Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

52
1

Transcript of Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

Page 1: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

1

Page 2: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Σύνταξη ερωτηματολογίου Ζητήματα Εγκυρότητας και Αξιοπιστίας Κλίμακες Μέτρησης Μεταβλητές Στατιστική επεξεργασία Παραδείγματα

2

Page 3: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΣΤΑΔΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣΈρευνα με ερωτηματολόγιοΒασικοί όροι στατιστικής

3

Page 4: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΚΥΚΛΟΣ ΤΥΠΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ

Γενικός σκοπός και ειδικοί

στόχοι

Επιλογή ή κατασκευή οργάνων μέτρησης

Μέθοδος συλλογής

δεδομένων

Διαδικασία συλλογής

δεδομένωνΣτατιστική

Ανάλυση

Αποτελέσματα

Επικύρωση εγκυρότητας

αποτελεσμάτων

4

Page 5: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ (1) Πληθυσμός: Τα στοιχεία (μετρήσεις-

παρατηρήσεις) για όλους τους ανθρώπους (υποκείμενα) ή τα πράγματα (αντικείμενα) μιας μελέτης. Το σύνολο των στοιχείων-δεδομένων που μας ενδιαφέρει.

Στατιστικός Πληθυσμός: Το σύνολο των παρατηρήσεων που αναφέρονται σε ένα χαρακτηριστικό ή ιδιότητα των μονάδων του υπό εξέταση πληθυσμού.

Κάθε στοιχείο του πληθυσμού ονομάζεται μονάδα ή άτομο.

Δείγμα: Tο μέρος του πληθυσμού που έχει επιλεγεί από τον πληθυσμό. Είναι μέρος του πληθυσμού. Το δείγμα επιλέγεται από το δειγματοληπτικό πλαίσιο δηλαδή κατάλογο πληθυσμού, το οποίο θεωρητικά πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις περιπτώσεις που εμπεριέχονται στον πληθυσμό.

5

Page 6: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ (2) Σταθερή: Ένα χαρακτηριστικό που έχει την ίδια

τιμή για όλες τις μονάδες του πληθυσμού. Μεταβλητή: Ένα χαρακτηριστικό που παίρνει

διαφορετικές τιμές στον πληθυσμό. Τυχαία μεταβλητή: Κάθε χαρακτηριστικό ή

ιδιότητα των στατιστικών μονάδων. Παράμετρος: ένα μέγεθος που συνοψίζει με

κάποιο τρόπο τις τιμές μιας μεταβλητής στον πληθυσμό.

Στατιστικό: ένα μέγεθος που συνοψίζει με κάποιο τρόπο τις τιμές μιας μεταβλητής στο δείγμα.

Μέτρηση: Η πρόσαψη αριθμών ή ονομασιών σε αντικείμενα ή γεγονότα σύμφωνα με κάποια προκαθορισμένα κριτήρια.

Τα όργανα μέτρησης είναι τα κριτήρια που χρησιμοποιούμε στη μέτρηση.

6

Page 7: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ (3) Τα χαρακτηριστικά των στατιστικών

μονάδων, που θέλουμε να μελετήσουμε σε μία συγκεκριμένη περίπτωση, ονομάζονται μεταβλητές.

Τα χαρακτηριστικά στα οποία μπορούμε να αντιστοιχίσουμε έναν αριθμό μιας ορισμένης κλίμακας ονομάζονται ποσοτικά ή ποσοτικές μεταβλητές.

Ποιοτικές μεταβλητές είναι εκείνες των οποίων τις τιμές δεν μπορούμε να τις μετρήσουμε.

7

Page 8: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ (4) Συνεχής μεταβλητή: Μια μεταβλητή που μπορεί

να πάρει απεριόριστο αριθμό τιμών. Ασυνεχής ή απαριθμητή μεταβλητή: Μια

μεταβλητή που μπορεί να πάρει μόνο ορισμένο αριθμό τιμών.

Ποιοτικές μεταβλητές είναι το φύλο, το επίπεδο μόρφωσης, ο τόπος καταγωγής, η γνώμη ενός ατόμου για ένα προϊόν.

Παρά το γεγονός ότι οι ποιοτικές μεταβλητές δεν μετρούνται, είμαστε υποχρεωμένοι να δώσουμε σ' αυτές ορισμένες τιμές (μία σε κάθε στατιστική μονάδα). Έτσι, παραδείγματος χάρη, για τη μεταβλητή φύλο δίνουμε την τιμή 1 όταν πρόκειται για άνδρα και την τιμή 2 για γυναίκα. Θα πρέπει να σημειώσουμε πως οι τιμές 1 και 2 δεν έχουν την έννοια της διάταξης (το 2 είναι μεγαλύτερο του 1) αλλά της διαφορετικότητας.

8

Page 9: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ (5)

Οι κλίμακες μέτρησης είναι οι ακόλουθες: Ονομαστική (nominal): Το σύνολο τιμών τους

δηλώνει μόνο διαφοροποίηση (π.χ. χρώμα ματιών, τόπος γέννησης, φύλο).

Διάταξης (ordinal): Στο σύνολο τιμών τους μπορούμε να ορίσουμε σχέση διάταξης (π.χ. σειρά κατάταξης σε ένα αγώνισμα, μορφωτικό επίπεδο, κλάσεις ηλικιών, κλάσεις εισοδήματος, βαθμίδες ιεραρχίας).

Διαστήματος (interval): Ίσες διαφορές μεταξύ των τιμών τους συνεπάγονται και ίσες διαφορές για το αντίστοιχο χαρακτηριστικό που μετρά η κλίμακα (π..χ.. Θερμοκρασία, ηλικία). Το μηδέν δεν είναι καλά ορισμένο.

Αναλογίας (ratio): Οι τιμές τους αντιστοιχούν αναλογικά στην ποσότητα του χαρακτηριστικού που μετρούν (π..χ. ταχύτητα, χρόνος, μήκος, βάρος, εισόδημα). Το μηδέν είναι καλά ορισμένο.

Ειδική περίπτωση οι δίτιμες/δυαδικές κλίμακες που παίρνουν μόνο δύο τιμές (0, 1).

9

Page 10: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΒΑΣΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥΣχέδιο σύνταξηςΚατάρτιση ερωτηματολογίουΤύποι ερωτήσεωνΠαραδείγματα

10

Page 11: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΟΡΙΣΜΟΣ

11

Το ερωτηματολόγιο αποτελεί ένα σύνολο γραπτών ερωτήσεων με τις οποίες ο ερευνητής απευθύνεται ομοιόμορφα στα υποκείμενα της έρευνας για τη συλλογή ερευνητικών πληροφοριών που σχετίζονται με την άποψή, τη γνώμη τους ή την αντίληψή τους για ένα πρόβλημα ή ένα θέμα.

Page 12: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Η ομοιομορφία των ερωτήσεων. Η έκταση και η ποικιλία των δεδομένων που

είναι δυνατό να συγκεντρωθούν. Η έκταση και η ποικιλία των ερωτούμενων

που καλύπτει. Η ελεύθερη και ανώνυμη έκφραση των

υποκειμένων. Η δυνατότητα απόκτησης πληροφοριών για

μη παρατηρήσιμα χαρακτηριστικά (απόψεις και συναισθήματα).

Το σχετικά μικρό κόστος δαπάνης (σε χρήμα και χρόνο).

12

Page 13: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ Η απώλεια των λεπτομερειών και του βάθους

της πληροφορίας. Η έλλειψη ελέγχου της ακρίβειας των

απαντήσεων. Η έλλειψη ελέγχου της ειλικρίνειας των

ερωτηθέντων. Η υποκειμενικότητα των ερωτηθέντων στην

κατανόηση των ερωτήσεων. Οι απώλειες στο δείγμα.

13

Page 14: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΠΕΡΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΚΑΙ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ Κατάρτιση Εμφάνιση Διατύπωση ερωτήσεων Αποστολή Ερευνητές

14

Page 15: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ Το ερωτηματολόγιο θα πρέπει να: είναι αντιληπτό είναι επίκαιρο είναι σύντομο (μαζί με τη συνοδευτική

επιστολή μέχρι 4 σελίδες Α4 και ο μέσος χρόνος συμπλήρωσης να φτάνει τα 12 λεπτά).

προδιαθέτει ευνοϊκά αποφεύγει τα ορθογραφικά και συντακτικά

λάθη15

Page 16: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΕΜΦΑΝΙΣΗ (1) Λογική σειρά και τάξη: Θα πρέπει οι ερωτήσεις να

είναι διατεταγμένες με μία λογική σειρά. Οι ερωτήσεις θα πρέπει να είναι χωρισμένες σε ομοιογενείς ομάδες. Οι ερωτήσεις που αφορούν στα στοιχεία του ερωτώμενου (την ταυτότητα) όπως φύλο, ηλικία και επίπεδο μόρφωσης συνήθως τοποθετούνται στο τέλος του ερωτηματολογίου.

Στην τελευταία σελίδα του ερωτηματολογίου, στο κάτω μέρος, θα πρέπει να υπάρχει η φράση: “Σας ευχαριστώ για τη συμμετοχή σας” ή η φράση “Σας ευχαριστώ για τη βοήθειά σας”.

Θα πρέπει να υπάρχουν εξαιρετικά αναλυτικές οδηγίες συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου. Δεν υπάρχει τίποτα “ευκόλως εννοούμενο”. Σε πολύ ειδικές περιπτώσεις είναι δυνατό να υπάρχουν και εννοιολογικές επεξηγήσεις (όρων, εννοιών).

16

Page 17: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΕΜΦΑΝΙΣΗ (2) Στη συνοδευτική επιστολή (πρώτη σελίδα του

ερωτηματολογίου) θα πρέπει να αναφέρεται ο φορέας υλοποίησης της έρευνας, ο σκοπός της έρευνας (συνοπτικά), τα στοιχεία των ερευνητών (όνομα, επώνυμο, ιδιότητα, στοιχεία επικοινωνίας) και μια δήλωση σχετικά με την ανωνυμία και την εμπιστευτικότητα των απαντήσεων (π.χ. Παρακαλούμε να λάβετε υπόψη ότι οι απαντήσεις σας είναι εμπιστευτικές και δεν υπάρχουν σωστές και λανθασμένες απαντήσεις).

Στο ερωτηματολόγιο θα πρέπει να υπάρχει ένα πεδίο για την εισαγωγή της ημερομηνίας συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου και ένα πεδίο για τη συμπλήρωση του κωδικού που θα αποδοθεί στο άτομο που απαντά κάθε φορά. Επίσης, αν το ερωτηματολόγιο αποστέλλεται ταχυδρομικά, θα πρέπει να αναγράφεται η ημερομηνία αποστολής και η ημερομηνία μέχρι την οποία αναμένεται η απάντηση.

Όπου απαιτείται θα πρέπει να χρησιμοποιείται και το αρσενικό και το θηλυκό γένος.

17

Page 18: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΕΜΦΑΝΙΣΗ (3) Το ερωτηματολόγιο πρέπει να είναι

σχεδιασμένο με τέτοιο τρόπο ώστε σε κάθε ερώτηση και στις αντίστοιχες απαντήσεις να φαίνονται οι κωδικοί αριθμοί των απαντήσεων. Αυτό διευκολύνει την καταχώρηση των στοιχείων σε λογισμικά στατιστικής επεξεργασίας.

Παράδειγμα:

18

Page 19: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΕΜΦΑΝΙΣΗ (4) Οι ερωτήσεις πρέπει να είναι, εννοιολογικά

τουλάχιστον, ομαδοποιημένες σε άξονες ή/και υποάξονες. Οι άξονες και οι υποάξονες θα πρέπει να αντιστοιχούν σε στόχους της έρευνας. Ο λόγος ύπαρξης κάθε ερώτησης θα πρέπει να μπορεί να αιτιολογηθεί. Σε πολλές περιπτώσεις η ομαδοποίηση των ερωτήσεων δεν θα πρέπει να “φαίνεται” στο ερωτηματολόγιο. Οι ερωτήσεις μπορούν να είναι με τυχαία σειρά (εκτός των ερωτήσεων που αφορούν σε ατομικά και δημογραφικά στοιχεία ή έχουν πληροφοριακό χαρακτήρα).

Στην αρχική μορφή του ερωτηματολογίου, σε κάθε άξονα ή υποάξονα ερωτήσεων (εκτός των ερωτήσεων που αφορούν σε ατομικά και δημογραφικά στοιχεία ή έχουν πληροφοριακό χαρακτήρα) θα πρέπει να αντιστοιχούν 5-7 ερωτήσεις. Στη συνέχεια, μετά τον έλεγχο του ερωτηματολογίου και τις αντίστοιχες διορθώσεις, οι ερωτήσεις μπορούν να περιοριστούν σε 3-5 ανά άξονα ή υποάξονα (σε καμία περίπτωση όμως λιγότερες από τρεις).

19

Page 20: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΕΜΦΑΝΙΣΗ (5) Οι ερωτήσεις σε κάθε άξονα ή υποάξονα θα πρέπει να

είναι του ιδίου τύπου (εκτός των ερωτήσεων που αφορούν σε ατομικά και δημογραφικά στοιχεία ή έχουν πληροφοριακό χαρακτήρα).

Στην πράξη έχει φανεί ότι θα πρέπει να χρησιμοποιούνται είτε ερωτήσεις με απαντήσεις της μορφής “ ΝΑΙ/ΟΧΙ” (ή κάτι αντίστοιχο όπως οι απαντήσεις “ Μου αρέσει”, “ Δεν μου αρέσει”, ή “ Μου ταιριάζει”, “ Δεν μου ταιριάζει”, οι οποίες είναι κατάλληλες όταν ερωτώνται μικρά παιδιά), είτε ερωτήσεις στις οποίες οι απαντήσεις είναι σε διαβαθμισμένη κλίμακα 3, 5, 7 ή 9 (σπανίως) σημείων.

Παραδείγματα τέτοιων ερωτήσεων είναι οι ερωτήσεις Likert ή τύπου Likert.

Θα πρέπει να προσέξουμε στις ερωτήσεις Likert δίνεται μια σειρά δηλώσεων και οι ερωτώμενοι καλούνται να δηλώσουν τον βαθμό συμφωνίας τους σε κάθε δήλωση. Η δήλωση είναι μια κατάφαση και όχι ερώτηση. Όταν το ερωτηματολόγιο χορηγείται σε μικρά παιδιά, καλό είναι οι διαβαθμίσεις να είναι το πολύ 4.

20

Page 21: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΕΜΦΑΝΙΣΗ (6) Θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα σε

αυτούς που συμπληρώνουν το ερωτηματολόγιο να επιλέξουν και απαντήσεις του τύπου “Δεν γνωρίζω, Δεν επιθυμώ να απαντήσω, Δεν με αφορά”.

Είναι τρεις διαφορετικές απαντήσεις με διακριτό περιεχόμενο. Συχνά, χρησιμοποιείται ως δυνατή απάντηση η “Δεν ξέρω - Δεν απαντώ”, η οποία δεν είναι επιτυχής.

Βέβαια, σε άλλες περιπτώσεις δεν έχει νόημα να υπάρχουν και οι τρεις απαντήσεις. 21

Page 22: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ (1) Προσοχή στη διατύπωση των ερωτημάτων που μπορεί να

υπονοούν ότι θέλουμε να εισβάλλουμε στην ιδιωτική ζωή του συμμετέχοντα.

Για να λάβουμε σαφείς απαντήσεις, θα πρέπει να διατυπώνουμε και σαφείς και κατανοητές ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση πρέπει να αναφέρεται σε μία μόνο έννοια, κατάσταση ή γεγονός και όχι σε πολλές. Οι ερωτήσεις πρέπει να είναι μονοσήμαντες.

Στην ίδια ερώτηση, δήλωση ή απάντηση δεν θα πρέπει να υπάρχουν δύο αρνήσεις (π.χ. Δεν αισθάνομαι καμία διαφορά).

Σε ορισμένες περιπτώσεις η φρασεολογία του ερωτηματολογίου θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη το βαθμό εκπαίδευσης των συμμετεχόντων ή και τους ιδιωματισμών γεωγραφικών περιοχών.

Η διατύπωση των ερωτήσεων δεν πρέπει να επηρεάζει τις απαντήσεις των ερωτώμενων και να τους κατευθύνει σε μια προφανή πορεία. Αντίθετα, οφείλει να τον βοηθά ώστε να δώσει τις ορθές για αυτόν απαντήσεις.

22

Page 23: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ (2) Όταν η ερώτηση αναφέρεται σε ποιοτικό

χαρακτηριστικό, θα πρέπει να αναγράφονται όλες οι δυνατές κατηγορίες του, ώστε ο ερωτώμενος να μπορεί να δηλώσει αυτή στην οποία ανήκει.

Όσον αφορά στα ποσοτικά χαρακτηριστικά, έχει παρατηρηθεί ότι υπάρχει η τάση των ερωτώμενων να τα στρογγυλοποιούν. Αυτό μπορούμε να το αποφύγουμε με έμμεση ή τροποποιημένη ερώτηση (π.χ. δεν ρωτάμε την ηλικία, άλλα την ημερομηνία γέννησης).

Σε ερωτήσεις όπου οι απαντήσεις αντιστοιχούν σε κλάσεις - εύρη μεγεθών (π.χ. ηλικίας, εισοδήματος, χρονικής διάρκειας, βαθμολογίας, συχνότητας κ.λπ.), τα όρια των κλάσεων πρέπει να είναι διακριτά, ώστε να μην υπάρχουν επικαλύψεις. Επίσης, θα πρέπει να υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια σύμφωνα με τα οποία καθορίστηκαν τα όρια των κλάσεων. 23

Page 24: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ (3) Δεν θα πρέπει να υπάρχουν ερωτήσεις που οι απαντήσεις τους

είναι της μορφής: “Ποτέ, Σπάνια, Μερικές φορές, Συχνά, Πολύ συχνά, Πάντα”. Εκτός κι αν υπάρχει μεγάλη εμπειρία στη στατιστική επεξεργασία τέτοιου είδους απαντήσεων ή προσδιοριστεί τι ακριβώς σημαίνει το Σπάνια (π.χ. μία φορά το μήνα), το Μερικές φορές (π.χ. μία φορά την εβδομάδα), κ.λπ.

Το τι σημαίνει σπάνια, μερικές φορές, συχνά και πολύ συχνά διαφέρει από άτομο σε άτομο και από περίσταση σε περίσταση. Είναι καλύτερα οι απαντήσεις να δίνονται με μια συγκεκριμένη διατύπωση-επεξήγηση.

Παράδειγμα:Πόσο συχνά συνεργάζεται ο Σύλλογος Διδασκόντων με τον Σύλλογο Γονέων/Κηδεμόνων;

24

Page 25: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ (4) Μερικές φορές (όχι πάντα) και σε εξαιρετικές μόνο

περιπτώσεις είναι χρήσιμο να υπάρχει στο ερωτηματολόγιο μια εσωτερική κλίμακα “αλήθειας-ψεύδους”.

Η πιο απλή περίπτωση είναι να υπάρχουν στο ερωτηματολόγιο 1-2 ερωτήσεις ή δηλώσεις ελέγχου (ερωτήσεις ή δηλώσεις με ίδιο ή αρνητικό/αντίθετο εννοιολογικό περιεχόμενο σε σχέση με κάποιες άλλες). Παραδείγματος χάρη, «Τα Μαθηματικά είναι το αγαπημένο μου μάθημα/ Τα Μαθηματικά μού προκαλούν άγχος».

Οι ερωτήσεις (ή οι δηλώσεις) αυτές χρησιμοποιούνται μόνο για να εξαιρεθούν από την έρευνα κάποια ερωτηματολόγια και δεν λαμβάνονται υπόψη στη στατιστική επεξεργασία.

Προσοχή χρειάζεται σε ό,τι αφορά τη θέση όπου θα εμφανίζονται οι ερωτήσεις ή οι δηλώσεις ελέγχου στο ερωτηματολόγιο. Δεν θα πρέπει να είναι κοντά με τις αντίστοιχες ερωτήσεις (ή δηλώσεις), τις οποίες ελέγχουν.

Έτσι, απαιτείται μεγάλη προσοχή και εμπειρία στη διατύπωση και στο εννοιολογικό περιεχόμενο των ερωτήσεων ή δηλώσεων ελέγχου, ώστε να μην γίνεται εύκολα αντιληπτός ο “έλεγχος” από αυτόν που απαντά στο ερωτηματολόγιο.

25

Page 26: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΤΥΠΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ/ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Κλειστές ερωτήσεις:1. Απλής ή Πολλαπλής Απάντησης2. Πολλαπλής Επιλογής3. Ιεράρχησης-Κατάταξης4. Αντιστοίχησης Ανοιχτές ερωτήσεις (το πολύ μέχρι 2

ανοικτές ερωτήσεις σε κάθε ερωτηματολόγιο):

1. Συμπλήρωσης2. Ανάπτυξης

26

Page 27: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΑΠΟΣΤΟΛΗ Ταχυδρομικά Με υπαλλήλους Με ερευνητές

27

Page 28: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ Κατάρτιση Ακρίβεια Σαφήνεια Αμεροληψία Κόστος

28

Page 29: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΕγκυρότητα-ΑξιοπιστίαΣτάθμιση κριτηρίωνΜέθοδοι στατιστικών αναλύσεωνΟμαδοποίηση δεδομένωνΕίδη στατιστικών πινάκων

29

Page 30: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑ-ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ

30

Εγκυρότητα: Το να μετρά ένα όργανο μέτρησης αυτό που υποτίθεται ότι μετρά.

Αξιοπιστία: Το να δίνει ένα όργανο μέτρησης τα ίδια αποτελέσματα, όταν μετρά το ίδιο πράγμα σε διαφορετικές περιπτώσεις.

Οι όροι «αξιοπιστία» και «εγκυρότητα» δεν αναφέρονται στο ερωτηματολόγιο, αλλά στις κλίμακες μέτρησης ή στα κριτήρια που περιλαμβάνονται σ’ αυτό. Κάθε ερωτηματολόγιο μπορεί να περιλαμβάνει περισσότερες από μία κλίμακες μέτρησης, με αποτέλεσμα να είμαστε υποχρεωμένοι να τεκμηριώσουμε την εγκυρότητα για κάθε μία από αυτές ξεχωριστά.

Page 31: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ (1) Η αξιοπιστία (reliability) μιας κλίμακας ενός

κριτηρίου αφορά τη συσχέτισή της με μια υποθετική κλίμακα, η οποία μετρά την ίδια συμπεριφορά αλλά κατά τρόπο απόλυτα αληθινό (Οι μετρήσεις της υποθετικής κλίμακας δεν περιέχουν κανένα απολύτως σφάλμα).

Οι μετρήσεις της κλίμακας μας περιέχουν πάντοτε κάποιο ποσοστό σφάλματος. Η κλίμακα που χρησιμοποιούμε είναι αξιόπιστη, αν η συσχέτιση της με την υποθετική κλίμακα αποδειχθεί υψηλή.

Μια αξιόπιστη κλίμακα παρέχει ακριβείς μετρήσεις. Μετρά κατά τρόπο συνεπή.

31

Page 32: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ (2) Εκτίμηση εσωτερικής συνέπειας κλίμακας

(συντελεστής a του Cronbach) Ακρίβεια μετρήσεων κλίμακας (Υπολογισμός

τυπικών σφαλμάτων μέτρησης) Σταθερότητα ως προς το χρόνο (Μέθοδος

διπλής αξιολόγησης)

32

Page 33: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ (3) Αποδεκτές τιμές του a του Cronbach εν γένει

είναι πάνω του 0,70. Για έρευνες με προβλεπτικό χαρακτήρα τότε

θέλουμε το a του Cronbach θα πρέπει να είναι τουλάχιστον στο 0,85.

Το a του Cronbach προϋποθέτει ποσοτικές μεταβλητές. Καταχρηστικώς χρησιμοποιείται σε ερωτήσεις τύπου likert.

Ο συντελεστής Kr-20 είναι κατάλληλος για διχοτομικές μεταβλητές (ναι/όχι, σωστό/λάθος). Σαν τιμή είναι ίδιος με το a του Cronbach.

Interrated reliability (δύο κριτές) κ1π1 κ2π1 Interrated reliability (αξιοπιστία με τον εαυτό

μου) κ1π2 κ2π2

33

Page 34: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑΣ Η εγκυρότητα (validity) ενός κριτηρίου βασίζεται στην

αρχή ότι το κριτήριο θα πρέπει να πληροί μια σειρά από ιδιότητες έτσι ώστε τελικά να μετρά την θεωρητική κατασκευή που προορίζεται να μετρήσει.

Είδη εγκυρότητας: α) εγκυρότητα περιεχομένου, β) εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευής.

Εγκυρότητα περιεχομένου: το κριτήριο μετρά το ζήτημα, το οποίο διατείνεται ότι μετρά. Τα ερωτήματα που συνθέτουν το κριτήριο πρέπει να έχουν την απαραίτητη ποιότητα και ευρύτητα, έτσι ώστε να αποτελούν ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα του συνόλου των ερωτημάτων που καλύπτουν πλήρως τη συγκεκριμένη περιοχή.

Εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευής: το κριτήριο έχει τις αναμενόμενες ιδιότητες που απορρέουν από το θεωρητικό μοντέλο στο οποίο βασίζεται το κριτήριο. Ορισμός των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της εννοιολογικής κατασκευής την οποία στοχεύουμε να μετρήσουμε και επιλογή των κατάλληλων ερωτημάτων, που να αναδεικνύουν αυτά τα χαρακτηριστικά.

34

Page 35: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ Σε μια σελίδα Α4 δημιουργήστε δύο στήλες. Στην αριστερή στήλη

διατυπώστε με μεγάλη προσοχή τους στόχους (ερωτήματα, ερευνητικές υποθέσεις) της έρευνας και στη δεξιά στήλη γράψτε για κάθε στόχο τον κωδικό ή τους κωδικούς αριθμούς των ερωτήσεων, εκείνων που θεωρείτε ότι με βάση τις απαντήσεις των ερωτώμενων θα ικανοποιηθεί ο αντίστοιχος στόχος (ερώτημα).

Αναρωτηθείτε αν το πλήθος και το περιεχόμενο των ερωτήσεων καλύπτει εννοιολογικά τον στόχο.

Μετά την πάροδο επτά ημερών, καλύψτε τη λεκτική διατύπωση των στόχων και διαβάστε μόνο τις αντίστοιχες ερωτήσεις του ερωτηματολογίου.

Προσομοιώστε κάποια υποθετικά αποτελέσματα σε σχέση με τις απαντήσεις στις ερωτήσεις. Με βάση τα αποτελέσματα αυτά, προσπαθήστε να εξακριβώσετε σε ποιο ερώτημα δίνουν απάντηση τα αποτελέσματα και, φυσικά, αν μπορείτε να τα ερμηνεύσετε.

Στη συνέχεια, γράψτε το ερευνητικό ερώτημα και ελέγξτε αν αυτό που γράψατε συμφωνεί με τη διατύπωση του αρχικού στόχου.

Αν δεν υπάρχει συμφωνία τότε θα πρέπει είτε να αλλάξετε τη διατύπωση του στόχου είτε να αλλάξετε το περιεχόμενο ή/και το πλήθος των αντίστοιχων ερωτήσεων. Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να επαναλάβετε την προτεινόμενη διαδικασία.

Με την ολοκλήρωση της παραπάνω διαδικασίας εξασφαλίζεται, σε μεγάλο βαθμό, ο έλεγχος για την εγκυρότητα περιεχόμενου της εκάστοτε κλίμακας μέτρησης ή του κριτηρίου που έχετε συμπεριλάβει στο ερωτηματολόγιο.

35

Page 36: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ Πολλές φορές στις μετρήσεις ποσοτικών

μεταβλητών αντί να χρησιμοποιήσουμε την καθιερωμένη γι' αυτές αριθμητική κλίμακα, κάνουμε χρήση μιας άλλης ποιοτικής κλίμακας.

Παραδείγματος χάρη, στο πτυχίο των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων δεν αναγράφεται ο βαθμός (που αντιστοιχεί στο μέσο όρο των βαθμών όλων των μαθημάτων), αλλά καλώς, λίαν καλώς, άριστα. Με τον τρόπο αυτό η αριθμητική κλίμακα της ποσοτικής μεταβλητής «βαθμός τίτλου σπουδών» μετατρέπεται σε ποιοτική, δηλαδή καλώς (5-6,5), λίαν καλώς (6,5-8,5), άριστα (8,5-10).

36

Page 37: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΠΟΣΟΤΙΚΕΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ Στην περίπτωση που κάποιες ή όλες οι

μεταβλητές είναι ποσοτικές, τότε οι τιμές τους μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε κλάσεις ή διαστήματα, το εύρος των οποίων μπορεί να καθοριστεί είτε με βάση κάποια λογικά κριτήρια είτε με στατιστικές μεθόδους.

Παραδείγματος χάρη, το ετήσιο εισόδημα, όταν τα υποκείμενα της έρευνας καλούνται να δηλώσουν το εισόδημά τους σε μια ποσοτική κλίμακα πραγματικών αριθμών. Μια πιθανή κατηγοριοποίηση του εισοδήματος θα μπορούσε να στηρίζεται στην κατασκευή διαστημάτων του τύπου «από–έως».

37

Page 38: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ

Πίνακες (Απλοί, Σύνθετοι, Συμπτώσεων) Διαγράμματα Υπολογισμός δεικτών Κεντρικής Τάσης Υπολογισμός δεικτών διασποράς Υπολογισμός δεικτών Ασυμμετρίας Υπολογισμός δεικτών Κύρτωσης Υπολογισμός δεικτών Συσχέτισης Υπολογισμός δεικτών μέτρησης του

Μεγέθους του Αποτελέσματος

38

Page 39: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΣΥΧΝΟΤΗΤΕΣ Οι κατανομές συχνοτήτων μπορούν να

χρησιμοποιηθούν για την περιγραφή μεταβλητών ανεξάρτητα από την κλίμακα μέτρησης, και παρουσιάζονται είτε υπό μορφή πινάκων ή και με διαγράμματα.

Στους πίνακες μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις απόλυτες συχνότητες, τις σχετικές συχνότητες ή τις αθροιστικές συχνότητες.

Στα διαγράμματα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ραβδοδιαγράμματα, πολύγωνα συχνοτήτων, κυκλικά διαγράμματα (πίτες), κ.ά.

39

Page 40: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΣΥΣΧΕΤΙΣΕΙΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΩΝ Συντελεστής Γραμμικής συσχέτιση του Pearson (r) -1 έως 1 Συντελεστής συσχέτιση των τάξεων του Spearman (rho ή ρ)Νόρμες: Όταν είναι 0 δεν υπάρχει συσχέτιση Αρνητικό ή θετικό Όταν ο δείκτης σε απόλυτη τιμή είναι από 0 έως 0,1 η

συσχέτιση θεωρείται εν γένει ανύπαρκτη. Από 0,1 έως 0,2 θεωρείται ασθενής, από 0,2 έως 0,4 θεωρείται μέτριας έντασης, 0,4 με 0,6 ισχυρή, 0,6 με 0,8 πολύ ισχυρή, 0,8 έως 1 πάρα πολύ ισχυρή. Όσο πάει στο 1 μιλάμε για απόλυτη συσχέτιση 

Pearson (σταθερά αναλογίας) Όσο μεγαλώνει το χ τόσο μεγαλώνει το ψ. Ποσά ανάλογα

(ευθεία) Spearman (πιο γενικός δείκτης) Για δείγμα 60 και πάνω, αυτοί οι δείκτες συνήθως είναι το

ίδιο. Στην ψυχομετρία μας ενδιαφέρει περισσότερο του Pearson

αναλογικά οι αξίες, ενώ του Spearman το χρησιμοποιούμε συνήθως για την ηλικία.

40

Page 41: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΣΕ ΚΛΑΣΕΙΣ (1) Όταν η μεταβλητή που θέλουμε να

περιγράψουμε έχει πολλές κατηγορίες ή τιμές, η περιγραφή βελτιώνεται αν ομαδοποιήσουμε τα δεδομένα πριν υπολογίσουμε τις συχνότητες.

Για να ομαδοποιήσουμε τα δεδομένα δημιουργούμε νέες κατηγορίες κάθε μία από τις οποίες μπορεί να περιέχει ίσο ή άνισο αριθμό από τις αρχικές τιμές.

Ομαδοποιούμε από 7 μέχρι 15 κλάσεις, καθώς λιγότερο από 7 δεν δίνουν πληροφορίες, ενώ περισσότερο από 15 δίνουν πολύ αναλυτικές πληροφορίες.

Το εύρος της κλάσης πρέπει να είναι το ίδιο.

41

Page 42: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΣΕ ΚΛΑΣΕΙΣ (2)Κριτήρια ομαδοποίησης: Η κατασκευή διαστημάτων του τύπου «από-έως» με όρια των

διαστημάτων τα τεταρτημόρια (quartiles) (Q25, Q50 και Q75).

Η κατασκευή διαστημάτων με ίσο περιεχόμενο (%) των διαθέσιμων παρατηρήσεων. Για παράδειγμα, μπορούμε να κατασκευάσουμε τρία διαστήματα που το καθένα να περιλαμβάνει το 33,3% των παρατηρήσεων του κριτηρίου. Αν υποθέσουμε ότι έχουμε 300 μετρήσεις, το κάθε ένα από τα τρία διάστημα να περιλαμβάνει 100 παρατηρήσεις.

Η κατασκευή διαστημάτων ίσου εύρους. Αν υποθέσουμε ότι το εύρος του εισοδήματος είναι r τότε μπορούμε να κατασκευάσουμε d διαστήματα με εύρος r/d το καθένα.

Η κατασκευή δύο διαστημάτων του τύπου «κάτω από-πάνω από» με βάση κάποια οριακή κρίσιμη τιμή που να έχει ιδιαίτερη σημασία στο θεωρητικό πλαίσιο στο οποίο θα ερμηνευτούν τα αποτελέσματα της έρευνας.

Η κατασκευή διαστημάτων με την εφαρμογή μεθόδων της ασαφούς λογικής (fuzzy logic). Όμως, οι τεχνικές αυτές είναι αρκετά πολύπλοκες και απαιτούν τη χρήση ειδικών λογισμικών.

Εφαρμογή Μεθόδων Βέλτιστης Κατηγοριοποίησης.

42

Page 43: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΜΕΤΡΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ (1)Μέτρα κεντρικής τάσης: Μέσος όρος (η τιμή που ισοζυγεί την

κατανομή) Επικρατούσα τιμή (η τιμή με την μεγαλύτερη

συχνότητα) Διάμεσος (η τιμή που χωρίζει την κατανομή

στη μέση, δηλαδή, οι μισές από τις τιμές είναι χαμηλότερες και άλλες μισές ψηλότερες από τη διάμεσο)

Μέτρα διασποράς: Διασπορά (η μέση τετραγωνισμένη απόκλιση

των τιμών από τον αριθμητικό μέσο) Τυπική απόκλιση S (η τετραγωνική ρίζα της

διασποράς)-πόσο διεσπαρμένες είναι οι τιμές γύρω από τον μέσο όρο.

43

Page 44: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΜΕΤΡΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ (2) O συντελεστής μεταβλητότητας (C.V.)

φανερώνει πόσο καλός δείκτης είναι ο μέσος όρος και την ομοιογένεια του δείγματος.

Τυπικό σφάλμα (ποσοστό)-στατιστικό λάθος-S.E.

Εφόσον γνωρίζουμε τον μέσο όρο και την τυπική απόκλιση μπορούμε να βρούμε το διάστημα τιμών που περιλαμβάνει περίπου το 68% των μετρήσεων (μ.ο.±S), το 95% των μετρήσεων (μ.ο±2*S), και το 99% των μετρήσεων (μ.ο±3*S).

44

Page 45: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΣΤΑΘΜΙΣΗ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ Υπολογισμός τυπικών βαθμών Πηλίκα Εκατοστημόρια

45

Page 46: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΥΠΙΚΩΝ ΒΑΘΜΩΝ Τυπικοί βαθμοί είναι μια νέα κλίμακα, ένας νέος

μετασχηματισμός. Τα Z score εκφράζουν πόσες τυπικές αποκλείσεις

πάνω ή κάτω είναι από τον μέσο όρο [Z=(x-m)/S]. Αρχικοί βαθμοί γίνονται σε z score. Όλα τα z score επί

3 και προστίθεται με το 10 [T.B.=(z*3)+10]. Αν έχουμε μια κανονική κατανομή, τότε αν κλάψουμε

Ζ μετασχηματισμό τότε πάμε σε κατανομή με μέσο όρο 0 και τυπική απόκλιση ίσο με 1. Βρίσκεται 68% των μετρήσεων, 2 τυπικές αποκλίσεις 95%, 3 τυπικές αποκλίσεις 100% των μετρήσεων.

Φυσιολογικές τιμές του z score από -3 έως 3. Αν είναι πέρα αυτό το όριο, τότε έχουμε υπερβολική τιμή.

Ουσιαστικά είναι τιμή ταξιθέτησης και μόνο όταν έχουμε κανονική κατανομή. 46

Page 47: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΠΗΛΙΚΑ Τα πηλίκα αφορούν σε συνολική βαθμολογία

και όχι σε μεμονωμένη βαθμολογία, όπως στη τυπική βαθμολογία.

Πρώτα υπολογίζεται το Ζ των συνολικών βαθμών. Ζ= (σύνολο Τ.Β.-m/S)

Q = (Ζ * 15) + 100

47

Page 48: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΜΕΣΩ SPSS

48

ΠΑΤΗΣΤΕ ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ

Page 49: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΤΕΣΤΜεθοδολογία έρευνας49

Page 50: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ-ΛΑΘΟΥΣ (1)Α/Α

Ερωτήσεις Σωστό

Λάθος

1 Ένα όργανο μέτρησης μπορεί να είναι αξιόπιστο, αλλά να μην είναι έγκυρο.

2 Ένα όργανο μέτρησης δεν μπορεί να είναι έγκυρο, αν δεν είναι πρώτα αξιόπιστο.

3 Η απλή τυχαία δειγματοληψία μας παρέχει τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα.

4 Οι μεταβλητές μετρημένες σε κλίμακες διαστήματος ή αναλογίας επεξεργάζονται στατιστικά με τις ίδιες μεθόδους.

5 Με την πειραματική προσέγγιση στην εκπαιδευτική έρευνα είναι δυνατό να μελετήσουμε σχέσεις «αιτίας-αποτελέσματος».

6 Η ποσοτική έρευνα είναι πιο αξιόπιστη από την ποιοτική.

7 Οι μεταβλητές διάταξης ή ιεράρχησης κατατάσσονται στις ποσοτικές μεταβλητές.

8 Ο δείκτης a του Cronbach εκφράζει το βαθμό εγκυρότητας περιεχομένου ενός κριτηρίου ή ενός τεστ.

9 Όταν καταγράφουμε και παρατηρούμε τη συμπεριφορά μιας ομάδας ανθρώπων στο πολιτισμικό τους περιβάλλον, τότε εφαρμόζουμε πειραματική προσέγγιση.

10 Η πιλοτική έρευνα είναι απαραίτητο στάδιο πριν τη διεξαγωγή της τελικής έρευνας.

11 Η θεωρία δεν είναι απαραίτητη στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από την έρευνα.

50

Page 51: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ-ΛΑΘΟΥΣ (2)

51

Α/Α

Ερωτήσεις Σωστό

Λάθος

12 Η εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευής ενός κριτηρίου ή ενός τεστ ελέγχεται κυρίως με στατιστικές μεθόδους.

13 Όταν θέλουμε να διαπιστώσουμε τις βαθύτερες αιτίες που προκαλούν κάποια συμπεριφορά, τότε είναι προτιμότερο να πραγματοποιήσουμε ποσοτική έρευνα μεγάλης κλίμακας.

14 Στη στρωματοποιημένη τυχαία δειγματοληψία φροντίζουμε μέσα σε κάθε στρώμα οι δειγματοληπτικές μονάδες να είναι όσο το δυνατόν πιο ανομοιογενείς.

15 Σε μια δειγματοληπτική έρευνα εκείνο που μας ενδιαφέρει περισσότερο είναι να συλλέξουμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο δείγμα.

16 Το μειονέκτημα της αναλογικής κλίμακας μέτρησης των μεταβλητών είναι ότι το μηδέν δεν είναι καλά ορισμένο.

17 Στην απλή τυχαία δειγματοληψία δεν είναι απαραίτητο να έχουμε στη διάθεσή μας το αντίστοιχο δειγματοληπτικό πλαίσιο.

18 Το μέγεθος δείγματος σε μια δειγματοληπτική έρευνα είναι ένας καθοριστικός παράγοντας για το βαθμό γενίκευσης των συμπερασμάτων.

19 Στην κατά συστάδες τυχαία δειγματοληψία οι δειγματοληπτικές μονάδες είναι οι ίδιες οι συστάδες.

20 Στην ίδια έρευνα δεν είναι δυνατόν να συνδυαστούν τα αποτελέσματα μιας ποσοτικής και μιας ποιοτικής μεθοδολογικής προσέγγισης.

21 Η προφορική ή γραπτή δήλωση συμμετοχής εκ μέρους των πιθανών συμμετεχόντων είναι απαραίτητη σ’ όλες τις έρευνες.

Page 52: Μάθημα 8o-Σύνταξη ερωτηματολογίου

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Bell J., Πώς να συντάξετε μια επιστημονική εργασία: οδηγός ερευνητικής μεθοδολογίας

(μτφρ. Ε. Πανάγου), Αθήνα: Μεταίχμιο, 2005, σσ. 181-202. Δημητρόπουλος Ε., Εισαγωγή στη Μεθοδολογία της Επιστημονικής Έρευνας, Περιστέρι:

Εκδόσεις Έλλην, 1994. Ζαφειρόπουλος Κ., Πως γίνεται μια επιστημονική εργασία; Επιστημονική έρευνα και

συγγραφή εργασιών, Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική, 2005, σσ. 67-156. Μάντζαρης Γ., Επιστημονική έρευνα: συγγραφή-διαμόρφωση-παρουσίαση επιστημονικών

εργασιών, Θεσσαλονίκη: αυτοέκδοση, 2012, σσ. 201-255. Μενεξές Γ. & Α. Οικονόμου, Κανόνες και Οδηγίες για τον σχεδιασμό και τη Σύνταξη

ερωτηματολογίου-Τεχνική Έκθεση, Θεσσαλονίκη: Τμήμα Γεωπονίας, ΑΠΘ, 2015. Μενεξές Γ., Εισαγωγή στη Στατιστική, Παρουσίαση στο εργαστήριο Γεωργίας του Τομέα

Φυτών Μεγάλης Καλλιέργειας και Οικολογίας της Γεωπονικής Σχολής, ΑΠΘ, 2008. Μενεξές Γ., Η Έρευνα με ερωτηματολόγιο, Παρουσίαση στο Διατμηματικό Μεταπτυχιακό

πρόγραμμα «Ψυχοπαιδαγωγική της ένταξης: ένα σχολείο για όλους» στην Παιδαγωγική Σχολή, ΑΠΘ, 2008.

Javeau C., Η Έρευνα με Ερωτηματολόγιο, Αθήνα: Τυπωθήτω-Γιώργος Δάρδανος, 1996. Παπαδημητρίου Γ., Περιγραφική Στατιστική, Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής, 2001. Παππάς Θ., Η μεθοδολογία της επιστημονικής έρευνας στις ανθρωπιστικές επιστήμες,

Αθήνα: Εκδόσεις Καρδαμίτσα, 2002, σσ. 20-23. Σαραφίδου Γ.-Ο., Συνάρθρωση ποσοτικών και ποιοτικών προσεγγίσεων: η εμπειρική έρευνα,

Αθήνα: Gutenberg, 2011. Τσάντας Ν., Μωϋσιάδης Χ., Μπαγιάτης Ν., και Χατζηπαντελής Θ., Ανάλυση δεδομένων με

τη βοήθεια Στατιστικών Πακέτων, Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις ΖΗΤΗ, 1999. Τσιπλητάρης Α. & Μπάμπαλης Θ., Δέκα παραδείγματα μεθοδολογίας επιστημονικής

έρευνας: από τη θεωρία στην πράξη, Αθήνα: Ατραπός, 2006, σσ. 79-82.

52