1

► ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ, Γιάννης Μανιάτης► 1994 - 2016: ΑΛΛΑΓΗ ΕΠΟΧΗΣ, Π. Γ. Παπασταματίου► ΚΕΡΔΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ, ΑΛΛΑ ΧΑΝΟΥΜΕ ΤΟΝ ΥΠΝΟ ΜΑΣ, Ν. Χαραλαμπίδης► Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ ΚΑΙ Η ΤΙΜΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ, Δ. Λάλας► ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ REFOS, Δρ. Απόστολος Φραγκούλης► ΚΟΣΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΑΠΕ ΣΤΗΝ Ε.Ε., Χ. Δούκας, Δ. Αγγελόπουλος► ΟΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΛΙΓΝΙΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ, Νίκος Μάντζαρης

'Ολα τα καλά κάποτε τελειώνουν...

2

REDProRenewable Energy Development Professionals

Σύνθεση εξωφύλλου & σελιδοποίηση τεύχους:

ALKODI GROUPwww.alkodi.gr

34 ▶ Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣΤης Χλόης – Άννας Βλασσοπούλου

36 ▶ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ!!! ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΓΚΕΪ ΚΑΤΣΙΚΑΣΤου Γιάννη Τσιπουρίδη

38 ▶ REN21: ΧΡΟΝΙΑ ΡΕΚΟΡ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΠΕ

40 ▶ ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΣΚΑΝΔΑΛΟ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΑ!Του Γιάννη Τσιπουρίδη

43 ▶ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΑ ΠΥΡΗΝΙΚΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑΣ ΝΟΜΟΣ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣΤης Μαρίας Αρβανίτη – Σωτηροπούλου

44 ▶ Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΜΕΙΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑΤου Κωνσταντίνου Γκαράκη

47 ▶ ΜΙΑ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ ΤΗΣ ΔΙΑΚΟΨΙΜΟΤΗΤΑΣΤων Δημητρίου Κώτσου, Αγγελικής Γαβαλά, Αλεξίου Σκαράκη

48 ▶ ΑΝΕΜΟΜΑΖΩΜΑΤΑ

53 ▶ ELECTRA - ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΜΗθΕΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΜβΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

55 ▶ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΑΠΕΙΛΗ ΓΙΑ ΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΤου Λευτέρη Ιωαννίδη

56 ▶ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

60 ▶ βΟΡΕΑΣ

66 ▶ ΠΩΣ θΑ ΣΩΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗΤης Σταυριάνας Ψωμιάδη

67 ▶ ΕΦΥΓΕ Ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΔΟΜΑΤΖΟΓΛΟΥΤης Ρένας Τριανταφυλλίδου

XOMENA

04 ▶ ΑΕΡΟΛΟΓΙΕΣΤου Γιάννη Τσιπουρίδη

08 ▶ ΑΝΕΜΟΡΙΠΕΣΤου Γιάννη Μανιάτη

12 ▶ 1994 - 2016: ΑΛΛΑΓΗ ΕΠΟΧΗΣΤου Παναγιώτη Γ. Παπασταματίου

14 ▶ ΚΕΡΔΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ, ΑΛΛΑ ΧΑΝΟΥΜΕ ΤΟΝ ΥΠΝΟ ΜΑΣΤου Νίκου Χαραλαμπίδη

16 ▶ Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ ΚΑΙ Η ΤΙΜΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝΤου Δημήτρη Λάλα

18 ▶ ΚΟΣΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ Ε.Ε.Των Δούκα Χάρη και Αγγελόπουλου Δημήτρη

22 ▶ ΑΠΟ ΤΟ ΓΚΡΙΖΟ ΣΤΟ ΠΡΑΣΙΝΟ: ΟΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΛΙΓΝΙΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΤου Νίκου Μάντζαρη

25 ▶ ΕΝΑ βΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΚΤΙΡΙΟ ΦΙΛΙΚΑ ΕΝΤΑΓΜΕΝΟ ΣΤΟ ΠΕΡΙβΑΛΛΟΝ ΣΤΗΝ βΙ.ΠΕ ΔΡΑΜΑΣΤου Γιάννη Τσιπουρίδη

26 ▶ ΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟβΛΗΤΩΝΤων Κωνσταντίνας Δαϊλάκη, Νικόλαου Ζέλιου, Νεκτάριου Κασομούλη

28 ▶ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ REFOSΤου Δρ. Απόστολου Φραγκούλη

32 ▶ ΑΝΑΔΙΑΡθΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣΤου Δρ. Αντώνη Μεταξά

ΧΟΡΗΓΟΙ

1

► ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ, Γιάννης Μανιάτης► 1994 - 2016: ΑΛΛΑΓΗ ΕΠΟΧΗΣ, Π. Γ. Παπασταματίου► ΚΕΡΔΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ, ΑΛΛΑ ΧΑΝΟΥΜΕ ΤΟΝ ΥΠΝΟ ΜΑΣ, Ν. Χαραλαμπίδης► Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ ΚΑΙ Η ΤΙΜΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ, Δ. Λάλας► ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ REFOS, Δρ. Απόστολος Φραγκούλης► ΚΟΣΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΓΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΑΠΕ ΣΤΗΝ Ε.Ε., Χ. Δούκας, Δ. Αγγελόπουλος► ΟΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΛΙΓΝΙΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ, Νίκος Μάντζαρης

'Ολα τα καλά κάποτε τελειώνουν...

3

4

ΕκδότηςΙΩΑΝΝΗΣ ΤΣΙΠΟΥΡΙΔΗΣ

Επιμέλεια ύληςΙ. Τσιπουρίδης

Παραγωγή ALKODI GROUP, Αριστοτέλους 91,Αθήνα | Τηλ.: 211 012 1994www.alkodi.gr

Διεύθυνση επικοινωνίαςΛ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 306, 2ος όροφοςΧαλάνδρι 152 32 (Σίδερα Χαλανδρίου)Τηλ./Fax: 210 8081755email: anemologia99@gmail.com eletaen@eletaen.grweb: www.eletaen.grfacebook: /groups/eletaen

Διανέμεται δωρεάν.Αν επιθυμείτε να λαμβάνετε κι εσείς τα ΑΝΕΜΟλογια στείλτε μας το όνομά σας και την πλήρη ταχυδρομική σας διεύθυνση.Κωδ. Εντύπου 01-7290

Toυ Γιάννη Τσιπουρίδη

Το τέλος και η αρχήΤο Δεκέμβριο του 1999 δημοσίευσα το πρώτο τεύ-

χος των ΑΝΕΜΟλογίων.Ολόκληρες 4 σελίδες!!!!Τι χαρά και περηφάνια. Σαν ένα μωρό που γεννιέται.Και μετά μεγαλώνει. Με αγωνία και άγχος, με γέλια

και πυρετούς, με παιχνίδια και τσακωμούς, αλλά πά-ντοτε με πολλή αγάπη. Πολλές φορές το αποκάλεσα το 4ο παιδί μου κι

ελπίζω να μη μου θυμώνουν τα άλλα 3 παιδιά μου.Γιατί 4ο παιδί; Επειδή τα παιδιά μας είναι η συνέ-

χειά μας, όχι με τη στενή έννοια του DNA, αλλά με τη δυναμική της πνευματικής εξέλιξης και βελτίωσης του είδους.Η ευχή για τα παιδιά, που ακόμη λένε οι παλιότε-

ροι «να το δεις, όπως επιθυμείς», η οποία προφανώς υποδηλώνει ανεπίτρεπτη χειραγώγηση, εκεί πατάει: στην επιθυμία μας να αναδείξουμε τον καλύτερο εαυτό μας, τον ιδεατό εαυτό μας, αυτόν που νομί-ζουμε ότι θα μπορούσαμε να ήμασταν, αν δεν μας κρατούσαν δεμένους στο βράχο κοινωνικές, οικονο-μικές, οικογενειακές, συζυγικές αλυσίδες, οι οποίες, ειρήσθω εν παρόδω, απελευθερώνουν το χειρότερό μας εαυτό.Αυτό προσπάθησα να κάνω μέσα από τα ΑΝΕ-

ΜΟλόγια. Να παρουσιάσω και να προωθήσω αυτό που, κατά την προσωπική μου κρίση, απαντούσε στα κριτήρια της επιστημονικής αλήθειας, της περιβαλ-λοντικής βιωσιμότητας και της κοινωνικής δικαιοσύ-νης. Γι’ αυτό η επιλογή της κλιματικής αλλαγής ως του κύριου άξονα ενημέρωσης, ήταν συνειδητή και αυτονόητη.Πώς περνάει η ώρα όταν περνάει ευχάριστα, που

λένε οι Αγγλοσάξωνες.

Σχεδόν 18 χρόνια και 86 τεύχη μετά φτάσαμε στο 87ο και τελευταίο. Άτεχνος άνθρωπος που βρίσκω έκφραση αρμονίας μόνο στη συμμετρία σχημάτων και αριθμών, ονειρευόμουν να σταματήσω το περι-οδικό στο 100ο τεύχος. Φευ όταν οι άνθρωποι κά-νουν όνειρα ο ύψιστος σκάει στα γέλια.Αυτό είναι το τελευταίο έντυπο τεύχος, γιατί ήταν

στραβό το κλήμα και ….Στην οικονομική κρίση των τελευταίων ετών προ-

στέθηκε και η στασιμότητα στην αγορά των ΑΠΕ από την πολιτική αβεβαιότητα και φυσικά αυτό δεν μπορούσε να μην μας επηρεάσει. Απλά μειώθηκαν οι ήδη μειωμένες χορηγίες, που οδήγησε σε αδυναμία κάλυψης των εξόδων του περιοδικού. Και με αυτήν την ευκαιρία, να ξεκαθαρίσω ότι το περιοδικό είχε μόνο δαπάνες εκτύπωσης και ταχυδρόμησης. Ποτέ δεν υπήρξαν έξοδα προσωπικού του περιοδικού. Στο πίσω μέρος του μυαλού, υπάρχει μια σκέψη

για ηλεκτρονική έκδοση στο FACEBOOK, αλλά θα εξαρτηθεί από τις αντοχές μου. Αναζητήστε το, κατά το Φθινόπωρο ως «ΑΝΕΜΟλόγια» μήπως και δεν αντέξω τη μοναξιά μου και το εκδώσω.Σε αυτό το τελευταίο τεύχος έχω δύο άρθρα μου

που με εκφράζουν και με αντιπροσωπεύουν. Ένα πρόσφατο και ένα που γράφτηκε το 2001 και το θεωρώ το καλύτερο που έγραψα ποτέ. Καμαρώνω που το ζήτημα των αερίων του θερμοκηπίου και της κλιματικής αλλαγής είχε τεθεί τόσο νωρίς από το περιοδικό.Σήμερα αναλώθηκα σε ομφαλοσκόπηση. Φανερή,

γιατί τις άλλες φορές απλά είναι καλυμμένη.Κλείνοντας πρέπει να ευχαριστήσω κάποιους αν-

θρώπους που στήριξαν αυτήν την προσπάθεια και

5

6

Toυ Γιάννη Τσιπουρίδη

μου έδωσαν τη δυνατότητα να λέω φωναχτά αυτό που σκέφτομαι. Μεγάλο δώρο.Και κατ’ αρχάς στο δύσκολο ξεκίνημα το 1999, το

στήσιμο του περιοδικού οφείλει πολλά στο συνά-δελφο στη ΔΕΗ Γιώργο βαζάκα, ο οποίος σχεδίασε και το υπέροχο λογότυπό του. Μεγάλη η βοήθεια και από τους συναδέλφους θανάση Λιάκουρη και Κώστα Παγώνα στην εκτύπωση και αποστολή πόρτα – πόρτα στους λίγους τότε παραλήπτες.Φυσικά η βοήθεια της οικογένειας ήταν καθορι-

στική. Πολλές φορές η μικρή Νεφέλη και οι φίλες της βοηθούσαν στο φακέλωμα των τευχών για τα-χυδρόμηση. Ο Αλέξανδρος βοήθησε σημαντικά στη διόρθωση κειμένων και νοημάτων και η Νεφέλη στην αισθητική και στο στήσιμο. Δεν θα μπορούσα να μην αναφέρω και τις κυρίες που έβαλαν την πι-νελιά τους, όπως η Ρίτσα και η Κέλλυ και φυσικά η Μαριάννα Ντάβου που έβαλε πολλές πινελιές.Το ότι σταματάει η έντυπη έκδοση για οικονομι-

κούς λόγους, υπογραμμίζει τη σημασία των χορη-

γών του περιοδικού, χάρη στους οποίους έφτασε τα 87 του και τους ευχαριστώ έναν-έναν ξεχωριστά για την υποστήριξη.Τέλος, ευχαριστώ όλους εσάς που μου επιτρέπατε

να μπαίνω στα σπίτια σας και να σας λέω τον πόνο μου. Το πρώτο τεύχος είχε 150 παραλήπτες και σή-μερα είστε 3.000, ζωή να ’χετε.Νομοτελειακά όλα κάποτε τελειώνουν. Και τα κακά

και τα καλά. Τι μένει να συνεχίσει; Μα φυσικά, μόνο ό,τι είναι σχεδιασμένο και κατα-

σκευασμένο για βιωσιμότητα. Όλα τα άλλα καταρρέουν, πηγές ενέργειας, πολιτι-

κές, επιχειρήσεις, ανθρώπινες σχέσεις. Κλείνω με τη φωτογραφία των εγγονιών μου που

κάνουν τις ανεμογεννητριούλες στο πανέμορφο αι-ολικό πάρκο στο Παναχαϊκό, ευχόμενος αυτά και η γενιά τους να μη ζήσουν τον εφιάλτη της καταστρο-φικής κλιματικής αλλαγής ο οποίος συνεχίζει να έρ-χεται, μια και κάνουμε «πολύ λίγα, πολύ αργά».Να είστε όλοι καλά.

7

8

Του Γιάννη Μανιάτη, π. Υπουργού, βουλευτή Δημοκρατικής Συμπαράταξης

Έχουμε ανάγκη από μια Ελλάδα σύγχρονη, με εθνική αυτοπεποίθηση, εξωστρέφεια, ευρωπαϊκό προσα-νατολισμό, στήριξη στην καινοτομία και τις προο-

δευτικές μεταρρυθμίσεις, με ισχυρό δίχτυ κοινωνικής αλ-ληλεγγύης. Από μια Ελλάδα του Σύγχρονου Προοδευτικού Πατριωτισμού.

Έχουμε ανάγκη από μια ανάπτυξη Αειφόρο (με σεβασμό στο περιβάλλον), Έξυπνη (με χρήση νέων τεχνολογιών), Κυκλική (με επανάχρηση και ανακύκλωση των πρώτων υλών), Χωρίς Αποκλεισμούς (νέων, γυναικών, ΑΜΕΑ, κ.ά.), Δίκαιη Κοινωνικά και Χωρικά (με Κοινωνική Αλληλεγγύη και μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων), με δημιουρ-γία θέσεων εργασίας.

Έχουμε βαθιά πεποίθηση ότι η ενέργεια, το περιβάλλον, οι νέες τεχνολογίες και επικοινωνίες, τα δημόσια έργα, ο περιφερειακός σχεδιασμός, αποτελούν βασικούς πυλώνες ενός νέου προοδευτικού παραγωγικού μοντέλου της χώ-ρας, που πρέπει άμεσα να διαμορφώσουμε.

Πάνω στη σύγχρονη ανάγκη ύπαρξης επαρκούς ενέρ-γειας σε τιμές αποδεκτές από την κοινωνία και τις επιχει-ρήσεις, έχει δομηθεί και αναπτυχθεί μια ισχυρή παγκόσμια και τοπική οικονομία, όπου οι προμηθευτές και καταναλω-τές αλληλεπιδρούν για μεγαλύτερα οικονομικά οφέλη και των οποίων η συμπεριφορά κι οι επιλογές τα τελευταία πολλά χρόνια επηρεάζουν δραστικά την Κλιματική Αλλαγή. Ένα νέο δίπολο εξοικονόμηση και αειφορία αναπτύχθηκε δίπλα στο δίπολο προσφορά και ζήτηση, όπου η εξοικο-νόμηση αφορά στη μείωση κατανάλωσης ενέργειας και η αειφορία στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

Γι’ αυτό το λόγο η εξασφάλιση ασφάλειας, απρόσκο-πτης και προσιτής πρόσβασης στην ενέργεια, για τους πο-λίτες και την παραγωγική διαδικασία αποτελεί θεμελιώδη στόχο μιας αποτελεσματικής αναπτυξιακής πολιτικής. Το κόστος ενέργειας παίζει καταλυτικό ρόλο στην ποιότητα ζωής και την οικονομική δραστηριότητα, καθιστώντας το σχεδιασμό μιας δυναμικής και προοδευτικής ενεργειακής πολιτικής, μεγάλη πρόκληση. Για να είναι πετυχημένη μια σύγχρονη ενεργειακή πολιτική πρέπει να απαντάει αποτε-λεσματικά στο τρίπτυχο:

(α) ελαχιστοποίηση αναγκών, (β) διαχείριση ενεργειακών πόρων με βέλτιστο για την

κοινωνία και την οικονομία τρόπο, (γ) διασφάλιση εναλλακτικών πηγών και δρόμων τρο-

φοδοσίας - ενεργειακή ασφάλεια για διασφάλιση του

καταλυτικού ρόλου της ενέργειας στην ευημερία και την ανάπτυξη.

Η Εξοικονόμηση Ενέργειας είναι σήμερα ακρογωνιαί-ος λίθος της ενεργειακής πολιτικής για την επίτευξη του στόχου της ελαχιστοποίησης των αναγκών, την προστασία του περιβάλλοντος και τη διαμόρφωση μιας οικονομίας μηδενικών εκπομπών άνθρακα (σε κατοικίες και κτίρια, δημόσια ή επαγγελματικά). Αποτελεί αναγκαία μεταρρύθ-μιση για την ίδια την Πολιτεία που πρέπει πρώτη να δώσει το παράδειγμα και παράλληλα να στηρίξει τους πολίτες στη δική τους δράση. Το πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον» που υλοποιήσαμε με επιτυχία, έδωσε 42% εξοικο-νόμηση ενέργειας σε 40.000 νοικοκυριά και δημιούργησε 12.000 θέσεις εργασίας στην οικοδομή.

Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) παρέχουν όχι μόνο περιβαλλοντικά οφέλη, αλλά αποτελούν κορυφαία εγχώρια πηγή που συνεισφέρει στην ασφάλεια εφοδια-σμού και την ενεργειακή ανεξαρτησία. Η σημαντική ανά-πτυξη των ΑΠΕ με βιώσιμους όρους συμβάλλει και στη σημαντική οικονομική ανάπτυξη. Η υλοποίηση και λειτουρ-γία μονάδων ΑΠΕ δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, ενώ μετά από την ουσιώδη μείωση κόστους ηλεκτρισμού των τελευταίων ετών, μπορεί να συμβάλει και στην παραγωγή φθηνής ενέργειας, ενώ η Χώρα μας στοιχίζεται στην ικα-νοποίηση των διεθνών της δεσμεύσεων για καταπολέμηση της Κλιματικής Αλλαγής.

Η διασφάλιση χαμηλών τιμών αποτελεί κεντρική επι-λογή ενός κοινωνικά ευαίσθητου και οικονομικά αποτελε-σματικού κράτους. Ειδικότερα χαμηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, τόσο για τους πολίτες, όσο και για τις επιχειρή-σεις, απαιτούν μεταρρυθμίσεις και αναδιάρθρωση της αγοράς, με αυξημένο ανταγωνισμό σε όλα τα επίπεδα, από την παρα-γωγή ως την προμήθεια και να προστατεύουν από ιδεοληπτικές προσεγ-γίσεις. Το Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο (ΚΟΤ) και το Τιμο-λόγιο Υπηρεσιών Αλληλεγγύης που θεσμοθετή-σαμε, πρέπει να εξακολουθήσει

ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ

συνεχίζεται στην σελίδα 10

9

10

Του Γιάννη Μανιάτη, π. Υπουργού, βουλευτή Δημοκρατικής Συμπαράταξης

να αποτελεί το δίχτυ προστασίας των ευάλωτων.Η περαιτέρω εξάπλωση και ανάπτυξη της χρήσης του

φυσικού αερίου αποτελεί προτεραιότητα. Είναι παράλογο να χρησιμοποιείται ηλεκτρισμός για θερμικές χρήσεις όταν απ’ ευθείας χρήση φυσικού αερίου δίνει το ίδιο αποτέλε-σμα με τη μισή ποσότητα απ’ αυτήν που χρειάζεται αν αυτό μετατραπεί πρώτα σε ηλεκτρισμό.

Η τεχνολογία του Συμπιεσμένου Φυσικού Αερίου (CNG) είναι ώριμη κι επιβεβλημένη η προώθησή της στις μεταφο-ρές (δημιουργία σταθμών ανεφοδιασμού, στήριξη ανανέ-ωσης ή μετατροπής στόλων οχημάτων). Μπορεί να δώσει άμεση λύση εκεί που η κατασκευή δικτύων είναι ασύμφο-ρη, όπως απομακρυσμένες περιοχές, μεμονωμένους χρή-στες και νησιά.

Η αξιοποίηση των εγχώριων πετρελαϊκών κοιτασμάτων μπορεί όχι μόνο να αυξήσει την ενεργειακή μας ασφάλεια, αλλά και να συμβάλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη. Οι πρω-τοβουλίες για έρευνα και εκμετάλλευση Υδρογονανθρά-κων και ο πρόσφατος εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου, είχαν προσελκύσει διεθνές ενδιαφέρον και είχαν, βάσιμα, δημιουργήσει προσδοκίες. Τα έσοδα πρέπει να ενισχύουν το θεσμοθετημένο Εθνικό Ταμείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης Γενεών, με ουσιαστική συμβολή στη βιωσι-μότητα του ασφαλιστικού μας συστήματος. Το συντομό-τερο δυνατό πρέπει να υιοθετηθεί η Κοινοτική Οδηγία για την ασφάλεια των εξωχώριων (offshore) δραστηριοτήτων εξόρυξης φυσικού αερίου και πετρελαίου την οποία υιοθε-τήσαμε σε επίπεδο Συμβουλίου Υπουργών και στη συνέ-χεια διαμορφώσαμε με ειδική επιστημονική επιτροπή για ενσωμάτωση στην εθνική νομοθεσία.

Οι μεγάλοι αγωγοί μεταφοράς φυσικού αερίου αυξά-νουν την ενεργειακή ασφάλεια, αλλά και το γεωπολιτικό ρόλο της χώρας. Η ολοκλήρωση του αγωγού ΤΑΡ, που με τη στήριξή μας ξεκίνησε, καθώς και του αγωγού IGB, αποτελεί άμεση προτεραιότητα. Οι πρωτοβουλίες που ξε-κινήσαμε για τις περιφερειακές ενεργειακές συνεργασίες στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου (Κύπρος, Ισραήλ, Αίγυπτος), είναι πια στην πρώτη γραμμή, μετά και τις τε-λευταίες εξελίξεις στην περιοχή. Κορυφαία εθνική προτε-ραιότητα η προώθηση του τεχνικά εφικτού και οικονομικά ανταγωνιστικού αγωγού EastMed.

ΟΙ ΕΠΟΜΕΝΕΣ 7 ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΜΑΣ:1. Άμεση επανέναρξη του Προγράμματος «Εξοικονομώ

κατ’ Οίκον» και επέκταση στα δημόσια και επαγγελματι-κά κτίρια. Συμπλήρωση με ισχυρά φορολογικά κίνητρα. Δημιουργία 50.000 θέσεων εργασίας στις κατασκευές τα επόμενα δύο χρόνια. Το Πρόγραμμα και η Στρατηγική Επέκτασής του αξιολογήθηκε ως το 2ο καλύτερο ανάλογο ανάμεσα σε όλα τα κράτη – μέλη της Ε.Ε. Επανέναρξη κι επέκταση του πετυχημένου προγράμματος αντικατάστα-

σης καυστήρων που ξεκινήσαμε, και εισαγωγή του Κοι-νωνικού Οικιακού Τιμολογίου (ΚΟΤ) Φυσικού Αερίου που θα ανακουφίσει τους ασθενέστερους και θα υποβοηθήσει στην εξάπλωσή του.

2. Χρηματοδότηση από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της αυτοπαραγωγής – συμψηφισμού (netmetering) ηλεκτρι-κής ενέργειας μέσω ΑΠΕ, ιδιαίτερα στον αγροτικό τομέα (Τοπικοί Οργανισμοί Εγγείων βελτιώσεων – Τ.Ο.Ε.β.) για κατά 50% μείωση του ενεργειακού κόστους παραγωγής αγροτικών προϊόντων και στήριξη της ανταγωνιστικότη-τάς τους στις διεθνείς αγορές – Εφαρμογή στην αρχή των Prosumers (Producers + Consumers) για αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας από πολλούς μικρούς παραγωγούς – καταναλωτές.

3. Επέκταση και στις παροχές φυσικού αερίου των εκ-πτώσεων 70% που προβλέπει το Τιμολόγιο Υπηρεσιών Αλληλεγγύης Δημοτικών, Εκκλησιαστικών και Κοινωνικών Δομών, σύμφωνα με σχετική πρόβλεψή μας του 2014.

4. Επανεκκίνηση των διαγωνιστικών διαδικασιών αξιο-ποίησης των εθνικών κοιτασμάτων Υδρογονανθράκων, με διασφάλιση της συνέχισης λειτουργίας του Ταμείου Κοι-νωνικής Αλληλεγγύης Γενεών.

5. Προώθηση της υλοποίησης των μεγάλων αγωγών και έργων υποδομής φυσικού αερίου (TAP, EASTMED, IGB, FSRU, Ρεβυθούσα), καθώς και της ηλεκτρικής δια-σύνδεσης των νησιών (EuroAsia Interconnector, Κρήτη, Κυκλάδες, κ.ά.) που εντάξαμε στα Διευρωπαϊκά Δίκτυα Ενέργειας (PCIs).

6. Επέκταση των δικτύων διανομής φυσικού αερίου στις περιοχές διέλευσης αγωγών υψηλής πίεσης και τροφοδο-σία απομακρυσμένων και νησιωτικών περιοχών με Μονά-δες Υγροποιημένου/Συμπιεσμένου φυσικού αερίου, σύμ-φωνα με τις δεσμεύσεις και προτάσεις μας κατά περιοχή.

7. Εφαρμογή επαρκούς θεσμικού και νομοθε-τικού πλαισίου, ώστε το νέο ενεργεια-κό τοπίο να είναι κάτω από μια ισχυρή ανεξάρτητη Ρυθμι-στική Αρχή Ενέργειας.

Οι Προοδευτικές Ενεργειακές Πολι-τικές μπορούν να μας ξανακάνουν πρωταγωνιστές. Αυτό είναι το μεγάλο στοίχη-μα της Πατρί-δας και της Κοι-νωνίας.

1174 75

Μια νεοσύστατη εταιρία παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών και τεχνικής υποστήριξης σε θέματα αιολικής ενέργειας, με δραστηριότητες στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Με στελέχη και συνεργάτες που εξειδικεύονται στην αιολική τεχνολογία τις δύο τελευταίες δεκαετίες με κύριο αντικείμενο τον σχεδιασμό και την αποτίμηση της λειτουργίας ανεμογεννητριών και αιολικών πάρκων χρησιμοποιώντας εξελιγμένο λογισμικό, μετρήσεις και δοκιμές.

Οι υπηρεσίες μας απευθύνονται σε επενδυτές και οργανισμούς που αναπτύσσουν, χρηματοδοτούν ή λειτουργούν αιολικά πάρκα, αλλά και σε κατασκευαστές ανεμογεννητριών και υποσυστημάτων τους.

www.iwind.gr

info@iwind.gr

dvev.indd 75 4/11/2015 11:45:26

12

1994-2016:

22 χρόνια μετά το ν.2244/1994, η αιολική ενέργεια βρίσκεται μπροστά στη μεγαλύ-τερη μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαι-σίου που διέπει τη λειτουργία της. Με το

νόμο εκείνο, που αποτέλεσε αντιγραφή του αντίστοιχου γερ-μανικού νόμου, επιτράπηκε για πρώτη φορά η ηλεκτροπα-ραγωγή από ιδιώτες, αποκλειστικά με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και εισήχθη για πρώτη φορά το σύστημα πληρωμών με εγγυημένες σταθερές τιμές (feed-in tariff).

Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι. Σε όλα τα επίπε-δα. Πράγματα που σήμερα θεωρούνται αυτονόητα, τότε δεν ήταν. Για παράδειγμα, δεν ήταν αυτονόητο ότι όλα τα αιολικά πάρκα θα είχαν δικαίωμα να συνδέονται και να πληρώνονται με feed-in tariff και χρειάστηκε πολύ κόπος για να καθορι-σθεί ότι η δυνατότητα αυτή δεν αφορούσε μόνο τις μικρές επενδύσεις στη μέση τάση.

Η επόμενη σημαντική παρέμβαση ήταν ο ν.2773/1999 που υποτίθεται ότι απελευθέρωσε την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Ο κλάδος «αισθάνθηκε» το νόμο αυτό τον Φε-βρουάριο 2001 όταν ξενύχταγε για να ετοιμάσει και να υπο-βάλει φακέλους για τα έργα που είχε σχεδιάσει στη νεοσυ-σταθείσα Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας προκειμένου να λάβει την εισαχθείσα τότε άδεια παραγωγής. Η διαδικασία ήταν μια μικρή αποκάλυψη. Κατ’ αρχήν για πρώτη φορά καταγράφη-καν συνολικά οι αναπτυξιακές προσπάθειες του κλάδου σε όλη την Ελλάδα και φάνηκε ότι ο όγκος των υπό ανάπτυξη έργων ήταν πολλαπλάσιος από όσο γενικώς πιστευόταν (ή τουλάχιστον από όσο νόμιζα εγώ τότε). Υποβλήθηκαν επίσης

τότε αιτήσεις με έργα που φάνταζαν εξωτικά. Για παράδειγμα υποβλήθηκαν για πρώτη φορά αιτήσεις για θαλάσσια αιολι-κά πάρκα, για υβριδικά έργα με αντλησιοταμίευση και για με-γάλα αιολικά πάρκα με υποθαλάσσιες διασυνδέσεις ακόμα και με DC (παρόλο που η τεχνολογία DC light δεν ήταν τότε διαθέσιμη). Σήμερα, 17 χρόνια μετά, ολοκληρώνεται το πρώ-το αιολικό πάρκο με υποθαλάσσια διασύνδεση.

Ο νόμος του 1999 δεν άλλαξε τον πυλώνα του feed-in tariff. Άλλαξε όμως τον τρόπο χρηματοδότησής του. Μέχρι τότε το σύνολο του κόστους του feed-in tariff βάρυνε τον μοναδικό προμηθευτή ρεύματος, τη ΔΕΗ, που ανακτούσε το κόστος της από τα τιμολόγιά της. Το 1999 για πρώτη φορά δημιουργήθηκε ο Ειδικός Λογαριασμός και καθορίσθηκε ότι οι προμηθευτές θα καταβάλουν σε αυτόν την Οριακή Τιμή Συστήματος (ΟΤΣ) για κάθε μονάδα ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ στο Σύστημα. Το υπόλοιπο θα το κατέβαλαν εφεξής οι καταναλωτές μέσω του ειδικού τέλους. Η σύλληψη του νόμου δεν ήταν λάθος επί της ουσίας και στηριζόταν στην αρχή ότι οι προμηθευτές βαρύνονται με το κόστος που απο-φεύγουν χάρη στις ΑΠΕ. Τότε, όταν ακόμα η διείσδυση των ΑΠΕ ήταν χαμηλή και δεν επηρέαζε την ΟΤΣ και δεν υπήρχαν παράλληλες πληρωμές προς τους συμβατικούς ηλεκτρο-παραγωγούς πέραν της ΟΤΣ, το όφελος των προμηθευτών από τις ΑΠΕ αντιπροσωπευόταν πράγματι από την ΟΤΣ. Αυτό άλλαξε, ειδικά από το 2009 και μετά, αλλά το πλαίσιο δεν διορθώθηκε με αποτέλεσμα η αρχική σύλληψη να μεταλλα-χθεί σε στρέβλωση που δημιούργησε έλλειμμα στον ειδικό λογαριασμό. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

Του Παναγιώτη Γ. Παπασταματίου, Μέλους ΔΣ ΕΛΕΤΑΕΝ

13

Αλλαγή εποχήςΗ επόμενη σημαντική παρέμβαση, όχι τόσο κεφαλαιώ-

δους σημασίας για τα αιολικά όσο αυτή του 1994 αλλά επα-ναστατική για τα φωτοβολταϊκά, ήταν ο ν.3468/2006 που καθόρισε τιμές που καθιστούσαν βιώσιμες τις ΦΒ επενδύ-σεις θέτοντας ταυτόχρονα ανώτατο πλαφόν εγκαταστάσεων. Ο ν.3851/2010 επέφερε σημαντικές αλλαγές κυρίως στο θέμα της αδειοδότησης και στην άρση των προστατευτικών περιορισμών.

22 χρόνια πέρασαν. Τα χρόνια αυτά χαρακτηρίστηκαν από αριθμούς και εκφράσεις που κατά περιόδους ήταν στα χείλη όλων μας, μας ταλάνιζαν, αγωνιζόμασταν να τις κατανοήσου-με, να τις διορθώσουμε, τις αγαπούσαμε και τις πολεμούσαμε: 8295/95, 8860/98, 2941/2001, 2000/2002, Εγκύκλιος 11, 1726/2003, 998/79, 1734/87, 13Αγ και τόσες άλλες. Πολύ μελάνι έχει χυθεί για τέτοιες εκφράσεις.

Όλα αυτά τα χρόνια ζήσαμε με πολλές ηγεσίες στο Υπουρ-γείο που είχαν στην αρμοδιότητα του κλάδου μας. Σημίτης, Β. Παπανδρέου, Βενιζέλος, Χριστοδουλάκης, Τσοχατζόπουλος, Σαλαγκούδης, Σιούφας, Φώλιας, Χατζηδάκης, Μπιρμπίλη, Παπακωνσταντίνου, Μανιάτης, Παπαγεωργίου, Λαφαζάνης. Μπορεί να ξεχνάω κάποιον. Θυμάμαι όμως αυτό που μου είχε πει ένας από τους παλιούς του κλάδου: «Μην αγχώνεσαι παιδί μου. Αυτοί θα φύγουν. Εμείς εδώ θα είμαστε».

Μέσα σε όλες αυτές τις αλλαγές των 22 ετών, υπήρχε και κάτι που επί της ουσίας παρέμεινε σταθερό: το feed-in tariff. Το σύστημα αυτό στήριξε την ανάπτυξη, εμπνέοντας εμπιστοσύνη και εξασφαλίζοντας χαμηλό κόστος στους κα-ταναλωτές. Ήταν αναμφισβήτητα μια άριστη επιλογή που αν δεν είχε γίνει δεν θα ήμασταν σήμερα εδώ. Επίσης αν δεν είχε γίνει τότε, το μακρινό 1994, πιθανότατα δεν θα είχε γίνει ποτέ. Βλέποντας την εξέλιξη της νομοθεσίας κατά τα επόμε-να έτη και τις «μάχες» που προέκυψαν σε όλα τα επίπεδα, το πιθανότερο (έως σχεδόν βέβαιο) είναι ότι απλά η Ελλάδα δεν

θα είχε feed-in tariff και θα περιπλανιόταν ανάμεσα σε άλλα περίπλοκα και άκαιρα συστήματα. Η περίπτωση της εισαγω-γής του feed-in tariff είναι νομίζω ένα καλό παράδειγμα του πώς οι πολιτικοί και τα στελέχη που τους περιβάλλουν, μπο-ρεί να γίνονται χρήσιμοι για την πατρίδα.

Σήμερα, χάρη στο επίπεδο στο οποίο τον οδήγησε το feed-in tariff, ο κλάδος έχει τη δύναμη να κάνει το επόμενο μεγάλο βήμα. Το βήμα αυτό είναι αναγκαστικό. Επιβάλλεται από τους ευρωπαϊκούς κανόνες. Αλλά δεν πρέπει να εκληφθεί ως κα-ταναγκασμός. Πρόκειται για ένα νέο περιβάλλον που εμπε-ριέχει μεν κινδύνους αλλά προσφέρει και ευκαιρίες. Φυσικά αυτές οι ευκαιρίες δεν είναι της ίδιας κλάσης με αυτές που διαμόρφωνε το προηγούμενο καθεστώς. Ίσως να μην απευ-θύνονται στους ίδιους παίκτες. Αποτελούν όμως ευκαιρίες που, έχοντας τα μάτια ανοιχτά προς τις καλές πρακτικές της Ευρώπης, μπορούμε να τις αξιοποιήσουμε σε όλα τα επίπε-δα: επιχειρήσεων και χώρας. Σε κάθε περίπτωση, το feed-in premium αποτελεί ένα (μεγάλο αλλά ένα) βήμα της συνολι-κότερης πορείας προς μια ενιαία ανταγωνιστική αγορά που θα συμπιέσει το κόστος.

Το δυστύχημα είναι ότι αυτή η μεγάλη μεταρρύθμιση επιχειρείται στην Ελλάδα σε ένα εξαιρετικά δύσκολο περι-βάλλον. Αφενός, χάθηκε πολύτιμος χρόνος στη δουλειά που έπρεπε να γίνει και ήταν γνωστή. Η δουλειά ξεκίνησε μόλις τρεις μήνες πριν το πέρας της προθεσμίας του τέλους του 2015 που έθεταν οι ευρωπαϊκοί κανόνες. Αφετέρου, το γε-νικότερο οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον, η αύξηση των βαρών και της φορολογίας για τις επιχειρήσεις και οι αβε-βαιότητες που το περιβάλλον αυτό έχει διαμορφώσει, καθι-στούν απαγορευτική την ανάληψη μεγαλύτερων ρίσκων από τις επιχειρήσεις.

Ραντεβού λοιπόν –πρώτα ο Θεός- σε 22 χρόνια, το 2038, να κάνουμε μια μικρή αποτίμηση του feed-in premium.

14

ΚΕΡΔΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΑΛΛΑ ΧΑΝΟΥΜΕ ΤΟΝ ΥΠΝΟ ΜΑΣ

ΑΛΗΘΕΙΑ, ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΥΤΟ;

Α γαπημένε μου Γιάννη, γνωριζό-μαστε τόσο που ελπίζω ότι θα μου επιτρέψεις να απέχω από πίνακες και αριθμούς και να επι-

λέξω ένα προσωπικό κείμενο. Μια ημέρα σαν αυτή, υπό κανονικές συνθήκες (ΚΣ), θα

έπρεπε να είμαστε χαρούμενοι και ικανοποιημένοι: η παγκό-σμια κοινότητα έχει αναγνωρίσει πλέον ευρέως τις κλιματι-κές αλλαγές ως μια από τις πλέον σημαντικές απειλές για τον άνθρωπο, τον πλανήτη, τη βιοποικιλότητα αλλά και την παγκόσμια ειρήνη. Η Συμφωνία στο Παρίσι το επιβεβαιώνει. Οι επενδύσεις σε ΑΠΕ παγκοσμίως ξεπέρασαν τις επενδύ-σεις σε ορυκτά καύσιμα και αυτό από μόνο του λέει πολλά. Κυβερνήσεις, ιδρύματα, οργανισμοί, τράπεζες αρχίζουν και απομακρύνονται από τα ορυκτά καύσιμα. Τα Ανεμολόγια κλείνουν τον κύκλο του χαρτιού και ετοιμάζονται πυρετω-δώς για την online μετενσάρκωση (έτσι δεν είναι;). Για κάθε έναν από εμάς που έχει ακούσει για δεκαετίες τα μύρια όσα (από συνωμοσιολογίες και ψεκασμούς μέχρι τα αξεπέραστα «αυτά δεν δουλεύουν» και «από πού τα παίρνετε») τα παρα-πάνω αποτελούν την απόλυτη δικαίωση. Έστω και με καθυ-στέρηση. Κι όμως, έχουμε πολύ καλούς λόγους που είμαστε δυσαρεστημένοι και ανήσυχοι.

Βλέπεις στο ανεμοδαρμένο και ηλιοκαμένο Ελληνο-Γα-λατικό χωριό της οικονομικής-πολιτικής και κοινωνικής κρίσης, όλα αυτά δεν μετράνε. Εδώ, εν έτει 2016 και ενώ έχουν ξεκινήσει εθνικά Κοινοβούλια να επικυρώνουν τη Συμφωνία του Παρισιού, εμείς ετοιμαζόμαστε για τον επό-μενο λιγνιτικό σταθμό! Ναι, στην Ελλάδα του ανέμου, του ήλιου, της γεωθερμίας... Εν έτει 2016, δανειζόμαστε χρήμα-τα για να επενδύσουμε σε 18 πετρελαϊκούς σταθμούς σε νη-σιά που τα δέρνει ο άνεμος και τα ξεραίνει ο ήλιος! Και αυτή η διακομματική επιλογή θα επιβαρύνει την εθνική οικονομία με εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ ετησίως, για εισαγωγή πετρελαίου, για δεκαετίες. Όταν οι υπόλοιποι απομακρύνο-νται από το πετρέλαιο (ακόμη και χώρες του ΟΠΕΚ), εμείς εκεί ποντάρουμε το μέλλον μας, Γιάννη.

Η κυβέρνηση Ομπάμα οδηγεί τον άνθρακα εκτός μείγμα-τος στις ΗΠΑ και προωθεί επιθετικά την ηλιακή οικονομία. Μαζί με τον Καναδό πρωθυπουργό βάζουν φρένο στις εξο-

ρύξεις υδρογονανθράκων στην Αρκτική. Η Μεγάλη Βρετανία ανακοίνωσε το τέλος του άνθρακα έως το 2025, η Γερμα-νία προχωρά – αργά, αλλά σταθερά – με την Energiewende, και η Πορτογαλία τροφοδοτεί με ΑΠΕ την οικονομία της επί 4 συνεχόμενες ημέρες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση – που εδώ και καιρό έχει απωλέσει το ρόλο του ‘ηγέτη’ στον κλιματικό αγώνα – επεξεργάζεται νέα Κοινοτική Οδηγία για τις ΑΠΕ, ενώ η αναθεώρηση των στόχων για το 2030 είναι ήδη επά-νω στο τραπέζι.

Οι επενδύσεις σε ΑΠΕ έσπασαν κάθε ρεκόρ το 2015, φτά-νοντας τα 329 δισ. $. Η παγκόσμια οικονομία στρέφεται με ταχύτατους ρυθμούς στο συγκριτικό πλεονέκτημα που θα δώσει η απεξάρτηση από τα ακριβά ορυκτά καύσιμα και η εκ-μετάλλευση των ανεξάντλητων καθαρών πηγών. Αλλά εδώ, στο Ελληνο-Γαλατικό χωριό, αυτά τα πράγματα φαντάζουν εξωτικά, παράταιρα, αναξιόπιστα και εξωπραγματικά!

Την ώρα που έπεφταν οι υπογραφές στο Παρίσι, ο δικός μας Υπουργός ενέργειας επέλεξε να απουσιάζει από εκεί για να παραστεί στην τελετή υπογραφής του σχεδιαζόμενου αγωγού φυσικού αερίου IGB στη Βουλγαρία.

Κερδίζουμε λοιπόν τον πόλεμο αλλά χάνουμε τα λογικά μας. Βλέπουμε τοπικές κοινωνίες να στηρίζουν ή να ανέ-χονται ορυκτά καύσιμα και να εναντιώνονται στις ΑΠΕ και ιδίως στα αιολικά. Αυτή τη μάχη, Γιάννη, δεν την κερδίσαμε. Δεδομένου ότι η αυτοτιμωρία δεν φέρνει κοινωνική αλλαγή (παρά μόνο προσωπική κόπωση και προσωρινή ηρεμία), πρέ-πει να δούμε πού κάναμε λάθη και πώς μπορούμε να τα διορ-θώσουμε. Δεν έχουμε άλλο καιρό για χάσιμο. Η προσέγγιση πολλών εταιριών, ο μεταξύ τους ανταγωνισμός, η προσπά-θειά τους να πλασαριστούν ως μεγάλοι παίκτες σε μια ως επί το πλείστον εικονική αγορά (αγοράζουμε και πουλάμε χαρτιά αντί για να κάνουμε έργα), η προθυμία πολλών εταιριών να επενδύσουν σε ΑΠΕ-λιγνίτη-λιθάνθρακα-αέριο-ό,τι κάτσει, η αδυναμία να πείσουμε τις τοπικές κοινωνίες για τα οφέλη από την ανάπτυξη των ΑΠΕ (συνήθως τα οφέλη των Δήμων εξανεμίζονται και δεν μεταφράζονται σε κάτι συγκεκριμένο) είναι μερικά από τα στραβά που θα πρέπει να αλλάξουμε. Και όλα αυτά σε ένα ευρύτερο εθνικό πλαίσιο που χαρακτηρίζε-ται από στρεβλώσεις της αγοράς ενέργειας, επιδοτήσεις στα ορυκτά καύσιμα, παράλογο τρόπο υπολογισμού ΕΤΜΕΑΡ,

Του Νίκου Χαραλαμπίδη, Διευθυντή Γραφείου Greenpeace

15

εξαιρετικά χαμηλή φιλοδοξία για τα δεδομένα της χώρας. Ε, με όλα αυτά, δεν είναι να απορείς με την εξαιρετικά χαμηλή διείσδυση των αιολικών!

Σου μιλάω ανοικτά και με αγάπη όπως πάντα και σε σκέ-φτομαι ευγενικό και χαμογελαστό να κουνάς το κεφάλι με κατανόηση. Και σε αυτή την προσπάθεια ξέρω ότι θα είσαι εκεί, όπως ήσουν για τόσα χρόνια. Με ανοικτά αυτιά και καρ-διά. Η αιολική ενέργεια σου οφείλει πολλά και το ξέρεις. Ναι, η κατάσταση είναι αρκετά απελπιστική αλλά θα ήταν τρισχει-ρότερη χωρίς τις δικές σου προσπάθειες. Αυτό (οι συνεχείς προσπάθειές σου) είμαι βέβαιος ότι δεν θα σταματήσει. Προ-

σωπικά βλέπω το τελευταίο έντυπο τεύχος των Ανεμολόγι-ων ως αποχαιρετισμό σε μια εποχή και καλωσόρισμα σε μια νέα όπου σοφότεροι από τα λάθη μας προχωράμε, επιτέλους, στην επιθετική προώθηση εξοικονόμησης ενέργειας και ΑΠΕ πέρα από τα όποια στενά συμφέροντα και ενδιαφέροντα του καθενός. Χωρίς αποκλεισμούς και ανταγωνισμούς, χωρίς κρυφές ατζέντες, ξεκινάμε την προσπάθεια να κερδίσουμε την καρδιά της κοινωνίας. Και εκεί, η δική σου παρουσία και συμμετοχή θα κάνουν τη διαφορά.

Αντί κλεισίματος, σου αφιερώνω τα λόγια ενός απόλυτα σχετικού και επίκαιρου τραγουδιού του Bob Dylan:

How many roads must a man walk downBefore you call him a man?

How many seas must a white dove sailBefore she sleeps in the sand?

Yes, how many times must the cannon balls flyBefore they're forever banned?

The answer my friend is blowin' in the windThe answer is blowin' in the wind.

Yes, how many years can a mountain existBefore it's washed to the sea?

Yes, how many years can some people existBefore they're allowed to be free?

Yes, how many times can a man turn his headPretending he just doesn't see?

The answer my friend is blowin' in the windThe answer is blowin' in the wind.

Yes, how many times must a man look upBefore he can see the sky?

Yes, how many ears must one man haveBefore he can hear people cry?

Yes, how many deaths will it take till he knowsThat too many people have died?

The answer my friend is blowin' in the windThe answer is blowin' in the wind.

15

1616

Δ. Λάλας: Η Συμφωνία των Παρισίων και η Τιμή των Δικαιωμάτων Εκπομπών

Το κόστος της κλιματικής αλλα-γής αποτιμημένο σε οικονομι-κούς όρους, δηλαδή το κόστος των επιπτώσεων στην κοινω-

νία, θεωρητικά θα πρέπει να συμπερι-λαμβάνεται στην τιμή των προϊόντων

ή υπηρεσιών που το προκαλούν. Η διαδικασία αυτή ουσι-αστικά εντάσσει δηλαδή «εσωτερικεύει» ένα κόστος στην αποτίμηση της τιμής των προϊόντων. Στις ΗΠΑ λειτουργεί ήδη μια ειδική Ομοσπονδιακή Επιτροπή για τον υπολογισμό του κόστους, δηλαδή της λεγόμενής «κοινωνικής τιμής του άνθρακα» (τελευταία αποτίμησή του $36/τόννο CO2 για το 2015, αυξανόμενη στα $50 το 2030 και στα $69 το 2050).

Τρόποι εσωτερίκευσης είναι η επιβολή ενός φόρου εκπομπών (κυρίως από την ενέργεια που είναι μακράν η μεγαλύτερη αιτία) αντίστοιχου μεγέθους ή η απαίτηση κα-τοχής αντιστοίχου δικαιώματος εκπομπής που είναι από το 2005 και βάσει της πρόσφατης (2015) επέκτασης του συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS) μέ-χρι το 2030, η ευρωπαϊκή επιλογή. Στην Ευρωπαϊκή Ενω-ση (ΕΕ) το κόστος απόκτησης δικαιωμάτων επωμίζεται η ηλεκτροπαραγωγή και άλλες μεγάλες ενεργοβόρες βιο-μηχανίες μέσω αγοράς από δημοπρασίες κρατών-μελών ή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ή της ήδη αναπτυχθείσας χρηματιστηριακής αγοράς δικαιωμάτων. Ο αριθμός των δικαιωμάτων προς δημοπράτηση στην ΕΕ αγγίζει το 1Δισ. και στην Ελλάδα περίπου τα 40 Εκατ. ετησίως. Αντίστοι-χες αγορές/διαδικασίες λειτουργούν και σε άλλα κράτη ή αυτόνομες περιοχές όπως στις ΗΠΑ (Καλιφόρνια, Βορει-οανατολικές Πολιτείες), στον Καναδά (Κεμπέκ), στην Ια-πωνία, στην Αυστραλία ακομή πλέον και σε επαρχίες της Κίνας. Τα ήδη λειτουργούντα συστήματα εμπορίας εκπο-μπών καλύπτουν το 40% της παγκόσμιας οικονομίας, ενώ πάνω από 40 χώρες έχουν θεσπίσει ή σχεδιάζουν φόρο εκπομπών ή απαίτηση κατοχής δικαιωμάτων εκπομπών.

Ο μεγάλος αυτός αριθμός ETS δεν βοήθησε στην δι-αμόρφωση μιας γενικά αποδεκτής τιμής του εξωτερι-κού κόστους ή τιμής «άνθρακα». Αποτέλεσμα ήταν να

δημιουργηθούν άνισες συνθήκες ανταγωνισμού και να υπάρξει διαρροή εταιρειών ή και παραγωγής σε χώρες με μικρότερες ή μηδενικές τιμές «άνθρακα» γεγονός που επέβαλε διορθωτικές διατάξεις ενίσχυσης στο Ευ-ρωπαϊκό σύστημα ETS και φωνές για επιβολή τέλους σε εισαγόμενα προϊόντα όπως ο χάλυβας και το τσιμέντο. Προσπάθειες για την συνένωση ή και ενσωμάτωση των διαφόρων συστημάτων εμπορίας (εκτός από αυτά της Καλιφόρνιας με το Κεμπέκ του Καναδά) δεν προχώρησαν γιατί υπάρχουν ουσιαστικές δυσκολίες όπως αυτή της ισοτιμίας ανταλλαγής αλλά και της περιβαλλοντικής αξι-οπιστίας των δικαιωμάτων.

Στα πλαίσια του Πρωτοκόλλου του Κυότο (ΠΚ), οι υπο-χρεώσεις μείωσης αφορούσαν μόνο τις «αναπτυγμένες χώρες» δηλαδή ουσιαστικά αυτές του ΟΑΣΑ οι οποίες εί-χαν ποσοτικούς στόχους μειώσεων εκπομπών και αυστη-ρά συστήματα απογραφής ώστε να διασφαλίζεται κατά το δυνατόν η περιβαλλοντική ακεραιότητα του συστήματος. Η εμπορία δικαιωμάτων εκπομπών σαν εργαλείο για την επίτευξη των στόχων μείωσης βασίστηκε στο αρθ. 17 (σε συνδυασμό με τα αρθ. 3, 6 και 14) του ΠΚ όπου επιτρέπεται η εμπορία μεταξύ «ανεπτυγμένων χωρών» μόνο σαν πρό-σθετο εργαλείο, επικουρικό δράσεων στο εσωτερικό μιας χώρας. Οι «αναπτυσσόμενες χώρες» που περιλάμβαναν και την Κίνα, Βραζιλία και Ινδία δεν είχαν υποχρέωση μείωσης και συμμετείχαν στην εμπορία μόνο μέσω δικαιωμάτων από μεμονωμένα έργα (του λεγόμενου Μηχανισμού Καθαρής Ανάπτυξης - CDM) για τα οποία ήταν δυνατή η μέτρηση της επιτευχθείσας μείωσης. Για τα δικαιώματα αυτά υπάρχουν σημαντικοί περιορισμοί στην χρήση τους προς εκπλήρωση υποχρεώσεων στα πλαίσια του ευρωπαϊκού ETS.

Το ΠΚ όμως ισχύει μέχρι το 2020 οπότε αρχίζει η ισχύς της Συμφωνίας των Παρισίων (ΣτΠ) που συνομολογήθη-κε τον Δεκέμβριο του 2015. Η ΣτΠ αλλάζει ριζικά την φι-λοσοφία των υποχρεώσεων μείωσης των χωρών τόσο όσον αφορά το είδος (μείωση σε απόλυτο αριθμό ή σε σχέση με αναμενόμενη ποσότητα ή ακόμη και βελτίωση της μοναδιαίας εκπομπής ανα μονάδα ΑΕΠ), όσο και την

Του Δημήτρη Λάλα, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

16

1717

διαφοροποίηση μεταξύ χωρών αφού πλέον οι υποχρεώ-σεις μείωσης αναλαμβάνονται μέσω ατομικών εθελοντι-κών δηλώσεων οι οποίες έχουν ήδη κατατεθεί από άνω των 180 χώρων, μεμονωμένα ή σε συνεργασία.

Τα σχέδια κειμένου για την ΣτΠ στις διεθνείς διαπραγ-ματεύσεις μέχρι την τελευταία στιγμή δεν περιελάμβαναν άρθρα που αφορούσαν στις αγορές επειδή υπήρχαν ση-μαντικές επιφυλάξεις για την περιβαλλοντική τους απο-τελεσματικότητα, πιθανόν λόγω των προβλημάτων με την τεκμηρίωση της πραγματικής μείωσης των δράσεων CDM. Κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή συμφωνήθηκε το αρθ. 6 του οποίου οι πρώτες 7 (από τις 9) παράγραφοι αναφέρονται στην δυνατότητα κοινών δράσεων μεταξύ κρατών (παρα. 1) και «μεταφοράς» των μειώσεων προς κάλυψη υποχρεώσεων (παρα. 2&3) και στην δημιουργία ενός μηχανισμού για τον σκοπό αυτό (παρα. 4–7) που φαί-νεται ότι είναι η νέα μορφή CDM.

Η διατύπωση του αρθ. 6 δεν ξεκαθαρίζει αν η «μετα-φορά» που αποτελεί την αναγκαία συνθήκη για την εμπο-ρία δικαιωμάτων αφορά κράτη (όπως ήδη υιοθετείται από την Βραζιλία) ή και ιδιωτικά νομικά πρόσωπα (όπως υποστηρίζει η Νέα Ζηλανδία και άλλα 17 κράτη που ήδη υπέγραψαν δήλωση στήριξης αγορών στο Παρίσι αμέ-σως μετά την απόφαση). Ανεξαρτήτως της ερμηνείας του αρθ. 6, όλοι συμφωνούν ότι θα πρέπει να υπάρχει στι-βαρό σύστημα καταμέτρησης και πιστοποίησης ώστε να αποφευχθούν διπλομετρήσεις και έτσι να διασφαλιστεί η περιβαλλοντική αποτελεσματικότητα αλλά και η αξία και η τιμή των «μεταφερομένων» δηλαδή των εμπορευομέ-νων δικαιωμάτων.

Παραμένει ακόμη να γίνει πολλή δουλειά για να συμ-φωνηθούν οι «λεπτομέρειες» της εξειδίκευσης των δι-αδικασιών που εισάγονται με το αρθ. 6 της ΣτΠ και τις παραγράφους 37-39 της σχετικής απόφασης του COP21. Ομως ήδη οι αγορές δικαιωμάτων άρχισαν να εξετάζουν τις επιπτώσεις του αρθ. 6 και τις προοπτικές του.

Ετσι ξεκίνησε πάλι η συζήτηση για τις πιθανές ενο-ποιήσεις συστημάτων ETS των διαφόρων κρατών ή πε-ριοχών, για το συγγενές θέμα των ισοτιμιών μεταξύ των διαφόρων ειδών και προέλευσης δικαιωμάτων, για την εξασφάλιση της απογραφής και παρακολούθησης των εκπομπών και βέβαια για την μελλοντική πορεία της τι-μής των δικαιωμάτων. Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι η ΕΕ εξακολουθεί να θεωρεί το ΕΤS σαν τον βασικό μηχανισμό επίτευξης των μειώσεων εντός της ΕΕ που προϋποθέτει αρκετά υψηλή τιμή δικαιωμάτων, της τάξεως των 20-

50€/τόννο CO2, επίπεδα που ήδη προσπάθησε να στηρίξει με την πρόσφατη (2015) δημιουργία του Ταμείου Σταθε-ρότητας Αγοράς (Market Stability Reserve) και την από-συρση δικαιωμάτων για μεταγενέστερο πλειστηριασμό (Backloading).

Η δυνατότητα παραγωγής δικαιωμάτων από πολύ πε-ρισσότερες χώρες θα αυξήσει την προσφορά, ενώ όλες οι αναλύσεις των εθελοντικών δεσμεύσεων των κρατών δεν προσιδιάζουν σε αύξηση της ζήτησης. Ετσι αναμενόμενη μάλλον είναι μία μακροχρόνια πτωτική πίεση στην τιμή.

Η τιμή των δικαιωμάτων του ευρωπαϊκού ETS, εν αντιθέσει με την «κοινωνική τιμή άνθρακα» της τάξεως των 30€/τόν. CO2, τον Απρίλιο του 2014 είχε φτάσει σε ένα ελάχιστο της ταξής των 2,95€/τόν. CO2. Σε συνέχεια με μια συνεχή αυξητική τάση αναρρυχήθηκε στα 8,57€/τόν CO2 στις 30/11/2015 ημέρα έναρξης του COP21 στο Παρίσι. Ομως αμέσως μετά ξεκίνησε μια πτωτική πορεία φτάνοντας στα επίπεδα των 5€/τόν. CO2 (9/3/2016) χωρίς καν να επηρεάζεται από την επικείμενη υποχρέωση κατά-θεσης των ετήσιων εκθέσεων εκπομπών μέχρι τις 29/2 και των αντιστοίχων δικαιωμάτων μέχρι την 31/3 από τις εταιρείες που εμπίπτουν στο σύστημα ETS.

Ζητούμενο λοιπόν είναι οι εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εξέλιξη της τιμής των δικαιωμάτων το συντομότερο δυνατόν, και οι προτάσεις της για την στή-ριξή της μετά το 2020. Και αυτό γιατί για ενεργειακές επενδύσεις με χρονικό ορίζοντα τουλάχιστον 20ετίας, τα επίπεδα και η μείωση της αβεβαιότητας της τιμής των δι-καιωμάτων είναι καθοριστικής σημασίας. Μήπως τελικά θα πρέπει να ξαναδούμε την εναλλακτική περίπτωση του φόρου εκπομπών;

Η πορεία της τιμής δικαιωμάτων εκπομπών (από την Investing)

17

18

νωρίζετε ότι είναι αρκετά πιο ακριβή η υλοποίη-ση έργων χερσαίων αιολικών σε κάποιες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) σε σχέση με άλλες,

σύμφωνα και με μια πρόσφατη μελέτη αποτίμησης του κόστους κεφαλαίου σε όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ;

Το κόστος κεφαλαίου για επενδύσεις χερσαίων αιολι-κών πάρκων διαφέρει σημαντικά μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο σημαντικότερος λόγος αυτών των αποκλίσεων είναι η διαφοροποίηση του κινδύνου αυτών των επενδύσεων εξαιτίας του σχεδιασμού πολι-τικής των ΑΠΕ στις χώρες αυτές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να συμβάλει στη μείωση κατά, περίπου, 15% του κόστους υποστήριξης των αιολικών πάρκων, σε περί-πτωση χαμηλού και ενιαίου κινδύνου πολιτικής για τις ΑΠΕ μεταξύ όλων των κρατών-μελών της [1].

2015 - Χρονιά-Ρεκόρ για τα αιολικάΟι ΑΠΕ είχαν ένα επιτυχημένο έτος στην Ευρώπη κατά

το 2015. Πιο συγκεκριμένα, τα αιολικά αυξήθηκαν κατά 12,8GW [2] (6,4% αύξηση σε σχέση με την εγκατεστημένη ισχύ του 2014) και τα φωτοβολταϊκά κατά 8GW [3] (15% αύξηση σε σχέση με την εγκατεστημένη ισχύ του προη-γούμενου έτους), με τον τομέα των αι-ολικών να σημειώνει την μεγαλύτερη αύξηση εγκατεστημένης ισχύος από κάθε άλλη ενεργειακή πηγή (44,2% του συνόλου) [2], χαρακτηρίζοντας το 2015 «χρονιά-ρεκόρ» για αυτή την κατηγορία των ΑΠΕ.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει το φιλόδοξο στόχο κάλυψης κατά, τουλά-χιστον, 20% της ακαθάριστης τελικής κατανάλωσης ενέργειας από ΑΠΕ μέχρι το 2020. Προς επίτευξη αυτού του στό-χου, επενδύσεις της τάξης των 60-70 δισ. Ευρώ [4], ετησίως, εκτιμώνται ότι

θα πρέπει να λάβουν χώρα.Καθώς οι επενδύσεις ΑΠΕ αποτελούν επενδύσεις εντά-

σεως κεφαλαίου, συνοδευόμενες από υψηλά αρχικά κόστη, το κόστος κεφαλαίου, το αντίτιμο δηλαδή που οι επενδυτές αναμένουν για να επενδύσουν τα κεφάλαιά τους, είναι ένας καθοριστικός παράγοντας στην απόφασή τους για πραγμα-τοποίηση ή μη αυτών των επενδύσεων. Πόσο κοστίζει λοι-πόν η κατασκευή ενός έργου ΑΠΕ στην Ελλάδα σε σχέση με την Γερμανία; Γιατί το κόστος κεφαλαίου ποικίλει τόσο πολύ μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ;

Μελέτη-ΟρόσημοΣτις 10 Φεβρουαρίου 2016, δημοσιεύτηκε η τελική

μελέτη του έργου DIA-CORE με τίτλο «The impact of risks in renewable energy investments and the role of smart policies». Είναι η 1η φορά που ποσοτικοποιήθηκε το κόστος κεφαλαίου για επενδύσεις ΑΠΕ - στην περί-πτωσή μας για χερσαία αιολικά πάρκα – για όλες τις χώ-ρες της ΕΕ.

Το κόστος κεφαλαίου προκύπτει από το κόστος δα-νεισμού (π.χ. επιτόκια δανεισμού), το κόστος ιδίων κεφα-λαίων (π.χ. μερίσματα προς τους μετόχους) και το λόγο

Εικόνα 1. Μέσο σταθμικό κόστος κεφαλαίου (WACC)

στα κράτη μέλη της ΕΕ

Δούκας Χάρης, Επίκουρος Καθηγητής ΕΜΠ Email: h_doukas@epu.ntua.gr

Αγγελόπουλος Δημήτριος, Διπλ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός & Μηχανικός Η/Υ ΕΜΠ Email: dangel@epu.ntua.gr

Εργαστήριο Συστημάτων Αποφάσεων & Διοίκησης (ΕΣΑΔ), Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ)

19

δανειακών προς ίδια κεφάλαια, που είναι διαφορετικά σε κάθε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το κόστος κεφα-λαίου είναι υψηλότερο σε έργα μεγαλύτερου κινδύνου. Ο στόχος των πολιτικών ΑΠΕ είναι η μείωση του κινδύνου και, συνεπώς, του κόστους κεφαλαίου, προκειμένου αυ-τές οι επενδύσεις να είναι οικονομικά βιώσιμες.

Τα αποτελέσματα είναι ξεκάθαρα (Εικόνα 1): είναι ση-μαντικά πιο ακριβή η ανάπτυξη χερσαίων αιολικών πάρ-κων σε κάποιες χώρες της ΕΕ. Η μελέτη που εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου DIA-CORE καταδεικνύει ότι το κό-στος ιδίων κεφαλαίων για επενδύσεις σε χερσαία αιολι-κά πάρκα ποικίλει σημαντικά, με τιμές από 6% (Γερμανία) μέχρι 16-20% (Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Ρουμανία και Σλοβενία). Το κόστος δανει-σμού κυμαίνεται από 1,8% (Γερμανία) μέχρι 12,5% (Ελ-λάδα). Αυτό οδηγεί σε ένα Μέσο σταθμικό κόστος κε-φαλαίου (Weighted Average Cost of Capital - WACC) με-ταξύ 3,5-4,5% στη Γερμανία και 12% στην Ελλάδα και την Κροατία. Χαμηλά επιτόκια προεξόφλησης εντοπίζονται

σε Γαλλία (5,7%), Βέλγιο (5-6%) και Δανία (5-6,5%). Αντιθέτως, χώρες όπως η Ουγγαρία (11,3%), η Ρου-μανία (11,1%) και η Σλο-βενία (11%) παρουσιάζουν υψηλότερες τιμές των επιτοκίων προεξόφλησης. Τα υπόλοιπα μέλη της ΕΕ εμφανίζουν ενδιάμεσες τιμές, όπως φαίνεται στην Εικόνα 1.Ιεραρχώντας τους κινδύνους

Ο σχεδιασμός του μη-χανισμού υποστήριξης των ΑΠΕ αναγνωρίζεται ως το σημαντικότερο εμπόδιο σε

όλες τις χώρες της ΕΕ από ανθρώπους της ενεργειακής αγοράς που έλαβαν μέρος στη σειρά συνεντεύξεων που υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο του έργου DIA-CORE. Αποτε-λεί ένα βασικό, αν όχι το κρισιμότερο, προαπαιτούμενο για σταθερές επενδυτικές συνθήκες όπως υποστήριξαν στην πλειονότητά τους οι συνεντευξιαζόμενοι.

Δευτερεύουσες κατηγορίες κινδύνων είναι ο διοικη-τικός κίνδυνος (αδειοδότηση των έργων ΑΠΕ – με βάση την EWEA [5], οι διαδικασίες αδειοδότησης μπορούν να διαρκέσουν από 2 έως και 154 μήνες), ο κίνδυνος σχεδι-ασμού της αγοράς και του ρυθμιστικού πλαισίου και ρύθ-μισης (συμπεριλαμβανομένης της γενικότερης ενεργεια-

Εικόνα 2. Σύγκριση των κρατών-μελών της ΕΕ με βάση τη γεωγραφική κατανομή τους

Εικόνα 3. Σύγκριση των κρατών-μελών της ΕΕ με

βάση την ανάπτυξη του αιολικού τομέα

19

20

κής στρατηγικής) και ο κίνδυνος πρόσβασης στο δίκτυο. Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ότι, εκτός από το σχε-

διασμό του μηχανισμού υποστήριξης και τη σύνδεση στο δίκτυο, οι υπόλοιπες κατηγορίες κινδύνου ποικίλουν μεταξύ των χωρών της ΕΕ (Εικόνα 2). Για παράδειγμα, ο κίνδυνος ξαφνικής αλλαγής πολιτικής (π.χ. αναδρομική μείωση των εγγυημένων τιμών) ανήκει στις 3 κυριότε-ρες κατηγορίες κινδύνου σε πολλές χώρες της Ανατολι-κής Ευρώπης, ενώ ο κίνδυνος χρηματοδότησης των ΑΠΕ (που προκύπτει από ένα δυσμενές χρηματοοικονομικό περιβάλλον) αποτελεί καθοριστική κατηγορία κινδύνου για αρκετές χώρες της Νότιας Ευρώπης. Αντίστροφα, ο κίνδυνος κοινωνικής αποδοχής των ΑΠΕ ιεραρχείται υψηλότερα στη Βορειο-Δυτική Ευρώπη.

Η διαφοροποίηση της ιεραρχίας των κινδύνων σε σχέ-ση με την ωριμότητα και την ανάπτυξη της αγοράς των αιολικών αποτυπώνεται στην Εικόνα 3.

Διαφοροποίηση του κόστους κεφαλαίου στις χώρες της ΕΕΓιατί η Γερμανία ακολουθεί πιο επιτυχημένη πορεία

στην ανάπτυξη των ΑΠΕ σε σχέση με χώρες της Νότιας Ευρώπης;

Ένας βασικός λόγος είναι η σημαντική διαφορά του κινδύνου χώρας (country risk). Επίσης, ο έντονος αντα-γωνισμός μεταξύ των τραπεζών στη Γερμανία, όσον αφορά στη χρηματοδότηση χερσαίων αιολικών πάρκων, οδηγεί σε σημαντική μείωση του κόστους δανεισμού και, άρα, του Μέσο-σταθμικού κόστους κεφαλαίου (WACC).

Οι επιπτώσεις των χρηματοοικονομικών παραμέτρων είναι αξιοσημείωτες στην ανάπτυξη έργων ΑΠΕ σε όλη την ΕΕ. Ειδικότερα, αγορές με σχετικά μέτριες κλιματο-λογικές συνθήκες (π.χ. Γερμανία) μπορούν να υλοποι-ήσουν αποδοτικότερα αιολικά έργα σε σχέση με χώρες με αρκετά πλουσιότερους φυσικούς πόρους (όπως π.χ. η Πορτογαλία ή η Ισπανία) και αυτό διότι τα χαμηλά κόστη κεφαλαίου ευνοούν σημαντικά τη χρηματοδότηση αυτών των έργων.

Οι Επενδυτικοί κίνδυνοι αυξάνουν σημαντικά το κό-στος κεφαλαίου

Τα εξαγόμενα αποτελέσματα βασίζονται σε συνεντεύ-ξεις με πάνω από 80 εκπροσώπους χρηματοπιστωτικών οργανισμών και κατασκευαστών αιολικών πάρκων στην ΕΕ. Συγκεκριμένες τιμές ή διαστήματα τιμών δόθηκαν σε κάθε χρηματοοικονομική παράμετρο από την πλευρά των συμμετεχόντων στις συνεντεύξεις που πραγματοποιή-θηκαν. Τα αποτελέσματα των συνεντεύξεων που επικε-ντρώθηκαν σε χερσαία αιολικά μπορούν να χρησιμοποιη-θούν, κατά προσέγγιση και σε άλλες μορφές ΑΠΕ, όπως τα φωτοβολταϊκά.

Η απόκλιση μεταξύ των τιμών του WACC στις χώρες της ΕΕ αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω, σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μελέτη. Ωστόσο, η μείωση των διαφορών αυτών μέσω της διαμόρφωσης ενός ενιαίου πλαισίου πολιτικής και επιπέδου κινδύνου στις ΑΠΕ, παρόμοιο με εκείνο της Γερμανίας, Γαλλίας, Βελγίου και Δανίας, μπο-ρεί να αποφέρει σημαντικά οικονομικά οφέλη σε επίπεδο

ΕΕ. Ο κρισιμότερος παράγοντας είναι η διασφάλιση στα-θερών πολιτικών προώθησης των ΑΠΕ, απαλλαγμένες από ξαφνικές και αναδρομικές αλλαγές στο πλαίσιο πο-λιτικής στήριξης αυτών των επενδύσεων. Επιπλέον, οι κίνδυνοι που δεν συνδέονται με την αγορά, όπως π.χ. οι διοικητικοί ή σύνδεσης στο δίκτυο, θα πρέπει να απαλεί-φονται ή τουλάχιστον να περιορίζονται μέσω του κατάλ-ληλου σχεδιασμού πολιτικών.

Το ευρωπαϊκό έργο DIA-CORE καταλήγει ότι οι παί-κτες της αγοράς ΑΠΕ θεωρούν το σχεδιασμό και την αξιοπιστία των συστημάτων υποστήριξης των ΑΠΕ ως τον κυριότερο κίνδυνο (μετά τον κίνδυνο της χώρας) που επηρεάζει καθοριστικά το κόστος κεφαλαίου αυτών των επενδύσεων. Οι βέλτιστες πρακτικές σχεδιασμού πολι-τικής μπορούν να μειώσουν το κόστος υποστήριξης των αιολικών κατά 15% μέχρι το 2030 [1]. Περιορισμός του κινδύνου της χώρας μπορεί να συμβάλει σε ακόμα μεγα-λύτερες εξοικονομήσεις κεφαλαίου στην κατεύθυνση της επίτευξης των φιλόδοξων στόχων που έχει θέσει η ΕΕ.

Τα ανωτέρω αποτελούν τα κύρια συμπεράσματα της έρευνας που διενεργήθηκε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊ-κού έργου DIA-CORE. Πρόκειται για ένα έργο συγχρη-ματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέσω του προγράμματος «Ευφυής-Ενέργεια-Ευρώπη», στο οποίο συμμετέχει το Εργαστήριο Συστημάτων Αποφά-σεων και Διοίκησης του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτε-χνείου (ΕΣΑΔ-ΕΜΠ) καθώς και διακεκριμένα ερευνη-τικά κέντρα και συμβουλευτικές εταιρίες της ΕΕ, όπως ECOFYS, Fraunhofer ISI, eclareon, Lithuanian Energy Institute (LEI) και Technical University of Vienna/ Energy Economics Group (EEG-TU Wien), μεταξύ άλλων. Στόχο του έργου αποτελεί η συνεχής αξιολόγηση των πολιτι-κών προώθησης των ΑΠΕ και η διεξαγωγή ενός εποικο-δομητικού διαλόγου σχετικά με τις μελλοντικές ανάγκες πολιτικής.

Αναφορές[1] Ecofys, Fraunhofer ISI, eclareon, EPU-NTUA, TU

Wien/ EEG, LEI, (2016). The impact risks in renewable energy investments and the role of smart policies – Final Report

[2] European Wind Energy Association - EWEA (2016). Wind in power – 2015 European statistics

[3] SolarPower Europe (2016). European solar market grows 15% in 2015; connecting 8GW of solar power to the grid. Press release Issued on 9 February 2016

[4] Ecofys, Ernst & Young, Fraunhofer ISI, TU Vienna, (2010.). Financing Renewable energy in the European Energy market

[5] EWEA (2010). WindBarriers – Administrative and grid access barriers to wind power

20

21

Σε λειτουργία τα δύο νέα αιολικά πάρκα της Eren Hellas SAΠαρά τις αντίξοες οικονομικές συνθήκες, ολοκληρώθηκαν και τέ-θηκαν σε λειτουργία τα δυο νέα αιολικά πάρκα του ομίλου Eren στη Βοιωτία συνολικής ισχύος 82 MW.Με τα δύο νέα αυτά πάρκα, το χαρτοφυλάκιο της εγκατεστημένης ισχύος του ομίλου στην Ελλάδα, - το οποίο εκτός από αιολικά πε-ριλαμβάνει και φωτοβολταϊκά εγκατεστημένης ισχύος περίπου 35 MW - ενισχύεται σημαντικά και σηματοδοτεί την δυναμική είσοδο της εταιρείας στην ελληνική αγορά Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργει-ας σε διάστημα μόλις δύο ετών, θέτοντας την προοπτική περαιτέ-ρω μελλοντικής ανάπτυξης στον κλάδο, διατηρώντας πάντα υψη-λές τεχνικές προδιαγραφές.Τα πάρκα βρίσκονται στις τοποθεσίες Μαρίστι και Πτώον και έχουν ισχύ 42MW και 40MW αντίστοιχα. Η ολοκλήρωσή τους περιλάμ-βανε την κατασκευή δυο υποσταθμών, εργασιών οδοποιίας καθώς και διασυνδετικών γραμμών μέσης τάσης. Την προμήθεια εξοπλι-σμού και κατασκευή των αιολικών πάρκων ανέλαβε η ισπανική εταιρεία Gamesa ενώ η κατασκευή των δυο υποσταθμών έγινε από την εταιρεία Πάραλος Τεχνική Α.Ε.Πιο αναλυτικά, το αιολικό πάρκο στη θέση Μαρίστι – Μαυροβούνι, το οποίο διασυνδέθηκε στο δίκτυο το Δεκέμβριο του 2015, υπάγε-ται στον Δήμο Θηβών, Π.Ε. Βοιωτίας και περιλαμβάνει:- 21 ανεμογεννήτριες τύπου G87 - 2MW κατασκευής Gamesa και Κτίριο Ελέγχου- Υποσταθμό ανύψωσης τάσης 20/150kV στην περιοχή Βάγια ΒοιωτίαςΤο αιολικό πάρκο στη θέση Πτώον, το οποίο διασυνδέθηκε στο δί-κτυο το Φεβρουάριο του 2016, υπάγεται στους Δήμους Χαλκιδαί-ων και Ορχομενού, Π.Ε. Ευβοίας και Βοιωτίας και περιλαμβάνει:

- 11 ανεμογεννήτριες τύπου G97 - 2MW της εταιρείας Gamesa και Κτίριο Ελέγχου- 9 ανεμογεννήτριες τύπου G87 - 2MW της εταιρείας Gamesa- Υποσταθμό ανύψωσης τάσης 20/150kV στην περιοχή Κόκκινο Βοιωτίας Η συνολική επένδυση μαζί με τους δύο νέους υποσταθμούς ανύ-ψωσης τάσης 20/150kV υπερβαίνει τα 100 εκατομμύρια ευρώ και έχει απασχολήσει άμεσα ή έμμεσα πάνω από 200 εργαζόμενους δίνοντας πνοή στην τοπική αγορά εργασίας, προσφέροντας αρκε-τές νέες θέσεις εργασίας. Η κατασκευή των έργων έγινε με γνώμονα τον σεβασμό της το-πικής βιοποικιλότητας. Εκτός όμως από την προστασία του περι-βάλλοντος, οι εργασίες πραγματοποιήθηκαν έχοντας ως προτεραι-ότητα την προστασία των εργαζομένων όλων των εταιρειών που συνέβαλαν στην κατασκευή. Η δέσμευση για τήρηση των αυστη-ρών προδιαγραφών ασφάλειας - υγιεινής αποτέλεσε αδιαπραγ-μάτευτη αναγκαία συνθήκη, καθ’ όλη τη διάρκεια της κατασκευής.Όσο για τα μελλοντικά του σχέδια, ο όμιλος της Eren σχεδιάζει να προχωρήσει στην κατασκευή νέων αιολικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, στηρίζοντας έμπρακτα την ελληνική οικο-νομία και υλοποιώντας ταυτόχρονα το όραμα των ιδρυτών της για αποδοτικότερη κάλυψη των ενεργειακών αναγκών μέσω της αξιοποίησης των ανανεώσιμων φυσικών πόρων. Ταυτόχρονα, ο όμιλος σχεδιάζει, με βάση την Ελλάδα, την περαιτέρω επέκταση σε χώρες της Αφρικής, της Μέσης και της Άπω Ανατολής, μέσω νέων επενδύσεων στο χώρο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας καθώς και των Νέων Τεχνολογιών που διαχειρίζεται μέσω των θυγατρικών της εταιρειών Osmos, Orège και Fafco.

22

ΑΠΟ ΤΟ ΓΚΡΙζΟ ΣΤΟ ΠΡΑΣΙΝΟ: Οδεύοντας προς τη

μεταλιγνιτική περίοδο

Η 12η Δεκεμβρίου 2015 θα καταγραφεί στην παγκό-σμια ιστορία ως μία από τις καλύτερες στιγμές μας. Στην ίδια πόλη που ένα μήνα πριν βασίλευε το σκοτά-

δι και ο τρόμος, περισσότερα από 190 κράτη συμφώνησαν να αναμετρηθούν από κοινού με την κλιματική αλλαγή, τη μεγα-λύτερη πρόκληση του 21ου αιώνα, σκορπίζοντας σε όλο τον πλανήτη το φως και την ελπίδα.

Η συμφωνία στην COP21 στο Παρίσι δεν επιτεύχθηκε τυ-χαία ούτε προέκυψε μέσα στις δύο εβδομάδες της συνδιά-σκεψης. Είχαν προηγηθεί μακροχρόνιες και πυρετώδεις πο-λιτικές διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν από τις ΗΠΑ αλλά απέκτησαν δυναμική σε Ευρώπη και Ασία. Σαν αποτέλεσμα, μεγάλα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα όπως η Παγκό-σμια Τράπεζα, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και άλλα που τα προηγούμενα χρόνια χρηματοδοτούσαν αφειδώς το κάρβουνο, έκαναν στροφή 180 μοιρών στην πολιτική τους, παρασύροντας στην πορεία, τη μια μετά την άλλη, τις μεγάλες εθνικές τράπεζες και τα συνταξιοδοτικά ταμεία, και οδηγώ-ντας σε αντίστοιχες αποφάσεις περιορισμού της χρηματοδό-τησης ανθρακικών μονάδων τους οργανισμούς εξαγωγικών πιστώσεων των χωρών του ΟΟΣΑ. Πρόκειται προφανώς για αλλαγές που ήρθαν για να μείνουν.

Δυστυχώς η Ελλάδα βρίσκεται σε κατάσταση ύπνωσης ως προς αυτές τις καθοριστικές, διεθνείς εξελίξεις. Οι κλι-ματικές επιδόσεις της χώρας είναι εξαιρετικά αρνητικές. Σύμφωνα με την τελευταία αναλυτική έκθεση της Eurostat, η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που το 2012 παρουσίαζε αύξηση των εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου (ΑΘ) σε σχέση με το 1990, έχοντας την 6η χειρότερη επίδοση στην ΕΕ28 με αύξηση 5,7% (Σχ.1).

Ούτε όμως και η σύγκριση με τις ευρωπαϊκές χώρες του ΟΟΣΑ είναι ευνοϊκή. H Ελλάδα το 2012 εξέπεμπε 0,47 κιλά CO2/1000 δολάρια ΑΕΠ όταν ο μέσος όρος των ευρωπαϊ-κών κρατών του ΟΟΣΑ ήταν 0,32 κιλά/1000 δολάρια ΑΕΠ, ενώ στις κατά κεφαλήν εκπομπές ξεπερνάμε κατά πολύ τον μέσο όρο των 8,73 τόνων CO2,eq /κάτοικο, με 10,01 τόνους CO2,eq /κάτοικο.

Με απλά λόγια, εξακολουθούμε να εκπέμπουμε πολύ πε-ρισσότερο από αυτό που μας αναλογεί και μάλιστα αυτό συμβαίνει παρά την οικονομική κρίση που έχει μειώσει δρα-ματικά την κατανάλωση ενέργειας, η οποία συντελεί περισ-σότερο από οποιονδήποτε άλλο τομέα στις εκπομπές ΑΘ στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την ίδια έκθεση της Eurostat, το 2012 είχαμε μείωση της κατανάλωσης ενέργειας 22,6% σε σχέση με το 2005, δεύτεροι στην ΕΕ28.

Πού οφείλονται τότε αυτές οι αρνητικές κλιματικές επιδό-σεις της χώρας μας;

Εν πολλοίς στο γεγονός ότι ο λιγνίτης εξακολουθεί να απο-τελεί τη ραχοκοκαλιά του ενεργειακού μίγματος της χώρας. Η καύση του για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας είναι υπεύθυνη για παραπάνω από το 1/3 των εκπομπών ΑΘ ολό-κληρης της χώρας, ποσοστό υπερδιπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου των 28 (17%) σύμφωνα με ανάλυση των επίση-μων στοιχείων των Κρατών - Μελών από το Climate Action Network. Η Ελλάδα κατέχει τη δεύτερη θέση, πίσω μόνο από τη Βουλγαρία και μπροστά ακόμα και από την Πολωνία με την τεράστια συμμετοχή κάρβουνου στο μίγμα ηλεκτροπαρα-γωγής της.

Το ενθαρρυντικό είναι ότι το ΚΑΠΕ, το επίσημο δηλαδή ιν-στιτούτο χάραξης ενεργειακής πολιτικής της χώρας, στηρίζει

Νίκος Μάντζαρης, Υπεύθυνος Ενεργειακής και Κλιματικής Πολιτικής WWF Ελλάς

Σχήμα 1: Eurostat, Nov. 2015, 2012 Greenhouse Gas Emissions compared to 1990 levels

22

23

την προοπτική βελτίωσης των κλιματικών μας επιδόσεων. Στη σχετική συζήτηση στη Βουλή τον Φεβρουάριο μιλώντας για τον ενεργειακό σχεδιασμό με ορίζοντα το 2030, υιοθέτη-σε το σενάριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αντιστοιχεί σε 40% μείωση των εκπομπών ΑΘ ως το 2030, σύμφωνα με το οποίο η Ελλάδα θα επιδιώξει μείωση των εκπομπών κατά 47% το 2030 σε σχέση με τα επίπεδα του 2005. Το ακόμα πιο ενθαρρυντικό είναι ότι σε αυτή την προοπτική δείχνει να υπερθεματίζει η ΔΕΗ. Στη συνάντηση του προέδρου της ΔΕΗ με τον Διευθυντή της Γενικής Διεύθυνσης Ενέργειας της Ευ-ρωπαϊκής Επιτροπής τον Μάρτιο του 2016, ο πρώτος δήλω-σε ότι η Ελλάδα θα έχει πιάσει τους ευρωπαϊκούς στόχους για το 2030 από το 2025.

Δυστυχώς όμως αυτή η σύμπτωση απόψεων εξαφανίζεται όταν η συζήτηση συγκεκριμενοποιείται γύρω από τον τρόπο επίτευξης του στόχου μείωσης των εκπομπών. Στα σενάρια που εξετάζει το ΚΑΠΕ, το μερίδιο του λιγνίτη στο μίγμα ηλε-κτροπαραγωγής το 2030 δεν ξεπερνά τις 8,6 TWh (13-14% της ζήτησης), ενώ η ΔΕΗ δια των εκπροσώπων της συστη-ματικά πιέζει για σταθερή συμμετοχή λιγνίτη στα επίπεδα του 35% σε βάθος χρόνου, κατασκευή δύο νέων λιγνιτικών μο-νάδων συνολικής ισχύος πάνω από 1100 MW (Πτολεμαΐδα V και Μελίτη ΙΙ) και παράταση λειτουργίας του ΑΗΣ Αμυνταίου ισχύος 600 MW και πέρα από το 2023. Αν κανείς εξετάσει δε τα επίσημα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, προκύπτει ότι η παραγωγή των ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου και Μελίτης που δεν προβλέπεται να αποσυρθούν πριν το 2030, υπερκαλύπτουν τις προβλέψεις του ΚΑΠΕ για το σύνολο της λιγνιτικής παραγωγής τότε (μ.ο. 2014 και 2015: 9,5 TWh). Είναι λοιπόν απορίας άξιο βάσει ποιού σχεδιασμού προχωρά η χώρα σε πανάκριβες επενδύ-σεις ύψους 2,5 δισ. για δύο νέες λιγνιτικές μονάδες, χωρίς καν να υπάρχει «ηλεκτρικός χώρος» γι’ αυτές.

Ίσως όμως το ακόμα πιο καίριο ερώτημα είναι αν έχουν λο-γική βάση οι επιδιώξεις της σημερινής διοίκησης της ΔΕΗ για τη συντήρηση στο διηνεκές του λιγνιτικού μοντέλου ηλε-κτροπαραγωγής στα επίπεδα του 35%. Οι πρόσφατες εξελί-ξεις στην ευρωπαϊκή κλιματική και περιβαλλοντική πολιτική δεν αφήνουν κανένα περιθώριο ελπίδας για τέτοιου είδους σχεδιασμούς.

Πιο συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε πολύ πρόσφατα δραστικές αλλαγές στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΕΣΕΔΕ), που προβλέπε-ται να οδηγήσουν σε τετραπλασιασμό των τιμών δικαιωμά-των CO2 από τα €7,5/τόνο στο τέλος του 2014, στα €30/τόνο μεταξύ 2025 και 2030, όπως δείχνει πλήθος αναλύσεων. Η ίδια η ΔΕΗ έχει εκτιμήσει ότι για τιμή δικαιώματος στα €30/τόνο, η Πτολεμαΐδα V, θα εκτοπίζεται από μονάδες φυσικού αερίου στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας (Σχ. 2). Συνεπώς, θα έχει λιγότερες ώρες λειτουργίας και άρα λιγότερα έσοδα, πλήττοντας καίρια την οικονομική βιωσιμότητα της μονάδας. Η πρόσφατη δε προσπάθεια ΔΕΗ και κυβέρνησης να εξασφα-λιστούν δωρεάν δικαιώματα εκπομπών από την Ευρωπαϊκή Ένωση έπεσε στο κενό. Επομένως το κόστος CO2 θα συνε-χίσει να επιβαρύνει τη λειτουργία των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ, υφιστάμενων και νέων, και μάλιστα πολλές φορές παραπάνω από την αντίστοιχη επιβάρυνση σήμερα.

Επιπλέον, η ευρωπαϊκή νομοθεσία για τις εκπομπές των υπόλοιπων αερίων ρύπων που προκύπτουν από την καύση του λιγνίτη (οξείδια του αζώτου, διοξείδιο του θείου, σωμα-τίδια, υδράργυρος κλπ) αυστηροποιείται μέσα από τη λεγό-μενη «διαδικασία της Σεβίλλης», γεγονός που θα αναγκάσει τις εταιρίες να προβούν ως το 2020 σε πολύ ακριβές ανα-βαθμίσεις των ατμοηλεκτρικών σταθμών τους προκειμένου να περιορίσουν τις εκπομπές αερίων ρύπων στα νόμιμα όρια.

23

Σχήμα 2: Κόστος ηλεκτροπαραγωγής για συμβατικές μονάδες ως συνάρτηση της τιμής δικαιώματος εκπομπών. Λεονάρδος, Μάριος, Διευθυντής Σχεδιασμού και Απόδοσης Ορυχείων της ΔΕΗ. (2014, 6 Δεκεμβρίου).

«Στρατηγική και σχεδιασμός της ΔΕΗ για το ρόλο του λιγνίτη στο Ελληνικό Σύστημα Ηλεκτρισμού». Παρουσίαση στην ημερίδα του Πράσινου Ινστιτούτου με θέμα «Μετάβαση της Ελλάδας και της Δυτικής Μακεδονίας ειδικότερα

σε μια μετα-λιγνιτική εποχή – προκλήσεις και δυνατότητες». http://goo.gl/8Xo58g

24

Κι όλα αυτά συμβαίνουν σε μια περίοδο που η αλματώδης πρόοδος των τεχνολογιών ΑΠΕ τις έχει καταστήσει ευθέως ανταγωνιστικές με τα συμβατικά καύσιμα. Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά την Πτολεμαΐδα V, το WWF Ελλάς τεκμηρίωσε την ύπαρξη συγκεκριμένων εναλλακτικών λύσεων που βα-σίζονται στην αντλησιοταμίευση και την καθαρή ενέργεια (αιολικά και φωτοβολταϊκά), λύσεων που χαρακτηρίζονται από σημαντικά χαμηλότερο σταθμισμένο κόστος παραγωγής ενέργειας συγκριτικά με τη νέα και –υποτίθεται– υπερσύγ-χρονη νέα λιγνιτική μονάδα (Σχ. 3). Τέλος, σειρά αναλύσεων δείχνουν ότι βρισκόμαστε στη χαραυγή μιας νέας τεχνολογι-κής επανάστασης, αυτής των μπαταριών αποθήκευσης ενέρ-γειας, γεγονός που θα αλλάξει τη φυσιογνωμία του ενεργει-

ακού μοντέλου μειώνοντας την εξάρτηση από γιγαντιαίες, κεντρικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, και μετατρέποντας τον πολίτη από απλό καταναλωτή σε αυτοπαραγωγό της ηλεκτρικής ενέργειας που χρειάζεται.

Ο ελληνικός λιγνίτης θα είναι το πρώτο θύμα όλων αυτών των εξελίξεων για έναν πολύ απλό λόγο: έχει με διαφορά, τη χαμηλότερη θερμογόνο δύναμη στην Ευρώπη (Σχ. 4), και κατά συνέπεια είναι ο πιο ευάλωτος σε κάθε αλλαγή με οι-κονομικό πρόσημο.

Η μετάβαση στη μεταλιγνιτική περίοδο και η αποφασιστική στροφή στις ΑΠΕ είναι πλέον μονόδρομος. ΔΕΗ και κυβέρ-νηση πρέπει να το αντιληφθούν όσο υπάρχει ακόμα καιρός.

24

Σχήμα 3: Σταθμισμένο κόστος παραγωγής για ενεργειακά αυτόνομους υβριδικούς συνδυασμούς αντλησιοταμιευτικών, αιολικών και φωτοβολταϊκών σταθμών. Έκθεση WWF Ελλάς, «Καθαρές Εναλλακτικές

στην Πτολεμαΐδα V». 2015. http://goo.gl/t9ed1W

Σχήμα 4: Μελέτη Booz για λογαριασμό της ΔΕΗ. 2014. http://goo.gl/6hX8RQ

25

Το κτήριο ολοκληρώθηκε πριν τρία χρόνια στην ΒΙ.ΠΕ Δράμας και ανταποκρίνεται άψογα στις λειτουργικές ανά-γκες της εταιρείας, προσφέρει ένα ευχάριστο περιβάλλον

στους εργαζόμενους και τους επισκέπτες ενώ εντάσσεται φιλι-κά στο περιβάλλον χρησιμοποιώντας σύγχρονες μεθόδους και τεχνολογία. Διαμορφωμένο σε έναν όγκο με δυο εσωτερικούς ισόγειους ορόφους, εξ αιτίας της κλίσεως του εδάφους, μεγιστοποιεί τον αποθηκευτι-κό χώρο και ελαχιστοποιεί την εσωτερική κυκλοφορία. Η μικρή σχέση περιβάλλου-σας επιφάνειας προς τον όγκο, συμβάλλει θετικά στην μείωση των θερμικών απωλει-ών, ενώ η ανάπτυξη του κτηρίου στον άξονα ανατολής-δύσης προσφέρει μεγαλύτερο μέτωπο στο νότο για την αξιοποίηση των ηλιακών κερδών. Είναι κλασσικό βιομη-χανικό κτήριο αποτελούμενο από ένα όρο-φο από οπλισμένο σκυρόδεμα πάνω στον οποίο εδράζεται ο δεύτερος ως μεταλλική κατασκευή. Το κέλυφός του είναι ιδιαίτερα μονωμένο με πάνελ πολυουρεθάνης 10 εκ. προσφέροντας ένα αεροστεγές περίβλημα μιας και το κτήριο αξιοποιεί τον αέρα ως μέσο μεταφοράς θερμότητας. Στη νότια όψη του κτηρίου και σε όλη την έκτασή της εί-ναι τοποθετημένος "ηλιακός τοίχος": ένα σκούρο διάτρητο πάνελ το οποίο θερμαί-

νει τον διερχόμενο από τις οπές αέρα ιδιαίτερα τον χει-μώνα που ο ήλιος προσπίπτει κάθετα στην επιφάνειά του.

Ο θερμός αέρας οδηγείται σε κεντρική κλιματιστική μονάδα και στην συνέχεια διαχέεται στο κτήριο. Όταν δεν υπάρχει ηλι-οφάνεια (κατά την νέφωση έχουμε υψηλότερες εξωτερικές θερμοκρασίες) το κτήριο θερμαίνεται με θερμαντλίες υψηλής απόδοσης και χαμηλής ενεργειακής απαίτησης. Το καλοκαίρι ο θερμός αέρας απορρίπτεται στο περιβάλλον και κατά συνέπεια

ο ‘ηλιακός τοίχος’ λειτουργεί ως σκίαστρο της νότιας όψης. Στην οροφή του κτηρίου είναι τοποθετημένοι ‘φωτοσωλήνες’ που προσφέρουν φυσικό φωτισμό. Όταν δεν επαρκεί ο φυσικός φωτισμός αισθητή-ρες ενεργοποιούν το σύστημα ηλεκτρικού φωτισμού κλιμακούμενης έντασης. Ο ακά-λυπτος χώρος, στην εκτός κυκλοφορίας οχημάτων περιοχή, διαμορφώθηκε σε κήπο του οποίου η άρδευση είναι υπόγεια (μικρό-τερη κατανάλωση) και τροφοδοτείται με νερό από δεξαμενή που συλλέγεται από την στέγη. Το πλεονάζον νερό σε περιπτώσεις παρατεταμένης βροχόπτωσης υπερχειλίζει σε ζωντανή τεχνητή λιμνούλα του κήπου. Οι δρόμοι κυκλοφορίας είναι υδατοδιαπερα-τοί, κατασκευασμένοι με κυβόλιθους πάνω σε χαλικόστρωση και αρμολογημένοι με χο-ντρόκοκκη άμμο. Έτσι, όταν βρέχει το νερό οδηγείται μέσα από τους αρμούς στην χα-λικόστρωση που λειτουργεί ως προσωρινή

αποθήκη και στην συνέχεια σιγά - σιγά ενισχύει τον υδροφόρο ορίζοντα. Ο ολιστικός σχεδιασμός του κτηρίου εκπονήθηκε από τα γραφεία των Ηρακλή Παπαϊωάννου αρχιτέκτονα μηχανικού, Μανώλη Δημητρίου πολιτικού μηχανικού, Χριστοφορίδη Ανέστη Η/Μ μηχανικού (ALTEREN AE) και κατασκευάστηκε από εται-ρείες της Δράμας.

Του Γιάννη Τσιπουρίδη

Ένα βιομηχανικό κτήριο φιλικά ενταγμένο στο περιβάλλον στην ΒΙ.ΠΕ Δράμας

26

ΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

Στην Ελλάδα ήδη από το 2012 με το Ν. 4042/2012 έχει ενσωματωθεί η κοινοτική οδηγία πλαίσιο 2008/98/ΕΚ για τα απόβλητα, η οποία έχει θέ-σει τις βασικές κατευθυντήριες γραμμές για την

πράσινη διαχείριση των αποβλήτων. Πλην όμως, μόλις το Δεκέμβριο του έτους 2015, ήτοι τρία χρόνια αργότερα από τη θέσπιση του νομοθετικού πλαισίου, επετεύχθη η έγκριση τoυ Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) και του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων. Παράλληλα μέχρι και σήμερα δεν έχει ολοκληρωθεί η έγκριση των Περιφερειακών Σχεδιασμών Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) από κάθε Περιφέρεια, τα οποία εξειδικεύουν την ολοκληρωμένη διαχείριση του συνόλου των αποβλήτων που παράγονται στη γεωγραφική τους ενότητα σύμφωνα με τους στό-χους και τις προβλέψεις του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρι-σης Αποβλήτων. Τέλος, θα πρέπει οι Δήμοι να προβούν μέσω αποφάσεων των Δημοτικών Συμβουλίων στην αναθεώρηση των τοπικών σχεδίων αποκεντρωμένης δι-αχείρισης αποβλήτων με βάση το νέο Εθνικό Σχεδιασμό και όλες αυτές οι προτάσεις να ενταχθούν στο ΠΕΣΔΑ της Περιφέρειας καθώς κανένα έργο δεν θα μπορεί να χρηματοδοτηθεί από την επόμενη περίοδο αν δεν έχει συμπεριληφθεί στο σχεδιασμό.

Το παρόν ΕΣΔΑ το οποίο έχει χρονικό ορίζοντα έως το 2020, καθορίζει την πολιτική, τις στρατηγικές και τους στόχους διαχείρισης των αποβλήτων σε εθνικό επίπεδο οι

οποίοι είναι α) η δραστική μείωση των κατά κεφαλή παρα-γόμενων αποβλήτων, β) η προετοιμασία προς επαναχρησι-μοποίηση και η ανακύκλωση με χωριστή συλλογή ανακυ-κλώσιμων - βιοαποβλήτων να εφαρμόζεται στο 50% του συνόλου των αστικών στερεών αποβλήτων, γ) η ανάκτηση ενέργειας να αποτελεί συμπληρωματική μορφή διαχείρισης όταν έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια κάθε άλλου είδους ανάκτησης και δ) η υγειονομική ταφή να αποτελεί την τε-λευταία επιλογή και να έχει περιοριστεί σε λιγότερο από το 30% του συνόλου των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ).

Το σπουδαιότερο όμως είναι ότι συμπυκνώνει τη ριζι-κά διαφορετική πολιτική αντίληψη της νέας διακυβέρνη-σης, επιβεβλημένη από τις ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές, προς ένα εναλλακτικό μοντέλο διαχείρισης αποβλήτων σύγχρονο και φιλικό στο περιβάλλον, με άξονες προτεραιότητας την αποκέντρωση των δραστη-ριοτήτων σε επίπεδο δήμων των οποίων αναβαθμίζεται ο ρόλος, την ποιοτική και ποσοτική ενίσχυση της ανακύ-κλωσης με έμφαση στη διαλογή στην πηγή1, την διακριτή διαλογή και επεξεργασία του οργανικού κλάσματος, τη μικρή κλίμακα των μονάδων επεξεργασίας και ανάκτη-σης, την ενθάρρυνση της κοινωνικής συμμετοχής, και κυρίως την κατοχύρωση του δημόσιου χαρακτήρα της διαχείρισης αποβλήτων.

Ανταποκρίνεται έτσι στις σύγχρονες και πιεστικές ανάγκες και στο κοινοτικό κεκτημένο, έτσι ώστε η δι-αχείριση των αποβλήτων στη χώρα μας να τεθεί στην

26

Κωνσταντίνα Δαϊλάκη, Δικηγόρος Νικόλαος Ζέλιος, Δικηγόρος-Οικονομολόγος Νεκτάριος Κασομούλης, Λογιστής

27

υπηρεσία του περιβάλλοντος και της βιώσιμης ανάπτυ-ξης, με παράλληλη δραστική μείωση του κόστους δια-χείρισης επ’ ωφελεία της κοινωνίας και των πολιτών. Σηματοδοτεί την ανατροπή των ακολουθούμενων μέχρι σήμερα πολιτικών των κυβερνήσεων της τελευταίας τουλάχιστον 10ετίας και κατευθύνει προς μια οικονομία και μια κοινωνία με μηδενικά απόβλητα, μια κοινωνία που θα μετατρέπει τα απόβλητα σε πόρους προάγοντας την έννοια της Κυκλικής Οικονομίας στην πράξη.

Στροφή Μοντέλου Διαχείρισης ΑποβλήτωνΤο νέο μοντέλο διαχείρισης αποβλήτων που οφεί-

λουν να ακολουθήσουν οι ΦΟΔΣΑ, προκειμένου να επι-τύχουν τους προαναφερόμενους στόχους ως πλέον οι αρμόδιοι φορείς για την υλοποίηση του ΕΣΔΑ, είναι οι ΜΕΑ (Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων)- ΧΥΤΥ (Χώρος Υγειονομικής ταφής Υπολειμμάτων). Οι ΧΥΤΥ αποτελούν μια από τις προσφορότερες για την προστασία του πε-ριβάλλοντος μεθόδους διαχείρισης των απορριμμάτων, αφού με την διαδικασία ανακύκλωσης (διαλογή στην πηγή και μηχανική ανακύκλωση) και επεξεργασίας (κο-μποστοποίηση και άλλες μορφές επεξεργασίας όπως καύση και πυρόλυση) μειώνεται έως και 80% ο τελικός όγκος τους. Τέλος, το υπόλειμμα καταλήγει στο ΧΥΤΥ προκειμένου να ταφεί. Αντιθέτως, οι ήδη υπάρχοντες ΧΥΤΑ αποτελούν μία εξελιγμένη μεν εκδοχή της αρχαιό-τερης όμως μεθόδου διαχείρισης απορριμμάτων: την το-ποθέτηση του συνόλου των σκουπιδιών σε λάκκους και το σκέπασμά τους με χώμα. Τοποθετούνται αδιάβροχες μεμβράνες στον πυθμένα των περιοχών όπου θάβονται τα απορρίμματα. Οι μεμβράνες αυτές δεν επιτυγχάνουν πάντα την πλήρη στεγανοποίηση του χώρου με αποτέ-λεσμα να μολύνεται ο περιβάλλων χώρος και ο υδρο-φόρος ορίζοντας από τα εξαιρετικά τοξικά σταγονίδια («στραγγίδια») που διαρρέουν μέσα από τη γη.

Αξιοσημείωτο είναι δε ακόμη η θέσπιση του ειδικού τέλους ταφής από 1ης Ιανουαρίου 2014, (άρθρο 43 του Ν. 4042/2012) προκειμένου να λειτουργήσει ως μοχλός

πίεσης για τη στροφή του μοντέλου διαχείρισης αποβλή-των από ΧΥΤΑ σε ΧΥΤΥ. Πλέον οι οργανισμοί ή οι επι-χειρήσεις που διαθέτουν σε Χώρο Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤ) τα απόβλητά τους χωρίς να έχουν προηγηθεί ερ-γασίες επεξεργασίας επιβαρύνονται με το ειδικό τέλος ταφής σε αντίθεση με τα υπολείμματα εργασιών επε-ξεργασίας και ανακύκλωσης που δεν θα επιβαρύνονται. Όμως παρ’ ότι η ίδια η ελληνική πολιτεία θέσπισε την εν λόγω διάταξη για να επιτευχθεί γρήγορη μεταβολή του μοντέλου διαχείρισης αποβλήτων, δεν έχει εφαρμοστεί μέχρι σήμερα καθώς έχει τεθεί δύο φορές σε αναστολή μέχρι την 31.12.2016.2

Εξάλλου στα πλαίσια της ελληνικής πραγματικότητας, αντιμετωπίζουμε ακόμα το πρόβλημα των ανεξέλεγκτων χωματερών (Χ.Α.Δ.Α.). Συγκεκριμένα, για το έτος 2015 πληρώσαμε πρόστιμα ύψους 29,5 εκατ. ευρώ για 46 χω-ματερές που εξακολουθούν να λειτουργούν σε όλη τη χώρα, καθώς και για 136 που έχουν κλείσει αλλά δεν έχουν ακόμη αποκατασταθεί καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη σφραγίσματος των Χ.Α.Δ.Α.3

Συμπερασματικά, η Ελληνική Πολιτεία πρέπει να στο-χεύσει άμεσα στην ορθή διαχείριση των απορριμμάτων μέσω της υλοποίησης ενός νέου ολοκληρωμένου μοντέ-λου διαχείρισης αποβλήτων για περιβαλλοντικούς αλλά και λόγους οικονομικής αποτελεσματικότητας. Ήδη, από επενδυτική σκοπιά δεν δύναται πια να χρηματοδοτηθούν μέσω κοινοτικών κονδυλίων οι ΧΥΤΑ καθώς δεν πλη-ρούν τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές, ενώ τα υπέρογκα ποσά των προστίμων που πληρώνουμε ακόμη για τους ΧΑΔΑ επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο τον προϋπολογι-σμό της χώρας. Τα παραπάνω σε συνδυασμό με τη θέσπι-ση του ειδικού τέλους ταφής καθιστούν ορθολογική και επιτακτική την στροφή των κρατικών αλλά και ιδιωτικών επενδύσεων από τους ΧΥΤΑ σε ολοκληρωμένα συστήμα-τα διαχείρισης αποβλήτων με στόχο την επαναχρησιμο-ποίηση, ανακύκλωση, ανάκτηση πόρων και ενέργειας και τελική διάθεση υπολειμμάτων.

27

1) Διαλογή στην Πηγή = ο διαχωρισμός διακριτών κατηγοριών απορριμμάτων στο σημείο της παραγωγής τους με σκοπό την ξεχωριστή συλλογή και ανακύκλωσή τους. Και σημείο παραγωγής είναι το σπίτι μας, η δουλειά μας, τα καταστήματα, τα εμπορικά κέντρα κ.λ.π.

2) (ΦΕΚ Α΄182/24-12-2015,ΦΕΚ Α 93/14.4.2014).

3) http://www.kathimerini.gr

28

Σε μια περίοδο που οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας αποτελούν βασικό πυλώνα της ευρωπαϊκής ενεργει-ακής πολιτικής, καταγράφοντας αναπτυξιακή δυναμική –πλην όμως με σημαντικά τα περιθώ-ρια και τις προοπτικές περαιτέ-ρω ανάπτυξης, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, οι νέες πρωτοπορια-κές και καινοτόμες τεχνολογίες μπορούν να αποτελέσουν ένα ακόμα όχημα για την μεγαλύ-τερη διείσδυση των ΑΠΕ, και δη των υπεράκτιων Αιολικών. Το πρόγραμμα REFOS, μια συνεργα-σία του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτε-χνείου (Σχολή Ναυπηγών Μηχανολό-γων Μηχανικών και Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών), ως συντονιστής του προγράμμα-τος λόγω της εξειδίκευσης σε υπεράκτια συστήματα και στην αξιοποίηση κυμα-τικής και αιολικής ενέργειας, του Πα-νεπιστημίου της Θεσσαλίας (Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών), της ΕΛ.ΤΕΧ. ΑΝΕΜΟΣ (εταιρεία κα-τασκευής και λειτουργίας αιο-λικών πάρκων), της ιταλικής εταιρίας CSM SpA που ειδικεύ-εται στις χαλύβδινες κατασκευ-ές, της ισπανικής κατασκευα-στικής εταιρίας IDESA S.A., και της γερμανικής επίσης κατα-σκευαστικής εταιρίας EUROPIPE GmbH, φιλοδοξεί να ανοίξει νέ-ους δρόμους στην αξιοποίηση της αιολικής και της κυματικής ενέργει-ας. Με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, το

REFOS αποτελεί ένα καινοτόμο τεχνο-λογικά πρόγραμμα, που έχει στόχο

την ανάπτυξη, τη σχεδίαση και τη μελέτη βιωσιμότητας μιας πλωτής

πλατφόρμας πολλαπλών χρήσε-ων καθώς και τις αντίστοιχες απαιτήσεις σχεδίασης. Τα τελι-κά κατασκευαστικά σχέδια της πλωτής εξέδρας θα προκύψουν μέσω ολοκληρωμένης διεπι-στημονικής διαδικασίας σχε-δίασης, αφού προηγουμένως

έχουν ολοκληρωθεί οι δομικοί και υδροδυναμικοί έλεγχοι αριθ-

μητικά και πειραματικά, και θα συ-νοδεύονται από μια τεχνοοικονομική

ανάλυση, καταδεικνύοντας τη βιωσι-μότητα της κατασκευής.

Αν και τέτοιου είδους συστήματα ταυτόχρο-νης εκμετάλλευσης αιολικής και κυματικής

ενέργειας δεν έχουν κατασκευαστεί ακόμα, τα τελευταία χρόνια έχουν

κινήσει το επιστημονικό ενδιαφέ-ρον των σχετικών φορέων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με απο-τέλεσμα την ευρωπαϊκή χρη-ματοδότηση των αντίστοιχων ερευνητικών προγραμμάτων. Το ερευνητικό πρόγραμμα REFOS επεκτείνει τα αποτελέ-σματα προηγούμενου εθνικού ερευνητικού προγράμματος, στα πλαίσια του οποίου μελετήθη-

κε σε προκαταρκτικό στάδιο μια πλωτή κατασκευή αυτού του τύπου

για εγκατάσταση στο Αιγαίο, χωρίς όμως να περιλαμβάνει τα λεπτομερή

Του Δρ. Απόστολου Φραγκούλη, Τεχνικού Διευθυντή της ΕΛ.ΤΕΧ.ΑΝΕΜΟΣ, Α.Ε.

28

29

κατασκευαστικά σχέδια και τους αντίστοιχους εκτενείς υπολογισμούς για την πλωτή διάταξη που περιλαμβά-νει η παρούσα πρόταση και με μικρότερο μέγεθος ανε-μογεννήτριας (5MW αντί 10MW που αντιμετωπίζεται στο REFOS).

Βάσει των τελευταίων στατιστικών στοιχείων, η εγκατεστημένη ισχύς από υπεράκτια αιολικά πάρκα δεν ξεπερνά το 5% της παγκόσμιας αγοράς. Ωστόσο, η τεχνολογία των θαλάσσιων αιολικών πάρκων είναι τα-χύτατα εξελισσόμενη, εκμεταλλευόμενη την καλύτερη ποιότητα και ταχύτητα του ανέμου καθώς και την τε-χνογνωσία που ήδη υπάρχει από τα αιολικά πάρκα στην ξηρά. Μέχρι στιγμής ένα από τα μειονεκτήματα των θα-λάσσιων αιολικών πάρκων είναι το αυξημένο κόστος θεμελίωσης σε μεγάλα βάθη (γνώρισμα των Ελληνι-κών θαλασσών), που με το προτεινόμενο καινοτόμο σύστημα περιορίζεται αρκετά. Αυτό αποτελεί και το ου-σιαστικό πλεονέκτημα του συγκεκριμένου συστήματος που επιτυγχάνεται από τον τρόπο αγκύρωσής του στο βυθό, σε αντίθεση με τον έως τώρα τρόπο θεμελίωσης των ανεμογεννητριών σε μικρά βάθη νερού, ο οποίος είναι σημαντικά χρονοβόρος και δαπανηρός.

Σύμφωνα με το πρόγραμμα, η πλατφόρμα πολλα-πλών χρήσεων, η οποία θα είναι κατασκευασμένη από χαλύβδινα στοιχεία, θα περιλαμβάνει ανεμογεννήτρια με εγκατεστημένη ισχύ 10MW και σύστημα αξιοποί-ησης κυματικής ενέργειας. Για τον σχεδιασμό της θα-λάσσιας πλατφόρμας θα χρησιμοποιηθούν προχωρη-

μένες πειραματικές μέθοδοι και υπολογιστικά εργαλεία προσομοίωσης, που θα μελετούν την λειτουργία της πλατφόρμας σε θαλάσσιες περιοχές - της Μεσογείου και της Βόρειας Θάλασσας – και σε βάθη νερού περί τα 200 μέτρα. Η πλατφόρμα θα μελετηθεί από πολύ καλά εξοπλισμένα εργαστήρια, τα οποία εξειδικεύονται σε δοκιμές προτύπων υπό κλίμακα και τα αποτελέσματα των δοκιμών θα συσχετισθούν με τις πλέον σύγχρονες μεθόδους ανάλυσης για την επιβεβαίωσή τους.

Το ερευνητικό πρόγραμμα REFOS θα έχει διάρκεια 42 μήνες, έχοντας αφετηρία την 1η Ιουλίου 2016 και η ολοκλήρωσή του αναμένεται στις 31 Δεκεμβρίου 2019. Θα αποτελείται από τρεις φάσεις οι οποίες θα συνθέτουν το θεωρητικό, πειραματικό και διαχειριστικό κομμάτι.

Φάση 1: Περιβαλλοντικές Παράμετροι, διάταξη της πλωτής κατασκευής, μέγεθος και ανάλυση της συνολι-κής πλατφόρμας και των στοιχείων της.

Κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης θα εξετασθούν λεπτομερώς οι περιβαλλοντικές συνθήκες των επι-λεγμένων θέσεων, η γενική διάταξη και οι γεωμετρι-κές διαστάσεις της κατασκευής καθώς και τα τεχνικά χαρακτηριστικά των μερών της (ανεμογεννήτρια και σύστημα αξιοποίησης κυματικής ενέργειας). Επιπλέον, θα εξετασθεί η συζευγμένη υδρο-αερο-ελαστική συ-μπεριφορά της κατασκευής σε διαφορετικές συνθήκες φορτιού με σκοπό τον καθορισμό των ορίων αντοχής της. Τέλος, θα γίνει ο σχεδιασμός του αερο-στροβίλου

29

30

του συστήματος παραγωγής κυματικής ενέργειας και η βέλτιστη προσαρμογή του πάνω στην πλωτή κατα-σκευή.

Φάση 2: Σχεδιασμός και ανάλυση των χαλύβδινων δομικών στοιχείων της κατασκευής. Πειράματα αντο-χής δομικών στοιχείων και υδροδυναμικά πειράματα υπό κλίμακα.

Κατά τη δεύτερη φάση θα εξετασθούν αναλυτικά η σύνδεση του πυλώνα της ανεμογεννήτριας με την πλωτή κατασκευή δίνοντας έμφαση στην στιβαρότητα της κατασκευής και την αντοχή της στην μακροχρόνια κόπωση, θα γίνει ο κατασκευαστικός σχεδιασμός της πλωτής εξέδρας, θα εξετασθεί πειραματικά η αντοχή κρίσιμων κατασκευαστικών στοιχείων σε επαναλαμ-βανόμενη φόρτιση, ενώ επίσης στην πειραματική δεξα-μενή προτύπων του εργαστηρίου Ναυτικής και Θαλάσ-σιας Υδροδυναμικής του ΕΜΠ θα πραγματοποιηθούν οι υδροδυναμικές δοκιμές της πλατφόρμας, καθώς αυτό διαθέτει την απαραίτητη τεχνογνωσία και τις υποδομές για να τις εκτελέσει.

Φάση 3: Τελικός σχεδιασμός και τεχνοοικονομική ανάλυση.

Κατά τη διάρκεια της τρίτης φάσης θα γίνει η σύν-θεση των αποτελεσμάτων των δοκιμών (πειραματικό σκέλος) και των προσομοιώσεων των στοιχείων (θε-ωρητικό σκέλος) με σκοπό την τελική κατασκευαστική διαμόρφωση του συστήματος. Παράλληλα θα μελετη-θούν τα τεχνοοικονομικά δεδομένα αξιολογώντας το λειτουργικό κόστος και το κόστος συντήρησης για τις επιλεγμένες θέσεις εγκατάστασης. Στόχος η εμπορική

εκμετάλλευση της νέας τεχνολογίας και μέσω διπλω-μάτων ευρεσιτεχνίας.

Αναλυτική περιγραφή του συστήματος Η πλωτή διάταξη περιλαμβάνει μια τριγωνική πλατ-

φόρμα, στον κεντρικό πυλώνα της οποίας εγκαθίσταται η ανεμογεννήτρια, ενώ στις γωνίες της κατασκευής υπάρχουν τρεις επιπλέοντες ομόκεντροι κύλινδροι, στους οποίους είναι εγκατεστημένοι οι μηχανισμοί αξι-οποίησης της κυματικής ενέργειας.

Η παραγωγή της κυματικής ενέργειας βασίζεται στην αρχή της ταλαντευόμενης στήλης νερού στους θαλά-μους συμπίεσης (Oscillating Water Column – OWC) που σχηματίζονται μεταξύ του εξωτερικού και του ομόκεντρου εσωτερικού κυλίνδρου σε κάθε μια από τις διατάξεις των ομόκεντρων κυλίνδρων στις κορυφές της τριγωνικής πλατφόρμας. Η άνοδος και η κάθοδος της στάθμης του νερού σε κάθε ένα εκ των θαλάμων αυτών, συμπαρασύρει την υπερκείμενη της υδάτινης στήλης ποσότητα αέρα, ο οποίος συμπιέζεται και εκτο-νώνεται κατά την αντίστοιχη κίνηση της στάθμης του νερού. Οι κινήσεις αυτές του αέρα παράγουν μηχανι-κή ισχύ μέσω αερο-στροβίλου που βρίσκεται εγκατε-στημένος στην κορυφή κάθε ενός από τους θαλάμους συμπίεσης, η οποία ισχύς μετατρέπεται σε ηλεκτρική ενέργεια με τη βοήθεια ενσωματωμένης γεννήτριας. Ο εσωτερικός κύλινδρος κάθε μιας διάταξης ομόκε-ντρων κυλίνδρων χρησιμοποιείται για την αγκύρωση της πλωτής διάταξης μέσω κατακόρυφων τενόντων υπό προένταση.

30

31

Στη φωτογραφία που ακολουθεί απεικονίζεται το φυσικό πρότυπο υπό κλίμακα 1:40 πλωτής κατασκευ-ής πολλαπλών χρήσεων, ανάλογης με αυτή που θα μελετηθεί στο REFOS, εγκατεστημένης στην δεξαμενή προτύπων του Εργαστηρίου Ναυτικής και Θαλάσσιας Υδροδυναμικής της Σχολής Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών του ΕΜΠ κατά την διάρκεια πειραματικής διερεύνησης της υδροδυναμικής της συμπεριφοράς τον Μάρτιο του 2015 για κυματικές συνθήκες του Αι-γαίου Πελάγους με την υπό κλίμακα ανεμογεννήτρια των 5MW τοποθετημένη στο κέντρο της και στις κορυ-φές της τις κυματικές μηχανές.

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι καμία από τις μέχρι τώρα προσπάθειες δεν έχει υλοποιηθεί, το REFOS αντιπρο-σωπεύει μια καινοτομία η οποία αφορά και την Ελλάδα όχι μόνο ως συμμετέχουσα χώρα στο πρόγραμμα (μέσω των πανεπιστημίων και της ΕΛ.ΤΕΧ. ΑΝΕΜΟΣ), αλλά και ως μια χώρα που μπορεί να αξιοποιήσει τα αποτε-λέσματα του προγράμματος εξαιτίας της γεωγραφίας της. Κατά το παρελθόν είχαν εκπονηθεί προκαταρκτι-κές ερευνητικές μελέτες για τέτοιου είδους κατασκευή (πλατφόρμα) στο Αιγαίο, χωρίς όμως να αντιμετωπί-ζουν στην ολότητά του το πρόβλημα της σχεδίασης και

χωρίς να έχουν κατασκευαστικά υλοποιηθεί. Συνεπώς, το REFOS, με την επιτυχή ολοκλήρωσή του, αναμένεται ότι θα δημιουργήσει νέες ευκαιρίες για περισσότερες επιλογές στους εμπλεκόμενους φορείς. Από τη μια ανοίγει ο δρόμος σε επενδυτές ΑΠΕ για την υλοποίηση θαλάσσιων αιολικών πάρκων, ενώ ταυτόχρονα επηρε-άζεται θετικά και ο τομέας των κατασκευαστών ανεμο-γεννητριών, διευρύνοντας την τεχνογνωσία, η οποία θα προκύψει από τα αποτελέσματα της συστηματικής και σε βάθος δυναμικής ανάλυσης και συμπεριφοράς της πλωτής πλατφόρμας στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος. Η επιτυχημένη ολοκλήρωση του ερευ-νητικού προγράμματος θα αποτελέσει ένα σημαντικό επίτευγμα για την τεχνολογία των ΑΠΕ, επιτρέποντας την εκμετάλλευση της αιολικής και κυματικής ενέργει-ας στην Ευρώπη.

Η Ελλάδα μπορεί να μην αποτέλεσε έναν από τους πρωτοπόρους στην εκμετάλλευση της (αιολικής) ενέρ-γειας, μπορεί ωστόσο –μέσω του REFOS– να γίνει ένας από τους πρωτοπόρους σε νέες τεχνολογίες με ένα πολλά υποσχόμενο πρόγραμμα που θα ανοίξει δρόμους για την αξιοποίηση του ανεξάντλητου αιολικού δυναμι-κού της.

31

32

Α. Μεταξάς: Αναδιάρθρωση της ευρωπαϊκής και ελληνικής ενεργειακής αγοράς Δρ. Αντώνης Μεταξάς, Πρόεδρος του

Ελληνικού Ινστιτούτου Ενεργειακής Ρύθμισης, Διευθύνων Εταίρος της Δικηγορικής εταιρείας

«Μεταξάς & Συνεργάτες»

Η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια εντός της Ευρω-παϊκής Ένωσης προέρχεται ήδη κατά το ήμισυ από πηγές ενέργειας χαμηλών εκπομπών διοξειδίου

του άνθρακα. Έως το 2030, οι ανανεώσιμες πηγές ενέρ-γειας αναμένεται να αποτελούν τον κυρίαρχο άξονα στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής συνεπικουρούμενες από την ανάπτυξη τεχνικών λύσεων για την αποθήκευση ενέργειας (energy storage), έξυπνων τεχνολογιών και έξυπνων δι-κτύων (smart grids) που θα διευκολύνουν την προσαρμογή στην υφιστάμενη ανά δεδομένη στιγμή ζήτηση (demand side response). Ως κρίσιμο μέγεθος στην αγορά ενέργειας θα αναδειχθεί το στοιχείο της ευελιξίας, το οποίο θα εισφέρεται στο σύστημα και μέσω της αξιοποίησης του φυσικού αερί-ου, ενώ είναι σαφές ότι η λιγνιτική παραγωγή θα υποστεί πιέσεις ενόψει των διεθνών πολιτικών για την αντιμετώ-πιση της κλιματικής αλλαγής και της ανάγκης περιορισμού των εκπομπών διοξειδίου άνθρακα, η δε πυρηνική ενέργεια εισέρχεται σε κομβικές χώρες (λ.χ. Γερμανία) σε μια διαδι-κασία σταδιακής αποβολής (phase out) από το ενεργειακό μείγμα. Αυτές οι συνοπτικές επισημάνσεις και μεσοπρόθε-σμες προοπτικές της ενεργειακής αγοράς σκιαγραφούνται και από τα πλέον επίσημα χείλη, όπως πρόσφατα τον Επίτρο-πο Δράσης για το Κλίμα και Ενέργειας, Miguel Arias Canete, αλλά και συνιστούν λίγο πολύ κοινό τόπο στην ευρωπαϊκή σχετική επιστημονική βιβλιογραφία και έρευνα.

Ενόψει όλω αυτών είναι συνεπώς σαφές ότι η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας βιώνει σήμερα διεθνώς μια περίοδο βαθιάς, δομικής αλλαγής. Η Ευρώπη αποστασιοποιείται από την εποχή της κυριαρχίας της παραγωγής ενέργειας από μεγάλης κλίμακας κεντρικές μονάδες και κινείται προς μια πλέον δυναμική, αποκεντρωμένη παραγωγή με κυρίαρχη την παρουσία στο ενεργειακό μείγμα των ανανεώσιμων πη-γών. Αυτές οι εξελίξεις και διαγεγραμμένες τάσεις θέτουν στο προσκήνιο την ανάγκη αναπροσαρμογής τόσο του κείμε-νου νομικορυθμιστικού πλαισίου, όσο και των μηχανισμών της αγοράς, με απώτερο στόχο τη συστοίχιση της τελευταίας με αυτήν τη νέα πραγματικότητα.

Εντός αυτού του πλαισίου και επί τη βάσει των διατάξεων

του προσφάτως ψηφισθέντος Μνημονίου (Ν. 4336/2015), η εγχώρια ενεργειακή αγορά οφείλει να προβεί στην υλο-ποίηση μιας ευρείας κλίμακας μεταρρυθμίσεων ιδιαίτερα αναφορικά με τις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσι-κού αερίου, προκειμένου να επιτευχθεί αυξημένη σύγκλιση με τη νομοθεσία και τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Οι μεταρρυθμίσεις αυτές και κυρίως οι συζητήσεις επ’ αυτών στη χώρα μας δυστυχώς δεν είναι δομικά νέες. Εν-δεχομένως η νομοτυπική συγκρότηση των προτεινόμενων λύσεων, η νομικορυθμιστική τους περιένδυση και η ιεράρ-χηση των προτεραιοτήτων να τροποποιείται κατά τι, αλλά η ουσία είναι μία και, δυστυχώς, αενάως επίκαιρη: Η ελληνική ενεργειακή αγορά χρήζει δομικής ανασυγκρότησης και για το σκοπό της συστοίχισής της με τα νέα νομικορυθμιστικά δεδομένα της ενωσιακής αγοράς και για να προετοιμασθεί εγκαίρως έναντι των νέων τάσεων της παγκόσμιας αγοράς, αλλά και για να πληρώσει τις προϋποθέσεις δημιουργίας στοιχειωδώς ανταγωνιστικών δομών στις κομβικής σημα-σίας αγορές της ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου. Κινήσεις δηλαδή που έπρεπε να είχαν ήδη προ πολλού δρο-μολογηθεί και συντελεσθεί, χωρίς την ανάγκη (ή το «άλ-λοθι») εξωτερικών μνημονιακών πιέσεων, αν βέβαια ήταν εφικτή η άρση της αβελτηρίας της εγχώριας πολιτικής να υπερβεί τη συστημική ανάσχεση του λεγόμενου «πολιτικού κόστους» και τον κοντόθωρο σχεδιασμό κομβικών παρεμ-βάσεων σε κρίσιμους τομείς με χαρακτηριστικότερο ίσως παράδειγμα την πολιτική της χώρας στον τομέα των ανανε-ωσίμων πηγών ενέργειας.

Κάτι, το οποίο έχω επανειλημμένα επισημάνει, καθότι δεν έχει καταστεί επαρκώς σαφές στην εγχώρια δημόσια συζή-τηση στη χώρα μας και συνιστά, ως εκ τούτου, υποχρέωση του εξειδικευμένου επιστημονικού λόγου να αναδείξει, είναι το γεγονός ότι το ενωσιακό δίκαιο θέτει σε σειρά κομβικών ενεργειακών θεμάτων πολύ συγκεκριμένα πλαίσια συμβα-τής με αυτό δράσης καταλείποντας εξαιρετικά περιορισμένα περιθώρια χάραξης αποκλίνοντος στίγματος εκ μέρους των κρατών-μελών. Αυτό σημαίνει ότι η σύμφωνη με το ευρω-παϊκό δίκαιο παρέμβαση των κρατών-μελών στην ενεργει-

32

33

ακή αγορά οφείλει να δομείται εντός αυτών των λίγο-πολύ προκαθορισμένων πλαισίων. Το κυρίαρχο παράδειγμα από το οποίο εμφορείται εν προκειμένω ο ενωσιακός νομοθέτης (και) στον τομέα της ενέργειας βασίζεται (καλώς ή κακώς) στο εξής δίπτυχο: α) Άνοιγμα της αγοράς με άρση μονοπωλι-ακών ή ολιγοπωλιακών δομών και παράλληλη διασφάλιση όρων ελεύθερου ανταγωνισμού μεταξύ των επειχειρημα-τικών παικτών και β) αποσύνδεση της διαχείρισης των κε-ντρικών δικτυακών υποδομών από τον ασφυκτικό έλεγχο κρατικών ή ιδιωτικών μονοπωλίων. Βασικός μοχλός επο-πτείας και ρύθμισης των ενεργειακών αγορών είναι, κατά την κυριαρχούσα πρόσληψη του ενωσιακού νομοθέτη, οι ουσιαστικά και λειτουργικά ανεξάρτητες ρυθμιστικές Αρχές, για τη βέλτιστη τεχνικοοικονομική και στελεχειακή στήριξη των οποίων οφείλουν να μεριμνούν τα ίδια τα κράτη-μέλη παρέχοντας τα προς τούτο απαραίτητα μέσα. Το τελευταίο, ήτοι η απαίτηση απόλυτης ανεξαρτησίας των τεχνοκρατικά επαρκών Εθνικών Ρυθμιστικών Αρχών (NRA), έχει τύχει επανειλημμένα το τελευταίο διάστημα επιβεβαίωσης και στη νομολογία του Δικαστηρίου της ΕΕ (ΔΕΕ), συνιστώντας συ-νεπώς πλέον (και εξ αυτού του λόγου) βασική αρχή του ενω-σιακού δικαίου. Αυτό που επομένως πρέπει να γίνει αντιλη-πτό είναι ότι η σχεδίαση των βασικών αξόνων της ρύθμισης των εθνικών ενεργειακών αγορών των κρατών-μελών της Ένωσης δεν γίνεται εν κανονιστικώ κενώ, αλλά σε (επί των βασικών θεμάτων, τουλάχιστον) προδιαγεγραμμένα ενιαία πλαίσια ισχύοντα απαρεγκλίτως για όλα τα κράτη-μέλη ως απόρροια της ιδιότητάς τους ως μελών της Ένωσης και όχι ως απόρροια της τυχόν υφιστάμενης «ιδιαιτερότητας» ή “επιτήρησης” που βιώνει η χώρα μας. Και σε άλλες επί-σημες τοποθετήσεις και δημοσιεύσεις έχω υποστηρίξει την θέση ότι η τήρηση των βασικών ρυθμιστικών προσεγγίσεων που υιοθετεί το ενωσιακό δίκαιο, αλλά κυρίως των βασικών

δικαιοκρατικών του επιλογών και αρχών, συνιστά μακρο-πρόθεσμα μια καίρια ασφαλιστική δικλείδα για ισόρροπες ρυθμιστικές παρεμβάσεις. Σε διαφορετική περίπτωση ελλο-χεύει σαφής κίνδυνος περιθωριοποίησης και απομόνωσης της ήδη προβληματικής ελληνικής ενεργειακής αγοράς των πολλών διαχρονικών δομικών στρεβλώσεων και προβλη-μάτων. Εξάλλου, μια νηφάλια διαχρονική προσέγγιση των ενεργειακών δρώμενων της χώρας ίσως πείσει και τον πλέον δύσπιστο ότι οι συστημικές παθογένειες της ελληνι-κής ενεργειακής αγοράς μάλλον από την αγνόηση της ευ-ρωπαϊκής σχετικής νομοθεσίας προκύπτουν και σίγουρα όχι από την καθ’ υπερβολήν εφαρμογή της.

Κλείνοντας, σε μια προσπάθεια ανάδειξης αυτής της ανάγκαιότητας αλλά και υπέρβασης της συχνά παρατηρού-μενης αυτοαναφορικότητας της εγχώριας συζήτησης περί τα ενεργειακά, είμαι στην ευχάριστη θέση να προαναγγείλω για το τρέχον έτος την τιμητική και για τη χώρα μας κοινή πρωτοβουλία του Ελληνικού Ινστιτούτου Ενεργειακής Ρύθ-μισης με το παγκοσμίως κορυφαίο ακαδημαϊκό Ινστιτούτο “Florence School of Regulation” να συνδιοργανώσουν τον προσεχή Σεπτέβριο στην Ελλάδα στο πλαίσιο των «Ενεργει-ακών Διαλόγων» πανευρωπαϊκό συνέδριο με σημαίνοντες εισηγητές από τον χώρο της ακαδημαϊκής έρευνας επί του αντικειμένου της ενεργειακής ρύθμισης, με στόχο τον κριτι-κό σχολιασμό των σχετικών νομοθετικών και ρυθμιστικών πρωτοβουλιών και τον ευρύτερο διάλογο εν σχέσει με τον βέλτιστο τρόπο διάρθρωσης τόσο της εσωτερικής αγοράς ενέργειας της ΕΕ, όσο και των επιμέρους εγχώριων αγο-ρών των Κρατών-Μελών. Οφείλουμε σε όλα τα μέτωπα να υπερβούμε την αυτοπεριχαράκωσή μας και αυτό είναι ένα διακύβευμα που το Ελληνικό Ινστιτούτο Ενεργειακής Ρύθ-μισης θα επιχειρεί να υπηρετεί με συνέπεια και στο μέλλον.

33

34

ΤΑ “ΑΝΕΜΟΛΟΓΙΑ” ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΥΝ ΝΕΟ ΣΚΑΝΔΑΛΟ!!!

«ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΓΚΕΪ ΚΑΤΣΙΚΑΣ»

Έπρεπε να το περιμένουμε. Μετά τις τρελές αγελάδες, τα διοξινούχα κοτόπουλα, τα βομβαρδισμένα με απεμπλου-τισμένο ουράνιο ψάρια της Μεσογείου και τα αντιβιοτι-

κο-αναθρεμένα γουρουνόπουλα, σειρά είχαν και οι κατσίκες.Τι λοιπόν, είναι το «σύνδρομο της γκέϊ κατσίκας»;Εμπεριστατωμένες μελέτες που διενεργήθηκαν, κάτω

από απόλυτη μυστικότητα, τα τελευταία δύο χρόνια, με πρω-τοβουλία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος, έδειξαν ότι τα συμπαθητικά αυτά ζώα, που όλοι έχουμε απολαύσει στο τρα-πέζι μας, οδηγούνται στην ΟΜΟΦΥ-ΛΟΦΙΛΙΑ από την εκτεταμένη χρήση ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΩΝ στην περιοχή της Ν. Εύβοιας.

Όπως μας εξήγησε διεθνούς φή-μης διδάκτωρ μηχανολόγος-σεξο-λόγος, που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, έρευνες στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό απέδειξαν ότι κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες η συχνότητα περιστροφής των πτερυγί-ων των ανεμογεννητριών μπορεί να προκαλέσει μεταβολές στα επίπεδα της τεστοστερόνης σε αιγοπρόβατα.

Το γεγονός προκάλεσε σοκ και αναστάτωση στον κόσμο της αιολικής ενέργειας.

Η συνταρακτική αυτή αποκάλυψη, πάντως, εξήγησε την μέχρι σήμερα ανεξήγητη αλλαγή στην συμπεριφο-ρά αρκετών συναδέλφων, οι οποίοι

μετά από μεγάλη παραμονή σε εργοτάξια αιολικών πάρκων, άλλαξαν επάγγελμα (κομμώτριες, αισθητικοί, μοντέλα κτλ).

Το θέμα είναι ιδιαίτερα σοβαρό και οι ντόπιοι κτηνοτρό-φοι βρίσκονται σε απόγνωση, καθώς βλέπουν το μέλλον των κοπαδιών τους κατάμαυρο (ή μάλλον πολύχρωμο, αν με αντιλαμβάνεστε).

Τα ΑΝΕΜΟΛΟΓΙΑ επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα του συλ-

Του Γιάννη Τσιπουρίδη (Φεβρουάριος 2001)

34

35

λόγου κτηνοτρόφων Άνω Παναγιάς, Ν. Εύβοιας, «Η γλυκιά Μπιρμπίλω» (www@glitsa.gr) και ένοιωσαν το δράμα αυτών των ανθρώπων, μέσα από το πλούσιο υλικό που παρατίθεται εκεί. Δεν σας προτείνουμε να το κάνετε κι εσείς, οι εικόνες θα σας σοκάρουν!

Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες το πρόβλημα έχει ήδη απασχολήσει ανώτερα κυβερνητικά κλιμάκια. Μάλιστα, αν και ήταν γνωστό εδώ και μερικούς μήνες, η κυβέρνηση, υποκύπτοντας στις πιέσεις της διαπλοκής, ΣΥΓΚΑΛΥΨΕ το σκάνδαλο, λόγω της μεγάλης ζήτησης που είχαν οι κατσίκες την περίοδο των εορτών, για να ικανοποιήσει τα συμφέροντα μεγάλο-κτηνοτρόφων και μεγάλο-κρεοπωλών. Πληροφο-ρίες ότι πίσω από το μεγάλο αυτό σκάνδαλο κρύβεται ο γνω-στός μεγαλοεπιχειρηματίας κ. Σωκράτης Κόκκαλης, διερευ-νώνται από κλιμάκιο δημοσιογράφων της εφημερίδας μας.

Το σκάνδαλο «έσκασε», όταν σε πρόσφατη ημερίδα στην Χαλκίδα, με θέμα την ορθολογική ανάπτυξη των αιολικών πάρκων στην Ν. Εύβοια, σύνεδρος (που λέγεται ότι έχει δι-ασυνδέσεις με το άμεσο περιβάλλον του αρχηγού της αξι-ωματικής αντιπολίτευσης) έσπασε την σιωπή και κατήγγειλε ανοιχτά την τραγική αυτή εξέλιξη.

Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣΉδη κλιμάκιο βουλευτών της Ν. Δημοκρατίας επισκέ-

φθηκε τις πληγείσες περιοχές και άκουσε τα παράπονα των κατοίκων. Ο εκπρόσωπος τύπου της αξιωματικής αντιπολί-τευσης κατήγγειλε την κυβέρνηση για καθεστωτική συμπε-ριφορά και ζήτησε την παραίτηση των υπουργών Ανάπτυξης, Γεωργίας και Εθνικής Οικονομίας.

Ο Συνασπισμός απαίτησε από την κυβέρνηση να λάβει κάθε ενδεδειγμένο μέτρο για την προστασία των δικαιωμά-των των ομοφυλόφιλων αιγών.

Η γ.γ. του ΚΚΕ κατήγγειλε την κυβέρνηση ότι αποπροσα-νατολίζει τους εργαζόμενους από τα καθημερινά τους προ-βλήματα, με αμερικάνικου τύπου ευρήματα.

Ο πρόεδρος των Φιλελευθέρων κ. Μάνος, αγανακτισμέ-νος, ζήτησε να μειωθεί η φορολογία.

Ο κ. Αβραμόπουλος, προσερχόμενος σε εκδήλωση κοπής βασιλόπιτας του συλλόγου «Φίλοι του Αττίκ», ζήτησε να χυ-θεί άπλετο φως στις κρυφές πτυχές αυτής της άθλιας ιστο-ρίας και δήλωσε χαρακτηριστικά: «Φως, περισσότερο φως!»

Τέλος, ο κ. Τσοβόλας αναρωτήθηκε ποιός θα είναι αυτή τη φορά ο... αποδιοπομπαίος τράγος...

ΤΑ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑΗ κυβέρνηση φυσικά δεν είχε μείνει αδρανής στο μεσοδι-

άστημα και προχώρησε σε άμεση αντιμετώπιση του θέματος. Έτσι εξηγείται η σπουδή με την οποία η νεοσύστατη ΡΑΕ ζή-τησε την υποβολή αιτήσεων για άδειες παραγωγής σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.

Το σχέδιο που εκπονήθηκε στου Μαξίμου για την αντιμε-τώπιση του προβλήματος και για να εμποδιστεί η εξάπλωση του φαινομένου και σε άλλες περιοχές, είναι να αναλάβει η ΡΑΕ την αδειοδότηση των νέων αιολικών πάρκων με γνώ-μονα την ελαχιστοποίηση και ει δυνατόν αντιστροφή του

προβλήματος αυτού. Έτσι βασικό (αν όχι μοναδικό) κριτήριο επιλογής μιας πρό-

τασης χορήγησης άδειας παραγωγής, θα είναι ο δείκτης ΚΤΑ (Καθαρή Τεστοστερονική Αξία), που θα λαμβάνει υπόψη του:

1. το υπάρχον επίπεδο τεστοστερόνης στις αίγες της προ-τεινόμενης θέσης εγκατάστασης

2. τη συχνότητα περιστροφής της πτερωτής της προτεινό-μενης Ανεμογεννήτριας

3. την ταχύτητα και διεύθυνση του ανέμου σε σχέση με τα βοσκοτόπια των αιγών

4. το αντισταθμιστικό όφελος προς την τοπική αυτοδιοί-κηση από την εγκατάσταση του αιολικού πάρκου.

Ο μαθηματικός τύπος που συσχετίζει τις τέσσερις αυτές μεταβλητές είναι σύνθετος και κρατιέται μυστικός από την ΡΑΕ, η οποία, όπως πληροφορηθήκαμε, προσέλαβε ειδικό σεξολόγο αξιολογητή για την βαθμολόγηση των προτάσεων.

Τα ΑΝΕΜΟΛΟΓΙΑ, όπως πάντα αγωνιζόμενα στο πλευρό του μέσου βιοπαλαιστή-επενδυτή, κατάφεραν να «αποκτή-σουν» κείμενο μελέτης που εκπόνησε το Τμήμα Σεξουαλι-κής Συμπεριφοράς Αιγοπροβάτων του Κέντρου Ερευνών «Κεμάλ» που βρίσκεται στην Αττάλεια της Τουρκίας.

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης αυτής, κάτω από ορισμένες συνθήκες και ιδιαίτερα όταν η τέταρτη μετα-βλητή λάβει ιδιαίτερα υψηλή τιμή (ανά στρέμμα γης ή εγκα-τεστημένη α/γ), το αποτέλεσμα τείνει να είναι θετική ΚΤΑ ή τουλάχιστον μηδενική, αλλά σίγουρα όχι αρνητική όπως εί-ναι η περίπτωση με την Ν. Εύβοια.

Επομένως, ελπίζω και εύχομαι οι φίλοι που το τελευταίο διάστημα είχαν κλειστεί στα γραφεία τους συντάσσοντας αιτήσεις χορήγησης αδειών παραγωγής, να πρόσεξαν αυτό το λεπτό σημείο, μια και είναι το μοναδικό που θα κρίνει την αποδοχή ή μη της αίτησής τους...

Φυσικά, όπως ήταν αναμενόμενο, η κυβέρνηση δεν αρ-κέσθηκε μόνο σ’ αυτή τη ρύθμιση. Φοβούμενη τα χειρότερα, αν το πρόβλημα εμφανισθεί και σε άλλες περιοχές, όπως η Κρήτη, όπου οι ντόπιοι τα θέματα ανδρισμού τα παίρνουν κά-πως πιο σοβαρά, ακόμη κι αν αφορούν τα αιγοπρόβατά τους, προχώρησε σε πιο δραστικά μέτρα.

Έτσι η ΡΑΕ δημοσίευσε στις 29/01/2001 πρόσκληση εν-διαφέροντος, με το χαρακτηρισμό του επείγοντος, για την πρόσληψη χρηματοοικονομικού συμβούλου για την προ-κήρυξη, αξιολόγηση και συμβολαιοποίηση ιδιωτικού έργου ηλεκτροπαραγωγής με τη μέθοδο ΒΟΟ.

• Για την Κρήτη 200 MW• Για τη Ρόδο 120 MW.Και έπονται και άλλες περιοχές.Σίγουρα τέτοια μέτρα θα ελέγξουν την εξάπλωση της

ομοφυλοφιλίας στις αίγες. Τώρα αν αυτά τα μέτρα δε βοηθάνε στην μείωση των εκ-

πομπών των αερίων του θερμοκηπίου, μη γκρινιάζετε. Δεν μπορούμε να τα έχουμε όλα σ’ αυτή τη ζωή.Προέχει η τεστοστερόνη.....

35

36

Οι επιπτώσεις των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στη θερμοκρασία του πλανήτη είναι γνωστές από το 1824 όταν ο Γάλλος φυσι-κομαθηματικός J. Fourier περιέγραφε σε

άρθρο του στο “Annales de la Chimie et de Physique” το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Οι έρευνες και δημοσιεύσεις δεν σταμάτησαν έκτοτε, αλλά η πολιτική αναγνώριση της κλιματικής αλλαγής ως παγκόσμιο πρόβλημα δεν ήρθε παρά ενάμιση αιώνα αργότερα. Από το πρώτο συνέδριο “World Climate Conference” που οργάνωσε ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (WMO) το 1979 ως τις μέ-ρες μας, η κλιματική αλλαγή εδραιώθηκε σταδιακά στη δι-εθνή σκηνή με αποκορύφωμα την Συμφωνία του Παρισιού (COP21) που υπεγράφη από 196 κράτη - μέλη του ΟΗΕ.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) αποτέλεσε και αποτελεί πρω-τοπόρο στην πορεία αυτή ωθώντας τα κράτη-μέλη της να αναπτύξουν πολιτικές μείωσης των αερίων του θερμοκη-πίου και προσαρμογής στις κλιματικές αλλαγές. Η Ελλάδα όμως έχει καθυστερήσει πολύ σε σχέση με άλλα ευρω-παϊκά κράτη. Στις γραμμές που ακολουθούν προτείνω μια αποτίμηση της συμφωνίας του Παρισιού και της ελληνικής πραγματικότητας απέναντι στις δεσμεύσεις προς την ΕΕ.

Στροφή σε μία οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα;

Ενώ η συνάντηση του ΟΗΕ στην Κοπεγχάγη το 2009 κα-τέληξε στο συμπέρασμα πως τα κράτη συμφωνούν ότι δι-αφωνούν σε μια κοινή δέσμευση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η Συμφωνία του Παρισιού άφησε για πρώτη φορά να διαφανεί η διάθεση κοινής προσπάθειας τόσο από τις ανεπτυγμένες όσο και από τις αναπτυσσόμε-νες χώρες.

Συνοψίζοντας, τα κύρια σημεία της συμφωνίας αυτής είναι τα εξής:• Οι εθνικές προσπάθειες για τον περιορισμό της υπερ-

θέρμανσης του πλανήτη κάτω των 2°C θα βασιστούν στα INDC, δηλαδή στις Προβλεπόμενες Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές που για τη χώρα μας είναι αυτές που κατα-τέθηκαν από την ΕΕ για το σύνολο των κρατών-μελών. Τα INDC θα τεθούν σε ισχύ το 2020. Το σύνολο των προτει-νόμενων συνεισφορών όμως αποδείχθηκε ανεπαρκές για την συγκράτηση της ανόδου της θερμοκρασίας του πλανή-τη κάτω από τους 2° οπότε τα κράτη καλούνται να αυστη-ροποιήσουν τις προτεινόμενες πολιτικές τους. • Τα κράτη που υπέγραψαν την Συμφωνία θα συνα-ντηθούν το 2018 για να αξιολογήσουν την πρόοδο των εθνικών προσπαθειών τους και να αναπροσαρμόσουν τις εθνικές τους δεσμεύσεις. Από το 2023, οι χώρες θα αξιο-λογούν εκ νέου τις δεσμεύσεις τους κάθε 5 χρόνια.• Όλες οι χώρες θα χρησιμοποιούν το ίδιο σύστημα μέ-τρησης βασισμένο στη διαφάνεια, την υποβολή εκθέσεων και την επαλήθευση των εκπομπών τους.• Οι ανεπτυγμένες χώρες θα παράσχουν οικονομική και τεχνική υποστήριξη στις αναπτυσσόμενες χώρες προκει-μένου να στηρίξουν την προσπάθεια προσαρμογής τους στην κλιματική αλλαγή. Η συμφωνία θέτει ως στόχο την κινητοποίηση 100 δισ. δολαρίων ανά έτος μέχρι το 2020.

Αποτελεί η Συμφωνία αυτή μία επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε και προγραμματίζουμε την ανά-πτυξη των οικονομιών μας σε βάθος χρόνου; Όπως κάθε διεθνής συμφωνία, και αυτή βασίστηκε στην αναζήτηση consensus. Προκειμένου να υπογραφεί από το σύνολο των κρατών-μελών έγιναν αναγκαστικά συμβιβασμοί που αδυνάτισαν τους αρχικά προβλεπόμενους στόχους. Για παράδειγμα, στις πρώτες της μορφές η υπό διαπραγμά-τευση Συμφωνία όριζε ως στόχο την μείωση των αερίων του θερμοκηπίου από 40% έως 70% ή ακόμη και από 70% έως 95% μέχρι το 2050. Ο στόχος όμως αυτός θεωρήθη-κε υπερβολικά φιλόδοξος και δεσμευτικός από ορισμένες χώρες και αφαιρέθηκε από το κείμενο. Επίσης καμία ανα-

Η παγκόσμια Συμφωνία για το κλίμα και οι

ελληνικές προκλήσεις Χλόη-Άννα ΒλασσοπούλουΚαθηγήτρια πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Picardie Jules Verne (Γαλλία)Πολιτική Υπεύθυνη του τομέα Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής στο Ποτάμι

36

37

φορά δεν γίνεται στα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν για την μείωση των εκπομπών. Με βάση λοιπόν τη Συμφωνία αυτή, κάθε χώρα επιλέγει τους στόχους μείωσης των ρύ-πων της και τους τρόπους με τους οποίους θα την επιτύχει αρκεί συνολικά να επιτυγχάνεται η συγκράτηση της ανό-δου της θερμοκρασίας σε λιγότερο των 2°C. Η τελική δι-ατύπωση φαίνεται πιο ασαφής, αφήνει πάντως ανοικτό το ενδεχόμενο οι αξιολογήσεις να επιβάλουν στην πορεία πιο υψηλούς στόχους περιορισμού των εκπομπών.

Παρότι η ίδια η συμφωνία δε φέρνει κάποια μορφή επανάστασης στην αντιμετώπιση του προβλήματος δια-βλέπουμε για πρώτη φορά να ανοίγουν κάποια παράθυρα ευκαιριών για σημαντικές αλλαγές στα εδραιωμένα μο-ντέλα ανάπτυξης. Κατ’ αρχήν, μπορούμε να θεωρήσουμε πως το γεγονός ότι υπογράφηκε από το σύνολο των κρα-τών, αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων, ανάγει πλέον την κλιματική αλλαγή σε αδιαμφισβήτητη επιστημονική θέση και παγκόσμια απειλή. Συνεπώς, όλες οι χώρες πι-έζονται εντός της διεθνούς κοινότητας να συμμορφωθούν διαμορφώνοντας πολιτικές καταπολέμησης και προσαρ-μογής στην κλιματική αλλαγή. Επίσης, για πρώτη φορά παρατηρήθηκε στο Παρίσι η έντονη παρουσία και κινητο-ποίηση σημαντικών οικονομικών φορέων που δηλώνουν την στήριξη επενδύσεων με θετικό κλιματικό αποτύπωμα και αποδέσμευσή τους από επενδύσεις με αρνητικό απο-τύπωμα. Σε αυτούς τους φορείς περιλαμβάνονται τράπε-ζες, ασφαλιστικές εταιρείες, συνταξιοδοτικά και κρατικά επενδυτικά ταμεία, διαχειριστές κεφαλαίων, αμοιβαίων κεφαλαίων, φιλανθρωπικά ιδρύματα και κληροδοτήματα. Η συνολική αξία των κεφαλαίων που διαχειρίζονται αυ-τοί οι φορείς, εκτιμάται σε 225 τρισεκατομμύρια δολάρια. Σημαντικά ποσά έχουν ήδη δεσμευθεί σε επενδύσεις που εξασφαλίζουν χαμηλές εκπομπές άνθρακα.

Μεταξύ των φορέων αυτών συναντάμε την Γερμανική τράπεζα ανάπτυξης KfW που χρηματοδοτεί στην Ελλάδα την κατασκευή της μονάδας Πτολεμαΐδα 5 έναντι 740 εκ. ευρώ, ενώ η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων είχε αρνη-θεί την χρηματοδότησή της χαρακτηρίζοντάς την ως ρυπο-γόνα. Στην Γερμανία όμως η ίδια τράπεζα συμβάλλει στην ενεργειακή στροφή της χώρας εκδίδοντας πράσινο ομόλο-γο 1,5 δισ. ευρώ για επενδύσεις χαμηλού άνθρακα.

Σε μια εποχή οικονομικής κρίσης και αναζήτησης εναλ-λακτικών μορφών ανάπτυξης, η αντιμετώπιση της κλι-ματικής αλλαγής φαίνεται πως αποτελεί ευκαιρία νέων επενδύσεων για οικονομικούς κολοσσούς, που πιθανώς να ανατρέψουν τα αναπτυξιακά μοντέλα που γνωρίσαμε από την βιομηχανική επανάσταση και που είναι βασισμένα αποκλειστικά στο οικονομικό όφελος.

Η Ελλάδα ουραγός της ευρωπαϊκής ενεργειακής στροφής;

Η ΕΕ τοποθετείται ως πρωτοπόρος της διεθνούς προ-σπάθειας αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Στο

ΙNDC της ο στόχος είναι τουλάχιστον 40% μείωση των εκ-πομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030 και αναμέ-νεται να γίνει πιο φιλόδοξος. Η Ελλάδα, ως κράτος-μέλος, υποχρεούται να τηρεί τους ευρωπαϊκούς στόχους όμως ο συγκεκριμένος είναι συνολικός, δηλαδή κάποιες χώρες μπορούν να συμβάλουν περισσότερο ή λιγότερο από άλ-λες στην επίτευξή του. Θα είναι η Ελλάδα πρωτοπόρος ή ουραγός αυτής της ευρωπαϊκής προσπάθειας;

Στην Ελλάδα η κλιματική αλλαγή δεν δείχνει να έχει λάβει την πρέπουσα προσοχή, ούτε σε κοινωνικό, ούτε σε πολιτικό επίπεδο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πα-ντελής έλλειψη ενημέρωσης από τα ΜΜΕ κατά τη διάρκεια των διεθνών διαπραγματεύσεων στο Παρίσι. Σε θεσμι-κό επίπεδο παρατηρούμε σημαντική υποστελέχωση του Υπουργείου Περιβάλλοντος σε προσωπικό με αρμοδιότητα σε θέματα κλιματικής αλλαγής. Παρατηρούμε επίσης την ανικανότητα απορρόφησης διαθέσιμων ευρωπαϊκών κον-δυλίων για προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

Η Ευρώπη όμως δεν περιμένει. Χώρες ιδιαίτερα προι-κισμένες σε ανανεώσιμες πηγές, όπως η Ισλανδία ή η Νορβηγία έχουν αποδείξει ότι μπορούν να καλύψουν το σύνολο των ηλεκτρικών τους αναγκών με ΑΠΕ. Η Πορτο-γαλία πρόσφατα πέτυχε ηλεκτροδότηση μόνο από ΑΠΕ επί τέσσερις συνεχείς ημέρες και το 2015 οι ΑΠΕ κάλυψαν το 48% της ενεργειακής της ζήτησης. Άλλες, όπως η Δανία και η Σκωτία έχουν πετύχει πολύ μεγάλα ποσοστά διείσ-δυσης των ΑΠΕ. Παράλληλα η ΕΕ προβλέπει την αυστηρο-ποίηση του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπής CO2 που φαίνεται πως θα εκτοξεύσει την τιμή του δικαιώ-ματος από 8 ευρώ τον τόνο CO2 σήμερα στα 30 ευρώ μέσα στην δεκαετία του 2021-2030. Μπορούμε να φανταστούμε ποιες θα είναι οι οικονομικές επιπτώσεις σε χώρες, όπως η Ελλάδα, που βασίζουν ακόμη την ενεργειακή τους πολι-τική στον λιγνίτη;

Η έλλειψη μακροχρόνιου ενεργειακού Σχεδιασμού στη χώρα μας οδηγεί σε αποφάσεις που βασίζονται σε ευκαι-ριακές επιδοτήσεις ή σε μικροπολιτικές βλέψεις εδραι-ώνοντας πολιτικές που δεν υπηρετούν ούτε το δημόσιο συμφέρον ούτε τις ανάγκες των επόμενων γενεών και δεν μπορούν να συμβαδίσουν με το πλαίσιο της ευρωπαϊκής ενεργειακής και κλιματικής πολιτικής. Μια ενεργειακή πολιτική συμβατή σε βάθος χρόνου με την δημόσια υγεία, την προστασία του περιβάλλοντος και την εθνική οικονο-μία πρέπει να στηρίζεται σε αποφάσεις που αφενός βα-σίζονται σε μια ενιαία, συνολική και σταθερή στρατηγική δράσης και αφετέρου είναι συμβατές με τις παγκόσμιες και ευρωπαϊκές εξελίξεις στη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας. Το ζήτημα δεν είναι πλέον τεχνικό ή οικονομι-κό. Είναι θέμα πολιτικής απόφασης.

37

38

Χρονιά Ρεκόρ για τις ΑΠΕ: Νέες Εγκαταστάσεις, Στόχοι, Επενδύσεις και θέσεις εργασίας

Τ ο Διεθνές Δίκτυο Ανανεώσιμων Ενεργειακών Πολιτικών για τον 21ο αιώνα – REN21, παρουσίασε σήμερα την ετησία ανασκόπηση του κλάδου Ανανεώσιμων Πηγών

Ενέργειας. Η έκθεση με τίτλο “Renewables 2016 Global Status Report” αποκαλύπτει ότι οι ΑΠΕ είναι πλέον απολύτως αντα-γωνιστικές ενώ αποτελούν κύριες πηγές ενέργειας για πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο.

Το 2015 ήταν ένα έτος ρεκόρ για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, καθώς η παραγόμενη ενέργεια από ΑΠΕ είδε τη με-γαλύτερη μέχρι σήμερα αύξηση, με περίπου 147 νέα gigawatts (GW) να προστίθενται στο ήδη υπάρχον δυναμικό. Η χρήση ΑΠΕ για θέρμανση αυξήθηκε, ενώ επίσης επεκτάθηκε και η χρήση τους στον τομέα των μεταφορών. Τα αποκεντρωμένα συστήμα-τα παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας συνέχισαν να εξελίσσο-νται με ταχύτατους ρυθμούς κλείνοντας έτσι την ψαλίδα μεταξύ των κοινωνιών που απολαμβάνουν ενεργειακή επάρκεια και όσων έχουν έλλειμμα.

Αρκετοί παράγοντες συνέβαλαν προκειμένου να καταγραφούν οι θετικές αυτές εξελίξεις στον κλάδο, με πρωταρχικό ρόλο να παίζει το γεγονός ότι πλέον οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας είναι για πολλές αγορές ανταγωνιστικές σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα.

Επιπροσθέτως, κυβερνητικές πρωτοβουλίες και εφαρμογή σχετικών πολιτικών συνεχίζουν να παίζουν καθοριστικό ρόλο στη ανάπτυξη των ΑΠΕ και ειδικά σε σχέση με την αιολική και ηλιακή ενέργεια. Χαρακτηριστικό είναι ότι μέχρι τις αρχές του 2016, 173 χώρες είχαν θεσπίσει ενεργειακούς στόχους ΑΠΕ ενώ 146 χώρες υποστήριζαν συγκεκριμένες πολιτικές. Παράλ-ληλα, η συμμαχία πόλεων, τοπικών κοινωνιών και εταιρειών στο πλαίσιο του αναπτυσσόμενου κινήματος “100% renewable”, διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στο δρόμο για την επίτευξη μιας παγκόσμιας ενεργειακής μετάβασης.

Σύμφωνα με την έκθεση άλλοι λόγοι που οδήγησαν στην ανά-πτυξη των ΑΠΕ είναι η καλύτερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση, η ανησυχία που επικρατεί σχετικά με την ενεργειακή ασφάλεια και το περιβάλλον καθώς και η αυξανόμενη ζήτηση για σύγχρο-νες ενεργειακές υπηρεσίες σε αναπτυσσόμενες και αναδυόμε-νες οικονομίες.

H Christine Lins, Εκτελεστική Γραμματέας του REN21, δή-λωσε ότι “είναι πραγματικά αξιοσημείωτο ότι τα αποτελέσματα επιτεύχθηκαν σε μια περίοδο όπου οι τιμές των ορυκτών καυ-σίμων ήταν σε ιστορικά χαμηλά και με τις ΑΠΕ να μειονεκτούν σε επίπεδο κρατικών επιχορηγήσεων. Για κάθε δολάριο που ξο-δεύεται για την ανάπτυξη των ΑΠΕ, περίπου αλλά τέσσερα ξο-δεύονται για να διατηρηθεί η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα”.

Το 2015 ήταν έτος ρεκόρ όχι μόνο για νέες μονάδες ΑΠΕ αλλά και σε επίπεδο επενδύσεων – φτάνοντας τα 286 δισ. δολά-ρια παγκοσμίως – χωρίς να συνυπολογίζονται οι επενδύσεις

σε μεγάλα υδροηλεκτρικά (>50 MW) αλλά και σε συστήματα θέρμανσης και ψύξης που θα ανεβάζαν σημαντικά τη συνολι-κή επενδυτική δαπάνη. Στην Κίνα αναλογεί περίπου το 1/3 της παγκόσμιας επενδυτικής δαπάνης ενώ πρέπει να σημειωθεί ότι είναι η πρώτη φορά που οι αναπτυσσόμενες χώρες ξεπέρασαν τις αναπτυγμένες σε επενδυσεις ΑΠΕ.

Η αύξηση στις επενδύσεις επέφερε και γρηγορότερη τεχνολο-γική εξέλιξη με αποτέλεσμα τη μείωση κόστους αλλά και νέες θέσεις εργασίας. Σήμερα απασχολούνται στον κλάδο των ΑΠΕ περίπου 8.1 εκατομμύρια εργαζόμενοι, ένα νούμερο που απει-κονίζει την σταθερή ανάπτυξη του κλάδου, εκ διαμέτρου αντίθε-τη από τη φθίνουσα πορεία της αγοράς εργασίας στον υπόλοιπο κλάδο ενέργειας.

Η έκθεση παρουσιάζει τις εξελίξεις και τάσεις στον τομέα των ΑΠΕ μέχρι το τέλος του 2015 ενώ υπάρχει αναφορά και σε κά-ποια στοιχεία από το 2016, σύμφωνα με τα οποία η επιτάχυν-ση των ενεργειών για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου όπως συμφωνήθηκε στη συνδιάσκεψη για το κλίμα που έγινε στο Παρίσι δεν έχει ακόμα αποτυπωθεί.

Παρόλο που τα στοιχεία είναι θετικά, στην έκθεση υπογραμμίζονται μερικά κρίσιμα ζητήματα που πρέ-πει να διευθετηθούν προκειμένου οι χώρες να υλο-

39

ποιήσουν τις δεσμεύσεις τους για μια παγκόσμια μετάβαση μακριά από ορυκτά καύσιμα. Αυτές συ-μπεριλαμβάνουν: την ενσωμά-τωση μεγάλων ποσοστών ανα-νεώσιμης ενέργειας στα δίκτυα, την επίλυση νομοθετικών και πολιτικών αβεβαιοτήτων αλλά και την άρση ρυθμιστικών και δη-μοσιονομικών περιορισμών. Την ίδια ώρα υπάρχει ελάχιστη νο-μοθεσία για την χρήση ΑΠΕ στον τομέα των μεταφορών αλλά και ψύξης/θέρμανσης, καταγράφο-ντας έτσι καθυστέρηση σε αυ-τούς τους τομείς.

Ο Πρόεδρος του RΕΝ21, Αρθούρος Ζερβός, στο πλαίσιο της παρουσίασης της έκθεσης δήλωσε:

“Το τρένο των ΑΠΕ ναι μεν είναι τροχοδρομημένο, αλλά σε υποδομές του 20ου αιώνα και σε ένα σύστημα βασισμένο σε μια ξεπερασμένη λογική όπου το βασικό φορτίο παράγεται από ορυκτά καύσιμα και την πυρηνική ενέργεια.

Για την επιτάχυνση της μετάβασης σε ένα πιο υγιές, ενεργει-

ακά και κλιματικά ασφαλές μέλλον, πρέπει να χτίσουμε ένα αντίστοιχα υψηλής ταχύ-τητας δίκτυο - ένα έξυπνο, πιο ευέλικτο σύστημα που μεγιστοποιεί τη χρήση διαφο-ρετικών πηγών ΑΠΕ και θα διασφαλίζει την αποκεντρω-μένη και τοπικά παραγώμενη ενέργεια”.

Σχετικά με την έκθεση Renewables Global Status Report του REN 21

Η ετήσια έκθεση Renewables Global Status Report δημοσι-

εύτηκε για πρώτη φορά το 2005 και αποτελεί τον πλέον ανα-λυτικό και επίκαιρο οδηγό για την κατάσταση, τις εξελίξεις και τάσεις στον τομέα των ΑΠΕ, την βιομηχανία, τις επενδύσεις και τις σχετικές πολιτικές και νομοθετικές εξελίξεις παγκοσμίως. Έχει σχεδιαστεί με τρόπο ώστε να μην κάνει χρηματοοικονο-μική ή επενδυτική ανάλυση και προβλέψεις. Τα στοιχεία έχουν παραχωρηθεί απο ένα δίκτυο 700 συνεργατών, ερευνητών και συγγραφέων από όλο τον κόσμο. www.ren21.net/gsr

Αρθούρος Ζερβός, Πρόεδρος REN21

40

Το μεγαλύτερο σκάνδαλο του 20oυ αιώνα!

Του Γιάννη Τσιπουρίδη

Τις τελευταίες δεκαετίες το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής και του μοναδικού κινδύνου που παρου-σιάζει για την ανθρωπότητα, ανεβαίνει όλο και πιο

ψηλά στην ημερήσια διάταξη των ηγετών του πλανήτη, με αποκορύφωμα τη διάσκεψη στο Παρίσι1 και όσα ακολού-θησαν και θα ακολουθήσουν.

Παρ’ όλα αυτά πολλοί επιστήμονες ισχυρίζονται ότι όλα όσα θα γίνουν θα είναι πολύ λίγα και πολύ αργά (too little, too late). Ότι ο στόχος συγκράτησης της ανόδου της μέ-σης παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από 2ο Κελσίου δεν είναι αρκετός και πρέπει να αναθεωρηθεί προς τα κάτω. Γι’ αυτό άλλωστε στην απόφαση του Παρισιού, που μόλις πρόσφατα υπόγραψαν πανηγυρικά 175 χώρες2, περιλαμ-βάνεται το ευχολόγιο ότι θα καταβληθεί προσπάθεια να συγκρατηθεί η άνοδος της θερμοκρασίας κάτω από 1,5ο

Κελσίου.Αν αποτύχουμε να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλ-

λαγή, οι καταστροφές θα είναι ανυπολόγιστες. Δεν χρει-

άζεται να τις ανατρέξω εδώ, αλλά καλό είναι να ξέρουμε όλοι το διακύβευμα3.

Γιατί όμως φτάσαμε στο «και πέντε»;Γιατί δεν ξεκίνησαν οι προσπάθειες νωρίτερα;Γιατί καθυστερήσαμε τόσο;Ερωτήματα που θα μας βασανίζουν όλο και περισσό-

τερο, όσο κάθε μήνας θα είναι πιο θερμός από τον προ-ηγούμενο, όσο θα λιώνουν οι πάγοι, όσο θα ανεβαίνει η στάθμη των ωκεανών, όσο θα αυξάνεται η ξηρασία και η λειψυδρία, όσο θα αυξάνουν οι πλημμύρες, όσο θα πλη-θαίνουν οι ασθένειες, όσο θα λιγοστεύουν οι σοδιές, όσο θα αυξάνουν οι κλιματικοί πρόσφυγες, όσο...

Όμως, τι θα λέγατε αν μαθαίνατε πως η καθυστέρηση δεν είναι συγκυριακή και δεν οφείλεται στη γνωστή αν-θρώπινη αδράνεια και αναβλητικότητα, αλλά:

• οφείλεται σε συνειδητή απόκρυψη επιστημονικών ευρημάτων

• οφείλεται σε συγκάλυψη πληροφοριών

41

• οφείλεται σε συνειδητή παραπλάνηση της κοινής γνώμης και των πολιτικών ηγεσιών.

THE GUARDIAN: Oil industry knew of ‘serious’ climate concerns more than 45 years ago4.

Researchers warned American Petroleum Institute in 1968 that the release of carbon dioxide from fossil fuels could lead to ‘worldwide environmental changes’.

«Εδώ και 45 χρόνια η βιομηχανία πετρελαίου γνώριζε ότι υπήρχαν σοβαρές ανησυχίες για το κλίμα». «Ερευνη-τές προειδοποίησαν το Αμερικανικό Ινστιτούτο Πετρελαί-ου το 1968, ότι οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τα ορυκτά καύσιμα, μπορούσαν να οδηγήσουν σε παγκό-σμιες περιβαλλοντικές αλλαγές».

SCIENTIFIC AMERICAN: Exxon Knew about Climate Change almost 40 years ago.

A new investigation shows the oil company understood the science before it became a public issue and spent millions to promote misinformation5.

«Η Exxon γνώριζε ήδη για την κλιματική αλλαγή πριν από περίπου 40 χρόνια». «Νέα έρευνα δείχνει ότι η εται-ρεία πετρελαίου αντιλαμβανόταν την (σχετική) επιστήμη, πριν αυτή γίνει δημόσιο θέμα συζήτησης και ξόδεψε εκα-τομμύρια για να προωθήσει την παραπληροφόρηση».

GRIST: The oil industry knew about climate change

before we landed on the moon6.The year before we landed Neil Armstrong on the

moon, the largest oil industry trade group was aware of the consequences burning fossil fuels had on the climate.

«Η βιομηχανία πετρελαίου γνώριζε για την κλιματική αλλαγή, πριν πατήσουμε στο φεγγάρι». «Ένα χρόνο πριν ο Νηλ Άρμστρονγκ πατήσει στο φεγγάρι, η βιομηχανία πετρελαίου γνώριζε τις συνέπειες που είχε η καύση ορυ-κτών καυσίμων στο κλίμα».

Δεν είναι αυτό το μεγαλύτερο σκάνδαλο του 20ου αι-ώνα;

Αυτή η απόκρυψη της επιστημονικής αλήθειας και η προσπάθεια παραπλάνησης της κοινής γνώμης θα οδηγή-σουν σε καταστροφές που ακόμη δεν μπορεί να συλλάβει ο νους, σε ανθρώπινες ζωές, στη δημόσια υγεία, στη βι-οποικιλότητα, στο περιβάλλον, σε υποδομές, σε περιου-σίες7.

Το κόστος της κλιματικής αλλαγής υπολογίζεται σε τρισεκατομμύρια8.

Και όλα εξαιτίας της γνωστής κοντόφθαλμης ματιάς που αναγνωρίζει μόνο το άμεσο και προσωρινό κέρδος και αδιαφορεί πλήρως για το μέλλον και τη βιωσιμότητα των επιλογών.

Αλλά δυστυχώς δεν σταμάτησε εκεί.Δεν έχει υπάρξει μια ομολογία και αποδοχή ευθύνης

της εγκληματικής αυτής πολιτικής.Το αντίθετο, η πολιτική της παρα-

πληροφόρησης συνεχίζεται και τα λόμπυ πιέζουν για συνέχιση χρήσης ορυκτών καυσίμων και καθυστέρη-ση εφαρμογής πολιτικών αντιμετώ-πισης των καταστροφικών συνεπει-ών της κλιματικής αλλαγής:

BLOOMBERG: Trying to Put a Price on Big Oil’s ‘Climate Obstruction’ Efforts.

Oil giants and trade groups spend an estimated $115 million per year blocking climate policies9.

«Προσπαθώντας να αποτιμή-σουμε τις προσπάθειες του «Μεγά-λου Πετρελαίου» να παρεμποδίσει (να αντιμετωπιστεί) το κλίμα». «Πε-τρελαϊκοί γίγαντες και εμπορικοί όμιλοι δαπανούν $115 εκατομμύ-ρια ετησίως μπλοκάροντας κλιμα-τικές πολιτικές».

THE GUARDIAN:Shell lobbied to undermine EU

renewables targets, documents

42

1) http://www.theguardian.com

2) http://www.un.org

3) https://www.ipcc.ch

4) http://www.theguardian.com

5) http://www.scientificamerican.com

6) https://grist.org

7) http://news.discovery.com

8) http://www.cnbc.com

9) http://www.bloomberg.com

10) http://www.theguardian.com

11) http://energypress.gr

12) http://eletaen.gr

reveal.Weak renewable energy goals for 2030 originated

with Shell pitch for gas as a key technology for Europe to cut its carbon emissions in an affordable way10

«Έγγραφα αποκαλύπτουν ότι η Shell πίεσε για να υπο-νομεύσει τους στόχους Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης». «Οι χαμηλοί στόχοι Ανανεώ-σιμων Πηγών Ενέργειας για το 203011, είναι αποτέλεσμα της πίεσης της Shell ώστε το φυσικό αέριο να αναδειχθεί ως η βασική τεχνολογία με την οποία η Ευρώπη θα μει-ώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα οικονομικά».

Κι όμως κάποιοι συνεχίζουν, μετά από όλα τα ανω-τέρω, ακόμη και σήμερα να αρνούνται την κλιματική αλ-λαγή.

Γιατί; Επειδή απλά η αποδοχή της ύπαρξης κλιματικής αλλαγής, θα σήμαινε αυτόματη απόρριψη των ορυκτών καυσίμων και προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέρ-γειας, που συνιστούν το πιο ισχυρό όπλο στη φαρέτρα μας για αναχαίτιση της κλιματικής αλλαγής.

Και αυτό απλά δεν μπορεί να γίνει, επειδή η αυτοκρα-τορία των ορυκτών καυσίμων είναι πανίσχυρη. Κι έτσι συνεχίζουμε να διαβάζουμε τα διάφορα ευτράπελα που προσπαθούν να απαξιώσουν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Καμία πρόοδος. Απλά από το σύνδρομο της γκέϊ κατσί-κας12 πήγαμε στο σύνδρομο των ΒΑΠΕ.

Η ευθύνη κάποιου είναι ευθέως ανάλογη της ενημέ-ρωσης και επιστημονικής γνώσης που έχει. Άλλη η ευθύ-νη το 1970, άλλη το 2000 και άλλη το 2016.

Μήπως εντέλει θα εξελιχθεί σε σκάνδαλο 20ου και 21ου αιώνα;

Δυστυχώς, οι δεκαετίες μπορεί να πέρασαν, αλλά το κοντόφθαλμο εξακολουθεί να υπερισχύει του μακρόπνο-ου και βιώσιμου.

Γι’ αυτό πλανήτης είναι στα χάλια που είναι. Και όχι μόνο στον τομέα της ενέργειας φυσικά.

43

Η πρόσφατη τέταρτη πυρηνική δοκιμή της Β. Κορέ-ας (σύμφωνα με τους ισχυρισμούς της Βόμβας Υδρογόνου) δεν αφήνει πια καμιά αμφιβολία για

το ότι αυτή η χώρα προχωρά στην κατασκευή πυρηνικών όπλων. Βέβαια η φύση της έκρηξης που παρατηρήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2016 φαίνεται ότι είναι πανομοιότυ-πη με εκείνη που είχε μετρηθεί το 2013 και ραδιενεργό fallout δεν παρατηρήθηκε.

Οι βόμβες Υδρογόνου (θερμοπυρηνικές) λειτουργούν με τη σύντηξη Ισοτόπων Υδρογόνου (η διαδικασία με την οποία παράγεται ενέργεια σε άστρα όπως ο Ήλιος μας) κάτι που συμβαίνει σε συνθήκες ακραίας θέρμανσης και πίεσης. Αυ-τές οι συνθήκες σε μια βόμβα δημιουργούνται με μια πρώτη αλυσιδωτή αντίδραση που προκαλείται από σχάση Εμπλου-τισμένου Ουρανίου ή Πλουτωνίου και απελευθερώνουν τε-ράστιες ποσότητες ενέργειας. Οι βόμβες Υδρογόνου έχουν διάφορα μεγέθη. Η μεγαλύτερη έκρηξη έγινε από τη Ρωσία το 1960. Μια βόμβα 50 Μεγατόνων αντιστοιχεί σε εκρη-κτική ισχύ στο πενταπλάσιο όλων των βομβών που χρησι-μοποιήθηκαν σε όλους τους πολέμους μέχρι σήμερα στην ανθρώπινη ιστορία. Η πιθανότητα κατασκευής ενός τέτοιου όπλου από τη Βόρεια Κορέα είναι καταδικαστέα. Οι αιτιά-σεις όμως του καθεστώτος θέτουν πολλά αμείλικτα ερωτη-ματικά για την υποκρισία των υπόλοιπων πυρηνικοκατόχων κρατών και των δορυφόρων τους.

Το πυρηνικό πρόγραμμα της Β. Κορέας ξεκίνησε το 1950-53 όταν οι ΗΠΑ απείλησαν με χρήση πυρηνικών τη χώρα. 63 χρόνια μετά δεν έχει υπογραφεί καμιά συνθήκη τερματισμού του πολέμου. Απέκτησαν τεχνογνωσία από τη Σ. Ένωση και κατασκεύασαν τον πυρηνικό αντιδραστή-ρα Yongbyon μέσω της βρετανικής Magnox. Σύμφωνα με την Συνθήκη ΝΡΤ οι χώρες μπορούν να αποσύρουν την υπογραφή τους με τριών μηνών προειδοποίηση κάτι που η Πυον Γιανκ έκανε.

Οι υπόλοιπες πυρηνικοκάτοχες χώρες είχαν πραγ-ματοποιήσει πάνω από 2000 πυρηνικές δοκιμές μεταξύ 1945-1998, 50 από τις οποίες ήταν ατμοσφαιρικές και

διέσπειραν τεράστια ραδιενέργεια στον πλανήτη προκα-λώντας εκατομμύρια περιπτώσεις καρκίνου παγκόσμια. Όλες τους σταμάτησαν τις πυρηνικές δοκιμές μόνο αφού τελειοποίησαν την τεχνολογία των κομπιούτερ ώστε να μη χρειάζονται πλέον τις πυρηνικές δοκιμές.

Για τη Συνθήκη Απαγόρευσης των πυρηνικών δοκι-μών NCBT χρειάστηκαν διαπραγματεύσεις 20 χρόνων στον ΟΗΕ αλλά δεν έχει ακόμη ισχύ, επειδή 8 χώρες δεν την έχουν επικυρώσει (ανάμεσά τους ΗΠΑ, Κίνα, Ισραήλ, Πακιστάν, Ινδία και Β. Κορέα). Καμία χώρα δεν έχει ακό-μη διαλύσει τις εγκαταστάσεις των πυρηνικών δοκιμών.

Αν και οι 9 πυρηνικοκάτοχες χώρες έχουν συμφωνή-σει στον περιορισμό του πυρηνικού τους οπλοστασίου καμιά δεν προσέρχεται στο διάλογο ενώ συνεχίζουν να ξοδεύουν πάνω από 100 δισ. δολάρια κάθε χρόνο για τον εκσυγχρονισμό του πυρηνικού τους οπλοστασίου.

Αν και κάθε πυρηνικό όπλο αποτελεί καταστροφική ανθρωπιστική απειλή η Β. Κορέα υπολογίζεται ότι έχει κάτω από 10 πυρηνικές κεφαλές από το σύνολο των 15.800 δηλ το 0,1% του παγκόσμιου δυναμικού.

Οι πυρηνικοκάτοχες χώρες και το ΝΑΤΟ επικαλούνται ότι η κατοχή πυρηνικών όπλων και η πιθανότητα πρώτης χρήσης τους είναι θεμελιώδης για την ασφάλειά τους. Όμως αυτό το νόμισμα έχει δυο όψεις και η Β. Κορέα το αποδεικνύει επικαλούμενη τις ίδιες δικαιολογίες.

Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένα νόμο για τα πυρηνι-κά που να ισχύει το ίδιο για όλους, ακριβώς όπως έγινε με την απαγόρευση των χημικών και βιολογικών όπλων και των βομβών διασποράς.

Οι κυβερνήσεις (και η ελληνική) που πραγματικά θέ-λουν να ελευθερώσουν την ανθρωπότητα από τα πλέ-ον επικίνδυνα όπλα, τα πυρηνικά, δεν θα καταδικάσουν απλώς τη νέα πυρηνική δοκιμή της Β. Κορέας, αλλά θα αναζωογονήσουν την NCBT και όπως προτρέπει ο ΟΗΕ θα προσέλθουν τον επόμενο μήνα στη Γενεύη για να αναθεωρήσουν τη συνθήκη για μια πλήρη απαγόρευση των πυρηνικών όπλων.

Και για τα πυρηνικά πρέπει να υπάρχει ένας νόμος για ΟΛΟΥΣ

Της Μαρίας Αρβανίτη - Σωτηροπούλου

44

Η Αποκάλυψη του Ενεργειακού Μείγματος και οι Εγγυήσεις Προέλευσης στην Ελλάδα

Η απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας σημαίνει για τον τελικό καταναλωτή ότι έχει το δικαίωμα επιλο-γής παρόχου ηλεκτρικής ενέργειας, λαμβάνοντας υπόψη την τιμή της ενέργειας, τις προσφερόμενες

υπηρεσίες αλλά και την προέλευσή της.Στο παραπάνω πλαίσιο, οι εταιρείες-πάροχοι ηλεκτρισμού

μπορούν να οδηγηθούν σε έναν υγιή ανταγωνισμό, προσφέ-ροντας ένα περισσότερο «πράσινο» ενεργειακό μείγμα, προ-σελκύοντας περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένους κατανα-λωτές και βιομηχανίες, καθώς και τιμολογιακές χρεώσεις παράλληλα με υπηρεσίες υψηλού επιπέδου που συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος και στην αειφορία.

Ο ηλεκτρισμός δε μπορεί να παρακολουθηθεί και να δια-χωριστεί στο δίκτυο μεταφοράς και διανομής του. Έτσι, οι κα-ταναλωτές δεν μπορούν να έχουν την εγγύηση ότι πραγματικά έχουν προμηθευτεί ηλεκτρική ενέργεια από συγκεκριμένο προμηθευτή/παραγωγό ή από μια συγκεκριμένη ηλεκτροπα-ραγωγική μονάδα. Όλη η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από διαφορετικές πηγές εισέρχεται και «αναμειγνύεται» στον ίδιο αγωγό/καλώδιο.

Για λόγους προστασίας των καταναλωτών, καθώς και για περιβαλλοντικούς λόγους, είναι χρήσιμο να δίνεται στους καταναλωτές η δυνατότητα της επιλογής. Για το σκοπό αυτό έχουν αναπτυχθεί συστήματα «book and claim». Μέσα από βά-σεις δεδομένων οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας δηλώ-νουν την ποσότητα της παραγόμενης ενέργειας, το χρόνο που αυτή παρήχθη αλλά και την ενεργειακή πηγή. Προμηθευτές και καταναλωτές μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτές τις βάσεις δεδομένων και να αποφασίσουν «τι είδους» ενέργεια θέλουν να χρησιμοποιήσουν.

Όταν χρησιμοποιούμε τον όρο «ανίχνευση ηλεκτρισμού (tracking of electricity)» εννοούμε όλους εκείνους τους μηχα-νισμούς που χρησιμοποιούνται προκειμένου να λαμβάνονται υπόψη για συγκεκριμένες ποσότητες ηλεκτρισμού, οι ιδιότη-τές της όπως η χρησιμοποιούμενη ενεργειακή πηγή και η τε-χνολογία ηλεκτροπαραγωγής, οι εκπομπές CO2, τα ραδιενερ-γά απόβλητα κ.ά.. Οι κύριοι σκοποί του tracking of electricity είναι οι ακόλουθοι:

1. H παροχή πληροφορίας στους τελικούς καταναλωτές για την αποκάλυψη του χρησιμοποιηθέντος ενεργειακού μείγ-ματος σύμφωνα με τις Οδηγίες 2003/54/EC, και την 2009/72/EC αλλά και την εθνική νομοθεσία. Αποκάλυψη του ενεργεια-κού μείγματος στον ηλεκτρισμό σημαίνει ότι όλοι οι πάροχοι αποκαλύπτουν στους καταναλωτές την προέλευση της ηλε-κτρικής ενέργειας που παρέχουν, αναφορικά με την τεχνολο-γία και την ενεργειακή πηγή που χρησιμοποιούν καθώς και των περιβαλλοντικών επιπτώσεών της (εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και ραδιενεργών αποβλήτων). Λόγω της αυξημένης ζήτησης ενέργειας προερχόμενης από μονάδες ανανεώσιμων πηγών, ο τομέας της ανίχνευσης της πράσινης ενέργειας εξελίχθηκε εντονότερα.

2. Ορισμένα συστήματα οικονομικής στήριξης ΑΠΕ (quota systems) βασίστηκαν σε πιστοποιητικά που αποδείκνυαν την προέλευση της παραγόμενης ενέργειας (green certificates).

3. Συνεργασία μεταξύ Ευρωπαϊκών χωρών για την επίτευ-ξη των ποσοτικών εθνικών στόχων τους για την διείσδυση των ΑΠΕ στην συνολική ενεργειακή κατανάλωση.

Η αποκάλυψη του ενεργειακού μείγματος που προσφέρουν οι πάροχοι ηλεκτρισμού, είναι σε θέση να ενεργοποιήσει τους τελικούς καταναλωτές ώστε να είναι ενήμεροι για την προέ-

Του Kωνσταντίνου Γκαράκη, Ενεργειακού Μηχανικού, ΜSc, MA.

44

45

λευση της ενέργειας που χρησιμοποιούν αλλά και του περι-βαλλοντικού αποτυπώματός της.

Οι εγγυήσεις προέλευσης (ΕΠ) είναι το πιο διαδεδομένο και σημαντικό σύστημα ανίχνευσης ηλεκτρισμού στην Ευρώ-πη, που υλοποιείται με τη μορφή των ηλεκτρονικών μεταβι-βαζόμενων πιστοποιητικών, αποσυνδεδεμένα από την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας (electricity market – trade).

Οι πάροχοι ηλεκτρισμού είναι υποχρεωμένοι να παρέχουν στους πελάτες τους πληροφορίες σχετικά με τη συνεισφορά κάθε ενεργειακής πηγής αλλά και των περιβαλλοντικών πα-ραμέτρων που έχει το προσφερόμενο μείγμα. Η αποκάλυψη του ενεργειακού μείγματος του κάθε προμηθευτή συμβάλει στη διαφάνεια της αγοράς και είναι συμβατή με το δικαίωμα της ενημέρωσης των καταναλωτών ώστε να επιλέγουν έχο-ντας και αυτή ως κριτήριο. Επιπλέον, οι ενημερωμένοι κατα-ναλωτές μπορούν να οδηγήσουν την ενεργειακή παραγωγή (σε δρόμους ανανεώσιμους ή μη) συμβάλλοντας στην ενερ-γειακή ασφάλεια και την αειφορία.

Η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από μια συγκεκριμέ-νη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας πιστοποιείται ως ανανεώσι-μη ενέργεια μέσω του Συστήματος ΕΠ (Guarantees of Origin/GOs). Οι Εγγυήσεις Προέλευσης εκδίδονται ηλεκτρονικά για μια συγκεκριμένη ποσότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργει-ας (1 GO ανά 1 MWh) και έχουν το ρόλο μιας ετικέτας ενός μπουκαλιού κρασιού συγκεκριμένης ποσότητας (όγκου).

Ως αποτέλεσμα του εθελοντικού σχήματος των ΕΠ, στα πλαίσια της αποκάλυψης του ενεργειακού μείγματος οι πάρο-

χοι ηλεκτρισμού έχουν τη δυνατότητα να αγοράζουν ΕΠ από παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας και αυτοί με τη σειρά τους να τα ακυρώνουν (χρησιμοποιούν) για λογαριασμό τελικών καταναλωτών.

Ο πρωταρχικός ρόλος των ΕΠ είναι η χρήση τους ως βάση - εργαλείο για την αποκάλυψη του ενεργειακού μείγματος ενη-μερώνοντας τους τελικούς καταναλωτές για την προέλευση της ενέργειας που καταναλώνουν και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που αυτή έχει. Η αυξανόμενη ζήτηση πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας από τελικούς καταναλωτές οδηγεί στην αυξανόμενη αγορά ΕΠ από τους παρόχους, τα οποία προέρ-χονται από παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας από μονάδες ΑΠΕ. Με αυτό τον τρόπο οι παραγωγοί από ΑΠΕ έχουν αυξη-μένα έσοδα με αποτέλεσμα και λόγω της αυξανόμενης ζήτη-σης ΕΠ να προχωρούν σε υλοποίηση νέων έργων ΑΠΕ και να απομακρύνονται από τη συμβατική ηλεκτροπαραγωγή.

Μακροπρόθεσμα, η αγορά των ΕΠ από ΑΠΕ συμβάλλει στην ενίσχυση των επενδύσεων σε νέες μη-συμβατικές μονά-δες και αυξάνει την δύναμη των τελικών καταναλωτών.

Συνοπτικά, οι χρήσεις των ΕΠ είναι οι ακόλουθες:• O πάροχος ηλεκτρικής ενέργειας αποδεικνύει την προέ-

λευση του ετήσιου ενεργειακού μείγματος που παρέχει • Ενίσχυση των παραγωγών ενέργειας μέσω της πώλησης

των ΕΠ στους παρόχους• Σχεδίαση πράσινων τιμολογίων• Περιβαλλοντικές εκθέσεις – εταιρική υπευθυνότητα –

Scope 2 GHG accounting, CDP Reporting

Σχήμα 1. Το ετήσιο ενεργειακό μείγμα (4/2014-3/2015) για τον πάροχο ηλεκτρικής ενέργειας Ecotricity και το μέσο μείγμα για το Ηνωμένο Βασίλειο.

Πηγή: http://www.electricityInfo.org

45

46

• Υπολογισμοί ανθρακικού αποτυπώματος και κύκλου ζωής (LCA reports)

• Βάση του συστήματος οικονομικής στήριξης των πράσι-νων πιστοποιητικών (quota system)

• Βάση για περιβαλλοντικές πιστοποιήσεις και labels προ-ϊόντων (Ecolabel, Windmade κα.).

Οι ΕΠ διαπραγματεύονται και εξαγοράζονται στα διεθνή χρηματιστήρια ενέργειας, όπως το ΕΕΧ, καθώς και σε δευτε-ρογενείς αγορές, προκειμένου οι πάροχοι να τις χρησιμοποι-ήσουν ως αποδεικτικά στοιχεία προς τους πελάτες τους, για την προέλευση και την ποιότητα της παρεχόμενης ηλεκτρικής ενέργειας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω ενός φορέα ΑΙΒ (Association of Issuing Bodies) αναπτύσσει και προωθεί ένα τυποποιημένο σύστημα ΕΠ, το ονομαζόμενο «European Energy Certificate System» (EECS-GO), έτσι ώστε να υπάρξουν οι δομές και οι διαδικασίες που διασφαλίζουν την αξιόπιστη λειτουργία των Ευρωπαϊκών Συστημάτων ΕΠ. Για την περαιτέρω διευκόλυν-ση της διεθνούς ανταλλαγής και διαπραγμάτευσης των ενερ-γειακών πιστοποιητικών, η AIB λειτουργεί ένα ηλεκτρονικό μητρώο (Hub) όπου ηλεκτρονικά ακυρώνονται (cancellation) άμεσα οι ΕΠ υπέρ του τελικού χρήστη-καταναλωτή.

Στην Ελλάδα υπάρχουν τρεις φορείς έκδοσης των ΕΠ, ο ΛΑΓΗΕ για το ηπειρωτικό σύστημα, ο ΔΕΔΔΗΕ για το μη δι-ασυνδεδεμένο σύστημα και το ΚΑΠΕ για τα αυτόνομα συστή-ματα, ενώ φορέας ελέγχου είναι η ΡΑΕ. Το Ελληνικό Σύστημα ΕΠ (GO registry) τηρείται από τον ΛΑΓΗΕ που είναι υπεύθυνος για την λειτουργία και τη συντήρησή του.

Η Ελλάδα, αν και έχει εναρμονιστεί με τις Ευρωπαϊκές Ανα-νεώσιμες Οδηγίες (Ν.3468/2006) και με την Εφαρμογή του Συστήματος Εγγυήσεων Προέλευσης Ηλεκτρικής Ενέργειας από Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. καθώς και του Μηχανισμού Διασφά-λισής τους, δεν είναι ακόμη πλήρες μέλος (υποβολή αίτησης

τον Ιούλιο 2015) του ΑΙΒ, καθιστώντας τις ελληνικές ΕΠ μη διαπραγματεύσιμες στην Ευρώπη. Επιπλέον, δεν υπάρχει το κατάλληλο λογισμικό πακέτο για να διασυνδεθεί με τo ΕΕCS.

Στις 27 Απριλίου τέθηκε από τη ΡΑΕ σε δημόσια διαβού-λευση η πρόταση του ΛΑΓΗΕ για την τροποποίηση του Κώδικα Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΚΣΗΕ) για την εισαγωγή νέων διατάξεων για τον υπολογισμό του ενεργειακού μείγ-ματος Προμηθευτή αλλά και του Υπολειπόμενου Ενεργεια-κού Μείγματος της χώρας, θέτοντας τις βάσεις για την ολο-κλήρωση της λειτουργίας της αγοράς των ΕΠ. Ο ΛΑΓΗΕ θα υπολογίζει ετήσια το υπολειπόμενο ενεργειακό μείγμα και το μείγμα εκάστου προμηθευτή, λαμβάνοντας στοιχεία από τους τρεις φορείς έκδοσης ΕΠ. Θα υπολογίζει και θα κοινοποιεί στον κάθε προμηθευτή/πάροχο ηλεκτρικής ενέργειας τη συ-νεισφορά κάθε ενεργειακής πηγής στο ενεργειακό μείγμα του, αναδεικνύοντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ώστε να λαμβάνει γνώση ο τελικός καταναλωτής.

Ευελπιστούμε σύντομα να ολοκληρωθεί η διαβούλευση και να προχωρήσουν οι αλλαγές στον ΚΣΗΕ, ενώ παράλλη-λα να γίνει ο ΛΑΓΗΕ πλήρες μέλος της ΑΙΒ, έχοντας και το λογισμικό διασύνδεσης. Με αυτό τον τρόπο οι ελληνικές ΕΠ θα μπορούν να διαπραγματευτούν στα διεθνή χρηματιστήρια ενέργειας και να αποτελέσουν βάση για την ενίσχυση της δι-είσδυσης των ΑΠΕ αλλά και της προστασίας του περιβάλλο-ντος.

Το άρθρο αυτό στηρίζεται στη διπλωματική εργασία με θέμα: «Guarantees of Origin (GOs) from Renewable Energy Sources: A tool for diffusion green electricity in the society», που υλοποιήθηκε στα πλαίσια του Μεταπτυχιακού Προγράμ-ματος «Ενέργεια: Στρατηγική, Δίκαιο και Οικονομία» του Πα-νεπιστημίου Πειραιά.

Σχήμα 2. Η σχέση της αποκάλυψης του μείγματος και των ΕΠ.

46

47

Τα τελευταία 20 χρόνια, οι συμβάσεις διακοψιμότητας αποτελούν ένα εργαλείο που έχει αξιοποιηθεί από πολ-λούς Ευρωπαίους διαχειριστές, αλλά και προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας, με σκοπό τη διαχείριση αιχμών

στη ζήτηση σε συνεργασία με βιομηχανικούς καταναλωτές.Στη χώρα μας, ο σχεδιασμός και η προώθηση της εφαρμο-

γής της Υπηρεσίας Διακοπτόμενου Φορτίου έχει γίνει αντικεί-μενο έντονων συζητήσεων στον δημόσιο διάλογο κατά τα τε-λευταία δύο έτη, και πιο συγκεκριμένα από την ψήφιση του Ν. 4203/2013 (ΦΕΚ Α 235/1-11-2013), ο οποίος με την παράγρα-φο 11 του άρθρου 17 εισήγαγε τη δυνατότητα του Διαχειριστή να χρησιμοποιεί τον εν λόγω μηχανισμό για την αντιμετώπιση κρίσεων στη διαθεσιμότητα ηλεκτρικής ενέργειας. Κατά τα τέλη δε του προηγούμενου έτους και σε συνέχεια της οριστι-κοποίησης, διά της σχετικής Υπουργικής Απόφασης (ΦΕΚ Β 2861/28-12-2015), των επιμέρους διατάξεων που αφορούν το οικονομικό αντιστάθμισμα της Υπηρεσίας Διακοπτόμενου Φορ-τίου (εφεξής ΥΔΦ), οι διχογνωμίες επί του θέματος κατέλαβαν ακόμα μεγαλύτερο έδαφος, τόσο από την πλευρά των υπόχρε-ων προς καταβολή των σχετικών πόρων ηλεκτροπαραγωγών (με επίκεντρο τους παραγωγούς από Α.Π.Ε.) όσο και από αυτή των παρέχοντων υπηρεσίες διακοπτόμενου φορτίου, δηλαδή των ενεργοβόρων βιομηχανικών καταναλωτών.

Εύλογα αυτό θα μπορούσε να αποδοθεί στις ενδεχόμενες επι-πτώσεις από την εφαρμογή του μέτρου σε ένα ευρύ φάσμα παρα-γόντων της εγχώριας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ιδίως μάλι-στα αφ’ ης στιγμής οι επιπτώσεις αυτές τέμνονται με τρεις από τις σημαντικότερες τρέχουσες προκλήσεις που καλείται να αντιμε-τωπίσει ο ενεργειακός κλάδος προς τον επιδιωκόμενο σκοπό της θετικής του συμβολής στην εθνική οικονομία. Ειδικότερα, οι ανω-τέρω προκλήσεις δύνανται να συνοψιστούν ως εξής: Πρώτον, ο εξορθολογισμός του ενεργειακού κόστους για τους βιομηχανικούς καταναλωτές ενέργειας, δεύτερον, η εξυγίανση του πλαισίου στή-ριξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και τρίτον, η αναμόρ-φωση των μηχανισμών διασφάλισης επαρκούς ισχύος στο πλαίσιο αναδιάρθρωσης της εγχώριας αγοράς ηλεκτρισμού.

Προκειμένου να παρέχουμε μία κατά το δυνατόν πληρέστερη συνοπτική αποτύπωση των κυριότερων ζητημάτων που σχε-τίζονται με την εφαρμογή της ΥΔΦ, παρέλκει στο πλαίσιο του παρόντος άρθρου η ενδελεχής εξέταση τυχόν νομικών ζητημά-των που έχουν ανακύψει, ενώ οι υπογράφοντες αποπειρώνται να επικεντρωθούν στις οικονομικές προεκτάσεις που θα λάβει το μέτρο για τους παράγοντες της εγχώριας αγοράς ενέργειας.

Άξια αναφοράς, ωστόσο, είναι η εγκριτική απόφαση της Ευ-ρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία θέτει το κυρίαρχο πρίσμα ανά-λυσης των δύο κυριότερων νομικών ενστάσεων που έχουν

διατυπωθεί ενάντια στην εφαρμογή της ΥΔΦ, αυτή της «εικονι-κότητας» του μέτρου, και αυτή της «υπεραντιστάθμισης».

Ως προς την πρώτη, έχει επί της αρχής γίνει αποδεκτό πως συ-ντρέχουν συνθήκες κατά τις οποίες προκύπτουν ανάγκες παροχής υπηρεσιών διακοπτόμενου φορτίου. Ειδικότερα, η χρήση Υπηρεσιών Διακοπτόμενου Φορτίου, αποτιμάται ως αναγκαία και θετική τόσο στην περίπτωση κάλυψης αιχμών υπό απρόβλεπτες καταστάσεις (λ.χ. στην περίπτωση μίας εκτεταμένης κρίσης εφοδιασμού φυσικού αερίου), ή το ενδεχόμενο σενάριο βλάβης ευέλικτων μονάδων ή πε-ριορισμένης υδραυλικότητας που θα δημιουργούσε ανάγκες αντιμε-τώπισης απότομων μεταβολών στη ζήτηση θερμικής ισχύος.

Ως προς τη δεύτερη δε η Επιτροπή κατατείνει στον ισχυρισμό ότι το σχετικό κόστος εναρμονίζεται με το εκτιμώμενο κόστος για την παροχή άλλου τύπου εφεδρειών, ενώ επιπρόσθετα η διαμόρφωσή του προβλέπεται να λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο ενός ανταγωνιστικού μηχανισμού δημοπρασιών.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μελέτης που διενεργήθηκε από τους υπογράφοντες στο πλαίσιο μαθήματος του Μεταπτυχιακού Προγράμματος για την Ενέργεια στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, οι οικονομικές επιπτώσεις από την εφαρμογή της Υπηρεσίας Διακοπτόμενου Φορτίου στις επενδύσεις σε έργα παραγωγής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές αλλά και οι έμμεσες ωφέ-λειες προς τους παρέχοντες την Υπηρεσία σε σχέση με την ελά-φρυνση του ενεργειακού κόστους, αποτυπώνονται ως εξής:

• Με το συνυπολογισμό του επιβαλλόμενου τέλους ασφά-λειας εφοδιασμού στα έργα ΑΠΕ, ο βαθμός απόδοσης των σχε-τικών επενδύσεων εμφανίζεται μειωμένος σε ποσοστό που κυ-μαίνεται μεταξύ του 0,1-0,2% (project IRR) για φωτοβολταϊκούς σταθμούς και 0,1% για αιολικά πάρκα, ενώ σταθερός παραμένει σε περιπτώσεις μικρών υδροηλεκτρικών έργων.

• Αναφορικά με την αποζημίωση των δικαιούχων κατανα-λωτών ενέργειας, αυτή εκτιμάται πως θα μπορούσε να κυμαί-νεται μεταξύ του ποσού των 200.000 ευρώ για ενεργοβόρους καταναλωτές της Μέσης Τάσης, των 1,2 – 2,5 εκατ. ευρώ για βιομηχανίες με ιστορικά υψηλή κατανάλωση (τσιμέντο, χάλυ-βας), μέχρι το ποσό των 9 εκατ. ευρώ για τον μεγαλύτερο κατα-ναλωτή εντάσεως ενέργειας. Το ποσοστό μείωσης του τελικού κόστους ηλεκτρικής ενέργειας κυμαίνεται μεταξύ του 5,5% (για καταναλωτές με χαμηλότερο υφιστάμενο κόστος) μέχρι το 8,4% (σε καταναλωτές με υψηλά επίπεδα ιστορικής ισχύος).

Η μελέτη καταλήγει στην εκτίμηση πως υπό το πρίσμα της εξομάλυνσης των επιπτώσεων στους επιβαρυνόμενους παρα-γωγούς, με δεδομένες τις καθυστερήσεις στη διαδικασία πληρω-μών από την πλευρά του Λειτουργού της Αγοράς, θα μπορούσε να εξεταστεί δημοσιονομικά η τυχόν σταδιακή έκπτωση της εν λόγω επιβάρυνσης από τα ακαθάριστα έσοδα των επιχειρήσεων.

ΜΙΑ ΠΟΣΟΤΙΚή ΑΠΟΤΙΜήΣή ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ ΤήΣ ΔΙΑΚΟψΙΜΟΤήΤΑΣ

Των Δημητρίου Κώτσου, Αγγελικής Γαβαλά, Αλεξίου Σκαράκη

47

48

52 περιβαλλοντικές καταστροφές στην Ελλάδα

Πενήντα δύο σοβαρές υποθέσεις περιβαλλοντικών κα-ταστροφών απασχόλησαν τις αρμόδιες αρχές τα τε-

λευταία χρόνια, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έρευνα του ΥΠΕΚΑ. Εξ αυτών έκλεισαν μόλις εννέα, ενώ ανοικτές παρα-μένουν 43, ανέφερε ο κ. βασίλης βολωνάκης, Επικεφαλής Τμήματος Ανάληψης Κινδύνων Μεγάλων Επιχειρήσεων της AXA Ασφαλιστικής, μιλώντας σε ανοικτή συζήτηση με θέμα "Υπεύθυνο ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ με Ασφαλιστική Κάλυψη Ευθυνών", που διοργάνωσε, την Παρασκευή 20 Μαΐου ο Σύνδεσμος Ελλήνων Μεσιτών Ασφαλίσεων (ΣΕΜΑ), στο πλαίσιο του Money Show Thessaloniki 2016.

Όπως τόνισε ο κ. βολωνάκης αναλύοντας την ασφάλιση περιβαλλοντικής Ευθύνης, το 48% επί του συνόλου των υποθέσεων αφορούσαν σε μονάδες που ήταν εγκατεστημέ-νες στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, μια από τις σημαντι-κότερες περιοχές βιομηχανικής δραστηριότητας της χώρας.

θέλοντας να υπογραμμίσει το πόσο σημαντική είναι η ασφάλιση των επιχειρήσεων για ζημιές έναντι του Περιβάλ-λοντος, υπογράμμισε ότι από τα σοβαρότερα περιστατικά τα οποία κατέγραψε το ΥΠΕΚΑ το 41% αφορούσε ζημιές σε εδάφη, το 11% ζημιές στα ύδατα και το 8% ζημιές σε είδη ή οικοτόπους, ενώ οι περισσότερες καταστροφές προ-κλήθηκαν από μεταποιητικές μονάδες, κατά τη συλλογή και διάθεση απορριμμάτων, καθώς και κατά τη διάρκεια άλλων δραστηριοτήτων όπως κατασκευές κτιρίων ή δρόμων, λει-τουργία ορυχείων και λατομείων κ.α.

Κατά τον κ. βολωνάκη, κάθε επιχείρηση έχει ανάγκη να προστατευθεί έναντι των οικονομικών απωλειών που θα υποστεί για αποκατάσταση περιβαλλοντικών ζημιών, ενώ πρόσθεσε ότι η ασφάλιση έχει αποδειχθεί ότι είναι το πιο δημοφιλές μέσο για την κάλυψη της περιβαλλοντικής ευ-θύνης καλύπτοντας ανάγκες και πέραν αυτών που δημιουρ-γούνται από τη νομοθεσία.

Στην ίδια εκδήλωση, ο κ. Κώστας βούλγαρης, Προϊστάμε-νος Κλάδου Χρηματικών Απωλειών της AIG, αναφερόμενος στη διαδικτυακή Ασφάλεια και το κυβερνοέγκλημα, τόνισε το πόσο συχνά είναι τα κρούσματα παραβατικής συμπεριφο-ράς στο διαδίκτυο, επισημαίνοντας ότι στην Ιταλία καταγρά-φηκαν 16.456 υποθέσεις hackers που έδρασαν κατά οργα-νισμών σε διάστημα μόλις έξι μηνών, στο βέλγιο το κόστος ανάλογων υποθέσεων έφθασε τα 5 δισ. ευρώ, στη Γερμανία

για τις επιχειρήσεις ανήλθε στα 43 δισ. ευρώ, ενώ στη Ρω-σία καταγράφηκε αύξηση των κρουσμάτων κατά 33%.

Ο ίδιος πρόσθεσε ότι οι διαδικτυακές απειλές δεν είναι πια "προνόμιο" μόνο των μεγάλων επιχειρήσεων και τόνισε ότι αν και όλοι συμφωνούν ότι ελάχιστες επιχειρήσεις στην Ελλάδα ασφαλίζονται για ανάλογους κινδύνους, η τάση εί-ναι ιδιαίτερα αυξητική, γεγονός το οποίο καταδεικνύει ότι οι Έλληνες επιχειρηματίες αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τους κινδύνους και να λαμβάνουν τα μέτρα τους.

Από την πλευρά της η κ. Ελίνα Παπασπυροπούλου, Director Insurance Technical Division της HDI Global SE, επικεντρώνοντας την ομιλία της στην Αστική Ευθύνη Προ-ϊόντων υπογράμμισε ότι μόνο το 2012 καταβλήθηκαν από τις ασφαλιστικές εταιρείες της ΕΕ αποζημιώσεις ύψους 15 δισ. ευρώ, ενώ δίνοντας έμφαση στην Ελλάδα τόνισε ότι από το 1988 και μετά, κατ’ επιταγή του κοινοτικού δικαίου καταγράφονται αυστηρότερες διατάξεις στο δίκαιο για απο-ζημιώσεις, που προβλέπουν, μεταξύ άλλων, ότι ο παραγω-γός ευθύνεται για κάθε ζημιά που οφείλεται σε ελάττωμα του προϊόντος του, χωρίς να είναι απαραίτητο να αποδειχθεί υπαιτιότητα, ενώ επιβάλλεται στον ίδιο να αποδείξει ότι δεν τον βαραίνει το πταίσμα προκειμένου αυτός να αποφύγει την υποχρέωση προς αποζημίωση. Επεσήμανε επίσης ότι η ευθύνη του παραγωγού είναι απεριόριστη, ο ίδιος έχει μα-κροπρόθεσμη έκθεση στον κίνδυνο, ενώ για τον επιχειρημα-τία το νομικό περιβάλλον είναι άγνωστο.

Τέλος, ο κ. Γιάννης Παπαδουλάκης, Διευθυντής Τεχνικών Ασφαλίσεων της ΑΤΕ Ασφαλιστικής, ανέλυσε τη σημασία της Επαγγελματικής Αστικής Ευθύνης τονίζοντας ότι η ανά-γκη προστασίας της καθημερινής εργασίας από απρόβλε-πτα περιστατικά αναδεικνύει τον κλάδο Αστικής Ευθύνης σε έναν από τους πλέον δυναμικούς τομείς, με σημαντικές δυνατότητες ανάπτυξης.

Την εκδήλωση του ΣΕΜΑ που πραγματοποιήθηκε σε συ-νεργασία με το Ελληνοϊταλικό Επιμελητήριο θεσσαλονί-κης και υπό την Αιγίδα του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου θεσσαλονίκης, συντόνισε η κ. Αγγελική Νταλιάνη, Επίτιμη Αντιπρόεδρος του ΣΕΜΑ και απηύθυναν χαιρετισμό ο κ. Μι-χάλης Ζορπίδης, Πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελη-τηρίου θεσσαλονίκης και ο κ. Γιώργος Καραβίας, Πρόεδρος του ΣΕΜΑ.

Ο κ. Καραβίας αφού αρχικά ευχαρίστησε τις ασφαλιστικές εταιρείες που συμμετείχαν για τη συνεισφορά τους και τις ομιλίες τους, τόνισε ότι ο κλάδος της αστικής ευθύνης απο-τελεί έναν αναδυόμενο κλάδο. Πρωταγωνίστησε τη δεκαετία του ’70 στην Αμερική και τη δεκαετία του ’80 στην Ευρώ-πη και έρχεται το 2016 να αναδυθεί σαν μία νέα κατηγορία στην ελληνική ασφαλιστική αγορά. Στο εξωτερικό ο κλάδος "Liability" αποτελεί εδώ και χρόνια ξεχωριστή κατηγορία όπως ο κλάδος της υγείας και ο κλάδος γενικών ασφαλίσε-ων. Συμπεριλαμβάνει περίπου 30 κωδικούς και αποτελεί μία νέα αγορά για τους ασφαλιστικούς διαμεσολαβητές.

49

Μικρή η πρόοδος της Ελλάδας στην ενεργειακή απόδοση, σύμφωνα με το Energy Efficiency Watch

Μικρή είναι η πρόοδος της χώρας μας στο θέμα της ενεργειακής απόδοσης, η οποία αποτελεί κοινωνικό

πρόβλημα και πρόκληση πλέον, σύμφωνα με το Παρατη-ρητήριο για τις Πολιτικές της Ενεργειακής Απόδοσης στην Ευρώπη, το οποίο αναλύει τα εθνικά σχέδια ενεργειακής απόδοσης και πολιτικών στα κράτη-μέλη της ΕΕ.

Μάλιστα, εκτιμάται ότι η κρίση είναι η κύρια κινητήρια δύ-ναμη που κρύβεται πίσω από τη μείωση της ενεργειακής κα-τανάλωσης. Η πλειοψηφία των ειδικών (84%) πιστεύει ότι η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να εκπληρώσει την υποχρέωσή της, δηλ. όλα τα καινούρια κτίρια να είναι σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας (nZEB) μέχρι το 2020.

Αναλυτικότερα, όπως προκύπτει από την έκθεση, η Ελλά-δα έχει σχετικά κάνει μικρή πρόοδο μετά το δεύτερο ΕΣΔΕΑ (Εθνικά Σχέδια Δράσης για την Ενεργειακή Απόδοση). Μά-λιστα, ένα ποσοστό της τάξεως του 84% των ειδικών που ερωτήθηκαν νομίζουν ότι καμία ή μόνο λίγες επιπλέον πολι-τικές εισήχθησαν τα τελευταία 3 έτη και σχεδόν τα 3/4 των ειδικών αξιολογούν την φιλοδοξία της Ελλάδας χαμηλή ή φιλόδοξη μόνο σε λίγους τομείς.

Όπως επισημαίνεται, το Υπουργείο Ενέργειας είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για νόμους και κανονισμούς σχετι-κά με την ενεργειακή απόδοση, ωστόσο με την οικονομική κρίση, το πολιτικό κέντρο βάρους μετατοπίστηκε μακριά από την ενεργειακή απόδοση. Οι τοπικές αρχές είναι προετοιμα-σμένες να υλοποιήσουν πολιτικές και προγράμματα ενεργει-ακής απόδοσης και προάγουν περισσότερο τις πράσινες και βιώσιμες δημόσιες συμβάσεις.

Ο μοναδικός μοχλός που θα μπορούσε να κινήσει τα νήμα-τα, σύμφωνα με την έκθεση, είναι το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ), το οποίο είναι υπεύθυνο για την πληροφόρηση και τα έργα επίδειξης και μεσολαβεί για τα χρηματοδοτικά προγράμματα της ΕΕ, παρόλα αυτά δεν έχει δικά του χρηματοδοτικά προγράμματα και αντιμετώπισε πε-ρικοπές στον προϋπολογισμό του.

Αναφορικά με τον οικιακό τομέα, αξιοσημείωτο είναι ότι η κρίση έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της ενεργειακής κα-τανάλωσης. Παρόμοια, η μείωση της οικονομικής δραστη-ριότητας στους τομείς των υπηρεσιών και της βιομηχανίας προκάλεσε χαμηλότερες ενεργειακές απαιτήσεις. Η μείωση αυτή στην ενεργειακή κατανάλωση συμβάλλει στην επίτευ-ξη των στόχων ενεργειακής απόδοσης του Άρθ. 3, παρά τις σοβαρές κοινωνικές επιπτώσεις, όπως η ενεργειακή πενία. Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι ανίκανο να πλη-ρώσει τους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος και καυ-σίμων, οδηγώντας στην υποθέρμανση των νοικοκυριών. Η ενεργειακή απόδοση, λοιπόν, έχει τώρα γίνει ένα κοινωνικό πρόβλημα και πρόκληση για την Ελλάδα.

Ενώ είναι ασαφές σε ποιο επίπεδο η μείωση της κατανάλω-σης ενέργειας έχει προκληθεί από τη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας ή από τη νομοθεσία της ενεργειακής απόδο-σης, για τους Έλληνες ειδικούς, η κρίση είναι η κύρια κινητή-ρια δύναμη που κρύβεται πίσω από τη μείωση της ενεργεια-κής κατανάλωσης. Η πλειοψηφία των ειδικών (84%) επίσης πιστεύει ότι η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να εκπληρώσει την υποχρέωσή της, δηλ. όλα τα καινούρια κτίρια να είναι σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας (nZEB) μέχρι το 2020.

Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα έχει εισάγει τους «Πράσινους Επιθεωρητές», οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την υλοποίηση του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ). Όλα τα προς πώληση ή ενοικίαση κτίρια πρέπει να είναι πι-στοποιημένα από έναν Έλληνα Επιθεωρητή. Στον οικιακό το-μέα, σημαντική χρήση της κατασκευαστικής χρηματοδότησης έχει γίνει για την ανακαίνιση των κτιρίων τα τελευταία χρό-νια. Περισσότερες από 100.000 οικίες έχουν ανακαινιστεί.Η πρόοδος ανά κλάδοΗ τομεακή πρόοδος των πολιτικών έχει ως εξής:-Το κυβερνητικό πλαίσιο ενεργειακής απόδοσης είχε πα-

ραμείνει σε μεγάλο μέρος χωρίς αλλαγή από το 2012 και

50

Εδώ και εξήντα περίπου χρόνια, η εκμετάλλευση των λιγνιτι-

κών κοιτασμάτων διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό τον οικονομικό, πα-ραγωγικό και κοινωνικό ιστό της Δυτικής Μακεδονίας. Η λιγνιτική βιομηχανία δημιούργησε σημαντι-κό πλούτο και παράπλευρα οφέ-λη στην περιοχή μας και μάλιστα, σε σταθερή βάση και με συνεχώς αυξανόμενη τάση μέχρι το 2002. Παράλληλα όμως, συρρίκνωσε παραδοσιακούς οικονομικούς κλά-δους, ανέδειξε συνθήκες μονοκαλ-λιέργειας και βεβαίως, έθεσε κάτω από ισχυρή πίεση τόσο το φυσικό όσο και το ανθρωπογενές περιβάλλον.

Κατά συνέπεια, εύλογα αναδύεται το ερώτημα για το πώς θα είχε διαμορφωθεί το οικονομικό περιβάλλον της Δυτι-κής Μακεδονίας και ιδιαίτερα αυτό του ενεργειακού άξο-να Φλώρινας-Αμυνταίου-Πτολεμαΐδας-Κοζάνης, χωρίς την αξιοποίηση των λιγνιτικών κοιτασμάτων. Με άλλα λόγια, ποια θα ήταν η κατάσταση στην περιοχή μας εάν το περι-φερειακό μας αναπτυξιακό μοντέλο ακολουθούσε τη δια-δρομή ομόλογων περιοχών της υπόλοιπης Ελλάδας και δεν

στηριζόταν σε μεγάλο βαθμό στην ενεργειακή αξιοποίηση των λιγνι-τών.

Προφανώς, η αναπτυξιακή πο-ρεία της Δυτικής Μακεδονίας χω-ρίς τη συνεισφορά των λιγνιτών δεν μπορεί να αναπαραχθεί με απόλυτη πιστότητα. Μπορεί όμως να προσεγγισθεί μέσω μαθηματι-κών μοντέλων και με τη βοήθεια λογικών παραδοχών.

Χωρίς τους λιγνίτες, προφανώς και δεν θα είχαμε τα δίκτυα τηλε-θερμάνσεων ή μία από τις υψη-

λότερες συγκεντρώσεις μηχανικών σε επίπεδο χώρας για παράδειγμα. Ενδεχομένως, η πόλη της Πτολεμαΐδας να είχε σήμερα τον μισό ενεργό πληθυσμό. Ενδεχομένως, λέω εν-δεχομένως, να μην είχαμε τεκμηριώσει επαρκώς την ανα-γκαιότητα ίδρυσης του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, συγκεκριμένων τμημάτων του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας ή της τοπικής δομής του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνο-λογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ). Σίγουρα όμως δεν θα είχαμε διαμορφώσει μια ξεκάθαρη, αναγνωρίσιμη και ισχυρή Περι-φερειακή Ταυτότητα.

Πώς θα ήταν η Δυτική Μακεδονία χωρίς τους Λιγνίτες;

η υλοποίηση του Άρθ. 3 της ΟΕΑ βασίζεται σε εναλλακτι-κά μέτρα. Η μοναδική σημαντική προσθήκη αφορά μέτρα για υποστήριξη της προόδου των Συμβάσεων Ενεργειακής Απόδοσης μέσω της ανάπτυξης μίας βασικής σύμβασης και την απομάκρυνση κανονιστικών και μη εμποδίων.

-Παρόλο που ο δημόσιος τομέας έλαβε βαθμό πάνω από το μέσο όρο στον προηγούμενο έλεγχο ΕΣΔΕΑ, η έλλειψη χρηματοδότησης είναι η κύρια πρόκληση για την ενεργειακή απόδοση σε αυτόν τον τομέα. Διατάξεις για τα συστήματα διαχείρισης ενέργειας εφαρμόστηκαν στον δημόσιο τομέα και μία Διυπουργική Επιτροπή για τις Δημόσιες Συμβάσεις δημιουργήθηκε. Ωστόσο, τα περισσότερα δημόσια κτίρια είναι ενοικιασμένα, γεγονός που παρουσιάζει ένα σημαντι-κό εμπόδιο για την ανακαίνιση τους. Ένα οικονομικό πρό-γραμμα για την ανακαίνισή των οικιακών κτιρίων υπάρχει, είναι το Πρόγραμμα SEH. Ωστόσο, η χρηματοδότηση των ενεργειακών ελέγχων έχει τερματιστεί. Το χρηματοδοτού-μενο πρόγραμμα της Ε.Ε. «BUILD UP Skills» έχει υλοποιηθεί για την ενίσχυση της εκπαίδευσης και των προσόντων του δυναμικού στον κτιριακό τομέα. Η ελληνική κυβέρνηση συ-νεργάζεται με μία επιτροπή ειδικών για να μεταδώσουν την αναδιατύπωση της ΟΕΑΚ.

-Οι οδηγίες της Ε.Ε. υιοθετούνται για να αυξηθεί η ενερ-γειακή απόδοση των οικιακών συσκευών. Επιπλέον, σχέδια

υπάρχουν για σταδιακή αντικατάσταση όλων των υφισταμέ-νων τελικών μετρητών ηλεκτρικού ρεύματος από έξυπνους μετρητές. Επίσης, η εγκατάσταση των συστημάτων τηλε-μέτρησης για μεγάλους καταναλωτές χαμηλής τάσης ανα-μένεται να ολοκληρωθεί το 2015. Καμία πολιτική για την ενημερότητα των καταναλωτών ή εκπαίδευση δεν υπάρχει.

-Νέα οικονομικά κίνητρα για επενδύσεις υλοποιήθηκαν στον τομέα της βιομηχανίας. Ανάμεσα σε αυτές είναι προ-γράμματα ενδυνάμωσης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των κατασκευαστικών επιχειρήσεων. Επίσης, μερικές ενέργειες έρευνας ξεκίνησαν.

-Μεγάλη πρόοδος σημειώθηκε στον τομέα μεταφορών πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Μία μεγάλη εξέλιξη στις δημόσιες μεταφορές συνεχίστηκε μέχρι το 2009. Ειδικά η πόλη των Αθηνών και της θεσσαλονίκης επένδυσε στις γραμμές των μετρό τους και στις δύο πόλεις οι τιμές για δημόσιες μεταφορές έχουν μειωθεί. Λόγω της οικονομικής κρίσης, σημειώνεται μικρότερη χρήση των αυτοκινήτων στην Ελλάδα. Στον τομέα μεταφορών, πολλές πρωτοβουλί-ες για κίνητρα συνεχίζονται για την ανανέωση του στόλου οχημάτων. Πρόσθετα ευνοϊκά φορολογικά κίνητρα και επι-δοτήσεις για την αγορά ηλεκτρικών οχημάτων έχουν υλο-ποιηθεί. Ωστόσο, σημεία επαναφόρτισης λείπουν. Καμπάνιες πληροφόρησης και ενημερότητας υπάρχουν.

Ευάγγελος Καρλόπουλος, Χημικός Μηχανικός

51

Στις 10 Απριλίου 2016 δημοσιεύθηκαν στην επίσημη Εφημερίδα της τουρκικής Κυβέρνησης οι αποφάσεις για

απαλλοτρίωση γης που θα επιτρέψει την κατασκευή δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας 380kVA.

Σύμφωνα με τον κρατικό φορέα ηλεκτρισμού και εκμετάλ-λευσης του δικτύου μεταφοράς TEİAŞ, μετά και την κρατική έγκριση μπορεί να απαιτήσει την πώληση γης σε μια ακτίνα 240 χλμ. προκειμένου να κατασκευαστούν 3 δίκτυα μετα-φοράς ηλεκτρικής ενέργειας από το Άκουγιου NGS προς το Ermenek, Ικόνιο και Seydişehir αντίστοιχα.

Τα έργα υποδομής σχεδιάστηκαν για να μεταφέρουν μελ-λοντικά την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια από τον υπό κα-τασκευή πυρηνικό σταθμό στην περιοχή Günlar-Άκουγιου της Μερσίνας-Büyükeceli, στις νοτιοανατολικές ακτές της Μεσο-γειακής Τουρκίας.

Τον Ιούνιο του 2015 η τουρκική κυβέρνηση παραχώρησε προκαταρτική άδεια στην ρωσικής ιδιοκτησίας εταιρεία JSC Akkuyu NPP, υπεύθυνη για την κατασκευή του πρώτου πυρη-νικού σταθμού στην Τουρκία, εξουσιοδοτώντας την να ξεκι-νήσει την επένδυση.

Όλα τα παραπάνω και σίγουρα πολλά ακόμη, αποτελούν συζητήσιμα και μαχητά επιχειρήματα υπέρ του λιγνίτη, αλλά δεν αποτυπώνονται εύκολα στα ζητούμενα μιας τεχνοοικο-νομικής προσέγγισης. Τα ευρήματα μιας οικονομικής προ-σέγγισης είναι ως συνήθως ποσοτικοί δείκτες. Μερικοί εξ αυτών, σύμφωνα με τα ευρήματα μελέτης που εκπονήσαμε στο ΤΕΕ/ΤΔΜ, παρατίθενται ακολούθως:

• Η μονοκαλλιέργεια του λιγνίτη στη Δυτική Μακεδονία, σε βάρος των υπόλοιπων οικονομικών κλάδων, στέρησε την περιοχή μας ένα επιπλέον εισόδημα της τάξης των 2,6 δισ. εκατομμυρίων ευρώ, μόνο για τη δεκαετία 1999-2009. Με άλλα λόγια, η πολύχρονη «υποχρέωση» της Δυτικής Μα-κεδονίας να τροφοδοτεί με φθηνή ηλεκτρική ενέργεια το σύνολο της χώρας, μας κοστίζει ως Περιφέρεια περίπου 260 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο. Αυτό είναι το μετρήσιμο τίμημα της μονοδιάστατης ανάπτυξης και της ισχυρής εξάρ-τησής μας από τη βιομηχανία λιγνίτη.

• Στην τοπική κοινωνία, το τίμημα των 260 εκ. ευρώ ετη-σίως, η διαβόητη μονοκαλλιέργεια του λιγνίτη, μεταφράζεται ευθέως στα πολύ υψηλά ποσοστά ανεργίας των τελευταί-ων δεκαετιών κυρίως μεταξύ των γυναικών και των νέων συμπολιτών μας. Ας μην ξεχνάμε ότι ακόμη και στις αρχές της δεκαετίας του 2000, με τα φαραωνικού μεγέθους Εθνικά Προγράμματα Δημοσίων Επενδύσεων της τάξης των δεκά-δων δισ. ευρώ και με το λιγνίτη πανίσχυρο, τα ποσοστά ανερ-γίας στην Περιφέρειά μας άγγιξαν το 17%, πολύ πιο πάνω από τον εθνικό μέσο όρο. Πληρώνουμε αδρά το «περιφερεια-κό ρίσκο» που αναλάβαμε, ή αν θέλετε μας ανατέθηκε από το 1956 και εντεύθεν, βάζοντας «όλα τα αυγά σε ένα καλάθι».

• Από το μοντέλο εισροών-εκροών που χρησιμοποιήθηκε στη μελέτη, αποτυπώθηκε ξεκάθαρα ότι ο σημαντικός πλού-τος που δημιουργήθηκε στην περιοχή μας λόγω ακριβώς της λιγνιτικής βιομηχανίας, οδηγήθηκε πρωτίστως στην κατανά-λωση, ενώ σημαντικό μέρος του πλούτου επενδύθηκε εκτός Δυτικής Μακεδονίας. Εάν λάβει κανείς υπόψη ότι ετησίως και σύμφωνα με ανακοινώσεις της ίδιας της ΔΕΗ, μόνον το 25% περίπου των αναγκών της σε προϊόντα, αγαθά και υπηρεσίες καλύπτονται από την τοπική αγορά, η περιλάλητη «δορυφορική επιχειρηματικότητα» με επίκεντρο τη ΔΕΗ, πα-

ραμένει ζητούμενο για την περιοχή μας από το 1956.• Από την άλλη πλευρά, με βάση τη μελέτη μας, ενώ το

διάστημα 1999-2009 ο συνολικός πολλαπλασιαστής όλων των οικονομικών κλάδων μειώθηκε σε εθνικό επίπεδο κατά 6%, μειώθηκε κατά μόλις 1% σε επίπεδο Δυτικής Μακεδο-νία. Η ισχυρή εξάρτηση της Δυτικής Μακεδονίας από την καθετοποιημένη δραστηριότητα της λιγνιτικής βιομηχανίας, μας στέρησε έναν επιπλέον πλούτο, αλλά η περιοχή μας εμφανίστηκε λιγότερο ευάλωτη απέναντι στη γενικευμένη οικονομική ύφεση κυρίως μετά το 2007.

Λαμβάνοντας όμως υπόψη τις εξελίξεις στην αγορά ηλε-κτρικής ενέργειας, τα διογκούμενα προβλήματα της ΔΕΗ, την νομοτελειακή εξάντληση των λιγνιτικών κοιτασμάτων και πρωτίστως το υστέρημα αναπτυξιακής δυναμικής που δημιούργησε η μονοκαλλιέργεια λιγνίτη, η εμφανιζόμενη ως «αντοχή» της Δυτικής Μακεδονίας απέναντι στη γενικευμένη ύφεση είναι κυρίως αποτέλεσμα «οικονομικής αδράνειας» και μπορεί να μετατραπεί τα αμέσως επόμενα χρόνια σε μια βίαια κλιμακούμενη οικονομική ύφεση για την περιοχή μας.

Μιλώντας για την πραγματικά «βαριά φανέλα» της ΔΕΗ. Οι μεγάλες ομάδες, όπως και οι μεγάλες εταιρείες, δοκιμά-ζονται στο «γήπεδο». Στα δύσκολα αλώνια του λυτρωτικού ανταγωνισμού και λιγότερο στη διαβρωτική ασφάλεια των μονοπωλίων, παίζοντας για χρόνια χωρίς αντίπαλο και πά-ντοτε «εντός έδρας». Εξυπηρετώντας κοντόφθαλμες πολι-τικές σκοπιμότητες, ευνουχίζοντας μια πραγματικά μεγάλη επιχείρηση. Το γήπεδο βγάζει τις μεγάλες ομάδες και τις ΜΕΓΑΛΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ. Εκεί δοκιμάζονται οι παίκτες και ο προπονητής, τα οράματα και οι στρατηγικές. Εκεί θα δοκι-μαστεί πλέον το πραγματικό απόθεμα δυναμικής της ΔΕΗ να υποστηρίξει τις προοπτικές της Δυτικής Μακεδονίας.

Σε κάθε περίπτωση, η μελέτη με τίτλο «Αποτύπωση και αξιολόγηση των παραγωγικών και οικονομικών κλάδων της Δυτικής Μακεδονίας αναφορικά με την εξέλιξη της λιγνιτι-κής παραγωγής» είναι διαθέσιμη για κάθε ενδιαφερόμενο στην ιστοσελίδα του ΤΕΕ/ΤΔΜ και παρουσιάζει μια ολοκλη-ρωμένη εικόνα για όλους τους οικονομικούς κλάδους σε επίπεδο Δυτικής Μακεδονίας, αναφορικά με την επίδραση της λιγνιτικής δραστηριότητας.

Ιωακείμ Δ. Αμπαρτζίδης, υποψήφιος διδάκτωρ του Παν. Λευκωσίας σε ζητήματα Ενεργειακής Ασφάλειας και Διπλωματίας με μεταπτυχιακές σπουδές σε Ισραήλ και Τουρκία

Τουρκία - Πυρηνική Ενέργεια στον 21ο αιώνα

52

Ο πυρηνικός σταθμός στο Άκουγιου είναι προγραμματισμέ-νο να καταστεί πλήρως επιχειρησιακός το 2023, έτος που η Τουρκική Ρεπούμπλικα θα συμπληρώνει ένα αιώνα ζωής.Ένα παρελθόν γεμάτο αποτυχίες

Η ιδέα να αξιοποιήσει τα πλεονεκτήματα της πυρηνικής ενέργειας έχει απασχολήσει την Τουρκία από τα μέσα της δεκαετίας ’80. Η εμμονή της Άγκυρας να χτίσει σταθμούς πυρηνικής ενέργειας εκπορεύθηκε διαχρονικά τόσο για την κάλυψη ρεαλιστικών ενεργειακών αναγκών όσο και σε επί-πεδο συμβολισμού. Ως μία από τις ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες του κόσμου μέχρι πρότινος, πάγια επιθυμία της ήταν και είναι να γίνει μέλος του μικρού κλαμπ των χωρών που χρησιμοποιούν την πυρηνική ενέργεια.

Παρά ταύτα, κατά το παρελθόν οι όποιες προσπάθειες ναυ-άγησαν και σε βάθος μισού αιώνα η Τουρκία μετρά τέσσερις αποτυχημένες προσπάθειες για να αποκτήσει πυρηνική ενέρ-γεια.

1973-1976: Η πρώ-τη απόπειρα για κατα-σκευή πυρηνικού σταθ-μού (NPP) 80 MWe στο Άκουγιου από την τουρ-κική Αρχή Ηλεκτρισμού (ΤΕΚ), μετά από άδεια που παραχώρησε για την περιοχή η τουρκι-κή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας. Η απόφαση ακυρώθηκε λόγω ανα-θεωρημένης πρότασης να κατασκευάσει με-γαλύτερης ισχύος 600 MWe.

• 1977-1980: Το 1977, ενώ οι σουηδικές εταιρείες ASEA-ATOM και STAL-LAVAL επελέ-γησαν ως οι καλύτεροι πλειοδότες, η σουηδική κυβέρνηση τον Σεπτέμβριο του 1980 αποφάσισε να μην προσφέρει την απαραίτητη χρηματοδότη-ση σε δάνεια για το έργο στο Άκουγιου.

• 1980: Τέσσερις πυρηνικοί σταθμοί αποφασίστηκε να κατα-σκευαστούν από τρεις εταιρείες, 1 μονάδα CANDU (εταιρεία AECL) και 1 μονάδα PWR (εταιρεία KWU) στο Άκουγιου και 2 μονάδες PWR (εταιρεία GE) στη Σινώπη. Τελικά, η προτίμηση της Τουρκίας στο μοντέλο BOT οδήγησε στην παραίτηση της KWU από την προσφορά. Σε συνδυασμό με την άρνηση της τουρκικής κυβέρνησης να δώσει εγγύηση στην AECL για το μοντέλο BOT ανάγκασαν συνδυαστικά σε νέα ακύρωση.

• 1993-2000: Το Ανώτατο Συμβούλιο Επιστήμης και Τεχνο-λογίας αναβάθμισε την ανάγκη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ως μία από τις υψηλότερες προτεραιότητες της Τουρκίας το 1993. Ως αποτέλεσμα, το 1995, παραχωρήθη-κε η άδεια στην κορεατική συμβουλευτική εταιρεία KAERI να προετοιμάσει τις προδιαγραφές της προσφοράς. Δύο χρόνια αργότερα οι εταιρείες AECL, NPI και Westinghouse κατέθε-σαν τις προτάσεις τους. Όμως στις 25 Ιουλίου 2000, η τουρ-κική κυβέρνηση μετά από πολλές καθυστερήσεις αποφάσισε να αναβάλει την κατασκευή κυρίως λόγω οικονομικών λό-γων (η υψηλή φορολογική επιβάρυνση των ξένων πιστώσε-ων για τη σταθεροποίηση της οικονομίας και το υψηλό ποσο-

στό πληθωρισμού).Τελευταία απόπειρα (5η κατά σειρά) και πιο «ελπιδοφόρα»

ήταν η συμφωνία μεταξύ Ρωσίας-Τουρκίας που υπεγράφη στις 12 Μαΐου 2010 στην Άγκυρα.

Η Ρωσική εταιρεία Atomenergoproekt JSC, θυγατρική της κρατικής Rosatom εξουσιοδοτήθηκε με επίσημη επικύρωση της διακυβερνητικής συμφωνίας από το τουρκικό Κοινοβού-λιο για την κατασκευή στο Άκουγιου 4 αντιδραστήρων πε-πιεσμένου βαρέως ύδατος 1.200 MWe VVER/493 PWR το καθένα (συνολικής ισχύος 4.800MWe) με κόστος $22 δισ. για να καλύψει το 17% των αναγκών της χώρας σε ηλεκτρι-κό ρεύμα σε βάθος 60 ετών. Η Rosatom ανέλαβε τον πλήρη έλεγχο στην κατασκευή και το 51% της ιδιοκτησίας ενώ το υπόλοιπο 49% θα πωληθεί μετά την ολοκλήρωση σε υποψή-φιους επενδυτές ιδιώτες στην Τουρκία.

Οδεύοντας σε ακόμα μια αποτυχία;

Η καταστροφή στη Φουκουσίμα ήταν το πρώτο συμβάν που προκάλεσε ανησυχίες και αντιδράσεις τόσο στο εσωτερικό με δια-δηλώσεις (οικολογικών οργανώσεων, τοπικών αρχών και ΜΚΟ), αρνή-σεις της αντιπολίτευσης όσο και στο εξωτερικό για το Άκουγιου που βρίσκεται σε σεισμογε-νή περιοχή. Η οικονομι-κή κρίση και το πυρηνι-κό πρόγραμμα του Ιράν συνέβαλαν στο να απα-ξιωθεί η δυναμική και η

αποδοχή σε κοινωνικό επίπεδο του έργου.Η Τουρκία επί Ερντογάν με τις νέο-Οθωμανικές τις «ονει-

ρώξεις» κατάφερε με την εμπλοκή της στο Συριακό να κατα-στρέψει το καλό κλίμα εμπιστοσύνης με την Ρωσία, με ταφό-πλακα την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού.

Παρά τις διαβεβαιώσεις του περασμένου Μαρτίου για συ-νέχιση του έργου από Ρώσους εκπροσώπους της εταιρείας και ενώ έχουν ήδη επενδυθεί $3 δισ. σε μελέτες και προ-παρασκευαστικές ενέργειες διαφαίνεται πως η κατάρρευση των Ρωσο-τουρκικών σχέσεων θα επηρεάσει αρνητικά εάν όχι απαγορευτικά την υλοποίηση του σταθμού ως μέρος του ρωσικού εμπάργκο προς την Τουρκία. Ανεπιβεβαίωτες πλη-ροφορίες στον Τύπο κάνουν λόγο για πάγωμα των διαδικα-σιών από πλευράς Ρωσίας.

Στην Τουρκία ήδη προσανατολίζονται προς νέους επεν-δυτές για το Άκουγιου ενώ βρίσκονται επί χάρτου άλλα 2 project σε Σινώπη και İğneada (Ανατολικής θράκης-Τουρκο-βουλγαρικά σύνορα στις ακτές της Μαύρης θάλασσας) σε προχωρημένες συνομιλίες με γαλλικές, ιαπωνικές, κορεατι-κές και αμερικανικές εταιρείες.

www. sigmalive. com

53

ELECTRA - Συνεταιρισμός Προμήθειας και Συμβουλευτικής Πράσινης Ενέργειας

O Electra είναι ένας ελληνικός Συνεταιρισμός Μηχανικών ο οποίος προσφέρει πράσινες λύσεις και ενθαρρύνει τους πολίτες και κατ’ επέκταση τις τοπικές κοινωνίες να

συμμετάσχουν στη μετάβαση σε ένα αειφόρο κοινόκτητο και αποδοτικό ενεργειακό σύστημα στην Ελλάδα. Ο Electra έχει ιδρυθεί από μια διεπιστημονική ομάδα μηχανικών και συμβούλων με διαφορετικά επαγγελματικά υπόβαθρα, που μοιράζονται όμως το ίδιο κοινό όραμα: την αειφόρο ανάπτυξη και τη δημιουργία μιας κοινής οικονομίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Η Αποστολή μας και το Όραμά μαςΟ Συνεταιρισμός προωθεί τη δημιουργία ενός βέλτιστου

ενεργειακού μοντέλου για την Ελλάδα. Το μοντέλο αυτό θα είναι δίκαιο, υπεύθυνο και θα συνεισφέρει σ’ ένα ενεργειακά βιώσιμο και αειφόρο μέλλον, φιλικό προς το περιβάλλον και την κοινωνία. Κύριος στόχος μας είναι η ενδυνάμωση της ελληνικής κοινωνίας με τη συμμετοχή της στη δημιουργία μιας «νέας ενέργειας» που να αποτελεί κοινωνικό παράδειγμα. Αναλυτικότερα, θα βασίζεται στην αειφόρο και στρατηγική χρήση των τοπικών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, προς όφελος της κοινωνίας και του περιβάλλοντος.

Η Ιδέα μας

Η Ελληνική κοινωνία αποτελεί κύριο μηχανισμό του Electra o οποίος αποσκοπεί στη δημιουργία μιας κοινωνίας αποτελούμενης από πολίτες, κοινωνικούς λειτουργούς και μέτοχους που ενδιαφέρονται και υπακούν ευγενικά στους κανόνες του συνεταιρισμού, οι οποίοι με τη θέλησή τους θα δημιουργήσουν ένα καινούργιο ενεργειακό μοντέλο. Η ανάπτυξη και η ιδιοκτησία των έργων, βασίζεται στον διαμοιρασμό των μετοχών. Μέσω της μείωσης των ενεργειακών τους αναγκών οι πολίτες θα μπορέσουν να αποταμιεύσουν ένα χρηματικό ποσό. Μέρος των αποταμιεύσεων θα επενδύεται σε μικρά έργα Α.Π.Ε, στα οποία κάθε άτομο θα μπορεί να έχει ένα δικό του μέρισμα. Ταυτόχρονα, η ιδέα μας είναι η προώθηση ενός ολιστικού μοντέλου στο οποίο εξουσιοδοτούνται οι πολίτες για να εκπονήσουν νέες οικό-κοινότητες, έτσι ώστε όλοι μαζί, να συν-επενδύσουμε και να συν-αποφασίσουμε σε νέα αειφόρα, αναπτυξιακά ενεργειακά έργα. Τα οικονομικά οφέλη που προκύπτουν από τα έργα είναι τα κοινά μερίδια μεταξύ των μελών του συνεταιρισμού καθώς και η ανάπτυξη νέων έργων.

Η Ευρωπαϊκή Διάσταση: O Electra ως μέλος του SEYN (Sustainable Energy Youth Network)

Ο Electra είναι επίσης μέρος του Ευρωπαϊκού δικτύου πρωτοβουλιών και ομάδων και συνδέεται επίσης με τις νεανικές ομάδες μέσω του SEYN. Το SEYN είναι ένα δίκτυο νέων ανθρώπων οι οποίοι δημιουργούν ένα μέλλον βασιζόμενο στην αειφόρο ενέργεια μέσω μιας κοινωνικής και συνεργατικής προσέγγισης. Το SEYN ξεκίνησε το Μάιο του 2014 με αρχική ιδέα τη δημιουργία ενός δικτύου νέων ανθρώπων και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στον Ευρωπαϊκό Διάλογο Νέων στη Θεσσαλονίκη. Εκεί, τα ιδρυτικά μέλη καθιερώσανε μια πρώτη τοπική ομάδα νέων η οποία ανέλαβε την καθοδήγηση της ομάδας. Καθώς ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι συμμετείχαν, δημιουργήθηκε μια ιστοσελίδα και μια ομάδα στο Facebook. Στη συνέχεια, το δίκτυο παρουσιάστηκε σε μια σειρά από συνέδρια και σε διαλέξεις σε διάφορα Πανεπιστήμια. Το 2015 οργανώθηκαν δύο καλοκαιρινές ενεργειακές ακαδημίες, στη Σόλτα της Κροατίας και στην Κρήτη της Ελλάδας. Τώρα το 2016 το δίκτυο έχει επεκταθεί στους Κανάριους Νήσους μέσω του ICEACAN (Ινστιτούτο των Αυταρκών Ενεργειακών Κοινοτήτων των Κανάριων Νήσων, ecoislas.com) με τη συμμετοχή ατόμων από την Κροατία, το Βέλγιο, την Ολλανδία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ελλάδα. Μετά την ακαδημία στην Κρήτη, μερικά από τα νεαρά αφοσιωμένα μέλη, συγκεντρώθηκαν και συμφώνησαν από κοινού, να συνεργαστούν για την ανάπτυξη ενός ελληνικού δικτύου που αποσκοπεί στην ενεργειακή αυτονομία σε σχολεία και γειτονιές. Προκειμένου να διευκολυνθεί το έργο αυτό, αποφασίστηκε από κοινού, η δημιουργία του συνεταιρισμού Electra.

Οι Αξίες και οι Αρχές μας 7 (+3)Ο οργανισμός θα εφαρμόσει τις 7 αρχές για συνεταιριστικές

επιχειρήσεις, όπως ορίζονται από τη Διεθνή Συνεταιριστική Συμμαχία και άλλες 3 επιπλέον από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Συνεταιρισμών για την Ενέργεια (REScoop):• Εθελοντική και ανοιχτή συμμετοχή• Δημοκρατικός Έλεγχος Μελών• Οικονομική συμμετοχή μελών• Αυτονομία και Ανεξαρτησία• Εκπαίδευση, κατάρτιση και πληροφόρηση• Συνεργασία μεταξύ συνεταιρισμών• Ενδιαφέρον για την κοινωνία• Δίκαιη και ισότιμη πρόσβαση σε κοινά αγαθά• Ενεργειακή μετάβαση στα χέρια των πολιτών• Δίκαιη συναλλαγή

Οι Δραστηριότητές μαςΙδανικά, ο συνεταιρισμός Electra θα συγκεντρώσει άτομα με

διαφορετικά επαγγελματικά υπόβαθρα, θα αναλάβει την εκπαίδευση μηχανικών από διαφορετικές περιοχές της χώρας, πάντα μέσα από το συνεργατικό πρίσμα και θα λειτουργήσει ως εκκολαπτήριο σε έργα που αφορούν την ενεργειακή αυτονομία και ιδιο-κατανάλωση.

53

54

Παράλληλα, θα προωθεί την ολιστική προσέγγιση του φορέα SEYN για μια ολοκληρωμένη εκπαίδευση και την ανάπτυξη αειφόρων ενεργειακών έργων.

Κρίνεται απαραίτητη η συνεργασία των ενδιαφερόμενων πολιτών, οι οποίοι θα επικοινωνούν μέσα από ένα δίκτυο μέσα στην κοινωνία και επιπλέον θα υποστηρίζεται η συνεργασία των παραπάνω με τους κρατικούς και δημοτικούς φορείς με σκοπό την ανάπτυξη ενός νέου ενεργειακού μοντέλου στην Ελλάδα.

Ως εκ τούτου, ο Electra θα επικεντρωθεί στα εξής:

• Παροχή μιας ολοκληρωμένης αλυσίδας υπηρεσιών που συνδέονται με την ανάπτυξη έργων και υλοποίηση νέων μοντέλων οικονομικής κλίμακας που θα ωφελεί την ενεργειακή κοινότητα (ενεργειακός συνεταιρισμός).

• Ο συνεταιρισμός Electra στοχεύει να χτίσει ένα δίκτυο πολιτών, το οποίο με τη σειρά του θα μετατραπεί στον πρώτο ελληνικό ενεργειακό «πράσινο» συνεταιρισμό που θα προμηθεύει «πράσινη» ενέργεια μετά το 2017, όταν το ελληνικό νομοθετικό καθεστώς θα το αποτρέπει. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, πραγματοποιείται η ανάπτυξη των ικανοτήτων των μελών καθώς και η διάδοση του στόχου του Electra, το οποίο αναπόφευκτα θα οδηγήσει στην ένταξη ολοένα και περισσοτέρων πολιτών σε συνεταιριστικά μέλη. Εφόσον έχει εδραιωθεί το παραπάνω δίκτυο, ο συνεταιρισμός προμήθειας, υπό το πρίσμα υψηλού επιπέδου διαφάνειας, θα αποκτήσει έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο πλαίσιο ενός ποικίλου σύστημα ιδιοκτησίας, μεταξύ πολιτών και άλλων μετόχων (δήμοι ή άλλοι συνεταιρισμοί κτλ).

• Ανάπτυξη ικανοτήτων: Ο Electra θα σχεδιάσει, θα αναπτύξει και θα προσφέρει προσαρμοσμένα workshops (εργαστήρια) σχετικά με την πράσινη/καθαρή ενέργεια, την ανακύκλωση, την επαναχρησιμοποίηση, τη μικρής κλίμακας παραγωγή «πράσινης» ενέργειας, την υποστήριξη ενεργειακών κοινοτικών προγραμμάτων και στις βέλτιστες πρακτικές αυτών. Θα υποστηρίξει νέους μηχανικούς και τις δικές τους πρωτοβουλίες, προσφέροντάς τους μια ισχυρή δομή και τους πόρους, καθώς και την ευέλικτη οργάνωσή μας από μια ομάδα εμπειρογνωμόνων. Επιπλέον, ο Electra θα βοηθήσει τους ανθρώπους σε τοπικό επίπεδο

να συνδεθούν μέσω του Δικτύου Νεολαίας του SEYN προκειμένου να ανταλλάξουν και να μοιραστούν

γνώσεις, δεξιότητες και εμπειρίες με άλλα νέα άτομα σε άλλες κοινότητες σ’ όλη την Ευρώπη.

• Ανάπτυξη Έργων: Δημιουργία στην Ελλάδα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση για

την ανάπτυξη και την υλοποίηση έργων αειφόρου ανάπτυξης στον τομέα της πράσινης

ενέργειας, όπως σε ιδιωτικά και δημόσια σχολεία, σε δημόσια έργα μεταφορών και στη δημιουργία

τοπικών πράσινων γειτονιών. Παροχή συμβουλών στο δημόσιο τομέα και στα ενδιαφερόμενα μέλη στην αναζήτηση ευρωπαϊκής χρηματοδότησης και συμβουλών σχετικά με την υποστήριξη των κοινοτικών ενεργειακών μοντέλων και την προσέγγιση των πολιτών.

• Παροχή των πιο θεμελιωδών και πιο σημαντικών αναγκών για τους κατοίκους του πλανήτη χρησιμοποιώντας τους καρπούς της φύσης: τα βιολογικά τρόφιμα, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και όλα τα υλικά που μπορούν να αναπτυχθούν χωρίς την επιβάρυνση του περιβάλλοντος.

• Την προώθηση και την εγκαθίδρυση της μετάβασης σε ένα 100% καινοτόμο σύστημα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, με τρόπο που ακολουθεί τις σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις, πάντα με βιώσιμο τρόπο.

Στοιχεία επικοινωνίας:Web: http://electraenergy.coopE-mail: info@electraenergy.coop

Πυρήνας Ανάπτυξης του συνεταιρισμού ΗΛΕΚΤΡΑ (ELECTRA):

Anna Lamaj, Christos Iordanidis, Dimitris Kitsikopoulos, Eirine Baka, Ignacio Navarro, Lefteris Karoutsos, Miriam Rodriguez-Ruiz.

“The secret of

change is to

focus all of your

energy, not on

fighting the old,

but on building

the new”.

Socrates

54

55

Τ ο σύνολο των χωρών του πλανήτη κατέληξαν σε συμφωνία στο Παρίσι, στην παγκόσμια συνδιάσκεψη του ΟΗΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και έβαλαν ως στόχο

τoν περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη τους 1.5 οC μέχρι το 2100. Παρόλο που η συζήτηση για την κλιματική αλ-λαγή στην χώρα και την περιοχή μας περνά στα ψιλά ή αρκείται σε συνθήματα, η Συμφωνία αποτελεί ορόσημο και διαμορφώνει πλέον μια εντελώς νέα πραγματικότητα γύρω από το πώς θα παράγουμε και θα καταναλώνουμε ενέργεια σε όλη την Ευρώπη και τον κόσμο.

Εκτός όμως των όσων συνέβησαν στο Παρίσι, ήδη οι εξε-λίξεις γύρω από τα ενεργειακά θέματα ήταν ραγδαίες εδώ και πολλά χρόνια. Η κλιματική αλλαγή, αλλά και οι νέες τεχνολογι-κές εξελίξεις, κυρίως στον τομέα των ΑΠΕ και της αποθήκευσης ενέργειας, αλλάζουν το τοπίο εντελώς και οι βεβαιότητες του πα-ρελθόντος πλέον καθίστανται ανεπίκαιρες και ανεδαφικές.

Η Δυτική Μακεδονία, λόγω της μεγάλης εξάρτησης από την λιγνιτική δραστηριότητα επηρεάζεται βαθιά και άμεσα από αυτή την κοσμογονική αλλαγή. Ήδη έχουν αλλάξει πάρα πολλά σε σχέ-ση με το παρελθόν. Αξίζει να θυμηθεί κανείς τα συνθήματα και τις «κόκκινες γραμμές» των τοπικών φορέων και αρχών ότι «δεν θα σβήσει ούτε 1 MW από την περιοχή» πριν λίγα χρόνια, σύνθημα που ανατρέπεται σήμερα, αφού η ισχύς μειώνεται έως και 3000 ΜW στο ΛΚΔΜ σε βάθος δεκαετίας, χωρίς να έχουν δρομολο-γηθεί σοβαρές εναλλακτικές λύσεις. Στον αντίποδα, η ΔΕΗ σχε-διάζει να υλοποιήσει τη νέα μονάδα Πτολεμαΐδα 5, με αβέβαιες προοπτικές βιωσιμότητας, εφόσον η τιμή δικαιωμάτων εκπομπής CO2 πλησιάσει τις δυσοίωνες προβλέψεις για 30€/t CO2.

Συχνά οι πολιτικές για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλα-γής παρουσιάζονταν ως απειλή για την βιωσιμότητα της περιοχής και αυτό χρησιμοποιούνταν ενίοτε ως άλλοθι για να συνεχίσουμε το λιγνιτικό μονόδρομο, παρ’ ότι γύρω μας όλα αλλάζουν, παρ’ ότι το κάρβουνο εδώ και είκοσι χρόνια βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα.

Από την άλλη, ακόμα και χώρες που βασίζουν την οικονομία τους στο κάρβουνο και τα ορυκτά καύσιμα, και μέχρι πριν λίγα χρόνια αρνούνταν να συνταχθούν στον αγώνα για την προστασία του κλίματος, μπαίνουν ουσιαστικά στο παιχνίδι (Καναδάς, Η.Π.Α., Κίνα, Ινδία κ.λπ.), αναγνωρίζοντας πως η προσαρμογή σε οικονο-μία χαμηλού άνθρακα έχει περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικο-νομικά οφέλη. Αξίζει να αναφέρουμε πως το κόστος της κλιμα-τικής αλλαγής στη χώρα μας εκτιμάται πως θα ξεπεράσει τα 700 δισ. μέχρι το 2100 σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος, ενώ στην ίδια μελέτη η πιο ευάλωτη Περιφέρεια είναι η Δυτική Μακεδονία.

Είναι φανερό, λοιπόν, ότι πρέπει να ξεπεράσουμε τα στερεό-τυπα και τις αγκυλώσεις του παρελθόντος, και να δούμε την κλι-ματική αλλαγή, όχι ως απειλή, αλλά σαν ευκαιρία για την περιοχή. Μια ευκαιρία για έναν βιώσιμο οικολογικό παραγωγικό μετασχη-ματισμό. Διαφορετικά, η πρόσκρουση στην πραγματικότητα θα είναι οδυνηρή.

Οι τοπικοί φορείς, σε συνεργασία με τη ΔΕΗ και το κράτος, οφείλουμε να προσαρμοστούμε στην παγκόσμια στροφή προς ένα μοντέλο καθαρής ενέργειας. Ο αναπροσανατολισμός σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών CO2 πρέπει να περνά από την Δυ-τική Μακεδονία. Παράλληλα με την αντιμετώπιση των συνεπειών της εξόρυξης και την αποκατάσταση των κατεστραμμένων εδα-φών, το ενεργειακό λεκανοπέδιο θα πρέπει να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες στις ΑΠΕ (κυρίως την κατασκευή εξοπλισμού), ανα-πτύσσοντας παράλληλα κι άλλους κλάδους, όπως οι νέες τεχνο-λογίες, ο πρωτογενής τομέας, η ήπια μεταποίηση, ο τουρισμός ή ο πολιτισμός.

Οφείλουμε άμεσα να συζητήσουμε γύρω από το ζήτημα αυτό, να χαράξουμε συγκεκριμένη στρατηγική, να εκπονήσουμε σχέ-διο, να αναζητήσουμε πόρους για χρηματοδότηση. Παράλληλα, μπορούμε να πάρουμε ιδέες από αντίστοιχες περιπτώσεις στην Ευρώπη που αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν αντίστοιχες προ-κλήσεις.

Πριν από μερικούς μήνες, με κλιμάκιο εκπροσώπων φορέων, επισκεφθήκαμε τον Δήμο ZEITZ στην Γερμανία, όπου η μετάβαση στη μεταλιγντική εποχή είναι ήδη σε εξέλιξη και οι επενδύσεις σε καθαρές μορφές ενέργειας, παράλληλα με την αποκατάστα-ση του περιβάλλοντος, είναι μεγάλες. Επίσης, πρόσφατα είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω με τον Δήμαρχο Francoi Caron από τον Δήμο Loos En Gohelle της Γαλλίας, ο οποίος εδώ και 20 χρόνια εφαρμόζει ένα πρωτοπόρο σύστημα μετάβασης στη βιώσιμη ανά-πτυξη. Αξίζει να σημειωθεί πως η περιοχή, αξιοποιώντας το λι-γνιτικό της παρελθόν, έχει ενταχθεί στα μνημεία παγκόσμιας κλη-ρονομιάς της Ουνέσκο. Η περίπτωση του Δήμου Loos En Gohelle θεωρείται υπόδειγμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Το επόμενο διάστημα, ο Δήμος Κοζάνης, σε συνεργασία και με άλλους τοπικούς φορείς, θα επιδιώξει να ανοίξει το διάλογο σχετικά με το μέλλον της περιοχής και την ανάγκη μετάβασης σε ένα εναλλακτικό παραγωγικό και κοινωνικό μοντέλο καταθέτο-ντας τις δικές του προτάσεις.

Θεωρούμε πως σε αυτόν τον διάλογο θα πρέπει να συμμε-τέχουν όλοι καταθέτοντας τις προτάσεις και τις ιδέες τους για να οικοδομήσουμε μαζί το κοινό μας μέλλον.

Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής να γίνει ευκαιρία και όχι απειλή για την Δυτική Μακεδονία -

Η απόφαση συμφωνίας στο Παρίσι δείχνει τον δρόμο

Του Δημάρχου Κοζάνης, Λευτέρη Ιωαννίδη

56

Ο TAP, οι Έλληνες πολιτικοί και οι κοσμοϊστορικές εξελίξεις στην ενέργεια

Τ ην περασμένη εβδομάδα η ελληνική κυβέρνηση πανηγύρισε θριαμβευτι-κά την έναρξη κατασκευής του δια-Αδριατικού αγωγού φυσικού αερίου

(TAP), με τον ίδιο τον Πρωθυπουργό να μετα-βαίνει στη Θεσσαλονίκη για τα εγκαίνια. Στις δηλώσεις του, ο κ. Τσίπρας ανέφερε ότι πρό-κειται για ένα από τα «σημαντικότερα έργα που υλοποιούνται παγκοσμίως σε ενεργειακό επί-

πεδο», οπωσδήποτε κομμάτι μίας «πολυδιάστατης ενεργειακής πολιτικής», ενώ δεν έλειψε και το γνωστό κλισέ, ότι η Ελλάδα πλέον «καθίσταται ενεργειακός κόμβος στην περιοχή».

Φυσικά, η αντιπολίτευση δεν έχασε χρόνο και έσπευσε να διεκδικήσει και αυτή μερίδιο από τη μεγάλη επιτυχία, δηλώ-νοντας πως πρόκειται για ένα «μεγάλο αναπτυξιακό έργο που οραματίστηκε, σχεδίασε και δρομολόγησε η Νέα Δημοκρατία». Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι η νίκη έχει πολλούς πατέρες ενώ η ήττα είναι ορφανή. Η ελληνική πολιτική νομενκλατούρα το γνωρίζει πολύ καλά αυτό.

Προφανώς, το εύλογο ερώτημα είναι κατά πόσο είναι άξιο πανηγυρισμού το γεγονός κατασκευής ενός αγωγού φυσικού

αερίου τον 21ο αιώνα.Την ώρα που έγιναν όλα αυτά στη χώρα μας, πολλά μεγάλα

διεθνή μέσα ενημέρωσης είχαν εκτενείς αναφορές στα πραγ-ματικά σημαντικά ενεργειακά γεγονότα που, συμπτωματικά, συνέβησαν αυτήν την εβδομάδα.

Στην Πορτογαλία για πρώτη φορά η χώρα τροφοδοτήθηκε για 4 συνεχόμενες ημέρες μόνο με ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια. Αιολικά, φωτοβολταϊκά και υδροηλεκτρικά κάλυ-ψαν τη ζήτηση για 107 συνεχόμενες ώρες, ένα πραγματικό ορόσημο στην αγορά ενέργειας που καταρρίπτει κάθε μύθο περί αστάθειας του συστήματος από υψηλά ποσοστά ΑΠΕ ή την ανάγκη λειτουργίας μονάδων βάσης από ορυκτά καύ-σιμα. Στην Πορτογαλία την προηγούμενη εβδομάδα όλος ο κόσμος είδε μία εικόνα από το (όχι και τόσο μακρινό) μέλλον.

Την ίδια περίπου ώρα, η βιομηχανική Γερμανία κατάφερε να καλύψει για αρκετές ώρες τις ανάγκες της σε ηλεκτρικό ρεύμα με ποσοστό ΑΠΕ άνω του 80%. Ήταν τόσο μεγάλη η παραγωγή καθαρής ενέργειας που κάποιες στιγμές η χοντρι-κή τιμή αγοράς μετατράπηκε σε… αρνητική. Με απλά λόγια, το σύστημα πλήρωσε τους καταναλωτές προκειμένου να κα-ταναλώσουν ενέργεια!

Του Τάκη Γρηγορίου*

56

57

Ταυτόχρονα, στη Μεγάλη Βρετανία για πρώτη φορά από το 1882 δεν παράχθηκε καθό-λου ενέργεια από εργοστάσια άνθρακα. Για αρκετές ώρες τα εργοστάσια άνθρακα παρέ-μειναν ανενεργά, με τη ζήτηση να καλύπτεται σε πολύ μεγά-λο βαθμό από ΑΠΕ, ακόμα και κάποιες βραδινές ώρες που η ζήτηση παρέμεινε σε χαμηλά επίπεδα. Υπενθυμίζουμε ότι η Μεγάλη Βρετανία έχει ανακοι-νώσει ότι θα κλείσει όλα τα ερ-γοστάσια άνθρακα ως το 2025.

(Πηγή: The Guardian)Οι παραπάνω εξελίξεις δεν

αποτυπώνουν μόνο την κατεύ-θυνση των αγορών διεθνώς – οι επενδύσεις σε ΑΠΕ αποτελούν πλέον τη μερίδα του λέοντος, σε αντίθεση με την οικονομική αβεβαιότητα των ορυκτών καυσίμων. Εξίσου σημαντικά, απο-τυπώνονται πλέον και στο υψηλότερο θεσμικό επίπεδο με την πρόσφατη Συμφωνία του Παρισιού των 195 χωρών του ΟΗΕ για συγκράτηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη στον 1,5°C.

Εμείς στην Ελλάδα φυσικά μπορούμε να πανηγυρίζουμε για τον TAP, παρά το γεγονός ότι πολλές χώρες ήδη θεω-ρούν το φυσικό αέριο καύσιμο του χθες: στη Δανία, για πα-ράδειγμα, όλα τα νέα κτίρια απαγορεύεται να συνδέονται με φυσικό αέριο για θέρμανση και θα πρέπει να καλύπτουν το σύνολο των ενεργειακών τους αναγκών από ΑΠΕ (και εξοι-κονόμηση). Ας μην ξεχνάμε ότι από 1η Ιανουαρίου 2021 όλα τα νέα κτίρια στην Ευρώπη θα πρέπει να είναι κτίρια ‘σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας’, δηλαδή σούπερ-απο-δοτικά κτίρια τα οποία θα απαιτούν ελάχιστη ενέργεια που «θα πρέπει να καλύπτεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από ανα-

νεώσιμες πηγές ενέργειας». Τάδε έφη η Κοινοτική Οδηγία 2010/31/ΕΚ που από το 2013 αποτελεί και ελληνικό νόμο (ν. 4122/13). Δηλαδή θα είναι κά-πως έτσι.

Στη χώρα μας παραμένει άγνωστο αν τα επιτελεία των δύο μεγάλων πολιτικών κομ-μάτων γνωρίζουν ότι η Συμφω-νία του Παρισιού (ναι, υπέγραψε και η Ελλάδα) μεταφράζεται σε οριστική εγκατάλειψη των ορυ-κτών καυσίμων από τις εθνικές οικονομίες περίπου ως τα μέσα του αιώνα. Και ότι αυτό πρακτι-κά σημαίνει περιορισμό (αν όχι ακύρωση) όλων των μεγάλων και φαραωνικών έργων ορυ-κτών καυσίμων που υλοποιού-

νται σήμερα με σκοπό να λειτουργούν για δεκαετίες.Αν μας έχει διδάξει η σημερινή κρίση κάτι, είναι ότι απαι-

τείται από την πολιτική ηγεσία στοιχειώδης γνώση των διε-θνών εξελίξεων, όραμα και μία δόση ευθύνης απέναντι στις επόμενες γενιές των Ελλήνων. Αυτές θα κληρονομήσουν τα λάθη που γίνονται σήμερα.

* Ο Τάκης Γρηγορίου σπούδασε διεθνή οικονομικά και έκα-νε το μεταπτυχιακό του στις ευρωπαϊκές σπουδές στην Αγγλία.

Με την Greenpeace ασχολείται από το 2003 αρχικά ως εθελοντής και οικονομικός υποστηρικτής. Έχει εργαστεί εθε-λοντικά και σε άλλες ανθρωπιστικές οργανώσεις και διετέ-λεσε για ένα χρόνο υπεύθυνος προγράμματος της αποστολής των Ελλήνων Γιατρών του Κόσμου στη Συρία.

Από το 2008 κατέχει τη θέση του υπεύθυνου εκστρατείας για θέματα ενέργειας και κλιματικών αλλαγών στο Ελληνικό Γραφείο της Greenpeace.

57

58

Πιο κοντά στην πλήρη απεξάρτηση από τον άνθρακα η Σουηδία

Η Σουηδία καλύπτει το 52% των συνολικών ενεργειακών της αναγκών από ανανεώσιμες πηγές, με την επίτευξη του

στόχου της κυβέρνησης για πλήρη απεξάρτηση από τον άνθρα-κα έως το 2020 να μοιάζει ολοένα και πιο πιθανή, αναφέρει το naftemporiki.gr.

Το 2015, ο Σουηδός πρωθυπουργός Γκόραν Πέρσον, κατά τη διάρκεια ομιλίας του στα Ηνωμένα Έθνη, είχε παρουσιάσει το φιλόδοξο σχέδιό του για τη διαμόρφωση της σκανδιναβικής

χώρας σε «ένα από τα πρώτα κράτη πρόνοιας του κόσμου χωρίς ορυκτά καύσιμα».

Από το 2013 η εξάρτηση της Σουηδίας από τις ανανεώσιμες πη-γές ενέργειας αυξάνεται σταθερά κάθε χρόνο, με την κυβέρνηση να έχει θέσει ως στόχο την πλήρη κατάργηση των ορυκτών καυ-σίμων μέχρι το έτος 2020. Η προσπάθεια για τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια υποστηρίζεται από σημαντικές επενδύσεις, με περίπου 500 εκατομμύρια ευρώ να διατίθενται στον κρατικό προ-ϋπολογισμό του 2016 για έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Άλλες χώρες που ηγούνται παγκοσμίως στη χρήση των ανα-νεώσιμων πηγών ενέργειας είναι η Λετονία με ποσοστό 37%, η Φινλανδία με 36,8%, η Αυστρία με 32,9% και η Δανία με 27,8%. Η Ελλάδα ακολουθεί τον κοινοτικό στόχο για την επίτευξη του 20% έως το 2020, αλλά η οικονομική κρίση έχει επιβραδύνει τα σχέδια για το σταδιακό κλείσιμο των ιδιαίτερα ρυπογόνων μονάδων λιγνίτη, με την κυβέρνηση το 2015 να προχωρά στη συνέχιση της διαδικασίας αδειοδότησης μίας πέμπτης τέτοιας μονάδας στην Πτολεμαΐδα.

Εξάλλου, η Ινδία, με το απεριόριστο δυναμικό ηλιακής ενέρ-γειας, έχει θέσει ένα φιλόδοξο στόχο για την παραγωγή του 40% της συνολικής ισχύος της από ανανεώσιμες πηγές μέχρι το 2030, ωστόσο σήμερα το ποσοστό αυτό είναι μόνο 15%.

Στο χαμηλότερο επίπεδο από το 1952 έπε-σαν οι ανακαλύψεις νέων κοιτασμάτων

πετρελαίου την χρονιά που μας πέρασε. Αυτό δείχνει έκθεση που δημοσίευσε η Morgan Stanley, αποδίδοντας την εξέλιξη αυτή στην περικοπή ερευνητικών επενδύσεων λόγω της ραγδαίας πτώσης στις πετρελαϊκές τιμές.

Ειδικότερα, όπως μεταδίδει το Reuters, η Αμερικάνικη τράπεζα αναφέρει, επικαλούμενη στοιχεία της συμ-βουλευτικής Rystad Energy, ότι ανακαλύφθηκαν το 2015 2.8 δισ. βαρέλια πετρελαίου εκτός της επικράτειας των ΗΠΑ. Ακόμη όμως και αν συνυπολογιστούν και τα κοιτάσματα πετρελαίου σχι-στών (shale oil) που ανευρέθησαν στις ηπειρωτικές περιοχές των ΗΠΑ, οι νέες ανακαλύψεις φτάνουν τα 12.1 δισ. βαρέλια πετρε-λαίου, ποσότητα που παραμένει η χαμηλότερη από το 1952. Να σημειωθεί ότι εκείνη τη χρονιά η βιομηχανία πετρελαίου βρισκό-ταν μόλις στο 1/7 του σημερινού της μεγέθους.

Όπως τονίζει η Morgan Stanley, μεγάλες εταιρίες πετρελαίου, όπως η Exxon Mobil και η Shell, περιόρισαν δραστικά τους ερευ-νητικούς τους προϋπολογισμούς κατά την τελευταία διετία της ραγδαίας πτώσης των τιμών. Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στην έκθεση οι σχετικές δαπάνες μειώθηκαν από 168 δισ. δολάρια το

2014 σε 95 δισ. δολάρια το 2015.Οι ανακαλύψεις νέων πετρελαϊκών πεδίων

είναι ζωτικής σημασίας για την αντικατάσταση αποθεμάτων, την ικανοποίηση της ζήτησης, αλλά και την αντιστάθμιση πεδίων που εξα-ντλούνται. Ωστόσο, αν και στις αρχές της δε-καετίας είχε σημειωθεί αξιοσημείωτη αύξηση στις επενδυτικές δαπάνες, λίγες υπήρξαν οι

μεγάλες ανακαλύψεις ειδικότερα στον κλάδο των υδρογοναν-θράκων, όπως το πεδίο πετρελαίου Johan Sverdrup της Statoil στα ανοικτά της Νορβηγίας ή το πεδίο αερίου Zohr της ιταλικής Εni στα ανοικτά των μεσογειακών ακτών της Αιγύπτου. Μάλι-στα, ο πρόσφατος περιορισμός επενδύσεων στον τομέα αυτό έχει προκαλέσει μια σειρά από πολύ σημαντικές εξελίξεις. Από τις πλέον πρόσφατες είναι και η αιφνιδιαστική προαναγγελία της αποχώρησης του επικεφαλής του τομέα ερευνών της BP, Richard Herbert, τον Ιούνιο, και η στροφή της βρετανικής πετρελαϊκής στην εξάπλωση υπαρχόντων πεδίων από την προσπάθεια για ανακάλυψη νέων.

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχουν πληθύνει οι ανακαλύψεις νέων πεδίων πετρελαίου, ενώ και η αύξηση της παραγωγής του Ιράν μετά την άρση των κυρώσεων προμηνύουν ότι η επίδραση

Morgan Stanley: Στο χαμηλότερο επίπεδο από το 1952 οι ανακαλύψεις νέων κοιτασμάτων πετρελαίου

58

της χαμηλής ερευνητικής δραστηριότητας δεν θα έχει βραχυπρό-θεσμα μεγάλο αντίκτυπο.

Αλλά, σύμφωνα με την αμερικανική τράπεζα, ακόμη και κάτω από τις πιο μετριοπαθείς προβλέψεις για τη ζήτηση πετρελαίου, βάσει των οποίων η κατανάλωση θα μειωθεί στα 86 εκατ. βαρέ-λια την ημέρα το 2030, μόνο τα δύο τρίτα περίπου της ζήτησης μπορούν να ικανοποιηθούν από τα πεδία που σήμερα παράγουν ή όσα είναι ακόμη υπό ανάπτυξη.

Όπως αναφέρει η Morgan Stanley, απαιτούνται συνεχείς επεν-δύσεις τα επόμενα 25 χρόνια για να καταστεί εφικτή η σχετική παραγωγική δυναμικότητα. «Η υποψία μας είναι ότι θα είναι με-

γαλύτερες από τις σημερινές δαπάνες των εταιρειών, ακόμη και σε σχέση με το σενάριο του περιορισμού της αύξησης της παγκό-σμιας θερμοκρασίας στους 2 βαθμούς Κελσίου, βάσει του οποίου η ζήτηση προβλέπεται να είναι φθίνουσα», τονίζεται στην έκθεση.

«Η απόδοση των επενδύσεων που έχουν πραγματοποιηθεί ως τώρα έχει ξεκάθαρα μειωθεί τα τελευταία χρόνια», υπογραμμίζει η Morgan Stanley, ενώ προσθέτει ότι, επιπλέον, οι πετρελαϊκές εταιρείες θα πρέπει να λάβουν υπ’ όψιν σενάρια για τη ζήτηση πετρελαίου τα οποία θα προϋποθέτουν ότι στο μέλλον μπορεί να μην υπάρχει μεγάλη ανάγκη για νέες έρευνες.

Από το 1975, ως ερευνητής περιβαλλοντικών θεμάτων, διατηρώ επαφή με πολλούς σχετικούς Έλληνες επιστήμονες. Σήμερα όλοι

συμφωνούν ότι, έπειτα από μια ανοδική πορεία κάποιων δεκαετιών, το περιβάλλον έχει επανέλθει χαμηλά στις ελληνικές προτεραιότη-τες. Φταίει άραγε η κρίση; Εύκολη η εξήγηση αλλά δύσκολη η δικαι-ολόγηση. Το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον αποτελεί ύψιστο πόρο για την ανάπτυξη, άρα και για το ξεπέρασμα της κρίσης. Δεν είναι μόνον ο τουρισμός, είναι και οι ποιοτικές ξένες επενδύσεις που έλκονται από την καλή και απωθούνται από την κακή κατάσταση του περιβάλλοντος. Αλλά και η υποβαθμισμένη ψυχολογία του μέσου πολίτη θα μπορούσε να τονωθεί χωρίς μεγάλο κόστος αν υπήρχε ικανοποιητική μέριμνα για το περιβάλλον.

Μια ανασκόπηση εντοπίζει ζητήματα που, ανεξάρτητα από την οι-κονομική κρίση, ερμηνεύουν τόσο τη μείωση του κοινωνικού ενδια-φέροντος για το περιβάλλον όσο και την απουσία ουσιαστικής περι-βαλλοντικής πολιτικής. Η μεγαλύτερη ζημιά έχει προκληθεί από τον συγκρουσιακό φανατισμό. Αλλοπρόσαλλες αντιδράσεις, υψώνοντας αμφίβολης αξιοπιστίας οικολογικά λάβαρα, ακυρώνουν επενδύσεις σε κάθε σημείο της χώρας. Η άρνηση είναι ίδια, είτε πρόκειται για βι-ολογικούς καθαρισμούς και άλλα έργα φιλικά προς το περιβάλλον είτε για αναπτυξιακά έργα που η τεκμηριωμένη μελέτη τους και η χρήση των καλύτερων τεχνολογιών θα εξασφάλιζαν βέλτιστη προ-στασία του περιβάλλοντος. «Εναλλακτικά» ή «πράσινα» κόμματα, πε-ριβαλλοντικές οργανώσεις με ακραίες απόψεις και τοπικές ομάδες με μαύρες σημαίες συναγωνίζονται για ένα τυφλό «όχι», παραγνω-ρίζοντας ότι ενίοτε απλώς εξυπηρετούν μια τοπική κερδοσκοπία της γης. Δυστυχώς, ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπος τέτοιων συμπεριφο-ρών είναι καταστροφικός. Το μεγαλύτερο μέρος των πολιτών έχει γενικώς αντιπαθήσει τις οικολογικές ιδέες, ενώ η έκφραση «οικολό-γος» έχει γίνει χλευασμός στην καθημερινή γλώσσα ή έχει καταλήξει να σημαίνει χορτοφάγος.

Οταν η λογική και η μετριοπάθεια υποκύπτουν στη μέθη της σύ-γκρουσης, οποιαδήποτε κινητοποίηση αυτοεπιβεβαιώνεται. Υπήρ-ξαν βέβαια σπουδαίες οικολογικές προσπάθειες με τεκμηριωμένες θέσεις που δικαιώνονται από τις επιστημονικές εξελίξεις και την ιστορία, όπως π.χ. οι κινητοποιήσεις κατά των πυρηνικών εργοστα-σίων ή κατά της εκτροπής του Αχελώου, καθώς επίσης τα κέντρα περίθαλψης τραυματισμένων άγριων ζώων. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με δογματικές αναξιόπιστες αρνήσεις, όπως ήταν οι κινητο-ποιήσεις κατά των ανεμογεννητριών, των μεταλλείων χρυσού ή του κωπηλατοδρομίου στον Σχινιά. Αναπόφευκτα μια κοινωνία που έχει πάρει διαζύγιο από τον ορθολογισμό και αδιαφορεί για την εμπερι-στατωμένη γνώση πέφτει εύκολα σε παγίδες υπονομεύοντας τελικά τη δική της πρόοδο.

Για την αστοχία της ασκηθείσας περιβαλλοντικής πολιτικής κύρια

ευθύνη έχουν οι ηγεσίες του πολυώνυμου σχετικού υπουργείου τα τελευταία 12 χρόνια. Κάποιοι εξ αυτών είδαν το υπουργείο Περιβάλ-λοντος ως πρόσχημα για μονοδιάστατη ανάπτυξη αυτοκινητοδρό-μων, εξορύξεων υδρογονανθράκων κ.τ.λ. Κάποιοι άλλοι είχαν την ιδεοληψία ότι το περιβάλλον χρησιμεύει μόνο ως όπλο στον πόλεμο κατά της επιχειρηματικότητας. Υπήρξαν και αυτοί που πίστεψαν ότι ένα στυλ μη κυβερνητικής οργάνωσης αρκεί για τη διαχείριση των πολύπλοκων σχέσεων περιβάλλοντος και ανάπτυξης. Τελικά έβλα-ψαν και οι τρεις τους το ίδιο. Χωρίς συστηματική περιβαλλοντική πολιτική μετά το 2004 οι κυβερνήσεις απέτυχαν να προωθήσουν αναπτυξιακές φιλοπεριβαλλοντικές επενδύσεις, να εγκαταστήσουν μεγάλα χερσαία και υπεράκτια αιολικά πάρκα, να διαμορφώσουν μια απλή, συγκροτημένη και λογική περιβαλλοντική νομοθεσία, να αξι-οποιήσουν τις τόσο χρήσιμες ευρωπαϊκές οδηγίες για τα νερά ή την ανακύκλωση των απορριμμάτων κ.τ.λ. Στις μεγάλες αποτυχίες συ-γκαταλέγεται και το αεροδρόμιο του Ελληνικού. Αν είχαν εγκαίρως επιλέξει να γίνει τράπεζα δημόσιας γης αντί για άσχετο και δαπανηρό πάρκο, θα πρόσφεραν μια ανεπανάληπτη ευκαιρία αναβάθμισης πυ-κνοδομημένων μειονεκτικών περιοχών του λεκανοπεδίου όπως ο Κηφισός.

Με την ελπίδα μιας προσεχούς πολιτικής και οικονομικής ανάκαμ-ψης, το περιβάλλον πρέπει να επανέλθει στην πρώτη γραμμή. Σήμερα οι διεθνείς προσπάθειες είναι στραμμένες στις πολιτικές για την κλι-ματική αλλαγή. Η χώρα μας έχει πολλά να κάνει αλλά και πολλά να κερδίσει. Μια μοναδική ιστορική ευκαιρία τής προσφέρει η Ευρωπαϊ-κή Ενεργειακή Ενωση. Το άνοιγμα στην ποιοτική και φιλοπεριβαλλο-ντική επιχειρηματικότητα, ο εξοστρακισμός λανθασμένων πολιτικών και χρονοβόρων νομοθετικών, χωροταξικών και διοικητικών διαδι-κασιών που εμποδίζουν την ανάπτυξη και βλάπτουν το περιβάλλον, η δημιουργία σχέσεων εμπιστοσύνης με τους ανθρώπους της παρα-γωγικής οικονομίας, η εντατική χρήση βάσεων δεδομένων είναι αλ-λαγές απολύτως αναγκαίες. Πρέπει να γίνουν τάχιστα και αποτελε-σματικά ώστε να ξεπερασθεί η απώλεια μιας τουλάχιστον δεκαετίας και να συμπλεύσει η χώρα με το ευρωπαϊκό και διεθνές γίγνεσθαι.

Γιατί Ξεχάσαμε το Περιβάλλον;Του Κίμωνα Χατζημπίρου, καθηγητή ΕΜΠ

59

60

DNV: Οι νέες τεχνολογίες ρίχνουν το κόστος των ΑΠΕ

IRENA: Οι ΑΠΕ θα αντιστοιχούν στο 40% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ως το 2030

Μεγαλύτερες και πιο αποδοτικές ανεμογεννήτριες και ανεπτυγμένα υλικά για φωτοβολταϊκά συγκαταλέγο-

νται ανάμεσα στις καινοτομίες που θα αναβαθμίσουν μέσα στα επόμενα χρόνια τις δυνατότητες των ΑΠΕ, όπως επιση-μαίνει η νορβηγική DNV GL.

Σε πρόσφατη έκθεσή της τονίζει ότι σημειώνονται επί-σης αρκετές καινοτομίες στην αποθήκευση ενέργειας, στη διασύνδεση και στα ηλεκτρονικά συστήματα που χρησιμο-ποιούνται στην παραγωγή ενέργειας. «Οι ΑΠΕ θα γίνουν η ασφαλέστερη επενδυτική επιλογή και θα κυριαρχήσουν στη νέα ηλεκτροπαραγωγή. Οι αγορές ήδη προσαρμόζονται σε αυτή την πραγματικότητα και η εφαρμογή νέων τεχνολο-γιών θα φέρει επανάσταση, επιταχύνοντας την ενεργειακή μετάβαση», παρατηρεί.

Ως παράδειγμα φέρνει τις υπεράκτιες ανεμογεννήτριες, καθώς «θα συνεχίσουν να αναβαθμίζονται με τη βοήθεια νέων ελαφρύτερων πτερυγίων και αεροδυναμικού ελέγχου μέσω αισθητήρων που θα τις κάνει πιο ικανές να εκμεταλ-λεύονται τον διαθέσιμο άνεμο». Στα φωτοβολταϊκά, οι και-

νοτομίες προβλέπεται να μειώσουν το κόστος κατά 40% την επόμενη δεκαετία.

Σύμφωνα με τους συντάκτες, υπάρχει ο ιστορικός κανόνας που λέει ότι η τιμή των φ/β πάνελ μειώνεται κατά 20% για κάθε διπλασιασμό της εγκατεστημένης ισχύος, άρα η εν λόγω τεχνολογία θα είναι από τις φθηνότερες ως το 2025.

Στο 40% της παραγω-γικής ικανότητας ηλε-

κτρικού ρεύματος θα αντι-στοιχεί το μερίδιο των ΑΠΕ, ως το 2030, δηλ. σχεδόν θα διπλασιαστεί εν συγκρί-σει με το σημερινό μερίδιο αγοράς, σύμφωνα με εκτι-μήσεις του Διεθνούς Οργα-νισμού ΑΠΕ (IRENA).

Σε συνέντευξη που παραχώρησε στην τηλεόραση του Bloomberg ο Adnan Amin, Γενικός Διευθυντής του IRENA, τονίζεται ότι η ανάπτυξη αυτή οφείλεται στο χαμη-λότερο κόστος της τεχνολογίας. Όπως είπε, «αναμένουμε πως με χαμηλότερο κόστος τεχνολογίας, ως το 2030 θα έχουμε μια παραγωγική ικανότητα στο παγκόσμιο σύστη-μα ενέργειας περίπου στο 40%, το οποίο αποτελεί εξαι-ρετική ανάπτυξη». Μάλιστα, ο ίδιος τόνισε ότι το μερίδιο των ΑΠΕ στο παγκόσμιο σύστημα ενέργειας είναι αυτή τη

στιγμή στο 22%.Η πραγματική πρόκλη-

ση για τις ΑΠΕ είναι να εξασφαλίσουν το μερίδιο αγοράς του αργού στα προ-ϊόντα θέρμανσης, ψύξης και μεταφορών, ανέφερε ο Amin. «Σε ό,τι αφορά στον τομέα ενέργειας, το πε-τρέλαιο παίζει πολύ μικρό

ρόλο στην παραγωγή ενέργειας σε όλο τον κόσμο», πε-ρίπου στο 5%, επεσήμανε.

Το διεθνές πρακτορείο ειδήσεων τονίζει πως το ηλε-κτρικό ρεύμα από την φ/β ενέργεια δέχεται μια τόνωση καθώς η τιμή της έχει μειωθεί. Παράλληλα, οι μειούμε-νες τιμές στο αργό έχουν κάνει τα εναλλακτικά καύσιμα λιγότερο ελκυστικά, περιορίζοντας την επένδυση σε βιο-καύσιμα, σύμφωνα με τον IRENA.

61

Πριν από έναν αιώνα, ο Τζορτζ Μπέρναρ Σο έγραψε τα καλύτερα έργα του στην περιστρεφόμενη καλύβα του

που είχε κατασκευάσει για να απομονώνεται, να συγκε-ντρώνεται και να συγγράφει.

Τα πλεονεκτήματα της καλύβας ήταν προφανή: μπορού-σε να την στρέφει προς τον ήλιο όταν έκανε ψύχρα, στην αντίθετη κατεύθυνση όταν έκανε ζέστη.

«Μπορούσε να την περιστρέφει χειροκίνητα ακολουθώ-ντας την τροχιά του ήλιου. Έγραφε απομονωμένος και λά-τρευε την απομόνωσή του.

Ρύθμιζε και το τηλέφωνό του να μπορεί να καλεί ο ίδιος, αλλά να μην δέχεται κλήσεις» γράφει ο Λέστερ Γουόκερ στο βιβλίο του «Ένα μικρό δικό μου σπίτι» (http://www.treehugger.com/sustainable-product-design/george-bernard-shaws-early-passivhaus.html).

Στις μέρες μας, το αρχιτεκτονικό γραφείο PATH Architecture σχεδίασε κάτι παρόμοιο στο Πόρτλαντ, στην πολιτεία του Όρεγκον στις ΗΠΑ: το 359, ένα σπίτι που μπορεί να περιστραφεί χειροκίνητα, ακόμη και από μικρά παιδιά, ακολουθώντας τον ήλιο.

βεβαίως, είναι πολύ μεγαλύτερο από την καλύβα του Σο. Με διαστάσεις 3,65 μέτρα επί 3,65 μέτρα, δίνει έναν

χώρο 13,4 τετραγωνικών που μπορεί να κάνει περιστρο-φή 359 μοιρών περί τον άξονά του (εξ ου και η ονομασία του) για να αποφευχθεί η περιπλοκή των σωληνώσεων ύδρευσης και των γραμμών ηλεκτροδότησης.

Πάντως, ο Μπέντζαμιν Κάιζερ δηλώνει ότι «στην επό-μενη εκδοχή θα έχουμε επιλύσει και αυτό το πρόβλημα».

Απόφοιτος του Rhode Island School of Design, ο Κάι-ζερ ίδρυσε, το 2000, την εταιρεία Kaiser Group Inc. Πέντε χρόνια αργότερα, ξεκίνησε την PATH Architecture, δίνο-ντας έμφαση στη διάσταση «βιωσιμότητα», στα project του.

Προς το παρόν υπάρχει βερσιόν του 359 χωρίς σύνδεση με το δίκτυο, με την οικία εξοπλισμένη με τουαλέτα με δυνατότητα κομποστοποίησης των απορριμμάτων και με ηλιακό πλέγμα την οροφή.

Όπως, και βερσιόν συνδεδεμένη με το δίκτυο, στην οποία η αποχέτευση περνά από τον άξονα της γιγάντιας περι-στρεφόμενης πλάκας που είναι τοποθετημένο το 359.

Ψηλοτάβανο το 359 για να τονίζει την αίσθηση του ευ-ρύχωρου, περιλαμβάνει καθιστικό, κουζίνα, μπάνιο και, στον δεύτερο όροφο, κρεβατοκάμαρα.

Μετά το Ηλιοτρόπιο, έρχεται η Ηλιοκατοικία

62

Προχωρά το αιολικό των 588 MW στη Σκωτία

Σε συμφωνία προχώρησαν οι τρεις εταιρείες που θα υλοποιήσουν το αιολικό πάρκο Μπεατρίς, ύψους 2,6

δισ. στερλινών, που θα κατασκευαστεί στη βάση Moray Firth ανοικτά της βορειοδυτικής ακτής της Σκωτίας.

Το αιολικό πάρκο των 588 MW έχει προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί το 2019 και ανήκει κατά 40% στην SSE, κατά 35% στην Copenhagen Infrastructure Partners, ενώ 25% ανήκει στην κινεζική SDIC Power Holdings.

Σύμφωνα με τον Γκρέγκορ Αλεξάντερ, επικεφαλής της SSE σε οικονομικά θέματα, το έργο θα χρηματοδοτηθεί με δανεισμό σε ποσοστό 60%. Διευκρίνισε ότι υπάρχει ένα συμβόλαιο με τη βρετανική κυβέρνηση για την πα-ροχή ενέργειας στην τιμή των 140 στερλινών ανά με-γαβατώρα, ενώ η γερμανική Siemens θα προσφέρει 84 ανεμογεννήτριες των 7 MW.

Για επιλογή έργων χωρίς οικονομι-κή λογική, έκανε λόγο, μιλώντας

στο συνέδριο του ΣΕβ για την ανά-πτυξη, ο πρόεδρος της ΕΛΛΑΚΤΩΡ Αν. Καλλιτσάντσης, αναφέροντας ως παράδειγμα την υποβρύχια ζεύξη της Σαλαμίνας, ενώ άλλες υποδομές, όπως η σύνδεση της Ελευσίνας με τη θήβα θα είχαν μεγαλύτερο όφελος για το σύνολο της χώρας.

Παράλληλα, προειδοποίησε, για κίνδυνο μπλακ άουτ στην Κρήτη, μετά το 2019, λόγω απόσυρσης παλαιών μονάδων ηλεκτροπα-ραγωγής, αν δεν προχωρήσει η μεγάλη ηλεκτρική διασύνδεση ισχύος 1000 μεγαβάτ με την ηπειρωτική Ελλάδα.

Επίσης, τόνισε ότι «στην Κρήτη πληρώνουμε το ρεύμα 200 ευρώ τη μεγαβατώρα όταν στον κεντρικό σύστημα κοστίζει 50 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Σε 3 - 4 χρόνια θα μπορούσε να αποσβεστεί

διασύνδεση της Αττικής με την Κρήτη με καλώδιο συνεχούς τάσης ενώ θα επέτρεπε και τη διοχέτευση ανανεώσιμης ενέργειας από την Κρήτη στην ηπειρωτική Ελλάδα».

Εξάλλου, σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΛΛΑΚΤΩΡ, η επιλογή της μικρής διασύν-δεσης, 260 μεγαβάτ, που προωθεί ο ΑΔ-ΜΗΕ, δεν θα λύσει το πρόβλημα και δεν μπορεί να ενταχθεί στο πακέτο Γιούνκερ, για το οποίο χρειάζεται συμμετοχή και του ιδιωτικού τομέα. Ας σημειωθεί, ωστόσο, ότι με την εκτίμησή του αυτή, διαφώνησε

ο παριστάμενος στο ίδιο συνέδριο υπουργός Οικονομίας κ. Γιώρ-γος Σταθάκης.

Τέλος, ο κ. Καλλιτσάντσης υπογράμμισε ότι ο τομέας των κατα-σκευών έχει υποστεί καθίζηση τα τελευταία χρόνια, καθώς, την περίοδο 2006 – 2015, σημειώθηκε 62% μείωση στην απασχόλη-ση και 68% όσον αφορά τη συμμετοχή στο ΑΕΠ.

Καλλιτσάντσης: Κίνδυνος Μπλακ Άουτ στην Κρήτη μετά το 2019 αν δεν προχωρήσει η Μεγάλη Διασύνδεση

63

Σε φάση επιτάχυνσης εισέρχεται πλέον η προσπάθεια της γερμανικής κυβέρνησης να αυξήσει την κυκλοφορία ηλε-

κτρικών αυτοκινήτων στους δρόμους της χώρας ήδη από την εφετινή χρονιά, μετά την επικύρωση από το Υπουργικό Συμβούλιο των σχεδίων παροχής οικονομικών κινήτρων και φοροαπαλλαγών σε όσους προχωρήσουν στην απόκτηση καινούργιου ηλεκτρικού / plug-in υβριδικού αυτοκινήτου.

Με στόχο την κυκλοφορία ενός εκατομμυρίου τέτοιων οχημάτων στη Γερμανία ως το τέλος της δεκαετίας, το εγκε-κριμένο σχέδιο προβλέπει επιδότηση 4.000 ευρώ για την αγορά κάθε ηλεκτρικού μοντέλου, ενώ το αντίστοιχο ποσό για τους αγοραστές plug-in υβριδικών αυτοκινήτων περιο-ρίζεται στις 3.000 ευρώ.

Ταυτόχρονα οι οδηγοί και των δύο τύπων αυτοκινήτων απαλλάσσονται από την υποχρέωση καταβολής τελών κυ-κλοφορίας για δέκα χρόνια, ρύθμιση η οποία θα ισχύσει αναδρομικά από την 1η Ιανουαρίου 2016 και διπλασιάζει τον χρόνο απαλλαγής καθώς ως σήμερα αυτό ίσχυε για μια πενταετία.

Το συνολικό κόστος των μέτρων που λαμβάνονται για τη διάδοση της ηλεκτροκίνησης στη Γερμανία, τη μεγαλύτερη αγορά αυτοκινήτου στη Γηραιά Ηπειρο, υπολογίζεται σε πε-ρίπου ένα δισεκατομμύριο ευρώ, επιβαρύνοντας ισόποσα τα δημόσια ταμεία και τις αυτοκινητοβιομηχανίες.

Το ίδιο πρόγραμμα περιλαμβάνει την επένδυση 300 εκατ.

ευρώ για τη δημιουργία σταθμών ανεφοδιασμού ηλεκτρι-κών αυτοκινήτων. «Το κλειδί για την ταχύτερη διάδοση της ηλεκτροκίνησης είναι η δημιουργία υποδομών ανεφοδια-σμού σε όλη την επικράτεια» σχολίασε μετά την έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου ο Alexander Dobrindt, υπουργός Μεταφορών της χώρας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ανάμεσα στα περίπου 45 εκατ. αυτοκίνητα που κυκλοφορούν σήμερα στους γερμανικούς δρόμους μόλις 50.000 είναι είτε ηλεκτρικά είτε plug-in υβριδικά, αριθμός πολύ μικρότερος του αναμενομένου. Για αυτό και η γερμανική κυβέρνηση ευελπιστεί ότι τα νέα μέτρα που υιοθετεί θα οδηγήσουν στην πώληση άλλων 400.000 ηλεκτρικών μοντέλων το συντομότερο δυνατόν.

Την απόκτηση ηλεκτρικών αυτοκινήτων με την παροχή κι-νήτρων ενθαρρύνουν ήδη και άλλες χώρες της Ευρώπης όπως η βρετανία, η Ολλανδία, η Γαλλία και η πετρελαιοπα-ραγωγός Νορβηγία.

Η στρατηγική που ακολουθεί η γερμανική κυβέρνηση στο-χεύει στην ενίσχυση της θετικής άποψης που έχουν οι νε-ότερες γενιές για την ηλεκτροκίνηση, ενισχύοντας έμμεσα και τις εμπορικές επιδόσεις των γερμανικών αυτοκινητο-βιομηχανιών οι οποίες παράγουν πλέον στο σύνολό τους ηλεκτρικά και plug-in υβριδικά μοντέλα.

(του βαγγέλη Κιούση, Το βήμα)

Η Γερμανία στην πρίζα

Ο κινεζικός κολοσσός Cosco Shipping υπέγραψε νωρίτερα αυτό το μήνα

συμφωνία με την βελγική εταιρεία DEME για τη δημιουργία κοινοπραξίας η οποία θα αναπτύξει υπεράκτια αιολι-κά έργα στην Κίνα.

Στόχος της κινεζικής κυβέρνησης είναι η αύξηση της εγκαταστημένης υπεράκτιας αιολικής ισχύος σε 30 GW ως το 2020, από 1 GW σήμερα. Στο πλαί-σιο αυτό, η μεγαλύτερη ναυτιλιακή εταιρεία του κόσμου βλέπει αυτό τον στόχο ως μία ευκαιρία να επεκτείνει τις επιχειρηματικές της δραστηριότητες, καθώς βλέπει τα έσοδα από την παραδοσιακή της δραστηριότητα να συρ-ρικνώνονται.

Το 2015, τα έσοδα του ομίλου της Cosco Holdings υπο-χώρησαν κατά 14,2% και τα καθαρά κέρδη κατά 21,8%,

εξέλιξη που οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στις επιδόσεις της Cosco Shipping.

Από την πλευρά της, η DEME, η οποία έχει εμπειρία στην ανάπτυξη, κατασκευή και συντήρηση υπεράκτι-

ων αιολικών στην Ευρώπη, αξιοποιεί με αυτή τη συνεργασία τη δυνατότητα να επε-

κτείνει γεωγραφικά τη δραστηριοποίησή της σε νέες πε-ριοχές με σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης όπως είναι η ασιατική αγορά.

Μεταξύ άλλων, η βελγική εταιρεία συνεργάζεται με εταιρείες ανάπτυξης όπως η EnBW, έχοντας καταθέσει προσφορά για το project των 600 MW Kriegers Flak στην ΑΟΖ της Δανίας στη βαλτική θάλασσα, καθώς και για το έργο Nordsee, ισχύος 400 MW, στο γερμανικό τμήμα της βόρειας θάλασσας.

Η Cosco εισέρχεται στην Υπεράκτια Αιολική Ενέργεια

64

Άνοδο 5% παρουσίασε, το 2015, η απασχόληση στον

κλάδο των ΑΠΕ σε παγκόσμια κλίμακα, φτάνοντας τα 8,1 εκατ. θέσεις εργασίας, ενώ περίπου 1,3 εκατ. εργαζόμενοι απασχολήθηκαν ειδικά στην κατηγορία των μεγάλων υδρο-ηλεκτρικών, σύμφωνα με έκθε-ση του IRENA.

Όπως σημειώνει ο Διεθνής Οργανισμός ΑΠΕ, ενώ η αύ-ξηση των θέσεων εργασίας επιβραδύνθηκε, σε σχέση με τα προηγούμενα έτη, ο συνολικός αριθμός απασχολούμενων στον κλάδο των ΑΠΕ συνέχισε να βαίνει αυξανόμενος, εν αντιθέσει με ό,τι συμβαίνει στον ευρύτερο χώρο της αγοράς ενέργειας.

Αξιοσημείωτο είναι ότι οι χώρες με τα υψηλότερα επίπεδα απασχόλησης στις ΑΠΕ ήταν, για το 2015, η Κίνα, η βραζι-λία, οι ΗΠΑ, η Ινδία, η Ιαπωνία και η Γερμανία. Όπως δια-πιστώνεται, οι περισσότερες θέσεις είναι πλέον στις χώρες της Ασίας, όπου το μερίδιο στην παγκόσμια απασχόληση αυξήθηκε σε 60%.

Ο μεγαλύτερος εργοδότης των ΑΠΕ ήταν τα φωτοβολτα-ϊκά, με 2,8 εκατ. θέσεις εργασίας σε ολόκληρο τον κόσμο, σημειώνοντας άνοδο 11% έναντι του 2014. Τα μεγαλύτε-ρα ποσοστά απασχόλησης καταγράφονται σε Ιαπωνία και

ΗΠΑ, σταθεροποιητικές τάσεις σημειώνονται στην Κίνα, ενώ συνεχώς μειούμενα είναι τα ποσοστά στην ΕΕ.

θετικά είναι τα μηνύματα στον κλάδο των αιολικών, με υψηλούς ρυθμούς εγκατάστα-σης να παρουσιάζουν η Κίνα, οι ΗΠΑ και η Γερμανία, οι οποί-ες οδήγησαν την απασχόληση

στο +5%, φτάνοντας τα 1,1 εκατ. θέσεις εργασίας.Ως εργοδότης-κλειδί χαρακτηρίζεται από τον IRENA ο το-

μέας της βιοενέργειας, με τα υγρά βιοκαύσιμα να απασχο-λούν 1,7 εκατ. εργαζόμενους, τη βιομάζα 822.000 εργα-ζόμενους και το βιοαέριο 382.000 εργαζόμενους. Ωστόσο, σημειώνεται ότι στα βιοκαύσιμα η απασχόληση μειώθηκε κατά 6%, λόγω της μηχανοποίησης σε ορισμένες χώρες.

Στο κομμάτι της θέρμανσης-ψύξης με ηλιακή ενέργεια οι θέσεις μειώθηκαν στις 940.000, ειδικά σε αγορές όπως της Κίνας, της βραζιλίας και της ΕΕ. Αντίστοιχα, οι άμεσες θέ-σεις εργασίας στα μεγάλα υδροηλεκτρικά μειώθηκαν στα 1,3 εκατ. λόγω της μείωσης των νέων εγκαταστάσεων.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι ο κλάδος των ΑΠΕ διαθέτει τα μεγαλύτερα ποσοστά ισότητας των δύο φύλων, από τον ευρύτερο τομέα της ενέργειας.

IRENA: 8,1 εκατ. θέσεις εργασίας στον κλάδο των ΑΠΕ το 2015 - Τα φ/β ο μεγαλύτερος εργοδότης

Άδικο και ατελέσφορο μέ-τρο χαρακτήρισε ο Πρό-

εδρος και Διευθύνων Σύμ-βουλος της ΔΕH κ. Μανώλης Παναγιωτάκης τα ΑΔΙ με τη σημερινή τους μορφή. Ειδι-κότερα, ο κ. Παναγιωτάκης,

σχολιάζοντας τα βασικά οικονομικά και λειτουργικά μεγέθη της Επιχείρησης κατά το α΄τρίμηνο του ’16, ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι ο Προσωρινός Μηχανισμός Αποζημίωσης Ευελιξίας αποκλεί-ει το μεγαλύτερο μέρος της υδροηλεκτρικής παραγωγής – «στο όνομα μάλιστα της ευελιξίας», όπως χαρακτηριστικά επισήμανε - καθώς και τη λιγνιτική παραγωγή.

Επίσης, σύμφωνα με τον Πρόεδρο και CEO της ΔΕΗ, το ποσό των € 45.000 ανά MW διαθέσιμης ισχύος είναι υπερβολικό, κα-θώς αντιστοιχεί σε δεδομένα του 2013.

«Ως εκ τούτου, η ΡΑΕ θα πρέπει επιτέλους, το συντομότερο, να θεσπίσει μόνιμο μηχανισμό αποζημίωσης διασφάλισης επαρκούς ισχύος, ο οποίος θα λειτουργεί με κανόνες αγοράς και χωρίς δι-ακρίσεις, κάτι που θα έπρεπε να είχε γίνει ήδη. Η εξάντληση της δωδεκάμηνης διάρκειας του προσωρινού μηχανισμού θα είναι, εκτός από αδικαιολόγητη, και εξαιρετικά επιζήμια τόσο για τη ΔΕH όσο και για τους καταναλωτές και θα ακυρώσει σε ένα βαθ-μό τα όποια οφέλη από την κατάργηση του Ειδικού Φόρου Κα-τανάλωσης στο φυσικό αέριο», υπογράμμισε ο κ. Παναγιωτάκης.

Παναγιωτάκης: Άδικο και ατελέσφορο μέτρο η σημερινή μορφή των ΑΔΙ

65

Με τον διπλασιασμό του μεριδίου των Ανανεώ-σιμων Πηγών Ενέργειας ως το 2030 θα μει-

ωθούν δραματικά οι εκπομπές αέριων ρύπων που βλάπτουν την ανθρώπινη υγεία και θα σωθεί η ζωή τεσσάρων εκατομμυρίων ανθρώπων ετησίως, σύμ-φωνα με έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού ΑΠΕ (IRENA) για το λεγόμενο εξωτερικό κόστος των ορυκτών καυσίμων.

Η έκθεση με τίτλο «The True Cost of Fossil Fuels: Saving on the Externalities of Air Pollution and Climate Change», αναδει-κνύει το κοινωνικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος που συνδέεται με τη χρήση των ορυκτών καυσίμων.

Η μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από την αυξημένη δι-είσδυση των ΑΠΕ υπολογίζεται ότι θα οδηγήσει στην εξοικονό-μηση δαπανών υγείας ύψους ως 3,2 τρισ. δολαρίων ως το 2030.

«Ήδη, βλέπουμε τις ΑΠΕ να ανταγωνίζονται στα ίσα με τις πα-ραδοσιακές πηγές καυσίμων και να επικρατούν. Αν συνυπολο-γισθούν όλα τα σχετικά κόστη και οφέλη, οι ΑΠΕ γίνονται μία ακόμα πιο ελκυστική επιλογή. Για να καταλάβουμε το πραγματικό κόστος της ενέργειας και να υιοθετήσουμε ανάλογες πολιτικές, πρέπει να ενσωματωθούν στις τιμές της ενέργειας τα εξωτερι-κά κόστη που συνδέονται με τη χρήση των ορυκτών καυσίμων»,

τόνισε ο επικεφαλής του Κέντρου Καινοτομίας και Τεχνολογίας του IRENA, Dolf Gielen.

Εφόσον υλοποιηθεί το σενάριο για τον διπλασια-σμό των ΑΠΕ, η μεγαλύτερη μείωση των εκπομπών ρύπων θα γίνει στον τομέα παραγωγής ηλεκτρικής

ενέργειας, λόγω της μείωσης της χρήσης άνθρακα, ενώ ακολου-θεί ο τομέας των μεταφορών.

Η μεγαλύτερη εξοικονόμηση δαπανών υγείας εκτιμάται ότι θα επιτευχθεί σε Κίνα, Ινδία, Ινδονησία και ΗΠΑ, καθώς και όλες τις αναπτυσσόμενες χώρες στις οποίες θα μειωθεί η «παραδοσιακή» χρήση της βιοενέργειας.

«Σήμερα, 4 δολάρια δαπανώνται για την επιδότηση της κατα-νάλωσης ορυκτών καυσίμων για κάθε 1 δολάριο στην επιδό-τηση της ανανεώσιμης ενέργειας. Με τις τιμές του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και του άνθρακα σε ιστορικά χαμηλά, είναι τώρα ευκολότερο για τις κυβερνήσεις να διορθώσουν αυτό το πρόβλημα. Αυτή η έκθεση αναδεικνύει το πραγματικό κόστος της ενέργειας και με αυτό τον τρόπο ενθαρρύνει την υιοθέτηση των κατάλληλων πολιτικών για την ανάπτυξη των ΑΠΕ», προσέθεσε ο Dolf Gielen.

IRENA: Ο διπλασιασμός του μεριδίου των ΑΠΕ ως το 2030 θα σώσει τη ζωή τεσσάρων εκατ. ανθρώπων ετησίως

Στη Σκωτία η μεγαλύτερη παλιρροϊκή γεννήτρια στον κόσμο

Η Scotrenewables παρουσίασε τη μεγαλύτερη παλιρρο-ϊκή γεννήτρια στον κόσμο, SR2000, ισχύος 2 μεγαβάτ,

σε μια προσπάθεια επέκτασης της εν λόγω ανανεώσιμης τε-χνολογίας.

Το νέο σύστημα έχει βάρος 550 τόνων και κατασκευάστη-κε σε ναυπηγείο του Μπέλ-φαστ, ενώ θα μεταφερθεί στο Ευρωπαϊκό Κέντρο θαλάσσι-ας Ενέργειας στο Όρκνεϊ της Σκωτίας ώστε να υποβληθεί σε δοκιμές.

Η γεννήτρια αναπτύχθηκε με την ενίσχυση ύψους 25 εκατ. λίρες από εταιρείες όπως η ABB, DP Energy, Fred Olsen και

Total New Energies, ενώ άλλα 1,25 εκατ. λίρες πρόσφερε η τοπική κυβέρνηση. Έχει μήκος 64 μέτρων και διάμετρο 16

μέτρων, ενώ έχει σχεδιαστεί για να έχει διάρκεια ζωής 20 ετών. Μπορεί να τοποθετηθεί σε βάθος νερού 25 μέτρων, σε περιοχές με έντονα υποβρύχια ρεύματα.

Όπως δήλωσε ο δ.σ. της DP Energy, Σιμόν ντε Πιέτρο, «ο τομέας της παλιρροϊκής ενέρ-γειας ωριμάζει και η SR2000 είναι ένα μεγάλο βήμα εμπρός,

βελτιώνοντας την βιωσιμότητά της ως μια ανανεώσιμη και αξιόπιστη πηγή ενέργειας».

66

Πώς θα «Σώσουμε τον Πλανήτη»Σταυριάνα ΨωμιάδηΜαθήτρια Α΄ ΓυμνασίουΑ΄ Πειραματικό Γυμνάσιο Αθηνών

Πρώτη φορά έμαθα τη λέξη «ανεμο-γεννήτρια» όταν ήμουν στο νηπια-

γωγείο. Τότε, ο πατέρας μου με πήρε μαζί του και επισκεφθήκαμε το χώρο όπου πραγματοποιούνταν οι εκδηλώσεις για την «Ημέρα του Ανέμου». Εκείνο που μου

έκανε εντύπωση ήταν ότι η ανεμογεννήτρια λειτουργούσε πε-ρίπου όπως ο ανεμόμυλος.

Αργότερα, στο Δημοτικό και στο μάθημα της Φυσικής μας έμαθαν πώς παράγεται ο ηλεκτρισμός και ότι οι περισσότερες τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται σήμερα, για να έχουμε ρεύ-μα στο σπίτι ή στο σχολείο, επιβαρύνουν το περιβάλλον, επειδή καίνε καύσιμα. Οι μόνες τεχνολογίες που δεν επηρεάζουν το περιβάλλον είναι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Αμέσως κατάλαβα ότι οι ανεμογεννήτριες είναι μεταξύ αυτών των τε-χνολογιών και με τη χρήση τους μπορούμε να έχουμε ένα κα-λύτερο περιβάλλον, σώζοντας τον πλανήτη από τη ρύπανση.

Στην Α΄ Γυμνασίου, λοιπόν, όταν ο καθηγητής της Τεχνο-

λογίας μας ζήτησε να δημιουργήσουμε μία κατασκευή που να απεικονίζει τον χώρο γύρω μας και το πώς θα θέλαμε να είναι, αμέσως του είπα ότι θα κατασκεύαζα μία ανεμογεννήτρια.

Άρχισα να σχεδιάζω τα βασικά μέρη της, ενώ ζήτησα βοή-θεια από τον πατέρα μου για ορισμένες λεπτομέρειες, δηλαδή, πώς θα είναι σταθερός ο πύργος. Στον υπόλοιπο χώρο γύρω από την ανεμογεννήτρια σκέφτηκα να δημιουργήσω ένα πάρ-κο, όπου οι άνθρωποι θα μπορούσαν να κάνουν βόλτα ή να ψυχαγωγηθούν κάνοντας ποδήλατο, για να δείξω ότι αυτή η τεχνολογία δεν είναι επικίνδυνη για την υγεία. Αντίθετα, συμ-βάλλει στην προστασία του πλανήτη από την καταστροφή.

Γι’ αυτό το λόγο αποφάσισα να γράψω πάνω στον πύργο της ανεμογεννήτριας το σύνθημα «Save the Planet», δηλ. «Σώστε τον Πλανήτη». Πιστεύω ότι αυτές οι τεχνολογίες, οι Ανανεώσι-μες Πηγές Ενέργειας, μεταξύ των οποίων είναι και η Αιολική Ενέργεια, μπορούν να σώσουν τον πλανήτη και να κάνουν κα-λύτερη τη ζωή μας.

66

67

Πέθανε σήμερα ξημερώματα ο ιδρυτής της Οικολο-γικής Κίνησης Δράμας Κυριάκος Δοματζόγλου. Η νεκρώσιμος ακολουθία θα τελεστεί αύριο Σάββατο

16-4 στις 12 το μεσημέρι από την Εκκλησία του Αγίου Νι-κολάου.

Ο Κυριάκος Δοματζόγλου γεννήθηκε στη Δράμα το 1933 από γονείς πρόσφυγες, από την Ορντού του Πόντου.

Αποφοίτησε από το Τμήμα Φυσικών της Φυσικομαθηματι-κής Σχολής του Πανεπιστημίου θεσσαλονίκης.

Ως εκπαιδευτικός υπηρέτησε σε πολλές πόλεις της Ελλά-δος, ενώ έντονη ήταν και η συνδικαλιστική του παρουσία.

Τον Μάιο του 87 μαζί με άλλους 17 Δραμινούς αποφάσι-

σαν την ίδρυση της Οικολογικής Κίνησης Δράμας, στη λει-τουργία της οποίας και την εξυπηρέτηση των σκοπών της αφιέρωσε έκτοτε όλο τον χρόνο του και το δυναμισμό του.

Αγωνίστηκε αποτελεσματικά για όλα εκείνα τα θέματα που αφορούν τους πολίτες για μια καλύτερη ποιότητα ζωής, αλλά και για την ενημέρωσή τους πάνω στα περι-βαλλοντικά και γενικά οικολογικά θέματα.

Η Οικολογική Κίνηση, έχοντας στο τιμόνι της τον Κυριάκο Δοματζόγλου έδωσε επιτυχώς τον αγώνα της κατά των λιγνιτών το 1991, ενώ και σήμερα πρωτοστατεί που το θέμα επανήλθε στην επικαιρότητα.

Ο κ. Δοματζόγλου, με τις δράσεις και επαφές του σε το-πικό, Πανελλαδικό αλλά και Πανευρωπαϊκό επίπεδο, ήταν αυτός που θεμελίωσε την Οικολογική Συνείδηση στον τόπο μας, σε μια εποχή που κανείς δεν ήξερε και δεν μι-λούσε για οικολογία και προστασία του περιβάλλοντος. Συνέβαλε στην έκδοση πολλών και αξιόλογων εκδόσεων, με θέματα όπως: «Τα αγριολούλουδα του Παρθένου δά-σους», «θάμνοι και δέντρα στην Ελλάδα», «Περιβάλλον Ζωή, ειρήνη στα βαλκάνια», Μαθήματα Οικολογίας για

την κατανόηση του οικολογικού προβλήματος».Να σημειωθεί επίσης ότι το 1994 έλαβε μέρος ως υποψή-

φιος Νομάρχης και εξελέγη μέλος του Νομαρχιακού Συμ-βουλίου. Η θητεία του εξετιμήθη από φίλους και μη φίλους.

Ο Κυριάκος Δοματζόγλου, μέχρι και την ύστατη στιγμή, παρά τα προβλήματα που αντιμετώπιζε με την υγεία του, ήταν μέλος της Οικολογικής Κίνησης Δράμας. Στεκόταν δί-πλα στους νέους, στους οποίους κληροδότησε το έργο του, το οποίο και συνέχισαν, από το 2005 και μετά, επάξια.

Ας είναι ελαφρύ το χώμα της ελληνικής γης που τον σκε-πάζει.

Η σχετική ανακοίνωση έλεγε: Το Σάββατο 26 Σεπτεμβρίου 2015, στις 8 το βράδυ, στο κτήριο της Οικολογικής Κίνησης Δρά-

μας, στην οδό Χατζηανέστη 13 της πόλης μας, θα πραγματοποιήσουμε εκδήλωση προς τιμή του συμπολίτη μας, κ. Κυριάκου Δοματζόγλου, κατά την οποία θα δοθεί το ονοματεπώνυμό του στο κτήριο, μετά από ομόφωνη απόφαση της τελευταίας γενικής συνέλευσης των μελών της Ο.Κ.Δ.

Η εκδήλωση αποτελεί επιβεβλημένη αναγνώριση της συνολικής ανεκτίμητης προσφοράς του φίλου Κυριάκου στο οικολογικό κίνημα, και, κυρίως, της καθοριστικής συμβολής του στην απόκτηση και συντήρηση του συγκεκριμένου κτηρίου, που αποτελεί κόσμημα για τη Δράμα.

Η παρουσία σας θα μας τιμήσει ιδιαίτερα. Είστε όλοι καλεσμένοι στη σημαντική για μας αυτή γιορτή.Ο πρόεδρος του δ.σ. Ανδρέας Μπακιρτζής

Έφυγε… ο Κυριάκος Δοματζόγλου

Πριν από ένα εξάμηνο περίπου από το θάνατό του η Οικολογική Κίνηση Δράμας, το δημιούργημα του Κυριάκου Δοματζόγλου, τον τίμησε δίνοντας

το όνομά του στο κτήριο της Οικολογικής Κίνησης Δράμας

Της Ρένας Τριανταφυλλίδου15 Απριλίου 2016

«Θα ήθελα να προσθέσω ότι ο Κυριάκος Δοματζόγλου προσέφερε πολλά στο Οικολογικό κίνημα και ιδιαίτερα στη Δράμα. Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό που τον είχα καθηγητή, φίλο και συναγωνιστή.»

Γιάννης Τσιπουρίδης.

68 1,5ΟC