Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Γ΄ ΓυμνασίουΚαλλιόπη Κωσταριδάκη ΠΕ02http://blogs.sch.gr/kostarida/Γυμνάσιο Περάματος Ρεθύμνου

Σωκράτης

Ο Σωκράτης (4 Ιουνίου 470 π.Χ. - 399 π.Χ.) ήταν Έλληνας Αθηναίος φιλόσοφος

και μια από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες του Ελληνικού και παγκόσμιου πολιτισμού.

Είχε έναν πολυάριθμο κύκλο πιστών φίλων, κυρίως νέων από αριστοκρατικές οικογένειες, απ' όλη την Ελλάδα. Ορισμένοι από αυτούς έγιναν γνωστοί ως ιδρυτές φιλοσοφικών σχολών διαφόρων κατευθύνσεων όπως ο Πλάτωνας. Στις φιλοσοφικές του έρευνες τον παρακολουθούσαν πολλοί, ιδιαίτερα νέοι, που ένιωθαν ευχαρίστηση ακούγοντας τον να μιλάει και να συζητάει για θέματα κοινωνικά, πολιτικά, ηθικά και θρησκευτικά.

Η ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΤΟΥ Έτσι σχηματίστηκε γύρω του ένας όμιλος, που δεν αποτελούσε όμως σχολή, γιατί ο Σωκράτης δε δίδαξε συστηματικά, αλλά διαλεγόταν σε κάθε σημείο της πόλης, με ανθρώπους κάθε κοινωνικής τάξης και σε αντίθεση με τους σοφιστές δεν έπαιρνε χρήματα από τους μαθητές του.

Το 399 π.Χ. διατυπώθηκε εναντίον του κατηγορία για ασέβεια προς τους θεούς και για διαφθορά των νέων. Ο φιλόσοφος καταδικάστηκε, με βάση την κατηγορία, σε θάνατο. Ως σκοπιμότητα της κατηγορίας θεωρήθηκε η διδασκαλία του, η οποία επιδρούσε στους νέους, και με τον φιλελευθερισμό που τον διέκρινε, θεωρήθηκε ανατρεπτικός. Ουσιαστικό κίνητρο, όμως, υπήρξε η αντιζηλία του με σημαντικούς άνδρες της εποχής.

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ

Μετά την καταδίκη του παρέμεινε στο δεσμωτήριο 30 μέρες, γιατί ο νόμος

απαγόρευε την εκτέλεση της θανατικής ποινής πριν από την επιστροφή του ιερού πλοίου από τις γιορτές της Δήλου.

Από τον διάλογο του Πλάτωνα Κρίτων μαθαίνουμε ότι ο Σωκράτης θα μπορούσε να σωθεί, αν ήθελε, αφού οι φίλοι του είχαν την δυνατότητα να τον βοηθήσουν να αποδράσει. Ο Σωκράτης αρνήθηκε και, ως νομοταγής πολίτης και αληθινός φιλόσοφος, περίμενε τον θάνατο ειρηνικά και γαλήνια, και ήπιε το κώνειο, όπως πρόσταζε ο νόμος.

Ο Πλάτωνας και η σχέση του με το Σωκράτη

Ο Πλάτωνας υπήρξε μαθητής του Σωκράτη , του οποίου τη δίκη και καταδίκη έζησε από κοντά. Ο ίδιος κατέγραψε όλη τη φιλοσοφία του Σωκράτη αφού ο Σωκράτης δεν άφησε πίσω του γραπτές μαρτυρίες. Ο Κρίτων είναι άλλο ένα έργο του Πλάτωνα που εντάσσεται στην τετραλογία (Ευθύφρων, Κρίτων, Απολογία, Φαίδων) των διαλόγων που αναφέρονται στη δίκη και εκτέλεση του Σωκράτη.

Τα πρόσωπα του διαλόγου είναι δύο: ο Σωκράτης και ο στενός και πλούσιος φίλος του, Κρίτων, που τον επισκέπτεται χαράματα στη φυλακή καθώς η είδηση για την επικείμενη άφιξη του ιερού πλοίου από τη Δήλο προμήνυε την αναπόφευκτη θανάτωση του Σωκράτη .Στο απόσπασμα που εξετάζουμε ο Σωκράτης δικαιολογεί με επιχειρήματα την άρνησή του να δραπετεύσει από τη φυλακή και την απόφασή του να μείνει πιστός στους νόμους της πόλης.

.

Εἰ μέλλουσιν ἡμῖν εἴτε ἀποδιδράσκειν ἐνθένδε ,εἴθ’ ὅπως δεῖ ὀνομάσαι τοῦτο,ἐλθόντες οἱ νόμοι καί τό κοινόν τῆς πόλεωςἐπιστάντες ἔροιντο·

Εἰπέ μοι, ὦ Σώκρατες, τί ἐν νῷ ἔχεις ποιεῖν;Ἄλλο τι ἤ τούτῳ τῷ ἔργῳ ᾧ ἐπιχειρεῖςδιανοῇ τούς τε νόμους ἡμᾶς ἀπολέσαικαί σύμπασαν τήν πόλιν τό σόν μέρος;

Προσωποποίηση Νόμων

Ἤ δοκεῖ σοι οἷόν τε ἔτι ἐκείνην τήν πόλιν εἶναι καί μήἀνατετράφθαι,

ἐν ᾗ ἄν αἱ γενόμεναι δίκαι μηδέν ἰσχύωσινἀλλά ὑπό τῶν ἰδιωτῶν ἄκυροί τε γίγνωνταικαί διαφθείρωνται;

Αν, ενώ σκοπεύουμε εμείς είτε να δραπετεύσουμε από εδώ,είτε όπως αλλιώς ταιριάζει να ονομάσουμε μια τέτοια πράξη,αφού έρχονταν οι νόμοι και οι δημόσιες αρχέςκαι σταθούν μπροστά μας μάς ρωτήσουν:

Πες μας, Σωκράτη, τι έχεις στο νου σου να κάνεις;

Κάτι άλλο ή με αυτήν την πράξη που επιχειρείςσκέφτεσαι και εμάς τους νόμους νακαταστρέψειςκαι όλη την πόλη όσο περνάει από το χέρι σου;

Ή σου φαίνεται ότι είναι δυνατόνα υπάρχει ακόμη εκείνη η πολιτεία και να μην έχεικαταλυθείστην οποία οι δικαστικές αποφάσεις δεν έχουν καμιάδύναμηαλλά και ακυρώνονται και καταστρέφονται από τουςαπλούς πολίτες;

1. Δραπετεύοντας σκέφτεσαι να καταστρέψεις εμάς και την πόλη;

2. Νομίζεις ότι μία πόλη στην οποία οι δικαστικές αποφάσεις παραβιάζονται από τους πολίτες μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει και να μην καταλυθεί;

Τα ερωτήματα των νόμων προς τον Σωκράτη

• Ρυθμίζουν σε μια κοινωνία τις σχέσεις των μελών μεταξύ τους ,καθορίζουν τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματά τους, αλλά και προς το κράτος .

• Καλλιεργούν το σεβασμό στη ζωή , τιμή και περιουσία του κάθε πολίτη.

• Αποτρέπουν την αδικία, την αυθαιρεσία της εξουσίας, τη χρήση βίας.

Οι νόμοι

Τί ἐροῦμεν, ὦ Κρίτων, πρός ταῦτα καί ἄλλα τοιαῦτα;

Πολλά γάρ ἄν τις ἔχοι, ἄλλως τε καί ῥήτωρ, εἰπεῖν

ὑπέρ τούτου τοῦ νόμου ἀπολλυμένου

ὅς προστάτει τάς δίκας τάς δικασθείσας κυρίας εἶναι.

Ἤ ἐροῦμεν πρός αὐτούς ὅτι

«Ἠδίκει γάρ ἡμᾶς ἡ πόλις καί οὐκ ὀρθῶς τήν δίκην ἔκρινεν;»

Ταῦτα ἤ τι ἐροῦμεν;

Τι θα πούμε, Κρίτωνα, σ’ αυτά και σ’ άλλα παρόμοια;

Γιατί πολλά θα μπορούσε κάποιος να πει,

κι ιδιαίτερα ένας ρήτορας

για να υπερασπιστεί αυτό το νόμο που κινδυνεύει να καταλυθεί

ο οποίος ορίζει οι δικαστικές αποφάσεις να έχουν κύρος.

Ή θα πούμε σ’ αυτούς ότι

«επειδή μας αδικούσε η πόλη και δεν έκρινε δίκαια τη δίκη»;

Αυτά θα πούμε ή κάτι άλλο;

Γιατί τελικά ο Σωκράτης αποφάσισε να πιει το κώνειο αν και θα μπορούσε να σωθεί;

Γιατί αν το έκανε θα ήταν σαν να διέψευδε τον ίδιο του τον εαυτό, σαν να πρόδιδε τη δική του διδασκαλία των

τόσων χρόνων!

Θα ήταν αυτό που ο απλός λαός λέει :

«Δάσκαλε που δίδασκες και λόγο δεν εκράτεις!!!»

Πώς θα μπορούσατε να χαρακτηρίσετε το Σωκράτη από τη στάση του αυτή;

Γενναίο ΤίμιοΕιλικρινή Ιδεολόγο Ηθικό Αντικειμενικό Σοφό Μάρτυρα

Γνωρίζετε προσωπικότητες που κράτησαν ανάλογη στάση απέναντι στις αξίες και στις αρχές τους ;

• Ο Χριστός και οι απόστολοι που μαρτύρησαν για την πίστη τους στο χριστιανισμό.

• Οι ήρωες των εθνικών μας πολέμων που θυσιάστηκαν για την ελευθερία της πατρίδας τους ενώ θα μπορούσαν να ακολουθήσουν το δρόμο της προδοσίας, που κάποιοι άλλοι επέλεξαν.

• Καθημερινοί άνθρωποι – ήρωες που μένουν πιστοί στις αξίες και στα ιδανικά τους!