω ες καὶ ἐ θνο μάρ τυ ρες ὅ λα αὐ τὰ ἀ πε τέ λε σαν μί α ἑ νό τη τα στὴ συ νεί-δη ση τοῦ μέ σου Ἕλ λη να καὶ τὸν ὤ θη σαν νὰ πο λε μή σει στὸν Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να καὶ στὴν με γά λη ἐ ξόρ μη ση τῶν Βαλ κα νι κῶν Πο λέ μων τοῦ 1912-13

Οἱ πα ρά γον τες τῆς νί κης στὸν Μα κε δο-νι κὸ Ἀ γώ να συν το νί σθη καν καὶ συ νερ γά σθη-καν πο λὺ κα λά Τὸ Οἰ κου με νι κὸ Πα τρι αρ χεῖ ο ἐ ξέ λε ξε καὶ ἀ πέ στει λε νέ ους καὶ μα χη τι κοὺς Μη τρο πο λί τες μὲ πα τρι ω τι σμὸ καὶ τόλ μη Οἱ δι πλω μά τες μας ὅ πως ὁ Ἴ ων Δρα γού μης καὶ ὁ Λάμ προς Κο ρο μη λᾶς κα τέ στρω σαν τὸ εὐ φυ ὲς

στρα τη γι κὸ σχέ διο Οἱ ἐ θε λον τὲς ἀ ξι ω μα τι κοὶ ἦλ θαν ἀ πὸ τὴν ἐ λεύ θε ρη Ἑλ λά δα καὶ με τέ δω-σαν τὴν ἐμ πει ρί α τους στοὺς Μα κε δό νες Ἄλ-λοι ἐ θε λον τὲς χω ρὶς νὰ εἶ ναι μό νι μοι στρα τι ω-τι κοὶ ἔ σπευ σαν μὲ χα ρά κυ ρί ως Κρη τι κοὶ καὶ Μα νιά τες Τὰ σω μα τεῖ α τὰ Μα κε δο νι κὰ Κο-μι τάτα καὶ οἱ Φι λεκ παι δευ τι κὲς Ἑ ται ρεῖες ἀ πὸ τὴν Ἀ θή να τὴ Λά ρι σα τὴν Κων σταν τι νού πο λη ἔ στελ ναν βι βλί α ἱ στο ρι κοῦ καὶ θρη σκευ τι κοῦ πε ρι ε χο μέ νου Δά σκα λοι καὶ δα σκά λες πα ρὰ τὸ νε α ρό τῆς ἡ λι κί ας τους ἔ φευ γαν ἀ πὸ τὴν ἡ συ χί α τῆς Ἀ θή νας καὶ πή γαι ναν νὰ δι δά ξουν στὰ ἑλ λη νό που λα τῆς Μα κε δο νί ας Χρι στὸ καὶ Ἑλ λά δα Πολ λοὶ καὶ πολ λὲς βρῆ καν φρι κτὸ θά να το Οἱ ἁ πλοὶ πα πά δες τῆς Μα κε δο νί ας ἀν τι στά θη καν κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων Ἐ ξαρ χι-κῶν καὶ δε κά δες ἀ πὸ αὐ τοὺς θυ σι ά σθη καν Οἱ ἐν τό πιοι Μα κε δό νες ἀ γω νί σθη καν μὲ κά θε τρό-πο καὶ ὄ χι μό νον οἱ ἑλ λη νό φω νοι ἀλ λὰ καὶ οἱ σλα βό φω νοι-δί γλωσ σοι καὶ οἱ βλα χό φω νοι Τὸ 1903 οἱ κά τοι κοι τοῦ Μο να στη ρί ου -σή με ρα Μπί το λα τῶν Σκο πί ων- ἀ πέ στει λαν στὸν Γάλ-λο Ὑ πουρ γὸ Ἐ ξω τε ρι κῶν ψή φι σμα μὲ τὸ ὁ ποῖ ο δή λω ναν ὅ τι laquoὁ μι λοῦ μεν σλα βι στί βλα χι στί ἀλ βα νι στί ἀλ λ᾿ οὖχ ἧτ τον εἴ με θα Ἕλ λη νεςraquo Ἡ ἑλ λη νι κὴ συ νεί δη ση τῶν σλα βο φώ νων ἂς γί-νει μά θη μα γιὰ ὅ σους σή με ρα ἐ πι χει ροῦν νὰ δη μι ουρ γή σουν τε χνη τὲς μει ο νό τη τες μὲ βά ση τὸ ἑλ λη νοσ λα βι κὸ ἰ δί ω μα λί γων χι λιά δων Δυ τι-κο μα κε δό νων

Οἱ πνευ μα τι κὲς προ ϋ πο θέ σεις τοῦ Ἀ γώ να καὶ τὰ ὅ σα προ η γή θη καν κα τα δει κνύ ουν ὅ τι ὅ ταν ὁ Ἑλ λη νι σμὸς βα σί ζε ται στὴν ἑλ λη νορ-θό δο ξη πα ρά δο σή του καὶ σὲ ἄ φθαρ τες ἀ ξί ες μπο ρεῖ καὶ νὰ ὀρ γα νω θεῖ καὶ νὰ συν το νι σθεῖ καὶ νὰ νι κή σει Δυ στυ χῶς σή με ρα βι ώ νου με τὴν οἰ κο νο μι κὴ κρί ση χω ρὶς πνευ μα τι κὰ ἐ φό δια δι-ό τι στὸ ὄ νο μα ἑ νὸς κί βδη λου προ ο δευ τι σμοῦ κά ποι οι γκρέ μι σαν τὶς στα θε ρὲς ἀ ξί ες ποὺ μᾶς κρά τη σαν ὄρ θιους ἐ πὶ αἰ ῶ νες Ἄ φη σαν τοὺς νέ ους χω ρὶς ἐλ πί δα καὶ αἰ σι ο δο ξί α καὶ καλ λι έρ-γη σαν τὴν ἐ θνι κὴ με λαγ χο λί α Ἂς δι δα χθοῦ με ὅ σο εἶ ναι και ρὸς ἀ πὸ τὰ ἠ θι κὰ ἐ φό δια ποὺ ἐ νί σχυ σαν τοὺς προ γό νους μας κα τὰ τὴν πε-ρί ο δο πρὶν καὶ κα τὰ τὴ διά ρκεια τοῦ Ἀ γώ να καὶ ἂς κα τα νο ή σου με ὅ τι ἔ χου με πε ρά σει καὶ ἀ πὸ δυ σκο λο τέ ρες κα τα στά σεις Θὰ ἐ πι βι ώ σου με ἀρ κεῖ νὰ μὴν ἀ φελ λη νι σθοῦ με

16

Θεοδόσης Στέριου (1780-1865) Μακεδόνες Ἀγωνιστὲς τοῦ 1821

Στὴν προσπάθεια νὰ γίνουν γνωστοὶ οἱ παραμελημένοι Μακεδόνες ἀγωνιστὲς τοῦ 1821 ἐπανερχόμαστε σὲ μία μεγάλη

μορφὴ τοῦ ἀγώναmiddot πρόκειται γιὰ τὸν Θεοδόσιο Στέριου ἀπὸ τὸ Λιβάδι ΘεσσαλονίκηςΤὰ χω-ριὰ Λιβάδι καὶ Περιστερὰ ἔχουν νὰ ἐπιδείξουν μέγιστη συμβολὴ στὴν ἐπανάσταση τοῦ 1821 στὴ Χαλκιδικὴ σὲ μεγάλο ἀριθμὸ ἀγωνιστῶν γιὰ τοὺς ὁποίους ὑπάρχει ἀφθονία στοιχείων ἄγνωστα στοὺς σημερινοὺς Ἕλληνες Παρα-κάτω παρατίθεται μία αἴτηση ποὺ ὑπέβαλε ὁ Θεοδόσιος Στέριου τὸ 1841 στὴν Ἀταλά-ντη ὅπου ἐξιστορεῖ τὰ κατορθώματά του

laquoὉ ὑποφαινόμενος ἀπὸ ἀρχῆς τοῦ ἀγῶνος λαβὼν τὰ ὃπλα εἰς χεῖρας μου ἀκόμη ἀπὸ τὴν κωμόπολή μας Λιβάδι τῆς ἐπαρχίας Ἀρδαμερίου τῆς Μακεδονίας μὲ ὅλους τοὺς συμπολίτας μου ἐπικεφαλῆς τῶν ὁποίων ὡς ὁπλαρχηγὸς ἀντι-παρετάχθην ἐκεῖ καὶ εἰς τὰ πέριξ αὐτῆς κατὰ τοῦ ἀπὸ Θεσσαλονίκης διορισθέντος ἀρχηγοῦ Ἰσμαὴλ Ἀγὰ Κεσίμογλου ἔχοντος περίπου 5000 ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως μὲ διαφόρους εἰς διάφορα μέρη ἀκροβολισμοὺς διατηρήσας τὰ γυναικόπαιδα τοῦ μέρους ἐκείνου ἔφθασα ἐν τῇ χερσονήσῳ Κασσάνδρᾳ ὅπου καὶ κατε-τάχθην ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ γενικοῦ τῆς Μα-κεδονίας ἀρχηγοῦ Ἐμμανουὴλ Παπᾶ Σερραίου μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν διεύθυνσίν μου στρατιώτας καὶ ὑπηρέτησα εἰς ὅλην τὴν διάρκειαν τοῦ πολέμου ἕως τῆς καταστροφῆς της ἀπὸ τὸ ἐχθρικόν τοῦ σατράπη Λουμποὺτ πασᾶ καὶ ἄλλων 40000 ὅλον ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως καταφυγὼν ὡς τοιοῦτος εἰς Πελοπόννησον μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν μου ἐναπομείναντας στρατιώτας κα-τετάχθην εἰς τὸ σῶμα τοῦ ἀρχηγοῦ Παναγιώ-τη Ζαφειρόπουλου εἰς τὰς μάχας Δερβενακί-ων καὶ Ἄργους κατὰ τοῦ Δράμαλη καὶ ἄλλων Ἑπομένως ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Νικολάου Σου-λιώτου κατὰ τοῦ ἴδιου Δράμαλη καὶ ἄλλων πάλι εἰς Ἄργος καὶ εἰς τὰ πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν

ὁδηγίαν τοῦ Θεοδωράκη Ζαχαρόπουλου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ πασᾶ εἰς τὰ μέρη τῆς Καλαμάτας καὶ τῶν πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Κα-ρατάσιου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ εἰς Σχοινόλακκα Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ ταγματάρχου Κων-σταντίνου Δουμπιώτου εἰς διάφορα μέρη τῆς Πελοποννήσου ὅπου καὶ ὅπως τὸ ἐκάλεσεν ἡ χρεία τότε Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Δημη-τρίου Κριεζῆ Ὑδραίου εἰς τὴν Ὕδραν καὶ ἑπομέ-νως εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Παλαιῶν Πατρῶν καὶ ἀλλαχοῦ Ἔπειτα ἐπανελθὼν κατὰ τὸ 1826 εἰς τὰς νήσους Σκιάθον καὶ Σκόπελον συσσωματω-θεὶς μὲ τὸ Μακεδονικὸ σῶμα τοῦ προειρηθέντος Κωνσταντίνου Δουμπιώτου ἀντιπαρετάχθημεν εἰς τὴν Ὀρμύλιαν μὲ τὸν Ὀμὲρ Βεργιόνην εἰς Τρίκερην μὲ τὸν Νούρκα μπέη καὶ εἰς τὴν Ἀτα-λάντην μὲ τὸν Μουστὰ μπέη Ἔπειτα ἐδιορίσθην εἰς τὴν Σκόπελον πολιτάρχης διὰ τὴν εὐταξίαν Ὅτε μετέβησαν τὰ στρατεύματα εἰς Μέγαρα νὰ ὀργανωθοῦν καὶ μὴ εὑρεθεὶς ἐκεῖ νὰ ὀργα-νωθῶ ἔμεινα ζημιωμένος ἀπὸ τοῦ βαθμοῦ κτλ Ἔπειτα τὸ 1830 μετοίκησα εἰς χωρίον Σκεντέ-ραγα τῆς Λοκρίδος εἰς τὸ ἔτος 1836 ἔδωσα τὰ ἀποδεικτικά μου εἰς τὸ ἐπαρχεῖον Λοκρί-δος καὶ δὲν ἠξιώθην ἔκτοτε ἀπάντησίν τινα ἐπὶ τῶν δικαιωμάτων καὶ θυσιῶν καὶ ἀγώνων μου ἤδη δὲ ἀποκατασταθεὶς εἰς τὴν Νέαν Πέλλην τῆς Λοκρίδος-Συνοικισμοῦ τῶν Μακεδόνων Δυστυχῶς εἰς τὴν ἡλικίαν περίπου 60 διὸ καὶ ἀπεκδεχόμενος εὔελπις τὸ αἴσι-ον ἀποτέλεσμα τῶν ἀναφερομένων δικαι-ωμάτων μου ὑποσημειοῦμαι εὐσεβάστωςraquo Ἐν Ἀταλάντῃ τῇ 1ῃ Δεκεμβρίου 1841

Πηγήhttpdoumbia-istoriablogspotgr

17

Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Πάω νὰ πολεμήσω

-Πᾶς νὰ παλέψης μὲ λιοπύρια καὶ χιόνια

-Πάω νὰ προστατέψω τὸ δίκιο καὶ τὴ λευτεριά

-Πᾶς νὰ διψάσης καὶ νὰ πεινάσης

-Πάω νὰ φυλάξω τὸ ψωμὶ τῶν παιδιῶν

-Πᾶς νὰ χάσης χέρι πόδι μάτι

-Πάω νὰ δώσω χαρὰ καὶ φῶς

σὲ χιλιάδες τίμιους καὶ εἰρηνικοὺς ἀνθρώπους

-Πᾶς νὰ σκοτώσης καὶ νὰ σκοτωθῆς

-Πάω νὰ δώσω ζωὴ καὶ εἰρήνη δίκιο καὶ λευτεριά

-Γιὰ ποιόν στρατιώτη

-Γιὰ τὴν πατρίδα

ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟΝ Γ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 1949

18

Διδαχὲς τοῦ γέροντος Παϊσίου

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ὅποιος ἀγωνίζεται πνευματικάπολεμάει τὸν ἐχθρὸ διάβολο καὶ ἑπόμενο εἶναι νὰ πο-λεμηθῆ καὶ ἀπrsquo αὐτόν Ὁ ἄνθρωποςποὺ θὰ νικήση τὸν νοητὸ ἐχθρό θὰ στεφανωθῆ ἀπὸ τὸν Χριστό

Γιὰ νὰ ἐξαγνισθῆ ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ μὴ δέχεται πονηροὺς λογισμούς ἀλλrsquo οὔτε καὶ ὁ ἴδιος νὰ σκέφτεται πονηρά Νὰ ἐνεργῆ δὲ ἁπλὰ καὶ ταπεινὰ καὶ νrsquo ἀγωνίζεται φιλότιμα

Ἡ μεγαλύτερη ἀρρώστια στὴν ἐποχὴ μας εἶναι οἱ μάταιοι λογισμοὶ τῶν κακῶν ἀνθρώ-πων ποὺ φέρνουν τὸ ἄγχος Τὴ θεραπεία τὴν δίνει μόνο ὁ Χριστὸς μὲ τὴν ψυχικὴ γαλήνη μαζὶ καὶ τὴν αἰωνιότητα ἀρκεῖ νὰ μετανοήση ὁ ἄνθρωπος καὶ νὰ στραφῆ στὸν Χριστό

Τὸ καλύτερο φάρμακο γιὰ τὴν κάθε δοκι-μασία μας εἶναι ἡ μεγαλύτερη δοκιμασία τῶν συνανθρώπων μας ἀρκεῖ νὰ τὴν φέρουμε στὸν λογισμό μας

Ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ γιὰ ὅτι δὲν γί-νεται ἀνθρωπίνως εἶναι μία μυστικὴ συνεχὴς προσευχὴ μὲ θετικὰ ἀποτελέσματα

Ὅποιος ἐμπιστεύεται στὸν Θεό σπέρνει δοξολογία καὶ δέχεται τὴ θεϊκὴ χαρὰ καὶ τὴν αἰώνια εὐλογία Ὅποιος σπέρνει κακομοιρι-άθερίζει κακομοιριὰ καὶ ἀποθηκεύει ἄγχος

Ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὁ ἄνθρωπος ὅταν δέ-χεται ὑλικὴ εὐλογία εἶναι χαρὰ ἀνθρώπινη

19

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἐνῷ ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὅταν δίνη ὁ ἄνθρωπος εἶναι θεϊκή Ἡ θεϊκὴ ἔρχεται μὲ τὸ δόσιμο

Ὅποιος κουράζεται γιὰ τὸν πλησίον του ἀπὸ καθαρὴ ἀγάπη ξεκουράζεται μὲ τὴν κούραση Ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ ἀγαπάει τὸν ἑαυ-τό του καὶ τεμπελιάζει κουράζεται καὶ μὲ τὸ νὰ κάθεται

Ὅταν ἀδικῆσαι νὰ μὴ λές laquoΝὰ τὸ βρῆ ἀπὸ τὸν Θεόraquo γιατί τότε καταριέσαι μὲ εὐγένεια

Ἕνα τουρβὰ μεταφέρει κανεὶς καὶ λέει πότε νὰ τὸν ξεφορτωθῆ Πόσο μᾶλλον νὰ κουβαλάη συνέχεια περίσσιο βάρος τὸ ὁποῖο προσθέ-τει μὲ τὴν πολυφαγία καὶ βλάπτει καὶ στὴν ὑγεία

Ἐὰν δὲν διορθωθῆ ὁ καθένας μας γιὰ νὰ πληθύνη τὸ καλό πῶς μπορεῖ νὰ ἐπικρατήση τὸ καλὸ μὲ καλὸ τρόπο

Ἐὰν δὲν μποροῦμε νὰ ἀγωνισθοῦμε πολὺ ἢ καὶ καθόλου τουλάχιστον νὰ τὸ ἀναγνω-ρίζουμε ταπεινὰ καὶ νὰ ζητᾶμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ Ἐὰν θὰ μᾶς βοηθοῦσε καὶ ἡ μὴ ἀνα-γνώριση οὔτε καὶ αὐτὴ θὰ μᾶς τὴν ζητοῦσε ὁ Χριστός

Ἄλλο εὐλάβεια καὶ ἄλλο εὐσέβεια ndash ὅπως ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολικὴ εὐλάβεια διαφέρει ἀπὸ τὴν Δυτικὴ εὐρωπαϊκὴ εὐσέβειαἩ μὲν εὐλάβεια ἔχει θεία Χάρη ἡ δὲ εὐσέβεια ἔχει ἀνθρώπινο μυαλό

Ἡ κάθε καλὴ ἰδέα ποὺ ἔρχεται στὸν ἀνθρώ-πινο νοῦ εἶναι ἀπὸ ἄνω ἀπὸ τὸν Θεό Μόνο ὅτι κατεβάζει ἡ μύτη μας μὲ τὸ συνάχι εἶναι δικό μας

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δέχονται τὶς πλούσιες εὐλογίες τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ λίγοι εὐχαριστοῦν τὸν Θεὸ καὶ εἶναι εὐχαριστημένοι καὶ χαρού-μενοι κοντὰ στὸν Χριστό

Ἀπὸ τὸ βιβλίο του Ἁγιορεῖται Πατέρες καὶ Ἁγιορείτικα ἔκδοση Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου laquoΕὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγοςraquo Σουρωτὴ Θεσσαλονίκης

20

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με

καὶ πι νέ τω

ἐκ τοῦ Οἴκου

ΡούνshyταshyΓεshyωρshyγίshyουshyΔιshyκηshyγόshyρου

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με καὶ πι νέ τωὉ πι στεύ ων εἰς ἐ μέ κα θὼς εἶ πεν ἡ γρα φή πο τα μοὶ ἐκ τῆς κοι λί ας αὐ τοῦ ρεύ σου σιν ὕ δα τος ζῶν τος

Μα μά μπαμ πὰ δι ψά ω δι-ψά ω πο λύ δῶ στε μου νε-

ρό ἔ χει πο λὺ ζέ στη καὶ κου ρά στη κα ἄ κου σα νὰ λέ ει ἕ να παι δά κι πο λὺ χα ρι-τω μέ να στοὺς γο νεῖς του κα θὼς ἔ παι-ζε στὴν πα ρα λί α ἐ φέ τος τὸ κα λο καί ρι Δὲν ξέ ρω για τί ἀλ λὰ αὐ τὴ ἡ φαι νο με-νι κὰ ἁ πλὴ φρά ση τοῦ μι κροῦ παι διοῦ μοῦ ἔ φε ρε στὸν νοῦ μί α ἄλ λη φρά ση ἡ ὁ ποί α λέ ει laquoἘ ὰν τὶς δι ψῇ ἐρ χέ σθῳ πρὸς ἐ μὲ καὶ πι νέ τῳraquo

Δί ψα λοι πόν Ναί δί ψα μί α πα ρά με-τρος τῆς ἀν θρώ πι νης ζω ῆς τῆς κα θη με-ρι νό τη τός μας Ἀ νά λο γα βέ βαι α γιὰ τὸ τί δι ψᾶ κα νείς μὴν τὸ ξε χνᾶ με αὐ τό πο λὺ βα σι κό κα θό τι ἡ δί ψα ἔ χει καὶ ἀλ λη γο-ρι κὸ πε ρι ε χό με νο Ἄλ λος δι ψᾶ γιὰ ὑ λι κὰ πράγ μα τα κι νού με νος ἀ πὸ τὴ φι λαυ τί α τὴ φι λαρ γυ ρί α ἢ τὴ φι λη δο νί α του ἄλ-λος πά λι δι ψᾶ γιὰ laquoἄλ λαraquo ἀ γα θά ὄ χι τοῦ κό σμου ἐ τού του γιὰ πνευ μα τι κὰ ἀ γα θά Ση μα σί α ἔ χει πάν τως ὅ τι τὸ κί νη τρο καὶ ἡ αἰ τί α τῆς δί ψας εἶ ναι κοι νὴ γιὰ ὅ λους εἶ ναι ἡ δί ψα γιὰ ζω ή

Ἡ ποι ό τη τα τῆς δί ψας τοῦ κα θε νὸς θὰ κα θο ρί ζει μέ σα στὴ ζω ὴ του κα τ᾿ ἀ νάγ κην καὶ τὴν πη γὴ στὴν ὁ ποί α θὰ πη-γαί νει νὰ ξε δι ψᾶ Καὶ ἀ κο λού θως ὅ λα τὰ ἔρ γα του μὲ αὐ τὸ τὸ κρι τή ριο θὰ κα θο-ρί ζον ται Γαι ώ δης ἡ δί ψα κά ποι ου γαι-ώ δης καὶ ἡ πη γή του γαι ώ δη καὶ φθαρ τὰ

21

ἐκ τοῦ Οἴκου

τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του Πνευ μα τι κὴ ἡ δί ψα κά ποι ου πνευ μα τι κὴ καὶ ἡ πη γή του πνευ μα τι κὰ καὶ αἰ ώ νια τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του

Ἡ ἀ κο λου θί α αὐ τὴ ἀ πο κτᾶ ἀ κό μη με γα λύ τε ρη ση μα σί α ὅ ταν τὴν ἀ να λο γι-στοῦ με μέ σα ἀ πὸ τὸ πρί σμα τοῦ συ νό-λου τὸ λε γό με νον umlκοι νόνuml Ὁ ἄν θρω πος ὡς ἀ το μι κό τη τα εἶ ναι αὐ τα ξί α ὅ μως ἡ αὐ τα ξί α αὐ τὴ θε ώ νε ται μέ σα ἀ πὸ τὸ κοι-νὸν σῶ μα καὶ σω τη ρί α κλει σμέ νη μέ σα σὲ ἕ να laquoἐ γὼraquo δὲν νο εῖ ται δὲν ὑ φί στα ται

Ἀ νά λο γα λοι πὸν μὲ τὴν ποι ό τη τα τῆς προ σω πι κῆς πη γῆς του ὁ κα θέ νας ἐ πη-ρε ά ζει τὸ σύ νο λο μέ σα στὸ ὁ ποῖ ο ἐ νυ πάρ χει Ἂν οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη γὲς τῶν ἀ τό μων ἔ χουν πνευ μα τι κὴ ἀ να φο-ρὰ στὴ μί α καὶ μο να δι κὴ αἰ ώ νια πη γὴ ζῶν τος ὕ δα-τος Στὸν Χρι στό τό τε καὶ τὸ σύ νο λο στὸν Χρι στὸ θὰ ὁ δη γεῖ ται ἀ πὸ Τὸν Χρι στὸ θὰ ἐμ πνέ ε ται καὶ ἐν Χρι στῷ θὰ διά γει σὲ αἰ ώ νια χα ρά Ἂν ὅ μως οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη-γὲς τῶν ἀ τό μων σὲ μί α κοι-νω νί α ἔ χουν ση μεῖ ο ἀ να φο-ρᾶς τὰ ὑ λι κὰ καὶ προ σω πι-κὰ πά θη καὶ τὴν ἱ κα νο ποί-η σή τους τό τε ἡ δί ψα ὄ χι μό νο δὲν θὰ σβή νει ἀλ λὰ μο νί μως θὰ αὐ ξά νει καὶ θὰ ὁ δη γεῖ τό σο τὰ ἐ πὶ μέ ρους ἄ το μα ὅ σο καὶ ὅ λο τὸ σύ νο λο σὲ μί α δια ρκῆ φθο ρά σὲ μί α πο ρεί α θνη τὴ σὲ μί α πο ρεί α ἐ ξα-φά νι σης

Καὶ ἐ δῶ βρί σκε ται τὸ χρέ ος καὶ ἡ εὐ-θύ νη τῶν Χρι στια νῶν Στὸ σύγ χρο νο κοι-νὸ τρα πέ ζι τῆς πα ναν θρώ πι νης οἰ κο γέ-νειας τῶν ἀν θρώ πων ὑ πάρ χει μί α κα νά τα μὲ νε ρό ἕ τοι μη νὰ ξε δι ψά σει τὶς ἀ λη θι νὲς ἀ νάγ κες τῶν με λῶν αὐ τῆς τῆς οἰ κου με νι-κῆς οἰ κο γέ νειας

Ἕ τοι μη νὰ σβή σει ὅ λη τὴν ψυ χι κή πνευ μα τι κὴ δί ψα τοῦ κό σμου ἕ τοι μη νὰ δώ σει αἰ ώ νια προ ο πτι κὴ ζω ῆς καὶ χα ρᾶς

στὶς κοι νω νί ες ὅ λου τοῦ κό σμου Καὶ τὸ νε ρὸ αὐ τῆς τῆς κα νά τας δὲν εἶ ναι ἄλ λο πα ρὰ Ὁ ἴ διος Ο ΧΡΙΣΤΟΣ Ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στός ὁ ὁ ποῖ ος προ σφέ ρε ται αἰ ω νί ως ἀ φει δῶς καὶ ἀ δι α κρί τως σὲ ὅ λους Ὁ ἴ διος εἶ ναι καὶ τὸ νε ρὸ Ὁ ἴ διος καὶ ἡ πη γή Αὐ-τὸ εἶ ναι τὸ με γά λο ἠ θι κὸ καὶ πνευ μα τι κό μας χρέ ος γιὰ ὅ λους τούς Χρι στια νούς νὰ φρον τί ζουν νὰ ξε δι ψοῦν οἱ ἴ διοι ἀ πὸ Τὸν Χρι στό ἀ πὸ τὸ Ἅ γιο Πνεῦ μα τὸ ζω-ο γό νο καὶ νὰ γί νον ται οἱ ἴ διοι κα νά τες μὲ Χρι στό ὥ στε νὰ με τα δί δουν μὲ τὴ ζω ὴ

τους αὐ τὸ τὸ αἰ ώ νιο ὕ δωρ σὲ ὅ λη τὴν οἰ-κου μέ νη

Νὰ γε μί ζουν πάν το τε αὐ τὴν τὴν πα-να θρώ πι νη κα νά τα μὲ Χρι στό γιὰ νὰ μπο ρεῖ ὅ λη ἡ οἰ κου μέ νη νὰ ζεῖ ἀ λη θι νά νὰ ζεῖ μὲ ἀ γά πη νὰ θε ώ νε ται ἐν Χρι στῷ κά θε λε πτό

Ἐ ξάλ λου μᾶς τὸ εἶ πε ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στὸς laquoὅ ποι ος δι ψᾶ νὰ ἔρ χε ται σὲ ἐ μέ να νὰ πί νειraquo Δὲν ὑ πάρ χει με γα λύ τε ρο πράγ-μα ἀ πὸ αὐ τὴν τὴν ἀ γά πη ποὺ μᾶς δεί χνει Ὁ Χρι στός Στὸ χέ ρι μας εἶ ναι νὰ θέ λου με νὰ ξε δι ψά σου με ἀ λη θι νὰ καὶ ἀ το μι κὰ καὶ στὸ σύ νο λο

Ἡ Σαμαρείτιδα λέγει στὸν Κύριοlaquo Δὸς μοι τοῦτο τὸ ὕδωρraquo

22

Πολλοὶ σήμερα κατηγοροῦν τοὺς νέους γιὰ τὰ ἀλλόκοτα ντυσίματά τους τὴν ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους

τὴν ἀπραξία καὶ τὶς αὐτοκαταστροφικές τους τάσεις

Εἶναι ἄραγε ὅμως ἔτσι ὄντως τὰ πράγμα-τα Ἢ μήπως κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιφάνεια μᾶς διαφεύγει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια

Οἱ νέοι ἐμφανίζονται μὲ ἔξαλλα ἢ ἐξω-φρενικὰ ντυσίματα καὶ κατηγοροῦνται γιrsquo αὐτό Ὅμως ἔτσι ἀντιδροῦν στοὺς κουστου-μαρισμένους καὶ γραβατωμένους κυρίως τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράττουν μὲ τὴ μεγαλύ-τερη ὑποκρισία τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἐναντίον τῆς κοινωνίας ἀπομιζώντας την μὲ ἄνομα μέσα ἀπροκάλυπτα καὶ ὠθώντας την στὴ δυστυχία

Γίνονται πολλὲς φορὲς καταστροφικοὶ καὶ αὐτοκαταστροφικοὶ μὲ ποικίλες οὐσίες ἐνῷ συγχρόνως παρουσιάζουν ἔντονη φιλαυ-τία Φαίνεται παράξενο καὶ ἀσυμβίβαστο Ὅμως δὲν εἶναι αὐτοὶ οἱ αὐτοκαταστροφικοί ἐνῷ ἡ φιλαυτία τους ἐνέχει τὴν ἐνστικτώδη αἴσθηση τῆς διατήρησης τῆς ζωῆς καὶ τῶν ὑπολειμμάτων τῆς τσαλακωμένης ἀξιοπρέ-πειάς τους

Δὲν προτίμησαν ποτὲ οἱ ἴδιοι νὰ τρῶνε μεταλλαγμένα γενετικῶς προϊόντα μὲ διοξί-νες προϊόντα τῆς μεγάλαυχης πολιτικῆς τῶν lsquorsquoπεπολιτισμένωνrsquorsquo ἐθνῶν τῆς Ἑσπερίας

Ἡ ὕβρις τῶν μεγιστάνων δὲν διστάζει νὰ τοὺς ταΐζει μὲ προϊόντα ὑβριδίων καὶ ἂν ἀρέ-σει σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς μεγιστάνες μπορεῖ καὶ νὰ τοὺς στείλει ὡς πασχαλινὸ δῶρο μιά βόμβα ἀπεμπλουτισμένου οὐρα-νίου μὲ εὐχὲς γιὰ καλὸ Πάσχα

Ὅλα αὐτὰ τοὺς τὰ ταΐζει ἡ κοινωνία χωρὶς νὰ τοὺς ρωτᾶ τσακίζοντας ἔτσι τὴν πολύτιμη ὑγεία τους τὴν τόσο ὠφέλιμη καὶ χρήσιμη γιὰ τὰ χρόνια ζωῆς ποὺ ἔχουν μπροστά τους νὰ δημιουργήσουν καὶ στὸ τέλος τοὺς κατηγορεῖ γιὰ αὐτοκαταστροφὴ ἐνῷ ἡ ἴδια ἐκεῖ τούς ὁδήγησε

Τοὺς ἐξαναγκάζει σὲ ἀμνησία μὲ τὴν ἔλλειψη ἐπαρκῶν χώρων νὰ ἀθληθοῦν νὰ παίξουν καὶ τρόπων νὰ κινηθοῦν μὲ ἀσφά-λεια μrsquo ἕνα ποδήλατο ἢ μὲ τὰ πόδια κι ἔπειτα τοὺς κατηγορεῖ γιὰ ψυχικὴ παραλυ-σία ξεχνώντας ὅτι lsquorsquoνοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖrsquorsquo

Τοὺς ἔχει καταντήσει χωρὶς χέρια διότι οἱ νέοι ἔξω ἀπὸ τὸν κονδυλοφόρο καὶ ἴσως λίγες φορὲς στὴ ζωὴ τους μιὰ μπάλα ὅποτε τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία στοὺς ἐλαχιστότα-τους χώρους ποὺ lsquorsquoφροντίζουνrsquorsquo οἱ lsquorsquoμεγά-λοιrsquorsquo νὰ διατηροῦν γὶ΄ αὐτούς δὲν ἔχουν κρατήσει τίποτε ἄλλο

Ἡ χειρωνακτικὴ ἀπασχόληση εἶναι ξένη γιὰ τοὺς πολλούς Χειροτεχνίες-τέχνες κι ἄλλες χρήσιμες πρακτικὲς δραστηριότητες

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέων

Ἰωάννη Νικολαΐδηἐκπαιδευτικοῦ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

6

Μετέβημεν κατόπιν εἰς τὸ ξενοδοχεῖον καὶ λαβὼν τὴν βαλίτσαν καὶ τὰ ὀλίγα πράγματά μου ἀπεχαιρέτησα τὸν ἀγαπητὸν μοι φίλον Νικόλαονhellip Τὸν ἀπεχαιρέτησα καὶ ἀνεχώρησα Μὲ συνοδεία τὸν καλὸν ἐκεῖνον Τοῦρκο στρα-τιώτην ἔφθασα μέχρι τῆς παραλίας Καθrsquo ὁδὸν

μὲ ἐπαρηγόρει νὰ μὴ στενοχωροῦμαι ἀλλὰ νὰ ἔχω ὑπομονήν καὶ φωνήσας λεμβοῦχον τινὰ Ἑβραῖον τοῦ εἶπε νὰ μοὶ ὑπάγη εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον Μοὶ εἶπεν δὲ νὰ μὴ ὑπάγω ἀπὸ τὸ Τελωνεῖον διότι ἴσως μὲ καθυστερήσουν καὶ ἀναχωρήση τὸ Ἀτμοπλοῖον καὶ δὲν προφθάσω νὰ φύγω Ἀλλὰ μόλις ἐπροχωρήσαμε ὀλίγον μᾶς ἀντελήφθησαν ἐκ τοῦ Τελωνείου καὶ ἤρχισαν νὰ φωνάζουν νὰ ἐπιστρέψωμεν Ἐπειδὴ ὅμως ὁ στρατιώτης εἶχεν εἴπει εἰς τὸν λεμβοῦχον ὅτι ὁ Πασὰς ἔδωκε διαταγὴν νὰ φύγω ἐπροχώρει

Βλέποντες οἱ τοῦ Τελωνείου ὅτι δὲν ἐπέστρε-φεν οὔτε ἐσταμάτα ἤρχισαν νὰ ρίπτουν πυρο-βολισμοὺς εἰς τὸν ἀέραbull καὶ ἐμβάντες 10 στρα-τιῶται εἰς μίαν λέμβον ἢρχισαν νὰ κωπηλατοῦν σπεύδοντες νὰ μᾶς φθάσουν Εὐτυχῶς ἐπρό-φθασα καὶ ἀνῆλθον εἰς τὸ ἀτμόπλοιον ὅταν οὗτοι μᾶς ἐπλησίασανἌρχισαν νὰ ἀπειλοῦν καὶ νὰ κτυποῦν τὸν λεμβοῦχον Ὃταν ὅμως τοὺς εἶπεν ὅτι εἶχεν ἐντολὴν ἀπὸ τὸν Πασά τὸν Διοι-κητήν νὰ μὲ ὑπάγη εἰς τὸ πλοῖον τὸν ἀφῆκαν Δὲν ἦτο ὡς φαίνεται θέλημα Θεοῦ νὰ ὑπάγω εἰς τὸ Ἅγιον Ὂρος καὶ διὰ τοῦτο ἦλθον ὅλα τὰ ἐμπόδια Ὀφείλω δὲ μεγίστην εὐγνωμοσύνην εἰς τὸν προστάτην μου Μεγαλομάρτυρα ἃγιο Δη-μήτριον τῇ μεσιτείᾳ καὶ πρεσβείᾳ τοῦ ὁποίου ἐσώθην ἀπὸ τὸν κίνδυνον τοῦ θανάτου

Ἀλλrsquo ἐπειδὴ δὲν κατάλαβα πῶς καὶ διὰ ποίαν αἰτίαν ὁ Πασὰς ἔδειξεν τόσον ἐνδιαφέρον γιὰ μένα γιὰ νὰ μὲ σώση ἐρευνοῦσα αὐτὸ νὰ τὸ μάθω Ἔτσι λοιπόν ἔμαθα τί ἀκριβῶς εἶχε συμ-βεῖ μετὰ δύο περίπου ἔτη ἀπὸ τὸν φίλον μου Νίκ Μητρόπουλον Δικηγόρον ὁ ὁποῖος μετέβη καὶ εὑρίσκετο εἰς τὸ Ἃγιον Ὂρος

Μεταβὰς λοιπὸν πρὸς ἐπίσκεψίν του καὶ προσκύνηση τοῦ Ἁγιώνυμου Ὂρους ἒλαβον πληροφορίας πῶς καὶ γιατί ὁ Πασὰς μὲ ἐλευθέ-ρωσε καὶ μὲ ἔστειλε εἰς τὴν Ἑλλάδα

laquoΜετὰ δύο ἢ τρεῖς ἡμέρας μοῦ λέγει ὁ δικη-γόρος τῆς ἀναχωρήσεως σας ἐκ Θεσσαλονίκης

καὶ ἐπιστροφῆς εἰς τὴν Ἑλλάδα καθήμενος ἔξω τοῦ καφενείου τοῦ κάτω-θεν τοῦ ξενοδοχείου ( εἰς τὸ ὁποῖο ἐξ ἀρχῆς εἴχαμε τότε μείνει φρουρούμενοι ὑπὸ στρατιωτῶν Τούρκων μὴ τυχὸν δραπετεύσουμε λάθρα) μὲ πλησίασε καὶ

μὲ χαιρέτησε ὁ Ὑπασπιστὴς ἀξιωματικός τοῦ Πασᾶ τῆς Θεσσαλονίκης παλαιὸς γνωστός μου καὶ μὲ τὸν ὁποῖον εἴμεθα μέλη εἰς τὴν σχηματι-σθεῖσαν Ἑλληνοτουρκικὴν ἐπιτροπὴν μετὰ τὸν ἀτυχῆ Ἑλληνοτουρκικὸν πόλεμον τοῦ 1897 πρὸς συμφωνίαν καὶ καθορισμὸν τῶν συνόρων Ἑλλάδος καὶ Τουρκίας Ἀφοῦ μείναμεν σύμφωνοι καὶ ὑπεγράψαμεν τὴν εἰρήνην ἅπαντα τὰ μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς Ἕλληνες καὶ Τοῦρκοι μετέβημεν χαίροντες εἰς Κέρκυραν εἰς τὸ Ἀχίλειον καὶ ἑορ-τάσαμεν τὴν εἰρήνην ἐπὶ μίαν ἑβδομάδα

Ὁ ὑπασπιστὴς τοῦ Πασᾶ ὅταν μὲ εἶδε εἰς τὸ καφενεῖον μὲ ἐγνώρισε καὶ μὲ ἠρώτησε πῶς εὑρέθην εἰς τὴν Θεσσαλονίκην Ἐγὼ τοῦ ἀνέφε-ρα ὅλην τὴν ὑπόθεσιν καὶ ἀμέσως ἒδιωξε τοὺς στρατιώτας ποὺ μὲ ἐφύλαττον καὶ φωνήσας ἁμαξηλάτην μὲ ἐπῆρεν εἰς τὸν οἶκόν του μὲ πε-ριεποιήθη καὶ τὴν ἄλλην ἡμέραν ἐπήγαμεν ὁμοῦ εἰς τὸν Πασάν εἰς τὸν ὁποῖον μὲ συνέστησεν ὡς φίλον του καὶ τὸν παρεκάλεσε νὰ μοῦ ἐπιτρέψη νὰ μεταβῶ εἰς Ἅγιον Ὂρος Ὁ Πασὰς εἶπεν εἰς τὸν ὑπασπιστήν του ὅτι εἶμαι ἐλεύθερος νὰ μὲ συνοδεύση μέχρι τοῦ Ἀτμόπλοιου καὶ νὰ μοῦ παρέχει πᾶσαν προστασίαν καὶ βοήθειαν καὶ προσέθεσεν καὶ ταῦτα

mdash Ἦταν καὶ κάποιος ἄλλος νέος ( ποὺ εἶχε συλληφθεῖ καὶ ἤθελε νὰ πάη στὸ Ἅγιο Ὂρος ) διὰ τὸν ὁποῖον πρωΐαν τινά ἐνῷ ἐκοιμούμην ἡσύχως εἰσῆλθε ἐντός τοῦ δωματίου μου ὁ ἃγιος Δημήτριος ἐνδεδυμένος στολὴν Στρατη-λάτου φέρων μαζὶ καὶ τὰ ἂρματά του καὶ μοὶ λέγει προστακτικῶς καὶ μὲ βλέμμα αὐστηρὸν

mdashΈγέρθητι πάραυτα ἐνδύθητι καὶ ὑπόδεσε τὰ σανδάλια σου καὶ ὓπαγε εἰς τὴν δείνα ὁδόν

7

τῆς πόλεως νὰ ἐλευθέρωσης νέον τινὰ δικασθέ-ντα ἀδίκως καὶ ἀπαγόμενον εἰς θάνατον ὑπὸ τοῦ ἰδιαιτέρου γραμματέως σου Ἀφοῦ δὲ τὸν ἐλευθερώσεις καὶ τὸν λυτρώσεις τοῦ θανάτου νὰ τὸν στείλης εἰς τὸ λιμάνι τῆς Θεσσαλονίκης στὸ ναυλοχοῦν Ἀτμόπλοιον laquoΜυκάληraquo τὸ ὁποῖον ἑτοιμάζεται πρὸς ἀναχώρησηhellip

laquoΚαὶ σπεύσαςraquo εἶπε ὁ Πασάς laquoτὸν λύτρωσα ἐκ τοῦ κινδύνου καὶ τὸν ἀπέστειλα εἰς τὴν Ἑλλά-δαraquo Καὶ τότε ἐγνώρισα ὅτι ὁ σωτὴρ καὶ ρύστης μου ἐκ τῆς καταδίκης τοῦ θανάτου μου ἦτο ὁ Μεγαλομάρτυς ἃγιος Δημήτριος ὁ Μυροβλήτης Κι΄ ἔτσι ἐπαλήθευσε καὶ ἡ προφητεία τοῦ ἁγί-ου Νεκταρίου ποὺ μοῦ εἶχε πεῖ ὅτι ὅπου καὶ ἂν ὑπάγω εἰς τὴν Λογγοβάρδαν θὰ καταλήξω Ἐπληροφορήθην δὲ ἐκ τούτου ὅτι πρέπει πά-ντοτε νὰ ἔχουμε τελείαν ὑπακοὴν εἰς τὸν Πνευ-ματικόν μας Πατέρα χωρὶς ἀντιλογίες καὶ νὰ ποιοῦμε οὐχὶ τὸ θέλημα τὸ δικό μας ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ Πνευματικοῦ μας Πατρὸς μιμού-μενος τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν Ὃστις ἦλθεν εἰς τὸν κόσμον οὐχὶ νὰ ποιῇ τὸ θέλημα τὸ Ἰδικόν Του ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντος Αὐτὸν Πατρόςhellip Ἀναχωρήσας ἐξ Ἁγίου Ὂρους καί ὅταν τὸ πλοῖον ἒφθασεν εἰς τὸν λιμένα τῆς Θεσσαλονίκης ἔκρινα καλὸν νὰ ἐξέλθω διὰ νὰ προσκυνήσω τὸν τάφον τοῦ ἁγίου Δημητρίου τοῦ προστάτου μου καὶ μετὰ Θεὸν φύλακος καὶ σωτῆρός μου Ἐξελθὼν δὲν ἠξεύρω πῶς πάλιν οἱ τοῦρκοι μὲ ἐξέλαβον ὡς κατάσκοπον καὶ μὲ εἶχον ὑπὸ ἐπιτήρησιν ἀρκετὰς ἡμέρας

Ὃταν δὲ ἀπεφάσισα νὰ φύγω καὶ ἐπέρασα ἀπὸ τὸ Τελωνεῖον μὲ συ-νέλαβον καὶ μὲ ἐπέρασαν ἀπὸ τρεῖς σειρὰς συρμα-τοπλεγμάτων καὶ μὲ ἔκλει-σαν ἐκεῖ Εὗρον δὲ ἐκεῖ κεκλεισμένον νεανίαν τὸν ὁποῖον ἠρώτησα

ndash Διὰ ποῖον λόγον μᾶς ἔκλεισαν Καὶ μοῦ λέγει-

ndashΔιά νὰ μᾶς φονεύσουν καὶ ἐγὼ εἶπονndashΤί κακὸν ἐποιήσαμενndashἊφησε μοῦ εἶπε μὴ ἐξετάζεις τὸ γιατίhellipΔὲν παρῆλθον ὀλίγα λεπτὰ τῆς ὥρας καὶ

κατέπλευσεν εἰς τὸν λιμένα τῆς Θεσσαλονίκης Ἀτμόπλοιον ἐρχόμενον ἐκ Ρουμανίας μὲ φορτί-ον πετρελαίου καὶ ἀρκετοὺς ἐπιβάτας Μόλις

ὅμως ἔφθασεν τὶς οἶδε πῶς καὶ ἀπὸ ποίαν αἰτί-αν κάποιο ντεπόζιτο πετρελαίου πῆρε φωτιά τὸ ὁποῖον ἀκαριαίως μεταδόθηκε εἰς ὅλον τὸ φορτί-ον καὶ εἰς μίαν στιγμὴν κρότοι ἰσχυροὶ ἠκούοντο καὶ φλόγες οὐρανομήκεις ἀνεπετάσσοντο

Ἡ Θεσσαλονίκη ἐγένετο ἀνάστατος Χι-λιάδες ἀνθρώπων κατῆλθον εἰς τὴν παραλίαν ἄλλοι διὰ νὰ δοῦν καὶ ἄλλοι νὰ σώσουν τοὺς κινδυνεύοντας ἐπιβάτας μὲ τὰς λέμβους καὶ τὰ πλοῖα Ἔφυγον δὲ καὶ ὅλοι οἱ φύλακες ἀπὸ τὸ Τελωνεῖο Τὴν στιγμὴν ἐκείνην ὁ νεανίας ἐκεῖνος ἐξαγαγὼν ψαλίδιον ἐκ τῆς τσέπης του ἒκοψεν τὰ σύρματα καὶ λαβών με ἐκ τῆς χειρὸς ἐξήγαγε ἔξω τῆς φυλακῆς Ἔπειτα πληρώσας Ἑβραῖόν τινα λεμβοῦχον τοῦ εἶπεν νὰ μᾶς ὑπάγη εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον τὸ ὁποῖον εὑρίσκετο ἔξω τοῦ λιμένος Ἐνῷ ἠτοιμαζόμεθα νὰ εἰσέλθωμεν εἰς τὴν λέμβον ἦλθεν ὁ στρατιώτης ἐκεῖνος πού μὲ ἔκλεισεν εἰς τὰ συρματοπλέγματα νὰ μὲ συλ-λάβει ἀλλrsquo ὁ νεανίας ἐκεῖνος ὅστις μὲ ἐξήγαγε τοῦ ἔδωκεν ράπισμα καὶ ἔφυγεhellip Ἀνήλθομεν εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον καὶ ἐγὼ ἐφρόντισα νὰ τοποθετήσω τὰ πράγματά μου ἀφοῦ δὲ τὰ ἐτο-ποθέτησα ἐστράφην διὰ νὰ εὕρω τὸν νεανίαν ἐκεῖνον τὸν σωτήρα μου νὰ τὸν εὐχαριστήσω καὶ νὰ τὸν ἐρωτήσω ποῖος καὶ ἀπὸ ποῦ ἦταν Ἀλλὰ πουθενὰ δὲν τὸν εὗρον Ἐρωτήσας σχεδὸν πάντας τοὺς ἐπιβάτας καὶ τοὺς τοῦ Ἀτμόπλοι-ου ἀντελήφθην ὅτι οὐδεὶς εἶδεν αὐτόν οὔτε νὰ εἰσέλθη εἰς τὸ πλοῖον οὔτε νὰ ἐξέλθη Ποιὸς ἦταν καὶ τί ἐγένετο ὁ Θεὸς γνωρίζει Ἐγὼ τοῦτο μό-

νον γνωρίζω ὅτι μετὰ πάροδον ἀρκετῶν ἐτῶν ὃτε ἠλευθερώθη ἡ Θεσσαλονίκη καὶ ἐπῆγα καὶ ἐλειτούργησα καὶ ἐκήρυξα τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ εἰς τὸν Ναὸν τοῦ Ἁγίου Δημητρίου καὶ εἶδον τὴν εἰκόνα τοῦ Ἁγίου ἀνεμνήσθην ὅτι ὁ νεανί-ας ἐκεῖνος ποὺ μὲ ἐλευθέρωσε τῆς φυλακῆς καὶ μὲ ὁδήγησεν εἰς τὸ Ἀτμόπλοιον εἶχεν μεγάλην ὁμοιότητα μὲ τὴν εἰκόνα τοῦ ἁγίου Δημητρίου τῆς Θεσσαλονίκης

8

Ἀναστασίας Κουρῆ φιλολόγου

Μία πόλη μὲ 2500 χρόνια Ζωῆς

Ἡ Θεσσαλονίκη εἶναι μία πόλη μὲ ἱστο-ρικὴ καὶ πολιτιστικὴ πορεία περίπου 25 αἰώνων Ἱδρύθηκε τὸ 315 πΧ

ἀπὸ τὸν Κάσσανδρο ποὺ τῆς ἔδωσε τὸ ὄνομα τῆς συζύγου του ἀδελφῆς τοῦ Μεγάλου Ἀλε-ξάνδρου Ἡ σημαντικὴ θέση της στὸν μυχὸ τοῦ Θερμαϊκοῦ κόλπου τῆς ἔδωσε τὴ δυνα-τότητα νὰ ἀναδειχθεῖ σημαντικὸ ἐμπορικὸ καὶ στρατιωτικὸ κέντρο σ΄ὅλη τὴ διάρκεια τῆς μακραίωνης ζωῆς της Εἶναι ἡ πόλη στὴν ὁποία ἐπικεντρώνεται ἡ πολιτιστικὴ κληρονο-μιὰ τοῦ ἑλληνισμοῦ στὴ βόρεια Ἑλλάδα ἰδι-αίτερα δὲ ἐκείνη τῆς βυζαντινῆς περιόδου

Ἀπὸ τὸν 6ο αἰώνα στὸν μυχὸ τοῦ Θερμα-ϊκοῦ κόλπου ὑπῆρχε ἡ ἑλληνικὴ πόλη Θέρμη ἡ ὁποία χάρισε τὴν ὀνομασία της καὶ στὸν Θερμαϊκὸ κόλπο Οὐσιαστικὰ ἡ ἱστορία καὶ ἡ ἀκμὴ τῆς Θεσσαλονίκης ἀρχίζει ἀπὸ τὸν Κάσσανδρο τὸ 315 πΧ ὅπου ἐξελίσσεται σὲ σημαντικότατο κέντρο ἐμπορίου Μετὰ τὴν κατάκτησή της ἀπὸ τοὺς Ρωμαίους γίνε-ται διοικητικὸ κέντρο καὶ μετὰ τὴ μάχη τῶν

Φιλίππων τὸ 42 πΧ γίνεται ἕδρα πραίτωρος Ἀπὸ τὰ πρῶτα χρόνια της αὐτοκρατορικῆς περιόδου στὴ Θεσσαλονίκη σημειώνεται ἰδιαί-

τερη πνευματικὴ ἄνθηση Ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα παραμένει ἐπίσημη ἐνῷ μόνο ἐλάχιστες ἐπι-γραφὲς εἶναι γραμμένες στὴ λατινική

Μία νέα περίοδος γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη ἀρχίζει μὲ τὴν ἄνοδο στὸν αὐτοκρατορικὸ

θρόνο τοῦ Διοκλητιανοῦ (284 μΧ) Κατὰ τὴν περίοδο τῆς πρώτης τετραρχίας ὁ καί-σαρ Γαλέριος ὅρισε ὡς ἕδρα του τὴ Θεσσα-λονίκη καὶ ἐκεῖ κτίζει τὰ ἀνάκτορά του Τὴν χρησιμοποιεῖ ὡς ὁρμητήριο ἐναντίον τῶν Περσῶν Μὲ τὴ μεταφορὰ τῆς πρωτεύουσας τῆς αὐτοκρατορίας ἀπὸ τὴ Ρώμη στὴν Κων-σταντινούπολη ἀπὸ τὸν Μέγα Κωνσταντῖνο τονίστηκε ἰδιαίτερα ἡ γεωγραφική της θέση καὶ ἐνισχύθηκε περισσότερο ἡ πολιτικὴ της σημασία Ἡ ἐκκλησιαστικὴ σπουδαιότητά της πηγάζει ἀπὸ τὴν ἀποστολική της προέλευση Ὅλα αὐτὰ ἀναδεικνύουν τὴ Θεσσαλονίκη κατὰ τὸν 4ο αἰώνα ὡς τὴν πιὸ ἀξιόλογη πόλη μετὰ τὴν Κωνσταντινούπολη

Ἡ Θεσσαλονίκη γνώρισε ἀλλεπάλληλες πολιορκίες καὶ ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς Ἀβαρο-σλάβους τὸν 7ο καὶ 8ο αἰώνα τοὺς Σαρα-

9

κηνοὺς τὸν 10ο αἰώνα τοὺς Βούλγαρους τοὺς Νορμανδοὺς καὶ τοὺς Φράγκους ἀπὸ τὴ Δύση Οἱ Νορμανδοὶ προέβησαν σὲ φρικι-αστικὲς βιαιότητες λεηλασίες καὶ ἀπερίγραπτες βαρβαρό-τητες Μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινούπολης ἀπὸ τοὺς Σταυροφόρους (1204) ἡ Θεσ-σαλονίκη ἔγινε πρωτεύουσα τοπικοῦ φραγκικοῦ βασιλείου τὸ ὁποῖο ἔζησε μέχρι τὴν ἀνά-κτηση τῆς πόλης ἀπὸ τὸν δε-σπότη τῆς Ἠπείρου Θεόδωρο Ἄγγελο Δούκα Κομνηνό Μετὰ τὴν ἀνάκτηση τῆς Κωνσταντινούπολης (1261) καὶ τὴν παλι-νόρθωση τῆς αὐτοκρατορίας ἡ Θεσσαλονίκη γίνεται πάλι τὸ πολιτικό τὸ στρατιωτικὸ καὶ τὸ πνευματικὸ κέντρο τῶν εὐρωπαϊκῶν ἐπαρ-χιῶν τῆς αὐτοκρατορίας Ἡ παιδεία ἄκμαζε καὶ τὰ καλλιτεχνικὰ ἐργαστήρια ἀνθοῦσαν Οἱ σημαντικότεροι λόγιοι τοῦ 14ου αἰώνα προέρχονταν ἢ ἦταν συνδεδεμένοι μὲ τὴν παιδεία τῆς Θεσσαλονίκης

Μεγάλες πνευματικὲς μορφὲς ποὺ κατά-γονται ἀπὸ τὴν Θεσσαλονίκη εἶναι τὸν 9ο αἰώνα οἱ ἀδελφοὶ Κύριλλος καὶ Μεθόδιος ποὺ συνέβαλλαν στὸν ἐκχριστιανισμὸ τῶν Σλάβων καὶ δημιούργησαν τὸ γλαγολιτικὸ ἀλφάβητο γιὰ τὴ γραφὴ τῆς γλώσσας τους Ἔτσι μέσα ἀπὸ τὴ Θεσσαλονίκη περνᾶ συ-νεχῶς ἡ πνευματικὴ καὶ ἰδεολογικὴ ἐπιρροὴ τοῦ Βυζαντίου καὶ φτάνει στὸ ἀπόγειο τῆς πολιτιστικῆς της ἀκτινοβολίας τὸν 14ο αἰώ-να ὡς τὴν ἅλωσή της ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ 1430

Ἡ τουρκικὴ κατάκτηση σrsquoαὐτὴν τὴν πε-ρίφημη βυζαντινὴ πόλη θὰ διαρκέσει 500

χρόνια στὴ διάρκεια τῶν ὁποίων θὰ ἀπο-κτήσει γρήγορα τὴ φυσιογνωμία ἑνὸς σημα-ντικοῦ ἰσλαμικοῦ κέντρου τῆς ὀθωμανικῆς

αὐτοκρατορίας μὲ τὴν οἰκοδόμηση μεγάλων δημοσίων καὶ θρησκευτικῶν κτηρίων ὅπως τὸ Bey Hamam καὶ τὸ Hamza Bey τζαμί Τὸ Βey Hamam εἶναι ἕνα μεγάλο λουτρὸ ποὺ κτίστη-κε τὸ 1444 ἀπὸ τὸν σουλτάνο Μουρὰτ ΄Β Βρίσκεται σήμερα ἀπέναντι ἀπὸ τὴν Πανα-γία τῶν Χαλκέων καὶ λειτουροῦσε μέχρι τὸ 1968 Τὸ Hamza Bey τζαμί ποὺ εἶναι σήμερα γνωστὸ ἀπὸ τοὺς Θεσσαλονικεῖς ὡς Ἀλκαζάρ εἶναι τὸ μοναδικὸ τζαμὶ στὴν Ἑλλάδα μὲ πε-ρίστυλη αὐλή

Μὲ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς πόλης ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ 1912 ἀναστυλώνονται ἕνα πλῆθος ναῶν ποὺ ξαναγίνονται χριστια-νικὲς ἐκκλησίες ὅλες ἐκεῖνες ποὺ κατὰ τὴν τουρκοκρατία εἶχαν μετατραπεῖ σὲ τζαμιά Στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ὁλοκληρώθηκαν οἱ ἀναστηλωτικὲς ἐργασίες τὸ 1914 Ἂς σημειωθεῖ ὅτι κατὰ τὴν περίοδο τῆς τουρκοκρατίας ὁ ναὸς αὐτὸς ὑπῆρξε ἡ μητρόπολη τῆς Θεσσαλονίκης ἀφοῦ ἡ Ἁγία Σοφία εἶχε μετατραπεῖ κι αὐτὴ σὲ τζαμί Ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος στὴν ὁδὸ Ἰα-σωνίδου εἶχε μετατραπεῖ κι αὐτὸς σὲ τζαμὶ τὸ

1500 ἀπὸ τὸν Ishak Celebi καδὴ τῆς Θεσσαλονίκης τοῦ ὁποίου πῆρε καὶ τὸ ὄνομα

Ἡ πολιτιστικὴ ἐξέλιξη τῆς Θεσσαλονίκης θὰ συνε-χιστεῖ καὶ μετὰ τὸ 1912 καὶ θὰ παίξει σημαντικὸ ρόλο στὰ πρώην τουρκοκρατού-μενα Βαλκάνια ἀποτελώ-ντας πάντα σταυροδρόμι ἰδεῶν καὶ πολιτισμῶν

Ἐπιγραφὴ ποὺ σώζεται στὰ ἀνατολικὰ τείχη τῆς Θεσσαλονίκης ἀναφέρεται στὸν αὐτοκράτορα Μ Θεοδόσιο (379-395 μΧ) ὁ ὁποῖος ἔκανε τὴν πόλη προσωρινὴ ἔδρα τῆς αὐτοκρατορίας καὶ ἀνάθεσε τὰ ὀχυρωματικά της ἔργα στὸν εἰδικὸ γιὰ ὀχυρώσεις πόλεων Πέρση Ὀρμίσδα τείχεσιν ἀρρήκτοις Ὀρμίσδας ἐξετέλεσε τὴν δε πόλι(ν)

10

Κωνσταντίνου Καλαϊτζίδηνομικοῦ

Ἡ Ροτόντα

Μετὰ τὴν ἔκδοση τοῦ Διατάγματος τῶν Μεδιολάνων ἀπὸ τὸν Μεγάλο Κωνσταντῖνο1 τὸ 313 μΧ τὸ κυκλο-

τερὲς οἰκοδόμημα (laquoΡοτόνταraquo) μετατράπηκε σὲ μαρτύριο2 τῆς Ἐκκλησίας τῆς Θεσσαλο-νίκης ὅπου φυλάσσονταν τὰ λείψανα τῶν μαρτύρων τῆς Ἐκκλησίας καὶ γινόταν ἡ κατήχηση τῶν χριστιανῶν παραπλησίως δὲ οἰκοδομή-θηκε βαπτι-στήριο ἐντός τοῦ ὁποίου βαπτίζονταν οἱ κατηχημένοι χριστιανοί3

Στὰ χρόνια τοῦ Μεγάλου Θεοδοσίου (379 ndash 395 μΧ) καί ἀφοῦ ὁ ἐν λόγῳ αὐτοκράτορας τῶν Ρωμαίων βαπτίστηκε χριστιανὸς ἀπὸ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Θεσσα-λονίκης ἅγιο Ἀχόλιο ἢ Ἀσχόλιο laquoεἰς ἔνδειξη τιμῆς καὶ εὐγνωμοσύνης πρὸς τὸν διασώσαντα αὐτὸν Κύριον ἐκ βεβαίου θανάτου ἀπὸ ἐπιδη-μικὴ νόσοraquo ἀπrsquo τὴν ὁποία ἀσθένησε τὸ 380 μΧ μετέτρεψε τὸ μνημεῖο σὲ μεγαλοπρεπῆ αὐτοκρατορικὸ χριστιανικὸ ναὸ τῆς πόλεως διακοσμώντας τον μὲ ὑπέροχες παραστάσεις ψηφιδωτῶν4 Ὁ ἴδιος δὲ ὁ αὐτοκράτορας ὅπως προκύπτει ἀπὸ τὸν βίο τοῦ ἁγίου Ἀχολίου5

ὄχι μόνο δήλωσε ἐπίσημα τὴν ἀφοσίωσή του στὸ Σύμβολο τῆς Νίκαιας ἀλλὰ καὶ ἐξέδωσε τὴν 28η Φεβρουαρίου τοῦ 380 μΧ τὸ περίφη-μο Διάταγμα τῆς Θεσσαλονίκης μὲ τὸ ὁποῖο

καλοῦσε τοὺς αἱρετ ικοὺς laquoμὴ μετασχεῖν τῆς Ἀρείου δόξηςraquo Γιὰ τὴ μετατροπὴ τῆς Ροτόντας σὲ χριστιανικὸ ναὸ διαπλα-τύνθηκε μία ἀπὸ τὶς 8 κόγ-χες της γιὰ νὰ προστεθεῖ τὸ ἱερὸ βῆμα ἕνας ὀρθο-γώνιος χῶρος μὲ ἡμικυκλικὴ ἁψίδα στὰ ἀνατολικὰ καὶ προστέ-θηκε περιμε-

τρικὰ στὸ κυκλικὸ κτίσμα ἓνα κλίτος (στοά) πλάτους 8 μ μὲ χαμηλωμένη στέγη ἐνῷ ἡ κύρια εἴσοδος τοῦ κτιρίου μεταφέρθηκε ἀπὸ τὸν νότο (ὅπου βρισκόταν κατὰ τὴν ἀνέγερσή του) στὴ δύση καὶ μπροστὰ ἀπὸ αὐτὴν κατα-σκευάσθηκε νάρθηκας γιὰ νὰ ἐξυπηρετηθοῦν οἱ ἀνάγκες ποὺ ἐπέβαλε τὸ τελετουργικό τῆς χριστιανικῆς πίστεως6

Ἐσωτερικὰ τὸ μνημεῖο τὸ ὁποῖο χρονολο-γικὰ δύναται νὰ θεωρηθεῖ ὡς τὸ ἀρχαιότερο χριστιανικὸ μνημεῖο τῆς Θεσσαλονίκης7 ἦταν ἐπενδυμένο μὲ πολύχρωμες ὀρθομαρμαρώ-

Πῶς καὶ γιατί ἡ Ροτόντα ἔγινε Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ἀφιερώθηκε στὸν ἅγιο Γεώργιο τὸν Τροπαιοφόρο

11

σεις ἐνῷ τὸ ὑπόλοιπο τμῆμα ἦταν διακοσμη-μένο μὲ ἐξαίρετης ποιότητας ψηφιδωτά μέ-ρος τῶν ὁποίων σώζεται καὶ σήμερα στὸ θόλο καὶ στὶς καμάρες τῶν κογχῶν Τὰ ψηφιδωτὰ ποὺ βρίσκονται στὴν κατώτερη ζώνη ἡ ὁποία εἶναι γνωστὴ ὡς ζωφόρος τῶν μαρτύρων ἀπει-κονίζουν μάρτυρες τῆς πρώτης χριστιανικῆς Ἐκκλησίας (ἃγιοι Ἀνανίας Ρωμανός Φίλιππος Κύριλλος Ἀρί-σταρχος Ὀνησί-φορος Εὐκαρπί-ων Βασιλίσκος Πρίσκος Θερινὸς κἂ) τοὺς ἁγίους Ἀγγέλους καὶ τὸν Παντοκράτορα Χριστό εἶναι ἀπὸ τὰ λαμπρότερα λείψανα της πα-λαιοχριστιανικὴς ἐποχῆς ἀντίστοι-χα σὲ σπουδαιό-τητα ἢ καὶ ἀνώτερα ἀπὸ αὐτὰ τῆς Ραβέννας τῆς Ἰταλίας

Ὅταν ἡ laquoΡοτόνταraquo μετατράπηκε σὲ Χρι-στιανικὸ ναὸ ἔγινε Μητροπολιτικὸς ναὸς τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης πρὸς τιμὴν τῶν Ἀρχαγγέλων ἢ τῶν Ἀσωμάτων ἢ τῶν Ταξιαρχῶν μὲ τὰ ὀνόματα δὲ αὐτὰ ἦταν γνωστὸς καθrsquo ὅλη τὴ Βυζαντινὴ ἐποχή Μαρτυρίες γιὰ τὸν ναὸ τῶν Ἀρχαγγέλων ἢ τῶν Ἀσωμάτων ὡς Μητρό-πολη ἔχουμε καὶ στὸν Ἰωάννη Καμενιάτη καὶ στὸν ἃγιο Εὐστάθιο Μητροπολίτη Θεσσαλο-νίκης κατὰ τὰ τέλη τοῦ 12ου καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ 13ου αἰώνα8

Μὲ τὸ ὄνομα δὲ αὐτό δηλαδὴ Παλιὰ Μη-τρόπολη (οἱ Τοῦρκοι τὸν ἀποκαλοῦσαν laquoἘσκὶ Μητροπὸλ ἢ Μετροπόλraquo) παρέμεινε ὁ ναὸς γνωστὸς στοὺς κατοίκους σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς τουρκοκρατίας9 Τὸν laquoναὸ τῶν Ἀσωμάτωνraquo ὡς Μητρόπολη Θεσσαλονίκης σεβάστηκαν ἀρχικὰ ἀκόμη καὶ οἱ Τοῦρκοι μέχρι τὸ ἔτος 1590 ὁπότε κατὰ τοὺς ἄγριους διωγμοὺς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης μετατράπηκε ἀπrsquo αὐτοὺς ndash τελευταῖος ἀπὸ ὅλους τοὺς παλαιοὺς ναοὺς τῆς Θεσσαλονίκης 160 περίπου χρόνια μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Θεσσαλονίκης ndash σὲ μουσουλ-μανικὸ τέμενος καὶ καταστράφηκε λόγῳ τοῦ ἐπιχρίσματος μὲ ἀσβεστοκονίαμα ἀπὸ τοὺς

ἴδιους μεγάλο μέρος τῶν ἐξαιρετικῆς τέχνης ψηφιδωτῶν καὶ ἡ μοναδικὴ τοιχογραφία ποὺ ὑπῆρχε τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ Οἱ Θεσ-σαλονικεῖς διατήρησαν ἐπὶ αἰῶνες τὴν ἀνάμνη-ση τοῦ ναοῦ τῶν Ἀρχαγγέλων ὡς Μητροπολιτι-κοῦ ναοῦ λειτουργοῦσε δὲ ὡς τέτοιος καὶ ἐπὶ τῶν χρόνων τοῦ ἁγίου Θεωνᾶ Α΄ Ἀρχιεπισκό-που Θεσσαλονίκης (ὁ ὁποῖος ἐκοιμήθη περὶ

τὰ μέσα τοῦ ἔτους 1541 μΧ) Λαμ-βάνοντας λοιπόν ὑπόψιν τὰ ὡς ἄνω γεγονότα δηλαδὴ ὅτι ὁ ναὸς ἦταν ἡ Μητρόπολη τῆς Θεσσαλον ίκης καὶ ὅτι μετατρά-πηκε τελευταῖος σὲ τζαμί δηλαδὴ μετὰ τοὺς Ἱεροὺς ναοὺς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου τῶν

Ἁγίων Ἀποστόλων τῆς Παναγίας Ἀχειροποι-ήτου ἀποδεικνύεται περίτρανα ὁ μεγίστης ση-μασίας πνευματικός πολιτιστικὸς καὶ ἐθνικὸς ρόλος τοῦ ναοῦ ἀφοῦ ἀποτελοῦσε τὸ κέντρο τῆς λειτουργικῆς ζωῆς καὶ ἐθνικῆς ἀναφορᾶς τοῦ ὑπόδουλου λαοῦ τῆς πόλεως10 Κατὰ μία ἄποψη ὁ ναὸς ὀνομάσθηκε Ἃγιος Γεώργιος στὰ νεότερα χρόνια ὅταν λειτούργησε μετὰ τὴν μετατροπὴ του σὲ τζαμὶ τὸ 1590 (καθό-τι ἔναντι τῆς δυτικῆς εἰσόδου του ὑπήρχε μικρὸς ναὸς μὲ τὸ ὄνομα αὐτό στὸν ὁποῖο καὶ μεταφέρθηκαν πολλὰ κειμήλια σκεύη καὶ εἰκόνες τοῦ ναοῦ τῶν Ἀσωμάτων) Μὲ τὴ με-ταφορὰ αὐτὴ ἐπικρατεῖ καὶ ἡ ὀνομασία τῆς γειτνιάζουσας Ἐκκλησίας ἡ ὁποία τιμοῦσε τὴ μνήμη τοῦ ἁγίου Γεωργίου Κατὰ ἄλλη ἄποψη ποὺ θεωρεῖται πιθανότερη καὶ ἐπικρατέστερη ἡ ὀνομασία laquoἍγιος Γεώργιοςraquo δόθηκε ἀμέσως μετὰ τὴν Ὀθωμανικὴ Κατοχὴ τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης προκειμένου νὰ μὴν μετατρέ-ψουν οἱ Ὀθωμανοὶ τὸν ναὸ σὲ τζαμί δεδομέ-νης τῆς γνωστῆς μέχρι καὶ σήμερα μεγάλης εὐλάβειας καὶ σεβασμοῦ τῶν μουσουλμάνων Τούρκων ἀλλὰ καὶ ὅλων τῶν μουσουλμάνων στὸν Μεγαλομάρτυρα Γεώργιο ἀκολουθώντας τὴν προηγούμενη πρακτικὴ καὶ ἄλλων πόλεων οἱ ὁποῖες ἐπειδὴ βρίσκονταν ὑπὸ Ὀθωμανικὴ

12

κατοχή ἀφιέρωναν χριστιανικοὺς ναοὺς καὶ μοναστήρια στὸν Ἅγιο Γεώργιο (ἢ στὴν Πα-ναγία) ὅπως στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ στὴ Μέση Ἀνατολή πχ στὸ Ἀμμὰν καὶ στὴ Μάτα-μπα τῆς Ἰορδανίας στὸ Κάιρο τῆς Αἰγύπτου κἄ προκειμένου αὐτὰ νὰ διασωθούν11

Ἡ Θεσσαλονίκη ἐλευθερώθηκε ἀπὸ τὸν ὀθωμανικὸ ζυγό μετὰ τὴν κήρυξη τοῦ Α΄ Βαλ-κανικοῦ Πολέμου στὶς 26 Ὀκτωβρίου 1912 κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς γιορτῆς τοῦ πολιού-χου ἁγίου της Μεγαλο-μάρτυρος Δημητρίου τοῦ Μυροβλύτη μετὰ ἀπὸ 482 χρόνια σκλα-βιᾶς προσφάτως δὲ ἑορτάσθηκαν τὰ 100 χρόνια ἀπὸ τὴν ἀπε-λευθέρωσή της Εὐθὺς ἀμέσως ὁ τότε Μητρο-πολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος Ἀλεξιάδης τέλεσε Θυρανοίξια καὶ Ἐγκαίνια τοῦ ναοῦ στὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφό-ρου ἐπαναφέροντὰς τον στὴ λειτουργική του χρήση

Τὸ 1958 ἐπιχειρήθηκε πάλι βεβήλωση τοῦ Ἱεροῦ ναοῦ μὲ τὸ ἀνέβασμα θεατρικῆς πα-ράστασης παρὰ τὴ σθεναρὴ ἀντίδραση τοῦ τότε Μητροπολίτη Παντελεήμονος τοῦ Α΄ ὁ ὁποῖος τὸ 1964 καθιέρωσε τὸν ναὸ μὲ ἐγκαί-νια12 τὴν ἡμέρα τῶν Βαΐων καὶ τὸν παρέδωσε σὲ λειτουργικὴ χρήση στὸ πλήρωμα τῆς το-πικῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀπρόσκοπτη λειτουρ-γικὴ ζωὴ συνεχίσθηκε μέχρι τὸν μεγάλο σεισμὸ τοῦ 1978 ὁ ὁποῖος προκάλεσε μεγάλες κατα-στροφὲς στὸν ναό μὲ ἀποτέλεσμα νὰ σταμα-τήσει ἔκτοτε ἡ λειτουργία του καὶ νὰ ἀρχίσει τὸ ἔργο τῆς μακροχρόνιας ἀναστηλώσεώς του ἀπὸ τὴ Θ΄ Ἐφορεία Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων Μετὰ ἀπὸ περίπου δεκαεπτὰ χρόνια ἀναστη-λωτικῶν ἐργασιῶν καὶ ἀνακοινώσεων ἐκ μέρους τῆς Ἐφορείας Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων ὅτι ἡ στατικὴ στερέωση τοῦ μνημείου ἔχει περατω-θεῖ ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης ἔλαβε τὴν ἀπόφαση νὰ θέσει ἐκ νέου σὲ λειτουργία τὸν ναό13 τὴν ὁποία πραγματοποίησε στὶς

17 Δεκεμβρίου 1994 ἐγκαινιάζοντας ἔκθεση ἁγιογραφίας ἐπιφανῶν ἁγιογράφων τῆς Θεσ-σαλονίκης ἡ ὁποία λειτούργησε ἕως τὴν 7η Ἰανουαρίου 1995 Οἱ ἑόρτιες δὲ ἐκδηλώσεις γιὰ τὰ 1600 χρόνια (395 μΧ ndash 1995 μΧ) τοῦ ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου ndash Ροτόντα ξεκίνησαν στὶς 10 Ἰανουαρίου 1995 μὲ τὴν ὁλονύκτια Ἱερὴ ἀγρυπνία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ὁποίας μετα-φέρθηκε στὸν ναὸ τὸ ἱερὸ λείψανο τοῦ ἁγίου

ἐνδόξου μεγαλομάρ-τυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου τὸ ὁποῖο προσέφερε στὸν ὡς ἄνω ναὸ ὁ τότε Πατριάρχης Ἱεροσολύμων Διόδω-ρος Τῆς Ἱερᾶς ἀγρυ-πνίας μετεῖχαν ἀντι-προσωπεῖες Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὂρους ἀδελφοί τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγί-ας Θεοδώρας τῆς ἐν Θεσσαλονίκῃ μονα-χοὶ καὶ μοναχὲς ἀπὸ

Μονὲς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ πλῆθος λαοῦ μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ φοιτητὲς τοῦ Ἀριστο-τελείου Πανεπιστημίου οἱ ὁποῖοι καὶ βοήθη-σαν στὴν ἀποκατάσταση τῆς καταστραφείσας καὶ ἐξαφανισθείσας Ἁγίας Τράπεζας14 ποὺ καθαγιάσθηκε τὸ 1964 Τὴν ἑπομένη ἡμέρα ὁ Παναγιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων ὁ Β΄ παρουσίᾳ κλήρου καὶ λαοῦ καὶ ἐκπροσώπων τῶν ἀρχῶν τῆς πόλεως τέλεσε τὴν ἱερὰ ἀκολουθία ἐπὶ διασαλεύσει τῆς Ἁγίας Τραπέζης καὶ στὴ συνέχεια ἀρχιερατικὴ Θεία Λειτουργία

Ἐδῶ καὶ περίπου 7 χρόνια κατόπιν συμ-φωνίας ποὺ ἐπιτεύχθηκε μὲ τὸ Ὑπουργείο Πολιτισμοῦ ὁ ναὸς λειτουργεῖ μία φορά κάθε μήνα (πλὴν Ἰουλίου amp Αὐγούστου) καθὼς καὶ τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου Γεωργίου τὸ πρωὶ τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τῆς Ἀποκαθηλώσεως) καὶ τὸ βράδυ τῆς Μεγά-λης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τοῦ Ἐπιταφίου) Ὅσοι συμμετεῖχαν σ΄αὐτὲς τὶς Ἀκολουθίες ὁμιλοῦν γιὰ στιγμὲς κατάνυξης καὶ μεγαλεί-ου ποὺ θυμίζει ἔντονα πρωτοχριστιανικὲς ἐποχές15

13

1 Διάταγμα τῶν Μεδιολάνων (ἀλλιῶς και διάταγμα τοῦ Μιλάνου) ὀνομάζεται τὸ διάταγμα τῆς θέσπισης τῆς ἀνεξιθρησκείας στὴ ρωμαϊκὴ αὐτοκρατορία μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Μέγας Κωνσταντίνος σταμάτησε τοὺς διωγμοὺς τῶν χριστιανῶν τὸ 313 μΧ Τὸ 2013 ἑορτάζεται ἡ ἐπέτειος τῶν 1700 χρόνων2 Βλ γενικὰ γιὰ τὰ μαρτύρια httpwwwmyriobiblosgrtextsgreekandourakis_martyria_4_1html Γε-ώργιος Ἀντουράκης Ἀρχαῖα Μαρ-τύρια καὶ χριστιανικοὶ ναοί3 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ (νῦν Μητροπολίτη Λαγκαδᾶ Λητῆς καὶ Ρεντίνης) Ὁ Ἅγιος Γεώργιος Ροτό-ντα Θεσσαλονίκη 1995 σ 7 84 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 8 185 Βλ τὸν βίο τοῦ Ἁγίου ποὺ γιορ-τάζει στὶς 23 Ἰανουαρίου httpwwwagioorosnetforumviewtopicphpf=48ampt=14350ampstart=10)6 Βλ httpodysseusculturegrh2gh251jspobj_id=1812 καθὼς καὶ httpwwwituomgrprojectmonumentsrotontahtm Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 297 Συμπεριλαμβάνεται στὰ Πα-λαιοχριστιανικὰ καὶ Βυζαντινὰ μνημεῖα τῆς Θεσσαλονίκης ὡς Μνημεῖο Παγκόσμιας Πολιτιστικῆς Κληρονομιᾶς τῆς ΟΥΝΕΣΚΟ Βλ ἐπίσης Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οαα σ 28 ὅπου ἀναφέρεται ὅτι laquoὁ κυκλοτερὴς ναὸς (rotunda ἀπὸ τὸ λατινικὸ rotondus ποὺ σημαίνει κυκλικός) τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἀπο-τελεῖ τὸ παλαιότερο τόσο τέλεια σωζόμενο μνημεῖο τοῦ χριστιανικοῦ κόσμουraquo8 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 19 ὅπου ἐκτὸς τῶν ἀνωτέρω ἀναφέρει καὶ ὅτι ἡ θέση ὅτι ἡ Ροτόντα ἔγινε ὁ Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης laquoἐνι-σχύεται καὶ ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ἐν τῇ ἀρχαίᾳ Ἐκκλησίᾳ ὑπῆρχε Βαπτιστήριο μόνον παρὰ τῇ ἕδρᾳ τοῦ Ἐπισκό-που διότι ὁ ὑπεύθυνος γιὰ τὴν τέλεση τοῦ Βαπτίσματος ἦταν ὁ Ἐπίσκοποςraquo καθὼς καὶ ὅτι laquoὅταν ἔγινε Χριστια-νικὸς Ναὸς κατὰ τὸν 4ο αἰώνα δὲν ὑπῆρχε ἀκόμη οὔτε ὁ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου οὔτε ὁ Ναὸς τῆς Ἁγίας Σοφίαςraquo Βλ ἐπίσης σ 85 καθὼς καὶ παραπομπὴ ὑπὸ στοιχεῖο 1 στὴ σελ 88 ὅπου παραπέμπει περαιτέρω σὲ δύο ἐνδιαφέροντα μελετήματα (γιὰ ὅποιον ἐπιθυμεῖ περισσότερες πληροφορίες γιὰ τὸ ζήτημα) ἤτοι Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὙπῆρξε ἐπὶ τουρκοκρατίας Μητροπο-λιτικὸς Ναὸς ὁ Ἅγιος Γεώργιος (Ροτόντα) καὶ πότε Μα-κεδονικά τόμος 4ος σ 547 ndash 549 καθὼς καὶ Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὉ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου (Ροτόντα) ὡς Μητροπολιτικὸς Θεσσαλονίκης κατὰ τὸν 16ο αἰώναraquo Μακεδονικὸ Ἡμερολόγιο Ν Στεφανίδη τόμος 16ος σ 245 19409 Σημειωτέον ὅτι ἡ laquoσυμβασιλεύουσα πόλιςraquo τῆς Ἀνατο-λικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας καταλήφθηκε γιὰ πρώτη

φορά ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανοὺς τὸ ἔτος 1387 καὶ ἡ πρώτη ὀθωμανικὴ κατοχὴ της διήρκεσε ἕως τὸ 1402 ὁπότε ὁ Αὐτοκράτορας Μανουὴλ κατάφερε νὰ τοῦ ἀποδοθεῖ ἡ Θεσσαλονίκη ἡ ὁποία καταλήφθηκε ὁριστικὰ ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανούς στὶς 29 Μαρτίου τοῦ 1430 ἔπειτα ἀπὸ

ἰσχυρὴ πολιορκία τριῶν ἡμερῶν10 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 85 Ἐπίσης βλ Χαράλ Παπαστάθη laquoΘεσσαλονίκεια καὶ μακεδονικὰ Ἀνάλεκταraquo ἔκδ University Studio Press Θεσσα-λονίκη 1999 σ 195 ὅπου ἀνα-φέρεται ὅτι ὁ κοινοτισμὸς στὴ Μακεδονία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας ἦταν ἄμεσα συν-δεδεμένος μὲ τὴν Ἐκκλησία Εἰδικὰ στὴν περίπτωση τῆς Θεσσαλονί-κης ὁ ἑκάστοτε Μητροπολίτης ἐκπροσωποῦσε τὸν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ὁ ὁποῖος μὲ τὴ σειρὰ του ἦταν ὑπεύθυνος ἔναντι τοῦ Σουλτάνου γιὰ τὶς πρά-ξεις τῶν χριστιανῶν ὑπηκόων τῆς Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας11 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 20 85 Βλ ἐπίσης καὶ ἄρθρο στὸ ΒΗΜΑ μὲ τίτλο laquoΓιατί οἱ μουσουλμάνοι δοξάζουν σήμε-ρα τὸν ἃγιο Γεώργιοraquo στὴν ἱστοσε-λίδα httpwwwtovimagrsocietyarticleaid=327464) 12 Ἐγκαίνια εἶναι ἡ τελετὴ μὲ τὴν ὁποία καθιερώνεται καὶ καθαγιά-ζεται ἕνας ναὸς καὶ ἀπὸ ἁπλὸ κτί-σμα μεταβάλλεται σὲ οἶκο λατρεί-ας καὶ προσευχῆς καὶ ἡ τράπεζά του σὲ ἱερὸ θυσιαστήριο καὶ ἁγία τράπεζα 13 Πρέπει νὰ σημειωθεῖ ὅτι τὸ 1986 ἡ τότε Ὑπουργὸς Πολιτισμοῦ

Μελίνα Μερκούρη ἔδωσε διαβεβαιώσεις ὅτι μὲ τὸ πέρας τῶν ἐργασιῶν ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου θὰ παρεδίδετο στὴ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης γιὰ λειτουργικὴ καὶ μό-νον χρήση ἡ ἴδια δὲ δήλωσε τὴν περίοδο ἐκείνη ὅτι laquoτὰ χριστιανικὰ μνημεῖα εἶναι πρῶτον τόποι λατρείας καὶ ἔπειτα ἀρχαιολογικοὶ χῶροιraquo14 Παλαιές φωτογραφίες της προϋπάρχουσας Αγίας Τραπέζης δημοσιεύονται στα βιβλία α) Θεοχάρη Πα-ζαρά (ομότιμου καθηγητή της Βυζαντινής Αρχαιολογί-ας) laquoΗ Ροτόντα του Αγ Γεωργίου στη Θεσσαλονίκηraquo β) Αντριάνο Αλμπάγκο Νοβέλλο και Γεωργίου Δημητροκάλ-λη laquoΗ βυζαντινή τέχνη στην Ελλάδαraquo και γ) Αρχιμ Ιωάν-νου Τασσιά laquoΆγιος Γεώργιος Ροτόνταraquo Στο τελευταίο δε (υπό στοιχείο γ) βιβλίο εμφαίνονται στις φωτογραφίες τα παλαιοχριστιανικά θωράκια του τέμπλου και ο Σταυ-ρός στην κορυφή του τρούλου της Ροτόντα τα οποία laquoαπομακρύνθηκανraquo15 Βλ Ρωμαίικο Οδοιπορικό (httpwwworthodoxia-ellhnismosgr201203blog-post_4894html) καθώς και Αναβάσεις (httpanavaseisblogspotgr201203blog-post_207html) φωτογραφίες από Θεία Λειτουρ-γία και τον τρόπο ενημέρωσης για τέλεση της Θείας Λειτουργίας

14

Ἐπίκαιρα διδάγματα ἀπὸ τὸν Μακεδονικὸ Ἀγώνα

Κων σταν τί νου Χο λέ βαπο λι τι κοῦ ἐ πι στή μονος

Στὶς 13 Ὀ κτω βρί ου 1904 ἔ πε φτε νε κρὸς ἀ πὸ τουρ κι κὸ βό λι ὁ Ἀν θυ πο λο χα γὸς τοῦ Πυ ρο βο λι κοῦ Παῦ λος Με λᾶς στὸ χω ριὸ

Στά τι στα τῆς τό τε τουρ κο κρα τού με-νης Μα κε δο νί ας Πρό κει ται γιὰ τὸ ση με ρι νὸ χω ριὸ Με-λᾶς τοῦ Νο μοῦ Κα-στο ριᾶς Ὁ θά να τός του ἀ φύ πνι σε τὴν ὑ πνώτ του σα Ἀ θή να καὶ τὸν ἁ παν τα χοῦ Ἑλ λη νι σμό Ἔ τσι κο ρυ φώ θη κε ἡ ἔ νο-πλη φά ση τοῦ Μα-κε δο νι κοῦ Ἀ γώ να δη λα δὴ τῆς προ-σπά θειας τοῦ Ἑλ λη-νι σμοῦ νὰ ἀν τι με τω-πί σει τὴ δι εκ δί κη ση τοῦ Βουλ γα ρι κοῦ ἐ θνι κι σμοῦ ἐ πὶ τῆς Μα κε δο νί ας Ἀ πὸ αὐ τὸν τὸν ἀ γώ να καὶ ἀ πὸ ὅ σα προ-η γή θη καν ἀ ξί ζει νὰ ἐ ξα γά γου με σή με ρα ὁ ρι σμέ να ἐ πί και ρα δι δάγ μα τα

Ἡ πα τρί δα μας στὶς πα ρα μο νὲς αὐ-τῆς τῆς πα νε θνι κῆς προ σπά θειας εἶ χε πε ρά σει μί α μεί ζο να οἰ κο νο μι κὴ κρί ση μὲ ἀ παρ χὴ τὴν πτώ χευ ση τοῦ 1893 ἐ πὶ Χα ρι λά ου Τρι κού πη Τὸ 1897 ἀ κο-λού θη σε ὁ ἑλ λη νο τουρ κι κὸς πό λε μος ὁ ὁ ποῖ ος

ὑ πῆρ ξε ἀ τυ χὴς στὸ στρα τι ω τι κὸ πε δί ο ἀλ λὰ ἔ φε ρε θε τι κὰ ἀ πο τε λέ σμα τα στὸ δι πλω μα τι-κὸ πε δί ο μὲ τὴ δη μι ουρ γί α Αὐ τό νο μης Κρη τι-

κῆς Πο λι τεί ας καὶ τὴν ἀ πο μά κρυν ση τῆς τουρ κι κῆς δι οί κη σης ἀ πὸ τὴ Με γα λό νη-σο Τὸ 1898 ἐ πι βλή-θη κε στὴν Ἑλ λά δα ὁ Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὸς Ἔ λεγ χος (ΔΟΕ γνω-στὸς καὶ ὡς Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὴ Ἐ πι τρο-πή) Οἱ ἐκ πρό σω ποι τῶν ξέ νων δα νει-στῶν μας Ἄγ γλοι Γερ μα νοί Γάλ λοι Αὐ στρια κοί Ἰ τα λοὶ καὶ Ρῶ σσοι ἔ παιρ ναν κα τευ θεῖαν ἀ πὸ τὴν πη γὴ τὰ ἔ σο δα τῶν κρα τι κῶν μο νο πω-λί ων (ἁ λά τι τσι γα-ρό χαρ το παι γνι ό-χαρ τα σπίρ τα κἄ) κα θὼς καὶ τὰ ἔ σο δα τοῦ Τε λω νεί ου Πει-ραι ῶς Πα ρὰ τὴν οἰ-κο νο μι κὴ καὶ ψυ χο-λο γι κὴ κα τάρ ρευ ση οἱ Ἕλ λη νες τῆς ἐ πο-χῆς ἐ κεί νης ἀ πέ φυ-γαν τὴν ἐ θνι κὴ κα τά-θλι ψη ποὺ βι ώ νου με σή με ρα καὶ γρή γο ρα

ἀ νόρ θω σαν τὸ ἠ θι κό τους Μέ σα σὲ λί γα χρό-νια μπό ρε σαν νὰ ὀρ γα νώ σουν μὲ ἐ πι τυ χί α τὸν δι μέ τω πο Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να κα τὰ Ὀ θω μα νῶν

Ὁ μακεδονομάχος Παῦλος Μελᾶς

15

Τούρ κων ποὺ ἤ λεγ χαν τὴ Μα κε δο νί α καὶ κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων οἱ ὁ ποῖ οι ἀ πει λοῦ σαν τὸν ἑλ-λη νι κὸ πλη θυ σμό Τὸν κα λοῦ σαν νὰ ἐν τα χθεῖ στὴ Βουλ γα ρι κὴ ἐκ κλη σι α στι κὴ Ἐ ξαρ χί α καὶ νὰ ἐγ κα τα λεί ψει τὸ Πα τρι αρ χεῖ ο

Ποι οὶ πα ρά γον τες ἐ πέ δρα σαν θε τι κὰ ὥ στε νὰ ἀ να κάμ ψει τὸ ἐ θνι κὸ φρό νη μα πα ρὰ τὴν πτώ χευ ση καὶ τὴ στρα τι ω τι κὴ ἥτ τα

Πρῶ τον Ἡ πί στη στὸν Θε ό Εἶ ναι χα ρα κτη-ρι στι κὸ ὅ τι ἡ πρώ τη με γά λη ἐ θνι κὴ ἐ πι τυ χί α με τὰ τὸ 1893 ἦ ταν ἡ νί κη τοῦ Σπύ ρου Λού η στὸν Μα ρα θώ νιο τῶν Α΄ Ὀ λυμ πια κῶν Ἀ γώ νων στὴν Ἀ θή να (1896) Ὁ Λού ης τὸ τε λευ ταῖ ο βρά δυ πρὸ τοῦ ἀ γῶ νος νή στε ψε καὶ προ σευ-χή θη κε Ἕ νας προ σευ χό με νος νε ρου λὰς ἔ δω σε τὴν ἀ πα ραί τη τη ἐ θνι κὴ ἀ νά τα ση στὸν ἀ πο γο-η τευ μέ νο Ἑλ λη νι σμό

Δεύ τε ρο στοι χεῖ ο ἦ ταν ἡ αὐ το θυ σί α καὶ ὁ ἡ ρω ϊσμός ὅ πως κα τε δεί χθη στὴν πε ρί πτω ση τοῦ Παύ λου Με λᾶ Ἕ να παλ λη κά ρι ποὺ ζοῦ-σε μέ σα σὲ δύο ἐ πι φα νεῖς οἰ κο γέ νει ες -δι ό τι καὶ ἡ γυ ναί κα του ἦ ταν ἀ πὸ τὴν οἰ κο γέ νεια Δρα γού μη μὲ πολ λοὺς πο λι τι κοὺς καὶ λο γί ους- δέ χθη κε νὰ με τα βεῖ ἐ θε λον τι κὰ στὰ βου νὰ τῆς Μα κε δο νί ας γιὰ νὰ βο η θή σει τὸν ἐν τό πιο Ἑλ-λη νι σμὸ στὴ σκλη ρὴ μά χη

Τρί τον Ἡ ὕ παρ ξη κε φα λαι ού χων μὲ ἑ δραί α ἐ θνι κὴ συ νεί δη ση Πα ρά δειγ μα ὁ Γε ώρ γιος Ἀ βέ ρωφ ἐκ Με τσό βου ὁ ὁ ποῖ ος πλού τι σε στὴν Αἴ γυ πτο καὶ ἔ δω σε με γά λο μέ ρος τῶν χρη μά-των του γιὰ τὶς Ἔ νο πλες Δυ νά μεις μας

Τέ ταρ τον Ἡ πί στη στὴ δι α χρο νι κὴ συ νέ-χεια τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ ὅ πως τὴν κα τέ γρα ψαν ἱ στο ρι κοὶ καὶ λο γο τέ χνες μὲ κο ρυ φαῖ ο τὸν Κω-στὴ Πα λα μᾶ Ἀρ χαί α Ἑλ λά δα Βυ ζάν τιο Κλέ-φτες καὶ Ἀρ μα τω λοί ἥ ρω ες καὶ ἐ θνο μάρ τυ ρες ὅ λα αὐ τὰ ἀ πε τέ λε σαν μί α ἑ νό τη τα στὴ συ νεί-δη ση τοῦ μέ σου Ἕλ λη να καὶ τὸν ὤ θη σαν νὰ πο λε μή σει στὸν Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να καὶ στὴν με γά λη ἐ ξόρ μη ση τῶν Βαλ κα νι κῶν Πο λέ μων τοῦ 1912-13

Οἱ πα ρά γον τες τῆς νί κης στὸν Μα κε δο-νι κὸ Ἀ γώ να συν το νί σθη καν καὶ συ νερ γά σθη-καν πο λὺ κα λά Τὸ Οἰ κου με νι κὸ Πα τρι αρ χεῖ ο ἐ ξέ λε ξε καὶ ἀ πέ στει λε νέ ους καὶ μα χη τι κοὺς Μη τρο πο λί τες μὲ πα τρι ω τι σμὸ καὶ τόλ μη Οἱ δι πλω μά τες μας ὅ πως ὁ Ἴ ων Δρα γού μης καὶ ὁ Λάμ προς Κο ρο μη λᾶς κα τέ στρω σαν τὸ εὐ φυ ὲς

στρα τη γι κὸ σχέ διο Οἱ ἐ θε λον τὲς ἀ ξι ω μα τι κοὶ ἦλ θαν ἀ πὸ τὴν ἐ λεύ θε ρη Ἑλ λά δα καὶ με τέ δω-σαν τὴν ἐμ πει ρί α τους στοὺς Μα κε δό νες Ἄλ-λοι ἐ θε λον τὲς χω ρὶς νὰ εἶ ναι μό νι μοι στρα τι ω-τι κοὶ ἔ σπευ σαν μὲ χα ρά κυ ρί ως Κρη τι κοὶ καὶ Μα νιά τες Τὰ σω μα τεῖ α τὰ Μα κε δο νι κὰ Κο-μι τάτα καὶ οἱ Φι λεκ παι δευ τι κὲς Ἑ ται ρεῖες ἀ πὸ τὴν Ἀ θή να τὴ Λά ρι σα τὴν Κων σταν τι νού πο λη ἔ στελ ναν βι βλί α ἱ στο ρι κοῦ καὶ θρη σκευ τι κοῦ πε ρι ε χο μέ νου Δά σκα λοι καὶ δα σκά λες πα ρὰ τὸ νε α ρό τῆς ἡ λι κί ας τους ἔ φευ γαν ἀ πὸ τὴν ἡ συ χί α τῆς Ἀ θή νας καὶ πή γαι ναν νὰ δι δά ξουν στὰ ἑλ λη νό που λα τῆς Μα κε δο νί ας Χρι στὸ καὶ Ἑλ λά δα Πολ λοὶ καὶ πολ λὲς βρῆ καν φρι κτὸ θά να το Οἱ ἁ πλοὶ πα πά δες τῆς Μα κε δο νί ας ἀν τι στά θη καν κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων Ἐ ξαρ χι-κῶν καὶ δε κά δες ἀ πὸ αὐ τοὺς θυ σι ά σθη καν Οἱ ἐν τό πιοι Μα κε δό νες ἀ γω νί σθη καν μὲ κά θε τρό-πο καὶ ὄ χι μό νον οἱ ἑλ λη νό φω νοι ἀλ λὰ καὶ οἱ σλα βό φω νοι-δί γλωσ σοι καὶ οἱ βλα χό φω νοι Τὸ 1903 οἱ κά τοι κοι τοῦ Μο να στη ρί ου -σή με ρα Μπί το λα τῶν Σκο πί ων- ἀ πέ στει λαν στὸν Γάλ-λο Ὑ πουρ γὸ Ἐ ξω τε ρι κῶν ψή φι σμα μὲ τὸ ὁ ποῖ ο δή λω ναν ὅ τι laquoὁ μι λοῦ μεν σλα βι στί βλα χι στί ἀλ βα νι στί ἀλ λ᾿ οὖχ ἧτ τον εἴ με θα Ἕλ λη νεςraquo Ἡ ἑλ λη νι κὴ συ νεί δη ση τῶν σλα βο φώ νων ἂς γί-νει μά θη μα γιὰ ὅ σους σή με ρα ἐ πι χει ροῦν νὰ δη μι ουρ γή σουν τε χνη τὲς μει ο νό τη τες μὲ βά ση τὸ ἑλ λη νοσ λα βι κὸ ἰ δί ω μα λί γων χι λιά δων Δυ τι-κο μα κε δό νων

Οἱ πνευ μα τι κὲς προ ϋ πο θέ σεις τοῦ Ἀ γώ να καὶ τὰ ὅ σα προ η γή θη καν κα τα δει κνύ ουν ὅ τι ὅ ταν ὁ Ἑλ λη νι σμὸς βα σί ζε ται στὴν ἑλ λη νορ-θό δο ξη πα ρά δο σή του καὶ σὲ ἄ φθαρ τες ἀ ξί ες μπο ρεῖ καὶ νὰ ὀρ γα νω θεῖ καὶ νὰ συν το νι σθεῖ καὶ νὰ νι κή σει Δυ στυ χῶς σή με ρα βι ώ νου με τὴν οἰ κο νο μι κὴ κρί ση χω ρὶς πνευ μα τι κὰ ἐ φό δια δι-ό τι στὸ ὄ νο μα ἑ νὸς κί βδη λου προ ο δευ τι σμοῦ κά ποι οι γκρέ μι σαν τὶς στα θε ρὲς ἀ ξί ες ποὺ μᾶς κρά τη σαν ὄρ θιους ἐ πὶ αἰ ῶ νες Ἄ φη σαν τοὺς νέ ους χω ρὶς ἐλ πί δα καὶ αἰ σι ο δο ξί α καὶ καλ λι έρ-γη σαν τὴν ἐ θνι κὴ με λαγ χο λί α Ἂς δι δα χθοῦ με ὅ σο εἶ ναι και ρὸς ἀ πὸ τὰ ἠ θι κὰ ἐ φό δια ποὺ ἐ νί σχυ σαν τοὺς προ γό νους μας κα τὰ τὴν πε-ρί ο δο πρὶν καὶ κα τὰ τὴ διά ρκεια τοῦ Ἀ γώ να καὶ ἂς κα τα νο ή σου με ὅ τι ἔ χου με πε ρά σει καὶ ἀ πὸ δυ σκο λο τέ ρες κα τα στά σεις Θὰ ἐ πι βι ώ σου με ἀρ κεῖ νὰ μὴν ἀ φελ λη νι σθοῦ με

16

Θεοδόσης Στέριου (1780-1865) Μακεδόνες Ἀγωνιστὲς τοῦ 1821

Στὴν προσπάθεια νὰ γίνουν γνωστοὶ οἱ παραμελημένοι Μακεδόνες ἀγωνιστὲς τοῦ 1821 ἐπανερχόμαστε σὲ μία μεγάλη

μορφὴ τοῦ ἀγώναmiddot πρόκειται γιὰ τὸν Θεοδόσιο Στέριου ἀπὸ τὸ Λιβάδι ΘεσσαλονίκηςΤὰ χω-ριὰ Λιβάδι καὶ Περιστερὰ ἔχουν νὰ ἐπιδείξουν μέγιστη συμβολὴ στὴν ἐπανάσταση τοῦ 1821 στὴ Χαλκιδικὴ σὲ μεγάλο ἀριθμὸ ἀγωνιστῶν γιὰ τοὺς ὁποίους ὑπάρχει ἀφθονία στοιχείων ἄγνωστα στοὺς σημερινοὺς Ἕλληνες Παρα-κάτω παρατίθεται μία αἴτηση ποὺ ὑπέβαλε ὁ Θεοδόσιος Στέριου τὸ 1841 στὴν Ἀταλά-ντη ὅπου ἐξιστορεῖ τὰ κατορθώματά του

laquoὉ ὑποφαινόμενος ἀπὸ ἀρχῆς τοῦ ἀγῶνος λαβὼν τὰ ὃπλα εἰς χεῖρας μου ἀκόμη ἀπὸ τὴν κωμόπολή μας Λιβάδι τῆς ἐπαρχίας Ἀρδαμερίου τῆς Μακεδονίας μὲ ὅλους τοὺς συμπολίτας μου ἐπικεφαλῆς τῶν ὁποίων ὡς ὁπλαρχηγὸς ἀντι-παρετάχθην ἐκεῖ καὶ εἰς τὰ πέριξ αὐτῆς κατὰ τοῦ ἀπὸ Θεσσαλονίκης διορισθέντος ἀρχηγοῦ Ἰσμαὴλ Ἀγὰ Κεσίμογλου ἔχοντος περίπου 5000 ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως μὲ διαφόρους εἰς διάφορα μέρη ἀκροβολισμοὺς διατηρήσας τὰ γυναικόπαιδα τοῦ μέρους ἐκείνου ἔφθασα ἐν τῇ χερσονήσῳ Κασσάνδρᾳ ὅπου καὶ κατε-τάχθην ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ γενικοῦ τῆς Μα-κεδονίας ἀρχηγοῦ Ἐμμανουὴλ Παπᾶ Σερραίου μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν διεύθυνσίν μου στρατιώτας καὶ ὑπηρέτησα εἰς ὅλην τὴν διάρκειαν τοῦ πολέμου ἕως τῆς καταστροφῆς της ἀπὸ τὸ ἐχθρικόν τοῦ σατράπη Λουμποὺτ πασᾶ καὶ ἄλλων 40000 ὅλον ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως καταφυγὼν ὡς τοιοῦτος εἰς Πελοπόννησον μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν μου ἐναπομείναντας στρατιώτας κα-τετάχθην εἰς τὸ σῶμα τοῦ ἀρχηγοῦ Παναγιώ-τη Ζαφειρόπουλου εἰς τὰς μάχας Δερβενακί-ων καὶ Ἄργους κατὰ τοῦ Δράμαλη καὶ ἄλλων Ἑπομένως ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Νικολάου Σου-λιώτου κατὰ τοῦ ἴδιου Δράμαλη καὶ ἄλλων πάλι εἰς Ἄργος καὶ εἰς τὰ πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν

ὁδηγίαν τοῦ Θεοδωράκη Ζαχαρόπουλου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ πασᾶ εἰς τὰ μέρη τῆς Καλαμάτας καὶ τῶν πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Κα-ρατάσιου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ εἰς Σχοινόλακκα Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ ταγματάρχου Κων-σταντίνου Δουμπιώτου εἰς διάφορα μέρη τῆς Πελοποννήσου ὅπου καὶ ὅπως τὸ ἐκάλεσεν ἡ χρεία τότε Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Δημη-τρίου Κριεζῆ Ὑδραίου εἰς τὴν Ὕδραν καὶ ἑπομέ-νως εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Παλαιῶν Πατρῶν καὶ ἀλλαχοῦ Ἔπειτα ἐπανελθὼν κατὰ τὸ 1826 εἰς τὰς νήσους Σκιάθον καὶ Σκόπελον συσσωματω-θεὶς μὲ τὸ Μακεδονικὸ σῶμα τοῦ προειρηθέντος Κωνσταντίνου Δουμπιώτου ἀντιπαρετάχθημεν εἰς τὴν Ὀρμύλιαν μὲ τὸν Ὀμὲρ Βεργιόνην εἰς Τρίκερην μὲ τὸν Νούρκα μπέη καὶ εἰς τὴν Ἀτα-λάντην μὲ τὸν Μουστὰ μπέη Ἔπειτα ἐδιορίσθην εἰς τὴν Σκόπελον πολιτάρχης διὰ τὴν εὐταξίαν Ὅτε μετέβησαν τὰ στρατεύματα εἰς Μέγαρα νὰ ὀργανωθοῦν καὶ μὴ εὑρεθεὶς ἐκεῖ νὰ ὀργα-νωθῶ ἔμεινα ζημιωμένος ἀπὸ τοῦ βαθμοῦ κτλ Ἔπειτα τὸ 1830 μετοίκησα εἰς χωρίον Σκεντέ-ραγα τῆς Λοκρίδος εἰς τὸ ἔτος 1836 ἔδωσα τὰ ἀποδεικτικά μου εἰς τὸ ἐπαρχεῖον Λοκρί-δος καὶ δὲν ἠξιώθην ἔκτοτε ἀπάντησίν τινα ἐπὶ τῶν δικαιωμάτων καὶ θυσιῶν καὶ ἀγώνων μου ἤδη δὲ ἀποκατασταθεὶς εἰς τὴν Νέαν Πέλλην τῆς Λοκρίδος-Συνοικισμοῦ τῶν Μακεδόνων Δυστυχῶς εἰς τὴν ἡλικίαν περίπου 60 διὸ καὶ ἀπεκδεχόμενος εὔελπις τὸ αἴσι-ον ἀποτέλεσμα τῶν ἀναφερομένων δικαι-ωμάτων μου ὑποσημειοῦμαι εὐσεβάστωςraquo Ἐν Ἀταλάντῃ τῇ 1ῃ Δεκεμβρίου 1841

Πηγήhttpdoumbia-istoriablogspotgr

17

Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Πάω νὰ πολεμήσω

-Πᾶς νὰ παλέψης μὲ λιοπύρια καὶ χιόνια

-Πάω νὰ προστατέψω τὸ δίκιο καὶ τὴ λευτεριά

-Πᾶς νὰ διψάσης καὶ νὰ πεινάσης

-Πάω νὰ φυλάξω τὸ ψωμὶ τῶν παιδιῶν

-Πᾶς νὰ χάσης χέρι πόδι μάτι

-Πάω νὰ δώσω χαρὰ καὶ φῶς

σὲ χιλιάδες τίμιους καὶ εἰρηνικοὺς ἀνθρώπους

-Πᾶς νὰ σκοτώσης καὶ νὰ σκοτωθῆς

-Πάω νὰ δώσω ζωὴ καὶ εἰρήνη δίκιο καὶ λευτεριά

-Γιὰ ποιόν στρατιώτη

-Γιὰ τὴν πατρίδα

ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟΝ Γ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 1949

18

Διδαχὲς τοῦ γέροντος Παϊσίου

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ὅποιος ἀγωνίζεται πνευματικάπολεμάει τὸν ἐχθρὸ διάβολο καὶ ἑπόμενο εἶναι νὰ πο-λεμηθῆ καὶ ἀπrsquo αὐτόν Ὁ ἄνθρωποςποὺ θὰ νικήση τὸν νοητὸ ἐχθρό θὰ στεφανωθῆ ἀπὸ τὸν Χριστό

Γιὰ νὰ ἐξαγνισθῆ ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ μὴ δέχεται πονηροὺς λογισμούς ἀλλrsquo οὔτε καὶ ὁ ἴδιος νὰ σκέφτεται πονηρά Νὰ ἐνεργῆ δὲ ἁπλὰ καὶ ταπεινὰ καὶ νrsquo ἀγωνίζεται φιλότιμα

Ἡ μεγαλύτερη ἀρρώστια στὴν ἐποχὴ μας εἶναι οἱ μάταιοι λογισμοὶ τῶν κακῶν ἀνθρώ-πων ποὺ φέρνουν τὸ ἄγχος Τὴ θεραπεία τὴν δίνει μόνο ὁ Χριστὸς μὲ τὴν ψυχικὴ γαλήνη μαζὶ καὶ τὴν αἰωνιότητα ἀρκεῖ νὰ μετανοήση ὁ ἄνθρωπος καὶ νὰ στραφῆ στὸν Χριστό

Τὸ καλύτερο φάρμακο γιὰ τὴν κάθε δοκι-μασία μας εἶναι ἡ μεγαλύτερη δοκιμασία τῶν συνανθρώπων μας ἀρκεῖ νὰ τὴν φέρουμε στὸν λογισμό μας

Ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ γιὰ ὅτι δὲν γί-νεται ἀνθρωπίνως εἶναι μία μυστικὴ συνεχὴς προσευχὴ μὲ θετικὰ ἀποτελέσματα

Ὅποιος ἐμπιστεύεται στὸν Θεό σπέρνει δοξολογία καὶ δέχεται τὴ θεϊκὴ χαρὰ καὶ τὴν αἰώνια εὐλογία Ὅποιος σπέρνει κακομοιρι-άθερίζει κακομοιριὰ καὶ ἀποθηκεύει ἄγχος

Ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὁ ἄνθρωπος ὅταν δέ-χεται ὑλικὴ εὐλογία εἶναι χαρὰ ἀνθρώπινη

19

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἐνῷ ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὅταν δίνη ὁ ἄνθρωπος εἶναι θεϊκή Ἡ θεϊκὴ ἔρχεται μὲ τὸ δόσιμο

Ὅποιος κουράζεται γιὰ τὸν πλησίον του ἀπὸ καθαρὴ ἀγάπη ξεκουράζεται μὲ τὴν κούραση Ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ ἀγαπάει τὸν ἑαυ-τό του καὶ τεμπελιάζει κουράζεται καὶ μὲ τὸ νὰ κάθεται

Ὅταν ἀδικῆσαι νὰ μὴ λές laquoΝὰ τὸ βρῆ ἀπὸ τὸν Θεόraquo γιατί τότε καταριέσαι μὲ εὐγένεια

Ἕνα τουρβὰ μεταφέρει κανεὶς καὶ λέει πότε νὰ τὸν ξεφορτωθῆ Πόσο μᾶλλον νὰ κουβαλάη συνέχεια περίσσιο βάρος τὸ ὁποῖο προσθέ-τει μὲ τὴν πολυφαγία καὶ βλάπτει καὶ στὴν ὑγεία

Ἐὰν δὲν διορθωθῆ ὁ καθένας μας γιὰ νὰ πληθύνη τὸ καλό πῶς μπορεῖ νὰ ἐπικρατήση τὸ καλὸ μὲ καλὸ τρόπο

Ἐὰν δὲν μποροῦμε νὰ ἀγωνισθοῦμε πολὺ ἢ καὶ καθόλου τουλάχιστον νὰ τὸ ἀναγνω-ρίζουμε ταπεινὰ καὶ νὰ ζητᾶμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ Ἐὰν θὰ μᾶς βοηθοῦσε καὶ ἡ μὴ ἀνα-γνώριση οὔτε καὶ αὐτὴ θὰ μᾶς τὴν ζητοῦσε ὁ Χριστός

Ἄλλο εὐλάβεια καὶ ἄλλο εὐσέβεια ndash ὅπως ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολικὴ εὐλάβεια διαφέρει ἀπὸ τὴν Δυτικὴ εὐρωπαϊκὴ εὐσέβειαἩ μὲν εὐλάβεια ἔχει θεία Χάρη ἡ δὲ εὐσέβεια ἔχει ἀνθρώπινο μυαλό

Ἡ κάθε καλὴ ἰδέα ποὺ ἔρχεται στὸν ἀνθρώ-πινο νοῦ εἶναι ἀπὸ ἄνω ἀπὸ τὸν Θεό Μόνο ὅτι κατεβάζει ἡ μύτη μας μὲ τὸ συνάχι εἶναι δικό μας

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δέχονται τὶς πλούσιες εὐλογίες τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ λίγοι εὐχαριστοῦν τὸν Θεὸ καὶ εἶναι εὐχαριστημένοι καὶ χαρού-μενοι κοντὰ στὸν Χριστό

Ἀπὸ τὸ βιβλίο του Ἁγιορεῖται Πατέρες καὶ Ἁγιορείτικα ἔκδοση Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου laquoΕὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγοςraquo Σουρωτὴ Θεσσαλονίκης

20

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με

καὶ πι νέ τω

ἐκ τοῦ Οἴκου

ΡούνshyταshyΓεshyωρshyγίshyουshyΔιshyκηshyγόshyρου

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με καὶ πι νέ τωὉ πι στεύ ων εἰς ἐ μέ κα θὼς εἶ πεν ἡ γρα φή πο τα μοὶ ἐκ τῆς κοι λί ας αὐ τοῦ ρεύ σου σιν ὕ δα τος ζῶν τος

Μα μά μπαμ πὰ δι ψά ω δι-ψά ω πο λύ δῶ στε μου νε-

ρό ἔ χει πο λὺ ζέ στη καὶ κου ρά στη κα ἄ κου σα νὰ λέ ει ἕ να παι δά κι πο λὺ χα ρι-τω μέ να στοὺς γο νεῖς του κα θὼς ἔ παι-ζε στὴν πα ρα λί α ἐ φέ τος τὸ κα λο καί ρι Δὲν ξέ ρω για τί ἀλ λὰ αὐ τὴ ἡ φαι νο με-νι κὰ ἁ πλὴ φρά ση τοῦ μι κροῦ παι διοῦ μοῦ ἔ φε ρε στὸν νοῦ μί α ἄλ λη φρά ση ἡ ὁ ποί α λέ ει laquoἘ ὰν τὶς δι ψῇ ἐρ χέ σθῳ πρὸς ἐ μὲ καὶ πι νέ τῳraquo

Δί ψα λοι πόν Ναί δί ψα μί α πα ρά με-τρος τῆς ἀν θρώ πι νης ζω ῆς τῆς κα θη με-ρι νό τη τός μας Ἀ νά λο γα βέ βαι α γιὰ τὸ τί δι ψᾶ κα νείς μὴν τὸ ξε χνᾶ με αὐ τό πο λὺ βα σι κό κα θό τι ἡ δί ψα ἔ χει καὶ ἀλ λη γο-ρι κὸ πε ρι ε χό με νο Ἄλ λος δι ψᾶ γιὰ ὑ λι κὰ πράγ μα τα κι νού με νος ἀ πὸ τὴ φι λαυ τί α τὴ φι λαρ γυ ρί α ἢ τὴ φι λη δο νί α του ἄλ-λος πά λι δι ψᾶ γιὰ laquoἄλ λαraquo ἀ γα θά ὄ χι τοῦ κό σμου ἐ τού του γιὰ πνευ μα τι κὰ ἀ γα θά Ση μα σί α ἔ χει πάν τως ὅ τι τὸ κί νη τρο καὶ ἡ αἰ τί α τῆς δί ψας εἶ ναι κοι νὴ γιὰ ὅ λους εἶ ναι ἡ δί ψα γιὰ ζω ή

Ἡ ποι ό τη τα τῆς δί ψας τοῦ κα θε νὸς θὰ κα θο ρί ζει μέ σα στὴ ζω ὴ του κα τ᾿ ἀ νάγ κην καὶ τὴν πη γὴ στὴν ὁ ποί α θὰ πη-γαί νει νὰ ξε δι ψᾶ Καὶ ἀ κο λού θως ὅ λα τὰ ἔρ γα του μὲ αὐ τὸ τὸ κρι τή ριο θὰ κα θο-ρί ζον ται Γαι ώ δης ἡ δί ψα κά ποι ου γαι-ώ δης καὶ ἡ πη γή του γαι ώ δη καὶ φθαρ τὰ

21

ἐκ τοῦ Οἴκου

τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του Πνευ μα τι κὴ ἡ δί ψα κά ποι ου πνευ μα τι κὴ καὶ ἡ πη γή του πνευ μα τι κὰ καὶ αἰ ώ νια τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του

Ἡ ἀ κο λου θί α αὐ τὴ ἀ πο κτᾶ ἀ κό μη με γα λύ τε ρη ση μα σί α ὅ ταν τὴν ἀ να λο γι-στοῦ με μέ σα ἀ πὸ τὸ πρί σμα τοῦ συ νό-λου τὸ λε γό με νον umlκοι νόνuml Ὁ ἄν θρω πος ὡς ἀ το μι κό τη τα εἶ ναι αὐ τα ξί α ὅ μως ἡ αὐ τα ξί α αὐ τὴ θε ώ νε ται μέ σα ἀ πὸ τὸ κοι-νὸν σῶ μα καὶ σω τη ρί α κλει σμέ νη μέ σα σὲ ἕ να laquoἐ γὼraquo δὲν νο εῖ ται δὲν ὑ φί στα ται

Ἀ νά λο γα λοι πὸν μὲ τὴν ποι ό τη τα τῆς προ σω πι κῆς πη γῆς του ὁ κα θέ νας ἐ πη-ρε ά ζει τὸ σύ νο λο μέ σα στὸ ὁ ποῖ ο ἐ νυ πάρ χει Ἂν οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη γὲς τῶν ἀ τό μων ἔ χουν πνευ μα τι κὴ ἀ να φο-ρὰ στὴ μί α καὶ μο να δι κὴ αἰ ώ νια πη γὴ ζῶν τος ὕ δα-τος Στὸν Χρι στό τό τε καὶ τὸ σύ νο λο στὸν Χρι στὸ θὰ ὁ δη γεῖ ται ἀ πὸ Τὸν Χρι στὸ θὰ ἐμ πνέ ε ται καὶ ἐν Χρι στῷ θὰ διά γει σὲ αἰ ώ νια χα ρά Ἂν ὅ μως οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη-γὲς τῶν ἀ τό μων σὲ μί α κοι-νω νί α ἔ χουν ση μεῖ ο ἀ να φο-ρᾶς τὰ ὑ λι κὰ καὶ προ σω πι-κὰ πά θη καὶ τὴν ἱ κα νο ποί-η σή τους τό τε ἡ δί ψα ὄ χι μό νο δὲν θὰ σβή νει ἀλ λὰ μο νί μως θὰ αὐ ξά νει καὶ θὰ ὁ δη γεῖ τό σο τὰ ἐ πὶ μέ ρους ἄ το μα ὅ σο καὶ ὅ λο τὸ σύ νο λο σὲ μί α δια ρκῆ φθο ρά σὲ μί α πο ρεί α θνη τὴ σὲ μί α πο ρεί α ἐ ξα-φά νι σης

Καὶ ἐ δῶ βρί σκε ται τὸ χρέ ος καὶ ἡ εὐ-θύ νη τῶν Χρι στια νῶν Στὸ σύγ χρο νο κοι-νὸ τρα πέ ζι τῆς πα ναν θρώ πι νης οἰ κο γέ-νειας τῶν ἀν θρώ πων ὑ πάρ χει μί α κα νά τα μὲ νε ρό ἕ τοι μη νὰ ξε δι ψά σει τὶς ἀ λη θι νὲς ἀ νάγ κες τῶν με λῶν αὐ τῆς τῆς οἰ κου με νι-κῆς οἰ κο γέ νειας

Ἕ τοι μη νὰ σβή σει ὅ λη τὴν ψυ χι κή πνευ μα τι κὴ δί ψα τοῦ κό σμου ἕ τοι μη νὰ δώ σει αἰ ώ νια προ ο πτι κὴ ζω ῆς καὶ χα ρᾶς

στὶς κοι νω νί ες ὅ λου τοῦ κό σμου Καὶ τὸ νε ρὸ αὐ τῆς τῆς κα νά τας δὲν εἶ ναι ἄλ λο πα ρὰ Ὁ ἴ διος Ο ΧΡΙΣΤΟΣ Ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στός ὁ ὁ ποῖ ος προ σφέ ρε ται αἰ ω νί ως ἀ φει δῶς καὶ ἀ δι α κρί τως σὲ ὅ λους Ὁ ἴ διος εἶ ναι καὶ τὸ νε ρὸ Ὁ ἴ διος καὶ ἡ πη γή Αὐ-τὸ εἶ ναι τὸ με γά λο ἠ θι κὸ καὶ πνευ μα τι κό μας χρέ ος γιὰ ὅ λους τούς Χρι στια νούς νὰ φρον τί ζουν νὰ ξε δι ψοῦν οἱ ἴ διοι ἀ πὸ Τὸν Χρι στό ἀ πὸ τὸ Ἅ γιο Πνεῦ μα τὸ ζω-ο γό νο καὶ νὰ γί νον ται οἱ ἴ διοι κα νά τες μὲ Χρι στό ὥ στε νὰ με τα δί δουν μὲ τὴ ζω ὴ

τους αὐ τὸ τὸ αἰ ώ νιο ὕ δωρ σὲ ὅ λη τὴν οἰ-κου μέ νη

Νὰ γε μί ζουν πάν το τε αὐ τὴν τὴν πα-να θρώ πι νη κα νά τα μὲ Χρι στό γιὰ νὰ μπο ρεῖ ὅ λη ἡ οἰ κου μέ νη νὰ ζεῖ ἀ λη θι νά νὰ ζεῖ μὲ ἀ γά πη νὰ θε ώ νε ται ἐν Χρι στῷ κά θε λε πτό

Ἐ ξάλ λου μᾶς τὸ εἶ πε ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στὸς laquoὅ ποι ος δι ψᾶ νὰ ἔρ χε ται σὲ ἐ μέ να νὰ πί νειraquo Δὲν ὑ πάρ χει με γα λύ τε ρο πράγ-μα ἀ πὸ αὐ τὴν τὴν ἀ γά πη ποὺ μᾶς δεί χνει Ὁ Χρι στός Στὸ χέ ρι μας εἶ ναι νὰ θέ λου με νὰ ξε δι ψά σου με ἀ λη θι νὰ καὶ ἀ το μι κὰ καὶ στὸ σύ νο λο

Ἡ Σαμαρείτιδα λέγει στὸν Κύριοlaquo Δὸς μοι τοῦτο τὸ ὕδωρraquo

22

Πολλοὶ σήμερα κατηγοροῦν τοὺς νέους γιὰ τὰ ἀλλόκοτα ντυσίματά τους τὴν ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους

τὴν ἀπραξία καὶ τὶς αὐτοκαταστροφικές τους τάσεις

Εἶναι ἄραγε ὅμως ἔτσι ὄντως τὰ πράγμα-τα Ἢ μήπως κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιφάνεια μᾶς διαφεύγει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια

Οἱ νέοι ἐμφανίζονται μὲ ἔξαλλα ἢ ἐξω-φρενικὰ ντυσίματα καὶ κατηγοροῦνται γιrsquo αὐτό Ὅμως ἔτσι ἀντιδροῦν στοὺς κουστου-μαρισμένους καὶ γραβατωμένους κυρίως τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράττουν μὲ τὴ μεγαλύ-τερη ὑποκρισία τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἐναντίον τῆς κοινωνίας ἀπομιζώντας την μὲ ἄνομα μέσα ἀπροκάλυπτα καὶ ὠθώντας την στὴ δυστυχία

Γίνονται πολλὲς φορὲς καταστροφικοὶ καὶ αὐτοκαταστροφικοὶ μὲ ποικίλες οὐσίες ἐνῷ συγχρόνως παρουσιάζουν ἔντονη φιλαυ-τία Φαίνεται παράξενο καὶ ἀσυμβίβαστο Ὅμως δὲν εἶναι αὐτοὶ οἱ αὐτοκαταστροφικοί ἐνῷ ἡ φιλαυτία τους ἐνέχει τὴν ἐνστικτώδη αἴσθηση τῆς διατήρησης τῆς ζωῆς καὶ τῶν ὑπολειμμάτων τῆς τσαλακωμένης ἀξιοπρέ-πειάς τους

Δὲν προτίμησαν ποτὲ οἱ ἴδιοι νὰ τρῶνε μεταλλαγμένα γενετικῶς προϊόντα μὲ διοξί-νες προϊόντα τῆς μεγάλαυχης πολιτικῆς τῶν lsquorsquoπεπολιτισμένωνrsquorsquo ἐθνῶν τῆς Ἑσπερίας

Ἡ ὕβρις τῶν μεγιστάνων δὲν διστάζει νὰ τοὺς ταΐζει μὲ προϊόντα ὑβριδίων καὶ ἂν ἀρέ-σει σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς μεγιστάνες μπορεῖ καὶ νὰ τοὺς στείλει ὡς πασχαλινὸ δῶρο μιά βόμβα ἀπεμπλουτισμένου οὐρα-νίου μὲ εὐχὲς γιὰ καλὸ Πάσχα

Ὅλα αὐτὰ τοὺς τὰ ταΐζει ἡ κοινωνία χωρὶς νὰ τοὺς ρωτᾶ τσακίζοντας ἔτσι τὴν πολύτιμη ὑγεία τους τὴν τόσο ὠφέλιμη καὶ χρήσιμη γιὰ τὰ χρόνια ζωῆς ποὺ ἔχουν μπροστά τους νὰ δημιουργήσουν καὶ στὸ τέλος τοὺς κατηγορεῖ γιὰ αὐτοκαταστροφὴ ἐνῷ ἡ ἴδια ἐκεῖ τούς ὁδήγησε

Τοὺς ἐξαναγκάζει σὲ ἀμνησία μὲ τὴν ἔλλειψη ἐπαρκῶν χώρων νὰ ἀθληθοῦν νὰ παίξουν καὶ τρόπων νὰ κινηθοῦν μὲ ἀσφά-λεια μrsquo ἕνα ποδήλατο ἢ μὲ τὰ πόδια κι ἔπειτα τοὺς κατηγορεῖ γιὰ ψυχικὴ παραλυ-σία ξεχνώντας ὅτι lsquorsquoνοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖrsquorsquo

Τοὺς ἔχει καταντήσει χωρὶς χέρια διότι οἱ νέοι ἔξω ἀπὸ τὸν κονδυλοφόρο καὶ ἴσως λίγες φορὲς στὴ ζωὴ τους μιὰ μπάλα ὅποτε τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία στοὺς ἐλαχιστότα-τους χώρους ποὺ lsquorsquoφροντίζουνrsquorsquo οἱ lsquorsquoμεγά-λοιrsquorsquo νὰ διατηροῦν γὶ΄ αὐτούς δὲν ἔχουν κρατήσει τίποτε ἄλλο

Ἡ χειρωνακτικὴ ἀπασχόληση εἶναι ξένη γιὰ τοὺς πολλούς Χειροτεχνίες-τέχνες κι ἄλλες χρήσιμες πρακτικὲς δραστηριότητες

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέων

Ἰωάννη Νικολαΐδηἐκπαιδευτικοῦ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

7

τῆς πόλεως νὰ ἐλευθέρωσης νέον τινὰ δικασθέ-ντα ἀδίκως καὶ ἀπαγόμενον εἰς θάνατον ὑπὸ τοῦ ἰδιαιτέρου γραμματέως σου Ἀφοῦ δὲ τὸν ἐλευθερώσεις καὶ τὸν λυτρώσεις τοῦ θανάτου νὰ τὸν στείλης εἰς τὸ λιμάνι τῆς Θεσσαλονίκης στὸ ναυλοχοῦν Ἀτμόπλοιον laquoΜυκάληraquo τὸ ὁποῖον ἑτοιμάζεται πρὸς ἀναχώρησηhellip

laquoΚαὶ σπεύσαςraquo εἶπε ὁ Πασάς laquoτὸν λύτρωσα ἐκ τοῦ κινδύνου καὶ τὸν ἀπέστειλα εἰς τὴν Ἑλλά-δαraquo Καὶ τότε ἐγνώρισα ὅτι ὁ σωτὴρ καὶ ρύστης μου ἐκ τῆς καταδίκης τοῦ θανάτου μου ἦτο ὁ Μεγαλομάρτυς ἃγιος Δημήτριος ὁ Μυροβλήτης Κι΄ ἔτσι ἐπαλήθευσε καὶ ἡ προφητεία τοῦ ἁγί-ου Νεκταρίου ποὺ μοῦ εἶχε πεῖ ὅτι ὅπου καὶ ἂν ὑπάγω εἰς τὴν Λογγοβάρδαν θὰ καταλήξω Ἐπληροφορήθην δὲ ἐκ τούτου ὅτι πρέπει πά-ντοτε νὰ ἔχουμε τελείαν ὑπακοὴν εἰς τὸν Πνευ-ματικόν μας Πατέρα χωρὶς ἀντιλογίες καὶ νὰ ποιοῦμε οὐχὶ τὸ θέλημα τὸ δικό μας ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ Πνευματικοῦ μας Πατρὸς μιμού-μενος τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν Ὃστις ἦλθεν εἰς τὸν κόσμον οὐχὶ νὰ ποιῇ τὸ θέλημα τὸ Ἰδικόν Του ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντος Αὐτὸν Πατρόςhellip Ἀναχωρήσας ἐξ Ἁγίου Ὂρους καί ὅταν τὸ πλοῖον ἒφθασεν εἰς τὸν λιμένα τῆς Θεσσαλονίκης ἔκρινα καλὸν νὰ ἐξέλθω διὰ νὰ προσκυνήσω τὸν τάφον τοῦ ἁγίου Δημητρίου τοῦ προστάτου μου καὶ μετὰ Θεὸν φύλακος καὶ σωτῆρός μου Ἐξελθὼν δὲν ἠξεύρω πῶς πάλιν οἱ τοῦρκοι μὲ ἐξέλαβον ὡς κατάσκοπον καὶ μὲ εἶχον ὑπὸ ἐπιτήρησιν ἀρκετὰς ἡμέρας

Ὃταν δὲ ἀπεφάσισα νὰ φύγω καὶ ἐπέρασα ἀπὸ τὸ Τελωνεῖον μὲ συ-νέλαβον καὶ μὲ ἐπέρασαν ἀπὸ τρεῖς σειρὰς συρμα-τοπλεγμάτων καὶ μὲ ἔκλει-σαν ἐκεῖ Εὗρον δὲ ἐκεῖ κεκλεισμένον νεανίαν τὸν ὁποῖον ἠρώτησα

ndash Διὰ ποῖον λόγον μᾶς ἔκλεισαν Καὶ μοῦ λέγει-

ndashΔιά νὰ μᾶς φονεύσουν καὶ ἐγὼ εἶπονndashΤί κακὸν ἐποιήσαμενndashἊφησε μοῦ εἶπε μὴ ἐξετάζεις τὸ γιατίhellipΔὲν παρῆλθον ὀλίγα λεπτὰ τῆς ὥρας καὶ

κατέπλευσεν εἰς τὸν λιμένα τῆς Θεσσαλονίκης Ἀτμόπλοιον ἐρχόμενον ἐκ Ρουμανίας μὲ φορτί-ον πετρελαίου καὶ ἀρκετοὺς ἐπιβάτας Μόλις

ὅμως ἔφθασεν τὶς οἶδε πῶς καὶ ἀπὸ ποίαν αἰτί-αν κάποιο ντεπόζιτο πετρελαίου πῆρε φωτιά τὸ ὁποῖον ἀκαριαίως μεταδόθηκε εἰς ὅλον τὸ φορτί-ον καὶ εἰς μίαν στιγμὴν κρότοι ἰσχυροὶ ἠκούοντο καὶ φλόγες οὐρανομήκεις ἀνεπετάσσοντο

Ἡ Θεσσαλονίκη ἐγένετο ἀνάστατος Χι-λιάδες ἀνθρώπων κατῆλθον εἰς τὴν παραλίαν ἄλλοι διὰ νὰ δοῦν καὶ ἄλλοι νὰ σώσουν τοὺς κινδυνεύοντας ἐπιβάτας μὲ τὰς λέμβους καὶ τὰ πλοῖα Ἔφυγον δὲ καὶ ὅλοι οἱ φύλακες ἀπὸ τὸ Τελωνεῖο Τὴν στιγμὴν ἐκείνην ὁ νεανίας ἐκεῖνος ἐξαγαγὼν ψαλίδιον ἐκ τῆς τσέπης του ἒκοψεν τὰ σύρματα καὶ λαβών με ἐκ τῆς χειρὸς ἐξήγαγε ἔξω τῆς φυλακῆς Ἔπειτα πληρώσας Ἑβραῖόν τινα λεμβοῦχον τοῦ εἶπεν νὰ μᾶς ὑπάγη εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον τὸ ὁποῖον εὑρίσκετο ἔξω τοῦ λιμένος Ἐνῷ ἠτοιμαζόμεθα νὰ εἰσέλθωμεν εἰς τὴν λέμβον ἦλθεν ὁ στρατιώτης ἐκεῖνος πού μὲ ἔκλεισεν εἰς τὰ συρματοπλέγματα νὰ μὲ συλ-λάβει ἀλλrsquo ὁ νεανίας ἐκεῖνος ὅστις μὲ ἐξήγαγε τοῦ ἔδωκεν ράπισμα καὶ ἔφυγεhellip Ἀνήλθομεν εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ἀτμόπλοιον καὶ ἐγὼ ἐφρόντισα νὰ τοποθετήσω τὰ πράγματά μου ἀφοῦ δὲ τὰ ἐτο-ποθέτησα ἐστράφην διὰ νὰ εὕρω τὸν νεανίαν ἐκεῖνον τὸν σωτήρα μου νὰ τὸν εὐχαριστήσω καὶ νὰ τὸν ἐρωτήσω ποῖος καὶ ἀπὸ ποῦ ἦταν Ἀλλὰ πουθενὰ δὲν τὸν εὗρον Ἐρωτήσας σχεδὸν πάντας τοὺς ἐπιβάτας καὶ τοὺς τοῦ Ἀτμόπλοι-ου ἀντελήφθην ὅτι οὐδεὶς εἶδεν αὐτόν οὔτε νὰ εἰσέλθη εἰς τὸ πλοῖον οὔτε νὰ ἐξέλθη Ποιὸς ἦταν καὶ τί ἐγένετο ὁ Θεὸς γνωρίζει Ἐγὼ τοῦτο μό-

νον γνωρίζω ὅτι μετὰ πάροδον ἀρκετῶν ἐτῶν ὃτε ἠλευθερώθη ἡ Θεσσαλονίκη καὶ ἐπῆγα καὶ ἐλειτούργησα καὶ ἐκήρυξα τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ εἰς τὸν Ναὸν τοῦ Ἁγίου Δημητρίου καὶ εἶδον τὴν εἰκόνα τοῦ Ἁγίου ἀνεμνήσθην ὅτι ὁ νεανί-ας ἐκεῖνος ποὺ μὲ ἐλευθέρωσε τῆς φυλακῆς καὶ μὲ ὁδήγησεν εἰς τὸ Ἀτμόπλοιον εἶχεν μεγάλην ὁμοιότητα μὲ τὴν εἰκόνα τοῦ ἁγίου Δημητρίου τῆς Θεσσαλονίκης

8

Ἀναστασίας Κουρῆ φιλολόγου

Μία πόλη μὲ 2500 χρόνια Ζωῆς

Ἡ Θεσσαλονίκη εἶναι μία πόλη μὲ ἱστο-ρικὴ καὶ πολιτιστικὴ πορεία περίπου 25 αἰώνων Ἱδρύθηκε τὸ 315 πΧ

ἀπὸ τὸν Κάσσανδρο ποὺ τῆς ἔδωσε τὸ ὄνομα τῆς συζύγου του ἀδελφῆς τοῦ Μεγάλου Ἀλε-ξάνδρου Ἡ σημαντικὴ θέση της στὸν μυχὸ τοῦ Θερμαϊκοῦ κόλπου τῆς ἔδωσε τὴ δυνα-τότητα νὰ ἀναδειχθεῖ σημαντικὸ ἐμπορικὸ καὶ στρατιωτικὸ κέντρο σ΄ὅλη τὴ διάρκεια τῆς μακραίωνης ζωῆς της Εἶναι ἡ πόλη στὴν ὁποία ἐπικεντρώνεται ἡ πολιτιστικὴ κληρονο-μιὰ τοῦ ἑλληνισμοῦ στὴ βόρεια Ἑλλάδα ἰδι-αίτερα δὲ ἐκείνη τῆς βυζαντινῆς περιόδου

Ἀπὸ τὸν 6ο αἰώνα στὸν μυχὸ τοῦ Θερμα-ϊκοῦ κόλπου ὑπῆρχε ἡ ἑλληνικὴ πόλη Θέρμη ἡ ὁποία χάρισε τὴν ὀνομασία της καὶ στὸν Θερμαϊκὸ κόλπο Οὐσιαστικὰ ἡ ἱστορία καὶ ἡ ἀκμὴ τῆς Θεσσαλονίκης ἀρχίζει ἀπὸ τὸν Κάσσανδρο τὸ 315 πΧ ὅπου ἐξελίσσεται σὲ σημαντικότατο κέντρο ἐμπορίου Μετὰ τὴν κατάκτησή της ἀπὸ τοὺς Ρωμαίους γίνε-ται διοικητικὸ κέντρο καὶ μετὰ τὴ μάχη τῶν

Φιλίππων τὸ 42 πΧ γίνεται ἕδρα πραίτωρος Ἀπὸ τὰ πρῶτα χρόνια της αὐτοκρατορικῆς περιόδου στὴ Θεσσαλονίκη σημειώνεται ἰδιαί-

τερη πνευματικὴ ἄνθηση Ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα παραμένει ἐπίσημη ἐνῷ μόνο ἐλάχιστες ἐπι-γραφὲς εἶναι γραμμένες στὴ λατινική

Μία νέα περίοδος γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη ἀρχίζει μὲ τὴν ἄνοδο στὸν αὐτοκρατορικὸ

θρόνο τοῦ Διοκλητιανοῦ (284 μΧ) Κατὰ τὴν περίοδο τῆς πρώτης τετραρχίας ὁ καί-σαρ Γαλέριος ὅρισε ὡς ἕδρα του τὴ Θεσσα-λονίκη καὶ ἐκεῖ κτίζει τὰ ἀνάκτορά του Τὴν χρησιμοποιεῖ ὡς ὁρμητήριο ἐναντίον τῶν Περσῶν Μὲ τὴ μεταφορὰ τῆς πρωτεύουσας τῆς αὐτοκρατορίας ἀπὸ τὴ Ρώμη στὴν Κων-σταντινούπολη ἀπὸ τὸν Μέγα Κωνσταντῖνο τονίστηκε ἰδιαίτερα ἡ γεωγραφική της θέση καὶ ἐνισχύθηκε περισσότερο ἡ πολιτικὴ της σημασία Ἡ ἐκκλησιαστικὴ σπουδαιότητά της πηγάζει ἀπὸ τὴν ἀποστολική της προέλευση Ὅλα αὐτὰ ἀναδεικνύουν τὴ Θεσσαλονίκη κατὰ τὸν 4ο αἰώνα ὡς τὴν πιὸ ἀξιόλογη πόλη μετὰ τὴν Κωνσταντινούπολη

Ἡ Θεσσαλονίκη γνώρισε ἀλλεπάλληλες πολιορκίες καὶ ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς Ἀβαρο-σλάβους τὸν 7ο καὶ 8ο αἰώνα τοὺς Σαρα-

9

κηνοὺς τὸν 10ο αἰώνα τοὺς Βούλγαρους τοὺς Νορμανδοὺς καὶ τοὺς Φράγκους ἀπὸ τὴ Δύση Οἱ Νορμανδοὶ προέβησαν σὲ φρικι-αστικὲς βιαιότητες λεηλασίες καὶ ἀπερίγραπτες βαρβαρό-τητες Μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινούπολης ἀπὸ τοὺς Σταυροφόρους (1204) ἡ Θεσ-σαλονίκη ἔγινε πρωτεύουσα τοπικοῦ φραγκικοῦ βασιλείου τὸ ὁποῖο ἔζησε μέχρι τὴν ἀνά-κτηση τῆς πόλης ἀπὸ τὸν δε-σπότη τῆς Ἠπείρου Θεόδωρο Ἄγγελο Δούκα Κομνηνό Μετὰ τὴν ἀνάκτηση τῆς Κωνσταντινούπολης (1261) καὶ τὴν παλι-νόρθωση τῆς αὐτοκρατορίας ἡ Θεσσαλονίκη γίνεται πάλι τὸ πολιτικό τὸ στρατιωτικὸ καὶ τὸ πνευματικὸ κέντρο τῶν εὐρωπαϊκῶν ἐπαρ-χιῶν τῆς αὐτοκρατορίας Ἡ παιδεία ἄκμαζε καὶ τὰ καλλιτεχνικὰ ἐργαστήρια ἀνθοῦσαν Οἱ σημαντικότεροι λόγιοι τοῦ 14ου αἰώνα προέρχονταν ἢ ἦταν συνδεδεμένοι μὲ τὴν παιδεία τῆς Θεσσαλονίκης

Μεγάλες πνευματικὲς μορφὲς ποὺ κατά-γονται ἀπὸ τὴν Θεσσαλονίκη εἶναι τὸν 9ο αἰώνα οἱ ἀδελφοὶ Κύριλλος καὶ Μεθόδιος ποὺ συνέβαλλαν στὸν ἐκχριστιανισμὸ τῶν Σλάβων καὶ δημιούργησαν τὸ γλαγολιτικὸ ἀλφάβητο γιὰ τὴ γραφὴ τῆς γλώσσας τους Ἔτσι μέσα ἀπὸ τὴ Θεσσαλονίκη περνᾶ συ-νεχῶς ἡ πνευματικὴ καὶ ἰδεολογικὴ ἐπιρροὴ τοῦ Βυζαντίου καὶ φτάνει στὸ ἀπόγειο τῆς πολιτιστικῆς της ἀκτινοβολίας τὸν 14ο αἰώ-να ὡς τὴν ἅλωσή της ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ 1430

Ἡ τουρκικὴ κατάκτηση σrsquoαὐτὴν τὴν πε-ρίφημη βυζαντινὴ πόλη θὰ διαρκέσει 500

χρόνια στὴ διάρκεια τῶν ὁποίων θὰ ἀπο-κτήσει γρήγορα τὴ φυσιογνωμία ἑνὸς σημα-ντικοῦ ἰσλαμικοῦ κέντρου τῆς ὀθωμανικῆς

αὐτοκρατορίας μὲ τὴν οἰκοδόμηση μεγάλων δημοσίων καὶ θρησκευτικῶν κτηρίων ὅπως τὸ Bey Hamam καὶ τὸ Hamza Bey τζαμί Τὸ Βey Hamam εἶναι ἕνα μεγάλο λουτρὸ ποὺ κτίστη-κε τὸ 1444 ἀπὸ τὸν σουλτάνο Μουρὰτ ΄Β Βρίσκεται σήμερα ἀπέναντι ἀπὸ τὴν Πανα-γία τῶν Χαλκέων καὶ λειτουροῦσε μέχρι τὸ 1968 Τὸ Hamza Bey τζαμί ποὺ εἶναι σήμερα γνωστὸ ἀπὸ τοὺς Θεσσαλονικεῖς ὡς Ἀλκαζάρ εἶναι τὸ μοναδικὸ τζαμὶ στὴν Ἑλλάδα μὲ πε-ρίστυλη αὐλή

Μὲ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς πόλης ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ 1912 ἀναστυλώνονται ἕνα πλῆθος ναῶν ποὺ ξαναγίνονται χριστια-νικὲς ἐκκλησίες ὅλες ἐκεῖνες ποὺ κατὰ τὴν τουρκοκρατία εἶχαν μετατραπεῖ σὲ τζαμιά Στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ὁλοκληρώθηκαν οἱ ἀναστηλωτικὲς ἐργασίες τὸ 1914 Ἂς σημειωθεῖ ὅτι κατὰ τὴν περίοδο τῆς τουρκοκρατίας ὁ ναὸς αὐτὸς ὑπῆρξε ἡ μητρόπολη τῆς Θεσσαλονίκης ἀφοῦ ἡ Ἁγία Σοφία εἶχε μετατραπεῖ κι αὐτὴ σὲ τζαμί Ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος στὴν ὁδὸ Ἰα-σωνίδου εἶχε μετατραπεῖ κι αὐτὸς σὲ τζαμὶ τὸ

1500 ἀπὸ τὸν Ishak Celebi καδὴ τῆς Θεσσαλονίκης τοῦ ὁποίου πῆρε καὶ τὸ ὄνομα

Ἡ πολιτιστικὴ ἐξέλιξη τῆς Θεσσαλονίκης θὰ συνε-χιστεῖ καὶ μετὰ τὸ 1912 καὶ θὰ παίξει σημαντικὸ ρόλο στὰ πρώην τουρκοκρατού-μενα Βαλκάνια ἀποτελώ-ντας πάντα σταυροδρόμι ἰδεῶν καὶ πολιτισμῶν

Ἐπιγραφὴ ποὺ σώζεται στὰ ἀνατολικὰ τείχη τῆς Θεσσαλονίκης ἀναφέρεται στὸν αὐτοκράτορα Μ Θεοδόσιο (379-395 μΧ) ὁ ὁποῖος ἔκανε τὴν πόλη προσωρινὴ ἔδρα τῆς αὐτοκρατορίας καὶ ἀνάθεσε τὰ ὀχυρωματικά της ἔργα στὸν εἰδικὸ γιὰ ὀχυρώσεις πόλεων Πέρση Ὀρμίσδα τείχεσιν ἀρρήκτοις Ὀρμίσδας ἐξετέλεσε τὴν δε πόλι(ν)

10

Κωνσταντίνου Καλαϊτζίδηνομικοῦ

Ἡ Ροτόντα

Μετὰ τὴν ἔκδοση τοῦ Διατάγματος τῶν Μεδιολάνων ἀπὸ τὸν Μεγάλο Κωνσταντῖνο1 τὸ 313 μΧ τὸ κυκλο-

τερὲς οἰκοδόμημα (laquoΡοτόνταraquo) μετατράπηκε σὲ μαρτύριο2 τῆς Ἐκκλησίας τῆς Θεσσαλο-νίκης ὅπου φυλάσσονταν τὰ λείψανα τῶν μαρτύρων τῆς Ἐκκλησίας καὶ γινόταν ἡ κατήχηση τῶν χριστιανῶν παραπλησίως δὲ οἰκοδομή-θηκε βαπτι-στήριο ἐντός τοῦ ὁποίου βαπτίζονταν οἱ κατηχημένοι χριστιανοί3

Στὰ χρόνια τοῦ Μεγάλου Θεοδοσίου (379 ndash 395 μΧ) καί ἀφοῦ ὁ ἐν λόγῳ αὐτοκράτορας τῶν Ρωμαίων βαπτίστηκε χριστιανὸς ἀπὸ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Θεσσα-λονίκης ἅγιο Ἀχόλιο ἢ Ἀσχόλιο laquoεἰς ἔνδειξη τιμῆς καὶ εὐγνωμοσύνης πρὸς τὸν διασώσαντα αὐτὸν Κύριον ἐκ βεβαίου θανάτου ἀπὸ ἐπιδη-μικὴ νόσοraquo ἀπrsquo τὴν ὁποία ἀσθένησε τὸ 380 μΧ μετέτρεψε τὸ μνημεῖο σὲ μεγαλοπρεπῆ αὐτοκρατορικὸ χριστιανικὸ ναὸ τῆς πόλεως διακοσμώντας τον μὲ ὑπέροχες παραστάσεις ψηφιδωτῶν4 Ὁ ἴδιος δὲ ὁ αὐτοκράτορας ὅπως προκύπτει ἀπὸ τὸν βίο τοῦ ἁγίου Ἀχολίου5

ὄχι μόνο δήλωσε ἐπίσημα τὴν ἀφοσίωσή του στὸ Σύμβολο τῆς Νίκαιας ἀλλὰ καὶ ἐξέδωσε τὴν 28η Φεβρουαρίου τοῦ 380 μΧ τὸ περίφη-μο Διάταγμα τῆς Θεσσαλονίκης μὲ τὸ ὁποῖο

καλοῦσε τοὺς αἱρετ ικοὺς laquoμὴ μετασχεῖν τῆς Ἀρείου δόξηςraquo Γιὰ τὴ μετατροπὴ τῆς Ροτόντας σὲ χριστιανικὸ ναὸ διαπλα-τύνθηκε μία ἀπὸ τὶς 8 κόγ-χες της γιὰ νὰ προστεθεῖ τὸ ἱερὸ βῆμα ἕνας ὀρθο-γώνιος χῶρος μὲ ἡμικυκλικὴ ἁψίδα στὰ ἀνατολικὰ καὶ προστέ-θηκε περιμε-

τρικὰ στὸ κυκλικὸ κτίσμα ἓνα κλίτος (στοά) πλάτους 8 μ μὲ χαμηλωμένη στέγη ἐνῷ ἡ κύρια εἴσοδος τοῦ κτιρίου μεταφέρθηκε ἀπὸ τὸν νότο (ὅπου βρισκόταν κατὰ τὴν ἀνέγερσή του) στὴ δύση καὶ μπροστὰ ἀπὸ αὐτὴν κατα-σκευάσθηκε νάρθηκας γιὰ νὰ ἐξυπηρετηθοῦν οἱ ἀνάγκες ποὺ ἐπέβαλε τὸ τελετουργικό τῆς χριστιανικῆς πίστεως6

Ἐσωτερικὰ τὸ μνημεῖο τὸ ὁποῖο χρονολο-γικὰ δύναται νὰ θεωρηθεῖ ὡς τὸ ἀρχαιότερο χριστιανικὸ μνημεῖο τῆς Θεσσαλονίκης7 ἦταν ἐπενδυμένο μὲ πολύχρωμες ὀρθομαρμαρώ-

Πῶς καὶ γιατί ἡ Ροτόντα ἔγινε Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ἀφιερώθηκε στὸν ἅγιο Γεώργιο τὸν Τροπαιοφόρο

11

σεις ἐνῷ τὸ ὑπόλοιπο τμῆμα ἦταν διακοσμη-μένο μὲ ἐξαίρετης ποιότητας ψηφιδωτά μέ-ρος τῶν ὁποίων σώζεται καὶ σήμερα στὸ θόλο καὶ στὶς καμάρες τῶν κογχῶν Τὰ ψηφιδωτὰ ποὺ βρίσκονται στὴν κατώτερη ζώνη ἡ ὁποία εἶναι γνωστὴ ὡς ζωφόρος τῶν μαρτύρων ἀπει-κονίζουν μάρτυρες τῆς πρώτης χριστιανικῆς Ἐκκλησίας (ἃγιοι Ἀνανίας Ρωμανός Φίλιππος Κύριλλος Ἀρί-σταρχος Ὀνησί-φορος Εὐκαρπί-ων Βασιλίσκος Πρίσκος Θερινὸς κἂ) τοὺς ἁγίους Ἀγγέλους καὶ τὸν Παντοκράτορα Χριστό εἶναι ἀπὸ τὰ λαμπρότερα λείψανα της πα-λαιοχριστιανικὴς ἐποχῆς ἀντίστοι-χα σὲ σπουδαιό-τητα ἢ καὶ ἀνώτερα ἀπὸ αὐτὰ τῆς Ραβέννας τῆς Ἰταλίας

Ὅταν ἡ laquoΡοτόνταraquo μετατράπηκε σὲ Χρι-στιανικὸ ναὸ ἔγινε Μητροπολιτικὸς ναὸς τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης πρὸς τιμὴν τῶν Ἀρχαγγέλων ἢ τῶν Ἀσωμάτων ἢ τῶν Ταξιαρχῶν μὲ τὰ ὀνόματα δὲ αὐτὰ ἦταν γνωστὸς καθrsquo ὅλη τὴ Βυζαντινὴ ἐποχή Μαρτυρίες γιὰ τὸν ναὸ τῶν Ἀρχαγγέλων ἢ τῶν Ἀσωμάτων ὡς Μητρό-πολη ἔχουμε καὶ στὸν Ἰωάννη Καμενιάτη καὶ στὸν ἃγιο Εὐστάθιο Μητροπολίτη Θεσσαλο-νίκης κατὰ τὰ τέλη τοῦ 12ου καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ 13ου αἰώνα8

Μὲ τὸ ὄνομα δὲ αὐτό δηλαδὴ Παλιὰ Μη-τρόπολη (οἱ Τοῦρκοι τὸν ἀποκαλοῦσαν laquoἘσκὶ Μητροπὸλ ἢ Μετροπόλraquo) παρέμεινε ὁ ναὸς γνωστὸς στοὺς κατοίκους σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς τουρκοκρατίας9 Τὸν laquoναὸ τῶν Ἀσωμάτωνraquo ὡς Μητρόπολη Θεσσαλονίκης σεβάστηκαν ἀρχικὰ ἀκόμη καὶ οἱ Τοῦρκοι μέχρι τὸ ἔτος 1590 ὁπότε κατὰ τοὺς ἄγριους διωγμοὺς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης μετατράπηκε ἀπrsquo αὐτοὺς ndash τελευταῖος ἀπὸ ὅλους τοὺς παλαιοὺς ναοὺς τῆς Θεσσαλονίκης 160 περίπου χρόνια μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Θεσσαλονίκης ndash σὲ μουσουλ-μανικὸ τέμενος καὶ καταστράφηκε λόγῳ τοῦ ἐπιχρίσματος μὲ ἀσβεστοκονίαμα ἀπὸ τοὺς

ἴδιους μεγάλο μέρος τῶν ἐξαιρετικῆς τέχνης ψηφιδωτῶν καὶ ἡ μοναδικὴ τοιχογραφία ποὺ ὑπῆρχε τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ Οἱ Θεσ-σαλονικεῖς διατήρησαν ἐπὶ αἰῶνες τὴν ἀνάμνη-ση τοῦ ναοῦ τῶν Ἀρχαγγέλων ὡς Μητροπολιτι-κοῦ ναοῦ λειτουργοῦσε δὲ ὡς τέτοιος καὶ ἐπὶ τῶν χρόνων τοῦ ἁγίου Θεωνᾶ Α΄ Ἀρχιεπισκό-που Θεσσαλονίκης (ὁ ὁποῖος ἐκοιμήθη περὶ

τὰ μέσα τοῦ ἔτους 1541 μΧ) Λαμ-βάνοντας λοιπόν ὑπόψιν τὰ ὡς ἄνω γεγονότα δηλαδὴ ὅτι ὁ ναὸς ἦταν ἡ Μητρόπολη τῆς Θεσσαλον ίκης καὶ ὅτι μετατρά-πηκε τελευταῖος σὲ τζαμί δηλαδὴ μετὰ τοὺς Ἱεροὺς ναοὺς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου τῶν

Ἁγίων Ἀποστόλων τῆς Παναγίας Ἀχειροποι-ήτου ἀποδεικνύεται περίτρανα ὁ μεγίστης ση-μασίας πνευματικός πολιτιστικὸς καὶ ἐθνικὸς ρόλος τοῦ ναοῦ ἀφοῦ ἀποτελοῦσε τὸ κέντρο τῆς λειτουργικῆς ζωῆς καὶ ἐθνικῆς ἀναφορᾶς τοῦ ὑπόδουλου λαοῦ τῆς πόλεως10 Κατὰ μία ἄποψη ὁ ναὸς ὀνομάσθηκε Ἃγιος Γεώργιος στὰ νεότερα χρόνια ὅταν λειτούργησε μετὰ τὴν μετατροπὴ του σὲ τζαμὶ τὸ 1590 (καθό-τι ἔναντι τῆς δυτικῆς εἰσόδου του ὑπήρχε μικρὸς ναὸς μὲ τὸ ὄνομα αὐτό στὸν ὁποῖο καὶ μεταφέρθηκαν πολλὰ κειμήλια σκεύη καὶ εἰκόνες τοῦ ναοῦ τῶν Ἀσωμάτων) Μὲ τὴ με-ταφορὰ αὐτὴ ἐπικρατεῖ καὶ ἡ ὀνομασία τῆς γειτνιάζουσας Ἐκκλησίας ἡ ὁποία τιμοῦσε τὴ μνήμη τοῦ ἁγίου Γεωργίου Κατὰ ἄλλη ἄποψη ποὺ θεωρεῖται πιθανότερη καὶ ἐπικρατέστερη ἡ ὀνομασία laquoἍγιος Γεώργιοςraquo δόθηκε ἀμέσως μετὰ τὴν Ὀθωμανικὴ Κατοχὴ τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης προκειμένου νὰ μὴν μετατρέ-ψουν οἱ Ὀθωμανοὶ τὸν ναὸ σὲ τζαμί δεδομέ-νης τῆς γνωστῆς μέχρι καὶ σήμερα μεγάλης εὐλάβειας καὶ σεβασμοῦ τῶν μουσουλμάνων Τούρκων ἀλλὰ καὶ ὅλων τῶν μουσουλμάνων στὸν Μεγαλομάρτυρα Γεώργιο ἀκολουθώντας τὴν προηγούμενη πρακτικὴ καὶ ἄλλων πόλεων οἱ ὁποῖες ἐπειδὴ βρίσκονταν ὑπὸ Ὀθωμανικὴ

12

κατοχή ἀφιέρωναν χριστιανικοὺς ναοὺς καὶ μοναστήρια στὸν Ἅγιο Γεώργιο (ἢ στὴν Πα-ναγία) ὅπως στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ στὴ Μέση Ἀνατολή πχ στὸ Ἀμμὰν καὶ στὴ Μάτα-μπα τῆς Ἰορδανίας στὸ Κάιρο τῆς Αἰγύπτου κἄ προκειμένου αὐτὰ νὰ διασωθούν11

Ἡ Θεσσαλονίκη ἐλευθερώθηκε ἀπὸ τὸν ὀθωμανικὸ ζυγό μετὰ τὴν κήρυξη τοῦ Α΄ Βαλ-κανικοῦ Πολέμου στὶς 26 Ὀκτωβρίου 1912 κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς γιορτῆς τοῦ πολιού-χου ἁγίου της Μεγαλο-μάρτυρος Δημητρίου τοῦ Μυροβλύτη μετὰ ἀπὸ 482 χρόνια σκλα-βιᾶς προσφάτως δὲ ἑορτάσθηκαν τὰ 100 χρόνια ἀπὸ τὴν ἀπε-λευθέρωσή της Εὐθὺς ἀμέσως ὁ τότε Μητρο-πολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος Ἀλεξιάδης τέλεσε Θυρανοίξια καὶ Ἐγκαίνια τοῦ ναοῦ στὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφό-ρου ἐπαναφέροντὰς τον στὴ λειτουργική του χρήση

Τὸ 1958 ἐπιχειρήθηκε πάλι βεβήλωση τοῦ Ἱεροῦ ναοῦ μὲ τὸ ἀνέβασμα θεατρικῆς πα-ράστασης παρὰ τὴ σθεναρὴ ἀντίδραση τοῦ τότε Μητροπολίτη Παντελεήμονος τοῦ Α΄ ὁ ὁποῖος τὸ 1964 καθιέρωσε τὸν ναὸ μὲ ἐγκαί-νια12 τὴν ἡμέρα τῶν Βαΐων καὶ τὸν παρέδωσε σὲ λειτουργικὴ χρήση στὸ πλήρωμα τῆς το-πικῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀπρόσκοπτη λειτουρ-γικὴ ζωὴ συνεχίσθηκε μέχρι τὸν μεγάλο σεισμὸ τοῦ 1978 ὁ ὁποῖος προκάλεσε μεγάλες κατα-στροφὲς στὸν ναό μὲ ἀποτέλεσμα νὰ σταμα-τήσει ἔκτοτε ἡ λειτουργία του καὶ νὰ ἀρχίσει τὸ ἔργο τῆς μακροχρόνιας ἀναστηλώσεώς του ἀπὸ τὴ Θ΄ Ἐφορεία Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων Μετὰ ἀπὸ περίπου δεκαεπτὰ χρόνια ἀναστη-λωτικῶν ἐργασιῶν καὶ ἀνακοινώσεων ἐκ μέρους τῆς Ἐφορείας Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων ὅτι ἡ στατικὴ στερέωση τοῦ μνημείου ἔχει περατω-θεῖ ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης ἔλαβε τὴν ἀπόφαση νὰ θέσει ἐκ νέου σὲ λειτουργία τὸν ναό13 τὴν ὁποία πραγματοποίησε στὶς

17 Δεκεμβρίου 1994 ἐγκαινιάζοντας ἔκθεση ἁγιογραφίας ἐπιφανῶν ἁγιογράφων τῆς Θεσ-σαλονίκης ἡ ὁποία λειτούργησε ἕως τὴν 7η Ἰανουαρίου 1995 Οἱ ἑόρτιες δὲ ἐκδηλώσεις γιὰ τὰ 1600 χρόνια (395 μΧ ndash 1995 μΧ) τοῦ ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου ndash Ροτόντα ξεκίνησαν στὶς 10 Ἰανουαρίου 1995 μὲ τὴν ὁλονύκτια Ἱερὴ ἀγρυπνία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ὁποίας μετα-φέρθηκε στὸν ναὸ τὸ ἱερὸ λείψανο τοῦ ἁγίου

ἐνδόξου μεγαλομάρ-τυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου τὸ ὁποῖο προσέφερε στὸν ὡς ἄνω ναὸ ὁ τότε Πατριάρχης Ἱεροσολύμων Διόδω-ρος Τῆς Ἱερᾶς ἀγρυ-πνίας μετεῖχαν ἀντι-προσωπεῖες Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὂρους ἀδελφοί τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγί-ας Θεοδώρας τῆς ἐν Θεσσαλονίκῃ μονα-χοὶ καὶ μοναχὲς ἀπὸ

Μονὲς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ πλῆθος λαοῦ μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ φοιτητὲς τοῦ Ἀριστο-τελείου Πανεπιστημίου οἱ ὁποῖοι καὶ βοήθη-σαν στὴν ἀποκατάσταση τῆς καταστραφείσας καὶ ἐξαφανισθείσας Ἁγίας Τράπεζας14 ποὺ καθαγιάσθηκε τὸ 1964 Τὴν ἑπομένη ἡμέρα ὁ Παναγιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων ὁ Β΄ παρουσίᾳ κλήρου καὶ λαοῦ καὶ ἐκπροσώπων τῶν ἀρχῶν τῆς πόλεως τέλεσε τὴν ἱερὰ ἀκολουθία ἐπὶ διασαλεύσει τῆς Ἁγίας Τραπέζης καὶ στὴ συνέχεια ἀρχιερατικὴ Θεία Λειτουργία

Ἐδῶ καὶ περίπου 7 χρόνια κατόπιν συμ-φωνίας ποὺ ἐπιτεύχθηκε μὲ τὸ Ὑπουργείο Πολιτισμοῦ ὁ ναὸς λειτουργεῖ μία φορά κάθε μήνα (πλὴν Ἰουλίου amp Αὐγούστου) καθὼς καὶ τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου Γεωργίου τὸ πρωὶ τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τῆς Ἀποκαθηλώσεως) καὶ τὸ βράδυ τῆς Μεγά-λης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τοῦ Ἐπιταφίου) Ὅσοι συμμετεῖχαν σ΄αὐτὲς τὶς Ἀκολουθίες ὁμιλοῦν γιὰ στιγμὲς κατάνυξης καὶ μεγαλεί-ου ποὺ θυμίζει ἔντονα πρωτοχριστιανικὲς ἐποχές15

13

1 Διάταγμα τῶν Μεδιολάνων (ἀλλιῶς και διάταγμα τοῦ Μιλάνου) ὀνομάζεται τὸ διάταγμα τῆς θέσπισης τῆς ἀνεξιθρησκείας στὴ ρωμαϊκὴ αὐτοκρατορία μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Μέγας Κωνσταντίνος σταμάτησε τοὺς διωγμοὺς τῶν χριστιανῶν τὸ 313 μΧ Τὸ 2013 ἑορτάζεται ἡ ἐπέτειος τῶν 1700 χρόνων2 Βλ γενικὰ γιὰ τὰ μαρτύρια httpwwwmyriobiblosgrtextsgreekandourakis_martyria_4_1html Γε-ώργιος Ἀντουράκης Ἀρχαῖα Μαρ-τύρια καὶ χριστιανικοὶ ναοί3 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ (νῦν Μητροπολίτη Λαγκαδᾶ Λητῆς καὶ Ρεντίνης) Ὁ Ἅγιος Γεώργιος Ροτό-ντα Θεσσαλονίκη 1995 σ 7 84 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 8 185 Βλ τὸν βίο τοῦ Ἁγίου ποὺ γιορ-τάζει στὶς 23 Ἰανουαρίου httpwwwagioorosnetforumviewtopicphpf=48ampt=14350ampstart=10)6 Βλ httpodysseusculturegrh2gh251jspobj_id=1812 καθὼς καὶ httpwwwituomgrprojectmonumentsrotontahtm Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 297 Συμπεριλαμβάνεται στὰ Πα-λαιοχριστιανικὰ καὶ Βυζαντινὰ μνημεῖα τῆς Θεσσαλονίκης ὡς Μνημεῖο Παγκόσμιας Πολιτιστικῆς Κληρονομιᾶς τῆς ΟΥΝΕΣΚΟ Βλ ἐπίσης Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οαα σ 28 ὅπου ἀναφέρεται ὅτι laquoὁ κυκλοτερὴς ναὸς (rotunda ἀπὸ τὸ λατινικὸ rotondus ποὺ σημαίνει κυκλικός) τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἀπο-τελεῖ τὸ παλαιότερο τόσο τέλεια σωζόμενο μνημεῖο τοῦ χριστιανικοῦ κόσμουraquo8 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 19 ὅπου ἐκτὸς τῶν ἀνωτέρω ἀναφέρει καὶ ὅτι ἡ θέση ὅτι ἡ Ροτόντα ἔγινε ὁ Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης laquoἐνι-σχύεται καὶ ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ἐν τῇ ἀρχαίᾳ Ἐκκλησίᾳ ὑπῆρχε Βαπτιστήριο μόνον παρὰ τῇ ἕδρᾳ τοῦ Ἐπισκό-που διότι ὁ ὑπεύθυνος γιὰ τὴν τέλεση τοῦ Βαπτίσματος ἦταν ὁ Ἐπίσκοποςraquo καθὼς καὶ ὅτι laquoὅταν ἔγινε Χριστια-νικὸς Ναὸς κατὰ τὸν 4ο αἰώνα δὲν ὑπῆρχε ἀκόμη οὔτε ὁ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου οὔτε ὁ Ναὸς τῆς Ἁγίας Σοφίαςraquo Βλ ἐπίσης σ 85 καθὼς καὶ παραπομπὴ ὑπὸ στοιχεῖο 1 στὴ σελ 88 ὅπου παραπέμπει περαιτέρω σὲ δύο ἐνδιαφέροντα μελετήματα (γιὰ ὅποιον ἐπιθυμεῖ περισσότερες πληροφορίες γιὰ τὸ ζήτημα) ἤτοι Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὙπῆρξε ἐπὶ τουρκοκρατίας Μητροπο-λιτικὸς Ναὸς ὁ Ἅγιος Γεώργιος (Ροτόντα) καὶ πότε Μα-κεδονικά τόμος 4ος σ 547 ndash 549 καθὼς καὶ Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὉ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου (Ροτόντα) ὡς Μητροπολιτικὸς Θεσσαλονίκης κατὰ τὸν 16ο αἰώναraquo Μακεδονικὸ Ἡμερολόγιο Ν Στεφανίδη τόμος 16ος σ 245 19409 Σημειωτέον ὅτι ἡ laquoσυμβασιλεύουσα πόλιςraquo τῆς Ἀνατο-λικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας καταλήφθηκε γιὰ πρώτη

φορά ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανοὺς τὸ ἔτος 1387 καὶ ἡ πρώτη ὀθωμανικὴ κατοχὴ της διήρκεσε ἕως τὸ 1402 ὁπότε ὁ Αὐτοκράτορας Μανουὴλ κατάφερε νὰ τοῦ ἀποδοθεῖ ἡ Θεσσαλονίκη ἡ ὁποία καταλήφθηκε ὁριστικὰ ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανούς στὶς 29 Μαρτίου τοῦ 1430 ἔπειτα ἀπὸ

ἰσχυρὴ πολιορκία τριῶν ἡμερῶν10 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 85 Ἐπίσης βλ Χαράλ Παπαστάθη laquoΘεσσαλονίκεια καὶ μακεδονικὰ Ἀνάλεκταraquo ἔκδ University Studio Press Θεσσα-λονίκη 1999 σ 195 ὅπου ἀνα-φέρεται ὅτι ὁ κοινοτισμὸς στὴ Μακεδονία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας ἦταν ἄμεσα συν-δεδεμένος μὲ τὴν Ἐκκλησία Εἰδικὰ στὴν περίπτωση τῆς Θεσσαλονί-κης ὁ ἑκάστοτε Μητροπολίτης ἐκπροσωποῦσε τὸν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ὁ ὁποῖος μὲ τὴ σειρὰ του ἦταν ὑπεύθυνος ἔναντι τοῦ Σουλτάνου γιὰ τὶς πρά-ξεις τῶν χριστιανῶν ὑπηκόων τῆς Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας11 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 20 85 Βλ ἐπίσης καὶ ἄρθρο στὸ ΒΗΜΑ μὲ τίτλο laquoΓιατί οἱ μουσουλμάνοι δοξάζουν σήμε-ρα τὸν ἃγιο Γεώργιοraquo στὴν ἱστοσε-λίδα httpwwwtovimagrsocietyarticleaid=327464) 12 Ἐγκαίνια εἶναι ἡ τελετὴ μὲ τὴν ὁποία καθιερώνεται καὶ καθαγιά-ζεται ἕνας ναὸς καὶ ἀπὸ ἁπλὸ κτί-σμα μεταβάλλεται σὲ οἶκο λατρεί-ας καὶ προσευχῆς καὶ ἡ τράπεζά του σὲ ἱερὸ θυσιαστήριο καὶ ἁγία τράπεζα 13 Πρέπει νὰ σημειωθεῖ ὅτι τὸ 1986 ἡ τότε Ὑπουργὸς Πολιτισμοῦ

Μελίνα Μερκούρη ἔδωσε διαβεβαιώσεις ὅτι μὲ τὸ πέρας τῶν ἐργασιῶν ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου θὰ παρεδίδετο στὴ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης γιὰ λειτουργικὴ καὶ μό-νον χρήση ἡ ἴδια δὲ δήλωσε τὴν περίοδο ἐκείνη ὅτι laquoτὰ χριστιανικὰ μνημεῖα εἶναι πρῶτον τόποι λατρείας καὶ ἔπειτα ἀρχαιολογικοὶ χῶροιraquo14 Παλαιές φωτογραφίες της προϋπάρχουσας Αγίας Τραπέζης δημοσιεύονται στα βιβλία α) Θεοχάρη Πα-ζαρά (ομότιμου καθηγητή της Βυζαντινής Αρχαιολογί-ας) laquoΗ Ροτόντα του Αγ Γεωργίου στη Θεσσαλονίκηraquo β) Αντριάνο Αλμπάγκο Νοβέλλο και Γεωργίου Δημητροκάλ-λη laquoΗ βυζαντινή τέχνη στην Ελλάδαraquo και γ) Αρχιμ Ιωάν-νου Τασσιά laquoΆγιος Γεώργιος Ροτόνταraquo Στο τελευταίο δε (υπό στοιχείο γ) βιβλίο εμφαίνονται στις φωτογραφίες τα παλαιοχριστιανικά θωράκια του τέμπλου και ο Σταυ-ρός στην κορυφή του τρούλου της Ροτόντα τα οποία laquoαπομακρύνθηκανraquo15 Βλ Ρωμαίικο Οδοιπορικό (httpwwworthodoxia-ellhnismosgr201203blog-post_4894html) καθώς και Αναβάσεις (httpanavaseisblogspotgr201203blog-post_207html) φωτογραφίες από Θεία Λειτουρ-γία και τον τρόπο ενημέρωσης για τέλεση της Θείας Λειτουργίας

14

Ἐπίκαιρα διδάγματα ἀπὸ τὸν Μακεδονικὸ Ἀγώνα

Κων σταν τί νου Χο λέ βαπο λι τι κοῦ ἐ πι στή μονος

Στὶς 13 Ὀ κτω βρί ου 1904 ἔ πε φτε νε κρὸς ἀ πὸ τουρ κι κὸ βό λι ὁ Ἀν θυ πο λο χα γὸς τοῦ Πυ ρο βο λι κοῦ Παῦ λος Με λᾶς στὸ χω ριὸ

Στά τι στα τῆς τό τε τουρ κο κρα τού με-νης Μα κε δο νί ας Πρό κει ται γιὰ τὸ ση με ρι νὸ χω ριὸ Με-λᾶς τοῦ Νο μοῦ Κα-στο ριᾶς Ὁ θά να τός του ἀ φύ πνι σε τὴν ὑ πνώτ του σα Ἀ θή να καὶ τὸν ἁ παν τα χοῦ Ἑλ λη νι σμό Ἔ τσι κο ρυ φώ θη κε ἡ ἔ νο-πλη φά ση τοῦ Μα-κε δο νι κοῦ Ἀ γώ να δη λα δὴ τῆς προ-σπά θειας τοῦ Ἑλ λη-νι σμοῦ νὰ ἀν τι με τω-πί σει τὴ δι εκ δί κη ση τοῦ Βουλ γα ρι κοῦ ἐ θνι κι σμοῦ ἐ πὶ τῆς Μα κε δο νί ας Ἀ πὸ αὐ τὸν τὸν ἀ γώ να καὶ ἀ πὸ ὅ σα προ-η γή θη καν ἀ ξί ζει νὰ ἐ ξα γά γου με σή με ρα ὁ ρι σμέ να ἐ πί και ρα δι δάγ μα τα

Ἡ πα τρί δα μας στὶς πα ρα μο νὲς αὐ-τῆς τῆς πα νε θνι κῆς προ σπά θειας εἶ χε πε ρά σει μί α μεί ζο να οἰ κο νο μι κὴ κρί ση μὲ ἀ παρ χὴ τὴν πτώ χευ ση τοῦ 1893 ἐ πὶ Χα ρι λά ου Τρι κού πη Τὸ 1897 ἀ κο-λού θη σε ὁ ἑλ λη νο τουρ κι κὸς πό λε μος ὁ ὁ ποῖ ος

ὑ πῆρ ξε ἀ τυ χὴς στὸ στρα τι ω τι κὸ πε δί ο ἀλ λὰ ἔ φε ρε θε τι κὰ ἀ πο τε λέ σμα τα στὸ δι πλω μα τι-κὸ πε δί ο μὲ τὴ δη μι ουρ γί α Αὐ τό νο μης Κρη τι-

κῆς Πο λι τεί ας καὶ τὴν ἀ πο μά κρυν ση τῆς τουρ κι κῆς δι οί κη σης ἀ πὸ τὴ Με γα λό νη-σο Τὸ 1898 ἐ πι βλή-θη κε στὴν Ἑλ λά δα ὁ Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὸς Ἔ λεγ χος (ΔΟΕ γνω-στὸς καὶ ὡς Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὴ Ἐ πι τρο-πή) Οἱ ἐκ πρό σω ποι τῶν ξέ νων δα νει-στῶν μας Ἄγ γλοι Γερ μα νοί Γάλ λοι Αὐ στρια κοί Ἰ τα λοὶ καὶ Ρῶ σσοι ἔ παιρ ναν κα τευ θεῖαν ἀ πὸ τὴν πη γὴ τὰ ἔ σο δα τῶν κρα τι κῶν μο νο πω-λί ων (ἁ λά τι τσι γα-ρό χαρ το παι γνι ό-χαρ τα σπίρ τα κἄ) κα θὼς καὶ τὰ ἔ σο δα τοῦ Τε λω νεί ου Πει-ραι ῶς Πα ρὰ τὴν οἰ-κο νο μι κὴ καὶ ψυ χο-λο γι κὴ κα τάρ ρευ ση οἱ Ἕλ λη νες τῆς ἐ πο-χῆς ἐ κεί νης ἀ πέ φυ-γαν τὴν ἐ θνι κὴ κα τά-θλι ψη ποὺ βι ώ νου με σή με ρα καὶ γρή γο ρα

ἀ νόρ θω σαν τὸ ἠ θι κό τους Μέ σα σὲ λί γα χρό-νια μπό ρε σαν νὰ ὀρ γα νώ σουν μὲ ἐ πι τυ χί α τὸν δι μέ τω πο Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να κα τὰ Ὀ θω μα νῶν

Ὁ μακεδονομάχος Παῦλος Μελᾶς

15

Τούρ κων ποὺ ἤ λεγ χαν τὴ Μα κε δο νί α καὶ κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων οἱ ὁ ποῖ οι ἀ πει λοῦ σαν τὸν ἑλ-λη νι κὸ πλη θυ σμό Τὸν κα λοῦ σαν νὰ ἐν τα χθεῖ στὴ Βουλ γα ρι κὴ ἐκ κλη σι α στι κὴ Ἐ ξαρ χί α καὶ νὰ ἐγ κα τα λεί ψει τὸ Πα τρι αρ χεῖ ο

Ποι οὶ πα ρά γον τες ἐ πέ δρα σαν θε τι κὰ ὥ στε νὰ ἀ να κάμ ψει τὸ ἐ θνι κὸ φρό νη μα πα ρὰ τὴν πτώ χευ ση καὶ τὴ στρα τι ω τι κὴ ἥτ τα

Πρῶ τον Ἡ πί στη στὸν Θε ό Εἶ ναι χα ρα κτη-ρι στι κὸ ὅ τι ἡ πρώ τη με γά λη ἐ θνι κὴ ἐ πι τυ χί α με τὰ τὸ 1893 ἦ ταν ἡ νί κη τοῦ Σπύ ρου Λού η στὸν Μα ρα θώ νιο τῶν Α΄ Ὀ λυμ πια κῶν Ἀ γώ νων στὴν Ἀ θή να (1896) Ὁ Λού ης τὸ τε λευ ταῖ ο βρά δυ πρὸ τοῦ ἀ γῶ νος νή στε ψε καὶ προ σευ-χή θη κε Ἕ νας προ σευ χό με νος νε ρου λὰς ἔ δω σε τὴν ἀ πα ραί τη τη ἐ θνι κὴ ἀ νά τα ση στὸν ἀ πο γο-η τευ μέ νο Ἑλ λη νι σμό

Δεύ τε ρο στοι χεῖ ο ἦ ταν ἡ αὐ το θυ σί α καὶ ὁ ἡ ρω ϊσμός ὅ πως κα τε δεί χθη στὴν πε ρί πτω ση τοῦ Παύ λου Με λᾶ Ἕ να παλ λη κά ρι ποὺ ζοῦ-σε μέ σα σὲ δύο ἐ πι φα νεῖς οἰ κο γέ νει ες -δι ό τι καὶ ἡ γυ ναί κα του ἦ ταν ἀ πὸ τὴν οἰ κο γέ νεια Δρα γού μη μὲ πολ λοὺς πο λι τι κοὺς καὶ λο γί ους- δέ χθη κε νὰ με τα βεῖ ἐ θε λον τι κὰ στὰ βου νὰ τῆς Μα κε δο νί ας γιὰ νὰ βο η θή σει τὸν ἐν τό πιο Ἑλ-λη νι σμὸ στὴ σκλη ρὴ μά χη

Τρί τον Ἡ ὕ παρ ξη κε φα λαι ού χων μὲ ἑ δραί α ἐ θνι κὴ συ νεί δη ση Πα ρά δειγ μα ὁ Γε ώρ γιος Ἀ βέ ρωφ ἐκ Με τσό βου ὁ ὁ ποῖ ος πλού τι σε στὴν Αἴ γυ πτο καὶ ἔ δω σε με γά λο μέ ρος τῶν χρη μά-των του γιὰ τὶς Ἔ νο πλες Δυ νά μεις μας

Τέ ταρ τον Ἡ πί στη στὴ δι α χρο νι κὴ συ νέ-χεια τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ ὅ πως τὴν κα τέ γρα ψαν ἱ στο ρι κοὶ καὶ λο γο τέ χνες μὲ κο ρυ φαῖ ο τὸν Κω-στὴ Πα λα μᾶ Ἀρ χαί α Ἑλ λά δα Βυ ζάν τιο Κλέ-φτες καὶ Ἀρ μα τω λοί ἥ ρω ες καὶ ἐ θνο μάρ τυ ρες ὅ λα αὐ τὰ ἀ πε τέ λε σαν μί α ἑ νό τη τα στὴ συ νεί-δη ση τοῦ μέ σου Ἕλ λη να καὶ τὸν ὤ θη σαν νὰ πο λε μή σει στὸν Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να καὶ στὴν με γά λη ἐ ξόρ μη ση τῶν Βαλ κα νι κῶν Πο λέ μων τοῦ 1912-13

Οἱ πα ρά γον τες τῆς νί κης στὸν Μα κε δο-νι κὸ Ἀ γώ να συν το νί σθη καν καὶ συ νερ γά σθη-καν πο λὺ κα λά Τὸ Οἰ κου με νι κὸ Πα τρι αρ χεῖ ο ἐ ξέ λε ξε καὶ ἀ πέ στει λε νέ ους καὶ μα χη τι κοὺς Μη τρο πο λί τες μὲ πα τρι ω τι σμὸ καὶ τόλ μη Οἱ δι πλω μά τες μας ὅ πως ὁ Ἴ ων Δρα γού μης καὶ ὁ Λάμ προς Κο ρο μη λᾶς κα τέ στρω σαν τὸ εὐ φυ ὲς

στρα τη γι κὸ σχέ διο Οἱ ἐ θε λον τὲς ἀ ξι ω μα τι κοὶ ἦλ θαν ἀ πὸ τὴν ἐ λεύ θε ρη Ἑλ λά δα καὶ με τέ δω-σαν τὴν ἐμ πει ρί α τους στοὺς Μα κε δό νες Ἄλ-λοι ἐ θε λον τὲς χω ρὶς νὰ εἶ ναι μό νι μοι στρα τι ω-τι κοὶ ἔ σπευ σαν μὲ χα ρά κυ ρί ως Κρη τι κοὶ καὶ Μα νιά τες Τὰ σω μα τεῖ α τὰ Μα κε δο νι κὰ Κο-μι τάτα καὶ οἱ Φι λεκ παι δευ τι κὲς Ἑ ται ρεῖες ἀ πὸ τὴν Ἀ θή να τὴ Λά ρι σα τὴν Κων σταν τι νού πο λη ἔ στελ ναν βι βλί α ἱ στο ρι κοῦ καὶ θρη σκευ τι κοῦ πε ρι ε χο μέ νου Δά σκα λοι καὶ δα σκά λες πα ρὰ τὸ νε α ρό τῆς ἡ λι κί ας τους ἔ φευ γαν ἀ πὸ τὴν ἡ συ χί α τῆς Ἀ θή νας καὶ πή γαι ναν νὰ δι δά ξουν στὰ ἑλ λη νό που λα τῆς Μα κε δο νί ας Χρι στὸ καὶ Ἑλ λά δα Πολ λοὶ καὶ πολ λὲς βρῆ καν φρι κτὸ θά να το Οἱ ἁ πλοὶ πα πά δες τῆς Μα κε δο νί ας ἀν τι στά θη καν κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων Ἐ ξαρ χι-κῶν καὶ δε κά δες ἀ πὸ αὐ τοὺς θυ σι ά σθη καν Οἱ ἐν τό πιοι Μα κε δό νες ἀ γω νί σθη καν μὲ κά θε τρό-πο καὶ ὄ χι μό νον οἱ ἑλ λη νό φω νοι ἀλ λὰ καὶ οἱ σλα βό φω νοι-δί γλωσ σοι καὶ οἱ βλα χό φω νοι Τὸ 1903 οἱ κά τοι κοι τοῦ Μο να στη ρί ου -σή με ρα Μπί το λα τῶν Σκο πί ων- ἀ πέ στει λαν στὸν Γάλ-λο Ὑ πουρ γὸ Ἐ ξω τε ρι κῶν ψή φι σμα μὲ τὸ ὁ ποῖ ο δή λω ναν ὅ τι laquoὁ μι λοῦ μεν σλα βι στί βλα χι στί ἀλ βα νι στί ἀλ λ᾿ οὖχ ἧτ τον εἴ με θα Ἕλ λη νεςraquo Ἡ ἑλ λη νι κὴ συ νεί δη ση τῶν σλα βο φώ νων ἂς γί-νει μά θη μα γιὰ ὅ σους σή με ρα ἐ πι χει ροῦν νὰ δη μι ουρ γή σουν τε χνη τὲς μει ο νό τη τες μὲ βά ση τὸ ἑλ λη νοσ λα βι κὸ ἰ δί ω μα λί γων χι λιά δων Δυ τι-κο μα κε δό νων

Οἱ πνευ μα τι κὲς προ ϋ πο θέ σεις τοῦ Ἀ γώ να καὶ τὰ ὅ σα προ η γή θη καν κα τα δει κνύ ουν ὅ τι ὅ ταν ὁ Ἑλ λη νι σμὸς βα σί ζε ται στὴν ἑλ λη νορ-θό δο ξη πα ρά δο σή του καὶ σὲ ἄ φθαρ τες ἀ ξί ες μπο ρεῖ καὶ νὰ ὀρ γα νω θεῖ καὶ νὰ συν το νι σθεῖ καὶ νὰ νι κή σει Δυ στυ χῶς σή με ρα βι ώ νου με τὴν οἰ κο νο μι κὴ κρί ση χω ρὶς πνευ μα τι κὰ ἐ φό δια δι-ό τι στὸ ὄ νο μα ἑ νὸς κί βδη λου προ ο δευ τι σμοῦ κά ποι οι γκρέ μι σαν τὶς στα θε ρὲς ἀ ξί ες ποὺ μᾶς κρά τη σαν ὄρ θιους ἐ πὶ αἰ ῶ νες Ἄ φη σαν τοὺς νέ ους χω ρὶς ἐλ πί δα καὶ αἰ σι ο δο ξί α καὶ καλ λι έρ-γη σαν τὴν ἐ θνι κὴ με λαγ χο λί α Ἂς δι δα χθοῦ με ὅ σο εἶ ναι και ρὸς ἀ πὸ τὰ ἠ θι κὰ ἐ φό δια ποὺ ἐ νί σχυ σαν τοὺς προ γό νους μας κα τὰ τὴν πε-ρί ο δο πρὶν καὶ κα τὰ τὴ διά ρκεια τοῦ Ἀ γώ να καὶ ἂς κα τα νο ή σου με ὅ τι ἔ χου με πε ρά σει καὶ ἀ πὸ δυ σκο λο τέ ρες κα τα στά σεις Θὰ ἐ πι βι ώ σου με ἀρ κεῖ νὰ μὴν ἀ φελ λη νι σθοῦ με

16

Θεοδόσης Στέριου (1780-1865) Μακεδόνες Ἀγωνιστὲς τοῦ 1821

Στὴν προσπάθεια νὰ γίνουν γνωστοὶ οἱ παραμελημένοι Μακεδόνες ἀγωνιστὲς τοῦ 1821 ἐπανερχόμαστε σὲ μία μεγάλη

μορφὴ τοῦ ἀγώναmiddot πρόκειται γιὰ τὸν Θεοδόσιο Στέριου ἀπὸ τὸ Λιβάδι ΘεσσαλονίκηςΤὰ χω-ριὰ Λιβάδι καὶ Περιστερὰ ἔχουν νὰ ἐπιδείξουν μέγιστη συμβολὴ στὴν ἐπανάσταση τοῦ 1821 στὴ Χαλκιδικὴ σὲ μεγάλο ἀριθμὸ ἀγωνιστῶν γιὰ τοὺς ὁποίους ὑπάρχει ἀφθονία στοιχείων ἄγνωστα στοὺς σημερινοὺς Ἕλληνες Παρα-κάτω παρατίθεται μία αἴτηση ποὺ ὑπέβαλε ὁ Θεοδόσιος Στέριου τὸ 1841 στὴν Ἀταλά-ντη ὅπου ἐξιστορεῖ τὰ κατορθώματά του

laquoὉ ὑποφαινόμενος ἀπὸ ἀρχῆς τοῦ ἀγῶνος λαβὼν τὰ ὃπλα εἰς χεῖρας μου ἀκόμη ἀπὸ τὴν κωμόπολή μας Λιβάδι τῆς ἐπαρχίας Ἀρδαμερίου τῆς Μακεδονίας μὲ ὅλους τοὺς συμπολίτας μου ἐπικεφαλῆς τῶν ὁποίων ὡς ὁπλαρχηγὸς ἀντι-παρετάχθην ἐκεῖ καὶ εἰς τὰ πέριξ αὐτῆς κατὰ τοῦ ἀπὸ Θεσσαλονίκης διορισθέντος ἀρχηγοῦ Ἰσμαὴλ Ἀγὰ Κεσίμογλου ἔχοντος περίπου 5000 ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως μὲ διαφόρους εἰς διάφορα μέρη ἀκροβολισμοὺς διατηρήσας τὰ γυναικόπαιδα τοῦ μέρους ἐκείνου ἔφθασα ἐν τῇ χερσονήσῳ Κασσάνδρᾳ ὅπου καὶ κατε-τάχθην ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ γενικοῦ τῆς Μα-κεδονίας ἀρχηγοῦ Ἐμμανουὴλ Παπᾶ Σερραίου μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν διεύθυνσίν μου στρατιώτας καὶ ὑπηρέτησα εἰς ὅλην τὴν διάρκειαν τοῦ πολέμου ἕως τῆς καταστροφῆς της ἀπὸ τὸ ἐχθρικόν τοῦ σατράπη Λουμποὺτ πασᾶ καὶ ἄλλων 40000 ὅλον ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως καταφυγὼν ὡς τοιοῦτος εἰς Πελοπόννησον μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν μου ἐναπομείναντας στρατιώτας κα-τετάχθην εἰς τὸ σῶμα τοῦ ἀρχηγοῦ Παναγιώ-τη Ζαφειρόπουλου εἰς τὰς μάχας Δερβενακί-ων καὶ Ἄργους κατὰ τοῦ Δράμαλη καὶ ἄλλων Ἑπομένως ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Νικολάου Σου-λιώτου κατὰ τοῦ ἴδιου Δράμαλη καὶ ἄλλων πάλι εἰς Ἄργος καὶ εἰς τὰ πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν

ὁδηγίαν τοῦ Θεοδωράκη Ζαχαρόπουλου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ πασᾶ εἰς τὰ μέρη τῆς Καλαμάτας καὶ τῶν πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Κα-ρατάσιου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ εἰς Σχοινόλακκα Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ ταγματάρχου Κων-σταντίνου Δουμπιώτου εἰς διάφορα μέρη τῆς Πελοποννήσου ὅπου καὶ ὅπως τὸ ἐκάλεσεν ἡ χρεία τότε Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Δημη-τρίου Κριεζῆ Ὑδραίου εἰς τὴν Ὕδραν καὶ ἑπομέ-νως εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Παλαιῶν Πατρῶν καὶ ἀλλαχοῦ Ἔπειτα ἐπανελθὼν κατὰ τὸ 1826 εἰς τὰς νήσους Σκιάθον καὶ Σκόπελον συσσωματω-θεὶς μὲ τὸ Μακεδονικὸ σῶμα τοῦ προειρηθέντος Κωνσταντίνου Δουμπιώτου ἀντιπαρετάχθημεν εἰς τὴν Ὀρμύλιαν μὲ τὸν Ὀμὲρ Βεργιόνην εἰς Τρίκερην μὲ τὸν Νούρκα μπέη καὶ εἰς τὴν Ἀτα-λάντην μὲ τὸν Μουστὰ μπέη Ἔπειτα ἐδιορίσθην εἰς τὴν Σκόπελον πολιτάρχης διὰ τὴν εὐταξίαν Ὅτε μετέβησαν τὰ στρατεύματα εἰς Μέγαρα νὰ ὀργανωθοῦν καὶ μὴ εὑρεθεὶς ἐκεῖ νὰ ὀργα-νωθῶ ἔμεινα ζημιωμένος ἀπὸ τοῦ βαθμοῦ κτλ Ἔπειτα τὸ 1830 μετοίκησα εἰς χωρίον Σκεντέ-ραγα τῆς Λοκρίδος εἰς τὸ ἔτος 1836 ἔδωσα τὰ ἀποδεικτικά μου εἰς τὸ ἐπαρχεῖον Λοκρί-δος καὶ δὲν ἠξιώθην ἔκτοτε ἀπάντησίν τινα ἐπὶ τῶν δικαιωμάτων καὶ θυσιῶν καὶ ἀγώνων μου ἤδη δὲ ἀποκατασταθεὶς εἰς τὴν Νέαν Πέλλην τῆς Λοκρίδος-Συνοικισμοῦ τῶν Μακεδόνων Δυστυχῶς εἰς τὴν ἡλικίαν περίπου 60 διὸ καὶ ἀπεκδεχόμενος εὔελπις τὸ αἴσι-ον ἀποτέλεσμα τῶν ἀναφερομένων δικαι-ωμάτων μου ὑποσημειοῦμαι εὐσεβάστωςraquo Ἐν Ἀταλάντῃ τῇ 1ῃ Δεκεμβρίου 1841

Πηγήhttpdoumbia-istoriablogspotgr

17

Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Πάω νὰ πολεμήσω

-Πᾶς νὰ παλέψης μὲ λιοπύρια καὶ χιόνια

-Πάω νὰ προστατέψω τὸ δίκιο καὶ τὴ λευτεριά

-Πᾶς νὰ διψάσης καὶ νὰ πεινάσης

-Πάω νὰ φυλάξω τὸ ψωμὶ τῶν παιδιῶν

-Πᾶς νὰ χάσης χέρι πόδι μάτι

-Πάω νὰ δώσω χαρὰ καὶ φῶς

σὲ χιλιάδες τίμιους καὶ εἰρηνικοὺς ἀνθρώπους

-Πᾶς νὰ σκοτώσης καὶ νὰ σκοτωθῆς

-Πάω νὰ δώσω ζωὴ καὶ εἰρήνη δίκιο καὶ λευτεριά

-Γιὰ ποιόν στρατιώτη

-Γιὰ τὴν πατρίδα

ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟΝ Γ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 1949

18

Διδαχὲς τοῦ γέροντος Παϊσίου

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ὅποιος ἀγωνίζεται πνευματικάπολεμάει τὸν ἐχθρὸ διάβολο καὶ ἑπόμενο εἶναι νὰ πο-λεμηθῆ καὶ ἀπrsquo αὐτόν Ὁ ἄνθρωποςποὺ θὰ νικήση τὸν νοητὸ ἐχθρό θὰ στεφανωθῆ ἀπὸ τὸν Χριστό

Γιὰ νὰ ἐξαγνισθῆ ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ μὴ δέχεται πονηροὺς λογισμούς ἀλλrsquo οὔτε καὶ ὁ ἴδιος νὰ σκέφτεται πονηρά Νὰ ἐνεργῆ δὲ ἁπλὰ καὶ ταπεινὰ καὶ νrsquo ἀγωνίζεται φιλότιμα

Ἡ μεγαλύτερη ἀρρώστια στὴν ἐποχὴ μας εἶναι οἱ μάταιοι λογισμοὶ τῶν κακῶν ἀνθρώ-πων ποὺ φέρνουν τὸ ἄγχος Τὴ θεραπεία τὴν δίνει μόνο ὁ Χριστὸς μὲ τὴν ψυχικὴ γαλήνη μαζὶ καὶ τὴν αἰωνιότητα ἀρκεῖ νὰ μετανοήση ὁ ἄνθρωπος καὶ νὰ στραφῆ στὸν Χριστό

Τὸ καλύτερο φάρμακο γιὰ τὴν κάθε δοκι-μασία μας εἶναι ἡ μεγαλύτερη δοκιμασία τῶν συνανθρώπων μας ἀρκεῖ νὰ τὴν φέρουμε στὸν λογισμό μας

Ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ γιὰ ὅτι δὲν γί-νεται ἀνθρωπίνως εἶναι μία μυστικὴ συνεχὴς προσευχὴ μὲ θετικὰ ἀποτελέσματα

Ὅποιος ἐμπιστεύεται στὸν Θεό σπέρνει δοξολογία καὶ δέχεται τὴ θεϊκὴ χαρὰ καὶ τὴν αἰώνια εὐλογία Ὅποιος σπέρνει κακομοιρι-άθερίζει κακομοιριὰ καὶ ἀποθηκεύει ἄγχος

Ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὁ ἄνθρωπος ὅταν δέ-χεται ὑλικὴ εὐλογία εἶναι χαρὰ ἀνθρώπινη

19

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἐνῷ ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὅταν δίνη ὁ ἄνθρωπος εἶναι θεϊκή Ἡ θεϊκὴ ἔρχεται μὲ τὸ δόσιμο

Ὅποιος κουράζεται γιὰ τὸν πλησίον του ἀπὸ καθαρὴ ἀγάπη ξεκουράζεται μὲ τὴν κούραση Ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ ἀγαπάει τὸν ἑαυ-τό του καὶ τεμπελιάζει κουράζεται καὶ μὲ τὸ νὰ κάθεται

Ὅταν ἀδικῆσαι νὰ μὴ λές laquoΝὰ τὸ βρῆ ἀπὸ τὸν Θεόraquo γιατί τότε καταριέσαι μὲ εὐγένεια

Ἕνα τουρβὰ μεταφέρει κανεὶς καὶ λέει πότε νὰ τὸν ξεφορτωθῆ Πόσο μᾶλλον νὰ κουβαλάη συνέχεια περίσσιο βάρος τὸ ὁποῖο προσθέ-τει μὲ τὴν πολυφαγία καὶ βλάπτει καὶ στὴν ὑγεία

Ἐὰν δὲν διορθωθῆ ὁ καθένας μας γιὰ νὰ πληθύνη τὸ καλό πῶς μπορεῖ νὰ ἐπικρατήση τὸ καλὸ μὲ καλὸ τρόπο

Ἐὰν δὲν μποροῦμε νὰ ἀγωνισθοῦμε πολὺ ἢ καὶ καθόλου τουλάχιστον νὰ τὸ ἀναγνω-ρίζουμε ταπεινὰ καὶ νὰ ζητᾶμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ Ἐὰν θὰ μᾶς βοηθοῦσε καὶ ἡ μὴ ἀνα-γνώριση οὔτε καὶ αὐτὴ θὰ μᾶς τὴν ζητοῦσε ὁ Χριστός

Ἄλλο εὐλάβεια καὶ ἄλλο εὐσέβεια ndash ὅπως ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολικὴ εὐλάβεια διαφέρει ἀπὸ τὴν Δυτικὴ εὐρωπαϊκὴ εὐσέβειαἩ μὲν εὐλάβεια ἔχει θεία Χάρη ἡ δὲ εὐσέβεια ἔχει ἀνθρώπινο μυαλό

Ἡ κάθε καλὴ ἰδέα ποὺ ἔρχεται στὸν ἀνθρώ-πινο νοῦ εἶναι ἀπὸ ἄνω ἀπὸ τὸν Θεό Μόνο ὅτι κατεβάζει ἡ μύτη μας μὲ τὸ συνάχι εἶναι δικό μας

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δέχονται τὶς πλούσιες εὐλογίες τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ λίγοι εὐχαριστοῦν τὸν Θεὸ καὶ εἶναι εὐχαριστημένοι καὶ χαρού-μενοι κοντὰ στὸν Χριστό

Ἀπὸ τὸ βιβλίο του Ἁγιορεῖται Πατέρες καὶ Ἁγιορείτικα ἔκδοση Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου laquoΕὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγοςraquo Σουρωτὴ Θεσσαλονίκης

20

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με

καὶ πι νέ τω

ἐκ τοῦ Οἴκου

ΡούνshyταshyΓεshyωρshyγίshyουshyΔιshyκηshyγόshyρου

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με καὶ πι νέ τωὉ πι στεύ ων εἰς ἐ μέ κα θὼς εἶ πεν ἡ γρα φή πο τα μοὶ ἐκ τῆς κοι λί ας αὐ τοῦ ρεύ σου σιν ὕ δα τος ζῶν τος

Μα μά μπαμ πὰ δι ψά ω δι-ψά ω πο λύ δῶ στε μου νε-

ρό ἔ χει πο λὺ ζέ στη καὶ κου ρά στη κα ἄ κου σα νὰ λέ ει ἕ να παι δά κι πο λὺ χα ρι-τω μέ να στοὺς γο νεῖς του κα θὼς ἔ παι-ζε στὴν πα ρα λί α ἐ φέ τος τὸ κα λο καί ρι Δὲν ξέ ρω για τί ἀλ λὰ αὐ τὴ ἡ φαι νο με-νι κὰ ἁ πλὴ φρά ση τοῦ μι κροῦ παι διοῦ μοῦ ἔ φε ρε στὸν νοῦ μί α ἄλ λη φρά ση ἡ ὁ ποί α λέ ει laquoἘ ὰν τὶς δι ψῇ ἐρ χέ σθῳ πρὸς ἐ μὲ καὶ πι νέ τῳraquo

Δί ψα λοι πόν Ναί δί ψα μί α πα ρά με-τρος τῆς ἀν θρώ πι νης ζω ῆς τῆς κα θη με-ρι νό τη τός μας Ἀ νά λο γα βέ βαι α γιὰ τὸ τί δι ψᾶ κα νείς μὴν τὸ ξε χνᾶ με αὐ τό πο λὺ βα σι κό κα θό τι ἡ δί ψα ἔ χει καὶ ἀλ λη γο-ρι κὸ πε ρι ε χό με νο Ἄλ λος δι ψᾶ γιὰ ὑ λι κὰ πράγ μα τα κι νού με νος ἀ πὸ τὴ φι λαυ τί α τὴ φι λαρ γυ ρί α ἢ τὴ φι λη δο νί α του ἄλ-λος πά λι δι ψᾶ γιὰ laquoἄλ λαraquo ἀ γα θά ὄ χι τοῦ κό σμου ἐ τού του γιὰ πνευ μα τι κὰ ἀ γα θά Ση μα σί α ἔ χει πάν τως ὅ τι τὸ κί νη τρο καὶ ἡ αἰ τί α τῆς δί ψας εἶ ναι κοι νὴ γιὰ ὅ λους εἶ ναι ἡ δί ψα γιὰ ζω ή

Ἡ ποι ό τη τα τῆς δί ψας τοῦ κα θε νὸς θὰ κα θο ρί ζει μέ σα στὴ ζω ὴ του κα τ᾿ ἀ νάγ κην καὶ τὴν πη γὴ στὴν ὁ ποί α θὰ πη-γαί νει νὰ ξε δι ψᾶ Καὶ ἀ κο λού θως ὅ λα τὰ ἔρ γα του μὲ αὐ τὸ τὸ κρι τή ριο θὰ κα θο-ρί ζον ται Γαι ώ δης ἡ δί ψα κά ποι ου γαι-ώ δης καὶ ἡ πη γή του γαι ώ δη καὶ φθαρ τὰ

21

ἐκ τοῦ Οἴκου

τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του Πνευ μα τι κὴ ἡ δί ψα κά ποι ου πνευ μα τι κὴ καὶ ἡ πη γή του πνευ μα τι κὰ καὶ αἰ ώ νια τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του

Ἡ ἀ κο λου θί α αὐ τὴ ἀ πο κτᾶ ἀ κό μη με γα λύ τε ρη ση μα σί α ὅ ταν τὴν ἀ να λο γι-στοῦ με μέ σα ἀ πὸ τὸ πρί σμα τοῦ συ νό-λου τὸ λε γό με νον umlκοι νόνuml Ὁ ἄν θρω πος ὡς ἀ το μι κό τη τα εἶ ναι αὐ τα ξί α ὅ μως ἡ αὐ τα ξί α αὐ τὴ θε ώ νε ται μέ σα ἀ πὸ τὸ κοι-νὸν σῶ μα καὶ σω τη ρί α κλει σμέ νη μέ σα σὲ ἕ να laquoἐ γὼraquo δὲν νο εῖ ται δὲν ὑ φί στα ται

Ἀ νά λο γα λοι πὸν μὲ τὴν ποι ό τη τα τῆς προ σω πι κῆς πη γῆς του ὁ κα θέ νας ἐ πη-ρε ά ζει τὸ σύ νο λο μέ σα στὸ ὁ ποῖ ο ἐ νυ πάρ χει Ἂν οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη γὲς τῶν ἀ τό μων ἔ χουν πνευ μα τι κὴ ἀ να φο-ρὰ στὴ μί α καὶ μο να δι κὴ αἰ ώ νια πη γὴ ζῶν τος ὕ δα-τος Στὸν Χρι στό τό τε καὶ τὸ σύ νο λο στὸν Χρι στὸ θὰ ὁ δη γεῖ ται ἀ πὸ Τὸν Χρι στὸ θὰ ἐμ πνέ ε ται καὶ ἐν Χρι στῷ θὰ διά γει σὲ αἰ ώ νια χα ρά Ἂν ὅ μως οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη-γὲς τῶν ἀ τό μων σὲ μί α κοι-νω νί α ἔ χουν ση μεῖ ο ἀ να φο-ρᾶς τὰ ὑ λι κὰ καὶ προ σω πι-κὰ πά θη καὶ τὴν ἱ κα νο ποί-η σή τους τό τε ἡ δί ψα ὄ χι μό νο δὲν θὰ σβή νει ἀλ λὰ μο νί μως θὰ αὐ ξά νει καὶ θὰ ὁ δη γεῖ τό σο τὰ ἐ πὶ μέ ρους ἄ το μα ὅ σο καὶ ὅ λο τὸ σύ νο λο σὲ μί α δια ρκῆ φθο ρά σὲ μί α πο ρεί α θνη τὴ σὲ μί α πο ρεί α ἐ ξα-φά νι σης

Καὶ ἐ δῶ βρί σκε ται τὸ χρέ ος καὶ ἡ εὐ-θύ νη τῶν Χρι στια νῶν Στὸ σύγ χρο νο κοι-νὸ τρα πέ ζι τῆς πα ναν θρώ πι νης οἰ κο γέ-νειας τῶν ἀν θρώ πων ὑ πάρ χει μί α κα νά τα μὲ νε ρό ἕ τοι μη νὰ ξε δι ψά σει τὶς ἀ λη θι νὲς ἀ νάγ κες τῶν με λῶν αὐ τῆς τῆς οἰ κου με νι-κῆς οἰ κο γέ νειας

Ἕ τοι μη νὰ σβή σει ὅ λη τὴν ψυ χι κή πνευ μα τι κὴ δί ψα τοῦ κό σμου ἕ τοι μη νὰ δώ σει αἰ ώ νια προ ο πτι κὴ ζω ῆς καὶ χα ρᾶς

στὶς κοι νω νί ες ὅ λου τοῦ κό σμου Καὶ τὸ νε ρὸ αὐ τῆς τῆς κα νά τας δὲν εἶ ναι ἄλ λο πα ρὰ Ὁ ἴ διος Ο ΧΡΙΣΤΟΣ Ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στός ὁ ὁ ποῖ ος προ σφέ ρε ται αἰ ω νί ως ἀ φει δῶς καὶ ἀ δι α κρί τως σὲ ὅ λους Ὁ ἴ διος εἶ ναι καὶ τὸ νε ρὸ Ὁ ἴ διος καὶ ἡ πη γή Αὐ-τὸ εἶ ναι τὸ με γά λο ἠ θι κὸ καὶ πνευ μα τι κό μας χρέ ος γιὰ ὅ λους τούς Χρι στια νούς νὰ φρον τί ζουν νὰ ξε δι ψοῦν οἱ ἴ διοι ἀ πὸ Τὸν Χρι στό ἀ πὸ τὸ Ἅ γιο Πνεῦ μα τὸ ζω-ο γό νο καὶ νὰ γί νον ται οἱ ἴ διοι κα νά τες μὲ Χρι στό ὥ στε νὰ με τα δί δουν μὲ τὴ ζω ὴ

τους αὐ τὸ τὸ αἰ ώ νιο ὕ δωρ σὲ ὅ λη τὴν οἰ-κου μέ νη

Νὰ γε μί ζουν πάν το τε αὐ τὴν τὴν πα-να θρώ πι νη κα νά τα μὲ Χρι στό γιὰ νὰ μπο ρεῖ ὅ λη ἡ οἰ κου μέ νη νὰ ζεῖ ἀ λη θι νά νὰ ζεῖ μὲ ἀ γά πη νὰ θε ώ νε ται ἐν Χρι στῷ κά θε λε πτό

Ἐ ξάλ λου μᾶς τὸ εἶ πε ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στὸς laquoὅ ποι ος δι ψᾶ νὰ ἔρ χε ται σὲ ἐ μέ να νὰ πί νειraquo Δὲν ὑ πάρ χει με γα λύ τε ρο πράγ-μα ἀ πὸ αὐ τὴν τὴν ἀ γά πη ποὺ μᾶς δεί χνει Ὁ Χρι στός Στὸ χέ ρι μας εἶ ναι νὰ θέ λου με νὰ ξε δι ψά σου με ἀ λη θι νὰ καὶ ἀ το μι κὰ καὶ στὸ σύ νο λο

Ἡ Σαμαρείτιδα λέγει στὸν Κύριοlaquo Δὸς μοι τοῦτο τὸ ὕδωρraquo

22

Πολλοὶ σήμερα κατηγοροῦν τοὺς νέους γιὰ τὰ ἀλλόκοτα ντυσίματά τους τὴν ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους

τὴν ἀπραξία καὶ τὶς αὐτοκαταστροφικές τους τάσεις

Εἶναι ἄραγε ὅμως ἔτσι ὄντως τὰ πράγμα-τα Ἢ μήπως κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιφάνεια μᾶς διαφεύγει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια

Οἱ νέοι ἐμφανίζονται μὲ ἔξαλλα ἢ ἐξω-φρενικὰ ντυσίματα καὶ κατηγοροῦνται γιrsquo αὐτό Ὅμως ἔτσι ἀντιδροῦν στοὺς κουστου-μαρισμένους καὶ γραβατωμένους κυρίως τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράττουν μὲ τὴ μεγαλύ-τερη ὑποκρισία τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἐναντίον τῆς κοινωνίας ἀπομιζώντας την μὲ ἄνομα μέσα ἀπροκάλυπτα καὶ ὠθώντας την στὴ δυστυχία

Γίνονται πολλὲς φορὲς καταστροφικοὶ καὶ αὐτοκαταστροφικοὶ μὲ ποικίλες οὐσίες ἐνῷ συγχρόνως παρουσιάζουν ἔντονη φιλαυ-τία Φαίνεται παράξενο καὶ ἀσυμβίβαστο Ὅμως δὲν εἶναι αὐτοὶ οἱ αὐτοκαταστροφικοί ἐνῷ ἡ φιλαυτία τους ἐνέχει τὴν ἐνστικτώδη αἴσθηση τῆς διατήρησης τῆς ζωῆς καὶ τῶν ὑπολειμμάτων τῆς τσαλακωμένης ἀξιοπρέ-πειάς τους

Δὲν προτίμησαν ποτὲ οἱ ἴδιοι νὰ τρῶνε μεταλλαγμένα γενετικῶς προϊόντα μὲ διοξί-νες προϊόντα τῆς μεγάλαυχης πολιτικῆς τῶν lsquorsquoπεπολιτισμένωνrsquorsquo ἐθνῶν τῆς Ἑσπερίας

Ἡ ὕβρις τῶν μεγιστάνων δὲν διστάζει νὰ τοὺς ταΐζει μὲ προϊόντα ὑβριδίων καὶ ἂν ἀρέ-σει σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς μεγιστάνες μπορεῖ καὶ νὰ τοὺς στείλει ὡς πασχαλινὸ δῶρο μιά βόμβα ἀπεμπλουτισμένου οὐρα-νίου μὲ εὐχὲς γιὰ καλὸ Πάσχα

Ὅλα αὐτὰ τοὺς τὰ ταΐζει ἡ κοινωνία χωρὶς νὰ τοὺς ρωτᾶ τσακίζοντας ἔτσι τὴν πολύτιμη ὑγεία τους τὴν τόσο ὠφέλιμη καὶ χρήσιμη γιὰ τὰ χρόνια ζωῆς ποὺ ἔχουν μπροστά τους νὰ δημιουργήσουν καὶ στὸ τέλος τοὺς κατηγορεῖ γιὰ αὐτοκαταστροφὴ ἐνῷ ἡ ἴδια ἐκεῖ τούς ὁδήγησε

Τοὺς ἐξαναγκάζει σὲ ἀμνησία μὲ τὴν ἔλλειψη ἐπαρκῶν χώρων νὰ ἀθληθοῦν νὰ παίξουν καὶ τρόπων νὰ κινηθοῦν μὲ ἀσφά-λεια μrsquo ἕνα ποδήλατο ἢ μὲ τὰ πόδια κι ἔπειτα τοὺς κατηγορεῖ γιὰ ψυχικὴ παραλυ-σία ξεχνώντας ὅτι lsquorsquoνοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖrsquorsquo

Τοὺς ἔχει καταντήσει χωρὶς χέρια διότι οἱ νέοι ἔξω ἀπὸ τὸν κονδυλοφόρο καὶ ἴσως λίγες φορὲς στὴ ζωὴ τους μιὰ μπάλα ὅποτε τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία στοὺς ἐλαχιστότα-τους χώρους ποὺ lsquorsquoφροντίζουνrsquorsquo οἱ lsquorsquoμεγά-λοιrsquorsquo νὰ διατηροῦν γὶ΄ αὐτούς δὲν ἔχουν κρατήσει τίποτε ἄλλο

Ἡ χειρωνακτικὴ ἀπασχόληση εἶναι ξένη γιὰ τοὺς πολλούς Χειροτεχνίες-τέχνες κι ἄλλες χρήσιμες πρακτικὲς δραστηριότητες

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέων

Ἰωάννη Νικολαΐδηἐκπαιδευτικοῦ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

8

Ἀναστασίας Κουρῆ φιλολόγου

Μία πόλη μὲ 2500 χρόνια Ζωῆς

Ἡ Θεσσαλονίκη εἶναι μία πόλη μὲ ἱστο-ρικὴ καὶ πολιτιστικὴ πορεία περίπου 25 αἰώνων Ἱδρύθηκε τὸ 315 πΧ

ἀπὸ τὸν Κάσσανδρο ποὺ τῆς ἔδωσε τὸ ὄνομα τῆς συζύγου του ἀδελφῆς τοῦ Μεγάλου Ἀλε-ξάνδρου Ἡ σημαντικὴ θέση της στὸν μυχὸ τοῦ Θερμαϊκοῦ κόλπου τῆς ἔδωσε τὴ δυνα-τότητα νὰ ἀναδειχθεῖ σημαντικὸ ἐμπορικὸ καὶ στρατιωτικὸ κέντρο σ΄ὅλη τὴ διάρκεια τῆς μακραίωνης ζωῆς της Εἶναι ἡ πόλη στὴν ὁποία ἐπικεντρώνεται ἡ πολιτιστικὴ κληρονο-μιὰ τοῦ ἑλληνισμοῦ στὴ βόρεια Ἑλλάδα ἰδι-αίτερα δὲ ἐκείνη τῆς βυζαντινῆς περιόδου

Ἀπὸ τὸν 6ο αἰώνα στὸν μυχὸ τοῦ Θερμα-ϊκοῦ κόλπου ὑπῆρχε ἡ ἑλληνικὴ πόλη Θέρμη ἡ ὁποία χάρισε τὴν ὀνομασία της καὶ στὸν Θερμαϊκὸ κόλπο Οὐσιαστικὰ ἡ ἱστορία καὶ ἡ ἀκμὴ τῆς Θεσσαλονίκης ἀρχίζει ἀπὸ τὸν Κάσσανδρο τὸ 315 πΧ ὅπου ἐξελίσσεται σὲ σημαντικότατο κέντρο ἐμπορίου Μετὰ τὴν κατάκτησή της ἀπὸ τοὺς Ρωμαίους γίνε-ται διοικητικὸ κέντρο καὶ μετὰ τὴ μάχη τῶν

Φιλίππων τὸ 42 πΧ γίνεται ἕδρα πραίτωρος Ἀπὸ τὰ πρῶτα χρόνια της αὐτοκρατορικῆς περιόδου στὴ Θεσσαλονίκη σημειώνεται ἰδιαί-

τερη πνευματικὴ ἄνθηση Ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα παραμένει ἐπίσημη ἐνῷ μόνο ἐλάχιστες ἐπι-γραφὲς εἶναι γραμμένες στὴ λατινική

Μία νέα περίοδος γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη ἀρχίζει μὲ τὴν ἄνοδο στὸν αὐτοκρατορικὸ

θρόνο τοῦ Διοκλητιανοῦ (284 μΧ) Κατὰ τὴν περίοδο τῆς πρώτης τετραρχίας ὁ καί-σαρ Γαλέριος ὅρισε ὡς ἕδρα του τὴ Θεσσα-λονίκη καὶ ἐκεῖ κτίζει τὰ ἀνάκτορά του Τὴν χρησιμοποιεῖ ὡς ὁρμητήριο ἐναντίον τῶν Περσῶν Μὲ τὴ μεταφορὰ τῆς πρωτεύουσας τῆς αὐτοκρατορίας ἀπὸ τὴ Ρώμη στὴν Κων-σταντινούπολη ἀπὸ τὸν Μέγα Κωνσταντῖνο τονίστηκε ἰδιαίτερα ἡ γεωγραφική της θέση καὶ ἐνισχύθηκε περισσότερο ἡ πολιτικὴ της σημασία Ἡ ἐκκλησιαστικὴ σπουδαιότητά της πηγάζει ἀπὸ τὴν ἀποστολική της προέλευση Ὅλα αὐτὰ ἀναδεικνύουν τὴ Θεσσαλονίκη κατὰ τὸν 4ο αἰώνα ὡς τὴν πιὸ ἀξιόλογη πόλη μετὰ τὴν Κωνσταντινούπολη

Ἡ Θεσσαλονίκη γνώρισε ἀλλεπάλληλες πολιορκίες καὶ ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς Ἀβαρο-σλάβους τὸν 7ο καὶ 8ο αἰώνα τοὺς Σαρα-

9

κηνοὺς τὸν 10ο αἰώνα τοὺς Βούλγαρους τοὺς Νορμανδοὺς καὶ τοὺς Φράγκους ἀπὸ τὴ Δύση Οἱ Νορμανδοὶ προέβησαν σὲ φρικι-αστικὲς βιαιότητες λεηλασίες καὶ ἀπερίγραπτες βαρβαρό-τητες Μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινούπολης ἀπὸ τοὺς Σταυροφόρους (1204) ἡ Θεσ-σαλονίκη ἔγινε πρωτεύουσα τοπικοῦ φραγκικοῦ βασιλείου τὸ ὁποῖο ἔζησε μέχρι τὴν ἀνά-κτηση τῆς πόλης ἀπὸ τὸν δε-σπότη τῆς Ἠπείρου Θεόδωρο Ἄγγελο Δούκα Κομνηνό Μετὰ τὴν ἀνάκτηση τῆς Κωνσταντινούπολης (1261) καὶ τὴν παλι-νόρθωση τῆς αὐτοκρατορίας ἡ Θεσσαλονίκη γίνεται πάλι τὸ πολιτικό τὸ στρατιωτικὸ καὶ τὸ πνευματικὸ κέντρο τῶν εὐρωπαϊκῶν ἐπαρ-χιῶν τῆς αὐτοκρατορίας Ἡ παιδεία ἄκμαζε καὶ τὰ καλλιτεχνικὰ ἐργαστήρια ἀνθοῦσαν Οἱ σημαντικότεροι λόγιοι τοῦ 14ου αἰώνα προέρχονταν ἢ ἦταν συνδεδεμένοι μὲ τὴν παιδεία τῆς Θεσσαλονίκης

Μεγάλες πνευματικὲς μορφὲς ποὺ κατά-γονται ἀπὸ τὴν Θεσσαλονίκη εἶναι τὸν 9ο αἰώνα οἱ ἀδελφοὶ Κύριλλος καὶ Μεθόδιος ποὺ συνέβαλλαν στὸν ἐκχριστιανισμὸ τῶν Σλάβων καὶ δημιούργησαν τὸ γλαγολιτικὸ ἀλφάβητο γιὰ τὴ γραφὴ τῆς γλώσσας τους Ἔτσι μέσα ἀπὸ τὴ Θεσσαλονίκη περνᾶ συ-νεχῶς ἡ πνευματικὴ καὶ ἰδεολογικὴ ἐπιρροὴ τοῦ Βυζαντίου καὶ φτάνει στὸ ἀπόγειο τῆς πολιτιστικῆς της ἀκτινοβολίας τὸν 14ο αἰώ-να ὡς τὴν ἅλωσή της ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ 1430

Ἡ τουρκικὴ κατάκτηση σrsquoαὐτὴν τὴν πε-ρίφημη βυζαντινὴ πόλη θὰ διαρκέσει 500

χρόνια στὴ διάρκεια τῶν ὁποίων θὰ ἀπο-κτήσει γρήγορα τὴ φυσιογνωμία ἑνὸς σημα-ντικοῦ ἰσλαμικοῦ κέντρου τῆς ὀθωμανικῆς

αὐτοκρατορίας μὲ τὴν οἰκοδόμηση μεγάλων δημοσίων καὶ θρησκευτικῶν κτηρίων ὅπως τὸ Bey Hamam καὶ τὸ Hamza Bey τζαμί Τὸ Βey Hamam εἶναι ἕνα μεγάλο λουτρὸ ποὺ κτίστη-κε τὸ 1444 ἀπὸ τὸν σουλτάνο Μουρὰτ ΄Β Βρίσκεται σήμερα ἀπέναντι ἀπὸ τὴν Πανα-γία τῶν Χαλκέων καὶ λειτουροῦσε μέχρι τὸ 1968 Τὸ Hamza Bey τζαμί ποὺ εἶναι σήμερα γνωστὸ ἀπὸ τοὺς Θεσσαλονικεῖς ὡς Ἀλκαζάρ εἶναι τὸ μοναδικὸ τζαμὶ στὴν Ἑλλάδα μὲ πε-ρίστυλη αὐλή

Μὲ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς πόλης ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ 1912 ἀναστυλώνονται ἕνα πλῆθος ναῶν ποὺ ξαναγίνονται χριστια-νικὲς ἐκκλησίες ὅλες ἐκεῖνες ποὺ κατὰ τὴν τουρκοκρατία εἶχαν μετατραπεῖ σὲ τζαμιά Στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ὁλοκληρώθηκαν οἱ ἀναστηλωτικὲς ἐργασίες τὸ 1914 Ἂς σημειωθεῖ ὅτι κατὰ τὴν περίοδο τῆς τουρκοκρατίας ὁ ναὸς αὐτὸς ὑπῆρξε ἡ μητρόπολη τῆς Θεσσαλονίκης ἀφοῦ ἡ Ἁγία Σοφία εἶχε μετατραπεῖ κι αὐτὴ σὲ τζαμί Ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος στὴν ὁδὸ Ἰα-σωνίδου εἶχε μετατραπεῖ κι αὐτὸς σὲ τζαμὶ τὸ

1500 ἀπὸ τὸν Ishak Celebi καδὴ τῆς Θεσσαλονίκης τοῦ ὁποίου πῆρε καὶ τὸ ὄνομα

Ἡ πολιτιστικὴ ἐξέλιξη τῆς Θεσσαλονίκης θὰ συνε-χιστεῖ καὶ μετὰ τὸ 1912 καὶ θὰ παίξει σημαντικὸ ρόλο στὰ πρώην τουρκοκρατού-μενα Βαλκάνια ἀποτελώ-ντας πάντα σταυροδρόμι ἰδεῶν καὶ πολιτισμῶν

Ἐπιγραφὴ ποὺ σώζεται στὰ ἀνατολικὰ τείχη τῆς Θεσσαλονίκης ἀναφέρεται στὸν αὐτοκράτορα Μ Θεοδόσιο (379-395 μΧ) ὁ ὁποῖος ἔκανε τὴν πόλη προσωρινὴ ἔδρα τῆς αὐτοκρατορίας καὶ ἀνάθεσε τὰ ὀχυρωματικά της ἔργα στὸν εἰδικὸ γιὰ ὀχυρώσεις πόλεων Πέρση Ὀρμίσδα τείχεσιν ἀρρήκτοις Ὀρμίσδας ἐξετέλεσε τὴν δε πόλι(ν)

10

Κωνσταντίνου Καλαϊτζίδηνομικοῦ

Ἡ Ροτόντα

Μετὰ τὴν ἔκδοση τοῦ Διατάγματος τῶν Μεδιολάνων ἀπὸ τὸν Μεγάλο Κωνσταντῖνο1 τὸ 313 μΧ τὸ κυκλο-

τερὲς οἰκοδόμημα (laquoΡοτόνταraquo) μετατράπηκε σὲ μαρτύριο2 τῆς Ἐκκλησίας τῆς Θεσσαλο-νίκης ὅπου φυλάσσονταν τὰ λείψανα τῶν μαρτύρων τῆς Ἐκκλησίας καὶ γινόταν ἡ κατήχηση τῶν χριστιανῶν παραπλησίως δὲ οἰκοδομή-θηκε βαπτι-στήριο ἐντός τοῦ ὁποίου βαπτίζονταν οἱ κατηχημένοι χριστιανοί3

Στὰ χρόνια τοῦ Μεγάλου Θεοδοσίου (379 ndash 395 μΧ) καί ἀφοῦ ὁ ἐν λόγῳ αὐτοκράτορας τῶν Ρωμαίων βαπτίστηκε χριστιανὸς ἀπὸ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Θεσσα-λονίκης ἅγιο Ἀχόλιο ἢ Ἀσχόλιο laquoεἰς ἔνδειξη τιμῆς καὶ εὐγνωμοσύνης πρὸς τὸν διασώσαντα αὐτὸν Κύριον ἐκ βεβαίου θανάτου ἀπὸ ἐπιδη-μικὴ νόσοraquo ἀπrsquo τὴν ὁποία ἀσθένησε τὸ 380 μΧ μετέτρεψε τὸ μνημεῖο σὲ μεγαλοπρεπῆ αὐτοκρατορικὸ χριστιανικὸ ναὸ τῆς πόλεως διακοσμώντας τον μὲ ὑπέροχες παραστάσεις ψηφιδωτῶν4 Ὁ ἴδιος δὲ ὁ αὐτοκράτορας ὅπως προκύπτει ἀπὸ τὸν βίο τοῦ ἁγίου Ἀχολίου5

ὄχι μόνο δήλωσε ἐπίσημα τὴν ἀφοσίωσή του στὸ Σύμβολο τῆς Νίκαιας ἀλλὰ καὶ ἐξέδωσε τὴν 28η Φεβρουαρίου τοῦ 380 μΧ τὸ περίφη-μο Διάταγμα τῆς Θεσσαλονίκης μὲ τὸ ὁποῖο

καλοῦσε τοὺς αἱρετ ικοὺς laquoμὴ μετασχεῖν τῆς Ἀρείου δόξηςraquo Γιὰ τὴ μετατροπὴ τῆς Ροτόντας σὲ χριστιανικὸ ναὸ διαπλα-τύνθηκε μία ἀπὸ τὶς 8 κόγ-χες της γιὰ νὰ προστεθεῖ τὸ ἱερὸ βῆμα ἕνας ὀρθο-γώνιος χῶρος μὲ ἡμικυκλικὴ ἁψίδα στὰ ἀνατολικὰ καὶ προστέ-θηκε περιμε-

τρικὰ στὸ κυκλικὸ κτίσμα ἓνα κλίτος (στοά) πλάτους 8 μ μὲ χαμηλωμένη στέγη ἐνῷ ἡ κύρια εἴσοδος τοῦ κτιρίου μεταφέρθηκε ἀπὸ τὸν νότο (ὅπου βρισκόταν κατὰ τὴν ἀνέγερσή του) στὴ δύση καὶ μπροστὰ ἀπὸ αὐτὴν κατα-σκευάσθηκε νάρθηκας γιὰ νὰ ἐξυπηρετηθοῦν οἱ ἀνάγκες ποὺ ἐπέβαλε τὸ τελετουργικό τῆς χριστιανικῆς πίστεως6

Ἐσωτερικὰ τὸ μνημεῖο τὸ ὁποῖο χρονολο-γικὰ δύναται νὰ θεωρηθεῖ ὡς τὸ ἀρχαιότερο χριστιανικὸ μνημεῖο τῆς Θεσσαλονίκης7 ἦταν ἐπενδυμένο μὲ πολύχρωμες ὀρθομαρμαρώ-

Πῶς καὶ γιατί ἡ Ροτόντα ἔγινε Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ἀφιερώθηκε στὸν ἅγιο Γεώργιο τὸν Τροπαιοφόρο

11

σεις ἐνῷ τὸ ὑπόλοιπο τμῆμα ἦταν διακοσμη-μένο μὲ ἐξαίρετης ποιότητας ψηφιδωτά μέ-ρος τῶν ὁποίων σώζεται καὶ σήμερα στὸ θόλο καὶ στὶς καμάρες τῶν κογχῶν Τὰ ψηφιδωτὰ ποὺ βρίσκονται στὴν κατώτερη ζώνη ἡ ὁποία εἶναι γνωστὴ ὡς ζωφόρος τῶν μαρτύρων ἀπει-κονίζουν μάρτυρες τῆς πρώτης χριστιανικῆς Ἐκκλησίας (ἃγιοι Ἀνανίας Ρωμανός Φίλιππος Κύριλλος Ἀρί-σταρχος Ὀνησί-φορος Εὐκαρπί-ων Βασιλίσκος Πρίσκος Θερινὸς κἂ) τοὺς ἁγίους Ἀγγέλους καὶ τὸν Παντοκράτορα Χριστό εἶναι ἀπὸ τὰ λαμπρότερα λείψανα της πα-λαιοχριστιανικὴς ἐποχῆς ἀντίστοι-χα σὲ σπουδαιό-τητα ἢ καὶ ἀνώτερα ἀπὸ αὐτὰ τῆς Ραβέννας τῆς Ἰταλίας

Ὅταν ἡ laquoΡοτόνταraquo μετατράπηκε σὲ Χρι-στιανικὸ ναὸ ἔγινε Μητροπολιτικὸς ναὸς τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης πρὸς τιμὴν τῶν Ἀρχαγγέλων ἢ τῶν Ἀσωμάτων ἢ τῶν Ταξιαρχῶν μὲ τὰ ὀνόματα δὲ αὐτὰ ἦταν γνωστὸς καθrsquo ὅλη τὴ Βυζαντινὴ ἐποχή Μαρτυρίες γιὰ τὸν ναὸ τῶν Ἀρχαγγέλων ἢ τῶν Ἀσωμάτων ὡς Μητρό-πολη ἔχουμε καὶ στὸν Ἰωάννη Καμενιάτη καὶ στὸν ἃγιο Εὐστάθιο Μητροπολίτη Θεσσαλο-νίκης κατὰ τὰ τέλη τοῦ 12ου καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ 13ου αἰώνα8

Μὲ τὸ ὄνομα δὲ αὐτό δηλαδὴ Παλιὰ Μη-τρόπολη (οἱ Τοῦρκοι τὸν ἀποκαλοῦσαν laquoἘσκὶ Μητροπὸλ ἢ Μετροπόλraquo) παρέμεινε ὁ ναὸς γνωστὸς στοὺς κατοίκους σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς τουρκοκρατίας9 Τὸν laquoναὸ τῶν Ἀσωμάτωνraquo ὡς Μητρόπολη Θεσσαλονίκης σεβάστηκαν ἀρχικὰ ἀκόμη καὶ οἱ Τοῦρκοι μέχρι τὸ ἔτος 1590 ὁπότε κατὰ τοὺς ἄγριους διωγμοὺς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης μετατράπηκε ἀπrsquo αὐτοὺς ndash τελευταῖος ἀπὸ ὅλους τοὺς παλαιοὺς ναοὺς τῆς Θεσσαλονίκης 160 περίπου χρόνια μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Θεσσαλονίκης ndash σὲ μουσουλ-μανικὸ τέμενος καὶ καταστράφηκε λόγῳ τοῦ ἐπιχρίσματος μὲ ἀσβεστοκονίαμα ἀπὸ τοὺς

ἴδιους μεγάλο μέρος τῶν ἐξαιρετικῆς τέχνης ψηφιδωτῶν καὶ ἡ μοναδικὴ τοιχογραφία ποὺ ὑπῆρχε τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ Οἱ Θεσ-σαλονικεῖς διατήρησαν ἐπὶ αἰῶνες τὴν ἀνάμνη-ση τοῦ ναοῦ τῶν Ἀρχαγγέλων ὡς Μητροπολιτι-κοῦ ναοῦ λειτουργοῦσε δὲ ὡς τέτοιος καὶ ἐπὶ τῶν χρόνων τοῦ ἁγίου Θεωνᾶ Α΄ Ἀρχιεπισκό-που Θεσσαλονίκης (ὁ ὁποῖος ἐκοιμήθη περὶ

τὰ μέσα τοῦ ἔτους 1541 μΧ) Λαμ-βάνοντας λοιπόν ὑπόψιν τὰ ὡς ἄνω γεγονότα δηλαδὴ ὅτι ὁ ναὸς ἦταν ἡ Μητρόπολη τῆς Θεσσαλον ίκης καὶ ὅτι μετατρά-πηκε τελευταῖος σὲ τζαμί δηλαδὴ μετὰ τοὺς Ἱεροὺς ναοὺς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου τῶν

Ἁγίων Ἀποστόλων τῆς Παναγίας Ἀχειροποι-ήτου ἀποδεικνύεται περίτρανα ὁ μεγίστης ση-μασίας πνευματικός πολιτιστικὸς καὶ ἐθνικὸς ρόλος τοῦ ναοῦ ἀφοῦ ἀποτελοῦσε τὸ κέντρο τῆς λειτουργικῆς ζωῆς καὶ ἐθνικῆς ἀναφορᾶς τοῦ ὑπόδουλου λαοῦ τῆς πόλεως10 Κατὰ μία ἄποψη ὁ ναὸς ὀνομάσθηκε Ἃγιος Γεώργιος στὰ νεότερα χρόνια ὅταν λειτούργησε μετὰ τὴν μετατροπὴ του σὲ τζαμὶ τὸ 1590 (καθό-τι ἔναντι τῆς δυτικῆς εἰσόδου του ὑπήρχε μικρὸς ναὸς μὲ τὸ ὄνομα αὐτό στὸν ὁποῖο καὶ μεταφέρθηκαν πολλὰ κειμήλια σκεύη καὶ εἰκόνες τοῦ ναοῦ τῶν Ἀσωμάτων) Μὲ τὴ με-ταφορὰ αὐτὴ ἐπικρατεῖ καὶ ἡ ὀνομασία τῆς γειτνιάζουσας Ἐκκλησίας ἡ ὁποία τιμοῦσε τὴ μνήμη τοῦ ἁγίου Γεωργίου Κατὰ ἄλλη ἄποψη ποὺ θεωρεῖται πιθανότερη καὶ ἐπικρατέστερη ἡ ὀνομασία laquoἍγιος Γεώργιοςraquo δόθηκε ἀμέσως μετὰ τὴν Ὀθωμανικὴ Κατοχὴ τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης προκειμένου νὰ μὴν μετατρέ-ψουν οἱ Ὀθωμανοὶ τὸν ναὸ σὲ τζαμί δεδομέ-νης τῆς γνωστῆς μέχρι καὶ σήμερα μεγάλης εὐλάβειας καὶ σεβασμοῦ τῶν μουσουλμάνων Τούρκων ἀλλὰ καὶ ὅλων τῶν μουσουλμάνων στὸν Μεγαλομάρτυρα Γεώργιο ἀκολουθώντας τὴν προηγούμενη πρακτικὴ καὶ ἄλλων πόλεων οἱ ὁποῖες ἐπειδὴ βρίσκονταν ὑπὸ Ὀθωμανικὴ

12

κατοχή ἀφιέρωναν χριστιανικοὺς ναοὺς καὶ μοναστήρια στὸν Ἅγιο Γεώργιο (ἢ στὴν Πα-ναγία) ὅπως στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ στὴ Μέση Ἀνατολή πχ στὸ Ἀμμὰν καὶ στὴ Μάτα-μπα τῆς Ἰορδανίας στὸ Κάιρο τῆς Αἰγύπτου κἄ προκειμένου αὐτὰ νὰ διασωθούν11

Ἡ Θεσσαλονίκη ἐλευθερώθηκε ἀπὸ τὸν ὀθωμανικὸ ζυγό μετὰ τὴν κήρυξη τοῦ Α΄ Βαλ-κανικοῦ Πολέμου στὶς 26 Ὀκτωβρίου 1912 κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς γιορτῆς τοῦ πολιού-χου ἁγίου της Μεγαλο-μάρτυρος Δημητρίου τοῦ Μυροβλύτη μετὰ ἀπὸ 482 χρόνια σκλα-βιᾶς προσφάτως δὲ ἑορτάσθηκαν τὰ 100 χρόνια ἀπὸ τὴν ἀπε-λευθέρωσή της Εὐθὺς ἀμέσως ὁ τότε Μητρο-πολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος Ἀλεξιάδης τέλεσε Θυρανοίξια καὶ Ἐγκαίνια τοῦ ναοῦ στὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφό-ρου ἐπαναφέροντὰς τον στὴ λειτουργική του χρήση

Τὸ 1958 ἐπιχειρήθηκε πάλι βεβήλωση τοῦ Ἱεροῦ ναοῦ μὲ τὸ ἀνέβασμα θεατρικῆς πα-ράστασης παρὰ τὴ σθεναρὴ ἀντίδραση τοῦ τότε Μητροπολίτη Παντελεήμονος τοῦ Α΄ ὁ ὁποῖος τὸ 1964 καθιέρωσε τὸν ναὸ μὲ ἐγκαί-νια12 τὴν ἡμέρα τῶν Βαΐων καὶ τὸν παρέδωσε σὲ λειτουργικὴ χρήση στὸ πλήρωμα τῆς το-πικῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀπρόσκοπτη λειτουρ-γικὴ ζωὴ συνεχίσθηκε μέχρι τὸν μεγάλο σεισμὸ τοῦ 1978 ὁ ὁποῖος προκάλεσε μεγάλες κατα-στροφὲς στὸν ναό μὲ ἀποτέλεσμα νὰ σταμα-τήσει ἔκτοτε ἡ λειτουργία του καὶ νὰ ἀρχίσει τὸ ἔργο τῆς μακροχρόνιας ἀναστηλώσεώς του ἀπὸ τὴ Θ΄ Ἐφορεία Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων Μετὰ ἀπὸ περίπου δεκαεπτὰ χρόνια ἀναστη-λωτικῶν ἐργασιῶν καὶ ἀνακοινώσεων ἐκ μέρους τῆς Ἐφορείας Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων ὅτι ἡ στατικὴ στερέωση τοῦ μνημείου ἔχει περατω-θεῖ ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης ἔλαβε τὴν ἀπόφαση νὰ θέσει ἐκ νέου σὲ λειτουργία τὸν ναό13 τὴν ὁποία πραγματοποίησε στὶς

17 Δεκεμβρίου 1994 ἐγκαινιάζοντας ἔκθεση ἁγιογραφίας ἐπιφανῶν ἁγιογράφων τῆς Θεσ-σαλονίκης ἡ ὁποία λειτούργησε ἕως τὴν 7η Ἰανουαρίου 1995 Οἱ ἑόρτιες δὲ ἐκδηλώσεις γιὰ τὰ 1600 χρόνια (395 μΧ ndash 1995 μΧ) τοῦ ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου ndash Ροτόντα ξεκίνησαν στὶς 10 Ἰανουαρίου 1995 μὲ τὴν ὁλονύκτια Ἱερὴ ἀγρυπνία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ὁποίας μετα-φέρθηκε στὸν ναὸ τὸ ἱερὸ λείψανο τοῦ ἁγίου

ἐνδόξου μεγαλομάρ-τυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου τὸ ὁποῖο προσέφερε στὸν ὡς ἄνω ναὸ ὁ τότε Πατριάρχης Ἱεροσολύμων Διόδω-ρος Τῆς Ἱερᾶς ἀγρυ-πνίας μετεῖχαν ἀντι-προσωπεῖες Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὂρους ἀδελφοί τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγί-ας Θεοδώρας τῆς ἐν Θεσσαλονίκῃ μονα-χοὶ καὶ μοναχὲς ἀπὸ

Μονὲς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ πλῆθος λαοῦ μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ φοιτητὲς τοῦ Ἀριστο-τελείου Πανεπιστημίου οἱ ὁποῖοι καὶ βοήθη-σαν στὴν ἀποκατάσταση τῆς καταστραφείσας καὶ ἐξαφανισθείσας Ἁγίας Τράπεζας14 ποὺ καθαγιάσθηκε τὸ 1964 Τὴν ἑπομένη ἡμέρα ὁ Παναγιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων ὁ Β΄ παρουσίᾳ κλήρου καὶ λαοῦ καὶ ἐκπροσώπων τῶν ἀρχῶν τῆς πόλεως τέλεσε τὴν ἱερὰ ἀκολουθία ἐπὶ διασαλεύσει τῆς Ἁγίας Τραπέζης καὶ στὴ συνέχεια ἀρχιερατικὴ Θεία Λειτουργία

Ἐδῶ καὶ περίπου 7 χρόνια κατόπιν συμ-φωνίας ποὺ ἐπιτεύχθηκε μὲ τὸ Ὑπουργείο Πολιτισμοῦ ὁ ναὸς λειτουργεῖ μία φορά κάθε μήνα (πλὴν Ἰουλίου amp Αὐγούστου) καθὼς καὶ τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου Γεωργίου τὸ πρωὶ τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τῆς Ἀποκαθηλώσεως) καὶ τὸ βράδυ τῆς Μεγά-λης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τοῦ Ἐπιταφίου) Ὅσοι συμμετεῖχαν σ΄αὐτὲς τὶς Ἀκολουθίες ὁμιλοῦν γιὰ στιγμὲς κατάνυξης καὶ μεγαλεί-ου ποὺ θυμίζει ἔντονα πρωτοχριστιανικὲς ἐποχές15

13

1 Διάταγμα τῶν Μεδιολάνων (ἀλλιῶς και διάταγμα τοῦ Μιλάνου) ὀνομάζεται τὸ διάταγμα τῆς θέσπισης τῆς ἀνεξιθρησκείας στὴ ρωμαϊκὴ αὐτοκρατορία μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Μέγας Κωνσταντίνος σταμάτησε τοὺς διωγμοὺς τῶν χριστιανῶν τὸ 313 μΧ Τὸ 2013 ἑορτάζεται ἡ ἐπέτειος τῶν 1700 χρόνων2 Βλ γενικὰ γιὰ τὰ μαρτύρια httpwwwmyriobiblosgrtextsgreekandourakis_martyria_4_1html Γε-ώργιος Ἀντουράκης Ἀρχαῖα Μαρ-τύρια καὶ χριστιανικοὶ ναοί3 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ (νῦν Μητροπολίτη Λαγκαδᾶ Λητῆς καὶ Ρεντίνης) Ὁ Ἅγιος Γεώργιος Ροτό-ντα Θεσσαλονίκη 1995 σ 7 84 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 8 185 Βλ τὸν βίο τοῦ Ἁγίου ποὺ γιορ-τάζει στὶς 23 Ἰανουαρίου httpwwwagioorosnetforumviewtopicphpf=48ampt=14350ampstart=10)6 Βλ httpodysseusculturegrh2gh251jspobj_id=1812 καθὼς καὶ httpwwwituomgrprojectmonumentsrotontahtm Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 297 Συμπεριλαμβάνεται στὰ Πα-λαιοχριστιανικὰ καὶ Βυζαντινὰ μνημεῖα τῆς Θεσσαλονίκης ὡς Μνημεῖο Παγκόσμιας Πολιτιστικῆς Κληρονομιᾶς τῆς ΟΥΝΕΣΚΟ Βλ ἐπίσης Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οαα σ 28 ὅπου ἀναφέρεται ὅτι laquoὁ κυκλοτερὴς ναὸς (rotunda ἀπὸ τὸ λατινικὸ rotondus ποὺ σημαίνει κυκλικός) τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἀπο-τελεῖ τὸ παλαιότερο τόσο τέλεια σωζόμενο μνημεῖο τοῦ χριστιανικοῦ κόσμουraquo8 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 19 ὅπου ἐκτὸς τῶν ἀνωτέρω ἀναφέρει καὶ ὅτι ἡ θέση ὅτι ἡ Ροτόντα ἔγινε ὁ Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης laquoἐνι-σχύεται καὶ ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ἐν τῇ ἀρχαίᾳ Ἐκκλησίᾳ ὑπῆρχε Βαπτιστήριο μόνον παρὰ τῇ ἕδρᾳ τοῦ Ἐπισκό-που διότι ὁ ὑπεύθυνος γιὰ τὴν τέλεση τοῦ Βαπτίσματος ἦταν ὁ Ἐπίσκοποςraquo καθὼς καὶ ὅτι laquoὅταν ἔγινε Χριστια-νικὸς Ναὸς κατὰ τὸν 4ο αἰώνα δὲν ὑπῆρχε ἀκόμη οὔτε ὁ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου οὔτε ὁ Ναὸς τῆς Ἁγίας Σοφίαςraquo Βλ ἐπίσης σ 85 καθὼς καὶ παραπομπὴ ὑπὸ στοιχεῖο 1 στὴ σελ 88 ὅπου παραπέμπει περαιτέρω σὲ δύο ἐνδιαφέροντα μελετήματα (γιὰ ὅποιον ἐπιθυμεῖ περισσότερες πληροφορίες γιὰ τὸ ζήτημα) ἤτοι Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὙπῆρξε ἐπὶ τουρκοκρατίας Μητροπο-λιτικὸς Ναὸς ὁ Ἅγιος Γεώργιος (Ροτόντα) καὶ πότε Μα-κεδονικά τόμος 4ος σ 547 ndash 549 καθὼς καὶ Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὉ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου (Ροτόντα) ὡς Μητροπολιτικὸς Θεσσαλονίκης κατὰ τὸν 16ο αἰώναraquo Μακεδονικὸ Ἡμερολόγιο Ν Στεφανίδη τόμος 16ος σ 245 19409 Σημειωτέον ὅτι ἡ laquoσυμβασιλεύουσα πόλιςraquo τῆς Ἀνατο-λικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας καταλήφθηκε γιὰ πρώτη

φορά ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανοὺς τὸ ἔτος 1387 καὶ ἡ πρώτη ὀθωμανικὴ κατοχὴ της διήρκεσε ἕως τὸ 1402 ὁπότε ὁ Αὐτοκράτορας Μανουὴλ κατάφερε νὰ τοῦ ἀποδοθεῖ ἡ Θεσσαλονίκη ἡ ὁποία καταλήφθηκε ὁριστικὰ ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανούς στὶς 29 Μαρτίου τοῦ 1430 ἔπειτα ἀπὸ

ἰσχυρὴ πολιορκία τριῶν ἡμερῶν10 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 85 Ἐπίσης βλ Χαράλ Παπαστάθη laquoΘεσσαλονίκεια καὶ μακεδονικὰ Ἀνάλεκταraquo ἔκδ University Studio Press Θεσσα-λονίκη 1999 σ 195 ὅπου ἀνα-φέρεται ὅτι ὁ κοινοτισμὸς στὴ Μακεδονία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας ἦταν ἄμεσα συν-δεδεμένος μὲ τὴν Ἐκκλησία Εἰδικὰ στὴν περίπτωση τῆς Θεσσαλονί-κης ὁ ἑκάστοτε Μητροπολίτης ἐκπροσωποῦσε τὸν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ὁ ὁποῖος μὲ τὴ σειρὰ του ἦταν ὑπεύθυνος ἔναντι τοῦ Σουλτάνου γιὰ τὶς πρά-ξεις τῶν χριστιανῶν ὑπηκόων τῆς Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας11 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 20 85 Βλ ἐπίσης καὶ ἄρθρο στὸ ΒΗΜΑ μὲ τίτλο laquoΓιατί οἱ μουσουλμάνοι δοξάζουν σήμε-ρα τὸν ἃγιο Γεώργιοraquo στὴν ἱστοσε-λίδα httpwwwtovimagrsocietyarticleaid=327464) 12 Ἐγκαίνια εἶναι ἡ τελετὴ μὲ τὴν ὁποία καθιερώνεται καὶ καθαγιά-ζεται ἕνας ναὸς καὶ ἀπὸ ἁπλὸ κτί-σμα μεταβάλλεται σὲ οἶκο λατρεί-ας καὶ προσευχῆς καὶ ἡ τράπεζά του σὲ ἱερὸ θυσιαστήριο καὶ ἁγία τράπεζα 13 Πρέπει νὰ σημειωθεῖ ὅτι τὸ 1986 ἡ τότε Ὑπουργὸς Πολιτισμοῦ

Μελίνα Μερκούρη ἔδωσε διαβεβαιώσεις ὅτι μὲ τὸ πέρας τῶν ἐργασιῶν ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου θὰ παρεδίδετο στὴ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης γιὰ λειτουργικὴ καὶ μό-νον χρήση ἡ ἴδια δὲ δήλωσε τὴν περίοδο ἐκείνη ὅτι laquoτὰ χριστιανικὰ μνημεῖα εἶναι πρῶτον τόποι λατρείας καὶ ἔπειτα ἀρχαιολογικοὶ χῶροιraquo14 Παλαιές φωτογραφίες της προϋπάρχουσας Αγίας Τραπέζης δημοσιεύονται στα βιβλία α) Θεοχάρη Πα-ζαρά (ομότιμου καθηγητή της Βυζαντινής Αρχαιολογί-ας) laquoΗ Ροτόντα του Αγ Γεωργίου στη Θεσσαλονίκηraquo β) Αντριάνο Αλμπάγκο Νοβέλλο και Γεωργίου Δημητροκάλ-λη laquoΗ βυζαντινή τέχνη στην Ελλάδαraquo και γ) Αρχιμ Ιωάν-νου Τασσιά laquoΆγιος Γεώργιος Ροτόνταraquo Στο τελευταίο δε (υπό στοιχείο γ) βιβλίο εμφαίνονται στις φωτογραφίες τα παλαιοχριστιανικά θωράκια του τέμπλου και ο Σταυ-ρός στην κορυφή του τρούλου της Ροτόντα τα οποία laquoαπομακρύνθηκανraquo15 Βλ Ρωμαίικο Οδοιπορικό (httpwwworthodoxia-ellhnismosgr201203blog-post_4894html) καθώς και Αναβάσεις (httpanavaseisblogspotgr201203blog-post_207html) φωτογραφίες από Θεία Λειτουρ-γία και τον τρόπο ενημέρωσης για τέλεση της Θείας Λειτουργίας

14

Ἐπίκαιρα διδάγματα ἀπὸ τὸν Μακεδονικὸ Ἀγώνα

Κων σταν τί νου Χο λέ βαπο λι τι κοῦ ἐ πι στή μονος

Στὶς 13 Ὀ κτω βρί ου 1904 ἔ πε φτε νε κρὸς ἀ πὸ τουρ κι κὸ βό λι ὁ Ἀν θυ πο λο χα γὸς τοῦ Πυ ρο βο λι κοῦ Παῦ λος Με λᾶς στὸ χω ριὸ

Στά τι στα τῆς τό τε τουρ κο κρα τού με-νης Μα κε δο νί ας Πρό κει ται γιὰ τὸ ση με ρι νὸ χω ριὸ Με-λᾶς τοῦ Νο μοῦ Κα-στο ριᾶς Ὁ θά να τός του ἀ φύ πνι σε τὴν ὑ πνώτ του σα Ἀ θή να καὶ τὸν ἁ παν τα χοῦ Ἑλ λη νι σμό Ἔ τσι κο ρυ φώ θη κε ἡ ἔ νο-πλη φά ση τοῦ Μα-κε δο νι κοῦ Ἀ γώ να δη λα δὴ τῆς προ-σπά θειας τοῦ Ἑλ λη-νι σμοῦ νὰ ἀν τι με τω-πί σει τὴ δι εκ δί κη ση τοῦ Βουλ γα ρι κοῦ ἐ θνι κι σμοῦ ἐ πὶ τῆς Μα κε δο νί ας Ἀ πὸ αὐ τὸν τὸν ἀ γώ να καὶ ἀ πὸ ὅ σα προ-η γή θη καν ἀ ξί ζει νὰ ἐ ξα γά γου με σή με ρα ὁ ρι σμέ να ἐ πί και ρα δι δάγ μα τα

Ἡ πα τρί δα μας στὶς πα ρα μο νὲς αὐ-τῆς τῆς πα νε θνι κῆς προ σπά θειας εἶ χε πε ρά σει μί α μεί ζο να οἰ κο νο μι κὴ κρί ση μὲ ἀ παρ χὴ τὴν πτώ χευ ση τοῦ 1893 ἐ πὶ Χα ρι λά ου Τρι κού πη Τὸ 1897 ἀ κο-λού θη σε ὁ ἑλ λη νο τουρ κι κὸς πό λε μος ὁ ὁ ποῖ ος

ὑ πῆρ ξε ἀ τυ χὴς στὸ στρα τι ω τι κὸ πε δί ο ἀλ λὰ ἔ φε ρε θε τι κὰ ἀ πο τε λέ σμα τα στὸ δι πλω μα τι-κὸ πε δί ο μὲ τὴ δη μι ουρ γί α Αὐ τό νο μης Κρη τι-

κῆς Πο λι τεί ας καὶ τὴν ἀ πο μά κρυν ση τῆς τουρ κι κῆς δι οί κη σης ἀ πὸ τὴ Με γα λό νη-σο Τὸ 1898 ἐ πι βλή-θη κε στὴν Ἑλ λά δα ὁ Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὸς Ἔ λεγ χος (ΔΟΕ γνω-στὸς καὶ ὡς Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὴ Ἐ πι τρο-πή) Οἱ ἐκ πρό σω ποι τῶν ξέ νων δα νει-στῶν μας Ἄγ γλοι Γερ μα νοί Γάλ λοι Αὐ στρια κοί Ἰ τα λοὶ καὶ Ρῶ σσοι ἔ παιρ ναν κα τευ θεῖαν ἀ πὸ τὴν πη γὴ τὰ ἔ σο δα τῶν κρα τι κῶν μο νο πω-λί ων (ἁ λά τι τσι γα-ρό χαρ το παι γνι ό-χαρ τα σπίρ τα κἄ) κα θὼς καὶ τὰ ἔ σο δα τοῦ Τε λω νεί ου Πει-ραι ῶς Πα ρὰ τὴν οἰ-κο νο μι κὴ καὶ ψυ χο-λο γι κὴ κα τάρ ρευ ση οἱ Ἕλ λη νες τῆς ἐ πο-χῆς ἐ κεί νης ἀ πέ φυ-γαν τὴν ἐ θνι κὴ κα τά-θλι ψη ποὺ βι ώ νου με σή με ρα καὶ γρή γο ρα

ἀ νόρ θω σαν τὸ ἠ θι κό τους Μέ σα σὲ λί γα χρό-νια μπό ρε σαν νὰ ὀρ γα νώ σουν μὲ ἐ πι τυ χί α τὸν δι μέ τω πο Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να κα τὰ Ὀ θω μα νῶν

Ὁ μακεδονομάχος Παῦλος Μελᾶς

15

Τούρ κων ποὺ ἤ λεγ χαν τὴ Μα κε δο νί α καὶ κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων οἱ ὁ ποῖ οι ἀ πει λοῦ σαν τὸν ἑλ-λη νι κὸ πλη θυ σμό Τὸν κα λοῦ σαν νὰ ἐν τα χθεῖ στὴ Βουλ γα ρι κὴ ἐκ κλη σι α στι κὴ Ἐ ξαρ χί α καὶ νὰ ἐγ κα τα λεί ψει τὸ Πα τρι αρ χεῖ ο

Ποι οὶ πα ρά γον τες ἐ πέ δρα σαν θε τι κὰ ὥ στε νὰ ἀ να κάμ ψει τὸ ἐ θνι κὸ φρό νη μα πα ρὰ τὴν πτώ χευ ση καὶ τὴ στρα τι ω τι κὴ ἥτ τα

Πρῶ τον Ἡ πί στη στὸν Θε ό Εἶ ναι χα ρα κτη-ρι στι κὸ ὅ τι ἡ πρώ τη με γά λη ἐ θνι κὴ ἐ πι τυ χί α με τὰ τὸ 1893 ἦ ταν ἡ νί κη τοῦ Σπύ ρου Λού η στὸν Μα ρα θώ νιο τῶν Α΄ Ὀ λυμ πια κῶν Ἀ γώ νων στὴν Ἀ θή να (1896) Ὁ Λού ης τὸ τε λευ ταῖ ο βρά δυ πρὸ τοῦ ἀ γῶ νος νή στε ψε καὶ προ σευ-χή θη κε Ἕ νας προ σευ χό με νος νε ρου λὰς ἔ δω σε τὴν ἀ πα ραί τη τη ἐ θνι κὴ ἀ νά τα ση στὸν ἀ πο γο-η τευ μέ νο Ἑλ λη νι σμό

Δεύ τε ρο στοι χεῖ ο ἦ ταν ἡ αὐ το θυ σί α καὶ ὁ ἡ ρω ϊσμός ὅ πως κα τε δεί χθη στὴν πε ρί πτω ση τοῦ Παύ λου Με λᾶ Ἕ να παλ λη κά ρι ποὺ ζοῦ-σε μέ σα σὲ δύο ἐ πι φα νεῖς οἰ κο γέ νει ες -δι ό τι καὶ ἡ γυ ναί κα του ἦ ταν ἀ πὸ τὴν οἰ κο γέ νεια Δρα γού μη μὲ πολ λοὺς πο λι τι κοὺς καὶ λο γί ους- δέ χθη κε νὰ με τα βεῖ ἐ θε λον τι κὰ στὰ βου νὰ τῆς Μα κε δο νί ας γιὰ νὰ βο η θή σει τὸν ἐν τό πιο Ἑλ-λη νι σμὸ στὴ σκλη ρὴ μά χη

Τρί τον Ἡ ὕ παρ ξη κε φα λαι ού χων μὲ ἑ δραί α ἐ θνι κὴ συ νεί δη ση Πα ρά δειγ μα ὁ Γε ώρ γιος Ἀ βέ ρωφ ἐκ Με τσό βου ὁ ὁ ποῖ ος πλού τι σε στὴν Αἴ γυ πτο καὶ ἔ δω σε με γά λο μέ ρος τῶν χρη μά-των του γιὰ τὶς Ἔ νο πλες Δυ νά μεις μας

Τέ ταρ τον Ἡ πί στη στὴ δι α χρο νι κὴ συ νέ-χεια τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ ὅ πως τὴν κα τέ γρα ψαν ἱ στο ρι κοὶ καὶ λο γο τέ χνες μὲ κο ρυ φαῖ ο τὸν Κω-στὴ Πα λα μᾶ Ἀρ χαί α Ἑλ λά δα Βυ ζάν τιο Κλέ-φτες καὶ Ἀρ μα τω λοί ἥ ρω ες καὶ ἐ θνο μάρ τυ ρες ὅ λα αὐ τὰ ἀ πε τέ λε σαν μί α ἑ νό τη τα στὴ συ νεί-δη ση τοῦ μέ σου Ἕλ λη να καὶ τὸν ὤ θη σαν νὰ πο λε μή σει στὸν Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να καὶ στὴν με γά λη ἐ ξόρ μη ση τῶν Βαλ κα νι κῶν Πο λέ μων τοῦ 1912-13

Οἱ πα ρά γον τες τῆς νί κης στὸν Μα κε δο-νι κὸ Ἀ γώ να συν το νί σθη καν καὶ συ νερ γά σθη-καν πο λὺ κα λά Τὸ Οἰ κου με νι κὸ Πα τρι αρ χεῖ ο ἐ ξέ λε ξε καὶ ἀ πέ στει λε νέ ους καὶ μα χη τι κοὺς Μη τρο πο λί τες μὲ πα τρι ω τι σμὸ καὶ τόλ μη Οἱ δι πλω μά τες μας ὅ πως ὁ Ἴ ων Δρα γού μης καὶ ὁ Λάμ προς Κο ρο μη λᾶς κα τέ στρω σαν τὸ εὐ φυ ὲς

στρα τη γι κὸ σχέ διο Οἱ ἐ θε λον τὲς ἀ ξι ω μα τι κοὶ ἦλ θαν ἀ πὸ τὴν ἐ λεύ θε ρη Ἑλ λά δα καὶ με τέ δω-σαν τὴν ἐμ πει ρί α τους στοὺς Μα κε δό νες Ἄλ-λοι ἐ θε λον τὲς χω ρὶς νὰ εἶ ναι μό νι μοι στρα τι ω-τι κοὶ ἔ σπευ σαν μὲ χα ρά κυ ρί ως Κρη τι κοὶ καὶ Μα νιά τες Τὰ σω μα τεῖ α τὰ Μα κε δο νι κὰ Κο-μι τάτα καὶ οἱ Φι λεκ παι δευ τι κὲς Ἑ ται ρεῖες ἀ πὸ τὴν Ἀ θή να τὴ Λά ρι σα τὴν Κων σταν τι νού πο λη ἔ στελ ναν βι βλί α ἱ στο ρι κοῦ καὶ θρη σκευ τι κοῦ πε ρι ε χο μέ νου Δά σκα λοι καὶ δα σκά λες πα ρὰ τὸ νε α ρό τῆς ἡ λι κί ας τους ἔ φευ γαν ἀ πὸ τὴν ἡ συ χί α τῆς Ἀ θή νας καὶ πή γαι ναν νὰ δι δά ξουν στὰ ἑλ λη νό που λα τῆς Μα κε δο νί ας Χρι στὸ καὶ Ἑλ λά δα Πολ λοὶ καὶ πολ λὲς βρῆ καν φρι κτὸ θά να το Οἱ ἁ πλοὶ πα πά δες τῆς Μα κε δο νί ας ἀν τι στά θη καν κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων Ἐ ξαρ χι-κῶν καὶ δε κά δες ἀ πὸ αὐ τοὺς θυ σι ά σθη καν Οἱ ἐν τό πιοι Μα κε δό νες ἀ γω νί σθη καν μὲ κά θε τρό-πο καὶ ὄ χι μό νον οἱ ἑλ λη νό φω νοι ἀλ λὰ καὶ οἱ σλα βό φω νοι-δί γλωσ σοι καὶ οἱ βλα χό φω νοι Τὸ 1903 οἱ κά τοι κοι τοῦ Μο να στη ρί ου -σή με ρα Μπί το λα τῶν Σκο πί ων- ἀ πέ στει λαν στὸν Γάλ-λο Ὑ πουρ γὸ Ἐ ξω τε ρι κῶν ψή φι σμα μὲ τὸ ὁ ποῖ ο δή λω ναν ὅ τι laquoὁ μι λοῦ μεν σλα βι στί βλα χι στί ἀλ βα νι στί ἀλ λ᾿ οὖχ ἧτ τον εἴ με θα Ἕλ λη νεςraquo Ἡ ἑλ λη νι κὴ συ νεί δη ση τῶν σλα βο φώ νων ἂς γί-νει μά θη μα γιὰ ὅ σους σή με ρα ἐ πι χει ροῦν νὰ δη μι ουρ γή σουν τε χνη τὲς μει ο νό τη τες μὲ βά ση τὸ ἑλ λη νοσ λα βι κὸ ἰ δί ω μα λί γων χι λιά δων Δυ τι-κο μα κε δό νων

Οἱ πνευ μα τι κὲς προ ϋ πο θέ σεις τοῦ Ἀ γώ να καὶ τὰ ὅ σα προ η γή θη καν κα τα δει κνύ ουν ὅ τι ὅ ταν ὁ Ἑλ λη νι σμὸς βα σί ζε ται στὴν ἑλ λη νορ-θό δο ξη πα ρά δο σή του καὶ σὲ ἄ φθαρ τες ἀ ξί ες μπο ρεῖ καὶ νὰ ὀρ γα νω θεῖ καὶ νὰ συν το νι σθεῖ καὶ νὰ νι κή σει Δυ στυ χῶς σή με ρα βι ώ νου με τὴν οἰ κο νο μι κὴ κρί ση χω ρὶς πνευ μα τι κὰ ἐ φό δια δι-ό τι στὸ ὄ νο μα ἑ νὸς κί βδη λου προ ο δευ τι σμοῦ κά ποι οι γκρέ μι σαν τὶς στα θε ρὲς ἀ ξί ες ποὺ μᾶς κρά τη σαν ὄρ θιους ἐ πὶ αἰ ῶ νες Ἄ φη σαν τοὺς νέ ους χω ρὶς ἐλ πί δα καὶ αἰ σι ο δο ξί α καὶ καλ λι έρ-γη σαν τὴν ἐ θνι κὴ με λαγ χο λί α Ἂς δι δα χθοῦ με ὅ σο εἶ ναι και ρὸς ἀ πὸ τὰ ἠ θι κὰ ἐ φό δια ποὺ ἐ νί σχυ σαν τοὺς προ γό νους μας κα τὰ τὴν πε-ρί ο δο πρὶν καὶ κα τὰ τὴ διά ρκεια τοῦ Ἀ γώ να καὶ ἂς κα τα νο ή σου με ὅ τι ἔ χου με πε ρά σει καὶ ἀ πὸ δυ σκο λο τέ ρες κα τα στά σεις Θὰ ἐ πι βι ώ σου με ἀρ κεῖ νὰ μὴν ἀ φελ λη νι σθοῦ με

16

Θεοδόσης Στέριου (1780-1865) Μακεδόνες Ἀγωνιστὲς τοῦ 1821

Στὴν προσπάθεια νὰ γίνουν γνωστοὶ οἱ παραμελημένοι Μακεδόνες ἀγωνιστὲς τοῦ 1821 ἐπανερχόμαστε σὲ μία μεγάλη

μορφὴ τοῦ ἀγώναmiddot πρόκειται γιὰ τὸν Θεοδόσιο Στέριου ἀπὸ τὸ Λιβάδι ΘεσσαλονίκηςΤὰ χω-ριὰ Λιβάδι καὶ Περιστερὰ ἔχουν νὰ ἐπιδείξουν μέγιστη συμβολὴ στὴν ἐπανάσταση τοῦ 1821 στὴ Χαλκιδικὴ σὲ μεγάλο ἀριθμὸ ἀγωνιστῶν γιὰ τοὺς ὁποίους ὑπάρχει ἀφθονία στοιχείων ἄγνωστα στοὺς σημερινοὺς Ἕλληνες Παρα-κάτω παρατίθεται μία αἴτηση ποὺ ὑπέβαλε ὁ Θεοδόσιος Στέριου τὸ 1841 στὴν Ἀταλά-ντη ὅπου ἐξιστορεῖ τὰ κατορθώματά του

laquoὉ ὑποφαινόμενος ἀπὸ ἀρχῆς τοῦ ἀγῶνος λαβὼν τὰ ὃπλα εἰς χεῖρας μου ἀκόμη ἀπὸ τὴν κωμόπολή μας Λιβάδι τῆς ἐπαρχίας Ἀρδαμερίου τῆς Μακεδονίας μὲ ὅλους τοὺς συμπολίτας μου ἐπικεφαλῆς τῶν ὁποίων ὡς ὁπλαρχηγὸς ἀντι-παρετάχθην ἐκεῖ καὶ εἰς τὰ πέριξ αὐτῆς κατὰ τοῦ ἀπὸ Θεσσαλονίκης διορισθέντος ἀρχηγοῦ Ἰσμαὴλ Ἀγὰ Κεσίμογλου ἔχοντος περίπου 5000 ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως μὲ διαφόρους εἰς διάφορα μέρη ἀκροβολισμοὺς διατηρήσας τὰ γυναικόπαιδα τοῦ μέρους ἐκείνου ἔφθασα ἐν τῇ χερσονήσῳ Κασσάνδρᾳ ὅπου καὶ κατε-τάχθην ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ γενικοῦ τῆς Μα-κεδονίας ἀρχηγοῦ Ἐμμανουὴλ Παπᾶ Σερραίου μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν διεύθυνσίν μου στρατιώτας καὶ ὑπηρέτησα εἰς ὅλην τὴν διάρκειαν τοῦ πολέμου ἕως τῆς καταστροφῆς της ἀπὸ τὸ ἐχθρικόν τοῦ σατράπη Λουμποὺτ πασᾶ καὶ ἄλλων 40000 ὅλον ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως καταφυγὼν ὡς τοιοῦτος εἰς Πελοπόννησον μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν μου ἐναπομείναντας στρατιώτας κα-τετάχθην εἰς τὸ σῶμα τοῦ ἀρχηγοῦ Παναγιώ-τη Ζαφειρόπουλου εἰς τὰς μάχας Δερβενακί-ων καὶ Ἄργους κατὰ τοῦ Δράμαλη καὶ ἄλλων Ἑπομένως ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Νικολάου Σου-λιώτου κατὰ τοῦ ἴδιου Δράμαλη καὶ ἄλλων πάλι εἰς Ἄργος καὶ εἰς τὰ πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν

ὁδηγίαν τοῦ Θεοδωράκη Ζαχαρόπουλου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ πασᾶ εἰς τὰ μέρη τῆς Καλαμάτας καὶ τῶν πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Κα-ρατάσιου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ εἰς Σχοινόλακκα Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ ταγματάρχου Κων-σταντίνου Δουμπιώτου εἰς διάφορα μέρη τῆς Πελοποννήσου ὅπου καὶ ὅπως τὸ ἐκάλεσεν ἡ χρεία τότε Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Δημη-τρίου Κριεζῆ Ὑδραίου εἰς τὴν Ὕδραν καὶ ἑπομέ-νως εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Παλαιῶν Πατρῶν καὶ ἀλλαχοῦ Ἔπειτα ἐπανελθὼν κατὰ τὸ 1826 εἰς τὰς νήσους Σκιάθον καὶ Σκόπελον συσσωματω-θεὶς μὲ τὸ Μακεδονικὸ σῶμα τοῦ προειρηθέντος Κωνσταντίνου Δουμπιώτου ἀντιπαρετάχθημεν εἰς τὴν Ὀρμύλιαν μὲ τὸν Ὀμὲρ Βεργιόνην εἰς Τρίκερην μὲ τὸν Νούρκα μπέη καὶ εἰς τὴν Ἀτα-λάντην μὲ τὸν Μουστὰ μπέη Ἔπειτα ἐδιορίσθην εἰς τὴν Σκόπελον πολιτάρχης διὰ τὴν εὐταξίαν Ὅτε μετέβησαν τὰ στρατεύματα εἰς Μέγαρα νὰ ὀργανωθοῦν καὶ μὴ εὑρεθεὶς ἐκεῖ νὰ ὀργα-νωθῶ ἔμεινα ζημιωμένος ἀπὸ τοῦ βαθμοῦ κτλ Ἔπειτα τὸ 1830 μετοίκησα εἰς χωρίον Σκεντέ-ραγα τῆς Λοκρίδος εἰς τὸ ἔτος 1836 ἔδωσα τὰ ἀποδεικτικά μου εἰς τὸ ἐπαρχεῖον Λοκρί-δος καὶ δὲν ἠξιώθην ἔκτοτε ἀπάντησίν τινα ἐπὶ τῶν δικαιωμάτων καὶ θυσιῶν καὶ ἀγώνων μου ἤδη δὲ ἀποκατασταθεὶς εἰς τὴν Νέαν Πέλλην τῆς Λοκρίδος-Συνοικισμοῦ τῶν Μακεδόνων Δυστυχῶς εἰς τὴν ἡλικίαν περίπου 60 διὸ καὶ ἀπεκδεχόμενος εὔελπις τὸ αἴσι-ον ἀποτέλεσμα τῶν ἀναφερομένων δικαι-ωμάτων μου ὑποσημειοῦμαι εὐσεβάστωςraquo Ἐν Ἀταλάντῃ τῇ 1ῃ Δεκεμβρίου 1841

Πηγήhttpdoumbia-istoriablogspotgr

17

Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Πάω νὰ πολεμήσω

-Πᾶς νὰ παλέψης μὲ λιοπύρια καὶ χιόνια

-Πάω νὰ προστατέψω τὸ δίκιο καὶ τὴ λευτεριά

-Πᾶς νὰ διψάσης καὶ νὰ πεινάσης

-Πάω νὰ φυλάξω τὸ ψωμὶ τῶν παιδιῶν

-Πᾶς νὰ χάσης χέρι πόδι μάτι

-Πάω νὰ δώσω χαρὰ καὶ φῶς

σὲ χιλιάδες τίμιους καὶ εἰρηνικοὺς ἀνθρώπους

-Πᾶς νὰ σκοτώσης καὶ νὰ σκοτωθῆς

-Πάω νὰ δώσω ζωὴ καὶ εἰρήνη δίκιο καὶ λευτεριά

-Γιὰ ποιόν στρατιώτη

-Γιὰ τὴν πατρίδα

ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟΝ Γ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 1949

18

Διδαχὲς τοῦ γέροντος Παϊσίου

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ὅποιος ἀγωνίζεται πνευματικάπολεμάει τὸν ἐχθρὸ διάβολο καὶ ἑπόμενο εἶναι νὰ πο-λεμηθῆ καὶ ἀπrsquo αὐτόν Ὁ ἄνθρωποςποὺ θὰ νικήση τὸν νοητὸ ἐχθρό θὰ στεφανωθῆ ἀπὸ τὸν Χριστό

Γιὰ νὰ ἐξαγνισθῆ ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ μὴ δέχεται πονηροὺς λογισμούς ἀλλrsquo οὔτε καὶ ὁ ἴδιος νὰ σκέφτεται πονηρά Νὰ ἐνεργῆ δὲ ἁπλὰ καὶ ταπεινὰ καὶ νrsquo ἀγωνίζεται φιλότιμα

Ἡ μεγαλύτερη ἀρρώστια στὴν ἐποχὴ μας εἶναι οἱ μάταιοι λογισμοὶ τῶν κακῶν ἀνθρώ-πων ποὺ φέρνουν τὸ ἄγχος Τὴ θεραπεία τὴν δίνει μόνο ὁ Χριστὸς μὲ τὴν ψυχικὴ γαλήνη μαζὶ καὶ τὴν αἰωνιότητα ἀρκεῖ νὰ μετανοήση ὁ ἄνθρωπος καὶ νὰ στραφῆ στὸν Χριστό

Τὸ καλύτερο φάρμακο γιὰ τὴν κάθε δοκι-μασία μας εἶναι ἡ μεγαλύτερη δοκιμασία τῶν συνανθρώπων μας ἀρκεῖ νὰ τὴν φέρουμε στὸν λογισμό μας

Ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ γιὰ ὅτι δὲν γί-νεται ἀνθρωπίνως εἶναι μία μυστικὴ συνεχὴς προσευχὴ μὲ θετικὰ ἀποτελέσματα

Ὅποιος ἐμπιστεύεται στὸν Θεό σπέρνει δοξολογία καὶ δέχεται τὴ θεϊκὴ χαρὰ καὶ τὴν αἰώνια εὐλογία Ὅποιος σπέρνει κακομοιρι-άθερίζει κακομοιριὰ καὶ ἀποθηκεύει ἄγχος

Ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὁ ἄνθρωπος ὅταν δέ-χεται ὑλικὴ εὐλογία εἶναι χαρὰ ἀνθρώπινη

19

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἐνῷ ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὅταν δίνη ὁ ἄνθρωπος εἶναι θεϊκή Ἡ θεϊκὴ ἔρχεται μὲ τὸ δόσιμο

Ὅποιος κουράζεται γιὰ τὸν πλησίον του ἀπὸ καθαρὴ ἀγάπη ξεκουράζεται μὲ τὴν κούραση Ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ ἀγαπάει τὸν ἑαυ-τό του καὶ τεμπελιάζει κουράζεται καὶ μὲ τὸ νὰ κάθεται

Ὅταν ἀδικῆσαι νὰ μὴ λές laquoΝὰ τὸ βρῆ ἀπὸ τὸν Θεόraquo γιατί τότε καταριέσαι μὲ εὐγένεια

Ἕνα τουρβὰ μεταφέρει κανεὶς καὶ λέει πότε νὰ τὸν ξεφορτωθῆ Πόσο μᾶλλον νὰ κουβαλάη συνέχεια περίσσιο βάρος τὸ ὁποῖο προσθέ-τει μὲ τὴν πολυφαγία καὶ βλάπτει καὶ στὴν ὑγεία

Ἐὰν δὲν διορθωθῆ ὁ καθένας μας γιὰ νὰ πληθύνη τὸ καλό πῶς μπορεῖ νὰ ἐπικρατήση τὸ καλὸ μὲ καλὸ τρόπο

Ἐὰν δὲν μποροῦμε νὰ ἀγωνισθοῦμε πολὺ ἢ καὶ καθόλου τουλάχιστον νὰ τὸ ἀναγνω-ρίζουμε ταπεινὰ καὶ νὰ ζητᾶμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ Ἐὰν θὰ μᾶς βοηθοῦσε καὶ ἡ μὴ ἀνα-γνώριση οὔτε καὶ αὐτὴ θὰ μᾶς τὴν ζητοῦσε ὁ Χριστός

Ἄλλο εὐλάβεια καὶ ἄλλο εὐσέβεια ndash ὅπως ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολικὴ εὐλάβεια διαφέρει ἀπὸ τὴν Δυτικὴ εὐρωπαϊκὴ εὐσέβειαἩ μὲν εὐλάβεια ἔχει θεία Χάρη ἡ δὲ εὐσέβεια ἔχει ἀνθρώπινο μυαλό

Ἡ κάθε καλὴ ἰδέα ποὺ ἔρχεται στὸν ἀνθρώ-πινο νοῦ εἶναι ἀπὸ ἄνω ἀπὸ τὸν Θεό Μόνο ὅτι κατεβάζει ἡ μύτη μας μὲ τὸ συνάχι εἶναι δικό μας

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δέχονται τὶς πλούσιες εὐλογίες τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ λίγοι εὐχαριστοῦν τὸν Θεὸ καὶ εἶναι εὐχαριστημένοι καὶ χαρού-μενοι κοντὰ στὸν Χριστό

Ἀπὸ τὸ βιβλίο του Ἁγιορεῖται Πατέρες καὶ Ἁγιορείτικα ἔκδοση Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου laquoΕὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγοςraquo Σουρωτὴ Θεσσαλονίκης

20

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με

καὶ πι νέ τω

ἐκ τοῦ Οἴκου

ΡούνshyταshyΓεshyωρshyγίshyουshyΔιshyκηshyγόshyρου

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με καὶ πι νέ τωὉ πι στεύ ων εἰς ἐ μέ κα θὼς εἶ πεν ἡ γρα φή πο τα μοὶ ἐκ τῆς κοι λί ας αὐ τοῦ ρεύ σου σιν ὕ δα τος ζῶν τος

Μα μά μπαμ πὰ δι ψά ω δι-ψά ω πο λύ δῶ στε μου νε-

ρό ἔ χει πο λὺ ζέ στη καὶ κου ρά στη κα ἄ κου σα νὰ λέ ει ἕ να παι δά κι πο λὺ χα ρι-τω μέ να στοὺς γο νεῖς του κα θὼς ἔ παι-ζε στὴν πα ρα λί α ἐ φέ τος τὸ κα λο καί ρι Δὲν ξέ ρω για τί ἀλ λὰ αὐ τὴ ἡ φαι νο με-νι κὰ ἁ πλὴ φρά ση τοῦ μι κροῦ παι διοῦ μοῦ ἔ φε ρε στὸν νοῦ μί α ἄλ λη φρά ση ἡ ὁ ποί α λέ ει laquoἘ ὰν τὶς δι ψῇ ἐρ χέ σθῳ πρὸς ἐ μὲ καὶ πι νέ τῳraquo

Δί ψα λοι πόν Ναί δί ψα μί α πα ρά με-τρος τῆς ἀν θρώ πι νης ζω ῆς τῆς κα θη με-ρι νό τη τός μας Ἀ νά λο γα βέ βαι α γιὰ τὸ τί δι ψᾶ κα νείς μὴν τὸ ξε χνᾶ με αὐ τό πο λὺ βα σι κό κα θό τι ἡ δί ψα ἔ χει καὶ ἀλ λη γο-ρι κὸ πε ρι ε χό με νο Ἄλ λος δι ψᾶ γιὰ ὑ λι κὰ πράγ μα τα κι νού με νος ἀ πὸ τὴ φι λαυ τί α τὴ φι λαρ γυ ρί α ἢ τὴ φι λη δο νί α του ἄλ-λος πά λι δι ψᾶ γιὰ laquoἄλ λαraquo ἀ γα θά ὄ χι τοῦ κό σμου ἐ τού του γιὰ πνευ μα τι κὰ ἀ γα θά Ση μα σί α ἔ χει πάν τως ὅ τι τὸ κί νη τρο καὶ ἡ αἰ τί α τῆς δί ψας εἶ ναι κοι νὴ γιὰ ὅ λους εἶ ναι ἡ δί ψα γιὰ ζω ή

Ἡ ποι ό τη τα τῆς δί ψας τοῦ κα θε νὸς θὰ κα θο ρί ζει μέ σα στὴ ζω ὴ του κα τ᾿ ἀ νάγ κην καὶ τὴν πη γὴ στὴν ὁ ποί α θὰ πη-γαί νει νὰ ξε δι ψᾶ Καὶ ἀ κο λού θως ὅ λα τὰ ἔρ γα του μὲ αὐ τὸ τὸ κρι τή ριο θὰ κα θο-ρί ζον ται Γαι ώ δης ἡ δί ψα κά ποι ου γαι-ώ δης καὶ ἡ πη γή του γαι ώ δη καὶ φθαρ τὰ

21

ἐκ τοῦ Οἴκου

τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του Πνευ μα τι κὴ ἡ δί ψα κά ποι ου πνευ μα τι κὴ καὶ ἡ πη γή του πνευ μα τι κὰ καὶ αἰ ώ νια τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του

Ἡ ἀ κο λου θί α αὐ τὴ ἀ πο κτᾶ ἀ κό μη με γα λύ τε ρη ση μα σί α ὅ ταν τὴν ἀ να λο γι-στοῦ με μέ σα ἀ πὸ τὸ πρί σμα τοῦ συ νό-λου τὸ λε γό με νον umlκοι νόνuml Ὁ ἄν θρω πος ὡς ἀ το μι κό τη τα εἶ ναι αὐ τα ξί α ὅ μως ἡ αὐ τα ξί α αὐ τὴ θε ώ νε ται μέ σα ἀ πὸ τὸ κοι-νὸν σῶ μα καὶ σω τη ρί α κλει σμέ νη μέ σα σὲ ἕ να laquoἐ γὼraquo δὲν νο εῖ ται δὲν ὑ φί στα ται

Ἀ νά λο γα λοι πὸν μὲ τὴν ποι ό τη τα τῆς προ σω πι κῆς πη γῆς του ὁ κα θέ νας ἐ πη-ρε ά ζει τὸ σύ νο λο μέ σα στὸ ὁ ποῖ ο ἐ νυ πάρ χει Ἂν οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη γὲς τῶν ἀ τό μων ἔ χουν πνευ μα τι κὴ ἀ να φο-ρὰ στὴ μί α καὶ μο να δι κὴ αἰ ώ νια πη γὴ ζῶν τος ὕ δα-τος Στὸν Χρι στό τό τε καὶ τὸ σύ νο λο στὸν Χρι στὸ θὰ ὁ δη γεῖ ται ἀ πὸ Τὸν Χρι στὸ θὰ ἐμ πνέ ε ται καὶ ἐν Χρι στῷ θὰ διά γει σὲ αἰ ώ νια χα ρά Ἂν ὅ μως οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη-γὲς τῶν ἀ τό μων σὲ μί α κοι-νω νί α ἔ χουν ση μεῖ ο ἀ να φο-ρᾶς τὰ ὑ λι κὰ καὶ προ σω πι-κὰ πά θη καὶ τὴν ἱ κα νο ποί-η σή τους τό τε ἡ δί ψα ὄ χι μό νο δὲν θὰ σβή νει ἀλ λὰ μο νί μως θὰ αὐ ξά νει καὶ θὰ ὁ δη γεῖ τό σο τὰ ἐ πὶ μέ ρους ἄ το μα ὅ σο καὶ ὅ λο τὸ σύ νο λο σὲ μί α δια ρκῆ φθο ρά σὲ μί α πο ρεί α θνη τὴ σὲ μί α πο ρεί α ἐ ξα-φά νι σης

Καὶ ἐ δῶ βρί σκε ται τὸ χρέ ος καὶ ἡ εὐ-θύ νη τῶν Χρι στια νῶν Στὸ σύγ χρο νο κοι-νὸ τρα πέ ζι τῆς πα ναν θρώ πι νης οἰ κο γέ-νειας τῶν ἀν θρώ πων ὑ πάρ χει μί α κα νά τα μὲ νε ρό ἕ τοι μη νὰ ξε δι ψά σει τὶς ἀ λη θι νὲς ἀ νάγ κες τῶν με λῶν αὐ τῆς τῆς οἰ κου με νι-κῆς οἰ κο γέ νειας

Ἕ τοι μη νὰ σβή σει ὅ λη τὴν ψυ χι κή πνευ μα τι κὴ δί ψα τοῦ κό σμου ἕ τοι μη νὰ δώ σει αἰ ώ νια προ ο πτι κὴ ζω ῆς καὶ χα ρᾶς

στὶς κοι νω νί ες ὅ λου τοῦ κό σμου Καὶ τὸ νε ρὸ αὐ τῆς τῆς κα νά τας δὲν εἶ ναι ἄλ λο πα ρὰ Ὁ ἴ διος Ο ΧΡΙΣΤΟΣ Ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στός ὁ ὁ ποῖ ος προ σφέ ρε ται αἰ ω νί ως ἀ φει δῶς καὶ ἀ δι α κρί τως σὲ ὅ λους Ὁ ἴ διος εἶ ναι καὶ τὸ νε ρὸ Ὁ ἴ διος καὶ ἡ πη γή Αὐ-τὸ εἶ ναι τὸ με γά λο ἠ θι κὸ καὶ πνευ μα τι κό μας χρέ ος γιὰ ὅ λους τούς Χρι στια νούς νὰ φρον τί ζουν νὰ ξε δι ψοῦν οἱ ἴ διοι ἀ πὸ Τὸν Χρι στό ἀ πὸ τὸ Ἅ γιο Πνεῦ μα τὸ ζω-ο γό νο καὶ νὰ γί νον ται οἱ ἴ διοι κα νά τες μὲ Χρι στό ὥ στε νὰ με τα δί δουν μὲ τὴ ζω ὴ

τους αὐ τὸ τὸ αἰ ώ νιο ὕ δωρ σὲ ὅ λη τὴν οἰ-κου μέ νη

Νὰ γε μί ζουν πάν το τε αὐ τὴν τὴν πα-να θρώ πι νη κα νά τα μὲ Χρι στό γιὰ νὰ μπο ρεῖ ὅ λη ἡ οἰ κου μέ νη νὰ ζεῖ ἀ λη θι νά νὰ ζεῖ μὲ ἀ γά πη νὰ θε ώ νε ται ἐν Χρι στῷ κά θε λε πτό

Ἐ ξάλ λου μᾶς τὸ εἶ πε ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στὸς laquoὅ ποι ος δι ψᾶ νὰ ἔρ χε ται σὲ ἐ μέ να νὰ πί νειraquo Δὲν ὑ πάρ χει με γα λύ τε ρο πράγ-μα ἀ πὸ αὐ τὴν τὴν ἀ γά πη ποὺ μᾶς δεί χνει Ὁ Χρι στός Στὸ χέ ρι μας εἶ ναι νὰ θέ λου με νὰ ξε δι ψά σου με ἀ λη θι νὰ καὶ ἀ το μι κὰ καὶ στὸ σύ νο λο

Ἡ Σαμαρείτιδα λέγει στὸν Κύριοlaquo Δὸς μοι τοῦτο τὸ ὕδωρraquo

22

Πολλοὶ σήμερα κατηγοροῦν τοὺς νέους γιὰ τὰ ἀλλόκοτα ντυσίματά τους τὴν ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους

τὴν ἀπραξία καὶ τὶς αὐτοκαταστροφικές τους τάσεις

Εἶναι ἄραγε ὅμως ἔτσι ὄντως τὰ πράγμα-τα Ἢ μήπως κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιφάνεια μᾶς διαφεύγει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια

Οἱ νέοι ἐμφανίζονται μὲ ἔξαλλα ἢ ἐξω-φρενικὰ ντυσίματα καὶ κατηγοροῦνται γιrsquo αὐτό Ὅμως ἔτσι ἀντιδροῦν στοὺς κουστου-μαρισμένους καὶ γραβατωμένους κυρίως τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράττουν μὲ τὴ μεγαλύ-τερη ὑποκρισία τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἐναντίον τῆς κοινωνίας ἀπομιζώντας την μὲ ἄνομα μέσα ἀπροκάλυπτα καὶ ὠθώντας την στὴ δυστυχία

Γίνονται πολλὲς φορὲς καταστροφικοὶ καὶ αὐτοκαταστροφικοὶ μὲ ποικίλες οὐσίες ἐνῷ συγχρόνως παρουσιάζουν ἔντονη φιλαυ-τία Φαίνεται παράξενο καὶ ἀσυμβίβαστο Ὅμως δὲν εἶναι αὐτοὶ οἱ αὐτοκαταστροφικοί ἐνῷ ἡ φιλαυτία τους ἐνέχει τὴν ἐνστικτώδη αἴσθηση τῆς διατήρησης τῆς ζωῆς καὶ τῶν ὑπολειμμάτων τῆς τσαλακωμένης ἀξιοπρέ-πειάς τους

Δὲν προτίμησαν ποτὲ οἱ ἴδιοι νὰ τρῶνε μεταλλαγμένα γενετικῶς προϊόντα μὲ διοξί-νες προϊόντα τῆς μεγάλαυχης πολιτικῆς τῶν lsquorsquoπεπολιτισμένωνrsquorsquo ἐθνῶν τῆς Ἑσπερίας

Ἡ ὕβρις τῶν μεγιστάνων δὲν διστάζει νὰ τοὺς ταΐζει μὲ προϊόντα ὑβριδίων καὶ ἂν ἀρέ-σει σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς μεγιστάνες μπορεῖ καὶ νὰ τοὺς στείλει ὡς πασχαλινὸ δῶρο μιά βόμβα ἀπεμπλουτισμένου οὐρα-νίου μὲ εὐχὲς γιὰ καλὸ Πάσχα

Ὅλα αὐτὰ τοὺς τὰ ταΐζει ἡ κοινωνία χωρὶς νὰ τοὺς ρωτᾶ τσακίζοντας ἔτσι τὴν πολύτιμη ὑγεία τους τὴν τόσο ὠφέλιμη καὶ χρήσιμη γιὰ τὰ χρόνια ζωῆς ποὺ ἔχουν μπροστά τους νὰ δημιουργήσουν καὶ στὸ τέλος τοὺς κατηγορεῖ γιὰ αὐτοκαταστροφὴ ἐνῷ ἡ ἴδια ἐκεῖ τούς ὁδήγησε

Τοὺς ἐξαναγκάζει σὲ ἀμνησία μὲ τὴν ἔλλειψη ἐπαρκῶν χώρων νὰ ἀθληθοῦν νὰ παίξουν καὶ τρόπων νὰ κινηθοῦν μὲ ἀσφά-λεια μrsquo ἕνα ποδήλατο ἢ μὲ τὰ πόδια κι ἔπειτα τοὺς κατηγορεῖ γιὰ ψυχικὴ παραλυ-σία ξεχνώντας ὅτι lsquorsquoνοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖrsquorsquo

Τοὺς ἔχει καταντήσει χωρὶς χέρια διότι οἱ νέοι ἔξω ἀπὸ τὸν κονδυλοφόρο καὶ ἴσως λίγες φορὲς στὴ ζωὴ τους μιὰ μπάλα ὅποτε τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία στοὺς ἐλαχιστότα-τους χώρους ποὺ lsquorsquoφροντίζουνrsquorsquo οἱ lsquorsquoμεγά-λοιrsquorsquo νὰ διατηροῦν γὶ΄ αὐτούς δὲν ἔχουν κρατήσει τίποτε ἄλλο

Ἡ χειρωνακτικὴ ἀπασχόληση εἶναι ξένη γιὰ τοὺς πολλούς Χειροτεχνίες-τέχνες κι ἄλλες χρήσιμες πρακτικὲς δραστηριότητες

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέων

Ἰωάννη Νικολαΐδηἐκπαιδευτικοῦ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

9

κηνοὺς τὸν 10ο αἰώνα τοὺς Βούλγαρους τοὺς Νορμανδοὺς καὶ τοὺς Φράγκους ἀπὸ τὴ Δύση Οἱ Νορμανδοὶ προέβησαν σὲ φρικι-αστικὲς βιαιότητες λεηλασίες καὶ ἀπερίγραπτες βαρβαρό-τητες Μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινούπολης ἀπὸ τοὺς Σταυροφόρους (1204) ἡ Θεσ-σαλονίκη ἔγινε πρωτεύουσα τοπικοῦ φραγκικοῦ βασιλείου τὸ ὁποῖο ἔζησε μέχρι τὴν ἀνά-κτηση τῆς πόλης ἀπὸ τὸν δε-σπότη τῆς Ἠπείρου Θεόδωρο Ἄγγελο Δούκα Κομνηνό Μετὰ τὴν ἀνάκτηση τῆς Κωνσταντινούπολης (1261) καὶ τὴν παλι-νόρθωση τῆς αὐτοκρατορίας ἡ Θεσσαλονίκη γίνεται πάλι τὸ πολιτικό τὸ στρατιωτικὸ καὶ τὸ πνευματικὸ κέντρο τῶν εὐρωπαϊκῶν ἐπαρ-χιῶν τῆς αὐτοκρατορίας Ἡ παιδεία ἄκμαζε καὶ τὰ καλλιτεχνικὰ ἐργαστήρια ἀνθοῦσαν Οἱ σημαντικότεροι λόγιοι τοῦ 14ου αἰώνα προέρχονταν ἢ ἦταν συνδεδεμένοι μὲ τὴν παιδεία τῆς Θεσσαλονίκης

Μεγάλες πνευματικὲς μορφὲς ποὺ κατά-γονται ἀπὸ τὴν Θεσσαλονίκη εἶναι τὸν 9ο αἰώνα οἱ ἀδελφοὶ Κύριλλος καὶ Μεθόδιος ποὺ συνέβαλλαν στὸν ἐκχριστιανισμὸ τῶν Σλάβων καὶ δημιούργησαν τὸ γλαγολιτικὸ ἀλφάβητο γιὰ τὴ γραφὴ τῆς γλώσσας τους Ἔτσι μέσα ἀπὸ τὴ Θεσσαλονίκη περνᾶ συ-νεχῶς ἡ πνευματικὴ καὶ ἰδεολογικὴ ἐπιρροὴ τοῦ Βυζαντίου καὶ φτάνει στὸ ἀπόγειο τῆς πολιτιστικῆς της ἀκτινοβολίας τὸν 14ο αἰώ-να ὡς τὴν ἅλωσή της ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ 1430

Ἡ τουρκικὴ κατάκτηση σrsquoαὐτὴν τὴν πε-ρίφημη βυζαντινὴ πόλη θὰ διαρκέσει 500

χρόνια στὴ διάρκεια τῶν ὁποίων θὰ ἀπο-κτήσει γρήγορα τὴ φυσιογνωμία ἑνὸς σημα-ντικοῦ ἰσλαμικοῦ κέντρου τῆς ὀθωμανικῆς

αὐτοκρατορίας μὲ τὴν οἰκοδόμηση μεγάλων δημοσίων καὶ θρησκευτικῶν κτηρίων ὅπως τὸ Bey Hamam καὶ τὸ Hamza Bey τζαμί Τὸ Βey Hamam εἶναι ἕνα μεγάλο λουτρὸ ποὺ κτίστη-κε τὸ 1444 ἀπὸ τὸν σουλτάνο Μουρὰτ ΄Β Βρίσκεται σήμερα ἀπέναντι ἀπὸ τὴν Πανα-γία τῶν Χαλκέων καὶ λειτουροῦσε μέχρι τὸ 1968 Τὸ Hamza Bey τζαμί ποὺ εἶναι σήμερα γνωστὸ ἀπὸ τοὺς Θεσσαλονικεῖς ὡς Ἀλκαζάρ εἶναι τὸ μοναδικὸ τζαμὶ στὴν Ἑλλάδα μὲ πε-ρίστυλη αὐλή

Μὲ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς πόλης ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ 1912 ἀναστυλώνονται ἕνα πλῆθος ναῶν ποὺ ξαναγίνονται χριστια-νικὲς ἐκκλησίες ὅλες ἐκεῖνες ποὺ κατὰ τὴν τουρκοκρατία εἶχαν μετατραπεῖ σὲ τζαμιά Στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ὁλοκληρώθηκαν οἱ ἀναστηλωτικὲς ἐργασίες τὸ 1914 Ἂς σημειωθεῖ ὅτι κατὰ τὴν περίοδο τῆς τουρκοκρατίας ὁ ναὸς αὐτὸς ὑπῆρξε ἡ μητρόπολη τῆς Θεσσαλονίκης ἀφοῦ ἡ Ἁγία Σοφία εἶχε μετατραπεῖ κι αὐτὴ σὲ τζαμί Ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος στὴν ὁδὸ Ἰα-σωνίδου εἶχε μετατραπεῖ κι αὐτὸς σὲ τζαμὶ τὸ

1500 ἀπὸ τὸν Ishak Celebi καδὴ τῆς Θεσσαλονίκης τοῦ ὁποίου πῆρε καὶ τὸ ὄνομα

Ἡ πολιτιστικὴ ἐξέλιξη τῆς Θεσσαλονίκης θὰ συνε-χιστεῖ καὶ μετὰ τὸ 1912 καὶ θὰ παίξει σημαντικὸ ρόλο στὰ πρώην τουρκοκρατού-μενα Βαλκάνια ἀποτελώ-ντας πάντα σταυροδρόμι ἰδεῶν καὶ πολιτισμῶν

Ἐπιγραφὴ ποὺ σώζεται στὰ ἀνατολικὰ τείχη τῆς Θεσσαλονίκης ἀναφέρεται στὸν αὐτοκράτορα Μ Θεοδόσιο (379-395 μΧ) ὁ ὁποῖος ἔκανε τὴν πόλη προσωρινὴ ἔδρα τῆς αὐτοκρατορίας καὶ ἀνάθεσε τὰ ὀχυρωματικά της ἔργα στὸν εἰδικὸ γιὰ ὀχυρώσεις πόλεων Πέρση Ὀρμίσδα τείχεσιν ἀρρήκτοις Ὀρμίσδας ἐξετέλεσε τὴν δε πόλι(ν)

10

Κωνσταντίνου Καλαϊτζίδηνομικοῦ

Ἡ Ροτόντα

Μετὰ τὴν ἔκδοση τοῦ Διατάγματος τῶν Μεδιολάνων ἀπὸ τὸν Μεγάλο Κωνσταντῖνο1 τὸ 313 μΧ τὸ κυκλο-

τερὲς οἰκοδόμημα (laquoΡοτόνταraquo) μετατράπηκε σὲ μαρτύριο2 τῆς Ἐκκλησίας τῆς Θεσσαλο-νίκης ὅπου φυλάσσονταν τὰ λείψανα τῶν μαρτύρων τῆς Ἐκκλησίας καὶ γινόταν ἡ κατήχηση τῶν χριστιανῶν παραπλησίως δὲ οἰκοδομή-θηκε βαπτι-στήριο ἐντός τοῦ ὁποίου βαπτίζονταν οἱ κατηχημένοι χριστιανοί3

Στὰ χρόνια τοῦ Μεγάλου Θεοδοσίου (379 ndash 395 μΧ) καί ἀφοῦ ὁ ἐν λόγῳ αὐτοκράτορας τῶν Ρωμαίων βαπτίστηκε χριστιανὸς ἀπὸ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Θεσσα-λονίκης ἅγιο Ἀχόλιο ἢ Ἀσχόλιο laquoεἰς ἔνδειξη τιμῆς καὶ εὐγνωμοσύνης πρὸς τὸν διασώσαντα αὐτὸν Κύριον ἐκ βεβαίου θανάτου ἀπὸ ἐπιδη-μικὴ νόσοraquo ἀπrsquo τὴν ὁποία ἀσθένησε τὸ 380 μΧ μετέτρεψε τὸ μνημεῖο σὲ μεγαλοπρεπῆ αὐτοκρατορικὸ χριστιανικὸ ναὸ τῆς πόλεως διακοσμώντας τον μὲ ὑπέροχες παραστάσεις ψηφιδωτῶν4 Ὁ ἴδιος δὲ ὁ αὐτοκράτορας ὅπως προκύπτει ἀπὸ τὸν βίο τοῦ ἁγίου Ἀχολίου5

ὄχι μόνο δήλωσε ἐπίσημα τὴν ἀφοσίωσή του στὸ Σύμβολο τῆς Νίκαιας ἀλλὰ καὶ ἐξέδωσε τὴν 28η Φεβρουαρίου τοῦ 380 μΧ τὸ περίφη-μο Διάταγμα τῆς Θεσσαλονίκης μὲ τὸ ὁποῖο

καλοῦσε τοὺς αἱρετ ικοὺς laquoμὴ μετασχεῖν τῆς Ἀρείου δόξηςraquo Γιὰ τὴ μετατροπὴ τῆς Ροτόντας σὲ χριστιανικὸ ναὸ διαπλα-τύνθηκε μία ἀπὸ τὶς 8 κόγ-χες της γιὰ νὰ προστεθεῖ τὸ ἱερὸ βῆμα ἕνας ὀρθο-γώνιος χῶρος μὲ ἡμικυκλικὴ ἁψίδα στὰ ἀνατολικὰ καὶ προστέ-θηκε περιμε-

τρικὰ στὸ κυκλικὸ κτίσμα ἓνα κλίτος (στοά) πλάτους 8 μ μὲ χαμηλωμένη στέγη ἐνῷ ἡ κύρια εἴσοδος τοῦ κτιρίου μεταφέρθηκε ἀπὸ τὸν νότο (ὅπου βρισκόταν κατὰ τὴν ἀνέγερσή του) στὴ δύση καὶ μπροστὰ ἀπὸ αὐτὴν κατα-σκευάσθηκε νάρθηκας γιὰ νὰ ἐξυπηρετηθοῦν οἱ ἀνάγκες ποὺ ἐπέβαλε τὸ τελετουργικό τῆς χριστιανικῆς πίστεως6

Ἐσωτερικὰ τὸ μνημεῖο τὸ ὁποῖο χρονολο-γικὰ δύναται νὰ θεωρηθεῖ ὡς τὸ ἀρχαιότερο χριστιανικὸ μνημεῖο τῆς Θεσσαλονίκης7 ἦταν ἐπενδυμένο μὲ πολύχρωμες ὀρθομαρμαρώ-

Πῶς καὶ γιατί ἡ Ροτόντα ἔγινε Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ἀφιερώθηκε στὸν ἅγιο Γεώργιο τὸν Τροπαιοφόρο

11

σεις ἐνῷ τὸ ὑπόλοιπο τμῆμα ἦταν διακοσμη-μένο μὲ ἐξαίρετης ποιότητας ψηφιδωτά μέ-ρος τῶν ὁποίων σώζεται καὶ σήμερα στὸ θόλο καὶ στὶς καμάρες τῶν κογχῶν Τὰ ψηφιδωτὰ ποὺ βρίσκονται στὴν κατώτερη ζώνη ἡ ὁποία εἶναι γνωστὴ ὡς ζωφόρος τῶν μαρτύρων ἀπει-κονίζουν μάρτυρες τῆς πρώτης χριστιανικῆς Ἐκκλησίας (ἃγιοι Ἀνανίας Ρωμανός Φίλιππος Κύριλλος Ἀρί-σταρχος Ὀνησί-φορος Εὐκαρπί-ων Βασιλίσκος Πρίσκος Θερινὸς κἂ) τοὺς ἁγίους Ἀγγέλους καὶ τὸν Παντοκράτορα Χριστό εἶναι ἀπὸ τὰ λαμπρότερα λείψανα της πα-λαιοχριστιανικὴς ἐποχῆς ἀντίστοι-χα σὲ σπουδαιό-τητα ἢ καὶ ἀνώτερα ἀπὸ αὐτὰ τῆς Ραβέννας τῆς Ἰταλίας

Ὅταν ἡ laquoΡοτόνταraquo μετατράπηκε σὲ Χρι-στιανικὸ ναὸ ἔγινε Μητροπολιτικὸς ναὸς τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης πρὸς τιμὴν τῶν Ἀρχαγγέλων ἢ τῶν Ἀσωμάτων ἢ τῶν Ταξιαρχῶν μὲ τὰ ὀνόματα δὲ αὐτὰ ἦταν γνωστὸς καθrsquo ὅλη τὴ Βυζαντινὴ ἐποχή Μαρτυρίες γιὰ τὸν ναὸ τῶν Ἀρχαγγέλων ἢ τῶν Ἀσωμάτων ὡς Μητρό-πολη ἔχουμε καὶ στὸν Ἰωάννη Καμενιάτη καὶ στὸν ἃγιο Εὐστάθιο Μητροπολίτη Θεσσαλο-νίκης κατὰ τὰ τέλη τοῦ 12ου καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ 13ου αἰώνα8

Μὲ τὸ ὄνομα δὲ αὐτό δηλαδὴ Παλιὰ Μη-τρόπολη (οἱ Τοῦρκοι τὸν ἀποκαλοῦσαν laquoἘσκὶ Μητροπὸλ ἢ Μετροπόλraquo) παρέμεινε ὁ ναὸς γνωστὸς στοὺς κατοίκους σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς τουρκοκρατίας9 Τὸν laquoναὸ τῶν Ἀσωμάτωνraquo ὡς Μητρόπολη Θεσσαλονίκης σεβάστηκαν ἀρχικὰ ἀκόμη καὶ οἱ Τοῦρκοι μέχρι τὸ ἔτος 1590 ὁπότε κατὰ τοὺς ἄγριους διωγμοὺς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης μετατράπηκε ἀπrsquo αὐτοὺς ndash τελευταῖος ἀπὸ ὅλους τοὺς παλαιοὺς ναοὺς τῆς Θεσσαλονίκης 160 περίπου χρόνια μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Θεσσαλονίκης ndash σὲ μουσουλ-μανικὸ τέμενος καὶ καταστράφηκε λόγῳ τοῦ ἐπιχρίσματος μὲ ἀσβεστοκονίαμα ἀπὸ τοὺς

ἴδιους μεγάλο μέρος τῶν ἐξαιρετικῆς τέχνης ψηφιδωτῶν καὶ ἡ μοναδικὴ τοιχογραφία ποὺ ὑπῆρχε τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ Οἱ Θεσ-σαλονικεῖς διατήρησαν ἐπὶ αἰῶνες τὴν ἀνάμνη-ση τοῦ ναοῦ τῶν Ἀρχαγγέλων ὡς Μητροπολιτι-κοῦ ναοῦ λειτουργοῦσε δὲ ὡς τέτοιος καὶ ἐπὶ τῶν χρόνων τοῦ ἁγίου Θεωνᾶ Α΄ Ἀρχιεπισκό-που Θεσσαλονίκης (ὁ ὁποῖος ἐκοιμήθη περὶ

τὰ μέσα τοῦ ἔτους 1541 μΧ) Λαμ-βάνοντας λοιπόν ὑπόψιν τὰ ὡς ἄνω γεγονότα δηλαδὴ ὅτι ὁ ναὸς ἦταν ἡ Μητρόπολη τῆς Θεσσαλον ίκης καὶ ὅτι μετατρά-πηκε τελευταῖος σὲ τζαμί δηλαδὴ μετὰ τοὺς Ἱεροὺς ναοὺς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου τῶν

Ἁγίων Ἀποστόλων τῆς Παναγίας Ἀχειροποι-ήτου ἀποδεικνύεται περίτρανα ὁ μεγίστης ση-μασίας πνευματικός πολιτιστικὸς καὶ ἐθνικὸς ρόλος τοῦ ναοῦ ἀφοῦ ἀποτελοῦσε τὸ κέντρο τῆς λειτουργικῆς ζωῆς καὶ ἐθνικῆς ἀναφορᾶς τοῦ ὑπόδουλου λαοῦ τῆς πόλεως10 Κατὰ μία ἄποψη ὁ ναὸς ὀνομάσθηκε Ἃγιος Γεώργιος στὰ νεότερα χρόνια ὅταν λειτούργησε μετὰ τὴν μετατροπὴ του σὲ τζαμὶ τὸ 1590 (καθό-τι ἔναντι τῆς δυτικῆς εἰσόδου του ὑπήρχε μικρὸς ναὸς μὲ τὸ ὄνομα αὐτό στὸν ὁποῖο καὶ μεταφέρθηκαν πολλὰ κειμήλια σκεύη καὶ εἰκόνες τοῦ ναοῦ τῶν Ἀσωμάτων) Μὲ τὴ με-ταφορὰ αὐτὴ ἐπικρατεῖ καὶ ἡ ὀνομασία τῆς γειτνιάζουσας Ἐκκλησίας ἡ ὁποία τιμοῦσε τὴ μνήμη τοῦ ἁγίου Γεωργίου Κατὰ ἄλλη ἄποψη ποὺ θεωρεῖται πιθανότερη καὶ ἐπικρατέστερη ἡ ὀνομασία laquoἍγιος Γεώργιοςraquo δόθηκε ἀμέσως μετὰ τὴν Ὀθωμανικὴ Κατοχὴ τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης προκειμένου νὰ μὴν μετατρέ-ψουν οἱ Ὀθωμανοὶ τὸν ναὸ σὲ τζαμί δεδομέ-νης τῆς γνωστῆς μέχρι καὶ σήμερα μεγάλης εὐλάβειας καὶ σεβασμοῦ τῶν μουσουλμάνων Τούρκων ἀλλὰ καὶ ὅλων τῶν μουσουλμάνων στὸν Μεγαλομάρτυρα Γεώργιο ἀκολουθώντας τὴν προηγούμενη πρακτικὴ καὶ ἄλλων πόλεων οἱ ὁποῖες ἐπειδὴ βρίσκονταν ὑπὸ Ὀθωμανικὴ

12

κατοχή ἀφιέρωναν χριστιανικοὺς ναοὺς καὶ μοναστήρια στὸν Ἅγιο Γεώργιο (ἢ στὴν Πα-ναγία) ὅπως στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ στὴ Μέση Ἀνατολή πχ στὸ Ἀμμὰν καὶ στὴ Μάτα-μπα τῆς Ἰορδανίας στὸ Κάιρο τῆς Αἰγύπτου κἄ προκειμένου αὐτὰ νὰ διασωθούν11

Ἡ Θεσσαλονίκη ἐλευθερώθηκε ἀπὸ τὸν ὀθωμανικὸ ζυγό μετὰ τὴν κήρυξη τοῦ Α΄ Βαλ-κανικοῦ Πολέμου στὶς 26 Ὀκτωβρίου 1912 κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς γιορτῆς τοῦ πολιού-χου ἁγίου της Μεγαλο-μάρτυρος Δημητρίου τοῦ Μυροβλύτη μετὰ ἀπὸ 482 χρόνια σκλα-βιᾶς προσφάτως δὲ ἑορτάσθηκαν τὰ 100 χρόνια ἀπὸ τὴν ἀπε-λευθέρωσή της Εὐθὺς ἀμέσως ὁ τότε Μητρο-πολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος Ἀλεξιάδης τέλεσε Θυρανοίξια καὶ Ἐγκαίνια τοῦ ναοῦ στὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφό-ρου ἐπαναφέροντὰς τον στὴ λειτουργική του χρήση

Τὸ 1958 ἐπιχειρήθηκε πάλι βεβήλωση τοῦ Ἱεροῦ ναοῦ μὲ τὸ ἀνέβασμα θεατρικῆς πα-ράστασης παρὰ τὴ σθεναρὴ ἀντίδραση τοῦ τότε Μητροπολίτη Παντελεήμονος τοῦ Α΄ ὁ ὁποῖος τὸ 1964 καθιέρωσε τὸν ναὸ μὲ ἐγκαί-νια12 τὴν ἡμέρα τῶν Βαΐων καὶ τὸν παρέδωσε σὲ λειτουργικὴ χρήση στὸ πλήρωμα τῆς το-πικῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀπρόσκοπτη λειτουρ-γικὴ ζωὴ συνεχίσθηκε μέχρι τὸν μεγάλο σεισμὸ τοῦ 1978 ὁ ὁποῖος προκάλεσε μεγάλες κατα-στροφὲς στὸν ναό μὲ ἀποτέλεσμα νὰ σταμα-τήσει ἔκτοτε ἡ λειτουργία του καὶ νὰ ἀρχίσει τὸ ἔργο τῆς μακροχρόνιας ἀναστηλώσεώς του ἀπὸ τὴ Θ΄ Ἐφορεία Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων Μετὰ ἀπὸ περίπου δεκαεπτὰ χρόνια ἀναστη-λωτικῶν ἐργασιῶν καὶ ἀνακοινώσεων ἐκ μέρους τῆς Ἐφορείας Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων ὅτι ἡ στατικὴ στερέωση τοῦ μνημείου ἔχει περατω-θεῖ ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης ἔλαβε τὴν ἀπόφαση νὰ θέσει ἐκ νέου σὲ λειτουργία τὸν ναό13 τὴν ὁποία πραγματοποίησε στὶς

17 Δεκεμβρίου 1994 ἐγκαινιάζοντας ἔκθεση ἁγιογραφίας ἐπιφανῶν ἁγιογράφων τῆς Θεσ-σαλονίκης ἡ ὁποία λειτούργησε ἕως τὴν 7η Ἰανουαρίου 1995 Οἱ ἑόρτιες δὲ ἐκδηλώσεις γιὰ τὰ 1600 χρόνια (395 μΧ ndash 1995 μΧ) τοῦ ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου ndash Ροτόντα ξεκίνησαν στὶς 10 Ἰανουαρίου 1995 μὲ τὴν ὁλονύκτια Ἱερὴ ἀγρυπνία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ὁποίας μετα-φέρθηκε στὸν ναὸ τὸ ἱερὸ λείψανο τοῦ ἁγίου

ἐνδόξου μεγαλομάρ-τυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου τὸ ὁποῖο προσέφερε στὸν ὡς ἄνω ναὸ ὁ τότε Πατριάρχης Ἱεροσολύμων Διόδω-ρος Τῆς Ἱερᾶς ἀγρυ-πνίας μετεῖχαν ἀντι-προσωπεῖες Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὂρους ἀδελφοί τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγί-ας Θεοδώρας τῆς ἐν Θεσσαλονίκῃ μονα-χοὶ καὶ μοναχὲς ἀπὸ

Μονὲς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ πλῆθος λαοῦ μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ φοιτητὲς τοῦ Ἀριστο-τελείου Πανεπιστημίου οἱ ὁποῖοι καὶ βοήθη-σαν στὴν ἀποκατάσταση τῆς καταστραφείσας καὶ ἐξαφανισθείσας Ἁγίας Τράπεζας14 ποὺ καθαγιάσθηκε τὸ 1964 Τὴν ἑπομένη ἡμέρα ὁ Παναγιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων ὁ Β΄ παρουσίᾳ κλήρου καὶ λαοῦ καὶ ἐκπροσώπων τῶν ἀρχῶν τῆς πόλεως τέλεσε τὴν ἱερὰ ἀκολουθία ἐπὶ διασαλεύσει τῆς Ἁγίας Τραπέζης καὶ στὴ συνέχεια ἀρχιερατικὴ Θεία Λειτουργία

Ἐδῶ καὶ περίπου 7 χρόνια κατόπιν συμ-φωνίας ποὺ ἐπιτεύχθηκε μὲ τὸ Ὑπουργείο Πολιτισμοῦ ὁ ναὸς λειτουργεῖ μία φορά κάθε μήνα (πλὴν Ἰουλίου amp Αὐγούστου) καθὼς καὶ τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου Γεωργίου τὸ πρωὶ τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τῆς Ἀποκαθηλώσεως) καὶ τὸ βράδυ τῆς Μεγά-λης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τοῦ Ἐπιταφίου) Ὅσοι συμμετεῖχαν σ΄αὐτὲς τὶς Ἀκολουθίες ὁμιλοῦν γιὰ στιγμὲς κατάνυξης καὶ μεγαλεί-ου ποὺ θυμίζει ἔντονα πρωτοχριστιανικὲς ἐποχές15

13

1 Διάταγμα τῶν Μεδιολάνων (ἀλλιῶς και διάταγμα τοῦ Μιλάνου) ὀνομάζεται τὸ διάταγμα τῆς θέσπισης τῆς ἀνεξιθρησκείας στὴ ρωμαϊκὴ αὐτοκρατορία μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Μέγας Κωνσταντίνος σταμάτησε τοὺς διωγμοὺς τῶν χριστιανῶν τὸ 313 μΧ Τὸ 2013 ἑορτάζεται ἡ ἐπέτειος τῶν 1700 χρόνων2 Βλ γενικὰ γιὰ τὰ μαρτύρια httpwwwmyriobiblosgrtextsgreekandourakis_martyria_4_1html Γε-ώργιος Ἀντουράκης Ἀρχαῖα Μαρ-τύρια καὶ χριστιανικοὶ ναοί3 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ (νῦν Μητροπολίτη Λαγκαδᾶ Λητῆς καὶ Ρεντίνης) Ὁ Ἅγιος Γεώργιος Ροτό-ντα Θεσσαλονίκη 1995 σ 7 84 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 8 185 Βλ τὸν βίο τοῦ Ἁγίου ποὺ γιορ-τάζει στὶς 23 Ἰανουαρίου httpwwwagioorosnetforumviewtopicphpf=48ampt=14350ampstart=10)6 Βλ httpodysseusculturegrh2gh251jspobj_id=1812 καθὼς καὶ httpwwwituomgrprojectmonumentsrotontahtm Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 297 Συμπεριλαμβάνεται στὰ Πα-λαιοχριστιανικὰ καὶ Βυζαντινὰ μνημεῖα τῆς Θεσσαλονίκης ὡς Μνημεῖο Παγκόσμιας Πολιτιστικῆς Κληρονομιᾶς τῆς ΟΥΝΕΣΚΟ Βλ ἐπίσης Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οαα σ 28 ὅπου ἀναφέρεται ὅτι laquoὁ κυκλοτερὴς ναὸς (rotunda ἀπὸ τὸ λατινικὸ rotondus ποὺ σημαίνει κυκλικός) τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἀπο-τελεῖ τὸ παλαιότερο τόσο τέλεια σωζόμενο μνημεῖο τοῦ χριστιανικοῦ κόσμουraquo8 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 19 ὅπου ἐκτὸς τῶν ἀνωτέρω ἀναφέρει καὶ ὅτι ἡ θέση ὅτι ἡ Ροτόντα ἔγινε ὁ Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης laquoἐνι-σχύεται καὶ ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ἐν τῇ ἀρχαίᾳ Ἐκκλησίᾳ ὑπῆρχε Βαπτιστήριο μόνον παρὰ τῇ ἕδρᾳ τοῦ Ἐπισκό-που διότι ὁ ὑπεύθυνος γιὰ τὴν τέλεση τοῦ Βαπτίσματος ἦταν ὁ Ἐπίσκοποςraquo καθὼς καὶ ὅτι laquoὅταν ἔγινε Χριστια-νικὸς Ναὸς κατὰ τὸν 4ο αἰώνα δὲν ὑπῆρχε ἀκόμη οὔτε ὁ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου οὔτε ὁ Ναὸς τῆς Ἁγίας Σοφίαςraquo Βλ ἐπίσης σ 85 καθὼς καὶ παραπομπὴ ὑπὸ στοιχεῖο 1 στὴ σελ 88 ὅπου παραπέμπει περαιτέρω σὲ δύο ἐνδιαφέροντα μελετήματα (γιὰ ὅποιον ἐπιθυμεῖ περισσότερες πληροφορίες γιὰ τὸ ζήτημα) ἤτοι Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὙπῆρξε ἐπὶ τουρκοκρατίας Μητροπο-λιτικὸς Ναὸς ὁ Ἅγιος Γεώργιος (Ροτόντα) καὶ πότε Μα-κεδονικά τόμος 4ος σ 547 ndash 549 καθὼς καὶ Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὉ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου (Ροτόντα) ὡς Μητροπολιτικὸς Θεσσαλονίκης κατὰ τὸν 16ο αἰώναraquo Μακεδονικὸ Ἡμερολόγιο Ν Στεφανίδη τόμος 16ος σ 245 19409 Σημειωτέον ὅτι ἡ laquoσυμβασιλεύουσα πόλιςraquo τῆς Ἀνατο-λικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας καταλήφθηκε γιὰ πρώτη

φορά ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανοὺς τὸ ἔτος 1387 καὶ ἡ πρώτη ὀθωμανικὴ κατοχὴ της διήρκεσε ἕως τὸ 1402 ὁπότε ὁ Αὐτοκράτορας Μανουὴλ κατάφερε νὰ τοῦ ἀποδοθεῖ ἡ Θεσσαλονίκη ἡ ὁποία καταλήφθηκε ὁριστικὰ ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανούς στὶς 29 Μαρτίου τοῦ 1430 ἔπειτα ἀπὸ

ἰσχυρὴ πολιορκία τριῶν ἡμερῶν10 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 85 Ἐπίσης βλ Χαράλ Παπαστάθη laquoΘεσσαλονίκεια καὶ μακεδονικὰ Ἀνάλεκταraquo ἔκδ University Studio Press Θεσσα-λονίκη 1999 σ 195 ὅπου ἀνα-φέρεται ὅτι ὁ κοινοτισμὸς στὴ Μακεδονία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας ἦταν ἄμεσα συν-δεδεμένος μὲ τὴν Ἐκκλησία Εἰδικὰ στὴν περίπτωση τῆς Θεσσαλονί-κης ὁ ἑκάστοτε Μητροπολίτης ἐκπροσωποῦσε τὸν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ὁ ὁποῖος μὲ τὴ σειρὰ του ἦταν ὑπεύθυνος ἔναντι τοῦ Σουλτάνου γιὰ τὶς πρά-ξεις τῶν χριστιανῶν ὑπηκόων τῆς Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας11 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 20 85 Βλ ἐπίσης καὶ ἄρθρο στὸ ΒΗΜΑ μὲ τίτλο laquoΓιατί οἱ μουσουλμάνοι δοξάζουν σήμε-ρα τὸν ἃγιο Γεώργιοraquo στὴν ἱστοσε-λίδα httpwwwtovimagrsocietyarticleaid=327464) 12 Ἐγκαίνια εἶναι ἡ τελετὴ μὲ τὴν ὁποία καθιερώνεται καὶ καθαγιά-ζεται ἕνας ναὸς καὶ ἀπὸ ἁπλὸ κτί-σμα μεταβάλλεται σὲ οἶκο λατρεί-ας καὶ προσευχῆς καὶ ἡ τράπεζά του σὲ ἱερὸ θυσιαστήριο καὶ ἁγία τράπεζα 13 Πρέπει νὰ σημειωθεῖ ὅτι τὸ 1986 ἡ τότε Ὑπουργὸς Πολιτισμοῦ

Μελίνα Μερκούρη ἔδωσε διαβεβαιώσεις ὅτι μὲ τὸ πέρας τῶν ἐργασιῶν ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου θὰ παρεδίδετο στὴ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης γιὰ λειτουργικὴ καὶ μό-νον χρήση ἡ ἴδια δὲ δήλωσε τὴν περίοδο ἐκείνη ὅτι laquoτὰ χριστιανικὰ μνημεῖα εἶναι πρῶτον τόποι λατρείας καὶ ἔπειτα ἀρχαιολογικοὶ χῶροιraquo14 Παλαιές φωτογραφίες της προϋπάρχουσας Αγίας Τραπέζης δημοσιεύονται στα βιβλία α) Θεοχάρη Πα-ζαρά (ομότιμου καθηγητή της Βυζαντινής Αρχαιολογί-ας) laquoΗ Ροτόντα του Αγ Γεωργίου στη Θεσσαλονίκηraquo β) Αντριάνο Αλμπάγκο Νοβέλλο και Γεωργίου Δημητροκάλ-λη laquoΗ βυζαντινή τέχνη στην Ελλάδαraquo και γ) Αρχιμ Ιωάν-νου Τασσιά laquoΆγιος Γεώργιος Ροτόνταraquo Στο τελευταίο δε (υπό στοιχείο γ) βιβλίο εμφαίνονται στις φωτογραφίες τα παλαιοχριστιανικά θωράκια του τέμπλου και ο Σταυ-ρός στην κορυφή του τρούλου της Ροτόντα τα οποία laquoαπομακρύνθηκανraquo15 Βλ Ρωμαίικο Οδοιπορικό (httpwwworthodoxia-ellhnismosgr201203blog-post_4894html) καθώς και Αναβάσεις (httpanavaseisblogspotgr201203blog-post_207html) φωτογραφίες από Θεία Λειτουρ-γία και τον τρόπο ενημέρωσης για τέλεση της Θείας Λειτουργίας

14

Ἐπίκαιρα διδάγματα ἀπὸ τὸν Μακεδονικὸ Ἀγώνα

Κων σταν τί νου Χο λέ βαπο λι τι κοῦ ἐ πι στή μονος

Στὶς 13 Ὀ κτω βρί ου 1904 ἔ πε φτε νε κρὸς ἀ πὸ τουρ κι κὸ βό λι ὁ Ἀν θυ πο λο χα γὸς τοῦ Πυ ρο βο λι κοῦ Παῦ λος Με λᾶς στὸ χω ριὸ

Στά τι στα τῆς τό τε τουρ κο κρα τού με-νης Μα κε δο νί ας Πρό κει ται γιὰ τὸ ση με ρι νὸ χω ριὸ Με-λᾶς τοῦ Νο μοῦ Κα-στο ριᾶς Ὁ θά να τός του ἀ φύ πνι σε τὴν ὑ πνώτ του σα Ἀ θή να καὶ τὸν ἁ παν τα χοῦ Ἑλ λη νι σμό Ἔ τσι κο ρυ φώ θη κε ἡ ἔ νο-πλη φά ση τοῦ Μα-κε δο νι κοῦ Ἀ γώ να δη λα δὴ τῆς προ-σπά θειας τοῦ Ἑλ λη-νι σμοῦ νὰ ἀν τι με τω-πί σει τὴ δι εκ δί κη ση τοῦ Βουλ γα ρι κοῦ ἐ θνι κι σμοῦ ἐ πὶ τῆς Μα κε δο νί ας Ἀ πὸ αὐ τὸν τὸν ἀ γώ να καὶ ἀ πὸ ὅ σα προ-η γή θη καν ἀ ξί ζει νὰ ἐ ξα γά γου με σή με ρα ὁ ρι σμέ να ἐ πί και ρα δι δάγ μα τα

Ἡ πα τρί δα μας στὶς πα ρα μο νὲς αὐ-τῆς τῆς πα νε θνι κῆς προ σπά θειας εἶ χε πε ρά σει μί α μεί ζο να οἰ κο νο μι κὴ κρί ση μὲ ἀ παρ χὴ τὴν πτώ χευ ση τοῦ 1893 ἐ πὶ Χα ρι λά ου Τρι κού πη Τὸ 1897 ἀ κο-λού θη σε ὁ ἑλ λη νο τουρ κι κὸς πό λε μος ὁ ὁ ποῖ ος

ὑ πῆρ ξε ἀ τυ χὴς στὸ στρα τι ω τι κὸ πε δί ο ἀλ λὰ ἔ φε ρε θε τι κὰ ἀ πο τε λέ σμα τα στὸ δι πλω μα τι-κὸ πε δί ο μὲ τὴ δη μι ουρ γί α Αὐ τό νο μης Κρη τι-

κῆς Πο λι τεί ας καὶ τὴν ἀ πο μά κρυν ση τῆς τουρ κι κῆς δι οί κη σης ἀ πὸ τὴ Με γα λό νη-σο Τὸ 1898 ἐ πι βλή-θη κε στὴν Ἑλ λά δα ὁ Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὸς Ἔ λεγ χος (ΔΟΕ γνω-στὸς καὶ ὡς Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὴ Ἐ πι τρο-πή) Οἱ ἐκ πρό σω ποι τῶν ξέ νων δα νει-στῶν μας Ἄγ γλοι Γερ μα νοί Γάλ λοι Αὐ στρια κοί Ἰ τα λοὶ καὶ Ρῶ σσοι ἔ παιρ ναν κα τευ θεῖαν ἀ πὸ τὴν πη γὴ τὰ ἔ σο δα τῶν κρα τι κῶν μο νο πω-λί ων (ἁ λά τι τσι γα-ρό χαρ το παι γνι ό-χαρ τα σπίρ τα κἄ) κα θὼς καὶ τὰ ἔ σο δα τοῦ Τε λω νεί ου Πει-ραι ῶς Πα ρὰ τὴν οἰ-κο νο μι κὴ καὶ ψυ χο-λο γι κὴ κα τάρ ρευ ση οἱ Ἕλ λη νες τῆς ἐ πο-χῆς ἐ κεί νης ἀ πέ φυ-γαν τὴν ἐ θνι κὴ κα τά-θλι ψη ποὺ βι ώ νου με σή με ρα καὶ γρή γο ρα

ἀ νόρ θω σαν τὸ ἠ θι κό τους Μέ σα σὲ λί γα χρό-νια μπό ρε σαν νὰ ὀρ γα νώ σουν μὲ ἐ πι τυ χί α τὸν δι μέ τω πο Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να κα τὰ Ὀ θω μα νῶν

Ὁ μακεδονομάχος Παῦλος Μελᾶς

15

Τούρ κων ποὺ ἤ λεγ χαν τὴ Μα κε δο νί α καὶ κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων οἱ ὁ ποῖ οι ἀ πει λοῦ σαν τὸν ἑλ-λη νι κὸ πλη θυ σμό Τὸν κα λοῦ σαν νὰ ἐν τα χθεῖ στὴ Βουλ γα ρι κὴ ἐκ κλη σι α στι κὴ Ἐ ξαρ χί α καὶ νὰ ἐγ κα τα λεί ψει τὸ Πα τρι αρ χεῖ ο

Ποι οὶ πα ρά γον τες ἐ πέ δρα σαν θε τι κὰ ὥ στε νὰ ἀ να κάμ ψει τὸ ἐ θνι κὸ φρό νη μα πα ρὰ τὴν πτώ χευ ση καὶ τὴ στρα τι ω τι κὴ ἥτ τα

Πρῶ τον Ἡ πί στη στὸν Θε ό Εἶ ναι χα ρα κτη-ρι στι κὸ ὅ τι ἡ πρώ τη με γά λη ἐ θνι κὴ ἐ πι τυ χί α με τὰ τὸ 1893 ἦ ταν ἡ νί κη τοῦ Σπύ ρου Λού η στὸν Μα ρα θώ νιο τῶν Α΄ Ὀ λυμ πια κῶν Ἀ γώ νων στὴν Ἀ θή να (1896) Ὁ Λού ης τὸ τε λευ ταῖ ο βρά δυ πρὸ τοῦ ἀ γῶ νος νή στε ψε καὶ προ σευ-χή θη κε Ἕ νας προ σευ χό με νος νε ρου λὰς ἔ δω σε τὴν ἀ πα ραί τη τη ἐ θνι κὴ ἀ νά τα ση στὸν ἀ πο γο-η τευ μέ νο Ἑλ λη νι σμό

Δεύ τε ρο στοι χεῖ ο ἦ ταν ἡ αὐ το θυ σί α καὶ ὁ ἡ ρω ϊσμός ὅ πως κα τε δεί χθη στὴν πε ρί πτω ση τοῦ Παύ λου Με λᾶ Ἕ να παλ λη κά ρι ποὺ ζοῦ-σε μέ σα σὲ δύο ἐ πι φα νεῖς οἰ κο γέ νει ες -δι ό τι καὶ ἡ γυ ναί κα του ἦ ταν ἀ πὸ τὴν οἰ κο γέ νεια Δρα γού μη μὲ πολ λοὺς πο λι τι κοὺς καὶ λο γί ους- δέ χθη κε νὰ με τα βεῖ ἐ θε λον τι κὰ στὰ βου νὰ τῆς Μα κε δο νί ας γιὰ νὰ βο η θή σει τὸν ἐν τό πιο Ἑλ-λη νι σμὸ στὴ σκλη ρὴ μά χη

Τρί τον Ἡ ὕ παρ ξη κε φα λαι ού χων μὲ ἑ δραί α ἐ θνι κὴ συ νεί δη ση Πα ρά δειγ μα ὁ Γε ώρ γιος Ἀ βέ ρωφ ἐκ Με τσό βου ὁ ὁ ποῖ ος πλού τι σε στὴν Αἴ γυ πτο καὶ ἔ δω σε με γά λο μέ ρος τῶν χρη μά-των του γιὰ τὶς Ἔ νο πλες Δυ νά μεις μας

Τέ ταρ τον Ἡ πί στη στὴ δι α χρο νι κὴ συ νέ-χεια τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ ὅ πως τὴν κα τέ γρα ψαν ἱ στο ρι κοὶ καὶ λο γο τέ χνες μὲ κο ρυ φαῖ ο τὸν Κω-στὴ Πα λα μᾶ Ἀρ χαί α Ἑλ λά δα Βυ ζάν τιο Κλέ-φτες καὶ Ἀρ μα τω λοί ἥ ρω ες καὶ ἐ θνο μάρ τυ ρες ὅ λα αὐ τὰ ἀ πε τέ λε σαν μί α ἑ νό τη τα στὴ συ νεί-δη ση τοῦ μέ σου Ἕλ λη να καὶ τὸν ὤ θη σαν νὰ πο λε μή σει στὸν Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να καὶ στὴν με γά λη ἐ ξόρ μη ση τῶν Βαλ κα νι κῶν Πο λέ μων τοῦ 1912-13

Οἱ πα ρά γον τες τῆς νί κης στὸν Μα κε δο-νι κὸ Ἀ γώ να συν το νί σθη καν καὶ συ νερ γά σθη-καν πο λὺ κα λά Τὸ Οἰ κου με νι κὸ Πα τρι αρ χεῖ ο ἐ ξέ λε ξε καὶ ἀ πέ στει λε νέ ους καὶ μα χη τι κοὺς Μη τρο πο λί τες μὲ πα τρι ω τι σμὸ καὶ τόλ μη Οἱ δι πλω μά τες μας ὅ πως ὁ Ἴ ων Δρα γού μης καὶ ὁ Λάμ προς Κο ρο μη λᾶς κα τέ στρω σαν τὸ εὐ φυ ὲς

στρα τη γι κὸ σχέ διο Οἱ ἐ θε λον τὲς ἀ ξι ω μα τι κοὶ ἦλ θαν ἀ πὸ τὴν ἐ λεύ θε ρη Ἑλ λά δα καὶ με τέ δω-σαν τὴν ἐμ πει ρί α τους στοὺς Μα κε δό νες Ἄλ-λοι ἐ θε λον τὲς χω ρὶς νὰ εἶ ναι μό νι μοι στρα τι ω-τι κοὶ ἔ σπευ σαν μὲ χα ρά κυ ρί ως Κρη τι κοὶ καὶ Μα νιά τες Τὰ σω μα τεῖ α τὰ Μα κε δο νι κὰ Κο-μι τάτα καὶ οἱ Φι λεκ παι δευ τι κὲς Ἑ ται ρεῖες ἀ πὸ τὴν Ἀ θή να τὴ Λά ρι σα τὴν Κων σταν τι νού πο λη ἔ στελ ναν βι βλί α ἱ στο ρι κοῦ καὶ θρη σκευ τι κοῦ πε ρι ε χο μέ νου Δά σκα λοι καὶ δα σκά λες πα ρὰ τὸ νε α ρό τῆς ἡ λι κί ας τους ἔ φευ γαν ἀ πὸ τὴν ἡ συ χί α τῆς Ἀ θή νας καὶ πή γαι ναν νὰ δι δά ξουν στὰ ἑλ λη νό που λα τῆς Μα κε δο νί ας Χρι στὸ καὶ Ἑλ λά δα Πολ λοὶ καὶ πολ λὲς βρῆ καν φρι κτὸ θά να το Οἱ ἁ πλοὶ πα πά δες τῆς Μα κε δο νί ας ἀν τι στά θη καν κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων Ἐ ξαρ χι-κῶν καὶ δε κά δες ἀ πὸ αὐ τοὺς θυ σι ά σθη καν Οἱ ἐν τό πιοι Μα κε δό νες ἀ γω νί σθη καν μὲ κά θε τρό-πο καὶ ὄ χι μό νον οἱ ἑλ λη νό φω νοι ἀλ λὰ καὶ οἱ σλα βό φω νοι-δί γλωσ σοι καὶ οἱ βλα χό φω νοι Τὸ 1903 οἱ κά τοι κοι τοῦ Μο να στη ρί ου -σή με ρα Μπί το λα τῶν Σκο πί ων- ἀ πέ στει λαν στὸν Γάλ-λο Ὑ πουρ γὸ Ἐ ξω τε ρι κῶν ψή φι σμα μὲ τὸ ὁ ποῖ ο δή λω ναν ὅ τι laquoὁ μι λοῦ μεν σλα βι στί βλα χι στί ἀλ βα νι στί ἀλ λ᾿ οὖχ ἧτ τον εἴ με θα Ἕλ λη νεςraquo Ἡ ἑλ λη νι κὴ συ νεί δη ση τῶν σλα βο φώ νων ἂς γί-νει μά θη μα γιὰ ὅ σους σή με ρα ἐ πι χει ροῦν νὰ δη μι ουρ γή σουν τε χνη τὲς μει ο νό τη τες μὲ βά ση τὸ ἑλ λη νοσ λα βι κὸ ἰ δί ω μα λί γων χι λιά δων Δυ τι-κο μα κε δό νων

Οἱ πνευ μα τι κὲς προ ϋ πο θέ σεις τοῦ Ἀ γώ να καὶ τὰ ὅ σα προ η γή θη καν κα τα δει κνύ ουν ὅ τι ὅ ταν ὁ Ἑλ λη νι σμὸς βα σί ζε ται στὴν ἑλ λη νορ-θό δο ξη πα ρά δο σή του καὶ σὲ ἄ φθαρ τες ἀ ξί ες μπο ρεῖ καὶ νὰ ὀρ γα νω θεῖ καὶ νὰ συν το νι σθεῖ καὶ νὰ νι κή σει Δυ στυ χῶς σή με ρα βι ώ νου με τὴν οἰ κο νο μι κὴ κρί ση χω ρὶς πνευ μα τι κὰ ἐ φό δια δι-ό τι στὸ ὄ νο μα ἑ νὸς κί βδη λου προ ο δευ τι σμοῦ κά ποι οι γκρέ μι σαν τὶς στα θε ρὲς ἀ ξί ες ποὺ μᾶς κρά τη σαν ὄρ θιους ἐ πὶ αἰ ῶ νες Ἄ φη σαν τοὺς νέ ους χω ρὶς ἐλ πί δα καὶ αἰ σι ο δο ξί α καὶ καλ λι έρ-γη σαν τὴν ἐ θνι κὴ με λαγ χο λί α Ἂς δι δα χθοῦ με ὅ σο εἶ ναι και ρὸς ἀ πὸ τὰ ἠ θι κὰ ἐ φό δια ποὺ ἐ νί σχυ σαν τοὺς προ γό νους μας κα τὰ τὴν πε-ρί ο δο πρὶν καὶ κα τὰ τὴ διά ρκεια τοῦ Ἀ γώ να καὶ ἂς κα τα νο ή σου με ὅ τι ἔ χου με πε ρά σει καὶ ἀ πὸ δυ σκο λο τέ ρες κα τα στά σεις Θὰ ἐ πι βι ώ σου με ἀρ κεῖ νὰ μὴν ἀ φελ λη νι σθοῦ με

16

Θεοδόσης Στέριου (1780-1865) Μακεδόνες Ἀγωνιστὲς τοῦ 1821

Στὴν προσπάθεια νὰ γίνουν γνωστοὶ οἱ παραμελημένοι Μακεδόνες ἀγωνιστὲς τοῦ 1821 ἐπανερχόμαστε σὲ μία μεγάλη

μορφὴ τοῦ ἀγώναmiddot πρόκειται γιὰ τὸν Θεοδόσιο Στέριου ἀπὸ τὸ Λιβάδι ΘεσσαλονίκηςΤὰ χω-ριὰ Λιβάδι καὶ Περιστερὰ ἔχουν νὰ ἐπιδείξουν μέγιστη συμβολὴ στὴν ἐπανάσταση τοῦ 1821 στὴ Χαλκιδικὴ σὲ μεγάλο ἀριθμὸ ἀγωνιστῶν γιὰ τοὺς ὁποίους ὑπάρχει ἀφθονία στοιχείων ἄγνωστα στοὺς σημερινοὺς Ἕλληνες Παρα-κάτω παρατίθεται μία αἴτηση ποὺ ὑπέβαλε ὁ Θεοδόσιος Στέριου τὸ 1841 στὴν Ἀταλά-ντη ὅπου ἐξιστορεῖ τὰ κατορθώματά του

laquoὉ ὑποφαινόμενος ἀπὸ ἀρχῆς τοῦ ἀγῶνος λαβὼν τὰ ὃπλα εἰς χεῖρας μου ἀκόμη ἀπὸ τὴν κωμόπολή μας Λιβάδι τῆς ἐπαρχίας Ἀρδαμερίου τῆς Μακεδονίας μὲ ὅλους τοὺς συμπολίτας μου ἐπικεφαλῆς τῶν ὁποίων ὡς ὁπλαρχηγὸς ἀντι-παρετάχθην ἐκεῖ καὶ εἰς τὰ πέριξ αὐτῆς κατὰ τοῦ ἀπὸ Θεσσαλονίκης διορισθέντος ἀρχηγοῦ Ἰσμαὴλ Ἀγὰ Κεσίμογλου ἔχοντος περίπου 5000 ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως μὲ διαφόρους εἰς διάφορα μέρη ἀκροβολισμοὺς διατηρήσας τὰ γυναικόπαιδα τοῦ μέρους ἐκείνου ἔφθασα ἐν τῇ χερσονήσῳ Κασσάνδρᾳ ὅπου καὶ κατε-τάχθην ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ γενικοῦ τῆς Μα-κεδονίας ἀρχηγοῦ Ἐμμανουὴλ Παπᾶ Σερραίου μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν διεύθυνσίν μου στρατιώτας καὶ ὑπηρέτησα εἰς ὅλην τὴν διάρκειαν τοῦ πολέμου ἕως τῆς καταστροφῆς της ἀπὸ τὸ ἐχθρικόν τοῦ σατράπη Λουμποὺτ πασᾶ καὶ ἄλλων 40000 ὅλον ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως καταφυγὼν ὡς τοιοῦτος εἰς Πελοπόννησον μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν μου ἐναπομείναντας στρατιώτας κα-τετάχθην εἰς τὸ σῶμα τοῦ ἀρχηγοῦ Παναγιώ-τη Ζαφειρόπουλου εἰς τὰς μάχας Δερβενακί-ων καὶ Ἄργους κατὰ τοῦ Δράμαλη καὶ ἄλλων Ἑπομένως ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Νικολάου Σου-λιώτου κατὰ τοῦ ἴδιου Δράμαλη καὶ ἄλλων πάλι εἰς Ἄργος καὶ εἰς τὰ πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν

ὁδηγίαν τοῦ Θεοδωράκη Ζαχαρόπουλου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ πασᾶ εἰς τὰ μέρη τῆς Καλαμάτας καὶ τῶν πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Κα-ρατάσιου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ εἰς Σχοινόλακκα Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ ταγματάρχου Κων-σταντίνου Δουμπιώτου εἰς διάφορα μέρη τῆς Πελοποννήσου ὅπου καὶ ὅπως τὸ ἐκάλεσεν ἡ χρεία τότε Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Δημη-τρίου Κριεζῆ Ὑδραίου εἰς τὴν Ὕδραν καὶ ἑπομέ-νως εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Παλαιῶν Πατρῶν καὶ ἀλλαχοῦ Ἔπειτα ἐπανελθὼν κατὰ τὸ 1826 εἰς τὰς νήσους Σκιάθον καὶ Σκόπελον συσσωματω-θεὶς μὲ τὸ Μακεδονικὸ σῶμα τοῦ προειρηθέντος Κωνσταντίνου Δουμπιώτου ἀντιπαρετάχθημεν εἰς τὴν Ὀρμύλιαν μὲ τὸν Ὀμὲρ Βεργιόνην εἰς Τρίκερην μὲ τὸν Νούρκα μπέη καὶ εἰς τὴν Ἀτα-λάντην μὲ τὸν Μουστὰ μπέη Ἔπειτα ἐδιορίσθην εἰς τὴν Σκόπελον πολιτάρχης διὰ τὴν εὐταξίαν Ὅτε μετέβησαν τὰ στρατεύματα εἰς Μέγαρα νὰ ὀργανωθοῦν καὶ μὴ εὑρεθεὶς ἐκεῖ νὰ ὀργα-νωθῶ ἔμεινα ζημιωμένος ἀπὸ τοῦ βαθμοῦ κτλ Ἔπειτα τὸ 1830 μετοίκησα εἰς χωρίον Σκεντέ-ραγα τῆς Λοκρίδος εἰς τὸ ἔτος 1836 ἔδωσα τὰ ἀποδεικτικά μου εἰς τὸ ἐπαρχεῖον Λοκρί-δος καὶ δὲν ἠξιώθην ἔκτοτε ἀπάντησίν τινα ἐπὶ τῶν δικαιωμάτων καὶ θυσιῶν καὶ ἀγώνων μου ἤδη δὲ ἀποκατασταθεὶς εἰς τὴν Νέαν Πέλλην τῆς Λοκρίδος-Συνοικισμοῦ τῶν Μακεδόνων Δυστυχῶς εἰς τὴν ἡλικίαν περίπου 60 διὸ καὶ ἀπεκδεχόμενος εὔελπις τὸ αἴσι-ον ἀποτέλεσμα τῶν ἀναφερομένων δικαι-ωμάτων μου ὑποσημειοῦμαι εὐσεβάστωςraquo Ἐν Ἀταλάντῃ τῇ 1ῃ Δεκεμβρίου 1841

Πηγήhttpdoumbia-istoriablogspotgr

17

Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Πάω νὰ πολεμήσω

-Πᾶς νὰ παλέψης μὲ λιοπύρια καὶ χιόνια

-Πάω νὰ προστατέψω τὸ δίκιο καὶ τὴ λευτεριά

-Πᾶς νὰ διψάσης καὶ νὰ πεινάσης

-Πάω νὰ φυλάξω τὸ ψωμὶ τῶν παιδιῶν

-Πᾶς νὰ χάσης χέρι πόδι μάτι

-Πάω νὰ δώσω χαρὰ καὶ φῶς

σὲ χιλιάδες τίμιους καὶ εἰρηνικοὺς ἀνθρώπους

-Πᾶς νὰ σκοτώσης καὶ νὰ σκοτωθῆς

-Πάω νὰ δώσω ζωὴ καὶ εἰρήνη δίκιο καὶ λευτεριά

-Γιὰ ποιόν στρατιώτη

-Γιὰ τὴν πατρίδα

ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟΝ Γ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 1949

18

Διδαχὲς τοῦ γέροντος Παϊσίου

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ὅποιος ἀγωνίζεται πνευματικάπολεμάει τὸν ἐχθρὸ διάβολο καὶ ἑπόμενο εἶναι νὰ πο-λεμηθῆ καὶ ἀπrsquo αὐτόν Ὁ ἄνθρωποςποὺ θὰ νικήση τὸν νοητὸ ἐχθρό θὰ στεφανωθῆ ἀπὸ τὸν Χριστό

Γιὰ νὰ ἐξαγνισθῆ ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ μὴ δέχεται πονηροὺς λογισμούς ἀλλrsquo οὔτε καὶ ὁ ἴδιος νὰ σκέφτεται πονηρά Νὰ ἐνεργῆ δὲ ἁπλὰ καὶ ταπεινὰ καὶ νrsquo ἀγωνίζεται φιλότιμα

Ἡ μεγαλύτερη ἀρρώστια στὴν ἐποχὴ μας εἶναι οἱ μάταιοι λογισμοὶ τῶν κακῶν ἀνθρώ-πων ποὺ φέρνουν τὸ ἄγχος Τὴ θεραπεία τὴν δίνει μόνο ὁ Χριστὸς μὲ τὴν ψυχικὴ γαλήνη μαζὶ καὶ τὴν αἰωνιότητα ἀρκεῖ νὰ μετανοήση ὁ ἄνθρωπος καὶ νὰ στραφῆ στὸν Χριστό

Τὸ καλύτερο φάρμακο γιὰ τὴν κάθε δοκι-μασία μας εἶναι ἡ μεγαλύτερη δοκιμασία τῶν συνανθρώπων μας ἀρκεῖ νὰ τὴν φέρουμε στὸν λογισμό μας

Ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ γιὰ ὅτι δὲν γί-νεται ἀνθρωπίνως εἶναι μία μυστικὴ συνεχὴς προσευχὴ μὲ θετικὰ ἀποτελέσματα

Ὅποιος ἐμπιστεύεται στὸν Θεό σπέρνει δοξολογία καὶ δέχεται τὴ θεϊκὴ χαρὰ καὶ τὴν αἰώνια εὐλογία Ὅποιος σπέρνει κακομοιρι-άθερίζει κακομοιριὰ καὶ ἀποθηκεύει ἄγχος

Ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὁ ἄνθρωπος ὅταν δέ-χεται ὑλικὴ εὐλογία εἶναι χαρὰ ἀνθρώπινη

19

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἐνῷ ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὅταν δίνη ὁ ἄνθρωπος εἶναι θεϊκή Ἡ θεϊκὴ ἔρχεται μὲ τὸ δόσιμο

Ὅποιος κουράζεται γιὰ τὸν πλησίον του ἀπὸ καθαρὴ ἀγάπη ξεκουράζεται μὲ τὴν κούραση Ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ ἀγαπάει τὸν ἑαυ-τό του καὶ τεμπελιάζει κουράζεται καὶ μὲ τὸ νὰ κάθεται

Ὅταν ἀδικῆσαι νὰ μὴ λές laquoΝὰ τὸ βρῆ ἀπὸ τὸν Θεόraquo γιατί τότε καταριέσαι μὲ εὐγένεια

Ἕνα τουρβὰ μεταφέρει κανεὶς καὶ λέει πότε νὰ τὸν ξεφορτωθῆ Πόσο μᾶλλον νὰ κουβαλάη συνέχεια περίσσιο βάρος τὸ ὁποῖο προσθέ-τει μὲ τὴν πολυφαγία καὶ βλάπτει καὶ στὴν ὑγεία

Ἐὰν δὲν διορθωθῆ ὁ καθένας μας γιὰ νὰ πληθύνη τὸ καλό πῶς μπορεῖ νὰ ἐπικρατήση τὸ καλὸ μὲ καλὸ τρόπο

Ἐὰν δὲν μποροῦμε νὰ ἀγωνισθοῦμε πολὺ ἢ καὶ καθόλου τουλάχιστον νὰ τὸ ἀναγνω-ρίζουμε ταπεινὰ καὶ νὰ ζητᾶμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ Ἐὰν θὰ μᾶς βοηθοῦσε καὶ ἡ μὴ ἀνα-γνώριση οὔτε καὶ αὐτὴ θὰ μᾶς τὴν ζητοῦσε ὁ Χριστός

Ἄλλο εὐλάβεια καὶ ἄλλο εὐσέβεια ndash ὅπως ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολικὴ εὐλάβεια διαφέρει ἀπὸ τὴν Δυτικὴ εὐρωπαϊκὴ εὐσέβειαἩ μὲν εὐλάβεια ἔχει θεία Χάρη ἡ δὲ εὐσέβεια ἔχει ἀνθρώπινο μυαλό

Ἡ κάθε καλὴ ἰδέα ποὺ ἔρχεται στὸν ἀνθρώ-πινο νοῦ εἶναι ἀπὸ ἄνω ἀπὸ τὸν Θεό Μόνο ὅτι κατεβάζει ἡ μύτη μας μὲ τὸ συνάχι εἶναι δικό μας

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δέχονται τὶς πλούσιες εὐλογίες τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ λίγοι εὐχαριστοῦν τὸν Θεὸ καὶ εἶναι εὐχαριστημένοι καὶ χαρού-μενοι κοντὰ στὸν Χριστό

Ἀπὸ τὸ βιβλίο του Ἁγιορεῖται Πατέρες καὶ Ἁγιορείτικα ἔκδοση Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου laquoΕὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγοςraquo Σουρωτὴ Θεσσαλονίκης

20

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με

καὶ πι νέ τω

ἐκ τοῦ Οἴκου

ΡούνshyταshyΓεshyωρshyγίshyουshyΔιshyκηshyγόshyρου

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με καὶ πι νέ τωὉ πι στεύ ων εἰς ἐ μέ κα θὼς εἶ πεν ἡ γρα φή πο τα μοὶ ἐκ τῆς κοι λί ας αὐ τοῦ ρεύ σου σιν ὕ δα τος ζῶν τος

Μα μά μπαμ πὰ δι ψά ω δι-ψά ω πο λύ δῶ στε μου νε-

ρό ἔ χει πο λὺ ζέ στη καὶ κου ρά στη κα ἄ κου σα νὰ λέ ει ἕ να παι δά κι πο λὺ χα ρι-τω μέ να στοὺς γο νεῖς του κα θὼς ἔ παι-ζε στὴν πα ρα λί α ἐ φέ τος τὸ κα λο καί ρι Δὲν ξέ ρω για τί ἀλ λὰ αὐ τὴ ἡ φαι νο με-νι κὰ ἁ πλὴ φρά ση τοῦ μι κροῦ παι διοῦ μοῦ ἔ φε ρε στὸν νοῦ μί α ἄλ λη φρά ση ἡ ὁ ποί α λέ ει laquoἘ ὰν τὶς δι ψῇ ἐρ χέ σθῳ πρὸς ἐ μὲ καὶ πι νέ τῳraquo

Δί ψα λοι πόν Ναί δί ψα μί α πα ρά με-τρος τῆς ἀν θρώ πι νης ζω ῆς τῆς κα θη με-ρι νό τη τός μας Ἀ νά λο γα βέ βαι α γιὰ τὸ τί δι ψᾶ κα νείς μὴν τὸ ξε χνᾶ με αὐ τό πο λὺ βα σι κό κα θό τι ἡ δί ψα ἔ χει καὶ ἀλ λη γο-ρι κὸ πε ρι ε χό με νο Ἄλ λος δι ψᾶ γιὰ ὑ λι κὰ πράγ μα τα κι νού με νος ἀ πὸ τὴ φι λαυ τί α τὴ φι λαρ γυ ρί α ἢ τὴ φι λη δο νί α του ἄλ-λος πά λι δι ψᾶ γιὰ laquoἄλ λαraquo ἀ γα θά ὄ χι τοῦ κό σμου ἐ τού του γιὰ πνευ μα τι κὰ ἀ γα θά Ση μα σί α ἔ χει πάν τως ὅ τι τὸ κί νη τρο καὶ ἡ αἰ τί α τῆς δί ψας εἶ ναι κοι νὴ γιὰ ὅ λους εἶ ναι ἡ δί ψα γιὰ ζω ή

Ἡ ποι ό τη τα τῆς δί ψας τοῦ κα θε νὸς θὰ κα θο ρί ζει μέ σα στὴ ζω ὴ του κα τ᾿ ἀ νάγ κην καὶ τὴν πη γὴ στὴν ὁ ποί α θὰ πη-γαί νει νὰ ξε δι ψᾶ Καὶ ἀ κο λού θως ὅ λα τὰ ἔρ γα του μὲ αὐ τὸ τὸ κρι τή ριο θὰ κα θο-ρί ζον ται Γαι ώ δης ἡ δί ψα κά ποι ου γαι-ώ δης καὶ ἡ πη γή του γαι ώ δη καὶ φθαρ τὰ

21

ἐκ τοῦ Οἴκου

τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του Πνευ μα τι κὴ ἡ δί ψα κά ποι ου πνευ μα τι κὴ καὶ ἡ πη γή του πνευ μα τι κὰ καὶ αἰ ώ νια τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του

Ἡ ἀ κο λου θί α αὐ τὴ ἀ πο κτᾶ ἀ κό μη με γα λύ τε ρη ση μα σί α ὅ ταν τὴν ἀ να λο γι-στοῦ με μέ σα ἀ πὸ τὸ πρί σμα τοῦ συ νό-λου τὸ λε γό με νον umlκοι νόνuml Ὁ ἄν θρω πος ὡς ἀ το μι κό τη τα εἶ ναι αὐ τα ξί α ὅ μως ἡ αὐ τα ξί α αὐ τὴ θε ώ νε ται μέ σα ἀ πὸ τὸ κοι-νὸν σῶ μα καὶ σω τη ρί α κλει σμέ νη μέ σα σὲ ἕ να laquoἐ γὼraquo δὲν νο εῖ ται δὲν ὑ φί στα ται

Ἀ νά λο γα λοι πὸν μὲ τὴν ποι ό τη τα τῆς προ σω πι κῆς πη γῆς του ὁ κα θέ νας ἐ πη-ρε ά ζει τὸ σύ νο λο μέ σα στὸ ὁ ποῖ ο ἐ νυ πάρ χει Ἂν οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη γὲς τῶν ἀ τό μων ἔ χουν πνευ μα τι κὴ ἀ να φο-ρὰ στὴ μί α καὶ μο να δι κὴ αἰ ώ νια πη γὴ ζῶν τος ὕ δα-τος Στὸν Χρι στό τό τε καὶ τὸ σύ νο λο στὸν Χρι στὸ θὰ ὁ δη γεῖ ται ἀ πὸ Τὸν Χρι στὸ θὰ ἐμ πνέ ε ται καὶ ἐν Χρι στῷ θὰ διά γει σὲ αἰ ώ νια χα ρά Ἂν ὅ μως οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη-γὲς τῶν ἀ τό μων σὲ μί α κοι-νω νί α ἔ χουν ση μεῖ ο ἀ να φο-ρᾶς τὰ ὑ λι κὰ καὶ προ σω πι-κὰ πά θη καὶ τὴν ἱ κα νο ποί-η σή τους τό τε ἡ δί ψα ὄ χι μό νο δὲν θὰ σβή νει ἀλ λὰ μο νί μως θὰ αὐ ξά νει καὶ θὰ ὁ δη γεῖ τό σο τὰ ἐ πὶ μέ ρους ἄ το μα ὅ σο καὶ ὅ λο τὸ σύ νο λο σὲ μί α δια ρκῆ φθο ρά σὲ μί α πο ρεί α θνη τὴ σὲ μί α πο ρεί α ἐ ξα-φά νι σης

Καὶ ἐ δῶ βρί σκε ται τὸ χρέ ος καὶ ἡ εὐ-θύ νη τῶν Χρι στια νῶν Στὸ σύγ χρο νο κοι-νὸ τρα πέ ζι τῆς πα ναν θρώ πι νης οἰ κο γέ-νειας τῶν ἀν θρώ πων ὑ πάρ χει μί α κα νά τα μὲ νε ρό ἕ τοι μη νὰ ξε δι ψά σει τὶς ἀ λη θι νὲς ἀ νάγ κες τῶν με λῶν αὐ τῆς τῆς οἰ κου με νι-κῆς οἰ κο γέ νειας

Ἕ τοι μη νὰ σβή σει ὅ λη τὴν ψυ χι κή πνευ μα τι κὴ δί ψα τοῦ κό σμου ἕ τοι μη νὰ δώ σει αἰ ώ νια προ ο πτι κὴ ζω ῆς καὶ χα ρᾶς

στὶς κοι νω νί ες ὅ λου τοῦ κό σμου Καὶ τὸ νε ρὸ αὐ τῆς τῆς κα νά τας δὲν εἶ ναι ἄλ λο πα ρὰ Ὁ ἴ διος Ο ΧΡΙΣΤΟΣ Ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στός ὁ ὁ ποῖ ος προ σφέ ρε ται αἰ ω νί ως ἀ φει δῶς καὶ ἀ δι α κρί τως σὲ ὅ λους Ὁ ἴ διος εἶ ναι καὶ τὸ νε ρὸ Ὁ ἴ διος καὶ ἡ πη γή Αὐ-τὸ εἶ ναι τὸ με γά λο ἠ θι κὸ καὶ πνευ μα τι κό μας χρέ ος γιὰ ὅ λους τούς Χρι στια νούς νὰ φρον τί ζουν νὰ ξε δι ψοῦν οἱ ἴ διοι ἀ πὸ Τὸν Χρι στό ἀ πὸ τὸ Ἅ γιο Πνεῦ μα τὸ ζω-ο γό νο καὶ νὰ γί νον ται οἱ ἴ διοι κα νά τες μὲ Χρι στό ὥ στε νὰ με τα δί δουν μὲ τὴ ζω ὴ

τους αὐ τὸ τὸ αἰ ώ νιο ὕ δωρ σὲ ὅ λη τὴν οἰ-κου μέ νη

Νὰ γε μί ζουν πάν το τε αὐ τὴν τὴν πα-να θρώ πι νη κα νά τα μὲ Χρι στό γιὰ νὰ μπο ρεῖ ὅ λη ἡ οἰ κου μέ νη νὰ ζεῖ ἀ λη θι νά νὰ ζεῖ μὲ ἀ γά πη νὰ θε ώ νε ται ἐν Χρι στῷ κά θε λε πτό

Ἐ ξάλ λου μᾶς τὸ εἶ πε ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στὸς laquoὅ ποι ος δι ψᾶ νὰ ἔρ χε ται σὲ ἐ μέ να νὰ πί νειraquo Δὲν ὑ πάρ χει με γα λύ τε ρο πράγ-μα ἀ πὸ αὐ τὴν τὴν ἀ γά πη ποὺ μᾶς δεί χνει Ὁ Χρι στός Στὸ χέ ρι μας εἶ ναι νὰ θέ λου με νὰ ξε δι ψά σου με ἀ λη θι νὰ καὶ ἀ το μι κὰ καὶ στὸ σύ νο λο

Ἡ Σαμαρείτιδα λέγει στὸν Κύριοlaquo Δὸς μοι τοῦτο τὸ ὕδωρraquo

22

Πολλοὶ σήμερα κατηγοροῦν τοὺς νέους γιὰ τὰ ἀλλόκοτα ντυσίματά τους τὴν ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους

τὴν ἀπραξία καὶ τὶς αὐτοκαταστροφικές τους τάσεις

Εἶναι ἄραγε ὅμως ἔτσι ὄντως τὰ πράγμα-τα Ἢ μήπως κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιφάνεια μᾶς διαφεύγει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια

Οἱ νέοι ἐμφανίζονται μὲ ἔξαλλα ἢ ἐξω-φρενικὰ ντυσίματα καὶ κατηγοροῦνται γιrsquo αὐτό Ὅμως ἔτσι ἀντιδροῦν στοὺς κουστου-μαρισμένους καὶ γραβατωμένους κυρίως τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράττουν μὲ τὴ μεγαλύ-τερη ὑποκρισία τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἐναντίον τῆς κοινωνίας ἀπομιζώντας την μὲ ἄνομα μέσα ἀπροκάλυπτα καὶ ὠθώντας την στὴ δυστυχία

Γίνονται πολλὲς φορὲς καταστροφικοὶ καὶ αὐτοκαταστροφικοὶ μὲ ποικίλες οὐσίες ἐνῷ συγχρόνως παρουσιάζουν ἔντονη φιλαυ-τία Φαίνεται παράξενο καὶ ἀσυμβίβαστο Ὅμως δὲν εἶναι αὐτοὶ οἱ αὐτοκαταστροφικοί ἐνῷ ἡ φιλαυτία τους ἐνέχει τὴν ἐνστικτώδη αἴσθηση τῆς διατήρησης τῆς ζωῆς καὶ τῶν ὑπολειμμάτων τῆς τσαλακωμένης ἀξιοπρέ-πειάς τους

Δὲν προτίμησαν ποτὲ οἱ ἴδιοι νὰ τρῶνε μεταλλαγμένα γενετικῶς προϊόντα μὲ διοξί-νες προϊόντα τῆς μεγάλαυχης πολιτικῆς τῶν lsquorsquoπεπολιτισμένωνrsquorsquo ἐθνῶν τῆς Ἑσπερίας

Ἡ ὕβρις τῶν μεγιστάνων δὲν διστάζει νὰ τοὺς ταΐζει μὲ προϊόντα ὑβριδίων καὶ ἂν ἀρέ-σει σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς μεγιστάνες μπορεῖ καὶ νὰ τοὺς στείλει ὡς πασχαλινὸ δῶρο μιά βόμβα ἀπεμπλουτισμένου οὐρα-νίου μὲ εὐχὲς γιὰ καλὸ Πάσχα

Ὅλα αὐτὰ τοὺς τὰ ταΐζει ἡ κοινωνία χωρὶς νὰ τοὺς ρωτᾶ τσακίζοντας ἔτσι τὴν πολύτιμη ὑγεία τους τὴν τόσο ὠφέλιμη καὶ χρήσιμη γιὰ τὰ χρόνια ζωῆς ποὺ ἔχουν μπροστά τους νὰ δημιουργήσουν καὶ στὸ τέλος τοὺς κατηγορεῖ γιὰ αὐτοκαταστροφὴ ἐνῷ ἡ ἴδια ἐκεῖ τούς ὁδήγησε

Τοὺς ἐξαναγκάζει σὲ ἀμνησία μὲ τὴν ἔλλειψη ἐπαρκῶν χώρων νὰ ἀθληθοῦν νὰ παίξουν καὶ τρόπων νὰ κινηθοῦν μὲ ἀσφά-λεια μrsquo ἕνα ποδήλατο ἢ μὲ τὰ πόδια κι ἔπειτα τοὺς κατηγορεῖ γιὰ ψυχικὴ παραλυ-σία ξεχνώντας ὅτι lsquorsquoνοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖrsquorsquo

Τοὺς ἔχει καταντήσει χωρὶς χέρια διότι οἱ νέοι ἔξω ἀπὸ τὸν κονδυλοφόρο καὶ ἴσως λίγες φορὲς στὴ ζωὴ τους μιὰ μπάλα ὅποτε τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία στοὺς ἐλαχιστότα-τους χώρους ποὺ lsquorsquoφροντίζουνrsquorsquo οἱ lsquorsquoμεγά-λοιrsquorsquo νὰ διατηροῦν γὶ΄ αὐτούς δὲν ἔχουν κρατήσει τίποτε ἄλλο

Ἡ χειρωνακτικὴ ἀπασχόληση εἶναι ξένη γιὰ τοὺς πολλούς Χειροτεχνίες-τέχνες κι ἄλλες χρήσιμες πρακτικὲς δραστηριότητες

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέων

Ἰωάννη Νικολαΐδηἐκπαιδευτικοῦ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

10

Κωνσταντίνου Καλαϊτζίδηνομικοῦ

Ἡ Ροτόντα

Μετὰ τὴν ἔκδοση τοῦ Διατάγματος τῶν Μεδιολάνων ἀπὸ τὸν Μεγάλο Κωνσταντῖνο1 τὸ 313 μΧ τὸ κυκλο-

τερὲς οἰκοδόμημα (laquoΡοτόνταraquo) μετατράπηκε σὲ μαρτύριο2 τῆς Ἐκκλησίας τῆς Θεσσαλο-νίκης ὅπου φυλάσσονταν τὰ λείψανα τῶν μαρτύρων τῆς Ἐκκλησίας καὶ γινόταν ἡ κατήχηση τῶν χριστιανῶν παραπλησίως δὲ οἰκοδομή-θηκε βαπτι-στήριο ἐντός τοῦ ὁποίου βαπτίζονταν οἱ κατηχημένοι χριστιανοί3

Στὰ χρόνια τοῦ Μεγάλου Θεοδοσίου (379 ndash 395 μΧ) καί ἀφοῦ ὁ ἐν λόγῳ αὐτοκράτορας τῶν Ρωμαίων βαπτίστηκε χριστιανὸς ἀπὸ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Θεσσα-λονίκης ἅγιο Ἀχόλιο ἢ Ἀσχόλιο laquoεἰς ἔνδειξη τιμῆς καὶ εὐγνωμοσύνης πρὸς τὸν διασώσαντα αὐτὸν Κύριον ἐκ βεβαίου θανάτου ἀπὸ ἐπιδη-μικὴ νόσοraquo ἀπrsquo τὴν ὁποία ἀσθένησε τὸ 380 μΧ μετέτρεψε τὸ μνημεῖο σὲ μεγαλοπρεπῆ αὐτοκρατορικὸ χριστιανικὸ ναὸ τῆς πόλεως διακοσμώντας τον μὲ ὑπέροχες παραστάσεις ψηφιδωτῶν4 Ὁ ἴδιος δὲ ὁ αὐτοκράτορας ὅπως προκύπτει ἀπὸ τὸν βίο τοῦ ἁγίου Ἀχολίου5

ὄχι μόνο δήλωσε ἐπίσημα τὴν ἀφοσίωσή του στὸ Σύμβολο τῆς Νίκαιας ἀλλὰ καὶ ἐξέδωσε τὴν 28η Φεβρουαρίου τοῦ 380 μΧ τὸ περίφη-μο Διάταγμα τῆς Θεσσαλονίκης μὲ τὸ ὁποῖο

καλοῦσε τοὺς αἱρετ ικοὺς laquoμὴ μετασχεῖν τῆς Ἀρείου δόξηςraquo Γιὰ τὴ μετατροπὴ τῆς Ροτόντας σὲ χριστιανικὸ ναὸ διαπλα-τύνθηκε μία ἀπὸ τὶς 8 κόγ-χες της γιὰ νὰ προστεθεῖ τὸ ἱερὸ βῆμα ἕνας ὀρθο-γώνιος χῶρος μὲ ἡμικυκλικὴ ἁψίδα στὰ ἀνατολικὰ καὶ προστέ-θηκε περιμε-

τρικὰ στὸ κυκλικὸ κτίσμα ἓνα κλίτος (στοά) πλάτους 8 μ μὲ χαμηλωμένη στέγη ἐνῷ ἡ κύρια εἴσοδος τοῦ κτιρίου μεταφέρθηκε ἀπὸ τὸν νότο (ὅπου βρισκόταν κατὰ τὴν ἀνέγερσή του) στὴ δύση καὶ μπροστὰ ἀπὸ αὐτὴν κατα-σκευάσθηκε νάρθηκας γιὰ νὰ ἐξυπηρετηθοῦν οἱ ἀνάγκες ποὺ ἐπέβαλε τὸ τελετουργικό τῆς χριστιανικῆς πίστεως6

Ἐσωτερικὰ τὸ μνημεῖο τὸ ὁποῖο χρονολο-γικὰ δύναται νὰ θεωρηθεῖ ὡς τὸ ἀρχαιότερο χριστιανικὸ μνημεῖο τῆς Θεσσαλονίκης7 ἦταν ἐπενδυμένο μὲ πολύχρωμες ὀρθομαρμαρώ-

Πῶς καὶ γιατί ἡ Ροτόντα ἔγινε Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ἀφιερώθηκε στὸν ἅγιο Γεώργιο τὸν Τροπαιοφόρο

11

σεις ἐνῷ τὸ ὑπόλοιπο τμῆμα ἦταν διακοσμη-μένο μὲ ἐξαίρετης ποιότητας ψηφιδωτά μέ-ρος τῶν ὁποίων σώζεται καὶ σήμερα στὸ θόλο καὶ στὶς καμάρες τῶν κογχῶν Τὰ ψηφιδωτὰ ποὺ βρίσκονται στὴν κατώτερη ζώνη ἡ ὁποία εἶναι γνωστὴ ὡς ζωφόρος τῶν μαρτύρων ἀπει-κονίζουν μάρτυρες τῆς πρώτης χριστιανικῆς Ἐκκλησίας (ἃγιοι Ἀνανίας Ρωμανός Φίλιππος Κύριλλος Ἀρί-σταρχος Ὀνησί-φορος Εὐκαρπί-ων Βασιλίσκος Πρίσκος Θερινὸς κἂ) τοὺς ἁγίους Ἀγγέλους καὶ τὸν Παντοκράτορα Χριστό εἶναι ἀπὸ τὰ λαμπρότερα λείψανα της πα-λαιοχριστιανικὴς ἐποχῆς ἀντίστοι-χα σὲ σπουδαιό-τητα ἢ καὶ ἀνώτερα ἀπὸ αὐτὰ τῆς Ραβέννας τῆς Ἰταλίας

Ὅταν ἡ laquoΡοτόνταraquo μετατράπηκε σὲ Χρι-στιανικὸ ναὸ ἔγινε Μητροπολιτικὸς ναὸς τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης πρὸς τιμὴν τῶν Ἀρχαγγέλων ἢ τῶν Ἀσωμάτων ἢ τῶν Ταξιαρχῶν μὲ τὰ ὀνόματα δὲ αὐτὰ ἦταν γνωστὸς καθrsquo ὅλη τὴ Βυζαντινὴ ἐποχή Μαρτυρίες γιὰ τὸν ναὸ τῶν Ἀρχαγγέλων ἢ τῶν Ἀσωμάτων ὡς Μητρό-πολη ἔχουμε καὶ στὸν Ἰωάννη Καμενιάτη καὶ στὸν ἃγιο Εὐστάθιο Μητροπολίτη Θεσσαλο-νίκης κατὰ τὰ τέλη τοῦ 12ου καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ 13ου αἰώνα8

Μὲ τὸ ὄνομα δὲ αὐτό δηλαδὴ Παλιὰ Μη-τρόπολη (οἱ Τοῦρκοι τὸν ἀποκαλοῦσαν laquoἘσκὶ Μητροπὸλ ἢ Μετροπόλraquo) παρέμεινε ὁ ναὸς γνωστὸς στοὺς κατοίκους σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς τουρκοκρατίας9 Τὸν laquoναὸ τῶν Ἀσωμάτωνraquo ὡς Μητρόπολη Θεσσαλονίκης σεβάστηκαν ἀρχικὰ ἀκόμη καὶ οἱ Τοῦρκοι μέχρι τὸ ἔτος 1590 ὁπότε κατὰ τοὺς ἄγριους διωγμοὺς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης μετατράπηκε ἀπrsquo αὐτοὺς ndash τελευταῖος ἀπὸ ὅλους τοὺς παλαιοὺς ναοὺς τῆς Θεσσαλονίκης 160 περίπου χρόνια μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Θεσσαλονίκης ndash σὲ μουσουλ-μανικὸ τέμενος καὶ καταστράφηκε λόγῳ τοῦ ἐπιχρίσματος μὲ ἀσβεστοκονίαμα ἀπὸ τοὺς

ἴδιους μεγάλο μέρος τῶν ἐξαιρετικῆς τέχνης ψηφιδωτῶν καὶ ἡ μοναδικὴ τοιχογραφία ποὺ ὑπῆρχε τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ Οἱ Θεσ-σαλονικεῖς διατήρησαν ἐπὶ αἰῶνες τὴν ἀνάμνη-ση τοῦ ναοῦ τῶν Ἀρχαγγέλων ὡς Μητροπολιτι-κοῦ ναοῦ λειτουργοῦσε δὲ ὡς τέτοιος καὶ ἐπὶ τῶν χρόνων τοῦ ἁγίου Θεωνᾶ Α΄ Ἀρχιεπισκό-που Θεσσαλονίκης (ὁ ὁποῖος ἐκοιμήθη περὶ

τὰ μέσα τοῦ ἔτους 1541 μΧ) Λαμ-βάνοντας λοιπόν ὑπόψιν τὰ ὡς ἄνω γεγονότα δηλαδὴ ὅτι ὁ ναὸς ἦταν ἡ Μητρόπολη τῆς Θεσσαλον ίκης καὶ ὅτι μετατρά-πηκε τελευταῖος σὲ τζαμί δηλαδὴ μετὰ τοὺς Ἱεροὺς ναοὺς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου τῶν

Ἁγίων Ἀποστόλων τῆς Παναγίας Ἀχειροποι-ήτου ἀποδεικνύεται περίτρανα ὁ μεγίστης ση-μασίας πνευματικός πολιτιστικὸς καὶ ἐθνικὸς ρόλος τοῦ ναοῦ ἀφοῦ ἀποτελοῦσε τὸ κέντρο τῆς λειτουργικῆς ζωῆς καὶ ἐθνικῆς ἀναφορᾶς τοῦ ὑπόδουλου λαοῦ τῆς πόλεως10 Κατὰ μία ἄποψη ὁ ναὸς ὀνομάσθηκε Ἃγιος Γεώργιος στὰ νεότερα χρόνια ὅταν λειτούργησε μετὰ τὴν μετατροπὴ του σὲ τζαμὶ τὸ 1590 (καθό-τι ἔναντι τῆς δυτικῆς εἰσόδου του ὑπήρχε μικρὸς ναὸς μὲ τὸ ὄνομα αὐτό στὸν ὁποῖο καὶ μεταφέρθηκαν πολλὰ κειμήλια σκεύη καὶ εἰκόνες τοῦ ναοῦ τῶν Ἀσωμάτων) Μὲ τὴ με-ταφορὰ αὐτὴ ἐπικρατεῖ καὶ ἡ ὀνομασία τῆς γειτνιάζουσας Ἐκκλησίας ἡ ὁποία τιμοῦσε τὴ μνήμη τοῦ ἁγίου Γεωργίου Κατὰ ἄλλη ἄποψη ποὺ θεωρεῖται πιθανότερη καὶ ἐπικρατέστερη ἡ ὀνομασία laquoἍγιος Γεώργιοςraquo δόθηκε ἀμέσως μετὰ τὴν Ὀθωμανικὴ Κατοχὴ τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης προκειμένου νὰ μὴν μετατρέ-ψουν οἱ Ὀθωμανοὶ τὸν ναὸ σὲ τζαμί δεδομέ-νης τῆς γνωστῆς μέχρι καὶ σήμερα μεγάλης εὐλάβειας καὶ σεβασμοῦ τῶν μουσουλμάνων Τούρκων ἀλλὰ καὶ ὅλων τῶν μουσουλμάνων στὸν Μεγαλομάρτυρα Γεώργιο ἀκολουθώντας τὴν προηγούμενη πρακτικὴ καὶ ἄλλων πόλεων οἱ ὁποῖες ἐπειδὴ βρίσκονταν ὑπὸ Ὀθωμανικὴ

12

κατοχή ἀφιέρωναν χριστιανικοὺς ναοὺς καὶ μοναστήρια στὸν Ἅγιο Γεώργιο (ἢ στὴν Πα-ναγία) ὅπως στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ στὴ Μέση Ἀνατολή πχ στὸ Ἀμμὰν καὶ στὴ Μάτα-μπα τῆς Ἰορδανίας στὸ Κάιρο τῆς Αἰγύπτου κἄ προκειμένου αὐτὰ νὰ διασωθούν11

Ἡ Θεσσαλονίκη ἐλευθερώθηκε ἀπὸ τὸν ὀθωμανικὸ ζυγό μετὰ τὴν κήρυξη τοῦ Α΄ Βαλ-κανικοῦ Πολέμου στὶς 26 Ὀκτωβρίου 1912 κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς γιορτῆς τοῦ πολιού-χου ἁγίου της Μεγαλο-μάρτυρος Δημητρίου τοῦ Μυροβλύτη μετὰ ἀπὸ 482 χρόνια σκλα-βιᾶς προσφάτως δὲ ἑορτάσθηκαν τὰ 100 χρόνια ἀπὸ τὴν ἀπε-λευθέρωσή της Εὐθὺς ἀμέσως ὁ τότε Μητρο-πολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος Ἀλεξιάδης τέλεσε Θυρανοίξια καὶ Ἐγκαίνια τοῦ ναοῦ στὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφό-ρου ἐπαναφέροντὰς τον στὴ λειτουργική του χρήση

Τὸ 1958 ἐπιχειρήθηκε πάλι βεβήλωση τοῦ Ἱεροῦ ναοῦ μὲ τὸ ἀνέβασμα θεατρικῆς πα-ράστασης παρὰ τὴ σθεναρὴ ἀντίδραση τοῦ τότε Μητροπολίτη Παντελεήμονος τοῦ Α΄ ὁ ὁποῖος τὸ 1964 καθιέρωσε τὸν ναὸ μὲ ἐγκαί-νια12 τὴν ἡμέρα τῶν Βαΐων καὶ τὸν παρέδωσε σὲ λειτουργικὴ χρήση στὸ πλήρωμα τῆς το-πικῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀπρόσκοπτη λειτουρ-γικὴ ζωὴ συνεχίσθηκε μέχρι τὸν μεγάλο σεισμὸ τοῦ 1978 ὁ ὁποῖος προκάλεσε μεγάλες κατα-στροφὲς στὸν ναό μὲ ἀποτέλεσμα νὰ σταμα-τήσει ἔκτοτε ἡ λειτουργία του καὶ νὰ ἀρχίσει τὸ ἔργο τῆς μακροχρόνιας ἀναστηλώσεώς του ἀπὸ τὴ Θ΄ Ἐφορεία Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων Μετὰ ἀπὸ περίπου δεκαεπτὰ χρόνια ἀναστη-λωτικῶν ἐργασιῶν καὶ ἀνακοινώσεων ἐκ μέρους τῆς Ἐφορείας Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων ὅτι ἡ στατικὴ στερέωση τοῦ μνημείου ἔχει περατω-θεῖ ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης ἔλαβε τὴν ἀπόφαση νὰ θέσει ἐκ νέου σὲ λειτουργία τὸν ναό13 τὴν ὁποία πραγματοποίησε στὶς

17 Δεκεμβρίου 1994 ἐγκαινιάζοντας ἔκθεση ἁγιογραφίας ἐπιφανῶν ἁγιογράφων τῆς Θεσ-σαλονίκης ἡ ὁποία λειτούργησε ἕως τὴν 7η Ἰανουαρίου 1995 Οἱ ἑόρτιες δὲ ἐκδηλώσεις γιὰ τὰ 1600 χρόνια (395 μΧ ndash 1995 μΧ) τοῦ ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου ndash Ροτόντα ξεκίνησαν στὶς 10 Ἰανουαρίου 1995 μὲ τὴν ὁλονύκτια Ἱερὴ ἀγρυπνία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ὁποίας μετα-φέρθηκε στὸν ναὸ τὸ ἱερὸ λείψανο τοῦ ἁγίου

ἐνδόξου μεγαλομάρ-τυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου τὸ ὁποῖο προσέφερε στὸν ὡς ἄνω ναὸ ὁ τότε Πατριάρχης Ἱεροσολύμων Διόδω-ρος Τῆς Ἱερᾶς ἀγρυ-πνίας μετεῖχαν ἀντι-προσωπεῖες Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὂρους ἀδελφοί τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγί-ας Θεοδώρας τῆς ἐν Θεσσαλονίκῃ μονα-χοὶ καὶ μοναχὲς ἀπὸ

Μονὲς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ πλῆθος λαοῦ μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ φοιτητὲς τοῦ Ἀριστο-τελείου Πανεπιστημίου οἱ ὁποῖοι καὶ βοήθη-σαν στὴν ἀποκατάσταση τῆς καταστραφείσας καὶ ἐξαφανισθείσας Ἁγίας Τράπεζας14 ποὺ καθαγιάσθηκε τὸ 1964 Τὴν ἑπομένη ἡμέρα ὁ Παναγιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων ὁ Β΄ παρουσίᾳ κλήρου καὶ λαοῦ καὶ ἐκπροσώπων τῶν ἀρχῶν τῆς πόλεως τέλεσε τὴν ἱερὰ ἀκολουθία ἐπὶ διασαλεύσει τῆς Ἁγίας Τραπέζης καὶ στὴ συνέχεια ἀρχιερατικὴ Θεία Λειτουργία

Ἐδῶ καὶ περίπου 7 χρόνια κατόπιν συμ-φωνίας ποὺ ἐπιτεύχθηκε μὲ τὸ Ὑπουργείο Πολιτισμοῦ ὁ ναὸς λειτουργεῖ μία φορά κάθε μήνα (πλὴν Ἰουλίου amp Αὐγούστου) καθὼς καὶ τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου Γεωργίου τὸ πρωὶ τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τῆς Ἀποκαθηλώσεως) καὶ τὸ βράδυ τῆς Μεγά-λης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τοῦ Ἐπιταφίου) Ὅσοι συμμετεῖχαν σ΄αὐτὲς τὶς Ἀκολουθίες ὁμιλοῦν γιὰ στιγμὲς κατάνυξης καὶ μεγαλεί-ου ποὺ θυμίζει ἔντονα πρωτοχριστιανικὲς ἐποχές15

13

1 Διάταγμα τῶν Μεδιολάνων (ἀλλιῶς και διάταγμα τοῦ Μιλάνου) ὀνομάζεται τὸ διάταγμα τῆς θέσπισης τῆς ἀνεξιθρησκείας στὴ ρωμαϊκὴ αὐτοκρατορία μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Μέγας Κωνσταντίνος σταμάτησε τοὺς διωγμοὺς τῶν χριστιανῶν τὸ 313 μΧ Τὸ 2013 ἑορτάζεται ἡ ἐπέτειος τῶν 1700 χρόνων2 Βλ γενικὰ γιὰ τὰ μαρτύρια httpwwwmyriobiblosgrtextsgreekandourakis_martyria_4_1html Γε-ώργιος Ἀντουράκης Ἀρχαῖα Μαρ-τύρια καὶ χριστιανικοὶ ναοί3 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ (νῦν Μητροπολίτη Λαγκαδᾶ Λητῆς καὶ Ρεντίνης) Ὁ Ἅγιος Γεώργιος Ροτό-ντα Θεσσαλονίκη 1995 σ 7 84 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 8 185 Βλ τὸν βίο τοῦ Ἁγίου ποὺ γιορ-τάζει στὶς 23 Ἰανουαρίου httpwwwagioorosnetforumviewtopicphpf=48ampt=14350ampstart=10)6 Βλ httpodysseusculturegrh2gh251jspobj_id=1812 καθὼς καὶ httpwwwituomgrprojectmonumentsrotontahtm Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 297 Συμπεριλαμβάνεται στὰ Πα-λαιοχριστιανικὰ καὶ Βυζαντινὰ μνημεῖα τῆς Θεσσαλονίκης ὡς Μνημεῖο Παγκόσμιας Πολιτιστικῆς Κληρονομιᾶς τῆς ΟΥΝΕΣΚΟ Βλ ἐπίσης Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οαα σ 28 ὅπου ἀναφέρεται ὅτι laquoὁ κυκλοτερὴς ναὸς (rotunda ἀπὸ τὸ λατινικὸ rotondus ποὺ σημαίνει κυκλικός) τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἀπο-τελεῖ τὸ παλαιότερο τόσο τέλεια σωζόμενο μνημεῖο τοῦ χριστιανικοῦ κόσμουraquo8 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 19 ὅπου ἐκτὸς τῶν ἀνωτέρω ἀναφέρει καὶ ὅτι ἡ θέση ὅτι ἡ Ροτόντα ἔγινε ὁ Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης laquoἐνι-σχύεται καὶ ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ἐν τῇ ἀρχαίᾳ Ἐκκλησίᾳ ὑπῆρχε Βαπτιστήριο μόνον παρὰ τῇ ἕδρᾳ τοῦ Ἐπισκό-που διότι ὁ ὑπεύθυνος γιὰ τὴν τέλεση τοῦ Βαπτίσματος ἦταν ὁ Ἐπίσκοποςraquo καθὼς καὶ ὅτι laquoὅταν ἔγινε Χριστια-νικὸς Ναὸς κατὰ τὸν 4ο αἰώνα δὲν ὑπῆρχε ἀκόμη οὔτε ὁ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου οὔτε ὁ Ναὸς τῆς Ἁγίας Σοφίαςraquo Βλ ἐπίσης σ 85 καθὼς καὶ παραπομπὴ ὑπὸ στοιχεῖο 1 στὴ σελ 88 ὅπου παραπέμπει περαιτέρω σὲ δύο ἐνδιαφέροντα μελετήματα (γιὰ ὅποιον ἐπιθυμεῖ περισσότερες πληροφορίες γιὰ τὸ ζήτημα) ἤτοι Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὙπῆρξε ἐπὶ τουρκοκρατίας Μητροπο-λιτικὸς Ναὸς ὁ Ἅγιος Γεώργιος (Ροτόντα) καὶ πότε Μα-κεδονικά τόμος 4ος σ 547 ndash 549 καθὼς καὶ Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὉ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου (Ροτόντα) ὡς Μητροπολιτικὸς Θεσσαλονίκης κατὰ τὸν 16ο αἰώναraquo Μακεδονικὸ Ἡμερολόγιο Ν Στεφανίδη τόμος 16ος σ 245 19409 Σημειωτέον ὅτι ἡ laquoσυμβασιλεύουσα πόλιςraquo τῆς Ἀνατο-λικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας καταλήφθηκε γιὰ πρώτη

φορά ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανοὺς τὸ ἔτος 1387 καὶ ἡ πρώτη ὀθωμανικὴ κατοχὴ της διήρκεσε ἕως τὸ 1402 ὁπότε ὁ Αὐτοκράτορας Μανουὴλ κατάφερε νὰ τοῦ ἀποδοθεῖ ἡ Θεσσαλονίκη ἡ ὁποία καταλήφθηκε ὁριστικὰ ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανούς στὶς 29 Μαρτίου τοῦ 1430 ἔπειτα ἀπὸ

ἰσχυρὴ πολιορκία τριῶν ἡμερῶν10 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 85 Ἐπίσης βλ Χαράλ Παπαστάθη laquoΘεσσαλονίκεια καὶ μακεδονικὰ Ἀνάλεκταraquo ἔκδ University Studio Press Θεσσα-λονίκη 1999 σ 195 ὅπου ἀνα-φέρεται ὅτι ὁ κοινοτισμὸς στὴ Μακεδονία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας ἦταν ἄμεσα συν-δεδεμένος μὲ τὴν Ἐκκλησία Εἰδικὰ στὴν περίπτωση τῆς Θεσσαλονί-κης ὁ ἑκάστοτε Μητροπολίτης ἐκπροσωποῦσε τὸν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ὁ ὁποῖος μὲ τὴ σειρὰ του ἦταν ὑπεύθυνος ἔναντι τοῦ Σουλτάνου γιὰ τὶς πρά-ξεις τῶν χριστιανῶν ὑπηκόων τῆς Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας11 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 20 85 Βλ ἐπίσης καὶ ἄρθρο στὸ ΒΗΜΑ μὲ τίτλο laquoΓιατί οἱ μουσουλμάνοι δοξάζουν σήμε-ρα τὸν ἃγιο Γεώργιοraquo στὴν ἱστοσε-λίδα httpwwwtovimagrsocietyarticleaid=327464) 12 Ἐγκαίνια εἶναι ἡ τελετὴ μὲ τὴν ὁποία καθιερώνεται καὶ καθαγιά-ζεται ἕνας ναὸς καὶ ἀπὸ ἁπλὸ κτί-σμα μεταβάλλεται σὲ οἶκο λατρεί-ας καὶ προσευχῆς καὶ ἡ τράπεζά του σὲ ἱερὸ θυσιαστήριο καὶ ἁγία τράπεζα 13 Πρέπει νὰ σημειωθεῖ ὅτι τὸ 1986 ἡ τότε Ὑπουργὸς Πολιτισμοῦ

Μελίνα Μερκούρη ἔδωσε διαβεβαιώσεις ὅτι μὲ τὸ πέρας τῶν ἐργασιῶν ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου θὰ παρεδίδετο στὴ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης γιὰ λειτουργικὴ καὶ μό-νον χρήση ἡ ἴδια δὲ δήλωσε τὴν περίοδο ἐκείνη ὅτι laquoτὰ χριστιανικὰ μνημεῖα εἶναι πρῶτον τόποι λατρείας καὶ ἔπειτα ἀρχαιολογικοὶ χῶροιraquo14 Παλαιές φωτογραφίες της προϋπάρχουσας Αγίας Τραπέζης δημοσιεύονται στα βιβλία α) Θεοχάρη Πα-ζαρά (ομότιμου καθηγητή της Βυζαντινής Αρχαιολογί-ας) laquoΗ Ροτόντα του Αγ Γεωργίου στη Θεσσαλονίκηraquo β) Αντριάνο Αλμπάγκο Νοβέλλο και Γεωργίου Δημητροκάλ-λη laquoΗ βυζαντινή τέχνη στην Ελλάδαraquo και γ) Αρχιμ Ιωάν-νου Τασσιά laquoΆγιος Γεώργιος Ροτόνταraquo Στο τελευταίο δε (υπό στοιχείο γ) βιβλίο εμφαίνονται στις φωτογραφίες τα παλαιοχριστιανικά θωράκια του τέμπλου και ο Σταυ-ρός στην κορυφή του τρούλου της Ροτόντα τα οποία laquoαπομακρύνθηκανraquo15 Βλ Ρωμαίικο Οδοιπορικό (httpwwworthodoxia-ellhnismosgr201203blog-post_4894html) καθώς και Αναβάσεις (httpanavaseisblogspotgr201203blog-post_207html) φωτογραφίες από Θεία Λειτουρ-γία και τον τρόπο ενημέρωσης για τέλεση της Θείας Λειτουργίας

14

Ἐπίκαιρα διδάγματα ἀπὸ τὸν Μακεδονικὸ Ἀγώνα

Κων σταν τί νου Χο λέ βαπο λι τι κοῦ ἐ πι στή μονος

Στὶς 13 Ὀ κτω βρί ου 1904 ἔ πε φτε νε κρὸς ἀ πὸ τουρ κι κὸ βό λι ὁ Ἀν θυ πο λο χα γὸς τοῦ Πυ ρο βο λι κοῦ Παῦ λος Με λᾶς στὸ χω ριὸ

Στά τι στα τῆς τό τε τουρ κο κρα τού με-νης Μα κε δο νί ας Πρό κει ται γιὰ τὸ ση με ρι νὸ χω ριὸ Με-λᾶς τοῦ Νο μοῦ Κα-στο ριᾶς Ὁ θά να τός του ἀ φύ πνι σε τὴν ὑ πνώτ του σα Ἀ θή να καὶ τὸν ἁ παν τα χοῦ Ἑλ λη νι σμό Ἔ τσι κο ρυ φώ θη κε ἡ ἔ νο-πλη φά ση τοῦ Μα-κε δο νι κοῦ Ἀ γώ να δη λα δὴ τῆς προ-σπά θειας τοῦ Ἑλ λη-νι σμοῦ νὰ ἀν τι με τω-πί σει τὴ δι εκ δί κη ση τοῦ Βουλ γα ρι κοῦ ἐ θνι κι σμοῦ ἐ πὶ τῆς Μα κε δο νί ας Ἀ πὸ αὐ τὸν τὸν ἀ γώ να καὶ ἀ πὸ ὅ σα προ-η γή θη καν ἀ ξί ζει νὰ ἐ ξα γά γου με σή με ρα ὁ ρι σμέ να ἐ πί και ρα δι δάγ μα τα

Ἡ πα τρί δα μας στὶς πα ρα μο νὲς αὐ-τῆς τῆς πα νε θνι κῆς προ σπά θειας εἶ χε πε ρά σει μί α μεί ζο να οἰ κο νο μι κὴ κρί ση μὲ ἀ παρ χὴ τὴν πτώ χευ ση τοῦ 1893 ἐ πὶ Χα ρι λά ου Τρι κού πη Τὸ 1897 ἀ κο-λού θη σε ὁ ἑλ λη νο τουρ κι κὸς πό λε μος ὁ ὁ ποῖ ος

ὑ πῆρ ξε ἀ τυ χὴς στὸ στρα τι ω τι κὸ πε δί ο ἀλ λὰ ἔ φε ρε θε τι κὰ ἀ πο τε λέ σμα τα στὸ δι πλω μα τι-κὸ πε δί ο μὲ τὴ δη μι ουρ γί α Αὐ τό νο μης Κρη τι-

κῆς Πο λι τεί ας καὶ τὴν ἀ πο μά κρυν ση τῆς τουρ κι κῆς δι οί κη σης ἀ πὸ τὴ Με γα λό νη-σο Τὸ 1898 ἐ πι βλή-θη κε στὴν Ἑλ λά δα ὁ Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὸς Ἔ λεγ χος (ΔΟΕ γνω-στὸς καὶ ὡς Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὴ Ἐ πι τρο-πή) Οἱ ἐκ πρό σω ποι τῶν ξέ νων δα νει-στῶν μας Ἄγ γλοι Γερ μα νοί Γάλ λοι Αὐ στρια κοί Ἰ τα λοὶ καὶ Ρῶ σσοι ἔ παιρ ναν κα τευ θεῖαν ἀ πὸ τὴν πη γὴ τὰ ἔ σο δα τῶν κρα τι κῶν μο νο πω-λί ων (ἁ λά τι τσι γα-ρό χαρ το παι γνι ό-χαρ τα σπίρ τα κἄ) κα θὼς καὶ τὰ ἔ σο δα τοῦ Τε λω νεί ου Πει-ραι ῶς Πα ρὰ τὴν οἰ-κο νο μι κὴ καὶ ψυ χο-λο γι κὴ κα τάρ ρευ ση οἱ Ἕλ λη νες τῆς ἐ πο-χῆς ἐ κεί νης ἀ πέ φυ-γαν τὴν ἐ θνι κὴ κα τά-θλι ψη ποὺ βι ώ νου με σή με ρα καὶ γρή γο ρα

ἀ νόρ θω σαν τὸ ἠ θι κό τους Μέ σα σὲ λί γα χρό-νια μπό ρε σαν νὰ ὀρ γα νώ σουν μὲ ἐ πι τυ χί α τὸν δι μέ τω πο Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να κα τὰ Ὀ θω μα νῶν

Ὁ μακεδονομάχος Παῦλος Μελᾶς

15

Τούρ κων ποὺ ἤ λεγ χαν τὴ Μα κε δο νί α καὶ κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων οἱ ὁ ποῖ οι ἀ πει λοῦ σαν τὸν ἑλ-λη νι κὸ πλη θυ σμό Τὸν κα λοῦ σαν νὰ ἐν τα χθεῖ στὴ Βουλ γα ρι κὴ ἐκ κλη σι α στι κὴ Ἐ ξαρ χί α καὶ νὰ ἐγ κα τα λεί ψει τὸ Πα τρι αρ χεῖ ο

Ποι οὶ πα ρά γον τες ἐ πέ δρα σαν θε τι κὰ ὥ στε νὰ ἀ να κάμ ψει τὸ ἐ θνι κὸ φρό νη μα πα ρὰ τὴν πτώ χευ ση καὶ τὴ στρα τι ω τι κὴ ἥτ τα

Πρῶ τον Ἡ πί στη στὸν Θε ό Εἶ ναι χα ρα κτη-ρι στι κὸ ὅ τι ἡ πρώ τη με γά λη ἐ θνι κὴ ἐ πι τυ χί α με τὰ τὸ 1893 ἦ ταν ἡ νί κη τοῦ Σπύ ρου Λού η στὸν Μα ρα θώ νιο τῶν Α΄ Ὀ λυμ πια κῶν Ἀ γώ νων στὴν Ἀ θή να (1896) Ὁ Λού ης τὸ τε λευ ταῖ ο βρά δυ πρὸ τοῦ ἀ γῶ νος νή στε ψε καὶ προ σευ-χή θη κε Ἕ νας προ σευ χό με νος νε ρου λὰς ἔ δω σε τὴν ἀ πα ραί τη τη ἐ θνι κὴ ἀ νά τα ση στὸν ἀ πο γο-η τευ μέ νο Ἑλ λη νι σμό

Δεύ τε ρο στοι χεῖ ο ἦ ταν ἡ αὐ το θυ σί α καὶ ὁ ἡ ρω ϊσμός ὅ πως κα τε δεί χθη στὴν πε ρί πτω ση τοῦ Παύ λου Με λᾶ Ἕ να παλ λη κά ρι ποὺ ζοῦ-σε μέ σα σὲ δύο ἐ πι φα νεῖς οἰ κο γέ νει ες -δι ό τι καὶ ἡ γυ ναί κα του ἦ ταν ἀ πὸ τὴν οἰ κο γέ νεια Δρα γού μη μὲ πολ λοὺς πο λι τι κοὺς καὶ λο γί ους- δέ χθη κε νὰ με τα βεῖ ἐ θε λον τι κὰ στὰ βου νὰ τῆς Μα κε δο νί ας γιὰ νὰ βο η θή σει τὸν ἐν τό πιο Ἑλ-λη νι σμὸ στὴ σκλη ρὴ μά χη

Τρί τον Ἡ ὕ παρ ξη κε φα λαι ού χων μὲ ἑ δραί α ἐ θνι κὴ συ νεί δη ση Πα ρά δειγ μα ὁ Γε ώρ γιος Ἀ βέ ρωφ ἐκ Με τσό βου ὁ ὁ ποῖ ος πλού τι σε στὴν Αἴ γυ πτο καὶ ἔ δω σε με γά λο μέ ρος τῶν χρη μά-των του γιὰ τὶς Ἔ νο πλες Δυ νά μεις μας

Τέ ταρ τον Ἡ πί στη στὴ δι α χρο νι κὴ συ νέ-χεια τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ ὅ πως τὴν κα τέ γρα ψαν ἱ στο ρι κοὶ καὶ λο γο τέ χνες μὲ κο ρυ φαῖ ο τὸν Κω-στὴ Πα λα μᾶ Ἀρ χαί α Ἑλ λά δα Βυ ζάν τιο Κλέ-φτες καὶ Ἀρ μα τω λοί ἥ ρω ες καὶ ἐ θνο μάρ τυ ρες ὅ λα αὐ τὰ ἀ πε τέ λε σαν μί α ἑ νό τη τα στὴ συ νεί-δη ση τοῦ μέ σου Ἕλ λη να καὶ τὸν ὤ θη σαν νὰ πο λε μή σει στὸν Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να καὶ στὴν με γά λη ἐ ξόρ μη ση τῶν Βαλ κα νι κῶν Πο λέ μων τοῦ 1912-13

Οἱ πα ρά γον τες τῆς νί κης στὸν Μα κε δο-νι κὸ Ἀ γώ να συν το νί σθη καν καὶ συ νερ γά σθη-καν πο λὺ κα λά Τὸ Οἰ κου με νι κὸ Πα τρι αρ χεῖ ο ἐ ξέ λε ξε καὶ ἀ πέ στει λε νέ ους καὶ μα χη τι κοὺς Μη τρο πο λί τες μὲ πα τρι ω τι σμὸ καὶ τόλ μη Οἱ δι πλω μά τες μας ὅ πως ὁ Ἴ ων Δρα γού μης καὶ ὁ Λάμ προς Κο ρο μη λᾶς κα τέ στρω σαν τὸ εὐ φυ ὲς

στρα τη γι κὸ σχέ διο Οἱ ἐ θε λον τὲς ἀ ξι ω μα τι κοὶ ἦλ θαν ἀ πὸ τὴν ἐ λεύ θε ρη Ἑλ λά δα καὶ με τέ δω-σαν τὴν ἐμ πει ρί α τους στοὺς Μα κε δό νες Ἄλ-λοι ἐ θε λον τὲς χω ρὶς νὰ εἶ ναι μό νι μοι στρα τι ω-τι κοὶ ἔ σπευ σαν μὲ χα ρά κυ ρί ως Κρη τι κοὶ καὶ Μα νιά τες Τὰ σω μα τεῖ α τὰ Μα κε δο νι κὰ Κο-μι τάτα καὶ οἱ Φι λεκ παι δευ τι κὲς Ἑ ται ρεῖες ἀ πὸ τὴν Ἀ θή να τὴ Λά ρι σα τὴν Κων σταν τι νού πο λη ἔ στελ ναν βι βλί α ἱ στο ρι κοῦ καὶ θρη σκευ τι κοῦ πε ρι ε χο μέ νου Δά σκα λοι καὶ δα σκά λες πα ρὰ τὸ νε α ρό τῆς ἡ λι κί ας τους ἔ φευ γαν ἀ πὸ τὴν ἡ συ χί α τῆς Ἀ θή νας καὶ πή γαι ναν νὰ δι δά ξουν στὰ ἑλ λη νό που λα τῆς Μα κε δο νί ας Χρι στὸ καὶ Ἑλ λά δα Πολ λοὶ καὶ πολ λὲς βρῆ καν φρι κτὸ θά να το Οἱ ἁ πλοὶ πα πά δες τῆς Μα κε δο νί ας ἀν τι στά θη καν κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων Ἐ ξαρ χι-κῶν καὶ δε κά δες ἀ πὸ αὐ τοὺς θυ σι ά σθη καν Οἱ ἐν τό πιοι Μα κε δό νες ἀ γω νί σθη καν μὲ κά θε τρό-πο καὶ ὄ χι μό νον οἱ ἑλ λη νό φω νοι ἀλ λὰ καὶ οἱ σλα βό φω νοι-δί γλωσ σοι καὶ οἱ βλα χό φω νοι Τὸ 1903 οἱ κά τοι κοι τοῦ Μο να στη ρί ου -σή με ρα Μπί το λα τῶν Σκο πί ων- ἀ πέ στει λαν στὸν Γάλ-λο Ὑ πουρ γὸ Ἐ ξω τε ρι κῶν ψή φι σμα μὲ τὸ ὁ ποῖ ο δή λω ναν ὅ τι laquoὁ μι λοῦ μεν σλα βι στί βλα χι στί ἀλ βα νι στί ἀλ λ᾿ οὖχ ἧτ τον εἴ με θα Ἕλ λη νεςraquo Ἡ ἑλ λη νι κὴ συ νεί δη ση τῶν σλα βο φώ νων ἂς γί-νει μά θη μα γιὰ ὅ σους σή με ρα ἐ πι χει ροῦν νὰ δη μι ουρ γή σουν τε χνη τὲς μει ο νό τη τες μὲ βά ση τὸ ἑλ λη νοσ λα βι κὸ ἰ δί ω μα λί γων χι λιά δων Δυ τι-κο μα κε δό νων

Οἱ πνευ μα τι κὲς προ ϋ πο θέ σεις τοῦ Ἀ γώ να καὶ τὰ ὅ σα προ η γή θη καν κα τα δει κνύ ουν ὅ τι ὅ ταν ὁ Ἑλ λη νι σμὸς βα σί ζε ται στὴν ἑλ λη νορ-θό δο ξη πα ρά δο σή του καὶ σὲ ἄ φθαρ τες ἀ ξί ες μπο ρεῖ καὶ νὰ ὀρ γα νω θεῖ καὶ νὰ συν το νι σθεῖ καὶ νὰ νι κή σει Δυ στυ χῶς σή με ρα βι ώ νου με τὴν οἰ κο νο μι κὴ κρί ση χω ρὶς πνευ μα τι κὰ ἐ φό δια δι-ό τι στὸ ὄ νο μα ἑ νὸς κί βδη λου προ ο δευ τι σμοῦ κά ποι οι γκρέ μι σαν τὶς στα θε ρὲς ἀ ξί ες ποὺ μᾶς κρά τη σαν ὄρ θιους ἐ πὶ αἰ ῶ νες Ἄ φη σαν τοὺς νέ ους χω ρὶς ἐλ πί δα καὶ αἰ σι ο δο ξί α καὶ καλ λι έρ-γη σαν τὴν ἐ θνι κὴ με λαγ χο λί α Ἂς δι δα χθοῦ με ὅ σο εἶ ναι και ρὸς ἀ πὸ τὰ ἠ θι κὰ ἐ φό δια ποὺ ἐ νί σχυ σαν τοὺς προ γό νους μας κα τὰ τὴν πε-ρί ο δο πρὶν καὶ κα τὰ τὴ διά ρκεια τοῦ Ἀ γώ να καὶ ἂς κα τα νο ή σου με ὅ τι ἔ χου με πε ρά σει καὶ ἀ πὸ δυ σκο λο τέ ρες κα τα στά σεις Θὰ ἐ πι βι ώ σου με ἀρ κεῖ νὰ μὴν ἀ φελ λη νι σθοῦ με

16

Θεοδόσης Στέριου (1780-1865) Μακεδόνες Ἀγωνιστὲς τοῦ 1821

Στὴν προσπάθεια νὰ γίνουν γνωστοὶ οἱ παραμελημένοι Μακεδόνες ἀγωνιστὲς τοῦ 1821 ἐπανερχόμαστε σὲ μία μεγάλη

μορφὴ τοῦ ἀγώναmiddot πρόκειται γιὰ τὸν Θεοδόσιο Στέριου ἀπὸ τὸ Λιβάδι ΘεσσαλονίκηςΤὰ χω-ριὰ Λιβάδι καὶ Περιστερὰ ἔχουν νὰ ἐπιδείξουν μέγιστη συμβολὴ στὴν ἐπανάσταση τοῦ 1821 στὴ Χαλκιδικὴ σὲ μεγάλο ἀριθμὸ ἀγωνιστῶν γιὰ τοὺς ὁποίους ὑπάρχει ἀφθονία στοιχείων ἄγνωστα στοὺς σημερινοὺς Ἕλληνες Παρα-κάτω παρατίθεται μία αἴτηση ποὺ ὑπέβαλε ὁ Θεοδόσιος Στέριου τὸ 1841 στὴν Ἀταλά-ντη ὅπου ἐξιστορεῖ τὰ κατορθώματά του

laquoὉ ὑποφαινόμενος ἀπὸ ἀρχῆς τοῦ ἀγῶνος λαβὼν τὰ ὃπλα εἰς χεῖρας μου ἀκόμη ἀπὸ τὴν κωμόπολή μας Λιβάδι τῆς ἐπαρχίας Ἀρδαμερίου τῆς Μακεδονίας μὲ ὅλους τοὺς συμπολίτας μου ἐπικεφαλῆς τῶν ὁποίων ὡς ὁπλαρχηγὸς ἀντι-παρετάχθην ἐκεῖ καὶ εἰς τὰ πέριξ αὐτῆς κατὰ τοῦ ἀπὸ Θεσσαλονίκης διορισθέντος ἀρχηγοῦ Ἰσμαὴλ Ἀγὰ Κεσίμογλου ἔχοντος περίπου 5000 ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως μὲ διαφόρους εἰς διάφορα μέρη ἀκροβολισμοὺς διατηρήσας τὰ γυναικόπαιδα τοῦ μέρους ἐκείνου ἔφθασα ἐν τῇ χερσονήσῳ Κασσάνδρᾳ ὅπου καὶ κατε-τάχθην ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ γενικοῦ τῆς Μα-κεδονίας ἀρχηγοῦ Ἐμμανουὴλ Παπᾶ Σερραίου μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν διεύθυνσίν μου στρατιώτας καὶ ὑπηρέτησα εἰς ὅλην τὴν διάρκειαν τοῦ πολέμου ἕως τῆς καταστροφῆς της ἀπὸ τὸ ἐχθρικόν τοῦ σατράπη Λουμποὺτ πασᾶ καὶ ἄλλων 40000 ὅλον ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως καταφυγὼν ὡς τοιοῦτος εἰς Πελοπόννησον μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν μου ἐναπομείναντας στρατιώτας κα-τετάχθην εἰς τὸ σῶμα τοῦ ἀρχηγοῦ Παναγιώ-τη Ζαφειρόπουλου εἰς τὰς μάχας Δερβενακί-ων καὶ Ἄργους κατὰ τοῦ Δράμαλη καὶ ἄλλων Ἑπομένως ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Νικολάου Σου-λιώτου κατὰ τοῦ ἴδιου Δράμαλη καὶ ἄλλων πάλι εἰς Ἄργος καὶ εἰς τὰ πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν

ὁδηγίαν τοῦ Θεοδωράκη Ζαχαρόπουλου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ πασᾶ εἰς τὰ μέρη τῆς Καλαμάτας καὶ τῶν πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Κα-ρατάσιου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ εἰς Σχοινόλακκα Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ ταγματάρχου Κων-σταντίνου Δουμπιώτου εἰς διάφορα μέρη τῆς Πελοποννήσου ὅπου καὶ ὅπως τὸ ἐκάλεσεν ἡ χρεία τότε Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Δημη-τρίου Κριεζῆ Ὑδραίου εἰς τὴν Ὕδραν καὶ ἑπομέ-νως εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Παλαιῶν Πατρῶν καὶ ἀλλαχοῦ Ἔπειτα ἐπανελθὼν κατὰ τὸ 1826 εἰς τὰς νήσους Σκιάθον καὶ Σκόπελον συσσωματω-θεὶς μὲ τὸ Μακεδονικὸ σῶμα τοῦ προειρηθέντος Κωνσταντίνου Δουμπιώτου ἀντιπαρετάχθημεν εἰς τὴν Ὀρμύλιαν μὲ τὸν Ὀμὲρ Βεργιόνην εἰς Τρίκερην μὲ τὸν Νούρκα μπέη καὶ εἰς τὴν Ἀτα-λάντην μὲ τὸν Μουστὰ μπέη Ἔπειτα ἐδιορίσθην εἰς τὴν Σκόπελον πολιτάρχης διὰ τὴν εὐταξίαν Ὅτε μετέβησαν τὰ στρατεύματα εἰς Μέγαρα νὰ ὀργανωθοῦν καὶ μὴ εὑρεθεὶς ἐκεῖ νὰ ὀργα-νωθῶ ἔμεινα ζημιωμένος ἀπὸ τοῦ βαθμοῦ κτλ Ἔπειτα τὸ 1830 μετοίκησα εἰς χωρίον Σκεντέ-ραγα τῆς Λοκρίδος εἰς τὸ ἔτος 1836 ἔδωσα τὰ ἀποδεικτικά μου εἰς τὸ ἐπαρχεῖον Λοκρί-δος καὶ δὲν ἠξιώθην ἔκτοτε ἀπάντησίν τινα ἐπὶ τῶν δικαιωμάτων καὶ θυσιῶν καὶ ἀγώνων μου ἤδη δὲ ἀποκατασταθεὶς εἰς τὴν Νέαν Πέλλην τῆς Λοκρίδος-Συνοικισμοῦ τῶν Μακεδόνων Δυστυχῶς εἰς τὴν ἡλικίαν περίπου 60 διὸ καὶ ἀπεκδεχόμενος εὔελπις τὸ αἴσι-ον ἀποτέλεσμα τῶν ἀναφερομένων δικαι-ωμάτων μου ὑποσημειοῦμαι εὐσεβάστωςraquo Ἐν Ἀταλάντῃ τῇ 1ῃ Δεκεμβρίου 1841

Πηγήhttpdoumbia-istoriablogspotgr

17

Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Πάω νὰ πολεμήσω

-Πᾶς νὰ παλέψης μὲ λιοπύρια καὶ χιόνια

-Πάω νὰ προστατέψω τὸ δίκιο καὶ τὴ λευτεριά

-Πᾶς νὰ διψάσης καὶ νὰ πεινάσης

-Πάω νὰ φυλάξω τὸ ψωμὶ τῶν παιδιῶν

-Πᾶς νὰ χάσης χέρι πόδι μάτι

-Πάω νὰ δώσω χαρὰ καὶ φῶς

σὲ χιλιάδες τίμιους καὶ εἰρηνικοὺς ἀνθρώπους

-Πᾶς νὰ σκοτώσης καὶ νὰ σκοτωθῆς

-Πάω νὰ δώσω ζωὴ καὶ εἰρήνη δίκιο καὶ λευτεριά

-Γιὰ ποιόν στρατιώτη

-Γιὰ τὴν πατρίδα

ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟΝ Γ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 1949

18

Διδαχὲς τοῦ γέροντος Παϊσίου

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ὅποιος ἀγωνίζεται πνευματικάπολεμάει τὸν ἐχθρὸ διάβολο καὶ ἑπόμενο εἶναι νὰ πο-λεμηθῆ καὶ ἀπrsquo αὐτόν Ὁ ἄνθρωποςποὺ θὰ νικήση τὸν νοητὸ ἐχθρό θὰ στεφανωθῆ ἀπὸ τὸν Χριστό

Γιὰ νὰ ἐξαγνισθῆ ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ μὴ δέχεται πονηροὺς λογισμούς ἀλλrsquo οὔτε καὶ ὁ ἴδιος νὰ σκέφτεται πονηρά Νὰ ἐνεργῆ δὲ ἁπλὰ καὶ ταπεινὰ καὶ νrsquo ἀγωνίζεται φιλότιμα

Ἡ μεγαλύτερη ἀρρώστια στὴν ἐποχὴ μας εἶναι οἱ μάταιοι λογισμοὶ τῶν κακῶν ἀνθρώ-πων ποὺ φέρνουν τὸ ἄγχος Τὴ θεραπεία τὴν δίνει μόνο ὁ Χριστὸς μὲ τὴν ψυχικὴ γαλήνη μαζὶ καὶ τὴν αἰωνιότητα ἀρκεῖ νὰ μετανοήση ὁ ἄνθρωπος καὶ νὰ στραφῆ στὸν Χριστό

Τὸ καλύτερο φάρμακο γιὰ τὴν κάθε δοκι-μασία μας εἶναι ἡ μεγαλύτερη δοκιμασία τῶν συνανθρώπων μας ἀρκεῖ νὰ τὴν φέρουμε στὸν λογισμό μας

Ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ γιὰ ὅτι δὲν γί-νεται ἀνθρωπίνως εἶναι μία μυστικὴ συνεχὴς προσευχὴ μὲ θετικὰ ἀποτελέσματα

Ὅποιος ἐμπιστεύεται στὸν Θεό σπέρνει δοξολογία καὶ δέχεται τὴ θεϊκὴ χαρὰ καὶ τὴν αἰώνια εὐλογία Ὅποιος σπέρνει κακομοιρι-άθερίζει κακομοιριὰ καὶ ἀποθηκεύει ἄγχος

Ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὁ ἄνθρωπος ὅταν δέ-χεται ὑλικὴ εὐλογία εἶναι χαρὰ ἀνθρώπινη

19

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἐνῷ ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὅταν δίνη ὁ ἄνθρωπος εἶναι θεϊκή Ἡ θεϊκὴ ἔρχεται μὲ τὸ δόσιμο

Ὅποιος κουράζεται γιὰ τὸν πλησίον του ἀπὸ καθαρὴ ἀγάπη ξεκουράζεται μὲ τὴν κούραση Ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ ἀγαπάει τὸν ἑαυ-τό του καὶ τεμπελιάζει κουράζεται καὶ μὲ τὸ νὰ κάθεται

Ὅταν ἀδικῆσαι νὰ μὴ λές laquoΝὰ τὸ βρῆ ἀπὸ τὸν Θεόraquo γιατί τότε καταριέσαι μὲ εὐγένεια

Ἕνα τουρβὰ μεταφέρει κανεὶς καὶ λέει πότε νὰ τὸν ξεφορτωθῆ Πόσο μᾶλλον νὰ κουβαλάη συνέχεια περίσσιο βάρος τὸ ὁποῖο προσθέ-τει μὲ τὴν πολυφαγία καὶ βλάπτει καὶ στὴν ὑγεία

Ἐὰν δὲν διορθωθῆ ὁ καθένας μας γιὰ νὰ πληθύνη τὸ καλό πῶς μπορεῖ νὰ ἐπικρατήση τὸ καλὸ μὲ καλὸ τρόπο

Ἐὰν δὲν μποροῦμε νὰ ἀγωνισθοῦμε πολὺ ἢ καὶ καθόλου τουλάχιστον νὰ τὸ ἀναγνω-ρίζουμε ταπεινὰ καὶ νὰ ζητᾶμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ Ἐὰν θὰ μᾶς βοηθοῦσε καὶ ἡ μὴ ἀνα-γνώριση οὔτε καὶ αὐτὴ θὰ μᾶς τὴν ζητοῦσε ὁ Χριστός

Ἄλλο εὐλάβεια καὶ ἄλλο εὐσέβεια ndash ὅπως ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολικὴ εὐλάβεια διαφέρει ἀπὸ τὴν Δυτικὴ εὐρωπαϊκὴ εὐσέβειαἩ μὲν εὐλάβεια ἔχει θεία Χάρη ἡ δὲ εὐσέβεια ἔχει ἀνθρώπινο μυαλό

Ἡ κάθε καλὴ ἰδέα ποὺ ἔρχεται στὸν ἀνθρώ-πινο νοῦ εἶναι ἀπὸ ἄνω ἀπὸ τὸν Θεό Μόνο ὅτι κατεβάζει ἡ μύτη μας μὲ τὸ συνάχι εἶναι δικό μας

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δέχονται τὶς πλούσιες εὐλογίες τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ λίγοι εὐχαριστοῦν τὸν Θεὸ καὶ εἶναι εὐχαριστημένοι καὶ χαρού-μενοι κοντὰ στὸν Χριστό

Ἀπὸ τὸ βιβλίο του Ἁγιορεῖται Πατέρες καὶ Ἁγιορείτικα ἔκδοση Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου laquoΕὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγοςraquo Σουρωτὴ Θεσσαλονίκης

20

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με

καὶ πι νέ τω

ἐκ τοῦ Οἴκου

ΡούνshyταshyΓεshyωρshyγίshyουshyΔιshyκηshyγόshyρου

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με καὶ πι νέ τωὉ πι στεύ ων εἰς ἐ μέ κα θὼς εἶ πεν ἡ γρα φή πο τα μοὶ ἐκ τῆς κοι λί ας αὐ τοῦ ρεύ σου σιν ὕ δα τος ζῶν τος

Μα μά μπαμ πὰ δι ψά ω δι-ψά ω πο λύ δῶ στε μου νε-

ρό ἔ χει πο λὺ ζέ στη καὶ κου ρά στη κα ἄ κου σα νὰ λέ ει ἕ να παι δά κι πο λὺ χα ρι-τω μέ να στοὺς γο νεῖς του κα θὼς ἔ παι-ζε στὴν πα ρα λί α ἐ φέ τος τὸ κα λο καί ρι Δὲν ξέ ρω για τί ἀλ λὰ αὐ τὴ ἡ φαι νο με-νι κὰ ἁ πλὴ φρά ση τοῦ μι κροῦ παι διοῦ μοῦ ἔ φε ρε στὸν νοῦ μί α ἄλ λη φρά ση ἡ ὁ ποί α λέ ει laquoἘ ὰν τὶς δι ψῇ ἐρ χέ σθῳ πρὸς ἐ μὲ καὶ πι νέ τῳraquo

Δί ψα λοι πόν Ναί δί ψα μί α πα ρά με-τρος τῆς ἀν θρώ πι νης ζω ῆς τῆς κα θη με-ρι νό τη τός μας Ἀ νά λο γα βέ βαι α γιὰ τὸ τί δι ψᾶ κα νείς μὴν τὸ ξε χνᾶ με αὐ τό πο λὺ βα σι κό κα θό τι ἡ δί ψα ἔ χει καὶ ἀλ λη γο-ρι κὸ πε ρι ε χό με νο Ἄλ λος δι ψᾶ γιὰ ὑ λι κὰ πράγ μα τα κι νού με νος ἀ πὸ τὴ φι λαυ τί α τὴ φι λαρ γυ ρί α ἢ τὴ φι λη δο νί α του ἄλ-λος πά λι δι ψᾶ γιὰ laquoἄλ λαraquo ἀ γα θά ὄ χι τοῦ κό σμου ἐ τού του γιὰ πνευ μα τι κὰ ἀ γα θά Ση μα σί α ἔ χει πάν τως ὅ τι τὸ κί νη τρο καὶ ἡ αἰ τί α τῆς δί ψας εἶ ναι κοι νὴ γιὰ ὅ λους εἶ ναι ἡ δί ψα γιὰ ζω ή

Ἡ ποι ό τη τα τῆς δί ψας τοῦ κα θε νὸς θὰ κα θο ρί ζει μέ σα στὴ ζω ὴ του κα τ᾿ ἀ νάγ κην καὶ τὴν πη γὴ στὴν ὁ ποί α θὰ πη-γαί νει νὰ ξε δι ψᾶ Καὶ ἀ κο λού θως ὅ λα τὰ ἔρ γα του μὲ αὐ τὸ τὸ κρι τή ριο θὰ κα θο-ρί ζον ται Γαι ώ δης ἡ δί ψα κά ποι ου γαι-ώ δης καὶ ἡ πη γή του γαι ώ δη καὶ φθαρ τὰ

21

ἐκ τοῦ Οἴκου

τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του Πνευ μα τι κὴ ἡ δί ψα κά ποι ου πνευ μα τι κὴ καὶ ἡ πη γή του πνευ μα τι κὰ καὶ αἰ ώ νια τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του

Ἡ ἀ κο λου θί α αὐ τὴ ἀ πο κτᾶ ἀ κό μη με γα λύ τε ρη ση μα σί α ὅ ταν τὴν ἀ να λο γι-στοῦ με μέ σα ἀ πὸ τὸ πρί σμα τοῦ συ νό-λου τὸ λε γό με νον umlκοι νόνuml Ὁ ἄν θρω πος ὡς ἀ το μι κό τη τα εἶ ναι αὐ τα ξί α ὅ μως ἡ αὐ τα ξί α αὐ τὴ θε ώ νε ται μέ σα ἀ πὸ τὸ κοι-νὸν σῶ μα καὶ σω τη ρί α κλει σμέ νη μέ σα σὲ ἕ να laquoἐ γὼraquo δὲν νο εῖ ται δὲν ὑ φί στα ται

Ἀ νά λο γα λοι πὸν μὲ τὴν ποι ό τη τα τῆς προ σω πι κῆς πη γῆς του ὁ κα θέ νας ἐ πη-ρε ά ζει τὸ σύ νο λο μέ σα στὸ ὁ ποῖ ο ἐ νυ πάρ χει Ἂν οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη γὲς τῶν ἀ τό μων ἔ χουν πνευ μα τι κὴ ἀ να φο-ρὰ στὴ μί α καὶ μο να δι κὴ αἰ ώ νια πη γὴ ζῶν τος ὕ δα-τος Στὸν Χρι στό τό τε καὶ τὸ σύ νο λο στὸν Χρι στὸ θὰ ὁ δη γεῖ ται ἀ πὸ Τὸν Χρι στὸ θὰ ἐμ πνέ ε ται καὶ ἐν Χρι στῷ θὰ διά γει σὲ αἰ ώ νια χα ρά Ἂν ὅ μως οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη-γὲς τῶν ἀ τό μων σὲ μί α κοι-νω νί α ἔ χουν ση μεῖ ο ἀ να φο-ρᾶς τὰ ὑ λι κὰ καὶ προ σω πι-κὰ πά θη καὶ τὴν ἱ κα νο ποί-η σή τους τό τε ἡ δί ψα ὄ χι μό νο δὲν θὰ σβή νει ἀλ λὰ μο νί μως θὰ αὐ ξά νει καὶ θὰ ὁ δη γεῖ τό σο τὰ ἐ πὶ μέ ρους ἄ το μα ὅ σο καὶ ὅ λο τὸ σύ νο λο σὲ μί α δια ρκῆ φθο ρά σὲ μί α πο ρεί α θνη τὴ σὲ μί α πο ρεί α ἐ ξα-φά νι σης

Καὶ ἐ δῶ βρί σκε ται τὸ χρέ ος καὶ ἡ εὐ-θύ νη τῶν Χρι στια νῶν Στὸ σύγ χρο νο κοι-νὸ τρα πέ ζι τῆς πα ναν θρώ πι νης οἰ κο γέ-νειας τῶν ἀν θρώ πων ὑ πάρ χει μί α κα νά τα μὲ νε ρό ἕ τοι μη νὰ ξε δι ψά σει τὶς ἀ λη θι νὲς ἀ νάγ κες τῶν με λῶν αὐ τῆς τῆς οἰ κου με νι-κῆς οἰ κο γέ νειας

Ἕ τοι μη νὰ σβή σει ὅ λη τὴν ψυ χι κή πνευ μα τι κὴ δί ψα τοῦ κό σμου ἕ τοι μη νὰ δώ σει αἰ ώ νια προ ο πτι κὴ ζω ῆς καὶ χα ρᾶς

στὶς κοι νω νί ες ὅ λου τοῦ κό σμου Καὶ τὸ νε ρὸ αὐ τῆς τῆς κα νά τας δὲν εἶ ναι ἄλ λο πα ρὰ Ὁ ἴ διος Ο ΧΡΙΣΤΟΣ Ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στός ὁ ὁ ποῖ ος προ σφέ ρε ται αἰ ω νί ως ἀ φει δῶς καὶ ἀ δι α κρί τως σὲ ὅ λους Ὁ ἴ διος εἶ ναι καὶ τὸ νε ρὸ Ὁ ἴ διος καὶ ἡ πη γή Αὐ-τὸ εἶ ναι τὸ με γά λο ἠ θι κὸ καὶ πνευ μα τι κό μας χρέ ος γιὰ ὅ λους τούς Χρι στια νούς νὰ φρον τί ζουν νὰ ξε δι ψοῦν οἱ ἴ διοι ἀ πὸ Τὸν Χρι στό ἀ πὸ τὸ Ἅ γιο Πνεῦ μα τὸ ζω-ο γό νο καὶ νὰ γί νον ται οἱ ἴ διοι κα νά τες μὲ Χρι στό ὥ στε νὰ με τα δί δουν μὲ τὴ ζω ὴ

τους αὐ τὸ τὸ αἰ ώ νιο ὕ δωρ σὲ ὅ λη τὴν οἰ-κου μέ νη

Νὰ γε μί ζουν πάν το τε αὐ τὴν τὴν πα-να θρώ πι νη κα νά τα μὲ Χρι στό γιὰ νὰ μπο ρεῖ ὅ λη ἡ οἰ κου μέ νη νὰ ζεῖ ἀ λη θι νά νὰ ζεῖ μὲ ἀ γά πη νὰ θε ώ νε ται ἐν Χρι στῷ κά θε λε πτό

Ἐ ξάλ λου μᾶς τὸ εἶ πε ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στὸς laquoὅ ποι ος δι ψᾶ νὰ ἔρ χε ται σὲ ἐ μέ να νὰ πί νειraquo Δὲν ὑ πάρ χει με γα λύ τε ρο πράγ-μα ἀ πὸ αὐ τὴν τὴν ἀ γά πη ποὺ μᾶς δεί χνει Ὁ Χρι στός Στὸ χέ ρι μας εἶ ναι νὰ θέ λου με νὰ ξε δι ψά σου με ἀ λη θι νὰ καὶ ἀ το μι κὰ καὶ στὸ σύ νο λο

Ἡ Σαμαρείτιδα λέγει στὸν Κύριοlaquo Δὸς μοι τοῦτο τὸ ὕδωρraquo

22

Πολλοὶ σήμερα κατηγοροῦν τοὺς νέους γιὰ τὰ ἀλλόκοτα ντυσίματά τους τὴν ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους

τὴν ἀπραξία καὶ τὶς αὐτοκαταστροφικές τους τάσεις

Εἶναι ἄραγε ὅμως ἔτσι ὄντως τὰ πράγμα-τα Ἢ μήπως κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιφάνεια μᾶς διαφεύγει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια

Οἱ νέοι ἐμφανίζονται μὲ ἔξαλλα ἢ ἐξω-φρενικὰ ντυσίματα καὶ κατηγοροῦνται γιrsquo αὐτό Ὅμως ἔτσι ἀντιδροῦν στοὺς κουστου-μαρισμένους καὶ γραβατωμένους κυρίως τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράττουν μὲ τὴ μεγαλύ-τερη ὑποκρισία τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἐναντίον τῆς κοινωνίας ἀπομιζώντας την μὲ ἄνομα μέσα ἀπροκάλυπτα καὶ ὠθώντας την στὴ δυστυχία

Γίνονται πολλὲς φορὲς καταστροφικοὶ καὶ αὐτοκαταστροφικοὶ μὲ ποικίλες οὐσίες ἐνῷ συγχρόνως παρουσιάζουν ἔντονη φιλαυ-τία Φαίνεται παράξενο καὶ ἀσυμβίβαστο Ὅμως δὲν εἶναι αὐτοὶ οἱ αὐτοκαταστροφικοί ἐνῷ ἡ φιλαυτία τους ἐνέχει τὴν ἐνστικτώδη αἴσθηση τῆς διατήρησης τῆς ζωῆς καὶ τῶν ὑπολειμμάτων τῆς τσαλακωμένης ἀξιοπρέ-πειάς τους

Δὲν προτίμησαν ποτὲ οἱ ἴδιοι νὰ τρῶνε μεταλλαγμένα γενετικῶς προϊόντα μὲ διοξί-νες προϊόντα τῆς μεγάλαυχης πολιτικῆς τῶν lsquorsquoπεπολιτισμένωνrsquorsquo ἐθνῶν τῆς Ἑσπερίας

Ἡ ὕβρις τῶν μεγιστάνων δὲν διστάζει νὰ τοὺς ταΐζει μὲ προϊόντα ὑβριδίων καὶ ἂν ἀρέ-σει σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς μεγιστάνες μπορεῖ καὶ νὰ τοὺς στείλει ὡς πασχαλινὸ δῶρο μιά βόμβα ἀπεμπλουτισμένου οὐρα-νίου μὲ εὐχὲς γιὰ καλὸ Πάσχα

Ὅλα αὐτὰ τοὺς τὰ ταΐζει ἡ κοινωνία χωρὶς νὰ τοὺς ρωτᾶ τσακίζοντας ἔτσι τὴν πολύτιμη ὑγεία τους τὴν τόσο ὠφέλιμη καὶ χρήσιμη γιὰ τὰ χρόνια ζωῆς ποὺ ἔχουν μπροστά τους νὰ δημιουργήσουν καὶ στὸ τέλος τοὺς κατηγορεῖ γιὰ αὐτοκαταστροφὴ ἐνῷ ἡ ἴδια ἐκεῖ τούς ὁδήγησε

Τοὺς ἐξαναγκάζει σὲ ἀμνησία μὲ τὴν ἔλλειψη ἐπαρκῶν χώρων νὰ ἀθληθοῦν νὰ παίξουν καὶ τρόπων νὰ κινηθοῦν μὲ ἀσφά-λεια μrsquo ἕνα ποδήλατο ἢ μὲ τὰ πόδια κι ἔπειτα τοὺς κατηγορεῖ γιὰ ψυχικὴ παραλυ-σία ξεχνώντας ὅτι lsquorsquoνοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖrsquorsquo

Τοὺς ἔχει καταντήσει χωρὶς χέρια διότι οἱ νέοι ἔξω ἀπὸ τὸν κονδυλοφόρο καὶ ἴσως λίγες φορὲς στὴ ζωὴ τους μιὰ μπάλα ὅποτε τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία στοὺς ἐλαχιστότα-τους χώρους ποὺ lsquorsquoφροντίζουνrsquorsquo οἱ lsquorsquoμεγά-λοιrsquorsquo νὰ διατηροῦν γὶ΄ αὐτούς δὲν ἔχουν κρατήσει τίποτε ἄλλο

Ἡ χειρωνακτικὴ ἀπασχόληση εἶναι ξένη γιὰ τοὺς πολλούς Χειροτεχνίες-τέχνες κι ἄλλες χρήσιμες πρακτικὲς δραστηριότητες

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέων

Ἰωάννη Νικολαΐδηἐκπαιδευτικοῦ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

11

σεις ἐνῷ τὸ ὑπόλοιπο τμῆμα ἦταν διακοσμη-μένο μὲ ἐξαίρετης ποιότητας ψηφιδωτά μέ-ρος τῶν ὁποίων σώζεται καὶ σήμερα στὸ θόλο καὶ στὶς καμάρες τῶν κογχῶν Τὰ ψηφιδωτὰ ποὺ βρίσκονται στὴν κατώτερη ζώνη ἡ ὁποία εἶναι γνωστὴ ὡς ζωφόρος τῶν μαρτύρων ἀπει-κονίζουν μάρτυρες τῆς πρώτης χριστιανικῆς Ἐκκλησίας (ἃγιοι Ἀνανίας Ρωμανός Φίλιππος Κύριλλος Ἀρί-σταρχος Ὀνησί-φορος Εὐκαρπί-ων Βασιλίσκος Πρίσκος Θερινὸς κἂ) τοὺς ἁγίους Ἀγγέλους καὶ τὸν Παντοκράτορα Χριστό εἶναι ἀπὸ τὰ λαμπρότερα λείψανα της πα-λαιοχριστιανικὴς ἐποχῆς ἀντίστοι-χα σὲ σπουδαιό-τητα ἢ καὶ ἀνώτερα ἀπὸ αὐτὰ τῆς Ραβέννας τῆς Ἰταλίας

Ὅταν ἡ laquoΡοτόνταraquo μετατράπηκε σὲ Χρι-στιανικὸ ναὸ ἔγινε Μητροπολιτικὸς ναὸς τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης πρὸς τιμὴν τῶν Ἀρχαγγέλων ἢ τῶν Ἀσωμάτων ἢ τῶν Ταξιαρχῶν μὲ τὰ ὀνόματα δὲ αὐτὰ ἦταν γνωστὸς καθrsquo ὅλη τὴ Βυζαντινὴ ἐποχή Μαρτυρίες γιὰ τὸν ναὸ τῶν Ἀρχαγγέλων ἢ τῶν Ἀσωμάτων ὡς Μητρό-πολη ἔχουμε καὶ στὸν Ἰωάννη Καμενιάτη καὶ στὸν ἃγιο Εὐστάθιο Μητροπολίτη Θεσσαλο-νίκης κατὰ τὰ τέλη τοῦ 12ου καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ 13ου αἰώνα8

Μὲ τὸ ὄνομα δὲ αὐτό δηλαδὴ Παλιὰ Μη-τρόπολη (οἱ Τοῦρκοι τὸν ἀποκαλοῦσαν laquoἘσκὶ Μητροπὸλ ἢ Μετροπόλraquo) παρέμεινε ὁ ναὸς γνωστὸς στοὺς κατοίκους σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς τουρκοκρατίας9 Τὸν laquoναὸ τῶν Ἀσωμάτωνraquo ὡς Μητρόπολη Θεσσαλονίκης σεβάστηκαν ἀρχικὰ ἀκόμη καὶ οἱ Τοῦρκοι μέχρι τὸ ἔτος 1590 ὁπότε κατὰ τοὺς ἄγριους διωγμοὺς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης μετατράπηκε ἀπrsquo αὐτοὺς ndash τελευταῖος ἀπὸ ὅλους τοὺς παλαιοὺς ναοὺς τῆς Θεσσαλονίκης 160 περίπου χρόνια μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Θεσσαλονίκης ndash σὲ μουσουλ-μανικὸ τέμενος καὶ καταστράφηκε λόγῳ τοῦ ἐπιχρίσματος μὲ ἀσβεστοκονίαμα ἀπὸ τοὺς

ἴδιους μεγάλο μέρος τῶν ἐξαιρετικῆς τέχνης ψηφιδωτῶν καὶ ἡ μοναδικὴ τοιχογραφία ποὺ ὑπῆρχε τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ Οἱ Θεσ-σαλονικεῖς διατήρησαν ἐπὶ αἰῶνες τὴν ἀνάμνη-ση τοῦ ναοῦ τῶν Ἀρχαγγέλων ὡς Μητροπολιτι-κοῦ ναοῦ λειτουργοῦσε δὲ ὡς τέτοιος καὶ ἐπὶ τῶν χρόνων τοῦ ἁγίου Θεωνᾶ Α΄ Ἀρχιεπισκό-που Θεσσαλονίκης (ὁ ὁποῖος ἐκοιμήθη περὶ

τὰ μέσα τοῦ ἔτους 1541 μΧ) Λαμ-βάνοντας λοιπόν ὑπόψιν τὰ ὡς ἄνω γεγονότα δηλαδὴ ὅτι ὁ ναὸς ἦταν ἡ Μητρόπολη τῆς Θεσσαλον ίκης καὶ ὅτι μετατρά-πηκε τελευταῖος σὲ τζαμί δηλαδὴ μετὰ τοὺς Ἱεροὺς ναοὺς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου τῶν

Ἁγίων Ἀποστόλων τῆς Παναγίας Ἀχειροποι-ήτου ἀποδεικνύεται περίτρανα ὁ μεγίστης ση-μασίας πνευματικός πολιτιστικὸς καὶ ἐθνικὸς ρόλος τοῦ ναοῦ ἀφοῦ ἀποτελοῦσε τὸ κέντρο τῆς λειτουργικῆς ζωῆς καὶ ἐθνικῆς ἀναφορᾶς τοῦ ὑπόδουλου λαοῦ τῆς πόλεως10 Κατὰ μία ἄποψη ὁ ναὸς ὀνομάσθηκε Ἃγιος Γεώργιος στὰ νεότερα χρόνια ὅταν λειτούργησε μετὰ τὴν μετατροπὴ του σὲ τζαμὶ τὸ 1590 (καθό-τι ἔναντι τῆς δυτικῆς εἰσόδου του ὑπήρχε μικρὸς ναὸς μὲ τὸ ὄνομα αὐτό στὸν ὁποῖο καὶ μεταφέρθηκαν πολλὰ κειμήλια σκεύη καὶ εἰκόνες τοῦ ναοῦ τῶν Ἀσωμάτων) Μὲ τὴ με-ταφορὰ αὐτὴ ἐπικρατεῖ καὶ ἡ ὀνομασία τῆς γειτνιάζουσας Ἐκκλησίας ἡ ὁποία τιμοῦσε τὴ μνήμη τοῦ ἁγίου Γεωργίου Κατὰ ἄλλη ἄποψη ποὺ θεωρεῖται πιθανότερη καὶ ἐπικρατέστερη ἡ ὀνομασία laquoἍγιος Γεώργιοςraquo δόθηκε ἀμέσως μετὰ τὴν Ὀθωμανικὴ Κατοχὴ τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης προκειμένου νὰ μὴν μετατρέ-ψουν οἱ Ὀθωμανοὶ τὸν ναὸ σὲ τζαμί δεδομέ-νης τῆς γνωστῆς μέχρι καὶ σήμερα μεγάλης εὐλάβειας καὶ σεβασμοῦ τῶν μουσουλμάνων Τούρκων ἀλλὰ καὶ ὅλων τῶν μουσουλμάνων στὸν Μεγαλομάρτυρα Γεώργιο ἀκολουθώντας τὴν προηγούμενη πρακτικὴ καὶ ἄλλων πόλεων οἱ ὁποῖες ἐπειδὴ βρίσκονταν ὑπὸ Ὀθωμανικὴ

12

κατοχή ἀφιέρωναν χριστιανικοὺς ναοὺς καὶ μοναστήρια στὸν Ἅγιο Γεώργιο (ἢ στὴν Πα-ναγία) ὅπως στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ στὴ Μέση Ἀνατολή πχ στὸ Ἀμμὰν καὶ στὴ Μάτα-μπα τῆς Ἰορδανίας στὸ Κάιρο τῆς Αἰγύπτου κἄ προκειμένου αὐτὰ νὰ διασωθούν11

Ἡ Θεσσαλονίκη ἐλευθερώθηκε ἀπὸ τὸν ὀθωμανικὸ ζυγό μετὰ τὴν κήρυξη τοῦ Α΄ Βαλ-κανικοῦ Πολέμου στὶς 26 Ὀκτωβρίου 1912 κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς γιορτῆς τοῦ πολιού-χου ἁγίου της Μεγαλο-μάρτυρος Δημητρίου τοῦ Μυροβλύτη μετὰ ἀπὸ 482 χρόνια σκλα-βιᾶς προσφάτως δὲ ἑορτάσθηκαν τὰ 100 χρόνια ἀπὸ τὴν ἀπε-λευθέρωσή της Εὐθὺς ἀμέσως ὁ τότε Μητρο-πολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος Ἀλεξιάδης τέλεσε Θυρανοίξια καὶ Ἐγκαίνια τοῦ ναοῦ στὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφό-ρου ἐπαναφέροντὰς τον στὴ λειτουργική του χρήση

Τὸ 1958 ἐπιχειρήθηκε πάλι βεβήλωση τοῦ Ἱεροῦ ναοῦ μὲ τὸ ἀνέβασμα θεατρικῆς πα-ράστασης παρὰ τὴ σθεναρὴ ἀντίδραση τοῦ τότε Μητροπολίτη Παντελεήμονος τοῦ Α΄ ὁ ὁποῖος τὸ 1964 καθιέρωσε τὸν ναὸ μὲ ἐγκαί-νια12 τὴν ἡμέρα τῶν Βαΐων καὶ τὸν παρέδωσε σὲ λειτουργικὴ χρήση στὸ πλήρωμα τῆς το-πικῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀπρόσκοπτη λειτουρ-γικὴ ζωὴ συνεχίσθηκε μέχρι τὸν μεγάλο σεισμὸ τοῦ 1978 ὁ ὁποῖος προκάλεσε μεγάλες κατα-στροφὲς στὸν ναό μὲ ἀποτέλεσμα νὰ σταμα-τήσει ἔκτοτε ἡ λειτουργία του καὶ νὰ ἀρχίσει τὸ ἔργο τῆς μακροχρόνιας ἀναστηλώσεώς του ἀπὸ τὴ Θ΄ Ἐφορεία Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων Μετὰ ἀπὸ περίπου δεκαεπτὰ χρόνια ἀναστη-λωτικῶν ἐργασιῶν καὶ ἀνακοινώσεων ἐκ μέρους τῆς Ἐφορείας Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων ὅτι ἡ στατικὴ στερέωση τοῦ μνημείου ἔχει περατω-θεῖ ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης ἔλαβε τὴν ἀπόφαση νὰ θέσει ἐκ νέου σὲ λειτουργία τὸν ναό13 τὴν ὁποία πραγματοποίησε στὶς

17 Δεκεμβρίου 1994 ἐγκαινιάζοντας ἔκθεση ἁγιογραφίας ἐπιφανῶν ἁγιογράφων τῆς Θεσ-σαλονίκης ἡ ὁποία λειτούργησε ἕως τὴν 7η Ἰανουαρίου 1995 Οἱ ἑόρτιες δὲ ἐκδηλώσεις γιὰ τὰ 1600 χρόνια (395 μΧ ndash 1995 μΧ) τοῦ ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου ndash Ροτόντα ξεκίνησαν στὶς 10 Ἰανουαρίου 1995 μὲ τὴν ὁλονύκτια Ἱερὴ ἀγρυπνία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ὁποίας μετα-φέρθηκε στὸν ναὸ τὸ ἱερὸ λείψανο τοῦ ἁγίου

ἐνδόξου μεγαλομάρ-τυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου τὸ ὁποῖο προσέφερε στὸν ὡς ἄνω ναὸ ὁ τότε Πατριάρχης Ἱεροσολύμων Διόδω-ρος Τῆς Ἱερᾶς ἀγρυ-πνίας μετεῖχαν ἀντι-προσωπεῖες Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὂρους ἀδελφοί τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγί-ας Θεοδώρας τῆς ἐν Θεσσαλονίκῃ μονα-χοὶ καὶ μοναχὲς ἀπὸ

Μονὲς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ πλῆθος λαοῦ μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ φοιτητὲς τοῦ Ἀριστο-τελείου Πανεπιστημίου οἱ ὁποῖοι καὶ βοήθη-σαν στὴν ἀποκατάσταση τῆς καταστραφείσας καὶ ἐξαφανισθείσας Ἁγίας Τράπεζας14 ποὺ καθαγιάσθηκε τὸ 1964 Τὴν ἑπομένη ἡμέρα ὁ Παναγιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων ὁ Β΄ παρουσίᾳ κλήρου καὶ λαοῦ καὶ ἐκπροσώπων τῶν ἀρχῶν τῆς πόλεως τέλεσε τὴν ἱερὰ ἀκολουθία ἐπὶ διασαλεύσει τῆς Ἁγίας Τραπέζης καὶ στὴ συνέχεια ἀρχιερατικὴ Θεία Λειτουργία

Ἐδῶ καὶ περίπου 7 χρόνια κατόπιν συμ-φωνίας ποὺ ἐπιτεύχθηκε μὲ τὸ Ὑπουργείο Πολιτισμοῦ ὁ ναὸς λειτουργεῖ μία φορά κάθε μήνα (πλὴν Ἰουλίου amp Αὐγούστου) καθὼς καὶ τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου Γεωργίου τὸ πρωὶ τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τῆς Ἀποκαθηλώσεως) καὶ τὸ βράδυ τῆς Μεγά-λης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τοῦ Ἐπιταφίου) Ὅσοι συμμετεῖχαν σ΄αὐτὲς τὶς Ἀκολουθίες ὁμιλοῦν γιὰ στιγμὲς κατάνυξης καὶ μεγαλεί-ου ποὺ θυμίζει ἔντονα πρωτοχριστιανικὲς ἐποχές15

13

1 Διάταγμα τῶν Μεδιολάνων (ἀλλιῶς και διάταγμα τοῦ Μιλάνου) ὀνομάζεται τὸ διάταγμα τῆς θέσπισης τῆς ἀνεξιθρησκείας στὴ ρωμαϊκὴ αὐτοκρατορία μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Μέγας Κωνσταντίνος σταμάτησε τοὺς διωγμοὺς τῶν χριστιανῶν τὸ 313 μΧ Τὸ 2013 ἑορτάζεται ἡ ἐπέτειος τῶν 1700 χρόνων2 Βλ γενικὰ γιὰ τὰ μαρτύρια httpwwwmyriobiblosgrtextsgreekandourakis_martyria_4_1html Γε-ώργιος Ἀντουράκης Ἀρχαῖα Μαρ-τύρια καὶ χριστιανικοὶ ναοί3 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ (νῦν Μητροπολίτη Λαγκαδᾶ Λητῆς καὶ Ρεντίνης) Ὁ Ἅγιος Γεώργιος Ροτό-ντα Θεσσαλονίκη 1995 σ 7 84 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 8 185 Βλ τὸν βίο τοῦ Ἁγίου ποὺ γιορ-τάζει στὶς 23 Ἰανουαρίου httpwwwagioorosnetforumviewtopicphpf=48ampt=14350ampstart=10)6 Βλ httpodysseusculturegrh2gh251jspobj_id=1812 καθὼς καὶ httpwwwituomgrprojectmonumentsrotontahtm Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 297 Συμπεριλαμβάνεται στὰ Πα-λαιοχριστιανικὰ καὶ Βυζαντινὰ μνημεῖα τῆς Θεσσαλονίκης ὡς Μνημεῖο Παγκόσμιας Πολιτιστικῆς Κληρονομιᾶς τῆς ΟΥΝΕΣΚΟ Βλ ἐπίσης Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οαα σ 28 ὅπου ἀναφέρεται ὅτι laquoὁ κυκλοτερὴς ναὸς (rotunda ἀπὸ τὸ λατινικὸ rotondus ποὺ σημαίνει κυκλικός) τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἀπο-τελεῖ τὸ παλαιότερο τόσο τέλεια σωζόμενο μνημεῖο τοῦ χριστιανικοῦ κόσμουraquo8 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 19 ὅπου ἐκτὸς τῶν ἀνωτέρω ἀναφέρει καὶ ὅτι ἡ θέση ὅτι ἡ Ροτόντα ἔγινε ὁ Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης laquoἐνι-σχύεται καὶ ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ἐν τῇ ἀρχαίᾳ Ἐκκλησίᾳ ὑπῆρχε Βαπτιστήριο μόνον παρὰ τῇ ἕδρᾳ τοῦ Ἐπισκό-που διότι ὁ ὑπεύθυνος γιὰ τὴν τέλεση τοῦ Βαπτίσματος ἦταν ὁ Ἐπίσκοποςraquo καθὼς καὶ ὅτι laquoὅταν ἔγινε Χριστια-νικὸς Ναὸς κατὰ τὸν 4ο αἰώνα δὲν ὑπῆρχε ἀκόμη οὔτε ὁ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου οὔτε ὁ Ναὸς τῆς Ἁγίας Σοφίαςraquo Βλ ἐπίσης σ 85 καθὼς καὶ παραπομπὴ ὑπὸ στοιχεῖο 1 στὴ σελ 88 ὅπου παραπέμπει περαιτέρω σὲ δύο ἐνδιαφέροντα μελετήματα (γιὰ ὅποιον ἐπιθυμεῖ περισσότερες πληροφορίες γιὰ τὸ ζήτημα) ἤτοι Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὙπῆρξε ἐπὶ τουρκοκρατίας Μητροπο-λιτικὸς Ναὸς ὁ Ἅγιος Γεώργιος (Ροτόντα) καὶ πότε Μα-κεδονικά τόμος 4ος σ 547 ndash 549 καθὼς καὶ Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὉ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου (Ροτόντα) ὡς Μητροπολιτικὸς Θεσσαλονίκης κατὰ τὸν 16ο αἰώναraquo Μακεδονικὸ Ἡμερολόγιο Ν Στεφανίδη τόμος 16ος σ 245 19409 Σημειωτέον ὅτι ἡ laquoσυμβασιλεύουσα πόλιςraquo τῆς Ἀνατο-λικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας καταλήφθηκε γιὰ πρώτη

φορά ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανοὺς τὸ ἔτος 1387 καὶ ἡ πρώτη ὀθωμανικὴ κατοχὴ της διήρκεσε ἕως τὸ 1402 ὁπότε ὁ Αὐτοκράτορας Μανουὴλ κατάφερε νὰ τοῦ ἀποδοθεῖ ἡ Θεσσαλονίκη ἡ ὁποία καταλήφθηκε ὁριστικὰ ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανούς στὶς 29 Μαρτίου τοῦ 1430 ἔπειτα ἀπὸ

ἰσχυρὴ πολιορκία τριῶν ἡμερῶν10 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 85 Ἐπίσης βλ Χαράλ Παπαστάθη laquoΘεσσαλονίκεια καὶ μακεδονικὰ Ἀνάλεκταraquo ἔκδ University Studio Press Θεσσα-λονίκη 1999 σ 195 ὅπου ἀνα-φέρεται ὅτι ὁ κοινοτισμὸς στὴ Μακεδονία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας ἦταν ἄμεσα συν-δεδεμένος μὲ τὴν Ἐκκλησία Εἰδικὰ στὴν περίπτωση τῆς Θεσσαλονί-κης ὁ ἑκάστοτε Μητροπολίτης ἐκπροσωποῦσε τὸν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ὁ ὁποῖος μὲ τὴ σειρὰ του ἦταν ὑπεύθυνος ἔναντι τοῦ Σουλτάνου γιὰ τὶς πρά-ξεις τῶν χριστιανῶν ὑπηκόων τῆς Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας11 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 20 85 Βλ ἐπίσης καὶ ἄρθρο στὸ ΒΗΜΑ μὲ τίτλο laquoΓιατί οἱ μουσουλμάνοι δοξάζουν σήμε-ρα τὸν ἃγιο Γεώργιοraquo στὴν ἱστοσε-λίδα httpwwwtovimagrsocietyarticleaid=327464) 12 Ἐγκαίνια εἶναι ἡ τελετὴ μὲ τὴν ὁποία καθιερώνεται καὶ καθαγιά-ζεται ἕνας ναὸς καὶ ἀπὸ ἁπλὸ κτί-σμα μεταβάλλεται σὲ οἶκο λατρεί-ας καὶ προσευχῆς καὶ ἡ τράπεζά του σὲ ἱερὸ θυσιαστήριο καὶ ἁγία τράπεζα 13 Πρέπει νὰ σημειωθεῖ ὅτι τὸ 1986 ἡ τότε Ὑπουργὸς Πολιτισμοῦ

Μελίνα Μερκούρη ἔδωσε διαβεβαιώσεις ὅτι μὲ τὸ πέρας τῶν ἐργασιῶν ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου θὰ παρεδίδετο στὴ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης γιὰ λειτουργικὴ καὶ μό-νον χρήση ἡ ἴδια δὲ δήλωσε τὴν περίοδο ἐκείνη ὅτι laquoτὰ χριστιανικὰ μνημεῖα εἶναι πρῶτον τόποι λατρείας καὶ ἔπειτα ἀρχαιολογικοὶ χῶροιraquo14 Παλαιές φωτογραφίες της προϋπάρχουσας Αγίας Τραπέζης δημοσιεύονται στα βιβλία α) Θεοχάρη Πα-ζαρά (ομότιμου καθηγητή της Βυζαντινής Αρχαιολογί-ας) laquoΗ Ροτόντα του Αγ Γεωργίου στη Θεσσαλονίκηraquo β) Αντριάνο Αλμπάγκο Νοβέλλο και Γεωργίου Δημητροκάλ-λη laquoΗ βυζαντινή τέχνη στην Ελλάδαraquo και γ) Αρχιμ Ιωάν-νου Τασσιά laquoΆγιος Γεώργιος Ροτόνταraquo Στο τελευταίο δε (υπό στοιχείο γ) βιβλίο εμφαίνονται στις φωτογραφίες τα παλαιοχριστιανικά θωράκια του τέμπλου και ο Σταυ-ρός στην κορυφή του τρούλου της Ροτόντα τα οποία laquoαπομακρύνθηκανraquo15 Βλ Ρωμαίικο Οδοιπορικό (httpwwworthodoxia-ellhnismosgr201203blog-post_4894html) καθώς και Αναβάσεις (httpanavaseisblogspotgr201203blog-post_207html) φωτογραφίες από Θεία Λειτουρ-γία και τον τρόπο ενημέρωσης για τέλεση της Θείας Λειτουργίας

14

Ἐπίκαιρα διδάγματα ἀπὸ τὸν Μακεδονικὸ Ἀγώνα

Κων σταν τί νου Χο λέ βαπο λι τι κοῦ ἐ πι στή μονος

Στὶς 13 Ὀ κτω βρί ου 1904 ἔ πε φτε νε κρὸς ἀ πὸ τουρ κι κὸ βό λι ὁ Ἀν θυ πο λο χα γὸς τοῦ Πυ ρο βο λι κοῦ Παῦ λος Με λᾶς στὸ χω ριὸ

Στά τι στα τῆς τό τε τουρ κο κρα τού με-νης Μα κε δο νί ας Πρό κει ται γιὰ τὸ ση με ρι νὸ χω ριὸ Με-λᾶς τοῦ Νο μοῦ Κα-στο ριᾶς Ὁ θά να τός του ἀ φύ πνι σε τὴν ὑ πνώτ του σα Ἀ θή να καὶ τὸν ἁ παν τα χοῦ Ἑλ λη νι σμό Ἔ τσι κο ρυ φώ θη κε ἡ ἔ νο-πλη φά ση τοῦ Μα-κε δο νι κοῦ Ἀ γώ να δη λα δὴ τῆς προ-σπά θειας τοῦ Ἑλ λη-νι σμοῦ νὰ ἀν τι με τω-πί σει τὴ δι εκ δί κη ση τοῦ Βουλ γα ρι κοῦ ἐ θνι κι σμοῦ ἐ πὶ τῆς Μα κε δο νί ας Ἀ πὸ αὐ τὸν τὸν ἀ γώ να καὶ ἀ πὸ ὅ σα προ-η γή θη καν ἀ ξί ζει νὰ ἐ ξα γά γου με σή με ρα ὁ ρι σμέ να ἐ πί και ρα δι δάγ μα τα

Ἡ πα τρί δα μας στὶς πα ρα μο νὲς αὐ-τῆς τῆς πα νε θνι κῆς προ σπά θειας εἶ χε πε ρά σει μί α μεί ζο να οἰ κο νο μι κὴ κρί ση μὲ ἀ παρ χὴ τὴν πτώ χευ ση τοῦ 1893 ἐ πὶ Χα ρι λά ου Τρι κού πη Τὸ 1897 ἀ κο-λού θη σε ὁ ἑλ λη νο τουρ κι κὸς πό λε μος ὁ ὁ ποῖ ος

ὑ πῆρ ξε ἀ τυ χὴς στὸ στρα τι ω τι κὸ πε δί ο ἀλ λὰ ἔ φε ρε θε τι κὰ ἀ πο τε λέ σμα τα στὸ δι πλω μα τι-κὸ πε δί ο μὲ τὴ δη μι ουρ γί α Αὐ τό νο μης Κρη τι-

κῆς Πο λι τεί ας καὶ τὴν ἀ πο μά κρυν ση τῆς τουρ κι κῆς δι οί κη σης ἀ πὸ τὴ Με γα λό νη-σο Τὸ 1898 ἐ πι βλή-θη κε στὴν Ἑλ λά δα ὁ Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὸς Ἔ λεγ χος (ΔΟΕ γνω-στὸς καὶ ὡς Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὴ Ἐ πι τρο-πή) Οἱ ἐκ πρό σω ποι τῶν ξέ νων δα νει-στῶν μας Ἄγ γλοι Γερ μα νοί Γάλ λοι Αὐ στρια κοί Ἰ τα λοὶ καὶ Ρῶ σσοι ἔ παιρ ναν κα τευ θεῖαν ἀ πὸ τὴν πη γὴ τὰ ἔ σο δα τῶν κρα τι κῶν μο νο πω-λί ων (ἁ λά τι τσι γα-ρό χαρ το παι γνι ό-χαρ τα σπίρ τα κἄ) κα θὼς καὶ τὰ ἔ σο δα τοῦ Τε λω νεί ου Πει-ραι ῶς Πα ρὰ τὴν οἰ-κο νο μι κὴ καὶ ψυ χο-λο γι κὴ κα τάρ ρευ ση οἱ Ἕλ λη νες τῆς ἐ πο-χῆς ἐ κεί νης ἀ πέ φυ-γαν τὴν ἐ θνι κὴ κα τά-θλι ψη ποὺ βι ώ νου με σή με ρα καὶ γρή γο ρα

ἀ νόρ θω σαν τὸ ἠ θι κό τους Μέ σα σὲ λί γα χρό-νια μπό ρε σαν νὰ ὀρ γα νώ σουν μὲ ἐ πι τυ χί α τὸν δι μέ τω πο Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να κα τὰ Ὀ θω μα νῶν

Ὁ μακεδονομάχος Παῦλος Μελᾶς

15

Τούρ κων ποὺ ἤ λεγ χαν τὴ Μα κε δο νί α καὶ κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων οἱ ὁ ποῖ οι ἀ πει λοῦ σαν τὸν ἑλ-λη νι κὸ πλη θυ σμό Τὸν κα λοῦ σαν νὰ ἐν τα χθεῖ στὴ Βουλ γα ρι κὴ ἐκ κλη σι α στι κὴ Ἐ ξαρ χί α καὶ νὰ ἐγ κα τα λεί ψει τὸ Πα τρι αρ χεῖ ο

Ποι οὶ πα ρά γον τες ἐ πέ δρα σαν θε τι κὰ ὥ στε νὰ ἀ να κάμ ψει τὸ ἐ θνι κὸ φρό νη μα πα ρὰ τὴν πτώ χευ ση καὶ τὴ στρα τι ω τι κὴ ἥτ τα

Πρῶ τον Ἡ πί στη στὸν Θε ό Εἶ ναι χα ρα κτη-ρι στι κὸ ὅ τι ἡ πρώ τη με γά λη ἐ θνι κὴ ἐ πι τυ χί α με τὰ τὸ 1893 ἦ ταν ἡ νί κη τοῦ Σπύ ρου Λού η στὸν Μα ρα θώ νιο τῶν Α΄ Ὀ λυμ πια κῶν Ἀ γώ νων στὴν Ἀ θή να (1896) Ὁ Λού ης τὸ τε λευ ταῖ ο βρά δυ πρὸ τοῦ ἀ γῶ νος νή στε ψε καὶ προ σευ-χή θη κε Ἕ νας προ σευ χό με νος νε ρου λὰς ἔ δω σε τὴν ἀ πα ραί τη τη ἐ θνι κὴ ἀ νά τα ση στὸν ἀ πο γο-η τευ μέ νο Ἑλ λη νι σμό

Δεύ τε ρο στοι χεῖ ο ἦ ταν ἡ αὐ το θυ σί α καὶ ὁ ἡ ρω ϊσμός ὅ πως κα τε δεί χθη στὴν πε ρί πτω ση τοῦ Παύ λου Με λᾶ Ἕ να παλ λη κά ρι ποὺ ζοῦ-σε μέ σα σὲ δύο ἐ πι φα νεῖς οἰ κο γέ νει ες -δι ό τι καὶ ἡ γυ ναί κα του ἦ ταν ἀ πὸ τὴν οἰ κο γέ νεια Δρα γού μη μὲ πολ λοὺς πο λι τι κοὺς καὶ λο γί ους- δέ χθη κε νὰ με τα βεῖ ἐ θε λον τι κὰ στὰ βου νὰ τῆς Μα κε δο νί ας γιὰ νὰ βο η θή σει τὸν ἐν τό πιο Ἑλ-λη νι σμὸ στὴ σκλη ρὴ μά χη

Τρί τον Ἡ ὕ παρ ξη κε φα λαι ού χων μὲ ἑ δραί α ἐ θνι κὴ συ νεί δη ση Πα ρά δειγ μα ὁ Γε ώρ γιος Ἀ βέ ρωφ ἐκ Με τσό βου ὁ ὁ ποῖ ος πλού τι σε στὴν Αἴ γυ πτο καὶ ἔ δω σε με γά λο μέ ρος τῶν χρη μά-των του γιὰ τὶς Ἔ νο πλες Δυ νά μεις μας

Τέ ταρ τον Ἡ πί στη στὴ δι α χρο νι κὴ συ νέ-χεια τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ ὅ πως τὴν κα τέ γρα ψαν ἱ στο ρι κοὶ καὶ λο γο τέ χνες μὲ κο ρυ φαῖ ο τὸν Κω-στὴ Πα λα μᾶ Ἀρ χαί α Ἑλ λά δα Βυ ζάν τιο Κλέ-φτες καὶ Ἀρ μα τω λοί ἥ ρω ες καὶ ἐ θνο μάρ τυ ρες ὅ λα αὐ τὰ ἀ πε τέ λε σαν μί α ἑ νό τη τα στὴ συ νεί-δη ση τοῦ μέ σου Ἕλ λη να καὶ τὸν ὤ θη σαν νὰ πο λε μή σει στὸν Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να καὶ στὴν με γά λη ἐ ξόρ μη ση τῶν Βαλ κα νι κῶν Πο λέ μων τοῦ 1912-13

Οἱ πα ρά γον τες τῆς νί κης στὸν Μα κε δο-νι κὸ Ἀ γώ να συν το νί σθη καν καὶ συ νερ γά σθη-καν πο λὺ κα λά Τὸ Οἰ κου με νι κὸ Πα τρι αρ χεῖ ο ἐ ξέ λε ξε καὶ ἀ πέ στει λε νέ ους καὶ μα χη τι κοὺς Μη τρο πο λί τες μὲ πα τρι ω τι σμὸ καὶ τόλ μη Οἱ δι πλω μά τες μας ὅ πως ὁ Ἴ ων Δρα γού μης καὶ ὁ Λάμ προς Κο ρο μη λᾶς κα τέ στρω σαν τὸ εὐ φυ ὲς

στρα τη γι κὸ σχέ διο Οἱ ἐ θε λον τὲς ἀ ξι ω μα τι κοὶ ἦλ θαν ἀ πὸ τὴν ἐ λεύ θε ρη Ἑλ λά δα καὶ με τέ δω-σαν τὴν ἐμ πει ρί α τους στοὺς Μα κε δό νες Ἄλ-λοι ἐ θε λον τὲς χω ρὶς νὰ εἶ ναι μό νι μοι στρα τι ω-τι κοὶ ἔ σπευ σαν μὲ χα ρά κυ ρί ως Κρη τι κοὶ καὶ Μα νιά τες Τὰ σω μα τεῖ α τὰ Μα κε δο νι κὰ Κο-μι τάτα καὶ οἱ Φι λεκ παι δευ τι κὲς Ἑ ται ρεῖες ἀ πὸ τὴν Ἀ θή να τὴ Λά ρι σα τὴν Κων σταν τι νού πο λη ἔ στελ ναν βι βλί α ἱ στο ρι κοῦ καὶ θρη σκευ τι κοῦ πε ρι ε χο μέ νου Δά σκα λοι καὶ δα σκά λες πα ρὰ τὸ νε α ρό τῆς ἡ λι κί ας τους ἔ φευ γαν ἀ πὸ τὴν ἡ συ χί α τῆς Ἀ θή νας καὶ πή γαι ναν νὰ δι δά ξουν στὰ ἑλ λη νό που λα τῆς Μα κε δο νί ας Χρι στὸ καὶ Ἑλ λά δα Πολ λοὶ καὶ πολ λὲς βρῆ καν φρι κτὸ θά να το Οἱ ἁ πλοὶ πα πά δες τῆς Μα κε δο νί ας ἀν τι στά θη καν κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων Ἐ ξαρ χι-κῶν καὶ δε κά δες ἀ πὸ αὐ τοὺς θυ σι ά σθη καν Οἱ ἐν τό πιοι Μα κε δό νες ἀ γω νί σθη καν μὲ κά θε τρό-πο καὶ ὄ χι μό νον οἱ ἑλ λη νό φω νοι ἀλ λὰ καὶ οἱ σλα βό φω νοι-δί γλωσ σοι καὶ οἱ βλα χό φω νοι Τὸ 1903 οἱ κά τοι κοι τοῦ Μο να στη ρί ου -σή με ρα Μπί το λα τῶν Σκο πί ων- ἀ πέ στει λαν στὸν Γάλ-λο Ὑ πουρ γὸ Ἐ ξω τε ρι κῶν ψή φι σμα μὲ τὸ ὁ ποῖ ο δή λω ναν ὅ τι laquoὁ μι λοῦ μεν σλα βι στί βλα χι στί ἀλ βα νι στί ἀλ λ᾿ οὖχ ἧτ τον εἴ με θα Ἕλ λη νεςraquo Ἡ ἑλ λη νι κὴ συ νεί δη ση τῶν σλα βο φώ νων ἂς γί-νει μά θη μα γιὰ ὅ σους σή με ρα ἐ πι χει ροῦν νὰ δη μι ουρ γή σουν τε χνη τὲς μει ο νό τη τες μὲ βά ση τὸ ἑλ λη νοσ λα βι κὸ ἰ δί ω μα λί γων χι λιά δων Δυ τι-κο μα κε δό νων

Οἱ πνευ μα τι κὲς προ ϋ πο θέ σεις τοῦ Ἀ γώ να καὶ τὰ ὅ σα προ η γή θη καν κα τα δει κνύ ουν ὅ τι ὅ ταν ὁ Ἑλ λη νι σμὸς βα σί ζε ται στὴν ἑλ λη νορ-θό δο ξη πα ρά δο σή του καὶ σὲ ἄ φθαρ τες ἀ ξί ες μπο ρεῖ καὶ νὰ ὀρ γα νω θεῖ καὶ νὰ συν το νι σθεῖ καὶ νὰ νι κή σει Δυ στυ χῶς σή με ρα βι ώ νου με τὴν οἰ κο νο μι κὴ κρί ση χω ρὶς πνευ μα τι κὰ ἐ φό δια δι-ό τι στὸ ὄ νο μα ἑ νὸς κί βδη λου προ ο δευ τι σμοῦ κά ποι οι γκρέ μι σαν τὶς στα θε ρὲς ἀ ξί ες ποὺ μᾶς κρά τη σαν ὄρ θιους ἐ πὶ αἰ ῶ νες Ἄ φη σαν τοὺς νέ ους χω ρὶς ἐλ πί δα καὶ αἰ σι ο δο ξί α καὶ καλ λι έρ-γη σαν τὴν ἐ θνι κὴ με λαγ χο λί α Ἂς δι δα χθοῦ με ὅ σο εἶ ναι και ρὸς ἀ πὸ τὰ ἠ θι κὰ ἐ φό δια ποὺ ἐ νί σχυ σαν τοὺς προ γό νους μας κα τὰ τὴν πε-ρί ο δο πρὶν καὶ κα τὰ τὴ διά ρκεια τοῦ Ἀ γώ να καὶ ἂς κα τα νο ή σου με ὅ τι ἔ χου με πε ρά σει καὶ ἀ πὸ δυ σκο λο τέ ρες κα τα στά σεις Θὰ ἐ πι βι ώ σου με ἀρ κεῖ νὰ μὴν ἀ φελ λη νι σθοῦ με

16

Θεοδόσης Στέριου (1780-1865) Μακεδόνες Ἀγωνιστὲς τοῦ 1821

Στὴν προσπάθεια νὰ γίνουν γνωστοὶ οἱ παραμελημένοι Μακεδόνες ἀγωνιστὲς τοῦ 1821 ἐπανερχόμαστε σὲ μία μεγάλη

μορφὴ τοῦ ἀγώναmiddot πρόκειται γιὰ τὸν Θεοδόσιο Στέριου ἀπὸ τὸ Λιβάδι ΘεσσαλονίκηςΤὰ χω-ριὰ Λιβάδι καὶ Περιστερὰ ἔχουν νὰ ἐπιδείξουν μέγιστη συμβολὴ στὴν ἐπανάσταση τοῦ 1821 στὴ Χαλκιδικὴ σὲ μεγάλο ἀριθμὸ ἀγωνιστῶν γιὰ τοὺς ὁποίους ὑπάρχει ἀφθονία στοιχείων ἄγνωστα στοὺς σημερινοὺς Ἕλληνες Παρα-κάτω παρατίθεται μία αἴτηση ποὺ ὑπέβαλε ὁ Θεοδόσιος Στέριου τὸ 1841 στὴν Ἀταλά-ντη ὅπου ἐξιστορεῖ τὰ κατορθώματά του

laquoὉ ὑποφαινόμενος ἀπὸ ἀρχῆς τοῦ ἀγῶνος λαβὼν τὰ ὃπλα εἰς χεῖρας μου ἀκόμη ἀπὸ τὴν κωμόπολή μας Λιβάδι τῆς ἐπαρχίας Ἀρδαμερίου τῆς Μακεδονίας μὲ ὅλους τοὺς συμπολίτας μου ἐπικεφαλῆς τῶν ὁποίων ὡς ὁπλαρχηγὸς ἀντι-παρετάχθην ἐκεῖ καὶ εἰς τὰ πέριξ αὐτῆς κατὰ τοῦ ἀπὸ Θεσσαλονίκης διορισθέντος ἀρχηγοῦ Ἰσμαὴλ Ἀγὰ Κεσίμογλου ἔχοντος περίπου 5000 ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως μὲ διαφόρους εἰς διάφορα μέρη ἀκροβολισμοὺς διατηρήσας τὰ γυναικόπαιδα τοῦ μέρους ἐκείνου ἔφθασα ἐν τῇ χερσονήσῳ Κασσάνδρᾳ ὅπου καὶ κατε-τάχθην ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ γενικοῦ τῆς Μα-κεδονίας ἀρχηγοῦ Ἐμμανουὴλ Παπᾶ Σερραίου μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν διεύθυνσίν μου στρατιώτας καὶ ὑπηρέτησα εἰς ὅλην τὴν διάρκειαν τοῦ πολέμου ἕως τῆς καταστροφῆς της ἀπὸ τὸ ἐχθρικόν τοῦ σατράπη Λουμποὺτ πασᾶ καὶ ἄλλων 40000 ὅλον ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως καταφυγὼν ὡς τοιοῦτος εἰς Πελοπόννησον μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν μου ἐναπομείναντας στρατιώτας κα-τετάχθην εἰς τὸ σῶμα τοῦ ἀρχηγοῦ Παναγιώ-τη Ζαφειρόπουλου εἰς τὰς μάχας Δερβενακί-ων καὶ Ἄργους κατὰ τοῦ Δράμαλη καὶ ἄλλων Ἑπομένως ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Νικολάου Σου-λιώτου κατὰ τοῦ ἴδιου Δράμαλη καὶ ἄλλων πάλι εἰς Ἄργος καὶ εἰς τὰ πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν

ὁδηγίαν τοῦ Θεοδωράκη Ζαχαρόπουλου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ πασᾶ εἰς τὰ μέρη τῆς Καλαμάτας καὶ τῶν πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Κα-ρατάσιου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ εἰς Σχοινόλακκα Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ ταγματάρχου Κων-σταντίνου Δουμπιώτου εἰς διάφορα μέρη τῆς Πελοποννήσου ὅπου καὶ ὅπως τὸ ἐκάλεσεν ἡ χρεία τότε Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Δημη-τρίου Κριεζῆ Ὑδραίου εἰς τὴν Ὕδραν καὶ ἑπομέ-νως εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Παλαιῶν Πατρῶν καὶ ἀλλαχοῦ Ἔπειτα ἐπανελθὼν κατὰ τὸ 1826 εἰς τὰς νήσους Σκιάθον καὶ Σκόπελον συσσωματω-θεὶς μὲ τὸ Μακεδονικὸ σῶμα τοῦ προειρηθέντος Κωνσταντίνου Δουμπιώτου ἀντιπαρετάχθημεν εἰς τὴν Ὀρμύλιαν μὲ τὸν Ὀμὲρ Βεργιόνην εἰς Τρίκερην μὲ τὸν Νούρκα μπέη καὶ εἰς τὴν Ἀτα-λάντην μὲ τὸν Μουστὰ μπέη Ἔπειτα ἐδιορίσθην εἰς τὴν Σκόπελον πολιτάρχης διὰ τὴν εὐταξίαν Ὅτε μετέβησαν τὰ στρατεύματα εἰς Μέγαρα νὰ ὀργανωθοῦν καὶ μὴ εὑρεθεὶς ἐκεῖ νὰ ὀργα-νωθῶ ἔμεινα ζημιωμένος ἀπὸ τοῦ βαθμοῦ κτλ Ἔπειτα τὸ 1830 μετοίκησα εἰς χωρίον Σκεντέ-ραγα τῆς Λοκρίδος εἰς τὸ ἔτος 1836 ἔδωσα τὰ ἀποδεικτικά μου εἰς τὸ ἐπαρχεῖον Λοκρί-δος καὶ δὲν ἠξιώθην ἔκτοτε ἀπάντησίν τινα ἐπὶ τῶν δικαιωμάτων καὶ θυσιῶν καὶ ἀγώνων μου ἤδη δὲ ἀποκατασταθεὶς εἰς τὴν Νέαν Πέλλην τῆς Λοκρίδος-Συνοικισμοῦ τῶν Μακεδόνων Δυστυχῶς εἰς τὴν ἡλικίαν περίπου 60 διὸ καὶ ἀπεκδεχόμενος εὔελπις τὸ αἴσι-ον ἀποτέλεσμα τῶν ἀναφερομένων δικαι-ωμάτων μου ὑποσημειοῦμαι εὐσεβάστωςraquo Ἐν Ἀταλάντῃ τῇ 1ῃ Δεκεμβρίου 1841

Πηγήhttpdoumbia-istoriablogspotgr

17

Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Πάω νὰ πολεμήσω

-Πᾶς νὰ παλέψης μὲ λιοπύρια καὶ χιόνια

-Πάω νὰ προστατέψω τὸ δίκιο καὶ τὴ λευτεριά

-Πᾶς νὰ διψάσης καὶ νὰ πεινάσης

-Πάω νὰ φυλάξω τὸ ψωμὶ τῶν παιδιῶν

-Πᾶς νὰ χάσης χέρι πόδι μάτι

-Πάω νὰ δώσω χαρὰ καὶ φῶς

σὲ χιλιάδες τίμιους καὶ εἰρηνικοὺς ἀνθρώπους

-Πᾶς νὰ σκοτώσης καὶ νὰ σκοτωθῆς

-Πάω νὰ δώσω ζωὴ καὶ εἰρήνη δίκιο καὶ λευτεριά

-Γιὰ ποιόν στρατιώτη

-Γιὰ τὴν πατρίδα

ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟΝ Γ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 1949

18

Διδαχὲς τοῦ γέροντος Παϊσίου

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ὅποιος ἀγωνίζεται πνευματικάπολεμάει τὸν ἐχθρὸ διάβολο καὶ ἑπόμενο εἶναι νὰ πο-λεμηθῆ καὶ ἀπrsquo αὐτόν Ὁ ἄνθρωποςποὺ θὰ νικήση τὸν νοητὸ ἐχθρό θὰ στεφανωθῆ ἀπὸ τὸν Χριστό

Γιὰ νὰ ἐξαγνισθῆ ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ μὴ δέχεται πονηροὺς λογισμούς ἀλλrsquo οὔτε καὶ ὁ ἴδιος νὰ σκέφτεται πονηρά Νὰ ἐνεργῆ δὲ ἁπλὰ καὶ ταπεινὰ καὶ νrsquo ἀγωνίζεται φιλότιμα

Ἡ μεγαλύτερη ἀρρώστια στὴν ἐποχὴ μας εἶναι οἱ μάταιοι λογισμοὶ τῶν κακῶν ἀνθρώ-πων ποὺ φέρνουν τὸ ἄγχος Τὴ θεραπεία τὴν δίνει μόνο ὁ Χριστὸς μὲ τὴν ψυχικὴ γαλήνη μαζὶ καὶ τὴν αἰωνιότητα ἀρκεῖ νὰ μετανοήση ὁ ἄνθρωπος καὶ νὰ στραφῆ στὸν Χριστό

Τὸ καλύτερο φάρμακο γιὰ τὴν κάθε δοκι-μασία μας εἶναι ἡ μεγαλύτερη δοκιμασία τῶν συνανθρώπων μας ἀρκεῖ νὰ τὴν φέρουμε στὸν λογισμό μας

Ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ γιὰ ὅτι δὲν γί-νεται ἀνθρωπίνως εἶναι μία μυστικὴ συνεχὴς προσευχὴ μὲ θετικὰ ἀποτελέσματα

Ὅποιος ἐμπιστεύεται στὸν Θεό σπέρνει δοξολογία καὶ δέχεται τὴ θεϊκὴ χαρὰ καὶ τὴν αἰώνια εὐλογία Ὅποιος σπέρνει κακομοιρι-άθερίζει κακομοιριὰ καὶ ἀποθηκεύει ἄγχος

Ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὁ ἄνθρωπος ὅταν δέ-χεται ὑλικὴ εὐλογία εἶναι χαρὰ ἀνθρώπινη

19

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἐνῷ ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὅταν δίνη ὁ ἄνθρωπος εἶναι θεϊκή Ἡ θεϊκὴ ἔρχεται μὲ τὸ δόσιμο

Ὅποιος κουράζεται γιὰ τὸν πλησίον του ἀπὸ καθαρὴ ἀγάπη ξεκουράζεται μὲ τὴν κούραση Ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ ἀγαπάει τὸν ἑαυ-τό του καὶ τεμπελιάζει κουράζεται καὶ μὲ τὸ νὰ κάθεται

Ὅταν ἀδικῆσαι νὰ μὴ λές laquoΝὰ τὸ βρῆ ἀπὸ τὸν Θεόraquo γιατί τότε καταριέσαι μὲ εὐγένεια

Ἕνα τουρβὰ μεταφέρει κανεὶς καὶ λέει πότε νὰ τὸν ξεφορτωθῆ Πόσο μᾶλλον νὰ κουβαλάη συνέχεια περίσσιο βάρος τὸ ὁποῖο προσθέ-τει μὲ τὴν πολυφαγία καὶ βλάπτει καὶ στὴν ὑγεία

Ἐὰν δὲν διορθωθῆ ὁ καθένας μας γιὰ νὰ πληθύνη τὸ καλό πῶς μπορεῖ νὰ ἐπικρατήση τὸ καλὸ μὲ καλὸ τρόπο

Ἐὰν δὲν μποροῦμε νὰ ἀγωνισθοῦμε πολὺ ἢ καὶ καθόλου τουλάχιστον νὰ τὸ ἀναγνω-ρίζουμε ταπεινὰ καὶ νὰ ζητᾶμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ Ἐὰν θὰ μᾶς βοηθοῦσε καὶ ἡ μὴ ἀνα-γνώριση οὔτε καὶ αὐτὴ θὰ μᾶς τὴν ζητοῦσε ὁ Χριστός

Ἄλλο εὐλάβεια καὶ ἄλλο εὐσέβεια ndash ὅπως ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολικὴ εὐλάβεια διαφέρει ἀπὸ τὴν Δυτικὴ εὐρωπαϊκὴ εὐσέβειαἩ μὲν εὐλάβεια ἔχει θεία Χάρη ἡ δὲ εὐσέβεια ἔχει ἀνθρώπινο μυαλό

Ἡ κάθε καλὴ ἰδέα ποὺ ἔρχεται στὸν ἀνθρώ-πινο νοῦ εἶναι ἀπὸ ἄνω ἀπὸ τὸν Θεό Μόνο ὅτι κατεβάζει ἡ μύτη μας μὲ τὸ συνάχι εἶναι δικό μας

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δέχονται τὶς πλούσιες εὐλογίες τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ λίγοι εὐχαριστοῦν τὸν Θεὸ καὶ εἶναι εὐχαριστημένοι καὶ χαρού-μενοι κοντὰ στὸν Χριστό

Ἀπὸ τὸ βιβλίο του Ἁγιορεῖται Πατέρες καὶ Ἁγιορείτικα ἔκδοση Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου laquoΕὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγοςraquo Σουρωτὴ Θεσσαλονίκης

20

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με

καὶ πι νέ τω

ἐκ τοῦ Οἴκου

ΡούνshyταshyΓεshyωρshyγίshyουshyΔιshyκηshyγόshyρου

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με καὶ πι νέ τωὉ πι στεύ ων εἰς ἐ μέ κα θὼς εἶ πεν ἡ γρα φή πο τα μοὶ ἐκ τῆς κοι λί ας αὐ τοῦ ρεύ σου σιν ὕ δα τος ζῶν τος

Μα μά μπαμ πὰ δι ψά ω δι-ψά ω πο λύ δῶ στε μου νε-

ρό ἔ χει πο λὺ ζέ στη καὶ κου ρά στη κα ἄ κου σα νὰ λέ ει ἕ να παι δά κι πο λὺ χα ρι-τω μέ να στοὺς γο νεῖς του κα θὼς ἔ παι-ζε στὴν πα ρα λί α ἐ φέ τος τὸ κα λο καί ρι Δὲν ξέ ρω για τί ἀλ λὰ αὐ τὴ ἡ φαι νο με-νι κὰ ἁ πλὴ φρά ση τοῦ μι κροῦ παι διοῦ μοῦ ἔ φε ρε στὸν νοῦ μί α ἄλ λη φρά ση ἡ ὁ ποί α λέ ει laquoἘ ὰν τὶς δι ψῇ ἐρ χέ σθῳ πρὸς ἐ μὲ καὶ πι νέ τῳraquo

Δί ψα λοι πόν Ναί δί ψα μί α πα ρά με-τρος τῆς ἀν θρώ πι νης ζω ῆς τῆς κα θη με-ρι νό τη τός μας Ἀ νά λο γα βέ βαι α γιὰ τὸ τί δι ψᾶ κα νείς μὴν τὸ ξε χνᾶ με αὐ τό πο λὺ βα σι κό κα θό τι ἡ δί ψα ἔ χει καὶ ἀλ λη γο-ρι κὸ πε ρι ε χό με νο Ἄλ λος δι ψᾶ γιὰ ὑ λι κὰ πράγ μα τα κι νού με νος ἀ πὸ τὴ φι λαυ τί α τὴ φι λαρ γυ ρί α ἢ τὴ φι λη δο νί α του ἄλ-λος πά λι δι ψᾶ γιὰ laquoἄλ λαraquo ἀ γα θά ὄ χι τοῦ κό σμου ἐ τού του γιὰ πνευ μα τι κὰ ἀ γα θά Ση μα σί α ἔ χει πάν τως ὅ τι τὸ κί νη τρο καὶ ἡ αἰ τί α τῆς δί ψας εἶ ναι κοι νὴ γιὰ ὅ λους εἶ ναι ἡ δί ψα γιὰ ζω ή

Ἡ ποι ό τη τα τῆς δί ψας τοῦ κα θε νὸς θὰ κα θο ρί ζει μέ σα στὴ ζω ὴ του κα τ᾿ ἀ νάγ κην καὶ τὴν πη γὴ στὴν ὁ ποί α θὰ πη-γαί νει νὰ ξε δι ψᾶ Καὶ ἀ κο λού θως ὅ λα τὰ ἔρ γα του μὲ αὐ τὸ τὸ κρι τή ριο θὰ κα θο-ρί ζον ται Γαι ώ δης ἡ δί ψα κά ποι ου γαι-ώ δης καὶ ἡ πη γή του γαι ώ δη καὶ φθαρ τὰ

21

ἐκ τοῦ Οἴκου

τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του Πνευ μα τι κὴ ἡ δί ψα κά ποι ου πνευ μα τι κὴ καὶ ἡ πη γή του πνευ μα τι κὰ καὶ αἰ ώ νια τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του

Ἡ ἀ κο λου θί α αὐ τὴ ἀ πο κτᾶ ἀ κό μη με γα λύ τε ρη ση μα σί α ὅ ταν τὴν ἀ να λο γι-στοῦ με μέ σα ἀ πὸ τὸ πρί σμα τοῦ συ νό-λου τὸ λε γό με νον umlκοι νόνuml Ὁ ἄν θρω πος ὡς ἀ το μι κό τη τα εἶ ναι αὐ τα ξί α ὅ μως ἡ αὐ τα ξί α αὐ τὴ θε ώ νε ται μέ σα ἀ πὸ τὸ κοι-νὸν σῶ μα καὶ σω τη ρί α κλει σμέ νη μέ σα σὲ ἕ να laquoἐ γὼraquo δὲν νο εῖ ται δὲν ὑ φί στα ται

Ἀ νά λο γα λοι πὸν μὲ τὴν ποι ό τη τα τῆς προ σω πι κῆς πη γῆς του ὁ κα θέ νας ἐ πη-ρε ά ζει τὸ σύ νο λο μέ σα στὸ ὁ ποῖ ο ἐ νυ πάρ χει Ἂν οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη γὲς τῶν ἀ τό μων ἔ χουν πνευ μα τι κὴ ἀ να φο-ρὰ στὴ μί α καὶ μο να δι κὴ αἰ ώ νια πη γὴ ζῶν τος ὕ δα-τος Στὸν Χρι στό τό τε καὶ τὸ σύ νο λο στὸν Χρι στὸ θὰ ὁ δη γεῖ ται ἀ πὸ Τὸν Χρι στὸ θὰ ἐμ πνέ ε ται καὶ ἐν Χρι στῷ θὰ διά γει σὲ αἰ ώ νια χα ρά Ἂν ὅ μως οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη-γὲς τῶν ἀ τό μων σὲ μί α κοι-νω νί α ἔ χουν ση μεῖ ο ἀ να φο-ρᾶς τὰ ὑ λι κὰ καὶ προ σω πι-κὰ πά θη καὶ τὴν ἱ κα νο ποί-η σή τους τό τε ἡ δί ψα ὄ χι μό νο δὲν θὰ σβή νει ἀλ λὰ μο νί μως θὰ αὐ ξά νει καὶ θὰ ὁ δη γεῖ τό σο τὰ ἐ πὶ μέ ρους ἄ το μα ὅ σο καὶ ὅ λο τὸ σύ νο λο σὲ μί α δια ρκῆ φθο ρά σὲ μί α πο ρεί α θνη τὴ σὲ μί α πο ρεί α ἐ ξα-φά νι σης

Καὶ ἐ δῶ βρί σκε ται τὸ χρέ ος καὶ ἡ εὐ-θύ νη τῶν Χρι στια νῶν Στὸ σύγ χρο νο κοι-νὸ τρα πέ ζι τῆς πα ναν θρώ πι νης οἰ κο γέ-νειας τῶν ἀν θρώ πων ὑ πάρ χει μί α κα νά τα μὲ νε ρό ἕ τοι μη νὰ ξε δι ψά σει τὶς ἀ λη θι νὲς ἀ νάγ κες τῶν με λῶν αὐ τῆς τῆς οἰ κου με νι-κῆς οἰ κο γέ νειας

Ἕ τοι μη νὰ σβή σει ὅ λη τὴν ψυ χι κή πνευ μα τι κὴ δί ψα τοῦ κό σμου ἕ τοι μη νὰ δώ σει αἰ ώ νια προ ο πτι κὴ ζω ῆς καὶ χα ρᾶς

στὶς κοι νω νί ες ὅ λου τοῦ κό σμου Καὶ τὸ νε ρὸ αὐ τῆς τῆς κα νά τας δὲν εἶ ναι ἄλ λο πα ρὰ Ὁ ἴ διος Ο ΧΡΙΣΤΟΣ Ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στός ὁ ὁ ποῖ ος προ σφέ ρε ται αἰ ω νί ως ἀ φει δῶς καὶ ἀ δι α κρί τως σὲ ὅ λους Ὁ ἴ διος εἶ ναι καὶ τὸ νε ρὸ Ὁ ἴ διος καὶ ἡ πη γή Αὐ-τὸ εἶ ναι τὸ με γά λο ἠ θι κὸ καὶ πνευ μα τι κό μας χρέ ος γιὰ ὅ λους τούς Χρι στια νούς νὰ φρον τί ζουν νὰ ξε δι ψοῦν οἱ ἴ διοι ἀ πὸ Τὸν Χρι στό ἀ πὸ τὸ Ἅ γιο Πνεῦ μα τὸ ζω-ο γό νο καὶ νὰ γί νον ται οἱ ἴ διοι κα νά τες μὲ Χρι στό ὥ στε νὰ με τα δί δουν μὲ τὴ ζω ὴ

τους αὐ τὸ τὸ αἰ ώ νιο ὕ δωρ σὲ ὅ λη τὴν οἰ-κου μέ νη

Νὰ γε μί ζουν πάν το τε αὐ τὴν τὴν πα-να θρώ πι νη κα νά τα μὲ Χρι στό γιὰ νὰ μπο ρεῖ ὅ λη ἡ οἰ κου μέ νη νὰ ζεῖ ἀ λη θι νά νὰ ζεῖ μὲ ἀ γά πη νὰ θε ώ νε ται ἐν Χρι στῷ κά θε λε πτό

Ἐ ξάλ λου μᾶς τὸ εἶ πε ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στὸς laquoὅ ποι ος δι ψᾶ νὰ ἔρ χε ται σὲ ἐ μέ να νὰ πί νειraquo Δὲν ὑ πάρ χει με γα λύ τε ρο πράγ-μα ἀ πὸ αὐ τὴν τὴν ἀ γά πη ποὺ μᾶς δεί χνει Ὁ Χρι στός Στὸ χέ ρι μας εἶ ναι νὰ θέ λου με νὰ ξε δι ψά σου με ἀ λη θι νὰ καὶ ἀ το μι κὰ καὶ στὸ σύ νο λο

Ἡ Σαμαρείτιδα λέγει στὸν Κύριοlaquo Δὸς μοι τοῦτο τὸ ὕδωρraquo

22

Πολλοὶ σήμερα κατηγοροῦν τοὺς νέους γιὰ τὰ ἀλλόκοτα ντυσίματά τους τὴν ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους

τὴν ἀπραξία καὶ τὶς αὐτοκαταστροφικές τους τάσεις

Εἶναι ἄραγε ὅμως ἔτσι ὄντως τὰ πράγμα-τα Ἢ μήπως κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιφάνεια μᾶς διαφεύγει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια

Οἱ νέοι ἐμφανίζονται μὲ ἔξαλλα ἢ ἐξω-φρενικὰ ντυσίματα καὶ κατηγοροῦνται γιrsquo αὐτό Ὅμως ἔτσι ἀντιδροῦν στοὺς κουστου-μαρισμένους καὶ γραβατωμένους κυρίως τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράττουν μὲ τὴ μεγαλύ-τερη ὑποκρισία τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἐναντίον τῆς κοινωνίας ἀπομιζώντας την μὲ ἄνομα μέσα ἀπροκάλυπτα καὶ ὠθώντας την στὴ δυστυχία

Γίνονται πολλὲς φορὲς καταστροφικοὶ καὶ αὐτοκαταστροφικοὶ μὲ ποικίλες οὐσίες ἐνῷ συγχρόνως παρουσιάζουν ἔντονη φιλαυ-τία Φαίνεται παράξενο καὶ ἀσυμβίβαστο Ὅμως δὲν εἶναι αὐτοὶ οἱ αὐτοκαταστροφικοί ἐνῷ ἡ φιλαυτία τους ἐνέχει τὴν ἐνστικτώδη αἴσθηση τῆς διατήρησης τῆς ζωῆς καὶ τῶν ὑπολειμμάτων τῆς τσαλακωμένης ἀξιοπρέ-πειάς τους

Δὲν προτίμησαν ποτὲ οἱ ἴδιοι νὰ τρῶνε μεταλλαγμένα γενετικῶς προϊόντα μὲ διοξί-νες προϊόντα τῆς μεγάλαυχης πολιτικῆς τῶν lsquorsquoπεπολιτισμένωνrsquorsquo ἐθνῶν τῆς Ἑσπερίας

Ἡ ὕβρις τῶν μεγιστάνων δὲν διστάζει νὰ τοὺς ταΐζει μὲ προϊόντα ὑβριδίων καὶ ἂν ἀρέ-σει σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς μεγιστάνες μπορεῖ καὶ νὰ τοὺς στείλει ὡς πασχαλινὸ δῶρο μιά βόμβα ἀπεμπλουτισμένου οὐρα-νίου μὲ εὐχὲς γιὰ καλὸ Πάσχα

Ὅλα αὐτὰ τοὺς τὰ ταΐζει ἡ κοινωνία χωρὶς νὰ τοὺς ρωτᾶ τσακίζοντας ἔτσι τὴν πολύτιμη ὑγεία τους τὴν τόσο ὠφέλιμη καὶ χρήσιμη γιὰ τὰ χρόνια ζωῆς ποὺ ἔχουν μπροστά τους νὰ δημιουργήσουν καὶ στὸ τέλος τοὺς κατηγορεῖ γιὰ αὐτοκαταστροφὴ ἐνῷ ἡ ἴδια ἐκεῖ τούς ὁδήγησε

Τοὺς ἐξαναγκάζει σὲ ἀμνησία μὲ τὴν ἔλλειψη ἐπαρκῶν χώρων νὰ ἀθληθοῦν νὰ παίξουν καὶ τρόπων νὰ κινηθοῦν μὲ ἀσφά-λεια μrsquo ἕνα ποδήλατο ἢ μὲ τὰ πόδια κι ἔπειτα τοὺς κατηγορεῖ γιὰ ψυχικὴ παραλυ-σία ξεχνώντας ὅτι lsquorsquoνοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖrsquorsquo

Τοὺς ἔχει καταντήσει χωρὶς χέρια διότι οἱ νέοι ἔξω ἀπὸ τὸν κονδυλοφόρο καὶ ἴσως λίγες φορὲς στὴ ζωὴ τους μιὰ μπάλα ὅποτε τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία στοὺς ἐλαχιστότα-τους χώρους ποὺ lsquorsquoφροντίζουνrsquorsquo οἱ lsquorsquoμεγά-λοιrsquorsquo νὰ διατηροῦν γὶ΄ αὐτούς δὲν ἔχουν κρατήσει τίποτε ἄλλο

Ἡ χειρωνακτικὴ ἀπασχόληση εἶναι ξένη γιὰ τοὺς πολλούς Χειροτεχνίες-τέχνες κι ἄλλες χρήσιμες πρακτικὲς δραστηριότητες

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέων

Ἰωάννη Νικολαΐδηἐκπαιδευτικοῦ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

12

κατοχή ἀφιέρωναν χριστιανικοὺς ναοὺς καὶ μοναστήρια στὸν Ἅγιο Γεώργιο (ἢ στὴν Πα-ναγία) ὅπως στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ στὴ Μέση Ἀνατολή πχ στὸ Ἀμμὰν καὶ στὴ Μάτα-μπα τῆς Ἰορδανίας στὸ Κάιρο τῆς Αἰγύπτου κἄ προκειμένου αὐτὰ νὰ διασωθούν11

Ἡ Θεσσαλονίκη ἐλευθερώθηκε ἀπὸ τὸν ὀθωμανικὸ ζυγό μετὰ τὴν κήρυξη τοῦ Α΄ Βαλ-κανικοῦ Πολέμου στὶς 26 Ὀκτωβρίου 1912 κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς γιορτῆς τοῦ πολιού-χου ἁγίου της Μεγαλο-μάρτυρος Δημητρίου τοῦ Μυροβλύτη μετὰ ἀπὸ 482 χρόνια σκλα-βιᾶς προσφάτως δὲ ἑορτάσθηκαν τὰ 100 χρόνια ἀπὸ τὴν ἀπε-λευθέρωσή της Εὐθὺς ἀμέσως ὁ τότε Μητρο-πολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος Ἀλεξιάδης τέλεσε Θυρανοίξια καὶ Ἐγκαίνια τοῦ ναοῦ στὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφό-ρου ἐπαναφέροντὰς τον στὴ λειτουργική του χρήση

Τὸ 1958 ἐπιχειρήθηκε πάλι βεβήλωση τοῦ Ἱεροῦ ναοῦ μὲ τὸ ἀνέβασμα θεατρικῆς πα-ράστασης παρὰ τὴ σθεναρὴ ἀντίδραση τοῦ τότε Μητροπολίτη Παντελεήμονος τοῦ Α΄ ὁ ὁποῖος τὸ 1964 καθιέρωσε τὸν ναὸ μὲ ἐγκαί-νια12 τὴν ἡμέρα τῶν Βαΐων καὶ τὸν παρέδωσε σὲ λειτουργικὴ χρήση στὸ πλήρωμα τῆς το-πικῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἀπρόσκοπτη λειτουρ-γικὴ ζωὴ συνεχίσθηκε μέχρι τὸν μεγάλο σεισμὸ τοῦ 1978 ὁ ὁποῖος προκάλεσε μεγάλες κατα-στροφὲς στὸν ναό μὲ ἀποτέλεσμα νὰ σταμα-τήσει ἔκτοτε ἡ λειτουργία του καὶ νὰ ἀρχίσει τὸ ἔργο τῆς μακροχρόνιας ἀναστηλώσεώς του ἀπὸ τὴ Θ΄ Ἐφορεία Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων Μετὰ ἀπὸ περίπου δεκαεπτὰ χρόνια ἀναστη-λωτικῶν ἐργασιῶν καὶ ἀνακοινώσεων ἐκ μέρους τῆς Ἐφορείας Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων ὅτι ἡ στατικὴ στερέωση τοῦ μνημείου ἔχει περατω-θεῖ ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης ἔλαβε τὴν ἀπόφαση νὰ θέσει ἐκ νέου σὲ λειτουργία τὸν ναό13 τὴν ὁποία πραγματοποίησε στὶς

17 Δεκεμβρίου 1994 ἐγκαινιάζοντας ἔκθεση ἁγιογραφίας ἐπιφανῶν ἁγιογράφων τῆς Θεσ-σαλονίκης ἡ ὁποία λειτούργησε ἕως τὴν 7η Ἰανουαρίου 1995 Οἱ ἑόρτιες δὲ ἐκδηλώσεις γιὰ τὰ 1600 χρόνια (395 μΧ ndash 1995 μΧ) τοῦ ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου ndash Ροτόντα ξεκίνησαν στὶς 10 Ἰανουαρίου 1995 μὲ τὴν ὁλονύκτια Ἱερὴ ἀγρυπνία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ὁποίας μετα-φέρθηκε στὸν ναὸ τὸ ἱερὸ λείψανο τοῦ ἁγίου

ἐνδόξου μεγαλομάρ-τυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου τὸ ὁποῖο προσέφερε στὸν ὡς ἄνω ναὸ ὁ τότε Πατριάρχης Ἱεροσολύμων Διόδω-ρος Τῆς Ἱερᾶς ἀγρυ-πνίας μετεῖχαν ἀντι-προσωπεῖες Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὂρους ἀδελφοί τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγί-ας Θεοδώρας τῆς ἐν Θεσσαλονίκῃ μονα-χοὶ καὶ μοναχὲς ἀπὸ

Μονὲς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ πλῆθος λαοῦ μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ φοιτητὲς τοῦ Ἀριστο-τελείου Πανεπιστημίου οἱ ὁποῖοι καὶ βοήθη-σαν στὴν ἀποκατάσταση τῆς καταστραφείσας καὶ ἐξαφανισθείσας Ἁγίας Τράπεζας14 ποὺ καθαγιάσθηκε τὸ 1964 Τὴν ἑπομένη ἡμέρα ὁ Παναγιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων ὁ Β΄ παρουσίᾳ κλήρου καὶ λαοῦ καὶ ἐκπροσώπων τῶν ἀρχῶν τῆς πόλεως τέλεσε τὴν ἱερὰ ἀκολουθία ἐπὶ διασαλεύσει τῆς Ἁγίας Τραπέζης καὶ στὴ συνέχεια ἀρχιερατικὴ Θεία Λειτουργία

Ἐδῶ καὶ περίπου 7 χρόνια κατόπιν συμ-φωνίας ποὺ ἐπιτεύχθηκε μὲ τὸ Ὑπουργείο Πολιτισμοῦ ὁ ναὸς λειτουργεῖ μία φορά κάθε μήνα (πλὴν Ἰουλίου amp Αὐγούστου) καθὼς καὶ τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου Γεωργίου τὸ πρωὶ τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τῆς Ἀποκαθηλώσεως) καὶ τὸ βράδυ τῆς Μεγά-λης Παρασκευῆς (Ἀκολουθία τοῦ Ἐπιταφίου) Ὅσοι συμμετεῖχαν σ΄αὐτὲς τὶς Ἀκολουθίες ὁμιλοῦν γιὰ στιγμὲς κατάνυξης καὶ μεγαλεί-ου ποὺ θυμίζει ἔντονα πρωτοχριστιανικὲς ἐποχές15

13

1 Διάταγμα τῶν Μεδιολάνων (ἀλλιῶς και διάταγμα τοῦ Μιλάνου) ὀνομάζεται τὸ διάταγμα τῆς θέσπισης τῆς ἀνεξιθρησκείας στὴ ρωμαϊκὴ αὐτοκρατορία μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Μέγας Κωνσταντίνος σταμάτησε τοὺς διωγμοὺς τῶν χριστιανῶν τὸ 313 μΧ Τὸ 2013 ἑορτάζεται ἡ ἐπέτειος τῶν 1700 χρόνων2 Βλ γενικὰ γιὰ τὰ μαρτύρια httpwwwmyriobiblosgrtextsgreekandourakis_martyria_4_1html Γε-ώργιος Ἀντουράκης Ἀρχαῖα Μαρ-τύρια καὶ χριστιανικοὶ ναοί3 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ (νῦν Μητροπολίτη Λαγκαδᾶ Λητῆς καὶ Ρεντίνης) Ὁ Ἅγιος Γεώργιος Ροτό-ντα Θεσσαλονίκη 1995 σ 7 84 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 8 185 Βλ τὸν βίο τοῦ Ἁγίου ποὺ γιορ-τάζει στὶς 23 Ἰανουαρίου httpwwwagioorosnetforumviewtopicphpf=48ampt=14350ampstart=10)6 Βλ httpodysseusculturegrh2gh251jspobj_id=1812 καθὼς καὶ httpwwwituomgrprojectmonumentsrotontahtm Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 297 Συμπεριλαμβάνεται στὰ Πα-λαιοχριστιανικὰ καὶ Βυζαντινὰ μνημεῖα τῆς Θεσσαλονίκης ὡς Μνημεῖο Παγκόσμιας Πολιτιστικῆς Κληρονομιᾶς τῆς ΟΥΝΕΣΚΟ Βλ ἐπίσης Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οαα σ 28 ὅπου ἀναφέρεται ὅτι laquoὁ κυκλοτερὴς ναὸς (rotunda ἀπὸ τὸ λατινικὸ rotondus ποὺ σημαίνει κυκλικός) τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἀπο-τελεῖ τὸ παλαιότερο τόσο τέλεια σωζόμενο μνημεῖο τοῦ χριστιανικοῦ κόσμουraquo8 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 19 ὅπου ἐκτὸς τῶν ἀνωτέρω ἀναφέρει καὶ ὅτι ἡ θέση ὅτι ἡ Ροτόντα ἔγινε ὁ Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης laquoἐνι-σχύεται καὶ ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ἐν τῇ ἀρχαίᾳ Ἐκκλησίᾳ ὑπῆρχε Βαπτιστήριο μόνον παρὰ τῇ ἕδρᾳ τοῦ Ἐπισκό-που διότι ὁ ὑπεύθυνος γιὰ τὴν τέλεση τοῦ Βαπτίσματος ἦταν ὁ Ἐπίσκοποςraquo καθὼς καὶ ὅτι laquoὅταν ἔγινε Χριστια-νικὸς Ναὸς κατὰ τὸν 4ο αἰώνα δὲν ὑπῆρχε ἀκόμη οὔτε ὁ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου οὔτε ὁ Ναὸς τῆς Ἁγίας Σοφίαςraquo Βλ ἐπίσης σ 85 καθὼς καὶ παραπομπὴ ὑπὸ στοιχεῖο 1 στὴ σελ 88 ὅπου παραπέμπει περαιτέρω σὲ δύο ἐνδιαφέροντα μελετήματα (γιὰ ὅποιον ἐπιθυμεῖ περισσότερες πληροφορίες γιὰ τὸ ζήτημα) ἤτοι Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὙπῆρξε ἐπὶ τουρκοκρατίας Μητροπο-λιτικὸς Ναὸς ὁ Ἅγιος Γεώργιος (Ροτόντα) καὶ πότε Μα-κεδονικά τόμος 4ος σ 547 ndash 549 καθὼς καὶ Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὉ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου (Ροτόντα) ὡς Μητροπολιτικὸς Θεσσαλονίκης κατὰ τὸν 16ο αἰώναraquo Μακεδονικὸ Ἡμερολόγιο Ν Στεφανίδη τόμος 16ος σ 245 19409 Σημειωτέον ὅτι ἡ laquoσυμβασιλεύουσα πόλιςraquo τῆς Ἀνατο-λικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας καταλήφθηκε γιὰ πρώτη

φορά ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανοὺς τὸ ἔτος 1387 καὶ ἡ πρώτη ὀθωμανικὴ κατοχὴ της διήρκεσε ἕως τὸ 1402 ὁπότε ὁ Αὐτοκράτορας Μανουὴλ κατάφερε νὰ τοῦ ἀποδοθεῖ ἡ Θεσσαλονίκη ἡ ὁποία καταλήφθηκε ὁριστικὰ ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανούς στὶς 29 Μαρτίου τοῦ 1430 ἔπειτα ἀπὸ

ἰσχυρὴ πολιορκία τριῶν ἡμερῶν10 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 85 Ἐπίσης βλ Χαράλ Παπαστάθη laquoΘεσσαλονίκεια καὶ μακεδονικὰ Ἀνάλεκταraquo ἔκδ University Studio Press Θεσσα-λονίκη 1999 σ 195 ὅπου ἀνα-φέρεται ὅτι ὁ κοινοτισμὸς στὴ Μακεδονία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας ἦταν ἄμεσα συν-δεδεμένος μὲ τὴν Ἐκκλησία Εἰδικὰ στὴν περίπτωση τῆς Θεσσαλονί-κης ὁ ἑκάστοτε Μητροπολίτης ἐκπροσωποῦσε τὸν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ὁ ὁποῖος μὲ τὴ σειρὰ του ἦταν ὑπεύθυνος ἔναντι τοῦ Σουλτάνου γιὰ τὶς πρά-ξεις τῶν χριστιανῶν ὑπηκόων τῆς Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας11 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 20 85 Βλ ἐπίσης καὶ ἄρθρο στὸ ΒΗΜΑ μὲ τίτλο laquoΓιατί οἱ μουσουλμάνοι δοξάζουν σήμε-ρα τὸν ἃγιο Γεώργιοraquo στὴν ἱστοσε-λίδα httpwwwtovimagrsocietyarticleaid=327464) 12 Ἐγκαίνια εἶναι ἡ τελετὴ μὲ τὴν ὁποία καθιερώνεται καὶ καθαγιά-ζεται ἕνας ναὸς καὶ ἀπὸ ἁπλὸ κτί-σμα μεταβάλλεται σὲ οἶκο λατρεί-ας καὶ προσευχῆς καὶ ἡ τράπεζά του σὲ ἱερὸ θυσιαστήριο καὶ ἁγία τράπεζα 13 Πρέπει νὰ σημειωθεῖ ὅτι τὸ 1986 ἡ τότε Ὑπουργὸς Πολιτισμοῦ

Μελίνα Μερκούρη ἔδωσε διαβεβαιώσεις ὅτι μὲ τὸ πέρας τῶν ἐργασιῶν ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου θὰ παρεδίδετο στὴ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης γιὰ λειτουργικὴ καὶ μό-νον χρήση ἡ ἴδια δὲ δήλωσε τὴν περίοδο ἐκείνη ὅτι laquoτὰ χριστιανικὰ μνημεῖα εἶναι πρῶτον τόποι λατρείας καὶ ἔπειτα ἀρχαιολογικοὶ χῶροιraquo14 Παλαιές φωτογραφίες της προϋπάρχουσας Αγίας Τραπέζης δημοσιεύονται στα βιβλία α) Θεοχάρη Πα-ζαρά (ομότιμου καθηγητή της Βυζαντινής Αρχαιολογί-ας) laquoΗ Ροτόντα του Αγ Γεωργίου στη Θεσσαλονίκηraquo β) Αντριάνο Αλμπάγκο Νοβέλλο και Γεωργίου Δημητροκάλ-λη laquoΗ βυζαντινή τέχνη στην Ελλάδαraquo και γ) Αρχιμ Ιωάν-νου Τασσιά laquoΆγιος Γεώργιος Ροτόνταraquo Στο τελευταίο δε (υπό στοιχείο γ) βιβλίο εμφαίνονται στις φωτογραφίες τα παλαιοχριστιανικά θωράκια του τέμπλου και ο Σταυ-ρός στην κορυφή του τρούλου της Ροτόντα τα οποία laquoαπομακρύνθηκανraquo15 Βλ Ρωμαίικο Οδοιπορικό (httpwwworthodoxia-ellhnismosgr201203blog-post_4894html) καθώς και Αναβάσεις (httpanavaseisblogspotgr201203blog-post_207html) φωτογραφίες από Θεία Λειτουρ-γία και τον τρόπο ενημέρωσης για τέλεση της Θείας Λειτουργίας

14

Ἐπίκαιρα διδάγματα ἀπὸ τὸν Μακεδονικὸ Ἀγώνα

Κων σταν τί νου Χο λέ βαπο λι τι κοῦ ἐ πι στή μονος

Στὶς 13 Ὀ κτω βρί ου 1904 ἔ πε φτε νε κρὸς ἀ πὸ τουρ κι κὸ βό λι ὁ Ἀν θυ πο λο χα γὸς τοῦ Πυ ρο βο λι κοῦ Παῦ λος Με λᾶς στὸ χω ριὸ

Στά τι στα τῆς τό τε τουρ κο κρα τού με-νης Μα κε δο νί ας Πρό κει ται γιὰ τὸ ση με ρι νὸ χω ριὸ Με-λᾶς τοῦ Νο μοῦ Κα-στο ριᾶς Ὁ θά να τός του ἀ φύ πνι σε τὴν ὑ πνώτ του σα Ἀ θή να καὶ τὸν ἁ παν τα χοῦ Ἑλ λη νι σμό Ἔ τσι κο ρυ φώ θη κε ἡ ἔ νο-πλη φά ση τοῦ Μα-κε δο νι κοῦ Ἀ γώ να δη λα δὴ τῆς προ-σπά θειας τοῦ Ἑλ λη-νι σμοῦ νὰ ἀν τι με τω-πί σει τὴ δι εκ δί κη ση τοῦ Βουλ γα ρι κοῦ ἐ θνι κι σμοῦ ἐ πὶ τῆς Μα κε δο νί ας Ἀ πὸ αὐ τὸν τὸν ἀ γώ να καὶ ἀ πὸ ὅ σα προ-η γή θη καν ἀ ξί ζει νὰ ἐ ξα γά γου με σή με ρα ὁ ρι σμέ να ἐ πί και ρα δι δάγ μα τα

Ἡ πα τρί δα μας στὶς πα ρα μο νὲς αὐ-τῆς τῆς πα νε θνι κῆς προ σπά θειας εἶ χε πε ρά σει μί α μεί ζο να οἰ κο νο μι κὴ κρί ση μὲ ἀ παρ χὴ τὴν πτώ χευ ση τοῦ 1893 ἐ πὶ Χα ρι λά ου Τρι κού πη Τὸ 1897 ἀ κο-λού θη σε ὁ ἑλ λη νο τουρ κι κὸς πό λε μος ὁ ὁ ποῖ ος

ὑ πῆρ ξε ἀ τυ χὴς στὸ στρα τι ω τι κὸ πε δί ο ἀλ λὰ ἔ φε ρε θε τι κὰ ἀ πο τε λέ σμα τα στὸ δι πλω μα τι-κὸ πε δί ο μὲ τὴ δη μι ουρ γί α Αὐ τό νο μης Κρη τι-

κῆς Πο λι τεί ας καὶ τὴν ἀ πο μά κρυν ση τῆς τουρ κι κῆς δι οί κη σης ἀ πὸ τὴ Με γα λό νη-σο Τὸ 1898 ἐ πι βλή-θη κε στὴν Ἑλ λά δα ὁ Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὸς Ἔ λεγ χος (ΔΟΕ γνω-στὸς καὶ ὡς Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὴ Ἐ πι τρο-πή) Οἱ ἐκ πρό σω ποι τῶν ξέ νων δα νει-στῶν μας Ἄγ γλοι Γερ μα νοί Γάλ λοι Αὐ στρια κοί Ἰ τα λοὶ καὶ Ρῶ σσοι ἔ παιρ ναν κα τευ θεῖαν ἀ πὸ τὴν πη γὴ τὰ ἔ σο δα τῶν κρα τι κῶν μο νο πω-λί ων (ἁ λά τι τσι γα-ρό χαρ το παι γνι ό-χαρ τα σπίρ τα κἄ) κα θὼς καὶ τὰ ἔ σο δα τοῦ Τε λω νεί ου Πει-ραι ῶς Πα ρὰ τὴν οἰ-κο νο μι κὴ καὶ ψυ χο-λο γι κὴ κα τάρ ρευ ση οἱ Ἕλ λη νες τῆς ἐ πο-χῆς ἐ κεί νης ἀ πέ φυ-γαν τὴν ἐ θνι κὴ κα τά-θλι ψη ποὺ βι ώ νου με σή με ρα καὶ γρή γο ρα

ἀ νόρ θω σαν τὸ ἠ θι κό τους Μέ σα σὲ λί γα χρό-νια μπό ρε σαν νὰ ὀρ γα νώ σουν μὲ ἐ πι τυ χί α τὸν δι μέ τω πο Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να κα τὰ Ὀ θω μα νῶν

Ὁ μακεδονομάχος Παῦλος Μελᾶς

15

Τούρ κων ποὺ ἤ λεγ χαν τὴ Μα κε δο νί α καὶ κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων οἱ ὁ ποῖ οι ἀ πει λοῦ σαν τὸν ἑλ-λη νι κὸ πλη θυ σμό Τὸν κα λοῦ σαν νὰ ἐν τα χθεῖ στὴ Βουλ γα ρι κὴ ἐκ κλη σι α στι κὴ Ἐ ξαρ χί α καὶ νὰ ἐγ κα τα λεί ψει τὸ Πα τρι αρ χεῖ ο

Ποι οὶ πα ρά γον τες ἐ πέ δρα σαν θε τι κὰ ὥ στε νὰ ἀ να κάμ ψει τὸ ἐ θνι κὸ φρό νη μα πα ρὰ τὴν πτώ χευ ση καὶ τὴ στρα τι ω τι κὴ ἥτ τα

Πρῶ τον Ἡ πί στη στὸν Θε ό Εἶ ναι χα ρα κτη-ρι στι κὸ ὅ τι ἡ πρώ τη με γά λη ἐ θνι κὴ ἐ πι τυ χί α με τὰ τὸ 1893 ἦ ταν ἡ νί κη τοῦ Σπύ ρου Λού η στὸν Μα ρα θώ νιο τῶν Α΄ Ὀ λυμ πια κῶν Ἀ γώ νων στὴν Ἀ θή να (1896) Ὁ Λού ης τὸ τε λευ ταῖ ο βρά δυ πρὸ τοῦ ἀ γῶ νος νή στε ψε καὶ προ σευ-χή θη κε Ἕ νας προ σευ χό με νος νε ρου λὰς ἔ δω σε τὴν ἀ πα ραί τη τη ἐ θνι κὴ ἀ νά τα ση στὸν ἀ πο γο-η τευ μέ νο Ἑλ λη νι σμό

Δεύ τε ρο στοι χεῖ ο ἦ ταν ἡ αὐ το θυ σί α καὶ ὁ ἡ ρω ϊσμός ὅ πως κα τε δεί χθη στὴν πε ρί πτω ση τοῦ Παύ λου Με λᾶ Ἕ να παλ λη κά ρι ποὺ ζοῦ-σε μέ σα σὲ δύο ἐ πι φα νεῖς οἰ κο γέ νει ες -δι ό τι καὶ ἡ γυ ναί κα του ἦ ταν ἀ πὸ τὴν οἰ κο γέ νεια Δρα γού μη μὲ πολ λοὺς πο λι τι κοὺς καὶ λο γί ους- δέ χθη κε νὰ με τα βεῖ ἐ θε λον τι κὰ στὰ βου νὰ τῆς Μα κε δο νί ας γιὰ νὰ βο η θή σει τὸν ἐν τό πιο Ἑλ-λη νι σμὸ στὴ σκλη ρὴ μά χη

Τρί τον Ἡ ὕ παρ ξη κε φα λαι ού χων μὲ ἑ δραί α ἐ θνι κὴ συ νεί δη ση Πα ρά δειγ μα ὁ Γε ώρ γιος Ἀ βέ ρωφ ἐκ Με τσό βου ὁ ὁ ποῖ ος πλού τι σε στὴν Αἴ γυ πτο καὶ ἔ δω σε με γά λο μέ ρος τῶν χρη μά-των του γιὰ τὶς Ἔ νο πλες Δυ νά μεις μας

Τέ ταρ τον Ἡ πί στη στὴ δι α χρο νι κὴ συ νέ-χεια τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ ὅ πως τὴν κα τέ γρα ψαν ἱ στο ρι κοὶ καὶ λο γο τέ χνες μὲ κο ρυ φαῖ ο τὸν Κω-στὴ Πα λα μᾶ Ἀρ χαί α Ἑλ λά δα Βυ ζάν τιο Κλέ-φτες καὶ Ἀρ μα τω λοί ἥ ρω ες καὶ ἐ θνο μάρ τυ ρες ὅ λα αὐ τὰ ἀ πε τέ λε σαν μί α ἑ νό τη τα στὴ συ νεί-δη ση τοῦ μέ σου Ἕλ λη να καὶ τὸν ὤ θη σαν νὰ πο λε μή σει στὸν Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να καὶ στὴν με γά λη ἐ ξόρ μη ση τῶν Βαλ κα νι κῶν Πο λέ μων τοῦ 1912-13

Οἱ πα ρά γον τες τῆς νί κης στὸν Μα κε δο-νι κὸ Ἀ γώ να συν το νί σθη καν καὶ συ νερ γά σθη-καν πο λὺ κα λά Τὸ Οἰ κου με νι κὸ Πα τρι αρ χεῖ ο ἐ ξέ λε ξε καὶ ἀ πέ στει λε νέ ους καὶ μα χη τι κοὺς Μη τρο πο λί τες μὲ πα τρι ω τι σμὸ καὶ τόλ μη Οἱ δι πλω μά τες μας ὅ πως ὁ Ἴ ων Δρα γού μης καὶ ὁ Λάμ προς Κο ρο μη λᾶς κα τέ στρω σαν τὸ εὐ φυ ὲς

στρα τη γι κὸ σχέ διο Οἱ ἐ θε λον τὲς ἀ ξι ω μα τι κοὶ ἦλ θαν ἀ πὸ τὴν ἐ λεύ θε ρη Ἑλ λά δα καὶ με τέ δω-σαν τὴν ἐμ πει ρί α τους στοὺς Μα κε δό νες Ἄλ-λοι ἐ θε λον τὲς χω ρὶς νὰ εἶ ναι μό νι μοι στρα τι ω-τι κοὶ ἔ σπευ σαν μὲ χα ρά κυ ρί ως Κρη τι κοὶ καὶ Μα νιά τες Τὰ σω μα τεῖ α τὰ Μα κε δο νι κὰ Κο-μι τάτα καὶ οἱ Φι λεκ παι δευ τι κὲς Ἑ ται ρεῖες ἀ πὸ τὴν Ἀ θή να τὴ Λά ρι σα τὴν Κων σταν τι νού πο λη ἔ στελ ναν βι βλί α ἱ στο ρι κοῦ καὶ θρη σκευ τι κοῦ πε ρι ε χο μέ νου Δά σκα λοι καὶ δα σκά λες πα ρὰ τὸ νε α ρό τῆς ἡ λι κί ας τους ἔ φευ γαν ἀ πὸ τὴν ἡ συ χί α τῆς Ἀ θή νας καὶ πή γαι ναν νὰ δι δά ξουν στὰ ἑλ λη νό που λα τῆς Μα κε δο νί ας Χρι στὸ καὶ Ἑλ λά δα Πολ λοὶ καὶ πολ λὲς βρῆ καν φρι κτὸ θά να το Οἱ ἁ πλοὶ πα πά δες τῆς Μα κε δο νί ας ἀν τι στά θη καν κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων Ἐ ξαρ χι-κῶν καὶ δε κά δες ἀ πὸ αὐ τοὺς θυ σι ά σθη καν Οἱ ἐν τό πιοι Μα κε δό νες ἀ γω νί σθη καν μὲ κά θε τρό-πο καὶ ὄ χι μό νον οἱ ἑλ λη νό φω νοι ἀλ λὰ καὶ οἱ σλα βό φω νοι-δί γλωσ σοι καὶ οἱ βλα χό φω νοι Τὸ 1903 οἱ κά τοι κοι τοῦ Μο να στη ρί ου -σή με ρα Μπί το λα τῶν Σκο πί ων- ἀ πέ στει λαν στὸν Γάλ-λο Ὑ πουρ γὸ Ἐ ξω τε ρι κῶν ψή φι σμα μὲ τὸ ὁ ποῖ ο δή λω ναν ὅ τι laquoὁ μι λοῦ μεν σλα βι στί βλα χι στί ἀλ βα νι στί ἀλ λ᾿ οὖχ ἧτ τον εἴ με θα Ἕλ λη νεςraquo Ἡ ἑλ λη νι κὴ συ νεί δη ση τῶν σλα βο φώ νων ἂς γί-νει μά θη μα γιὰ ὅ σους σή με ρα ἐ πι χει ροῦν νὰ δη μι ουρ γή σουν τε χνη τὲς μει ο νό τη τες μὲ βά ση τὸ ἑλ λη νοσ λα βι κὸ ἰ δί ω μα λί γων χι λιά δων Δυ τι-κο μα κε δό νων

Οἱ πνευ μα τι κὲς προ ϋ πο θέ σεις τοῦ Ἀ γώ να καὶ τὰ ὅ σα προ η γή θη καν κα τα δει κνύ ουν ὅ τι ὅ ταν ὁ Ἑλ λη νι σμὸς βα σί ζε ται στὴν ἑλ λη νορ-θό δο ξη πα ρά δο σή του καὶ σὲ ἄ φθαρ τες ἀ ξί ες μπο ρεῖ καὶ νὰ ὀρ γα νω θεῖ καὶ νὰ συν το νι σθεῖ καὶ νὰ νι κή σει Δυ στυ χῶς σή με ρα βι ώ νου με τὴν οἰ κο νο μι κὴ κρί ση χω ρὶς πνευ μα τι κὰ ἐ φό δια δι-ό τι στὸ ὄ νο μα ἑ νὸς κί βδη λου προ ο δευ τι σμοῦ κά ποι οι γκρέ μι σαν τὶς στα θε ρὲς ἀ ξί ες ποὺ μᾶς κρά τη σαν ὄρ θιους ἐ πὶ αἰ ῶ νες Ἄ φη σαν τοὺς νέ ους χω ρὶς ἐλ πί δα καὶ αἰ σι ο δο ξί α καὶ καλ λι έρ-γη σαν τὴν ἐ θνι κὴ με λαγ χο λί α Ἂς δι δα χθοῦ με ὅ σο εἶ ναι και ρὸς ἀ πὸ τὰ ἠ θι κὰ ἐ φό δια ποὺ ἐ νί σχυ σαν τοὺς προ γό νους μας κα τὰ τὴν πε-ρί ο δο πρὶν καὶ κα τὰ τὴ διά ρκεια τοῦ Ἀ γώ να καὶ ἂς κα τα νο ή σου με ὅ τι ἔ χου με πε ρά σει καὶ ἀ πὸ δυ σκο λο τέ ρες κα τα στά σεις Θὰ ἐ πι βι ώ σου με ἀρ κεῖ νὰ μὴν ἀ φελ λη νι σθοῦ με

16

Θεοδόσης Στέριου (1780-1865) Μακεδόνες Ἀγωνιστὲς τοῦ 1821

Στὴν προσπάθεια νὰ γίνουν γνωστοὶ οἱ παραμελημένοι Μακεδόνες ἀγωνιστὲς τοῦ 1821 ἐπανερχόμαστε σὲ μία μεγάλη

μορφὴ τοῦ ἀγώναmiddot πρόκειται γιὰ τὸν Θεοδόσιο Στέριου ἀπὸ τὸ Λιβάδι ΘεσσαλονίκηςΤὰ χω-ριὰ Λιβάδι καὶ Περιστερὰ ἔχουν νὰ ἐπιδείξουν μέγιστη συμβολὴ στὴν ἐπανάσταση τοῦ 1821 στὴ Χαλκιδικὴ σὲ μεγάλο ἀριθμὸ ἀγωνιστῶν γιὰ τοὺς ὁποίους ὑπάρχει ἀφθονία στοιχείων ἄγνωστα στοὺς σημερινοὺς Ἕλληνες Παρα-κάτω παρατίθεται μία αἴτηση ποὺ ὑπέβαλε ὁ Θεοδόσιος Στέριου τὸ 1841 στὴν Ἀταλά-ντη ὅπου ἐξιστορεῖ τὰ κατορθώματά του

laquoὉ ὑποφαινόμενος ἀπὸ ἀρχῆς τοῦ ἀγῶνος λαβὼν τὰ ὃπλα εἰς χεῖρας μου ἀκόμη ἀπὸ τὴν κωμόπολή μας Λιβάδι τῆς ἐπαρχίας Ἀρδαμερίου τῆς Μακεδονίας μὲ ὅλους τοὺς συμπολίτας μου ἐπικεφαλῆς τῶν ὁποίων ὡς ὁπλαρχηγὸς ἀντι-παρετάχθην ἐκεῖ καὶ εἰς τὰ πέριξ αὐτῆς κατὰ τοῦ ἀπὸ Θεσσαλονίκης διορισθέντος ἀρχηγοῦ Ἰσμαὴλ Ἀγὰ Κεσίμογλου ἔχοντος περίπου 5000 ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως μὲ διαφόρους εἰς διάφορα μέρη ἀκροβολισμοὺς διατηρήσας τὰ γυναικόπαιδα τοῦ μέρους ἐκείνου ἔφθασα ἐν τῇ χερσονήσῳ Κασσάνδρᾳ ὅπου καὶ κατε-τάχθην ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ γενικοῦ τῆς Μα-κεδονίας ἀρχηγοῦ Ἐμμανουὴλ Παπᾶ Σερραίου μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν διεύθυνσίν μου στρατιώτας καὶ ὑπηρέτησα εἰς ὅλην τὴν διάρκειαν τοῦ πολέμου ἕως τῆς καταστροφῆς της ἀπὸ τὸ ἐχθρικόν τοῦ σατράπη Λουμποὺτ πασᾶ καὶ ἄλλων 40000 ὅλον ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως καταφυγὼν ὡς τοιοῦτος εἰς Πελοπόννησον μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν μου ἐναπομείναντας στρατιώτας κα-τετάχθην εἰς τὸ σῶμα τοῦ ἀρχηγοῦ Παναγιώ-τη Ζαφειρόπουλου εἰς τὰς μάχας Δερβενακί-ων καὶ Ἄργους κατὰ τοῦ Δράμαλη καὶ ἄλλων Ἑπομένως ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Νικολάου Σου-λιώτου κατὰ τοῦ ἴδιου Δράμαλη καὶ ἄλλων πάλι εἰς Ἄργος καὶ εἰς τὰ πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν

ὁδηγίαν τοῦ Θεοδωράκη Ζαχαρόπουλου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ πασᾶ εἰς τὰ μέρη τῆς Καλαμάτας καὶ τῶν πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Κα-ρατάσιου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ εἰς Σχοινόλακκα Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ ταγματάρχου Κων-σταντίνου Δουμπιώτου εἰς διάφορα μέρη τῆς Πελοποννήσου ὅπου καὶ ὅπως τὸ ἐκάλεσεν ἡ χρεία τότε Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Δημη-τρίου Κριεζῆ Ὑδραίου εἰς τὴν Ὕδραν καὶ ἑπομέ-νως εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Παλαιῶν Πατρῶν καὶ ἀλλαχοῦ Ἔπειτα ἐπανελθὼν κατὰ τὸ 1826 εἰς τὰς νήσους Σκιάθον καὶ Σκόπελον συσσωματω-θεὶς μὲ τὸ Μακεδονικὸ σῶμα τοῦ προειρηθέντος Κωνσταντίνου Δουμπιώτου ἀντιπαρετάχθημεν εἰς τὴν Ὀρμύλιαν μὲ τὸν Ὀμὲρ Βεργιόνην εἰς Τρίκερην μὲ τὸν Νούρκα μπέη καὶ εἰς τὴν Ἀτα-λάντην μὲ τὸν Μουστὰ μπέη Ἔπειτα ἐδιορίσθην εἰς τὴν Σκόπελον πολιτάρχης διὰ τὴν εὐταξίαν Ὅτε μετέβησαν τὰ στρατεύματα εἰς Μέγαρα νὰ ὀργανωθοῦν καὶ μὴ εὑρεθεὶς ἐκεῖ νὰ ὀργα-νωθῶ ἔμεινα ζημιωμένος ἀπὸ τοῦ βαθμοῦ κτλ Ἔπειτα τὸ 1830 μετοίκησα εἰς χωρίον Σκεντέ-ραγα τῆς Λοκρίδος εἰς τὸ ἔτος 1836 ἔδωσα τὰ ἀποδεικτικά μου εἰς τὸ ἐπαρχεῖον Λοκρί-δος καὶ δὲν ἠξιώθην ἔκτοτε ἀπάντησίν τινα ἐπὶ τῶν δικαιωμάτων καὶ θυσιῶν καὶ ἀγώνων μου ἤδη δὲ ἀποκατασταθεὶς εἰς τὴν Νέαν Πέλλην τῆς Λοκρίδος-Συνοικισμοῦ τῶν Μακεδόνων Δυστυχῶς εἰς τὴν ἡλικίαν περίπου 60 διὸ καὶ ἀπεκδεχόμενος εὔελπις τὸ αἴσι-ον ἀποτέλεσμα τῶν ἀναφερομένων δικαι-ωμάτων μου ὑποσημειοῦμαι εὐσεβάστωςraquo Ἐν Ἀταλάντῃ τῇ 1ῃ Δεκεμβρίου 1841

Πηγήhttpdoumbia-istoriablogspotgr

17

Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Πάω νὰ πολεμήσω

-Πᾶς νὰ παλέψης μὲ λιοπύρια καὶ χιόνια

-Πάω νὰ προστατέψω τὸ δίκιο καὶ τὴ λευτεριά

-Πᾶς νὰ διψάσης καὶ νὰ πεινάσης

-Πάω νὰ φυλάξω τὸ ψωμὶ τῶν παιδιῶν

-Πᾶς νὰ χάσης χέρι πόδι μάτι

-Πάω νὰ δώσω χαρὰ καὶ φῶς

σὲ χιλιάδες τίμιους καὶ εἰρηνικοὺς ἀνθρώπους

-Πᾶς νὰ σκοτώσης καὶ νὰ σκοτωθῆς

-Πάω νὰ δώσω ζωὴ καὶ εἰρήνη δίκιο καὶ λευτεριά

-Γιὰ ποιόν στρατιώτη

-Γιὰ τὴν πατρίδα

ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟΝ Γ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 1949

18

Διδαχὲς τοῦ γέροντος Παϊσίου

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ὅποιος ἀγωνίζεται πνευματικάπολεμάει τὸν ἐχθρὸ διάβολο καὶ ἑπόμενο εἶναι νὰ πο-λεμηθῆ καὶ ἀπrsquo αὐτόν Ὁ ἄνθρωποςποὺ θὰ νικήση τὸν νοητὸ ἐχθρό θὰ στεφανωθῆ ἀπὸ τὸν Χριστό

Γιὰ νὰ ἐξαγνισθῆ ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ μὴ δέχεται πονηροὺς λογισμούς ἀλλrsquo οὔτε καὶ ὁ ἴδιος νὰ σκέφτεται πονηρά Νὰ ἐνεργῆ δὲ ἁπλὰ καὶ ταπεινὰ καὶ νrsquo ἀγωνίζεται φιλότιμα

Ἡ μεγαλύτερη ἀρρώστια στὴν ἐποχὴ μας εἶναι οἱ μάταιοι λογισμοὶ τῶν κακῶν ἀνθρώ-πων ποὺ φέρνουν τὸ ἄγχος Τὴ θεραπεία τὴν δίνει μόνο ὁ Χριστὸς μὲ τὴν ψυχικὴ γαλήνη μαζὶ καὶ τὴν αἰωνιότητα ἀρκεῖ νὰ μετανοήση ὁ ἄνθρωπος καὶ νὰ στραφῆ στὸν Χριστό

Τὸ καλύτερο φάρμακο γιὰ τὴν κάθε δοκι-μασία μας εἶναι ἡ μεγαλύτερη δοκιμασία τῶν συνανθρώπων μας ἀρκεῖ νὰ τὴν φέρουμε στὸν λογισμό μας

Ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ γιὰ ὅτι δὲν γί-νεται ἀνθρωπίνως εἶναι μία μυστικὴ συνεχὴς προσευχὴ μὲ θετικὰ ἀποτελέσματα

Ὅποιος ἐμπιστεύεται στὸν Θεό σπέρνει δοξολογία καὶ δέχεται τὴ θεϊκὴ χαρὰ καὶ τὴν αἰώνια εὐλογία Ὅποιος σπέρνει κακομοιρι-άθερίζει κακομοιριὰ καὶ ἀποθηκεύει ἄγχος

Ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὁ ἄνθρωπος ὅταν δέ-χεται ὑλικὴ εὐλογία εἶναι χαρὰ ἀνθρώπινη

19

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἐνῷ ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὅταν δίνη ὁ ἄνθρωπος εἶναι θεϊκή Ἡ θεϊκὴ ἔρχεται μὲ τὸ δόσιμο

Ὅποιος κουράζεται γιὰ τὸν πλησίον του ἀπὸ καθαρὴ ἀγάπη ξεκουράζεται μὲ τὴν κούραση Ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ ἀγαπάει τὸν ἑαυ-τό του καὶ τεμπελιάζει κουράζεται καὶ μὲ τὸ νὰ κάθεται

Ὅταν ἀδικῆσαι νὰ μὴ λές laquoΝὰ τὸ βρῆ ἀπὸ τὸν Θεόraquo γιατί τότε καταριέσαι μὲ εὐγένεια

Ἕνα τουρβὰ μεταφέρει κανεὶς καὶ λέει πότε νὰ τὸν ξεφορτωθῆ Πόσο μᾶλλον νὰ κουβαλάη συνέχεια περίσσιο βάρος τὸ ὁποῖο προσθέ-τει μὲ τὴν πολυφαγία καὶ βλάπτει καὶ στὴν ὑγεία

Ἐὰν δὲν διορθωθῆ ὁ καθένας μας γιὰ νὰ πληθύνη τὸ καλό πῶς μπορεῖ νὰ ἐπικρατήση τὸ καλὸ μὲ καλὸ τρόπο

Ἐὰν δὲν μποροῦμε νὰ ἀγωνισθοῦμε πολὺ ἢ καὶ καθόλου τουλάχιστον νὰ τὸ ἀναγνω-ρίζουμε ταπεινὰ καὶ νὰ ζητᾶμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ Ἐὰν θὰ μᾶς βοηθοῦσε καὶ ἡ μὴ ἀνα-γνώριση οὔτε καὶ αὐτὴ θὰ μᾶς τὴν ζητοῦσε ὁ Χριστός

Ἄλλο εὐλάβεια καὶ ἄλλο εὐσέβεια ndash ὅπως ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολικὴ εὐλάβεια διαφέρει ἀπὸ τὴν Δυτικὴ εὐρωπαϊκὴ εὐσέβειαἩ μὲν εὐλάβεια ἔχει θεία Χάρη ἡ δὲ εὐσέβεια ἔχει ἀνθρώπινο μυαλό

Ἡ κάθε καλὴ ἰδέα ποὺ ἔρχεται στὸν ἀνθρώ-πινο νοῦ εἶναι ἀπὸ ἄνω ἀπὸ τὸν Θεό Μόνο ὅτι κατεβάζει ἡ μύτη μας μὲ τὸ συνάχι εἶναι δικό μας

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δέχονται τὶς πλούσιες εὐλογίες τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ λίγοι εὐχαριστοῦν τὸν Θεὸ καὶ εἶναι εὐχαριστημένοι καὶ χαρού-μενοι κοντὰ στὸν Χριστό

Ἀπὸ τὸ βιβλίο του Ἁγιορεῖται Πατέρες καὶ Ἁγιορείτικα ἔκδοση Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου laquoΕὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγοςraquo Σουρωτὴ Θεσσαλονίκης

20

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με

καὶ πι νέ τω

ἐκ τοῦ Οἴκου

ΡούνshyταshyΓεshyωρshyγίshyουshyΔιshyκηshyγόshyρου

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με καὶ πι νέ τωὉ πι στεύ ων εἰς ἐ μέ κα θὼς εἶ πεν ἡ γρα φή πο τα μοὶ ἐκ τῆς κοι λί ας αὐ τοῦ ρεύ σου σιν ὕ δα τος ζῶν τος

Μα μά μπαμ πὰ δι ψά ω δι-ψά ω πο λύ δῶ στε μου νε-

ρό ἔ χει πο λὺ ζέ στη καὶ κου ρά στη κα ἄ κου σα νὰ λέ ει ἕ να παι δά κι πο λὺ χα ρι-τω μέ να στοὺς γο νεῖς του κα θὼς ἔ παι-ζε στὴν πα ρα λί α ἐ φέ τος τὸ κα λο καί ρι Δὲν ξέ ρω για τί ἀλ λὰ αὐ τὴ ἡ φαι νο με-νι κὰ ἁ πλὴ φρά ση τοῦ μι κροῦ παι διοῦ μοῦ ἔ φε ρε στὸν νοῦ μί α ἄλ λη φρά ση ἡ ὁ ποί α λέ ει laquoἘ ὰν τὶς δι ψῇ ἐρ χέ σθῳ πρὸς ἐ μὲ καὶ πι νέ τῳraquo

Δί ψα λοι πόν Ναί δί ψα μί α πα ρά με-τρος τῆς ἀν θρώ πι νης ζω ῆς τῆς κα θη με-ρι νό τη τός μας Ἀ νά λο γα βέ βαι α γιὰ τὸ τί δι ψᾶ κα νείς μὴν τὸ ξε χνᾶ με αὐ τό πο λὺ βα σι κό κα θό τι ἡ δί ψα ἔ χει καὶ ἀλ λη γο-ρι κὸ πε ρι ε χό με νο Ἄλ λος δι ψᾶ γιὰ ὑ λι κὰ πράγ μα τα κι νού με νος ἀ πὸ τὴ φι λαυ τί α τὴ φι λαρ γυ ρί α ἢ τὴ φι λη δο νί α του ἄλ-λος πά λι δι ψᾶ γιὰ laquoἄλ λαraquo ἀ γα θά ὄ χι τοῦ κό σμου ἐ τού του γιὰ πνευ μα τι κὰ ἀ γα θά Ση μα σί α ἔ χει πάν τως ὅ τι τὸ κί νη τρο καὶ ἡ αἰ τί α τῆς δί ψας εἶ ναι κοι νὴ γιὰ ὅ λους εἶ ναι ἡ δί ψα γιὰ ζω ή

Ἡ ποι ό τη τα τῆς δί ψας τοῦ κα θε νὸς θὰ κα θο ρί ζει μέ σα στὴ ζω ὴ του κα τ᾿ ἀ νάγ κην καὶ τὴν πη γὴ στὴν ὁ ποί α θὰ πη-γαί νει νὰ ξε δι ψᾶ Καὶ ἀ κο λού θως ὅ λα τὰ ἔρ γα του μὲ αὐ τὸ τὸ κρι τή ριο θὰ κα θο-ρί ζον ται Γαι ώ δης ἡ δί ψα κά ποι ου γαι-ώ δης καὶ ἡ πη γή του γαι ώ δη καὶ φθαρ τὰ

21

ἐκ τοῦ Οἴκου

τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του Πνευ μα τι κὴ ἡ δί ψα κά ποι ου πνευ μα τι κὴ καὶ ἡ πη γή του πνευ μα τι κὰ καὶ αἰ ώ νια τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του

Ἡ ἀ κο λου θί α αὐ τὴ ἀ πο κτᾶ ἀ κό μη με γα λύ τε ρη ση μα σί α ὅ ταν τὴν ἀ να λο γι-στοῦ με μέ σα ἀ πὸ τὸ πρί σμα τοῦ συ νό-λου τὸ λε γό με νον umlκοι νόνuml Ὁ ἄν θρω πος ὡς ἀ το μι κό τη τα εἶ ναι αὐ τα ξί α ὅ μως ἡ αὐ τα ξί α αὐ τὴ θε ώ νε ται μέ σα ἀ πὸ τὸ κοι-νὸν σῶ μα καὶ σω τη ρί α κλει σμέ νη μέ σα σὲ ἕ να laquoἐ γὼraquo δὲν νο εῖ ται δὲν ὑ φί στα ται

Ἀ νά λο γα λοι πὸν μὲ τὴν ποι ό τη τα τῆς προ σω πι κῆς πη γῆς του ὁ κα θέ νας ἐ πη-ρε ά ζει τὸ σύ νο λο μέ σα στὸ ὁ ποῖ ο ἐ νυ πάρ χει Ἂν οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη γὲς τῶν ἀ τό μων ἔ χουν πνευ μα τι κὴ ἀ να φο-ρὰ στὴ μί α καὶ μο να δι κὴ αἰ ώ νια πη γὴ ζῶν τος ὕ δα-τος Στὸν Χρι στό τό τε καὶ τὸ σύ νο λο στὸν Χρι στὸ θὰ ὁ δη γεῖ ται ἀ πὸ Τὸν Χρι στὸ θὰ ἐμ πνέ ε ται καὶ ἐν Χρι στῷ θὰ διά γει σὲ αἰ ώ νια χα ρά Ἂν ὅ μως οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη-γὲς τῶν ἀ τό μων σὲ μί α κοι-νω νί α ἔ χουν ση μεῖ ο ἀ να φο-ρᾶς τὰ ὑ λι κὰ καὶ προ σω πι-κὰ πά θη καὶ τὴν ἱ κα νο ποί-η σή τους τό τε ἡ δί ψα ὄ χι μό νο δὲν θὰ σβή νει ἀλ λὰ μο νί μως θὰ αὐ ξά νει καὶ θὰ ὁ δη γεῖ τό σο τὰ ἐ πὶ μέ ρους ἄ το μα ὅ σο καὶ ὅ λο τὸ σύ νο λο σὲ μί α δια ρκῆ φθο ρά σὲ μί α πο ρεί α θνη τὴ σὲ μί α πο ρεί α ἐ ξα-φά νι σης

Καὶ ἐ δῶ βρί σκε ται τὸ χρέ ος καὶ ἡ εὐ-θύ νη τῶν Χρι στια νῶν Στὸ σύγ χρο νο κοι-νὸ τρα πέ ζι τῆς πα ναν θρώ πι νης οἰ κο γέ-νειας τῶν ἀν θρώ πων ὑ πάρ χει μί α κα νά τα μὲ νε ρό ἕ τοι μη νὰ ξε δι ψά σει τὶς ἀ λη θι νὲς ἀ νάγ κες τῶν με λῶν αὐ τῆς τῆς οἰ κου με νι-κῆς οἰ κο γέ νειας

Ἕ τοι μη νὰ σβή σει ὅ λη τὴν ψυ χι κή πνευ μα τι κὴ δί ψα τοῦ κό σμου ἕ τοι μη νὰ δώ σει αἰ ώ νια προ ο πτι κὴ ζω ῆς καὶ χα ρᾶς

στὶς κοι νω νί ες ὅ λου τοῦ κό σμου Καὶ τὸ νε ρὸ αὐ τῆς τῆς κα νά τας δὲν εἶ ναι ἄλ λο πα ρὰ Ὁ ἴ διος Ο ΧΡΙΣΤΟΣ Ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στός ὁ ὁ ποῖ ος προ σφέ ρε ται αἰ ω νί ως ἀ φει δῶς καὶ ἀ δι α κρί τως σὲ ὅ λους Ὁ ἴ διος εἶ ναι καὶ τὸ νε ρὸ Ὁ ἴ διος καὶ ἡ πη γή Αὐ-τὸ εἶ ναι τὸ με γά λο ἠ θι κὸ καὶ πνευ μα τι κό μας χρέ ος γιὰ ὅ λους τούς Χρι στια νούς νὰ φρον τί ζουν νὰ ξε δι ψοῦν οἱ ἴ διοι ἀ πὸ Τὸν Χρι στό ἀ πὸ τὸ Ἅ γιο Πνεῦ μα τὸ ζω-ο γό νο καὶ νὰ γί νον ται οἱ ἴ διοι κα νά τες μὲ Χρι στό ὥ στε νὰ με τα δί δουν μὲ τὴ ζω ὴ

τους αὐ τὸ τὸ αἰ ώ νιο ὕ δωρ σὲ ὅ λη τὴν οἰ-κου μέ νη

Νὰ γε μί ζουν πάν το τε αὐ τὴν τὴν πα-να θρώ πι νη κα νά τα μὲ Χρι στό γιὰ νὰ μπο ρεῖ ὅ λη ἡ οἰ κου μέ νη νὰ ζεῖ ἀ λη θι νά νὰ ζεῖ μὲ ἀ γά πη νὰ θε ώ νε ται ἐν Χρι στῷ κά θε λε πτό

Ἐ ξάλ λου μᾶς τὸ εἶ πε ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στὸς laquoὅ ποι ος δι ψᾶ νὰ ἔρ χε ται σὲ ἐ μέ να νὰ πί νειraquo Δὲν ὑ πάρ χει με γα λύ τε ρο πράγ-μα ἀ πὸ αὐ τὴν τὴν ἀ γά πη ποὺ μᾶς δεί χνει Ὁ Χρι στός Στὸ χέ ρι μας εἶ ναι νὰ θέ λου με νὰ ξε δι ψά σου με ἀ λη θι νὰ καὶ ἀ το μι κὰ καὶ στὸ σύ νο λο

Ἡ Σαμαρείτιδα λέγει στὸν Κύριοlaquo Δὸς μοι τοῦτο τὸ ὕδωρraquo

22

Πολλοὶ σήμερα κατηγοροῦν τοὺς νέους γιὰ τὰ ἀλλόκοτα ντυσίματά τους τὴν ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους

τὴν ἀπραξία καὶ τὶς αὐτοκαταστροφικές τους τάσεις

Εἶναι ἄραγε ὅμως ἔτσι ὄντως τὰ πράγμα-τα Ἢ μήπως κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιφάνεια μᾶς διαφεύγει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια

Οἱ νέοι ἐμφανίζονται μὲ ἔξαλλα ἢ ἐξω-φρενικὰ ντυσίματα καὶ κατηγοροῦνται γιrsquo αὐτό Ὅμως ἔτσι ἀντιδροῦν στοὺς κουστου-μαρισμένους καὶ γραβατωμένους κυρίως τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράττουν μὲ τὴ μεγαλύ-τερη ὑποκρισία τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἐναντίον τῆς κοινωνίας ἀπομιζώντας την μὲ ἄνομα μέσα ἀπροκάλυπτα καὶ ὠθώντας την στὴ δυστυχία

Γίνονται πολλὲς φορὲς καταστροφικοὶ καὶ αὐτοκαταστροφικοὶ μὲ ποικίλες οὐσίες ἐνῷ συγχρόνως παρουσιάζουν ἔντονη φιλαυ-τία Φαίνεται παράξενο καὶ ἀσυμβίβαστο Ὅμως δὲν εἶναι αὐτοὶ οἱ αὐτοκαταστροφικοί ἐνῷ ἡ φιλαυτία τους ἐνέχει τὴν ἐνστικτώδη αἴσθηση τῆς διατήρησης τῆς ζωῆς καὶ τῶν ὑπολειμμάτων τῆς τσαλακωμένης ἀξιοπρέ-πειάς τους

Δὲν προτίμησαν ποτὲ οἱ ἴδιοι νὰ τρῶνε μεταλλαγμένα γενετικῶς προϊόντα μὲ διοξί-νες προϊόντα τῆς μεγάλαυχης πολιτικῆς τῶν lsquorsquoπεπολιτισμένωνrsquorsquo ἐθνῶν τῆς Ἑσπερίας

Ἡ ὕβρις τῶν μεγιστάνων δὲν διστάζει νὰ τοὺς ταΐζει μὲ προϊόντα ὑβριδίων καὶ ἂν ἀρέ-σει σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς μεγιστάνες μπορεῖ καὶ νὰ τοὺς στείλει ὡς πασχαλινὸ δῶρο μιά βόμβα ἀπεμπλουτισμένου οὐρα-νίου μὲ εὐχὲς γιὰ καλὸ Πάσχα

Ὅλα αὐτὰ τοὺς τὰ ταΐζει ἡ κοινωνία χωρὶς νὰ τοὺς ρωτᾶ τσακίζοντας ἔτσι τὴν πολύτιμη ὑγεία τους τὴν τόσο ὠφέλιμη καὶ χρήσιμη γιὰ τὰ χρόνια ζωῆς ποὺ ἔχουν μπροστά τους νὰ δημιουργήσουν καὶ στὸ τέλος τοὺς κατηγορεῖ γιὰ αὐτοκαταστροφὴ ἐνῷ ἡ ἴδια ἐκεῖ τούς ὁδήγησε

Τοὺς ἐξαναγκάζει σὲ ἀμνησία μὲ τὴν ἔλλειψη ἐπαρκῶν χώρων νὰ ἀθληθοῦν νὰ παίξουν καὶ τρόπων νὰ κινηθοῦν μὲ ἀσφά-λεια μrsquo ἕνα ποδήλατο ἢ μὲ τὰ πόδια κι ἔπειτα τοὺς κατηγορεῖ γιὰ ψυχικὴ παραλυ-σία ξεχνώντας ὅτι lsquorsquoνοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖrsquorsquo

Τοὺς ἔχει καταντήσει χωρὶς χέρια διότι οἱ νέοι ἔξω ἀπὸ τὸν κονδυλοφόρο καὶ ἴσως λίγες φορὲς στὴ ζωὴ τους μιὰ μπάλα ὅποτε τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία στοὺς ἐλαχιστότα-τους χώρους ποὺ lsquorsquoφροντίζουνrsquorsquo οἱ lsquorsquoμεγά-λοιrsquorsquo νὰ διατηροῦν γὶ΄ αὐτούς δὲν ἔχουν κρατήσει τίποτε ἄλλο

Ἡ χειρωνακτικὴ ἀπασχόληση εἶναι ξένη γιὰ τοὺς πολλούς Χειροτεχνίες-τέχνες κι ἄλλες χρήσιμες πρακτικὲς δραστηριότητες

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέων

Ἰωάννη Νικολαΐδηἐκπαιδευτικοῦ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

13

1 Διάταγμα τῶν Μεδιολάνων (ἀλλιῶς και διάταγμα τοῦ Μιλάνου) ὀνομάζεται τὸ διάταγμα τῆς θέσπισης τῆς ἀνεξιθρησκείας στὴ ρωμαϊκὴ αὐτοκρατορία μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Μέγας Κωνσταντίνος σταμάτησε τοὺς διωγμοὺς τῶν χριστιανῶν τὸ 313 μΧ Τὸ 2013 ἑορτάζεται ἡ ἐπέτειος τῶν 1700 χρόνων2 Βλ γενικὰ γιὰ τὰ μαρτύρια httpwwwmyriobiblosgrtextsgreekandourakis_martyria_4_1html Γε-ώργιος Ἀντουράκης Ἀρχαῖα Μαρ-τύρια καὶ χριστιανικοὶ ναοί3 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ (νῦν Μητροπολίτη Λαγκαδᾶ Λητῆς καὶ Ρεντίνης) Ὁ Ἅγιος Γεώργιος Ροτό-ντα Θεσσαλονίκη 1995 σ 7 84 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 8 185 Βλ τὸν βίο τοῦ Ἁγίου ποὺ γιορ-τάζει στὶς 23 Ἰανουαρίου httpwwwagioorosnetforumviewtopicphpf=48ampt=14350ampstart=10)6 Βλ httpodysseusculturegrh2gh251jspobj_id=1812 καθὼς καὶ httpwwwituomgrprojectmonumentsrotontahtm Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 297 Συμπεριλαμβάνεται στὰ Πα-λαιοχριστιανικὰ καὶ Βυζαντινὰ μνημεῖα τῆς Θεσσαλονίκης ὡς Μνημεῖο Παγκόσμιας Πολιτιστικῆς Κληρονομιᾶς τῆς ΟΥΝΕΣΚΟ Βλ ἐπίσης Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οαα σ 28 ὅπου ἀναφέρεται ὅτι laquoὁ κυκλοτερὴς ναὸς (rotunda ἀπὸ τὸ λατινικὸ rotondus ποὺ σημαίνει κυκλικός) τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἀπο-τελεῖ τὸ παλαιότερο τόσο τέλεια σωζόμενο μνημεῖο τοῦ χριστιανικοῦ κόσμουraquo8 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 19 ὅπου ἐκτὸς τῶν ἀνωτέρω ἀναφέρει καὶ ὅτι ἡ θέση ὅτι ἡ Ροτόντα ἔγινε ὁ Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Θεσσαλονίκης laquoἐνι-σχύεται καὶ ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ἐν τῇ ἀρχαίᾳ Ἐκκλησίᾳ ὑπῆρχε Βαπτιστήριο μόνον παρὰ τῇ ἕδρᾳ τοῦ Ἐπισκό-που διότι ὁ ὑπεύθυνος γιὰ τὴν τέλεση τοῦ Βαπτίσματος ἦταν ὁ Ἐπίσκοποςraquo καθὼς καὶ ὅτι laquoὅταν ἔγινε Χριστια-νικὸς Ναὸς κατὰ τὸν 4ο αἰώνα δὲν ὑπῆρχε ἀκόμη οὔτε ὁ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου οὔτε ὁ Ναὸς τῆς Ἁγίας Σοφίαςraquo Βλ ἐπίσης σ 85 καθὼς καὶ παραπομπὴ ὑπὸ στοιχεῖο 1 στὴ σελ 88 ὅπου παραπέμπει περαιτέρω σὲ δύο ἐνδιαφέροντα μελετήματα (γιὰ ὅποιον ἐπιθυμεῖ περισσότερες πληροφορίες γιὰ τὸ ζήτημα) ἤτοι Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὙπῆρξε ἐπὶ τουρκοκρατίας Μητροπο-λιτικὸς Ναὸς ὁ Ἅγιος Γεώργιος (Ροτόντα) καὶ πότε Μα-κεδονικά τόμος 4ος σ 547 ndash 549 καθὼς καὶ Ἀπόστ Βακαλόπουλου laquoὉ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου (Ροτόντα) ὡς Μητροπολιτικὸς Θεσσαλονίκης κατὰ τὸν 16ο αἰώναraquo Μακεδονικὸ Ἡμερολόγιο Ν Στεφανίδη τόμος 16ος σ 245 19409 Σημειωτέον ὅτι ἡ laquoσυμβασιλεύουσα πόλιςraquo τῆς Ἀνατο-λικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας καταλήφθηκε γιὰ πρώτη

φορά ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανοὺς τὸ ἔτος 1387 καὶ ἡ πρώτη ὀθωμανικὴ κατοχὴ της διήρκεσε ἕως τὸ 1402 ὁπότε ὁ Αὐτοκράτορας Μανουὴλ κατάφερε νὰ τοῦ ἀποδοθεῖ ἡ Θεσσαλονίκη ἡ ὁποία καταλήφθηκε ὁριστικὰ ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανούς στὶς 29 Μαρτίου τοῦ 1430 ἔπειτα ἀπὸ

ἰσχυρὴ πολιορκία τριῶν ἡμερῶν10 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 85 Ἐπίσης βλ Χαράλ Παπαστάθη laquoΘεσσαλονίκεια καὶ μακεδονικὰ Ἀνάλεκταraquo ἔκδ University Studio Press Θεσσα-λονίκη 1999 σ 195 ὅπου ἀνα-φέρεται ὅτι ὁ κοινοτισμὸς στὴ Μακεδονία κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας ἦταν ἄμεσα συν-δεδεμένος μὲ τὴν Ἐκκλησία Εἰδικὰ στὴν περίπτωση τῆς Θεσσαλονί-κης ὁ ἑκάστοτε Μητροπολίτης ἐκπροσωποῦσε τὸν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ὁ ὁποῖος μὲ τὴ σειρὰ του ἦταν ὑπεύθυνος ἔναντι τοῦ Σουλτάνου γιὰ τὶς πρά-ξεις τῶν χριστιανῶν ὑπηκόων τῆς Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας11 Βλ Ἀρχιμ Ἰωάννου Τασσιᾶ οα σ 20 85 Βλ ἐπίσης καὶ ἄρθρο στὸ ΒΗΜΑ μὲ τίτλο laquoΓιατί οἱ μουσουλμάνοι δοξάζουν σήμε-ρα τὸν ἃγιο Γεώργιοraquo στὴν ἱστοσε-λίδα httpwwwtovimagrsocietyarticleaid=327464) 12 Ἐγκαίνια εἶναι ἡ τελετὴ μὲ τὴν ὁποία καθιερώνεται καὶ καθαγιά-ζεται ἕνας ναὸς καὶ ἀπὸ ἁπλὸ κτί-σμα μεταβάλλεται σὲ οἶκο λατρεί-ας καὶ προσευχῆς καὶ ἡ τράπεζά του σὲ ἱερὸ θυσιαστήριο καὶ ἁγία τράπεζα 13 Πρέπει νὰ σημειωθεῖ ὅτι τὸ 1986 ἡ τότε Ὑπουργὸς Πολιτισμοῦ

Μελίνα Μερκούρη ἔδωσε διαβεβαιώσεις ὅτι μὲ τὸ πέρας τῶν ἐργασιῶν ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου θὰ παρεδίδετο στὴ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης γιὰ λειτουργικὴ καὶ μό-νον χρήση ἡ ἴδια δὲ δήλωσε τὴν περίοδο ἐκείνη ὅτι laquoτὰ χριστιανικὰ μνημεῖα εἶναι πρῶτον τόποι λατρείας καὶ ἔπειτα ἀρχαιολογικοὶ χῶροιraquo14 Παλαιές φωτογραφίες της προϋπάρχουσας Αγίας Τραπέζης δημοσιεύονται στα βιβλία α) Θεοχάρη Πα-ζαρά (ομότιμου καθηγητή της Βυζαντινής Αρχαιολογί-ας) laquoΗ Ροτόντα του Αγ Γεωργίου στη Θεσσαλονίκηraquo β) Αντριάνο Αλμπάγκο Νοβέλλο και Γεωργίου Δημητροκάλ-λη laquoΗ βυζαντινή τέχνη στην Ελλάδαraquo και γ) Αρχιμ Ιωάν-νου Τασσιά laquoΆγιος Γεώργιος Ροτόνταraquo Στο τελευταίο δε (υπό στοιχείο γ) βιβλίο εμφαίνονται στις φωτογραφίες τα παλαιοχριστιανικά θωράκια του τέμπλου και ο Σταυ-ρός στην κορυφή του τρούλου της Ροτόντα τα οποία laquoαπομακρύνθηκανraquo15 Βλ Ρωμαίικο Οδοιπορικό (httpwwworthodoxia-ellhnismosgr201203blog-post_4894html) καθώς και Αναβάσεις (httpanavaseisblogspotgr201203blog-post_207html) φωτογραφίες από Θεία Λειτουρ-γία και τον τρόπο ενημέρωσης για τέλεση της Θείας Λειτουργίας

14

Ἐπίκαιρα διδάγματα ἀπὸ τὸν Μακεδονικὸ Ἀγώνα

Κων σταν τί νου Χο λέ βαπο λι τι κοῦ ἐ πι στή μονος

Στὶς 13 Ὀ κτω βρί ου 1904 ἔ πε φτε νε κρὸς ἀ πὸ τουρ κι κὸ βό λι ὁ Ἀν θυ πο λο χα γὸς τοῦ Πυ ρο βο λι κοῦ Παῦ λος Με λᾶς στὸ χω ριὸ

Στά τι στα τῆς τό τε τουρ κο κρα τού με-νης Μα κε δο νί ας Πρό κει ται γιὰ τὸ ση με ρι νὸ χω ριὸ Με-λᾶς τοῦ Νο μοῦ Κα-στο ριᾶς Ὁ θά να τός του ἀ φύ πνι σε τὴν ὑ πνώτ του σα Ἀ θή να καὶ τὸν ἁ παν τα χοῦ Ἑλ λη νι σμό Ἔ τσι κο ρυ φώ θη κε ἡ ἔ νο-πλη φά ση τοῦ Μα-κε δο νι κοῦ Ἀ γώ να δη λα δὴ τῆς προ-σπά θειας τοῦ Ἑλ λη-νι σμοῦ νὰ ἀν τι με τω-πί σει τὴ δι εκ δί κη ση τοῦ Βουλ γα ρι κοῦ ἐ θνι κι σμοῦ ἐ πὶ τῆς Μα κε δο νί ας Ἀ πὸ αὐ τὸν τὸν ἀ γώ να καὶ ἀ πὸ ὅ σα προ-η γή θη καν ἀ ξί ζει νὰ ἐ ξα γά γου με σή με ρα ὁ ρι σμέ να ἐ πί και ρα δι δάγ μα τα

Ἡ πα τρί δα μας στὶς πα ρα μο νὲς αὐ-τῆς τῆς πα νε θνι κῆς προ σπά θειας εἶ χε πε ρά σει μί α μεί ζο να οἰ κο νο μι κὴ κρί ση μὲ ἀ παρ χὴ τὴν πτώ χευ ση τοῦ 1893 ἐ πὶ Χα ρι λά ου Τρι κού πη Τὸ 1897 ἀ κο-λού θη σε ὁ ἑλ λη νο τουρ κι κὸς πό λε μος ὁ ὁ ποῖ ος

ὑ πῆρ ξε ἀ τυ χὴς στὸ στρα τι ω τι κὸ πε δί ο ἀλ λὰ ἔ φε ρε θε τι κὰ ἀ πο τε λέ σμα τα στὸ δι πλω μα τι-κὸ πε δί ο μὲ τὴ δη μι ουρ γί α Αὐ τό νο μης Κρη τι-

κῆς Πο λι τεί ας καὶ τὴν ἀ πο μά κρυν ση τῆς τουρ κι κῆς δι οί κη σης ἀ πὸ τὴ Με γα λό νη-σο Τὸ 1898 ἐ πι βλή-θη κε στὴν Ἑλ λά δα ὁ Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὸς Ἔ λεγ χος (ΔΟΕ γνω-στὸς καὶ ὡς Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὴ Ἐ πι τρο-πή) Οἱ ἐκ πρό σω ποι τῶν ξέ νων δα νει-στῶν μας Ἄγ γλοι Γερ μα νοί Γάλ λοι Αὐ στρια κοί Ἰ τα λοὶ καὶ Ρῶ σσοι ἔ παιρ ναν κα τευ θεῖαν ἀ πὸ τὴν πη γὴ τὰ ἔ σο δα τῶν κρα τι κῶν μο νο πω-λί ων (ἁ λά τι τσι γα-ρό χαρ το παι γνι ό-χαρ τα σπίρ τα κἄ) κα θὼς καὶ τὰ ἔ σο δα τοῦ Τε λω νεί ου Πει-ραι ῶς Πα ρὰ τὴν οἰ-κο νο μι κὴ καὶ ψυ χο-λο γι κὴ κα τάρ ρευ ση οἱ Ἕλ λη νες τῆς ἐ πο-χῆς ἐ κεί νης ἀ πέ φυ-γαν τὴν ἐ θνι κὴ κα τά-θλι ψη ποὺ βι ώ νου με σή με ρα καὶ γρή γο ρα

ἀ νόρ θω σαν τὸ ἠ θι κό τους Μέ σα σὲ λί γα χρό-νια μπό ρε σαν νὰ ὀρ γα νώ σουν μὲ ἐ πι τυ χί α τὸν δι μέ τω πο Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να κα τὰ Ὀ θω μα νῶν

Ὁ μακεδονομάχος Παῦλος Μελᾶς

15

Τούρ κων ποὺ ἤ λεγ χαν τὴ Μα κε δο νί α καὶ κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων οἱ ὁ ποῖ οι ἀ πει λοῦ σαν τὸν ἑλ-λη νι κὸ πλη θυ σμό Τὸν κα λοῦ σαν νὰ ἐν τα χθεῖ στὴ Βουλ γα ρι κὴ ἐκ κλη σι α στι κὴ Ἐ ξαρ χί α καὶ νὰ ἐγ κα τα λεί ψει τὸ Πα τρι αρ χεῖ ο

Ποι οὶ πα ρά γον τες ἐ πέ δρα σαν θε τι κὰ ὥ στε νὰ ἀ να κάμ ψει τὸ ἐ θνι κὸ φρό νη μα πα ρὰ τὴν πτώ χευ ση καὶ τὴ στρα τι ω τι κὴ ἥτ τα

Πρῶ τον Ἡ πί στη στὸν Θε ό Εἶ ναι χα ρα κτη-ρι στι κὸ ὅ τι ἡ πρώ τη με γά λη ἐ θνι κὴ ἐ πι τυ χί α με τὰ τὸ 1893 ἦ ταν ἡ νί κη τοῦ Σπύ ρου Λού η στὸν Μα ρα θώ νιο τῶν Α΄ Ὀ λυμ πια κῶν Ἀ γώ νων στὴν Ἀ θή να (1896) Ὁ Λού ης τὸ τε λευ ταῖ ο βρά δυ πρὸ τοῦ ἀ γῶ νος νή στε ψε καὶ προ σευ-χή θη κε Ἕ νας προ σευ χό με νος νε ρου λὰς ἔ δω σε τὴν ἀ πα ραί τη τη ἐ θνι κὴ ἀ νά τα ση στὸν ἀ πο γο-η τευ μέ νο Ἑλ λη νι σμό

Δεύ τε ρο στοι χεῖ ο ἦ ταν ἡ αὐ το θυ σί α καὶ ὁ ἡ ρω ϊσμός ὅ πως κα τε δεί χθη στὴν πε ρί πτω ση τοῦ Παύ λου Με λᾶ Ἕ να παλ λη κά ρι ποὺ ζοῦ-σε μέ σα σὲ δύο ἐ πι φα νεῖς οἰ κο γέ νει ες -δι ό τι καὶ ἡ γυ ναί κα του ἦ ταν ἀ πὸ τὴν οἰ κο γέ νεια Δρα γού μη μὲ πολ λοὺς πο λι τι κοὺς καὶ λο γί ους- δέ χθη κε νὰ με τα βεῖ ἐ θε λον τι κὰ στὰ βου νὰ τῆς Μα κε δο νί ας γιὰ νὰ βο η θή σει τὸν ἐν τό πιο Ἑλ-λη νι σμὸ στὴ σκλη ρὴ μά χη

Τρί τον Ἡ ὕ παρ ξη κε φα λαι ού χων μὲ ἑ δραί α ἐ θνι κὴ συ νεί δη ση Πα ρά δειγ μα ὁ Γε ώρ γιος Ἀ βέ ρωφ ἐκ Με τσό βου ὁ ὁ ποῖ ος πλού τι σε στὴν Αἴ γυ πτο καὶ ἔ δω σε με γά λο μέ ρος τῶν χρη μά-των του γιὰ τὶς Ἔ νο πλες Δυ νά μεις μας

Τέ ταρ τον Ἡ πί στη στὴ δι α χρο νι κὴ συ νέ-χεια τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ ὅ πως τὴν κα τέ γρα ψαν ἱ στο ρι κοὶ καὶ λο γο τέ χνες μὲ κο ρυ φαῖ ο τὸν Κω-στὴ Πα λα μᾶ Ἀρ χαί α Ἑλ λά δα Βυ ζάν τιο Κλέ-φτες καὶ Ἀρ μα τω λοί ἥ ρω ες καὶ ἐ θνο μάρ τυ ρες ὅ λα αὐ τὰ ἀ πε τέ λε σαν μί α ἑ νό τη τα στὴ συ νεί-δη ση τοῦ μέ σου Ἕλ λη να καὶ τὸν ὤ θη σαν νὰ πο λε μή σει στὸν Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να καὶ στὴν με γά λη ἐ ξόρ μη ση τῶν Βαλ κα νι κῶν Πο λέ μων τοῦ 1912-13

Οἱ πα ρά γον τες τῆς νί κης στὸν Μα κε δο-νι κὸ Ἀ γώ να συν το νί σθη καν καὶ συ νερ γά σθη-καν πο λὺ κα λά Τὸ Οἰ κου με νι κὸ Πα τρι αρ χεῖ ο ἐ ξέ λε ξε καὶ ἀ πέ στει λε νέ ους καὶ μα χη τι κοὺς Μη τρο πο λί τες μὲ πα τρι ω τι σμὸ καὶ τόλ μη Οἱ δι πλω μά τες μας ὅ πως ὁ Ἴ ων Δρα γού μης καὶ ὁ Λάμ προς Κο ρο μη λᾶς κα τέ στρω σαν τὸ εὐ φυ ὲς

στρα τη γι κὸ σχέ διο Οἱ ἐ θε λον τὲς ἀ ξι ω μα τι κοὶ ἦλ θαν ἀ πὸ τὴν ἐ λεύ θε ρη Ἑλ λά δα καὶ με τέ δω-σαν τὴν ἐμ πει ρί α τους στοὺς Μα κε δό νες Ἄλ-λοι ἐ θε λον τὲς χω ρὶς νὰ εἶ ναι μό νι μοι στρα τι ω-τι κοὶ ἔ σπευ σαν μὲ χα ρά κυ ρί ως Κρη τι κοὶ καὶ Μα νιά τες Τὰ σω μα τεῖ α τὰ Μα κε δο νι κὰ Κο-μι τάτα καὶ οἱ Φι λεκ παι δευ τι κὲς Ἑ ται ρεῖες ἀ πὸ τὴν Ἀ θή να τὴ Λά ρι σα τὴν Κων σταν τι νού πο λη ἔ στελ ναν βι βλί α ἱ στο ρι κοῦ καὶ θρη σκευ τι κοῦ πε ρι ε χο μέ νου Δά σκα λοι καὶ δα σκά λες πα ρὰ τὸ νε α ρό τῆς ἡ λι κί ας τους ἔ φευ γαν ἀ πὸ τὴν ἡ συ χί α τῆς Ἀ θή νας καὶ πή γαι ναν νὰ δι δά ξουν στὰ ἑλ λη νό που λα τῆς Μα κε δο νί ας Χρι στὸ καὶ Ἑλ λά δα Πολ λοὶ καὶ πολ λὲς βρῆ καν φρι κτὸ θά να το Οἱ ἁ πλοὶ πα πά δες τῆς Μα κε δο νί ας ἀν τι στά θη καν κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων Ἐ ξαρ χι-κῶν καὶ δε κά δες ἀ πὸ αὐ τοὺς θυ σι ά σθη καν Οἱ ἐν τό πιοι Μα κε δό νες ἀ γω νί σθη καν μὲ κά θε τρό-πο καὶ ὄ χι μό νον οἱ ἑλ λη νό φω νοι ἀλ λὰ καὶ οἱ σλα βό φω νοι-δί γλωσ σοι καὶ οἱ βλα χό φω νοι Τὸ 1903 οἱ κά τοι κοι τοῦ Μο να στη ρί ου -σή με ρα Μπί το λα τῶν Σκο πί ων- ἀ πέ στει λαν στὸν Γάλ-λο Ὑ πουρ γὸ Ἐ ξω τε ρι κῶν ψή φι σμα μὲ τὸ ὁ ποῖ ο δή λω ναν ὅ τι laquoὁ μι λοῦ μεν σλα βι στί βλα χι στί ἀλ βα νι στί ἀλ λ᾿ οὖχ ἧτ τον εἴ με θα Ἕλ λη νεςraquo Ἡ ἑλ λη νι κὴ συ νεί δη ση τῶν σλα βο φώ νων ἂς γί-νει μά θη μα γιὰ ὅ σους σή με ρα ἐ πι χει ροῦν νὰ δη μι ουρ γή σουν τε χνη τὲς μει ο νό τη τες μὲ βά ση τὸ ἑλ λη νοσ λα βι κὸ ἰ δί ω μα λί γων χι λιά δων Δυ τι-κο μα κε δό νων

Οἱ πνευ μα τι κὲς προ ϋ πο θέ σεις τοῦ Ἀ γώ να καὶ τὰ ὅ σα προ η γή θη καν κα τα δει κνύ ουν ὅ τι ὅ ταν ὁ Ἑλ λη νι σμὸς βα σί ζε ται στὴν ἑλ λη νορ-θό δο ξη πα ρά δο σή του καὶ σὲ ἄ φθαρ τες ἀ ξί ες μπο ρεῖ καὶ νὰ ὀρ γα νω θεῖ καὶ νὰ συν το νι σθεῖ καὶ νὰ νι κή σει Δυ στυ χῶς σή με ρα βι ώ νου με τὴν οἰ κο νο μι κὴ κρί ση χω ρὶς πνευ μα τι κὰ ἐ φό δια δι-ό τι στὸ ὄ νο μα ἑ νὸς κί βδη λου προ ο δευ τι σμοῦ κά ποι οι γκρέ μι σαν τὶς στα θε ρὲς ἀ ξί ες ποὺ μᾶς κρά τη σαν ὄρ θιους ἐ πὶ αἰ ῶ νες Ἄ φη σαν τοὺς νέ ους χω ρὶς ἐλ πί δα καὶ αἰ σι ο δο ξί α καὶ καλ λι έρ-γη σαν τὴν ἐ θνι κὴ με λαγ χο λί α Ἂς δι δα χθοῦ με ὅ σο εἶ ναι και ρὸς ἀ πὸ τὰ ἠ θι κὰ ἐ φό δια ποὺ ἐ νί σχυ σαν τοὺς προ γό νους μας κα τὰ τὴν πε-ρί ο δο πρὶν καὶ κα τὰ τὴ διά ρκεια τοῦ Ἀ γώ να καὶ ἂς κα τα νο ή σου με ὅ τι ἔ χου με πε ρά σει καὶ ἀ πὸ δυ σκο λο τέ ρες κα τα στά σεις Θὰ ἐ πι βι ώ σου με ἀρ κεῖ νὰ μὴν ἀ φελ λη νι σθοῦ με

16

Θεοδόσης Στέριου (1780-1865) Μακεδόνες Ἀγωνιστὲς τοῦ 1821

Στὴν προσπάθεια νὰ γίνουν γνωστοὶ οἱ παραμελημένοι Μακεδόνες ἀγωνιστὲς τοῦ 1821 ἐπανερχόμαστε σὲ μία μεγάλη

μορφὴ τοῦ ἀγώναmiddot πρόκειται γιὰ τὸν Θεοδόσιο Στέριου ἀπὸ τὸ Λιβάδι ΘεσσαλονίκηςΤὰ χω-ριὰ Λιβάδι καὶ Περιστερὰ ἔχουν νὰ ἐπιδείξουν μέγιστη συμβολὴ στὴν ἐπανάσταση τοῦ 1821 στὴ Χαλκιδικὴ σὲ μεγάλο ἀριθμὸ ἀγωνιστῶν γιὰ τοὺς ὁποίους ὑπάρχει ἀφθονία στοιχείων ἄγνωστα στοὺς σημερινοὺς Ἕλληνες Παρα-κάτω παρατίθεται μία αἴτηση ποὺ ὑπέβαλε ὁ Θεοδόσιος Στέριου τὸ 1841 στὴν Ἀταλά-ντη ὅπου ἐξιστορεῖ τὰ κατορθώματά του

laquoὉ ὑποφαινόμενος ἀπὸ ἀρχῆς τοῦ ἀγῶνος λαβὼν τὰ ὃπλα εἰς χεῖρας μου ἀκόμη ἀπὸ τὴν κωμόπολή μας Λιβάδι τῆς ἐπαρχίας Ἀρδαμερίου τῆς Μακεδονίας μὲ ὅλους τοὺς συμπολίτας μου ἐπικεφαλῆς τῶν ὁποίων ὡς ὁπλαρχηγὸς ἀντι-παρετάχθην ἐκεῖ καὶ εἰς τὰ πέριξ αὐτῆς κατὰ τοῦ ἀπὸ Θεσσαλονίκης διορισθέντος ἀρχηγοῦ Ἰσμαὴλ Ἀγὰ Κεσίμογλου ἔχοντος περίπου 5000 ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως μὲ διαφόρους εἰς διάφορα μέρη ἀκροβολισμοὺς διατηρήσας τὰ γυναικόπαιδα τοῦ μέρους ἐκείνου ἔφθασα ἐν τῇ χερσονήσῳ Κασσάνδρᾳ ὅπου καὶ κατε-τάχθην ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ γενικοῦ τῆς Μα-κεδονίας ἀρχηγοῦ Ἐμμανουὴλ Παπᾶ Σερραίου μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν διεύθυνσίν μου στρατιώτας καὶ ὑπηρέτησα εἰς ὅλην τὴν διάρκειαν τοῦ πολέμου ἕως τῆς καταστροφῆς της ἀπὸ τὸ ἐχθρικόν τοῦ σατράπη Λουμποὺτ πασᾶ καὶ ἄλλων 40000 ὅλον ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως καταφυγὼν ὡς τοιοῦτος εἰς Πελοπόννησον μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν μου ἐναπομείναντας στρατιώτας κα-τετάχθην εἰς τὸ σῶμα τοῦ ἀρχηγοῦ Παναγιώ-τη Ζαφειρόπουλου εἰς τὰς μάχας Δερβενακί-ων καὶ Ἄργους κατὰ τοῦ Δράμαλη καὶ ἄλλων Ἑπομένως ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Νικολάου Σου-λιώτου κατὰ τοῦ ἴδιου Δράμαλη καὶ ἄλλων πάλι εἰς Ἄργος καὶ εἰς τὰ πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν

ὁδηγίαν τοῦ Θεοδωράκη Ζαχαρόπουλου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ πασᾶ εἰς τὰ μέρη τῆς Καλαμάτας καὶ τῶν πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Κα-ρατάσιου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ εἰς Σχοινόλακκα Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ ταγματάρχου Κων-σταντίνου Δουμπιώτου εἰς διάφορα μέρη τῆς Πελοποννήσου ὅπου καὶ ὅπως τὸ ἐκάλεσεν ἡ χρεία τότε Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Δημη-τρίου Κριεζῆ Ὑδραίου εἰς τὴν Ὕδραν καὶ ἑπομέ-νως εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Παλαιῶν Πατρῶν καὶ ἀλλαχοῦ Ἔπειτα ἐπανελθὼν κατὰ τὸ 1826 εἰς τὰς νήσους Σκιάθον καὶ Σκόπελον συσσωματω-θεὶς μὲ τὸ Μακεδονικὸ σῶμα τοῦ προειρηθέντος Κωνσταντίνου Δουμπιώτου ἀντιπαρετάχθημεν εἰς τὴν Ὀρμύλιαν μὲ τὸν Ὀμὲρ Βεργιόνην εἰς Τρίκερην μὲ τὸν Νούρκα μπέη καὶ εἰς τὴν Ἀτα-λάντην μὲ τὸν Μουστὰ μπέη Ἔπειτα ἐδιορίσθην εἰς τὴν Σκόπελον πολιτάρχης διὰ τὴν εὐταξίαν Ὅτε μετέβησαν τὰ στρατεύματα εἰς Μέγαρα νὰ ὀργανωθοῦν καὶ μὴ εὑρεθεὶς ἐκεῖ νὰ ὀργα-νωθῶ ἔμεινα ζημιωμένος ἀπὸ τοῦ βαθμοῦ κτλ Ἔπειτα τὸ 1830 μετοίκησα εἰς χωρίον Σκεντέ-ραγα τῆς Λοκρίδος εἰς τὸ ἔτος 1836 ἔδωσα τὰ ἀποδεικτικά μου εἰς τὸ ἐπαρχεῖον Λοκρί-δος καὶ δὲν ἠξιώθην ἔκτοτε ἀπάντησίν τινα ἐπὶ τῶν δικαιωμάτων καὶ θυσιῶν καὶ ἀγώνων μου ἤδη δὲ ἀποκατασταθεὶς εἰς τὴν Νέαν Πέλλην τῆς Λοκρίδος-Συνοικισμοῦ τῶν Μακεδόνων Δυστυχῶς εἰς τὴν ἡλικίαν περίπου 60 διὸ καὶ ἀπεκδεχόμενος εὔελπις τὸ αἴσι-ον ἀποτέλεσμα τῶν ἀναφερομένων δικαι-ωμάτων μου ὑποσημειοῦμαι εὐσεβάστωςraquo Ἐν Ἀταλάντῃ τῇ 1ῃ Δεκεμβρίου 1841

Πηγήhttpdoumbia-istoriablogspotgr

17

Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Πάω νὰ πολεμήσω

-Πᾶς νὰ παλέψης μὲ λιοπύρια καὶ χιόνια

-Πάω νὰ προστατέψω τὸ δίκιο καὶ τὴ λευτεριά

-Πᾶς νὰ διψάσης καὶ νὰ πεινάσης

-Πάω νὰ φυλάξω τὸ ψωμὶ τῶν παιδιῶν

-Πᾶς νὰ χάσης χέρι πόδι μάτι

-Πάω νὰ δώσω χαρὰ καὶ φῶς

σὲ χιλιάδες τίμιους καὶ εἰρηνικοὺς ἀνθρώπους

-Πᾶς νὰ σκοτώσης καὶ νὰ σκοτωθῆς

-Πάω νὰ δώσω ζωὴ καὶ εἰρήνη δίκιο καὶ λευτεριά

-Γιὰ ποιόν στρατιώτη

-Γιὰ τὴν πατρίδα

ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟΝ Γ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 1949

18

Διδαχὲς τοῦ γέροντος Παϊσίου

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ὅποιος ἀγωνίζεται πνευματικάπολεμάει τὸν ἐχθρὸ διάβολο καὶ ἑπόμενο εἶναι νὰ πο-λεμηθῆ καὶ ἀπrsquo αὐτόν Ὁ ἄνθρωποςποὺ θὰ νικήση τὸν νοητὸ ἐχθρό θὰ στεφανωθῆ ἀπὸ τὸν Χριστό

Γιὰ νὰ ἐξαγνισθῆ ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ μὴ δέχεται πονηροὺς λογισμούς ἀλλrsquo οὔτε καὶ ὁ ἴδιος νὰ σκέφτεται πονηρά Νὰ ἐνεργῆ δὲ ἁπλὰ καὶ ταπεινὰ καὶ νrsquo ἀγωνίζεται φιλότιμα

Ἡ μεγαλύτερη ἀρρώστια στὴν ἐποχὴ μας εἶναι οἱ μάταιοι λογισμοὶ τῶν κακῶν ἀνθρώ-πων ποὺ φέρνουν τὸ ἄγχος Τὴ θεραπεία τὴν δίνει μόνο ὁ Χριστὸς μὲ τὴν ψυχικὴ γαλήνη μαζὶ καὶ τὴν αἰωνιότητα ἀρκεῖ νὰ μετανοήση ὁ ἄνθρωπος καὶ νὰ στραφῆ στὸν Χριστό

Τὸ καλύτερο φάρμακο γιὰ τὴν κάθε δοκι-μασία μας εἶναι ἡ μεγαλύτερη δοκιμασία τῶν συνανθρώπων μας ἀρκεῖ νὰ τὴν φέρουμε στὸν λογισμό μας

Ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ γιὰ ὅτι δὲν γί-νεται ἀνθρωπίνως εἶναι μία μυστικὴ συνεχὴς προσευχὴ μὲ θετικὰ ἀποτελέσματα

Ὅποιος ἐμπιστεύεται στὸν Θεό σπέρνει δοξολογία καὶ δέχεται τὴ θεϊκὴ χαρὰ καὶ τὴν αἰώνια εὐλογία Ὅποιος σπέρνει κακομοιρι-άθερίζει κακομοιριὰ καὶ ἀποθηκεύει ἄγχος

Ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὁ ἄνθρωπος ὅταν δέ-χεται ὑλικὴ εὐλογία εἶναι χαρὰ ἀνθρώπινη

19

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἐνῷ ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὅταν δίνη ὁ ἄνθρωπος εἶναι θεϊκή Ἡ θεϊκὴ ἔρχεται μὲ τὸ δόσιμο

Ὅποιος κουράζεται γιὰ τὸν πλησίον του ἀπὸ καθαρὴ ἀγάπη ξεκουράζεται μὲ τὴν κούραση Ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ ἀγαπάει τὸν ἑαυ-τό του καὶ τεμπελιάζει κουράζεται καὶ μὲ τὸ νὰ κάθεται

Ὅταν ἀδικῆσαι νὰ μὴ λές laquoΝὰ τὸ βρῆ ἀπὸ τὸν Θεόraquo γιατί τότε καταριέσαι μὲ εὐγένεια

Ἕνα τουρβὰ μεταφέρει κανεὶς καὶ λέει πότε νὰ τὸν ξεφορτωθῆ Πόσο μᾶλλον νὰ κουβαλάη συνέχεια περίσσιο βάρος τὸ ὁποῖο προσθέ-τει μὲ τὴν πολυφαγία καὶ βλάπτει καὶ στὴν ὑγεία

Ἐὰν δὲν διορθωθῆ ὁ καθένας μας γιὰ νὰ πληθύνη τὸ καλό πῶς μπορεῖ νὰ ἐπικρατήση τὸ καλὸ μὲ καλὸ τρόπο

Ἐὰν δὲν μποροῦμε νὰ ἀγωνισθοῦμε πολὺ ἢ καὶ καθόλου τουλάχιστον νὰ τὸ ἀναγνω-ρίζουμε ταπεινὰ καὶ νὰ ζητᾶμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ Ἐὰν θὰ μᾶς βοηθοῦσε καὶ ἡ μὴ ἀνα-γνώριση οὔτε καὶ αὐτὴ θὰ μᾶς τὴν ζητοῦσε ὁ Χριστός

Ἄλλο εὐλάβεια καὶ ἄλλο εὐσέβεια ndash ὅπως ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολικὴ εὐλάβεια διαφέρει ἀπὸ τὴν Δυτικὴ εὐρωπαϊκὴ εὐσέβειαἩ μὲν εὐλάβεια ἔχει θεία Χάρη ἡ δὲ εὐσέβεια ἔχει ἀνθρώπινο μυαλό

Ἡ κάθε καλὴ ἰδέα ποὺ ἔρχεται στὸν ἀνθρώ-πινο νοῦ εἶναι ἀπὸ ἄνω ἀπὸ τὸν Θεό Μόνο ὅτι κατεβάζει ἡ μύτη μας μὲ τὸ συνάχι εἶναι δικό μας

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δέχονται τὶς πλούσιες εὐλογίες τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ λίγοι εὐχαριστοῦν τὸν Θεὸ καὶ εἶναι εὐχαριστημένοι καὶ χαρού-μενοι κοντὰ στὸν Χριστό

Ἀπὸ τὸ βιβλίο του Ἁγιορεῖται Πατέρες καὶ Ἁγιορείτικα ἔκδοση Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου laquoΕὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγοςraquo Σουρωτὴ Θεσσαλονίκης

20

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με

καὶ πι νέ τω

ἐκ τοῦ Οἴκου

ΡούνshyταshyΓεshyωρshyγίshyουshyΔιshyκηshyγόshyρου

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με καὶ πι νέ τωὉ πι στεύ ων εἰς ἐ μέ κα θὼς εἶ πεν ἡ γρα φή πο τα μοὶ ἐκ τῆς κοι λί ας αὐ τοῦ ρεύ σου σιν ὕ δα τος ζῶν τος

Μα μά μπαμ πὰ δι ψά ω δι-ψά ω πο λύ δῶ στε μου νε-

ρό ἔ χει πο λὺ ζέ στη καὶ κου ρά στη κα ἄ κου σα νὰ λέ ει ἕ να παι δά κι πο λὺ χα ρι-τω μέ να στοὺς γο νεῖς του κα θὼς ἔ παι-ζε στὴν πα ρα λί α ἐ φέ τος τὸ κα λο καί ρι Δὲν ξέ ρω για τί ἀλ λὰ αὐ τὴ ἡ φαι νο με-νι κὰ ἁ πλὴ φρά ση τοῦ μι κροῦ παι διοῦ μοῦ ἔ φε ρε στὸν νοῦ μί α ἄλ λη φρά ση ἡ ὁ ποί α λέ ει laquoἘ ὰν τὶς δι ψῇ ἐρ χέ σθῳ πρὸς ἐ μὲ καὶ πι νέ τῳraquo

Δί ψα λοι πόν Ναί δί ψα μί α πα ρά με-τρος τῆς ἀν θρώ πι νης ζω ῆς τῆς κα θη με-ρι νό τη τός μας Ἀ νά λο γα βέ βαι α γιὰ τὸ τί δι ψᾶ κα νείς μὴν τὸ ξε χνᾶ με αὐ τό πο λὺ βα σι κό κα θό τι ἡ δί ψα ἔ χει καὶ ἀλ λη γο-ρι κὸ πε ρι ε χό με νο Ἄλ λος δι ψᾶ γιὰ ὑ λι κὰ πράγ μα τα κι νού με νος ἀ πὸ τὴ φι λαυ τί α τὴ φι λαρ γυ ρί α ἢ τὴ φι λη δο νί α του ἄλ-λος πά λι δι ψᾶ γιὰ laquoἄλ λαraquo ἀ γα θά ὄ χι τοῦ κό σμου ἐ τού του γιὰ πνευ μα τι κὰ ἀ γα θά Ση μα σί α ἔ χει πάν τως ὅ τι τὸ κί νη τρο καὶ ἡ αἰ τί α τῆς δί ψας εἶ ναι κοι νὴ γιὰ ὅ λους εἶ ναι ἡ δί ψα γιὰ ζω ή

Ἡ ποι ό τη τα τῆς δί ψας τοῦ κα θε νὸς θὰ κα θο ρί ζει μέ σα στὴ ζω ὴ του κα τ᾿ ἀ νάγ κην καὶ τὴν πη γὴ στὴν ὁ ποί α θὰ πη-γαί νει νὰ ξε δι ψᾶ Καὶ ἀ κο λού θως ὅ λα τὰ ἔρ γα του μὲ αὐ τὸ τὸ κρι τή ριο θὰ κα θο-ρί ζον ται Γαι ώ δης ἡ δί ψα κά ποι ου γαι-ώ δης καὶ ἡ πη γή του γαι ώ δη καὶ φθαρ τὰ

21

ἐκ τοῦ Οἴκου

τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του Πνευ μα τι κὴ ἡ δί ψα κά ποι ου πνευ μα τι κὴ καὶ ἡ πη γή του πνευ μα τι κὰ καὶ αἰ ώ νια τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του

Ἡ ἀ κο λου θί α αὐ τὴ ἀ πο κτᾶ ἀ κό μη με γα λύ τε ρη ση μα σί α ὅ ταν τὴν ἀ να λο γι-στοῦ με μέ σα ἀ πὸ τὸ πρί σμα τοῦ συ νό-λου τὸ λε γό με νον umlκοι νόνuml Ὁ ἄν θρω πος ὡς ἀ το μι κό τη τα εἶ ναι αὐ τα ξί α ὅ μως ἡ αὐ τα ξί α αὐ τὴ θε ώ νε ται μέ σα ἀ πὸ τὸ κοι-νὸν σῶ μα καὶ σω τη ρί α κλει σμέ νη μέ σα σὲ ἕ να laquoἐ γὼraquo δὲν νο εῖ ται δὲν ὑ φί στα ται

Ἀ νά λο γα λοι πὸν μὲ τὴν ποι ό τη τα τῆς προ σω πι κῆς πη γῆς του ὁ κα θέ νας ἐ πη-ρε ά ζει τὸ σύ νο λο μέ σα στὸ ὁ ποῖ ο ἐ νυ πάρ χει Ἂν οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη γὲς τῶν ἀ τό μων ἔ χουν πνευ μα τι κὴ ἀ να φο-ρὰ στὴ μί α καὶ μο να δι κὴ αἰ ώ νια πη γὴ ζῶν τος ὕ δα-τος Στὸν Χρι στό τό τε καὶ τὸ σύ νο λο στὸν Χρι στὸ θὰ ὁ δη γεῖ ται ἀ πὸ Τὸν Χρι στὸ θὰ ἐμ πνέ ε ται καὶ ἐν Χρι στῷ θὰ διά γει σὲ αἰ ώ νια χα ρά Ἂν ὅ μως οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη-γὲς τῶν ἀ τό μων σὲ μί α κοι-νω νί α ἔ χουν ση μεῖ ο ἀ να φο-ρᾶς τὰ ὑ λι κὰ καὶ προ σω πι-κὰ πά θη καὶ τὴν ἱ κα νο ποί-η σή τους τό τε ἡ δί ψα ὄ χι μό νο δὲν θὰ σβή νει ἀλ λὰ μο νί μως θὰ αὐ ξά νει καὶ θὰ ὁ δη γεῖ τό σο τὰ ἐ πὶ μέ ρους ἄ το μα ὅ σο καὶ ὅ λο τὸ σύ νο λο σὲ μί α δια ρκῆ φθο ρά σὲ μί α πο ρεί α θνη τὴ σὲ μί α πο ρεί α ἐ ξα-φά νι σης

Καὶ ἐ δῶ βρί σκε ται τὸ χρέ ος καὶ ἡ εὐ-θύ νη τῶν Χρι στια νῶν Στὸ σύγ χρο νο κοι-νὸ τρα πέ ζι τῆς πα ναν θρώ πι νης οἰ κο γέ-νειας τῶν ἀν θρώ πων ὑ πάρ χει μί α κα νά τα μὲ νε ρό ἕ τοι μη νὰ ξε δι ψά σει τὶς ἀ λη θι νὲς ἀ νάγ κες τῶν με λῶν αὐ τῆς τῆς οἰ κου με νι-κῆς οἰ κο γέ νειας

Ἕ τοι μη νὰ σβή σει ὅ λη τὴν ψυ χι κή πνευ μα τι κὴ δί ψα τοῦ κό σμου ἕ τοι μη νὰ δώ σει αἰ ώ νια προ ο πτι κὴ ζω ῆς καὶ χα ρᾶς

στὶς κοι νω νί ες ὅ λου τοῦ κό σμου Καὶ τὸ νε ρὸ αὐ τῆς τῆς κα νά τας δὲν εἶ ναι ἄλ λο πα ρὰ Ὁ ἴ διος Ο ΧΡΙΣΤΟΣ Ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στός ὁ ὁ ποῖ ος προ σφέ ρε ται αἰ ω νί ως ἀ φει δῶς καὶ ἀ δι α κρί τως σὲ ὅ λους Ὁ ἴ διος εἶ ναι καὶ τὸ νε ρὸ Ὁ ἴ διος καὶ ἡ πη γή Αὐ-τὸ εἶ ναι τὸ με γά λο ἠ θι κὸ καὶ πνευ μα τι κό μας χρέ ος γιὰ ὅ λους τούς Χρι στια νούς νὰ φρον τί ζουν νὰ ξε δι ψοῦν οἱ ἴ διοι ἀ πὸ Τὸν Χρι στό ἀ πὸ τὸ Ἅ γιο Πνεῦ μα τὸ ζω-ο γό νο καὶ νὰ γί νον ται οἱ ἴ διοι κα νά τες μὲ Χρι στό ὥ στε νὰ με τα δί δουν μὲ τὴ ζω ὴ

τους αὐ τὸ τὸ αἰ ώ νιο ὕ δωρ σὲ ὅ λη τὴν οἰ-κου μέ νη

Νὰ γε μί ζουν πάν το τε αὐ τὴν τὴν πα-να θρώ πι νη κα νά τα μὲ Χρι στό γιὰ νὰ μπο ρεῖ ὅ λη ἡ οἰ κου μέ νη νὰ ζεῖ ἀ λη θι νά νὰ ζεῖ μὲ ἀ γά πη νὰ θε ώ νε ται ἐν Χρι στῷ κά θε λε πτό

Ἐ ξάλ λου μᾶς τὸ εἶ πε ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στὸς laquoὅ ποι ος δι ψᾶ νὰ ἔρ χε ται σὲ ἐ μέ να νὰ πί νειraquo Δὲν ὑ πάρ χει με γα λύ τε ρο πράγ-μα ἀ πὸ αὐ τὴν τὴν ἀ γά πη ποὺ μᾶς δεί χνει Ὁ Χρι στός Στὸ χέ ρι μας εἶ ναι νὰ θέ λου με νὰ ξε δι ψά σου με ἀ λη θι νὰ καὶ ἀ το μι κὰ καὶ στὸ σύ νο λο

Ἡ Σαμαρείτιδα λέγει στὸν Κύριοlaquo Δὸς μοι τοῦτο τὸ ὕδωρraquo

22

Πολλοὶ σήμερα κατηγοροῦν τοὺς νέους γιὰ τὰ ἀλλόκοτα ντυσίματά τους τὴν ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους

τὴν ἀπραξία καὶ τὶς αὐτοκαταστροφικές τους τάσεις

Εἶναι ἄραγε ὅμως ἔτσι ὄντως τὰ πράγμα-τα Ἢ μήπως κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιφάνεια μᾶς διαφεύγει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια

Οἱ νέοι ἐμφανίζονται μὲ ἔξαλλα ἢ ἐξω-φρενικὰ ντυσίματα καὶ κατηγοροῦνται γιrsquo αὐτό Ὅμως ἔτσι ἀντιδροῦν στοὺς κουστου-μαρισμένους καὶ γραβατωμένους κυρίως τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράττουν μὲ τὴ μεγαλύ-τερη ὑποκρισία τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἐναντίον τῆς κοινωνίας ἀπομιζώντας την μὲ ἄνομα μέσα ἀπροκάλυπτα καὶ ὠθώντας την στὴ δυστυχία

Γίνονται πολλὲς φορὲς καταστροφικοὶ καὶ αὐτοκαταστροφικοὶ μὲ ποικίλες οὐσίες ἐνῷ συγχρόνως παρουσιάζουν ἔντονη φιλαυ-τία Φαίνεται παράξενο καὶ ἀσυμβίβαστο Ὅμως δὲν εἶναι αὐτοὶ οἱ αὐτοκαταστροφικοί ἐνῷ ἡ φιλαυτία τους ἐνέχει τὴν ἐνστικτώδη αἴσθηση τῆς διατήρησης τῆς ζωῆς καὶ τῶν ὑπολειμμάτων τῆς τσαλακωμένης ἀξιοπρέ-πειάς τους

Δὲν προτίμησαν ποτὲ οἱ ἴδιοι νὰ τρῶνε μεταλλαγμένα γενετικῶς προϊόντα μὲ διοξί-νες προϊόντα τῆς μεγάλαυχης πολιτικῆς τῶν lsquorsquoπεπολιτισμένωνrsquorsquo ἐθνῶν τῆς Ἑσπερίας

Ἡ ὕβρις τῶν μεγιστάνων δὲν διστάζει νὰ τοὺς ταΐζει μὲ προϊόντα ὑβριδίων καὶ ἂν ἀρέ-σει σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς μεγιστάνες μπορεῖ καὶ νὰ τοὺς στείλει ὡς πασχαλινὸ δῶρο μιά βόμβα ἀπεμπλουτισμένου οὐρα-νίου μὲ εὐχὲς γιὰ καλὸ Πάσχα

Ὅλα αὐτὰ τοὺς τὰ ταΐζει ἡ κοινωνία χωρὶς νὰ τοὺς ρωτᾶ τσακίζοντας ἔτσι τὴν πολύτιμη ὑγεία τους τὴν τόσο ὠφέλιμη καὶ χρήσιμη γιὰ τὰ χρόνια ζωῆς ποὺ ἔχουν μπροστά τους νὰ δημιουργήσουν καὶ στὸ τέλος τοὺς κατηγορεῖ γιὰ αὐτοκαταστροφὴ ἐνῷ ἡ ἴδια ἐκεῖ τούς ὁδήγησε

Τοὺς ἐξαναγκάζει σὲ ἀμνησία μὲ τὴν ἔλλειψη ἐπαρκῶν χώρων νὰ ἀθληθοῦν νὰ παίξουν καὶ τρόπων νὰ κινηθοῦν μὲ ἀσφά-λεια μrsquo ἕνα ποδήλατο ἢ μὲ τὰ πόδια κι ἔπειτα τοὺς κατηγορεῖ γιὰ ψυχικὴ παραλυ-σία ξεχνώντας ὅτι lsquorsquoνοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖrsquorsquo

Τοὺς ἔχει καταντήσει χωρὶς χέρια διότι οἱ νέοι ἔξω ἀπὸ τὸν κονδυλοφόρο καὶ ἴσως λίγες φορὲς στὴ ζωὴ τους μιὰ μπάλα ὅποτε τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία στοὺς ἐλαχιστότα-τους χώρους ποὺ lsquorsquoφροντίζουνrsquorsquo οἱ lsquorsquoμεγά-λοιrsquorsquo νὰ διατηροῦν γὶ΄ αὐτούς δὲν ἔχουν κρατήσει τίποτε ἄλλο

Ἡ χειρωνακτικὴ ἀπασχόληση εἶναι ξένη γιὰ τοὺς πολλούς Χειροτεχνίες-τέχνες κι ἄλλες χρήσιμες πρακτικὲς δραστηριότητες

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέων

Ἰωάννη Νικολαΐδηἐκπαιδευτικοῦ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

14

Ἐπίκαιρα διδάγματα ἀπὸ τὸν Μακεδονικὸ Ἀγώνα

Κων σταν τί νου Χο λέ βαπο λι τι κοῦ ἐ πι στή μονος

Στὶς 13 Ὀ κτω βρί ου 1904 ἔ πε φτε νε κρὸς ἀ πὸ τουρ κι κὸ βό λι ὁ Ἀν θυ πο λο χα γὸς τοῦ Πυ ρο βο λι κοῦ Παῦ λος Με λᾶς στὸ χω ριὸ

Στά τι στα τῆς τό τε τουρ κο κρα τού με-νης Μα κε δο νί ας Πρό κει ται γιὰ τὸ ση με ρι νὸ χω ριὸ Με-λᾶς τοῦ Νο μοῦ Κα-στο ριᾶς Ὁ θά να τός του ἀ φύ πνι σε τὴν ὑ πνώτ του σα Ἀ θή να καὶ τὸν ἁ παν τα χοῦ Ἑλ λη νι σμό Ἔ τσι κο ρυ φώ θη κε ἡ ἔ νο-πλη φά ση τοῦ Μα-κε δο νι κοῦ Ἀ γώ να δη λα δὴ τῆς προ-σπά θειας τοῦ Ἑλ λη-νι σμοῦ νὰ ἀν τι με τω-πί σει τὴ δι εκ δί κη ση τοῦ Βουλ γα ρι κοῦ ἐ θνι κι σμοῦ ἐ πὶ τῆς Μα κε δο νί ας Ἀ πὸ αὐ τὸν τὸν ἀ γώ να καὶ ἀ πὸ ὅ σα προ-η γή θη καν ἀ ξί ζει νὰ ἐ ξα γά γου με σή με ρα ὁ ρι σμέ να ἐ πί και ρα δι δάγ μα τα

Ἡ πα τρί δα μας στὶς πα ρα μο νὲς αὐ-τῆς τῆς πα νε θνι κῆς προ σπά θειας εἶ χε πε ρά σει μί α μεί ζο να οἰ κο νο μι κὴ κρί ση μὲ ἀ παρ χὴ τὴν πτώ χευ ση τοῦ 1893 ἐ πὶ Χα ρι λά ου Τρι κού πη Τὸ 1897 ἀ κο-λού θη σε ὁ ἑλ λη νο τουρ κι κὸς πό λε μος ὁ ὁ ποῖ ος

ὑ πῆρ ξε ἀ τυ χὴς στὸ στρα τι ω τι κὸ πε δί ο ἀλ λὰ ἔ φε ρε θε τι κὰ ἀ πο τε λέ σμα τα στὸ δι πλω μα τι-κὸ πε δί ο μὲ τὴ δη μι ουρ γί α Αὐ τό νο μης Κρη τι-

κῆς Πο λι τεί ας καὶ τὴν ἀ πο μά κρυν ση τῆς τουρ κι κῆς δι οί κη σης ἀ πὸ τὴ Με γα λό νη-σο Τὸ 1898 ἐ πι βλή-θη κε στὴν Ἑλ λά δα ὁ Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὸς Ἔ λεγ χος (ΔΟΕ γνω-στὸς καὶ ὡς Δι ε θνὴς Οἰ κο νο μι κὴ Ἐ πι τρο-πή) Οἱ ἐκ πρό σω ποι τῶν ξέ νων δα νει-στῶν μας Ἄγ γλοι Γερ μα νοί Γάλ λοι Αὐ στρια κοί Ἰ τα λοὶ καὶ Ρῶ σσοι ἔ παιρ ναν κα τευ θεῖαν ἀ πὸ τὴν πη γὴ τὰ ἔ σο δα τῶν κρα τι κῶν μο νο πω-λί ων (ἁ λά τι τσι γα-ρό χαρ το παι γνι ό-χαρ τα σπίρ τα κἄ) κα θὼς καὶ τὰ ἔ σο δα τοῦ Τε λω νεί ου Πει-ραι ῶς Πα ρὰ τὴν οἰ-κο νο μι κὴ καὶ ψυ χο-λο γι κὴ κα τάρ ρευ ση οἱ Ἕλ λη νες τῆς ἐ πο-χῆς ἐ κεί νης ἀ πέ φυ-γαν τὴν ἐ θνι κὴ κα τά-θλι ψη ποὺ βι ώ νου με σή με ρα καὶ γρή γο ρα

ἀ νόρ θω σαν τὸ ἠ θι κό τους Μέ σα σὲ λί γα χρό-νια μπό ρε σαν νὰ ὀρ γα νώ σουν μὲ ἐ πι τυ χί α τὸν δι μέ τω πο Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να κα τὰ Ὀ θω μα νῶν

Ὁ μακεδονομάχος Παῦλος Μελᾶς

15

Τούρ κων ποὺ ἤ λεγ χαν τὴ Μα κε δο νί α καὶ κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων οἱ ὁ ποῖ οι ἀ πει λοῦ σαν τὸν ἑλ-λη νι κὸ πλη θυ σμό Τὸν κα λοῦ σαν νὰ ἐν τα χθεῖ στὴ Βουλ γα ρι κὴ ἐκ κλη σι α στι κὴ Ἐ ξαρ χί α καὶ νὰ ἐγ κα τα λεί ψει τὸ Πα τρι αρ χεῖ ο

Ποι οὶ πα ρά γον τες ἐ πέ δρα σαν θε τι κὰ ὥ στε νὰ ἀ να κάμ ψει τὸ ἐ θνι κὸ φρό νη μα πα ρὰ τὴν πτώ χευ ση καὶ τὴ στρα τι ω τι κὴ ἥτ τα

Πρῶ τον Ἡ πί στη στὸν Θε ό Εἶ ναι χα ρα κτη-ρι στι κὸ ὅ τι ἡ πρώ τη με γά λη ἐ θνι κὴ ἐ πι τυ χί α με τὰ τὸ 1893 ἦ ταν ἡ νί κη τοῦ Σπύ ρου Λού η στὸν Μα ρα θώ νιο τῶν Α΄ Ὀ λυμ πια κῶν Ἀ γώ νων στὴν Ἀ θή να (1896) Ὁ Λού ης τὸ τε λευ ταῖ ο βρά δυ πρὸ τοῦ ἀ γῶ νος νή στε ψε καὶ προ σευ-χή θη κε Ἕ νας προ σευ χό με νος νε ρου λὰς ἔ δω σε τὴν ἀ πα ραί τη τη ἐ θνι κὴ ἀ νά τα ση στὸν ἀ πο γο-η τευ μέ νο Ἑλ λη νι σμό

Δεύ τε ρο στοι χεῖ ο ἦ ταν ἡ αὐ το θυ σί α καὶ ὁ ἡ ρω ϊσμός ὅ πως κα τε δεί χθη στὴν πε ρί πτω ση τοῦ Παύ λου Με λᾶ Ἕ να παλ λη κά ρι ποὺ ζοῦ-σε μέ σα σὲ δύο ἐ πι φα νεῖς οἰ κο γέ νει ες -δι ό τι καὶ ἡ γυ ναί κα του ἦ ταν ἀ πὸ τὴν οἰ κο γέ νεια Δρα γού μη μὲ πολ λοὺς πο λι τι κοὺς καὶ λο γί ους- δέ χθη κε νὰ με τα βεῖ ἐ θε λον τι κὰ στὰ βου νὰ τῆς Μα κε δο νί ας γιὰ νὰ βο η θή σει τὸν ἐν τό πιο Ἑλ-λη νι σμὸ στὴ σκλη ρὴ μά χη

Τρί τον Ἡ ὕ παρ ξη κε φα λαι ού χων μὲ ἑ δραί α ἐ θνι κὴ συ νεί δη ση Πα ρά δειγ μα ὁ Γε ώρ γιος Ἀ βέ ρωφ ἐκ Με τσό βου ὁ ὁ ποῖ ος πλού τι σε στὴν Αἴ γυ πτο καὶ ἔ δω σε με γά λο μέ ρος τῶν χρη μά-των του γιὰ τὶς Ἔ νο πλες Δυ νά μεις μας

Τέ ταρ τον Ἡ πί στη στὴ δι α χρο νι κὴ συ νέ-χεια τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ ὅ πως τὴν κα τέ γρα ψαν ἱ στο ρι κοὶ καὶ λο γο τέ χνες μὲ κο ρυ φαῖ ο τὸν Κω-στὴ Πα λα μᾶ Ἀρ χαί α Ἑλ λά δα Βυ ζάν τιο Κλέ-φτες καὶ Ἀρ μα τω λοί ἥ ρω ες καὶ ἐ θνο μάρ τυ ρες ὅ λα αὐ τὰ ἀ πε τέ λε σαν μί α ἑ νό τη τα στὴ συ νεί-δη ση τοῦ μέ σου Ἕλ λη να καὶ τὸν ὤ θη σαν νὰ πο λε μή σει στὸν Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να καὶ στὴν με γά λη ἐ ξόρ μη ση τῶν Βαλ κα νι κῶν Πο λέ μων τοῦ 1912-13

Οἱ πα ρά γον τες τῆς νί κης στὸν Μα κε δο-νι κὸ Ἀ γώ να συν το νί σθη καν καὶ συ νερ γά σθη-καν πο λὺ κα λά Τὸ Οἰ κου με νι κὸ Πα τρι αρ χεῖ ο ἐ ξέ λε ξε καὶ ἀ πέ στει λε νέ ους καὶ μα χη τι κοὺς Μη τρο πο λί τες μὲ πα τρι ω τι σμὸ καὶ τόλ μη Οἱ δι πλω μά τες μας ὅ πως ὁ Ἴ ων Δρα γού μης καὶ ὁ Λάμ προς Κο ρο μη λᾶς κα τέ στρω σαν τὸ εὐ φυ ὲς

στρα τη γι κὸ σχέ διο Οἱ ἐ θε λον τὲς ἀ ξι ω μα τι κοὶ ἦλ θαν ἀ πὸ τὴν ἐ λεύ θε ρη Ἑλ λά δα καὶ με τέ δω-σαν τὴν ἐμ πει ρί α τους στοὺς Μα κε δό νες Ἄλ-λοι ἐ θε λον τὲς χω ρὶς νὰ εἶ ναι μό νι μοι στρα τι ω-τι κοὶ ἔ σπευ σαν μὲ χα ρά κυ ρί ως Κρη τι κοὶ καὶ Μα νιά τες Τὰ σω μα τεῖ α τὰ Μα κε δο νι κὰ Κο-μι τάτα καὶ οἱ Φι λεκ παι δευ τι κὲς Ἑ ται ρεῖες ἀ πὸ τὴν Ἀ θή να τὴ Λά ρι σα τὴν Κων σταν τι νού πο λη ἔ στελ ναν βι βλί α ἱ στο ρι κοῦ καὶ θρη σκευ τι κοῦ πε ρι ε χο μέ νου Δά σκα λοι καὶ δα σκά λες πα ρὰ τὸ νε α ρό τῆς ἡ λι κί ας τους ἔ φευ γαν ἀ πὸ τὴν ἡ συ χί α τῆς Ἀ θή νας καὶ πή γαι ναν νὰ δι δά ξουν στὰ ἑλ λη νό που λα τῆς Μα κε δο νί ας Χρι στὸ καὶ Ἑλ λά δα Πολ λοὶ καὶ πολ λὲς βρῆ καν φρι κτὸ θά να το Οἱ ἁ πλοὶ πα πά δες τῆς Μα κε δο νί ας ἀν τι στά θη καν κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων Ἐ ξαρ χι-κῶν καὶ δε κά δες ἀ πὸ αὐ τοὺς θυ σι ά σθη καν Οἱ ἐν τό πιοι Μα κε δό νες ἀ γω νί σθη καν μὲ κά θε τρό-πο καὶ ὄ χι μό νον οἱ ἑλ λη νό φω νοι ἀλ λὰ καὶ οἱ σλα βό φω νοι-δί γλωσ σοι καὶ οἱ βλα χό φω νοι Τὸ 1903 οἱ κά τοι κοι τοῦ Μο να στη ρί ου -σή με ρα Μπί το λα τῶν Σκο πί ων- ἀ πέ στει λαν στὸν Γάλ-λο Ὑ πουρ γὸ Ἐ ξω τε ρι κῶν ψή φι σμα μὲ τὸ ὁ ποῖ ο δή λω ναν ὅ τι laquoὁ μι λοῦ μεν σλα βι στί βλα χι στί ἀλ βα νι στί ἀλ λ᾿ οὖχ ἧτ τον εἴ με θα Ἕλ λη νεςraquo Ἡ ἑλ λη νι κὴ συ νεί δη ση τῶν σλα βο φώ νων ἂς γί-νει μά θη μα γιὰ ὅ σους σή με ρα ἐ πι χει ροῦν νὰ δη μι ουρ γή σουν τε χνη τὲς μει ο νό τη τες μὲ βά ση τὸ ἑλ λη νοσ λα βι κὸ ἰ δί ω μα λί γων χι λιά δων Δυ τι-κο μα κε δό νων

Οἱ πνευ μα τι κὲς προ ϋ πο θέ σεις τοῦ Ἀ γώ να καὶ τὰ ὅ σα προ η γή θη καν κα τα δει κνύ ουν ὅ τι ὅ ταν ὁ Ἑλ λη νι σμὸς βα σί ζε ται στὴν ἑλ λη νορ-θό δο ξη πα ρά δο σή του καὶ σὲ ἄ φθαρ τες ἀ ξί ες μπο ρεῖ καὶ νὰ ὀρ γα νω θεῖ καὶ νὰ συν το νι σθεῖ καὶ νὰ νι κή σει Δυ στυ χῶς σή με ρα βι ώ νου με τὴν οἰ κο νο μι κὴ κρί ση χω ρὶς πνευ μα τι κὰ ἐ φό δια δι-ό τι στὸ ὄ νο μα ἑ νὸς κί βδη λου προ ο δευ τι σμοῦ κά ποι οι γκρέ μι σαν τὶς στα θε ρὲς ἀ ξί ες ποὺ μᾶς κρά τη σαν ὄρ θιους ἐ πὶ αἰ ῶ νες Ἄ φη σαν τοὺς νέ ους χω ρὶς ἐλ πί δα καὶ αἰ σι ο δο ξί α καὶ καλ λι έρ-γη σαν τὴν ἐ θνι κὴ με λαγ χο λί α Ἂς δι δα χθοῦ με ὅ σο εἶ ναι και ρὸς ἀ πὸ τὰ ἠ θι κὰ ἐ φό δια ποὺ ἐ νί σχυ σαν τοὺς προ γό νους μας κα τὰ τὴν πε-ρί ο δο πρὶν καὶ κα τὰ τὴ διά ρκεια τοῦ Ἀ γώ να καὶ ἂς κα τα νο ή σου με ὅ τι ἔ χου με πε ρά σει καὶ ἀ πὸ δυ σκο λο τέ ρες κα τα στά σεις Θὰ ἐ πι βι ώ σου με ἀρ κεῖ νὰ μὴν ἀ φελ λη νι σθοῦ με

16

Θεοδόσης Στέριου (1780-1865) Μακεδόνες Ἀγωνιστὲς τοῦ 1821

Στὴν προσπάθεια νὰ γίνουν γνωστοὶ οἱ παραμελημένοι Μακεδόνες ἀγωνιστὲς τοῦ 1821 ἐπανερχόμαστε σὲ μία μεγάλη

μορφὴ τοῦ ἀγώναmiddot πρόκειται γιὰ τὸν Θεοδόσιο Στέριου ἀπὸ τὸ Λιβάδι ΘεσσαλονίκηςΤὰ χω-ριὰ Λιβάδι καὶ Περιστερὰ ἔχουν νὰ ἐπιδείξουν μέγιστη συμβολὴ στὴν ἐπανάσταση τοῦ 1821 στὴ Χαλκιδικὴ σὲ μεγάλο ἀριθμὸ ἀγωνιστῶν γιὰ τοὺς ὁποίους ὑπάρχει ἀφθονία στοιχείων ἄγνωστα στοὺς σημερινοὺς Ἕλληνες Παρα-κάτω παρατίθεται μία αἴτηση ποὺ ὑπέβαλε ὁ Θεοδόσιος Στέριου τὸ 1841 στὴν Ἀταλά-ντη ὅπου ἐξιστορεῖ τὰ κατορθώματά του

laquoὉ ὑποφαινόμενος ἀπὸ ἀρχῆς τοῦ ἀγῶνος λαβὼν τὰ ὃπλα εἰς χεῖρας μου ἀκόμη ἀπὸ τὴν κωμόπολή μας Λιβάδι τῆς ἐπαρχίας Ἀρδαμερίου τῆς Μακεδονίας μὲ ὅλους τοὺς συμπολίτας μου ἐπικεφαλῆς τῶν ὁποίων ὡς ὁπλαρχηγὸς ἀντι-παρετάχθην ἐκεῖ καὶ εἰς τὰ πέριξ αὐτῆς κατὰ τοῦ ἀπὸ Θεσσαλονίκης διορισθέντος ἀρχηγοῦ Ἰσμαὴλ Ἀγὰ Κεσίμογλου ἔχοντος περίπου 5000 ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως μὲ διαφόρους εἰς διάφορα μέρη ἀκροβολισμοὺς διατηρήσας τὰ γυναικόπαιδα τοῦ μέρους ἐκείνου ἔφθασα ἐν τῇ χερσονήσῳ Κασσάνδρᾳ ὅπου καὶ κατε-τάχθην ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ γενικοῦ τῆς Μα-κεδονίας ἀρχηγοῦ Ἐμμανουὴλ Παπᾶ Σερραίου μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν διεύθυνσίν μου στρατιώτας καὶ ὑπηρέτησα εἰς ὅλην τὴν διάρκειαν τοῦ πολέμου ἕως τῆς καταστροφῆς της ἀπὸ τὸ ἐχθρικόν τοῦ σατράπη Λουμποὺτ πασᾶ καὶ ἄλλων 40000 ὅλον ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως καταφυγὼν ὡς τοιοῦτος εἰς Πελοπόννησον μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν μου ἐναπομείναντας στρατιώτας κα-τετάχθην εἰς τὸ σῶμα τοῦ ἀρχηγοῦ Παναγιώ-τη Ζαφειρόπουλου εἰς τὰς μάχας Δερβενακί-ων καὶ Ἄργους κατὰ τοῦ Δράμαλη καὶ ἄλλων Ἑπομένως ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Νικολάου Σου-λιώτου κατὰ τοῦ ἴδιου Δράμαλη καὶ ἄλλων πάλι εἰς Ἄργος καὶ εἰς τὰ πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν

ὁδηγίαν τοῦ Θεοδωράκη Ζαχαρόπουλου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ πασᾶ εἰς τὰ μέρη τῆς Καλαμάτας καὶ τῶν πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Κα-ρατάσιου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ εἰς Σχοινόλακκα Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ ταγματάρχου Κων-σταντίνου Δουμπιώτου εἰς διάφορα μέρη τῆς Πελοποννήσου ὅπου καὶ ὅπως τὸ ἐκάλεσεν ἡ χρεία τότε Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Δημη-τρίου Κριεζῆ Ὑδραίου εἰς τὴν Ὕδραν καὶ ἑπομέ-νως εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Παλαιῶν Πατρῶν καὶ ἀλλαχοῦ Ἔπειτα ἐπανελθὼν κατὰ τὸ 1826 εἰς τὰς νήσους Σκιάθον καὶ Σκόπελον συσσωματω-θεὶς μὲ τὸ Μακεδονικὸ σῶμα τοῦ προειρηθέντος Κωνσταντίνου Δουμπιώτου ἀντιπαρετάχθημεν εἰς τὴν Ὀρμύλιαν μὲ τὸν Ὀμὲρ Βεργιόνην εἰς Τρίκερην μὲ τὸν Νούρκα μπέη καὶ εἰς τὴν Ἀτα-λάντην μὲ τὸν Μουστὰ μπέη Ἔπειτα ἐδιορίσθην εἰς τὴν Σκόπελον πολιτάρχης διὰ τὴν εὐταξίαν Ὅτε μετέβησαν τὰ στρατεύματα εἰς Μέγαρα νὰ ὀργανωθοῦν καὶ μὴ εὑρεθεὶς ἐκεῖ νὰ ὀργα-νωθῶ ἔμεινα ζημιωμένος ἀπὸ τοῦ βαθμοῦ κτλ Ἔπειτα τὸ 1830 μετοίκησα εἰς χωρίον Σκεντέ-ραγα τῆς Λοκρίδος εἰς τὸ ἔτος 1836 ἔδωσα τὰ ἀποδεικτικά μου εἰς τὸ ἐπαρχεῖον Λοκρί-δος καὶ δὲν ἠξιώθην ἔκτοτε ἀπάντησίν τινα ἐπὶ τῶν δικαιωμάτων καὶ θυσιῶν καὶ ἀγώνων μου ἤδη δὲ ἀποκατασταθεὶς εἰς τὴν Νέαν Πέλλην τῆς Λοκρίδος-Συνοικισμοῦ τῶν Μακεδόνων Δυστυχῶς εἰς τὴν ἡλικίαν περίπου 60 διὸ καὶ ἀπεκδεχόμενος εὔελπις τὸ αἴσι-ον ἀποτέλεσμα τῶν ἀναφερομένων δικαι-ωμάτων μου ὑποσημειοῦμαι εὐσεβάστωςraquo Ἐν Ἀταλάντῃ τῇ 1ῃ Δεκεμβρίου 1841

Πηγήhttpdoumbia-istoriablogspotgr

17

Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Πάω νὰ πολεμήσω

-Πᾶς νὰ παλέψης μὲ λιοπύρια καὶ χιόνια

-Πάω νὰ προστατέψω τὸ δίκιο καὶ τὴ λευτεριά

-Πᾶς νὰ διψάσης καὶ νὰ πεινάσης

-Πάω νὰ φυλάξω τὸ ψωμὶ τῶν παιδιῶν

-Πᾶς νὰ χάσης χέρι πόδι μάτι

-Πάω νὰ δώσω χαρὰ καὶ φῶς

σὲ χιλιάδες τίμιους καὶ εἰρηνικοὺς ἀνθρώπους

-Πᾶς νὰ σκοτώσης καὶ νὰ σκοτωθῆς

-Πάω νὰ δώσω ζωὴ καὶ εἰρήνη δίκιο καὶ λευτεριά

-Γιὰ ποιόν στρατιώτη

-Γιὰ τὴν πατρίδα

ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟΝ Γ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 1949

18

Διδαχὲς τοῦ γέροντος Παϊσίου

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ὅποιος ἀγωνίζεται πνευματικάπολεμάει τὸν ἐχθρὸ διάβολο καὶ ἑπόμενο εἶναι νὰ πο-λεμηθῆ καὶ ἀπrsquo αὐτόν Ὁ ἄνθρωποςποὺ θὰ νικήση τὸν νοητὸ ἐχθρό θὰ στεφανωθῆ ἀπὸ τὸν Χριστό

Γιὰ νὰ ἐξαγνισθῆ ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ μὴ δέχεται πονηροὺς λογισμούς ἀλλrsquo οὔτε καὶ ὁ ἴδιος νὰ σκέφτεται πονηρά Νὰ ἐνεργῆ δὲ ἁπλὰ καὶ ταπεινὰ καὶ νrsquo ἀγωνίζεται φιλότιμα

Ἡ μεγαλύτερη ἀρρώστια στὴν ἐποχὴ μας εἶναι οἱ μάταιοι λογισμοὶ τῶν κακῶν ἀνθρώ-πων ποὺ φέρνουν τὸ ἄγχος Τὴ θεραπεία τὴν δίνει μόνο ὁ Χριστὸς μὲ τὴν ψυχικὴ γαλήνη μαζὶ καὶ τὴν αἰωνιότητα ἀρκεῖ νὰ μετανοήση ὁ ἄνθρωπος καὶ νὰ στραφῆ στὸν Χριστό

Τὸ καλύτερο φάρμακο γιὰ τὴν κάθε δοκι-μασία μας εἶναι ἡ μεγαλύτερη δοκιμασία τῶν συνανθρώπων μας ἀρκεῖ νὰ τὴν φέρουμε στὸν λογισμό μας

Ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ γιὰ ὅτι δὲν γί-νεται ἀνθρωπίνως εἶναι μία μυστικὴ συνεχὴς προσευχὴ μὲ θετικὰ ἀποτελέσματα

Ὅποιος ἐμπιστεύεται στὸν Θεό σπέρνει δοξολογία καὶ δέχεται τὴ θεϊκὴ χαρὰ καὶ τὴν αἰώνια εὐλογία Ὅποιος σπέρνει κακομοιρι-άθερίζει κακομοιριὰ καὶ ἀποθηκεύει ἄγχος

Ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὁ ἄνθρωπος ὅταν δέ-χεται ὑλικὴ εὐλογία εἶναι χαρὰ ἀνθρώπινη

19

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἐνῷ ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὅταν δίνη ὁ ἄνθρωπος εἶναι θεϊκή Ἡ θεϊκὴ ἔρχεται μὲ τὸ δόσιμο

Ὅποιος κουράζεται γιὰ τὸν πλησίον του ἀπὸ καθαρὴ ἀγάπη ξεκουράζεται μὲ τὴν κούραση Ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ ἀγαπάει τὸν ἑαυ-τό του καὶ τεμπελιάζει κουράζεται καὶ μὲ τὸ νὰ κάθεται

Ὅταν ἀδικῆσαι νὰ μὴ λές laquoΝὰ τὸ βρῆ ἀπὸ τὸν Θεόraquo γιατί τότε καταριέσαι μὲ εὐγένεια

Ἕνα τουρβὰ μεταφέρει κανεὶς καὶ λέει πότε νὰ τὸν ξεφορτωθῆ Πόσο μᾶλλον νὰ κουβαλάη συνέχεια περίσσιο βάρος τὸ ὁποῖο προσθέ-τει μὲ τὴν πολυφαγία καὶ βλάπτει καὶ στὴν ὑγεία

Ἐὰν δὲν διορθωθῆ ὁ καθένας μας γιὰ νὰ πληθύνη τὸ καλό πῶς μπορεῖ νὰ ἐπικρατήση τὸ καλὸ μὲ καλὸ τρόπο

Ἐὰν δὲν μποροῦμε νὰ ἀγωνισθοῦμε πολὺ ἢ καὶ καθόλου τουλάχιστον νὰ τὸ ἀναγνω-ρίζουμε ταπεινὰ καὶ νὰ ζητᾶμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ Ἐὰν θὰ μᾶς βοηθοῦσε καὶ ἡ μὴ ἀνα-γνώριση οὔτε καὶ αὐτὴ θὰ μᾶς τὴν ζητοῦσε ὁ Χριστός

Ἄλλο εὐλάβεια καὶ ἄλλο εὐσέβεια ndash ὅπως ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολικὴ εὐλάβεια διαφέρει ἀπὸ τὴν Δυτικὴ εὐρωπαϊκὴ εὐσέβειαἩ μὲν εὐλάβεια ἔχει θεία Χάρη ἡ δὲ εὐσέβεια ἔχει ἀνθρώπινο μυαλό

Ἡ κάθε καλὴ ἰδέα ποὺ ἔρχεται στὸν ἀνθρώ-πινο νοῦ εἶναι ἀπὸ ἄνω ἀπὸ τὸν Θεό Μόνο ὅτι κατεβάζει ἡ μύτη μας μὲ τὸ συνάχι εἶναι δικό μας

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δέχονται τὶς πλούσιες εὐλογίες τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ λίγοι εὐχαριστοῦν τὸν Θεὸ καὶ εἶναι εὐχαριστημένοι καὶ χαρού-μενοι κοντὰ στὸν Χριστό

Ἀπὸ τὸ βιβλίο του Ἁγιορεῖται Πατέρες καὶ Ἁγιορείτικα ἔκδοση Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου laquoΕὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγοςraquo Σουρωτὴ Θεσσαλονίκης

20

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με

καὶ πι νέ τω

ἐκ τοῦ Οἴκου

ΡούνshyταshyΓεshyωρshyγίshyουshyΔιshyκηshyγόshyρου

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με καὶ πι νέ τωὉ πι στεύ ων εἰς ἐ μέ κα θὼς εἶ πεν ἡ γρα φή πο τα μοὶ ἐκ τῆς κοι λί ας αὐ τοῦ ρεύ σου σιν ὕ δα τος ζῶν τος

Μα μά μπαμ πὰ δι ψά ω δι-ψά ω πο λύ δῶ στε μου νε-

ρό ἔ χει πο λὺ ζέ στη καὶ κου ρά στη κα ἄ κου σα νὰ λέ ει ἕ να παι δά κι πο λὺ χα ρι-τω μέ να στοὺς γο νεῖς του κα θὼς ἔ παι-ζε στὴν πα ρα λί α ἐ φέ τος τὸ κα λο καί ρι Δὲν ξέ ρω για τί ἀλ λὰ αὐ τὴ ἡ φαι νο με-νι κὰ ἁ πλὴ φρά ση τοῦ μι κροῦ παι διοῦ μοῦ ἔ φε ρε στὸν νοῦ μί α ἄλ λη φρά ση ἡ ὁ ποί α λέ ει laquoἘ ὰν τὶς δι ψῇ ἐρ χέ σθῳ πρὸς ἐ μὲ καὶ πι νέ τῳraquo

Δί ψα λοι πόν Ναί δί ψα μί α πα ρά με-τρος τῆς ἀν θρώ πι νης ζω ῆς τῆς κα θη με-ρι νό τη τός μας Ἀ νά λο γα βέ βαι α γιὰ τὸ τί δι ψᾶ κα νείς μὴν τὸ ξε χνᾶ με αὐ τό πο λὺ βα σι κό κα θό τι ἡ δί ψα ἔ χει καὶ ἀλ λη γο-ρι κὸ πε ρι ε χό με νο Ἄλ λος δι ψᾶ γιὰ ὑ λι κὰ πράγ μα τα κι νού με νος ἀ πὸ τὴ φι λαυ τί α τὴ φι λαρ γυ ρί α ἢ τὴ φι λη δο νί α του ἄλ-λος πά λι δι ψᾶ γιὰ laquoἄλ λαraquo ἀ γα θά ὄ χι τοῦ κό σμου ἐ τού του γιὰ πνευ μα τι κὰ ἀ γα θά Ση μα σί α ἔ χει πάν τως ὅ τι τὸ κί νη τρο καὶ ἡ αἰ τί α τῆς δί ψας εἶ ναι κοι νὴ γιὰ ὅ λους εἶ ναι ἡ δί ψα γιὰ ζω ή

Ἡ ποι ό τη τα τῆς δί ψας τοῦ κα θε νὸς θὰ κα θο ρί ζει μέ σα στὴ ζω ὴ του κα τ᾿ ἀ νάγ κην καὶ τὴν πη γὴ στὴν ὁ ποί α θὰ πη-γαί νει νὰ ξε δι ψᾶ Καὶ ἀ κο λού θως ὅ λα τὰ ἔρ γα του μὲ αὐ τὸ τὸ κρι τή ριο θὰ κα θο-ρί ζον ται Γαι ώ δης ἡ δί ψα κά ποι ου γαι-ώ δης καὶ ἡ πη γή του γαι ώ δη καὶ φθαρ τὰ

21

ἐκ τοῦ Οἴκου

τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του Πνευ μα τι κὴ ἡ δί ψα κά ποι ου πνευ μα τι κὴ καὶ ἡ πη γή του πνευ μα τι κὰ καὶ αἰ ώ νια τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του

Ἡ ἀ κο λου θί α αὐ τὴ ἀ πο κτᾶ ἀ κό μη με γα λύ τε ρη ση μα σί α ὅ ταν τὴν ἀ να λο γι-στοῦ με μέ σα ἀ πὸ τὸ πρί σμα τοῦ συ νό-λου τὸ λε γό με νον umlκοι νόνuml Ὁ ἄν θρω πος ὡς ἀ το μι κό τη τα εἶ ναι αὐ τα ξί α ὅ μως ἡ αὐ τα ξί α αὐ τὴ θε ώ νε ται μέ σα ἀ πὸ τὸ κοι-νὸν σῶ μα καὶ σω τη ρί α κλει σμέ νη μέ σα σὲ ἕ να laquoἐ γὼraquo δὲν νο εῖ ται δὲν ὑ φί στα ται

Ἀ νά λο γα λοι πὸν μὲ τὴν ποι ό τη τα τῆς προ σω πι κῆς πη γῆς του ὁ κα θέ νας ἐ πη-ρε ά ζει τὸ σύ νο λο μέ σα στὸ ὁ ποῖ ο ἐ νυ πάρ χει Ἂν οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη γὲς τῶν ἀ τό μων ἔ χουν πνευ μα τι κὴ ἀ να φο-ρὰ στὴ μί α καὶ μο να δι κὴ αἰ ώ νια πη γὴ ζῶν τος ὕ δα-τος Στὸν Χρι στό τό τε καὶ τὸ σύ νο λο στὸν Χρι στὸ θὰ ὁ δη γεῖ ται ἀ πὸ Τὸν Χρι στὸ θὰ ἐμ πνέ ε ται καὶ ἐν Χρι στῷ θὰ διά γει σὲ αἰ ώ νια χα ρά Ἂν ὅ μως οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη-γὲς τῶν ἀ τό μων σὲ μί α κοι-νω νί α ἔ χουν ση μεῖ ο ἀ να φο-ρᾶς τὰ ὑ λι κὰ καὶ προ σω πι-κὰ πά θη καὶ τὴν ἱ κα νο ποί-η σή τους τό τε ἡ δί ψα ὄ χι μό νο δὲν θὰ σβή νει ἀλ λὰ μο νί μως θὰ αὐ ξά νει καὶ θὰ ὁ δη γεῖ τό σο τὰ ἐ πὶ μέ ρους ἄ το μα ὅ σο καὶ ὅ λο τὸ σύ νο λο σὲ μί α δια ρκῆ φθο ρά σὲ μί α πο ρεί α θνη τὴ σὲ μί α πο ρεί α ἐ ξα-φά νι σης

Καὶ ἐ δῶ βρί σκε ται τὸ χρέ ος καὶ ἡ εὐ-θύ νη τῶν Χρι στια νῶν Στὸ σύγ χρο νο κοι-νὸ τρα πέ ζι τῆς πα ναν θρώ πι νης οἰ κο γέ-νειας τῶν ἀν θρώ πων ὑ πάρ χει μί α κα νά τα μὲ νε ρό ἕ τοι μη νὰ ξε δι ψά σει τὶς ἀ λη θι νὲς ἀ νάγ κες τῶν με λῶν αὐ τῆς τῆς οἰ κου με νι-κῆς οἰ κο γέ νειας

Ἕ τοι μη νὰ σβή σει ὅ λη τὴν ψυ χι κή πνευ μα τι κὴ δί ψα τοῦ κό σμου ἕ τοι μη νὰ δώ σει αἰ ώ νια προ ο πτι κὴ ζω ῆς καὶ χα ρᾶς

στὶς κοι νω νί ες ὅ λου τοῦ κό σμου Καὶ τὸ νε ρὸ αὐ τῆς τῆς κα νά τας δὲν εἶ ναι ἄλ λο πα ρὰ Ὁ ἴ διος Ο ΧΡΙΣΤΟΣ Ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στός ὁ ὁ ποῖ ος προ σφέ ρε ται αἰ ω νί ως ἀ φει δῶς καὶ ἀ δι α κρί τως σὲ ὅ λους Ὁ ἴ διος εἶ ναι καὶ τὸ νε ρὸ Ὁ ἴ διος καὶ ἡ πη γή Αὐ-τὸ εἶ ναι τὸ με γά λο ἠ θι κὸ καὶ πνευ μα τι κό μας χρέ ος γιὰ ὅ λους τούς Χρι στια νούς νὰ φρον τί ζουν νὰ ξε δι ψοῦν οἱ ἴ διοι ἀ πὸ Τὸν Χρι στό ἀ πὸ τὸ Ἅ γιο Πνεῦ μα τὸ ζω-ο γό νο καὶ νὰ γί νον ται οἱ ἴ διοι κα νά τες μὲ Χρι στό ὥ στε νὰ με τα δί δουν μὲ τὴ ζω ὴ

τους αὐ τὸ τὸ αἰ ώ νιο ὕ δωρ σὲ ὅ λη τὴν οἰ-κου μέ νη

Νὰ γε μί ζουν πάν το τε αὐ τὴν τὴν πα-να θρώ πι νη κα νά τα μὲ Χρι στό γιὰ νὰ μπο ρεῖ ὅ λη ἡ οἰ κου μέ νη νὰ ζεῖ ἀ λη θι νά νὰ ζεῖ μὲ ἀ γά πη νὰ θε ώ νε ται ἐν Χρι στῷ κά θε λε πτό

Ἐ ξάλ λου μᾶς τὸ εἶ πε ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στὸς laquoὅ ποι ος δι ψᾶ νὰ ἔρ χε ται σὲ ἐ μέ να νὰ πί νειraquo Δὲν ὑ πάρ χει με γα λύ τε ρο πράγ-μα ἀ πὸ αὐ τὴν τὴν ἀ γά πη ποὺ μᾶς δεί χνει Ὁ Χρι στός Στὸ χέ ρι μας εἶ ναι νὰ θέ λου με νὰ ξε δι ψά σου με ἀ λη θι νὰ καὶ ἀ το μι κὰ καὶ στὸ σύ νο λο

Ἡ Σαμαρείτιδα λέγει στὸν Κύριοlaquo Δὸς μοι τοῦτο τὸ ὕδωρraquo

22

Πολλοὶ σήμερα κατηγοροῦν τοὺς νέους γιὰ τὰ ἀλλόκοτα ντυσίματά τους τὴν ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους

τὴν ἀπραξία καὶ τὶς αὐτοκαταστροφικές τους τάσεις

Εἶναι ἄραγε ὅμως ἔτσι ὄντως τὰ πράγμα-τα Ἢ μήπως κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιφάνεια μᾶς διαφεύγει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια

Οἱ νέοι ἐμφανίζονται μὲ ἔξαλλα ἢ ἐξω-φρενικὰ ντυσίματα καὶ κατηγοροῦνται γιrsquo αὐτό Ὅμως ἔτσι ἀντιδροῦν στοὺς κουστου-μαρισμένους καὶ γραβατωμένους κυρίως τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράττουν μὲ τὴ μεγαλύ-τερη ὑποκρισία τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἐναντίον τῆς κοινωνίας ἀπομιζώντας την μὲ ἄνομα μέσα ἀπροκάλυπτα καὶ ὠθώντας την στὴ δυστυχία

Γίνονται πολλὲς φορὲς καταστροφικοὶ καὶ αὐτοκαταστροφικοὶ μὲ ποικίλες οὐσίες ἐνῷ συγχρόνως παρουσιάζουν ἔντονη φιλαυ-τία Φαίνεται παράξενο καὶ ἀσυμβίβαστο Ὅμως δὲν εἶναι αὐτοὶ οἱ αὐτοκαταστροφικοί ἐνῷ ἡ φιλαυτία τους ἐνέχει τὴν ἐνστικτώδη αἴσθηση τῆς διατήρησης τῆς ζωῆς καὶ τῶν ὑπολειμμάτων τῆς τσαλακωμένης ἀξιοπρέ-πειάς τους

Δὲν προτίμησαν ποτὲ οἱ ἴδιοι νὰ τρῶνε μεταλλαγμένα γενετικῶς προϊόντα μὲ διοξί-νες προϊόντα τῆς μεγάλαυχης πολιτικῆς τῶν lsquorsquoπεπολιτισμένωνrsquorsquo ἐθνῶν τῆς Ἑσπερίας

Ἡ ὕβρις τῶν μεγιστάνων δὲν διστάζει νὰ τοὺς ταΐζει μὲ προϊόντα ὑβριδίων καὶ ἂν ἀρέ-σει σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς μεγιστάνες μπορεῖ καὶ νὰ τοὺς στείλει ὡς πασχαλινὸ δῶρο μιά βόμβα ἀπεμπλουτισμένου οὐρα-νίου μὲ εὐχὲς γιὰ καλὸ Πάσχα

Ὅλα αὐτὰ τοὺς τὰ ταΐζει ἡ κοινωνία χωρὶς νὰ τοὺς ρωτᾶ τσακίζοντας ἔτσι τὴν πολύτιμη ὑγεία τους τὴν τόσο ὠφέλιμη καὶ χρήσιμη γιὰ τὰ χρόνια ζωῆς ποὺ ἔχουν μπροστά τους νὰ δημιουργήσουν καὶ στὸ τέλος τοὺς κατηγορεῖ γιὰ αὐτοκαταστροφὴ ἐνῷ ἡ ἴδια ἐκεῖ τούς ὁδήγησε

Τοὺς ἐξαναγκάζει σὲ ἀμνησία μὲ τὴν ἔλλειψη ἐπαρκῶν χώρων νὰ ἀθληθοῦν νὰ παίξουν καὶ τρόπων νὰ κινηθοῦν μὲ ἀσφά-λεια μrsquo ἕνα ποδήλατο ἢ μὲ τὰ πόδια κι ἔπειτα τοὺς κατηγορεῖ γιὰ ψυχικὴ παραλυ-σία ξεχνώντας ὅτι lsquorsquoνοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖrsquorsquo

Τοὺς ἔχει καταντήσει χωρὶς χέρια διότι οἱ νέοι ἔξω ἀπὸ τὸν κονδυλοφόρο καὶ ἴσως λίγες φορὲς στὴ ζωὴ τους μιὰ μπάλα ὅποτε τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία στοὺς ἐλαχιστότα-τους χώρους ποὺ lsquorsquoφροντίζουνrsquorsquo οἱ lsquorsquoμεγά-λοιrsquorsquo νὰ διατηροῦν γὶ΄ αὐτούς δὲν ἔχουν κρατήσει τίποτε ἄλλο

Ἡ χειρωνακτικὴ ἀπασχόληση εἶναι ξένη γιὰ τοὺς πολλούς Χειροτεχνίες-τέχνες κι ἄλλες χρήσιμες πρακτικὲς δραστηριότητες

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέων

Ἰωάννη Νικολαΐδηἐκπαιδευτικοῦ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

15

Τούρ κων ποὺ ἤ λεγ χαν τὴ Μα κε δο νί α καὶ κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων οἱ ὁ ποῖ οι ἀ πει λοῦ σαν τὸν ἑλ-λη νι κὸ πλη θυ σμό Τὸν κα λοῦ σαν νὰ ἐν τα χθεῖ στὴ Βουλ γα ρι κὴ ἐκ κλη σι α στι κὴ Ἐ ξαρ χί α καὶ νὰ ἐγ κα τα λεί ψει τὸ Πα τρι αρ χεῖ ο

Ποι οὶ πα ρά γον τες ἐ πέ δρα σαν θε τι κὰ ὥ στε νὰ ἀ να κάμ ψει τὸ ἐ θνι κὸ φρό νη μα πα ρὰ τὴν πτώ χευ ση καὶ τὴ στρα τι ω τι κὴ ἥτ τα

Πρῶ τον Ἡ πί στη στὸν Θε ό Εἶ ναι χα ρα κτη-ρι στι κὸ ὅ τι ἡ πρώ τη με γά λη ἐ θνι κὴ ἐ πι τυ χί α με τὰ τὸ 1893 ἦ ταν ἡ νί κη τοῦ Σπύ ρου Λού η στὸν Μα ρα θώ νιο τῶν Α΄ Ὀ λυμ πια κῶν Ἀ γώ νων στὴν Ἀ θή να (1896) Ὁ Λού ης τὸ τε λευ ταῖ ο βρά δυ πρὸ τοῦ ἀ γῶ νος νή στε ψε καὶ προ σευ-χή θη κε Ἕ νας προ σευ χό με νος νε ρου λὰς ἔ δω σε τὴν ἀ πα ραί τη τη ἐ θνι κὴ ἀ νά τα ση στὸν ἀ πο γο-η τευ μέ νο Ἑλ λη νι σμό

Δεύ τε ρο στοι χεῖ ο ἦ ταν ἡ αὐ το θυ σί α καὶ ὁ ἡ ρω ϊσμός ὅ πως κα τε δεί χθη στὴν πε ρί πτω ση τοῦ Παύ λου Με λᾶ Ἕ να παλ λη κά ρι ποὺ ζοῦ-σε μέ σα σὲ δύο ἐ πι φα νεῖς οἰ κο γέ νει ες -δι ό τι καὶ ἡ γυ ναί κα του ἦ ταν ἀ πὸ τὴν οἰ κο γέ νεια Δρα γού μη μὲ πολ λοὺς πο λι τι κοὺς καὶ λο γί ους- δέ χθη κε νὰ με τα βεῖ ἐ θε λον τι κὰ στὰ βου νὰ τῆς Μα κε δο νί ας γιὰ νὰ βο η θή σει τὸν ἐν τό πιο Ἑλ-λη νι σμὸ στὴ σκλη ρὴ μά χη

Τρί τον Ἡ ὕ παρ ξη κε φα λαι ού χων μὲ ἑ δραί α ἐ θνι κὴ συ νεί δη ση Πα ρά δειγ μα ὁ Γε ώρ γιος Ἀ βέ ρωφ ἐκ Με τσό βου ὁ ὁ ποῖ ος πλού τι σε στὴν Αἴ γυ πτο καὶ ἔ δω σε με γά λο μέ ρος τῶν χρη μά-των του γιὰ τὶς Ἔ νο πλες Δυ νά μεις μας

Τέ ταρ τον Ἡ πί στη στὴ δι α χρο νι κὴ συ νέ-χεια τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ ὅ πως τὴν κα τέ γρα ψαν ἱ στο ρι κοὶ καὶ λο γο τέ χνες μὲ κο ρυ φαῖ ο τὸν Κω-στὴ Πα λα μᾶ Ἀρ χαί α Ἑλ λά δα Βυ ζάν τιο Κλέ-φτες καὶ Ἀρ μα τω λοί ἥ ρω ες καὶ ἐ θνο μάρ τυ ρες ὅ λα αὐ τὰ ἀ πε τέ λε σαν μί α ἑ νό τη τα στὴ συ νεί-δη ση τοῦ μέ σου Ἕλ λη να καὶ τὸν ὤ θη σαν νὰ πο λε μή σει στὸν Μα κε δο νι κὸ Ἀ γώ να καὶ στὴν με γά λη ἐ ξόρ μη ση τῶν Βαλ κα νι κῶν Πο λέ μων τοῦ 1912-13

Οἱ πα ρά γον τες τῆς νί κης στὸν Μα κε δο-νι κὸ Ἀ γώ να συν το νί σθη καν καὶ συ νερ γά σθη-καν πο λὺ κα λά Τὸ Οἰ κου με νι κὸ Πα τρι αρ χεῖ ο ἐ ξέ λε ξε καὶ ἀ πέ στει λε νέ ους καὶ μα χη τι κοὺς Μη τρο πο λί τες μὲ πα τρι ω τι σμὸ καὶ τόλ μη Οἱ δι πλω μά τες μας ὅ πως ὁ Ἴ ων Δρα γού μης καὶ ὁ Λάμ προς Κο ρο μη λᾶς κα τέ στρω σαν τὸ εὐ φυ ὲς

στρα τη γι κὸ σχέ διο Οἱ ἐ θε λον τὲς ἀ ξι ω μα τι κοὶ ἦλ θαν ἀ πὸ τὴν ἐ λεύ θε ρη Ἑλ λά δα καὶ με τέ δω-σαν τὴν ἐμ πει ρί α τους στοὺς Μα κε δό νες Ἄλ-λοι ἐ θε λον τὲς χω ρὶς νὰ εἶ ναι μό νι μοι στρα τι ω-τι κοὶ ἔ σπευ σαν μὲ χα ρά κυ ρί ως Κρη τι κοὶ καὶ Μα νιά τες Τὰ σω μα τεῖ α τὰ Μα κε δο νι κὰ Κο-μι τάτα καὶ οἱ Φι λεκ παι δευ τι κὲς Ἑ ται ρεῖες ἀ πὸ τὴν Ἀ θή να τὴ Λά ρι σα τὴν Κων σταν τι νού πο λη ἔ στελ ναν βι βλί α ἱ στο ρι κοῦ καὶ θρη σκευ τι κοῦ πε ρι ε χο μέ νου Δά σκα λοι καὶ δα σκά λες πα ρὰ τὸ νε α ρό τῆς ἡ λι κί ας τους ἔ φευ γαν ἀ πὸ τὴν ἡ συ χί α τῆς Ἀ θή νας καὶ πή γαι ναν νὰ δι δά ξουν στὰ ἑλ λη νό που λα τῆς Μα κε δο νί ας Χρι στὸ καὶ Ἑλ λά δα Πολ λοὶ καὶ πολ λὲς βρῆ καν φρι κτὸ θά να το Οἱ ἁ πλοὶ πα πά δες τῆς Μα κε δο νί ας ἀν τι στά θη καν κα τὰ τῶν Βουλ γά ρων Ἐ ξαρ χι-κῶν καὶ δε κά δες ἀ πὸ αὐ τοὺς θυ σι ά σθη καν Οἱ ἐν τό πιοι Μα κε δό νες ἀ γω νί σθη καν μὲ κά θε τρό-πο καὶ ὄ χι μό νον οἱ ἑλ λη νό φω νοι ἀλ λὰ καὶ οἱ σλα βό φω νοι-δί γλωσ σοι καὶ οἱ βλα χό φω νοι Τὸ 1903 οἱ κά τοι κοι τοῦ Μο να στη ρί ου -σή με ρα Μπί το λα τῶν Σκο πί ων- ἀ πέ στει λαν στὸν Γάλ-λο Ὑ πουρ γὸ Ἐ ξω τε ρι κῶν ψή φι σμα μὲ τὸ ὁ ποῖ ο δή λω ναν ὅ τι laquoὁ μι λοῦ μεν σλα βι στί βλα χι στί ἀλ βα νι στί ἀλ λ᾿ οὖχ ἧτ τον εἴ με θα Ἕλ λη νεςraquo Ἡ ἑλ λη νι κὴ συ νεί δη ση τῶν σλα βο φώ νων ἂς γί-νει μά θη μα γιὰ ὅ σους σή με ρα ἐ πι χει ροῦν νὰ δη μι ουρ γή σουν τε χνη τὲς μει ο νό τη τες μὲ βά ση τὸ ἑλ λη νοσ λα βι κὸ ἰ δί ω μα λί γων χι λιά δων Δυ τι-κο μα κε δό νων

Οἱ πνευ μα τι κὲς προ ϋ πο θέ σεις τοῦ Ἀ γώ να καὶ τὰ ὅ σα προ η γή θη καν κα τα δει κνύ ουν ὅ τι ὅ ταν ὁ Ἑλ λη νι σμὸς βα σί ζε ται στὴν ἑλ λη νορ-θό δο ξη πα ρά δο σή του καὶ σὲ ἄ φθαρ τες ἀ ξί ες μπο ρεῖ καὶ νὰ ὀρ γα νω θεῖ καὶ νὰ συν το νι σθεῖ καὶ νὰ νι κή σει Δυ στυ χῶς σή με ρα βι ώ νου με τὴν οἰ κο νο μι κὴ κρί ση χω ρὶς πνευ μα τι κὰ ἐ φό δια δι-ό τι στὸ ὄ νο μα ἑ νὸς κί βδη λου προ ο δευ τι σμοῦ κά ποι οι γκρέ μι σαν τὶς στα θε ρὲς ἀ ξί ες ποὺ μᾶς κρά τη σαν ὄρ θιους ἐ πὶ αἰ ῶ νες Ἄ φη σαν τοὺς νέ ους χω ρὶς ἐλ πί δα καὶ αἰ σι ο δο ξί α καὶ καλ λι έρ-γη σαν τὴν ἐ θνι κὴ με λαγ χο λί α Ἂς δι δα χθοῦ με ὅ σο εἶ ναι και ρὸς ἀ πὸ τὰ ἠ θι κὰ ἐ φό δια ποὺ ἐ νί σχυ σαν τοὺς προ γό νους μας κα τὰ τὴν πε-ρί ο δο πρὶν καὶ κα τὰ τὴ διά ρκεια τοῦ Ἀ γώ να καὶ ἂς κα τα νο ή σου με ὅ τι ἔ χου με πε ρά σει καὶ ἀ πὸ δυ σκο λο τέ ρες κα τα στά σεις Θὰ ἐ πι βι ώ σου με ἀρ κεῖ νὰ μὴν ἀ φελ λη νι σθοῦ με

16

Θεοδόσης Στέριου (1780-1865) Μακεδόνες Ἀγωνιστὲς τοῦ 1821

Στὴν προσπάθεια νὰ γίνουν γνωστοὶ οἱ παραμελημένοι Μακεδόνες ἀγωνιστὲς τοῦ 1821 ἐπανερχόμαστε σὲ μία μεγάλη

μορφὴ τοῦ ἀγώναmiddot πρόκειται γιὰ τὸν Θεοδόσιο Στέριου ἀπὸ τὸ Λιβάδι ΘεσσαλονίκηςΤὰ χω-ριὰ Λιβάδι καὶ Περιστερὰ ἔχουν νὰ ἐπιδείξουν μέγιστη συμβολὴ στὴν ἐπανάσταση τοῦ 1821 στὴ Χαλκιδικὴ σὲ μεγάλο ἀριθμὸ ἀγωνιστῶν γιὰ τοὺς ὁποίους ὑπάρχει ἀφθονία στοιχείων ἄγνωστα στοὺς σημερινοὺς Ἕλληνες Παρα-κάτω παρατίθεται μία αἴτηση ποὺ ὑπέβαλε ὁ Θεοδόσιος Στέριου τὸ 1841 στὴν Ἀταλά-ντη ὅπου ἐξιστορεῖ τὰ κατορθώματά του

laquoὉ ὑποφαινόμενος ἀπὸ ἀρχῆς τοῦ ἀγῶνος λαβὼν τὰ ὃπλα εἰς χεῖρας μου ἀκόμη ἀπὸ τὴν κωμόπολή μας Λιβάδι τῆς ἐπαρχίας Ἀρδαμερίου τῆς Μακεδονίας μὲ ὅλους τοὺς συμπολίτας μου ἐπικεφαλῆς τῶν ὁποίων ὡς ὁπλαρχηγὸς ἀντι-παρετάχθην ἐκεῖ καὶ εἰς τὰ πέριξ αὐτῆς κατὰ τοῦ ἀπὸ Θεσσαλονίκης διορισθέντος ἀρχηγοῦ Ἰσμαὴλ Ἀγὰ Κεσίμογλου ἔχοντος περίπου 5000 ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως μὲ διαφόρους εἰς διάφορα μέρη ἀκροβολισμοὺς διατηρήσας τὰ γυναικόπαιδα τοῦ μέρους ἐκείνου ἔφθασα ἐν τῇ χερσονήσῳ Κασσάνδρᾳ ὅπου καὶ κατε-τάχθην ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ γενικοῦ τῆς Μα-κεδονίας ἀρχηγοῦ Ἐμμανουὴλ Παπᾶ Σερραίου μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν διεύθυνσίν μου στρατιώτας καὶ ὑπηρέτησα εἰς ὅλην τὴν διάρκειαν τοῦ πολέμου ἕως τῆς καταστροφῆς της ἀπὸ τὸ ἐχθρικόν τοῦ σατράπη Λουμποὺτ πασᾶ καὶ ἄλλων 40000 ὅλον ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως καταφυγὼν ὡς τοιοῦτος εἰς Πελοπόννησον μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν μου ἐναπομείναντας στρατιώτας κα-τετάχθην εἰς τὸ σῶμα τοῦ ἀρχηγοῦ Παναγιώ-τη Ζαφειρόπουλου εἰς τὰς μάχας Δερβενακί-ων καὶ Ἄργους κατὰ τοῦ Δράμαλη καὶ ἄλλων Ἑπομένως ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Νικολάου Σου-λιώτου κατὰ τοῦ ἴδιου Δράμαλη καὶ ἄλλων πάλι εἰς Ἄργος καὶ εἰς τὰ πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν

ὁδηγίαν τοῦ Θεοδωράκη Ζαχαρόπουλου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ πασᾶ εἰς τὰ μέρη τῆς Καλαμάτας καὶ τῶν πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Κα-ρατάσιου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ εἰς Σχοινόλακκα Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ ταγματάρχου Κων-σταντίνου Δουμπιώτου εἰς διάφορα μέρη τῆς Πελοποννήσου ὅπου καὶ ὅπως τὸ ἐκάλεσεν ἡ χρεία τότε Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Δημη-τρίου Κριεζῆ Ὑδραίου εἰς τὴν Ὕδραν καὶ ἑπομέ-νως εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Παλαιῶν Πατρῶν καὶ ἀλλαχοῦ Ἔπειτα ἐπανελθὼν κατὰ τὸ 1826 εἰς τὰς νήσους Σκιάθον καὶ Σκόπελον συσσωματω-θεὶς μὲ τὸ Μακεδονικὸ σῶμα τοῦ προειρηθέντος Κωνσταντίνου Δουμπιώτου ἀντιπαρετάχθημεν εἰς τὴν Ὀρμύλιαν μὲ τὸν Ὀμὲρ Βεργιόνην εἰς Τρίκερην μὲ τὸν Νούρκα μπέη καὶ εἰς τὴν Ἀτα-λάντην μὲ τὸν Μουστὰ μπέη Ἔπειτα ἐδιορίσθην εἰς τὴν Σκόπελον πολιτάρχης διὰ τὴν εὐταξίαν Ὅτε μετέβησαν τὰ στρατεύματα εἰς Μέγαρα νὰ ὀργανωθοῦν καὶ μὴ εὑρεθεὶς ἐκεῖ νὰ ὀργα-νωθῶ ἔμεινα ζημιωμένος ἀπὸ τοῦ βαθμοῦ κτλ Ἔπειτα τὸ 1830 μετοίκησα εἰς χωρίον Σκεντέ-ραγα τῆς Λοκρίδος εἰς τὸ ἔτος 1836 ἔδωσα τὰ ἀποδεικτικά μου εἰς τὸ ἐπαρχεῖον Λοκρί-δος καὶ δὲν ἠξιώθην ἔκτοτε ἀπάντησίν τινα ἐπὶ τῶν δικαιωμάτων καὶ θυσιῶν καὶ ἀγώνων μου ἤδη δὲ ἀποκατασταθεὶς εἰς τὴν Νέαν Πέλλην τῆς Λοκρίδος-Συνοικισμοῦ τῶν Μακεδόνων Δυστυχῶς εἰς τὴν ἡλικίαν περίπου 60 διὸ καὶ ἀπεκδεχόμενος εὔελπις τὸ αἴσι-ον ἀποτέλεσμα τῶν ἀναφερομένων δικαι-ωμάτων μου ὑποσημειοῦμαι εὐσεβάστωςraquo Ἐν Ἀταλάντῃ τῇ 1ῃ Δεκεμβρίου 1841

Πηγήhttpdoumbia-istoriablogspotgr

17

Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Πάω νὰ πολεμήσω

-Πᾶς νὰ παλέψης μὲ λιοπύρια καὶ χιόνια

-Πάω νὰ προστατέψω τὸ δίκιο καὶ τὴ λευτεριά

-Πᾶς νὰ διψάσης καὶ νὰ πεινάσης

-Πάω νὰ φυλάξω τὸ ψωμὶ τῶν παιδιῶν

-Πᾶς νὰ χάσης χέρι πόδι μάτι

-Πάω νὰ δώσω χαρὰ καὶ φῶς

σὲ χιλιάδες τίμιους καὶ εἰρηνικοὺς ἀνθρώπους

-Πᾶς νὰ σκοτώσης καὶ νὰ σκοτωθῆς

-Πάω νὰ δώσω ζωὴ καὶ εἰρήνη δίκιο καὶ λευτεριά

-Γιὰ ποιόν στρατιώτη

-Γιὰ τὴν πατρίδα

ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟΝ Γ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 1949

18

Διδαχὲς τοῦ γέροντος Παϊσίου

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ὅποιος ἀγωνίζεται πνευματικάπολεμάει τὸν ἐχθρὸ διάβολο καὶ ἑπόμενο εἶναι νὰ πο-λεμηθῆ καὶ ἀπrsquo αὐτόν Ὁ ἄνθρωποςποὺ θὰ νικήση τὸν νοητὸ ἐχθρό θὰ στεφανωθῆ ἀπὸ τὸν Χριστό

Γιὰ νὰ ἐξαγνισθῆ ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ μὴ δέχεται πονηροὺς λογισμούς ἀλλrsquo οὔτε καὶ ὁ ἴδιος νὰ σκέφτεται πονηρά Νὰ ἐνεργῆ δὲ ἁπλὰ καὶ ταπεινὰ καὶ νrsquo ἀγωνίζεται φιλότιμα

Ἡ μεγαλύτερη ἀρρώστια στὴν ἐποχὴ μας εἶναι οἱ μάταιοι λογισμοὶ τῶν κακῶν ἀνθρώ-πων ποὺ φέρνουν τὸ ἄγχος Τὴ θεραπεία τὴν δίνει μόνο ὁ Χριστὸς μὲ τὴν ψυχικὴ γαλήνη μαζὶ καὶ τὴν αἰωνιότητα ἀρκεῖ νὰ μετανοήση ὁ ἄνθρωπος καὶ νὰ στραφῆ στὸν Χριστό

Τὸ καλύτερο φάρμακο γιὰ τὴν κάθε δοκι-μασία μας εἶναι ἡ μεγαλύτερη δοκιμασία τῶν συνανθρώπων μας ἀρκεῖ νὰ τὴν φέρουμε στὸν λογισμό μας

Ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ γιὰ ὅτι δὲν γί-νεται ἀνθρωπίνως εἶναι μία μυστικὴ συνεχὴς προσευχὴ μὲ θετικὰ ἀποτελέσματα

Ὅποιος ἐμπιστεύεται στὸν Θεό σπέρνει δοξολογία καὶ δέχεται τὴ θεϊκὴ χαρὰ καὶ τὴν αἰώνια εὐλογία Ὅποιος σπέρνει κακομοιρι-άθερίζει κακομοιριὰ καὶ ἀποθηκεύει ἄγχος

Ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὁ ἄνθρωπος ὅταν δέ-χεται ὑλικὴ εὐλογία εἶναι χαρὰ ἀνθρώπινη

19

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἐνῷ ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὅταν δίνη ὁ ἄνθρωπος εἶναι θεϊκή Ἡ θεϊκὴ ἔρχεται μὲ τὸ δόσιμο

Ὅποιος κουράζεται γιὰ τὸν πλησίον του ἀπὸ καθαρὴ ἀγάπη ξεκουράζεται μὲ τὴν κούραση Ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ ἀγαπάει τὸν ἑαυ-τό του καὶ τεμπελιάζει κουράζεται καὶ μὲ τὸ νὰ κάθεται

Ὅταν ἀδικῆσαι νὰ μὴ λές laquoΝὰ τὸ βρῆ ἀπὸ τὸν Θεόraquo γιατί τότε καταριέσαι μὲ εὐγένεια

Ἕνα τουρβὰ μεταφέρει κανεὶς καὶ λέει πότε νὰ τὸν ξεφορτωθῆ Πόσο μᾶλλον νὰ κουβαλάη συνέχεια περίσσιο βάρος τὸ ὁποῖο προσθέ-τει μὲ τὴν πολυφαγία καὶ βλάπτει καὶ στὴν ὑγεία

Ἐὰν δὲν διορθωθῆ ὁ καθένας μας γιὰ νὰ πληθύνη τὸ καλό πῶς μπορεῖ νὰ ἐπικρατήση τὸ καλὸ μὲ καλὸ τρόπο

Ἐὰν δὲν μποροῦμε νὰ ἀγωνισθοῦμε πολὺ ἢ καὶ καθόλου τουλάχιστον νὰ τὸ ἀναγνω-ρίζουμε ταπεινὰ καὶ νὰ ζητᾶμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ Ἐὰν θὰ μᾶς βοηθοῦσε καὶ ἡ μὴ ἀνα-γνώριση οὔτε καὶ αὐτὴ θὰ μᾶς τὴν ζητοῦσε ὁ Χριστός

Ἄλλο εὐλάβεια καὶ ἄλλο εὐσέβεια ndash ὅπως ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολικὴ εὐλάβεια διαφέρει ἀπὸ τὴν Δυτικὴ εὐρωπαϊκὴ εὐσέβειαἩ μὲν εὐλάβεια ἔχει θεία Χάρη ἡ δὲ εὐσέβεια ἔχει ἀνθρώπινο μυαλό

Ἡ κάθε καλὴ ἰδέα ποὺ ἔρχεται στὸν ἀνθρώ-πινο νοῦ εἶναι ἀπὸ ἄνω ἀπὸ τὸν Θεό Μόνο ὅτι κατεβάζει ἡ μύτη μας μὲ τὸ συνάχι εἶναι δικό μας

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δέχονται τὶς πλούσιες εὐλογίες τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ λίγοι εὐχαριστοῦν τὸν Θεὸ καὶ εἶναι εὐχαριστημένοι καὶ χαρού-μενοι κοντὰ στὸν Χριστό

Ἀπὸ τὸ βιβλίο του Ἁγιορεῖται Πατέρες καὶ Ἁγιορείτικα ἔκδοση Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου laquoΕὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγοςraquo Σουρωτὴ Θεσσαλονίκης

20

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με

καὶ πι νέ τω

ἐκ τοῦ Οἴκου

ΡούνshyταshyΓεshyωρshyγίshyουshyΔιshyκηshyγόshyρου

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με καὶ πι νέ τωὉ πι στεύ ων εἰς ἐ μέ κα θὼς εἶ πεν ἡ γρα φή πο τα μοὶ ἐκ τῆς κοι λί ας αὐ τοῦ ρεύ σου σιν ὕ δα τος ζῶν τος

Μα μά μπαμ πὰ δι ψά ω δι-ψά ω πο λύ δῶ στε μου νε-

ρό ἔ χει πο λὺ ζέ στη καὶ κου ρά στη κα ἄ κου σα νὰ λέ ει ἕ να παι δά κι πο λὺ χα ρι-τω μέ να στοὺς γο νεῖς του κα θὼς ἔ παι-ζε στὴν πα ρα λί α ἐ φέ τος τὸ κα λο καί ρι Δὲν ξέ ρω για τί ἀλ λὰ αὐ τὴ ἡ φαι νο με-νι κὰ ἁ πλὴ φρά ση τοῦ μι κροῦ παι διοῦ μοῦ ἔ φε ρε στὸν νοῦ μί α ἄλ λη φρά ση ἡ ὁ ποί α λέ ει laquoἘ ὰν τὶς δι ψῇ ἐρ χέ σθῳ πρὸς ἐ μὲ καὶ πι νέ τῳraquo

Δί ψα λοι πόν Ναί δί ψα μί α πα ρά με-τρος τῆς ἀν θρώ πι νης ζω ῆς τῆς κα θη με-ρι νό τη τός μας Ἀ νά λο γα βέ βαι α γιὰ τὸ τί δι ψᾶ κα νείς μὴν τὸ ξε χνᾶ με αὐ τό πο λὺ βα σι κό κα θό τι ἡ δί ψα ἔ χει καὶ ἀλ λη γο-ρι κὸ πε ρι ε χό με νο Ἄλ λος δι ψᾶ γιὰ ὑ λι κὰ πράγ μα τα κι νού με νος ἀ πὸ τὴ φι λαυ τί α τὴ φι λαρ γυ ρί α ἢ τὴ φι λη δο νί α του ἄλ-λος πά λι δι ψᾶ γιὰ laquoἄλ λαraquo ἀ γα θά ὄ χι τοῦ κό σμου ἐ τού του γιὰ πνευ μα τι κὰ ἀ γα θά Ση μα σί α ἔ χει πάν τως ὅ τι τὸ κί νη τρο καὶ ἡ αἰ τί α τῆς δί ψας εἶ ναι κοι νὴ γιὰ ὅ λους εἶ ναι ἡ δί ψα γιὰ ζω ή

Ἡ ποι ό τη τα τῆς δί ψας τοῦ κα θε νὸς θὰ κα θο ρί ζει μέ σα στὴ ζω ὴ του κα τ᾿ ἀ νάγ κην καὶ τὴν πη γὴ στὴν ὁ ποί α θὰ πη-γαί νει νὰ ξε δι ψᾶ Καὶ ἀ κο λού θως ὅ λα τὰ ἔρ γα του μὲ αὐ τὸ τὸ κρι τή ριο θὰ κα θο-ρί ζον ται Γαι ώ δης ἡ δί ψα κά ποι ου γαι-ώ δης καὶ ἡ πη γή του γαι ώ δη καὶ φθαρ τὰ

21

ἐκ τοῦ Οἴκου

τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του Πνευ μα τι κὴ ἡ δί ψα κά ποι ου πνευ μα τι κὴ καὶ ἡ πη γή του πνευ μα τι κὰ καὶ αἰ ώ νια τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του

Ἡ ἀ κο λου θί α αὐ τὴ ἀ πο κτᾶ ἀ κό μη με γα λύ τε ρη ση μα σί α ὅ ταν τὴν ἀ να λο γι-στοῦ με μέ σα ἀ πὸ τὸ πρί σμα τοῦ συ νό-λου τὸ λε γό με νον umlκοι νόνuml Ὁ ἄν θρω πος ὡς ἀ το μι κό τη τα εἶ ναι αὐ τα ξί α ὅ μως ἡ αὐ τα ξί α αὐ τὴ θε ώ νε ται μέ σα ἀ πὸ τὸ κοι-νὸν σῶ μα καὶ σω τη ρί α κλει σμέ νη μέ σα σὲ ἕ να laquoἐ γὼraquo δὲν νο εῖ ται δὲν ὑ φί στα ται

Ἀ νά λο γα λοι πὸν μὲ τὴν ποι ό τη τα τῆς προ σω πι κῆς πη γῆς του ὁ κα θέ νας ἐ πη-ρε ά ζει τὸ σύ νο λο μέ σα στὸ ὁ ποῖ ο ἐ νυ πάρ χει Ἂν οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη γὲς τῶν ἀ τό μων ἔ χουν πνευ μα τι κὴ ἀ να φο-ρὰ στὴ μί α καὶ μο να δι κὴ αἰ ώ νια πη γὴ ζῶν τος ὕ δα-τος Στὸν Χρι στό τό τε καὶ τὸ σύ νο λο στὸν Χρι στὸ θὰ ὁ δη γεῖ ται ἀ πὸ Τὸν Χρι στὸ θὰ ἐμ πνέ ε ται καὶ ἐν Χρι στῷ θὰ διά γει σὲ αἰ ώ νια χα ρά Ἂν ὅ μως οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη-γὲς τῶν ἀ τό μων σὲ μί α κοι-νω νί α ἔ χουν ση μεῖ ο ἀ να φο-ρᾶς τὰ ὑ λι κὰ καὶ προ σω πι-κὰ πά θη καὶ τὴν ἱ κα νο ποί-η σή τους τό τε ἡ δί ψα ὄ χι μό νο δὲν θὰ σβή νει ἀλ λὰ μο νί μως θὰ αὐ ξά νει καὶ θὰ ὁ δη γεῖ τό σο τὰ ἐ πὶ μέ ρους ἄ το μα ὅ σο καὶ ὅ λο τὸ σύ νο λο σὲ μί α δια ρκῆ φθο ρά σὲ μί α πο ρεί α θνη τὴ σὲ μί α πο ρεί α ἐ ξα-φά νι σης

Καὶ ἐ δῶ βρί σκε ται τὸ χρέ ος καὶ ἡ εὐ-θύ νη τῶν Χρι στια νῶν Στὸ σύγ χρο νο κοι-νὸ τρα πέ ζι τῆς πα ναν θρώ πι νης οἰ κο γέ-νειας τῶν ἀν θρώ πων ὑ πάρ χει μί α κα νά τα μὲ νε ρό ἕ τοι μη νὰ ξε δι ψά σει τὶς ἀ λη θι νὲς ἀ νάγ κες τῶν με λῶν αὐ τῆς τῆς οἰ κου με νι-κῆς οἰ κο γέ νειας

Ἕ τοι μη νὰ σβή σει ὅ λη τὴν ψυ χι κή πνευ μα τι κὴ δί ψα τοῦ κό σμου ἕ τοι μη νὰ δώ σει αἰ ώ νια προ ο πτι κὴ ζω ῆς καὶ χα ρᾶς

στὶς κοι νω νί ες ὅ λου τοῦ κό σμου Καὶ τὸ νε ρὸ αὐ τῆς τῆς κα νά τας δὲν εἶ ναι ἄλ λο πα ρὰ Ὁ ἴ διος Ο ΧΡΙΣΤΟΣ Ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στός ὁ ὁ ποῖ ος προ σφέ ρε ται αἰ ω νί ως ἀ φει δῶς καὶ ἀ δι α κρί τως σὲ ὅ λους Ὁ ἴ διος εἶ ναι καὶ τὸ νε ρὸ Ὁ ἴ διος καὶ ἡ πη γή Αὐ-τὸ εἶ ναι τὸ με γά λο ἠ θι κὸ καὶ πνευ μα τι κό μας χρέ ος γιὰ ὅ λους τούς Χρι στια νούς νὰ φρον τί ζουν νὰ ξε δι ψοῦν οἱ ἴ διοι ἀ πὸ Τὸν Χρι στό ἀ πὸ τὸ Ἅ γιο Πνεῦ μα τὸ ζω-ο γό νο καὶ νὰ γί νον ται οἱ ἴ διοι κα νά τες μὲ Χρι στό ὥ στε νὰ με τα δί δουν μὲ τὴ ζω ὴ

τους αὐ τὸ τὸ αἰ ώ νιο ὕ δωρ σὲ ὅ λη τὴν οἰ-κου μέ νη

Νὰ γε μί ζουν πάν το τε αὐ τὴν τὴν πα-να θρώ πι νη κα νά τα μὲ Χρι στό γιὰ νὰ μπο ρεῖ ὅ λη ἡ οἰ κου μέ νη νὰ ζεῖ ἀ λη θι νά νὰ ζεῖ μὲ ἀ γά πη νὰ θε ώ νε ται ἐν Χρι στῷ κά θε λε πτό

Ἐ ξάλ λου μᾶς τὸ εἶ πε ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στὸς laquoὅ ποι ος δι ψᾶ νὰ ἔρ χε ται σὲ ἐ μέ να νὰ πί νειraquo Δὲν ὑ πάρ χει με γα λύ τε ρο πράγ-μα ἀ πὸ αὐ τὴν τὴν ἀ γά πη ποὺ μᾶς δεί χνει Ὁ Χρι στός Στὸ χέ ρι μας εἶ ναι νὰ θέ λου με νὰ ξε δι ψά σου με ἀ λη θι νὰ καὶ ἀ το μι κὰ καὶ στὸ σύ νο λο

Ἡ Σαμαρείτιδα λέγει στὸν Κύριοlaquo Δὸς μοι τοῦτο τὸ ὕδωρraquo

22

Πολλοὶ σήμερα κατηγοροῦν τοὺς νέους γιὰ τὰ ἀλλόκοτα ντυσίματά τους τὴν ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους

τὴν ἀπραξία καὶ τὶς αὐτοκαταστροφικές τους τάσεις

Εἶναι ἄραγε ὅμως ἔτσι ὄντως τὰ πράγμα-τα Ἢ μήπως κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιφάνεια μᾶς διαφεύγει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια

Οἱ νέοι ἐμφανίζονται μὲ ἔξαλλα ἢ ἐξω-φρενικὰ ντυσίματα καὶ κατηγοροῦνται γιrsquo αὐτό Ὅμως ἔτσι ἀντιδροῦν στοὺς κουστου-μαρισμένους καὶ γραβατωμένους κυρίως τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράττουν μὲ τὴ μεγαλύ-τερη ὑποκρισία τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἐναντίον τῆς κοινωνίας ἀπομιζώντας την μὲ ἄνομα μέσα ἀπροκάλυπτα καὶ ὠθώντας την στὴ δυστυχία

Γίνονται πολλὲς φορὲς καταστροφικοὶ καὶ αὐτοκαταστροφικοὶ μὲ ποικίλες οὐσίες ἐνῷ συγχρόνως παρουσιάζουν ἔντονη φιλαυ-τία Φαίνεται παράξενο καὶ ἀσυμβίβαστο Ὅμως δὲν εἶναι αὐτοὶ οἱ αὐτοκαταστροφικοί ἐνῷ ἡ φιλαυτία τους ἐνέχει τὴν ἐνστικτώδη αἴσθηση τῆς διατήρησης τῆς ζωῆς καὶ τῶν ὑπολειμμάτων τῆς τσαλακωμένης ἀξιοπρέ-πειάς τους

Δὲν προτίμησαν ποτὲ οἱ ἴδιοι νὰ τρῶνε μεταλλαγμένα γενετικῶς προϊόντα μὲ διοξί-νες προϊόντα τῆς μεγάλαυχης πολιτικῆς τῶν lsquorsquoπεπολιτισμένωνrsquorsquo ἐθνῶν τῆς Ἑσπερίας

Ἡ ὕβρις τῶν μεγιστάνων δὲν διστάζει νὰ τοὺς ταΐζει μὲ προϊόντα ὑβριδίων καὶ ἂν ἀρέ-σει σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς μεγιστάνες μπορεῖ καὶ νὰ τοὺς στείλει ὡς πασχαλινὸ δῶρο μιά βόμβα ἀπεμπλουτισμένου οὐρα-νίου μὲ εὐχὲς γιὰ καλὸ Πάσχα

Ὅλα αὐτὰ τοὺς τὰ ταΐζει ἡ κοινωνία χωρὶς νὰ τοὺς ρωτᾶ τσακίζοντας ἔτσι τὴν πολύτιμη ὑγεία τους τὴν τόσο ὠφέλιμη καὶ χρήσιμη γιὰ τὰ χρόνια ζωῆς ποὺ ἔχουν μπροστά τους νὰ δημιουργήσουν καὶ στὸ τέλος τοὺς κατηγορεῖ γιὰ αὐτοκαταστροφὴ ἐνῷ ἡ ἴδια ἐκεῖ τούς ὁδήγησε

Τοὺς ἐξαναγκάζει σὲ ἀμνησία μὲ τὴν ἔλλειψη ἐπαρκῶν χώρων νὰ ἀθληθοῦν νὰ παίξουν καὶ τρόπων νὰ κινηθοῦν μὲ ἀσφά-λεια μrsquo ἕνα ποδήλατο ἢ μὲ τὰ πόδια κι ἔπειτα τοὺς κατηγορεῖ γιὰ ψυχικὴ παραλυ-σία ξεχνώντας ὅτι lsquorsquoνοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖrsquorsquo

Τοὺς ἔχει καταντήσει χωρὶς χέρια διότι οἱ νέοι ἔξω ἀπὸ τὸν κονδυλοφόρο καὶ ἴσως λίγες φορὲς στὴ ζωὴ τους μιὰ μπάλα ὅποτε τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία στοὺς ἐλαχιστότα-τους χώρους ποὺ lsquorsquoφροντίζουνrsquorsquo οἱ lsquorsquoμεγά-λοιrsquorsquo νὰ διατηροῦν γὶ΄ αὐτούς δὲν ἔχουν κρατήσει τίποτε ἄλλο

Ἡ χειρωνακτικὴ ἀπασχόληση εἶναι ξένη γιὰ τοὺς πολλούς Χειροτεχνίες-τέχνες κι ἄλλες χρήσιμες πρακτικὲς δραστηριότητες

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέων

Ἰωάννη Νικολαΐδηἐκπαιδευτικοῦ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

16

Θεοδόσης Στέριου (1780-1865) Μακεδόνες Ἀγωνιστὲς τοῦ 1821

Στὴν προσπάθεια νὰ γίνουν γνωστοὶ οἱ παραμελημένοι Μακεδόνες ἀγωνιστὲς τοῦ 1821 ἐπανερχόμαστε σὲ μία μεγάλη

μορφὴ τοῦ ἀγώναmiddot πρόκειται γιὰ τὸν Θεοδόσιο Στέριου ἀπὸ τὸ Λιβάδι ΘεσσαλονίκηςΤὰ χω-ριὰ Λιβάδι καὶ Περιστερὰ ἔχουν νὰ ἐπιδείξουν μέγιστη συμβολὴ στὴν ἐπανάσταση τοῦ 1821 στὴ Χαλκιδικὴ σὲ μεγάλο ἀριθμὸ ἀγωνιστῶν γιὰ τοὺς ὁποίους ὑπάρχει ἀφθονία στοιχείων ἄγνωστα στοὺς σημερινοὺς Ἕλληνες Παρα-κάτω παρατίθεται μία αἴτηση ποὺ ὑπέβαλε ὁ Θεοδόσιος Στέριου τὸ 1841 στὴν Ἀταλά-ντη ὅπου ἐξιστορεῖ τὰ κατορθώματά του

laquoὉ ὑποφαινόμενος ἀπὸ ἀρχῆς τοῦ ἀγῶνος λαβὼν τὰ ὃπλα εἰς χεῖρας μου ἀκόμη ἀπὸ τὴν κωμόπολή μας Λιβάδι τῆς ἐπαρχίας Ἀρδαμερίου τῆς Μακεδονίας μὲ ὅλους τοὺς συμπολίτας μου ἐπικεφαλῆς τῶν ὁποίων ὡς ὁπλαρχηγὸς ἀντι-παρετάχθην ἐκεῖ καὶ εἰς τὰ πέριξ αὐτῆς κατὰ τοῦ ἀπὸ Θεσσαλονίκης διορισθέντος ἀρχηγοῦ Ἰσμαὴλ Ἀγὰ Κεσίμογλου ἔχοντος περίπου 5000 ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως μὲ διαφόρους εἰς διάφορα μέρη ἀκροβολισμοὺς διατηρήσας τὰ γυναικόπαιδα τοῦ μέρους ἐκείνου ἔφθασα ἐν τῇ χερσονήσῳ Κασσάνδρᾳ ὅπου καὶ κατε-τάχθην ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ γενικοῦ τῆς Μα-κεδονίας ἀρχηγοῦ Ἐμμανουὴλ Παπᾶ Σερραίου μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν διεύθυνσίν μου στρατιώτας καὶ ὑπηρέτησα εἰς ὅλην τὴν διάρκειαν τοῦ πολέμου ἕως τῆς καταστροφῆς της ἀπὸ τὸ ἐχθρικόν τοῦ σατράπη Λουμποὺτ πασᾶ καὶ ἄλλων 40000 ὅλον ἐχθρικὸν στράτευμα Ἑπομένως καταφυγὼν ὡς τοιοῦτος εἰς Πελοπόννησον μὲ τοὺς ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν μου ἐναπομείναντας στρατιώτας κα-τετάχθην εἰς τὸ σῶμα τοῦ ἀρχηγοῦ Παναγιώ-τη Ζαφειρόπουλου εἰς τὰς μάχας Δερβενακί-ων καὶ Ἄργους κατὰ τοῦ Δράμαλη καὶ ἄλλων Ἑπομένως ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Νικολάου Σου-λιώτου κατὰ τοῦ ἴδιου Δράμαλη καὶ ἄλλων πάλι εἰς Ἄργος καὶ εἰς τὰ πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν

ὁδηγίαν τοῦ Θεοδωράκη Ζαχαρόπουλου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ πασᾶ εἰς τὰ μέρη τῆς Καλαμάτας καὶ τῶν πέριξ Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Κα-ρατάσιου κατὰ τοῦ Ἰμπραὴμ εἰς Σχοινόλακκα Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ ταγματάρχου Κων-σταντίνου Δουμπιώτου εἰς διάφορα μέρη τῆς Πελοποννήσου ὅπου καὶ ὅπως τὸ ἐκάλεσεν ἡ χρεία τότε Ἔπειτα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Δημη-τρίου Κριεζῆ Ὑδραίου εἰς τὴν Ὕδραν καὶ ἑπομέ-νως εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Παλαιῶν Πατρῶν καὶ ἀλλαχοῦ Ἔπειτα ἐπανελθὼν κατὰ τὸ 1826 εἰς τὰς νήσους Σκιάθον καὶ Σκόπελον συσσωματω-θεὶς μὲ τὸ Μακεδονικὸ σῶμα τοῦ προειρηθέντος Κωνσταντίνου Δουμπιώτου ἀντιπαρετάχθημεν εἰς τὴν Ὀρμύλιαν μὲ τὸν Ὀμὲρ Βεργιόνην εἰς Τρίκερην μὲ τὸν Νούρκα μπέη καὶ εἰς τὴν Ἀτα-λάντην μὲ τὸν Μουστὰ μπέη Ἔπειτα ἐδιορίσθην εἰς τὴν Σκόπελον πολιτάρχης διὰ τὴν εὐταξίαν Ὅτε μετέβησαν τὰ στρατεύματα εἰς Μέγαρα νὰ ὀργανωθοῦν καὶ μὴ εὑρεθεὶς ἐκεῖ νὰ ὀργα-νωθῶ ἔμεινα ζημιωμένος ἀπὸ τοῦ βαθμοῦ κτλ Ἔπειτα τὸ 1830 μετοίκησα εἰς χωρίον Σκεντέ-ραγα τῆς Λοκρίδος εἰς τὸ ἔτος 1836 ἔδωσα τὰ ἀποδεικτικά μου εἰς τὸ ἐπαρχεῖον Λοκρί-δος καὶ δὲν ἠξιώθην ἔκτοτε ἀπάντησίν τινα ἐπὶ τῶν δικαιωμάτων καὶ θυσιῶν καὶ ἀγώνων μου ἤδη δὲ ἀποκατασταθεὶς εἰς τὴν Νέαν Πέλλην τῆς Λοκρίδος-Συνοικισμοῦ τῶν Μακεδόνων Δυστυχῶς εἰς τὴν ἡλικίαν περίπου 60 διὸ καὶ ἀπεκδεχόμενος εὔελπις τὸ αἴσι-ον ἀποτέλεσμα τῶν ἀναφερομένων δικαι-ωμάτων μου ὑποσημειοῦμαι εὐσεβάστωςraquo Ἐν Ἀταλάντῃ τῇ 1ῃ Δεκεμβρίου 1841

Πηγήhttpdoumbia-istoriablogspotgr

17

Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Πάω νὰ πολεμήσω

-Πᾶς νὰ παλέψης μὲ λιοπύρια καὶ χιόνια

-Πάω νὰ προστατέψω τὸ δίκιο καὶ τὴ λευτεριά

-Πᾶς νὰ διψάσης καὶ νὰ πεινάσης

-Πάω νὰ φυλάξω τὸ ψωμὶ τῶν παιδιῶν

-Πᾶς νὰ χάσης χέρι πόδι μάτι

-Πάω νὰ δώσω χαρὰ καὶ φῶς

σὲ χιλιάδες τίμιους καὶ εἰρηνικοὺς ἀνθρώπους

-Πᾶς νὰ σκοτώσης καὶ νὰ σκοτωθῆς

-Πάω νὰ δώσω ζωὴ καὶ εἰρήνη δίκιο καὶ λευτεριά

-Γιὰ ποιόν στρατιώτη

-Γιὰ τὴν πατρίδα

ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟΝ Γ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 1949

18

Διδαχὲς τοῦ γέροντος Παϊσίου

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ὅποιος ἀγωνίζεται πνευματικάπολεμάει τὸν ἐχθρὸ διάβολο καὶ ἑπόμενο εἶναι νὰ πο-λεμηθῆ καὶ ἀπrsquo αὐτόν Ὁ ἄνθρωποςποὺ θὰ νικήση τὸν νοητὸ ἐχθρό θὰ στεφανωθῆ ἀπὸ τὸν Χριστό

Γιὰ νὰ ἐξαγνισθῆ ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ μὴ δέχεται πονηροὺς λογισμούς ἀλλrsquo οὔτε καὶ ὁ ἴδιος νὰ σκέφτεται πονηρά Νὰ ἐνεργῆ δὲ ἁπλὰ καὶ ταπεινὰ καὶ νrsquo ἀγωνίζεται φιλότιμα

Ἡ μεγαλύτερη ἀρρώστια στὴν ἐποχὴ μας εἶναι οἱ μάταιοι λογισμοὶ τῶν κακῶν ἀνθρώ-πων ποὺ φέρνουν τὸ ἄγχος Τὴ θεραπεία τὴν δίνει μόνο ὁ Χριστὸς μὲ τὴν ψυχικὴ γαλήνη μαζὶ καὶ τὴν αἰωνιότητα ἀρκεῖ νὰ μετανοήση ὁ ἄνθρωπος καὶ νὰ στραφῆ στὸν Χριστό

Τὸ καλύτερο φάρμακο γιὰ τὴν κάθε δοκι-μασία μας εἶναι ἡ μεγαλύτερη δοκιμασία τῶν συνανθρώπων μας ἀρκεῖ νὰ τὴν φέρουμε στὸν λογισμό μας

Ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ γιὰ ὅτι δὲν γί-νεται ἀνθρωπίνως εἶναι μία μυστικὴ συνεχὴς προσευχὴ μὲ θετικὰ ἀποτελέσματα

Ὅποιος ἐμπιστεύεται στὸν Θεό σπέρνει δοξολογία καὶ δέχεται τὴ θεϊκὴ χαρὰ καὶ τὴν αἰώνια εὐλογία Ὅποιος σπέρνει κακομοιρι-άθερίζει κακομοιριὰ καὶ ἀποθηκεύει ἄγχος

Ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὁ ἄνθρωπος ὅταν δέ-χεται ὑλικὴ εὐλογία εἶναι χαρὰ ἀνθρώπινη

19

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἐνῷ ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὅταν δίνη ὁ ἄνθρωπος εἶναι θεϊκή Ἡ θεϊκὴ ἔρχεται μὲ τὸ δόσιμο

Ὅποιος κουράζεται γιὰ τὸν πλησίον του ἀπὸ καθαρὴ ἀγάπη ξεκουράζεται μὲ τὴν κούραση Ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ ἀγαπάει τὸν ἑαυ-τό του καὶ τεμπελιάζει κουράζεται καὶ μὲ τὸ νὰ κάθεται

Ὅταν ἀδικῆσαι νὰ μὴ λές laquoΝὰ τὸ βρῆ ἀπὸ τὸν Θεόraquo γιατί τότε καταριέσαι μὲ εὐγένεια

Ἕνα τουρβὰ μεταφέρει κανεὶς καὶ λέει πότε νὰ τὸν ξεφορτωθῆ Πόσο μᾶλλον νὰ κουβαλάη συνέχεια περίσσιο βάρος τὸ ὁποῖο προσθέ-τει μὲ τὴν πολυφαγία καὶ βλάπτει καὶ στὴν ὑγεία

Ἐὰν δὲν διορθωθῆ ὁ καθένας μας γιὰ νὰ πληθύνη τὸ καλό πῶς μπορεῖ νὰ ἐπικρατήση τὸ καλὸ μὲ καλὸ τρόπο

Ἐὰν δὲν μποροῦμε νὰ ἀγωνισθοῦμε πολὺ ἢ καὶ καθόλου τουλάχιστον νὰ τὸ ἀναγνω-ρίζουμε ταπεινὰ καὶ νὰ ζητᾶμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ Ἐὰν θὰ μᾶς βοηθοῦσε καὶ ἡ μὴ ἀνα-γνώριση οὔτε καὶ αὐτὴ θὰ μᾶς τὴν ζητοῦσε ὁ Χριστός

Ἄλλο εὐλάβεια καὶ ἄλλο εὐσέβεια ndash ὅπως ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολικὴ εὐλάβεια διαφέρει ἀπὸ τὴν Δυτικὴ εὐρωπαϊκὴ εὐσέβειαἩ μὲν εὐλάβεια ἔχει θεία Χάρη ἡ δὲ εὐσέβεια ἔχει ἀνθρώπινο μυαλό

Ἡ κάθε καλὴ ἰδέα ποὺ ἔρχεται στὸν ἀνθρώ-πινο νοῦ εἶναι ἀπὸ ἄνω ἀπὸ τὸν Θεό Μόνο ὅτι κατεβάζει ἡ μύτη μας μὲ τὸ συνάχι εἶναι δικό μας

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δέχονται τὶς πλούσιες εὐλογίες τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ λίγοι εὐχαριστοῦν τὸν Θεὸ καὶ εἶναι εὐχαριστημένοι καὶ χαρού-μενοι κοντὰ στὸν Χριστό

Ἀπὸ τὸ βιβλίο του Ἁγιορεῖται Πατέρες καὶ Ἁγιορείτικα ἔκδοση Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου laquoΕὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγοςraquo Σουρωτὴ Θεσσαλονίκης

20

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με

καὶ πι νέ τω

ἐκ τοῦ Οἴκου

ΡούνshyταshyΓεshyωρshyγίshyουshyΔιshyκηshyγόshyρου

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με καὶ πι νέ τωὉ πι στεύ ων εἰς ἐ μέ κα θὼς εἶ πεν ἡ γρα φή πο τα μοὶ ἐκ τῆς κοι λί ας αὐ τοῦ ρεύ σου σιν ὕ δα τος ζῶν τος

Μα μά μπαμ πὰ δι ψά ω δι-ψά ω πο λύ δῶ στε μου νε-

ρό ἔ χει πο λὺ ζέ στη καὶ κου ρά στη κα ἄ κου σα νὰ λέ ει ἕ να παι δά κι πο λὺ χα ρι-τω μέ να στοὺς γο νεῖς του κα θὼς ἔ παι-ζε στὴν πα ρα λί α ἐ φέ τος τὸ κα λο καί ρι Δὲν ξέ ρω για τί ἀλ λὰ αὐ τὴ ἡ φαι νο με-νι κὰ ἁ πλὴ φρά ση τοῦ μι κροῦ παι διοῦ μοῦ ἔ φε ρε στὸν νοῦ μί α ἄλ λη φρά ση ἡ ὁ ποί α λέ ει laquoἘ ὰν τὶς δι ψῇ ἐρ χέ σθῳ πρὸς ἐ μὲ καὶ πι νέ τῳraquo

Δί ψα λοι πόν Ναί δί ψα μί α πα ρά με-τρος τῆς ἀν θρώ πι νης ζω ῆς τῆς κα θη με-ρι νό τη τός μας Ἀ νά λο γα βέ βαι α γιὰ τὸ τί δι ψᾶ κα νείς μὴν τὸ ξε χνᾶ με αὐ τό πο λὺ βα σι κό κα θό τι ἡ δί ψα ἔ χει καὶ ἀλ λη γο-ρι κὸ πε ρι ε χό με νο Ἄλ λος δι ψᾶ γιὰ ὑ λι κὰ πράγ μα τα κι νού με νος ἀ πὸ τὴ φι λαυ τί α τὴ φι λαρ γυ ρί α ἢ τὴ φι λη δο νί α του ἄλ-λος πά λι δι ψᾶ γιὰ laquoἄλ λαraquo ἀ γα θά ὄ χι τοῦ κό σμου ἐ τού του γιὰ πνευ μα τι κὰ ἀ γα θά Ση μα σί α ἔ χει πάν τως ὅ τι τὸ κί νη τρο καὶ ἡ αἰ τί α τῆς δί ψας εἶ ναι κοι νὴ γιὰ ὅ λους εἶ ναι ἡ δί ψα γιὰ ζω ή

Ἡ ποι ό τη τα τῆς δί ψας τοῦ κα θε νὸς θὰ κα θο ρί ζει μέ σα στὴ ζω ὴ του κα τ᾿ ἀ νάγ κην καὶ τὴν πη γὴ στὴν ὁ ποί α θὰ πη-γαί νει νὰ ξε δι ψᾶ Καὶ ἀ κο λού θως ὅ λα τὰ ἔρ γα του μὲ αὐ τὸ τὸ κρι τή ριο θὰ κα θο-ρί ζον ται Γαι ώ δης ἡ δί ψα κά ποι ου γαι-ώ δης καὶ ἡ πη γή του γαι ώ δη καὶ φθαρ τὰ

21

ἐκ τοῦ Οἴκου

τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του Πνευ μα τι κὴ ἡ δί ψα κά ποι ου πνευ μα τι κὴ καὶ ἡ πη γή του πνευ μα τι κὰ καὶ αἰ ώ νια τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του

Ἡ ἀ κο λου θί α αὐ τὴ ἀ πο κτᾶ ἀ κό μη με γα λύ τε ρη ση μα σί α ὅ ταν τὴν ἀ να λο γι-στοῦ με μέ σα ἀ πὸ τὸ πρί σμα τοῦ συ νό-λου τὸ λε γό με νον umlκοι νόνuml Ὁ ἄν θρω πος ὡς ἀ το μι κό τη τα εἶ ναι αὐ τα ξί α ὅ μως ἡ αὐ τα ξί α αὐ τὴ θε ώ νε ται μέ σα ἀ πὸ τὸ κοι-νὸν σῶ μα καὶ σω τη ρί α κλει σμέ νη μέ σα σὲ ἕ να laquoἐ γὼraquo δὲν νο εῖ ται δὲν ὑ φί στα ται

Ἀ νά λο γα λοι πὸν μὲ τὴν ποι ό τη τα τῆς προ σω πι κῆς πη γῆς του ὁ κα θέ νας ἐ πη-ρε ά ζει τὸ σύ νο λο μέ σα στὸ ὁ ποῖ ο ἐ νυ πάρ χει Ἂν οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη γὲς τῶν ἀ τό μων ἔ χουν πνευ μα τι κὴ ἀ να φο-ρὰ στὴ μί α καὶ μο να δι κὴ αἰ ώ νια πη γὴ ζῶν τος ὕ δα-τος Στὸν Χρι στό τό τε καὶ τὸ σύ νο λο στὸν Χρι στὸ θὰ ὁ δη γεῖ ται ἀ πὸ Τὸν Χρι στὸ θὰ ἐμ πνέ ε ται καὶ ἐν Χρι στῷ θὰ διά γει σὲ αἰ ώ νια χα ρά Ἂν ὅ μως οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη-γὲς τῶν ἀ τό μων σὲ μί α κοι-νω νί α ἔ χουν ση μεῖ ο ἀ να φο-ρᾶς τὰ ὑ λι κὰ καὶ προ σω πι-κὰ πά θη καὶ τὴν ἱ κα νο ποί-η σή τους τό τε ἡ δί ψα ὄ χι μό νο δὲν θὰ σβή νει ἀλ λὰ μο νί μως θὰ αὐ ξά νει καὶ θὰ ὁ δη γεῖ τό σο τὰ ἐ πὶ μέ ρους ἄ το μα ὅ σο καὶ ὅ λο τὸ σύ νο λο σὲ μί α δια ρκῆ φθο ρά σὲ μί α πο ρεί α θνη τὴ σὲ μί α πο ρεί α ἐ ξα-φά νι σης

Καὶ ἐ δῶ βρί σκε ται τὸ χρέ ος καὶ ἡ εὐ-θύ νη τῶν Χρι στια νῶν Στὸ σύγ χρο νο κοι-νὸ τρα πέ ζι τῆς πα ναν θρώ πι νης οἰ κο γέ-νειας τῶν ἀν θρώ πων ὑ πάρ χει μί α κα νά τα μὲ νε ρό ἕ τοι μη νὰ ξε δι ψά σει τὶς ἀ λη θι νὲς ἀ νάγ κες τῶν με λῶν αὐ τῆς τῆς οἰ κου με νι-κῆς οἰ κο γέ νειας

Ἕ τοι μη νὰ σβή σει ὅ λη τὴν ψυ χι κή πνευ μα τι κὴ δί ψα τοῦ κό σμου ἕ τοι μη νὰ δώ σει αἰ ώ νια προ ο πτι κὴ ζω ῆς καὶ χα ρᾶς

στὶς κοι νω νί ες ὅ λου τοῦ κό σμου Καὶ τὸ νε ρὸ αὐ τῆς τῆς κα νά τας δὲν εἶ ναι ἄλ λο πα ρὰ Ὁ ἴ διος Ο ΧΡΙΣΤΟΣ Ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στός ὁ ὁ ποῖ ος προ σφέ ρε ται αἰ ω νί ως ἀ φει δῶς καὶ ἀ δι α κρί τως σὲ ὅ λους Ὁ ἴ διος εἶ ναι καὶ τὸ νε ρὸ Ὁ ἴ διος καὶ ἡ πη γή Αὐ-τὸ εἶ ναι τὸ με γά λο ἠ θι κὸ καὶ πνευ μα τι κό μας χρέ ος γιὰ ὅ λους τούς Χρι στια νούς νὰ φρον τί ζουν νὰ ξε δι ψοῦν οἱ ἴ διοι ἀ πὸ Τὸν Χρι στό ἀ πὸ τὸ Ἅ γιο Πνεῦ μα τὸ ζω-ο γό νο καὶ νὰ γί νον ται οἱ ἴ διοι κα νά τες μὲ Χρι στό ὥ στε νὰ με τα δί δουν μὲ τὴ ζω ὴ

τους αὐ τὸ τὸ αἰ ώ νιο ὕ δωρ σὲ ὅ λη τὴν οἰ-κου μέ νη

Νὰ γε μί ζουν πάν το τε αὐ τὴν τὴν πα-να θρώ πι νη κα νά τα μὲ Χρι στό γιὰ νὰ μπο ρεῖ ὅ λη ἡ οἰ κου μέ νη νὰ ζεῖ ἀ λη θι νά νὰ ζεῖ μὲ ἀ γά πη νὰ θε ώ νε ται ἐν Χρι στῷ κά θε λε πτό

Ἐ ξάλ λου μᾶς τὸ εἶ πε ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στὸς laquoὅ ποι ος δι ψᾶ νὰ ἔρ χε ται σὲ ἐ μέ να νὰ πί νειraquo Δὲν ὑ πάρ χει με γα λύ τε ρο πράγ-μα ἀ πὸ αὐ τὴν τὴν ἀ γά πη ποὺ μᾶς δεί χνει Ὁ Χρι στός Στὸ χέ ρι μας εἶ ναι νὰ θέ λου με νὰ ξε δι ψά σου με ἀ λη θι νὰ καὶ ἀ το μι κὰ καὶ στὸ σύ νο λο

Ἡ Σαμαρείτιδα λέγει στὸν Κύριοlaquo Δὸς μοι τοῦτο τὸ ὕδωρraquo

22

Πολλοὶ σήμερα κατηγοροῦν τοὺς νέους γιὰ τὰ ἀλλόκοτα ντυσίματά τους τὴν ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους

τὴν ἀπραξία καὶ τὶς αὐτοκαταστροφικές τους τάσεις

Εἶναι ἄραγε ὅμως ἔτσι ὄντως τὰ πράγμα-τα Ἢ μήπως κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιφάνεια μᾶς διαφεύγει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια

Οἱ νέοι ἐμφανίζονται μὲ ἔξαλλα ἢ ἐξω-φρενικὰ ντυσίματα καὶ κατηγοροῦνται γιrsquo αὐτό Ὅμως ἔτσι ἀντιδροῦν στοὺς κουστου-μαρισμένους καὶ γραβατωμένους κυρίως τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράττουν μὲ τὴ μεγαλύ-τερη ὑποκρισία τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἐναντίον τῆς κοινωνίας ἀπομιζώντας την μὲ ἄνομα μέσα ἀπροκάλυπτα καὶ ὠθώντας την στὴ δυστυχία

Γίνονται πολλὲς φορὲς καταστροφικοὶ καὶ αὐτοκαταστροφικοὶ μὲ ποικίλες οὐσίες ἐνῷ συγχρόνως παρουσιάζουν ἔντονη φιλαυ-τία Φαίνεται παράξενο καὶ ἀσυμβίβαστο Ὅμως δὲν εἶναι αὐτοὶ οἱ αὐτοκαταστροφικοί ἐνῷ ἡ φιλαυτία τους ἐνέχει τὴν ἐνστικτώδη αἴσθηση τῆς διατήρησης τῆς ζωῆς καὶ τῶν ὑπολειμμάτων τῆς τσαλακωμένης ἀξιοπρέ-πειάς τους

Δὲν προτίμησαν ποτὲ οἱ ἴδιοι νὰ τρῶνε μεταλλαγμένα γενετικῶς προϊόντα μὲ διοξί-νες προϊόντα τῆς μεγάλαυχης πολιτικῆς τῶν lsquorsquoπεπολιτισμένωνrsquorsquo ἐθνῶν τῆς Ἑσπερίας

Ἡ ὕβρις τῶν μεγιστάνων δὲν διστάζει νὰ τοὺς ταΐζει μὲ προϊόντα ὑβριδίων καὶ ἂν ἀρέ-σει σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς μεγιστάνες μπορεῖ καὶ νὰ τοὺς στείλει ὡς πασχαλινὸ δῶρο μιά βόμβα ἀπεμπλουτισμένου οὐρα-νίου μὲ εὐχὲς γιὰ καλὸ Πάσχα

Ὅλα αὐτὰ τοὺς τὰ ταΐζει ἡ κοινωνία χωρὶς νὰ τοὺς ρωτᾶ τσακίζοντας ἔτσι τὴν πολύτιμη ὑγεία τους τὴν τόσο ὠφέλιμη καὶ χρήσιμη γιὰ τὰ χρόνια ζωῆς ποὺ ἔχουν μπροστά τους νὰ δημιουργήσουν καὶ στὸ τέλος τοὺς κατηγορεῖ γιὰ αὐτοκαταστροφὴ ἐνῷ ἡ ἴδια ἐκεῖ τούς ὁδήγησε

Τοὺς ἐξαναγκάζει σὲ ἀμνησία μὲ τὴν ἔλλειψη ἐπαρκῶν χώρων νὰ ἀθληθοῦν νὰ παίξουν καὶ τρόπων νὰ κινηθοῦν μὲ ἀσφά-λεια μrsquo ἕνα ποδήλατο ἢ μὲ τὰ πόδια κι ἔπειτα τοὺς κατηγορεῖ γιὰ ψυχικὴ παραλυ-σία ξεχνώντας ὅτι lsquorsquoνοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖrsquorsquo

Τοὺς ἔχει καταντήσει χωρὶς χέρια διότι οἱ νέοι ἔξω ἀπὸ τὸν κονδυλοφόρο καὶ ἴσως λίγες φορὲς στὴ ζωὴ τους μιὰ μπάλα ὅποτε τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία στοὺς ἐλαχιστότα-τους χώρους ποὺ lsquorsquoφροντίζουνrsquorsquo οἱ lsquorsquoμεγά-λοιrsquorsquo νὰ διατηροῦν γὶ΄ αὐτούς δὲν ἔχουν κρατήσει τίποτε ἄλλο

Ἡ χειρωνακτικὴ ἀπασχόληση εἶναι ξένη γιὰ τοὺς πολλούς Χειροτεχνίες-τέχνες κι ἄλλες χρήσιμες πρακτικὲς δραστηριότητες

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέων

Ἰωάννη Νικολαΐδηἐκπαιδευτικοῦ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

17

Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Ποῦ πᾶς στρατιώτη

-Πάω νὰ πολεμήσω

-Πᾶς νὰ παλέψης μὲ λιοπύρια καὶ χιόνια

-Πάω νὰ προστατέψω τὸ δίκιο καὶ τὴ λευτεριά

-Πᾶς νὰ διψάσης καὶ νὰ πεινάσης

-Πάω νὰ φυλάξω τὸ ψωμὶ τῶν παιδιῶν

-Πᾶς νὰ χάσης χέρι πόδι μάτι

-Πάω νὰ δώσω χαρὰ καὶ φῶς

σὲ χιλιάδες τίμιους καὶ εἰρηνικοὺς ἀνθρώπους

-Πᾶς νὰ σκοτώσης καὶ νὰ σκοτωθῆς

-Πάω νὰ δώσω ζωὴ καὶ εἰρήνη δίκιο καὶ λευτεριά

-Γιὰ ποιόν στρατιώτη

-Γιὰ τὴν πατρίδα

ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟΝ Γ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 1949

18

Διδαχὲς τοῦ γέροντος Παϊσίου

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ὅποιος ἀγωνίζεται πνευματικάπολεμάει τὸν ἐχθρὸ διάβολο καὶ ἑπόμενο εἶναι νὰ πο-λεμηθῆ καὶ ἀπrsquo αὐτόν Ὁ ἄνθρωποςποὺ θὰ νικήση τὸν νοητὸ ἐχθρό θὰ στεφανωθῆ ἀπὸ τὸν Χριστό

Γιὰ νὰ ἐξαγνισθῆ ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ μὴ δέχεται πονηροὺς λογισμούς ἀλλrsquo οὔτε καὶ ὁ ἴδιος νὰ σκέφτεται πονηρά Νὰ ἐνεργῆ δὲ ἁπλὰ καὶ ταπεινὰ καὶ νrsquo ἀγωνίζεται φιλότιμα

Ἡ μεγαλύτερη ἀρρώστια στὴν ἐποχὴ μας εἶναι οἱ μάταιοι λογισμοὶ τῶν κακῶν ἀνθρώ-πων ποὺ φέρνουν τὸ ἄγχος Τὴ θεραπεία τὴν δίνει μόνο ὁ Χριστὸς μὲ τὴν ψυχικὴ γαλήνη μαζὶ καὶ τὴν αἰωνιότητα ἀρκεῖ νὰ μετανοήση ὁ ἄνθρωπος καὶ νὰ στραφῆ στὸν Χριστό

Τὸ καλύτερο φάρμακο γιὰ τὴν κάθε δοκι-μασία μας εἶναι ἡ μεγαλύτερη δοκιμασία τῶν συνανθρώπων μας ἀρκεῖ νὰ τὴν φέρουμε στὸν λογισμό μας

Ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ γιὰ ὅτι δὲν γί-νεται ἀνθρωπίνως εἶναι μία μυστικὴ συνεχὴς προσευχὴ μὲ θετικὰ ἀποτελέσματα

Ὅποιος ἐμπιστεύεται στὸν Θεό σπέρνει δοξολογία καὶ δέχεται τὴ θεϊκὴ χαρὰ καὶ τὴν αἰώνια εὐλογία Ὅποιος σπέρνει κακομοιρι-άθερίζει κακομοιριὰ καὶ ἀποθηκεύει ἄγχος

Ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὁ ἄνθρωπος ὅταν δέ-χεται ὑλικὴ εὐλογία εἶναι χαρὰ ἀνθρώπινη

19

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἐνῷ ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὅταν δίνη ὁ ἄνθρωπος εἶναι θεϊκή Ἡ θεϊκὴ ἔρχεται μὲ τὸ δόσιμο

Ὅποιος κουράζεται γιὰ τὸν πλησίον του ἀπὸ καθαρὴ ἀγάπη ξεκουράζεται μὲ τὴν κούραση Ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ ἀγαπάει τὸν ἑαυ-τό του καὶ τεμπελιάζει κουράζεται καὶ μὲ τὸ νὰ κάθεται

Ὅταν ἀδικῆσαι νὰ μὴ λές laquoΝὰ τὸ βρῆ ἀπὸ τὸν Θεόraquo γιατί τότε καταριέσαι μὲ εὐγένεια

Ἕνα τουρβὰ μεταφέρει κανεὶς καὶ λέει πότε νὰ τὸν ξεφορτωθῆ Πόσο μᾶλλον νὰ κουβαλάη συνέχεια περίσσιο βάρος τὸ ὁποῖο προσθέ-τει μὲ τὴν πολυφαγία καὶ βλάπτει καὶ στὴν ὑγεία

Ἐὰν δὲν διορθωθῆ ὁ καθένας μας γιὰ νὰ πληθύνη τὸ καλό πῶς μπορεῖ νὰ ἐπικρατήση τὸ καλὸ μὲ καλὸ τρόπο

Ἐὰν δὲν μποροῦμε νὰ ἀγωνισθοῦμε πολὺ ἢ καὶ καθόλου τουλάχιστον νὰ τὸ ἀναγνω-ρίζουμε ταπεινὰ καὶ νὰ ζητᾶμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ Ἐὰν θὰ μᾶς βοηθοῦσε καὶ ἡ μὴ ἀνα-γνώριση οὔτε καὶ αὐτὴ θὰ μᾶς τὴν ζητοῦσε ὁ Χριστός

Ἄλλο εὐλάβεια καὶ ἄλλο εὐσέβεια ndash ὅπως ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολικὴ εὐλάβεια διαφέρει ἀπὸ τὴν Δυτικὴ εὐρωπαϊκὴ εὐσέβειαἩ μὲν εὐλάβεια ἔχει θεία Χάρη ἡ δὲ εὐσέβεια ἔχει ἀνθρώπινο μυαλό

Ἡ κάθε καλὴ ἰδέα ποὺ ἔρχεται στὸν ἀνθρώ-πινο νοῦ εἶναι ἀπὸ ἄνω ἀπὸ τὸν Θεό Μόνο ὅτι κατεβάζει ἡ μύτη μας μὲ τὸ συνάχι εἶναι δικό μας

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δέχονται τὶς πλούσιες εὐλογίες τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ λίγοι εὐχαριστοῦν τὸν Θεὸ καὶ εἶναι εὐχαριστημένοι καὶ χαρού-μενοι κοντὰ στὸν Χριστό

Ἀπὸ τὸ βιβλίο του Ἁγιορεῖται Πατέρες καὶ Ἁγιορείτικα ἔκδοση Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου laquoΕὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγοςraquo Σουρωτὴ Θεσσαλονίκης

20

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με

καὶ πι νέ τω

ἐκ τοῦ Οἴκου

ΡούνshyταshyΓεshyωρshyγίshyουshyΔιshyκηshyγόshyρου

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με καὶ πι νέ τωὉ πι στεύ ων εἰς ἐ μέ κα θὼς εἶ πεν ἡ γρα φή πο τα μοὶ ἐκ τῆς κοι λί ας αὐ τοῦ ρεύ σου σιν ὕ δα τος ζῶν τος

Μα μά μπαμ πὰ δι ψά ω δι-ψά ω πο λύ δῶ στε μου νε-

ρό ἔ χει πο λὺ ζέ στη καὶ κου ρά στη κα ἄ κου σα νὰ λέ ει ἕ να παι δά κι πο λὺ χα ρι-τω μέ να στοὺς γο νεῖς του κα θὼς ἔ παι-ζε στὴν πα ρα λί α ἐ φέ τος τὸ κα λο καί ρι Δὲν ξέ ρω για τί ἀλ λὰ αὐ τὴ ἡ φαι νο με-νι κὰ ἁ πλὴ φρά ση τοῦ μι κροῦ παι διοῦ μοῦ ἔ φε ρε στὸν νοῦ μί α ἄλ λη φρά ση ἡ ὁ ποί α λέ ει laquoἘ ὰν τὶς δι ψῇ ἐρ χέ σθῳ πρὸς ἐ μὲ καὶ πι νέ τῳraquo

Δί ψα λοι πόν Ναί δί ψα μί α πα ρά με-τρος τῆς ἀν θρώ πι νης ζω ῆς τῆς κα θη με-ρι νό τη τός μας Ἀ νά λο γα βέ βαι α γιὰ τὸ τί δι ψᾶ κα νείς μὴν τὸ ξε χνᾶ με αὐ τό πο λὺ βα σι κό κα θό τι ἡ δί ψα ἔ χει καὶ ἀλ λη γο-ρι κὸ πε ρι ε χό με νο Ἄλ λος δι ψᾶ γιὰ ὑ λι κὰ πράγ μα τα κι νού με νος ἀ πὸ τὴ φι λαυ τί α τὴ φι λαρ γυ ρί α ἢ τὴ φι λη δο νί α του ἄλ-λος πά λι δι ψᾶ γιὰ laquoἄλ λαraquo ἀ γα θά ὄ χι τοῦ κό σμου ἐ τού του γιὰ πνευ μα τι κὰ ἀ γα θά Ση μα σί α ἔ χει πάν τως ὅ τι τὸ κί νη τρο καὶ ἡ αἰ τί α τῆς δί ψας εἶ ναι κοι νὴ γιὰ ὅ λους εἶ ναι ἡ δί ψα γιὰ ζω ή

Ἡ ποι ό τη τα τῆς δί ψας τοῦ κα θε νὸς θὰ κα θο ρί ζει μέ σα στὴ ζω ὴ του κα τ᾿ ἀ νάγ κην καὶ τὴν πη γὴ στὴν ὁ ποί α θὰ πη-γαί νει νὰ ξε δι ψᾶ Καὶ ἀ κο λού θως ὅ λα τὰ ἔρ γα του μὲ αὐ τὸ τὸ κρι τή ριο θὰ κα θο-ρί ζον ται Γαι ώ δης ἡ δί ψα κά ποι ου γαι-ώ δης καὶ ἡ πη γή του γαι ώ δη καὶ φθαρ τὰ

21

ἐκ τοῦ Οἴκου

τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του Πνευ μα τι κὴ ἡ δί ψα κά ποι ου πνευ μα τι κὴ καὶ ἡ πη γή του πνευ μα τι κὰ καὶ αἰ ώ νια τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του

Ἡ ἀ κο λου θί α αὐ τὴ ἀ πο κτᾶ ἀ κό μη με γα λύ τε ρη ση μα σί α ὅ ταν τὴν ἀ να λο γι-στοῦ με μέ σα ἀ πὸ τὸ πρί σμα τοῦ συ νό-λου τὸ λε γό με νον umlκοι νόνuml Ὁ ἄν θρω πος ὡς ἀ το μι κό τη τα εἶ ναι αὐ τα ξί α ὅ μως ἡ αὐ τα ξί α αὐ τὴ θε ώ νε ται μέ σα ἀ πὸ τὸ κοι-νὸν σῶ μα καὶ σω τη ρί α κλει σμέ νη μέ σα σὲ ἕ να laquoἐ γὼraquo δὲν νο εῖ ται δὲν ὑ φί στα ται

Ἀ νά λο γα λοι πὸν μὲ τὴν ποι ό τη τα τῆς προ σω πι κῆς πη γῆς του ὁ κα θέ νας ἐ πη-ρε ά ζει τὸ σύ νο λο μέ σα στὸ ὁ ποῖ ο ἐ νυ πάρ χει Ἂν οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη γὲς τῶν ἀ τό μων ἔ χουν πνευ μα τι κὴ ἀ να φο-ρὰ στὴ μί α καὶ μο να δι κὴ αἰ ώ νια πη γὴ ζῶν τος ὕ δα-τος Στὸν Χρι στό τό τε καὶ τὸ σύ νο λο στὸν Χρι στὸ θὰ ὁ δη γεῖ ται ἀ πὸ Τὸν Χρι στὸ θὰ ἐμ πνέ ε ται καὶ ἐν Χρι στῷ θὰ διά γει σὲ αἰ ώ νια χα ρά Ἂν ὅ μως οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη-γὲς τῶν ἀ τό μων σὲ μί α κοι-νω νί α ἔ χουν ση μεῖ ο ἀ να φο-ρᾶς τὰ ὑ λι κὰ καὶ προ σω πι-κὰ πά θη καὶ τὴν ἱ κα νο ποί-η σή τους τό τε ἡ δί ψα ὄ χι μό νο δὲν θὰ σβή νει ἀλ λὰ μο νί μως θὰ αὐ ξά νει καὶ θὰ ὁ δη γεῖ τό σο τὰ ἐ πὶ μέ ρους ἄ το μα ὅ σο καὶ ὅ λο τὸ σύ νο λο σὲ μί α δια ρκῆ φθο ρά σὲ μί α πο ρεί α θνη τὴ σὲ μί α πο ρεί α ἐ ξα-φά νι σης

Καὶ ἐ δῶ βρί σκε ται τὸ χρέ ος καὶ ἡ εὐ-θύ νη τῶν Χρι στια νῶν Στὸ σύγ χρο νο κοι-νὸ τρα πέ ζι τῆς πα ναν θρώ πι νης οἰ κο γέ-νειας τῶν ἀν θρώ πων ὑ πάρ χει μί α κα νά τα μὲ νε ρό ἕ τοι μη νὰ ξε δι ψά σει τὶς ἀ λη θι νὲς ἀ νάγ κες τῶν με λῶν αὐ τῆς τῆς οἰ κου με νι-κῆς οἰ κο γέ νειας

Ἕ τοι μη νὰ σβή σει ὅ λη τὴν ψυ χι κή πνευ μα τι κὴ δί ψα τοῦ κό σμου ἕ τοι μη νὰ δώ σει αἰ ώ νια προ ο πτι κὴ ζω ῆς καὶ χα ρᾶς

στὶς κοι νω νί ες ὅ λου τοῦ κό σμου Καὶ τὸ νε ρὸ αὐ τῆς τῆς κα νά τας δὲν εἶ ναι ἄλ λο πα ρὰ Ὁ ἴ διος Ο ΧΡΙΣΤΟΣ Ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στός ὁ ὁ ποῖ ος προ σφέ ρε ται αἰ ω νί ως ἀ φει δῶς καὶ ἀ δι α κρί τως σὲ ὅ λους Ὁ ἴ διος εἶ ναι καὶ τὸ νε ρὸ Ὁ ἴ διος καὶ ἡ πη γή Αὐ-τὸ εἶ ναι τὸ με γά λο ἠ θι κὸ καὶ πνευ μα τι κό μας χρέ ος γιὰ ὅ λους τούς Χρι στια νούς νὰ φρον τί ζουν νὰ ξε δι ψοῦν οἱ ἴ διοι ἀ πὸ Τὸν Χρι στό ἀ πὸ τὸ Ἅ γιο Πνεῦ μα τὸ ζω-ο γό νο καὶ νὰ γί νον ται οἱ ἴ διοι κα νά τες μὲ Χρι στό ὥ στε νὰ με τα δί δουν μὲ τὴ ζω ὴ

τους αὐ τὸ τὸ αἰ ώ νιο ὕ δωρ σὲ ὅ λη τὴν οἰ-κου μέ νη

Νὰ γε μί ζουν πάν το τε αὐ τὴν τὴν πα-να θρώ πι νη κα νά τα μὲ Χρι στό γιὰ νὰ μπο ρεῖ ὅ λη ἡ οἰ κου μέ νη νὰ ζεῖ ἀ λη θι νά νὰ ζεῖ μὲ ἀ γά πη νὰ θε ώ νε ται ἐν Χρι στῷ κά θε λε πτό

Ἐ ξάλ λου μᾶς τὸ εἶ πε ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στὸς laquoὅ ποι ος δι ψᾶ νὰ ἔρ χε ται σὲ ἐ μέ να νὰ πί νειraquo Δὲν ὑ πάρ χει με γα λύ τε ρο πράγ-μα ἀ πὸ αὐ τὴν τὴν ἀ γά πη ποὺ μᾶς δεί χνει Ὁ Χρι στός Στὸ χέ ρι μας εἶ ναι νὰ θέ λου με νὰ ξε δι ψά σου με ἀ λη θι νὰ καὶ ἀ το μι κὰ καὶ στὸ σύ νο λο

Ἡ Σαμαρείτιδα λέγει στὸν Κύριοlaquo Δὸς μοι τοῦτο τὸ ὕδωρraquo

22

Πολλοὶ σήμερα κατηγοροῦν τοὺς νέους γιὰ τὰ ἀλλόκοτα ντυσίματά τους τὴν ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους

τὴν ἀπραξία καὶ τὶς αὐτοκαταστροφικές τους τάσεις

Εἶναι ἄραγε ὅμως ἔτσι ὄντως τὰ πράγμα-τα Ἢ μήπως κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιφάνεια μᾶς διαφεύγει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια

Οἱ νέοι ἐμφανίζονται μὲ ἔξαλλα ἢ ἐξω-φρενικὰ ντυσίματα καὶ κατηγοροῦνται γιrsquo αὐτό Ὅμως ἔτσι ἀντιδροῦν στοὺς κουστου-μαρισμένους καὶ γραβατωμένους κυρίως τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράττουν μὲ τὴ μεγαλύ-τερη ὑποκρισία τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἐναντίον τῆς κοινωνίας ἀπομιζώντας την μὲ ἄνομα μέσα ἀπροκάλυπτα καὶ ὠθώντας την στὴ δυστυχία

Γίνονται πολλὲς φορὲς καταστροφικοὶ καὶ αὐτοκαταστροφικοὶ μὲ ποικίλες οὐσίες ἐνῷ συγχρόνως παρουσιάζουν ἔντονη φιλαυ-τία Φαίνεται παράξενο καὶ ἀσυμβίβαστο Ὅμως δὲν εἶναι αὐτοὶ οἱ αὐτοκαταστροφικοί ἐνῷ ἡ φιλαυτία τους ἐνέχει τὴν ἐνστικτώδη αἴσθηση τῆς διατήρησης τῆς ζωῆς καὶ τῶν ὑπολειμμάτων τῆς τσαλακωμένης ἀξιοπρέ-πειάς τους

Δὲν προτίμησαν ποτὲ οἱ ἴδιοι νὰ τρῶνε μεταλλαγμένα γενετικῶς προϊόντα μὲ διοξί-νες προϊόντα τῆς μεγάλαυχης πολιτικῆς τῶν lsquorsquoπεπολιτισμένωνrsquorsquo ἐθνῶν τῆς Ἑσπερίας

Ἡ ὕβρις τῶν μεγιστάνων δὲν διστάζει νὰ τοὺς ταΐζει μὲ προϊόντα ὑβριδίων καὶ ἂν ἀρέ-σει σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς μεγιστάνες μπορεῖ καὶ νὰ τοὺς στείλει ὡς πασχαλινὸ δῶρο μιά βόμβα ἀπεμπλουτισμένου οὐρα-νίου μὲ εὐχὲς γιὰ καλὸ Πάσχα

Ὅλα αὐτὰ τοὺς τὰ ταΐζει ἡ κοινωνία χωρὶς νὰ τοὺς ρωτᾶ τσακίζοντας ἔτσι τὴν πολύτιμη ὑγεία τους τὴν τόσο ὠφέλιμη καὶ χρήσιμη γιὰ τὰ χρόνια ζωῆς ποὺ ἔχουν μπροστά τους νὰ δημιουργήσουν καὶ στὸ τέλος τοὺς κατηγορεῖ γιὰ αὐτοκαταστροφὴ ἐνῷ ἡ ἴδια ἐκεῖ τούς ὁδήγησε

Τοὺς ἐξαναγκάζει σὲ ἀμνησία μὲ τὴν ἔλλειψη ἐπαρκῶν χώρων νὰ ἀθληθοῦν νὰ παίξουν καὶ τρόπων νὰ κινηθοῦν μὲ ἀσφά-λεια μrsquo ἕνα ποδήλατο ἢ μὲ τὰ πόδια κι ἔπειτα τοὺς κατηγορεῖ γιὰ ψυχικὴ παραλυ-σία ξεχνώντας ὅτι lsquorsquoνοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖrsquorsquo

Τοὺς ἔχει καταντήσει χωρὶς χέρια διότι οἱ νέοι ἔξω ἀπὸ τὸν κονδυλοφόρο καὶ ἴσως λίγες φορὲς στὴ ζωὴ τους μιὰ μπάλα ὅποτε τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία στοὺς ἐλαχιστότα-τους χώρους ποὺ lsquorsquoφροντίζουνrsquorsquo οἱ lsquorsquoμεγά-λοιrsquorsquo νὰ διατηροῦν γὶ΄ αὐτούς δὲν ἔχουν κρατήσει τίποτε ἄλλο

Ἡ χειρωνακτικὴ ἀπασχόληση εἶναι ξένη γιὰ τοὺς πολλούς Χειροτεχνίες-τέχνες κι ἄλλες χρήσιμες πρακτικὲς δραστηριότητες

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέων

Ἰωάννη Νικολαΐδηἐκπαιδευτικοῦ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

18

Διδαχὲς τοῦ γέροντος Παϊσίου

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ὅποιος ἀγωνίζεται πνευματικάπολεμάει τὸν ἐχθρὸ διάβολο καὶ ἑπόμενο εἶναι νὰ πο-λεμηθῆ καὶ ἀπrsquo αὐτόν Ὁ ἄνθρωποςποὺ θὰ νικήση τὸν νοητὸ ἐχθρό θὰ στεφανωθῆ ἀπὸ τὸν Χριστό

Γιὰ νὰ ἐξαγνισθῆ ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ μὴ δέχεται πονηροὺς λογισμούς ἀλλrsquo οὔτε καὶ ὁ ἴδιος νὰ σκέφτεται πονηρά Νὰ ἐνεργῆ δὲ ἁπλὰ καὶ ταπεινὰ καὶ νrsquo ἀγωνίζεται φιλότιμα

Ἡ μεγαλύτερη ἀρρώστια στὴν ἐποχὴ μας εἶναι οἱ μάταιοι λογισμοὶ τῶν κακῶν ἀνθρώ-πων ποὺ φέρνουν τὸ ἄγχος Τὴ θεραπεία τὴν δίνει μόνο ὁ Χριστὸς μὲ τὴν ψυχικὴ γαλήνη μαζὶ καὶ τὴν αἰωνιότητα ἀρκεῖ νὰ μετανοήση ὁ ἄνθρωπος καὶ νὰ στραφῆ στὸν Χριστό

Τὸ καλύτερο φάρμακο γιὰ τὴν κάθε δοκι-μασία μας εἶναι ἡ μεγαλύτερη δοκιμασία τῶν συνανθρώπων μας ἀρκεῖ νὰ τὴν φέρουμε στὸν λογισμό μας

Ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ γιὰ ὅτι δὲν γί-νεται ἀνθρωπίνως εἶναι μία μυστικὴ συνεχὴς προσευχὴ μὲ θετικὰ ἀποτελέσματα

Ὅποιος ἐμπιστεύεται στὸν Θεό σπέρνει δοξολογία καὶ δέχεται τὴ θεϊκὴ χαρὰ καὶ τὴν αἰώνια εὐλογία Ὅποιος σπέρνει κακομοιρι-άθερίζει κακομοιριὰ καὶ ἀποθηκεύει ἄγχος

Ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὁ ἄνθρωπος ὅταν δέ-χεται ὑλικὴ εὐλογία εἶναι χαρὰ ἀνθρώπινη

19

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἐνῷ ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὅταν δίνη ὁ ἄνθρωπος εἶναι θεϊκή Ἡ θεϊκὴ ἔρχεται μὲ τὸ δόσιμο

Ὅποιος κουράζεται γιὰ τὸν πλησίον του ἀπὸ καθαρὴ ἀγάπη ξεκουράζεται μὲ τὴν κούραση Ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ ἀγαπάει τὸν ἑαυ-τό του καὶ τεμπελιάζει κουράζεται καὶ μὲ τὸ νὰ κάθεται

Ὅταν ἀδικῆσαι νὰ μὴ λές laquoΝὰ τὸ βρῆ ἀπὸ τὸν Θεόraquo γιατί τότε καταριέσαι μὲ εὐγένεια

Ἕνα τουρβὰ μεταφέρει κανεὶς καὶ λέει πότε νὰ τὸν ξεφορτωθῆ Πόσο μᾶλλον νὰ κουβαλάη συνέχεια περίσσιο βάρος τὸ ὁποῖο προσθέ-τει μὲ τὴν πολυφαγία καὶ βλάπτει καὶ στὴν ὑγεία

Ἐὰν δὲν διορθωθῆ ὁ καθένας μας γιὰ νὰ πληθύνη τὸ καλό πῶς μπορεῖ νὰ ἐπικρατήση τὸ καλὸ μὲ καλὸ τρόπο

Ἐὰν δὲν μποροῦμε νὰ ἀγωνισθοῦμε πολὺ ἢ καὶ καθόλου τουλάχιστον νὰ τὸ ἀναγνω-ρίζουμε ταπεινὰ καὶ νὰ ζητᾶμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ Ἐὰν θὰ μᾶς βοηθοῦσε καὶ ἡ μὴ ἀνα-γνώριση οὔτε καὶ αὐτὴ θὰ μᾶς τὴν ζητοῦσε ὁ Χριστός

Ἄλλο εὐλάβεια καὶ ἄλλο εὐσέβεια ndash ὅπως ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολικὴ εὐλάβεια διαφέρει ἀπὸ τὴν Δυτικὴ εὐρωπαϊκὴ εὐσέβειαἩ μὲν εὐλάβεια ἔχει θεία Χάρη ἡ δὲ εὐσέβεια ἔχει ἀνθρώπινο μυαλό

Ἡ κάθε καλὴ ἰδέα ποὺ ἔρχεται στὸν ἀνθρώ-πινο νοῦ εἶναι ἀπὸ ἄνω ἀπὸ τὸν Θεό Μόνο ὅτι κατεβάζει ἡ μύτη μας μὲ τὸ συνάχι εἶναι δικό μας

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δέχονται τὶς πλούσιες εὐλογίες τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ λίγοι εὐχαριστοῦν τὸν Θεὸ καὶ εἶναι εὐχαριστημένοι καὶ χαρού-μενοι κοντὰ στὸν Χριστό

Ἀπὸ τὸ βιβλίο του Ἁγιορεῖται Πατέρες καὶ Ἁγιορείτικα ἔκδοση Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου laquoΕὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγοςraquo Σουρωτὴ Θεσσαλονίκης

20

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με

καὶ πι νέ τω

ἐκ τοῦ Οἴκου

ΡούνshyταshyΓεshyωρshyγίshyουshyΔιshyκηshyγόshyρου

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με καὶ πι νέ τωὉ πι στεύ ων εἰς ἐ μέ κα θὼς εἶ πεν ἡ γρα φή πο τα μοὶ ἐκ τῆς κοι λί ας αὐ τοῦ ρεύ σου σιν ὕ δα τος ζῶν τος

Μα μά μπαμ πὰ δι ψά ω δι-ψά ω πο λύ δῶ στε μου νε-

ρό ἔ χει πο λὺ ζέ στη καὶ κου ρά στη κα ἄ κου σα νὰ λέ ει ἕ να παι δά κι πο λὺ χα ρι-τω μέ να στοὺς γο νεῖς του κα θὼς ἔ παι-ζε στὴν πα ρα λί α ἐ φέ τος τὸ κα λο καί ρι Δὲν ξέ ρω για τί ἀλ λὰ αὐ τὴ ἡ φαι νο με-νι κὰ ἁ πλὴ φρά ση τοῦ μι κροῦ παι διοῦ μοῦ ἔ φε ρε στὸν νοῦ μί α ἄλ λη φρά ση ἡ ὁ ποί α λέ ει laquoἘ ὰν τὶς δι ψῇ ἐρ χέ σθῳ πρὸς ἐ μὲ καὶ πι νέ τῳraquo

Δί ψα λοι πόν Ναί δί ψα μί α πα ρά με-τρος τῆς ἀν θρώ πι νης ζω ῆς τῆς κα θη με-ρι νό τη τός μας Ἀ νά λο γα βέ βαι α γιὰ τὸ τί δι ψᾶ κα νείς μὴν τὸ ξε χνᾶ με αὐ τό πο λὺ βα σι κό κα θό τι ἡ δί ψα ἔ χει καὶ ἀλ λη γο-ρι κὸ πε ρι ε χό με νο Ἄλ λος δι ψᾶ γιὰ ὑ λι κὰ πράγ μα τα κι νού με νος ἀ πὸ τὴ φι λαυ τί α τὴ φι λαρ γυ ρί α ἢ τὴ φι λη δο νί α του ἄλ-λος πά λι δι ψᾶ γιὰ laquoἄλ λαraquo ἀ γα θά ὄ χι τοῦ κό σμου ἐ τού του γιὰ πνευ μα τι κὰ ἀ γα θά Ση μα σί α ἔ χει πάν τως ὅ τι τὸ κί νη τρο καὶ ἡ αἰ τί α τῆς δί ψας εἶ ναι κοι νὴ γιὰ ὅ λους εἶ ναι ἡ δί ψα γιὰ ζω ή

Ἡ ποι ό τη τα τῆς δί ψας τοῦ κα θε νὸς θὰ κα θο ρί ζει μέ σα στὴ ζω ὴ του κα τ᾿ ἀ νάγ κην καὶ τὴν πη γὴ στὴν ὁ ποί α θὰ πη-γαί νει νὰ ξε δι ψᾶ Καὶ ἀ κο λού θως ὅ λα τὰ ἔρ γα του μὲ αὐ τὸ τὸ κρι τή ριο θὰ κα θο-ρί ζον ται Γαι ώ δης ἡ δί ψα κά ποι ου γαι-ώ δης καὶ ἡ πη γή του γαι ώ δη καὶ φθαρ τὰ

21

ἐκ τοῦ Οἴκου

τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του Πνευ μα τι κὴ ἡ δί ψα κά ποι ου πνευ μα τι κὴ καὶ ἡ πη γή του πνευ μα τι κὰ καὶ αἰ ώ νια τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του

Ἡ ἀ κο λου θί α αὐ τὴ ἀ πο κτᾶ ἀ κό μη με γα λύ τε ρη ση μα σί α ὅ ταν τὴν ἀ να λο γι-στοῦ με μέ σα ἀ πὸ τὸ πρί σμα τοῦ συ νό-λου τὸ λε γό με νον umlκοι νόνuml Ὁ ἄν θρω πος ὡς ἀ το μι κό τη τα εἶ ναι αὐ τα ξί α ὅ μως ἡ αὐ τα ξί α αὐ τὴ θε ώ νε ται μέ σα ἀ πὸ τὸ κοι-νὸν σῶ μα καὶ σω τη ρί α κλει σμέ νη μέ σα σὲ ἕ να laquoἐ γὼraquo δὲν νο εῖ ται δὲν ὑ φί στα ται

Ἀ νά λο γα λοι πὸν μὲ τὴν ποι ό τη τα τῆς προ σω πι κῆς πη γῆς του ὁ κα θέ νας ἐ πη-ρε ά ζει τὸ σύ νο λο μέ σα στὸ ὁ ποῖ ο ἐ νυ πάρ χει Ἂν οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη γὲς τῶν ἀ τό μων ἔ χουν πνευ μα τι κὴ ἀ να φο-ρὰ στὴ μί α καὶ μο να δι κὴ αἰ ώ νια πη γὴ ζῶν τος ὕ δα-τος Στὸν Χρι στό τό τε καὶ τὸ σύ νο λο στὸν Χρι στὸ θὰ ὁ δη γεῖ ται ἀ πὸ Τὸν Χρι στὸ θὰ ἐμ πνέ ε ται καὶ ἐν Χρι στῷ θὰ διά γει σὲ αἰ ώ νια χα ρά Ἂν ὅ μως οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη-γὲς τῶν ἀ τό μων σὲ μί α κοι-νω νί α ἔ χουν ση μεῖ ο ἀ να φο-ρᾶς τὰ ὑ λι κὰ καὶ προ σω πι-κὰ πά θη καὶ τὴν ἱ κα νο ποί-η σή τους τό τε ἡ δί ψα ὄ χι μό νο δὲν θὰ σβή νει ἀλ λὰ μο νί μως θὰ αὐ ξά νει καὶ θὰ ὁ δη γεῖ τό σο τὰ ἐ πὶ μέ ρους ἄ το μα ὅ σο καὶ ὅ λο τὸ σύ νο λο σὲ μί α δια ρκῆ φθο ρά σὲ μί α πο ρεί α θνη τὴ σὲ μί α πο ρεί α ἐ ξα-φά νι σης

Καὶ ἐ δῶ βρί σκε ται τὸ χρέ ος καὶ ἡ εὐ-θύ νη τῶν Χρι στια νῶν Στὸ σύγ χρο νο κοι-νὸ τρα πέ ζι τῆς πα ναν θρώ πι νης οἰ κο γέ-νειας τῶν ἀν θρώ πων ὑ πάρ χει μί α κα νά τα μὲ νε ρό ἕ τοι μη νὰ ξε δι ψά σει τὶς ἀ λη θι νὲς ἀ νάγ κες τῶν με λῶν αὐ τῆς τῆς οἰ κου με νι-κῆς οἰ κο γέ νειας

Ἕ τοι μη νὰ σβή σει ὅ λη τὴν ψυ χι κή πνευ μα τι κὴ δί ψα τοῦ κό σμου ἕ τοι μη νὰ δώ σει αἰ ώ νια προ ο πτι κὴ ζω ῆς καὶ χα ρᾶς

στὶς κοι νω νί ες ὅ λου τοῦ κό σμου Καὶ τὸ νε ρὸ αὐ τῆς τῆς κα νά τας δὲν εἶ ναι ἄλ λο πα ρὰ Ὁ ἴ διος Ο ΧΡΙΣΤΟΣ Ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στός ὁ ὁ ποῖ ος προ σφέ ρε ται αἰ ω νί ως ἀ φει δῶς καὶ ἀ δι α κρί τως σὲ ὅ λους Ὁ ἴ διος εἶ ναι καὶ τὸ νε ρὸ Ὁ ἴ διος καὶ ἡ πη γή Αὐ-τὸ εἶ ναι τὸ με γά λο ἠ θι κὸ καὶ πνευ μα τι κό μας χρέ ος γιὰ ὅ λους τούς Χρι στια νούς νὰ φρον τί ζουν νὰ ξε δι ψοῦν οἱ ἴ διοι ἀ πὸ Τὸν Χρι στό ἀ πὸ τὸ Ἅ γιο Πνεῦ μα τὸ ζω-ο γό νο καὶ νὰ γί νον ται οἱ ἴ διοι κα νά τες μὲ Χρι στό ὥ στε νὰ με τα δί δουν μὲ τὴ ζω ὴ

τους αὐ τὸ τὸ αἰ ώ νιο ὕ δωρ σὲ ὅ λη τὴν οἰ-κου μέ νη

Νὰ γε μί ζουν πάν το τε αὐ τὴν τὴν πα-να θρώ πι νη κα νά τα μὲ Χρι στό γιὰ νὰ μπο ρεῖ ὅ λη ἡ οἰ κου μέ νη νὰ ζεῖ ἀ λη θι νά νὰ ζεῖ μὲ ἀ γά πη νὰ θε ώ νε ται ἐν Χρι στῷ κά θε λε πτό

Ἐ ξάλ λου μᾶς τὸ εἶ πε ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στὸς laquoὅ ποι ος δι ψᾶ νὰ ἔρ χε ται σὲ ἐ μέ να νὰ πί νειraquo Δὲν ὑ πάρ χει με γα λύ τε ρο πράγ-μα ἀ πὸ αὐ τὴν τὴν ἀ γά πη ποὺ μᾶς δεί χνει Ὁ Χρι στός Στὸ χέ ρι μας εἶ ναι νὰ θέ λου με νὰ ξε δι ψά σου με ἀ λη θι νὰ καὶ ἀ το μι κὰ καὶ στὸ σύ νο λο

Ἡ Σαμαρείτιδα λέγει στὸν Κύριοlaquo Δὸς μοι τοῦτο τὸ ὕδωρraquo

22

Πολλοὶ σήμερα κατηγοροῦν τοὺς νέους γιὰ τὰ ἀλλόκοτα ντυσίματά τους τὴν ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους

τὴν ἀπραξία καὶ τὶς αὐτοκαταστροφικές τους τάσεις

Εἶναι ἄραγε ὅμως ἔτσι ὄντως τὰ πράγμα-τα Ἢ μήπως κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιφάνεια μᾶς διαφεύγει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια

Οἱ νέοι ἐμφανίζονται μὲ ἔξαλλα ἢ ἐξω-φρενικὰ ντυσίματα καὶ κατηγοροῦνται γιrsquo αὐτό Ὅμως ἔτσι ἀντιδροῦν στοὺς κουστου-μαρισμένους καὶ γραβατωμένους κυρίως τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράττουν μὲ τὴ μεγαλύ-τερη ὑποκρισία τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἐναντίον τῆς κοινωνίας ἀπομιζώντας την μὲ ἄνομα μέσα ἀπροκάλυπτα καὶ ὠθώντας την στὴ δυστυχία

Γίνονται πολλὲς φορὲς καταστροφικοὶ καὶ αὐτοκαταστροφικοὶ μὲ ποικίλες οὐσίες ἐνῷ συγχρόνως παρουσιάζουν ἔντονη φιλαυ-τία Φαίνεται παράξενο καὶ ἀσυμβίβαστο Ὅμως δὲν εἶναι αὐτοὶ οἱ αὐτοκαταστροφικοί ἐνῷ ἡ φιλαυτία τους ἐνέχει τὴν ἐνστικτώδη αἴσθηση τῆς διατήρησης τῆς ζωῆς καὶ τῶν ὑπολειμμάτων τῆς τσαλακωμένης ἀξιοπρέ-πειάς τους

Δὲν προτίμησαν ποτὲ οἱ ἴδιοι νὰ τρῶνε μεταλλαγμένα γενετικῶς προϊόντα μὲ διοξί-νες προϊόντα τῆς μεγάλαυχης πολιτικῆς τῶν lsquorsquoπεπολιτισμένωνrsquorsquo ἐθνῶν τῆς Ἑσπερίας

Ἡ ὕβρις τῶν μεγιστάνων δὲν διστάζει νὰ τοὺς ταΐζει μὲ προϊόντα ὑβριδίων καὶ ἂν ἀρέ-σει σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς μεγιστάνες μπορεῖ καὶ νὰ τοὺς στείλει ὡς πασχαλινὸ δῶρο μιά βόμβα ἀπεμπλουτισμένου οὐρα-νίου μὲ εὐχὲς γιὰ καλὸ Πάσχα

Ὅλα αὐτὰ τοὺς τὰ ταΐζει ἡ κοινωνία χωρὶς νὰ τοὺς ρωτᾶ τσακίζοντας ἔτσι τὴν πολύτιμη ὑγεία τους τὴν τόσο ὠφέλιμη καὶ χρήσιμη γιὰ τὰ χρόνια ζωῆς ποὺ ἔχουν μπροστά τους νὰ δημιουργήσουν καὶ στὸ τέλος τοὺς κατηγορεῖ γιὰ αὐτοκαταστροφὴ ἐνῷ ἡ ἴδια ἐκεῖ τούς ὁδήγησε

Τοὺς ἐξαναγκάζει σὲ ἀμνησία μὲ τὴν ἔλλειψη ἐπαρκῶν χώρων νὰ ἀθληθοῦν νὰ παίξουν καὶ τρόπων νὰ κινηθοῦν μὲ ἀσφά-λεια μrsquo ἕνα ποδήλατο ἢ μὲ τὰ πόδια κι ἔπειτα τοὺς κατηγορεῖ γιὰ ψυχικὴ παραλυ-σία ξεχνώντας ὅτι lsquorsquoνοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖrsquorsquo

Τοὺς ἔχει καταντήσει χωρὶς χέρια διότι οἱ νέοι ἔξω ἀπὸ τὸν κονδυλοφόρο καὶ ἴσως λίγες φορὲς στὴ ζωὴ τους μιὰ μπάλα ὅποτε τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία στοὺς ἐλαχιστότα-τους χώρους ποὺ lsquorsquoφροντίζουνrsquorsquo οἱ lsquorsquoμεγά-λοιrsquorsquo νὰ διατηροῦν γὶ΄ αὐτούς δὲν ἔχουν κρατήσει τίποτε ἄλλο

Ἡ χειρωνακτικὴ ἀπασχόληση εἶναι ξένη γιὰ τοὺς πολλούς Χειροτεχνίες-τέχνες κι ἄλλες χρήσιμες πρακτικὲς δραστηριότητες

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέων

Ἰωάννη Νικολαΐδηἐκπαιδευτικοῦ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

19

λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἐνῷ ἡ χαρὰ ποὺ νιώθει ὅταν δίνη ὁ ἄνθρωπος εἶναι θεϊκή Ἡ θεϊκὴ ἔρχεται μὲ τὸ δόσιμο

Ὅποιος κουράζεται γιὰ τὸν πλησίον του ἀπὸ καθαρὴ ἀγάπη ξεκουράζεται μὲ τὴν κούραση Ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ ἀγαπάει τὸν ἑαυ-τό του καὶ τεμπελιάζει κουράζεται καὶ μὲ τὸ νὰ κάθεται

Ὅταν ἀδικῆσαι νὰ μὴ λές laquoΝὰ τὸ βρῆ ἀπὸ τὸν Θεόraquo γιατί τότε καταριέσαι μὲ εὐγένεια

Ἕνα τουρβὰ μεταφέρει κανεὶς καὶ λέει πότε νὰ τὸν ξεφορτωθῆ Πόσο μᾶλλον νὰ κουβαλάη συνέχεια περίσσιο βάρος τὸ ὁποῖο προσθέ-τει μὲ τὴν πολυφαγία καὶ βλάπτει καὶ στὴν ὑγεία

Ἐὰν δὲν διορθωθῆ ὁ καθένας μας γιὰ νὰ πληθύνη τὸ καλό πῶς μπορεῖ νὰ ἐπικρατήση τὸ καλὸ μὲ καλὸ τρόπο

Ἐὰν δὲν μποροῦμε νὰ ἀγωνισθοῦμε πολὺ ἢ καὶ καθόλου τουλάχιστον νὰ τὸ ἀναγνω-ρίζουμε ταπεινὰ καὶ νὰ ζητᾶμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ Ἐὰν θὰ μᾶς βοηθοῦσε καὶ ἡ μὴ ἀνα-γνώριση οὔτε καὶ αὐτὴ θὰ μᾶς τὴν ζητοῦσε ὁ Χριστός

Ἄλλο εὐλάβεια καὶ ἄλλο εὐσέβεια ndash ὅπως ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολικὴ εὐλάβεια διαφέρει ἀπὸ τὴν Δυτικὴ εὐρωπαϊκὴ εὐσέβειαἩ μὲν εὐλάβεια ἔχει θεία Χάρη ἡ δὲ εὐσέβεια ἔχει ἀνθρώπινο μυαλό

Ἡ κάθε καλὴ ἰδέα ποὺ ἔρχεται στὸν ἀνθρώ-πινο νοῦ εἶναι ἀπὸ ἄνω ἀπὸ τὸν Θεό Μόνο ὅτι κατεβάζει ἡ μύτη μας μὲ τὸ συνάχι εἶναι δικό μας

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δέχονται τὶς πλούσιες εὐλογίες τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ λίγοι εὐχαριστοῦν τὸν Θεὸ καὶ εἶναι εὐχαριστημένοι καὶ χαρού-μενοι κοντὰ στὸν Χριστό

Ἀπὸ τὸ βιβλίο του Ἁγιορεῖται Πατέρες καὶ Ἁγιορείτικα ἔκδοση Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου laquoΕὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγοςraquo Σουρωτὴ Θεσσαλονίκης

20

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με

καὶ πι νέ τω

ἐκ τοῦ Οἴκου

ΡούνshyταshyΓεshyωρshyγίshyουshyΔιshyκηshyγόshyρου

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με καὶ πι νέ τωὉ πι στεύ ων εἰς ἐ μέ κα θὼς εἶ πεν ἡ γρα φή πο τα μοὶ ἐκ τῆς κοι λί ας αὐ τοῦ ρεύ σου σιν ὕ δα τος ζῶν τος

Μα μά μπαμ πὰ δι ψά ω δι-ψά ω πο λύ δῶ στε μου νε-

ρό ἔ χει πο λὺ ζέ στη καὶ κου ρά στη κα ἄ κου σα νὰ λέ ει ἕ να παι δά κι πο λὺ χα ρι-τω μέ να στοὺς γο νεῖς του κα θὼς ἔ παι-ζε στὴν πα ρα λί α ἐ φέ τος τὸ κα λο καί ρι Δὲν ξέ ρω για τί ἀλ λὰ αὐ τὴ ἡ φαι νο με-νι κὰ ἁ πλὴ φρά ση τοῦ μι κροῦ παι διοῦ μοῦ ἔ φε ρε στὸν νοῦ μί α ἄλ λη φρά ση ἡ ὁ ποί α λέ ει laquoἘ ὰν τὶς δι ψῇ ἐρ χέ σθῳ πρὸς ἐ μὲ καὶ πι νέ τῳraquo

Δί ψα λοι πόν Ναί δί ψα μί α πα ρά με-τρος τῆς ἀν θρώ πι νης ζω ῆς τῆς κα θη με-ρι νό τη τός μας Ἀ νά λο γα βέ βαι α γιὰ τὸ τί δι ψᾶ κα νείς μὴν τὸ ξε χνᾶ με αὐ τό πο λὺ βα σι κό κα θό τι ἡ δί ψα ἔ χει καὶ ἀλ λη γο-ρι κὸ πε ρι ε χό με νο Ἄλ λος δι ψᾶ γιὰ ὑ λι κὰ πράγ μα τα κι νού με νος ἀ πὸ τὴ φι λαυ τί α τὴ φι λαρ γυ ρί α ἢ τὴ φι λη δο νί α του ἄλ-λος πά λι δι ψᾶ γιὰ laquoἄλ λαraquo ἀ γα θά ὄ χι τοῦ κό σμου ἐ τού του γιὰ πνευ μα τι κὰ ἀ γα θά Ση μα σί α ἔ χει πάν τως ὅ τι τὸ κί νη τρο καὶ ἡ αἰ τί α τῆς δί ψας εἶ ναι κοι νὴ γιὰ ὅ λους εἶ ναι ἡ δί ψα γιὰ ζω ή

Ἡ ποι ό τη τα τῆς δί ψας τοῦ κα θε νὸς θὰ κα θο ρί ζει μέ σα στὴ ζω ὴ του κα τ᾿ ἀ νάγ κην καὶ τὴν πη γὴ στὴν ὁ ποί α θὰ πη-γαί νει νὰ ξε δι ψᾶ Καὶ ἀ κο λού θως ὅ λα τὰ ἔρ γα του μὲ αὐ τὸ τὸ κρι τή ριο θὰ κα θο-ρί ζον ται Γαι ώ δης ἡ δί ψα κά ποι ου γαι-ώ δης καὶ ἡ πη γή του γαι ώ δη καὶ φθαρ τὰ

21

ἐκ τοῦ Οἴκου

τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του Πνευ μα τι κὴ ἡ δί ψα κά ποι ου πνευ μα τι κὴ καὶ ἡ πη γή του πνευ μα τι κὰ καὶ αἰ ώ νια τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του

Ἡ ἀ κο λου θί α αὐ τὴ ἀ πο κτᾶ ἀ κό μη με γα λύ τε ρη ση μα σί α ὅ ταν τὴν ἀ να λο γι-στοῦ με μέ σα ἀ πὸ τὸ πρί σμα τοῦ συ νό-λου τὸ λε γό με νον umlκοι νόνuml Ὁ ἄν θρω πος ὡς ἀ το μι κό τη τα εἶ ναι αὐ τα ξί α ὅ μως ἡ αὐ τα ξί α αὐ τὴ θε ώ νε ται μέ σα ἀ πὸ τὸ κοι-νὸν σῶ μα καὶ σω τη ρί α κλει σμέ νη μέ σα σὲ ἕ να laquoἐ γὼraquo δὲν νο εῖ ται δὲν ὑ φί στα ται

Ἀ νά λο γα λοι πὸν μὲ τὴν ποι ό τη τα τῆς προ σω πι κῆς πη γῆς του ὁ κα θέ νας ἐ πη-ρε ά ζει τὸ σύ νο λο μέ σα στὸ ὁ ποῖ ο ἐ νυ πάρ χει Ἂν οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη γὲς τῶν ἀ τό μων ἔ χουν πνευ μα τι κὴ ἀ να φο-ρὰ στὴ μί α καὶ μο να δι κὴ αἰ ώ νια πη γὴ ζῶν τος ὕ δα-τος Στὸν Χρι στό τό τε καὶ τὸ σύ νο λο στὸν Χρι στὸ θὰ ὁ δη γεῖ ται ἀ πὸ Τὸν Χρι στὸ θὰ ἐμ πνέ ε ται καὶ ἐν Χρι στῷ θὰ διά γει σὲ αἰ ώ νια χα ρά Ἂν ὅ μως οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη-γὲς τῶν ἀ τό μων σὲ μί α κοι-νω νί α ἔ χουν ση μεῖ ο ἀ να φο-ρᾶς τὰ ὑ λι κὰ καὶ προ σω πι-κὰ πά θη καὶ τὴν ἱ κα νο ποί-η σή τους τό τε ἡ δί ψα ὄ χι μό νο δὲν θὰ σβή νει ἀλ λὰ μο νί μως θὰ αὐ ξά νει καὶ θὰ ὁ δη γεῖ τό σο τὰ ἐ πὶ μέ ρους ἄ το μα ὅ σο καὶ ὅ λο τὸ σύ νο λο σὲ μί α δια ρκῆ φθο ρά σὲ μί α πο ρεί α θνη τὴ σὲ μί α πο ρεί α ἐ ξα-φά νι σης

Καὶ ἐ δῶ βρί σκε ται τὸ χρέ ος καὶ ἡ εὐ-θύ νη τῶν Χρι στια νῶν Στὸ σύγ χρο νο κοι-νὸ τρα πέ ζι τῆς πα ναν θρώ πι νης οἰ κο γέ-νειας τῶν ἀν θρώ πων ὑ πάρ χει μί α κα νά τα μὲ νε ρό ἕ τοι μη νὰ ξε δι ψά σει τὶς ἀ λη θι νὲς ἀ νάγ κες τῶν με λῶν αὐ τῆς τῆς οἰ κου με νι-κῆς οἰ κο γέ νειας

Ἕ τοι μη νὰ σβή σει ὅ λη τὴν ψυ χι κή πνευ μα τι κὴ δί ψα τοῦ κό σμου ἕ τοι μη νὰ δώ σει αἰ ώ νια προ ο πτι κὴ ζω ῆς καὶ χα ρᾶς

στὶς κοι νω νί ες ὅ λου τοῦ κό σμου Καὶ τὸ νε ρὸ αὐ τῆς τῆς κα νά τας δὲν εἶ ναι ἄλ λο πα ρὰ Ὁ ἴ διος Ο ΧΡΙΣΤΟΣ Ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στός ὁ ὁ ποῖ ος προ σφέ ρε ται αἰ ω νί ως ἀ φει δῶς καὶ ἀ δι α κρί τως σὲ ὅ λους Ὁ ἴ διος εἶ ναι καὶ τὸ νε ρὸ Ὁ ἴ διος καὶ ἡ πη γή Αὐ-τὸ εἶ ναι τὸ με γά λο ἠ θι κὸ καὶ πνευ μα τι κό μας χρέ ος γιὰ ὅ λους τούς Χρι στια νούς νὰ φρον τί ζουν νὰ ξε δι ψοῦν οἱ ἴ διοι ἀ πὸ Τὸν Χρι στό ἀ πὸ τὸ Ἅ γιο Πνεῦ μα τὸ ζω-ο γό νο καὶ νὰ γί νον ται οἱ ἴ διοι κα νά τες μὲ Χρι στό ὥ στε νὰ με τα δί δουν μὲ τὴ ζω ὴ

τους αὐ τὸ τὸ αἰ ώ νιο ὕ δωρ σὲ ὅ λη τὴν οἰ-κου μέ νη

Νὰ γε μί ζουν πάν το τε αὐ τὴν τὴν πα-να θρώ πι νη κα νά τα μὲ Χρι στό γιὰ νὰ μπο ρεῖ ὅ λη ἡ οἰ κου μέ νη νὰ ζεῖ ἀ λη θι νά νὰ ζεῖ μὲ ἀ γά πη νὰ θε ώ νε ται ἐν Χρι στῷ κά θε λε πτό

Ἐ ξάλ λου μᾶς τὸ εἶ πε ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στὸς laquoὅ ποι ος δι ψᾶ νὰ ἔρ χε ται σὲ ἐ μέ να νὰ πί νειraquo Δὲν ὑ πάρ χει με γα λύ τε ρο πράγ-μα ἀ πὸ αὐ τὴν τὴν ἀ γά πη ποὺ μᾶς δεί χνει Ὁ Χρι στός Στὸ χέ ρι μας εἶ ναι νὰ θέ λου με νὰ ξε δι ψά σου με ἀ λη θι νὰ καὶ ἀ το μι κὰ καὶ στὸ σύ νο λο

Ἡ Σαμαρείτιδα λέγει στὸν Κύριοlaquo Δὸς μοι τοῦτο τὸ ὕδωρraquo

22

Πολλοὶ σήμερα κατηγοροῦν τοὺς νέους γιὰ τὰ ἀλλόκοτα ντυσίματά τους τὴν ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους

τὴν ἀπραξία καὶ τὶς αὐτοκαταστροφικές τους τάσεις

Εἶναι ἄραγε ὅμως ἔτσι ὄντως τὰ πράγμα-τα Ἢ μήπως κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιφάνεια μᾶς διαφεύγει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια

Οἱ νέοι ἐμφανίζονται μὲ ἔξαλλα ἢ ἐξω-φρενικὰ ντυσίματα καὶ κατηγοροῦνται γιrsquo αὐτό Ὅμως ἔτσι ἀντιδροῦν στοὺς κουστου-μαρισμένους καὶ γραβατωμένους κυρίως τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράττουν μὲ τὴ μεγαλύ-τερη ὑποκρισία τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἐναντίον τῆς κοινωνίας ἀπομιζώντας την μὲ ἄνομα μέσα ἀπροκάλυπτα καὶ ὠθώντας την στὴ δυστυχία

Γίνονται πολλὲς φορὲς καταστροφικοὶ καὶ αὐτοκαταστροφικοὶ μὲ ποικίλες οὐσίες ἐνῷ συγχρόνως παρουσιάζουν ἔντονη φιλαυ-τία Φαίνεται παράξενο καὶ ἀσυμβίβαστο Ὅμως δὲν εἶναι αὐτοὶ οἱ αὐτοκαταστροφικοί ἐνῷ ἡ φιλαυτία τους ἐνέχει τὴν ἐνστικτώδη αἴσθηση τῆς διατήρησης τῆς ζωῆς καὶ τῶν ὑπολειμμάτων τῆς τσαλακωμένης ἀξιοπρέ-πειάς τους

Δὲν προτίμησαν ποτὲ οἱ ἴδιοι νὰ τρῶνε μεταλλαγμένα γενετικῶς προϊόντα μὲ διοξί-νες προϊόντα τῆς μεγάλαυχης πολιτικῆς τῶν lsquorsquoπεπολιτισμένωνrsquorsquo ἐθνῶν τῆς Ἑσπερίας

Ἡ ὕβρις τῶν μεγιστάνων δὲν διστάζει νὰ τοὺς ταΐζει μὲ προϊόντα ὑβριδίων καὶ ἂν ἀρέ-σει σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς μεγιστάνες μπορεῖ καὶ νὰ τοὺς στείλει ὡς πασχαλινὸ δῶρο μιά βόμβα ἀπεμπλουτισμένου οὐρα-νίου μὲ εὐχὲς γιὰ καλὸ Πάσχα

Ὅλα αὐτὰ τοὺς τὰ ταΐζει ἡ κοινωνία χωρὶς νὰ τοὺς ρωτᾶ τσακίζοντας ἔτσι τὴν πολύτιμη ὑγεία τους τὴν τόσο ὠφέλιμη καὶ χρήσιμη γιὰ τὰ χρόνια ζωῆς ποὺ ἔχουν μπροστά τους νὰ δημιουργήσουν καὶ στὸ τέλος τοὺς κατηγορεῖ γιὰ αὐτοκαταστροφὴ ἐνῷ ἡ ἴδια ἐκεῖ τούς ὁδήγησε

Τοὺς ἐξαναγκάζει σὲ ἀμνησία μὲ τὴν ἔλλειψη ἐπαρκῶν χώρων νὰ ἀθληθοῦν νὰ παίξουν καὶ τρόπων νὰ κινηθοῦν μὲ ἀσφά-λεια μrsquo ἕνα ποδήλατο ἢ μὲ τὰ πόδια κι ἔπειτα τοὺς κατηγορεῖ γιὰ ψυχικὴ παραλυ-σία ξεχνώντας ὅτι lsquorsquoνοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖrsquorsquo

Τοὺς ἔχει καταντήσει χωρὶς χέρια διότι οἱ νέοι ἔξω ἀπὸ τὸν κονδυλοφόρο καὶ ἴσως λίγες φορὲς στὴ ζωὴ τους μιὰ μπάλα ὅποτε τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία στοὺς ἐλαχιστότα-τους χώρους ποὺ lsquorsquoφροντίζουνrsquorsquo οἱ lsquorsquoμεγά-λοιrsquorsquo νὰ διατηροῦν γὶ΄ αὐτούς δὲν ἔχουν κρατήσει τίποτε ἄλλο

Ἡ χειρωνακτικὴ ἀπασχόληση εἶναι ξένη γιὰ τοὺς πολλούς Χειροτεχνίες-τέχνες κι ἄλλες χρήσιμες πρακτικὲς δραστηριότητες

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέων

Ἰωάννη Νικολαΐδηἐκπαιδευτικοῦ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

20

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με

καὶ πι νέ τω

ἐκ τοῦ Οἴκου

ΡούνshyταshyΓεshyωρshyγίshyουshyΔιshyκηshyγόshyρου

Ἐ άν τίς δι ψῇ ἐρ χέ σθω πρός με καὶ πι νέ τωὉ πι στεύ ων εἰς ἐ μέ κα θὼς εἶ πεν ἡ γρα φή πο τα μοὶ ἐκ τῆς κοι λί ας αὐ τοῦ ρεύ σου σιν ὕ δα τος ζῶν τος

Μα μά μπαμ πὰ δι ψά ω δι-ψά ω πο λύ δῶ στε μου νε-

ρό ἔ χει πο λὺ ζέ στη καὶ κου ρά στη κα ἄ κου σα νὰ λέ ει ἕ να παι δά κι πο λὺ χα ρι-τω μέ να στοὺς γο νεῖς του κα θὼς ἔ παι-ζε στὴν πα ρα λί α ἐ φέ τος τὸ κα λο καί ρι Δὲν ξέ ρω για τί ἀλ λὰ αὐ τὴ ἡ φαι νο με-νι κὰ ἁ πλὴ φρά ση τοῦ μι κροῦ παι διοῦ μοῦ ἔ φε ρε στὸν νοῦ μί α ἄλ λη φρά ση ἡ ὁ ποί α λέ ει laquoἘ ὰν τὶς δι ψῇ ἐρ χέ σθῳ πρὸς ἐ μὲ καὶ πι νέ τῳraquo

Δί ψα λοι πόν Ναί δί ψα μί α πα ρά με-τρος τῆς ἀν θρώ πι νης ζω ῆς τῆς κα θη με-ρι νό τη τός μας Ἀ νά λο γα βέ βαι α γιὰ τὸ τί δι ψᾶ κα νείς μὴν τὸ ξε χνᾶ με αὐ τό πο λὺ βα σι κό κα θό τι ἡ δί ψα ἔ χει καὶ ἀλ λη γο-ρι κὸ πε ρι ε χό με νο Ἄλ λος δι ψᾶ γιὰ ὑ λι κὰ πράγ μα τα κι νού με νος ἀ πὸ τὴ φι λαυ τί α τὴ φι λαρ γυ ρί α ἢ τὴ φι λη δο νί α του ἄλ-λος πά λι δι ψᾶ γιὰ laquoἄλ λαraquo ἀ γα θά ὄ χι τοῦ κό σμου ἐ τού του γιὰ πνευ μα τι κὰ ἀ γα θά Ση μα σί α ἔ χει πάν τως ὅ τι τὸ κί νη τρο καὶ ἡ αἰ τί α τῆς δί ψας εἶ ναι κοι νὴ γιὰ ὅ λους εἶ ναι ἡ δί ψα γιὰ ζω ή

Ἡ ποι ό τη τα τῆς δί ψας τοῦ κα θε νὸς θὰ κα θο ρί ζει μέ σα στὴ ζω ὴ του κα τ᾿ ἀ νάγ κην καὶ τὴν πη γὴ στὴν ὁ ποί α θὰ πη-γαί νει νὰ ξε δι ψᾶ Καὶ ἀ κο λού θως ὅ λα τὰ ἔρ γα του μὲ αὐ τὸ τὸ κρι τή ριο θὰ κα θο-ρί ζον ται Γαι ώ δης ἡ δί ψα κά ποι ου γαι-ώ δης καὶ ἡ πη γή του γαι ώ δη καὶ φθαρ τὰ

21

ἐκ τοῦ Οἴκου

τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του Πνευ μα τι κὴ ἡ δί ψα κά ποι ου πνευ μα τι κὴ καὶ ἡ πη γή του πνευ μα τι κὰ καὶ αἰ ώ νια τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του

Ἡ ἀ κο λου θί α αὐ τὴ ἀ πο κτᾶ ἀ κό μη με γα λύ τε ρη ση μα σί α ὅ ταν τὴν ἀ να λο γι-στοῦ με μέ σα ἀ πὸ τὸ πρί σμα τοῦ συ νό-λου τὸ λε γό με νον umlκοι νόνuml Ὁ ἄν θρω πος ὡς ἀ το μι κό τη τα εἶ ναι αὐ τα ξί α ὅ μως ἡ αὐ τα ξί α αὐ τὴ θε ώ νε ται μέ σα ἀ πὸ τὸ κοι-νὸν σῶ μα καὶ σω τη ρί α κλει σμέ νη μέ σα σὲ ἕ να laquoἐ γὼraquo δὲν νο εῖ ται δὲν ὑ φί στα ται

Ἀ νά λο γα λοι πὸν μὲ τὴν ποι ό τη τα τῆς προ σω πι κῆς πη γῆς του ὁ κα θέ νας ἐ πη-ρε ά ζει τὸ σύ νο λο μέ σα στὸ ὁ ποῖ ο ἐ νυ πάρ χει Ἂν οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη γὲς τῶν ἀ τό μων ἔ χουν πνευ μα τι κὴ ἀ να φο-ρὰ στὴ μί α καὶ μο να δι κὴ αἰ ώ νια πη γὴ ζῶν τος ὕ δα-τος Στὸν Χρι στό τό τε καὶ τὸ σύ νο λο στὸν Χρι στὸ θὰ ὁ δη γεῖ ται ἀ πὸ Τὸν Χρι στὸ θὰ ἐμ πνέ ε ται καὶ ἐν Χρι στῷ θὰ διά γει σὲ αἰ ώ νια χα ρά Ἂν ὅ μως οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη-γὲς τῶν ἀ τό μων σὲ μί α κοι-νω νί α ἔ χουν ση μεῖ ο ἀ να φο-ρᾶς τὰ ὑ λι κὰ καὶ προ σω πι-κὰ πά θη καὶ τὴν ἱ κα νο ποί-η σή τους τό τε ἡ δί ψα ὄ χι μό νο δὲν θὰ σβή νει ἀλ λὰ μο νί μως θὰ αὐ ξά νει καὶ θὰ ὁ δη γεῖ τό σο τὰ ἐ πὶ μέ ρους ἄ το μα ὅ σο καὶ ὅ λο τὸ σύ νο λο σὲ μί α δια ρκῆ φθο ρά σὲ μί α πο ρεί α θνη τὴ σὲ μί α πο ρεί α ἐ ξα-φά νι σης

Καὶ ἐ δῶ βρί σκε ται τὸ χρέ ος καὶ ἡ εὐ-θύ νη τῶν Χρι στια νῶν Στὸ σύγ χρο νο κοι-νὸ τρα πέ ζι τῆς πα ναν θρώ πι νης οἰ κο γέ-νειας τῶν ἀν θρώ πων ὑ πάρ χει μί α κα νά τα μὲ νε ρό ἕ τοι μη νὰ ξε δι ψά σει τὶς ἀ λη θι νὲς ἀ νάγ κες τῶν με λῶν αὐ τῆς τῆς οἰ κου με νι-κῆς οἰ κο γέ νειας

Ἕ τοι μη νὰ σβή σει ὅ λη τὴν ψυ χι κή πνευ μα τι κὴ δί ψα τοῦ κό σμου ἕ τοι μη νὰ δώ σει αἰ ώ νια προ ο πτι κὴ ζω ῆς καὶ χα ρᾶς

στὶς κοι νω νί ες ὅ λου τοῦ κό σμου Καὶ τὸ νε ρὸ αὐ τῆς τῆς κα νά τας δὲν εἶ ναι ἄλ λο πα ρὰ Ὁ ἴ διος Ο ΧΡΙΣΤΟΣ Ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στός ὁ ὁ ποῖ ος προ σφέ ρε ται αἰ ω νί ως ἀ φει δῶς καὶ ἀ δι α κρί τως σὲ ὅ λους Ὁ ἴ διος εἶ ναι καὶ τὸ νε ρὸ Ὁ ἴ διος καὶ ἡ πη γή Αὐ-τὸ εἶ ναι τὸ με γά λο ἠ θι κὸ καὶ πνευ μα τι κό μας χρέ ος γιὰ ὅ λους τούς Χρι στια νούς νὰ φρον τί ζουν νὰ ξε δι ψοῦν οἱ ἴ διοι ἀ πὸ Τὸν Χρι στό ἀ πὸ τὸ Ἅ γιο Πνεῦ μα τὸ ζω-ο γό νο καὶ νὰ γί νον ται οἱ ἴ διοι κα νά τες μὲ Χρι στό ὥ στε νὰ με τα δί δουν μὲ τὴ ζω ὴ

τους αὐ τὸ τὸ αἰ ώ νιο ὕ δωρ σὲ ὅ λη τὴν οἰ-κου μέ νη

Νὰ γε μί ζουν πάν το τε αὐ τὴν τὴν πα-να θρώ πι νη κα νά τα μὲ Χρι στό γιὰ νὰ μπο ρεῖ ὅ λη ἡ οἰ κου μέ νη νὰ ζεῖ ἀ λη θι νά νὰ ζεῖ μὲ ἀ γά πη νὰ θε ώ νε ται ἐν Χρι στῷ κά θε λε πτό

Ἐ ξάλ λου μᾶς τὸ εἶ πε ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στὸς laquoὅ ποι ος δι ψᾶ νὰ ἔρ χε ται σὲ ἐ μέ να νὰ πί νειraquo Δὲν ὑ πάρ χει με γα λύ τε ρο πράγ-μα ἀ πὸ αὐ τὴν τὴν ἀ γά πη ποὺ μᾶς δεί χνει Ὁ Χρι στός Στὸ χέ ρι μας εἶ ναι νὰ θέ λου με νὰ ξε δι ψά σου με ἀ λη θι νὰ καὶ ἀ το μι κὰ καὶ στὸ σύ νο λο

Ἡ Σαμαρείτιδα λέγει στὸν Κύριοlaquo Δὸς μοι τοῦτο τὸ ὕδωρraquo

22

Πολλοὶ σήμερα κατηγοροῦν τοὺς νέους γιὰ τὰ ἀλλόκοτα ντυσίματά τους τὴν ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους

τὴν ἀπραξία καὶ τὶς αὐτοκαταστροφικές τους τάσεις

Εἶναι ἄραγε ὅμως ἔτσι ὄντως τὰ πράγμα-τα Ἢ μήπως κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιφάνεια μᾶς διαφεύγει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια

Οἱ νέοι ἐμφανίζονται μὲ ἔξαλλα ἢ ἐξω-φρενικὰ ντυσίματα καὶ κατηγοροῦνται γιrsquo αὐτό Ὅμως ἔτσι ἀντιδροῦν στοὺς κουστου-μαρισμένους καὶ γραβατωμένους κυρίως τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράττουν μὲ τὴ μεγαλύ-τερη ὑποκρισία τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἐναντίον τῆς κοινωνίας ἀπομιζώντας την μὲ ἄνομα μέσα ἀπροκάλυπτα καὶ ὠθώντας την στὴ δυστυχία

Γίνονται πολλὲς φορὲς καταστροφικοὶ καὶ αὐτοκαταστροφικοὶ μὲ ποικίλες οὐσίες ἐνῷ συγχρόνως παρουσιάζουν ἔντονη φιλαυ-τία Φαίνεται παράξενο καὶ ἀσυμβίβαστο Ὅμως δὲν εἶναι αὐτοὶ οἱ αὐτοκαταστροφικοί ἐνῷ ἡ φιλαυτία τους ἐνέχει τὴν ἐνστικτώδη αἴσθηση τῆς διατήρησης τῆς ζωῆς καὶ τῶν ὑπολειμμάτων τῆς τσαλακωμένης ἀξιοπρέ-πειάς τους

Δὲν προτίμησαν ποτὲ οἱ ἴδιοι νὰ τρῶνε μεταλλαγμένα γενετικῶς προϊόντα μὲ διοξί-νες προϊόντα τῆς μεγάλαυχης πολιτικῆς τῶν lsquorsquoπεπολιτισμένωνrsquorsquo ἐθνῶν τῆς Ἑσπερίας

Ἡ ὕβρις τῶν μεγιστάνων δὲν διστάζει νὰ τοὺς ταΐζει μὲ προϊόντα ὑβριδίων καὶ ἂν ἀρέ-σει σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς μεγιστάνες μπορεῖ καὶ νὰ τοὺς στείλει ὡς πασχαλινὸ δῶρο μιά βόμβα ἀπεμπλουτισμένου οὐρα-νίου μὲ εὐχὲς γιὰ καλὸ Πάσχα

Ὅλα αὐτὰ τοὺς τὰ ταΐζει ἡ κοινωνία χωρὶς νὰ τοὺς ρωτᾶ τσακίζοντας ἔτσι τὴν πολύτιμη ὑγεία τους τὴν τόσο ὠφέλιμη καὶ χρήσιμη γιὰ τὰ χρόνια ζωῆς ποὺ ἔχουν μπροστά τους νὰ δημιουργήσουν καὶ στὸ τέλος τοὺς κατηγορεῖ γιὰ αὐτοκαταστροφὴ ἐνῷ ἡ ἴδια ἐκεῖ τούς ὁδήγησε

Τοὺς ἐξαναγκάζει σὲ ἀμνησία μὲ τὴν ἔλλειψη ἐπαρκῶν χώρων νὰ ἀθληθοῦν νὰ παίξουν καὶ τρόπων νὰ κινηθοῦν μὲ ἀσφά-λεια μrsquo ἕνα ποδήλατο ἢ μὲ τὰ πόδια κι ἔπειτα τοὺς κατηγορεῖ γιὰ ψυχικὴ παραλυ-σία ξεχνώντας ὅτι lsquorsquoνοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖrsquorsquo

Τοὺς ἔχει καταντήσει χωρὶς χέρια διότι οἱ νέοι ἔξω ἀπὸ τὸν κονδυλοφόρο καὶ ἴσως λίγες φορὲς στὴ ζωὴ τους μιὰ μπάλα ὅποτε τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία στοὺς ἐλαχιστότα-τους χώρους ποὺ lsquorsquoφροντίζουνrsquorsquo οἱ lsquorsquoμεγά-λοιrsquorsquo νὰ διατηροῦν γὶ΄ αὐτούς δὲν ἔχουν κρατήσει τίποτε ἄλλο

Ἡ χειρωνακτικὴ ἀπασχόληση εἶναι ξένη γιὰ τοὺς πολλούς Χειροτεχνίες-τέχνες κι ἄλλες χρήσιμες πρακτικὲς δραστηριότητες

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέων

Ἰωάννη Νικολαΐδηἐκπαιδευτικοῦ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

21

ἐκ τοῦ Οἴκου

τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του Πνευ μα τι κὴ ἡ δί ψα κά ποι ου πνευ μα τι κὴ καὶ ἡ πη γή του πνευ μα τι κὰ καὶ αἰ ώ νια τὰ ἔρ γα καὶ οἱ πρά ξεις του

Ἡ ἀ κο λου θί α αὐ τὴ ἀ πο κτᾶ ἀ κό μη με γα λύ τε ρη ση μα σί α ὅ ταν τὴν ἀ να λο γι-στοῦ με μέ σα ἀ πὸ τὸ πρί σμα τοῦ συ νό-λου τὸ λε γό με νον umlκοι νόνuml Ὁ ἄν θρω πος ὡς ἀ το μι κό τη τα εἶ ναι αὐ τα ξί α ὅ μως ἡ αὐ τα ξί α αὐ τὴ θε ώ νε ται μέ σα ἀ πὸ τὸ κοι-νὸν σῶ μα καὶ σω τη ρί α κλει σμέ νη μέ σα σὲ ἕ να laquoἐ γὼraquo δὲν νο εῖ ται δὲν ὑ φί στα ται

Ἀ νά λο γα λοι πὸν μὲ τὴν ποι ό τη τα τῆς προ σω πι κῆς πη γῆς του ὁ κα θέ νας ἐ πη-ρε ά ζει τὸ σύ νο λο μέ σα στὸ ὁ ποῖ ο ἐ νυ πάρ χει Ἂν οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη γὲς τῶν ἀ τό μων ἔ χουν πνευ μα τι κὴ ἀ να φο-ρὰ στὴ μί α καὶ μο να δι κὴ αἰ ώ νια πη γὴ ζῶν τος ὕ δα-τος Στὸν Χρι στό τό τε καὶ τὸ σύ νο λο στὸν Χρι στὸ θὰ ὁ δη γεῖ ται ἀ πὸ Τὸν Χρι στὸ θὰ ἐμ πνέ ε ται καὶ ἐν Χρι στῷ θὰ διά γει σὲ αἰ ώ νια χα ρά Ἂν ὅ μως οἱ ἐ πὶ μέ ρους πη-γὲς τῶν ἀ τό μων σὲ μί α κοι-νω νί α ἔ χουν ση μεῖ ο ἀ να φο-ρᾶς τὰ ὑ λι κὰ καὶ προ σω πι-κὰ πά θη καὶ τὴν ἱ κα νο ποί-η σή τους τό τε ἡ δί ψα ὄ χι μό νο δὲν θὰ σβή νει ἀλ λὰ μο νί μως θὰ αὐ ξά νει καὶ θὰ ὁ δη γεῖ τό σο τὰ ἐ πὶ μέ ρους ἄ το μα ὅ σο καὶ ὅ λο τὸ σύ νο λο σὲ μί α δια ρκῆ φθο ρά σὲ μί α πο ρεί α θνη τὴ σὲ μί α πο ρεί α ἐ ξα-φά νι σης

Καὶ ἐ δῶ βρί σκε ται τὸ χρέ ος καὶ ἡ εὐ-θύ νη τῶν Χρι στια νῶν Στὸ σύγ χρο νο κοι-νὸ τρα πέ ζι τῆς πα ναν θρώ πι νης οἰ κο γέ-νειας τῶν ἀν θρώ πων ὑ πάρ χει μί α κα νά τα μὲ νε ρό ἕ τοι μη νὰ ξε δι ψά σει τὶς ἀ λη θι νὲς ἀ νάγ κες τῶν με λῶν αὐ τῆς τῆς οἰ κου με νι-κῆς οἰ κο γέ νειας

Ἕ τοι μη νὰ σβή σει ὅ λη τὴν ψυ χι κή πνευ μα τι κὴ δί ψα τοῦ κό σμου ἕ τοι μη νὰ δώ σει αἰ ώ νια προ ο πτι κὴ ζω ῆς καὶ χα ρᾶς

στὶς κοι νω νί ες ὅ λου τοῦ κό σμου Καὶ τὸ νε ρὸ αὐ τῆς τῆς κα νά τας δὲν εἶ ναι ἄλ λο πα ρὰ Ὁ ἴ διος Ο ΧΡΙΣΤΟΣ Ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στός ὁ ὁ ποῖ ος προ σφέ ρε ται αἰ ω νί ως ἀ φει δῶς καὶ ἀ δι α κρί τως σὲ ὅ λους Ὁ ἴ διος εἶ ναι καὶ τὸ νε ρὸ Ὁ ἴ διος καὶ ἡ πη γή Αὐ-τὸ εἶ ναι τὸ με γά λο ἠ θι κὸ καὶ πνευ μα τι κό μας χρέ ος γιὰ ὅ λους τούς Χρι στια νούς νὰ φρον τί ζουν νὰ ξε δι ψοῦν οἱ ἴ διοι ἀ πὸ Τὸν Χρι στό ἀ πὸ τὸ Ἅ γιο Πνεῦ μα τὸ ζω-ο γό νο καὶ νὰ γί νον ται οἱ ἴ διοι κα νά τες μὲ Χρι στό ὥ στε νὰ με τα δί δουν μὲ τὴ ζω ὴ

τους αὐ τὸ τὸ αἰ ώ νιο ὕ δωρ σὲ ὅ λη τὴν οἰ-κου μέ νη

Νὰ γε μί ζουν πάν το τε αὐ τὴν τὴν πα-να θρώ πι νη κα νά τα μὲ Χρι στό γιὰ νὰ μπο ρεῖ ὅ λη ἡ οἰ κου μέ νη νὰ ζεῖ ἀ λη θι νά νὰ ζεῖ μὲ ἀ γά πη νὰ θε ώ νε ται ἐν Χρι στῷ κά θε λε πτό

Ἐ ξάλ λου μᾶς τὸ εἶ πε ὁ ἴ διος ὁ Χρι-στὸς laquoὅ ποι ος δι ψᾶ νὰ ἔρ χε ται σὲ ἐ μέ να νὰ πί νειraquo Δὲν ὑ πάρ χει με γα λύ τε ρο πράγ-μα ἀ πὸ αὐ τὴν τὴν ἀ γά πη ποὺ μᾶς δεί χνει Ὁ Χρι στός Στὸ χέ ρι μας εἶ ναι νὰ θέ λου με νὰ ξε δι ψά σου με ἀ λη θι νὰ καὶ ἀ το μι κὰ καὶ στὸ σύ νο λο

Ἡ Σαμαρείτιδα λέγει στὸν Κύριοlaquo Δὸς μοι τοῦτο τὸ ὕδωρraquo

22

Πολλοὶ σήμερα κατηγοροῦν τοὺς νέους γιὰ τὰ ἀλλόκοτα ντυσίματά τους τὴν ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους

τὴν ἀπραξία καὶ τὶς αὐτοκαταστροφικές τους τάσεις

Εἶναι ἄραγε ὅμως ἔτσι ὄντως τὰ πράγμα-τα Ἢ μήπως κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιφάνεια μᾶς διαφεύγει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια

Οἱ νέοι ἐμφανίζονται μὲ ἔξαλλα ἢ ἐξω-φρενικὰ ντυσίματα καὶ κατηγοροῦνται γιrsquo αὐτό Ὅμως ἔτσι ἀντιδροῦν στοὺς κουστου-μαρισμένους καὶ γραβατωμένους κυρίως τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράττουν μὲ τὴ μεγαλύ-τερη ὑποκρισία τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἐναντίον τῆς κοινωνίας ἀπομιζώντας την μὲ ἄνομα μέσα ἀπροκάλυπτα καὶ ὠθώντας την στὴ δυστυχία

Γίνονται πολλὲς φορὲς καταστροφικοὶ καὶ αὐτοκαταστροφικοὶ μὲ ποικίλες οὐσίες ἐνῷ συγχρόνως παρουσιάζουν ἔντονη φιλαυ-τία Φαίνεται παράξενο καὶ ἀσυμβίβαστο Ὅμως δὲν εἶναι αὐτοὶ οἱ αὐτοκαταστροφικοί ἐνῷ ἡ φιλαυτία τους ἐνέχει τὴν ἐνστικτώδη αἴσθηση τῆς διατήρησης τῆς ζωῆς καὶ τῶν ὑπολειμμάτων τῆς τσαλακωμένης ἀξιοπρέ-πειάς τους

Δὲν προτίμησαν ποτὲ οἱ ἴδιοι νὰ τρῶνε μεταλλαγμένα γενετικῶς προϊόντα μὲ διοξί-νες προϊόντα τῆς μεγάλαυχης πολιτικῆς τῶν lsquorsquoπεπολιτισμένωνrsquorsquo ἐθνῶν τῆς Ἑσπερίας

Ἡ ὕβρις τῶν μεγιστάνων δὲν διστάζει νὰ τοὺς ταΐζει μὲ προϊόντα ὑβριδίων καὶ ἂν ἀρέ-σει σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς μεγιστάνες μπορεῖ καὶ νὰ τοὺς στείλει ὡς πασχαλινὸ δῶρο μιά βόμβα ἀπεμπλουτισμένου οὐρα-νίου μὲ εὐχὲς γιὰ καλὸ Πάσχα

Ὅλα αὐτὰ τοὺς τὰ ταΐζει ἡ κοινωνία χωρὶς νὰ τοὺς ρωτᾶ τσακίζοντας ἔτσι τὴν πολύτιμη ὑγεία τους τὴν τόσο ὠφέλιμη καὶ χρήσιμη γιὰ τὰ χρόνια ζωῆς ποὺ ἔχουν μπροστά τους νὰ δημιουργήσουν καὶ στὸ τέλος τοὺς κατηγορεῖ γιὰ αὐτοκαταστροφὴ ἐνῷ ἡ ἴδια ἐκεῖ τούς ὁδήγησε

Τοὺς ἐξαναγκάζει σὲ ἀμνησία μὲ τὴν ἔλλειψη ἐπαρκῶν χώρων νὰ ἀθληθοῦν νὰ παίξουν καὶ τρόπων νὰ κινηθοῦν μὲ ἀσφά-λεια μrsquo ἕνα ποδήλατο ἢ μὲ τὰ πόδια κι ἔπειτα τοὺς κατηγορεῖ γιὰ ψυχικὴ παραλυ-σία ξεχνώντας ὅτι lsquorsquoνοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖrsquorsquo

Τοὺς ἔχει καταντήσει χωρὶς χέρια διότι οἱ νέοι ἔξω ἀπὸ τὸν κονδυλοφόρο καὶ ἴσως λίγες φορὲς στὴ ζωὴ τους μιὰ μπάλα ὅποτε τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία στοὺς ἐλαχιστότα-τους χώρους ποὺ lsquorsquoφροντίζουνrsquorsquo οἱ lsquorsquoμεγά-λοιrsquorsquo νὰ διατηροῦν γὶ΄ αὐτούς δὲν ἔχουν κρατήσει τίποτε ἄλλο

Ἡ χειρωνακτικὴ ἀπασχόληση εἶναι ξένη γιὰ τοὺς πολλούς Χειροτεχνίες-τέχνες κι ἄλλες χρήσιμες πρακτικὲς δραστηριότητες

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέων

Ἰωάννη Νικολαΐδηἐκπαιδευτικοῦ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

22

Πολλοὶ σήμερα κατηγοροῦν τοὺς νέους γιὰ τὰ ἀλλόκοτα ντυσίματά τους τὴν ἀλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους

τὴν ἀπραξία καὶ τὶς αὐτοκαταστροφικές τους τάσεις

Εἶναι ἄραγε ὅμως ἔτσι ὄντως τὰ πράγμα-τα Ἢ μήπως κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐπιφάνεια μᾶς διαφεύγει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια

Οἱ νέοι ἐμφανίζονται μὲ ἔξαλλα ἢ ἐξω-φρενικὰ ντυσίματα καὶ κατηγοροῦνται γιrsquo αὐτό Ὅμως ἔτσι ἀντιδροῦν στοὺς κουστου-μαρισμένους καὶ γραβατωμένους κυρίως τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράττουν μὲ τὴ μεγαλύ-τερη ὑποκρισία τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα ἐναντίον τῆς κοινωνίας ἀπομιζώντας την μὲ ἄνομα μέσα ἀπροκάλυπτα καὶ ὠθώντας την στὴ δυστυχία

Γίνονται πολλὲς φορὲς καταστροφικοὶ καὶ αὐτοκαταστροφικοὶ μὲ ποικίλες οὐσίες ἐνῷ συγχρόνως παρουσιάζουν ἔντονη φιλαυ-τία Φαίνεται παράξενο καὶ ἀσυμβίβαστο Ὅμως δὲν εἶναι αὐτοὶ οἱ αὐτοκαταστροφικοί ἐνῷ ἡ φιλαυτία τους ἐνέχει τὴν ἐνστικτώδη αἴσθηση τῆς διατήρησης τῆς ζωῆς καὶ τῶν ὑπολειμμάτων τῆς τσαλακωμένης ἀξιοπρέ-πειάς τους

Δὲν προτίμησαν ποτὲ οἱ ἴδιοι νὰ τρῶνε μεταλλαγμένα γενετικῶς προϊόντα μὲ διοξί-νες προϊόντα τῆς μεγάλαυχης πολιτικῆς τῶν lsquorsquoπεπολιτισμένωνrsquorsquo ἐθνῶν τῆς Ἑσπερίας

Ἡ ὕβρις τῶν μεγιστάνων δὲν διστάζει νὰ τοὺς ταΐζει μὲ προϊόντα ὑβριδίων καὶ ἂν ἀρέ-σει σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς μεγιστάνες μπορεῖ καὶ νὰ τοὺς στείλει ὡς πασχαλινὸ δῶρο μιά βόμβα ἀπεμπλουτισμένου οὐρα-νίου μὲ εὐχὲς γιὰ καλὸ Πάσχα

Ὅλα αὐτὰ τοὺς τὰ ταΐζει ἡ κοινωνία χωρὶς νὰ τοὺς ρωτᾶ τσακίζοντας ἔτσι τὴν πολύτιμη ὑγεία τους τὴν τόσο ὠφέλιμη καὶ χρήσιμη γιὰ τὰ χρόνια ζωῆς ποὺ ἔχουν μπροστά τους νὰ δημιουργήσουν καὶ στὸ τέλος τοὺς κατηγορεῖ γιὰ αὐτοκαταστροφὴ ἐνῷ ἡ ἴδια ἐκεῖ τούς ὁδήγησε

Τοὺς ἐξαναγκάζει σὲ ἀμνησία μὲ τὴν ἔλλειψη ἐπαρκῶν χώρων νὰ ἀθληθοῦν νὰ παίξουν καὶ τρόπων νὰ κινηθοῦν μὲ ἀσφά-λεια μrsquo ἕνα ποδήλατο ἢ μὲ τὰ πόδια κι ἔπειτα τοὺς κατηγορεῖ γιὰ ψυχικὴ παραλυ-σία ξεχνώντας ὅτι lsquorsquoνοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖrsquorsquo

Τοὺς ἔχει καταντήσει χωρὶς χέρια διότι οἱ νέοι ἔξω ἀπὸ τὸν κονδυλοφόρο καὶ ἴσως λίγες φορὲς στὴ ζωὴ τους μιὰ μπάλα ὅποτε τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία στοὺς ἐλαχιστότα-τους χώρους ποὺ lsquorsquoφροντίζουνrsquorsquo οἱ lsquorsquoμεγά-λοιrsquorsquo νὰ διατηροῦν γὶ΄ αὐτούς δὲν ἔχουν κρατήσει τίποτε ἄλλο

Ἡ χειρωνακτικὴ ἀπασχόληση εἶναι ξένη γιὰ τοὺς πολλούς Χειροτεχνίες-τέχνες κι ἄλλες χρήσιμες πρακτικὲς δραστηριότητες

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

Ἡ σιωπηλὴ κραυγὴ τῶν νέων

Ἰωάννη Νικολαΐδηἐκπαιδευτικοῦ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

23

Μικρή κοινωνία μεγάλη οἰκογένεια

τοὺς εἶναι τελείως ξένες κι ἄγνωστες Ἕνας νέος 18 ἐτῶν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει πιάσει ποτὲ στὴ ζωή του τσάπα καὶ μιὰ νέα ποτὲ μιὰ βελόνα

Τὰ χέρια αὐτὰ ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι lsquorsquo χρυσὰrsquorsquo καὶ ἕτοιμα νὰ δώσουν λύσεις σὲ ποικίλες κοινωνικοοικονομικὲς δυστυχίες

εἶναι δυστυχισμένα καὶ ἄχρηστα Ἴσως ἕνα περιττὸ βάρος στοὺς ὤμους ποὺ κρεμοῦν ἐμπρός κυρτώνονταςς τὴ ράχη ὄχι ἀπὸ τὰ χρόνια ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ φέρνει ἡ ἔλλειψη νοήματος στὴ ζωή Ἔτσι στὴν κα-λύτερη περίπτωση βιάζονται νὰ τὰ χώσουν στὶς τσέπες καὶ νὰ γυρνοῦν χωρὶς σκοπὸ στὰ πεζοδρόμια Ἂν πάλι ἀποφασίσουν νὰ

τὰ χρησιμοποιήσουν πιάνουν μιὰ πέτρα ἢ ἕνα ξύλο καὶ τὸ πετοῦν σrsquo αὐτοὺς ποὺ δὲν βλέπουν (ἴσως καὶ δὲν γνωρίζουν) ποὺ τοὺς κατάντησαν ἀνθρώπους lsquorsquoχωρὶς χέριαrsquorsquo

Ἂν αὐτὰ τὰ χέρια ἑνωθοῦν θrsquo ἀποκτή-σουν δύναμη Ἂν ὑψωθοῦν πρὸς τὰ πάνω θὰ δεχθοῦν θεϊκὴ παρηγοριά Ἂν πιάσουν

τὸ νῆμα τῆς μνήμης ἐκεῖ ποὺ κάποιοι τοὺς τὸ ἔκοψαν θὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση Κι ἂν ἀποφασίσουν νὰ δράσουν θὰ ἀναμορφώ-σουν εὐεργετικὰ τὸν κόσμο ὅλο γυρίζοντας τὰ πάνω κάτω ( Σrsquo αὐτὰ τὰ χέρια ἐλπίζουμε μετὰ τὸν Θεό)

ΦΩΤΟ

ΑΘΗ

ΝΑ

ΚΑΡΒ

ΟΥΝ

Α Θ

ΕΣΣΑ

ΛΟΝ

ΙΚΗ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

24

Πατριδογνωσία

Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης

Ἡ ἱερὰ Μονὴ τῆς Παναγίας τῆς Εἰκο-σιφοινίσσης εἶναι ἐκ τῶν σημαντικό-τερων Ἱ Μονῶν τῆς Μακεδονίας

Τὸ μοναστήρι εἶναι Σταυροπηγιακὴ Μονή δηλαδὴ ἀνήκει στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως (διοικητικῶς) καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Δράμας (ἐκκλησιαστικῶς) Ἡ ἱερὰ Μονὴ βρίσκεται στὸν δρόμο ἐθνικῆς ὁδοῦ Καβάλας ndash Σερρῶν (στὰ ὅρια τῶν δύο Νομῶν) καὶ ἔχει 25 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Ἀλεξία μοναχή Καθημερινά πλῆθος πιστῶν συρρέουν γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὴ χάρη τῆς Παναγίας τῆς Εἰκοσιφοινίσσης νὰ ἀσπαστοῦν τὴν ἀχειροποίητο εἰκόνα Της καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία Της

Ἱστορικὸ

Ἡ ἵδρυση τῆς Μονῆς ἀνάγεται στὸ 450 μΧ ὅταν ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Φιλίππων Σώζων - ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος στὴν Δrsquo Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας (451 μΧ)- ἵδρυσε ναὸ καὶ μοναστικὸ οἰκισμὸ στὴ θέση Βίγλα Ἡ Μονὴ ὅμως ἐγκαταλείφθηκε μὲ τὴν πάρο-δο τοῦ χρόνου καὶ ἱδρύθηκε οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γερμανό στὸ δεύτερο μισό τοῦ 9ου ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 10ου αἰώνα

Κατὰ τὴν παράδοση ὁ ἅγιος Γερμανός ἀφοῦ μόνασε στὴν ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό ἐγκατέλειψε τὴν Πα-λαιστίνη ἐξαιτίας ὁράματος ποὺ εἶδε ἀπὸ

τὸν ἄγγελο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ ἦρθε στὴ θέση Βίγλα τοῦ Παγγαίου περὶ τὸ 518 μΧ γιὰ νὰ κτίσει Μονὴ στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου Ἐκεῖ ἀνακάλυψε τὰ ἐρείπια τῶν παλαιῶν κτι-σμάτων ποὺ εἶχε χτίσει ὁ Σώζων καὶ βρῆκε δύο θαυματουργοὺς σταυροὺς ποὺ μὲ τὴ βο-ήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Παναγίας ἐπιτέλεσαν πολλὰ θαύματα Αὐτό συγκίνησε τὸν κόσμο καὶ τὸν παρακίνησε νὰ προσφέρει χρήμα-τα γιὰ τὴν ἀνέγερση τῆς νέας Μονῆς ἀλλὰ δυστυχῶς τὰ χρήματα δὲν ἔφθασαν γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ ἔργου Οἱ τεχνίτες ποὺ ἄφησε ἀπλήρωτους ὁ ἅγιος Γερμανός τὸν ἔσυραν νὰ δικαστεῖ στὴ Δράμα τόσο βίαια ὥστε σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση νὰ βά-ψει μὲ τὸ αἷμα του τὴ μαρτυρικὴ διαδρομή Καθrsquo ὁδὸν συναντήθηκε μὲ δύο ἄρχοντες τὸν Νεόφυτο καὶ τὸν Νικόλαο οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο πλήρωσαν τὸ χρέος τῆς Μονῆς ἀλλὰ ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη πού-λησαν τὰ ὑπάρχοντά τους καὶ ἐκάρησαν μοναχοὶ στὴν Ι Μονὴ Εἰκοσιφοινίσσης Ὁ ἅγιος Γερμανὸς διοίκησε τὸ Μοναστήρι μὲ σοφία καὶ σύνεση καὶ ἐκοιμήθη ἀφοῦ ὅρισε γιὰ διάδοχό του τὸν Νεόφυτο Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 22 Νοεμβρίου

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές ἡ ἐπικρατέστερη τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀκόλουθη κατὰ τὴν ἀνέγερση τῆς Μονῆς ὁ ἃγιος Γερμανὸς ἀναζητοῦσε κα-τάλληλη σανίδα γιὰ νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ εἰκό-

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

25

Πατριδογνωσία

να τῆς Θεοτόκου Ἐκείνη μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τοῦ προσέφερε τὴ μέχρι καὶ σήμερα σωζόμενη εἰκόνα Της ποὺ ἄστραφτε κι ἐξέ-πεμπε laquoφοινικοῦνraquo δηλαδὴ κοκκινωπό φῶς Ἀπrsquo αὐτὸ ἐπικράτησε ὁ ὅρος laquoΕἰκοσιφοίνισ-σαraquo (εἰκὼν φοίνισσα ndash Εἰκοσιφίνισσα)

Ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς παραμένει ἄγνω-στη μέχρι καὶ τὸν 11ο αἰώνα ὁπότε ἀνα-κηρύχτηκε laquoσταυροπηγιακὴraquo καὶ κτίστηκε νέος καθολικὸς ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεο-τόκου Ἀπὸ τὸ 1472 ἡ Μονὴ γνώρισε περίο-δο ἀκμῆς μέχρι τὸ 1507 περίοδο κατὰ τὴν ὁποία ζοῦσαν στὴ Μονὴ 24 ἱεροδιάκονοι 3 διάκονοι καὶ 145 μοναχοί οἱ ὁποῖοι περι-έρχονταν ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ Θράκη ἐνισχύοντας τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἀποτρέποντας τοὺς ἐξισλαμισμούς Ἐξαιτί-ας τῆς δράσης τους θανατώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴ Μονὴ ἐγκαταβίωσε ὁ παραι-τηθεὶς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Α΄ ὁ ὁποῖος μὲ τὴ δράση καὶ τὴν περιουσία του τῆς ἔδωσε πνοὴ ζωῆς Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὀνομάστηκε δεύτερος κτήτορας τῆς Μονῆς καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε Ἃγιο

Τὸν ἅγιο Διονύσιο ἰδιαίτερα τὸν τιμοῦσε ὡς πνευματικό της πατέρα ἡ χριστιανὴ σουλ-τάνα Μάρω μητριὰ τοῦ Σουλτάνου Μωάμεθ Βrsquo τοῦ Πορθητοῦ (1451 ndash 1481) ἡ ὁποία ἔκανε πολλὲς εὐεργεσίες καὶ δωρεὲς στὴν Ἱ Μονή Μετὰ ἀπὸ παρέμβαση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ πατριαρχείου στὴ σουλτανικὴ αὐλή ἡ μονὴ ἐπανακατοικήθηκε ἀπὸ μοναχούς του Ἁγίου Ὂρους γύρω στὸ 1510 ndash 1520 Τὸ 1610 ἐπισκέφθηκε τὴ Μονὴ ὁ Μητροπολί-της Μυρέων Ματθαῖος ὁ ὁποῖος συνέγρα-ψε τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα τῆς Παναγίας Ἀχειροποιήτου Τὸ 1798 μετὰ τὴν πρώτη του Πατριαρχία ἔμεινε ὡς ἐξόριστος στὴ Μονὴ ὁ μετέπειτα Ἐθνομάρτυρας καὶ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἡ συμβολὴ τῆς Μονῆς στὴ διατήρηση τῆς Ὀρθοδοξί-ας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπῆρξε ἀνεκτίμητη ἐνῷ κατὰ τὴν ἱστορική της διαδρομὴ κατα-στράφηκε πολλὲς φορὲς ἀπὸ Τούρκους καὶ Βούλγαρους ἐπιδρομεῖς Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἡ Μονὴ εἶχε γίνει πνευματικὸ καὶ ἐθνικὸ κέντρο τῆς Ἀνατο-

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

26

Πατριδογνωσία

λικῆς Μακεδονίας καὶ Θράκης Ἡ Μονὴ τοῦ Παγγαίου προετοίμασε τὴν ἐθνικὴ ἐξέγερση κατὰ τῶν Τούρκων Ἐδῶ εἶχε τὸ ἀρχηγεῖο του ὁ μεγάλος ἀγωνιστὴς Νίκος Τσάρας καὶ ἐδῶ

ἦρθε ἀπὸ τὶς Σέρρες ὁ Ἐμμανουὴλ Παπάς ὅρκισε τοὺς ὁπλίτες του καὶ κήρυξε τὴν Ἐπανάσταση Μέχρι τὸ 1843 λειτουργοῦσε ἐκεῖ σχολὴ laquoΤῶν Κοινῶν Γραμμάτων ἢ Ἑλλη-νικὴ Σχολήraquo γιὰ τὴν ἄνοδο τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου τῆς περιοχῆς ἐνῷ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα λειτούργησε καὶ Γεωργικὴ Σχο-λή Ἀξιόλογη ὑπῆρξε καὶ ἡ βιβλιοθήκη της Πρὶν τὴ διαρπαγή της ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων ἀπὸ τοὺς ὁποίους οἱ 430 χειρόγρα-φοι κώδικες ἦταν μεγάλης ἀξίας

Τὴ Μεγάλη Δευτέρα 27 Μαρτί-ου 1917 ἀφοῦ ἐσφάγη ὁ προηγού-μενος τῆς Μονῆς γέρων Μακάριος ὁ Βούλγαρος ἀρχικομιτατζὴς Πανί-τσας ξυλοκόπησε τοὺς μοναχούς λεηλάτησε τὴ Μονή καὶ ἅρπαξε τὰ περισσότερα κειμήλια τὰ ἄμφια καὶ τὸ χρυσὸ κάλυμμα τῆς ἀχειροποι-ήτου Εἰκόνας καὶ τὰ μετέφερε στὴ Βουλγαρία Ἀργότερα Βούλγαροι στρατιῶτες ἀνάγκασαν τοὺς μονα-χοὺς νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Μονα-στήρι Ἡ Εἰκοσιφοίνισσα ἀφέθηκε ἔρημη Κατὰ τὸν Β΄Παγκόσμιο Πό-λεμο οἱ Βούλγαροι ἔκαψαν τὴ Μονή Θαυ-ματουργικά σώθηκε ὁ κύριος ναός ἐνῷ ἀποτεφρώθηκαν τὰ τρία παρεκκλήσια καὶ ὁ ξενώνας τῶν 365 δωματίων

Ἡ Μονὴ Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης ἄρχι-

σε νὰ ἐπαναλειτουργεῖ τὸ 1965 ἀπὸ γυναι-κεῖο τάγμα αὐτὴ τὴ φορά καὶ γιορτάζει στὶς 15 Αὐγούστου στὴ μνήμη τῆς Παναγίας τῆς Θεοτόκου στὶς 14 Σεπτεμβρίου στὴ μνήμη

τοῦ τιμίου Σταυροῦ καὶ στὶς 21 Νο-εμβρίου στὴ μνήμη τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἡ πραγματικὴ ἀνοικοδό-μηση τῆς Μονῆς ἔγινε ἀπὸ τὸν κυρὸ Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο ἐκείνη τὴν περίοδο γιrsquo αὐτὸ καὶ θεω-ρεῖται ἀπὸ πολλοὺς ὁ τρίτος κτήτωρ τῆς Ἱ Μονῆς

Ἡ Μονὴ καὶ τὰ κτίσματά της

Ὁλόκληρη ἡ Μονὴ περιβάλλεται ἀπὸ ψηλὸ τεῖχος καὶ στὸ κέντρο της βρίσκεται τὸ καθολικό ὁ ναὸς τῶν

Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τὸ Ἡγουμενεῖο τὰ κελλιὰ τῶν μοναζουσῶν τὸ ἀρχονταρίκι τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βαρβάρας μὲ τὸ ἁγί-ασμα τὸ μουσεῖο ἡ τράπεζα καὶ τὰ ἐργα-στήρια κεντητικῆς καὶ ἁγιογραφίας Ἐπί-σης στὴν Ἱ Μονὴ ὑπάρχουν τρία κτήρια ξενώνων τὸ πρεσβυτέριο γιὰ τὸν λειτουργὸ Ἱερέα τῆς Μονῆς τὸ παρεκκλήσιο τῆς Ζωο-δόχου Πηγῆς καὶ ὁ ἀνθόκηπος μὲ παλαιὸ σιντριβάνι Πρὸ τῆς Ἱ Μονῆς ὑπάρχει πλα-

τεία τὴν ὁποία σκιάζουν αἰωνόβια πλατά-νια Κοντὰ σrsquo αὐτὴν βρίσκεται τὸ μνημεῖο τῶν 172 μοναχῶν τῆς Εἰκοσιφοινίσσης ποὺ σφαγιάσθηκαν τὸ 1507 ἀπὸ τοὺς Τούρκους Στὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς ὑπάρχει ψηφιδωτό

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

27

Πατριδογνωσία

τῆς Θεοτόκου δεομένης Στὴν ἐσωτερικὴ πύλη ὑπάρχει ψηφιδωτὸ τῶν δύο κτητόρων τῆς Μονῆς ἁγίων Γερμανοῦ καὶ Διονυσίου Τὸ καθολικὸ κτίσθηκε τὸ 1842 πλὴν τοῦ Ἱ Βήματος τὸ ὁποῖο σώζεται ἀπὸ τὸν 11ο αἰώνα Θαυμάσιας τέχνης εἶναι τὸ ξυλόγλυ-πτο ἐπίχρυσο τέμπλο στὸ ὁποῖο βρίσκεται καὶ ἡ ἀχειροποίητη Εἰκόνα Τὸ τέμπλο κα-

τασκευάσθηκε ἀπὸ τὸ 1781 ἕως τὸ 1802 ἀπὸ Χιῶτες τεχνίτες Ἔχει δύο μεγάλους καὶ δύο μικρότερους τρούλους Στὴ στέγη φύο-νται δύο μικρὰ κυπαρίσσια ποὺ προκαλοῦν θαυμασμό σὰν θαῦμα Στὴ νοτιοανατολικὴ γωνία τοῦ Ναοῦ ὑψώνεται μεγαλοπρεπὲς κωδωνοστάσιο Ἔξω καὶ πάνω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Μονῆς πρὸς Ἀνατολὰς βρίσκονται ὁ παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὸ ldquoστασίδιον τῆς Παναγίαςrdquo μὲ μικρὸ προσκυνητάρι

Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ τὰ θαύματά της

Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι εἶναι μία ἀπὸ τὶς εἰκόνες τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ ὃμως ἂν καὶ εἰκόνα τοῦ Ἀποστόλου ἡ ἀποτύπωση

πάνω στὸ ξύλο ἔγινε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο Ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴ στιγμὴ ποὺ ἁγιογραφοῦσε τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου διακρίνει μία σχισμὴ στὸ ξύλο καὶ γιὰ νὰ μὴ στενοχωρηθεῖ ἡ Πανα-γία ἐμφανίζεται μὲ τὸ Θεῖο Βρέφος ἀγκαλιὰ πάνω στὸ ξύλο γιrsquo αὐτὸ στὴν εἰκόνα δια-κρίνεται ἡ σχισμὴ στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτό-

κου Ἡ Ἀχειροποίητος Εἰκόνα τῆς Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης κατὰ περιόδους ἔκανε καὶ κάνει θαύματα Γνωστὸ ἔμεινε τὸ θαῦμα τῆς μπότας καὶ τοῦ πιστολιοῦ Κατὰ τὴν περίο-δο ἐκείνη τῶν ἐπιθέσεων καὶ διαρπαγῶν τῶν Βουλγάρων ἕνας ἀξιωματικός τους ἐπιχεί-ρησε νὰ συλήσει τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας ἀλλὰ τινάχθηκε πίσω καὶ ἐξέπνευσε ἐνῷ ἡ μπότα καὶ τὸ πιστόλι του ἀποτυπώθηκαν στὶς μαρμάρινες πλάκες τοῦ δαπέδου γιὰ νὰ ἐνθυμίζουν πάντοτε τὸ θαῦμα

Πηγές

Ἱστορία καὶ Θαύματα Παναγίας Εἰκοσιφοινίσ-σης Ἐπισκόπου Διονυσίου Κ Κυράτσου Μη-τροπολίτου Δράμας Δράμα 2003 wwwimdramasgr wwwkavalagreecegr

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

28

Τὰ κεραμίδια συνεχίζουννὰ στάζουν ἀκόμα δάσκαλε

Νίκου Πολυμενάκου

Δε κέμ βρης τοῦ 1962 στὴ Σί ται να

Τὸ ἡ με ρο λό γιο ἔ δει χνε 5 τοῦ μή να ἀ νή-με ρα τοῦ ἁ γί ου Σάβ βα Ἀ πὸ τὸ πρω ΐ πέ φτει δυ να τὴ βρο χή Ὁ ἀ έ ρας λυσ σο-

μα νά ει λυ γί ζει τὰ κλα διὰ τοῦ γε ρο πλά τα-νου ποὺ ἀγ κα λιά ζει τὸ Δη μο τι κὸ Σχο λεῖ ο τὰ τσα κί ζει καὶ τὰ πε τά ει μὲ μα νί α στὴ στέ γη

Τὰ κε ρα μί δια σπᾶ νε Οἱ στά λες ποὺ πάν το τε συν τρό φευ αν τὸ μά θη μα στὴν αἴ-θου σα τὶς βρο χε ρὲς ἡ μέ ρες ἔ γι ναν ρυά κια Ἡ φλό γα ἀ πὸ τὴν ξυ λό σομ πα ποὺ σι γο καί-ει κον τεύ ει νὰ σβή σει Οἱ μα θη τὲς κοι τοῦν ἀ νή συ χα μί α τὸν Δά σκα λο καὶ μί α τὸ τα-βά νι

Κρύ βουν τὰ λι γο στὰ βι βλί α στὸν κόρ φο τους νὰ μὴν τὰ μου σκέ ψει ἡ βρο χή

Ὁ Δά σκα λος Βα σί λης Μπουρ νά κης μα ζεύ ει τοὺς 45 μα θη τές του σὲ μί α γω-νιὰ τῆς αἴ θου σας Πρέ πει νὰ τε λει ώ σει τὸ μά θη μα

Τὸ ρο λό ϊ χτυ πά ει δύ ο φο ρές Οἱ μα θη τὲς βγαί νουν ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα καὶ παίρ νουν τὰ μο νο πά τια γιὰ τὰ σπί τια τους Ὁ Δά σκα λος χα ϊ δεύ ει τὰ βρεγ μέ να μαλ λιά τους

Στὸ μυα λὸ του στρι φο γυ ρί ζουν τὰ δε κά-δες ἔγ γρα φα ποὺ τό σο και ρὸ ἔ χει ὑ πο βά λει στὶς laquoἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί εςraquo γιὰ τὴν ἐ πι σκευ ὴ τῆς στέ γης τοῦ Σχο λεί ου

Ἡ βρο χὴ συ νε χί ζει ἀ στα μά τη τα καὶ οἱ μα θη τές του σὲ λί γο θὰ ἐ πι στρέ ψουν στὸ σχο λεῖ ο γιὰ τὸ ἀ πο γευ μα τι νὸ πρό γραμ-μα

Ὁ Δά σκα λος βά ζει τὸ φθαρ μέ νο πα νω-φό ρι του καὶ βγαί νει ἀ πὸ τὴν αἴ θου σα

Σκαρ φα λώ νει στὴ στέ γη Πρέ πει νὰ προ-στα τέ ψει τοὺς μα θη τές του ἀ πὸ τὸ κρύ ο καὶ τὴ βρο χή Πρέ πει νὰ δώ σει λύ ση

Ὁ ἀ έ ρας φυ σᾶ δυ να τά τὰ κε ρα μί δια γλι στρᾶ νε ὁ Δά σκα λος πέ φτει στὸ κε νό

Οἱ τε λευ ταῖ οι μα θη τές ποὺ δὲν εἶ χαν προ λά βει ἀ κό μα νὰ ἀ πο μα κρυν θοῦν γί-νον ται μάρ τυ ρες τῆς θυ σί ας του

Ξε ψύ χη σε σὲ λί γο δί πλα στοὺς μα θη τές του καὶ τοὺς κα τοί κους τοῦ χω ριοῦ

Ἡ βρο χὴ στα μά τη σε κι ἔ δω σε τὴ θέ ση της στὰ δά κρυ α ποὺ κύ λη σαν πο τά μι

Τὸ ἄ ψυ χο σῶ μα του πά νω σὲ μί α πρό-χει ρη ξυ λο δε σιά τὸ ξε προ βό δι σαν οἱ μα-θη τές του Οἱ με γα λύ τε ροι τὸ συ νό δε ψαν

Ὁ Δά σκα λός μαςπρόσωπα

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

29

μέ χρι τὸ Ἄ στρος ὅ που ἐν τα φι ά στη κεΤὴν ψυ χή του καὶ τὸ πνεῦ μα του τὰ πῆ-

ραν εὐ λα βι κὰ ἡ Ἱ στο ρί α καὶ ἡ αἰ ω νι ό τη ταἮ ταν μό λις 33 χρό νωνΟἱ ἁρ μό δι ες ὑ πη ρε σί ες τὸ κρά τος ἀ πε-

φάν θη σαν πὼς δὲν ἐ πρό κει το πε ρὶ ἐρ γα τι κοῦ ἀ τυ χή μα τος (ἀ πὸ 1400rsquo ἕ ως 1600rsquo ὑ πῆρ χε δι α κο πὴ τῶν μα θη μά των) καὶ ὡς ἐκ τού του ἡ οἰ κο γέ νειά του δὲν ἐ δι και οῦ το ἀ πο ζη μι-ώ σε ως

Σή με ρα πε νήν τα χρό νια με τά στὸ 2012 τὰ κε ρα μί δια συ νε χί-ζουν νὰ στά ζουν ἀ κό μα Δά σκα λεhellip

Τρεῖς Δά σκα λοι τῆς πε ρι ο χῆς μας κλή θη καν σὲ ἀ πο λο-γί α ἀ πὸ τὰς ἀ νω τέ-ρας των ἐκ παι δευ τι-κάς ἀρ χάς ἐ πει δὴ τόλ μη σαν δη μό σια νὰ ἐκ φρά σουν ἄ πο-ψη ὑ πε ρα σπί ζον τας τὰ δι και ώ μα τα τῶν μα θη τῶν τους καὶ προ στα τεύ ον τας τὰ συμ φέ ρον τα τῆς το-πι κῆς κοι νω νί ας

Οἱ Δά σκα λοι τῶν Δη μο τι κῶν Σχο λεί ων πάν το τε ὑ πῆρ ξαν στὴ χώ ρα μας ἥ ρω ες

Ἀ πο τε λοῦν τοὺς πιὸ ση μαν τι κοὺς λει-τουρ γοὺς στὸν χῶ ρο τῆς Δη μό σιας Ἐκ παί-δευ σης

Εἶ ναι ἐ κεῖ νοι ποὺ πλά θουν μὲ ἀ γά πη καὶ στορ γὴ τὶς ψυ χὲς τῶν παι δι ῶν μας ποὺ ἀ νοί γουν τὰ φτε ρά τους γιὰ νὰ τα ξι δέ ψουν στὸ ὄ νει ρο ποὺ δί νουν γνώ σεις μὰ πρω τί-στως ἀ ξί ες ἰ δέ ες καὶ ὁ ρά μα τα ποὺ ἀ νοί γουν δη μι ουρ γι κὰ μο νο πά τια Δά σκα λος τοῦ Δη-μο τι κοῦ Σχο λεί ου ση μαί νει ἀ λή θεια καὶ φῶς φλό γα καὶ πά θος ὑ πευ θυ νό τη τα καὶ συ νεί-δη ση προ σφο ρὰ κι ἔ γνοι α ἀ γώ νας κι ἀ γω-

νί α ἐ λευ θε ρί α καὶ δη μο κρα τί αἈ νέ κα θεν ὁ Ἕλ λη νας Δά σκα λος ὑ πῆρ ξε

ἀ νυ πό τα χτος κι ἐ λεύ θε ρος Ἀ νέ κα θεν ὁ Ἕλ-λη νας Δά σκα λος ἐ νο χλοῦ σε καὶ συ νε χί ζει νὰ ἐ νο χλεῖ τὸ laquoσύ στη μαraquo γιὰ πολ λοὺς λό γους []

Σή με ρα πε ρισ σό τε ρο ἀ πὸ πο τέ ὁ Δά-σκα λος δὲν ἔ χει δι καί ω μα σι ω πῆς ἀλ λὰ ὑ πο-χρέ ω ση λό γου Λό γου καὶ πρά ξης

Ἂς μὴ φο βᾶ ται ὁ Δά σκα λος τὴν κά θε μορ φὴ ἐ ξου σί ας Ἂς μὴν σκέ πτε ται τὴν ἀρ-

νη τι κὴ ἀ ξι ο λό γη σή του γιὰ τὴν εἰ σα-γω γή του στὸν ἑ πό-με νο laquoμι σθο λο γι κὸ βαθ μόraquo

Τὸν Δά σκα λο τὸν ἔ χουν ἀ ξι ο λο γή σει θε τι κὰ οἱ μα θη τές του καὶ ἡ το πι κὴ κοι νω νί α

Ὁ Δά σκα λος ἀ εί μνη στος Βα σί λης Μπουρ νά κης θυ σί-α σε τὴ ζω ὴ του ὄ χι μό νο γιὰ νὰ με τα φέ-ρει τὴ γνώ ση ἀλ λὰ

καὶ γιὰ νὰ κά νει τὴ ζω ὴ τῶν μα θη τῶν του λί γο κα λύ τε ρη πιὸ ὄ μορ φη πιὸ ἀν θρώ πι νη

Θυ μᾶ μαι πάν τα μὲ ἀ γά πη καὶ συγ κί νη ση ὅ λους τούς Δα σκά λους μου

Ἂν ἡ φα μί λια ἦ ταν τὸ ἕ να στή ριγ μα ὁ Δά σκα λος ἦ ταν τὸ ἄλ λο

Ὁ κα τα τρεγ μέ νος καὶ τὶς πε ρισ σό τε ρες φο ρὲς κυ νη γη μέ νος ἀ πὸ τὸ σύ στη μα Δά σκα-λος Πάμ φτω χος στρι μωγ μέ νος συ νή θως σ᾿ ἕ να κα μα ρά κι στὸ ὑ πό γει ο τοῦ σχο λι κοῦ κτηρί ου ὁ δοι πό ρος καὶ ξω μά χος τῆς γνώ-σης ὁ ρα μα τι στὴς καὶ κοι νω νι κὸς ἀ πό στο-λος

Ὁ Δά σκα λός μας Βα σί λης Μπουρ νά κης πρόσωπα

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

30

Ἡ ἱστορία μας

Ὁ Kὺρ Μανουήλ Πανσέληνος καί ἡ σχολή του

Βασιλείου Μπισμπάρδη ἁγιογράφου

laquoΤὸν ἐν θεσσαλονίκῃ λάμψαντα Κύρ Μανουήλ τὸν Πανσέληνον ὅστις καὶ λάμπων ποτὲ εἰς τὴν ζωγραφικὴν

ταύτην ἐπιστήμην ὡσὰν ἡ χρυσο-λαμπροκίνητος σελήνηὑπερη-κόντισε καὶ κα-τεκάλυψε μὲ τὴν θαυμαστὴν τέχνη του ὅλους τοὺς παλιοὺς καὶ νέ-ους ζωγράφους ὡς τὸν δείχνουσι σαφέστατα αἱ ἐν τοίχοις καὶ πίναξι ὑπ αὐτοῦ εἰκονι-σθεῖσαι εἰκόνεςraquo

Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ἀναφέρεται στόν Πανσέληνο ὁ Διονύσιος ἐκ

Φουρνᾶ στὸ βιβλίο του laquoἙρμηνεία τῆς Ζω-γραφικῆς τέχνηςraquo

Ὁ Πανσέληνος μὲ τὴν ξεχωριστὴ τεχνο-τροπία του ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν ἂψογο χειρισμό του στήν τεχνικὴ τῆς νωπογραφίας (fresco) παίζει ἰδιαίτερο ρόλο στήν ὅλη ἐξέλιξη τῆς βυζαντινῆς ζωγραφικῆς Κυριώτερο μνημεῖο (καὶ μοναδικό κατὰ κάποιους) ὅπου ὑπάρ-χουν ἔργα τοῦ Πανσελήνου εἶναι ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στὸ Ἃγιον Ὂρος Ὁ ναὸς τοῦ Πρωτάτου στήν πλατεία τῶν Καρυῶν ξαναχτίστηκε ἐπὶ Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου καὶ φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν Πανσέληνο τὴν περίοδο 1290-1300 Ὁ ἔνθρονος Χριστὸς

καὶ ἡ ἔνθρονη Θεοτόκος θὰ μποροῦσαν νά χαρακτηριστοῦν ὡς laquoἀριστουργήματαraquo τῆς ἐποχῆς αὐτῆς

Ὁ Πανσέληνος εἶναι ὁ κύριος ἐκπρόσωπος τῆς λεγομένης Μακεδονικῆς Σχολῆς Λέγεται ὅτι γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη τὸν 14ο αἰ Κάποιοι ὅμως ἀμφισβητοῦν ἄκομα καὶ τὴν ὓπαρξὴ του λέγοντας ὅτι οἱ συγκεκριμένες τοιχογραφίες εἲναι ἔργα ἐργαστηρίου ζωγρα-φικῆς καὶ ὄχι ἑνὸς ἀτόμου Οἱ τοιχογραφίες τοῦ Πρωτάτου εἶναι ἔργα τοῦ Πανσελήνου Τὸ λέμε αὐτὸ μὲ βεβαιότητα γιατὶ ἡ ὁμοιο-μορφία στὶς μορφὲς καὶ ἡ ἰδιαίτερη τεχνοτρο-πία ποὺ χα-ρακτηρίζουν τὰ ἔργα αὐτά δὲν θὰ μπο-ροῦσαν παρὰ να ὑπόκεινται στὴν εἰκα-στικὴ ἀντιλή-ψη ἑνὸς μόνο καλλιτέχνη

Παρόμοια τεχνική ποὺ laquoθυμίζειraquo θὰ λέγαμε Παν-σέληνο ὑπάρ-χει καὶ στὶς τοιχογραφίες τῆς μονῆς Βα-τοπαιδίου Γι αὐτὸ κάποιοι θέλησαν νὰ τὶς ἀποδώσουν στόν Πανσέλη-νο Ἡ ἂποψη αὐτὴ μᾶλλον δὲν ἰσχύει Τὸ πιὸ πιθανὸ εἶναι οἱ βατοπαιδινὲς τοιχογραφίες

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

31

Ἡ ἱστορία μας

νά ἔγιναν εἴτε ἀπὸ μαθητὲς τοῦ Πανσελή-νου εἴτε ἀπὸ βοηθοὺς του ποὺ συμμετεῖχαν στὸ συνεργεῖο του Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ κά-

ποιες φορητὲς βατοπαιδινὲς εἰκόνες

Ἐντύπωση προκαλεῖ ἡ σύγκριση ποὺ γίνεται μεταξὺ Πανσελήνου καὶ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς ἀκόμα καὶ ἀπὸ καταξιω-μένους ζωγρά-φους ὅπως ὁ Διονύσιος ἐκ Φουρνᾶ Μά-λιστα κάποιοι laquo τ ο λ μ ο ῦ ν raquo ἀκόμα καὶ νὰ χαρακτηρ ί -

σουν τὴ ζωγραφική τοῦ Πανσελήνου ὡς ὑπο-δεέστερη συγκριτικὰ μὲ τὶς κρητικὲς εἰκόνες καὶ τοιχογραφίες Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἰσχύει κάτι τέτοιο διότι ἡ Κρητικὴ σχολὴ ἀφrsquo ἑνὸς εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερη τῆς Μακε-δονικῆς ἀφrsquoἑτέρου εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἁπλοποιημένη καὶ πολλὲς φορὲς ἐπηρεα-σμένη ἀπὸ τὴ Δύση Ἀντίθετα ἡ τέχνη τοῦ Πανσελήνου συνδυάζει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ τεχνικὴ μὲ τὴν ἀνατολίτικη μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ζωγραφικὴ αὐτῆς τῆς περιόδου νὰ μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ ἄφοβα ἀριστουργηματικὴ Ἡ ἔντονη σχηματοποίηση ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Πανσέληνος ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λό-γους ποὺ κάποιοι χαρακτήρισαν τὶς μορφές του αὐστηρὲς ἄγριες καὶ ἀπόκοσμες Ὅλα αὐτὰ ὅμως εἶναι χαρακτηριστικὰ ποὺ κυρι-αρχοῦν στὴ βυζαντινὴ ζωγραφική

Ὁ μέγας Φώτης Κόντογλου ἀναφέρεται στὸν Πανσέληνο λέγοντας τὰ ἑξῆς lsquorsquoἩ τρα-γικὴ τέχνη τοῦ Πανσελήνου ἔχει ἀναλογία μὲ τὶς τεταραγμένες παραστάσεις τοῦ Μι-χαὴλ Ἀγγέλου Δεινὸς ἐκτελεστὴς τῆς ἐφ΄ ὑγροῦ ζωγραφικῆς συγκεντρώνει εἰς ὕψιστον βαθμὸν τὰ χαρίσματα τοῦ τοιχογράφου δη-

λαδὴ τὴ μνημειώδη εὐρύτητα τῶν σχημάτων τὴν αἴσθησιν τῶν ἐπιφανειῶν τὴν περὶ τὴν κατάτμησιν τοῦ χώρου σοφία τὰ ἁδρὰ περι-γράμματα καὶ τὴν πλήρη ὑποταγὴ τῶν λεπτο-μερειῶν εἰς τάς μεγάλας γραμμὰς τοῦ ἔργου Τὸ χρῶμα του εἶναι τεφρῶδες καὶ εἰς ἄκρον λιτόν μετ΄ ἐλαφρῶν ὑποπρασίνων φωτοσκιά-σεων σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς ζωγράφους τῆς Κρητικῆς σχολῆς ποὺ ἀγαποῦν τοὺς βιαίους καὶ μεταλλικοὺς σκιοφωτισμούς

Ὁ Πανσέληνος ἀναδεικνύεται ἀκαταγώνι-στος καὶ εἰς τάς συνθέσεις καὶ εἰς τὴν ἀνα-παράστασιν μεμονωμένων μορφῶν Παρ΄ ὅλη τὴν πειθαρχία τοῦ ἔργου του εἰς τὸν ρυθμὸ τῆς Παράδοσης μία βαθεία πνοὴ ὠμοῦ πραγ-ματισμοῦ σφραγίζει τὶς τοιχογραφίες τουhellip Οὐδεὶς βυζαντινὸς ζωγράφος ὑπῆρξε τόσο ὑποκειμενικός τόσο δημιουργικός ὅσο ὁ Πανσέληνος Οὐδενὸς δὲ τὸ ἔργο φανερώνει τόσο συνειδητὲς ἐπιδιώξεις ποὺ ἔχουν ἀνα-λογία πρὸς τάς σημερινὰς κατευθύνσεις τῆς τέχνηςrsquorsquo

Τέλος νὰ μὴν ξεχάσουμε νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν τεχνική τῆς laquoἐφrsquo ὑγροῦ ζωγραφικῆςraquo (fresco) ποὺ ὁ Πανσέληνος χρησιμοποίησε στὸ Πρωτάτο Οἱ δυσκολίες τῆς τεχνικῆς αὐτῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ταχύτητα ἀλλὰ καὶ τὴν ἀκρίβεια χειρισμοῦ μᾶς δείχνουν γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὸ τεράστιο μέ-γεθος τῆς ἱκανό-τητας αὐτοῦ τοῦ ζωγράφου

Ἂς γίνει ὁ Κὺρ Μανουὴλ Παν-σέληνος φωτεινὸ παράδειγμα γιὰ ὅλους τοὺς συγ-χρόνους βυζα-ντινοὺς ζωγρά-φους καὶ τὰ ἔργα του ἂς χρησιμοποιηθοῦν ὡς διαχρονικὰ πρότυπα ποὺ θὰ ἐμπνέουν καὶ θὰ καθοδηγοῦν

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

32

Ἡ ἱστορία μας

Σούλι τὸ ἄπαρτο κάστρο

Μαρίας Τσακτσίρανηπιαγωγοῦ

Βρά χοι ὑψη λοί δι α βό η τοι βου νά τοῦ τε τρα χώ ρου ἀπό σᾶς κα τα βαί νου σι

πολ λοί καί δυ να τοί ἀδά μα στοι ἄν δρεςΜα κράν καί σκο τει νήν

ζω ήν τά παλ λη κά ρια μι σοῦνmiddot ὄνο μα ἀθά να τον θέ λουν καί τά φον ἔν τι μον

ἀν τίς διά στρῶμα5η Ὠδή laquoΕἰς Σού λιraquo Ἀ Κάλ βος

Οἱ ἔ ξο χοι στί χοι τοῦ Κάλ βου πε ρι γρά-φουν ἀ πα ρά μιλ λα τὸ ὑ πο βλη τι κὸ το-πί ο στὸ χι λι ο τρα γου δι σμέ νο καὶ πο τι-

σμέ νο μὲ αἷ μα Σού λι ἀλ λὰ καὶ τὸ δι α χρο νι κὸ σπαρ τι ά τι κο φρό νη μα τὸ ὁ ποῖ ο δι α κα τεῖ χε

τοὺς Σου λι ῶ τες Τε ρά στιοι καὶ τρα χεῖς ὀ ρει-νοὶ ὄγ κοι σχη μα τί ζουν ἕ να γι γαν τια ῖο φυ σι κὸ φρού ριο μὲ ἄ γρια ὀ μορ φιὰ ποὺ κα θη λώ νει Χω ρὶς ἄλ λο πα τών τας κα νεὶς τὰ ἱ ε ρὰ χώ μα-τα τοῦ Σου λί ου νοι ώ θει πὼς μό νο ἕ να τέ τοι ο κομ μά τι γῆς θὰ μπο ροῦ σε νὰ ἔ χει γεν νή σει τοὺς ἀν δρει ό τε ρους πο λε μι στὲς καὶ ὑ πε ρα-σπι στὲς τοῦ Ἑλ λη νι σμοῦ

Ὑ πάρ χουν δι ά φο ρες θε ω ρή σεις καὶ ἀ πό-ψεις γιὰ τὸ ὄ νο μά τους καὶ γιὰ τὸ πό τε ἀ κρι-βῶς ἐγ κα τα στά θη καν στὴν πε ρι ο χή ὡ στό σο εἶ ναι γε νι κῶς ἀ πο δε κτὸ ὅ τι οἱ Σου λι ῶ τες εἶ χαν ἀ νέ κα θεν ἰ σχυ ρό τα τη ἑλ λη νι κὴ ἐ θνι κὴ συ νεί-δη ση Κα τὰ τὴν προ ε πα να στα τι κὴ ἐ πο χὴ 15000 κά τοι κοι ζοῦ σαν στὴ laquoΣυμ πο λι τεί α τοῦ Σου λί ουraquo (lsquolsquoΤε τρα χώ ρι rsquorsquo Σού λι Κιά φα Σα μο νί βα Ἀ βα ρί κος καὶ lsquolsquoἙ φτα χώ ρι rsquorsquo Τσε-κού ρι Ἀλ πο χώ ρι Πα λι ο χώ ρι Γκο νά λα Πε-

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

33

Ἡ ἱστορία μας

ρι χά τι Βί λια καὶ Κον τάν τες) Στὴ με γά λη ἀκ-μή της ἡ Συμ πο λι τεί α ἐ ξου σί α ζε πε ρί που 80 χω ριὰ τῆς εὐ ρύ τε ρης πε ρι ο χῆς

Ἦ ταν μί α ἀ πο τε λε σμα τι κὰ ὀρ γα νω μέ νη κοι νό τη τα - ὁ μο σπον δί α μὲ πνεῦ μα ἑ νό τη-τας μὲ ἀ πό λυ τη ὑ πα κο ὴ καὶ πει θαρ χί α στοὺς ἡ γέ τες Τὰ ἤ θη τους ἦ ταν αὐ στη ρά ἐ νῷ πί-στευ αν βα θιὰ ὅ τι ἡ ἐ λευ θε ρί α ἀ πο τε λεῖ τὸ ὕ ψι στο ἀ γα θό πο λυ τι μό τε ρο καὶ ἀ πὸ τὴν ἴ δια τὴ ζω ή Ὁ ἱ στο ρι κὸς Χρι στό φο ρος Περ-ραι βὸς ση μει ώ νει χα ρα κτη ρι στι κά ὅ τι κα νεὶς Σου λι ώ της δὲν με τα χει ρι ζό ταν κά ποι α τέ χνη ἀλ λὰ ὅ λοι ἀ νε ξαι ρέ τως λάμ βα ναν ἀ πὸ πο λὺ νε α ρὴ ἡ λι κί α σκλη ρὴ στρα τι ω τι κὴ ἐκ παί δευ-σηmiddot κοι μοῦν ταν καὶ ξυ πνοῦ σαν κρα τών τας ὅπλα Ἦ ταν ἀ φι λο χρή μα τοι σέ βον ταν πο λὺ τὶς γυ ναῖ κες τι μοῦ σαν ἰ δι αί τε ρα ὅ σους δι α-κρί νον ταν γιὰ τὸ θάρ ρος τους στὶς μά χες καὶ τη ροῦ σαν μὲ κά θε τρό πο ἐ πί ση μα δι α τυ πω-μέ νες συμ φω νί ες

Οἱ Τοῦρ κοι προ σπά θη σαν μὲ πεῖ σμα καὶ ἐ πι μο νὴ νὰ ὑ πο τά ξουν τὸ Σού λι πολ λὲς φο ρές χω ρὶς ὅ μως ἐ πι τυ χί α Οἱ πρῶ τες συγ κρού σεις με τα ξὺ Σου λι ω τῶν καὶ Ὀ θω μα νῶν (συμ πε ρι-λαμ βα νο μέ νων Ἀλ βα νῶν μου σουλ μά νων) εἶ-χαν ἤ δη ξε κι νή σει γύ ρω στὰ 1600 πρὶν κὰν ἠ χή σει ἡ ἐ γερ τή ρια laquoφω νὴraquo τοῦ Ρή γα Φε ρραί-ου Γνω στό τε ρες ὅ μως εἶ ναι οἱ ἐ πα νει λημ μέ νες ἀ πό πει ρες τοῦ Ἀ λῆ Πα σᾶ τῶν Ἰ ω αν νί νων νὰ κα τα κτή σει τὸ Σού λι

Ἡ πρώ τη συ νέ βη τὴν ἄ νοι ξη τοῦ 1789 μὲ ἀ φορ μὴ τὴν ἐ πα νά στα ση ποὺ κή ρυ ξαν ἀ πο-φα σι στι κὰ οἱ Σου λι ῶ τες ὁ πλαρ χη γοί με τα ξὺ αὐ τῶν ὁ Γι ώρ γης Μπό τσα ρης ὁ Λάμ προς Τζα-βέλ ας καὶ ὁ Δῆ μος Δρά κος ὑ πο κι νη μέ νοι καὶ ἀ πὸ ἀ πε σταλ μέ νους τῆς αὐ το κρά τει ρας τῆς Ρω σσί ας Μά ται α παρ ὅ λα αὐ τά ἔ στει λε ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ἐ ναν τί ον τους 10000 στρα τι ῶ τες Οἱ ἐ πι χει ρή σεις εἶ χαν τε τρά μη νη διά ρκεια Ὁ πα σᾶς δὲν εἶ χε πα ρὰ νὰ ἀ νε χθεῖ προ σω ρι νὰ τὸ laquoἀγ κά θιraquo αὐ τὸ στὴν ἐ πι κρά τειά του Μαρ-τυ ρεῖ ται ὅ τι προ σπά θη σε νὰ laquoκα λο πιά σειraquo μὲ πολ λοὺς τρό πους τοὺς Σου λι ῶ τες προ κει μέ-νου νὰ συν τα χθοῦν μὲ τὸ μέ ρος του

Τρί α χρό νια ἀρ γό τε ρα τὸ 1792 ἐ νῷ εἶ χε λή ξει ὁ Ρω σσο τουρ κι κὸς πό λε μος μὲ τὴν ὑ πο-γρα φὴ τῆς συν θή κης τοῦ Ἰ α σί ου ὁ ἀ δί στα-κτος καὶ φί λαυ τος Ἀ λή ἐ πι χεί ρη σε γιὰ δεύ-

τε ρη φο ρὰ νὰ ἐ πι βάλ λει τὴν κυ ρι αρ χί α του στὰ πε ρή φα να Σου λι ω το χώ ρια στέλ νον τας καὶ πά λι 10000 στρα τι ῶ τες Αὐ τοὶ συ νάν τη-σαν τὴ στα θε ρὴ καὶ δυ να τὴ ἀν τί στα ση τῶν Σου λι ω τῶν Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς κρά τη σε ὡς ὅ μη ρο τὸν Φῶ το γιὸ τοῦ Λάμ πρου Τζα βέλα Στὶς νι-κη φό ρες μά χες συμ με τεῖ χαν μὲ σθέ νος καὶ οἱ Σου λι ώ τισ σες μὲ ἀρ χη γὸ τους τὴ μη τέ ρα τοῦ Φώ του τὴ θρυ λι κὴ Τζα βέ λαι να

Λέ ει τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι

Ὁ πό λε μος ἀρ χί νη σε κι ἀ νά ψαν τὰ του φέ κια

τὸν Ζέρ βα καὶ τὸν Μπό τσα ρη ἐ φώ να ξε ὁ Τζα βέ λας

-Παι διὰ μ᾿ ἦρθ᾿ ὥ ρα τοῦ σπα θιοῦ κι ἂς πά ψη τὸ του φέ κι

Κι ὅλ᾿ ἔπια σαν καὶ σπά σα νε τὶς θῆ κες τῶν σπα θι ῶν τους

τοὺς Τούρ κους βά νου νε μπρο στά τοὺς βά νουν σὰν κριά ριαἌλλ᾿ ἔ φευ γαν κι ἂλλ᾿ ἔ λε γαν

ldquoΠα σά μου ἀ να θε μά σεμέ γα κα κὸ μᾶς ἔ φε ρες τοῦ το τὸ Κα λο καί ρι

ἐ χά λα σε τό ση Τουρ κιά Σπα ΐ δες κι Ἀρ βα νί τες

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

34

Ἡ ἱστορία μας

δὲν εἶν᾿ ἐ δῶ τὸ Χάρ μο βο δὲν εἶν᾿ ἡ Λαμ πο βί τσα

ἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Σού λι τὸ κα κόἐ δῶ εἶν᾿ τὸ Κα κο σού λι

πού πο λε μοῦν μι κρὰ παι διά γυ ναῖ κες σὰν τοὺς ἄν τρες

πού πο λε μά ει ἡ Τζα βέ λαι να σὰν ἄ ξιο πα λι κά ριrdquo

Κι ὁ Μπό τσα ρης ἐ φώ να ξε μὲ τὸ σπα θὶ στὸ χέ ρι

-Ἔ λα Πα σὰ τί σκι ά χτη κες καὶ φεύ γεις μὲ μεν ζί λια

Γύ ρι σε ἐ δῶ στὸ τό πο μας στὴν ἔ ρη μη τὴ Κιά φα

ἐ δῶ νὰ στή σεις τὸ θρο νί νὰ γέ νης καὶ Σουλ τά νος

Σὲ μί α με γά λη ἐκ στρα τεί α του ὁ Ἀ λὴ Πα-

σὰς τὸ 1800 κα τέ λα βε τὸ Βου θρω τό τὴν Ἡγου με νί τσα τὴ Βό νι τσα καὶ τὴν Πρέ βε ζα καὶ ἔ κα νε τὸν ἀ πο κλει σμὸ τῶν Σου λι ω τῶν στε-νό τε ρο Οἱ ὁ πλι σμέ νοι στὸ Σού λι ἔ φθα ναν τό-τε σχε δὸν τοὺς 2000 ἐ νῷ οἱ κύ ριοι ὁ πλαρ-χη γοὶ τους ἦ ταν ὁ Φῶ τος Τζα βέλ ας ὁ Δῆ μος Δρά κος ὁ Τά σος Ζέρ βας ὁ Κου τσο νί κας ὁ Γῶ γος Δα γλής ὁ Γι αν νά κης Σέ χος ὁ Φω το-μά ρας ὁ Λάμ προς Βέϊ κος Ζορ μπάς ὁ Τζα-βά ρας ὁ Πά νου ὁ Ζυ γού ρης Δι α μά δης καὶ ὁ Γι ῶρ γος Μποῦζ γος Οἱ μά χες εἶ χαν τρι ε τῆ διά ρκεια Στὶς πιὸ ἀ πο φα σι στι κὲς νι κοῦ σαν οἱ ἀ νυ πο χώ ρη τοι Σου λι ῶ τες Ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς ὅ μως ἔ χτι ζε κά στρα στὰ γει το νι κὰ χω ριὰ καὶ τοὺς πο λι ορ κοῦ σε συ νε χῶς

Οἱ Σου λι ῶ τες ἔ κα ναν ἐκ κλή σεις στὴ Γαλ λί α καὶ τὴ Ρωσ σί α γιὰ νὰ λά βουν ἐ νι σχύ σεις ποὺ ὅ μως ἔ μει ναν χω ρὶς ἀν τα πό κρι ση Πά λε ψαν μό νοι καὶ σὲ νέ ες μά χες πο λὺ πιὸ σκλη ρές μὲ τε λευ ταί α αὐ τὴ στὶς 7 Δε κεμ βρί ου 1803 γύ ρω ἀ πὸ τὸ Κούγ κι (ὕ ψω μα δυ τι κά τῆς Σα μο νί βας) καὶ τὴν Κιά φα ὅ που εἶ χαν ἀ πο συρ θεῖ Ἦ ταν ἐν τε λῶς ἐ ξαν τλη μέ νοι ἀ πὸ τὴ μα κρο χρό νια πο λι ορ κί α τὶς φο βε ρὲς κα κου χί ες τὴ δί ψα καὶ τὴν πεί να Ἀ φοῦ ἔ μει ναν χω ρὶς πυ ρο μα χι-κὰ ἀ ναγ κά στη καν νὰ συν θη κο λο γή σουν λί γες μέ ρες με τά στὶς 12 Δε κεμ βρί ου Ὁ πα νοῦρ-γος Πα σὰς συμ φώ νη σε νὰ τοὺς ἀ φή σει ἐ λεύ-θε ρους μὲ ὅ λη τὴν κι νη τὴ ἰ δι ο κτη σί α τους ἀ κό μη καὶ τὰ ὅ πλα τους μὲ τὴν προ ϋ πό θε ση

νὰ φύ γουν ἄ με σα ἀ πὸ τὸ Σού λι Ὅ πως ἀ πο-δεί χθη κε αὐ τὸ ἦ ταν μό νο ἕ να δό λιο τέ χνα-σμα Ὁ σκο πὸς του ἦ ταν νὰ τοὺς ἐ ξον τώ σει ὁ λο κλη ρω τι κά

Ἔ τσι τέσ σε ρις μέ ρες με τά οἱ Σου λι ῶ τες χω ρί στη καν σὲ τρεῖς φά λαγ γες καὶ ἀ να χώ-ρη σαν Ἀλ λὰ πί σω εἶ χε μεί νει ὁ ἱ ε ρο μό να χος Σα μου ὴλ- ἀρ νού με νος νὰ δε χτεῖ τὴ συν θή κη μὲ τὸν Ἀ λή- καὶ πέν τε ἀ κό μη Σου λι ῶ τες γέ ροι καὶ βα ριὰ τραυ μα τι σμέ νοι γιὰ νὰ πα ρα δώ-σουν τὴν μπα ρου τα πο θή κη ποὺ ἦ ταν μέ σα στὸν μι κρὸ να ὸ τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς Τό-τε ὁ Σα μου ήλ προ τι μών τας νὰ πε θά νει ἀ πὸ τὸ νὰ δεῖ τὴ γε νέ θλια γῆ νὰ ὑ πο δου λώ νε ται στοὺς Τούρ κους ἅ πλω σε τὸ χέ ρι μὲ τὰ λι α-νο κέ ρια ἀ ναμ μέ να ἔ βα λε φω τιὰ στὸ χυ μέ νο ἀ πὸ τὰ βα ρέ λια μπα ρού τι καὶ ἀ κο λού θη σε ἰ σχυ ρὴ ἔ κρη ξη Ἀ να τι νά χτη καν στὸν ἀ έ ρα πα ρα σέρ νον τας στὸν θά να το καὶ με ρι κοὺς Τούρ κους ποὺ εἶ χαν σκαρ φα λώ σει στὸν βρά-χο Τὸ μο νο πά τι ἀ πὸ τὸ ὁ ποῖ ο πέ ρα σαν οἱ Τοῦρ κοι στὶς κο ρυ φὲς τοῦ Σου λί ου τοὺς τὸ ὑ πέ δει ξε ἕ νας Σου λι ώ της μὲ τὸ ὄ νο μα Πή λιος Γού σης ποὺ ἦ ταν ἔμ πι στος τοῦ Τουρ καλ βα-νοῦ δι οι κη τῆ Ζε λι χτὰρ Μπότ τα Λέ ει καὶ πά-λι τὸ Δη μο τι κὸ τρα γού δι γιὰ τὴ θυ σί α τοῦ Σα μου ήλ

K α λό γη ρε τί καρ τερεῖς κλει σμέ νος μές τό K ούγ κι πέν τε νο μά τοι σοῦ ᾿μει ναν κι κεῖνοι πλη γω μέ νοι Πλα κώ σα νε οἱ ἄπιστοι - κα λό-γε ρε τί κά νεις

Ἐ σή κω σε τά μά τια του ὁ Σα μου ήλ στόν κρό το καί στά ζ᾿ ἀπ᾿ τή λα βί δα του ἐπά νω στό βα ρέ λι μιά φλο γε ρή στα λα μα τιά ἀπ᾿ τοῦ Θε οῦ τό γαί μα

Ἀστρο πε λέ κια ἐπέ σανε βρον τά ει ὁ κό-σμος ὅλος - λάμ πει στά γνέ φ᾿ ἡ ἐκ κλη σιά λάμ πει τό μαῦρο Κούγ κι

Τί φο βε ρή κε ρο δο σά πό λα βε στή θα νή του τό Σού λι τό κα κό τυ χο καί τί κα πνό λι βά νι Ἀνέ βαι νε στόν οὐρα νό καί τοῦ πα πᾶ τό ρά σο κι ἁπλώ θη κε κι ἁπλώ θη κε σάν τρο με ρή μαυ ρί λα σά σύ γνε φο κα τά μαυ ρο κ᾿ ἐθό λω σε τόν ἥλιο

Ἡ πρώ τη φά λαγ γα ἔ φτα σε τε λι κὰ ἀ νε νό-χλη τη στὴν Πάρ γα ἡ ὁ ποί α βρι σκό ταν ὑ πὸ ρω σσι κὸ ἔ λεγ χο καὶ ἀ πὸ ἐ κεῖ πέ ρα σε στὴν Κέρ κυ ρα Ἡ δεύ τε ρη φά λαγ γα μὲ ἀρ χη γὸ τὸν Κου τσο νί κα δέ χθη κε ἐ πί θε ση ἀ πὸ τοὺς

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

35

Ἡ ἱστορία μας

Τουρ καλ βα νοὺς τοῦ Ἀ λῆ στὸ Ζά λογ γο στὶς 16 Δε κεμ βρί ου Ἐ κεῖ οἱ Σου λι ῶ τες πο λέ μη σαν ἀ πελ πι σμέ να ἀλ λὰ νι κή θη καν Πε ρί που ἑ ξήν-τα ἡ ρω ϊ κὲς Σου λι ώ τισ σες ποὺ ἀ κο λου θοῦ σαν τὴ φά λαγ γα προ τί μη σαν τό τε νὰ γκρε μι στοῦν μὲ τὰ παι διά τους στοὺς ἀ πό το μους καὶ κο-φτε ροὺς βρά χους βρί σκον τας τρα γι κὸ τέ λος πα ρὰ νὰ πια στοῦν αἰχ μά λω τες Προ τί μη σαν

τὸν σω μα τι κὸ ἀ πὸ τὸν ἠ θι κὸ θά να το Ἡ πρά-ξη τους ἔ μει νε στὴν ἱ στο ρί α ὡς ἀ νυ πέρ βλη το καὶ με γα λει ῶ δες πα ρά δειγ μα ἀ γά πης στὴν ἐ λευ θε ρί α

Ἡ τρί τη φά λαγ γα ἔ φτα σε στὸ Βουρ γα ρέ-λι ὅ που ἦ ταν τὸ ἄν τρο τῶν Μπο τσα ραί ων Ἀ πὸ ἐ κεῖ ἔ φυ γαν ἀρ γό τε ρα πρὸς τὰ Ἄ γρα φα δι ό τι φο βοῦν ταν ὅ τι ὁ Ἀ λὴ Πα σὰς δὲν θὰ τη-ροῦ σε τὴν ὑ πό σχε σή του ὅ που καὶ ἐγ κα τα-στά θη καν γύ ρω ἀ πὸ τὴ Μο νὴ Σέλ τσου στὶς ὄ χθες τοῦ Ἀ χε λώ ου Στὶς 20 Ἀ πρι λί ου 1804 οἱ Τοῦρ κοι κύ κλω σαν τὴν πε ρι ο χὴ καὶ ἔ λα-βε χώ ρα ἡ πε ρί φη μη μά χη τοῦ Σέλ τσου κα τὰ τὴν ὁ ποί α πολ λοὶ Σου λι ῶ τες σφα γι ά στη καν καὶ πε ρισ σό τε ρες ἀ πὸ δι α κό σι ες Σου λι ώ τισ-σες ἀ κο λού θη σαν τὸ πα ρά δειγ μα ἐ κεί νων τοῦ

Ζα λόγ γου Γλύτω σαν πε ρί που δέ κα γυ ναῖ κες καὶ παι διά Ἡ φή μη τῶν ἡ ρω ϊκῶν πρά ξε ων τῶν Σου λι ω τῶν ἔ φτα σε σ᾿ ὅ λη τὴν οἰ κου μέ νη ἐ νῷ πολ λοὶ Εὐ ρω παῖ οι φι λέλ λη νες συγ γρα φεῖς καὶ ποι η τὲς ἐ ξύ μνη σαν τὸ Σού λι στὰ ἔρ γα τους Δε κα ε πτὰ χρό νια με τὰ ἐ πρό κει το νὰ ξε σπά-σει ἡ Ἐ πα νά στα ση ποὺ θὰ ὁ δη γοῦ σε στὴν ἀ πε λευ θέ ρω ση τοῦ Γέ νους

Τὸ 1962 πραγ μα το ποι ή θη καν ἀ να σκα-φὲς στὸ χῶ ρο τῆς Ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς στὸ Κούγ κι καὶ κα τὰ τὴ διά ρκειά τους βρέ θη καν πολ λὰ ἀν τι κεί με να ποὺ τώ ρα ἐ κτί θεν ται σὲ Μου σεῖ ο Με τὰ τὴν ὁ λο κλή ρω ση τῶν ἀ να σκα-φῶν ξα να χτί στη κε ὁ να ὸς καὶ εἶ ναι αὐ τὸς ποὺ ὑ πάρ χει ἐ κεῖ μέ χρι σή με ρα Κά θε φο ρά ποὺ κά ποι ος βρί σκε ται ἐ κεῖ τα πει νὸς προ σκυ νη-τής ἂς προ σεύ χε ται θερ μὰ γιὰ τὴν Ἑλ λά δα μας καὶ τὶς ψυ χὲς ὅ σων ἀ γω νί στη καν γιὰ τὴν ἐ λευ θε ρί α Καὶ ὅ λοι ἂς ἐμ πνε ό μα στε πάν τα ἀ πὸ τὸ ἀ γέ ρω χο γνή σια ἑλ λη νι κὸ ἦ θος τῶν Σου λι ω τῶν

Σουλ

ιώτι

σσες

ἔργ

ο το

ῦ Γε

ωργί

ου Μ

ηνιά

τη

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

36

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

Γεωργίου Βιλλιώτηφιλολόγου ndash θεολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς πινακίδες τῆς Πύλου γραμμένες σὲ Γραμμικὴ Β΄ τὸ μυκηναϊκὸ

ἀνάκτορο πρὸς τὸ τέλος τοῦ 13ου αἰ πΧ ἔπαιρνε μέτρα προφύλαξης ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς θάλασσας Ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φῶς τὰ ὀγκώδη ἀμυντικὰ τείχη στὶς Μυκῆνες καὶ σὲ ἄλλες ἀκροπόλεις τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας ποὺ ὀνομάζονταν Κυκλώπεια Τὰ πελώρια αὐτὰ τείχη ἐνισχύ-ονται ἀκόμα περισσσότερο στὴ δύση τοῦ 13ου αἰ πΧ γεγονὸς ποὺ καταδεικνύει ὅτι οἱ Μυκηναῖοι ἀντιμετώπιζαν ἐχθρικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας Παράλληλα φυσικὰ αἴτια ὅπως σεισμοὶ καὶ πυρκαγιὲς κατέστρεψαν τὰ μεγάλα μυ-κηναϊκὰ κέντρα Μεγάλες ἀνακατατάξεις καὶ μετακινήσεις ἀλλάζουν τὸν πληθυσμι-ακό πολιτικὸ καὶ πολιτισμικὸ χάρτη τῆς μητροπολιτικῆς Ἑλλάδας Μὲ τὴν κάθοδο ἢ ἀκριβέστερα μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν Δωριέων ἀπὸ τὰ ὀρεινά ὅπου εἶχαν καταφύγει γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὴ δεσποτεία τῶν Μυκηναί-ων στὰ πεδινὰ μέρη ἡ ζωὴ ξαναγυρίζει στὴν προ-μυκηναϊκὴ ἁπλότητα Οἱ Δωριεῖς ὅπως

δηλώνει τὸ ὄνομά τους (ἀπὸ τὸ δόρυ) ἦταν ξυλοκόποι Χρόνια στὰ βουνά ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν πολιτισμό μεταφέρουν τὰ ἤθη καὶ τὴ γλώσσα τους τὴ δωρικὴ διάλεκτο στὶς περιοχὲς ὅπου ἐγκαθίστανται ἢ ἂν θέλετε ποὺ εἰσβάλλουν Ταυτόχρονα οἱ μετακινή-σεις καὶ τῶν ἄλλων ἑλληνικῶν φύλων καθὼς καὶ οἱ ἔντονες ζυμώσεις συνέβαλαν στὴ δη-μιουργία τῶν πόλεων-κρατῶν Ὁ χωρισμὸς τῶν Ἐλλήνων σὲ πόλεις-κράτη εὐνόησε τὴ διαλεκτικὴ διαφοροποίηση

ΟΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Καθὼς ἡ Ἑλλάδα κατακερματίζεται σὲ αὐτότομα κράτη καὶ κρατίδια εἶναι εὔλογο ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση νὰ ἔχει ἀντίκτυπο καὶ στὴ γλώσσα Ποτὲ σὲ τόσο μικρὸ χῶρο δὲν δημιουργήθηκαν τόσο πολλὲς διάλε-κτοι γλωσσικὲς δηλαδὴ ποικιλίες τῆς ἴδιας γλώσσας

Ἡ Δωρικὴ διάλεκτος στὴν ὁποία ἔγρα-ψαν ὁ μεγάλος λυρικὸς ποιητὴς Πίνδαρος ὁ Σιμωνίδης ὁ Βακχυλίδης ὁ Θεόκριτος καὶ ὁ Ἀρχιμίδης ὁμιλεῖται στὶς περιοχὲς

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

37

Μικρὴ ἱστορία

τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας

Μεταμυκηναϊκὴ περίοδος

ποὺ κατέλαβαν οἱ Δωριεῖς στὴν Πελοπόν-νησο στὴν Κρήτη στὰ Μέγαρα τὴ Μῆλο τὴ Ρόδο καθὼς καὶ στὶς δωρικὲς ἀποικίες Ἡ περίφημη φράση τοῦ Ἀρχιμήδη laquoΔός μοι πᾷ στῶ καὶ τὰν γᾶν κινήσωraquo εἶναι γραμμένη στὴ Δωρική Παρατηροῦμε τὴ διατήτηση τοῦ πρωτογενοῦς ᾱ (γᾶν ἀντὶ γῆν τὰν ἀντὶ τὴν) Στὴ Θεσσαλία τὴ Βοιωτία καὶ τὴ Λέσβο ὁμι-λεῖται ἡ Αἰολικὴ διάλεκτος Στὴν Αἰολική τὴ γλώσσα τῆς Σαπφοῦς πρωτοδιατυπώθηκε τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς χώρας μας Ἡ laquoἙλλὰςraquo ἦταν ἀρχικὰ τὸ ὄνομα μιᾶς μικρῆς πόλης στὴ Θεσσαλία Ἡ Ἀρκαδοκυπριακὴ διάλε-κτος ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς Μυκηναϊκῆς Ἠ κοιτίδα της ἦταν ἡ ἀρχαία Ἀρκαδία Τὸ εἰδυλλιακό της τοπίο ἐνέπνευσε καλλιτέχνες καὶ ποιητές

Οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἀπὸ τὴν ὁμηρικὴ λέξη μακεδνὸς ὑψηλός (ὁμόρριζα τὸ μῆκος καὶ τὸ μακρός) ὁμιλοῦσαν τὴ Μακεδονικὴ δι-άλεκτο Δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία ὅτι ἠ Μακεδονικὴ εἶναι διάλεκτος ἑλληνική Ἁπλῆ

ἀπόδειξη οἱ Σκοπιανοὶ δὲν μποροῦν νὰ δια-βάσουν οὔτε μία λέξη ἀπὸ κείμενο γραμμέ-νο στὴ Μακεδονικὴ διάλεκτο Ἂς ταξιδεύ-σουμε τώρα στὴν ἔνδοξη Ἰωνία τὴν κοιτίδα τῆς ἐπικῆς ποίησης τῆς ἱστοριογραφίας τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας ποὺ μέχρι τὸν μοιραῖο Αὔγουστο τοῦ 1922 παρήγαγε ἀδιά-κοπα πολιτισμὸ ἐπὶ 3000 χρόνια

Ἡ Ἰωνικὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ ἔπους τοῦ ἐπιγράμματος καὶ τῆς ἐλεγείας Στενότατα μὲ τὴν Ἰωνικὴ συνδέεεται ἡ διάλεκτος τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων ἡ Ἀττική

Ἡ Ἀθήνα τὸν 5ο αἰώνα ἔφτασε στὸν κο-λοφώνα τῆς δόξας της Στὸ κλεινὸν ἄστυ παρήλασαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ πνεύμα-τος φιλόσοφοι ποιητές ρήτορες ἐπιστή-μονες Στὴ διάλεκτο αὐτὴ σμιλεύτηκαν κεί-μενα ἀπαράμμιλης ἀξίας ὅπως ἡ Ἱστορία τοῦ Θουκυδίδη ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα τὰ πολιτικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ ἄλλα πολλὰ ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός

Αρχαίες επιφάνειες γραφής

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

38

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου Στυλιανῆς Κουρῆ

φιλολόγου

λόγος ἐκ τοῦ κόσμου

Τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὅπως αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο

διαδόθηκαν καὶ διασώθηκαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μέσῳ τῆς γλώσσας καὶ τῆς γραφῆς Ἡ γλώσσα τὴν ὁποία μιλοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ ἀραμαϊκή μία σημιτικὴ διάλεκτος συγγενὴς πρὸς τὴν ἑβραϊκή ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ παρέ-μεινε ἡ τελετουργικὴ γλώσσα τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἀναγνωσμά-των τῆς Συναγωγῆς1

Τὰ Εὐαγγέλια γράφτηκαν στὴ ἐπονομαζόμενη laquoΚοινήraquo τὴ δημοτικὴ ἑλληνικὴ ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ἡ ὁποία μιλιό-ταν ἀπὸ τὸν 3ο αἰ πΧ μέχρι τὸν 3ο αἰ μΧ σὲ διάφορες ἑλληνικὲς ἐθνότητες Ἡ Ἑλλη-νιστικὴ Κοινὴ ἦταν τόσο δια-δεδομένη τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὥστε τὸ ἴδιο τὸ ἐθνικὸ ὄνομα ldquoἛλληνldquo στὴν Παλαιστίνη πιθανῶς σήμαινε τὸν ἑλληνό-φωνο Ἑβραῖο2 Ἐπειδή ὅμως οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς γενικὰ ἀπέφευγαν νὰ τὴν

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

39

Ἡ Ἑλληνιστικὴ Κοινή τοῦ Εὐαγγελίου

χρησιμοποιοῦν στὰ γραπτά τους καθότι ἦταν θαυμαστές της ἀρχαίας ἑλληνικῆς λο-γοτεχνίας καὶ φιλοσοφίας μοναδικὲς πηγὲς γιὰ αὐτὴν τὴ γλώσσα ἀποτελοῦν τὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέ-ρες καὶ τὰ σπαράγματα τῶν παπύρων ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀρχαῖες αἰγυπτιακὲς πόλεις Στοὺς συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης δὲν παρατηρεῖται κανένα ἴχνος λεξιθηρίας καὶ ἀρχαϊσμοῦ διότι εἶχαν σοβαρὸ σκοπό νὰ καταθέσουν τὴν Ἀλήθεια καὶ ὄχι νὰ κάνουν ἐπίδειξη ὕφους3

Ἡ Κοινὴ εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς δι-αλέκτου ἡ ὁποία ὅμως ἀττικὴ διάλεκτος παρουσιάζει μεταβολὲς ὡς πρὸς τὸ λεξιλό-γιο τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύνταξη δηλαδή εἰσάγονται νέες συντακτικὲς μορφές νέες λέξεις καὶ νέες σημασίες Πρόκειται γιὰ τὴ φυσικὴ ἐξέλιξη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς

Οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφουν ὅλοι στὴν Κοινὴ ἑλληνική ἀλλὰ διαφέρουν μεταξύ τους στὸ ὕφος καὶ στὸν σκοπὸ τους4 Ἀρχικά θεωρήθηκε ὅτι πρό-κειται γιὰ μία ἰδιαίτερη laquoἱερὴraquo γλώσσα καὶ τὴν ὀνόμασαν laquoΒιβλικὴ Ἑλληνικὴraquo ἢ laquoγλώσσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςraquo Ἀπὸ τότε ὅμως ποὺ οἱ ἐρευνητὲς μελέτησαν τὴ γλώσσα τῶν πα-πύρων μὲ τὰ κείμενα τῆς καθημερινῆς ζωῆς (ἰδιωτικὲς ἐπιστολές συμφωνητικὰ κἂ) τῶν ἑλληνιστικῶν χρόνων διαπιστώθηκε ὅτι ἡ γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἡ Κοινὴ ἑλληνιστική ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνιστικῶν χρό-νων ποὺ εἶχε διαδώσει ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του στὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-νης5 Ἡ γλώσσα γίνεται πιὸ ἀναλυτική πιὸ

εὔπλαστη καὶ συνάμα εὐκολότερη ὥστε νὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταποκριθεῖ στὸ ρόλο τῆς παγκόσμιας γλώσσας6

Στὴν ἑλληνιστικὴ Κοινὴ ἔγραφαν οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας ὑπόψη τους νὰ διαδώσουν ὅσο γίνεται πιὸ εὐρέως τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ γιrsquo αὐτὸ καθόλου τυχαῖο τὸ ὅτι ἐπέλεξαν καὶ χρησιμοποίησαν τὴ γλώσσα ποὺ ἦταν πιὸ διαδεδομένη στὴν ἐποχή τους καὶ εὔκολα κατανοητὴ ἀπὸ τὸν λαό Ἡ Κοινὴ ἦταν μία γλώσσα ἐπι-κοινωνίας ποὺ εἶχε ὅλα τὰ ἀπαραίτητα χαρακτηριστικὰ μίας κοινῆς γλώσσας τῶν νεοφώτιστων χριστιανικῶν ὁμάδων καταφέρνοντας ἔτσι νὰ γίνει ἡ μονα-δικὴ πρωτότυπη γλώσσα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης

1 Καραβιδόπουλος Ἰωάννης Δ Εἰσαγωγὴ στὴν Καινὴ Διαθήκη Θεσσαλονίκη 2007 σελ1042 Janse Mark ldquoΤὰ Ἑλληνικά της Καινῆς Δια-θήκηςrdquo στὸ Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἕως τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἐπιμ ΑΦ Χρηστί-δης Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν 2001 σελ4803 Σάκκος Στέργιος Ν Μαθήματα Εἰσαγωγῆς εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην διὰ τοὺς φοιτητὰς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκη 1972 σελ804 Ἀγουρίδης Σάββας Χρ Εἰσαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην Ἀθήνα 1971 σελ24-275 Καραβιδόπουλος Ιωάννης Δ Εἰσαγωγή στὴν Καινή Διαθήκη σελ105-1066 Κόλτσιου Νικήτα Ἀ ldquoἩ γλώσσα τῆς χριστια-νικῆς γραμματείαςrdquo Ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας τόμος Β΄ ἐπιμ Πέτρου Ἰωάννης Αθήνα 2008 σελ481

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

40

Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκῃ

Ὁ ὃσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία Γεννήθηκε περὶ τὸ 450 μΧ Σύμφωνα μὲ τὸν Συναξαριστή

αὐτὸς ὁ ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος ἀπαρνήθηκε νωρὶς τὴν πα-τρίδα του ὅπως καὶ κάθε δεσμὸ του μὲ τὸν κόσμο γιὰ νὰ σηκώσει τὸν σταυρὸ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Κύριο Δουλαγωγοῦσε τὶς ὁρμὲς τῆς σαρκὸς μὲ σύντονη ἄσκηση καὶ καθοδηγεῖτο στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρετῶν ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ τοὺς ἁγίους Στυλίτες Φλεγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπι-θυμία νὰ τοὺς μιμηθεῖ ἀνέβηκε σὲ μία ἀμυγδαλιὰ καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ ἕνα κλαδὶ ὡς στυλίτης ἑνὸς νέου εἴδους (δενδρίτης) Ἐκεῖ ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὶς περιφρονήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ τὶς καιρικὲς ἀντιξοότητες Ἄνθρωποι θεοσεβεῖς καὶ γεμάτοι ζῆλο γιὰ τὴν ἀρετή ἔγιναν μαθητὲς του καὶ παρακαλοῦσαν τὸν ὅσιο νὰ κατέβει ἀπὸ τὸ κλαδὶ του γιὰ νὰ τοὺς καθοδηγήσει στὴ μοναχικὴ ζωή Ὁ Δαυὶδ ὅμως ἀπαντοῦσε ὅτι θὰ κατέβαινε μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει σημεῖο ἀπὸ τὸν Θεό Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου ὁ ὁποῖος τὸν δια-βεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικὸ του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό Σὲ ἕνα νέο ἡσυχα-

στήριο ὁ ὅσιος ἀφοσιώθηκε στὸν ἔγκλειστο βίο προσευχόμενος ἀδιαλείπτως χωρὶς περισπα-σμούς

Μιὰ νύχτα καθὼς οἱ στρατιῶτες τῆς φρουρᾶς ἀνέβαιναν στὰ τείχη εἶδαν φωτιὰ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ πα-ράθυρο τοῦ κελιοῦ του Τὸ πρωὶ ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ἔμειναν ἔκπληκτοι βλέποντας τὸ κελὶ ἄθικτο καὶ τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ σῶο καὶ ἀβλαβῆ Τὸ ἴδιο θαῦμα ἐπαναλήφθηκε συχνὰ καὶ ὅλη ἡ πόλη ἔγινε μάρτυρας αὐτοῦ

Κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους οἱ ὀρδὲς τῶν Σλά-βων καὶ Ἀβάρων ποὺ ἀπὸ κοινοῦ εἶχαν εἰσβάλει στὴ Μακεδονία ἐρημώνοντὰς

την ἀπειλοῦσαν τὸ Σίρμιο ἕδρα τοῦ ἐπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ Αὐτὸς ἔγραψε τότε στὸν μητρο-πολίτη Θεσσαλονίκης συνιστώντας νὰ στείλει ὡς πρεσβευτὴ στὸν Ἰουστινιανὸ ἕναν ἐνάρετο ἄνδρα γιὰ νὰ τοῦ ζητήσει νὰ μεταθέσει τὴν ἕδρα του στὴ Θεσσαλονίκη Συγκεντρωμένοι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ κληρικοὶ τῆς πόλης ἀποφάνθηκαν ὅλοι μὲ μία φωνὴ ὅτι μόνο ὁ Δαυὶδ ὁ ἔγκλειστος ἦταν ἄξιος νὰ τοὺς ἀντιπροσωπεύσει στὸν αὐτοκράτορα καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη

Ὁ ὅσιος προφασιζόμενος τὸ προχωρημένο τῆς ἡλικίας του ἀρνήθηκε στὴν ἀρχή ἀλλὰ φέρ-νοντας στὴ μνήμη του τὸ μήνυμα τοῦ ἀγγέλου ἐνέδωσε προλέγοντας ὅτι ἐπιστρέφοντας θὰ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

41

παρέδιδε τὴν ψυχὴ του λίγα στάδια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του

Ὅταν ὁ ὃσιος Δαυὶδ μετὰ ἀπὸ τόσα χρό-νια ἐγκλεισμοῦ ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου ὅλοι οἱ κάτοικοι γονάτισαν μπροστά του βλέποντας τὴν ἐπιβλητικὴ ὄψη του Ἡ μορφὴ του εἶχε ἀλλάξει Τὰ μαλλιὰ του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τὰ πόδια του τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλι-ου Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητὲς του τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει Ἔτσι ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφτασε στὸ παλάτι ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ συνδρομὴ τῆς συζύγου του Θεοδώρας προσκάλεσε τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου Ἐκεῖ ἐμφανίστηκε κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρ-κα του Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως ὥστε ὁ βασιλέας πρό-θυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του Συναίνεσε δηλαδή στὴ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ἐπαρ-χίας Ἰλλυρικοῦ στὴ Θεσσαλονίκη (535 μΧ) καὶ ἀπέστειλε τὸν ὅσιο στὴν πατρίδα του μὲ τιμές

Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέ-πλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ Ὅταν τὸ πλοῖο ἔφθασε κοντὰ στὸν φάρο τῆς Θεσσα-λονίκης σὲ ἕνα σημεῖο ἀπrsquo ὅπου ἦταν ὁρατό τὸ μοναστήρι τοῦ ὁσίου ὁ Δαυὶδ ἀνήγγειλε στοὺς μαθητές του ὅτι εἶχε φθάσει ἡ ὥρα του καί ἀφοῦ τοὺς ἔδωσε τὸν ἀσπασμὸ τῆς εἰρήνης καὶ ἀνέπεμψε στὸν Θεὸ μία τελευταία δέηση παρέδωσε τὴ μακάρια ψυχὴ του (540 μΧ) Παρὰ τὸν ἰσχυρὸ ἄνεμο τὸ καράβι ἔμει-

νε ἀκίνητο καὶ ἁπλώθηκε μιὰ θεϊκὴ εὐωδία ἐνῷ ἀκούστηκαν οὐράνιες φωνές Ὅταν πιὰ αὐτὲς σίγησαν τὸ καράβι συνέχισε τὸν δρόμο του Ὁ μητροπολίτης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι ὑποδέχθη-καν τὸν ὅσιο στὴν ἀκτὴ καὶ σύμφωνα μὲ τὶς τελευταῖες ἐπιθυμίες του πῆγαν νὰ τὸν ἐντα-φιάσουν στὴ μονή του Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξε-ως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὁρίστηκε πάνδημη κηδεία

Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου γύρω στὸ 685 ndash 690 μΧ ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς Δημήτριο Μό-λις ὅμως ξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή ἡ πλάκα ποὺ κάλυπτε τὸν τάφο ἔγινε χίλια κομμάτια καὶ αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελή-ματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴν θιγεῖ Τριάντα χρόνια ἀργότερα ὁ ἑπόμενος ἡγούμενος κατάφερε νὰ ἀνοίξει τὸ μνῆμα καὶ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου βρέθηκε ἄφθορο Γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὰ τίμια αὐτὰ λείψανα συνέχισαν νὰ θαυματουργοῦν Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχικὴ του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχί-ας στὴ Θεσσαλονίκη (1204 ndash 1222) τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία ἀπrsquo ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο τὸ 1967 Τελικά τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978 Σήμερα βρίσκεται στὸν Ἱερό Ναό τῆς ὁσίας Θεοδώρας Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνή-μη του κάθε χρόνο στὶς 26 Ἰουνίου

Θωμαΐδος Λουπίδου Γιάννη Ξουρίδα

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

42

σχολια-ζωντας

Δεύτερη γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ στὰ Αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Ὡς δεύτερη γλώσσα καὶ ὄχι ὡς διδα-σκόμενη μόνο σὲ μαθητὲς καὶ μα-θήτριες ἑλληνικῆς καταγωγῆς ὅπως

ἀρχικὰ εἶχε ἀποφασιστεῖ ἀναπτύσσονται τὰ ἑλληνικὰ στὰ αὐστραλιανὰ σχολεῖα

Μὲ τὴν ἀπόφαση αὐτή ἡ ὁμογενὴς Ὁμο-σπονδιακὴ βουλευτὴς τοῦ Ἐργατικοῦ Κόμ-ματος Μαρία Βαμβακινοῦ ἐπισημαίνει ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δίνεται ἡ δυνατότητα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα νὰ διδάσκεται σὲ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῶν αὐστραλιανῶν σχολείων καὶ ὄχι μόνο σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἑλληνικῆς καταγωγῆς

Σημειώνεται πὼς κεντρικὸ ρόλο στὴν ἐξέ-λιξη αὐτὴ ἔπαιξε ὁ Συντονιστὴς Ἐκπαίδευ-σης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου Μελβούρνης Βασίλειος Γκόκας ποὺ συντόνιζε τὴν παρέμ-βαση τῆς ὁμογένειας καὶ ὁ ὁποῖος τόνισε στὴν Ἐπιτροπὴ ACARA ὅτι laquoἩ διδασκαλία τῶν Γλωσσῶν ὅπως τονίζεται στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς τομεῖς μάθησης καὶ βασικὸ συστα-τικό τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἐμπειρίας ὅλων τῶν μαθητῶν Σύμφωνα λοιπόν μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σκεπτικὸ αὐτὸ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς ὡς δεύτερης γλώσσας θὰ μπορέσει νά

- Ἐνεργοποιήσει ὅλους τους μαθητές ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πολιτιστικὸ καὶ γλωσ-σικὸ ὑπόβαθρό τους νὰ συμμετάσχουν στὴν ἐκμάθηση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἂν τὸ ἐπι-λέξουν Στὸ πλαίσιο αὐτό ἡ ἀξία τῆς Νέας Ἑλληνικῆς θὰ ἀποτελέσει ἐπιπλέον ἐφόδιο

γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς τῆς Αὐστραλίας ποὺ θὰ κατευθυνθοῦν στὶς Κλασικὲς Σπουδές Βιβλικὲς Σπουδές Ἰατρική Φαρμακολογία κἂ

- Θὰ ἀγκαλιάσει τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶν ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ σπουδά-σουν Νέα Ἑλληνικά ἐνῷ παράλληλα δὲν θὰ δημιουργήσει προβλήματα σὲ αὐτοὺς ποὺ τώρα φοιτοῦν

- Θὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λανθασμένη ἐδῶ καὶ χρόνια ἀντίληψη ὅτι ἡ ἑλληνικὴ εἶναι δι-αθέσιμη μόνο γιὰ τοὺς μαθητὲς ποὺ μιλοῦν τὴν Ἑλληνικὴ στὸ σπίτι (καὶ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τῆς γλώσσας θὰ εἶναι ἀντικίνητρο γιὰ τὴ με-λέτη τῆς γλώσσας ποὺ ὑπάρχει σήμερα)

- Θὰ ἐξασφαλίσει τὸ κύρος τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ πλαίσιο τοῦ Αὐστραλιανοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ ὅλες τὶς πα-ροῦσες ἀλλὰ καὶ τὶς μελλοντικὲς γενιὲς τῶν μαθητῶνraquo

Ἡ Ἐπιτροπὴ ACARA λαβοῦσα ὑπόψη τὶς ὑποδείξεις τῆς ἑλληνικῆς παροικίας ἀποφά-σισε νὰ ἀλλάξει τὴν προηγούμενη ἀπόφα-σή της καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν περίληψη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στὸ Ἐθνικὸ Πρόγραμμα Διδασκαλίας Γλωσσῶν ὡς laquoδεύτερη γλώσσαraquo στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀλλαγὴ ποὺ ἱκανοποιεῖ τὸ αἴτημα τῆς ὁμογένειας καὶ δι-αμορφώνει νέες θετικὲς προοπτικὲς γιὰ τὴ γλώσσα μας στὸ αὐστραλιανὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα

πηγή olympiagr

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

43

Ἐπιστολή στὸν Τηλέμαχο

νὰ ἧταν τὸ ἀποτέλεσμα ὅσο θρῆνο καὶ νὰ προκάλεσε ἡ κίνησή σου αὐτή ἧταν μιὰ κίνη-ση ἄξια θαυμασμοῦ μιὰ κίνηση ποὺ κρύβει τεράστιο θάρρος τεράστια ἀγάπη τεράστια ἀνθρωπιά

Κι ἐμεῖς δίνουμε τεράστια σημασία γιατί ἡ ἀνθρωπιά ἡ αὐτοθυσία καὶ φυσικὰ οἱ ἀξίες ζωῆς ποὺ κρύβονται ἀπό πίσω εἶναι laquoπράγ-ματαraquo ποὺ στὴ σημερινὴ κοινωνία ἐκλείπουν καὶ ἐμεῖς ὀνειρευόμαστε νὰ τὰ ξαναφέρουμε πίσω Δὲν θέλουμε νὰ ξεγελάσουμε κανέναν Γνωρίζουμε πὼς τὸ γράμμα μας δὲν θὰ μπο-ρέσει νὰ φτάσει στὰ χέρια σου ποτέ Ἴσως ὅμως νὰ πέσει στὰ χέρια κάποιου ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν γνωρίζει γιὰ τὸ γεγονὸς ἤ ἀκόμα νὰ γνωρίζει ἁπλά ὅτι ἔγινε laquoκάτιraquo Ἀν τὸ διαβάσει ὅμως ἴσως νὰ καταφέ-ρουμε νὰ τοῦ περάσουμε τὸ μήνυμά μας ἴσως καταφέρουμε νὰ τὸν εὐαισθητοποιήσουμε καὶ νὰ πραγματοποιήσουμε ἔτσι ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ ὄνειρά μας

Κλείνοντας πρέπει νὰ ποῦμε ἕνα εὐχα-ριστῶ σὲ σένα ἕνα εὐχαριστῶ στοὺς ἀνθρώ-πους σὰν κι ἐσένα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἔχουμε ἀκόμα ἐλπίδες νὰ πιστεύουμε πὼς τὰ ὄνειρά μας εἶναι πραγματοποιήσιμα καὶ κυρίως πὼς ἀξίζει νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ πραγματοποιήσουμε

Οἱ μαθητές τῆς Γ΄ Γυμνασίουτοῦ 3ου Γυμνασίου ἈμπελοκήπωνlaquoἜθνος τῆς Κυριακῆςraquo

Οἱ φλόγες ἄγγιζαν τὸ Παγγαῖο οἱ καμπάνες χτυποῦσαν καὶ καλοῦσαν τὸν κόσμο νὰ σπεύσει γιὰ βοήθεια στὸ σπίτι ποὺ καιγόταν στὴν Καβάλα Κι ὁ Τηλέ-μαχος μὲ τὸ παιδικὸ ἀκόμη κορμάκι φο-ρώντας μόνο τὶς παντόφλες του ὅρμησε μέσα στὶς φλόγες

Ὁ Τηλέμαχος κάηκε μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν του στὴν προσπάθειά του νὰ σώσει τὰ ἀδερφάκια του ἀπὸ τὴν φωτιά Κανεὶς δὲν πρόλαβε νὰ τὸν συ-γκρατήσει μόνο ἕνα ξύλινο δοκάρι ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὴν ὀροφὴ τῆς παλιᾶς διώρο-φης κατοικίας τοῦ ἔκοψε τὴ φόρα καὶ τὸ νῆμα τῆς ζωῆς

Εἴμαστε μαθητές τῆς Γ΄Γυμνασίου τοῦ 3ου Γυμνασίου Ἀμπελοκήπων Θεσσαλο-νίκης Χθὲς μόλις ἀκούσαμε στὸ δελτίο

εἰδήσεων γιὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τοῦ χαμοῦ τῶν 3 παιδιῶν στὴν Καβάλα Μὲ τὴν ἐπιστο-λή μας αὐτὴ ἀπευθυνόμενοι στὸ 15χρονο παιδὶ ποὺ χάθηκε θέλουμε νὰ περάσουμε σὲ ὅλους τὸ μήνυμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ θυ-σία του Ὅλοι γνωρίζουμε λοιπόν πὼς καθὼς τὸ σπίτι φλεγόταν τὰ δύο μικρότερα παιδιὰ ἐγκλωβίστηκαν καὶ δὲν κατάφεραν νὰ βγοῦν ἔξω Ὅταν ἐσὺ τὸ ἀντιλήφθηκες αὐτὸ μάθαμε πὼς ἔτρεξες στὸ κτίριο γιὰ νὰ βοηθήσεις τὰ ἀδελφάκια σου μιὰ πράξη ποὺ ὁδήγησε στὸ θάνατό σου

Ξέρουμε πὼς οἱ περισσότεροι θὰ δώσουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς προσοχῆς τους ἐκεῖ στὸν θάνατο ποὺ προκλήθηκε στὶς ζωὲς ποὺ χάθηκαν Ἐμεῖς ὅμως δὲν σκοπεύουμε σrsquo αὐτό Θέλουμε νὰ περάσουμε ἕνα δίδαγμα μέσα ἀπό τὴν πράξη σου

Πῶς ὅμως αὐτὴ ἡ πράξη μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεῖ στὸ μυαλό μας καὶ νὰ ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς ἡλικίας μας Καὶ κυρίως γιατὶ πρέπει νὰ τὴ μιμηθοῦμε καὶ νὰ ἀποτελέσει σταθμὸ στὴ ζωὴ μας

Ἡ ἀπάντηση ἴσως νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἀπο-τυπωθεί μὲ λίγες λέξεις γραμμένες σὲ ἕνα κομ-μάτι χαρτί ὅταν πρόκειται γιὰ πράξεις ὅπως ἡ δική σου Πιστεύουμε λοιπόν πὼς ὅποιο καὶ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

44

β ι β λ ι ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικότερα πα-ραγγέλματα τῆς Α΄ πρὸς Θεσσαλο-νικεῖς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου ἀποστό-

λου τῶν Ἐθνῶν Παύλου εἶναι τὸ laquoἀδιαλείπτως προσεύχεσθεraquo (Α΄ Θεσ 517) Ἐκ πρώτης ὄψεως ἡ ἐντολὴ ποὺ δίδει μοιάζει ἀπραγ-ματοποίητη διότι πῶς εἶναι δυνατὸν στὸν σύγχρονο κόσμο μὲ τὶς ὑψηλὲς ἀπαιτήσεις καὶ τὴν περισσὴ ζάλη τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν νὰ εἴμασθε συνεχῶς προσευχόμενοι

Ἀπάντηση στὸ παραπάνω ἐρώτημα καθὼς καὶ σὲ σειρὰ πολλῶν ἄλλων ἀναλόγων δίδεται στὸ βιβλίο laquoΜία βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρουςraquo τοῦ ἐμβριθοῦς θεολόγου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου ὅπου πα-ρέχεται μία θεολογική πατερικὴ καί κατὰ τὸ δυνατόν ἁπλὴ διδασκαλία περὶ τῆς προ-σευχῆς laquoΚύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησὸν μεraquo γνωστῆς καὶ ἁπλὰ μὲ τὸ ὄνομα laquoεὐχήraquo

Ὁ συγγραφέας ὡς διψῶσα ἔλαφος προ-σέτρεξε στὴν ἀνεξάντλητη κρυστάλλινη πνευματικὴ πηγὴ τοῦ Ἁγίου Ὂρους καὶ συνήντησε ἕναν ἐρημίτη ἀγωνιστὴ μοναχό Εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συζητήσει μαζί του γιὰ τὴ νοερὰ προσευχή Κι ἐνῷ δὲν εἶχε ἀρχικὰ τὴν πρόθεση νὰ καταγράψει τὴ συνομι-λία τελικὰ τὸ ἔπραξε χάριν ὠφελείας τῶν ἀναγνωστῶν

Ἡ διδασκαλία ποὺ προσφέρει τὸ βιβλίο εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητη σὲ κάθε Ὀρθόδοξο

Χριστιανό εἴτε μοναχὸ εἴτε κοσμικό ἐπειδὴ ἡ ἄσκηση τῆς εὐχῆς δὲν εἶναι μέλημα μόνο τῶν μοναχῶν ὅπως ἐσφαλμένα πιστεύουν πολλοί Πλῆθος μοναχῶν ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν προσευχόμενοι μὲ τὴν εὐχή ἀξιώθηκαν με-γάλης πνευματικῆς ὠφελείας Ἡ εὐχὴ εἶναι τὸ πολυτιμότερο ἐφόδιο γιὰ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα μετὰ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἐξομολόγηση καὶ Θεία Κοινωνία)

Ἡ θεματολογία τοῦ βιβλίου ἀρχίζει μὲ τὰ πρῶτα στάδια τῆς εὐχῆς πράγμα ποὺ τὸ καθιστᾶ κατάλληλο καὶ γιὰ τοὺς κοσμικούς Ἀναφέρει τὰ στάδια καὶ τοὺς τρόπους τῆς εὐχῆς τὴ μεγάλη ἀξία της τὸν πόλεμο ποὺ δέχεται ὁ Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν διάβολο τὴν ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοὺς καρποὺς τῆς εὐχῆς καθὼς καὶ τὴν ἀξία τῆς εὐχῆς ὡς προσευχῆς γιὰ τοὺς ἄλλους Τονίζεται δὲ ἡ ἀναγκαιότητα τῆς συμμετοχῆς στὴ μυστηρι-ακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς καθοδήγησης ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα

Οἱ περισσότερες ἀπὸ εἴκοσι ἐκδόσεις ποὺ γνώρισε τὸ βιβλίο εἶναι μία ἀκόμη μαρ-τυρία τῆς διαχρονικῆς ἀξίας τῆς διδασκα-λίας ποὺ προσφέρει καὶ τῆς χρησιμότητάς της Ἡ μελέτη του εἶναι ἕνας χάρτης ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ μονοπάτι ποὺ βάδισαν οἱ Ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἔχει προορι-σμό σὺν Θεῷ Ἁγίῳ τὴ θέωση

Ἀποστόλου Μυργιώτη μαθηματικοῦ

Μιὰ βραδιὰστὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ Ἱεροθέου Ἐκδ Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου - Πελαγίας

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

45

Πρὸς laquoΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗraquo ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣΜοναστηρίου 225 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο 2310 552207 Τηλεμοιότυπο2310 552209

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ _____________________________________________________________________________________________________

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ _____________________________________________________________________________________________________________

ΤΚ_________________________ ΠΟΛΗ__________________________________________ ΧΩΡΑ ___________________________________

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ __________________________________________________________________________________________________

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ___________________________________

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ1hellip ὁ Κομνηνός δεσπότης τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τοὺς φράγκους Ὅμοια γράμματα2 Ἰουδαία βασίλισσα τῆς Περσίας Οἱ Ρῶσοι κατὰ τὴν Ἀποκάλυψη3Ὁ ἀριθμὸς ἓξι Ἀρχηγὸς τοῦ μακεδονικοῦ ἀγώνα Ἰρλανδὸς θεατρικὸς συγγραφέας ποὺ τιμήθηκε μὲ τὸ βραβεῖο Νόμπελ4ldquoὉ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος helliprdquo 5 Ἀρχικά της ἑλληνικῆς τηλεόρασηςὉ ὑποπλοίαρχος ποὺ βύθισε τὸ ὀθωμανικὸ θωρηκτὸ στὸν Θερμαικὸ κόλπο τὸ lsquo126 Σύνορα Μονάδα μέτρησης τῆς ἠλεκτρικῆς ἀντίστασης7Μουσικὴ νότα Τὸ μυθικὸ ταίρι τοῦ Λέανδρου

8 Ἀπεσταλμένος τοῦ Γενικοῦ μας Ἐπιτελείου κατὰ τὸ πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης τὸ ΄129 Ἡ βιταμίνη Β8 ποὺ βοηθάει στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπῶν στὶς ἀρτηρίες καὶ στὸ ἧπαρ10 Ἀρχικὰ νοσοκομείου τῆς Ἀθήνας ποὺ εἰδικεύεται σὲ τραυματολογικὰ καὶ ὀρθοπεδικὰ περιστατικά Ὅμοια γράμματα Μετοχὴ τοῦ ldquoεἰμίrdquo11 Ὁ ὁποῖος Μουσικὴ νότα Ὑποθέτει12 Ἐπίσημο ὑπόδημα τῶν προγόνων μας

ΚΑΘΕΤΑ 1 Πόλη στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπ Παῦλος τὸ 502 Συμπερασματικὸς σύνδεσμος Προτρέπει3 Ὁ ἀριθμὸς 79 Τέτοιος θεσμὸς εἶναι ἡ οἰκογένεια4 Ὁ πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης5 24 ἔχει ἡ ἡμέρα Στὴ δημοτικὴ τὸν φωνάζουμε ldquoγιὸrdquo (αἰτ καθ)6 Τὸ ἐθνικὸ νόμισμα τῆς χώρας ποὺ νικήσαμε στὸν Βrsquo Βαλκανικὸ Πόλεμο Χάρη στὸν ἑλληνικόhellipεἴχαμε τὴν κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο 7 Γίνεται αὐτὸς ποὺ τὸν βλέπουν Συναισθηματικὸ νεανικὸ ρεῦμα Φωνήεντα 8 Ἂς σώσει (προστ) Προστακτική ποὺ λέγεται ἀπὸ φρουρό9 Κόρη τοῦ Οἰδίποδα καὶ τῆς Ἰοκάστης Ὑποθέτει (καθ)10 Ἀρχήhellip ρήματος Αὐγά στὴν καθαρεύουσα11 Κατοικοῦσαν στὸ ἀρχαῖο Ἴλιον Ἑβραϊκὸ λατρευ-τικὸ ἐπιφώνημα

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΤΤ 2ΕΣΘΗΡ-ΡΩΣ 3ΣΤ-ΜΕΛΑΣ-ΣΩ 4ΣΩΘΗΣΕΤΑΙ 5ΕΤ-ΒΟΤΣΗΣ 6ΟΡΙΑ-ΩΜ 7ΣΙ-ΗΡΩ 8ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ 9ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ 10ΚΑΤ-ΟΟ-ΩΝ 11ΟΣ-ΛΑ-ΕΑΝ 12ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΚΑΘΕΤΑ 1ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2ΕΣΤΩ-ΝΑ 3ΟΘ-ΘΕΟΣΔΟΤΟΣ 4ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5ΩΡΕΣ-ΥΙΟ 6ΛΕΒΑ-ΣΤΟΛΟ 7ΟΡΑΤΟ-ΙΜΟ-ΑΥ 8ΣΩΣΑΤΩ-ΑΛΤ 9ΙΣΜΗΝΗ-ΕΙ 10ΡΗ-ΩΑ 11ΤΡΩΕΣ-ΩΣΑΝΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ 15euro Ἐξωτερικοῦ 25euroemai contactenromiosinigr

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Eurobank BIC EFGBGRAA IBANGR4002603220000140200352972ΠΕΙΡΑΙΩΣ SWIFT-BIC PIRBGRAA 5253-059675-650IBAN GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

46

ΟΙ EΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΛόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣΒιομετρικὰ διαβατήρια Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες (Δεύτερη ἔκδοση)Τιμή 7 Εὐρώ

ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ(Παντέλ-Ἀγᾶ)laquoΜνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ Ἔπους 1913-1922raquoΤιμή 7 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥΤιμή 5 εὐρώ

ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑlaquoὉ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ ΑἰτωλόςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου

(Νικολοπούλου)

Τά ἉγιορειτικάΜνημεῖατῆς Φύσεως

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ2011

ΤάἉγ

ιορειτ

ικάΜν

ημεῖα

τῆςΦ

ύσεω

ςΜοναχοῦΜΑΞΙΜ

ΟΥἸβηρίτου

(Νικολοπ

ούλου)

EJOFYLLO 62011 1053 AM Page 1

π ΠαΐσιοςΟ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣΜαρίας ΓουμενοπούλουΤιμή 5 εὐρώ

ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣΜοναχοῦ Μαξίμου ἸβηρίτουΤιμή 40 εὐρώ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥlaquoΤό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία ἈγάπηςraquoΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥΔασκάλουΤιμή 3 εὐρώ

ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝΠροσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ

ΝΕΕΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ