ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

39
Τίτλος Μαθήματος: Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Διδάσκουσα: κα Άννα- Μαρίνα Κατσιγιάννη Παρουσίαση: Φωτοπούλου Παρασκευή (μεταπτυχιακή φοιτήτρια

Transcript of ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Page 1: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Τίτλος Μαθήματος: Ιστορία της Νεοελληνικής

Λογοτεχνίας

Διδάσκουσα: κα Άννα- Μαρίνα Κατσιγιάννη

Παρουσίαση: Φωτοπούλου Παρασκευή (μεταπτυχιακή φοιτήτρια του προγράμματος «Σύγχρονες προσεγγίσεις στη γλώσσα και τα κείμενα», 2014-16)

Page 2: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Πεζογραφία 1900-1920

Page 3: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Η ιστορική πραγματικότητα της εποχής

Βαλκανικοί πόλεμοι (1912-1914)

Συμμετοχή της Ελλάδας στον Πρώτο παγκόσμιο πόλεμο

Εθνικός διχασμός (1915-1917)

Οκτωβριανή επανάσταση και ίδρυση Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος (1917)

εκβιομηχάνιση και μετακίνηση πληθυσμού στο άστυ(πληθυσμιακή έκρηξη) αλλαγή του χώρου δράσης

Page 4: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Οδός Αθηνάς (1905)

Page 5: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Η πνευματική ζωή στις αρχές του αιώνα

• Η λογοτεχνία αλλάζει κατεύθυνση, εγκαταλείπει την ηθογραφία και στρέφεται στο αστικό διήγημα/ μυθιστόρημα.

Περιοδικά της εποχής: Ο Νουμάς, Η Τέχνη, Ο Διόνυσος, Το Περιοδικόν μας

Άλλα είδη που καλλιεργούνται Χρονογραφία παράλληλα: Αυτοβιογραφία Ημερολόγιο

Page 6: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ

Ηθογραφικός

Η πεζογραφία της γενιάς του 1880 τροφοδοτήθηκε κυρίως

από τα ήθη και τα έθιμα των ανθρώπων της υπαίθρου και προσπάθησε να διεισδύσει στον ανθρώπινο ψυχισμό.

(Βιζυηνός, ΠαπαδιαμάντηςΚαρκαβίτσας)

Ανοιχτός χώρος

Αστικός Κατά τις πρώτες δεκαετίες του

20ού αιώνα συντελείται μια τομή. Το ενδιαφέρον των λογοτεχνών στρέφεται πλέον προς το αστικό τοπίο. Διατηρείται το ενδιαφέρον για τον έσω άνθρωπο και για τις περίπλοκες σχέσεις τις οποίες αναπτύσσει.

Κλειστός χώρος (χαμηλοί ήχοι,

λιγοστό φως, αίτημα εσωτερικότητας)

Page 7: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Αστικός ρεαλισμός• Δημοσθένης Βουτυράς: (1872- 1958) Συνετέλεσε στη μετάβαση της λογοτεχνίας από την ύπαιθρο στην πόλη.Εισήγαγε νεωτερικά στοιχεία (φαντασία, παράλογο,υπαρξιστική προβληματική, ειρωνεία). Ανέδειξε τον παράγοντα υποσυνείδητο, εγώ, υπερεγώ.

Στα έργα του: Ήρωες= ηττοπαθείς, αδρανείς, μοιρολάτρες. Αδυνατούν να δράσουν.

Είναι φανερός ο συσχετισμός με την ελληνική κοινωνία στις αρχές του 20ού αιώνα.

Σύμβολο διαίρεσης αλλά και ένωσης, η ταβέρνα.

Εργογραφία: Λεωνίδας Λαγκάς (1903), Οι αλανιάρηδες (1921), Από τη Γη στον Άρη (1929), κλπ.

Page 8: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Πεζογραφία 1900-1920Σύμφωνα με τον Γ. Δάλλα αυτή την περίοδο η πεζογραφίαακολουθεί δύο διαφορετικές κατευθύνσεις, οι οποίες συχνάεναλλάσσονται ενώ άλλοτε διασταυρώνονται . Πιο συγκεκριμένα:1) Κοινωνική πεζογραφία. Θεματικά και υφολογικά έχει

επηρεαστεί από τον ρεαλισμό και τον νατουραλισμό. Εκφράζει έναν κοινωνικό προβληματισμό, ο οποίος προέρχεται από μια σοσιαλιστική κατεύθυνση. Βασικοί εκπρόσωποι: Κ. Θεοτόκης, Κ. Χατζόπουλος.

2) Πεζογραφία του αισθητισμού. Φέρει επιρροές από το κίνημα του συμβολισμού και του αισθητισμού. Καινούργιο στοιχείο το φαντασιακό. Βασικοί εκπρόσωποι: Ν. Επισκοπόπουλος, Π. Νιρβάνας, Π. Ροδοκανάκης, Κ. Χρηστομάνος.

Την ίδια περίοδο εμφανίζονται: Ίων Δραγούμης , Πηνελόπη Δέλτα .

Page 9: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

1) Κοινωνική πεζογραφία

Κωνσταντίνος Θεοτόκης (1872-1923)

• Η λογοτεχνική του πορεία ξεκινά με αισθητιστικά διηγήματα.Αργότερα όμως γνωρίζοντας τη μαρξιστική θεωρία στρέφεταιστο κοινωνικό μυθιστόρημα. Με το έργο του Η τιμή και το χρήμα(1914) επιδιώκει να καταδείξει ότι το χρήμα αλλοιώνει τον χαρακτήρα των ανθρώπων και κατευθύνει τις ενέργειές τους.

• Διέθετε ευρεία γνώση. Είχε μελετήσει αρχαίους συγγραφείς (Οράτιο, Βιργίλιο), καθώς και ευρωπαίους εκπροσώπους τουρεαλισμού ( Μπαλζάκ, Φλωμπέρ).

Page 10: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Εργογραφία (ενδεικτικά)

I. Ποίηση:Τα σονέταII. Πεζογραφία:Η τιμή και το χρήμα (1914)Ο Κατάδικος (1919)Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα (1920)Οι σκλάβοι στα δεσμά τους (1922)III. Μεταφράσεις: Σαίξπηρ, Φλωμπέρ, κ.ο.κ.Οι μεταφράσεις θα συντελούσαν στην πνευματική

αφύπνιση του λαού και στη γνωριμία του με τα μείζονα έργα της ευρωπαϊκής και της ανατολικής λογοτεχνικής παράδοσης.

Page 11: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Κωσταντίνος Χατζόπουλος (1868-1920)• Υποστηρικτής της δημοτικής γλώσσας.• Επηρεάστηκε από τον σοσιαλισμό, γεγονός που

αντικατοπτρίζεται στο έργο του.• Εισήγαγε στην Ελλάδα την πεζογραφία του

συμβολισμού με το έργο του Φθινόπωρο(1917).• Διείσδυση στον ψυχικό και πνευματικό κόσμο των

ηρώων για να αιτιολογήσει ανθρώπινες πράξεις και συμπεριφορές.

• Έμφαση στην υποκειμενικότητα του ατόμου.

Page 12: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Εργογραφία (ενδεικτικά)

I. ΠοίησηΤα τραγούδια της ερημιάςΙΙ. ΠεζογραφίαΟ πύργος του Ακροπόταμου (1915)Υπεράνθρωπος (1915)Φθινόπωρο (1917)ΙΙΙ. ΜεταφράσειςΓκαίτε, μανιφέστο των Μαρξ-Ένγκελς.

Page 13: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Αισθητισμός• Καλλιτεχνικό ρεύμα του 19ου αιώνα, το οποίο εμφανίστηκε στην Ευρώπη,

αναπτύχθηκε ,όμως, κυρίως στην Αγγλία. Ξεκινά ως αντίδραση απέναντι στην επικράτηση του ορθολογικού , επιστημονικού τρόπου σκέψης και του συντηρητισμού της βικτωριανής κοινωνίας.

• Εισηγητής του κινήματος: Walter Pater. Θεωρούσαν ότι η τέχνη και η ομορφιά αξίζουν περισσότερο από

οτιδήποτε άλλο στον κόσμο.

αυτάρκεια έργου τέχνης, καμία ηθική σκοπιμότητα πέρα από την ίδια του την ύπαρξη (Poe: «ποίημα per se»).

ανάδειξη ομορφιάς, η μορφική τελειότητα θα επιτευχθεί με τη δεξιοτεχνική επεξεργασία του έργου.

ανύψωση της τέχνης πάνω από την ίδια τη ζωή.

Βασικό δόγμα: «η τέχνη για την τέχνη», «l’ art pour l’ art».Εκφραστές: Edgar Allan Poe, Ch. Baudelaire, Oscar Wilde, κλπ.

Page 14: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Dante Gabriel Rossetti, Proserpine Dante Gabriel Rossetti, The Twig

Page 15: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Αισθητισμός στην Ελλάδα Εξύμνηση της εξωτερικής, επιφανειακής ομορφιάς Περιβάλλον δράσης= αστικό Ανέμελη ζωή χωρίς βιοποριστικές μέριμνες Έμφαση στην έκφραση ( επιτηδευμένη με διάθεση

υπερευαισθησίας)

Νέο στοιχείο: καλλιέργεια του φανταστικού και αλλόκοτου τόσοστα θέματα όσο και στους εκφραστικούς τρόπους.

Βασικοί εκφραστές: Ν. Επισκοπόπουλος, Π. Νιρβάνας, Π. Γιαννόπουλος, Ν. Καζαντζάκης, Κ. Χρηστομάνος, Π. Ροδοκανάκης(ευρύτατη μόρφωση και γνώση ξένων λογοτεχνιών).

Page 16: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Αισθητισμός στην Ελλάδα

• Νίκος Επισκοπόπουλος: (1874-1944)Άσμα Ασμάτων: ύμνος στην ιδεώδη

γυναίκαΤρελλά διηγήματα: περιγραφή ακραίων περιστατικών παρακολουθώντας τη δράση της ψυχής του ήρωα (εσωτερική πλοκή, ψυχολογική δράση) Θέμα ιδιόμορφο Άχρονη αφήγηση Διάχυτος λυρισμός Χρήση καθαρεύουσαςΧαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί

το διήγημα Μαύρα.

Υπόθεση: ο ήρωας αισθάνεταιμίσος απέναντι στη νευρική αδερφή του, όταν όμως την αντικρύζει νεκρή, κατατρώγεται από τύψεις συνειδήσεως και παθαίνει επιληπτική κρίση.Άλλο διήγημα: Η μητέρα γη.Η γη παύει να γυρίζει και φρίκη και τρόμος είναι τα μόνα αισθήματα που επικρατούν. Στόχος του έργου να αναδειχθεί ημηδαμινότητα της ζωής.

Page 17: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

. Αισθητισμός στην Ελλάδα (ενδεικτικά)Νίκος Καζαντζάκης: (1883- 1957) Κατά τα πρώτα χρόνια της λογοτεχνικής του πορείαςεπηρεάστηκε από το κίνημα του αισθητισμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τοπεζόμορφο ποιητικό αφήγημα: Όφις και κρίνο (1906). Ο ήρωας σκοτώνει τη γυναίκα, επειδή θεωρεί ότι συνιστά εμπόδιοστην καλλιτεχνική του ζωή, μετά αυτοκτονεί. τέχνη= ύψιστη αξία θυσία του ανθρώπου χάριν του

έργου τέχνης

Πλάτων Ροδοκανάκης: (1883-1919)

Το βυσσινί τριαντάφυλλο (1912): Πραγματεύεται τον έρωτα καιτον θάνατο δύο νέων.

Ωραιολατρεία Προσεγμένη γλώσσα Λυρικό/ αισθησιακό ύφος

Page 18: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Πεζογραφία 1929-1936

Κατά τη δεκαετία του ’20

• Κυβέρνηση Βενιζέλου και όραμα απελευθέρωσης των αλύτρωτων περιοχών

• Μικρασιατική καταστροφή• Έλευση προσφύγων Κατάρρευση της Μεγάλης Ιδέας (ιδεολογικό κενό, πολιτική

αστάθεια).

Ηττοπάθεια, παραίτηση, ανάγκη φυγής.

Page 19: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx
Page 20: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Πεζογραφία 1929-1936 Κατά τη δεκαετία του ’30

• Μετά την παγκόσμια κρίση του ’29 επιδίωξη αυτοδυναμίας τόσο στην οικονομία όσο και στη λογοτεχνία. Στο Ελεύθερο πνεύμα (δοκίμιο- μανιφέστο της γενιάς) ο Γ. Θεοτοκάς υποστήριξε πως: «Μια λογοτεχνία αποχτά διεθνή σημασία όταν αρχίσει να επιδρά, χωρίς βέβαια να παύει ποτέ να επιδράται». Σημαντική προϋπόθεση: η πνευματική ελευθερία .

Page 21: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Ελεύθερο πνεύμα (απόσπασμα) […] Τη φωτιά της δημιουργίας δεν την συντηρούν οι φυλακισμένοι φύλακες της

κληρονομιάς των νεκρών, ούτε οι λογικοί και πραχτικοί που περπατούν πάντα στα σίγουρα και αποφεύγουν να κάνουν ένα βήμα εκεί που το έδαφος κουνιέται κάτω από τα πόδια τους, ούτε οι ήρεμοι επιστήμονες οι φορτωμένοι σοφία μα χωρίς μακρινά οράματα και καμιά ανησυχία στην ψυχή, ούτε οι μικροί φιλόδοξοι, που έταξαν ως σκοπούς της ζωής τους τους επαίνους των πρεσβύτερων, την κοινωνική υπόληψη κι ένα τιμητικό αξίωμα. Είναι γεμάτοι τέτοιους ανθρώπους οι δρόμοι της Αθήνας κι ωστόσο η Ελλάδα δεν δημιουργεί, η Ελλάδα δεν πραγματοποιεί τίποτα το όμορφο. Η Ελλάδα – ας πω την τρομερή λέξη – δεν επιδιώκει τίποτα το μεγάλο. Τη φωτιά τη συντηρούν οι ανυπόταχτοι, οι ανικανοποίητοι, οι τυχοδιώκτες της ψυχής και τους πνεύματος, οι άνθρωποι που τους σέρνει το πλεόνασμα των δυνάμεών τους πιο μακριά από τους ορίζοντες και πιο υψηλά από το επίπεδο του πλήθους. Τη συντηρεί ο Άσωτος Υιός. Αν αυτός λείψει, ο τόπος σας όσο κι αν τον νοικοκυρέψετε δεν θα αξίζει πολλά.

Αλίμονο στην Ελλάδα, αν στηρίζει το μέλλον της μονάχα στις άμορφες μάζες των φρόνιμων παιδιών. Το ιδανικός τους είναι μια ήρεμη και γλυκιά μεσημβρινή Ελβετία, υπόδειγμα τάξης, άνεσης και μακαριότητας, χωρίς καμιά αγωνία, κανένα μεγάλο όνειρο, καμιά τρέλα, καμιά δημιουργική πνοή. Μα είναι δυνατόν να καταντήσει Ελβετία αυτή η χώρα του Οδυσσέα; […]

Page 22: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

. Πεζογραφία 1929- 1936 Η πεζογραφία αυτής της περιόδου διακρίνεται σε τρεις ομάδες συγγραφέων: 1. Αιολική σχολή. Οι συγγραφείς που ανήκουν σ’ αυτή τη σχολή βίωσαν τη

μικρασιατική καταστροφή και τον ξεριζωμό των Ελλήνων από τα πατρογονικά χώματα. Η λογοτεχνία είναι ένας τρόπος για να διατηρήσουν άσβεστες στη μνήμη τους τις αλύτρωτες περιοχές. Στη σχολή αυτή ανήκουν: Στρατής Μυριβήλης, Στρατής Δούκας, Ηλίας Βενέζης, Φώτης Κόντογλου.

2. Αστικός ρεαλισμός. Ορισμένοι από τους συγγραφείς αυτής της ομάδας βίωσαν τη μικρασιατική καταστροφή, επέλεξαν, όμως, να αποτυπώσουν το ιστορικό παρόν (αστική ζωή). Τα περισσότερα έργα αναφέρονται σε κοινωνικά θέματα και εισάγουν ιδεολογικούς προβληματισμούς. Εδώ κατατάσσονται: Γ. Θεοτοκάς, Άγγ. Τερζάκης, Κ. Πολίτης, Μ. Καραγάτσης.

3. Σχολή της Θεσσαλονίκης. Απορρίπτουν τον ρεαλισμό και πειραματίζονται με νέες τεχνικές που προσδιορίζουν τον μοντερνιστικό τρόπο γραφής. Σημαντικοί εκπρόσωποι: Γ. Μπεράτης, Στ. Ξεφλούδας, Ν. Γ. Πεντζίκης, Αλ. Γιαννόπουλος

Page 23: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

1. Αιολική σχολή

Φώτης Κόντογλου

Στρατής Δούκας

Στρατής Μυριβήλης

Page 24: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

1. Αιολική σχολήΣτρατής Μυριβήλης (1892-1969) Συμμετείχε στους βαλκανικούς πολέμους, στον πρώτο παγκόσμιο και στη μικρασιατική εκστρατεία.Πολέμησε για την ανόρθωση του ελληνισμού. Έτρεφε σεβασμό για την ελληνική παράδοση. Εργογραφία (ενδεικτικά):Μυθιστορήματα: Η ζωή εν τάφω (1924) Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια (1932) Η Παναγιά η γοργόνα (1939)Διηγήματα: Κόκκινες ιστορίες (1915) Διηγήματα (1928) Το πράσινο βιβλίο (1936) Το γαλάζιο βιβλίο (1939)

Page 25: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Απόσπασμα από το έργο: Η ζωή εν τάφω

Ακουμπώ πάνω στο προπέτασμα σαν να κουράστηκα ξαφνικά πολύ.Από μέσα μου αναβρύζουν δάκρυα απολυτρωτικά. Στέκουμαι έτσι πολλήν ώρα, με το κεφάλι όλο χώματα, ακουμπισμένο στα σαπισμένα σακιά. Με δυο δάχτυλα λαφριά, προσεχτικά, αγγίζω την παπαρούνα. Ξαφνικά με γεμίζει μια έγνια, μια ζωηρή ανησυχία πως κάτι μπορεί να πάθει τούτο το λουλούδι, που μ' αυτό μου αποκαλύφθηκε απόψε ο Θεός. Παίρνω τότες στη ράχη ένα γερό τσουβάλι (δαγκάνω τα χείλια από την ξαφνική σουβλιά του ποδιού), και τ' ακουμπώ με προφύλαξη μπροστά στο λουλούδι. 'Ετσι λέω θα 'ναι πάλι κρυμμένο για όλους τους άλλους. Χαμογελώ πονηρά. Κατόπι σηκώνουμαι ξανά στα νύχια κι απλώνω το μπράτσο έξω. Ναι. Το άγγισα λοιπόν πάλι! Τρεμουλιάζω από ευτυχία. Νιώθω τα τρυφερά πέταλα στις ρώγες των δαχτύλων. Είναι μια ανεπάντεχη χαρά της αφής. Μέσα στο χέρι μου μυρμιδίζει μια γλυκιά ανατριχίλα. Ανεβαίνει ως τη ράχη. Είναι σαν να πεταλουδίζουν πάνω στην επιδερμίδα τα ματόκλαδα μιας αγαπημένης γυναίκας. Φίλησα τις ρώγες των δαχτύλων μου. Είπα σιγά σιγά:-Καληνύχτα... καληνύχτα και να 'σαι βλογημένη.Γύρισα γρήγορα στ' αμπρί. Ας μπορούσα να κάμω μια μεγάλη φωταψία... Να κρεμάσω παντού σημαίες και στεφάνια! 'Αναψα στο λυχνάρι τέσσερα φιτίλια και τώρα πασχίζω να τη χωρέσω εδώ μέσα, μέσα σε μια τόσο μικρή γούβα, μια τόσο μεγάλη χαρά. Η ψυχή μου χορεύει σαν μεγάλη πεταλούδα. Χαμογελώ ξαπλωμένος ανάσκελα. Κάτι τραγουδάει μέσα μου. Τ' αφουγκράζομαι. Είναι ένα παιδιάτικο τραγούδι: Φεγγαράκι μου λαμπρό....

Page 26: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

1. Αιολική σχολή Στρατής Μυριβήλης, Η ζωή εν

τάφω Με το έργο αυτό εγκαινιάζεταιη αντιπολεμική πεζογραφία.Επιστολικό μυθιστόρημα με αυτοβιογραφικά στοιχεία. Απόδοση των προσωπικών του εμπειριών στο μακεδονικό μέτωπο. Βάση για τη σύνθεση = το ημερολόγιό του Φρίκη και αποτροπιασμός για

τον πόλεμο Γλώσσα απλή Γραφή εξομολογητική

Page 27: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

1. Αιολική σχολή

Ηλίας Βενέζης (1904- 1973)Στο πρώτο μυθιστόρημά του Το νούμερο 31328 αφηγείται προσωπικά βιώματα από την αιχμαλωσία του στο

εσωτερικό της Μ. Ασίας. Λεπτομερείς περιγραφές

που δημιουργούν συναισθηματισμό (κράμα ρεαλισμού- λυρισμού)

υπαινικτικότητα, κοφτές φράσεις= υποβολή συναισθημάτων

Απλή γλώσσα με τούρκικες λέξεις

Στρατής Δούκας (1895-1983)Ιστορία ενός αιχμαλώτου (1929)Βασίζεται σε πραγματικές εμπειρίες Συλλογικό υποκείμενο Οριοθέτηση συναισθημάτωνΦώτης Κόντογλου: (1895-1965)Πεζογράφος και αγιογράφος. Έτρεφε θαυμασμό για την ελληνορθόδοξη παράδοση.Στα αφηγήματά του ανασυστήνειμνήμες των παιδικών του χρόνωνστην Ανατολή. Αξιομνημόνευτοέργο: Πέδρο Κάζας (1919).

Page 28: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

2. Αστικός ρεαλισμός

Άγγελος Τερζάκης

Κοσμάς Πολίτης

Γιώργος Θεοτοκάς

Μιχάλης Καραγάτσης

Page 29: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

2. Αστικός ρεαλισμός (ενδεικτικά)• Γ. Θεοτοκάς (1905-1966)Το Δαιμόνιο (1938)Λεωνής (1940)Αργώ (1936) Με την Αργώ ο Θεοτοκάςσυνδέει μια σύγχρονη αθηναϊκή οικογένεια με τις τελευταίες μέρες του Βυζαντίου. Δίψα των ανθρώπων για εξουσία= δαιμόνιο Αποστασιοποιημένη

αφήγηση

• Μ. Καραγάτσης (1908-1960)Γνωστός για το έργο - τριλογία:Συνταγματάρχης ΛιάπκινΧίμαιραΓιούγκερμαν

Ωμός ρεαλισμός (έντονο ερωτικό στοιχείο)

Βιολογικός ντετερμινισμός Ο ξένος σε συνάρτηση με

την ελληνική παράδοση

Page 30: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

2. Αστικός ρεαλισμόςΆγγ. Τερζάκης (1907-1979)Μυθιστορήματα:Δεσμώτες (1932)Η παρακμή των Σκληρών (1935)Η μενεξεδένια πολιτεία (1937)Η πριγκηπέσσα Ιζαμπώ (1945)Ο συγγραφέας διακατέχεταιαπό το υπαρξιακό άγχος της προηγούμενης γενιάς. Θέμα των δύο πρώτωνμυθιστορημάτων: αστικήοικογένεια σε διάλυση. Παθητική στάση των ηρώων.

• Κοσμάς Πολίτης (1888- 1974)Λεμονοδάσος (1930) Η φυγή του ήρωα από τον

έρωτα χαρακτηρίζεται ως απόρροια μιας υπαρξιακής κρίσης.

Εκάτη (1933)Eroica (1938). Στο έργο αυτό

περιγράφονται στιγμές από την ανέμελη ζωή εφήβων. Ο συγγραφέας στρέφεται προς την αναζήτηση μιας αυθεντικότητας.

Page 31: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Γιώργος Θεοτοκάς, Αργώ (απόσπασμα) Θέλω γράμματαΣαν ο Δαμιανός τελείωσε την τρίτη του ελληνικού*, ο γερο-Φραντζής είπε πως αρκετά γράμματα είχε μάθει και ήτανε καιρός να πιάσει δουλειά. Ο μικρός θα ήτανε δεκατριώ ή δεκατεσσάρω χρονώ. Μόλις άρχιζε να αποκτά μια συνείδηση κάπως καθαρή του κόσμου και τον κατείχε κιόλας το πάθος της γνώσης. Ρουφούσε αχόρταστα ό,τι έντυπο του έπεφτε στα χέρια, λαϊκά αναγνώσματα, εφημερίδες, εκκλησιαστικά βιβλία. Το ασχημάτιστο και ερεθισμένο πνεύμα του δεν μπορούσε να σταματήσει πουθενά, γλιστρούσε απάνω απ' όλα αυτά τα απλοϊκά διαβάσματαπρος όλες τις μεριές, προμάντευε θολά και λαχταρούσε κάποιες ανώτερες περιοχές της μάθησης. Δεν ήξερε βέβαια τι νόημα είχαν αυτά τα άγνωστα πράματα που τον σαγήνευαν τόσο. Ακολουθούσε αυθόρμητα την ορμή της ψυχής του, που τον έσερνε προς τα εκεί, και ονειρευότανε να γίνει μια μέρα ένας μεγάλοςδάσκαλος που να κατέχει καλά, με τα δυο του χέρια, όλην τη σοφία των ανθρώπων,όλα τα βιβλία, όλα τα «γράμματα», και να μοιράζει γενναιόδωρα αυτούς τουςθησαυρούς στους τριγυρινούς του. Η ικανότητά του να μαθαίνει ήτανε καταπληκτική κι η υπεροχή του αναγνωρισμένη σ' όλο το σχολειό από δασκάλους και μαθητές. Μόλις πληροφορήθηκε τις προθέσεις του πατέρα του, ο μικρός έμπηξε τα κλάματα και τις φωνές. Δεν ήθελε, δεν μπορούσε να αρνηθεί τα βιβλία του και τα όνειρά του. Ζήτησε βοήθεια τριγύρω του, μα ούτε η μάνα του ούτε οι αδελφές του ήταν ικανές να καταλάβουν τον καημό του.

Page 32: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

3. Σχολή Θεσσαλονίκης

Γ. Μπεράτης Αλ. Γιαννόπουλος

Στέλιος Ξεφλούδας

Ν. Γ. Πεντζίκης

Στ. Ξεφλούδας: (1902- 1984) Τα τετράδια του Παύλου Φωτεινού (1930). Εσωτερική συμφωνία (1932).

Συνεχής καταγραφή σκέψεων και συναισθημάτων που συνδέονται μεταξύ τους συνειρμικάΠλοκή σχεδόν ανύπαρκτη.

Page 33: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

3. Σχολή Θεσσαλονίκης Συσπειρώνονται γύρω από το περιοδικό Μακεδονικές Ημέρες (1932). Στόχος: να πλάσουν μια διαφορετικήπραγματικότητα με μοναδικό υλικό τις λέξεις. Καινοτομία : χρήση εσωτερικούμονολόγου. Πρόκειται γιααποτύπωση των σκέψεων πριν οργανωθούν σε λόγο. Οι σκέψεις συνδέονται μεταξύ τουςσυνειρμικά. Ενώ το ασυνείδητο με το συνειδητό. Συντακτική οργάνωση υποτυπώδης.

Στο επίκεντρο = το υποκείμενο.

• Ν. Γ. Πεντζίκης (1908- 1933). Συνδυάζει μοντερνισμό- παράδοσηΑγάπη για την πατρίδα, θρησκευτική ευλάβεια, βυζαντινή τέχνη.Ανδρέας Δημακούδης. Ένας νέος μονάχος (1934). Στο μεγαλύτερο μέρος της αφήγησης παρακολουθούμε τις σκέψεις του φοιτητή Δημακούδη και την εσωτερική αναζήτηση ενός ιδανικού.Μητέρα Θεσσαλονίκη (1970)Συνειρμικός τρόπος γραφής .

Page 34: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Ν. Γ. Πεντζίκης, Ο κήπος μας στη Θεσσαλονίκη, 1952

Page 35: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Ν. Γ. Πεντζίκης, Ουρανούπολις, 1962

Page 36: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Ένας αιρετικός του μοντερνισμούΓ. Σκαρίμπας (1893-1984)Το θείο τραγί (1933). Ο ήρωαςυπακούει μόνο στο ένστικτο και τις παρορμήσεις του.Μαριάμπας (1935)Το σόλο του Φίγκαρο (1939).Ασυμβίβαστος, ιδιόρρυθμος, ο πιο αιρετικός της γενιάς του. Κατακερματισμός της γλώσσας. Ειρωνεία. Ανάμειξη φανταστικού με τοπραγματικό, έντονη παραδοξότητα.

Page 37: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Γιάννης Σκαρίμπας, Ο καπετάν Γκρης (απόσπασμα)Έτσι καταπώς άφριζαν τα κύματα τού θύμιζαν τη χώρα.Αυτή τη χώρα την Ιτιά, που στέκονταν στο περιθαλάσσιο κατάλευκη κ' ήταν εκείς ο μπάρμπας του –ο Κόκοτας– μαγαζάτορας, κάπελας, κρασοπούλης και φούρναρης. Κ' είχε ψυχογιούς και αξία και όνομα.

Νά, κατ' απ' τα Σάλωνα, μαθές, αυτού που σφάζανε αρνιά και κατ' ακόμα απ' το Χρυσό, που σφάζανε κριάρια. Εκείς, ανάμεσα όπου –ποιός ξέρει πού– σφάζοντανστης Μαρίας την ποδιά τα παλληκάρια.Ας είν' καλά αυτός που τάξερε τα Σάλωνα –αυτά τα Σάλωνα– και τ' άλλο το Χρυσό – απ' αψηλά φ' της Τρύπης τις κορφές που τάχει ιδωμένα. Κι αυτήν, την Πενταγιώτισα, τη Μαρία, που γι' αυτήν σφάζονταν τα παλληκάρια στη ποδιά της...Ά! Χα! τί γιέμορφη π' θα νάταν Θιέ μου! Άσπρη θανάταν σαν το γάλα καψερέ. Θάταν ψηλή, θάταν λιγνή, θάταν γελούσα.Μαρίγια την νομάτιζαν. Δασκαλοπούλα την λαλάγαν. Όϊ Κατίγκω, όϊ Θυμιούλα, μάηδ' Αγγέλω. Μαρίγια!... Γιατί Μαρία λεν την Παναγιά, Μαρία και δαύτη έλεγαν.Χάσ'κο ψωμί θα νάτρωγε. Απ' την Ανθήνα ορέ θάτανε, απ' τον Περαίγια. Και στο πεζούλι της –όξ' απ' την πόρτα της– θα καθότουνα, με μιξωτά ουφστάνια και τσιπούνι. Μ' άσπρη ποδιά, κ' ένα γιορντάν από φλωριά...Και κεις, ένα ένα τα παλληκάρια του χωριού, θα πάγαιναν με λάζα στα χέρια και θανάκοβαν τόνα κατόπι στ' άλλο το λαιμό τους.Γιατί ;... Έτσι...Έτσι για να γλέπ' αυτή. Να γλέπ' ορέ το γαίμα στην ποδιά και να χαμογελάει, να χαίρετ' η καρδιά της !...

Page 38: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Πρόσωπα - Έργα - Ρεύματα – Όροι, Αθήνα, Πατάκης, 2007.

Abrams M. H., Λεξικό λογοτεχνικών όρων : θεωρία-ιστορία-κριτική λογοτεχνίας, μτφ Γιάννα Δεληβοριά - Σοφία Χατζηιωαννίδου, Αθήνα, Πατάκης, 2005.

Beaton Roderick, Εισαγωγή στη νεότερη ελληνική λογοτεχνία, μτφ. Ε. Ζούργου - Μ. Σπανάκη, Αθήνα, Νεφέλη, 1996.

Παν. Μουλλάς (επιμ.), Η μεσοπολεμική πεζογραφία : από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939), τ. Α’ , Αθήνα, Σοκόλης, 1996.

Page 39: ΜΑΘΗΜΑ 9ο. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού αι. pptx.pptx

Γιάννης Δάλλας (επιμ.), Η παλαιότερη πεζογραφία μας. Από τις αρχές ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο: (1900-1914), Αθήνα, Σοκόλη, 1997.

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSB106/544/3566,14956/index_d_08_01.html

http://historical-museum.gr/webapps/kazantzakis-pages/gr/sources/kastrinaki.php

http://pentzikis.ekebi.gr/erga.htm

http://sarantakos.com/kibwtos/muribhlhs_ zwhentafw.html