Διόδωρος Σικελιώτης-(7) -

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το Ενδέκατο Βιβλίο

Το άνοιγμα του ενδεκάτου βιβλίου γίνεται άμεσα με απλή αναφορά στο τελευταίο μέρος του προηγουμένου βιβλίου, ενώ η συνέχεια αφορά στα γεγονότα που έλαβαν χώρα στην Ελλάδα κυρίως και στη Σικελία κατά την τριακονταετία 480 με 451 π.Χ. Στην Ελλάδα, λοιπόν, έχουμε το πέρασμα του Ξέρξη στην Ευρώπη (1-4), τη μάχη των Θερμοπυλών (5-11), τις ναυμαχίες μεταξύ Ελλήνων και Περσών (12-13)

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

και κυρίως τη ναυμαχία στη Σαλαμίνα (14-18), την α π ο χ ώ ρηση του Ξέρξη για την Ασία και την παραμονή του Μαρδό νιου στην Ελλάδα (19), τις κρίσεις περί των αριστείων ανδρείας μεταξύ των Ελλήνων και τη μάχη των Πλαταιών (27-39), την κατασκευή του λιμένα του Πειραιώς από τον Θεμιστοκλή (41-50), την έκπτωση του Θεμιστοκλή, τη διαφυγή του στον Ξέρξη και την εκεί ζωή και θάνατο του (54-59), την απελευθέρωση των ελληνικών πόλεων της Ασίας από τους Αθηναίους (60-62), τον σεισμό στη Λακωνία και την εξέγερση των Μεσσηνίων και των Ειλώτων κατά των Λ α κεδαιμονίων (63-64), τη διαμάχη μεταξύ Αργείων και Μ υ κηναίων (65), την επικράτηση των Αθηναίων επί Αιγινητών και Κορινθίων (78-79), τη διαμάχη μεταξύ Φωκέων και Δ ω ριέων και την εμπλοκή σ' αυτή Αθηναίων και Λακεδαιμονίων (79-80), την επικράτηση των Αθηναίων επί των Β ο ι ω τών και την εκστρατεία τους στη Κεφαλλονιά (81-84), καθώς και την εκστρατεία του Περικλή στην Πελοπόννησο (88).

Στη Σικελία, τ ώ ρ α , και γενικότερα στην Ιταλία τα γε γονότα αρχίζουν με την εκστρατεία των Καρχηδονίων στη Σικελία και τους στρατηγικούς ελιγμούς του Γέλωνα, που οδήγησαν στην επικράτηση και αναγνώριση του (20-26), συνεχίζουν με τον πόλεμο και τη νίκη των Ρωμαίων επί των Αικολανών και των κατοίκων του Τούσκλου (40), τη βοήθεια του Ιέρωνα προς τους Κυμαίους, τον πόλεμο μεταξύ Ταραντίνων και Ιαπύγων και την εξέγερση κατά του Θρασυδαίου του τυράννου του Ακράγαντα (51-53), την κατάλυση της αρχής του Γέλωνα από τους Συρακούσιους (67-68), τις εμφύλιες έριδες μεταξύ των Συρακούσιων (72-73), τον πόλεμο μεταξύ Εγεσταίων και Λιλυβαίων στη Σικελία (86), τη θέσπιση του 'πεταλισμού' στις Συρακούσες (87), την εκστρατεία των Συρακούσιων στην Τυρρηνία, καθώς και την ίδρυση της Παλικής από τον Δουκέτιο, τον αρχηγό

22

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

των Σικελών, και την ήττα του (88-92). Πέραν αυτών, ο Διόδωρος περιγράφει τη δολοφονία του Ξέρξη από τον Α ρ -τάβανο και την ανάληψη της αρχής από τον Αρταξέρξη (69), καθώς και την εξέγερση των Αιγυπτίων εναντίον των Περσών , τη βοήθεια των Αθηναίων και την ήττα τους (71, 74, 77). Το κλείσιμο του ενδεκάτου βιβλίου είναι σύντομο με απλή αναφορά στην αρχή του δωδεκάτου.

Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του παρόντος βιβλίου, δεδομένου ότι είναι το πρώτο που έχει σωθεί πλήρες και αναφέρεται στην ιστορική περίοδο, είναι ο χρονικός προσδιορισμός των γεγονότων βάσει των επωνύμων αρχόντων στην Αθήνα, των Ρωμαίων υπάτων και του έτους διεξαγωγής των Ολυμπιάδων. Τούτη η χρονολογική παράθεση των ιστορικών γεγο νότων είναι μεν σαφής, αλλά παρουσιάζει εγγενή προβλήματα για τον συγγραφέα που κατά καιρούς αναγκάζεται να ανατρέξει σε προηγούμενα συμβάντα, εκ των οποίων συνεπάγεται λογικά το προς περιγραφή ιστορικό γεγονός. Πέραν αυτού, όπως είπαμε παραπάνω, η ταυτόχρονη χρονολόγηση σύμφωνα με το αθηναϊκό και το ρωμαϊκό σύστημα &νέχει χρονική ασάφεια έξι μηνών που προκύπτει από το γεγονός ότι το ρωμαϊκό έτος άρχιζε την 1η Ιανουαρίου ενώ το αθηναϊκό περί τα μέσα Ιουλίου. Τέλος, κύρια πηγή του Δ ι ό δ ω ρου στο παρόν βιβλίο ήταν ο Ηρόδοτος .

23

Τάδε ένεστιν έν τή ενδέκατη των Διόδωρου βίβλων.

26

Στο ενδέκατο βιβλίο του Διόδωρου περιέχονται τα εξής

Περί της διάβασης του Ξέρξη στην Ευρώπη. Περί της μάχης στις Θερμοπύλες. Περί της ναυμαχία του Ξέρξη εναντίον των Ελλήνων. Π ώ ς , όταν ο Θεμιστοκλής νίκησε με στρατήγημα τον

Ξέρξη, οι Έλληνες νίκησαν στη ναυμαχία τους βαρβάρους στη Σαλαμίνα.

Π ώ ς ο Ξέρξης, αφού άφησε τον στρατηγό Μαρδόνιο με μέρος του στρατού , έφυγε για την Ασία .

Π ώ ς οι Καρχηδόνιοι εκστράτευσαν εναντίον της Σικε λίας με πολύ στρατό .

Π ώ ς ο Γέλων, αφού νίκησε τους βαρβάρους με στρατήγημα, άλλους κατέσφαξε και άλλους αιχμαλώτισε.

Π ώ ς ο Γέλων , μετά από παράκληση των Καρχηδονίων, τους παραχώρησε ειρήνη, αφού τους απέσπασε χρήματα.

Κρίσεις των Ελλήνων που αρίστευσαν στον πόλεμο. Μάχη των Ελλήνων εναντίον του Μαρδόνιου και των

Περσών στις Πλαταιές και νίκη των Ελλήνων. Πόλεμος των Ρωμαίων εναντίον των Αικολανών και

των κατοίκων του Τούσκλου. Περί της κατασκευής του Πειραιά από τον Θεμιστοκλή. Περί της βοήθειας που στάλθηκε από τον Ιέρωνα στους

Κυμαίους. Περί του πολέμου που έγινε από τους Ταραντίνους

εναντίον των Ιαπύγων.

27

ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ

28

ΒΙΒΛΟΣ ΕΝΔΕΚΑΤΗ

Π ώ ς ο Θρασυδαίος, ο γιος του Θήρωνος και τύραννος των Ακραγαντίνων, μετά την ήττα του από τους Συρακούσιους, έχασε την εξουσία.

Π ώ ς ο Θεμιστοκλής, που είχε καταφύγει στον Ξέρξη, αθωώθηκε από τις κατηγορίες που συνεπάγονταν τη θανατική ποινή.

Π ώ ς ελευθέρωσαν οι Αθηναίοι τις Ελληνικές πόλεις στην Ασία .

Περί του σεισμού που έγινε στη Λακωνία. Περί της αποστασίας των Μεσσηνίων και των Ειλώτων

από τους Λακεδαιμονίους. Π ώ ς οι Αργείοι, αφού γκρέμισαν τις Μυκήνες εκ θεμε

λίων, κατέστησαν την πόλη ακατοίκητη. Π ώ ς κατέλυσαν οι Συρακούσιοι τη βασιλική γενιά του

Γέλωνος. Π ώ ς , μετά τη δολοφονία του Ξέρξη, έγινε βασιλιάς ο

Αρταξέρξης . Περί της αποστασίας των Αιγυπτίων από τους Πέρσες. Περί των πολιτικών αναταραχών στις Συρακούσες. Π ώ ς οι Αθηναίοι νίκησαν στον πόλεμο τους Αιγινήτες

και τους Κορινθίους. Π ώ ς οι Φωκείς πολέμησαν εναντίον των Δωριέων . Π ώ ς ο Μυρωνίδης ο Αθηναίος, με λίγους στρατιώτες ,

νίκησε τους Βοιωτούς αν και ήταν πολύ περισσότεροι. Περί της εκστρατείας του Τολμίδη στην Κεφαλλονιά. Περί του πολέμου που έγινε στη Σικελία μεταξύ Εγε -

σταίων και Λιλυβαίων. Περί του 'πεταλισμού' που νομοθετήθηκε στις Συρα

κούσες. Εκστρατεία του Περικλή στην Πελοπόννησο. Εκστρατεία των Συρακούσιων στην Τυρρηνία. Περί των ονομαζόμενων Παλικών στη Σικελία. Περί της ήττας του Δουκέτιου και της απροσδόκητης

σωτηρίας του.

29

ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΤΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ


30

ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΤΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ


1. Το προηγούμενο λοιπόν βιβλίο, που ήταν το δέκατο της όλης αφήγησης, τελείωσε με τα γεγονότα της χρονιάς πριν από τη διάβαση του Ξέρξη στην Ευρώπη και τις αγορεύσεις που έγιναν στη γενική συνέλευση των Ελλήνων στην Κόρινθο σχετικά με τη συμμαχία του Γέλωνα με τους Έλληνες. Σε τούτο το βιβλίο θα συμπληρώσουμε τη συνέχεια της ιστορίας, αρχίζοντας από την εκστρατεία του Ξέρξη εναντίον των Ελλήνων, και θα σταματήσουμε στη χρονιά που προηγήθηκε της εκστρατείας των Αθηναίων εναντίον της Κύπρου υπό την ηγεσία του Κίμωνα 1 .

Όταν άρχοντας της Αθήνας ήταν ο Καλλιάδης, οι Ρ ω μαίοι κατέστησαν υπάτους τον Σπόριο Κάσσιο και τον Πρόκλο Ουεργίνιο Τρίκοστο, ενώ οι Ηλείοι τελούσαν την εβδομηκοστή πέμπτη Ολυμπιάδα, κατά την οποία ο Σ υ -ρακόσιος Αστύλος νίκησε στον αγώνα δρόμου ενός σ τ α δίου. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο βασιλιάς Ξέρξης εκστράτευσε εναντίον της Ελλάδας για την παρακάτω αιτία. Ο Μαρδόνιος ο Πέρσης ήταν εξάδελφος του Ξέρξη και συγγενής του εξ αγχιστείας, και θαυμαζόταν εξαιρετικά από τους Πέρσες για τη σύνεση και την ανδρεία του. Αυτός ο άντρας, όντας περήφανος και με υψηλό φρόνημα αλλά και βρισκόμενος στην ακμή της ηλικίας του, επιθυμούσε να γίνει αρχηγός μεγάλων στρατιωτικών δυ-

31


32


νάμεων, γι ' αυτό, έπεισε τον Ξέρξη να υποδουλώσει τους Έλληνες που ήταν πάντα εχθροί με τους Πέρσες. Ο Ξέρξης, πεισμένος από αυτόν και θέλοντας να διώξει όλους τους Έλληνες από την πατρίδα τους, έστειλε πρέσβεις στους Καρχηδονίους παρακινώντας τους σε σύμπραξη και συνήψε συμφωνία μαζί τους, έτσι ώ σ τ ε ο ίδιος να εκστρατεύσει εναντίον των Ελλήνων που κατοικούσαν στην Ελλάδα, ενώ ταυτόχρονα οι Καρχηδόνιοι να συγκεντρώσουν μεγάλες δυνάμεις και να υποτάξουν τους Έ λ λ η νες που κατοικούσαν στην περιοχή της Σικελίας και στην Ιταλία. Σύμφωνα λοιπόν με τις συνθήκες που συνήψαν, οι Καρχηδόνιοι, αφού μάζεψαν μεγάλη ποσότητα χρημάτων, συγκέντρωσαν μισθοφόρους τόσο από την Ιταλία όσο και από τη Λυγιστική καθώς επίσης και από τη Γαλατία και την Ιβηρία, και, επιπλέον, στρατολόγησαν δυνάμεις πολιτών από όλη τη Λιβύη και την Καρχηδόνα. Τελικά, αφού ασχολήθηκαν επί τρία χρόνια με τις προετοιμασίες, συγκέντρωσαν περισσότερους από τριακόσιες χιλιάδες πεζούς και διακόσια πλοία.

2. Ο Ξέρξης, αμιλλώμενος τους Καρχηδόνιους στον ζήλο, τους ξεπέρασε σε όλες τις προετοιμασίες στον βαθμό που υπερείχε των Καρχηδονίων σε πλήθος εθνών υπο τις διαταγές του. Άρχισε να ναυπηγεί πλοία σε ολη την παραθαλάσσια περιοχή που βρισκόταν υπό την εξουσία του, στη Φοινίκη και στην Αίγυπτο , αλλά και στην Κιλικία, την Παμφυλία και την Πισιδική, καθώς επίσης στη Λυκία, την Καρία, τη Μυσία, την Τ ρ ω ά δ α και στις πόλεις που βρίσκονταν στον Ελλήσποντο, στη Βιθυνία και στον Πόντο. Σε διάστημα προετοιμασίας τριών ετών, όπως και οι Καρχηδόνιοι, κατασκεύασε περισσότερα από χίλια διακόσια πολεμικά πλοία. Τον βοήθησε και ο πατέρας του ο Δαρείος που, πριν τον θάνατο του, είχε εξοπλίσει μεγάλες

33


34


δυνάμεις. Γιατί κι εκείνος, ηττημένος από τους Αθηναίους στον Μαραθώνα, με αρχηγό του στρατού του τον Δ ά τ η , εξακολουθούσε να είναι οργισμένος με τους νικητές Αθηναίους. Ο Δαρείος όμως , ενώ ήταν ήδη έτοιμος να διαβεί 2

εναντίον των Ελλήνων, εμποδίστηκε να το κάνει γιατί πέθανε, οπότε ο Ξέρξης, τόσο λόγω της απαίτησης του πατέρα του όσο και από τη συμβουλή του Μαρδόνιου, αποφάσισε να πολεμήσει τους Έλληνες.

Όταν λοιπόν όλα είχαν ετοιμαστεί για την εκστρατεία του, ο Ξέρξης παρήγγειλε στους ναυάρχους να συγκεντρώσουν τα πλοία στην Κύμη 2* και στη Φώκαια , ενώ ο ίδιος, αφού συγκέντρωσε τις δυνάμεις του πεζικού και του ιππικού από όλες τις σατραπείες, ξεκίνησε από τα Σούσα . Μόλις έφτασε στις Σάρδεις, έστειλε κήρυκες στην Ελλάδα προστάζοντας τους να πάνε σε όλες τις πόλεις και να ζητήσουν από τους Έλληνες «γη και ύ δ ω ρ » 3 . Έπε ι τα , διαίρεσε τη στρατιά του κι έστειλε ικανό αριθμό αντρών να γεφυρώσουν τον Ελλήσποντο και να σκάψουν μια δ ιώ ρυγα στον Ά θ ω 4 κατά μήκος του αυχένα της Χερρονησου, κάνοντας έτσι όχι μόνο τη διάβαση ασφαλή και σύντομη για τις δυνάμεις του αλλά και ελπίζοντας να τρομοκρατήσει τους Έλληνες προκαταβολικά με το μέγεθος των έργων. Αυτοί λοιπόν που στάλθηκαν για την κατασκευή των έργων τα ολοκλήρωναν με ταχύτητα λόγω των πολλών χε ριών των εργαζομένων. Οι Έλληνες, μαθαίνοντας το μέγεθος της δύναμης των Περσών, έστειλαν στη Θεσσαλία δέκα χιλιάδες οπλίτες για να καταλάβουν τα περάσματα γ ύ ρω από τα Τέμπη. Επικεφαλής των Λακεδαιμονίων ηταν ο Ευαίνετος 5 και των Αθηναίων ο Θεμιστοκλής. Αυτοί, αφου έστειλαν πρεσβευτές στις πόλεις, ζητούσαν να τους στείλουν στρατιώτες για να φυλάξουν από κοινού τα περάσματα , διότι ήθελαν να κάνουν όλες τις ελληνικές πόλεις να συμμετάσχουν στην εμπροσθοφυλακή και να κάνουν κοινή

35


36


τους υπόθεση τον πόλεμο με τους Πέρσες . Επειδή όμως οι περισσότεροι από τους Θεσσαλούς και τους λοιπούς Έ λ λ η νες που κατοικούσαν κοντά στα περάσματα είχαν δώσει «γη και ύδωρ» στους αγγελιοφόρους που είχαν φτάσει από τον Ξέρξη, οι δυο στρατηγοί , απελπίστηκαν σχετικά με τη φύλαξη των Τεμπών και ξαναγύρισαν στα μέρη τους.

3. Θα ήταν χρήσιμο να ξεχωρίσουμε τ ώ ρ α εκείνους τους Έλληνες που επέλεξαν την πλευρά των βαρβάρων, έτσι ώ σ τ ε , ονειδίζοντάς τους, το παράδειγμα τους να αποτρέψει, λόγω της δυσφήμισης τους, εκείνους που μπορεί να γίνουν στο μέλλον προδότες της κοινής ελευθερίας. Οι Αινιάνες λοιπόν και οι Δόλοπες , οι Μηλιείς 6, οι Περραιβοί και οι Μαγνήτες 7 τάχθηκαν με την πλευρά των βαρβάρων, ενώ ήταν ακόμα παρούσα η φρουρά στα Τέμπη, και, όταν οι φρουροί έφυγαν, οι Αχαιοί της Φθίας, οι Λοκροί , οι Θεσσαλοί και οι περισσότεροι Βοιωτοί έκλιναν προς τη μεριά των βαρβάρων. Οι Έλληνες όμως που συνεδρίαζαν στον Ισθμό, ψήφισαν να πληρώσουν οι Έλληνες που επέλεξαν με τη θέληση τους να υποστηρίξουν τους Πέρσες , δεκάτη στους θεούς, όταν θα επικρατούσαν στον πόλεμο, ενώ σ' εκείνους που είχαν παραμείνει ουδέτεροι, ψήφισαν να στείλουν πρέσβεις που θα τους παρακινούσαν να α γ ω νιστούν μαζί τους για την κοινή ελευθερία. Α π ό τους τε λευταίους, μερικοί επέλεξαν ειλικρινά τη συμμαχία, ενώ οι άλλοι ανέβαλλαν την απόφαση τους επί καιρό, ενδιαφερόμενοι μόνο για τη δική τους ασφάλεια και καραδοκώντας την έκβαση του πολέμου. Ό σ ο για τους Αργείους, αφού έστειλαν πρέσβεις στο κοινό συνέδριο, υποσχέθηκαν να μπουν στη συμμαχία αν τους παραχωρούνταν ένα μέρος της διοίκησης. Σ' αυτούς οι σύνεδροι ξεκαθάρισαν ότι, αν θεωρούσαν χειρότερο το να έχουν Έλληνα στρατηγό από το να έχουν βάρβαρο αφέντη, καλά θα έκαναν να παραμείνουν

37


38


ουδέτεροι,, αν όμως φιλοδοξούσαν να αναλάβουν την αρχηγία των Ελλήνων, έπρεπε π ρ ώ τ α , τους είπαν, να έχουν κάνει έργα άξια αυτής της αρχηγίας και μετά να επιζητούν μια τόσο μεγάλη τιμή. Μετά από αυτά, όταν οι πρέσβεις του Ξέρξη ήρθαν στην Ελλάδα και απαίτησαν γη και ύδωρ , όλες οι πόλεις 8 , με την απάντηση τους, απέδειξαν τον ζήλο που είχαν για την κοινή ελευθερία.

Όταν ο Ξέρξης έμαθε ότι ο Ελλήσποντος είχε γεφυρωθεί και η διώρυγα 9 στον Ά θ ω είχε σκαφτεί, κίνησε από τις Σάρδεις με πορεία προς τον Ελλήσποντο. Φτάνοντας στην Αβυδο , πέρασε τον στρατό του από το ζεύγμα στην Ε υ ρώπη. Στην πορεία του μέσα από τη Θράκη, έπαιρνε κι άλλους πολλούς στρατιώτες από τους Θράκες αλλά και από τους Έλληνες που συνόρευαν με αυτούς. Μόλις έφτασε στον ονομαζόμενο Δορίσκο 1 0 , κάλεσε εκεί το ναυτικό έτσι ώ σ τ ε να έχει και τις δυο δυνάμεις [ναυτικές και χερσαίες] συγκεντρωμένες σε έναν τόπο . Εκεί, έκανε και την επιθεώρηση ολόκληρης της στρατιάς. Ο αριθμός της δύναμης του πεζικού ξεπερνούσε τις οκτακόσιες χιλιάδες άντρες, ενώ το σύνολο των πολεμικών πλοίων ξεπερνούσε τα χίλια διακόσια, από τα οποία τα τριακόσια είκοσι ήταν ελληνικά' τα πληρώματα παρείχαν οι Έλληνες ενώ τα σκάφη τα είχε χορηγήσει ο βασιλιάς. Όλα τα υπόλοιπα λογαριάζονταν ως βαρβαρικά" από αυτά, οι Αιγύπτιοι είχαν δώσει διακόσια, οι Φοίνικες τριακόσια, οι Κίλικες ογδόντα, οι Πάμφυλοι σαράντα και οι Λύκιοι άλλα τόσα , ογδόντα επιπλεον-οι Κ ά ρες και εκατόν πενήντα οι Κύπριοι. Από τους Έλληνες, οι Δωριείς που κατοικούσαν προς την Καρία μαζί με τους Ροδίους και τους Κ ώ ε ς έστειλαν σαράντα, οι Ί ω ν ε ς μαζί με τους Χίους και τους Σαμίους, εκατό, οι Αιολείς μαζί με τους Λεσβίους και τους Τενέδιους σαράντα, οι Ελλησπό-ντιοι ογδόντα μαζί με τους κατοίκους της περιοχής του Πόντου, και οι κάτοικοι των νησιών πενήντα - γιατί ο βα -

39


40


σιλιάς είχε πάρει με το μέρος του τα νησιά που βρίσκονταν μεταξύ των Κυάνεων" , του Τριοπίου και του Σουνίου. Τ ό σες λοιπόν ήταν οι τριήρεις, εκτός από τα οκτακόσια πενήντα μεταγωγικά αλόγων και τις τρεις χιλιάδες τριακο-ντόρους 1 2 . Ο Ξέρξης λοιπόν ήταν απασχολημένος με την επιθεώρηση των δυνάμεων στον Δορίσκο .

4. Όταν αναγγέλθηκε στους συνέδρους των Ελλήνων ότι οι δυνάμεις των Περσών βρίσκονταν κοντά, θεώρησαν καλό να αποστείλουν γρήγορα τη ναυτική δύναμη στο Αρτεμίσιο της Εύβοιας, θεωρώντας τον τόπο κατάλληλο για την αντιμετώπιση των εχθρών, και ικανό αριθμό οπλιτών στις Θερμοπύλες για να καταλάβουν εκ των προτέρων τα περάσματα στα στενά και να εμποδίσουν τους βαρβάρους να προχωρήσουν εναντίον της Ελλάδας, διότι προσπάθεια τους ήταν να περιλάβουν όσους είχαν επιλέξει την πλευρά των Ελλήνων και να κάνουν ό,τι ήταν δυνατόν για να διαφυλάξουν τους συμμάχους. Αρχηγός ολόκληρου του στόλου ήταν ο Ευρυβιάδης ο Λακεδαιμόνιος, ενώ εκείνων που εστάλησαν στις Θερμοπύλες ο Λεωνίδας ο βασιλιάς των Σπαρτ ιατών , άντρας που εκτιμούσε τα μέγιστα την ανδρεία και τη στρατηγική ικανότητα. Όταν ανέλαβε την εξουσία, έδωσε εντολή να τον ακολουθήσουν μόνο χίλιοι στην εκστρατεία. Όταν οι έφοροι του είπαν ότι οδηγούσε πάρα πολύ λίγους εναντίον μεγάλης δύναμης και τον πρόσταξαν να πάρει περισσότερους, τους είπε ανεπίσημα ότι για να εμποδίσουν τους βαρβάρους να περάσουν από τα περάσματα ήταν λίγοι, αλλά για την πράξη προς την οποία πορεύονταν ήταν ήδη πολλοί. Κ α θ ώ ς η απάντηση που δόθηκε ήταν αινιγματική και ασαφής, τον ξαναρώτησαν αν θεωρούσε π ω ς τους οδηγούσε προς κάποια ευτελή πράξη. Εκείνος αποκρίθηκε ότι, στα λόγια, τους οδηγούσε να φυλάξουν τα περάσματα, αλλά, στην πράξη, για να πεθά-

41


42


νουν για την κοινή ελευθερία - έτσι, αν πήγαιναν οι χίλιοι, η Σπάρτη θα γινόταν πιο επιφανής όταν θα πέθαιναν, αλλά αν οι Λακεδαιμόνιοι εκστράτευαν πανδημεί, η Λακεδαιμόνια θα χανόταν παντελώς, γιατί κανείς απ ' αυτούς δεν θα τολμούσε να τραπεί σε φυγή, ώ σ τ ε να σωθεί. Υπήρχαν λοιπόν χίλιοι Λακεδαιμόνιοι και μαζί με αυτούς τριακόσιοι Σπαρτιάτες , ενώ οι υπόλοιποι Έλληνες που στάλθηκαν μαζί τους στις Θερμοπύλες ήταν τρεις χιλιάδες. Ο Λεωνί δας λοιπόν μαζί με τέσσερις χιλιάδες άντρες βάδιζε προς τις Θερμοπύλες, ενώ οι Λοκροί που κατοικούσαν κοντά στα περάσματα είχαν δώσει γη και ύδωρ στους Πέρσες και είχαν υποσχεθεί ότι θα καταλάμβαναν εκ των προτέρων τα περάσματα . Μόλις όμως έμαθαν ότι ο Λεωνίδας έφτανε στις Θερμοπύλες, μετάνιωσαν και πήγαν με την πλευρά των Ελλήνων. Πήγαν λοιπόν στις Θερμοπύλες χίλιοι Λοκροί , άλλοι τόσοι Μηλιείς και περίπου χίλιοι Φωκείς, καθώς και περίπου τετρακόσιοι Θηβαίοι από την άλλη παράταξη , γιατί οι κάτοικοι των Θηβών είχαν διχαστεί ως προς τη συμμαχία με τους Πέρσες. Οι Έ λ λ η νες λοιπόν που είχαν συνταχθεί με τον Λεωνίδα , όντας τόσοι σε αριθμό, κάθονταν στις Θερμοπύλες περιμένοντας την άφιξη των Περσών.

5. Ο Ξέρξης, μετά την επιθεώρηση των δυνάμεων, προχώρησε με όλο του το στράτευμα, ενώ όλος ο στόλος έπλεε παράλληλα με την πορεία του πεζικού μέχρι την πόλη Άκανθο 1 3 . Από εκεί τα πλοία πέρασαν, μέσα από το μέρος όπου είχε ανοιχτεί η διώρυγα, στην άλλη θάλασσα γρήγορα και με ασφάλεια. Όταν όμως ο Ξέρξης έφτασε στον Μαλιακό κόλπο, πληροφορήθηκε ότι οι αντίπαλοι είχαν προκαταλάβει τα περάσματα . Γι ' αυτό, αφού συγκέ- ' ντρωσε πάλι εκεί το σύνολο της δύναμης του, κάλεσε τους συμμάχους του από την Ευρώπη, που ήταν κάτι λιγότερο

43


44


από διακόσιες χιλιάδες άντρες. Έ τ σ ι λοιπόν, είχε συνολικά όχι λιγότερους από ένα εκατομμύριο στρατιώτες , χώρια τη ναυτική δύναμη. Το πλήθος των ανδρών που βρίσκονταν στα πολεμικά πλοία και που μετέφεραν τις προμήθειες και τον υπόλοιπο εξοπλισμό δεν ήταν μικρότερο από αυτό που προαναφέραμε, ώ σ τ ε δεν υπάρχει τίποτα το εκπληκτικό σε ό,τι λέγεται για το πλήθος που είχε συγκεντρώσει ο Ξέρξης, γιατί λένε π ω ς τα ποτάμια που είχαν πάντα νερό στέρεψαν εξαιτίας του ατελείωτου πλήθους, ενώ τα πελάγη καλύφθηκαν ολότελα από τα πανιά των πλοίων. Οι μεγαλύτερες λοιπόν δυνάμεις των οποίων η περιγραφή έχει παραδοθεί στην ιστορική μνήμη είναι αυτές που συνόδευαν τον Ξέρξη. Αφού οι Πέρσες στρατοπέδευσαν κοντά στον Σπερχειό ποταμό , ο Ξέρξης έστειλε αγγελιοφόρους στις Θερμοπύλες για να ανακαλύψουν, μεταξύ άλλων, τι σκόπευαν να κάνουν οι Έλληνες σχετικά με τον πόλεμο μαζί του. Πρόσταξε επίσης τους αγγελιοφόρους να τους παραγγείλουν ότι ο βασιλιάς Ξέρξης προστάζει να αφήσουν όλοι τα όπλα τους, να επιστρέψουν χωρίς κανένα κίνδυνο στις πατρίδες τους και να συμμαχήσουν με τους Πέρσες" όταν θα τα έκαναν αυτά, τους υποσχέθηκε ότι θα έδινε στους Έλληνες μεγαλύτερη και καλύτερη χώρα από αυτή που κατείχαν τ ώ ρ α . Ο Λεωνίδας, αφού άκουσε τους αγγε λιοφόρους, αποκρίθηκε ότι, ακόμα κι αν συμμαχούσαν με τον βασιλιά, θα του ήταν πιο χρήσιμοι με τα όπλα τους, αλλά και αν αναγκάζονταν να πολεμήσουν εναντίον του, θα αγωνίζονταν με αυτά με μεγαλύτερη γενναιότητα υπέρ της ελευθερίας" όσο για τη χώρα που υποσχόταν να τους δώσει , αποκρίθηκε π ω ς είναι πατρογονική συνήθεια στους Έ λ λ η νες να μην αποκτούν γη με τη δειλία αλλά με την ανδρεία.

6. Ο βασιλιάς, όταν έμαθε από τους αγγελιοφόρους την απάντηση των Ελλήνων, κάλεσε τον Σπαρτιάτη Δ η μ ά ρ α -

45


46


το , που είχε εξοριστεί από την πατρίδα του και είχε καταφύγει σ' αυτόν, και, περιγελώντας τις απαντήσεις, ρ ώ τησε τον Λ ά κ ω ν α : « Θ α το βάλουν στα πόδια οι Έλληνες γρηγορότερα από τα άλογα μου ή θα τολμήσουν να αντι-παραταχθούν σε τόσο μεγάλες δυνάμεις;» Λένε π ω ς ο Δημάρατος είπε: «Ούτε εσύ ο ίδιος αγνοείς την ανδρεία των Ελλήνων, γιατί τους βαρβάρους που εξεγείρονται τους πολεμάς με ελληνικές δυνάμεις. Μη φαντάζεσαι λοιπόν ότι εκείνοι που μάχονται καλύτερα από τους Πέρσες για να διατηρήσουν τη δική σου εξουσία, για τη δική τους ελευθερία θα διακινδυνεύσουν τη ζωή τους λιγότερο ενάντια στους Πέρσες» . Ο Ξέρξης όμως τον περιγέλασε και τον πρόσταξε να τον ακολουθήσει για να δει τους Λακεδαιμονίους να τρέπονται σε φυγή. Πήρε λοιπόν τον στρατό του και βάδισε εναντίον των Ελλήνων στις Θερμοπύλες, τ οπο θετώντας τους Μήδους μπροστά από όλα τα έθνη' επιλέγοντας τους είτε λόγω της ανδρείας τους ή επειδή ήθελε να τους εξολοθρεύσει. Διότι οι Μήδοι εξακολουθούσαν να έχουν υψηλό φρόνημα, μια που η ηγεμονία των προγόνων τους δεν είχε πολύ καιρό που είχε καταβληθεί. Συνέβη μάλιστα να είναι στους Μήδους αδελφοί και γιοι εκείνων που είχαν πεθάνει στον Μαραθώνα, ... πιστεύοντας ότι θα επιζητούσαν με όλη τους την καρδιά να πάρουν εκδίκηση από τους Έλληνες. Οι Μήδοι λοιπόν, αφού συντάχθηκαν για μάχη με τούτο τον τρόπο, επιτέθηκαν στους υπερασπιστές των Θερμοπυλών, ο Λεωνίδας όμως , καλά προετοιμασμένος, συγκέντρωσε τους Έλληνες στο πιο στενό σημείο του περάσματος .

7. Η μάχη που ακολούθησε ήταν πεισματική, και, επειδή οι βάρβαροι είχαν θεατή της ανδρείας τους τον βασιλιά, ενώ οι Έλληνες, από την πλευρά τους, είχαν στον νου τους

47


48


την ελευθερία και παρακινούνταν στον αγώνα από τον Λεωνίδα, το τολμηρό εγχείρημα κατέληξε να είναι εκπληκτικό. Διότι , επειδή η μάχη δινόταν εκ του συστάδην και τα χτυπήματα δίνονταν σ ώ μ α με σ ώ μ α και επίσης οι γραμμές των αντιπάλων ήταν πολύ πυκνές, η μάχη επί πολύ χρόνο ήταν ισόρροπη. Κ α θ ώ ς οι Έλληνες υπερείχαν σε ανδρεία και σε μέγεθος ασπίδων, οι Μήδοι άρχισαν να ενδίδουν, γιατί πολλοί από αυτούς έπεσαν και ουκ ολίγοι γέμισαν τραύματα. Τους Μήδους διαδέχτηκαν στη μάχη οι Κίσσιοι και οι Σάκες , που είχαν επιλεγεί για την ανδρεία τους και είχαν τοποθετηθεί ακριβώς μετά από τους Μήδους. Ό π ω ς συγκρούστηκαν, φρέσκοι αυτοί με ήδη κατα πονημένους, για' λίγη ώρα άντεξαν τη μάχη, αλλά καθώς σκοτώνονταν και πιέζονταν ισχυρά από τους άντρες του Λεωνίδα, υποχώρησαν. Γιατί οι βάρβαροι, χρησιμοποιώντας μικρές στρογγυλές και ελαφριές ασπίδες, πλεονεκτούσαν όταν πολεμούσαν σε ευρύχωρο τόπο γιατί είχαν ευκινησία, αλλά σε στενά μέρη δεν μπορούσαν να τραυματίσουν εύκολα τους αντιπάλους, που είχαν πυκνή διάταξη και ήταν ολόκληροι καλυμμένοι από μεγάλες ασπίδες, και οι ίδιοι, μειονεκτώντας λόγω της ελαφρότητας των όπλων που τους προστάτευαν, δέχονταν απανωτά τραύματα. Τέλος, ο Ξέρξης, βλέποντας όλο τον τόπο στα περάσματα στρωμένο με νεκρούς και τους βαρβάρους να μην αντέχουν στην ανδρεία των Ελλήνων, έστειλε μπροστά τους επίλεκτους Πέρσες που ονομάζονταν αθάνατοι και θεωρούνταν οι πρώτοι σε ανδραγαθήματα από τους συμπολεμιστές τους. Όταν όμως τράπηκαν και αυτοί σε φυγή, αφού αντιστάθηκαν για σ ύ ντομο χρονικό διάστημα, τότε , καθώς έπεφτε και η νύχτα, έθεσαν τέρμα στις εχθροπραξίες, έχοντας από τους βαρβά ρους σκοτωθεί πολλοί ενώ από τους Έλληνες είχαν πέσει μόνο λίγοι.

49


50


8. Την επομένη, ο Ξέρξης, τ ώ ρ α που η μάχη είχε τε λειώσει αντίθετα από τις προσδοκίες του, διάλεξε από όλα τα έθνη τους άντρες οι οποίοι θεωρούνταν ότι υπερείχαν σε ανδρεία και τόλμη και μετά από πολλές παρακλήσεις τους ανήγγειλε προκαταβολικά ότι αν μεν κατάφερναν να παραβιάσουν την είσοδο θα τους έδινε αξιόλογα δώρα , αλλά αν τρέπονταν σε φυγή η ποινή θα ήταν θάνατος. Ετούτοι όρμησαν στους Έλληνες σε πολύ πυκνή διάταξη και με μεγάλη βιαιότητα, αλλά τότε οι άντρες του Λεωνίδα πύκνωσαν κι αυτοί τις γραμμές τους και κάνοντας την παράταξη τους σαν τείχος αγωνίζονταν μανιασμένη. Ο ζήλος τους έφτασε σε τέτοιο βαθμό ώ σ τ ε οι γραμμές που συνηθίζεται να μετέχουν εκ περιτροπής στη μάχη δεν υποχωρούσαν, αλλά υπομένοντας αδιαλείπτως τα δείνα σκότωναν πολλούς από τους επίλεκτους βαρβάρους. Πολεμώντας όλη την ημέρα, αμιλλόνταν ο ένας τον άλλον οι μεγαλύτεροι σε ηλικία παραβάλλονταν με την ακμή των νέων, ενώ οι νεότεροι συναγωνίζονταν την εμπειρία και τη δόξα των μεγαλυτέρων. Όταν τελικά τράπηκαν σε φυγή και οι επίλεκτοι, οι βάρβαροι που ήταν παραταγμένοι πίσω από αυτούς, πύκνωσαν τις γραμμές τους και δεν άφηναν τους επίλεκτους να τραπούν σε φυγή, κι έτσι αναγκάζονταν να στραφούν πάλι κατά μπρος και να πολεμήσουν. Κι ενώ ο βασιλιάς δεν ήξερε τι να κάνει και πίστευε π ω ς κανένας δεν θα τολμούσε πια να μπει στη μάχη, πήγε σ' αυτόν κάποιος ντόπιος Τραχίνιος, που γνώριζε καλά την ορεινή περιοχή. Αυτός, αφού παρουσιάστηκε στον Ξέρξη, του υποσχέθηκε να οδηγήσει τους Πέρσες μέσα από κάποιο στενό και απόκρημνο μονοπάτι, έτσι ώ σ τ ε εκείνοι που θα πήγαιναν μαζί του θα βρίσκονταν πίσω από τους άντρες του Λεωνί δα, οι οποίοι θα βρίσκονταν έτσι περικυκλωμένοι και θα ήταν εύκολο να σκοτωθούν. Ο βασιλιάς καταχάρηκε και, αφού τίμησε με δώρα τον Τραχίνιο, έστειλε μαζί του τη

51


52


νύχτα είκοσι χιλιάδες στρατιώτες . Κάποιος όμως από τους Πέρσες ονόματι Τυρραστιάδας, που καταγόταν από την Κύμη, έντιμος άνθρωπος και καλού χαρακτήρα, δραπέτευσε από το στρατόπεδο των Περσών τη νύχτα και πήγε στους άντρες του Λεωνίδα φανερώνοντας τους τα σχετικά με τον Τραχίνιο, τα οποία αγνοούσαν.

9. Μαθαίνοντας τα οι Έλληνες συνεδρίασαν μέσα στη μέση της νύχτας και συσκέπτονταν σχετικά με τους επικείμενους κινδύνους. Μερικοί λοιπόν είπαν ότι έπρεπε να εγκαταλείψουν αμέσως τα περάσματα και να αναζητήσουν ασφάλεια κοντά στους συμμάχους, γιατί ήταν αδύνατον να σωθούν όσοι θα έμεναν. Ο Λεωνίδας όμως , ο βασιλιάς των Λακεδαιμονίων, φιλοδοξώντας να περιβάλει τόσο τον εαυτό του όσο και τους Σπαρτιάτες με μεγάλη δόξα, πρόσταξε όλους τους άλλους Έλληνες να φύγουν και να σωθούν, έτσι ώ σ τ ε στις άλλες μάχες να πολεμήσουν μαζί με τους Έλλη νες, οι ίδιοι όμως οι Λακεδαιμόνιοι, είπε, έπρεπε να μείνουν και να μην εγκαταλείψουν τη φύλαξη των περασμάτων, διότι εκείνοι που ηγούνται της Ελλάδας οφείλουν να πεθαίνουν πρόθυμα αγωνιζόμενοι για τα πρωτεία. Α μ έ σ ω ς λοιπόν όλοι οι άλλοι έφυγαν, ενώ ο Λεωνίδας μαζί με τους συμπολίτες του εκτέλεσε ηρωικές και εκπληκτικές πράξεις. Μολονότι οι Λακεδαιμόνιοι ήταν λίγοι, γιατί είχε κρατήσει μόνο τους Θεσπιείς και συνολικά δεν είχε περισσότερους από πεντακόσιους άντρες, ήταν έτοιμος να υποδεχτεί τον θάνατο για χάρη της Ελλάδας. Μετά από αυτά, οι Πέρσες που συνόδευαν τον Τραχίνιο, αφού έκαναν τον γύρο της δύσβατης περιοχής, βρέθηκαν ξαφνικά πίσω από τους άντρες του Λεωνίδα, και οι Έλληνες, έχοντας παραιτηθεί από κάθε ελπίδα σωτηρίας και επιλέγοντας την καλή φήμη, ζητούσαν με μια φωνή από τον αρχηγό τους να τους οδηγήσει εναντίον των εχθρών, πριν μάθουν οι Πέρσες ότι

53


54


οι δικοί τους είχαν κάνει, τον κύκλο. Ο Λεωνίδας, αποδεχόμενος την ετοιμότητα των στρατιωτών του, τους παρήγγειλε να ετοιμάσουν γρήγορα το πρωινό τους, αφού το δείπνο τους θα το έπαιρναν στον Άδη. Όσο για τον ίδιο, έφαγε επίσης, σύμφωνα με τη διαταγή που είχε δώσει, πιστεύοντας πως έτσι θα μπορούσε να διατηρήσει τις δυνάμεις του για πολύ χρόνο και να έχει αντοχή στους κινδύνους της μάχης. Μόλις ανέλαβαν μετά από λίγο τις δυνάμεις τους και ήταν όλοι έτοιμοι, ο Λεωνίδας πρόσταξε τους στρατιώτες να επιτεθούν στο στρατόπεδο των αντιπάλων, να σκοτώσουν όσους συναντήσουν και να ορμήσουν στην ίδια τη σκηνή του βασιλιά.

10. Εκείνοι λοιπόν, σύμφωνα με τις εντολές του, έπεσαν, ενώ ήταν ακόμα νύχτα, σαν ένα σώμα στο στρατόπεδο των Περσών, με τον Λεωνίδα επικεφαλής να τους οδηγεί14. Οι βάρβαροι, τόσο λόγω του αναπάντεχου της επίθεσης όσο και από άγνοια, έβγαιναν από τις σκηνές όλοι μαζί τρέχοντας άτακτα μέσα σε μεγάλη ταραχή, και νομίζοντας ότι οι στρατιώτες που είχαν φύγει με τον Τραχίνιο είχαν χαθεί και ότι είχε έρθει καταπάνω τους όλη η δύναμη των Ελλήνων, κατατρόμαξαν. ΙΥ αυτό και σκοτώθηκαν πολλοί από τους άντρες του Λεωνίδα, αλλά ακόμη περισσότεροι χάθηκαν από τους ίδιους τους συντρόφους τους που, μέσα στην άγνοια τους, τους περνούσαν για εχθρούς. Γιατί, από τη μια, η νύχτα στερούσε την αληθινή επίγνωση των πραγμάτων και, από την άλλη, η ταραχή που είχε απλωθεί σε όλο το στρατόπεδο ήταν λογικό να δημιουργεί μεγάλο μακελειό, αφού αλληλοσκοτώνονταν, καθώς οι περιστάσεις δεν επέτρεπαν λεπτομερή εξέταση, επειδή δεν υπήρχαν εντολές από κάποιον αρχηγό ούτε κάποιο σύνθημα για να το ζητήσουν ούτε, γενικά, κάποια λογική στην όλη κατάσταση. Αν λοιπόν ο βασιλιάς είχε μείνει στη βασιλική σκηνή, εύ-

55


56


κολα θα είχε σκοτωθεί κι αυτός από τους Έλληνες και όλος ο πόλεμος θα είχε φτάσει σε γρήγορο τέλος. Όπως όμως είχε το πράγμα, ο Ξέρξης είχε πεταχτεί έξω στην αναταραχή, και οι Έλληνες, ορμώντας μέσα στη σκηνή, σκότωσαν σχεδόν όλους όσους βρήκαν μέσα. Όσο ήταν ακόμα νύχτα, περιπλανιόνταν μέσα σε όλο το στρατόπεδο αναζητώντας, όπως ήταν λογικό, τον Ξέρξη. Όταν όμως ξημέρωσε και φανερώθηκε η όλη κατάσταση, οι Πέρσες, βλέποντας πως οι Έλληνες ήταν λίγοι, τους αψήφησαν. Δεν συγκρούστηκαν βέβαια μαζί τους πρόσωπο με πρόσωπο, φοβούμενοι την ανδρεία τους, αλλά τους κύκλωσαν από τα πλάγια και από πίσω και, ρίχνοντας τους από παντού βέλη και ακόντια, τους σκότωσαν όλους. Έτσι λοιπόν τελείωσαν τη ζωή τους οι άντρες που φύλαγαν τα περάσματα στις Θερμοπύλες μαζί με τον Λεωνίδα.

11. Ποιος δεν θα θαύμαζε τις αρετές αυτών των ανδρών; Των ανδρών αυτών που, ομόψυχα, δεν εγκατέλειψαν τη θέση που τους είχε ορίσει η Ελλάδα, αλλά πρόσφεραν πρόθυμα τη δική τους ζωή για την κοινή σωτηρία των Ελλήνων και προτίμησαν να πεθάνουν τιμημένα παρά να ζήσουν ατιμασμένα. Αλλά ούτε τον τρόμο των Περσών θα μπορούσε κάποιος να αμφισβητήσει ότι υπήρξε. Γιατί ποιος από τους βαρβάρους μπορούσε να συλλάβει αυτό που έγινε; Ποιος μπορούσε να περιμένει ότι πεντακόσιοι μόλις άνθρωποι θα τολμούσαν να επιτεθούν σε ένα εκατομμύριο άντρες; Γι αυτό, ποιος από τους μεταγενέστερους δεν θα ζήλευε την αρετή εκείνων των ανδρών που, νικημένοι από το μέγεθος της περίστασης, υποτάχτηκαν μεν σωματικά αλλά οι ψυχές τους δεν ηττήθηκαν; Κατά συνέπεια, μόνο αυτοί από όσους μνημονεύονται έχουν γίνει, ενώ ηττήθηκαν, ενδοξότεροι από άλλους που κέρδισαν τις ω-

57


58


ραιότερες νίκες. Γιατί τους γενναίους άντρες δεν πρέπει να τους κρίνουμε από το αποτέλεσμα αλλά από την πρόθεση, εφόσον στη μια περίπτωση κυριαρχεί η τύχη, ενώ στην άλλη εκείνο που δοκιμάζεται είναι η πρόθεση. Γιατί ποιος θα έκρινε καλύτερους άλλους άνδρες από εκείνους που, αν και δεν ήταν ίσοι ούτε με το ένα χιλιοστό μέρος των αντιπάλων, τόλμησαν να παρατάξουν τη δική τους ανδρεία ενάντια σε απίστευτα πλήθη; Δεν ήλπιζαν να επικρατήσουν τόσων πολλών μυριάδων, αλλά θεώρησαν ότι έπρεπε να ξεπεράσουν σε ανδραγαθία όλους τους προγενεστέρους αυτών, και έκριναν ότι η μάχη που είχαν να δώσουν ήταν προς τους βαρβάρους, αλλά ο αγώνας και το βραβείο της γενναιότητας ήταν προς όλους όσους θα θαυμάζονταν για την ανδρεία τους. Γιατί μόνο αυτοί από όλους όσους μνημονεύονται από την αυγή του χρόνου, επέλεξαν να διαφυλάξουν τους νόμους της χώρας τους μάλλον παρά τις ίδιες τους τις ζωές, χωρίς να δυσφορούν για το γεγονός ότι απειλούνταν από τους μέγιστους των κινδύνων, αλλά κρίνοντας ότι το πιο επιθυμητό για εκείνους που ασκούν την αρετή είναι να δίνουν τέτοιους αγώνες. Δίκαια θα θεωρούσε κανείς ότι τούτοι ήταν περισσότερο υπεύθυνοι για την κοινή ελευθερία των Ελλήνων απ' ό,τι εκείνοι που νίκησαν αργότερα στις μάχες εναντίον του Ξέρξη, γιατί ενθυμούμενοι τούτες τις πράξεις οι βάρβαροι κατατρόμαζαν, ενώ οι Έλληνες παρακινούνταν προς όμοια ανδραγαθία. Γενικά, μόνο αυτοί οι άνδρες, από όσους υπήρξαν πριν από αυτούς, πέρασαν στην αθανασία λόγω της εξαιρετικής τους ανδρείας. Γι αυτό, όχι μόνο οι ιστορικοί συγγραφείς αλλά και πολλοί από τους ποιητές ύμνησαν τις ανδραγαθίες τους. Ένας από αυτούς ήταν και ο Σιμωνίδης, ο λυρικός ποιητής, που συνέθεσε ένα εγκώμιο, αντάξιο της αρετής τους, στο οποίο λέει,

59


ω


Για κείνους που πέθαναν στις Θερμοπύλες, ένδοξη η τύχη, ωραίος ο θάνατος, βωμός ο τάφος, μνήμη παντοτινή αντί για θρήνος, κι η μοίρα τους αντικείμενο εγκωμίων. Σάβανο σαν κι αυτό μήτε η σαπίλα μήτε ο χρόνος ο πανδαμάτορας θα αμαυρώσει των γενναίων ανδρών. Και το μνήμα την καλή φήμη της Ελλάδας διάλεξε για

ένοικο του. Μάρτυρας είναι ο Λεωνίδας, ο βασιλιάς της Σπάρτης, που μέγα στολίδι άφησε πίσω του την αρετή και δόξα

αιώνια.

12. Όσο για μας, αφού μιλήσαμε αρκετά σχετικά με την ανδρεία τούτων των ανδρών, ας ξαναγυρίσουμε στη συνέχεια της αφήγησης. Ο Ξέρξης λοιπόν, αφού κέρδισε τα περάσματα με τον τρόπο που είπαμε και νίκησε την παροιμιώδη «Καδμεία νίκη» 1 5, σκότωσε βέβαια λίγους από τους εχθρούς, αλλά έχασε πολύ περισσότερους από τους δικούς του. Αφού κυρίευσε τα περάσματα με το πεζικό, αποφάσισε να δοκιμάσει και τους αγώνες στη θάλασσα. Κάλεσε λοιπόν αμέσως τον διοικητή του στόλου, τον Με-γαβάτη, και τον διέταξε να πλεύσει εναντίον του ναυτικού των Ελλήνων και να επιχειρήσει να ναυμαχήσει με ολόκληρο τον στόλο κατά των Ελλήνων. Εκείνος, ακολουθώντας τις εντολές του βασιλιά, ξεκίνησε από την Πύδνα της Μακεδονίας και κατέπλευσε στο ακρωτήριο της Μαγνησίας, το ονομαζόμενο Σηπιάδα. Εκεί, από έναν ισχυρό άνεμο που σηκώθηκε, έχασε πάνω από τριακόσιες πολεμικές τριήρεις και μεγάλο πλήθος από τα πλοία που μετέφεραν άλογα και από τα υπόλοιπα. Όταν ο άνεμος σταμάτησε, σήκωσε άγκυρα και κατέπλευσε στο ακρωτήριο Αφέτες της Μαγνησίας. Από εκεί έστειλε διακόσιες τριήρεις, προ-

61


62


στάζοντας τους κυβερνήτες τους να κάνουν από τα δεξιά τον περίπλου της Εύβοιας και να κυκλώσουν τους εχθρούς. Οι Έλληνες ήταν αγκυροβολημένοι στο ακρωτήριο Αρτεμίσιο της Εύβοιας και είχαν συνολικά διακόσιες ογδόντα τριήρεις. Από αυτά τα πλοία, αθηναϊκά ήταν εκατόν σαράντα και τα υπόλοιπα όλων των άλλων Ελλήνων. Ναύαρχος αυτών των πλοίων ήταν ο Ευρυβιάδης ο Σπαρτιάτης, ενώ ο Θεμιστοκλής ο Αθηναίος είχε τη γενική διοίκηση του στόλου. Διότι αυτός, λόγω της σύνεσης και της στρατηγικής του ικανότητας, ετύγχανε μεγάλης αποδοχής, όχι μόνο από τους Έλληνες ναυτικούς αλλά και από τον ίδιο τον Ευρυβιάδη, και όλοι σε τούτον στρέφονταν και τον υπάκουαν πρόθυμα. Στο συμβούλιο των κυβερνητών που έγινε για την ναυμαχία, όλοι οι άλλοι ήταν υπέρ του να μείνουν ακίνητοι και να περιμένουν την έφοδο του εχθρού, και μόνο ο Θεμιστοκλής εξέφρασε την αντίθετη γνώμη, εξηγώντας τους ότι τους συνέφερε να πλεύσουν εναντίον των εχθρών με όλο τον στόλο συντεταγμένο. Γιατί με αυτό τον τρόπο θα πλεονεκτούσαν, καθώς θα έπλεαν με όλα μαζί τα πλοία εναντίον ενός εχθρού του οποίου ο σχηματισμός θα ήταν διασπασμένος λόγω της σύγχυσης η οποία θα υπήρχε, εφόσον θα απέπλεαν από πολλά και σε απόσταση μεταξύ τους λιμάνια. Τελικά, οι Έλληνες έπλευσαν εναντίον των εχθρών, σύμφωνα με τη γνώμη του Θεμιστοκλή, με ολόκληρο τον στόλο. Επειδή οι βάρβαροι ξεκίνησαν από πολλά λιμάνια, στην αρχή οι άνδρες του Θεμιστοκλή συγκρούστηκαν με τους σκορπισμένους Πέρσες, βούλιαξαν πολλά πλοία και αφού ανάγκασαν ουκ ολίγα να τραπούν σε φυγή, τα καταδίωξαν μέχρι την ξηρά. Στη συνέχεια όμως, όταν συγκεντρώθηκε ολόκληρος ο στόλος και έγινε ισχυρή ναυμαχία, η κάθε πλευρά υπερτερούσε της άλλης εν μέρει και κάνεις δεν πλεονέκτησε με ολοσχερή νίκη, έτσι, όταν τους έπιασε η νύχτα, σταμάτησαν τις εχθροπραξίες.

63


64


13. Μετά τη ναυμαχία, ξέσπασε ισχυρή καταιγίδα και κατέστρεψε πολλά πλοία που ήταν αγκυροβολημένα έξω από το λιμάνι, έτσι ώστε φάνηκε ωσάν το θείο να έπαιρνε το μέρος των Ελλήνων, προκειμένου να μειωθεί το πλήθος των βαρβαρικών πλοίων και να γίνει ισόπαλη η δύναμη των Ελλήνων και ισάξια για τη ναυμαχία. Σαν αποτέλεσμα, οι Έλληνες έπαιρναν όλο και περισσότερο θάρρος, ενώ οι βάρβαροι γίνονταν όλο και δειλότεροι έναντι των κινδύνων. Ωστόσο, όταν συνήλθαν από το ναυάγιο, ανοίχτηκαν με όλα'τους τα πλοία εναντίον των εχθρών. Όσο για τους Έλληνες, αφού στη δύναμη τους προστέθηκαν πενήντα αττικές τριήρεις, αντιπαρατάχθηκαν στους βαρβάρους. Η ναυμαχία τους έμοιαζε με τις μάχες που δόθηκαν στις Θερμοπύλες, γιατί οι Πέρσες ήταν αποφασισμένοι να πιέσουν τους Έλληνες και να περάσουν διά της βίας μέσα από τον Εύριπο, ενώ οι Έλληνες, αφού έφραξαν τα στενά, μάχονταν υπέρ των συμμάχων που ήταν στην Εύβοια16. Μετά από ισχυρή ναυμαχία, καταστράφηκαν πολλά πλοία και των δύο πλευρών και, όταν έπεσε η νύχτα, αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στα λιμάνια τους ο καθένας. Λένε πως και στις δυο ναυμαχίες, από τους Έλληνες αρίστευσαν οι Αθηναίοι ενώ από τους βαρβάρους οι Σιδώνιοι. Στη συνέχεια, οι Έλληνες, έχοντας μάθει τα όσα έγιναν στις Θερμοπύλες και πληροφορούμενοι ότι οι Πέρσες προχωρούσαν πεζή εναντίον των Αθηνών, λιγοψύχησαν. Έτσι, απέπλευσαν για τη Σαλαμίνα και παρέμεναν εκεί. Οι Αθηναίοι, βλέποντας ότι κινδύνευαν όλοι όσοι /.ατοικούσαν στην Αθήνα, αφού έβαλαν μέσα στα πλοία τα παιδιά και τις γυναίκες τους και ό,τι άλλο χρήσιμο μπορούσαν, τους μετέφεραν στη Σαλαμίνα. Ο ναύαρχος των Περσών, μαθαίνοντας τον απόπλου των εχθρών, κατέπλευσε στην Εύβοια με όλο τον στόλο και, αφού υπέταξε διά της βίας την πόλη των Ιστιαίων, λεηλάτησε και ερήμωσε την περιοχή τους.

65


66


14. Ενώ συνέβαιναν αυτά, ο Ξέρξης, έχοντας πάρει τον στρατό από τις Θερμοπύλες, προχώρησε μέσα από την περιοχή των Φωκέων, κατακτώντας τις πόλεις και καταστρέφοντας τις περιουσίες στην ύπαιθρο. Οι Φωκείς, που είχαν επιλέξει την πλευρά των Ελλήνων, βλέποντας ότι οι ίδιοι δεν ήταν αξιόμαχοι, εγκατέλειψαν όλες τους τις πόλεις πανδημεί και κατέφυγαν στις δύσβατες περιοχές του Παρνασσού. Στη συνέχεια, ο βασιλιάς πέρασε μέσα από την περιοχή των Δωριέων χωρίς να πειράξει κανένα, γιατί οι Δωριείς είχαν συμμαχήσει με τους Πέρσες. Εκεί, άφησε μέρος της δύναμης του, το οποίο πρόσταξε να πάει στους Δελφούς, να κάψει το τέμενος του Απόλλωνα και να συλήσει τα αναθήματα, ενώ ο ίδιος μαζί με τους υπόλοιπους βαρβάρους προχώρησε μέχρι τη Βοιωτία όπου και στρατοπέδευσε. Εκείνοι που είχαν σταλεί να συλήσουν το μαντείο, προχώρησαν μεν μέχρι τον ναό της Προναίας Αθηνάς17, αλλά εκεί, κατά παράδοξο τρόπο, άρχισε να πέφτει δυνατή βροχή και πολλοί κεραυνοί από τον ουρανό και, επιπλέον, ή καταιγίδα ξεκόλλησε και έριξε στο στρατόπεδο των βαρβάρων μεγάλα βράχια, με αποτέλεσμα να σκοτωθεί μεγάλος αριθμός Περσών, οπότε όλοι, κατατρομαγμένοι από την ενέργεια των θεών, έφυγαν άρον άρον από την περιοχή. Έτσι, το μαντείο των Δελφών, με τη φροντίδα κάποιας θεϊκής δύναμης, διέφυγε τη σύληση. Οι Δελφοί, θέλοντας να αφήσουν στους μεταγενέστερους αθάνατη υπόμνηση της εμφάνισης των θεών, έστησαν τρόπαιο πλάι στο ιερό της Προναίας Αθηνάς, στο οποίο χάραξαν το ακόλουθο ελεγειακό ποίημα,

Μνήμη του πολέμου που προφυλάσσει τους άντρες και μάρτυρα της νίκης,

οι Δελφοί με έστησαν, ευχαριστώντας τον Δία και τον Φοίβο που απώθησαν τις γραμμές των Μήδων και προφύλαξαν το χαλκοστεφανωμένο τέμενος.

67


68


Σ τ ο μ ε τ α ξ ύ , ο Ξ έ ρ ξ η ς π ε ρ ν ώ ν τ α ς μ έ σ α α π ό τ η Β ο ι ω τ ί α κ α τ έ σ τ ρ ε ψ ε ε ν τ ε λ ώ ς τ η ν π ε ρ ι ο χ ή τ ω ν Θ ε σ π ι έ ω ν κ α ι τ ι ς Π λ α τ α ι έ ς , π ο υ ή τ α ν έ ρ η μ ε ς , τ ι ς π υ ρ π ό λ η σ ε . Γ ι α τ ί ο ι κ ά τ ο ι κ ο ι ε κ ε ί ν ω ν τ ω ν π ό λ ω ν ε ί χ α ν φ ύ γ ε ι όλο ι γ ι α τ η ν Π ε λ ο π ό ν ν η σ ο . Μ ε τ ά α π ό α υ τ ά , ε ι σ έ β α λ α ν σ τ η ν Α τ τ ι κ ή , ό π ο υ ε ρ ή μ ω σ α ν τ η ν ύ π α ι θ ρ ο , ε νώ τ η ν Α θ ή ν α τ η ν ι σ ο π έ δ ω σ α ν κ α ι π υ ρ π ό λ η σ α ν τ ο υ ς ν α ο ύ ς τ ω ν θ ε ώ ν . Ε ν ώ ο β α σ ι λ ι ά ς ή τ α ν α π α σ χ ο λ η μ έ ν ο ς μ ε α υ τ ά , κ α τ έ π λ ε υ σ ε ο σ τ ό λ ο ς α π ό τ η ν Ε ύ β ο ι α σ τ η ν Α τ τ ι κ ή , έ χ ο ν τ α ς λ ε η λ α τ ή σ ε ι τ ό σ ο τ η ν Ε ύ βο ια όσο κ α ι τ α π α ρ ά λ ι α τ η ς Α τ τ ι κ ή ς .

15. Τ η ν ίδ ια ε π ο χ ή , ο ι Κ ε ρ κ υ ρ α ί ο ι , α φ ο ύ ε π ά ν δ ρ ω σ α ν ε ξ ή ν τ α τ ρ ι ή ρ ε ι ς , π α ρ έ μ ε ν α ν σ τ η ν Π ε λ ο π ό ν ν η σ ο , μ η μ π ο ρ ώ ν τ α ς , ό π ω ς λένε ο ι ίδ ιο ι , ν α π α ρ α κ ά μ ψ ο υ ν τ ο α κ ρ ω τ ή ρ ι ο Μ α λ έ α ς , α λ λ ά , ό π ω ς ι σ τ ο ρ ο ύ ν μ ε ρ ι κ ο ί σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς , σ τ η ν π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ α κ α ρ α δ ο κ ώ ν τ α ς τ η ν έ κ β α σ η τ ο υ π ο λ έ μ ο υ , ώ σ τ ε , α ν μ ε ν ε π ι κ ρ α τ ο ύ σ α ν ο ι Π έ ρ σ ε ς , ν α δ ώ σ ο υ ν σ ' α υ τ ο ύ ς γ η κ α ι ύ δ ω ρ , ε ν ώ α ν ε π ι κ ρ α τ ο ύ σ α ν ο ι Έ λ λ η νες , ν α φ α ν ο ύ ν ό τ ι ε ί χ α ν έρθε ι γ ι α ν α τ ο υ ς β ο η θ ή σ ο υ ν 1 8 . Ό σ ο γ ι α τ ο υ ς Α θ η ν α ί ο υ ς π ο υ β ρ ί σ κ ο ν τ α ν σ τ η Σ α λ α μ ί ν α , β λ έ π ο ν τ α ς τ η ν Α τ τ ι κ ή ν α κ α ί γ ε τ α ι κ α ι μ α θ α ί ν ο ν τ α ς ό τ ι τ ο τ έ μ ε ν ο ς τ η ς Α θ η ν ά ς 1 9 ε ί χε ι σ ο π ε δ ω θ ε ί , α π ο θ α ρ ρ ύ ν θ η κ α ν ε ν τ ε λ ώ ς . Κ α τ ά τον ίδιο τ ρ ό π ο κ α ι ο ι υ π ό λ ο ι π ο ι Έ λ λ η ν ε ς , π ο υ ε ί χ αν σ υ γ κ ε ν τ ρ ω θ ε ί α π ό κ ά θ ε γ ω ν ι ά μόνο σ τ η ν Π ε λ ο π ό ν ν η σ ο , ε ί χ α ν κ α τ α λ η φ θ ε ί α π ό μ ε γ ά λ ο φ ο β ο . Θ ε ώ ρ η σ α ν λ ο ι π ό ν κ α λ ό ν α σ υ ν ε δ ρ ι ά σ ο υ ν όλο ι όσο ι ή τ α ν ε π ι φ ο ρ τ ι σ μ έ νοι μ ε τ η δ ι ο ί κ η σ η κ α ι ν α α π ο φ α σ ί σ ο υ ν σ ε π ο ι ο υ ς τ ό π ο υ ς σ υ ν έ φ ε ρ ε ν α κ ά ν ο υ ν τ η ν α υ μ α χ ί α . Ε ι π ώ θ η κ α ν π ο λ λ έ ς κ α ι π ο ι κ ί λ ε ς ιδέες , κ α ι ο ι Π ε λ ο π ο ν ν ή σ ι ο ι , φ ρ ο ν τ ί ζ ο ν τ α ς γ ι α τ η δ ι κή τ ο υ ς μόνο α σ φ ά λ ε ι α , ι σ χ υ ρ ί ζ ο ν τ α ν ό τ ι ο α γ ώ ν α ς έ π ρ ε π ε ν α δοθε ί σ τ η ν π ε ρ ι ο χ ή τ ο υ Ι σ θ μ ο ύ , γ ι α τ ί , ε π ε ι δ ή ε ίχε ι σχυρό τ ε ί χ ο ς , α ν κ ά τ ι δεν π ή γ α ι ν ε κ α λ ά σ τ η ν α υ μ α χ ί α , ο ι η τ τ η μ έ ν ο ι θ α μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α κ α τ α φ ύ γ ο υ ν α μ έ σ ω ς σ ε α σ φ α -

69


70


λες μέρος σ τ η ν Π ε λ ο π ό ν ν η σ ο , ε ν ώ α ν κ λ ε ί ν ο ν τ α ν όλοι μ α ζ ί σ τ ο μ ικρό ν η σ ί τ η ς Σ α λ α μ ί ν α ς , θ α π ε ρ ι έ π ι π τ α ν σ ε δε ι νά α π ό τ α ο π ο ί α δ ύ σ κ ο λ α θ α γ λ ί τ ω ν α ν . Ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς ό μ ω ς σ υ μ β ο ύ λ ε ψ ε ν α δοθε ί σ τ η Σ α λ α μ ί ν α η μ ά χ η τ ω ν π λ ο ί ω ν , γ ι α τ ί θ α ε ί χ α ν μ ε γ ά λ ο π λ ε ο ν έ κ τ η μ α εκε ί νο ι π ο υ θ α α γ ω ν ί ζ ο ν τ α ν μ ε λ ί γ α π λ ο ί α ε ν α ν τ ί ο ν π ο λ ύ π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ω ν σ τ α σ τ ε ν ά . Γ ε ν ι κ ά , α π έ δ ε ι ξ ε ό τ ι η π ε ρ ι ο χ ή τ ο υ Ι σ θ μ ο ύ ή τ α ν ε ν τ ε λ ώ ς α κ α τ ά λ λ η λ η γ ι α τ η ν α υ μ α χ ί α , γ ι α τ ί ο α γ ώ ν α ς θ α δ ι ν ό τ α ν σ ε α ν ο ι χ τ ό π έ λ α γ ο ς κ α ι ο ι Π έ ρ σ ε ς , λ ό γ ω τ η ς ε υ ρ υ χ ω ρ ί α ς , θ α κ α τ α π ο ν ο ύ σ α ν ε ύ κ ο λ α τ α λ ί γ α π λ ο ί α μ ε τ α π ο λ ύ π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α δ ι κ ά τ ο υ ς . Μ ε π ο λ λ ά ά λ λ α π α ρ ό μ ο ι α ε π ι χ ε ι ρ ή μ α τ α π ο υ τ α ί ρ ι α ζ α ν σ τ η ν π ε ρ ί σ τ α σ η , τ ο υ ς έ π ε ι σ ε όλους ν α ψ η φ ί σ ο υ ν υ π έ ρ τ ο υ δ ι κού τ ο υ σ χ ε δ ί ο υ .

16. Ό τ α ν τ ε λ ι κ ά λ ή φ θ η κ ε η κ ο ι ν ή α π ό φ α σ η να γ ί ν ε ι η ν α υ μ α χ ί α σ τ η Σ α λ α μ ί ν α , ο ι Έ λ λ η ν ε ς ά ρ χ ι σ α ν τ ι ς π ρ ο ε τ ο ι μ α σ ί ε ς γ ι α τ η ν α ν τ ι μ ε τ ώ π ι σ η τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν κ α ι τ ω ν κ ι ν δ ύ ν ω ν . Ο Ε υ ρ υ β ι ά δ η ς , λ ο ι π ό ν , σ υ ν ο δ ε υ ό μ ε ν ο ς α π ό τ ο ν Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή , α ν έ λ α β ε ν α π α ρ α κ ι ν ή σ ε ι τ α π λ η ρ ώ μ α τ α κ α ι ν α τ α π ρ ο τ ρ έ ψ ε ι ν α α ν τ ι μ ε τ ω π ί σ ο υ ν τ ο ν ε π ε ρ χ ό μ ε ν ο κ ί ν δ υ ν ο . Ω σ τ ό σ ο , ο ι ά ν τ ρ ε ς δεν υ π ά κ ο υ γ α ν κ α ι , ε π ε ι δ ή ή τ α ν όλοι κ α τ α τ ρ ο μ α γ μ έ ν ο ι α π ό τ ο μ έ γ ε θ ο ς τ ω ν Π ε ρ σ ι κ ώ ν δ υ ν ά μ ε ω ν , δεν έδ ι ναν σ η μ α σ ί α σ τ ο υ ς α ρ χ η γ ο ύ ς , α λ λ ά κ α θ έ ν α ς έ σ π ε υ δ ε ν α α π ο π λ ε ύ σ ε ι α π ό τ η Σ α λ α μ ί ν α γ ι α τ η ν Π ε λ ο π ό ν ν η σ ο . Α λ λ ά κ α ι τ ο π ε ζ ι κ ό τ ω ν Ε λ λ ή ν ω ν δεν φ ο β ό τ α ν λ ι γ ό τ ε ρ ο τ ι ς δ υ ν ά μ ε ι ς τ ω ν ε χ θ ρ ώ ν , κ α θ ώ ς τ ο υ ς τ ρ ό μ α ζ ε η α π ώ λ ε ι α τ ω ν π ιο α ξ ι ό λ ο γ ω ν α ν δ ρ ώ ν σ τ ι ς Θ ε ρ μ ο π ύ λ ε ς , κ α ι τ α υ τ ό χ ρ ο ν α ο ι κ α τ α σ τ ρ ο φ έ ς σ τ η ν Α τ τ ι κ ή π ο υ β ρ ί σ κ ο ν τ α ν μ π ρ ο σ τ ά σ τ α μ ά τ ι α τ ο υ ς π ρ ο κ α λ ο ύ σ α ν μ ε γ ά λ η λ ι π ο ψ υ χ ί α σ τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς . Τ α μ έ λ η τ ο υ σ υ ν ε δ ρ ί ο υ τ ω ν Ε λ λ ή ν ω ν , β λ έ π ο ν τ α ς τ η ν τ α ρ α χ ή τ ω ν μ α ζ ώ ν κ α ι τ ο ν γ ε ν ι κ ό φ ό β ο , ψ ή φ ι σ α ν ν α χ τ ι σ τ ε ί τ ε ί χ ο ς κ α τ ά μ ή κ ο ς τ ο υ Ι σ θ μ ο ύ . Τ α έ ρ γ α σ υ ν τ ε λ έ σ τ η κ α ν μ ε τ α χ ύ τ η τ α λ ό γ ω τ ο υ ζ ή λ ο υ κ α ι τ ο υ π λ ή -

71


72


θους τ ω ν ε ρ γ α ζ ο μ έ ν ω ν . Ο ι Π ε λ ο π ο ν ν ή σ ι ο ι ι σ χ υ ρ ο π ο ι ο ύ σ α ν τ ο τ ε ί χ ο ς , π ο υ ε κ τ ε ι ν ό τ α ν ε π ί σ α ρ ά ν τ α σ τ ά δ ι α , α π ο τ ο Λ έ χ α ι ο μ έ χ ρ ι τ ι ς Κ ε γ χ ρ έ ε ς , ε ν ώ ε κ ε ί ν ο ι π ο υ β ρ ί σ κ ο ν τ α ν σ τ η Σ α λ α μ ί ν α , μ α ζ ί μ ε όλο τ ο ν σ τ ό λ ο , ή τ α ν τ ό σ ο φ ο β ι σ μ έ νοι π ο υ δεν π ε ι θ α ρ χ ο ύ σ α ν π ι α σ τ ο υ ς α ρ χ η γ ο ύ ς τ ο υ ς .

17. Ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς , β λ έ π ο ν τ α ς τ ο ν ν α ύ α ρ χ ο Ε υ ρ υ β ι ά δ η ν α μ η μ π ο ρ ε ί ν α κ α τ α β ά λ ε ι τ η ν ορμή τ ο υ π λ ή θ ο υ ς α λ λ ά β λ έ π ο ν τ α ς ε π ί σ η ς ό τ ι τ α σ τ ε ν ά τ η ς Σ α λ α μ ί ν α ς μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α σ υ μ β ά λ ο υ ν κ α τ ά π ο λ ύ σ τ η ν ί κ η , μ η χ α ν ε ύ τ η κ ε τ ο ε ξ ή ς . Έ π ε ι σ ε κ ά π ο ι ο ν ν α α υ τ ο μ ο λ ή σ ε ι π ρ ο ς τ ο ν Ξ έ ρ ξ η κ α ι ν α τ ο ν δ ι α β ε β α ι ώ σ ε ι ό τ ι τ α π λ ο ί α ε π ρ ό κ ε ι τ ο ν α φ ύ γ ο υ ν κ ρ υ φ ά α π ό εκε ί νη τ η ν π ε ρ ι ο χ ή κ α ι ν α σ υ γ κ ε ν τ ρ ω θ ο ύ ν σ τ ο ν Ι σ θ μ ό . Έ τ σ ι ο β α σ ι λ ι ά ς , π ο υ π ί σ τ ε ψ ε α υ τ ά π ο υ τ ο υ α ν α κ ο ι ν ώ θ η κ α ν , ε π ε ι δ ή έ μ ο ι α ζ α ν π ι θ α ν ά , β ι ά σ τ η κ ε ν α ε μ π ο δ ί σ ε ι τ ι ς ν α υ τ ι κ έ ς δ υ ν ά μ ε ι ς τ ω ν Ε λ λ ή ν ω ν ν α π λ η σ ι ά σ ο υ ν τ ι ς δ υ ν ά με ι ς τ ο υ π ε ζ ι κ ο ύ . Έ σ τ ε ι λ ε λ ο ι π ό ν α μ έ σ ω ς τ ο ν α υ τ ι κ ό τ ω ν Α ι γ υ π τ ί ω ν , π ρ ο σ τ ά ζ ο ν τ α ς τ ο υ ς ν α φ ρ ά ξ ο υ ν τ ο π έ ρ α σ μ α α ν ά μ ε σ α σ τ η Σ α λ α μ ί ν α κ α ι σ τ η ν π ε ρ ι ο χ ή τ η ς Μ ε γ α ρ ί δ α ς . Τ ο υ π ό λ ο ι π ο π λ ή θ ο ς τ ω ν π λ ο ί ω ν τ ο έ σ τ ε ι λ ε σ τ η Σ α λ α μ ί ν α , δ ί ν ο ν τ α ς ε ν τ ο λ ή ν α π ρ ο κ α λ έ σ ο υ ν τ ο υ ς εχθρούς κ α ι ν α κ ρ ι θ ε ί ο α γ ώ ν α ς μ ε ν α υ μ α χ ί α . Ο ι τ ρ ι ή ρ ε ι ς ή τ α ν δ ι α τ ε τ α γ μ έ ν ε ς κ α τ ά σε ι ρά ε θ ν ώ ν , ώ σ τ ε λ ό γ ω τ η ς ί δ ι α ς γ λ ώ σ σ α ς κ α ι τ η ς γ ν ω ρ ι μ ί α ς μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς ν α β ο η θ ο ύ ν μ ε π ρ ο θ υ μ ί α ο έ νας τ ο ν ά λ λ ο ν . Ό τ α ν ο σ τ ό λ ο ς π α ρ α τ ά χ θ η κ ε μ ε α υ τ ό τον τ ρ ό π ο , τ ο δεξ ιό κ έ ρ α ς το κ α τ ε ί χ α ν ο ι Φο ί ν ι κ ε ς ε ν ώ το α ρ ι σ τ ε ρ ό ο ι Έ λ λ η ν ε ς π ο υ ή τ α ν μ ε τ ο μέρος τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν . Ο ι α ρ χ η γ ο ί τ ω ν Ι ώ ν ω ν έ σ τ ε ι λ α ν ένα ά ν τ ρ α α π ό τ η Σ ά μ ο σ τ ο υ ς Έ λ λ η νες γ ι α ν α τ ο υ ς π λ η ρ ο φ ο ρ ή σ ε ι λ ε π τ ο μ ε ρ ώ ς γ ι α τ α ό σ α ε ίχε α π ο φ α σ ί σ ε ι ν α κ ά ν ε ι ο β α σ ι λ ι ά ς κ α ι γ ι α τ η δ ι ά τ α ξ η τ ω ν δ υ ν ά μ ε ω ν , κ α θ ώ ς ε π ί σ η ς κ α ι γ ι α τ ο ό τ ι κ α τ ά τ η δ ι ά ρ κ ε ι α τ η ς μ ά χ η ς θ α α π ο σ τ α τ ο ύ σ α ν α π ό τ ο υ ς β α ρ β ά ρ ο υ ς . Ό τ α ν ο Σ ά μ ι ο ς , α φ ο ύ ήρθε κ ρ υ φ ά κ ο λ υ μ π ώ ν τ α ς , π λ η ρ ο φ ό ρ η σ ε τ ο ν

73


74


Ε υ ρ υ β ι ά δ η σ χ ε τ ι κ ά μ ε τ ο ύ τ ο , ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς , δ ι α π ι σ τ ώ ν ο ν τ α ς ότ ι τ ο σ τ ρ α τ ή γ η μ α τ ο υ ε ξ ε λ ι σ σ ό τ α ν ό π ω ς ε ιχε κ α τ ά ν ο υ , ή τ α ν π ε ρ ι χ α ρ ή ς κ α ι π α ρ α κ ι ν ο ύ σ ε τ α π λ η ρ ώ μ α τ α σ τ ο ν α γ ώ ν α . Ο Έ λ λ η ν ε ς , π α ί ρ ν ο ν τ α ς θάρρος α π ό τ η ν υ π ό σ χ ε σ η τ ω ν Ι ώ ν ω ν , κ α θ ό σ ο ν κ α ι η π ε ρ ί σ τ α σ η τ ο υ ς α ν ά γ κ α ζ ε ν α ν α υ μ α χ ή σ ο υ ν έ σ τ ω κ α ι π α ρ ά τ η δ ι κ ή τ ο υ ς θ έ λ η σ η , κ α τ έ β η κ α ν όλοι μ α ζ ί μ ε π ρ ο θ υ μ ί α α π ό τ η Σ α λ α μ ί ν α γ ι α τ η ν α υ μ α χ ί α .

18. Τ έ λ ο ς , ό τ α ν ο ι άνδρες τ ο υ Ε υ ρ υ β ι ά δ η κ α ι τ ο υ Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή π α ρ έ τ α ξ α ν τ ι ς δ υ ν ά μ ε ι ς τ ο υ ς , τ ο α ρ ι σ τ ε ρ ό μέρος κ α τ ε ί χ α ν Α θ η ν α ί ο ι κ α ι Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ι ο ι , α π έ ν α ν τ ι α π ό τ α π λ ο ί α τ ω ν Φ ο ι ν ί κ ω ν , γ ι α τ ί ο ι Φο ίν ικε ς ε ί χ α ν μ ε γ ά λ η υ π ε ροχή τ ό σ ο α π ό τ ο ν μ ε γ ά λ ο α ρ ι θ μ ό π λ ο ί ω ν όσο κ α ι α π ό τ η ν π ε ί ρ α π ο υ ε ί χ α ν α π ό τ ο υ ς π ρ ο γ ό ν ο υ ς τ ο υ ς σ τ α ν α υ τ ι κ ά έ ρ γ α . Ο ι Α ι γ ι ν ή τ ε ς κ α ι ο ι Μ ε γ α ρ ε ί ς κ α τ α λ ά μ β α ν α ν τ ο δεξ ιό κ έ ρ α ς , γ ι α τ ί α υ τ ο ί θ ε ω ρ ο ύ ν τ α ν ο ι κ α λ ύ τ ε ρ ο ι ν α υ τ ι κ ο ί μ ε τ ά τ ο υ ς Α θ η ν α ί ο υ ς κ α ι ό τ ι θ α φ ι λ ο τ ι μ ο ύ ν τ α ν π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρο α π ό όλους , ε π ε ι δ ή ή τ α ν ο ι μόνο ι α π ό τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς π ο υ δεν θ α ε ί χ α ν κ α ν έ ν α κ α τ α φ ύ γ ι ο α ν κ ά τ ι π ή γ α ι ν ε σ τ ρ α β ά σ τ η ν α υ μ α χ ί α . Τ ο μέσον τ ο κ α τ α λ ά μ β α ν ε τ ο υ π ό λ ο ι π ο π λ ή θ ο ς τ ω ν Ε λ λ ή ν ω ν . Μ ' α υ τ ή τ η σ ύ ν τ α ξ η λ ο ι π ό ν σ ά λ π α ραν κ α ι κ α τ έ λ α β α ν τ ο σ τενό π έ ρ α σ μ α α ν ά μ ε σ α σ τ η Σ α λ α μ ί ν α κ α ι τ ο Η ρ ά κ λ ε ι ο 2 0 . Ο β α σ ι λ ι ά ς π ρ ό σ τ α ξ ε τ ο ν ν α ύ α ρ χ ο ν α π λ ε ύ σ ε ι ε ν α ν τ ί ο ν τ ω ν ε χ θ ρ ώ ν , ε ν ώ ο ίδιος π έ ρ α σ ε α π έ ν α ν τ ι α π ό τ η Σ α λ α μ ί ν α , σ ' ένα σ η μ ε ί ο α π ό όπου θ α μ π ο ρούσε ν α π α ρ α κ ο λ ο υ θ ε ί τ η ν π ο ρ ε ί α τ η ς ν α υ μ α χ ί α ς . Ο ι Π έ ρ σ ε ς , σ τ η ν α ρ χ ή τ η ς π λ ε ύ σ η ς τ ο υ ς , δ ι α τ η ρ ο ύ σ α ν τ ο ν σ χ η μ α τ ι σ μ ό τ ο υ ς , κ α θ ώ ς ε ί χ α ν π ο λ λ ή ε υ ρ υ χ ω ρ ί α . Μ ό λ ι ς ό μ ω ς έ φ τ α σ α ν σ τ ο σ τ ε ν ό , α ν α γ κ ά σ τ η κ α ν ν α α π ο σ π ά σ ο υ ν μ ε ρ ι κ ά π λ ο ί α α π ό τον σ χ η μ α τ ι σ μ ό , κ ά ν ο ν τ α ς μ ε γ ά λ η φ α σ α ρ ί α . Ο ν α ύ α ρ χ ο ς , π ο υ π ρ ο η γ ο ύ ν τ α ν τ ο υ σ χ η μ α τ ι σ μ ο ύ κ α ι ή τ α ν ο π ρ ώ τ ο ς π ο υ σ υ ν ή ψ ε μ ά χ η , σ κ ο τ ώ θ η κ ε έ χ ο ν τ α ς

75


76


α γ ω ν ι σ τ ε ί λ α μ π ρ ά . Ό τ α ν β υ θ ί σ τ η κ ε τ ο πλο ίο τ ο υ , τ ο ν α υ τ ι κ ό τ ω ν β α ρ β ά ρ ω ν κ α τ α λ ή φ θ η κ ε α π ό σ ύ γ χ υ σ η , γ ι α τ ί ο ι π ρ ο σ τ ά ζ ο ν τ ε ς ή τ α ν τ ώ ρ α π ο λ λ ο ί κ α ι δεν έδ ιναν όλοι τ ι ς ίδ ιες δ ι α τ α γ έ ς . Γ ι α υ τ ό σ τ α μ ά τ η σ α ν τ η ν προς τ α μ π ρ ο ς π ο ρ ε ί α κ ι έ κ ο ψ α ν τ α χ ύ τ η τ α γ ι α ν α ε π ι σ τ ρ έ ψ ο υ ν σ τ η ν ε υ ρ υ χ ω ρ ί α . Ο ι Α θ η ν α ί ο ι , β λ έ π ο ν τ α ς τ η σ ύ γ χ υ σ η τ ω ν β α ρ β ά ρ ω ν , τ ο υ ς α κ ο λ ο υ θ ο ύ σ α ν κ ι ά λ λ α π λ ο ί α τ α χ τ υ π ο ύ σ α ν μ ε τ α έ μ β ο λ α ε ν ώ α π ό ά λ λ α π α ρ έ σ υ ρ α ν τ ι ς σε ιρές τ ω ν κ ο υ π ι ώ ν . Κ α θ ώ ς ο ι κ ω π η λ ά τ ε ς δεν μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α κ ά ν ο υ ν τ η δ ο υ λ ε ι ά τ ο υ ς , π ο λ λ έ ς α π ό τ ι ς τ ρ ι ή ρ ε ι ς τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν γ ύ ρ ι σ α ν σ τ ο π λ ά ι κ α ι ε μ β ο λ ί ζ ο ν τ α ν α π α ν ω τ ά . Γ ι ' α υ τ ό έ π α ψ α ν ν α ο π ι σ θ ο χ ω ρ ο ύ ν α π λ ώ ς κ α ι , κ ά ν ο ν τ α ς σ τ ρ ο φ ή , τ ρ ά π η κ α ν σ ε φ υ γ ή π λ έ ο ν τ α ς μ ' όλη τ ο υ ς τ η ν τ α χ ύ τ η τ α .

19. Ό τ α ν τ α Φ ο ι ν ι κ ι κ ά κ α ι Κ υ π ρ ι α κ ά π λ ο ί α ν ι κ ή θ η κ α ν α π ό τ ο υ ς Α θ η ν α ί ο υ ς , τ α π λ ο ί α τ ω ν Κ ι λ ί κ ω ν κ α ι τ ω ν Π α μ φ ύ λ ω ν , κ α θ ώ ς ε π ί σ η ς κ α ι τ ω ν Λ υ κ ί ω ν , π ο υ β ρ ί σ κ ο ν τ α ν α μ έ σ ω ς μ ε τ ά α π ό τ α π ρ ώ τ α σ τ η σ ε ι ρ ά , α ρ χ ι κ ά α ν τ ι σ τ έ κ ο ν τ α ν ρ ω μ α λ έ α , α λ λ ά μόλ ι ς ε ί δαν τ α π ι ο ι σ χ υ ρ ά π λ ο ί α ν α έχουν τ ρ α π ε ί σ ε φ υ γ ή , ε γ κ α τ έ λ ε ι ψ α ν κ ι α υ τ ά τ η μ ά χ η . Σ τ ο ά λ λ ο κ έρας , δ ό θ η κ ε ι σ χ υ ρ ή ν α υ μ α χ ί α κ α ι γ ι α κ ά π ο ι ο χρον ικό δ ι ά σ τ η μ α η μ ά χ η ή τ α ν ι σ ό ρ ρ ο π η . Μ ό λ ι ς ό μ ω ς ο ι Α θ η ν α ί ο ι , α φ ο ύ ε ί χ α ν κ α τ α δ ι ώ ξ ε ι τ ο υ ς Φοίν ικες κ α ι τ ο υ ς Κ ύ π ρ ι ο υ ς μ έ χ ρ ι τ η ν ξ η ρ ά , ε π έ σ τ ρ ε ψ α ν , ο ι β ά ρ β α ρ ο ι ε ξ α ν α γ κ ά σ τ η κ α ν α π ό α υ τ ο ύ ς ν α κ ά ν ο υ ν σ τ ρ ο φ ή κ α ι έ χ α σ α ν π ο λ λ ά π λ ο ί α . Μ ' α υ τ ό λ ο ι π ό ν τ ο ν τ ρ ό π ο ε π ι κ ρ ά τ η σ α ν ο ι Έ λ λ η ν ε ς ν ι κ ώ ν τ α ς τ ο υ ς β α ρ β ά ρ ο υ ς σ ε π ε ρ ί λ α μ π ρ η ν α υ μ α χ ί α . Κ α τ ά τ η μ ά χ η , κ α τ α σ τ ρ ά φ η κ α ν σ α ρ ά ν τ α π λ ο ί α τ ω ν Ε λ λ ή ν ω ν , ε ν ώ τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α α π ό δ ι α κ ό σ ι α , χ ω ρ ί ς ν α υ π ο λ ο γ ί σ ο υ μ ε εκε ί να π ο υ α ι χ μ α λ ω τ ί σ τ η κ α ν α ύ -τ α ν δ ρ α . Ο β α σ ι λ ι ά ς , π ο υ ε ίχε α ν α π ά ν τ ε χ α η τ τ η θ ε ί , ε κ τ έ λ ε σ ε τ ο υ ς Φο ί ν ι κε ς , όσους ή τ α ν ο ι κ υ ρ ί ω ς υ π ε ύ θ υ ν ο ι γ ι α τ η ν α ρ χ ή τ η ς φ υ γ ή ς , κ α ι α π ε ί λ η σ ε ν α ε π ι β ά λ ε ι κ α ι σ τ ο υ ς

77


78


υ π ό λ ο ι π ο υ ς τ η ν π ρ ο σ ή κ ο υ σ α τ ι μ ω ρ ί α . Ο ι Φοίν ικες , φ ο β ι σ μ έ ν ο ι α π ό τ ι ς α π ε ι λ έ ς , α ρ χ ι κ ά κ α τ έ π λ ε υ σ α ν σ τ η ν Α τ τ ι κ ή κ α ι , ό τ α ν ν ύ χ τ ω σ ε , ά ν ο ι ξ α ν π α ν ι ά γ ι α τ η ν Α σ ί α . Ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς τ ώ ρ α , π ο υ θ ε ω ρ ή θ η κ ε ο α ί τ ι ο ς τ η ς ν ί κ η ς , ε π ι ν ό η σ ε ά λ λ ο , όχ ι κ α τ ώ τ ε ρ ο σ τ ρ α τ ή γ η μ α α π ό α υ τ ό π ο υ π ε ρ ι γ ρ ά ψ α μ ε . Γ ι α τ ί , ε π ε ι δ ή ο ι Έ λ λ η ν ε ς φ ο β ο ύ ν τ α ν ν α α γ ω ν ι σ τ ο ύ ν σ τ η ν ξ η ρ ά ε ν α ν τ ί ο ν τ ό σ ω ν π ο λ λ ώ ν μ υ ρ ι ά δ ω ν , μ ε ί ω σ ε δρασ τ ι κ ά τ ι ς χ ε ρ σ α ί ε ς δ υ ν ά μ ε ι ς τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν μ ε τ ο ν ε ξ ή ς τ ρ ό π ο : έ σ τ ε ι λ ε τ ο ν π α ι δ α γ ω γ ό τ ω ν ί δ ι ω ν τ ο υ τ ω ν γ ι ω ν σ τ ο ν Ξ έ ρ ξ η γ ι α ν α τον π λ η ρ ο φ ο ρ ή σ ε ι ό τ ι ο ι Έ λ λ η ν ε ς σ κ ο π ε ύ ο υ ν ν α π λ ε ύ σ ο υ ν σ τ ο ζ ε ύ γ μ α π ο υ ε ί χ ε σ χ η μ α τ ί σ ε ι μ ε τ α π λ ο ί α 2 1 κ α ι ν α τ ο κ α τ α σ τ ρ έ ψ ο υ ν . Γ ι α υ τ ό τον λόγο ο β α σ ι λ ι ά ς , π ο υ π ί σ τ ε ψ ε τ α λ ό γ ι α τ ο υ ε π ε ι δ ή τ ο υ φ ά ν η κ α ν π ι θ α νά , τ ρ ό μ α ξ ε μ ή π ω ς σ τ ε ρ η θ ε ί τ η δ υ ν α τ ό τ η τ α ε π α ν ό δ ο υ σ τ η ν Α σ ί α , α φ ο ύ ο ι Έ λ λ η ν ε ς ή λ ε γ χ α ν τ η θ ά λ α σ σ α , κ α ι α π ο φ ά σ ι σ ε ν α π ε ρ ά σ ε ι όσο π ιο γ ρ ή γ ο ρ α γ ι ν ό τ α ν α π ό τ η ν Ε υ ρ ώ π η σ τ η ν Α σ ί α , α φ ή ν ο ν τ α ς τον Μαρδόν ιο σ τ η ν Ε λ λ ά δ α μ α ζ ί μ ε τ ο υ ς ά ρ ι σ τ ο υ ς ι π π ε ί ς κ α ι π ε ζ ο ύ ς , τ ω ν ο π ο ί ω ν ο σ υ ν ο λ ι κ ό ς α ρ ι θ μ ό ς δεν ή τ α ν μ ι κ ρ ό τ ε ρ ο ς α π ό τ ε τ ρ α κ ό σ ι ε ς χ ι λ ι ά δ ε ς 2 2 . Ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς , λ ο ι π ό ν , μ ε δυο σ τ ρ α τ η γ ή μ α τ α έ γ ι ν ε α ί τ ι ο ς μ ε γ ά λ ω ν π λ ε ο ν ε κ τ η μ ά τ ω ν γ ι α τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς . Α υ τ ά ή τ α ν , λ ο ι π ό ν , τ α ό σ α έ γ ι ν α ν σ τ η ν Ε λ λ ά δ α .

20. Α ρ κ ε τ ά π ε ρ ι γ ρ ά ψ α μ ε τ α ό σ α έ γ ι ν α ν σ τ η ν Ε υ ρ ώ π η , τ ώ ρ α α ς μ ε τ α φ έ ρ ο υ μ ε τ η δ ι ή γ η σ η μ α ς σ τ ι ς π ρ ά ξ ε ι ς τ ω ν ά λ λ ω ν λ α ώ ν . Ο ι Κ α ρ χ η δ ό ν ι ο ι , έ χ ο ν τ α ς σ υ μ φ ω ν ή σ ε ι μ ε τ ο υ ς Π έ ρ σ ε ς ν α π ρ ο σ π α θ ή σ ο υ ν τ η ν ίδ ια ε π ο χ ή ν α κ α τ α β ά λ ο υ ν τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς τ η ς Σ ι κ ε λ ί α ς , έ κ α ν α ν μ ε γ ά λ ε ς π ρ ο π α ρ α σ κ ε υ έ ς ω ς προς τ α χ ρ ε ι ώ δ η τ ο υ π ο λ έ μ ο υ . Ό τ α ν ε τ ο ι μ ά σ τ η κ α ν τ α π ά ν τ α ό π ω ς έ π ρ ε π ε , ε ξ έ λ ε ξ α ν σ τ ρ α τ η γ ό τον Α μ ί λ κ α , π ρ ο τ ι μ ώ ν τ α ς τ ο ν ά ν θ ρ ω π ο π ο υ ε κ τ ι μ ο ύ σ α ν π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο . Α υ τ ό ς , α φ ο ύ π α ρ έ λ α β ε μ ε γ ά λ ε ς δ υ ν ά μ ε ι ς π ε ζ ι κ ο ύ κ α ι ν α υ τ ι κ ο ύ , α π έ π λ ε υ σ ε α π ό τ η ν Κ α ρ χ η δ ό ν α , έ χ ο ν τ α ς δ ύ ν α μ η

79


80


π ε ζ ι κ ο ύ όχ ι μ ι κ ρ ό τ ε ρ η α π ό τ ρ ι α κ ό σ ι ε ς χ ι λ ι ά δ ε ς ά ν τ ρ ε ς κ α ι π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α α π ό δ ι α κ ό σ ι α π ο λ ε μ ι κ ά π λ ο ί α , χ ώ ρ ι α τ ο π λ ή θος τ ω ν φ ο ρ τ η γ ώ ν π λ ο ί ω ν π ο υ μ ε τ έ φ ε ρ α ν τ α ε φ ό δ ι α , τ α ο π ο ί α ή τ α ν π ά ν ω α π ό τ ρ ε ι ς χ ι λ ι ά δ ε ς . Α υ τ ό ς λ ο ι π ό ν , α φ ο ύ δ ι έ σ χ ι σ ε τ ο Λ ι β υ κ ό π έ λ α γ ο ς , έ π ε σ ε σ ε τ ρ ι κ υ μ ί α κ α ι έ χ α σ ε τ α π λ ο ί α π ο υ μ ε τ έ φ ε ρ α ν τ ο υ ς ι π π ε ί ς κ α ι τ α ά ρ μ α τ α . Ό τ α ν κ α τ έ π λ ε υ σ ε σ τ η Σ ι κ ε λ ί α , σ τ ο λ ι μ ά ν ι τ ο υ Π α ν ό ρ μ ο υ 2 3 , ε ί π ε ότ ι ε ίχε τ ε λ ε ι ώ σ ε ι μ ε τον π ό λ ε μ ο , γ ι α τ ί ε ίχε φ ο β η θ ε ί π ω ς η θ ά λ α σ σ α θ α έ σ ω ζ ε τ ο υ ς Σ ι κ ε λ ι ώ τ ε ς α π ό τ ο υ ς κ ι ν δ ύ ν ο υ ς τ η ς μ ά χ η ς . Α φ ο ύ ξ ε κ ο ύ ρ α σ ε γ ι α τ ρ ε ι ς μέρες τ ο υ ς σ τ ρ α τ ι ώ τ ε ς κ α ι δ ι ό ρ θ ω σ ε τ ι ς ζ η μ ι έ ς π ο υ ε ί χ α ν π ρ ο κ λ η θ ε ί α π ό τ η ν τ ρ ι κ υ μ ί α , π ρ ο χ ώ ρ η σ ε μ ε τ η δ ύ ν α μ η τ ο υ προς τ η ν Ι μ έ ρ α , μ ε τ ο ν α υ τ ι κ ό ν α π λ έ ε ι π α ρ ά λ λ η λ α . Μ ό λ ι ς έ φ τ α σ ε κ ο ν τ ά σ τ η ν π ό λ η π ο υ π ρ ο α ν α φ έ ρ α μ ε , έ σ τ η σ ε δυο σ τ ρ α τ ό π ε δ α , τ ο ένα γ ι α τ ο π ε ζ ι κ ό κ α ι τ ο άλλο γ ι α τ ο ν α υ τ ι κ ό . Τ ρ ά β η ξ ε όλα τ α π ο λ ε μ ι κ ά π λ ο ί α σ τ η ν ξ η ρ ά κ α ι τ α π ε ρ ι έ β α λ ε μ ε β α θ ι ά τ ά φ ρ ο κ α ι ξ ύ λ ι ν ο τ ε ί χ ο ς , ε ν ώ τ ο σ τ ρ α τ ό π ε δ ο τ ο υ π ε ζ ι κ ο ύ τ ο ο χ ύ ρ ω σ ε σ τ ή ν ο ν τ α ς τ ο α π έ ν α ν τ ι α π ό τ η ν π ό λ η κ α ι ε κ τ ε ί ν ο ν τ α ς τ ο α π ό τ ο π ε ρ ι τ ε ί χ ι σ μ α τ ο υ σ τ ρ α τ ο π έ δ ο υ τ ο υ ν α υ τ ι κ ο ύ μ έ χ ρ ι τ ο υ ς λ ό φ ο υ ς π ο υ β ρ ί σ κ ο ν τ α ν α π ό π ά ν ω . Έ χ ο ν τ α ς κ α τ α λ ά β ε ι όλη γ ε ν ι κ ά τ η δ υ τ ι κ ή π λ ε υ ρ ά , έ β γ α λ ε τ α ε φ ό δ ι α α π ό τ α φ ο ρ τ η γ ά π λ ο ί α κ α ι έ ξ α π έ σ τ ε ι λ ε α μ έ σ ω ς όλα τ α π λ ο ί α , μ ε τ η ν ε ν τ ο λ ή ν α φ έ ρ ο υ ν σ ι τ ά ρ ι κ α ι ά λ λ α ε φ ό δ ι α α π ό τ η Λ ι β ύ η κ α ι τ η Σ α ρ δ η ν ί α . Ο ίδ ιος , π α ί ρ ν ο ν τ α ς μ α ζ ί τ ο υ τ ο υ ς ά ρ ι σ τ ο υ ς α π ό τ ο υ ς σ τ ρ α τ ι ώ τ ε ς , β ά δ ι σ ε σ τ η ν π ό λ η , όπου τ ρ έ π ο ν τ α ς σ ε φ υ γ ή ε κ ε ί ν ο υ ς π ο υ β γ ή κ α ν ε ν α ν τ ί ο ν τ ο υ κ α ι σ κ ο τ ώ ν ο ν τ α ς π ο λ λ ο ύ ς , τ ρ ο μ ο κ ρ ά τ η σ ε τ ο υ ς κ α τ ο ί κ ο υ ς τ η ς π ό λ η ς . Έ τ σ ι , ο Θ ή ρ ω ν , ο η γ ε μ ό ν α ς τ ω ν Α κ ρ α γ α ν τ ί ν ω ν , π ο υ μ ε α ρ κ ε τ ή δ ύ ν α μ η φ ρ ο υ ρ ο ύ σ ε α π ο κ ο ν τ ά τ η ν Ι μ έ ρ α , φ ο β ή θ η κ ε κ ι έ σ τ ε ι λ ε μ ή ν υ μ α σ τ ι ς Σ υ ρ α κ ο ύ σ ε ς , ζ η τ ώ ν τ α ς α π ό τον Γ έ λ ω ν α ν α έρθε ι τ ά χ ι σ τ α σ ε β ο ή θ ε ι α .

81


82


21. 0 Γ έ λ ω ν , π ο υ ε ίχε ε π ί σ η ς ε τ ο ι μ ά σ ε ι τον σ τ ρ α τ ό τ ο υ , μόλ ι ς π λ η ρ ο φ ο ρ ή θ η κ ε τ ο υ ς φ ό β ο υ ς τ ω ν κ α τ ο ί κ ω ν τ η ς Ι μ έ ρας , π ή ρ ε γ ρ ή γ ο ρ α τον σ τ ρ α τ ό τ ο υ α π ό τ ι ς Σ υ ρ α κ ο ύ σ ε ς , έ χ ο ν τ α ς όχ ι λ ι γ ό τ ε ρ ο υ ς α π ό π ε ν ή ν τ α χ ι λ ι ά δ ε ς π ε ζ ο ύ ς κ α ι π ά ν ω α π ό π έ ν τ ε χ ι λ ι ά δ ε ς ι π π ε ί ς . Έ χ ο ν τ α ς κ α λ ύ ψ ε ι μ ε τ α χ ύ τ η τ α τ η ν α π ό σ τ α σ η , ό τ α ν π λ η σ ί α σ ε τ η ν π ό λ η τ ω ν Ι μ ε ρ α ί ω ν , έ κ α ν ε α υ τ ο ύ ς π ο υ π ρ ο η γ ο υ μ έ ν ω ς ε ί χαν τ ρ ο μ ο κ ρ α τ η θ ε ί α π ό τ ι ς δ υ ν ά μ ε ι ς τ ω ν Κ α ρ χ η δ ο ν ί ω ν ν α π ά ρ ο υ ν θάρρος . Δ ι ό τ ι έ σ τ η σ ε σ τ ρ α τ ό π ε δ ο κ α τ ά λ λ η λ ο γ ι α τ ο υ ς τ ό π ο υ ς π ο υ π ε ρ ι έ β α λ α ν τ η ν π ό λ η , τ ο ο χ ύ ρ ω σ ε μ ε β α θ ι ά τ ά φ ρ ο κ α ι τ ο π ε ρ ι έ β α λ ε μ ε χ α ρ ά κ ω μ α , κ α ι έ σ τ ε ι λ ε όλους τ ο υ ς ι π π ε ί ς ε ν α ν τ ί ο ν τ ω ν ε χ θ ρ ώ ν π ο υ τ ρ ι γ υ ρ ν ο ύ σ α ν σ τ η ν π ε ρ ι ο χ ή κ α ι ε π ι δ ί δ ο ν τ α ν σ ε λ ε η λ α σ ί ε ς . Ο ι ι π π ε ί ς , π ο υ ε μ φ α ν ί σ τ η κ α ν α ν α π ά ν τ ε χ α σ ' ό σ ο υ ς ή τ α ν δ ι ε σ π α ρ μ έ ν ο ι σ τ η ν ύ π α ι θ ρ ο , έ π ι α σ α ν τ ό σ ο υ ς α ι χ μ α λ ώ τ ο υ ς όσους μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α π ά ρ ε ι ο κ α θ έ ν α ς . Ό τ α ν ο δ η γ ή θ η κ α ν μ έ σ α σ τ η ν π ό λ η π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο ι α π ό δέκα χ ι λ ι ά δ ε ς α ι χ μ ά λ ω τ ο ι , ο Γ έ λ ω ν έ τ υ χ ε μ ε γ ά λ η ς α π ο δ ο χ ή ς κ α ι ο ι κ ά τ ο ι κ ο ι τ η ς Ι μ έ ρ α ς ά ρ χ ι σ α ν ν α μ η ν υ π ο λ ο γ ί ζ ο υ ν τ ο υ ς εχθρούς . Σ τ η σ υ ν έ χ ε ι α , όλες τ ι ς π ύ λ ε ς π ο υ ο ι ά ν τ ρ ε ς τ ο υ Θ ή ρ ω ν α ε ί χ α ν π ρ ο η γ ο υ μ έ ν ω ς χ τ ί σ ε ι λ ό γ ω φ ό β ο υ , ο Γ έ λ ω ν α ν τ ί θ ε τ α τ ι ς ά ν ο ι ξ ε , π ε ρ ι φ ρ ο ν ώ ν τ α ς τ ο υ ς α ν τ ι π ά λ ο υ ς , κ α ι κ α τ α σ κ ε ύ α σ ε μ ά λ ι σ τ α κ α ι ά λ λ ε ς , ε κ τ ό ς α π ό τ ι ς υ π ά ρ χ ο υ σ ε ς , ο ι οπο ίες μ π ο ρ ε ί ν α τ ο υ ή τ α ν χ ρ ή σ ι μ ε ς σ ε κ α τ ε π ε ί γ ο υ σ α α ν ά γ κ η . Γ ε ν ι κ ά , ο Γ έ λ ω ν , π ο υ υ π ε ρ ε ί χ ε σ ε σ τ ρ α τ η γ ι κ ή ι κ α ν ό τ η τ α κ α ι ο ξ ύ -νο ια , ά ρ χ ι σ ε α μ έ σ ω ς ν α α ν α ζ η τ ά ε ι μ ε πο ιο τ ρ ό π ο θ α μ π ο ρούσε , α κ ί ν δ υ ν α , ν α ν ι κ ή σ ε ι μ ε π ο λ ε μ ι κ ό τ έ χ ν α σ μ α τ ο υ ς β α ρ β ά ρ ο υ ς κ α ι ν α κ α τ α σ τ ρ έ ψ ε ι ε ν τ ε λ ώ ς τ η δ ύ ν α μ η τ ο υ ς . Σ τ η ν ε φ ε υ ρ ε τ ι κ ό τ η τ α τ ο υ σ υ ν έ β α λ ε π ο λ ύ κ α ι η τ ύ χ η , έ ν ε κ α τ η ς π α ρ α κ ά τ ω π ε ρ ί σ τ α σ η ς . Ο Γ έ λ ω ν ε ίχε α π ο φ α σ ί σ ε ι ν α κ ά ψ ε ι τ α π λ ο ί α τ ω ν ε χ θ ρ ώ ν , ε ν ώ λ ο ι π ό ν ο Α μ ί λ κ α ς β ρ ι σ κ ό τ α ν σ τ ο ν α υ τ ι κ ό σ τ ρ α τ ό π ε δ ο , ε τ ο ι μ ά ζ ο ν τ α ς μ ε γ α λ ό π ρ ε π η θ υ σ ί α σ τ ο ν Π ο σ ε ι δ ώ ν α 2 4 , έ φ τ α σ α ν ι π π ε ί ς α π ό τ η ν ύ π α ι θ ρ ο

S3


84


π ο υ έ φ ε ρ α ν σ τ ο ν Γ έ λ ω ν α ένα γ ρ α μ μ α τ ο κ ο μ ι σ τ ή π ο υ μ ε τ έ φερε ε π ι σ τ ο λ έ ς α π ό τ ο υ ς Σ ε λ ι ν ο ύ ν τ ι ο υ ς , σ τ ι ς οπο ί ε ς ή τ α ν γ ρ α μ μ έ ν ο ό τ ι θ α έ σ τ ε λ ν α ν τ ο υ ς ι π π ε ί ς τ η ν η μ έ ρ α π ο υ τ ο υ ς ε ίχε γ ρ ά ψ ε ι ο Α μ ί λ κ α ς να τ ο υ ς σ τ ε ί λ ο υ ν . Μ ι α π ο υ ε κ ε ί ν η η η μ έ ρ α ή τ α ν α υ τ ή κ α τ ά τ η ν ο π ο ί α ο Α μ ί λ κ α ς ε π ρ ό κ ε ι τ ο ν α τ ε λ έ σ ε ι τ η θ υ σ ί α , ε κ ε ί ν η τ η ν ίδ ια μ έ ρ α ο Γ έ λ ω ν έ σ τ ε ι λ ε δ ι κούς τ ο υ ι π π ε ί ς , ο ι οπο ίο ι ε ί χ α ν π ά ρ ε ι ε ν τ ο λ ή ν α κ ά ν ο υ ν τον γύρο τ ω ν κ ο ν τ ι ν ώ ν π ε ρ ι ο χ ώ ν κ α ι ν α φ τ ά σ ο υ ν μ ε τ ο ξ η μ έ ρ ω μ α σ τ ο ν α υ τ ι κ ό σ τ ρ α τ ό π ε δ ο , σ α ν ν α ή τ α ν ο ι Σ ε λ ι -ν ο ύ ν τ ι ο ι σ ύ μ μ α χ ο ι , κ α ι α φ ο ύ βρεθούν μ έ σ α α π ό τ ο ξ ύ λ ι ν ο τ ε ί χ ο ς , ν α σ κ ο τ ώ σ ο υ ν τον Α μ ί λ κ α κ α ι ν α κ ά ψ ο υ ν τ α π λ ο ί α . Έ σ τ ε ι λ ε ε π ί σ η ς κ α ι σ κ ο π ο ύ ς σ τ ο υ ς λ ό φ ο υ ς π ά ν ω α π ' τ η ν π ό λ η , τ ο υ ς ο π ο ί ο υ ς π ρ ό σ τ α ξ ε , μ ό λ ι ς δουν τ ο υ ς ι π π ε ί ς ν α έχουν π ε ρ ά σ ε ι μ έ σ α α π ό τ ο τ ε ί χ ο ς , ν α σ η κ ώ σ ο υ ν τ ο σ υ μ φ ω ν η μ έ ν ο σ η μ ά δ ι . Ο ίδ ιος , έ χ ο ν τ α ς π α ρ α τ ά ξ ε ι α π ό το ξ η μ έ ρ ω μ α τ ο ν σ τ ρ α τ ό τ ο υ , π ε ρ ί μ ε ν ε τ ο σ ή μ α π ο υ θ α δ ι νότ α ν α π ό τ ο υ ς σ κ ο π ο ύ ς .

22. Οι ι π π ε ί ς , μ ό λ ι ς α ν έ τ ε ι λ ε ο ή λ ι ο ς , ί π π ε υ σ α ν π ρ ο ς το ν α υ τ ι κ ό σ τ ρ α τ ό π ε δ ο τ ω ν Κ α ρ χ η δ ο ν ί ω ν κ α ι , ό τ α ν έ γ ι ν α ν δ ε κ τ ο ί α π ό τ ο υ ς φ ύ λ α κ ε ς σ α ν ν α ή τ α ν σ ύ μ μ α χ ο ι , έ τ ρ ε ξ α ν α μ έ σ ω ς σ τ ο ν Α μ ί λ κ α π ο υ ή τ α ν α π α σ χ ο λ η μ έ ν ο ς μ ε τ η θ υ σ ί α , τον σ κ ό τ ω σ α ν κ α ι έ β α λ α ν φ ω τ ι ά σ τ α π λ ο ί α . Σ τ η σ υ ν έ χ ε ι α , μ ό λ ι ς ο ι σ κ ο π ο ί ύ ψ ω σ α ν τ ο σ υ μ φ ω ν η μ έ ν ο σ η μ ά δι , ο Γ έ λ ω ν , μ ε όλη τ η δ ύ ν α μ η τ ο υ σ υ ν τ ε τ α γ μ έ ν η , π ρ ο χ ώ ρησε ε ν α ν τ ί ο ν τ ο υ σ τ ρ α τ ο π έ δ ο υ τ ω ν Κ α ρ χ η δ ο ν ί ω ν . Ο ι α ρ χ η γ ο ί τ ω ν Φ ο ι ν ί κ ω ν π ο υ β ρ ί σ κ ο ν τ α ν σ τ ο σ τ ρ α τ ό π ε δ ο , β γ ά ζ ο ν τ α ς π ρ ώ τ α τ ο υ ς σ τ ρ α τ ι ώ τ ε ς τ ο υ ς , α ν τ ι μ ε τ ώ π ι σ α ν τ ο υ ς Σ ι κ ε λ ι ώ τ ε ς σ υ ν ά π τ ο ν τ α ς μ ά χ η κ α ι α γ ω ν ι ζ ό μ ε ν ο ι ρ ω μ α λ έ α . Σ τ α δυο σ τ ρ α τ ό π ε δ α ο ι σ ά λ π ι γ γ ε ς σ ή μ α ν α ν τ α υ τ ό χ ρ ο ν α τ ο σ ύ ν θ η μ α τ ο υ π ο λ έ μ ο υ κ α ι ο ι δ υ ν ά μ ε ι ς έ β γ α ζ α ν ε ν α λ λ ά ξ π ο λ ε μ ι κ έ ς ι α χ έ ς , φ ι λ ο δ ο ξ ώ ν τ α ς η κ α θ ε μ ι ά να ξ ε π ε ρ ά σ ε ι τ ο υ ς α ν τ ι π ά λ ο υ ς μ ε τ η ν έ ν τ α σ η τ η ς βοής . Έ γ ι ν ε μ ε γ ά λ ο

85


86


φ ο ν ι κ ό κ α ι η μ ά χ η τ α λ α ν τ ε υ ό τ α ν μ ι α α π ό δ ω κ α ι μ ι α α π ό κε ι , ό τ α ν ξ α φ ν ι κ ά ο ι φ λ ό γ ε ς α π ό τ α π λ ο ί α σ η κ ώ θ η κ α ν ψ η λ ά κ α ι κ ά π ο ι ο ι α ν ή γ γ ε ι λ α ν τον φόνο τ ο υ σ τ ρ α τ η γ ο ύ , ο π ό τ ε ο ι Έ λ λ η ν ε ς π ή ρ α ν θάρρος κ α ι μ ε α ν υ ψ ω μ έ ν ο η θ ι κ ό π ί ε ζ α ν μ ε μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η τ ό λ μ η τ ο υ ς β α ρ β ά ρ ο υ ς , ε ν ώ ο ι Κ α ρ χ η δ ό ν ι ο ι τ ρ ο μ ο κ ρ α τ ή θ η κ α ν κ α ι έ χ ο ν τ α ς χ ά σ ε ι κ ά θ ε ε λ π ί δ α γ ι α ν ί κ η τ ρ ά π η κ α ν σ ε φ υ γ ή . Ε π ε ι δ ή ο Γ έ λ ω ν ε ίχε δ ώ σ ε ι ε ν τ ο λ ή ν α μ η ν π ι ά σ ο υ ν κ α ν έ ν α ν α ι χ μ ά λ ω τ ο , α κ ο λ ο ύ θ η σ ε μ ε γ ά λ η σ φ α γ ή α υ τ ώ ν π ο υ τ ο ε ί χ α ν β ά λ ε ι σ τ α π ό δ ι α κ α ι σ τ ο τ έ λ ο ς σ φ ά χ τ η κ α ν όχ ι λ ι γ ό τ ε ρ ο ι α π ό ε κ α τ ό ν π ε ν ή ν τ α χ ι λ ι ά δ ε ς . Ο ι υ π ό λ ο ι π ο ι κ α τ έ φ υ γ α ν σ ε κ ά π ο ι ο οχυρό τ ό π ο κ α ι σ τ η ν α ρ χ ή α μ ύ ν ο ν τ α ν ε ν α ν τ ί ο ν τ ω ν ε π ι τ ι θ ε μ έ ν ω ν , α λ λ ά , ε π ε ι δ ή ο τ ό π ο ς π ο υ ε ί χ α ν κ α τ α λ ά β ε ι ή τ α ν ά ν υ δ ρ ο ς , α ν α γ κ ά σ τ η κ α ν , π ι ε ζ ό μ ε ν ο ι α π ό τ η δ ί ψ α , ν α π α ρ α δ ο θ ο ύ ν σ τ ο υ ς ν ι κ η τ έ ς . Ο Γ έ λ ω ν , π ο υ ε ίχε ν ι κ ή σ ε ι σ ε π ε ρ ί λ α μ π ρ η μ ά χ η , σ τ η ν ο π ο ί α ε π ι κ ρ ά τ η σ ε κ υ ρ ί ω ς λ ό γ ω τ η ς δ ι κ ή ς τ ο υ σ τ ρ α τ η γ ι κ ή ς ι κ α ν ό τ η τ α ς , α π έ κ τ η σ ε ξ α κ ο υ σ τ ή δόξα όχ ι μόνο σ τ ο υ ς Σ ι κ ε λ ι ώ τ ε ς α λ λ ά κ α ι σ όλους τ ο υ ς ά λ λ ο υ ς . Γ ι α τ ί κ α ν έ ν α ς α π ό τ ο υ ς π ρ ο γ ε ν ε σ τ έ ρ ο υ ς τ ο υ δεν μ ν η μ ο ν ε ύ ε τ α ι ν α ε ίχε χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ή σ ε ι τ έ τ ο ι ο σ τ ρ α τ ή γ η μ α , α λ λ ά ο ύ τ ε ν α ε ίχε κ α τ α σ φ ά ξε ι σε μ ι α μ ά χ η π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο υ ς β α ρ β ά ρ ο υ ς ή π ο υ να ε ίχε π ά ρ ε ι τ ό σ ο μ ε γ ά λ ο π λ ή θ ο ς α ι χ μ α λ ώ τ ω ν .

23. Γ ι ' α υ τ ό τ ο ν λ ό γ ο , π ο λ λ ο ί α π ό τ ο υ ς ι σ τ ο ρ ι κ ο ύ ς π α ρ α β ά λ λ ο υ ν α υ τ ή τ η μ ά χ η μ ε ε κ ε ί ν η π ο υ έ δ ω σ α ν ο ι Έ λ λ η νες σ τ ι ς Π λ α τ α ι έ ς , κ α ι τ ο σ τ ρ α τ ή γ η μ α τ ο υ Γ έ λ ω ν ο ς μ ε τ α ε π ι ν ο ή μ α τ α τ ο υ Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή , κ α ι τ η ν π ρ ω τ ι ά , λ ό γ ω τ η ς ε ξ α ι ρ ε τ ι κ ή ς π ο λ ε μ ι κ ή ς α ρ ε τ ή ς κ α ι τ ω ν δύο , ά λ λ ο ι τ η ν α π ο ν έ μ ο υ ν σ τ ο υ ς μ ε ν κ ι ά λ λ ο ι σ τ ο υ ς δε. Γ ι α τ ί , ό τ α ν ο κ ό σ μ ο ς σ τ η ν Ε λ λ ά δ α , σ τ η μ ι α π ε ρ ί π τ ω σ η , κ α ι σ τ η Σ ι κ ε λ ί α , σ τ η ν ά λ λ η , ε ίχε τ ρ ο μ ο κ ρ α τ η θ ε ί π ρ ι ν α π ό τ η μ ά χ η , η ν ί κ η τ ω ν Ε λ λ ή ν ω ν τ η ς Σ ι κ ε λ ί α ς π ο υ π ρ ο η γ ή θ η κ ε έ κ α ν ε τ ο υ ς α ν θ ρ ώ π ο υ ς σ τ η ν Ελλάδα-, ν α π ά ρ ο υ ν θάρρος , ό τ α ν έ μ α θ α ν γ ι α τ η

87


ν ί κ η τ ο υ Γ έ λ ω ν α . Ό σ ο γ ι α υ τ ο ύ ς π ο υ κ α ι σ τ ο υ ς δυο σ τ ρ α τ ο ύ ς ε ί χαν τ η ν γ ε ν ι κ ή α ρ χ η γ ί α , σ τ ο υ ς Π έ ρ σ ε ς κ α τ ά φερε ν α δ ι α φ ύ γ ε ι ο β α σ ι λ ι ά ς κ α ι μ α ζ ί τ ο υ ς π ο λ λ έ ς μ υ ρ ι ά δ ε ς α ν δ ρ ώ ν , ε νώ ο ι Κ α ρ χ η δ ό ν ι ο ι όχ ι μόνο έ χ α σ α ν τον σ τ ρ α τ η γ ό τ ο υ ς α λ λ ά κ α ι όσο ι σ υ μ μ ε τ ε ί χ α ν σ τ ο ν π ό λ ε μ ο σ φ ά χ τ η κ α ν κ α ι , ό π ω ς λ έ γ ε τ α ι , δεν σ ώ θ η κ ε ο ύ τ ε έ νας γ ι α ν α φ έ ρ ε ι τ η ν ε ί δ η σ η σ τ η ν Κ α ρ χ η δ ό ν α . Ε π ι π λ έ ο ν , ω ς προς τ ο υ ς ε π ι φ α ν έ σ τ ε ρ ο υ ς α ρ χ η γ ο ύ ς , π ο υ σ τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς ή τ α ν ο Π α υ σ α ν ί α ς κ α ι ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς , ο π ρ ώ τ ο ς θ α ν α τ ώ θ η κ ε α π ό τ ο υ ς σ υ μ π ο λ ί τ ε ς τ ο υ γ ι α π λ ε ο ν ε ξ ί α κ α ι π ρ ο δ ο σ ί α , ε νώ ο δ ε ύ τ ε ρος ε ξ ο ρ ί σ τ η κ ε α π ' όλη τ η ν Ε λ λ ά δ α κ α ι κ α τ έ φ υ γ ε σ τ ο ν Ξ έ ρ ξ η , τον μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο εχθρό τ ο υ , κ α ι έ ζ η σ ε κ ο ν τ ά τ ο υ μ έ χ ρ ι τον θ ά ν α τ ο τ ο υ . Ε ν ώ ο Γ έ λ ω ν μ ε τ ά τ η μ ά χ η α π ο λ ά μ β α ν ε όλο κ α ι μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η ς α π ο δ ο χ ή ς α π ό τ ο υ ς Σ υ ρ α κ ο ύ σ ι ο υ ς , γ έ ρ α σ ε ό ν τ α ς β α σ ι λ ι ά ς κ α ι π έ θ α ν ε τ ι μ η μ έ ν ο ς , κ α ι ή τ α ν τ ό σ ο ι σ χ υ ρ ή η εύνο ια τ ω ν π ο λ ι τ ώ ν προς τ ο π ρ ό σ ω π ο τ ο υ , ώ σ τ ε η ε ξ ο υ σ ί α π α ρ έ μ ε ι ν ε σ τ α χ έ ρ ι α τ ρ ι ώ ν μ ε λ ώ ν τ ο υ ο ίκου τ ο υ 2 5 .

24. Τ ώ ρ α ό μ ω ς π ο υ α υ τ ο ί π ο υ κ α τ έ κ τ η σ α ν δ ί κ α ι η δόξα έ λ α β α ν α π ό μ α ς τ ο υ ς ε π α ί ν ο υ ς π ο υ τ ο υ ς α ρ μ ό ζ ο υ ν , θ α π ε ρ ά σ ο υ μ ε σ τ η σ υ ν έ χ ε ι α τ η ς π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν η ς α φ ή γ η σ η ς μ α ς . Έ τ υ χ ε τ ώ ρ α τ η ν ίδ ια μ έ ρ α π ο υ ν ί κ η σ ε ο Γ έ λ ω ν ν α α γ ω ν ί ζ ο ν τ α ι κ α ι ο ι ά ν τ ρ ε ς τ ο υ Λ ε ω ν ί δ α σ τ ι ς Θ ε ρ μ ο π ύ λ ε ς ε ν α ν τ ί ο ν τ ο υ Ξ έ ρ ξ η 2 6 , λες κ ι ε π ί τ η δ ε ς η θ ε ό τ η τ α έ κ α ν ε να λ ά β ε ι χ ώ ρ α τ α υ τ ό χ ρ ο ν α η ω ρ α ι ό τ ε ρ η ν ί κ η κ α ι η ε ν δ ο ξ ό τ ε ρ η ή τ τ α . Μ ε τ ά τ η μ ά χ η π ο υ έ γ ι ν ε σ τ η ν π ό λ η τ ω ν Ι μ ε ρ α ί ω ν , ε ί κ ο σ ι π ο λ ε μ ι κ ά π λ ο ί α , τ α ο π ο ί α ο Α μ ί λ κ α ς [δεν] ε ίχε τ ρ α β ή ξ ε ι σ τ η σ τ ε ρ ι ά , π ρ ο κ ε ι μ έ ν ο υ ν α ε ξ υ π η ρ ε τ ε ί τ ι ς α π α ρ α ί τ η τ ε ς α ν ά γ κ ε ς τ ο υ , δ ι έ φ υ γ α ν τον κ ί ν δ υ ν ο . Γ ι ' α υ τ ό , κ ι ε νώ σχεδόν όλοι ο ι ά ν τ ρ ε ς ε ί χαν σ κ ο τ ω θ ε ί ή π ι α σ τ ε ί α ι χ μ ά λ ω τ ο ι , α υ τ ά τ α π λ ο ί α π ρ ό φ τ α σ α ν ν α α π ο π λ ε ύ σ ο υ ν . Π α ρ έ λ α -

89


90


βαν ό μ ω ς π ο λ λ ο ύ ς α π ό α υ τ ο ύ ς π ο υ ε ί χ α ν τ ρ α π ε ί σ ε φ υ γ ή κ α ι γ ι ' α υ τ ό υ π ε ρ φ ο ρ τ ώ θ η κ α ν , έ τ σ ι ό τ α ν έ π ε σ α ν σ ε θ ύ ε λ λ α , κ α τ α σ τ ρ ά φ η κ α ν όλα . Λ ί γ ο ι μόνο έ φ τ α σ α ν σ ώ ο ι σ τ η ν Κ α ρ χ η δ ό ν α σ ε ένα μ ι κ ρ ό σ κ ά φ ο ς κ α ι π λ η ρ ο φ ό ρ η σ α ν τ ο υ ς π ο λ ί τ ε ς μ ε μ ι α σ ύ ν τ ο μ η φ ρ ά σ η , ότ ι όλο ι όσο ι ε ί χαν π ε ρ ά σ ε ι σ τ η Σ ι κ ε λ ί α ε ί χ α ν χ α θ ε ί . Ο ι Κ α ρ χ η δ ό ν ι ο ι π ο υ , π α ρ ά τ ι ς ε λ π ί δ ε ς τ ο υ ς , ε ί χ α ν π ε ρ ι π έ σ ε ι σ ε μ ε γ ά λ η σ υ μ φ ο ρ ά , τ ρ ό μ α ξ α ν τ ό σ ο π ο υ όλες τ ι ς ν ύ χ τ ε ς ξ α γ ρ υ π ν ο ύ σ α ν φ ρ ο υ ρ ώ ν τ α ς τ η ν π ό λ η τ ο υ ς , π ι σ τ ε ύ ο ν τ α ς ό τ ι ο Γ έ λ ω ν ε ίχε α π ο φ α σ ί σ ε ι ν α π λ ε ύ σ ε ι α μ έ σ ω ς μ ε όλο τ ο υ τον σ τ ρ α τ ό ε ν α ν τ ί ο ν τ η ς Κ α ρ χ η δ ό ν α ς . Λ ό γ ω τ ο υ π λ ή θ ο υ ς τ ω ν α ν θ ρ ώ π ω ν π ο υ χ ά θ η κ α ν , η π ό λ η κ ή ρ υ ξ ε δ η μ ό σ ι ο π έ ν θ ο ς κ α ι ι δ ι ω τ ι κ ά τ α σ π ί τ ι α τ ω ν α ν θ ρ ώ π ω ν ε ί χαν γ ε μ ί σ ε ι κ λ ά μ α κ α ι π έ ν θ ο ς . Α λ λ ο ι α ν α ζ η τ ο ύ σ α ν τ ο υ ς γ ι ο υ ς κ ι ά λ λ ο ι τ ο υ ς α δ ε λ φ ο ύ ς τ ο υ ς , ε νώ τ α π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α π α ι δ ι ά ε ί χ α ν ο ρ φ α ν έ ψ ε ι α π ό π α τ έ ρ α κ α ι , έ ρ η μ α π ι α , ο δ ύ ρ ο ν τ α ν γ ι α τ ο ν θ ά ν α τ ο ε κ ε ί ν ω ν π ο υ τ α γ έ ν ν η σ α ν κ α ι γ ι α τ η δ ι κή τ ο υ ς ε γ κ α τ ά λ ε ι ψ η α π ό εκε ί νους π ο υ τ α π ρ ο σ τ ά τ ε υ α ν . Ο ι Κ α ρ χ η δ ό ν ι ο ι , φ ο β ο ύ μ ε ν ο ι μ ή π ω ς π ρ ο φ τ ά σ ε ι κ α ι π ε ρ ά σ ε ι σ τ η Λ ι β ύ η ο Γ έ λ ω ν , τ ο υ έ σ τ ε ι λ α ν α μ έ σ ω ς π ρ ε σ β ε υ τ έ ς μ ε ε ν λ ε υ κ ώ ε ξ ο υ σ ι ο δ ό τ η σ η , τ ο υ ς π ιο ι κ α ν ο ύ ς σ τ α λ ό γ ι α κ α ι σ τ η ν κ ρ ί σ η .

25. Ο Γ έ λ ω ν , μ ε τ ά τη ν ί κ η , τ ί μ η σ ε με δ ω ρ ε έ ς τ ο υ ς ι π π ε ί ς π ο υ ε ί χ α ν σ κ ο τ ώ σ ε ι τον Α μ ί λ κ α , κ α ι κ ό σ μ η σ ε μ ε α ρ ι σ τ ε ί α ό σ ο υ ς ά λ λ ο υ ς ε ί χαν α ν δ ρ α γ α θ ή σ ε ι . Τ α ω ρ α ι ό τ ε ρ α α π ό τ α λ ά φ υ ρ α τ α φ ύ λ α ξ ε θ έ λ ο ν τ α ς ν α σ τ ο λ ί σ ε ι τ ο υ ς ν α ο ύ ς τ ω ν Σ υ ρ α κ ο υ σ ώ ν μ ε τ η λ ε ί α π ο υ α π ο κ ό μ ι σ ε α π ό τ ο υ ς εχθρούς , α π ό τ α υ π ό λ ο ι π α π ο λ λ ά τ α α ν ά ρ τ η σ ε σ τ α λ α μ π ρ ό τ ε ρ α ιερά τ η ς Ι μ έ ρ α ς κ α ι τ α ά λ λ α μ α ζ ί μ ε τ ο υ ς α ι χ μ α λ ώ τ ο υ ς τ α μ ο ί ρ α σ ε σ τ ο υ ς σ υ μ μ ά χ ο υ ς , α ν ά λ ο γ α μ ε τον α ρ ι θ μ ό α υ τ ώ ν π ο υ ε ί χ α ν π ο λ ε μ ή σ ε ι μ α ζ ί τ ο υ ς . Ο ι π β λ ε ι ς α λ υ σ ό δ ε σ α ν τ ο υ ς α ι χ μ α λ ώ τ ο υ ς π ο υ τ ο υ ς ε ί χ α ν α π ο δ ο θ ε ί κ α ι τ ο υ ς

91


92


χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ο ύ σ α ν γ ι α τ η ν ε π ι σ κ ε υ ή τ ω ν δ η μ ο σ ί ω ν έ ρ γ ω ν . Ο ι Α κ ρ α γ α ν τ ΐ ν ο ι , π ο υ έ λ α β α ν τ ο υ ς π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο υ ς , σ τ ό λ ι σ α ν τ ό σ ο τ η ν π ό λ η τ ο υ ς όσο κ α ι τ η ν ύ π α ι θ ρ ο , γ ι α τ ί τ ο π λ ή θ ο ς τ ω ν α ι χ μ α λ ώ τ ω ν ή τ α ν τ ό σ ο , ώ σ τ ε π ο λ λ ο ί α π ό τ ο υ ς ι δ ι ώ τ ε ς ε ί χ α ν σ τ α σ π ί τ ι α τ ο υ ς κ α ι π ε ν τ α κ ό σ ι ο υ ς δεσ μ ώ τ ε ς . Η α ι τ ί α π ο υ σ υ ν έ β α λ ε σ τ ο ν μ ε γ ά λ ο α ρ ι θ μ ό τ ω ν α ι χ μ ά λ ω τ ω ν δεν η τ α ν μόνο ό τ ι ε ί χ α ν σ τ α λ ε ί π ο λ λ ο ί σ τ ρ α τ ι ώ τ ε ς σ τ ο ν π ό λ ε μ ο , α λ λ ά κ α ι ό τ ι , ό τ α ν τ ρ ά π η κ α ν σ ε φ υ γ ή , π ο λ λ ο ί α π ό τ ο υ ς φ υ γ ά δ ε ς σ τ ρ ά φ η κ α ν π ρ ο ς τ α μ ε σ ό γ ε ι α κ α ι κ υ ρ ί ω ς προς τ η ν π ε ρ ι ο χ ή τ ω ν Α κ ρ α γ α ν τ ί ν ω ν , κ α ι κ α θ ώ ς π ι ά σ τ η κ α ν όλο ι α π ό τ ο υ ς Α κ ρ α γ α ν τ ί ν ο υ ς , η π ό λ η γ έ μ ι σ ε α π ο τ ο υ ς α ι χ μ α λ ώ τ ο υ ς . Ο ι π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο ι α π ό α υ τ ο ύ ς π ο υ π α ρ α δ ό θ η κ α ν σ τ η ν π ο λ ι τ ε ί α έ κ ο β α ν α π ό τ α λ α τ ο μ ε ί α τ ι ς π έ τ ρ ε ς μ ε τ ι ς οπο ί ε ς κ α τ α σ κ ε υ ά σ τ η κ α ν όχ ι μόνο ο ι μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο ι ν α ο ί τ ω ν θ ε ώ ν α λ λ ά κ α ι ο ι υ π ό ν ο μ ο ι γ ι α τ η ν εκροή τ ω ν υ δ ά τ ω ν α π ό τ η ν π ό λ η , ο ι οπο ίο ι ε ί χ α ν τ ό σ ο μ ε γ ά λ ο μ έ γ ε θ ο ς π ο υ γ ι α τ η ν κ α τ α σ κ ε υ ή τ ο υ ς ε ί να ι α ξ ι ο θ έ α τ ο , α ν κ α ι τ ο π ε ρ ι φ ρ ο ν ο ύ ν γ ι α τ η ν ε υ τ έ λ ε ι α τ ο υ . Ο ε π ι σ τ ά τ η ς τ ο ύ τ ω ν τ ω ν έ ρ γ ω ν ή τ α ν ο ο ν ο μ α ζ ό μ ε ν ο ς Φ α ί α ξ , π ο υ , λ ό γ ω τ η ς φ ή μ η ς τ ο υ έ ρ γ ο υ π ο υ κ α τ α σ κ ε υ ά σ τ η κ ε , έ κ α ν ε ν α ονομ α σ τ ο ύ ν ο ι υ π ό ν ο μ ο ι « φ α ί α κ ε ς » α π ό τ ο όνομα τ ο υ . Ο ι Α κ ρ α γ α ν τ ΐ ν ο ι κ α τ α σ κ ε ύ α σ α ν ε π ί σ η ς κ α ι π ο λ υ τ ε λ ή τ ε χ ν η τ ή λ ί μ ν η π ο υ ε ίχε π ε ρ ί μ ε τ ρ ο ε π τ ά σ τ α δ ί ω ν κ α ι β ά θ ο ς ε ί κ ο σ ι π ή χ ε ω ν . Ε π ε ι δ ή ο δ η γ ο ύ ν τ α ν σ ' α υ τ ή ν ν ερά α π ό π ο τ ά μ ι α κ α ι π η γ έ ς , έ γ ι ν ε ι χ θ υ ο τ ρ ο φ ε ί ο π ο υ έδ ινε π ο λ λ ά ψ ά ρ ι α προς β ρ ώ σ η κ α ι α π ό λ α υ σ η , κ α θ ώ ς μ ά λ ι σ τ α π ε τ ο ύ σ α ν σ ' α υ τ ή κ α ι π ο λ λ ο ί κ ύ κ ν ο ι , η θέα τ η ς ή τ α ν χ ά ρ μ α ο φ θ α λ μ ώ ν . Σ τ ο υ ς μ ε τ α γ ε ν έ σ τ ε ρ ο υ ς χρόνους ό μ ω ς , π α ρ α μ ε λ ή θ η κ ε , γ έ μ ι σ ε χ ώ μ α κ α ι κ α τ α σ τ ρ ά φ η κ ε μ ε τ ο π έ ρ α σ μ α τ ο υ χρόνου , ε π ε ι δ ή ό μ ω ς όλη α υ τ ή η π ε ρ ι ο χ ή ή τ α ν γ ό ν ι μ η , τ η φ ύ τ ε ψ α ν μ ε α μ π έ λ ι α κ α ι π υ κ ν ο φ υ τ ε μ έ ν α δ έ ν τ ρ α κ ά θ ε λ ο γ ή ς , ε τ σ ι ώ σ τ ε ν α λ α μ β ά ν ο υ ν α π ' α υ τ ή μ ε γ ά λ ε ς π ρ ο σ ό δους .

93


94


26. 0 Γ έ λ ω ν , α φ ο ύ α π έ λ υ σ ε τ ο υ ς σ υ μ μ ά χ ο υ ς , ο δ ή γ η σ ε τ ο υ ς π ο λ ί τ ε ς π ί σ ω σ τ ι ς Σ υ ρ α κ ο ύ σ ε ς , ε νώ α π ό τ ο μ έ γ ε θ ο ς τ η ς ε υ η μ ε ρ ί α ς δεν έ τ υ χ ε α π ο δ ο χ ή ς μόνο α π ό τ ο υ ς σ υ μ π ο λ ί τ ε ς τ ο υ α λ λ ά κ α ι α π ' ο λ ό κ λ η ρ η τ η Σ ι κ ε λ ί α . Δ ι ό τ ι ε ίχε φέρε ι τ έ τ ο ι ο π λ ή θ ο ς α ι χ μ α λ ώ τ ω ν , ώ σ τ ε φ α ι ν ό τ α ν λες κ α ι τ ο ν η σ ί ε ίχε α ι χ μ α λ ω τ ί σ ε ι όλη τ η Λ ι β ύ η . Α μ έ σ ω ς , λ ο ι π ό ν , ήρθαν σ ' α υ τ ό ν π ρ έ σ β ε ι ς α π ό τ ι ς π ό λ ε ι ς κ α ι τ ο υ ς η γ ε μ ό ν ε ς π ο υ π ρ ο η γ ο υ μ έ ν ω ς τ ο υ α ν τ ι σ τ έ κ ο ν τ α ν , ζ η τ ώ ν τ α ς σ υ γ ν ώ μ η γ ι α τ α σ φ ά λ μ α τ α π ο υ ε ί χαν δ ι α π ρ ά ξ ε ι μ έ σ α σ τ η ν ά γ ν ο ι α τ ο υ ς κ α ι υ π ο σ χ ό μ ε ν ο ι ότ ι σ τ ο ε ξής θ α έ κ α ν α ν ό , τ ι τ ο υ ς π ρ ό σ τ α ζ ε . Ε κ ε ί ν ο ς τ ο υ ς μ ε τ α χ ε ι ρ ί σ τ η κ ε όλους μ ε ε π ι ε ί κ ε ι α , σ υ ν ή ψ ε μ α ζ ί τ ο υ ς σ υ μ μ α χ ί α κ α ι έφερε τ η ν κ α λ ή τ ο υ τ ύ χ η μ ε α ν θ ρ ω π ι ά , όχ ι μόνο α π έ ν α ν τ ι σ ' α υ τ ο ύ ς α λ λ ά κ α ι α π έ ν α ν τ ι σ τ ο υ ς χ ε ι ρ ό τ ε ρ ο υ ς εχθρούς τ ο υ , τ ο υ ς Κ α ρ χ η δ ό ν ιους . Γ ι α τ ί ό τ α ν έ φ τ α σ α ν σ ' α υ τ ό ν ο ι π ρ έ σ β ε ι ς π ο υ ε ί χ α ν σ τ α λ ε ί α π ό τ η ν Κ α ρ χ η δ ό ν α κ α ι τ ο ν π α ρ α κ α λ ο ύ σ α ν μ ε δ ά κ ρ υ α ν α τ ο υ ς φ ε ρ θ ε ί μ ε α ν θ ρ ω π ι ά , σ υ ν α ί ν ε σ ε σ τ η ν ε ι ρ ή ν η , α λ λ ά ε ι σ έ π ρ α ξ ε α π ό α υ τ ο ύ ς τ ι ς δ α π ά ν ε ς π ο υ ε ί χ α ν γ ί ν ε ι σ τ ο ν π ό λ ε μ ο , π ο υ ή τ α ν δυο χ ι λ ι ά δ ε ς α σ η μ έ ν ι α τ ά λ α ν τ α , κ α ι τ ο υ ς π ρ ό σ τ α ξ ε ν α χ τ ί σ ο υ ν δυο ν α ο ύ ς σ τ ο υ ς οπο ίους έ π ρ ε π ε ν α α ν α τ ί θ ε ν τ α ι ο ι σ υ ν θ ή κ ε ς ε ι ρήνης . Ο ι Κ α ρ χ η δ ό ν ιο ι , έ χ ο ν τ α ς α ν α π ά ν τ ε χ α ε ξ α σ φ α λ ί σ ε ι τ η σ ω τ η ρ ί α τ ο υ ς , δ έ χ τ η κ α ν ν α τ ο υ δ ώ σ ο υ ν α υ τ ά π ο υ τ ο υ ς ζ ή τ η σ ε κ α ι , ε π ι π λ έ ο ν , υ π ο σ χ έ θ η κ α ν ν α δ ώ σ ο υ ν σ τ η γ υ ν α ί κ α τ ο υ Γ έ λ ω ν α τ η Δ α μ α ρ έ τ η ένα χ ρ υ σ ό δ ι ά δ η μ α . Γ ι α τ ί η Δ α μ α ρ έ τ η , μ ε τ ά α π ό α ί τ η μ α τ ο υ ς , ε ίχε σ υ ν ε ρ γ ή σ ε ι σ ε μ ε γ ά λ ο β α θ μ ό σ τ η σ ύ ν α ψ η τ η ς σ υ ν θ ή κ η ε ιρήνης κ α ι , ό τ α ν δ έ χ τ η κ ε α π ό α υ τ ο ύ ς τ ο δ ι ά δ η μ α τ ω ν ε κ α τ ό χ ρ υ σ ώ ν τ α λ ά ν τ ω ν , έ κ ο ψ ε ν ό μ ι σ μ α π ο υ ο ν ο μ ά σ τ η κ ε α π ό εκε ί νη Δ α μ α ρ έ τ ε ι ο ' τ ο ύ τ ο τ ο ν ό μ ι σ μ α α ν τ ι σ τ ο ι χ ο ύ σ ε σ ε δ έ κ α Α τ τ ι κ έ ς δ ρ α χ μ έ ς κ α ι α π ό τ ο υ ς Σ ι κ ε λ ι ώ τ ε ς ο ν ο μ ά σ τ η κ ε , α π ό τ ο βάρος τ ο υ , π ε ν τ η κ ο ν τ ά -λ ι τ ρ ο 2 7 . Ο Γ έ λ ω ν φ ε ρ ό τ α ν σ ε όλους μ ε π ρ α ό τ η τ α , κ υ ρ ί ω ς

95


96


ε π ε ι δ ή έ τ σ ι ή τ α ν ο χ α ρ α κ τ ή ρ α ς τ ο υ , α λ λ ά κ α ι ένα ά λ λ ο , όχ ι μ ι κ ρ ό τ ε ρ ο , κ ί ν η τ ρ ο ή τ α ν τ ο ότ ι ε π ι δ ί ω κ ε μ ε ζήλο ν α τ ο υ ς κ ά ν ε ι όλους δ ι κ ο ύ ς τ ο υ ε π ι δ ε ι κ ν ύ ο ν τ α ς τ ο υ ς ε ύνο ια , γ ι α τ ί ε τ ο ι μ α ζ ό τ α ν ν α π λ ε ύ σ ε ι μ ε μ ε γ ά λ η δ ύ ν α μ η σ τ η ν Ε λ λ ά δ α κ α ι ν α σ υ μ μ α χ ή σ ε ι μ ε τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς ε ν α ν τ ί ο ν τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν . Ε ν ώ ή τ α ν έ τ ο ι μ ο ς ν α σ α λ π ά ρ ε ι , κ α τ έ π λ ε υ σ α ν κ ά π ο ι ο ι α π ό τ η ν Κ ό ρ ι ν θ ο φ έ ρ ν ο ν τ α ς τ η ν ε ί δ η σ η ό τ ι ο ι Έ λ λ η ν ε ς ε ί χ α ν ν ι κ ή σ ε ι σ τ η ν α υ μ α χ ί α σ τ η Σ α λ α μ ί ν α κ α ι ό τ ι ο Ξ έ ρ ξ η ς μ ε μέρος τ η ς δ ύ ν α μ η ς τ ο υ ε ίχε φ ύ γ ε ι α π ό τ η ν Ε υ ρ ώ π η . Γ ι α υ τ ό , α φ ο ύ σ τ α μ ά τ η σ ε τ η ν π ρ ο ε τ ο ι μ α σ ί α γ ι α α ν α χ ώ ρ η σ η , ε π ι δ ο κ ί μ α σ ε τ η ν π ρ ο θ υ μ ί α τ ω ν σ τ ρ α τ ι ω τ ώ ν κ α ι σ υ γ κ ά λ ε σ ε σ υ ν έ λ ε υ σ η , π ρ ο σ τ ά ζ ο ν τ α ς ν α ε μ φ α ν ι σ τ ο ύ ν όλο ι μ ε τ α ό π λ α τ ο υ ς . Ο ίδιος ό μ ω ς ήρθε σ τ η σ υ ν έ λ ε υ σ η όχι μόνο ά ο π λ ο ς α λ λ ά κ α ι χ ω ρ ί ς χ ι τ ώ ν α , ν τ υ μ έ ν ο ς μόνο μ ε ένα ι μ ά τ ι ο , κ α ι β γ α ί ν ο ν τ α ς μ π ρ ο σ τ ά έ κ α ν ε τον α π ο λ ο γ ι σ μ ό όλης τ ο υ τ η ς ζ ω ή ς κ α ι τ ω ν ό σ ω ν ε ίχε κ ά ν ε ι γ ι α τ ο υ ς Σ υ ρ α κ ο ύ σ ι ο υ ς . Ο λ α ό ς ε π ι κ ρ ο τ ο ύ σ ε κ ά θ ε π ρ ά ξ η π ο υ α ν έ φ ε ρ ε κ α ι έδε ιχνε ι δ ια ί τ ερο θ α υ μ α σ μ ό γ ι α τ ο γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι ε ίχε π α ρ α δ ώ σ ε ι τ ο ν ε α υ τ ό τ ο υ ά ο π λ ο σ ' α υ τ ο ύ ς π ο υ μ π ο ρ ε ί ν α ή θ ε λ α ν ν α τ ο ν σ κ ο τ ώ σ ο υ ν , α λ λ ά τ ό σ ο α π ε ί χ ε α π ό τ ο υ ν α τ ι μ ω ρ η θ ε ί ω ς τ ύ ρ α ν ν ο ς , π ο υ μ ε μ ι α φ ω ν ή όλοι τον α π ο κ ά λ ε σ α ν ε υ ε ρ γ έ τ η , σ ω τ ή ρ α κ α ι β α σ ι λ ι ά 2 8 . Μ ε τ ά α π ό α υ τ ά , ο Γ έ λ ω ν κ α τ α σ κ ε ύ α σ ε α π ό τ α λ ά φ υ ρ α α ξ ι ό λ ο γ ο υ ς ν α ο ύ ς τ η ς Δ ή μ η τ ρ α ς κ α ι τ η ς Κ ό ρ η ς 2 9 , κ α ι α φ ο ύ έ φ τ ι α ξ ε χ ρ υ σ ό τ ρ ί π ο δ α 3 0 α ξ ί α ς δ ε κ α έ ξ ι τ α λ ά ν τ ω ν , τ ο ν α φ ι έ ρ ω σ ε ω ς ε υ χ α ρ ι σ τ ή ρ ι ο δώρο σ τ ο τ έ μ ε ν ο ς τ ο υ Α π ό λ λ ω ν α σ τ ο υ ς Δ ε λ φ ο ύ ς . Σ τ η σ υ ν έ χ ε ι α , ε ίχε κ α τ ά νου ν α κ α τ α σ κ ε υ ά σ ε ι έ να ναό τ η ς Δ ή μ η τ ρ α ς σ τ η ν Α ί τ ν α ... ό μ ω ς δεν τ ο ν ο λ ο κ λ ή ρ ω σ ε μ ι α π ο υ η ζ ω ή τ ο υ κ ό π η κ ε α π ό τ ο π ε π ρ ω μ έ ν ο . Α π ό τ ο υ ς λ υ ρ ι κ ο ύ ς π ο ι η τ έ ς ή κ μ α ζ ε ε κ ε ί ν η τ η ν περ ίοδο ο Πίνδαρος . Τ α π ι ο α ξ ι ό λ ο γ α λ ο ι π ό ν π ρ ά γ μ α τ α π ο υ έ γ ι ν α ν ε κ ε ί ν η τ η χρον ι ά ή τ α ν π ε ρ ί π ο υ α υ τ ά .

97


98


27. Ε π ί ε π ω ν ύ μ ο υ ά ρ χ ο ν τ α σ τ η ν Α θ ή ν α τ ο υ Ξ ά ν θ ι π π ο υ 3 0 " , ο ι Ρ ω μ α ί ο ι έ κ α ν α ν υ π ά τ ο υ ς τ ο ν Κ ό ι ν τ ο Φάβ ιο Σ ι -λουανό κ α ι τον Σ ε ρ ο ύ ι ο Κ ο ρ ν ή λ ι ο Τ ρ ί κ ο σ τ ο . Κ α τ ά τ η θ η τ ε ί α τ ο υ ς , ο σ τ ό λ ο ς τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν , ε κ τ ό ς α π ό τ ο υ ς Φοίν ικες , μ ε τ ά τ η ν ή τ τ α τ ο υ σ τ η ν α υ μ α χ ί α π ο υ έ γ ι ν ε σ τ η Σ α λ α μ ί ν α , π α ρ έ μ ε ν ε σ τ η ν Κ ύ μ η . Α φ ο ύ π έ ρ α σ ε εκε ί τ ο ν χ ε ι μ ώ ν α , μόλ ι ς ήρθε τ ο κ α λ ο κ α ί ρ ι , έ π λ ε υ σ ε σ τ η Σ ά μ ο γ ι α ν α φ ρ ο υ ρήσε ι τ η ν Ι ω ν ί α ' τ α π λ ο ί α π ο υ ή τ α ν σ τ η Σ ά μ ο ή τ α ν σ υ ν ο λ ι κ ά π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α α π ό τ ε τ ρ α κ ό σ ι α . Α υ τ ά , λ ο ι π ό ν , φ ρ ο υ ρ ο ύ σ α ν ά γ ρ υ π ν α τ ι ς π ό λ ε ι ς , θ ε ω ρ ώ ν τ α ς ό τ ι ο ι Ί ω ν ε ς ε ί χ α ν εχθρ ικέ ς δ ι α θ έ σ ε ι ς . Σ τ η ν Ε λ λ ά δ α , μ ε τ ά τ η ν α υ μ α χ ί α τ η ς Σ α λ α μ ί ν α ς , ε π ε ι δ ή ο ι Α θ η ν α ί ο ι θ ε ω ρ ο ύ ν τ α ν π ω ς ή τ α ν ο ι α ί τ ι ο ι γ ι α τ η ν ί κ η κ α ι ω ς ε κ τ ο ύ τ ο υ ε ί χ α ν γ ί ν ε ι α λ α ζ ό ν ε ς , ή τ α ν σ ε όλους κ α τ α φ α ν έ ς ότ ι σ κ ό π ε υ α ν ν α α μ φ ι σ β η τ ή σ ο υ ν τ η ν η γ ε μ ο ν ί α τ ω ν Λ α κ ε δ α ι μ ο ν ί ω ν σ τ η θ ά λ α σ σ α - κ α τ ά σ υ ν έ π ε ι α , ο ι Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ι ο ι π ρ ο β λ έ π ο ν τ α ς τ ι ε π ρ ό κ ε ι τ ο ν α σ υ μ β ε ί , φ ι λ ο δ ο ξ ο ύ σ α ν ν α τ α π ε ι ν ώ σ ο υ ν τ ο φ ρ ό ν η μ α τ ω ν Α θ η ν α ί ω ν . Γ ι α υ τ ό , ό τ α ν έ γ ι ν ε η κ ρ ί σ η γ ι α τ η ν α π ο ν ο μ ή τ ω ν α ρ ι σ τ ε ί ω ν , κ α τ ά φ ε ρ α ν ν α τ ο υ ς γ ί ν ε ι η χ α ρ η κ α ι ν α π α ρ θ ε ί η α π ό φ α σ η ό τ ι , α π ό τ ι ς π ό λ ε ι ς , τ ο β ρ α β ε ί ο θ α τ ο έπα ιρνε η Α ί γ ι ν α , κ α ι , α π ό τ ο υ ς άνδρες , ο Α μ ε ι ν ί α ς ο Α θ η ν α ί ο ς , ο α δ ε λ φ ό ς τ ο υ π ο ι η τ ή Α ι σ χ ύ λ ο υ , γ ι α τ ί α υ τ ό ς , ω ς κ υ β ε ρ ν ή τ η ς μ ι α ς τ ρ ι ή ρ ο υ ς , π ρ ώ τ ο ς ε μ β ό λ ι σ ε τ η ν α υ α ρ χ ί δ α τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν , τ η β ο ύ λ ι α ξ ε κ α ι σ κ ό τ ω σ ε τ ο ν ν α ύ α ρ χ ο . Ε π ε ι δ ή ο ι Α θ η ν α ί ο ι έ φ ε ρ α ν β α ρ έ ω ς τ η ν ά δ ι κ η ή τ τ α , ο ι Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ι ο ι , φ ο β ο ύ μ ε ν ο ι μ ή π ω ς ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς , α γ α ν α κ τ ι σ μ έ ν ο ς γ ι α υ τ ό π ο υ ε ίχε σ υ μ β ε ί , α π ο φ α σ ί σ ε ι κ ά π ο ι ο μ ε γ ά λ ο κ α κ ό ε ν α ν τ ί ο ν τ ο υ ς κ α ι ε ν α ν τ ί ο ν τ ω ν Ε λ λ ή ν ω ν , τον τ ί μ η σ α ν μ ε δ ι π λ ά σ ι α δ ώ ρ α α π ό ε κ ε ί ν α π ο υ έ λ α β α ν ο ι α ρ ι σ τ ε ύ σ α ν τ ε ς . Ό τ α ν ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς δ έ χ τ η κ ε τα δ ώ ρ α , ο δήμος τ ω ν Α θ η ν α ί ω ν τον α π ο μ ά κ ρ υ ν ε α π ό τ η σ τ ρ α τ η γ ί α κ α ι π α ρ έ δ ω σ ε τ η ν ε ξ ο υ σ ί α σ τ ο ν Ξ ά ν θ ι π π ο , τον γ ι ο τ ο υ Α ρ ί φ ρ ο ν ο ς .

99


100


2 8 . Ό τ α ν η α π ο ξ έ ν ω σ η π ο υ ε ίχε ε π έ λ θ ε ι μ ε τ α ξ ύ τ ω ν Α θ η ν α ί ω ν κ α ι τ ω ν υ π ο λ ο ί π ω ν Ε λ λ ή ν ω ν έ γ ι ν ε ε υ ρ έ ω ς γ ν ω σ τ ή , έ φ τ α σ α ν σ τ η ν Α θ ή ν α π ρ έ σ β ε ι ς τ ό σ ο α π ό τ ο υ ς Π έ ρ σ ε ς όσο κ α ι α π ό τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς . Α υ τ ο ί λ ο ι π ό ν π ο υ ε ί χ α ν α π ο σ τ α λ ε ί α π ό τ ο υ ς Πέρσες , ε ί π α ν π ω ς ο σ τ ρ α τ η γ ό ς Μ α ρ δ ό ν ιος υ π ο σ χ ό τ α ν σ τ ο υ ς Α θ η ν α ί ο υ ς ό τ ι , α ν π ή γ α ι ν α ν μ ε τ ο μέρος τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν , θ α τ ο υ ς έδ ινε ό π ο ι α π ε ρ ι ο χ ή τ η ς Ε λ λ ά δας ή θ ε λ α ν , ό τ ι θ α α ν ο ι κ ο δ ο μ ο ύ σ ε τ α τ ε ί χ η κ α ι τ ο υ ς ν α ο ύ ς κ α ι ό τ ι θ α ε π έ τ ρ ε π ε σ τ η ν π ό λ η ν α ε ί να ι α υ τ ό ν ο μ η . Ε ν ώ εκε ί νο ι π ο υ ε ί χ α ν σ τ α λ ε ί α π ό τ ο υ ς Λ α κ ε δ α ι μ ο ν ί ο υ ς τ ο υ ς ζ η τ ο ύ σ α ν ν α μ η δ ώ σ ο υ ν π ί σ τ η σ τ ο υ ς β α ρ β ά ρ ο υ ς , α λ λ ά ν α δ ι α τ η ρ ή σ ο υ ν τ η ν ε ύ νο ια τ ο υ ς προς τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς π ο υ ή τ α ν σ υ γ γ ε ν ε ί ς τ ο υ ς κ α ι ε ί χαν τ η ν ίδ ια μ ε α υ τ ο ύ ς γ λ ώ σ σ α . Ο ι Α θ η ν α ί ο ι α π ο κ ρ ί θ η κ α ν σ τ ο υ ς β α ρ β ά ρ ο υ ς ό τ ι ο ι Π έ ρ σ ε ς δεν δ ι έ θ ε τ α ν ο ύ τ ε χ ώ ρ α τ έ τ ο ι α ο υ τ ε χ ρ υ σ ά φ ι τ ο σ ο π ο υ , α ν τ α δ έ χ ο ν τ α ν ο ι Α θ η ν α ί ο ι , θ α ε γ κ α τ έ λ ε ι π α ν τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς . Σ τ ο υ ς Λ α κ ε δ α ι μ ο ν ί ο υ ς ε ί π α ν ό τ ι τ η ν ίδ ια φ ρ ο ν τ ί δ α π ο υ ε ί χ αν ε π ι δ ε ί ξ ε ι σ τ ο π α ρ ε λ θ ό ν γ ι α τ η ν Ε λ λ ά δ α , θ α π ρ ο σ π α θ ο ύ σ α ν ν α τ η δ ι α τ η ρ ή σ ο υ ν κ α ι σ τ ο ε ξ ή ς , κ α ι ό τ ι α π ό ε κ ε ί νους ζ η τ ο ύ σ α ν ν α έρθουν τ ο σ υ ν τ ο μ ό τ ε ρ ο σ τ η ν Α τ τ ι κ ή μ α ζ ί με όλους τ ο υ ς σ υ μ μ ά χ ο υ ς , γ ι α τ ί ή τ α ν ολοφάνερο ό τ ι ο Μαρδόν ιος , τ ώ ρ α π ο υ ο ι Α θ η ν α ί ο ι τ ο υ ε ί χαν ε ν α ν τ ι ω θ ε ί , θ α ε ρ χ ό τ α ν μ ε σ τ ρ α τ ό σ τ η ν Α θ ή ν α . Κ ι έ τ σ ι κ ι έ γ ι ν ε . Ο Μαρδόν ιος , π ο υ π α ρ έ μ ε ν ε σ τ η Β ο ι ω τ ί α μ ε τ ι ς δ υ ν ά μ ε ι ς τ ο υ , ε π ι χ ε ί ρ η σ ε α ρ χ ι κ ά ν α κ ά ν ε ι μ ε ρ ι κ έ ς α π ό τ ι ς π ό λ ε ι ς τ η ς Πελ ο π ο ν ν ή σ ο υ ν α α π ο σ τ α τ ή σ ο υ ν σ τ έ λ ν ο ν τ α ς χ ρ ή μ α τ α σ τ ο υ ς π ρ ο ε σ τ ο ύ ς τ ω ν π ό λ ε ω ν , α λ λ ά σ τ η σ υ ν έ χ ε ι α , μ α θ α ί ν ο ν τ α ς τ η ν α π ό κ ρ ι σ η τ ω ν Α θ η ν α ί ω ν , ε ξ ο ρ γ ι σ μ έ ν ο ς ο δ ή γ η σ ε όλο τ ο υ τον σ τ ρ α τ ό ε ν α ν τ ί ο ν τ η ς Α τ τ ι κ ή ς . Πέρα α π ό τ η ν σ τ ρ α τ ι ά π ο υ τ ο υ ε ίχε δ ώ σ ε ι ο Ξ έ ρ ξ η ς , ο ίδ ιος ο Μαρδόν ιος ε ίχε σ υ γ κ ε ν τ ρ ώ σ ε ι α π ό τ η Θ ρ ά κ η κ α ι τ η Μ α κ ε δ ο ν ί α κ α ι α π ο τ ι ς άλλε ς σ υ μ μ α χ ι κ έ ς π ό λ ε ι ς , π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο υ ς α π ό δ ι α κ ό σ ι ε ς χ ι λ ι ά δ ε ς άνδρες . Μ ε τ η ν π ρ ο έ λ α σ η μ ι α ς τ ό σ ο μ ε γ ά λ η ς δ ύ -

101


102


ν α μ η ς σ τ η ν Α τ τ ι κ ή , ο ι Α θ η ν α ί ο ι έ σ τ ε ι λ α ν γ ρ α μ μ α τ ο κ ο μ ι -σ τ έ ς προς τ ο υ ς Λ α κ ε δ α ι μ ο ν ί ο υ ς ζ η τ ώ ν τ α ς τ ο υ ς ν α τ ο υ ς β ο η θ ή σ ο υ ν . Κ α θ ώ ς ό μ ω ς α υ τ ο ί κ α θ υ σ τ ε ρ ο ύ σ α ν κ α ι ο ι β ά ρ βαρο ι ε ι σ έ β α λ λ α ν σ τ η ν Α τ τ ι κ ή , τ ρ ο μ ο κ ρ α τ ή θ η κ α ν . Γ ι α μ ι α α κ ό μ η φ ο ρ ά π ή ρ α ν τ α π α ι δ ι ά κ α ι τ ι ς γ υ ν α ί κ ε ς τ ο υ ς κ α ι ό , τ ι άλλο ή τ α ν δ υ ν α τ ό ν ν α σ η κ ώ σ ο υ ν σ τ η β ι α σ ύ ν η τ ο υ ς , ε γ κ α τ έ λ ε ι ψ α ν τ η ν π α τ ρ ί δ α τ ο υ ς κ α ι κ α τ έ φ υ γ α ν όλοι μ α ζ ί ξ α ν ά σ τ η Σ α λ α μ ί ν α . Ο Μαρδόν ιος θ υ μ ω μ έ ν ο ς π ο λ ύ μ α ζ ί τ ο υ ς α φ ά ν ι σ ε όλη τ η ν π ε ρ ι ο χ ή κ α ι ι σ ο π έ δ ω σ ε τ η ν π ό λ η , ε ν ώ τ α ιερά π ο υ ε ί χ α ν α π ο μ ε ί ν ε ι τ α κ α τ έ σ τ ρ ε ψ ε ο λ ο κ λ η ρ ω τ ι κ ά .

29. Ό τ α ν ο Μαρδόν ιος ξ α ν α γ ύ ρ ι σ ε σ τ ι ς Θ ή β ε ς με τον σ τ ρ α τ ό τ ο υ , ο ι Έ λ λ η ν ε ς σύνεδρο ι α π ο φ ά σ ι σ α ν ν α π α ρ α λ ά βουν τ ο υ ς Α θ η ν α ί ο υ ς κ α ι , β γ α ί ν ο ν τ α ς όλοι μ α ζ ί σ τ ι ς Π λ α τ α ι έ ς , ν α α γ ω ν ι σ τ ο ύ ν μέχρ ι τ έ λ ο υ ς γ ι α τ η ν ε λ ε υ θ ε ρ ί α . Α π ο φ ά σ ι σ α ν ε π ί σ η ς ν α κ ά ν ο υ ν όρκο σ τ ο υ ς θεούς ό τ ι , α ν ν ι κ ή σ ο υ ν , θ α τ ε λ ο ύ ν ε κ ε ί ν η τ η ν η μ έ ρ α ο ι Έ λ λ η ν ε ς α π ό κο ι - νού τ η γ ι ο ρ τ ή τ η ς Ε λ ε υ θ ε ρ ί α ς 3 1 κ α ι θ α ο ρ γ α ν ώ σ ο υ ν τ ο υ ς α γ ώ ν ε ς τ η ς ε λ ε υ θ ε ρ ί α ς σ τ ι ς Π λ α τ α ι έ ς . Ό τ α ν ο ι Έ λ λ η νες σ υ γ κ ε ν τ ρ ώ θ η κ α ν σ τ ο ν Ι σ θ μ ό , α π ο φ ά σ ι σ α ν ν α δ ώ σ ο υ ν όλοι όρκο σ χ ε τ ι κ ά μ ε τον π ό λ ε μ ο , π ο υ θ α π ρ ο σ τ ά τ ε υ ε τ η ν ομόνο ια μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς κ α ι θ α τ ο υ ς α ν ά γ κ α ζ ε ν α υ π ο μ ε ί ν ο υ ν γ ε ν - ν α ί α τ ο υ ς κ ι ν δ ύ ν ο υ ς . Ο όρκος ή τ α ν ο ε ξ ή ς : « Δ ε ν θα θ ε ω ρ ή σ ω π ι ο σ η μ α ν τ ι κ ή τ η ζ ω ή α π ό τ η ν ε λ ε υ θ ε ρ ί α ο ύ τ ε θ α ε γ κ α τ α λ ε ί ψ ω τ ο υ ς α ρ χ η γ ο ύ ς , ε ί τ ε ζ ω ν τ α ν ο ύ ς ε ί τ ε π ε θ α μένους , κ α ι θ α θ ά ψ ω όλους τ ο υ ς σ υ μ μ ά χ ο υ ς π ο υ θ α έχουν π ε θ ά ν ε ι σ τ η μ ά χ η . Α ν ε π ι κ ρ α τ ή σ ω τ ω ν β α ρ β ά ρ ω ν σ τ ο ν π ό λ ε μ ο , δεν θ α ε ρ η μ ώ σ ω κ α μ ι ά α π ό τ ι ς π ό λ ε ι ς π ο υ σ υ μ μ ε τ ε ί χ α ν σ τ ο ν α γ ώ ν α 3 2 κ α ι δεν θ α α ν ο ι κ ο δ ο μ ή σ ω κ α ν έ ν α α π ό τ α ιερά π ο υ π υ ρ π ο λ ή θ η κ α ν ή γ κ ρ ε μ ί σ τ η κ α ν , α λ λ ά θ α τ α α φ ή σ ω κ α ι θ α τ α π α ρ α δ ώ σ ω σ τ ο υ ς μ ε τ α γ ε ν έ σ τ ε ρ ο υ ς ω ς υ π ε ν θ ύ μ ι σ η τ η ς α σ έ β ε ι α ς τ ω ν β α ρ β ά ρ ω ν » . Α φ ο ύ έ δ ω σ α ν τον όρκο, π ο ρ ε ύ τ η κ α ν προς τ η Β ο ι ω τ ί α μ έ σ ω τ ο υ Κ ι θ α ι -

103


104


ρ ώ ν α κ α ι α φ ο ύ κ α τ έ β η κ α ν π ρ ο ς τ ι ς υ π ώ ρ ε ι ε ς κ ο ν τ ά σ τ ι ς Ερυθρές , έ σ τ η σ α ν εκε ί τ ο σ τ ρ α τ ό π ε δ ο τ ο υ ς . Α ρ χ η γ ό ς τ ω ν Α θ η ν α ί ω ν ή τ α ν ο Α ρ ι σ τ ε ί δ η ς , ε ν ώ γ ε ν ι κ ό ς α ρ χ η γ ό ς ό λ ω ν ή τ α ν ο Π α υ σ α ν ί α ς , π ο υ ή τ α ν ε π ί τ ρ ο π ο ς 3 3 τ ο υ γ ι ο υ τ ο υ Λ ε ω ν ί δ α .

30. Ό τ α ν ο Μαρδόν ιος π λ η ρ ο φ ο ρ ή θ η κ ε ότ ι η δ ύ ν α μ η τ ω ν ε χ θ ρ ώ ν β ά δ ι ζ ε κ α τ ά τ η ς Β ο ι ω τ ί α ς , β γ ή κ ε α π ό τ ι ς Θ ή β ε ς . Φ τ ά ν ο ν τ α ς σ τ ο ν Α σ ω π ό π ο τ α μ ό , έ σ τ η σ ε τ ο σ τ ρ α τ ό π ε δ ο τ ο υ , τ ο οποίο ο χ ύ ρ ω σ ε μ ε β α θ ι ά τ ά φ ρ ο κ α ι τ ο π ε ρ ι έ β α λ ε μ ε ξ ύ λ ι ν ο τ ε ί χ ο ς . Ο σ υ ν ο λ ι κ ό ς α ρ ι θ μ ό ς τ ω ν Ε λ λ ή ν ω ν έ φ τ α ν ε τ ι ς ε κ α τ ό χ ι λ ι ά δ ε ς , ε νώ τ ω ν β α ρ β ά ρ ω ν τ ι ς π ε ν τ α κ ό σ ι ε ς χ ι λ ι ά δ ε ς . Π ρ ώ τ ο ι ξ ε κ ί ν η σ α ν τ η μ ά χ η ο ι β ά ρ β α ρ ο ι , ο ι οπο ίο ι ξ ε χ ύ θ η κ α ν κ α τ α π ά ν ω τ ο υ ς κ α ι ε π έ λ α σ α ν μ ε όλους τ ο υ ς ι π π ε ί ς τ ο υ ς ε ν α ν τ ί ο ν τ ο υ σ τ ρ α τ ο π έ δ ο υ . Ο ι Α θ η ν α ί ο ι , π ο υ τ ο α ν τ ι λ ή φ θ η κ α ν έ γ κ α ι ρ α κ α ι ε ί χ α ν σ υ ν τ ά ξ ε ι τ ι ς δ υ ν ά μ ε ι ς τ ο υ ς , τ ο υ ς α ν τ ι μ ε τ ώ π ι σ α ν θ α ρ ρ α λ έ α κ α ι ε π α κ ο λ ο ύ θ η σ ε κ ρ α τ ε ρ ή μ ά χ η . Τ ε λ ι κ ά , όλοι ο ι ά λ λ ο ι Έ λ λ η ν ε ς έ τ ρ ε ψ α ν σ ε φ υ γ ή τ ο υ ς β α ρ β ά ρ ο υ ς π ο υ ε ί χ α ν π α ρ α τ α χ θ ε ί ε ν α ν τ ί ο ν τ ο υ ς , κ α ι μόνο ο ι Μ ε γ α ρ ε ί ς , π ο υ α ν τ ι μ ε τ ώ π ι ζ α ν τ ο ν ί π π α ρ χ ο κ α ι τ ο υ ς ά ρ ι σ τ ο υ ς ι π π ε ί ς τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν κ α ι π ι έ ζ ο ν τ α ν ι σ χ υ ρ ά κ α τ ά τ η μ ά χ η , δεν ε γ κ α τ έ λ ε ι ψ α ν μεν τ ι ς γ ρ α μ μ έ ς τ ο υ ς , α λ λ ά έ σ τ ε ι λ α ν μ ε ρ ι κ ο ύ ς ά ν τ ρ ε ς σ τ ο υ ς Α θ η ν α ί ο υ ς κ α ι σ τ ο υ ς Λ α κ ε δ α ι μ ο ν ί ο υ ς ζ η τ ώ ν τ α ς τ ο υ ς ν α τ ο υ ς β ο η θ ή σ ο υ ν όσο π ιο γ ρ ή γ ο ρ α γ ι ν ό τ α ν . Ο Α ρ ι σ τ ε ί δ η ς έ σ τ ε ι λ ε γ ρ ή γ ο ρ α τ ο υ ς ε π ί λ ε κ τ ο υ ς Α θ η ν α ί ο υ ς τ ο υ , κ ι α υ τ ο ί , π υ κ ν ώ ν ο ν τ α ς τ ι ς γ ρ α μ μ έ ς τ ο υ ς κ α ι π έ φ τ ο ν τ α ς μ ε ο ρ μ ή ε ν α ν τ ί ο ν τ ω ν β α ρ β ά ρων , τ ο υ ς μεν Μ ε γ α ρ ε ί ς τ ο υ ς έ β γ α λ α ν α π ό τ ο υ ς ε π ι κ ε ί μ ε νους κ ι ν δ ύ ν ο υ ς , ε ν ώ α π ό τ ο υ ς Π έ ρ σ ε ς σ κ ό τ ω σ α ν τον ίδιο τον ί π π α ρ χ ο κ α θ ώ ς κ α ι π ο λ λ ο ύ ς ά λ λ ο υ ς κ α ι τ ο υ ς υ π ό λ ο ι π ο υ ς τ ο υ ς έ τ ρ ε ψ α ν σ ε φ υ γ ή . Ο ι Έ λ λ η ν ε ς , τ ώ ρ α π ο υ ε ί χ α ν υ π ε ρ ι σ χ ύ σ ε ι λ α μ π ρ ά σ ' ένα ε ίδος π ρ ο κ α τ α ρ κ τ ι κ ο ύ α γ ώ ν α , ή τ α ν π ι α γ ε μ ά τ ο ι ε λ π ί δ ε ς γ ι α τ η ν ο λ ο κ λ η ρ ω τ ι κ ή ν ί κ η .

105


106


Μ ε τ ά α π ό α υ τ ά , μ ε τ έ φ ε ρ α ν τ ο σ τ ρ α τ ό π ε δ ο τ ο υ ς α π ό τ ι ς υ π ώ ρ ε ι ε ς σ ε ά λ λ ο τ ό π ο π ο υ ή τ α ν π ι ο π ρ ό σ φ ο ρ ο ς γ ι α τ η ν τ ε λ ι κ ή ν ί κ η . Γ ι α τ ί δ ε ξ ι ά υ π ή ρ χ ε ένα ψ η λ ό ς λ ό φ ο ς κ α ι α π ό τα α ρ ι σ τ ε ρ ά ο Α σ ω π ό ς π ο τ α μ ό ς , ε ν ώ η α ν ά μ ε σ α π ε ρ ι ο χ ή κ α τ α λ α μ β α ν ό τ α ν α π ό τ ο σ τ ρ α τ ό π ε δ ο π ο υ ή τ α ν ο χ υ ρ ω μ έ ν ο α π ό τ η φ ύ σ η κ α ι τ η ν α σ φ ά λ ε ι α π ο υ π α ρ ε ί χ α ν ο ι τ ό π ο ι . Ο π ε ρ ι ο ρ ι σ μ έ ν ο ς χ ώ ρ ο ς , λ ο ι π ό ν , τ ο υ τ ό π ο υ σ υ ν έ β α λ ε κ α τ ά π ο λ ύ σ τ η ν ί κ η τ ω ν Ε λ λ ή ν ω ν π ο υ ε ί χαν κ α τ α σ τ ρ ώ σ ε ι τ α σ χ έ δ ι α τ ο υ ς μ ε σ ύ ν ε σ η , γ ι α τ ί η φ ά λ α γ γ α τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν δεν μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α α ν α π τ υ χ θ ε ί σ ' όλο τ η ς τ ο μ ή κ ο ς κ ι έ τ σ ι α χ ρ η σ τ ε ύ ο ν τ α ν ο ι π ο λ λ έ ς μ υ ρ ι ά δ ε ς τ ω ν β α ρ β ά ρ ω ν . Ω ς ε κ τ ο ύ τ ο υ , ο Π α υ σ α ν ί α ς κ α ι ο Α ρ ι σ τ ε ί δ η ς , π α ί ρ ν ο ν τ α ς θάρρος α π ό το π λ ε ο ν έ κ τ η μ α π ο υ τ ο υ ς έδ ινε ο τ ό π ο ς , ο δ ή γ η σ α ν τον σ τ ρ α τ ό τ ο υ ς σ τ η μ ά χ η κ α ι , α φ ο ύ σ υ ν τ ά χ θ η κ α ν μ ε τ ρ ό π ο π ο υ ή τ α ν κ α τ ά λ λ η λ ο ς γ ι α τ η ν π ε ρ ί σ τ α σ η , β ά δ ι σ α ν ε ν α ν τ ί ο ν τ ω ν ε χ θ ρ ώ ν .

31. Ο Μ α ρ δ ό ν ι ο ς , α ν α γ κ α σ μ έ ν ο ς εκ τ ω ν π ρ α γ μ ά τ ω ν να α υ ξ ή σ ε ι τ ο β ά θ ο ς τ η ς φ ά λ α γ γ α ς , π α ρ έ τ α ξ ε τ η δ ύ ν α μ η μ ε τον τ ρ ό π ο π ο υ θ ε ώ ρ η σ ε π ω ς θ α ή τ α ν προς τ ο σ υ μ φ έ ρ ο ν τ ο υ , κ α ι μ ε δ υ ν α τ έ ς ι αχέ ς α ν τ ι μ ε τ ώ π ι σ ε τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς . Έ χ ο ν τ α ς γ ύ ρ ω τ ο υ τ ο υ ς κ α λ ύ τ ε ρ ο υ ς σ τ ρ α τ ι ώ τ ε ς , ρ ί χ τ η κ ε π ρ ώ τ ο ς ε ν α ν τ ί ο ν τ ω ν Λ α κ ε δ α ι μ ο ν ί ω ν , π ο υ ή τ α ν π α ρ α τ α γ μένο ι α π έ ν α ν τ ι τ ο υ , κ α ι μ α χ ό μ ε ν ο ς γ ε ν ν α ί α σ κ ό τ ω σ ε π ο λ λούς Έ λ λ η ν ε ς . Ο ι Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ι ο ι τ ο υ α ν τ ι σ τ ά θ η κ α ν ρ ω μ α λέα κ α ι υ π έ μ ε ν α ν κ ά θ ε κ ί νδυνο μ ε π ρ ο θ υ μ ί α , μ ε α π ο τ έ λ ε σ μ α ν α π ρ ο κ λ η θ ε ί μ ε γ ά λ ο φ ο ν ι κ ό σ τ ο υ ς β α ρ β ά ρ ο υ ς . Ό σ η ώ ρ α λ ο ι π ό ν ο Μαρδόν ιος με τ ο υ ς ε π ί λ ε κ τ ο υ ς ά ν τ ρ ε ς τ ο υ σ υ ν έ χ ι ζ α ν ν α α γ ω ν ί ζ ο ν τ α ι μ π ρ ο σ τ ά , ο ι β ά ρ β α ρ ο ι υ π έ μ ε ν α ν μ ε ε υ ψ υ χ ί α τ η φ ο β ε ρ ή μ ά χ η , ό τ α ν ό μ ω ς ο Μ α ρδ όν ι ο ς έ π ε σ ε α γ ω ν ι ζ ό μ ε ν ο ς μ α ν ι α σ μ έ ν α κ α ι α π ό τ ο υ ς ε π ί λ ε κ τ ο υ ς ά λ λ ο ι π έ θ α ν α ν κ α ι ά λ λ ο ι κ α τ α τ ρ α υ μ α τ ί σ τ η κ α ν , τ ο θάρρος τ ο υ ς ε ξ α ν ε μ ί σ τ η κ ε κ α ι τ ρ ά π η κ α ν ο ρ μ η τ ι κ ά σ ε φ υ γ ή . Κ α θ ώ ς ο ι

107


108


Έ λ λ η ν ε ς τ ο υ ς α κ ο λ ο υ θ ο ύ σ α ν , ο ι π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο ι α π ό τ ο υ ς β α ρ β ά ρ ο υ ς κ α τ έ φ υ γ α ν σ τ ο ξ ύ λ ι ν ο τ ε ί χ ο ς , ε ν ώ , α π ό τ ο υ ς ά λ λ ο υ ς , ο ι Έ λ λ η ν ε ς π ο υ ε ί χ α ν τ α χ θ ε ί μ ε τ ο μέρος τ ο υ Μ α ρ δ ό ν ι ο υ α ν α χ ώ ρ η σ α ν γ ι α τ ι ς Θ ή β ε ς , κ α ι τ ο υ ς υ π ό λ ο ι π ο υ ς , π ο υ ή τ α ν π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο ι α π ό τ ε τ ρ α κ ό σ ι ε ς χ ι λ ι ά δ ε ς , τ ο υ ς π ή ρ ε μ α ζ ί τ ο υ ο Α ρ τ ά β α ζ ο ς , ά ν τ ρ α ς π ο υ έ χ α ι ρ ε μ ε γ ά λ η ς ε κ τ ί μ η σ η ς α π ό τ ο υ ς Π έ ρ σ ε ς , ο οπο ίος σ τ ρ ά φ η κ ε προς τ η ν ά λ λ η κ α τ ε ύ θ υ ν σ η κ α ι υ π ο χ ω ρ ώ ν τ α ς κ ά τ ω α π ό μ ε γ ά λ η π ί ε σ η β ά δ ι σ ε προς τ η Φ ω κ ί δ α .

32. Κ α θ ώ ς ο ι β ά ρ β α ρ ο ι χ ω ρ ί σ τ η κ α ν μ ' α υ τ ό τον τ ρ ό π ο κ α τ ά τ η φ υ γ ή τ ο υ ς , μ ε τον ίδιο τ ρ ό π ο μ ο ι ρ ά σ τ η κ α ν κ α ι ο ι Έ λ λ η ν ε ς . Γ ι α τ ί ο ι Α θ η ν α ί ο ι , ο ι Π λ α τ α ι ε ί ς κ α ι ο ι Θ ε σ π ι ε ί ς ό ρ μ η σ α ν ε ν α ν τ ί ο ν α υ τ ώ ν π ο υ κ α τ ε υ θ ύ ν ο ν τ α ν σ τ ι ς Θ ή β ε ς κ α ι τ ο υ ς κ α τ α δ ί ω ξ α ν , ο ι Κ ο ρ ί ν θ ι ο ι , ο ι Σ ι κ υ ώ ν ι ο ι , ο ι Φ λ ι ά -σ ι ο ι κ α ι μ ε ρ ι κ ο ί ά λ λ ο ι , α κ ο λ ο ύ θ η σ α ν κ α τ ά π ό δ α ς ε κ ε ί ν ο υ ς π ο υ ε ί χ α ν τ ρ α π ε ί σ ε φ υ γ ή μ ε τ ο ν Α ρ τ ά β α ζ ο , ε ν ώ ο ι Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ι ο ι μ α ζ ί μ ε τ ο υ ς υ π ό λ ο ι π ο υ ς , α φ ο ύ κ α τ α δ ί ω ξ α ν ό σ ο υ ς ε ί χ α ν κ α τ α φ ύ γ ε ι σ τ ο ξ ύ λ ι ν ο τ ε ί χ ο ς , τ ο υ ς ε ξ ο λ ό θ ρ ε υ σ α ν μ ε ζ ή λ ο . Ο ι Θ η β α ί ο ι δ έ χ τ η κ α ν τ ο υ ς φ υ γ ά δ ε ς κ α ι , α φ ο ύ τ ο υ ς π ρ ό σ θ ε σ α ν σ τ ι ς δ υ ν ά μ ε ι ς τ ο υ ς , ε π ι τ έ θ η κ α ν σ τ ο υ ς Α θ η ν α ί ο υ ς π ο υ τ ο υ ς κ α τ α δ ί ω κ α ν . Α κ ο λ ο ύ θ η σ ε κ ρ α τ ε ρ ή μ ά χ η μ π ρ ο σ τ ά σ τ α τ ε ί χ η κ α ι μ ε τ ά α π ό λ α μ π ρ ό α γ ώ ν α τ ω ν Θ η β α ί ω ν , έ π ε σ α ν όχ ι κ α ι λ ί γ ο ι κ α ι α π ό τ ι ς δυο π λ ε υ ρ έ ς , α λ λ ά τ ε λ ι κ ά , μ ε τ ά α π ό ι σ χ υ ρ ή π ί ε σ η τ ω ν Α θ η ν α ί ω ν , κ α τ έ φ υ γ α ν π ά λ ι όλοι μ α ζ ί σ τ ι ς Θ ή β ε ς . Μ ε τ ά α π ό α υ τ ά , ο ι Α θ η ν α ί ο ι α π ο χ ώ ρ η σ α ν προς τ ο υ ς Λ α κ ε δ α ι μ ο ν ί ο υ ς κ α ι ε π ι τ έ θ η κ α ν μ α ζ ί τ ο υ ς σ τ α τ ε ί χ η ε ν α ν τ ί ο ν τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν π ο υ ε ί χ αν κ α τ α φ ύ γ ε ι σ τ ο σ τ ρ α τ ό π ε δ ο . Ε π α κ ο λ ο ύ θ η σ ε μ ε γ ά λ ο ς α γ ώ ν α ς κ α ι α π ό τ ι ς δυο π λ ε υ ρ έ ς , κ α ι ο ι μεν β ά ρ β α ρ ο ι α γ ω ν ί σ τ η κ α ν γ ε ν ν α ί α α π ό ο χ υ ρ ω μ έ ν ε ς θ έ σ ε ι ς , ε ν ώ α π ό τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς π ο υ ε π ι τ ί θ ο ν τ α ν σ τ α ξ ύ λ ι ν α τ ε ί χ η , π ο λ λ ο ί , α γ ω ν ι ζ ό μ ε ν ο ι ρ ι ψ ο κ ί ν δ υ ν α , δ έ χ τ η κ α ν π ο λ λ ά τ ρ α ύ μ α τ α κ α ι , ουκ ολ ί γο ι π ο υ σ κ ο τ ώ ν ο ν τ α ν α π ό τ ο π λ ή θ ο ς τ ω ν β ε λ ώ ν

109


110


υ π έ μ ε ν α ν τ ο ν θ ά ν α τ ο μ ε ε υ ψ υ χ ί α . Ω σ τ ό σ ο , τ η ν ο ρ μ ή κ α ι τ η β ί α τ ω ν Ε λ λ ή ν ω ν δεν ά ν τ ε ξ ε ο ύ τ ε τ ο κ α τ α σ κ ε υ α σ μ έ ν ο τ ε ί χ ο ς ο ύ τ ε τ ο π λ ή θ ο ς τ ω ν β α ρ β ά ρ ω ν , κ α ι κ ά θ ε ε ίδους α ν τ ί σ τ α σ η υ π ο χ ρ ε ώ θ η κ ε ν α ε ν δ ώ σ ε ι , γ ι α τ ί σ υ ν α γ ω ν ί ζ ο ν τ α ν μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς ο ι π ρ ώ τ ο ι τ η ς Ε λ λ ά δ α ς , ο ι Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ιο ι κ α ι ο ι Α θ η ν α ί ο ι , π ο υ ε ί χ α ν α π ο κ τ ή σ ε ι έ π α ρ σ η α π ο τ ι ς π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ε ς ν ί κ ε ς τ ο υ ς κ α ι ε ί χ α ν ε μ π ι σ τ ο σ ύ ν η σ τ η ν α ν δρε ία τ ο υ ς . Τ έ λ ο ς , ο ι β ά ρ β α ρ ο ι ν ι κ ή θ η κ α ν κ α τ ά κ ρ ά τ ο ς κ α ι , μ ο λ ο ν ό τ ι π α ρ α κ α λ ο ύ σ α ν ν α π ι α σ τ ο ύ ν α ι χ μ ά λ ω τ ο ι , δεν β ρ ή κ α ν έλεος . Γ ι α τ ί ο σ τ ρ α τ η γ ό ς τ ω ν Ε λ λ ή ν ω ν , ο Π α υ σ α ν ί α ς , β λ έ π ο ν τ α ς π ό σ ο υ π ε ρ ε ί χ α ν σ ε π λ ή θ ο ς ο ι β ά ρ β α ρ ο ι , φ υ λ α γ ό τ α ν μ ή π ω ς σ υ μ β ε ί κ ά τ ι α π ρ ο σ δ ό κ η τ ο , μ ι α π ο υ ο ι β ά ρ β α ροι ή τ α ν π ο λ ύ π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο ι α ρ ι θ μ η τ ι κ ά . Γ ι ' α υ τ ό , έ χ ο ν τ α ς δ ώ σ ε ι ε ν τ ο λ ή ν α μ η ν π ι α σ τ ε ί κ α ν ε ί ς α ι χ μ ά λ ω τ ο ς , π ο λ ύ γ ρ ή γ ο ρ α τ ο π λ ή θ ο ς τ ω ν ν ε κ ρ ώ ν ή τ α ν α π ί σ τ ε υ τ ο . Τ ε λ ι κ ά , ο ι Έ λ λ η ν ε ς , α φ ο ύ κ α τ έ σ φ α ξ α ν π ά ν ω α π ό ε κ α τ ό χ ι λ ι ά δ ε ς β α ρ β ά ρ ο υ ς , μ ε κ ό π ο κ α τ ά φ ε ρ α ν ν α π ά ψ ο υ ν ν α σ κ ο τ ώ ν ο υ ν τ ο υ ς εχθρούς .

33. Α φ ο ύ με τ έ τ ο ι ο τ ρ ό π ο τ έ λ ε ι ω σ ε η μ ά χ η , ο ι Έ λ λ η ν ε ς έ θ α ψ α ν τ ο υ ς π ε σ ό ν τ ε ς π ο υ ή τ α ν π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο ι α π ο δ έ κ α χ ι λ ι ά δ ε ς . Μ ο ί ρ α σ α ν τ α λ ά φ υ ρ α α ν ά λ ο γ α μ ε τον α ρ ι θ μ ό τ ω ν σ τ ρ α τ ι ω τ ώ ν κ α ι έ β α λ α ν τ ο θ έ μ α γ ι α τ η ν α π ο ν ο μ ή τ ω ν α ρ ι σ τ ε ί ω ν . Κ ά ν ο ν τ α ς π ά λ ι ε κ δ ο ύ λ ε υ σ η , α π ό τ ι ς π ό λ ε ι ς έκρ ι ναν ά ξ ι α τ ο υ β ρ α β ε ί ο υ τ η Σ π ά ρ τ η κ α ι α π ό τ ο υ ς ά ν τ ρ ε ς τον Π α υ σ α ν ί α τ ο ν Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ι ο 3 4 . Σ τ ο μ ε τ α ξ ύ , ο Α ρ τ ά β α -ζος , έ χ ο ν τ α ς μ α ζ ί τ ο υ π ε ρ ί π ο υ σ α ρ ά ν τ α χ ι λ ι ά δ ε ς Π έ ρ σ ε ς , π έ ρ α σ ε μ έ σ ω τ η ς Φ ω κ ί δ α ς σ τ η Μ α κ ε δ ο ν ί α , β α δ ί ζ ο ν τ α ς μ ε τ η μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η τ α χ ύ τ η τ α , κ α ι έ φ τ α σ ε σ ώ ο ς μ ε τ ο υ ς σ τ ρ α τ ι ώ τ ε ς τ ο υ σ τ η ν Α σ ί α . Ο ι Έ λ λ η ν ε ς , α φ α ι ρ ώ ν τ α ς τ ο ένα δέ κ α τ ο α π ό τ α λ ά φ υ ρ α , κ α τ α σ κ ε ύ α σ α ν χ ρ υ σ ό τ ρ ί π ο δ α 3 5 κ α ι τ ο ν α φ ι έ ρ ω σ α ν σ τ ο υ ς Δ ε λ φ ο ύ ς χ α ρ ά ζ ο ν τ α ς π ά ν ω τ ο υ τ η ν ε ξή ς ε λ ε γ ε ί α ,

111


112


Ο ι σ ω τ ή ρ ε ς τ η ς π λ α τ ι ά ς Ε λ λ ά δ α ς α φ ι έ ρ ω σ α ν τ ο ύ τ ο τ ο ν τ ρ ί π ο δ α ,

α φ ο ύ ε λ ε υ θ έ ρ ω σ α ν τ ι ς π ό λ ε ι ς α π ό τ η σ τ υ γ ε ρ ή σ κ λ α β ι ά . 3 6

Α φ ι έ ρ ω σ α ν ε π ί σ η ς ε π ι τ ύ μ β ι α ε π ι γ ρ ά μ μ α τ α γ ι α τ ο υ ς Λ α κ ε δ α ι μ ο ν ί ο υ ς π ο υ έ π ε σ α ν σ τ ι ς Θ ε ρ μ ο π ύ λ ε ς , γ ι α όλους μ α ζ ί τ ο ε ξ ή ς ,

Ε δ ώ κ ά π ο τ ε δ ι α κ ό σ ι ε ς μ υ ρ ι ά δ ε ς ε χ θ ρ ώ ν π ο λ έ μ η σ α ν τ έ σ σ ε ρ ι ς χ ι λ ι ά δ ε ς ά ν τ ρ ε ς α π ό τ η ν Π ε λ ο π ό ν ν η σ ο .

Κ α ι ι δ ι α ί τ ε ρ α γ ι α τ ο υ ς Λ α κ ε δ α ι μ ο ν ί ο υ ς ,

Ξένε , α ν ά γ γ ε ι λ ε σ τ ο υ ς Λ α κ ε δ α ι μ ο ν ί ο υ ς ό τ ι εδώ ε ί μ α σ τ ε π ε σ μ έ ν ο ι , π ι σ τ ο ί σ τ ο υ ς δ ι κ ο ύ ς τ ο υ ς ν ό μ ο υ ς . 3 7

Μ ε όμοιο τ ρ ό π ο , ο δήμος τ ω ν Α θ η ν α ί ω ν , σ τ ό λ ι σ ε τ ο υ ς τ ά φ ο υ ς ε κ ε ί ν ω ν π ο υ π έ θ α ν α ν σ τ ο ν Π ε ρ σ ι κ ό π ό λ ε μ ο , τ έ λ ε σ ε γ ι α π ρ ώ τ η φ ο ρ ά τ ο υ ς ε π ι τ ά φ ι ο υ ς α γ ώ ν ε ς κ α ι ψ ή φ ι σ ε νόμο ν α ε κ φ ω ν ο ύ ν τ α ι ε γ κ ώ μ ι α γ ι α ε κ ε ί ν ο υ ς π ο υ θ ά β ο ν τ α ν μ ε δ η μ ό σ ι α δ α π ά ν η , α π ό π ρ ο ε π ι λ ε γ μ έ ν ο υ ς ρήτορες . Μ ε τ ά α π ό α υ τ ά , ο σ τ ρ α τ η γ ό ς Π α υ σ α ν ί α ς π ή ρ ε τ ο σ τ ρ ά τ ε υ μ α κ α ι ε κ σ τ ρ ά τ ε υ σ ε ε ν α ν τ ί ο ν τ ω ν Θ η β ώ ν , όπου α π α ί τ η σ ε ν α εκδο θούν ο ι α ί τ ι ο ι τ η ς σ υ μ μ α χ ί α ς μ ε τ ο υ ς Πέρσες γ ι α ν α τ ι μ ω ρηθούν . Ο ι Θ η β α ί ο ι ή τ α ν τ ό σ ο τ ρ ο μ α γ μ έ ν ο ι α π ό τ ο π λ ή θ ο ς τ ω ν α ν τ ι π ά λ ω ν κ α ι α π ό τ η ν ανδρε ία τ ο υ ς σ τ η μ ά χ η , ώ σ τ ε ο ι κ ύρ ιο ι α ί τ ι ο ι γ ι α τ η ν α π ο σ τ α σ ί α α π ό τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς , α φ ο ύ δ έ χ τ η κ α ν ε κ ο ύ σ ι α τ η ν π α ρ ά δ ο σ η τ ο υ ς , τ ι μ ω ρ ή θ η κ α ν α π ό τον Π α υ σ α ν ί α κ α ι ε κ τ ε λ έ σ τ η κ α ν όλο ι .

34. Σ τ η ν Ι ω ν ί α ε π ί σ η ς , έ δ ω σ α ν μ ε γ ά λ η μ ά χ η ο ι Έ λ λ η νες με τ ο υ ς Π έ ρ σ ε ς τ η ν ίδ ια μ έ ρ α π ο υ δ ό θ η κ ε η μ ά χ η σ τ ι ς Π λ α τ α ι έ ς , κ α ι ε φ ό σ ο ν έ χ ο υ μ ε σ κ ο π ό ν α γ ρ ά ψ ο υ μ ε γ ι ' α υ τ ή ,

113


114


θ α π ι ά σ ο υ μ ε α π ό τ η ν αρχή τ η ν α φ ή γ η σ η τ η ς . Ο Λ ε ω τ υ χ ί δης λ ο ι π ό ν , ο Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ι ο ς , κ α ι ο Ξ ά ν θ ι π π ο ς 3 8 ο Α θ η να ίο ς , ε π ι κ ε φ α λ ή ς τ η ς ν α υ τ ι κ ή ς δ ύ ν α μ η ς , σ υ γ κ έ ν τ ρ ω σ α ν τον σ τ ό λ ο μ ε τ ά α π ό τ η ν α υ μ α χ ί α τ η ς Σ α λ α μ ί ν α ς σ τ η ν Α ί γ ι ν α , όπου έ μ ε ι ν α ν μ ε ρ ι κ έ ς η μ έ ρ ε ς , κ α ι σ τ η σ υ ν έ χ ε ι α έ π λ ε υ σ α ν σ τ η Δ ή λ ο , έ χ ο ν τ α ς μ α ζ ί τ ο υ ς δ ι α κ ό σ ι ε ς π ε ν ή ν τ α τρ ιήρε ι ς . Ε ν ώ ή τ α ν α γ κ υ ρ ο β ο λ η μ έ ν ο ι εκε ί , ή ρ θ α ν π ρ έ σ β ε ι ς α π ό τ η Σ ά μ ο , ζ η τ ώ ν τ α ς τ ο υ ς ν α ε λ ε υ θ ε ρ ώ σ ο υ ν τ ο υ ς Έ λ λ η νες τ η ς Α σ ί α ς . Ο Λ ε ω τ υ χ ί δ η ς σ υ ν ε δ ρ ί α σ ε μ ε τ ο υ ς δ ι ο ι κ η τ έ ς , κ α ι α φ ο ύ ά κ ο υ σ α ν μ έ χ ρ ι τ έ λ ο υ ς τ ο υ ς Σ α μ ί ο υ ς , α π ο φ ά σ ι σ α ν ν α ε λ ε υ θ ε ρ ώ σ ο υ ν τ ι ς π ό λ ε ι ς κ α ι α π έ π λ ε υ σ α ν τ ά χ ι σ τ α α π ό τ η Δ ή λ ο . Ο ι ν α ύ α ρ χ ο ι ό μ ω ς τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν , π ο υ β ρ ί σ κ ο ν τ α ν σ τ η Σ ά μ ο , μ α θ α ί ν ο ν τ α ς ότ ι ο ι Έ λ λ η ν ε ς έ π λ ε α ν ε ν α ν τ ί ο ν τ ο υ ς , τ ρ α β ή χ τ η κ α ν α π ό τ η Σ ά μ ο μ ε όλα τ α π λ ο ί α κ α ι , α φ ο ύ κ α τ έ π λ ε υ σ α ν σ τ η Μ υ κ ά λ η τ η ς Ι ω ν ί α ς , τ ρ ά β η ξ α ν σ τ η ν ξ η ρ ά τ α π λ ο ί α , β λ έ π ο ν τ α ς ό τ ι δεν ή τ α ν ι κ α ν ά γ ι α ν α υ μ α χ ί α , κ α ι τ α π ε ρ ι έ β α λ α ν μ ε ξ ύ λ ι ν ο τ ε ί χ ο ς κ α ι β α θ ι ά τ ά φ ρ ο . Π α ρ ό λ α υ τ ά , κ ά λ ε σ α ν κ α ι δ υ ν ά μ ε ι ς π ε ζ ι κ ο ύ α π ό τ ι ς Σ ά ρ δ ε ι ς κ α ι τ ι ς κ ο ν τ ι ν έ ς π ό λ ε ι ς κ α ι σ υ γ κ έ ν τ ρ ω σ α ν σ υ ν ο λ ι κ ά ε κ α τ ό χ ι λ ι ά δ ε ς ά ν τ ρ ε ς . Ε π ι π λ έ ο ν , έ κ α ν α ν κ α ι όλες τ ι ς ά λ λ ε ς α π α ρ α ί τ η τ ε ς π ο λ ε μ ι κ έ ς π ρ ο π α ρ α σ κ ε υ έ ς , π ι σ τ ε ύ ο ν τ α ς ότ ι ο ι Ί ω ν ε ς θ α α π ο σ τ α τ ο ύ σ α ν π ρ ο ς τ ο υ ς α ν τ ι π ά λ ο υ ς . Ο Λ ε ω τ υ χ ί δ η ς , με όλο τον σ τ ό λ ο έ τ ο ι μ ο , έ π λ ε υ σ ε προς τ ο υ ς β α ρ β ά ρ ο υ ς π ο υ β ρ ί σ κ ο ν τ α ν σ τ η Μ υ κ ά λ η κ ι έ σ τ ε ι λ ε π ρ ο π ο μ π ό ένα π λ ο ί ο π ο υ ε ίχε τ ο ν κ ή ρ υ κ α μ ε τ η ν π ιο δ υ ν α τ ή φ ω ν ή α π ό όσους β ρ ί σ κ ο ν τ α ν σ τ ο ν σ τ ό λ ο . Τ ο ν ε ίχε π ρ ο σ τ ά ξ ε ι ν α π λ ε ύ σ ε ι κ ο ν τ ά σ τ ο υ ς εχθρ ο ύς κ α ι μ ε δ υ ν α τ ή φ ω ν ή ν α α ν α κ ο ι ν ώ σ ε ι ό τ ι ο ι Έ λ λ η ν ε ς ε ί χαν ν ι κ ή σ ε ι τ ο υ ς Πέρσες [σ τ ι ς Π λ α τ α ι έ ς ] 3 9 , κ α ι τ ώ ρ α ε ί χ α ν έρθε ι ν α ε λ ε υ θ ε ρ ώ σ ο υ ν τ ι ς ε λ λ η ν ι κ έ ς π ό λ ε ι ς τ η ς Α σ ί α ς . Α υ τ ό τ ο έ κ α ν ε ο Λ ε ω τ υ χ ί δ η ς , π ι σ τ ε ύ ο ν τ α ς ό τ ι ο ι Έ λ λ η ν ε ς π ο υ ε ί χ α ν σ υ -σ τ ρ α τ ε υ θ ε ί μ ε τ ο υ ς β α ρ β ά ρ ο υ ς θ α α π ο σ τ α τ ο ύ σ α ν α π ό τ ο υ ς Πέρσες κ α ι θ α α κ ο λ ο υ θ ο ύ σ ε μ ε γ ά λ η α ν α τ α ρ α χ ή σ τ ο σ τ ρ α -

115


116


τ ό π ε δ ο τ ω ν β α ρ β ά ρ ω ν π ρ ά γ μ α π ο υ έ γ ι ν ε . Γ ι α τ ί μ ό λ ι ς ο κ ή ρ υ κ α ς έ π λ ε υ σ ε κ ο ν τ ά σ τ α π λ ο ί α π ο υ ή τ α ν τ ρ α β η γ μ έ ν α σ τ η σ τ ε ρ ι ά κ α ι κ ή ρ υ ξ ε α υ τ ά π ο υ τ ο ν ε ί χ α ν π ρ ο σ τ ά ξ ε ι , ο ι μεν Πέρσες έ χ α σ α ν τ η ν ε μ π ι σ τ ο σ ύ ν η τ ο υ ς σ τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς , ο ι δ ε Έ λ λ η ν ε ς ά ρ χ ι σ α ν ν α σ υ μ φ ω ν ο ύ ν μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς γ ι α α π ο σ τ α σ ί α .

35. Έ χ ο ν τ α ς α π ό μ α κ ρ ι ά π α ρ α τ η ρ ή σ ε ι ο ι Έ λ λ η ν ε ς τα ό σ α σ υ ν έ β α ι ν α ν σ τ ο υ ς α ν τ ι π ά λ ο υ ς , α π ο β ί β α σ α ν τ η δ ύ ν α μ η τ ο υ ς . Τ η ν ε π ο μ έ ν η κ ι ε ν ώ ε τ ο ι μ ά ζ ο ν τ α ν γ ι α τ η μ ά χ η , έ φ τ α σ ε η ε ί δ η σ η ό τ ι ο ι Έ λ λ η ν ε ς ν ί κ η σ α ν τ ο υ ς Π έ ρ σ ε ς σ τ ι ς Π λ α τ α ι έ ς . Γ ι α υ τ ό , ο Λ ε ω τ υ χ ί δ η ς σ υ γ κ ά λ ε σ ε σ υ ν έ λ ε υ σ η , π α ρ ο τ ρ ύ ν ο ν τ α ς τ α π λ ή θ η σ τ η μ ά χ η , κ α ι μ ε τ α ξ ύ τ ω ν ά λ λ ω ν π ο υ α ν έ φ ε ρ ε π α ρ ο υ σ ί α σ ε τ η ν ί κ η σ τ ι ς Π λ α τ α ι έ ς μ ε π ο μ π ώ δ η τ ρ ό π ο , θ ε ω ρ ώ ν τ α ς ότ ι έ ν ε κ α α υ τ ή ς τ η ς ν ί κ η ς θ α έ κ α ν ε α κ ό μ η π ιο τ ο λ μ η ρ ο ύ ς α υ τ ο ύ ς π ο υ έ μ ε λ λ ε ν α α γ ω ν ι σ τ ο ύ ν . Τ ο α π ο τ έ λ ε σ μ α ή τ α ν π ρ α γ μ α τ ι κ ά θ α υ μ α σ τ ό , κ α θ ώ ς δ ό θ η κε η ε ι κόνα ό τ ι κ α ι ο ι δυο μ ά χ ε ς έ γ ι ν α ν τ η ν ίδ ια μ έ ρ α , τ ό σ ο α υ τ ή π ο υ έ λ α β ε χ ώ ρ α σ τ η Μ υ κ ά λ η όσο κ α ι ε κ ε ί ν η π ο υ έ γ ι ν ε σ τ ι ς Π λ α τ α ι έ ς . Γ ι ' α υ τ ό , δ η μ ι ο υ ρ γ ή θ η κ ε η ε ν τ ύ π ω σ η ότ ι ο ι τ ο υ Λ ε ω τ υ χ ί δ η δεν ε ί χ α ν π λ η ρ ο φ ο ρ η θ ε ί α κ ό μ η τ η ν ί κ η κ α ι ό τ ι έ π λ α σ α ν α π ό μόνο ι τ ο υ ς τ η ν ε π ι τ υ χ ί α , κ ά ν ο ν τ α ς τ ο γ ι α λ ό γ ο υ ς σ τ ρ α τ η γ ι κ ή ς · ά λ λ ω σ τ ε τ ο μ έ γ ε θ ο ς τ η ς α π ό σ τ α σ η ς α π ο δ ε ι κ ν ύ ε ι ό τ ι η μ ε τ ά δ ο σ η τ η ς ε ί δ η σ η ς ή τ α ν α δ ύ ν α τ η . Ό σ ο γ ι α τ ο υ ς α ρ χ η γ ο ύ ς τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν , μ η έ χ ο ν τ α ς ε μ π ι σ τ ο σ ύ ν η σ τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς , τ ο υ ς α φ ό π λ ι σ α ν κ α ι π α ρ έ δ ω σ α ν τ α ό π λ α σ τ ο υ ς δ ι κούς τ ο υ ς φ ίλους" κ α ι , α φ ο ύ π α ρ ό τ ρ υ ν α ν τα π λ ή θ η κ α ι ε ί π α ν ότ ι θα ε ρ χ ό τ α ν ο ίδ ιος ο Ξ έ ρ ξ η ς σε β ο ή θ ε ι α μ α ζ ί μ ε π ο λ ύ σ τ ρ α τ ό , τ ο υ ς έ κ α ν α ν όλους ν α έχουν θάρρος α π έ ν α ν τ ι σ τ ο ν κ ί νδυνο τ η ς μ ά χ η ς .

36. Ό τ α ν κ α ι ο ι δυο π λ ε υ ρ έ ς π α ρ έ τ α ξ α ν τ ι ς δ υ ν ά μ ε ι ς τ ο υ ς κ α ι τ ι ς ο δ η γ ο ύ σ α ν τ η μ ι α ε ν α ν τ ί ο ν τ η ς ά λ λ η ς , ο ι

117


118


Π έ ρ σ ε ς , β λ έ π ο ν τ α ς λ ί γ ο υ ς τ ο υ ς α ν τ ι π ά λ ο υ ς , τ ο υ ς α ψ ή φ η σ α ν κ α ι ά ρ χ ι σ α ν ν α τ ο υ ς ε π ι τ ί θ ε ν τ α ι μ ε δ υ ν α τ έ ς ι α χ έ ς . Ο ι Σ ά μ ι ο ι τ ώ ρ α κ α ι ο ι Μ ι λ ή σ ι ο ι , π ο υ ε ί χ α ν α π ο φ α σ ί σ ε ι ε κ τ ω ν π ρ ο τ έ ρ ω ν ο μ ό φ ω ν α ν α β ο η θ ή σ ο υ ν τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς , π ρ ο ή λ α υ -ναν μ ε β ι ά σ η όλο ι μ α ζ ί . Μ ό λ ι ς π λ η σ ί α σ α ν κ α ι έ γ ι ν α ν ο ρ α τ ο ί α π ό τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς , ε νώ ο ι Ί ω ν ε ς π ί σ τ ε υ α ν π ω ς α υ τ ό θ α έ κ α ν ε τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς ν α π ά ρ ο υ ν μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο θάρρος , τ ο α π ο τ έ λ ε σ μ α ή τ α ν τ ο α ν τ ί θ ε τ ο . Γ ι α τ ί ο ι ά ν τ ρ ε ς τ ο υ Λ ε ω τ υ -χ ί δ η , ν ο μ ί ζ ο ν τ α ς ό τ ι ε ίχε έρθε ι ο Ξ έ ρ ξ η ς α π ό τ ι ς Σ ά ρ δ ε ι ς μ ε τ ο ν σ τ ρ α τ ό τ ο υ , φ ο β ή θ η κ α ν κ α ι , μ έ σ α σ τ η σ ύ γ χ υ σ η π ο υ ε π α κ ο λ ο ύ θ η σ ε , δ ι χ ά σ τ η κ α ν ο ι μ ε ν έ λ ε γ α ν ότ ι π ρ έ π ε ι ν α μ π ο υ ν σ τ α π λ ο ί α κ α ι ν α φ ύ γ ο υ ν τ ο τ α χ ύ τ ε ρ ο κ α ι ο ι δ ε ό τ ι π ρ έ π ε ι ν α μ ε ί ν ο υ ν κ α ι ν α δ ώ σ ο υ ν τ η μ ά χ η μ ε θάρρος . Ε ν ώ ή τ α ν α κ ό μ η σ ε α ν α τ α ρ α χ ή , φ ά ν η κ α ν ο ι Π έ ρ σ ε ς ε ξ ο π λ ι σ μ έ ν ο ι μ ε τ ρ ό π ο π ο υ π ρ ο κ α λ ο ύ σ ε τ ρ ό μ ο ν α ορμούν ε ν α ν τ ί ο ν τ ο υ ς μ ε π ο λ ε μ ι κ έ ς ι α χ έ ς . Ο ι Έ λ λ η ν ε ς , μ η έ χο ν τ α ς π ε ρ ι θ ώ ρ ι ο ν α σ κ ε φ τ ο ύ ν , α ν α γ κ ά σ τ η κ α ν ν α υ π ο σ τ ο ύ ν τ η ν έφοδο τ ω ν β α ρ β ά ρ ω ν . Α ρ χ ι κ ά , ε π ε ι δ ή κ α ι ο ι δυο π λ ε υ ρές α γ ω ν ί ζ ο ν τ α ν ρ ω μ α λ έ α , η μ ά χ η ή τ α ν ι σόρροπη κ α ι π ο λ υ ά ρ ι θ μ ο ι άνδρες έ π ε φ τ α ν κ α ι α π ό τ ι ς δυο π λ ε υ ρ έ ς . Ό τ α ν ό μ ω ς φ ά ν η κ α ν 4 0 ο ι Σ ά μ ι ο ι κ α ι ο ι Μ ι λ ή σ ι ο ι , ο ι Έ λ λ η νες π ή ρ α ν θάρρος κ α ι ο ι β ά ρ β α ρ ο ι , τ ρ ο μ α γ μ έ ν ο ι , ό ρ μ η σ α ν ν α φ ύ γ ο υ ν . Ε π α κ ο λ ο ύ θ η σ ε μ ε γ ά λ ο φ ο ν ι κ ό κ α ι ο ι ά ν τ ρ ε ς τ ο υ Λ ε ω τ υ χ ί δ η κ α ι τ ο υ Ξ ά ν θ ι π ο υ , α κ ο λ ο υ θ ώ ν τ α ς α π ό κ ο ν τ ά τ ο υ ς η τ τ η μ έ ν ο υ ς , κ α τ α δ ί ω ξ α ν τ ο υ ς β α ρ β ά ρ ο υ ς μ έ χ ρ ι τ ο σ τ ρ α τ ό π ε δ ο . Κ ι ε ν ώ η μ ά χ η ε ίχε ή δ η κ ρ ι θ ε ί , π ή ρ α ν μέρος κ α ι ο ι Α ι ο λ ε ί ς κ α θ ώ ς κ α ι π ο λ λ ο ί α π ό τ ο υ ς ά λ λ ο υ ς λ α ο ύ ς π ο υ β ρ ί σ κ ο ν τ α ν σ τ η ν Α σ ί α , γ ι α τ ί σ τ ι ς π ό λ ε ι ς τ η ς Α σ ί α ς ε ίχε δ η μ ι ο υ ρ γ η θ ε ί μ ι α τ ρ ο μ ε ρ ή ε π ι θ υ μ ί α γ ι α ε λ ε υ θ ε ρ ί α . Γ ι ' α υ τ ό , σχεδόν όλο ι , δεν ν ο ι ά σ τ η κ α ν ο ύ τ ε γ ι α τ ο υ ς ο μ ή ρ ο υ ς 4 1

ο ύ τ ε γ ι α τ ι ς έ νορκες σ υ μ φ ω ν ί ε ς , α λ λ ά μ α ζ ί μ ε τ ο υ ς υ π ό λ ο ι π ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς σ κ ό τ ω ν α ν τ ο υ ς β α ρ β ά ρ ο υ ς π ο υ ε ί χ α ν τ ρ α π ε ί σ ε φ υ γ ή . Κ α τ ά τ η ν ή τ τ α τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν , π ο υ σ υ ν έ β η

119


120


μ ε α υ τ ό τον τ ρ ό π ο , σ κ ο τ ώ θ η κ α ν π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο ι α π ό σ α ρ ά ν τ α χ ι λ ι ά δ ε ς α π ό α υ τ ο ύ ς , ε νώ α π ό ό σ ο υ ς δ ι α σ ώ θ η κ α ν , ά λ λ ο ι κ α τ έ φ υ γ α ν σ τ ο σ τ ρ α τ ό π ε δ ο κ α ι ά λ λ ο ι έ φ υ γ α ν γ ι α τ ι ς Σ ά ρ δε ις . Ό τ α ν ο Ξ έ ρ ξ η ς π λ η ρ ο φ ο ρ ή θ η κ ε τ η ν ή τ τ α σ τ ι ς Π λ α τ α ι έ ς κ α ι τ η ν τ ρ ο π ή σ ε φ υ γ ή τ ω ν σ τ ρ α τ ε υ μ ά τ ω ν τ ο υ σ τ η Μ υ κ ά λ η , ά φ η σ ε ένα μέρος τ η ς δ ύ ν α μ η ς τ ο υ σ τ ι ς Σ ά ρ δ ε ι ς , γ ι α ν α σ υ ν ε χ ί σ ε ι τ ο ν π ό λ ε μ ο ε ν α ν τ ί ο ν τ ω ν Ε λ λ ή ν ω ν , α λ λ ά ο ίδ ιος , κ α τ α θ ο ρ υ β η μ έ ν ο ς , κ ί ν η σ ε μ ε τ η ν υ π ό λ ο ι π η σ τ ρ α τ ι ά , κ α τ ε υ θ υ ν ό μ ε ν ο ς π ρ ο ς τ α Ε κ β ά τ α ν α .

37. Ο ι δ υ ν ά μ ε ι ς τ ο υ Λ ε ω τ υ χ ί δ η κ α ι τ ο υ Ξ ά ν θ ι π π ο υ , α φ ο ύ α π έ π λ ε υ σ α ν γ ι α τ η Σ ά μ ο , έ κ α ν α ν σ υ μ μ ά χ ο υ ς τ ο υ ς Ί ω ν ε ς κ α ι τ ο υ ς Α ι ο λ ε ί ς , κ α ι σ τ η σ υ ν έ χ ε ι α π ρ ο σ π α θ ο ύ σ α ν ν α τ ο υ ς π ε ί σ ο υ ν ν α ε γ κ α τ α λ ε ί ψ ο υ ν τ η ν Α σ ί α κ α ι ν α μ ε τ ο ι κ ή σ ο υ ν σ τ η ν Ε υ ρ ώ π η . Τ ο υ ς υ π ό σ χ ο ν τ α ν ν α δ ι ώ ξ ο υ ν τ α έθνη π ο υ ε ί χ α ν μ η δ ί σ ε ι κ α ι ν α δ ώ σ ο υ ν σ ' ε κ ε ί ν ο υ ς τ α ε δ ά φ η τ ο υ ς . Κ α ι γ ε ν ι κ ά , α ν έ μ ε ν α ν σ τ η ν Α σ ί α θ α ε ί χ α ν τ ο υ ς εχθρούς , ο ι οπο ίο ι υ π ε ρ ε ί χ α ν κ α τ ά π ο λ ύ σ ε δ υ ν ά μ ε ι ς , γ ε ί τ ο ν ε ς , ενώ ο ι σ ύ μ μ α χ ο ι π ο υ β ρ ί σ κ ο ν τ α ν σ τ η ν ά λ λ η π λ ε υ ρ ά τ η ς θ ά λ α σ σ α ς δεν θ α μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α φ τ ά σ ο υ ν έ γ κ α ι ρ α σ ε β ο ή θ ε ι α . Ο ι Α ι ο λ ε ί ς κ α ι ο ι Ί ω ν ε ς , α κ ο ύ γ ο ν τ α ς τ ι ς υ π ο σ χ έ σ ε ι ς , α π ο φ ά σ ι σ α ν ν α π ε ι σ τ ο ύ ν σ ' α υ τ ά π ο υ τ ο υ ς έ λ ε γ α ν ο ι Έ λ λ η ν ε ς κ α ι ε τ ο ι μ ά ζ ο ν τ α ν ν α π λ ε ύ σ ο υ ν μ α ζ ί τ ο υ ς σ τ η ν Ε υ ρ ώ π η . Ο ι Α θ η ν α ί ο ι , ό μ ω ς , ά λ λ α ξ α ν γ ν ώ μ η κ α ι τ ο υ ς σ υ μ β ο ύ λ ε υ α ν ν α μ ε ί ν ο υ ν εκε ί π ο υ β ρ ί σ κ ο ν τ α ν , λ έ γ ο ν τ α ς ό τ ι , α κ ό μ η κ ι α ν δεν τ ο υ ς β ο η θ ο ύ σ ε κ α ν έ ν α ς ά λ λ ο ς α π ό τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς , ο ι Α θ η ν α ί ο ι κ α ι μόνο , ό ν τ α ς σ υ γ γ ε ν ε ί ς τ ο υ ς , θ α τ ο υ ς β ο η θ ο ύ σ α ν . Γ ι α τ ί σ κ έ φ τ ο ν τ α ν ό τ ι , α ν ο ι Ί ω ν ε ς έ π α ι ρ ναν τ ό π ο υ ς κ α τ ο ι κ ί α ς α π ό όλους τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς , δεν θ α θ ε ω ρ ο ύ σ α ν π ι α ω ς μ η τ ρ ό π ο λ η τ ο υ ς τ η ν Α θ ή ν α . Α υ τ ό ς ή τ α ν ο λ ό γ ο ς π ο υ ο ι Ί ω ν ε ς ά λ λ α ξ α ν γ ν ώ μ η κ α ι α π ο φ ά σ ι σ α ν ν α π α ρ α μ ε ί ν ο υ ν σ τ η ν Α σ ί α . Ό τ α ν έ γ ι ν α ν α υ τ ά , ο σ τ ρ α τός τ ω ν Ε λ λ ή ν ω ν χ ω ρ ί σ τ η κ ε σ τ α δυο , κ α ι ο ι μ ε ν Λ α κ ε δ α ι -

121


122


μόν ιο ι α π έ π λ ε υ σ α ν προς τ η Λ α κ ω ν ί α , ε ν ώ ο ι Α θ η ν α ί ο ι , μ α ζ ί μ ε τ ο υ ς Ί ω ν ε ς κ α ι τ ο υ ς ν η σ ι ώ τ ε ς 4 2 , σ ή κ ω σ α ν ά γ κ υ ρ α γ ι α τ ο Σ η σ τ ό 4 3 . Ο σ τ ρ α τ η γ ό ς Ξ ά ν θ ι π π ο ς , μ ό λ ι ς κ α τ έ π λ ε υ σ ε εκε ί , κ ά ν ο ν τ α ς ε π ι θ έ σ ε ι ς σ τ η ν π ό λ η κ α τ έ λ α β ε τ ο Σ η σ τ ό κ α ι , α φ ο ύ ε γ κ α τ έ σ τ η σ ε φ ρ ο υ ρ ά , α π ο σ τ ρ ά τ ε υ σ ε τ ο υ ς σ υ μ μ ά χ ο υ ς , ε νώ ο ίδ ιος , μ α ζ ί με τ ο υ ς σ υ μ π ο λ ί τ ε ς τ ο υ , ε π έ σ τ ρ ε ψ ε σ τ η ν Α θ ή ν α .

Ο π ό λ ε μ ο ς λ ο ι π ό ν π ο υ ο ν ο μ ά σ τ η κ ε Μ η δ ι κ ό ς , α φ ο ύ κ ρ ά τ η σ ε δυο χρόν ια , τ ε λ ε ί ω σ ε μ ε α υ τ ό τ ο ν τ ρ ό π ο . Α π ό τ ο υ ς σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς , ο Ηρόδοτος , α ρ χ ί ζ ο ν τ α ς α π ό τ α χρόν ι α π ρ ι ν τον Τ ρ ω ι κ ό Π ό λ ε μ ο , έχε ι γ ρ ά ψ ε ι σ ε εννέα β ι β λ ί α τ η γ ε ν ι κ ή ι σ τ ο ρ ί α σχεδόν ό λ ω ν τ ω ν γ ε γ ο ν ό τ ω ν π ο υ σ υ ν έ β η σ α ν σ τ η ν ο ι κ ο υ μ έ ν η , κ α ι τ ε λ ε ι ώ ν ε ι τ η ν α φ ή γ η σ η τ ο υ μ ε τ η μ ά χ η τ ω ν Ε λ λ ή ν ω ν ε ν α ν τ ί ο ν τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν σ τ η Μ υ κ ά λ η κ α ι τ η ν π ο λ ι ο ρ κ ί α τ ο υ Σ η σ τ ο ύ . — Σ τ η ν Ι τ α λ ί α , ο ι Ρ ω μ α ί ο ι π ο λ έ μ η σ α ν ε ν α ν τ ί ο ν τ ω ν Ο υ ο λ ο ύ σ κ ω ν κ α ι , α φ ο ύ ν ί κ η σ α ν σ τ η μ ά χ η , σ κ ό τ ω σ α ν π ο λ λ ο ύ ς . Ο Σ π ό ρ ι ο ς Κ ά σ σ ι ο ς , π ο υ ε ίχε χ ρ η μ α τ ί σ ε ι ύ π α τ ο ς τ η ν π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν η χ ρ ο ν ι ά 4 4 , ε π ε ι δ ή θε ω ρ ή θ η κ ε ότ ι σ κ ό π ε υ ε ν α ε π ι β ά λ ε ι τ υ ρ α ν ν ι κ ό π ο λ ί τ ε υ μ α , κ ρ ί θ η κ ε ένοχος κ α ι θ α ν α τ ώ θ η κ ε . Α υ τ ά λ ο ι π ό ν σ υ ν έ β η σ α ν κ α τ ά τ η δ ι ά ρ κ ε ι α τ ο ύ τ η ς τ η ς χ ρ ο ν ι ά ς .

38. Ε π ί ά ρ χ ο ν τ ο ς Α θ η ν α ί ω ν Τ ι μ ο σ θ έ ν η 4 4 " , σ τ η ν Ρ ώ μ η π α ρ έ λ α β α ν τ η ν υ π α τ ι κ ή ε ξ ο υ σ ί α ο Κ α ί σ ω ν Φάβ ιος κ α ι ο Λ ε ύ κ ι ο ς Α ι μ ί λ ι ο ς Μ ά μ ε ρ κ ο ς . Κ α τ ά τ η θ η τ ε ί α τ ο υ ς , σ τ ο ν η σ ί τ η ς Σ ι κ ε λ ί α ς ε π ι κ ρ α τ ο ύ σ ε σ χ ε δ ό ν α π ό λ υ τ η ε ι ρ ή ν η , α φ ο ύ ο ι Κ α ρ χ η δ ό ν ι ο ι ε ί χαν τ ε λ ι κ ά τ α π ε ι ν ω θ ε ί κ α ι ο Γ έ λ ω ν κ υ β ε ρ ν ο ύ σ ε μ ε η π ι ό τ η τ α τ ο υ Σ ι κ ε λ ι ώ τ ε ς κ α ι π α ρ ε ί χ ε σ τ ι ς π ό λ ε ι ς μ ε γ ά λ η ε υ ν ο μ ί α κ α ι α φ θ ο ν ί α ό λ ω ν τ ω ν α ν α γ κ α ί ω ν . Κ α θ ώ ς ο ι Σ υ ρ α κ ο ύ σ ι ο ι κ α τ ή ρ γ η σ α ν μ ε νόμο τ ι ς π ο λ υ τ ε λ ε ί ς κ η δ ε ί ε ς κ α ι α π α γ ό ρ ε υ σ α ν τ ι ς σ υ ν ή θ ε ι ς δ α π ά ν ε ς προς χ ά ρ ι ν τ ω ν ν ε κ ρ ώ ν , α μ ε λ ώ ν τ α ς τ α υ τ ό χ ρ ο ν α π α ν τ ε λ ώ ς κ α ι τ ι ς υ φ ι σ τ ά μ ε ν ε ς ν ο μ ι κ έ ς δ ι α τ ά ξ ε ι ς π ε ρ ί τ α φ ή ς , ο β α σ ι λ ι ά ς Γ έ -

123


124


λ ω ν , θ έ λ ο ν τ α ς ν α δ ι α φ υ λ ά ξ ε ι τον ζ ή λ ο τ ο υ λ α ο ύ ω ς προς όλα , τ ή ρ η σ ε τ ο ν νόμο π ε ρ ί τ α φ ή ς α κ ό μ η κ α ι σ τ η δ ι κ ή τ ο υ π ε ρ ί π τ ω σ η , γ ι α τ ί ό τ α ν έ π ε σ ε ά ρ ρ ω σ τ ο ς κ α ι π α ρ α ι τ ή θ η κ ε α π ό κ ά θ ε ε λ π ί δ α γ ι α ζ ω ή , π α ρ έ δ ω σ ε τ η β α σ ι λ ε ί α σ τ ο ν μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο α π ό τ ο υ ς α δ ε λ φ ο ύ ς τ ο υ , τον Ι έ ρ ω ν α , κ α ι σ χ ε τ ι κ ά μ ε τ η ν τ α φ ή τ ο υ έ δ ω σ ε σ α φ ε ί ς κ α ι ρητέ ς ε ν τ ο λ έ ς ν α τ η ρ η θ ε ί με α κ ρ ί β ε ι α ο νόμος . Έ τ σ ι , ό τ α ν π έ θ α ν ε , ο δ ι άδο χος τ ο υ σ τ η β α σ ι λ ε ί α τ έ λ ε σ ε τ η ν κ η δ ε ί α τ ο υ σ ύ μ φ ω ν α μ ε τ ι ς δ ι α τ α γ έ ς τ ο υ . Τ ο σ ώ μ α τ ο υ θ ά φ τ η κ ε σ τ ο κ τ ή μ α τ η ς γ υ ν α ί κ α ς τ ο υ , σ τ ο υ ς α π ο κ α λ ο ύ μ ε ν ο υ ς Εννέα Π ύ ρ γ ο υ ς , π ο υ π ρ ο κ α λ ο ύ ν τ ο ν θ α υ μ α σ μ ό λ ό γ ω τ η ς β α ρ ι ά ς τ ο υ ς κ α τ α σ κ ε υ ής . Ό λ ο ς ο λ α ό ς τ η ς π ό λ η ς σ υ ν ό δ ε υ σ ε τ η σορό τ ο υ , π α ρ ' όλο π ο υ τ ο μέρος α π ε ί χ ε δ ι α κ ό σ ι α σ τ ά δ ι α . Ε κ ε ί θ ά φ τ η κ ε . Ο δήμος α ν ή γ ε ι ρ ε σ π ο υ δ α ί ο μ ν η μ ε ί ο κ α ι τ ί μ η σ ε τον Γ έ λ ω -ν α μ ε τ ι μ έ ς π ο υ α ρ μ ό ζ ο υ ν σ ε ή ρ ω α ' α ρ γ ό τ ε ρ α ό μ ω ς τ ο μ ν ή μ α τ ο κ α τ έ σ τ ρ ε ψ α ν Ο Ί Κ α ρ χ η δ ό ν ι ο ι π ο υ ε κ σ τ ρ ά τ ε υ σ α ν ε ν α ν τ ί ο ν τ ω ν Σ υ ρ α κ ο υ σ ώ ν , ε ν ώ τ ο υ ς π ύ ρ γ ο υ ς τ ο υ ς γ κ ρ έ μ ι σ ε ο Α γ α θ ο κ λ ή ς 4 5 α π ό φ θ ό ν ο . Α λ λ ' ό μ ω ς ο ύ τ ε ο ι Κ α ρ χ η δόνιοι με τ η ν έ χ θ ρ α τ ο υ ς ο ύ τ ε ο Α γ α θ ο κ λ ή ς με τ ο ν φθόνο τ ο υ ο ύ τ ε ά λ λ ο ς κ α ν ε ί ς μ π ό ρ ε σ ε ν α σ τ ε ρ ή σ ε ι α π ό τ ο ν Γ έ λ ω -ν α τ η δόξα τ ο υ . Δ ι ό τ ι η δ ί κ α ι η μ α ρ τ υ ρ ί α τ η ς ι σ τ ο ρ ί α ς δ ι α τ ή ρ η σ ε τ η φ ή μ η τ ο υ , κ η ρ ύ σ σ ο ν τ α ς τ η ν μ ε α σ ί γ α σ τ η φ ω ν ή σ τ ο ν α ι ώ ν α τον ά π α ν τ α . Γ ι α τ ί ε ί να ι δ ί κα ιο κ α ι τ α υ τόχρονα σ υ μ φ έ ρ ο ν γ ι α τ η ν κ ο ι ν ω ν ί α ν α κ α τ η γ ο ρ ε ί η ι σ τ ο ρ ί α τ ο υ ς α ν ά ξ ι ο υ ς π ο υ έχουν βρεθε ί σ τ η ν ε ξ ο υ σ ί α , ε ν ώ ε κ ε ί ν ο υ ς π ο υ τ η ν έχουν ε υ ε ρ γ ε τ ή σ ε ι ν α τ ο υ ς χ α ρ ί ζ ε ι α θ ά ν α τ η μ ν ή μ η , κ α θ ώ ς μ ' α υ τ ό κ υ ρ ί ω ς τον τ ρ ό π ο θ α σ υ μ β ε ί ώ σ τ ε π ο λ λ ο ί α π ό τ ο υ ς μ ε τ α γ ε ν έ σ τ ε ρ ο υ ς ν α π α ρ α κ ι ν η θ ο ύ ν προς τ η ν ε υ ε ρ γ ε σ ί α τ ο υ σ υ ν ό λ ο υ .

Ο Γ έ λ ω ν λ ο ι π ό ν β α σ ί λ ε ψ ε ε π ί ε π τ ά έ τ η , ε νώ ο Ι έ ρ ω ν , ο α δ ε λ φ ό ς τ ο υ π ο υ τον δ ι α δ έ χ τ η κ ε σ τ η ν ε ξ ο υ σ ί α , β α σ ί λ ε ψ ε

/ V l i t ι ι ι 46 ε π ι τ ω ν Λ υ ρ α κ ο υ σ ι ω ν επ ι έ ν τ ε κ α χρον ιά κ α ι ο κ τ ω μ ή ν ε ς .

125


126


39. Σ τ η ν Ε λ λ ά δ α , ο ι Α θ η ν α ί ο ι , μ ε τ ά τη ν ί κ η σ τ ι ς Π λ α τ α ι έ ς , μ ε τ έ φ ε ρ α ν α π ό τ η ν Τ ρ ο ι ζ ή ν α κ α ι τ η Σ α λ α μ ί ν α γ υ ν α ί κ ε ς κ α ι π α ι δ ι ά σ τ η ν Α θ ή ν α , κ α ι α μ έ σ ω ς ά ρ χ ι σ α ν ν α χ τ ί ζ ο υ ν τ ε ί χ ο ς κ α ι ν α φ ρ ο ν τ ί ζ ο υ ν γ ι α όλα ό σ α α φ ο ρ ο ύ σ α ν σ τ α θ έ μ α τ α τ η ς α σ φ ά λ ε ι α ς . Ο ι Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ι ο ι ό μ ω ς , β λ έ π ο ν τ α ς τ ο υ ς Α θ η ν α ί ο υ ς ν α έχουν α π ο κ τ ή σ ε ι μ ε γ ά λ η δόξα σ ε σ χ έ σ η μ ε τ ι ς ν α υ τ ι κ έ ς τ ο υ ς δ υ ν ά μ ε ι ς , ε ίδαν μ ε κ α χ υ π ο ψ ί α τ η ν α υ ξ α ν ό μ ε ν η δ ύ ν α μ η τ ο υ ς κ α ι α π ο φ ά σ ι σ α ν ν α ε μ π ο δ ίσουν τ ο υ ς Α θ η ν α ί ο υ ς ν α α ν ο ι κ ο δ ο μ ή σ ο υ ν τ α τ ε ί χ η . Έ σ τ ε ι λ α ν , λ ο ι π ό ν , α μ έ σ ω ς π ρ έ σ β ε ι ς σ τ η ν Α θ ή ν α γ ι α ν α τ ο υ ς σ υ μ β ο υ λ έ ψ ο υ ν , τ ά χ α , ν α μ η ν τ ε ι χ ί σ ο υ ν τ η ν π ό λ η , γ ι α τ ί δεν θ α ή τ α ν προς τ ο κοινό σ υ μ φ έ ρ ο ν τ ω ν Ε λ λ ή ν ω ν , δ ιό τ ι αν ο Ξ έ ρ ξ η ς ε π έ σ τ ρ ε φ ε με μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ε ς δ υ ν ά μ ε ι ς , θα έ β ρ ι σ κ ε έ τ ο ι μ ε ς τ ε ι χ ι σ μ έ ν ε ς π ό λ ε ι ς ε κ τ ό ς Π ε λ ο π ο ν ν ή σ ο υ , α π ό τ ι ς οπο ίες ο ρ μ ώ μ ε ν ο ς θ α υ π έ τ α σ σ ε ε ύ κ ο λ α τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς . Κ α θ ώ ς ο ι Α θ η ν α ί ο ι δεν π ε ί θ ο ν τ α ν , ο ι π ρ έ σ β ε ι ς π λ η σ ί α σ α ν α υ τ ο ύ ς π ο υ ο ι κ ο δ ο μ ο ύ σ α ν τ ο τ ε ί χ ο ς κ α ι τ ο υ ς π ρ ό σ τ α ζ α ν ν α ε γ κ α τ α λ ε ί ψ ο υ ν τ ά χ ι σ τ α τ α έ ρ γ α . Μ η ξ έ ρ ο ν τ α ς ο ι Α θ η ν α ί ο ι τ ι έ π ρ ε π ε ν α κ ά ν ο υ ν , ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς , π ο υ τ ό τ ε α π ο λ ά μ β α ν ε α ν ά μ ε σ α τ ο υ ς τ η μ έ γ ι σ τ η α π ο δ ο χ ή , τ ο υ ς σ υ μ β ο ύ λ ε ψ ε ν α μ η ν κ ά ν ο υ ν τ ί π ο τ α , γ ι α τ ί α ν κ α τ έ φ ε υ γ α ν σ τ η β ί α , ο ι Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ι ο ι , ε κ σ τ ρ α τ ε ύ ο ν τ α ς ε ν α ν τ ί ο ν τ ο υ ς μ α ζ ί μ ε τ ο υ ς Π ε λ ο π ο ν ν ή σ ι ο υ ς , μ ε μ ε γ ά λ η ε υ κ ο λ ί α θ α τ ο υ ς ε μ π ό δ ι ζ α ν ν α τ ε ι χ ί σ ο υ ν τ η ν π ό λ η . Π ρ ο ε ι δ ο π ο ί η σ ε ό μ ω ς ε μ π ι σ τ ε υ τ ι κ ά τη Β ο υ λ ή ό τ ι ο ίδ ιος μ α ζ ί με μ ε ρ ι κ ο ύ ς ά λ λ ο υ ς θα π ή γ α ι ν ε ω ς π ρ ε σ β ε υ τ ή ς σ τ η Λ α κ ε δ α ί μ ο ν α , γ ι α ν α ε ξ η γ ή σ ε ι σ τ ο υ ς Λ α κ ε δ α ι μ ο ν ί ο υ ς τ α σ χ ε τ ι κ ά μ ε τ ο χ τ ί σ ι μ ο τ ο υ τ ε ί χ ο υ ς , κ α ι ζ ή τ η σ ε α π ό τ ο υ ς ά ρ χ ο ν τ ε ς , ό τ α ν θ α έ ρ χ ο ν τ α ν π ρ έ σ β ε ι ς α π ό τ η Λ α κ ε δ α ί μ ο ν α σ τ η ν Α θ ή ν α , ν α τ ο υ ς κ α θ υ σ τ ε ρ ή σ ο υ ν , μ έ χ ρ ι να ε π ι σ τ ρ έ ψ ε ι ο ίδ ιος κ α ι σ τ ο μ ε τ α ξ ύ να β ά λ ο υ ν ολο τον λαό σ τ ο χ τ ί σ ι μ ο τ ο υ τ ε ί χ ο υ ς τ η ς π ό λ η ς . Μ ε τ ο ύ τ ο τον τ ρ ό π ο , δ ή λ ω σ ε , θ α κ α τ ά φ ε ρ ν α ν τ ο ν σ κ ο π ό τ ο υ ς .

127


ΜΑ


40. Ο ι Α θ η ν α ί ο ι α π ο δ έ χ τ η κ α ν το σ χ έ δ ι ο , κ α ι ο ι π ρ έ σ β ε ι ς τ ο υ Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ξ ε κ ί ν η σ α ν γ ι α τ η Σ π ά ρ τ η , ε ν ώ ο ι Α θ η ν α ί ο ι ά ρ χ ι σ α ν μ ε μ ε γ ά λ ο ζ ή λ ο ν α ο ι κ ο δ ο μ ο ύ ν τ α τ ε ί χ η , χ ω ρ ί ς ν α λ υ π ο ύ ν τ α ι ού τε σ π ί τ ι ο ύ τ ε τ ά φ ο 4 7 . Σ τ α έ ρ γ α σ υ μ μ ε τ ε ί χ α ν γ υ ν α ί κ ε ς κ α ι π α ι δ ι ά κ α ι γ ε ν ι κ ά κ ά θ ε ξ έ νος κ α ι δούλος , χ ω ρ ί ς κ α ν ε ί ς ν α υ σ τ ε ρ ε ί σ ε π ρ ο θ υ μ ί α . Κ ι ε ν ώ τ α έ ρ γ α ο λ ο κ λ η ρ ώ ν ο ν τ α ν μ ε α π ί σ τ ε υ τ η τ α χ ύ τ η τ α , λ ό γ ω τ ω ν π ο λ λ ώ ν χ ε ρ ι ώ ν κ α ι τ η ς π ρ ο θ υ μ ί α ς ό λ ω ν , ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς κ λ ή θ η κ ε α π ό τ ο υ ς ά ρ χ ο ν τ ε ς 4 8 γ ι α ν α δ ώ σ ε ι λ ό γ ο σ χ ε τ ι κ ά μ ε τ η ν κ α τ α σ κ ε υ ή τ ο υ τ ε ί χ ο υ ς . Ε κ ε ί ν ο ς α ρ ν ή θ η κ ε ό τ ι γ ι ν ό τ α ν τ έ τ ο ι α ο ι κ ο δ ό μ η σ η κ α ι π α ρ α κ ά λ ε σ ε τ ο υ ς ά ρ χ ο ν τ ε ς ν α μ η ν π ι σ τ ε ύ ο υ ν σ ε κ ο ύ φ ι ε ς φ ή μ ε ς , α λ λ ά ν α σ τ ε ί λ ο υ ν σ τ η ν Α θ ή ν α α ξ ι ό π ι σ τ ο υ ς π ρ έ σ β ε ι ς , δ ι ό τ ι μ έ σ ω α υ τ ώ ν θ α μ ά θ α ι ν α ν τ η ν α λ ή θ ε ι α . Ε γ γ υ η τ ή τ ω ν λ ό γ ω ν τ ο υ π α ρ έ δ ι δ ε τ ο ν ε α υ τ ό τ ο υ κ α ι ε κ ε ί ν ο υ ς π ο υ ε ί χ α ν π ά ε ι μ α ζ ί τ ο υ ω ς π ρ έ σ β ε ι ς . Ο ι Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ι ο ι δ έ χ τ η κ α ν τ η ν π ρ ό τ α σ η τ ο υ κ α ι έ θ ε σ α ν υ π ό φ ρ ο ύ ρ η σ η τον Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή κ α ι τ ο υ ς ά ν τ ρ ε ς τ ο υ , ε ν ώ τ α υ τ ό χ ρ ο ν α έ σ τ ε ι λ α ν σ τ η ν Α θ ή ν α τ ο υ ς π λ έ ο ν δ ι α κ ε κ ρ ι μ έ ν ο υ ς ά ν τ ρ ε ς ν α δ ι α π ι σ τ ώ σ ο υ ν μ ε β ε β α ι ό τ η τ α όλα ό σ α χ ρ ε ι α ζ ό τ α ν λ ε π τ ο μ ε ρ ή έ λ ε γ χ ο . Κ α θ ώ ς ε ίχε π ε ρ ά σ ε ι ο κ α ι ρ ό ς κ α ι ο ι Α θ η ν α ί ο ι ε ί χ α ν π ρ ο φ τ ά σ ε ι να κ α τ α σ κ ε υ ά σ ο υ ν σ ε α ρ κ ε τ ή έ κ τ α σ η τ ο τ ε ί χ ο ς , ό τ α ν ο ι Λ α κ ε δ α ι μόν ιο ι α π ε σ τ α λ μ έ ν ο ι έ φ τ α σ α ν σ τ η ν Α θ ή ν α κ α ι τ ο υ ς ε π ι τ ί μ η σ α ν έ ν τ ο ν α κ α ι α π ε ι λ η τ ι κ ά , ο ι Α θ η ν α ί ο ι τ ο υ ς έ θ ε σ α ν υ π ό π ε ρ ι ο ρ ι σ μ ό , λ έ γ ο ν τ α ς π ω ς θ α τ ο υ ς ά φ η ν α ν μόνο ό τ α ν κ ι εκε ί νο ι ά φ η ν α ν ε λ ε ύ θ ε ρ ο υ ς τ ο υ ς π ρ έ σ β ε ι ς π ο υ σ υ ν ό δ ε υ α ν τον Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή . Ν ι κ η μ έ ν ο ι ο ι Λ ά κ ω ν ε ς μ ' α υ τ ό τ ο σ τ ρ α τ ή γ η μ α α ν α γ κ ά σ τ η κ α ν ν α ε λ ε υ θ ε ρ ώ σ ο υ ν τ ο υ ς π ρ έ σ β ε ι ς τ ω ν Α θ η ν α ί ω ν γ ι α ν α π ά ρ ο υ ν π ί σ ω τ ο υ ς δ ι κ ο ύ ς τ ο υ ς . Ό σ ο γ ι α τ ο ν Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή , π ο υ μ ε τ έ τ ο ι ο σ τ ρ α τ ή γ η μ α τ ε ί χ ι σ ε τ η ν π α τ ρ ί δ α τ ο υ γ ρ ή γ ο ρ α κ α ι α κ ί ν δ υ ν α , έ τ υ χ ε μ ε γ ά λ η ς α π ο δ ο χής α π ό τ ο υ ς σ υ μ π ο λ ί τ ε ς τ ο υ .

Ε ν ώ γ ί ν ο ν τ α ν α υ τ ά , δ ι ε ξ ή χ θ η π ό λ ε μ ο ς α π ό τ ο υ ς Ρ ω -

129


130


μ α ι ο υ ς π ρ ο ς τ ο υ ς Α ι κ ο λ α ν ο ύ ς κ α ι ε κ ε ί ν ο υ ς π ο υ κ α τ ο ι κ ο ύ σ α ν σ τ ο Τ ο ύ σ κ λ ο , κ α ι α φ ο ύ σ υ ν ή ψ α ν μ ά χ η μ ε τ ο υ ς Α ι κ ο -λ α ν ο ύ ς , τ ο υ ς ν ί κ η σ α ν κ α ι σ κ ό τ ω σ α ν π ο λ λ ο ύ ς α π ό τ ο υ ς εχθρούς , ε ν ώ σ τ η σ υ ν έ χ ε ι α κ α τ έ λ α β α ν μ ε τ ά α π ό π ο λ ι ο ρ κ ί α τ ο Τ ο ύ σ κ λ ο κ α ι υ π ο δ ο ύ λ ω σ α ν τ η ν π ό λ η τ ω ν Α ι κ ο λ α ν ώ ν .

41. Α φ ο ύ π έ ρ α σ ε εκε ί νη η χ ρ ο ν ι ά , ά ρ χ ο ν τ α ς σ τ η ν Α θ ή ν α ή τ α ν ο Α δ ε ί μ α ν τ ο ς 4 8 " , ε νώ σ τ η Ρ ώ μ η ο ρ ί σ τ η κ α ν ύ π α τ ο ι ο Μ ά ρ κ ο ς Φ ά β ι ο ς Ο υ ι β λ α ν ό ς κ α ι ο Λ ε ύ κ ι ο ς Ο υ α λ έ ρ ι ο ς Π ό -π λ ι ο ς . Ε π ί τ ο ύ τ ω ν , ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς , έ ν ε κ α τ η ς σ τ ρ α τ η γ ι κ ή ς τ ο υ ι κ α ν ό τ η τ α ς κ α ι τ η ς ο ξ ύ ν ο ι ά ς τ ο υ , έ τ υ χ ε α π ο δ ο χ ή ς όχ ι μόνο α π ό τ ο υ ς σ υ μ π ο λ ί τ ε ς τ ο υ α λ λ ά κ α ι α π ό όλους τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς . Γ ι ' α υ τ ό τον λ ό γ ο , ν ι ώ θ ο ν τ α ς έ π α ρ σ η γ ι α τ η δόξα τ ο υ , σ υ ν έ λ α β ε π ο λ ύ π ιο μ ε γ ά λ α σ χ έ δ ι α προς α ύ ξ η σ η τ η ς η γ ε μ ο ν ί α ς τ η ς π α τ ρ ί δ α ς τ ο υ . Έ τ σ ι , μ ι α π ο υ ο λ ε γ ό μ ε νος Π ε ι ρ α ι ά ς δεν ή τ α ν α κ ό μ η λ ι μ ά ν ι ε κ ε ί ν α τ α χρόν ι α κ α ι ο ι Α θ η ν α ί ο ι χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ο ύ σ α ν ω ς επ ί ν ε ιο τον α π ο κ α λ ο ύ μ ε ν ο Φαληρ ικό κ ό λ π ο , π ο υ ό μ ω ς ή τ α ν ε ξ α ι ρ ε τ ι κ ά μ ι κ ρ ό ς , ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς σ υ ν έ λ α β ε τ ο σχέδ ιο ν α κ ά ν ε ι λ ι μ ά ν ι τ ο ν Π ε ι ρα ιά π ο υ χ ρ ε ι α ζ ό τ α ν λ ί γ α μόνο κ α τ α σ κ ε υ α σ τ ι κ ά έ ρ γ α κ α ι μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α γ ί ν ε ι τ ο ω ρ α ι ό τ ε ρ ο κ α ι τ ο μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο λ ι μ ά ν ι α π ό ό σ α υ π ή ρ χ α ν σ τ η ν Ε λ λ ά δ α . Ή λ π ι ζ ε λ ο ι π ό ν π ω ς ό τ α ν θα π ρ ο σ τ ί θ ο ν τ α ν κ ι α υ τ ό σ τ α ό σ α ε ί χ α ν ο ι Α θ η ν α ί ο ι , η π ό λ η θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α ε π ι δ ι ώ ξ ε ι τ η ν η γ ε μ ο ν ί α σ τ η θ ά λ α σ σ α . Γιατί τ ο τ ε ε ί χ α ν π ο λ λ έ ς τ ρ ι ή ρ ε ι ς κ α ι λ ό γ ω τ ω ν σ υ ν ε χ ώ ν ν α υ μ α χ ι ώ ν ε ί χ α ν α π ο κ τ ή σ ε ι μ ε γ ά λ η ε μ π ε ι ρ ί α κ α ι δ ό ξ α σ τ ο υ ς κ α τ ά θ ά λ α σ σ α α γ ώ ν ε ς . Ε π ι π λ έ ο ν , υ π ο λ ό γ ι ζ ε ό τ ι θ α έ π α ι ρ ν ε μ ε τ ο μέρος τ ο υ τ ο υ ς Ί ω ν ε ς , κ α ι , μ ε τ η β ο ή θ ε ι α τ ο υ ς , θ α ε λ ε υ θ έ ρ ω ν ε τ ο υ ς υ π ό λ ο ι π ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς π ο υ β ρ ί σ κ ο ν τ α ν σ τ η ν Α σ ί α , ο ι οπο ίο ι , μ ε τ η σ ε ι ρ ά τ ο υ ς , θ α έ σ τ ρ ε φ α ν τ η ν εύνο ια τ ο υ ς προς τ ο υ ς Α θ η ν α ί ο υ ς , ε ξ α ι τ ί α ς α υ τ ή ς τ η ς ε υ ε ρ γ ε σ ί α ς , κ α ι όλοι ο ι ν η σ ι ώ τ ε ς , τ ρ ο μ α γ μ έ ν ο ι α π ό τ ο μ έ γ ε θ ο ς τ η ς ν α υ τ ι κ ή ς δ ύ ν α μ η ς , θ α τ ά σ σ ο ν τ α ν π ρ ό θ υ μ α μ ε

131


132


εκε ί νους π ο υ μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α π ρ ο κ α λ έ σ ο υ ν τ η μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η β λ ά β η κ α ι τ η μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η ω φ έ λ ε ι α . Δ ι ό τ ι έ β λ ε π ε π ω ς ο ι Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ι ο ι ή τ α ν κ α λ ά ε ξ ο π λ ι σ μ έ ν ο ι σ ε σ χ έ σ η μ ε τ ι ς δ υ ν ά μ ε ι ς ξ η ρ ά ς , α λ λ ά σ ε ό , τ ι α φ ο ρ ο ύ σ ε τ ι ς μ ά χ ε ς μ ε π λ ο ί α σ τ ε ρ ο ύ ν τ α ν τ η ς φ υ σ ι κ ή ς ι κ α ν ό τ η τ α ς .

42. Κ ά ν ο ν τ α ς λ ο ι π ό ν τ ο ύ τ ε ς τ ι ς σ κ έ ψ ε ι ς , έκρ ι νε π ω ς δεν έ π ρ ε π ε ν α μ ι λ ή σ ε ι φ α ν ε ρ ά γ ι α τ ο ν σ κ ο π ό τ ο υ , ό ν τ α ς βέ βα ιος ότ ι ο ι Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ι ο ι θ α π ρ ο σ π α θ ο ύ σ α ν ν α τ ο ν ε μ π ο δ ί σ ο υ ν . Σ τ η ν ε κ κ λ η σ ί α , λ ο ι π ό ν , τ ο υ δ ή μ ο υ α ν α κ ο ί ν ω σ ε ο τ ι ε π ι θ υ μ ο ύ σ ε ν α γ ί ν ε ι σ ύ μ β ο υ λ ο ς κ α ι ε ι σ η γ η τ ή ς σ η μ α ν τ ι κ ώ ν π ρ α γ μ ά τ ω ν π ο υ ή τ α ν προς τ ο σ υ μ φ έ ρ ο ν τ η ς π ό λ η ς , π ο υ ό μ ω ς δεν ή τ α ν σ υ μ φ έ ρ ο ν ν α τ α π ε ι φ α ν ε ρ ά , α λ λ ά τ ο σ ω σ τ ό ή τ α ν ν α ε π ι τ ε λ έ σ ο υ ν λ ί γ ο ι άντρες'. Γ ι ' α υ τ ό τον λ ό γ ο ζ ή τ η σ ε α π ό τον δ ή μ ο ν α ε κ λ έ ξ ε ι δυο ά ν τ ρ ε ς σ τ ο υ ς ο π ο ί ο υ ς ν α έχε ι τ η μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η ε μ π ι σ τ ο σ ύ ν η κ α ι ν α α ν α θ έ σ ε ι σ ' α υ τ ο ύ ς τ η ν υ π ό θ ε σ η . Ο κ ό σ μ ο ς π ε ί σ τ η κ ε , κ α ι ο δήμος δ ι ά λ ε ξ ε δυο ά ν τ ρ ε ς , τον Α ρ ι σ τ ε ί δ η κ α ι τον Ξ ά ν θ ι π π ο , ε π ι λ έ γ ο ν τ α ς τ ο υ ς όχ ι μόνο ε ξ α ι τ ί α ς τ η ς α ρ ε τ ή ς τ ο υ ς α λ λ ά κ α ι ε π ε ι δ ή τ ο υ ς έ β λ ε π ε ν α σ υ ν α γ ω ν ί ζ ο ν τ α ι μ ε τ ο ν Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή γ ι α τ η δ ό ξ α κ α ι τ α π ρ ω τ ε ί α κ α ι γ ι ' α υ τ ό τ ο ν λ ό γ ο ν α δ ι ά κ ε ι ν τ α ι ε χ θ ρ ι κ ά α π έ ν α ν τ ι τ ο υ . Α υ τ ο ί ό μ ω ς , ό τ α ν ά κ ο υ σ α ν κ α τ ' ι δ ί αν τ ο σχέδ ιο τ ο υ Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή , δ ή λ ω σ α ν σ τ ο ν δ ή μ ο ότ ι α υ τ ά π ο υ έ λ ε γ ε ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς ή τ α ν π ο λ ύ σ η μ α ν τ ι κ ά κ α ι σ υ μ φ έ ροντα γ ι α τ η ν π ό λ η , α λ λ ά κ α ι ε φ ι κ τ ά . Ο δήμος έ ν ι ω σ ε θ α υ μ α σ μ ό γ ι α τον ά ν τ ρ α α λ λ ά κ α ι κ α χ υ π ο ψ ί α , μ ή π ω ς ε π ι χ ε ι ρ ε ί τ ό σ ο μ ε γ ά λ α σ χ έ δ ι α μ ε σ κ ο π ό ν α π ρ ο ε τ ο ι μ ά σ ε ι κ ά π ο ι ο υ ε ίδους τ υ ρ α ν ν ί δ α ς γ ι α τον ε α υ τ ό τ ο υ , κ α ι τ ο υ ζ η τ ο ύ σ ε ν α α ν α κ ο ι ν ώ σ ε ι φ α ν ε ρ ά α υ τ ά π ο υ ε ίχε α π ο φ α σ ί σε ι . Ε κ ε ί ν ο ς ε ί π ε κ α ι π ά λ ι ό τ ι δεν ή τ α ν προς τ ο σ υ μ φ έ ρ ο ν τ ο υ λ α ο ύ ν α α π ο κ α λ ύ ψ ε ι φ α ν ε ρ ά α υ τ ά π ο υ ε ίχε σ χ ε δ ι ά σ ε ι . Ο δήμος θ α ύ μ α σ ε α κ ό μ η π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο τ η ν π α ν ο υ ρ γ ί α κ α ι τ η μ ε γ α λ ο φ ρ ο σ ύ ν η τ ο υ άνδρα κ α ι τ ο υ ζ ή τ η σ ε ν α π ε ι ε μ π ι -

133


134


σ τ ε υ τ ι κ ά σ τ η Β ο υ λ ή τ ι ς α π ο φ ά σ ε ι ς τ ο υ , κ ι α ν α υ τ ή έκρ ι νε ό τ ι τ α λ ε γ ό μ ε ν α τ ο υ ή τ α ν κ α ι ε φ ι κ τ ά κ α ι σ υ μ φ έ ρ ο ν τ α , τ ό τ ε θ α τ η σ υ μ β ο ύ λ ε υ ε ν α φέρε ι σ ε π έ ρ α ς τ ο σχέδ ιο τ ο υ . Έ τ σ ι , ό τ α ν η Β ο υ λ ή έ μ α θ ε τ α κ α θ έ κ α σ τ α κ α ι έκρ ι νε ότ ι α υ τ ά π ο υ έ λ ε γ ε ή τ α ν π ρ ο ς τ ο σ υ μ φ έ ρ ο ν τ η ς π ό λ η ς α λ λ ά κ α ι ε φ ι κ τ ά , ο λαός , δ ί χ ω ς ά λ λ η κ α θ υ σ τ έ ρ η σ η , έ δ ω σ ε τ η σ υ γ κ α τ ά θ ε σ η τ ο υ , μ α ζ ί μ ε τ η Β ο υ λ ή , κ α ι ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς έ λ α β ε τ η ν ε ξ ο υ σ ί α να π ρ ά ξ ε ι όλα ό σ α ή θ ε λ ε . Ο κ α θ έ ν α ς έ φ υ γ ε α π ό τ η σ υ γ κ έ ν τ ρ ω σ η ν ι ώ θ ο ν τ α ς θ α υ μ α σ μ ό γ ι α τ η ν α ρ ε τ ή τ ο υ άνδρα κ α ι π ε ρ ι μ έ ν ο ν τ α ς ν α δει τ η ν έ κ β α σ η τ ο υ σ χ ε δ ί ο υ .

43. Ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς , έ χ ο ν τ α ς λ ά β ε ι το ελεύθερο να ενεργ ή σ ε ι κ α ι έ χ ο ν τ α ς κ ά θ ε π ρ ό θ υ μ η β ο ή θ ε ι α γ ι ' α υ τ ά π ο υ ε ίχε α ν α λ ά β ε ι ν α π ρ ά ξ ε ι , ε π ι ν ό η σ ε κ α ι π ά λ ι ένα τ έ χ ν α σ μ α γ ι α ν α ξ ε γ ε λ ά σ ε ι τ ο υ ς Λ α κ ε δ α ι μ ο ν ί ο υ ς . Δ ι ό τ ι γ ν ώ ρ ι ζ ε μ ε β ε β α ι ό τ η τ α ότ ι ό π ω ς ε ί χ α ν π α ρ ε μ π ο δ ί σ ε ι ο ι Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ι ο ι τ η ν κ α τ α σ κ ε υ ή τ ο υ τ ε ί χ ο υ ς τ η ς π ό λ η ς , μ ε τ ο ν ίδιο τ ρ ό π ο θ α ε π ι χ ε ι ρ ο ύ σ α ν ν α δ ι α κ ό ψ ο υ ν τ α σ χ έ δ ι α τ ω ν Α θ η ν α ί ω ν κ α ι σ τ η ν π ε ρ ί π τ ω σ η τ η ς κ α τ α σ κ ε υ ή ς τ ο υ λ ι μ α ν ι ο ύ . Θ ε ώ ρ η σ ε λ ο ι π ό ν κ α λ ό ν α σ τ ε ί λ ε ι π ρ έ σ β ε ι ς σ τ ο υ ς Λ α κ ε δ α ι μ ο ν ί ο υ ς γ ι α ν α τ ο υ ς ε ξ η γ ή σ ο υ ν ότ ι ή τ α ν προς τ ο κο ινό σ υ μ φ έ ρ ο ν τ η ς Ε λ λ ά δ α ς ν α έχουν ένα α ξ ι ό π ι σ τ ο λ ι μ ά ν ι ε ν όψε ι τ η ς μ ε λ λ ο ν τ ι κ ή ς ε κ σ τ ρ α τ ε ί α ς τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν . Α μ β λ ύ ν ο ν τ α ς μ ' α υ τ ό τ ο ν τ ρ ό π ο τ η δ ι ά θ ε σ η γ ι α π α ρ α κ ώ λ υ σ η τ ω ν Σ π α ρ τ ι α τ ώ ν , α φ ο σ ι ώ θ η κ ε σ τ α έ ρ γ α , κ α ι μ ε τ η ν ε ν θ ο υ σ ι ώ δ η σ υ ν ε ρ γ α σ ί α ό λ ω ν τ ο λ ι μ ά ν ι κ α τ α σ κ ε υ ά σ τ η κ ε τ α χ ύ τ ε ρ α κ α ι ν ω ρ ί τ ε ρ α α π ό κ ά θ ε π ρ ο σ δ ο κ ί α . Έ π ε ι σ ε ε π ί σ η ς τον λαό ν α κ α τ α σ κ ε υ ά ζ ε ι , ε π ι π λ έ ο ν τ ω ν π λ ο ί ω ν π ο υ ήδη υ π ή ρ χ α ν , ε ί κ ο σ ι τρ ιήρε ι ς κ ά θ ε χρόνο , κ α ι ν α α π α λ λ ά ξ ε ι α π ό τ ο υ ς φ ό ρ ο υ ς τ ο υ ς μ ε τ ο ί κ ο υ ς κ α ι τ ο υ ς τ ε χ ν ί τ ε ς , έ τ σ ι ώ σ τ ε ν α κ α τ έ β ε ι σ τ η ν π ό λ η μ ε γ ά λ ο π λ ή θ ο ς α π ό π α ν τ ο ύ κ α ι ν α ε ξ α σ φ α λ ί σ ο υ ν ο ι Α θ η ν α ί ο ι ε ρ γ α τ ι κ ό δ υ ν α μ ι κ ό γ ι α μ ε γ ά λ ο α ρ ι θ μ ό τ ε χ ν ώ ν , δ ιό τ ι έκρ ι νε π ω ς κ α ι τ α δυο α υ τ ά θ α ή τ α ν ε ξ α ι ρ ε τ ι κ ά

135


136


χ ρ ή σ ι μ α γ ι α τ η ν ε ν ί σ χ υ σ η τ η ς ν α υ τ ι κ ή ς δ ύ ν α μ η ς . Μ ε α υ τ ά λ ο ι π ό ν α σ χ ο λ ο ύ ν τ α ν ο ι Α θ η ν α ί ο ι .

44. Οι Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ι ο ι , τ ο π ο θ ε τ ώ ν τ α ς ν α ύ α ρ χ ο τ ο ν Π α υ σ α ν ί α π ο υ ή τ α ν σ τ ρ α τ η γ ό ς σ τ ι ς Π λ α τ α ι έ ς , τ ο ν π ρ ό σ τ α ξ α ν ν α ε λ ε υ θ ε ρ ώ σ ε ι τ ι ς Ε λ λ η ν ι κ έ ς π ό λ ε ι ς π ο υ π α ρ έ μ ε ν α ν α κ ό μ η υ π ό τον έ λ ε γ χ ο β α ρ β α ρ ι κ ή ς φ ρ ο υ ρ ά ς . Α υ τ ό ς , π α ί ρ ν ο ν τ α ς π ε ν ή ν τ α τ ρ ι ή ρ ε ι ς α π ό τ η ν Π ε λ ο π ό ν ν η σ ο κ α ι κ α λ ώ ν τ α ς α π ό τ η ν Α θ ή ν α τ ρ ι ά ν τ α , τ ω ν ο π ο ί ω ν ε π ι κ ε φ α λ ή ς ή τ α ν ο Α ρ ι σ τ ε ί δ η ς , έ π λ ε υ σ ε π ρ ώ τ α σ τ η ν Κ ύ π ρ ο κ α ι ε λ ε υ θ έ ρ ω σ ε τ ι ς π ό λ ε ι ς π ο υ ε ί χ α ν α κ ό μ η π ε ρ σ ι κ ή φ ρ ο υ ρ ά . Σ τ η σ υ ν έ χ ε ι α , έ π λ ε υ σ ε σ τ ο ν Ε λ λ ή σ π ο ν τ ο κ α ι υ π έ τ α ξ ε τ ο Β υ ζ ά ν τ ι ο π ο υ τ ο κ α τ ε ί χ α ν ο ι Π έ ρ σ ε ς . Α π ό τ ο υ ς υ π ό λ ο ι π ο υ ς β α ρ β ά ρ ο υ ς , ά λ λ ο υ ς σ κ ο τ ώ ν ο ν τ α ς κ α ι ά λ λ ο υ ς δ ι ώ χ ν ο ν τ α ς , ε λ ε υ θ έ ρ ω σ ε τ η ν π ό λ η , π ι ά ν ο ν τ α ς ό μ ω ς α ι χ μ α λ ώ τ ο υ ς π ο λ λ ο ύ ς α ξ ι ό λ ο γ ο υ ς Π έ ρ σ ε ς τ ο υ ς π α ρ έ δ ω σ ε σ τ η φ ύ λ α ξ η τ ο υ Γ ο γ γ ύ λ ο υ α π ό τ η ν Ε ρ έ τ ρ ι α , φ α ι ν ο μ ε ν ι κ ά γ ι α ν α τ ο υ ς κ ρ α τ ή σ ε ι γ ι α τ ι μ ω ρ ί α , α λ λ ά σ τ η ν π ρ ά ξ η γ ι α ν α τ ο υ ς π α ρ α δ ώ σ ε ι σ ώ ο υ ς σ τ ο ν Ξ έ ρ ξ η . Γ ι α τ ί ε ίχε κ ά ν ε ι μ υ σ τ ι κ ή σ υ μ φ ω ν ί α μ ε τ ο ν β α σ ι λ ι ά κ α ι ε π ρ ό κ ε ι τ ο ν α π α ν τ ρ ε υ τ ε ί τ η θ υ γ α τ έ ρ α τ ο υ Ξ έ ρ ξ η , μ ε σ κ ο π ό ν α π ρ ο δ ώ σ ε ι τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς . Ε κ ε ί ν ο ς π ο υ ε ν ε ρ γ ο ύ σ ε γ ι α ν α γ ί ν ο υ ν α υ τ ά ή τ α ν ο σ τ ρ α τ η γ ό ς Α ρ τ ά -β α ζ ο ς , ο οπο ίος χ ο ρ η γ ο ύ σ ε λ α θ ρ α ί α μ ε γ ά λ ε ς π ο σ ό τ η τ ε ς χ ρ η μ ά τ ω ν σ τ ο ν Π α υ σ α ν ί α γ ι α ν α ε ξ α γ ο ρ ά σ ε ι μ ' α υ τ ά τ ο υ ς κ α τ ά λ λ η λ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς . Ο Π α υ σ α ν ί α ς ό μ ω ς α π ο κ α λ ύ φ θ η κ ε κ α ι τ ι μ ω ρ ή θ η κ ε μ ε τον α κ ό λ ο υ θ ο τ ρ ό π ο . Ε π ε ι δ ή ο Π α υ σ α ν ί α ς π ρ ο σ π α θ ο ύ σ ε ν α μ ι μ η θ ε ί τ η ν π ο λ υ τ έ λ ε ι α τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν κ α ι σ υ μ π ε ρ ι φ ε ρ ό τ α ν σ τ ο υ ς υ φ ι σ τ α μ έ ν ο υ ς τ ο υ τ υ ρ α ν ν ι κ ά , ε ξ ο ρ γ ί σ τ η κ α ν όλο ι μ α ζ ί τ ο υ κ α ι κ υ ρ ί ω ς ο ι Έ λ λ η ν ε ς εκε ί νο ι π ο υ ε ί χ αν λ ά β ε ι κ ά π ο ι α α ρ χ η γ ι κ ή θ έ σ η . Γ ι ' α υ τ ό τ ο ν λ ό γ ο , όσο ι β ρ ί σ κ ο ν τ α ν σ τ ο ε κ σ τ ρ α τ ε υ τ ι κ ό σ ώ μ α έ ρ χ ο ν τ α ν σ ε ε π α φ ή μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς , κ α τ ά π ό λ ε ι ς κ α ι κ α τ ά έ θ ν η , κ α ι κ α τ έ κ ρ ι ν α ν τ η ν κ α τ α π ί ε σ η τ ο υ Π α υ σ α ν ί α . Έ τ σ ι ο ι Π ε λ ο π ο ν -

137


138


ν ή σ ι ο ι 4 9 , ε γ κ α τ α λ ε ί π ο ν τ α ς τ ο ν , α π έ π λ ε υ σ α ν γ ι α τ η ν Π ε λ ο π ό ν ν η σ ο κ α ι σ τ έ λ ν ο ν τ α ς π ρ έ σ β ε ι ς κ α τ ή γ γ ε ι λ α ν τ ο ν Π α υ σ α ν ί α . Ο Α ρ ι σ τ ε ί δ η ς ο Α θ η ν α ί ο ς , ε π ω φ ε λ ο ύ μ ε ν ο ς σ υ ν ε τ ά τ η ς ε υ κ α ι ρ ί α ς , κ α τ ά τ ι ς σ υ σ κ έ ψ ε ι ς τ ο υ μ ε τ ι ς π ό λ ε ι ς , τ ι ς έ π α ι ρ ν ε μ ε τ ο μέρος τ ο υ κ α ι μ ε τ η ν π ρ ο σ ω π ι κ ή τ ο υ ε π α φ ή μ α ζ ί τ ο υ ς τ ι ς έ κ α ν ε ν α υ π ο σ τ η ρ ί ξ ο υ ν τ ο υ ς Α θ η ν α ί ο υ ς 5 0 . Α κ ό μ η π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο ό μ ω ς σ υ ν ή ρ γ η σ ε κ α ι η τ ύ χ η μ ε τ ο υ ς Α θ η να ίους γ ι α τ ι ς π α ρ α κ ά τ ω α ι τ ί ε ς .

45. Ο Π α υ σ α ν ί α ς ε ίχε σ υ μ φ ω ν ή σ ε ι να μ η ν ε π ι σ τ ρ έ φ ο υ ν εκε ί νο ι π ο υ μ ε τ έ φ ε ρ α ν τ ι ς ε π ι σ τ ο λ έ ς τ ο υ προς τ ο ν β α σ ι λ ι ά γ ι α ν α μ η γ ί ν ο υ ν π ρ ο δ ό τ ε ς τ ω ν μ υ σ τ ι κ ώ ν , κ α τ ά σ υ ν έ π ε ι α , μ ι α π ο υ θ α ν α τ ώ ν ο ν τ α ν α π ό τ ο υ ς α π ο δ έ κ τ ε ς τ ω ν ε π ι σ τ ο λ ώ ν , κ α ν έ ν α ς α π ό α υ τ ο ύ ς δεν ε π έ σ τ ρ ε φ ε ζ ω ν τ α ν ό ς . Α υ τ ά σ υ λ λ ο γ ί σ τ η κ ε κ ά π ο ι ο ς α π ό τ ο υ ς μ ε τ α φ ο ρ ε ί ς τ ω ν μ η ν υ μ ά τ ω ν κ α ι ά νο ι ξ ε τ ι ς ε π ι σ τ ο λ έ ς . Α ν α κ α λ ύ π τ ο ν τ α ς ότ ι τ ο σ υ μ π έ ρ α σ μ α τ ο υ σ χ ε τ ι κ ά μ ε τ η θ α ν ά τ ω σ η ε κ ε ί ν ω ν π ο υ μ ε τ έ φ ε ρ α ν τ α γ ρ ά μ μ α τ α ή τ α ν α λ η θ ι ν ό , π α ρ έ δ ω σ ε τ ι ς ε π ι σ τ ο λ έ ς σ τ ο υ ς εφόρους . Ε κ ε ί ν ο ι ό μ ω ς ε π έ δ ε ι ξ α ν δ υ σ π ι σ τ ί α , ε π ε ι δ ή ο ι ε π ι σ τ ο λ έ ς π ο υ τ ο υ ς π α ρ α δ ό θ η κ α ν ή τ α ν α ν ο ι γ μ έ ν ε ς , κ α ι ζ ή τ η σ α ν κ ά π ο ι α ά λ λ η , π ιο β έ β α ι η α π ό δ ε ι ξ η , έ τ σ ι κ ι α υ τ ό ς υ π ο σ χ έ θ η κ ε ν α τ ο υ ς π α ρ α δ ώ σ ε ι τ η ν ο μ ο λ ο γ ί α τ ο υ ίδ ιου τ ο υ Π α υ σ α ν ί α . Π ή γ ε λ ο ι π ό ν σ τ ο Τ α ί ν α ρ ο κ α ι α φ ο ύ κ ά θ ι σ ε ω ς ι κ έ τ η ς σ τ ο ιερό τ ο υ Π ο σ ε ι δ ώ ν α , έ σ τ η σ ε μ ι α δ ί χ ω ρ η σ κ η ν ή κ α ι έ κ ρ υ ψ ε τ ο υ ς εφόρους κ α ι μ ε ρ ι κ ο ύ ς ά λ λ ο υ ς Σ π α ρ τ ι ά τ ε ς . Ό τ α ν ο Π α υ σ α ν ί α ς π ή γ ε σ ' α υ τ ό ν κ α ι ζ ή τ η σ ε ν α μ ά θ ε ι τ η ν α ι τ ί α π ο υ ε ίχε κ α θ ί σ ε ι ω ς ι κ έ τ η ς , εκε ί νος τον μ έ μ φ θ η κ ε γ ι α τ ο γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι ε ίχε ζ η τ ή σ ε ι γ ρ α π τ ώ ς σ τ η ν ε π ι σ τ ο λ ή τ ο ν θ ά ν α τ ο τ ο υ . Ο Π α υ σ α ν ί α ς ε ί π ε ότ ι μ ε τ α ν ο ο ύ σ ε γ ι ' α υ τ ό κ α ι τ ο υ ζ ή τ η σ ε ν α τ ο ν σ υ γ χ ω ρ ή σ ε ι γ ι α τ ο σ φ ά λ μ α τ ο υ , κ α ι ε π ι π λ έ ο ν τ ο υ ζ ή τ η σ ε ν α σ υ γ κ α λ ύ ψ ε ι τ η ν υ π ό θ ε σ η υ π ο σ χ ό μενος ν α τ ο υ δ ώ σ ε ι μ ε γ ά λ α δ ώ ρ α . Έ π ε ι τ α ο ι δυο ά ν τ ρ ε ς χ ω ρ ί σ τ η κ α ν . Ό σ ο γ ι α τ ο υ ς ε φ ό ρ ο υ ς κ α ι α υ τ ο ύ ς π ο υ τ ο υ ς

139


140


σ υ ν ό δ ε υ α ν , α ν και, ε ί χαν μ ά θ ε ι ε π α κ ρ ι β ώ ς τ η ν α λ ή θ ε ι α , εκε ί νη τ η ν ώ ρ α δεν έ κ α ν α ν τ ί π ο τ α , α λ λ ά α ρ γ ό τ ε ρ α , ό τ α ν ο ι Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ι ο ι α ν έ λ α β α ν τ η ν υ π ό θ ε σ η μ α ζ ί μ ε τ ο υ ς ε φ ό ρους , ο Π α υ σ α ν ί α ς , μ α θ α ί ν ο ν τ α ς τ ο α π ' τ α π ρ ι ν , π ρ ό φ τ α σ ε κ α ι κ α τ έ φ υ γ ε σ τ ο ιερό τ η ς Α θ η ν ά ς τ η ς Χ α λ κ ι ο ί κ ο υ " . Λ έ γ ε τ α ι π ω ς ε ν ώ ο ι Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ι ο ι β ρ ί σ κ ο ν τ α ν σ ε α μ η χ α ν ί α σ χ ε τ ι κ ά μ ε τ ο α ν έ π ρ ε π ε ν α τον τ ι μ ω ρ ή σ ο υ ν τ ώ ρ α π ο υ ή τ α ν ι κ έ τ η ς , η μ η τ έ ρ α τ ο υ Π α υ σ α ν ί α κ α τ έ β η κ ε σ τ ο ιερό κ α ι , χ ω ρ ί ς ν α π ε ι ή ν α κ ά ν ε ι κ ά τ ι , π ή ρ ε μ ι α π λ ί ν θ ο κ α ι τ η ν τ ο π ο θ έ τ η σ ε σ τ η ν ε ίσοδο τ ο υ ι ερού , κ α ι , α φ ο ύ τ ο έ κ α ν ε α υ τ ό , ε π έ σ τ ρ ε ψ ε σ τ ο σ π ί τ ι τ η ς . Ο ι Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ι ο ι , α κ ο λ ο υ θ ώ ν τ α ς τ η ν α π ό φ α σ η τ η ς μ η τ έ ρ α ς τ ο υ , έ χ τ ι σ α ν τ η ν ε ίσοδο κ α ι μ ε α υ τ ό τ ο ν τ ρ ό π ο ε ξ α ν ά γ κ α σ α ν τ ο ν Π α υ σ α ν ί α ν α π ε θ ά ν ε ι α π ό τ η ν π ε ί ν α 5 2 . Τ ο σ ώ μ α λ ο ι π ό ν τ ο υ π ε θ α μ έ ν ο υ π α ρ α χ ω ρ ή θ η κ ε σ τ ο υ ς σ υ γ γ ε ν ε ί ς τ ο υ γ ι α ν α τ ο θ ά ψ ο υ ν , α λ λ ά η θ ε ό τ η τ α έ δ ω σ ε σ η μ ά δ ι ότ ι ε ίχε κ α τ α λ υ θ ε ί η ε γ γ ύ η σ η τ η ς α σ φ ά λ ε ι α ς τ ω ν ι κ ε τ ώ ν . Γ ι α τ ί ό τ α ν ο ι Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ι ο ι σ υ μ β ο υ λ ε ύ τ η κ α ν τ ο μ α ν τ ε ί ο τ ω ν Δ ε λ φ ώ ν σ χ ε τ ι κ ά μ ε κ ά π ο ι α ά λ λ α π ρ ά γ μ α τ α , ο θεός έ δ ω σ ε χ ρ η σ μ ό π ρ ο σ τ ά ζ ο ν τ α ς ν α α π ο κ α τ α σ τ ή σ ο υ ν τ ο ν ι κ έ τ η σ τ η θ ε ά . Έ τ σ ι , ο ι Σ π α ρ τ ι ά τ ε ς , θ ε ω ρ ώ ν τ α ς ότ ι η ε ν τ ο λ ή τ ο υ μ α ν τ ε ί ο υ ή τ α ν α ν έ φ ι κ τ η , β ρ ί σ κ ο ν τ α ν σ ε α μ η χ α ν ί α ε π ί κ α ι ρ ό , μ η μ π ο ρ ώ ν τ α ς ν α κ ά ν ο υ ν α υ τ ό π ο υ τ ο υ ς π ρ ό σ τ α ζ ε ο θεός . Σ κ έ φ τ η κ α ν ω σ τ ό σ ο ν α κ ά ν ο υ ν κ ά τ ι α π ό α υ τ ά π ο υ μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α κ ά νουν κ α ι κ α τ α σ κ ε ύ α σ α ν δυο χ ά λ κ ι ν α ο μ ο ι ώ μ α τ α τ ο υ Π α υ σ α ν ί α τ α ο π ο ί α τ ο π ο θ έ τ η σ α ν σ τ ο ιερό τ η ς Α θ η ν ά ς .

46. Ε μ ε ί ς ό μ ω ς , α φ ο ύ σε όλη τ η ν ι σ τ ο ρ ί α μ α ς σ υ ν η θ ί ζ ο υ μ ε ν α α υ ξ ά ν ο υ μ ε τ η δόξα τ ω ν α γ α θ ώ ν α ν δ ρ ώ ν μ έ σ ω τ ω ν ε π α ί ν ω ν π ο υ τ ο υ ς α π ο δ ί δ ο υ μ ε , ε ν ώ , μ ε τ ά τον θ ά ν α τ ο τ ω ν φ α ύ λ ω ν , σ υ ν η θ ί ζ ο υ μ ε ν α τ ο υ ς χ α ρ α κ τ η ρ ί ζ ο υ μ ε μ ε τ ι ς ύβρε ι ς π ο υ τ ο υ ς α ρ μ ό ζ ο υ ν , δεν θ α α φ ή σ ο υ μ ε τ η ν α ν α ξ ι ό τ η -τ α κ α ι τ η ν π ρ ο δ ο σ ί α τ ο υ Π α υ σ α ν ί α α σ τ η λ ί τ ε υ τ η . Γ ι α τ ί

141


142


πο ιος δεν θ α έ μ ε ν ε έ κ π λ η κ τ ο ς α π ό τ η μ ω ρ ί α α υ τ ο ύ τ ο υ α ν θ ρ ώ π ο υ ο οπο ίος , α ν κ α ι ε ίχε γ ί ν ε ι ε υ ε ρ γ έ τ η ς τ η ς Ε λ λ ά δας , ε ίχε ν ι κ ή σ ε ι σ τ η μ ά χ η τ ω ν Π λ α τ α ι ώ ν κ α ι ε ίχε ε π ι τ ε λ έ σ ε ι π ο λ λ έ ς ά λ λ ε ς α ξ ι έ π α ι ν ε ς π ρ ά ξ ε ι ς , δεν δ ι α φ ύ λ α ξ ε τ η α ξ ί α π ο υ τ ο υ α π ο δ ι δ ό τ α ν , α λ λ ά ε π ε ι δ ή α γ ά π η σ ε τ ο ν π λ ο ύ τ ο κ α ι τ η ν π ο λ υ τ έ λ ε ι α τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν , ν τ ρ ό π ι α σ ε όλη τ η ν π ρ ο ϋ π ά ρ χ ο υ σ α κ α λ ή τ ο υ φ ή μ η ; Δ ι ό τ ι μ ε τ ο ν α α π ο κ τ ή σ ε ι έ π α ρ σ η γ ι α τ ι ς ε π ι τ υ χ ί ε ς τ ο υ , έ ν ι ω σ ε α π ο σ τ ρ ο φ ή γ ι α τ η ν λ α κ ω ν ι κ ή τ ο υ α γ ω γ ή κ α ι μ ι μ ή θ η κ ε τ η ν α κ ο λ α σ ί α κ α ι τ η ν τ ρ υ φ ή τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν , α υ τ ό ς π ο υ ό φ ε ι λ ε λ ι γ ό τ ε ρ ο α π ό όλους ν α ζ η λ έ ψ ε ι τ ι ς σ υ ν ή θ ε ι ε ς τ ω ν β α ρ β ά ρ ω ν , κ α θ ώ ς δεν τ ι ς ε ίχε π λ η ρ ο φ ο ρ η θ ε ί α π ό ά λ λ ο υ ς α λ λ ά ο ίδ ιος , έ χ ο ν τ α ς α π ο κ τ ή σ ε ι ίδ ια π ε ί ρ α , γ ν ώ ρ ι ζ ε π ό σ ο α ν ώ τ ε ρ ο ς ω ς προς τ η ν α ρ ε τ ή ή τ α ν ο τ ρ ό π ο ς ζ ω ή ς τ ω ν π ρ ο γ ό ν ω ν τ ο υ α π ό τ η ν τ ρ υ φ ή τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν .

Ε ξ ά λ λ ο υ , ε ξ α ι τ ί α ς τ η ς φ α υ λ ό τ η τ α ς τ ο υ , όχ ι μόνο έ λ α β ε ο ίδ ιος τ η ν τ ι μ ω ρ ί α π ο υ τ ο υ ά ξ ι ζ ε , α λ λ ά έ γ ι ν ε α ί τ ι α ν α χ ά σ ο υ ν ο ι σ υ μ π ο λ ί τ ε ς τ ο υ τ η ν η γ ε μ ο ν ί α σ τ η θ ά λ α σ σ α . Γ ι α τ ί β λ έ π ο ν τ α ς ο ι σ ύ μ μ α χ ο ι κ α ι α ν τ ι δ ι α σ τ έ λ λ ο ν τ α ς τ η ν η γ ε τ ι κ ή ι κ α ν ό τ η τ α τ ο υ Α ρ ι σ τ ε ί δ η , τ η δ ι α λ λ α κ τ ι κ ό τ η τ α προς τ ο υ ς υ φ ι σ τ α μ έ ν ο υ ς τ ο υ α λ λ ά κ α ι τ ι ς υ π ό λ ο ι π ε ς α ρ ε τ έ ς τ ο υ , υ π ο χ ρ ε ώ θ η κ α ν όλο ι , σ α ν α π ό κο ι νή π α ρ ό ρ μ η σ η , ν α κ λ ί ν ο υ ν προς τ ο υ ς Α θ η ν α ί ο υ ς . Γ ι ' α υ τ ό κ α ι δεν έδ ι ναν κ α μ ι ά σ η μ α σ ί α π λ έ ο ν σ τ ο υ ς α ρ χ η γ ο ύ ς π ο υ σ τ έ λ ν ο ν τ α ν α π ό τ η Σ π ά ρ τ η , ε νώ θ α υ μ ά ζ ο ν τ α ς τ ο ν Α ρ ι σ τ ε ί δ η κ α ι υ π α κ ο ύ ο ν τ α ς τ ο ν σ τ α π ά ν τ α μ ε π ρ ο θ υ μ ί α , έ κ α ν α ν ν α π α ρ α λ ά β ε ι τ η ν α ρ χ η γ ί α σ τ η θ ά λ α σ σ α χ ω ρ ί ς δ ι α μ ά χ ε ς .

47. Α μ έ σ ω ς , λ ο ι π ό ν , ο Α ρ ι σ τ ε ί δ η ς σ υ μ β ο ύ λ ε ψ ε όλους τ ο υ ς σ υ μ μ ά χ ο υ ς σ ε γ ε ν ι κ ή σ υ ν έ λ ε υ σ η ν α ορ ίσουν τ η Δ ή λ ο 5 ω ς κο ινό τ α μ ε ί ο κ α ι ν α κ α τ α θ έ τ ο υ ν εκε ί όλα τ α χ ρ ή μ α τ α π ο υ θ α σ υ γ κ ε ν τ ρ ώ ν ο υ ν , ε ν ώ γ ι α τον π ό λ ε μ ο π ο υ υ π ο -π τ ε ύ ο ν τ α ν ό τ ι ε π ρ ό κ ε ι τ ο ν α γ ί ν ε ι α π ό τ ο υ ς Π έ ρ σ ε ς , ν α ε π ι -

143


144


β ά λ ο υ ν φόρο σ ε όλες τ ι ς π ό λ ε ι ς α ν ά λ ο γ α μ ε τ ι ς δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς τ η ς κ α θ ε μ ι ά ς , έ τ σ ι ώ σ τ ε τ ο σ υ ν ο λ ι κ ό ά θ ρ ο ι σ μ α ν α ε ί ν α ι π ε ν τ α κ ό σ ι α ε ξ ή ν τ α τ ά λ α ν τ α 5 4 . Ό τ α ν τ ο υ α ν ε τ έ θ η η κ α τ α ν ο μ ή τ ω ν φ ό ρ ω ν , έ κ α ν ε τον κ α τ α μ ε ρ ι σ μ ό μ ε τ ό σ η α κ ρ ί β ε ι α κ α ι δ ι κ α ι ο σ ύ ν η , ώ σ τ ε όλες ο ι π ό λ ε ι ς τ ο υ ς δ έ χ τ η κ α ν ε υ χ α ρ ί σ τ ω ς . Γ ι ' α υ τ ό α κ ρ ι β ώ ς , ε π ε ι δ ή θ ε ω ρ ή θ η κ ε ό τ ι ε ίχε ε π ι τ ε λ έ σ ε ι κ ά τ ι π ο υ δεν ή τ α ν δ υ ν α τ ό ν ν α γ ί ν ε ι , α π έ κ τ η σ ε μ ε γ ά λ η φ ή μ η γ ι α τ η δ ι κ α ι ο σ ύ ν η τ ο υ κ α ι , λ ό γ ω τ η ς ε ξ α ι ρ ε τ ι κ ά μ ε γ ά λ η ς τ ο υ δ ι κ α ι ο σ ύ ν η ς , ε π ο ν ο μ ά σ τ η κ ε « δ ί κ α ι ο ς » . Έ τ σ ι , τ ο ν ίδιο κ α ι ρ ό , α π ό τ η μ ι α , η φ α υ λ ό τ η τ α τ ο υ Π α υ σ α ν ί α σ τ έ ρ η σ ε α π ό τ ο υ ς σ υ μ π ο λ ί τ ε ς τ ο υ τ η ν κ α τ ά θ ά λ α σ σ α η γ ε μ ο ν ί α κ α ι , α π ό τ η ν ά λ λ η , η α ρ ε τ ή τ ο υ Α ρ ι σ τ ε ί δ η σ τ α π ά ν τ α έ κ α ν ε τ η ν Α θ ή ν α ν α α π ο κ τ ή σ ε ι τ η ν α ρ χ η γ ί α π ο υ δεν ε ίχε π ρ ι ν . Α υ τ ά λ ο ι π ό ν έ γ ι ν α ν κ α τ ά τ η δ ι ά ρ κ ε ι α τ ο ύ τ ο υ τ ο υ έ τ ο υ ς .

48. Ε π ί ε π ω ν ύ μ ο υ ά ρ χ ο ν τ ο ς Α θ η ν α ί ω ν Φ α ί δ ω ν ο ς 5 4 * , έ γ ι ν ε η ε β δ ο μ η κ ο σ τ ή έ κ τ η Ο λ υ μ π ι ά δ α , κ α τ ά τ η ν ο π ο ί α ν ί κ η σ ε σ τ ο ν α γ ώ ν α δρόμου ο Σ κ α μ ά ν δ ρ ι ο ς α π ό τ η Μ υ τ ι λ ή ν η , ε ν ώ σ τ η Ρ ώ μ η ή τ α ν ύ π α τ ο ι ο Κ α ί σ ω ν Φ ά β ι ο ς κ α ι ο Σ π ό ρ ι ο ς Φούριος Μ ε ν έ λ λ α ι ο ς . Τ η ν ίδ ια ε π ο χ ή , π έ θ α ν ε ο Λ ε ω τ υ χ ί δ η ς , ο β α σ ι λ ι ά ς τ ω ν Λ α κ ε δ α ι μ ο ν ί ω ν , έ χ ο ν τ α ς β α σ ι λ έ ψ ε ι ε π ί ε ί κ ο σ ι δύο χ ρ ό ν ι α , κ α ι τον δ ι α δ έ χ τ η κ ε σ τ η ν ε ξ ο υ σ ί α ο Α ρ χ ί δ α μ ο ς , ο οπο ίος β α σ ί λ ε ψ ε σ α ρ ά ν τ α δύο χ ρ ό ν ι α . Π έ θ α ν ε ε π ί σ η ς κ α ι ο Α ν α ξ ί λ α ς , ο τ ύ ρ α ν ν ο ς τ ο υ Ρ η γ ί ο υ κ α ι τ η ς Ζ ά γ κ λ η ς 5 5 , α φ ο ύ κ υ β έ ρ ν η σ ε ε π ί δ ε κ α ο κ τ ώ χ ρ ό ν ι α , κ α ι σ τ η ν τ υ ρ α ν ν ί δ α τον δ ι α δ έ χ τ η κ ε ο Μ ί κ υ θ ο ς , σ τ ο ν οπο ίο τ η ν ε μ π ι σ τ ε ύ θ η κ α ν π ρ ο κ ε ι μ έ ν ο υ ν α τ η ν α π ο δ ώ σ ε ι σ τ ο υ ς γ ι ο υ ς τ ο υ ν ε κ ρ ο ύ Α ν α ξ ί λ α , π ο υ ή τ α ν α κ ό μ η α ν ή λ ι κ ο ι . Ο Ι έ ρ ω ν , π ο υ ε ίχε γ ί ν ε ι β α σ ι λ ι ά ς τ ω ν Σ υ ρ α κ ο ύ σ ι ω ν μ ε τ ά τον θ ά ν α τ ο τ ο υ Γ έ λ ω ν ο ς , β λ έ π ο ν τ α ς π ό σ ο δ η μ ο φ ι λ ή ς ή τ α ν μ ε τ α ξ ύ τ ω ν Σ υ ρ α κ ο ύ σ ι ω ν ο α δ ε λ φ ό ς τ ο υ ο Π ο λ ύ ζ η λ ο ς κ α ι θ ε ω ρ ώ ν τ α ς ό τ ι κ α ι ρ ο φ υ λ α κ τ ο ύ σ ε ν α α ρ π ά ξ ε ι τ η β α σ ι λ ε ί α , π ρ ο σ π α θ ο ύ σ ε μ ε ζ ή λ ο ν α τ ο ν β γ ά λ ε ι α π ' τ η μ έ σ η , ε ν ώ

145


146


ο ίδιος σ τ ρ α τ ο λ ο γ ώ ν τ α ς ξ έ ν ο υ ς κ α ι σ υ γ κ ε ν τ ρ ώ ν ο ν τ α ς γ ύ ρ ω τ ο υ ένα ο ρ γ α ν ω μ έ ν ο σ ώ μ α μ ι σ θ ο φ ό ρ ω ν υ π έ θ ε τ ε ό τ ι θ α κ ρ α τ ο ύ σ ε τ η β α σ ι λ ε ί α μ ε α σ φ ά λ ε ι α . Γ ι ' α υ τ ό , ό τ α ν ο ι Σ υ -β α ρ ι τ ε ς π ο λ ι ο ρ κ ο ύ ν τ α ν α π ό τ ο υ ς Κ ρ ο τ ω ν ι ά τ ε ς κ α ι τ ο υ ζ ή τ η σ α ν ν α τ ο υ ς β ο η θ ή σ ε ι , ε ν έ γ ρ α ψ ε π ο λ λ ο ύ ς σ τ ρ α τ ι ώ τ ε ς σ τ η σ τ ρ α τ ι ά τ η ν ο π ο ί α π α ρ έ δ ω σ ε σ τ ο ν α δ ε λ φ ό τ ο υ τον Π ο λ ύ -ζ η λ ο , π ι σ τ ε ύ ο ν τ α ς ότ ι ο ι Κ ρ ο τ ω ν ι ά τ ε ς θ α τον σ κ ο τ ώ σ ο υ ν . Ό τ α ν ο Π ο λ ύ ζ η λ ο ς δεν υ π ά κ ο υ σ ε σ τ η ν α ν ά λ η ψ η τ η ς ε κ σ τ ρ α τ ε ί α ς , έ ν ε κ α τ η ς υ π ο ψ ί α ς π ο υ α ν α φ έ ρ α μ ε , ο Ι έ ρ ω ν ο ρ γ ί σ τ η κ ε με τ ο ν α δ ε λ φ ό τ ο υ κ α ι , ό τ α ν ο ο Π ο λ ύ ζ η λ ο ς κ α τ έ φ υ γ ε σ τ ο ν Θ ή ρ ω ν α τον τ ύ ρ α ν ν ο τ ω ν Α κ ρ α γ α ν τ ί ν ω ν , ά ρ χ ι σ ε ν α ε τ ο ι μ ά ζ ε τ α ι ν α κ ά ν ε ι π ό λ ε μ ο ε ν α ν τ ί ο ν τ ο υ Θ ή ρ ω ν α . Μ ε τ ά α π ό α υ τ ά τα γ ε γ ο ν ό τ α , ο Θ ρ α σ υ δ α ί ο ς , ο γ ι ο ς τ ο υ Θ ή ρ ω ν α , ε π ε ι δ ή δ ι ο ι κ ο ύ σ ε τ η ν π ό λ η τ ω ν Ι μ ε ρ α ί ω ν μ ε κ α τ α π ι ε σ τ ι κ ό τ ε ρ ο τ ρ ό π ο α π ό όσο έ π ρ ε π ε , ο ι Ι μ ε ρ α ί ο ι α π ο ξ ε ν ώ θ η κ α ν ε ν τ ε λ ώ ς α π ό α υ τ ό ν . Α π έ ρ ρ ι π τ α ν λ ο ι π ό ν τ η ν ιδέα ν α π ά ν ε σ τ ο ν π α τ έ ρ α τ ο υ κ α ι ν α τον κ α τ η γ ο ρ ή σ ο υ ν , θ ε ω ρ ώ ν τ α ς ό τ ι δεν θ α τον έ β ρ ι σ κ α ν α μ ε ρ ό λ η π τ ο κ ρ ι τ ή , κ ι έ σ τ ε ι λ α ν π ρ έ σ β ε ι ς σ τ ο ν Ι έ ρ ω ν α κ α τ η γ ο ρ ώ ν τ α ς τ ο ν Θ ρ α σ υ -δαίο κ α ι υ π ο σ χ ό μ ε ν ο ι ν α τ ο υ π α ρ α δ ώ σ ο υ ν τ η ν π ό λ η κ α ι ν α ε ν ω θ ο ύ ν μ α ζ ί τ ο υ σ τ η ν ε π ί θ ε σ η τ ο υ κ α τ ά τ ο υ Θ ή ρ ω ν α . Ο Ιέρων ό μ ω ς , έ χ ο ν τ α ς α π ο φ α σ ί σ ε ι ν α ε π ι λ ύ σ ε ι ε ι ρ η ν ι κ ά τ ι ς δ ι αφορές τ ο υ μ ε τ ο ν Θ ή ρ ω ν α , π ρ ό δ ω σ ε τ ο υ ς Ι μ ε ρ α ί ο υ ς κ α ι τ ο υ α π ο κ ά λ υ ψ ε τ α κ ρ υ φ ά τ ο υ ς σ χ έ δ ι α . Έ τ σ ι ο Θ ή ρ ω ν , α φ ο ύ ε ξ έ τ α σ ε ό σ α α φ ο ρ ο ύ σ α ν τ ο σχέδ ιο κ α ι β ρ ί σ κ ο ν τ α ς α λ η θ ι ν ή τ η ν κ α τ α γ γ ε λ ί α , σ υ μ φ ι λ ι ώ θ η κ ε μ ε τον Ι έ ρ ω ν α κ α ι α π ο κ α τ έ σ τ η σ ε τον Π ο λ ύ ζ η λ ο σ τ η ν π ρ ο ϋ π ά ρ χ ο υ σ α ε ύ ν ο ι α - όσο γ ι α τ ο υ ς α ν τ ι π ά λ ο υ ς τ ο υ μ ε τ α ξ ύ τ ω ν Ι μ ε ρ α ί ω ν , π ο υ ή τ α ν π ο λ λ ο ί , α φ ο ύ τ ο υ ς σ υ ν έ λ α β ε τ ο υ ς έ σ φ α ξ ε .

49. Ο Ι έ ρ ω ν έ δ ι ω ξ ε τ ο υ ς Ν α ξ ί ο υ ς 5 6 κ α ι τ ο υ ς Κ α τ α ν α ί ο υ ς α π ό τ ι ς π ό λ ε ι ς τ ο υ ς κ α ι έ σ τ ε ι λ ε δ ι κ ο ύ ς τ ο υ α π ο ί κ ο υ ς , σ υ γ κ ε ν τ ρ ώ ν ο ν τ α ς π έ ν τ ε χ ι λ ι ά δ ε ς α π ό τ η ν Π ε λ ο π ό ν ν η σ ο

147


148


κ α ι π ρ ο σ θ έ τ ο ν τ α ς ά λ λ ο υ ς τ ό σ ο υ ς α π ο τ ι ς Σ υ ρ α κ ο ύ σ ε ς , κ α ι τ η μεν Κ α τ ά ν η τ η μ ε τ ο ν ό μ α σ ε Α ί τ ν α , τ η δ ε π ε ρ ι ο χ ή , όχ ι μόνο τ η ς Κ α τ ά ν η ς α λ λ ά κ ι ένα ε π ι π ρ ό σ θ ε τ ο μ ε γ ά λ ο μέρος τ η ς γ ε ι τ ο ν ι κ ή ς π ε ρ ι ο χ ή ς , τ η χ ώ ρ ι σ ε σ ε κ λ ή ρ ο υ ς π ο υ έ φ τ α ν α ν γ ι α δ έ κ α χ ι λ ι ά δ ε ς α π ο ί κ ο υ ς . Τ ο ύ τ ο τ ο έ π ρ α ξ ε θ έ λ ο ν τ α ς ν α έχε ι α ν ά π ά σ α σ τ ι γ μ ή α ξ ι ό λ ο γ η β ο ή θ ε ι α γ ι α τ ι ς α ν ά γ κ ε ς π ο υ μ π ο ρ ε ί ν α π ρ ο έ κ υ π τ α ν , α λ λ ά κ α ι γ ι α ν α λ ά β ε ι τ ι μ έ ς ή ρ ω α α π ό τ η ν π ό λ η τ ω ν δ έ κ α χ ι λ ι ά δ ω ν α ν δ ρ ώ ν π ο υ ε ίχε δ η μ ι ο υ ρ γ η θ ε ί . Ό σ ο γ ι α τ ο υ ς Ν α ξ ί ο υ ς κ α ι τ ο υ ς Κ α τ α ν α ί ο υ ς π ο υ έ δ ι ω ξ ε α π ό τ ι ς π α τ ρ ί δ ε ς τ ο υ ς , τ ο υ ς μ ε τ έ φερε σ τ ο υ ς Λ ε ο ν τ ί ν ο υ ς κ α ι τ ο υ ς π ρ ό σ τ α ξ ε ν α κ α τ ο ι κ ή σ ο υ ν σ τ η ν π ό λ η μ α ζ ί μ ε τ ο υ ς ν τ ό π ι ο υ ς . Ο Θ ή ρ ω ν , τ ώ ρ α , μ ε τ ά τ η σ φ α γ ή τ ω ν Ι μ ε ρ α ί ω ν , β λ έ π ο ν τ α ς ό τ ι η π ό λ η χ ρ ε ι ά ζ ε τ α ι κ α τ ο ί κ ο υ ς , π ο λ ι τ ο γ ρ ά φ η σ ε τ ό σ ο τ ο υ ς Δ ω ρ ι ε ί ς όσο κ α ι ό π ο ι ο υ ς α π ό τ ο υ ς ά λ λ ο υ ς τ ο ε π ι θ υ μ ο ύ σ α ν , γ ι α ν α ζ ή σ ο υ ν ε κ ε ί μ α ζ ί . Α υ τ ο ί λ ο ι π ό ν έ ζ η σ α ν κ α λ ά ω ς σ υ μ π ο λ ί τ ε ς ε π ί π ε ν ή ν τ α ο κ τ ώ χ ρ ό ν ι α , σ τ ο τ έ λ ο ς ό μ ω ς α υ τ ή ς τ η ς π ε ρ ι ό δ ο υ , η π ό λ η υ π ο δ ο υ λ ώ θ η κ ε κ α ι ι σ ο π ε δ ώ θ η κ ε α π ό τ ο υ ς Κ α ρ χ η δ ο ν ί ο υ ς 5 7 κ α ι π α ρ έ μ ε ι ν ε α κ α τ ο ί κ η τ η μ έ χ ρ ι τ ι ς μέρες μ α ς .

50. Ε π ί ά ρ χ ο ν τ ο ς Α θ η ν α ί ω ν Δ ρ ο μ ο κ λ ε ί δ η 5 7 * , ο ι Ρ ω μ α ί ο ι κ α τ έ σ τ η σ α ν υ π ά τ ο υ ς τον Μ ά ρ κ ο Φάβ ιο κ α ι τον Γ ν α ί ο Μ ά λ λ ι ο . Ε π ί ε τ ο ύ τ ω ν , ο ι Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ι ο ι π ο υ ε ί χ α ν χ ά σ ε ι π έ ρ α α π ό κ ά θ ε λ ο γ ι κ ή τ η ν η γ ε μ ο ν ί α σ τ η θ ά λ α σ σ α έ φ ε ρ α ν τ ο γ ε γ ο ν ό ς β α ρ έ ω ς - γ ι ' α υ τ ό ή τ α ν ο ρ γ ι σ μ έ ν ο ι μ ε τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς π ο υ ε ί χ α ν α π ο σ τ α τ ή σ ε ι α π ό α υ τ ο ύ ς κ α ι τ ο υ ς α π ε ι λ ο ύ σ α ν ό τ ι θ α τ ο υ ς ε π ι β ά λ ο υ ν τ η ν τ ι μ ω ρ ί α π ο υ τ ο υ ς τ α ί ρ ι α ζ ε . Σ ε μ ι α σ υ ν ε δ ρ ί α σ η τ η ς Γ ε ρ ο υ σ ί α ς 5 8 , ε ξ ε τ ά σ τ η κ ε τ ο θ έ μ α τ ο υ π ο λ έ μ ο υ ε ν α ν τ ί ο ν τ ω ν Α θ η ν α ί ω ν γ ι α τ η ν α ν ά λ η ψ η τ η ς η γ ε μ ο ν ί α ς σ τ η θ ά λ α σ σ α . Π α ρ ό μ ο ι α , ό τ α ν έ γ ι ν ε γ ε ν ι κ ή σ υ ν έ λ ε υ σ η τ ω ν π ο λ ι τ ώ ν , ο ι ν εότερο ι κ α ι η π λ ε ι ο ψ η φ ί α τ ω ν υ π ο λ ο ί π ω ν , φ ι λ ο δ ο ξ ο ύ σ α ν ν α α ν α κ τ η θ ε ί η η γ ε μ ο ν ί α , π ι σ τ ε ύ ο ν τ α ς π ω ς α ν κ α τ ά φ ε ρ ν α ν ν α τ η ν ε ξ α σ φ α λ ί σ ο υ ν

149


150


θ α α π ο λ ά μ β α ν α ν μ ε γ ά λ ο υ π λ ο ύ τ ο υ κ α ι π ω ς γ ε ν ι κ ά θ α έ κ α ν α ν τ η Σ π ά ρ τ η μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η κ α ι δ υ ν α τ ό τ ε ρ η , κ α ι π ω ς ο ι ο ίκο ι τ ω ν ι δ ι ω τ ώ ν θ α α π ο λ ά μ β α ν α ν μ ε γ ά λ η α ύ ξ η σ η σ τ η ν ε υ η μ ε ρ ί α τ ο υ ς . Θ υ μ ο ύ ν τ α ν ε π ί σ η ς κ α ι τ η ν α ρ χ α ί α μ α ν τ ε ί α , με τ η ν ο π ο ί α ο θεός τ ο υ ς ε ίχε π ρ ο σ τ ά ξ ε ι να π ρ ο σ έ ξ ο υ ν μ ή π ω ς η η γ ε μ ο ν ί α τ ο υ ς κ α τ α σ τ ε ί « χ ω λ ή » , κ α ι έ λ ε γ α ν π ω ς ο χ ρ η σ μ ό ς δεν α φ ο ρ ο ύ σ ε τ ί π ο τ ε άλλο π α ρ ά τ η ν π α ρ ο ύ σ α κ α τ ά σ τ α σ η , γ ι α τ ί η ε ξ ο υ σ ί α τ ο υ ς θ α ή τ α ν « χ ω λ ή » , α ν ε ν ώ ε ίχαν δυο η γ ε μ ο ν ί ε ς 5 9 έ χ α ν α ν τ η μ ι α α π ό α υ τ έ ς . Κ α θ ώ ς όλοι σ χ ε δ ό ν ο ι π ο λ ί τ ε ς έ ν ι ω θ α ν έ ν θ ε ρ μ η ε π ι θ υ μ ί α γ ι ' α υ τ ή τ η ν υ π ό θ ε σ η κ α ι η Γ ε ρ ο υ σ ί α σ υ ν ε δ ρ ί α ζ ε γ ι ' α υ τ ά τ α ζ η τ ή μ α τ α , κ α ν ε ί ς δεν π ε ρ ί μ ε ν ε ό τ ι κ ά π ο ι ο ς θ α τ ο λ μ ο ύ σ ε ν α σ υ μ β ο υ λ έ ψ ε ι κ ά τ ι δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ό . Κ ά π ο ι ο ς ό μ ω ς α π ό τ α μ έ λ η τ η ς Γ ε ρ ο υ σ ί α ς , ο ν ό μ α τ ι Ε τ ο ι μ α ρ ί δ α ς , π ο υ κ α τ α γ ό τ α ν α π ό τ ο ν Η ρ α κ λ ή κ α ι α π ο λ ά μ β α ν ε τ η ν α π ο δ ο χ ή τ ω ν π ο λ ι τ ώ ν λ ό γ ω τ η ς α ρ ε τ ή ς τ ο υ , ε π ι χ ε ί ρ η σ ε ν α σ υ μ β ο υ λ έ ψ ε ι ν α α φ ή σ ο υ ν τ η ν η γ ε μ ο ν ί α σ τ ο υ ς Α θ η ν α ί ο υ ς , γ ι α τ ί δεν ή τ α ν σ υ μ φ έ ρον γ ι α τ η Σ π ά ρ τ η ν α δ ι ε κ δ ι κ ή σ ε ι τ η θ ά λ α σ σ α . Μ π ό ρ ε σ ε , μ ά λ ι σ τ α , ν α φ έ ρ ε ι τ α κ α τ ά λ λ η λ α ε π ι χ ε ι ρ ή μ α τ α υ π έ ρ τ η ς α ν α π ά ν τ ε χ η ς π ρ ό τ α σ η ς τ ο υ , κ α ι , π έ ρ α α π ό κ ά θ ε π ρ ο σ δ ο κ ί α , έ π ε ι σ ε τ η Γ ε ρ ο υ σ ί α κ α ι τον λ α ό . Τ ε λ ι κ ά , ο ι Λ α κ ε δ α ι μόν ιο ι , κ ρ ί ν ο ν τ α ς ό τ ι τ α λ ό γ ι α τ ο υ Ε τ ο ι μ α ρ ί δ α ( ή τ α ν π ρ ο ς τ ο σ υ μ φ έ ρ ο ν τ ο υ ς , ε γ κ α τ έ λ ε ι ψ α ν τ η φ ό ρ α τ ο υ ς γ ι α π ό λ ε μ ο ε ν α ν τ ί ο ν τ ω ν Α θ η ν α ί ω ν . Ο ι Α θ η ν α ί ο ι , σ τ η ν α ρ χ ή , π ε ρ ί μ ε ναν ότ ι θ α ε ί χ α ν μ ε γ ά λ ο π ό λ ε μ ο μ ε τ ο υ ς Λ α κ ε δ α ι μ ο ν ί ο υ ς σ τ ο θ έ μ α τ η ς κ α τ ά θ ά λ α σ σ α η γ ε μ ο ν ί α ς κ α ι γ ι ' α υ τ ό κ α τ α σ κ ε ύ α ζ α ν π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ε ς τ ρ ι ή ρ ε ι ς , σ υ γ κ έ ν τ ρ ω ν α ν μ ε γ ά λ ε ς π ο σ ό τ η τ ε ς χ ρ η μ ά τ ω ν κ α ι σ υ μ π ε ρ ι φ έ ρ ο ν τ α ν μ ε ε π ι ε ί κ ε ι α σ τ ο υ ς σ υ μ μ ά χ ο υ ς . Ό τ α ν ό μ ω ς έ μ α θ α ν τ ι ς α π ο φ ά σ ε ι ς τ ω ν Λ α κ ε δ α ι μ ο ν ί ω ν , α π α λ λ ά χ τ η κ α ν α π ό τ ο ν φ ό β ο τ ο υ π ο λ έ μ ο υ κ ι ά ρ χ ι σ α ν ν α α σ χ ο λ ο ύ ν τ α ι μ ε τ η ν α ύ ξ η σ η τ η ς ι σ χ ύ ο ς τ η ς δ ι κής τ ο υ ς π ό λ η ς .

151


152


51. Ε π ί ά ρ χ ο ν τ ο ς Α θ η ν α ί ω ν Α κ ε σ τ ο ρ ί δ η 5 9 " , σ τ η Ρ ώ μ η τ η ν υ π α τ ι κ ή ε ξ ο υ σ ί α π α ρ έ λ α β α ν ο Κ α ί σ ω ν Φάβ ιος κ α ι ο Τ ί τ ο ς Ο υ ε ρ γ ί ν ι ο ς . Ε π ί τ ω ν η μ ε ρ ώ ν τ ο υ ς , ο Ι έ ρ ω ν , ο β α σ ι λ ι ά ς τ ω ν Σ υ ρ α κ ο ύ σ ι ω ν , ό τ α ν π ή γ α ν σ ' α υ τ ό ν π ρ έ σ β ε ι ς α π ό τ η ν Κ ύ μ η τ η ς Ι τ α λ ί α ς κ α ι ζ ή τ η σ α ν τ η β ο ή θ ε ι α τ ο υ σ τ ο ν π ό λ ε μ ο π ο υ δ ι ε ξ ή γ α γ α ν ε ν α ν τ ί ο ν τ ο υ ς ο ι Τ υ ρ ρ η ν ο ί π ο υ ή τ α ν θ α λ α σ σ ο κ ρ ά τ ο ρ ε ς , τ ο υ ς έ σ τ ε ι λ ε ω ς β ο ή θ ε ι α α ρ κ ε τ έ ς τ ρ ι ή ρε ις . Ό τ α ν ο ι κ υ β ε ρ ν ή τ ε ς α υ τ ώ ν τ ω ν π λ ο ί ω ν κ α τ έ π λ ε υ σ α ν σ τ η ν Κ ύ μ η , ν α υ μ ά χ η σ α ν μ α ζ ί μ ε τ ο υ ς ν τ ό π ι ο υ ς ε ν α ν τ ί ο ν τ ω ν Τ υ ρ ρ η ν ώ ν κ α ι , α φ ο ύ κ α τ έ σ τ ρ ε ψ α ν π ο λ λ ά π λ ο ί α τ ο υ ς κ α ι τ ο υ ς ν ί κ η σ α ν σ ε μ ε γ ά λ η ν α υ μ α χ ί α , τ ο υ ς μεν Τ υ ρ ρ η ν ο ύ ς τ ο υ ς τ α π ε ί ν ω σ α ν , τ ο υ ς δ ε Κ υ μ α ί ο υ ς τ ο υ ς α π ά λ λ α ξ α ν α π ό τ ο υ ς φ ό β ο υ ς τ ο υ ς κ α ι σ τ η σ υ ν έ χ ε ι α α π έ π λ ε υ σ α ν γ ι α τ ι ς Σ υ ρ α κ ο ύ σ ε ς .

52. Ε π ί ά ρ χ ο ν τ ο ς Α θ η ν α ί ω ν Μ έ ν ω ν ο ς 5 9 ^ , ο ι Ρ ω μ α ί ο ι κ α τ έ σ τ η σ α ν υ π ά τ ο υ ς τ ο ν Λ ε ύ κ ι ο Α ι μ ί λ ι ο Μ ά μ ε ρ κ ο κ α ι τ ο ν Γ ά ι ο Κ ο ρ ν ή λ ι ο Λ έ ν τ ο υ λ ο , ε νώ σ τ η ν Ι τ α λ ί α γ ι ν ό τ α ν π ό λ ε μ ο ς α π ό τ ο υ ς Τ α ρ α ν τ ί ν ο υ ς ε ν α ν τ ί ο ν τ ω ν Ι α π ύ γ ω ν . Δ ι ό τ ι υ π ή ρ χ ε δ ι α μ ά χ η μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς γ ι α μ ι α π ε ρ ι ο χ ή σ τ α σ ύ ν ο ρ α τ ο υ ς κ α ι ε π ί μ ε ρ ι κ ά χ ρ ό ν ι α ε ί χ α ν σ υ ν ε χ ε ί ς α ψ ι μ α χ ί ε ς κ α ι λ ε η λ α τ ο ύ σ α ν ο έ νας τ η ν π ε ρ ι ο χ ή τ ο υ ά λ λ ο υ , κ α θ ώ ς ό μ ω ς η δ ι α μ ά χ η τ ο υ ς γ ι ν ό τ α ν όλο κ α ι μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η κ α ι σ υ ν έ β α ι ν α ν σ υ χ ν ά σ κ ο τ ω μ ο ί , σ τ ο τ έ λ ο ς π ρ ο χ ώ ρ η σ α ν σ ε α ν ο ι χ τ ό π ό λ ε μ ο . Ο ι Ι ά π υ γ ε ς , λ ο ι π ό ν , π ρ ο ε τ ο ί μ α ζ α ν τ η δ ύ ν α μ η τ ο υ ς κ α ι π ή ρ α ν μ α ζ ί τ ο υ ς κ α ι β ο η θ η τ ι κ ή δ ύ ν α μ η α π ό τ ο υ ς γ ε ί τ ο ν ε ς τ ο υ ς , ώ σ τ ε σ υ γ κ έ ν τ ρ ω σ α ν σ υ ν ο λ ι κ ά π ά ν ω α π ο ε ί κ ο σ ι χ ι λ ι ά δ ε ς άνδρες . Ο ι Τ α ρ α ν τ ί ν ο ι , μ α θ α ί ν ο ν τ α ς τ ο μ έ γ ε θ ο ς τ η ς δ ύ ν α μ η ς π ο υ ε ίχε σ υ ν α θ ρ ο ι σ τ ε ί ε ν α ν τ ί ο ν τ ο υ ς , σ υ γ κ έ ν τ ρ ω σ α ν τ ο υ ς σ τ ρ α τ ι ώ τ ε ς τ η ς π ο λ ι τ ε ί α ς τ ο υ ς , α λ λ ά π ή ρ α ν ε π ί σ η ς μ α ζ ί τ ο υ ς κ α ι π ο λ λ ο ύ ς α π ό τ ο υ ς Ρ η γ ί ν ο υ ς π ο υ ή τ α ν σ ύ μ μ α χο ι τ ο υ ς . Δ ό θ η κ ε ι σ χ υ ρ ή μ ά χ η κ α ι έ π ε σ α ν π ο λ λ ο ί κ α ι α π ό τ ι ς δυο π λ ε υ ρ έ ς , α λ λ ά τ ε λ ι κ ά ν ί κ η σ α ν ο ι Ι ά π υ γ ε ς . Ο ι ν ι κ η -

153


154


μένο ι χ ω ρ ί σ τ η κ α ν σ ε δυο μέρη κ α τ ά τ η φ υ γ ή τ ο υ ς κ α ι ο ι μεν υ π ο χ ώ ρ η σ α ν προς τον Τ ά ρ α ν τ α , ε ν ώ ο ι δ ε κ α τ έ φ υ γ α ν σ τ ο Ρ ή γ ι ο - ό μ ο ι α μ ε α υ τ ο ύ ς , χ ω ρ ί σ τ η κ α ν σ τ α δυο κ α ι ο ι Ι ά π υ γ ε ς . Ε κ ε ί ν ο ι λ ο ι π ό ν π ο υ κ α τ ε δ ί ω ξ α ν τ ο υ ς Τ α ρ α ν τ ί -νους , μ ι α π ο υ η α π ό σ τ α σ η ή τ α ν μ ι κ ρ ή , σ κ ό τ ω σ α ν π ο λ λ ο ύ ς α π ό τ ο υ ς α ν τ ι π ά λ ο υ ς τ ο υ ς , ε νώ εκε ί νο ι π ο υ κ α τ α δ ί ω ξ α ν τ ο υ ς Ρ η γ ί ν ο υ ς ε π έ δ ε ι ξ α ν τ έ τ ο ι ο ζ ή λ ο ώ σ τ ε ε ι σ έ β α λ α ν μ α ζ ί μ ε τ ο υ ς φ υ γ ά δ ε ς σ τ ο Ρ ή γ ι ο κ α ι κ υ ρ ί ε υ σ α ν τ η ν π ο λ η .

53. Μ ε τ ά α π ό α υ τ ά , σ τ η ν Α θ ή ν α α ν έ λ α β ε ά ρ χ ο ν τ α ς ο Χ ά ρ η ς 5 9 γ , ε ν ώ σ τ η Ρ ώ μ η ο ρ ί σ τ η κ α ν ύ π α τ ο ι ο Τ ί τ ο ς Μ ι ν ο ύ -ν ιος κ α ι ο Γ ά ι ο ς Ο ρ ά τ ι ο ς Π ο λ ύ ε ι δ ο ς , κ α ι ο ι Η λ ε ί ο ι τ ε λ ο ύ σ α ν τ η ν ε β δ ο μ η κ ο σ τ ή έ β δ ο μ η Ο λ υ μ π ι ά δ α , κ α τ ά τ η ν ο π ο ί α ν ί κ η σ ε σ τ ο ν α γ ώ ν α δρόμου ο Δ ά ν δ η ς ο Α ρ γ ε ί ο ς . Κ α τ ά τ η ν ε π ο χ ή ε κ ε ί ν η , π έ θ α ν ε σ τ η Σ ι κ ε λ ί α ο Θ ή ρ ω ν , ο η γ ε μ ό ν α ς τ ω ν Α κ ρ α γ α ν τ ί ν ω ν , α φ ο ύ β α σ ί λ ε ψ ε ε π ί δ ε κ α έ ξ ι χρόν ια , κ α ι τον δ ι α δ έ χ τ η κ ε σ τ η ν ε ξ ο υ σ ί α ο γ ι ο ς τ ο υ ο Θ ρ α σ υ δ α ί ο ς . Ο Θ ή ρ ω ν λ ο ι π ό ν , ε π ε ι δ ή ε ίχε α σ κ ή σ ε ι τ η ν ε ξ ο υ σ ί α μ ε π ρ α ό τ η τ α , α π ο λ ά μ β α ν ε μ ε γ ά λ η ς α π ο δ ο χ ή ς α π ό τ ο υ ς σ υ μ π ο λ ί τ ε ς τ ο υ όσο ή τ α ν ζ ω ν τ α ν ό ς , α λ λ ά κ α ι ό τ α ν π έ θ α ν ε τ ο υ α π ο δ ό θ η κ α ν τ ι μ έ ς ή ρ ω α - ο γ ι ο ς τ ο υ ό μ ω ς α κ ό μ η κ α ι ό τ α ν ζ ο ύ σ ε ο π α τ έ ρ α ς τ ο υ ή τ α ν β ί α ι ο ς κ α ι α ι μ ο χ α ρ ή ς κ α ι , ό τ α ν εκε ί νος π έ θ α ν ε , κ υ β ε ρ ν ο ύ σ ε τ η ν π α τ ρ ί δ α τ ο υ τ υ ρ α ν ν ι κ ά κ α ι δ ι α π ρ ά τ τ ο ν τ α ς π α ρ α ν ο μ ί ε ς . Γ ι ' α υ τ ό τον λ ό γ ο , έ χ α σ ε γ ρ ή γ ο ρ α τ η ν ε μ π ι σ τ ο σ ύ ν η τ ω ν υ π η κ ό ω ν τ ο υ κ α ι έ γ ι ν ε μ ι σ η τ ό α ν τ ι κ ε ί μ ε ν ο ε π ι β ο υ λ ώ ν ω ς προς τ η ζ ω ή τ ο υ . Έ τ σ ι , γ ρ ή γ ο ρ α βρήκε τ έ λ ο ς π ο υ τ α ί ρ ι α ζ ε σ τ η ν α ν ο μ ί α τ ο υ . Γ ι α τ ί μ ε τ ά τον θ ά ν α τ ο τ ο υ Θ ή ρ ω ν α , τ ο υ π α τ έ ρ α τ ο υ , σ υ ν ά θ ρ ο ι σ ε π λ ή θος μ ι σ θ ο φ ό ρ ω ν , κ α τ α τ ά σ σ ο ν τ α ς ε π ί σ η ς σ τ ι ς δ υ ν ά μ ε ι ς τ ο υ Α κ ρ α γ α ν τ ί ν ο υ ς κ α ι Ι μ ε ρ α ί ο υ ς , κ ι έ φ τ α σ ε ν α σ υ γ κ ε ν τ ρ ώ σ ε ι σ υ ν ο λ ι κ ά π ά ν ω α π ό ε ί κ ο σ ι χ ι λ ι ά δ ε ς ι π π ε ί ς κ α ι π ε ζ ο ύ ς . Ε π ε ι δ ή σ κ ό π ε υ ε ν α π ο λ ε μ ή σ ε ι μ ε α υ τ ο ύ ς ε ν α ν τ ί ο ν τ ω ν Σ υ ρ α κ ο ύ σ ι ω ν , ο β α σ ι λ ι ά ς Ι έ ρ ω ν , α φ ο ύ ε ξ ό π λ ι σ ε σ η μ α ν τ ι -

155


156


κ ή δ ύ ν α μ η , ε κ σ τ ρ ά τ ε υ σ ε ε ν α ν τ ί ο ν τ ο υ Α κ ρ ά γ α ν τ α . Σ τ η ν ι σ χ υ ρ ή μ ά χ η π ο υ δ ό θ η κ ε , έ π ε σ α ν π ο λ λ ο ί Έ λ λ η ν ε ς π ο υ π ο λ ε μ ο ύ σ α ν ε ν α ν τ ί ο ν Ε λ λ ή ν ω ν . Σ τ η μ ά χ η λ ο ι π ό ν , π ρ ώ τ ε υ σ α ν ο ι Σ υ ρ α κ ο ύ σ ι ο ι , α π ό τ ο υ ς ο π ο ί ο υ ς κ α τ α κ ρ ε ο υ ρ γ ή θ η κ α ν π ε ρ ί π ο υ δυο χ ι λ ι ά δ ε ς , ε ν ώ α π ό τ ο υ ς ά λ λ ο υ ς π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο ι α π ό τ έ σ σ ε ρ ι ς χ ι λ ι ά δ ε ς . Μ ε τ ά α π ό α υ τ ά , ο Θ ρ α σ υ δ α ί ο ς τ α π ε ι ν ω μ έ ν ο ς έ χ α σ ε τ η ν ε ξ ο υ σ ί α κ α ι κ α τ α φ ε ύ γ ο ν τ α ς σ τ ο υ ς Μ ε γ α ρ ε ί ς π ο υ ο ν ο μ ά ζ ο ν τ α ι Ν ι σ α ί ο ι 6 0 , π έ θ α ν ε α φ ο ύ κ α τ α δ ι κ ά σ τ η κ ε σ ε θ ά ν α τ ο . Ό σ ο γ ι α τ ο υ ς Α κ ρ α γ α ν τ ί ν ο υ ς , α φ ο ύ έ φ ε ρ α ν τ η δ η μ ο κ ρ α τ ί α , έ σ τ ε ι λ α ν π ρ έ σ β ε ι ς σ τ ο ν Ι έ ρ ω ν α κ α ι κ α τ ά φ ε ρ α ν ν α κ ε ρ δ ί σ ο υ ν τ η ν ε ι ρ ή ν η . Σ τ η ν Ι τ α λ ί α , τ ώ ρ α , ξ έ σ π α σ ε π ό λ ε μ ο ς α ν ά μ ε σ α σ τ ο υ ς Ρ ω μ α ί ο υ ς κ α ι τ ο υ ς Ο υ -η ι ε ν τ α ν ο ύ ς , κ α ι δ ό θ η κ ε μ ε γ ά λ η μ ά χ η σ τ η ν π ε ρ ι ο χ ή τ η ς ο ν ο μ α ζ ό μ ε ν η ς Κ ρ ε μ έ ρ α ς 6 1 . Ο ι Ρ ω μ α ί ο ι ν ι κ ή θ η κ α ν κ α ι π ο λ λο ί α π ό α υ τ ο ύ ς έ π ε σ α ν , μ ε τ α ξ ύ τ ω ν ο π ο ί ω ν , ό π ω ς λένε μ ε ρ ι κ ο ί α π ό τ ο υ ς σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς , κ α ι ο ι τ ρ ι α κ ό σ ι ο ι Φ ά β ι ο ι π ο υ ή τ α ν σ υ γ γ ε ν ε ί ς μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς κ α ι γ ι ' α υ τ ό π ε ρ ι λ α μ β ά ν ο ν τ α ι κ ά τ ω α π ό μ ι α ο ν ο μ α σ ί α 6 2 . Α υ τ ά λ ο ι π ό ν έ γ ι ν α ν κ α τ ά τ η δ ι ά ρ κ ε ι α τ ο ύ τ ο υ τ ο υ χρόνου .

54. Ε π ί ά ρ χ ο ν τ ο ς Α θ η ν α ί ω ν Π ρ α ξ ι έ ρ γ ο υ 6 2 " , ο ι Ρ ω μ α ί ο ι κ α τ έ σ τ η σ α ν υ π ά τ ο υ ς τον Α ύ λ ο Ο υ ε ρ γ ί ν ι ο Τ ρ ί κ ο σ τ ο κ α ι τ ο ν Γ ά ι ο Σ ε ρ ο υ ί λ ι ο Σ τ ρ ο ύ κ τ ο . Ε π ί τ ω ν η μ ε ρ ώ ν τ ο υ ς , ο ι Η λ ε ί ο ι π ο υ κ α τ ο ι κ ο ύ σ α ν σ ε π ο λ λ έ ς κ α ι μ ι κ ρ έ ς π ό λ ε ι ς σ υ ν ο ι κ ί σ τ η -κ α ν σ ε μ ί α , τ η ν ο ν ο μ α ζ ό μ ε ν η Ή λ ι . Ο ι Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ι ο ι , β λ έ π ο ν τ α ς τ η Σ π ά ρ τ η τ α π ε ι ν ω μ έ ν η , ε ξ α ι τ ί α ς τ η ς π ρ ο δ ο -

,σ ίας τ ο υ σ τ ρ α τ η γ ο ύ Π α υ σ α ν ί α , κ α ι τ ο υ ς Α θ η ν α ί ο υ ς , α ν τ ί θ ε τ α , ν α ε υ η μ ε ρ ο ύ ν , ε π ε ι δ ή κ α ν έ ν α ς α π ό τ ο υ ς π ο λ ί τ ε ς τ ο υ ς δεν ε ίχε κ α τ η γ ο ρ η θ ε ί γ ι α π ρ ο δ ο σ ί α , ε π ι δ ί ω κ α ν μ ε ζ η λ ο ν α ε μ π λ έ ξ ο υ ν κ α ι τ η ν Α θ ή ν α μ ε π α ρ ό μ ο ι ε ς δ ι α β ο λ έ ς . Έ τ σ ι , μ ι α π ο υ ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς ε υ δ ο κ ι μ ο ύ σ ε α ν ά μ ε σ α τ ο υ ς κ α ι ε ίχε μ ε γ ά λ η δόξα γ ι α τ η ν α ρ ε τ ή τ ο υ , τ ο ν κ α τ η γ ό ρ η σ α ν γ ι α π ρ ο δοσ ία , ι σ χ υ ρ ι ζ ό μ ε ν ο ι π ω ς ε ίχε υ π ά ρ ξ ε ι σ τ ε ν ό ς φ ί λ ο ς τ ο υ

157


158


Π α υ σ α ν ί α κ α ι π ω ς ε ίχε σ υ μ φ ω ν ή σ ε ι μ α ζ ί τ ο υ ν α π ρ ο δ ώ σουν α π ό κ ο ι ν ο ύ τ η ν Ε λ λ ά δ α σ τ ο ν Ξ έ ρ ξ η . Σ υ ν ε ν ν ο ο ύ ν τ α ν ε π ί σ η ς κ α ι μ ε τ ο υ ς εχθρούς τ ο υ Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή , π α ρ ο τ ρ ύ ν ο ν τ α ς τ ο υ ς ν α δ ι α τ υ π ώ σ ο υ ν τ η ν κ α τ η γ ο ρ ί α κ α ι δ ί ν ο ν τ α ς τ ο υ ς χ ρ ή μ α τ α , ε ξ η γ ώ ν τ α ς τ ο υ ς π ω ς ό τ α ν ο Π α υ σ α ν ί α ς α π ο φ ά σ ι σ ε ν α π ρ ο δ ώ σ ε ι τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς , φ α ν έ ρ ω σ ε τ ο σ χ έ δ ι ο τ ο υ σ τ ο ν Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή κ α ι τον π α ρ α κ ά λ ε σ ε ν α λ ά β ε ι μέρος σ τ η ν υ π ό θ ε σ η , ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς ό μ ω ς ο ύ τ ε σ υ μ φ ώ ν η σ ε μ ε τ ο α ί τ η μ α α λ λ ' ο ύ τ ε θ ε ώ ρ η σ ε π ω ς έ π ρ ε π ε ν α κ α τ η γ ο ρ ή σ ε ι έναν ά ν θ ρ ω π ο π ο υ ή τ α ν φ ί λ ο ς τ ο υ . Ε ν π ά σ η π ε ρ ι π τ ώ σ ε ι , ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς κ α τ η γ ο ρ ή θ η κ ε , α λ λ ά τ ό τ ε δεν κ ρ ί θ η κ ε ένοχος γ ι α π ρ ο δ ο σ ί α . Γ ι ' α υ τ ό κ α ι σ τ η ν α ρ χ ή , μ ε τ ά τ η ν α π α λ λ α γ ή τ ο υ , ή τ α ν ι σ χ υ ρ ό ς μ ε τ α ξ ύ τ ω ν Α θ η ν α ί ω ν , γ ι α τ ί ο ι σ υ μ π ο λ ί τ ε ς τ ο υ τον α γ α π ο ύ σ α ν ι δ ι α ί τ ε ρ α λ ό γ ω τ ω ν ε π ι τ ε υ γ μ ά τ ω ν τ ο υ . Α ρ γ ό τ ε ρ α ό μ ω ς , ά λ λ ο ι ε π ε ι δ ή φ ο β ή θ η κ α ν τ η ν υ π ε ρ ο χ ή τ ο υ κ α ι ά λ λ ο ι ε π ε ι δ ή φ θ ό ν η σ α ν τ η δ ό ξ α τ ο υ , λ η σ μ ό ν η σ α ν τ ι ς ε υ ε ρ γ ε σ ί ε ς τ ο υ κ α ι φ ρ ό ν τ ι ζ α ν μ ε ζ ή λ ο ν α τ α π ε ι ν ώ σ ο υ ν τ η ν ι σ χ ύ κ α ι τ ο φ ρ ό ν η μ α τ ο υ .

55. Σ τ η ν α ρ χ ή , λ ο ι π ό ν , α π ο μ ά κ ρ υ ν α ν τον Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή α π ό τ η ν Α θ ή ν α , χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ώ ν τ α ς ε ν α ν τ ί ο ν τ ο υ τον λ ε γ ό μενο « ο σ τ ρ α κ ι σ μ ό » , μ ι α π ρ α κ τ ι κ ή π ο υ υ ι ο θ ε τ ή θ η κ ε μ ε νομο σ τ η ν Α θ ή ν α μ ε τ ά τ η ν κ α τ ά λ υ σ η τ ω ν τ υ ρ ά ν ν ω ν , τ ο υ Π ε ι σ ί σ τ ρ α τ ο υ κ α ι τ ω ν γ ι ω ν τ ο υ . Ο ν ό μ ο ς όρ ιζε τ α ε ξ ή ς 6 3 : κ ά θ ε π ο λ ί τ η ς έ γ ρ α φ ε σ ε ένα « ό σ τ ρ α κ ο » τ ο ό ν ο μ α τ ο υ άνδρα π ο υ κ α τ ά τ η γ ν ώ μ η τ ο υ ε ίχε τ η μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η δ υ ν α τ ό τ η τ α ν α κ α τ α λ ύ σ ε ι τ η δ η μ ο κ ρ α τ ί α · ε κ ε ί ν ο ς π ο υ σ υ γ κ έ ν τ ρ ω ν ε τ α π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α ό σ τ ρ α κ α , υ π ο χ ρ ε ω ν ό τ α ν α π ό τον νόμο ν α ε ξ ο ρ ι σ τ ε ί α π ό τ η ν π α τ ρ ί δ α τ ο υ γ ι α π έ ν τ ε χρόν ια . Θ ε ω ρ ε ί τ α ι π ω ς ο ι Α θ η ν α ί ο ι ψ ή φ ι σ α ν α υ τ ό τον νόμο όχι γ ι α ν α τ ι μ ω ρ ή σ ο υ ν τ η φ α υ λ ό τ η τ α , α λ λ ά γ ι α ν α τ α π ε ι ν ώ ν ε τ α ι τ ο φ ρ ό ν η μ α ό σ ω ν υ π ε ρ ε ί χ α ν με τ η ν ε ξ ο ρ ί α . Ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς , λ ο ι π ό ν , α φ ο ύ ε ξ ο σ τ ρ α κ ί σ τ η κ ε μ ε τον τ ρ ό π ο π ο υ π ρ ο α ν α φ έ -

159


160


ρ α μ ε , έ φ υ γ ε α π ό τ η ν π α τ ρ ί δ α τ ο υ γ ι α τ ο Α ρ γ ό ς . Μ α θ α ί ν ο ν τ α ς τ α κ α θ έ κ α σ τ α ο ι Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ι ο ι κ α ι π ι σ τ ε ύ ο ν τ α ς π ω ς τ ο υ ς δ ό θ η κ ε α π ό τ η ν τ ύ χ η η ε υ κ α ι ρ ί α ν α ε π ι τ ε θ ο ύ ν σ τ ο ν Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή , έ σ τ ε ι λ α ν π ά λ ι π ρ έ σ β ε ι ς σ τ η ν Α θ ή ν α κ α τ η γ ο ρ ώ ν τ α ς τον Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ό τ ι σ υ μ μ ε τ ε ί χ ε σ τ η ν π ρ ο δ ο σ ί α τ ο υ Π α υ σ α ν ί α , κ α ι ε ί π α ν π ω ς γ ι α α δ ι κ ή μ α τ α π ο υ α φ ο ρ ο ύ σ α ν σε όλη τ η ν Ε λ λ ά δ α η δ ί κη δεν έ π ρ ε π ε να γ ί ν ε τ α ι ι δ ι ω τ ι κ ά , μ ε τ α ξ ύ τ ω ν Α θ η ν α ί ω ν , α λ λ ά σ τ ο κο ινό συνέδρ ιο τ ω ν Ε λ λ ή ν ω ν τ ο οποίο ή τ α ν ν α δ ι ε ξ α χ θ ε ί σ τ η Σ π ά ρ τ η εκε ί νο τον χ ρ ό ν ο 6 4 . Ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς , β λ έ π ο ν τ α ς τ ο υ ς Λ α κ ε δ α ι μ ο ν ί ο υ ς ν α π ρ ο σ π α θ ο ύ ν μ ε κ ά θ ε τ ρ ό π ο ν α δ ι α β ά λ ο υ ν τ η ν π ό λ η τ ω ν Α θ η ν ώ ν κ α ι ν α τ η ν τ α π ε ι ν ώ σ ο υ ν κ α ι τ ο υ ς Α θ η ν α ί ο υ ς ν α θ έλουν ν α α π ο κ ρ ο ύ σ ο υ ν τ η ν κ α τ η γ ο ρ ί α ε ν α ν τ ί ο ν τ ο υ ς , υ π έ θ ε σ ε ό τ ι θ α τον π α ρ έ δ ι δ α ν σ τ ο κο ινό σ υ ν έ δ ρ ι ο . Γ ν ώ ρ ι ζ ε ό μ ω ς ό τ ι τ ο ύ τ ο τ ο συνέδρ ιο δεν έκρ ι νε δ ί κ α ι α , α λ λ ά ευνοούσε τ ο υ ς Λ α κ ε δ α ι μ ο ν ί ο υ ς , κ α ι ε ίχε κ α τ α λ ή ξ ε ι σ ' α υ τ ό τ ο σ υ μ π έ ρ α σ μ α τ ό σ ο α π ό τ ι ς υ π ό λ ο ι π ε ς α π ο φ ά σ ε ι ς τ ο υ όσο κ α ι α π ό τ ι ς α π ο φ ά σ ε ι ς σ χ ε τ ι κ ά μ ε τ α α ρ ι σ τ ε ί α 6 5 , κ α θ ώ ς εκε ί νο ι π ο υ ε ί χ α ν δ ι κ α ί ω μ α ψ ή φ ο υ ε ί χ α ν ε π ι δ ε ί ξ ε ι τ έ τ ο ι ο φθόνο προς τ ο υ ς Α θ η ν α ί ο υ ς , ώ σ τ ε ε ν ώ α υ τ ο ί ε ίχαν σ υ ν ε ι σ φ έ ρ ε ι π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ε ς τ ρ ι ή ρ ε ι ς α π ' όσες όλοι μ α ζ ί ο ι σ υ μ μ ε τ έ χ ο ν τ ε ς σ τ η ν α υ μ α χ ί α , δεν τ ο υ ς έ β α λ α ν σ ε κ α θ ό λ ο υ κ α λ ύ τ ε ρ η θ έ σ η α π ό τ ο υ ς υ π ό λ ο ι π ο υ ς Έ λ λ η νες . Α υ τ ο ύ ς , λ ο ι π ό ν , τ ο υ ς λ ό γ ο υ ς ε ίχε ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς γ ι α ν α μ η ν έχε ι ε μ π ι σ τ ο σ ύ ν η σ τ ο υ ς σ υ ν έ δ ρ ο υ ς . Ε π ι π λ έ ο ν , α π ό τ η ν π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν η α π ο λ ο γ ί α τ ο υ Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή σ τ η ν Α θ ή ν α , ο ι Λ α κ ε δ α ι μ ό ν ι ο ι ε ί χ α ν λ ά β ε ι α φ ο ρ μ έ ς γ ι α τ η ν κ α τ η γ ο ρ ί α π ο υ δ ι α τ ύ π ω σ α ν μ ε τ έ π ε ι τ α . Γ ι α τ ί ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς , α π ο λ ο -γ ο ύ μ ε ν ο ς , ε ίχε ο μ ο λ ο γ ή σ ε ι ό τ ι ο Π α υ σ α ν ί α ς τ ο υ ε ίχε σ τ ε ί λ ε ι ε π ι σ τ ο λ έ ς π α ρ α κ α λ ώ ν τ α ς τον ν α μ ε τ έ χ ε ι τ η ς π ρ ο δ ο σ ί α ς , κ α ι τ ο ε ίχε χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ή σ ε ι α υ τ ό ω ς τ ο μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο τ ε κ μ ή ρ ι ο υ π έ ρ τ ο υ , ό τ ι δ η λ α δ ή ο Π α υ σ α ν ί α ς δεν θα τ ο ν π α ρ α κ α λ ο ύ σ ε , α ν δεν ε ίχε α ν τ ι κ ρ ο ύ σ ε ι τ ο α ί τ η μ α τ ο υ .

161


162


56. Γ ι ' α υ τ ο ύ ς τ ο υ ς λ ό γ ο υ ς , ό π ω ς π ρ ο α ν α φ έ ρ α μ ε 6 6 , ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς έ φ υ γ ε α π ό τ ο Α ρ γ ό ς κ α ι π ή γ ε σ τ ο ν Α δ μ η -τ ο , τον β α σ ι λ ι ά τ ω ν Μ ο λ ο σ σ ώ ν , κ α ι π ρ ο σ έ π ε σ ε ι κ έ τ η ς σ τ η ν ε σ τ ί α τ ο υ . Ο β α σ ι λ ι ά ς σ τ η ν α ρ χ ή τ ο ν δ έ χ τ η κ ε φ ι λ ι κ ά , τ ο υ ε ίπε ν α έχε ι θάρρος κ α ι γ ε ν ι κ ά τ ο υ υ π ο σ χ έ θ η κ ε ό τ ι θ α φ ρ ο ν τ ί σ ε ι γ ι α τ η ν α σ φ ά λ ε ι α τ ο υ . Ό τ α ν ό μ ω ς ο ι Λ α κ ε δ α ι μόν ιο ι έ σ τ ε ι λ α ν τ ο υ ς π λ έ ο ν ε π ι φ α ν ε ί ς Σ π α ρ τ ι ά τ ε ς σ τ ο ν Α δ μ η τ ο ω ς π ρ έ σ β ε ι ς ζ η τ ώ ν τ α ς τ η ν έ κ δ ο σ η τ ο υ Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή γ ι α ν α τ ι μ ω ρ η θ ε ί , α π ο κ α λ ώ ν τ α ς τ ο ν π ρ ο δ ό τ η κ α ι κ α τ α σ τ ρ ο φ έ α όλης τ η ς Ε λ λ ά δ α ς , κ α ι α π ε ί λ η σ α ν π ω ς α ν δεν τον π α ρ έ δ ι δ ε θ α τ ο υ κ ή ρ υ τ τ α ν τ ο ν π ό λ ε μ ο μ α ζ ί μ ε όλους τ ο υ ς Έ λ λ η ν ε ς , τ ό τ ε ο β α σ ι λ ι ά ς , φ ο β ο ύ μ ε ν ο ς α π ό τ η μ ι α τ ι ς α π ε ι λ έ ς α λ λ ά ν ι ώ θ ο ν τ α ς σ υ μ π ό ν ι α , α π ό τ η ν ά λ λ η , γ ι α τον ι κ έ τ η , έ π ε ι σ ε τ ο ν Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ν α φ ύ γ ε ι κ ρ υ φ ά α π ό τ ο υ ς Λ α κ ε δ α ι μ ο ν ί ο υ ς όσο π ιο γ ρ ή γ ο ρ α μ π ο ρ ο ύ σ ε , κ α ι τ ο υ χ ά ρ ι σ ε μ ε γ ά λ ε ς π ο σ ό τ η τ ε ς χ ρ υ σ ο ύ ω ς εφόδ ιο σ τ η φ υ γ ή τ ο υ . Ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς , κ υ ν η γ η μ έ ν ο ς α π ό π α ν τ ο ύ , δ έ χ τ η κ ε τ ο χ ρ υ σ ά φ ι κ α ι έ φ υ γ ε ν ύ χ τ α α π ό τ η χ ώ ρ α τ ω ν Μ ο λ ο σ σ ώ ν , μ ε τ η σ ύ μ π ρ α ξ η τ ο υ β α σ ι λ ι ά σ τ α π ά ν τ α π ο υ α π α ι τ ο ύ ν τ α ν γ ι α τ η φ υ γ ή τ ο υ . Β ρ ή κ ε μ ά λ ι σ τ α κ α ι δυο ν εαρ ο ύς α π ό τ ο γ έ ν ο ς τ ω ν Λ υ γ κ η σ τ ώ ν 6 7 , π ο υ α σ χ ο λ ο ύ ν τ α ν μ ε τ ο ε μ π ό ρ ι ο κ α ι ω ς ε κ τ ο ύ τ ο υ γ ν ώ ρ ι ζ α ν κ α λ ά τ ο υ ς δ ρ ό μ ο υ ς , κ α ι έ φ υ γ ε μ α ζ ί τ ο υ ς . Ο δ ο ι π ο ρ ώ ν τ α ς μόνο τ η ν ύ χ τ α , δ ι έ φ υ γ ε τ η ς π ρ ο σ ο χ ή ς τ ω ν Λ α κ ε δ α ι μ ο ν ί ω ν κ α ι , χ ά ρ η σ τ α θ ε τ ι κ ά α ι σ θ ή μ α τ α τ ω ν ν ε α ρ ώ ν κ α ι τ ω ν τ α λ α ι π ω ρ ι ώ ν π ο υ υ π έ σ τ η σ α ν γ ι ' α υ τ ό ν , έ φ τ α σ ε σ τ η ν Α σ ί α . Ε δ ώ ε ίχε έ ναν π ρ ο σ ω π ι κ ό τ ο υ γ ν ω σ τ ό α π ό φ ι λ ο ξ ε ν ί α , κ ά π ο ι ο ν π ο υ ο ν ο μ α ζ ό τ α ν Λ υ σ ι θ ε ί δ η ς ο ο πο ίος έχα ιρε ς ε κ τ ί μ η σ η ς γ ι α τ η δόξα κ α ι τ α π λ ο ύ τ η τ ο υ , κ α ι κ α τ έ φ υ γ ε σ ' α υ τ ό ν . Τ ύ χ α ι ν ε τ ώ ρ α ο Λ υ σ ι θ ε ί δ η ς ν α ε ί να ι φ ί λ ο ς τ ο υ β α σ ι λ ι ά Ξ έ ρ ξ η κ α ι κ α τ ά τ η δ ι ά β α σ η τ ο υ Ξ έ ρ ξ η ε ίχε π α ρ α θ έ σ ε ι τ ρ α π έ ζ ι σ ' ο λ ό κ λ η ρ ο τ ο ν σ τ ρ α τ ό τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν 6 8 . Γ ι ' α υ τ ό τον λ ό γ ο , ή τ α ν μ ε ν φ ί λ ο ς τ ο υ β α σ ι λ ι ά , α λ λ ά επε ιδή ή θ ε λ ε ε π ί σ η ς α π ό σ υ μ π ό ν ι α ν α σ ώ σ ε ι κ α ι τ ο ν

163


164


Θεμιστοκλή, του υποσχέθηκε ότι θα συνεργαστεί μαζί του στα πάντα. Όταν ο Θεμιστοκλής του ζήτησε να τον οδηγήσει στον Ξέρξη, στην αρχή του έφερε αντιρρήσεις, εξηγώντας του ότι θα τιμωρούνταν για τις πράξεις που είχε κάνει εναντίον των Περσών, έπειτα όμως, αντιλαμβανόμενος ότι θα ήταν για καλό, υπάκουσε, και με απροσδόκητο και ασφαλή τρόπο τον πέρασε σώο στην Περσία. Καθώς υπήρχε συνήθεια μεταξύ των Περσών, όταν κάποιος πήγαινε παλλακίδα στον βασιλιά, να τη φέρνει κρυμμένη σε κλειστή άμαξα και κανένας από όσους συναντούσαν την άμαξα να μη δείχνει περιέργεια ούτε να βλέπει το πρόσωπο της επιβάτισσας, αυτή την πρόφαση χρησιμοποίησε και ο Λυσιθείδης για το σχέδιο του. Ετοίμασε, λοιπόν, την άμαξα, κοσμώντας την με πολυτελή παραπετάσματα, έβαλε μέσα τον Θεμιστοκλή και, αφού τον πέρασε σώο με απόλυτη ασφάλεια, συνάντησε τον βασιλιά και, αφού του μίλησε παίρνοντας κάθε προφύλαξη, πήρε από αυτόν εγγυήσεις ότι δεν θα έκανε κακό στον άνδρα. Τότε ο Λυσιθείδης τον έφερε στον βασιλιά ο οποίος, αφού επέτρεψε στον Θεμιστοκλή να μιλήσει και καταλαβαίνοντας ότι δεν τον είχε βλάψει σε τίποτα, τον απάλλαξε από την τιμωρία.

57. Κι ενώ πίστεψε πως σώθηκε αναπάντεχα από έναν εχθρό του, έπεσε και πάλι σε μεγαλύτερους κινδύνους για τις παρακάτω αιτίες. Η Μανδάνη ήταν κόρη του Δαρείου69

που είχε σκοτώσει τους Μάγους και γνήσια αδελφή του Ξέρξη, και απολάμβανε πολύ μεγάλης εκτίμησης μεταξύ των Περσών. Αυτή είχε χάσει τους γιους της, τον καιρό που ο Θεμιστοκλής νίκησε τον στόλο των Περσών στη ναυμαχία της Σαλαμίνας, κι ο χαμός τους της ήταν αβάσταχτος, εξαιτίας, λοιπόν, της μεγάλης της συμφοράς ο λαός ένιωθε συμπόνια γι ' αυτή. Όταν έμαθε την παρουσία του Θεμιστοκλή, ήρθε στα ανάκτορα ντυμένη με πένθιμη

165

ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗ!

166


εσθήτα και με δάκρυα ικέτευε τον αδελφό της να επιβάλει τιμωρία στον Θεμιστοκλή. Επειδή εκείνος δεν της έδωσε σημασία, η Μανδάνη επισκέφτηκε με τη σειρά τους άριστους των Περσών απαιτώντας, και παροτρύνοντας γενικά τα πλήθη, να τιμωρηθεί ο Θεμιστοκλής. Όταν , λοιπόν, ο όχλος συγκεντρώθηκε στα ανάκτορα και απαιτούσε με κραυγές να τιμωρηθεί ο Θεμιστοκλής, ο βασιλιάς αποκρίθηκε ότι θα κατάρτιζε δικαστήριο από τους άριστους των Περσών και ότι η απόφαση του θα εκτελούνταν. Όλοι σ υ γκατατέθηκαν και, μια που δόθηκε αρκετός χρόνος για την προετοιμασία της δίκης, ο Θεμιστοκλής έμαθε την Περσική γ λ ώ σ σ α και χρησιμοποιώντας την κατά την απολογία του απαλλάχτηκε από τις κατηγορίες. Ο βασιλιάς καταχάρηκε για τη σωτηρία του και τον τίμησε με μεγάλα δώρα . Έ τ σ ι , του έδωσε να παντρευτεί μια Περσίδα 7 0 , εξαιρετικής καταγωγής και ομορφιάς, που επιπλέον επαινούνταν και για την αρετή της, καθώς και πλήθος οικιακών δούλων για να τον υπηρετούν και κάθε είδους ποτήρια και σκεύη κατάλληλα για την καλοπέραση και την πολυτέλεια. Του δ ώ ρισε επίσης και τρεις πόλεις κατάλληλες για τη συντήρηση και την απόλαυση του, τη Μαγνησία, πάνω στον ποταμό Μαίανδρο, που είχε το περισσότερο σιτάρι από όλες τις πόλεις της Ασίας , για ψωμί, τη Μυούντα για τροφή, μια που είχε μια θάλασσα γεμάτη ψάρια, και τη Λάμψακο, που διέθετε μεγάλη αμπελόφυτη περιοχή, για κρασί.

58. Ο Θεμιστοκλής λοιπόν, απαλλαγμένος από τον φόβο που ένιωθε ανάμεσα στους Έλληνες, και, κατά παράδοξο τρόπο, διωγμένος από εκείνους που είχαν ευεργετηθεί τα μέγιστα, αλλά ευεργετημένος από εκείνους που είχαν υποφέρει δεινότατα στα χέρια του, πέρασε τη ζωή του σ' αυτές τις πόλεις έχοντας μεγάλη αφθονία όλων των αγαθών που συμβάλουν στην απόλαυση, και, όταν πέθανε, τιμήθηκε με

167


168


σπουδαία κηδεία στη Μαγνησία και με μνημείο που σ ώ ζ ε ται ακόμη. Μερικοί ιστορικοί ισχυρίζονται ότι ο Ξέρξης, επιθυμώντας να εκστρατεύσει και πάλι εναντίον της Ελλάδας, είχε παρακαλέσει τον Θεμιστοκλή να αναλάβει τη στρατηγία του πολέμου και ότι εκείνος συμφώνησε να το κάνει λαμβάνοντας ένορκες εγγυήσεις ότι ο Ξέρξης δεν θα εκστράτευε εναντίον της Ελλάδας χωρίς τον Θεμιστοκλή. Μόλις, λοιπόν, θυσιάστηκε ένας ταύρος και δόθηκαν οι όρκοι, ο Θεμιστοκλής γέμισε ένα κύλικα με αίμα, το ήπιε μέχρι τον πάτο και αμέσως πέθανε 7 1 . Έ τ σ ι , ο Ξέρξης πα ραιτήθηκε από το σχέδιο του, και ο Θεμιστοκλής, με τον εκούσιο θάνατο του , άφησε πίσω του την καλύτερη υπεράσπιση του εαυτού του για το ότι είχε χειριστεί καλά τις υποθέσεις των Ελλήνων.

Φτάσαμε στον θάνατο ενός από τους μεγαλύτερους Έ λ ληνες, σχετικά με τον οποίο πολλοί διαφωνούν για το αν κατέφυγε στους Πέρσες επειδή είχε βλάψει την πατρίδα του και τους άλλους Έλληνες ή αν, αντίθετα, η πόλη του και όλοι οι Έλληνες, ενώ είχαν δεχτεί μεγάλες ευεργεσίες, λησμόνησαν την ευγνωμοσύνη τους και αυτόν, τον ευεργέτη τους, τον οδήγησαν άδικα στους έσχατους κινδύνους. Αν όμως κάποιος εξετάσει λεπτομερώς και χωρίς φθόνο τη φύση αυτού του άνδρα και τις πράξεις του, θα ανακαλύψει ότι ο Θεμιστοκλής κατείχε την πρώτη θέση μεταξύ όλων όσων μνημονεύουμε, τόσο σε σχέση με το ένα όσο και με το άλλο που προαναφέραμε. Γι αυτό και είναι να απορεί κανείς που οι Αθηναίοι θέλησαν να στερήσουν από τους εαυτούς τους έναν άνθρωπο τέτοιας ποιότητας.

59. Γιατί ποιος άλλος, ενώ η Σπάρτη εξακολουθούσε να έχει τη μεγαλύτερη ισχύ και ο Ευρυβιάδης ο Σπαρτιάτης να έχει την αρχηγία του ναυτικού, θα μπορούσε με τις δικές του και μόνο πράξεις να της αφαιρέσει αυτή τη

169


170


δόξα; Για ποιον άλλον γνωρίζουμε από την ιστορία ότι με μια και μόνη πράξη κατάφερε να ξεπεράσει ο ίδιος τους αρχηγούς, η πόλη του τις άλλες Ελληνικές πόλεις και οι Έλληνες τους βαρβάρους; Κατά τη θητεία τίνος στρατηγού τα μέσα ήταν λιγότερα ή οι κίνδυνοι μεγαλύτεροι; Ποιος, αντιμετωπίζοντας ολόκληρη τη στρατιά από την Ασία , και ενώ οι κάτοικοι της πόλης του είχαν διωχθεί από τα σπίτια τους 7 2 , έδωσε μάχη και νίκησε; Ποιος, σε καιρό ειρήνης, ισχυροποίησε την πατρίδα του με έργα σαν τα δικά του; Ποιος, όταν η πατρίδα του υπέφερε από τον μεγαλύτερο πόλεμο, τη δ ιέσωσε , και με ένα μόνο τέχνασμα, που α φ ο ρούσε τη γέφυρα από πλοία, μείωσε τη δύναμη των εχθρών στο μισό, έτσι ώ σ τ ε να μπορεί να καταβληθεί εύκολα από τους Έλληνες; Γι ' αυτό, όταν παρατηρήσουμε το μέγεθος των έργων του και τα εξετάσουμε ένα προς ένα και ανακαλύψουμε ότι εκείνος μεν υπέστη ατίμωση από την πόλη του, ενώ η πόλη του εξυψώθηκε μέσω των πράξεων του, εύλογα θα συμπεράνουμε ότι η πόλη που θεωρείται ότι διαθέτει τη μεγαλύτερη σοφία και δικαιοσύνη, προς εκείνον φέρθηκε με μεγάλη σκληρότητα.

Σχετικά λοιπόν με την αρετή του Θεμιστοκλή, ίσως και να ξεπεράσαμε τα όρια σ' αυτή την παρέκβαση, αλλά κρίναμε πως δεν άρμοζε να αφήσουμε την αρετή του να περάσει απαρατήρητη. Την ίδια περίοδο που γίνονταν αυ τά , στην Ιταλία ο Μίκυθος, που ήταν ηγεμόνας του Ρηγίου και της Ζάγκλης , έκτισε την πόλη του Πυξούντα.

60. Όταν άρχοντας της Αθήνας ήταν ο Δημοτίων 7 2 * , οι Ρωμαίοι κατέστησαν υπάτους τον Πούπλιο Ουαλέριο Π ο -πλικόλα και τον Γάιο Ναύτιο Ρούφο. Επί των ημερών τους, οι Αθηναίοι επέλεξαν στρατηγό τον Κίμωνα, τον γιο του Μιλτιάδη, και, αφού του παρέδωσαν αξιόλογη δύναμη, τον έστειλαν στα παράλια της Ασίας για να βοη-

171


172


θήσει αφ ' ενός τις συμμαχικές πόλεις και, α φ ' ετέρου, να ελευθερώσει εκείνες που κατέχονταν ακόμη από περσικές φρουρές. Εκείνος παρέλαβε τον στόλο που ήταν στο Β υ ζάντιο και κατέπλευσε σε μια πόλη που ονομαζόταν Η ιών 7 3

και την κατείχαν οι Πέρσες, την υπέταξε και κατέλαβε μετά από πολιορκία τη Σκύρο που κατοικούνταν από Π ε λασγούς και Δόλοπες ' αφού τοποθέτησε εκεί έναν Αθηναίο ιδρυτή αποικίας, χώρισε την περιοχή σε κλήρους 7 4 . Στη συνέχεια, έχοντας κατά νου να ξεκινήσει μεγαλύτερα εγχειρήματα, κατέπλευσε στον Πειραιά και αφού πήρε κι άλλες επιπλέον τριήρεις και προμηθεύτηκε κι άλλα σημαντικά εφόδια, σάλπαρε με διακόσιες τότε τριήρεις" αργό τερα όμως , έχοντας ζητήσει και λάβει κι άλλες από τους Ί ω ν ε ς και από όλους τους άλλους, είχε συνολικά τριακόσιες. Πλέοντας λοιπόν με όλο τον στόλο προς την Καρία, έπεισε αμέσως όσες από τις παραθαλάσσιες πόλεις ήταν αποικισμένες από Έλληνες να αποστατήσουν από τους Πέρσες , ενώ όσες ήταν δ ίγλωσσες 7 5 και είχαν περσικές φρουρές, τις πολιόρκησε καταφεύγοντας στη βία. Αφού έφερε με το μέρος του τις πόλεις της Καρίας, κατάφερε με όμοιο τρόπο να πάρει, διά της πειθούς, με το μέρος του και τις πό-λεις της Λυκίας. Επίσης, παίρνοντας πλοία από τους συνεχώς προστιθέμενους συμμάχους, αύξησε ακόμη περισσότερο τον στόλο του. Οι Πέρσες τ ώ ρ α , είχαν σ υ γκροτήσει το πεζικό τους από δικούς τους, ενώ το ναυτικό το συνάθροισαν από τη Φοινίκη, την Κύπρο και την Κιλικία. Στρατηγός των Περσικών δυνάμεων ήταν ο Τιθραύ-στης , που ήταν νόθος γιος του Ξέρξη. Όταν ο Κίμων έμαθε ότι ο στόλος των Περσών βρισκόταν κοντά στην Κύπρο, έπλευσε εναντίον των βαρβάρων και έδωσε ναυμαχία με διακόσια πενήντα πλοία εναντίον τριακοσίων σαράντα. Ακολούθησε ισχυρή ναυμαχία, κατά την οποία και οι δυο στόλοι αγωνίστηκαν λαμπρά, αλλά τελικά νίκησαν οι Α

Ι 73


174


θηναίοι που κατέστρεψαν πολλά από τα πλοία των εχθρών, ενώ αιχμαλώτισαν περισσότερα από εκατό μαζί με τα πληρώματα τους. Τα υπόλοιπα πλοία κατέφυγαν στην Κύπρο, όπου τα πληρώματα τους έφυγαν για τη στεριά, και τα πλοία, όντας άδεια από τους υπερασπιστές τους, έπεσαν στα χέρια των αντιπάλων.

61. Μετά από αυτά, ο Κίμων, που δεν αρκέστηκε σε μια τόσο μεγάλη νίκη, κατέβηκε αμέσως με όλο τον στόλο προς το περσικό πεζικό, του οποίο το στρατόπεδο βρισκόταν πλάι στον ποταμό Ευρυμέδοντα 7 6 . Θέλοντας να νικήσει τους βαρβάρους με στρατήγημα, ανέβασε στα αιχμαλωτισμένα περσικά πλοία τους καλύτερους άντρες του, δίνοντας τους τιάρες και περιβάλλοντας τους και με τον υπόλοιπο περσικό εξοπλισμό. Οι βάρβαροι, μόλις τους πλησίασε ο στόλος, ξεγελασμένοι από τα περσικά πλοία και την εξάρτυση, υπέθεσαν ότι οι τριήρεις ήταν δικές τους. Έ τ σ ι , δέχτηκαν τους Αθηναίους σαν να ήταν φίλοι, και ο Κίμων, ενώ είχε πια νυχτώσει, αποβίβασε τους στρατιώτες και, αφού έγινε δεκτός από τους Πέρσες ως φίλος, επιτέθηκε στο στρατόπεδο των βαρβάρων. Επικράτησε μεγάλη αναταραχή μεταξύ των Περσών , και οι άντρες του Κίμωνα σκότωναν όσους εύρισκαν μπροστά τους και, βρίσκοντας τον άλλο στρατηγό των βαρβάρων και ανεψιό του βασιλιά, τον Φερενδάτη, τον σκότωσαν 1 όσο για τους υπόλοιπους Πέρσες, άλλους τους σκότωναν κι άλλους τους τραυμάτιζαν, και τους ανάγκασαν όλους, λόγω του απροσδόκητου της επίθεσης, να τραπούν σε φυγή. Γενικά, ήταν τόση η έκπληξη και η άγνοια που κατείχε τους Πέρσες ώ σ τ ε οι περισσότεροι δεν γνώριζαν ποιοι ήταν αυτοί που τους επιτίθονταν. Γιατί δεν έβαζαν με τον νου τους ότι οι Έλληνες είχαν έρθει εναντίον τους με στρατό και γενικά ήταν πεισμένοι ότι οι Έλληνες δεν είχαν πεζικό. Υπέθεταν δε ότι

175


176


ήταν οι Πισιδοί που είχαν έρθει με στρατό , επειδή ήταν γείτονες τους και διέκειντο εχθρικά απέναντι τους. Έ τ σ ι , νομίζοντας ότι η αιφνίδια επίθεση των εχθρών προερχόταν από την ξηρά, κατέφευγαν στα πλοία πιστεύοντας ότι ήταν σε φιλικά χέρια. Καθώς η νύχτα ήταν ασέληνη και σκοτεινή, η άγνοια τους γινόταν ακόμα μεγαλύτερη και κανένας δεν μπορούσε να δει την αλήθεια. Έ τ σ ι , μετά από μεγάλο φονικό που επακολούθησε λόγω της αταξίας που επικρατούσε μεταξύ των βαρβάρων, ο Κίμων, που είχε πει εκ των προτέρων στους στρατιώτες του να τρέξουν όλοι μαζί προς τον πυρσό που θα υψωνόταν, έβαλε να υψωθεί το σινιάλο κοντά στα πλοία, φοβούμενος μήπως σκορπιστούν οι στρα τιώτες και ορμήσουν στο πλιάτσικο με αποτέλεσμα να γίνει κάτι απροσδόκητο. Όταν όλοι συγκεντρώθηκαν κο ντά στον πυρσό και σταμάτησαν τις λεηλασίες, αποσύρθηκαν προσωρινά στα πλοία, αλλά την επομένη, αφού έστησαν τρόπαιο, απέπλευσαν για την Κύπρο, έχοντας κερδίσει δυο ωραιότατες νίκες, τη μια στην ξηρά και την άλλη στη θάλασσα. Διότι ουδέποτε μνημονεύτηκαν τέτοιου είδους και τόσο μεγάλες πράξεις να έχουν συμβεί την ίδια ημέρα από ένα στράτευμα που πολέμησε και στη θάλασσα και στη στεριά.

62. Ο Κίμων, έχοντας επιτύχει μεγάλα κατορθώματα μέσω της ιδιαίτερης στρατηγικής του ικανότητας και της ανδρείας του, απέκτησε φήμη που συζητιόταν παντού, όχι μόνο μεταξύ των συμπολιτών του αλλά και των άλλων Ελλήνων, γιατί αιχμαλώτισε τριακόσια σαράντα πλοία, περισσότερους από είκοσι χιλιάδες άνδρες και σημαντικό ποσό χρημάτων. Οι Πέρσες, έχοντας υποστεί τόσο μεγάλες απώλειες, κατασκεύασαν άλλες, περισσότερες τριήρεις, φοβούμενοι την αύξηση της ισχύος των Αθηναίων. Γιατί από εκείνη την εποχή η πόλη των Αθηναίων συνέχιζε να

177


178


λαμβάνει μεγάλη αύξηση της δύναμης της, έτσι όπως ήταν εφοδιασμένη με πλήθος χρημάτων, και να απολαμβάνει μεγάλη δόξα για ανδρεία και στρατηγική ικανότητα. Ό σ ο για τον δήμο των Αθηναίων, παίρνοντας ένα δέκατο από τα λάφυρα, το αφιέρωσε στον θεό, και χάραξε την παρακάτω επιγραφή στο αφιέρωμα που κατασκευάστηκε 7 7 :

Από τη μέρα ακόμα που η θάλασσα χώρισε την Ευρώπη από την Ασία

και τις πόλεις των θνητών ο ορμητικός Αρης έχει καταλάβει,

κανένα έργο σαν και τούτο δεν έγινε από άνδρες γήινους, στην ξηρά και στη θάλασσα ταυτόχρονα. Γιατί τούτοι οι άνδρες αφάνισαν πολλούς στην Κύπρο

Μήδους, και πλοία εκατό Φοινικικά στο πέλαγος κυρίευσαν, άνδρες γεμάτα - και η Ασία στέναξε βαριά εξαιτίας τους, χτυπημένη α π ' του πολέμου και τα δυο τα κρατερά

χέρια 7 8 .

63. Αυτά λοιπόν συνέβησαν εκείνη τη χρονιά. Όταν στην Αθήνα ήταν άρχοντας ο Φαίων, την εξουσία του υπάτου στη Ρ ώ μ η την ανέλαβαν ο Λεύκιος Φούριος Με-διολανός και ο Μάρκος Μανίλιος Ουάσων. Επί των ημερών τους 7 9 , μια μεγάλη και αναπάντεχη συμφορά έπληξε τους Λακεδαιμονίους, γιατί στη Σπάρτη έγιναν σεισμοί μεγάλοι και τα σπίτια γκρεμίστηκαν εκ θεμελίων, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν περισσότεροι από είκοσι χιλιάδες Λακεδαιμόνιοι. Για μεγάλο χρονικό διάστημα η πόλη συνέχισε να καταρρέει και, καθώς τα σπίτια έπεφταν, πολλοί άνθρωποι συνθλίβονταν από την π τ ώ σ η των τοίχων και σκοτώνο νταν, ενώ ο σεισμός κατέστρεψε όχι και λίγα από τα σκεύη των σπιτιών. Τούτο το κακό το έπαθαν σαν να είχε

179


180


οργιστεί μαζί τους κάποιος θεός, αλλά έτυχε να τους βρουν κι άλλοι δεινά, από ανθρώπους, για τις εξής αιτίες. Οι Είλωτες και οι Μεσσήνιοι, είχαν εχθρικές διαθέσεις προς τους Λακεδαιμονίους, αλλά μέχρι τότε κάθονταν ήσυχοι, επειδή φοβούνταν την υπεροχή και τη δύναμη της Σ π ά ρ της. Όταν όμως είδαν ότι, λόγω τους σεισμού, οι περισσότεροι είχαν χαθεί, αψήφησαν όσους είχαν απομείνει επειδή ήταν λίγοι. Έ τ σ ι , συνήψαν συμφωνία μεταξύ τους και διεξήγαγαν από κοινού τον πόλεμο εναντίον των Λακεδαι μονίων. Ο βασιλιάς των Λακεδαιμονίων Αρχίδαμος, με την προσωπική του φροντίδα, όχι μόνο έ σ ω ζ ε τους συμπολίτες του κατά τον σεισμό αλλά και κατά τον πόλεμο αντιστάθηκε γενναία στους επιτιθέμενους. Γιατί, ενώ η πόλη βασανιζόταν από τον τρομερό σεισμό, ήταν ο πρώτος από τους Σπαρτιάτες που άρπαξε την πανοπλία του και βγήκε με ορμή από την πόλη για την ύπαιθρο, φωνάζοντας και στους άλλους πολίτες να κάνουν το ίδιο. Οι Σπαρτιάτες τον υπάκουσαν, και με αυτό τον τρόπο σώθηκαν εκείνοι που είχαν γλιτώσει , τους οποίους συνέταξε σε στρατό ο βασιλιάς Αρχίδαμος και ετοιμάστηκε να πολεμήσει τους απο στάτες.

64. Οι Μεσσήνιοι, έχοντας συνταχθεί με τους Είλωτες , κινήθηκαν αρχικά εναντίον της Σπάρτης , με σκοπό να την καταλάβουν καθώς θα ήταν έρημη από υπερασπιστές. Μ ό λις όμως έμαθαν ότι οι διασωθέντες είχαν συνταχθεί σε στρατό μαζί με τον βασιλιά Αρχίδαμο και ήταν έτοιμοι για τον αγώνα υπέρ της πατρίδας τους, εγκατέλειψαν αυτό τους το σχέδιο και, αφού κατέλαβαν μια οχυρή το ποθεσία της Μεσσηνίας, έχοντας αυτήν ως ορμητήριο, έκαναν επιδρομές στην Λακωνική. Οι Σπαρτιάτες , κατα φεύγοντας στους Αθηναίους για βοήθεια, πήραν από αυ τούς στρατό. Δυνάμεις συγκέντρωσαν επίσης και από τους

181


182


άλλους συμμάχους και έγιναν άξιοι αντίπαλοι των εχθρών τους. Στην αρχή, ήταν κατά πολύ ανώτεροι των αντιπάλων, αλλά αργότερα, όταν τους γεννήθηκε η υποψία ότι οι Αθηναίοι σκόπευαν να κλίνουν προς τους Μεσσηνίους, διέλυσαν τη συμμαχία μ' αυτούς, λέγοντας ότι οι υπόλοιποι σύμμαχοι τους ήταν αρκετοί για να αντιμετωπίσουν τον επικείμενο κίνδυνο. Οι Αθηναίοι, που θεώρησαν ότι είχαν υποστεί ατ ίμωση, τότε απλώς αποσύρθηκαν, αργότερα όμως , όντας εχθρικά διακείμενοι προς τους Λακεδαιμονίους, συδαύλιζαν όλο και περισσότερο την έχθρα. Έ τ σ ι , οι Αθηναίοι ξεκίνησαν από αυτό το γεγονός την αποξένωση τους, και αργότερα οι δυο πόλεις ήρθαν σε ρήξη και εμπλεκόμενες σε μεγάλες μάχες, γέμισαν την Ελλάδα με μεγάλες δυστυχίες. Τις λεπτομέρειες όμως σε σχέση με τούτα θα τις περιγράψουμε στην κατάλληλη χρονική περίοδο. Εκείνη, λοιπόν, την εποχή οι Λακεδαιμόνιοι, αφού εκστρά-τευσαν εναντίον της Ιθώμης μαζί με τους συμμάχους, την πολιορκούσαν. Ό σ ο για τους Είλωτες , αφού αποστάτησαν πανδημεί από τους Λακεδαιμονίους συμμάχησαν με τους Μεσσηνίους και πότε νικούσαν και πότε ηττόνταν. Κ α θ ώ ς επί δέκα χρόνια ο πόλεμος δεν μπορούσε να κριθεί, όλο αυτό το χρονικό διάστημα προκαλούσαν συνεχώς βλάβες οι μεν στους δε.

65. Μετά από αυτά τα γεγονότα, στην Αθήνα ήταν άρχοντας ο Θεαγενείδης 7 9", στη Ρ ώ μ η είχαν εκλεγεί ύπατοι ο Λεύκιος Αιμίλιος Μάμερκος και ο Λεύκιος Ιούλιος Ίουλος, και έγινε η εβδομηκοστή όγδοη Ολυμπιάδα κατά την οποία νίκησε στον αγώνα δρόμου ο Παρμενίδης ο Ποσειδωνιάτης. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ξέσπασε πόλεμος μεταξύ των Αργείων και των Μυκηναίων για τις παρακάτω αιτίες. Οι Μυκηναίοι, εξαιτίας του παλαιού γοήτρου της ιδιαίτερης πατρίδας τους, δεν

183


184


υποτάσσονταν στους Αργείους, όπως έκαναν οι υπόλοιπες πόλεις της Αργολίδας, αλλά διατηρώντας την ανεξαρτησία τους δεν έδιναν σημασία στους Αργείους. Βρίσκονταν επίσης σε διαμάχη μαζί τους σε σχέση με το ιερό της Ή ρ α ς 8 0

και απαιτούσαν να έχουν αυτοί τη διοίκηση των Νεμέων 8 1 . Επιπλέον, όταν οι Αργείοι ψήφισαν να μη συμμαχήσουν με τους Λακεδαιμονίους στις Θερμοπύλες, αν δεν τους δινόταν ένα μέρος της αρχηγίας, οι μόνοι που συμμάχησαν με τους Λακεδαιμονίους από τους κατοίκους της Αργολίδας, ήταν οι Μυκηναίοι. Γενικά, οι Αργείοι τους υποπτεύονταν, μήπως και, αν κάποτε γίνονταν ισχυρότεροι, αμφισβητούσαν την ηγεμονία των Αργείων, εξαιτίας της παλαιάς υπερηφάνειας της πόλης τους. Όντας λοιπόν εχθρικά διακείμενοι γι ' αυτές τις αιτίες και επιθυμώντας από παλιά διακαώς να εξυψώσουν την πόλη τους, θεώρησαν ότι τ ώ ρ α είχαν την κατάλληλη ευκαιρία, βλέποντας τους Λακεδαιμονίους υποβιβασμένους και ανήμπορους να βοηθήσουν τους Μυκηναίους. Συγκέντρωσαν, λοιπόν, σημαντική δύναμη τόσο από το Αργός όσο και από τις συμμαχικές πόλεις, εκστρά-τευσαν εναντίον τους και, αφού νίκησαν στη μάχη τους Μυκηναίους και τους περιόρισαν μέσα στα τείχη, πολιορκούσαν την πόλη. Οι Μυκηναίοι, για κάποιο χρονικό διάστημα αμύνονταν ρωμαλέα κατά των πολιορκητών, αλλά στη συνέχεια, καθώς υπολείπονταν των εχθρών στον π ό λεμο και μια που οι Λακεδαιμόνιοι δεν μπορούσαν να βοηθήσουν λόγω των δικών τους πολέμων και της συμφοράς που τους είχε βρει με τους σεισμούς, και αφού δεν υπήρχαν άλλοι σύμμαχοι, νικήθηκαν κατά κράτος λόγω έλλειψης βοήθειας. Οι Αργείοι πούλησαν ως δούλους τους Μυκηναίους, αφιέρωσαν το ένα δέκατο από αυτούς στον θεό και ισοπέδωσαν τις Μυκήνες. Αυτή λοιπόν η πόλη, που στα αρχαία χρόνια υπήρξε ευτυχισμένη, έβγαλε μεγάλους άνδρες και είχε επιτελέσει αξιόλογα κατορθώματα , κατα-

185


186


στράφηκε με αυτό τον τρόπο και. παρέμεινε ακατοίκητη μέχρι τα δικά μας χρόνια. Αυτά λοιπόν συνέβησαν κατά τη διάρκεια τούτης της χρονιάς.

66. Όταν στην Αθήνα ήταν άρχοντας ο Λυσ ίστρατος 8 1 α , οι Ρωμαίοι κατέστησαν υπάτους τον Λεύκιο Πινάριο Μ α -μερτίνο και τον Πούπλιο Φούριο Φίφρωνα. Επί των ημερών τους, ο Ιέρων, ο βασιλιάς των Συρακούσιων, αφού κάλεσε στις Συρακούσες τους γιους του Αναξίλα, που είχε γίνει τύραννος της Ζάγκλης, τους θύμισε την ευεργεσία του Γέλωνος προς τον πατέρα τους και τους συμβούλεψε, τ ώ ρ α που είχαν ενηλικιωθεί, να απαιτήσουν απολογισμό από τον Μίκυθο, που ήταν επίτροπος τους, και να παραλάβουν την ηγεμονία οι ίδιοι. Όταν επέστρεψαν στο Ρήγιο και απαίτησαν από τον επίτροπο απολογισμό των πεπραγμένων κατά τη διοίκηση του, ο Μίκυθος, που ήταν άνδρας έντιμος, συγκέντρωσε τους οικογενειακούς φίλους των παιδιών και απέδωσε ένα τόσο καθαρό λογαριασμό, ώ σ τ ε όλοι οι παρόντες θαύμασαν τη δικαιοσύνη και την αξιοπιστία του. Τα παιδιά, μετανιωμένα για τις πράξεις τους, ζήτησαν από τον Μίκυθο να παραλάβει και πάλι την αρχή και να διοικεί τα σχετικά με την ηγεμονία, έχοντας πατρική εξουσία και θέση. Ο Μίκυθος όμως δεν δέχτηκε και, αφού τους παρέδωσε τα πάντα με κάθε λεπτομέρεια κι έβαλε την περιουσία του σ' ένα πλοίο, απέπλευσε από το Ρήγιο, συνοδευόμενος από την εύνοια του λαού. Ο Μίκυθος λοιπόν, κατέβηκε στην Ελλάδα και πέρασε τη ζωή του στην Τεγέα της Αρκαδίας, απολαμβάνοντας την επιδοκιμασία των ανθρώπων. Ό σ ο για τον Ιέρωνα, τον βασιλιά των Συρακούσιων, πέθανε στην Κατάνη και έτυχε ηρωικών τιμών, ωσάν να ήταν ο ιδρυτής της πόλης. Αυτός λοιπόν, αφού βασίλεψε επί έντεκα χρόνια, άφησε το βασίλειο στον αδελφό του τον Θρασύβουλο που κυβέρνησε τους Συρακούσιους επί ένα χρόνο.

187


188


67. Όταν στην Αθήνα ήταν άρχοντας ο Λυσανίας 8 1^, οι Ρωμαίοι κατέστησαν υπάτους τον Άππιο Κλαύδιο και τον Τίτο Κοΐντιο Καπιτώλιο . Επί των ημερών τους, ο Θρασύ βουλος ο βασιλιάς των Συρακούσιων, εξέπεσε της εξουσίας, και δεδομένου ότι γράφουμε αναλυτικά γι' αυτόν, είναι απαραίτητο να πάμε λίγο πίσω χρονικά και να εκθέσουμε από την αρχή τα πάντα με σαφήνεια. Ο Γέλων, ο γιος του Δεινομένους, που ξεχώριζε απ ' όλους τους άλλους σε ανδρεία και στρατηγική ικανότητα και με την οξύνοιά του είχε επικρατήσει των Καρχηδονίων, νίκησε τους βαρβάρους σε μεγάλη μάχη, όπως προαναφέραμε 8 2 . Επειδή είχε μεταχειριστεί με πραότητα τους λαούς που είχε υποτάξει και γενικά είχε συμπεριφερθεί με ανθρωπιά στους γείτονες του, απολάμβανε μεγάλης αποδοχής από τους Σικελιώτες. Αυτός λοιπόν, έχοντας την αγάπη όλων λόγω της πραότητας του , πέρασε όλη του τη ζωή ειρηνικά μέχρι τον θάνατο του. Ο Ιέρων όμως , ο μεγαλύτερος από τους αδελφούς τ ο υ 8 3 , που τον διαδέχτηκε στη βασιλεία, δεν κυβέρνησε με τον ίδιο τρόπο τους υπηκόους του, γιατί ήταν φιλάργυρος και βίαιος και γενικά δεν είχε καμιά σχέση με την απλότητα και την καλοκαγαθία του αδελφού του. Γι ' αυτό, μολονότι μεγάλος αριθμός ανθρώπων επιθυμούσε να αποστατήσει , συγκρατούσαν την παρόρμηση τους χάρη στη δόξα του Γέλωνα και την εύνοια του προς όλους τους Σικελιώτες. Μετά τον θάνατο του Ιέρωνος όμως , ο αδελφός του ο Θρασύβουλος, που παρέλαβε την εξουσία, ξεπέρασε σε κακία τον προκάτοχο του. Γιατί όντας βίαιος και αιμοχαρής, σκότωνε πολλούς πολίτες άδικα και εξόριζε ουκ ολίγους με ψευδείς κατηγορίες για να ιδιοποιηθεί τις περιουσίες τους για το βασιλικό θησαυροφυλάκιο. Γενικά μισώντας και μισούμενος από αυτούς που είχε αδικήσει, στρατολόγησε πλήθος μισθοφόρων, για να αντιταχθεί μ' αυτούς στις πολιτικές δυνάμεις. Επειδή προκαλούσε όλο

189


190


και περισσότερο την απέχθεια των πολιτών, καθώς άλλους προσέβαλλε και άλλους σκότωνε, ανάγκασε τους αδικούμενους να αποστατήσουν. Έ τ σ ι , λοιπόν, οι Συρακούσιοι, βάζοντας μπροστά αυτούς που μπορούσαν να αναλάβουν την αρχηγία, κινήθηκαν όλοι μαζί προς την κατάλυση της τυραννίδας και, αφού συγκροτήθηκαν σε σ ώ μ α από τους αρχηγούς τους, διατηρούσαν πεισματικά την ελευθερία τους. Ο Θρασύβουλος, βλέποντας όλη την πόλη ξεσηκωμένη εναντίον του, στην αρχή προσπάθησε να καταπαύσει τη στάση με τα λόγια, όταν όμως είδε την ορμή των Συρακούσιων ακατάπαυστη, συγκέντρωσε από την Κ α τ ά -νη τους αποίκους που είχε στείλει ο Ιέρων και τους άλλους συμμάχους, καθώς και πλήθος μισθοφόρων, ώ σ τ ε ο συνολικός τους αριθμός έφτασε περίπου τις δεκαπέντε χιλιάδες άντρες. Αφού λοιπόν κατέλαβε στην πόλη την ονομαζόμενη Αχραδινή και τη Νήσο 8 4 , που ήταν οχυρωμένη, και χρησιμοποιώντας τες ως ορμητήρια, άρχισε πόλεμο εναντίον των αποστατών .

68. Οι Συρακούσιοι κατέλαβαν στην αρχή ένα μέρος της πόλης, την ονομαζόμενη Τύκη και, έχοντας την ορμητήριο, έστειλαν πρεσβευτές στη Γέλα, στον Ακράγαντα και στον Σελινούντα, καθώς και στην Ιμέρα και τις πόλεις των Σικελών που βρίσκονταν στα μεσόγεια, ζητώντας τους να έρθουν όλοι το γρηγορότερο και να ελευθερώσουν μαζί τους τις Συρακούσες. Καθώς όλοι υπάκουσαν πρόθυμα και έστειλαν γρήγορα άλλοι πεζικό και ιππικό και άλλοι πολεμικά πλοία εξοπλισμένα για ναυμαχία, σύντομα συγκεντρώθηκε για τους Συρακούσιους δύναμη αξιόμαχη. Γι ' αυτό και οι Συρακούσιοι, έχοντας ετοιμάσει τα πλοία και παρατάξει το πεζικό για μάχη, απέδειξαν ότι ήταν έτοιμοι να αγωνιστούν και στη στεριά και στη θάλασσα. Ο Θρασύβουλος, έχοντας εγκαταλειφθεί από τους συμμάχους και

191


192


στηρίζοντας τις ελπίδες του μόνο στους μισθοφόρους, ήταν κύριος της Αχραδινής και της Νήσου, αλλά το υπόλοιπο μέρος της πόλης το κατείχαν οι Συρακούσιοι. Στη συνέχεια, ο Θρασύβουλος έπλευσε εναντίον των έχθρων με τα πλοία αλλά μειονέκτησε στη ναυμαχία, έχασε πολλά πλοία και με τα υπόλοιπα κατέφυγε στη Νήσο. Επίσης, αφού προήγαγε το πεζικό του από την Αχραδινή και το παρέταξε για μάχη στα προάστια, ηττήθηκε και, αφου έχασε πολλούς άντρες, αναγκάστηκε να υποχωρήσει πάλι στην Αχραδινή. Τελικά, αφού απελπίστηκε ως προς τη διατήρηση του τυραννικού πολιτεύματος, έστειλε πρέσβεις προς τους Συρακούσιους και, αφού ήρθε σε συμφωνία μαζί τους, έφυγε ασφαλής για τους Λοκρούς 8 6 . Οι Συρακούσιοι, έχοντας ελευθερώσει με αυτό τον τρόπο την πατρίδα τους, επέτρεψαν στους μισθοφόρους να φύγουν από τις Συρακούσες και, αφού ελευθέρωσαν τις υπόλοιπες πόλεις που βρίσκονταν υπό καθεστώς τυραννίας ή είχαν φρουρές, αποκατέστησαν σ' αυτές τη δημοκρατία. Α π ό εκείνα τα χρόνια η πόλη, απολαμβάνοντας ειρήνη, αύξησε κατά πολύ την ευημερία της και διατήρησε τη δημοκρατία επί εξήντα σχεδόν χρόνια, μέχρι την τυραννίδα του Διονυσίου 8 7 . Ο Θρα σύβουλος, τ ώ ρ α , που είχε παραλάβει μια καλά θεμελιωμένη βασιλεία, εξαιτίας του δικού του κακού χαρακτήρα, έχασε την εξουσία με ατιμωτικό τρόπο και, αφού κατέφυγε στους Λοκρούς, πέρασε την υπόλοιπη ζωή του εκεί ως ιδιώτης. — Κι ενώ συνέβαιναν αυτά, στη Ρ ώ μ η ορίστηκαν τότε , για πρώτη φορά, τέσσερις δήμαρχοι 8 8 , ο Γάιος Σικί-νιος και ο Λεύκιος Νεμετώριος , καθώς και ο Μάρκος Δουίλλιος και ο Σπόριος Ακίλιος.

69. Όταν πέρασε εκείνη η χρονιά, άρχοντας των Αθηναίων ήταν ο Λυσίθεος 8 8 *, ενώ στη Ρ ώ μ η έγιναν ύπατοι ο Λεύκιος Ουαλέριος Ποπλικόλας και ο Τίτος Αιμίλιος Μ α -

193


194


μερκος. Επί των ημερών τους, στην Α σ ί α , ο Αρτάβανος , που ήταν Υρκάνιος στην καταγωγή και είχε μεγάλη δύναμη στην αυλή του βασιλιά Ξέρξη αλλά ήταν και αρχηγός της βασιλικής σωματοφυλακής, αποφάσισε να σκοτώσει τον Ξέρξη και να πάρει ο ίδιος τον θρόνο. Ανακοίνωσε το προδοτικό του σχέδιο στον Μιθριδάτη τον ευνούχο, ο οποίος ήταν ο θαλαμηπόλος του βασιλιά και απολάμβανε ύψιστης εμπιστοσύνης, αλλά καθώς ήταν ταυτόχρονα συγγενής και φίλος του Αρτάβανου, συμφώνησε με το σχέδιο του. Ο Αρτάβανος , που οδηγήθηκε νύχτα από τον Μιθριδάτη στον κοιτώνα του βασιλιά και σ κ ό τ ω σ ε τον Ξέρξη, όρμησε στη συνέχεια εναντίον των γιων του βασιλιά. Αυτοί ήταν τρεις τον αριθμό, ο Δαρείος, ο μεγαλύτερος από όλους, και ο Αρταξέρξης , που ζούσαν στα ανάκτορα, και τρίτος ο Τστάσπης , που εκείνο τον καιρό βρισκόταν αλλού, γιατί είχε αναλάβει τη σατραπεία των Βάκτρων. Ο Α ρ τ ά βανος λοιπόν, πηγαίνοντας, ενώ ήταν ακόμη νύχτα, στον Αρταξέρξη , του είπε πως ο αδελφός του ο Δαρείος είχε γίνει φονιάς του πατέρα τους και ότι είχε μεταβιβάσει τη βασιλεία στον εαυτό του. Τον συμβούλεψε λοιπόν, πριν ο Δαρείος καταλάβει την εξουσία, να φροντίσει να μη γίνει δούλος του, επιδεικνύοντας αδιαφορία, αλλά να ανέβει αυ τός στον θρόνο, τ ιμωρώντας ταυτόχρονα και τον φονιά του πατέρα του. Του υποσχέθηκε ακόμη να του δώσει βοηθούς τους σωματοφύλακες του βασιλιά. Όταν ο Αρταξέρξης πείσθηκε και σ κ ό τ ω σ ε αμέσως μαζί με τους σωματοφύλακες τον αδελφό του τον Δαρείο, ο Αρτάβανος , βλέποντας ότι το σχέδιο του πήγαινε καλά, πήρε τους γιους του και λέγοντας ότι τ ώ ρ α ήταν η ευκαιρία να κατακτήσει τη βασιλεία, χτύπησε με το ξίφος του τον Αρταξέρξη . Εκείνος, που απλώς τραυματίστηκε και δεν έπαθε τίποτα απο το χτύπημα, απέκρουσε τον Αρτάβανο και, καταφέροντάς του καίριο πλήγμα, τον σκότωσε . Αφού σώθηκε με αυτό

195


196


τον απροσδόκητο τρόπο ο Αρταξέρξης και εκδικήθηκε τον φονιά του πατέρα του, παρέλαβε τη βασιλεία των Περσών . Ο Ξέρξης λοιπόν πέθανε με τον τρόπο που είπαμε, αφού βασίλεψε στους Πέρσες περισσότερα από είκοσι χρόνια, ενώ ο Αρταξέρξης που τον διαδέχτηκε στην εξουσία βασίλεψε επί σαράντα χρόνια.

70. Επί άρχοντος Αθηναίων Αρχεδημίδου 8 8 ρ , οι Ρωμαίοι κατέστησαν υπάτους τον Αύλο Ουεργίνιο και τον Τίτο Μινούκιο, ενώ τελούνταν η εβδομηκοστή ένατη Ολυμπιάδα κατά την οποία νίκησε στον αγώνα δρόμου ο Ξενοφών ο Κορίνθιος. Επί των ημερών τους, οι Θάσιοι αποστάτησαν από τους Αθηναίους, εξαιτίας μια διαμάχης σχετικά με τα μεταλλεία 8 9 , αλλά μετά από πολιορκία που υπέστησαν από τους Αθηναίους, αναγκάστηκαν και πάλι να υποταχθούν σ' αυτούς. Το ίδιο, όταν αποστάτησαν και οι Αιγινήτες, οι Αθηναίοι, με πρόθεση να υποτάξουν την Αίγινα, επιχείρησαν να την πολιορκήσουν, γιατί αυτή η πόλη, που είχε σημειώσει πολλές φορές επιτυχίες στους κατά θάλασσα αγώνες, ήταν περήφανη, διέθετε πολλά χρήματα και τριήρεις και, γενικά, βρισκόταν πάντα σε αντίθεση με τους Αθηναίους. Γι ' αυτό τον λόγο οι τελευταίοι, αφού εκστρά-τευσαν εναντίον της, κατέστρεψαν την ύπαιθρο της και πολιορκώντας την Αίγινα προσπαθούσαν με ζήλο να την καταλάβουν κατά κράτος. Διότι, γενικά, οι Αθηναίοι, τ ώ ρ α που είχαν προοδεύσει πολύ σε δύναμη, δεν συμπεριφέρο-νταν πια όπως πριν τους συμμάχους τους με επιείκεια, αλλά κυβερνούσαν με βιαιότητα και αλαζονεία. Έ τ σ ι , οι περισσότεροι από τους συμμάχους τους, μη μπορώντας πια να αντέξουν την εξουσία τους, συζητούσαν μεταξύ τους περί αποστασίας , ενώ μερικοί αψηφώντας το κοινό συνέδριο 9 0 ανεξαρτητοποιούνταν. Ενώ συνέβαιναν αυτά, οι Αθηναίοι, που ήταν θαλασσοκράτορες, έστειλαν δέκα χιλιά-

197


198


δες οικιστές στην Αμφίπολη, από τους οποίους άλλους είχαν επιλέξει από τους πολίτες τους και άλλους από τους συμμάχους, και, αφού μοίρασαν την περιοχή σε κλήρους, για κάποιο διάστημα επικράτησαν των Θρακών, αλλά αργότερα, όταν προχώρησαν βαθύτερα στη Θράκη, όλοι όσοι εισέβαλαν στη χ ώ ρ α των Θρακών σκοτώθηκαν 9 1 από τους καλούμενους Ηδωνούς.

71. Επί άρχοντος Αθηναίων Τληπολέμου 9 1 *, οι Ρωμαίοι κατέστησαν υπάτους τον Τίτο Κοΐντιο και τον Κόιντο Σερουίλιο Στρούκτο . Επί των ημερών τους, ο Αρταξέρ ξης, ο βασιλιάς των Περσών , που είχε μόλις ανακτήσει τη βασιλεία, αφού π ρ ώ τ α τιμώρησε εκείνους που είχαν λάβει μέρος στον φόνο του πατέρα του, οργάνωσε τα σχετικά με τη βασιλεία κατά το συμφέρον του. Γιατί από τους υπάρχοντες σατράπες, εκείνους που διέκειντο εχθρικά απέναντι του τους απομάκρυνε, ενώ επέλεξε τους κατάλληλους από τους φίλους και τους παρέδωσε τις σατραπείες. Επιμελήθηκε επίσης και των προσόδων και της προπαρασκευής των στρατιωτικών δυνάμεων και, γενικά, διοικώντας το βασίλειο με πραότητα, απολάμβανε μεγάλης αποδοχής από τους Πέρσες. Όταν οι κάτοικοι της Αιγύπτου πληροφορήθηκαν τον θάνατο του Ξέρξη και όλες τις δολοπλοκίες και αναταραχές στο βασίλειο των Περσών , αποφάσισαν να αγωνιστούν για την ελευθερία τους. Α μ έ σ ω ς λοιπόν, σ υ γκέντρωσαν στρατό και εξεγέρθηκαν εναντίον των Περσών . Αφού έδιωξαν τους Πέρσες που εισέπρατταν φόρο από την Αίγυπτο, κατέστησαν βασιλιά τους τον ονομαζόμενο Ιναρώ. Αυτός αρχικά στρατολόγησε άντρες από τους ντόπιους αλλά στη συνέχεια, συγκεντρώνοντας μισθοφόρους και από αλλοεθνείς, έφτιαξε μια αξιόμαχη δύναμη. Έστειλε μάλιστα και πρέσβεις στους Αθηναίους για να συνάψουν συμμαχία, υποσχόμενος ότι, αν ελευθέρωναν

199


200


τους Αιγυπτίους, θα τους παρείχε συμμετοχή στη βασιλεία και θα τους απέδιδε χάρες πολλαπλάσιες της ευεργεσίας τους. Οι Αθηναίοι, κρίνοντας ότι τους συνέφερε αφ ' ενός να ταπεινώσουν όσο γινόταν περισσότερο τους Πέρσες, α φ ' ετέρου να πάρουν τους Αιγυπτίους με το μέρος τους, για οποιοδήποτε αναπάντεχο γύρισμα της τύχης, ψήφισαν να βοηθήσουν τους Αιγυπτίους με τριακόσιες τριήρεις. Έ τ σ ι , λοιπόν, οι Αθηναίοι καταγίνονταν με μεγάλο ζήλο με την προετοιμασία του στόλου. Ο Αρταξέρξης , μαθαίνοντας την αποστασία των Αιγυπτίων και τις πολεμικές τους προετοιμασίες, αποφάσισε πως έπρεπε να ξεπεράσει τους Αι γυπτίους ως προς το μέγεθος των στρατιωτικών δυνάμεων. Αρχισε λοιπόν αμέσως να στρατολογεί άντρες από όλες τις σατραπείες, να κατασκευάζει πλοία και να φροντίζει για όλες τις λοιπές προετοιμασίες. Αυτά λοιπόν συνέβαιναν στην Ασία και στην Αίγυπτο.

72. Στη Σικελία, όπου μόλις είχε καταλυθεί το τυραννικό πολίτευμα στις Συρακούσες και όλες οι πόλεις του νησιού είχαν ελευθερωθεί, ολόκληρη η Σικελία έκανε με γάλα βήματα προς την ευημερία. Έχοντας οι Σικελιώτες ειρήνη και νεμόμενοι χ ώ ρ α εύφορη, από την αφθονία των καρπών αύξησαν γρήγορα τις περιουσίες τους και γέμισαν τη χώρα με υπηρέτες και ζ ώ α και κάθε άλλη ένδειξη ευημερίας, έχοντας μεγάλα έσοδα και μη ξοδεύοντας τίποτα στους συνήθεις πολέμους. Αργότερα όμως , έπεσαν πάλι σε πολέμους και εμφύλιες έριδες για τις παρακάτω αιτίες. Όταν κατέλυσαν το τυραννικό πολίτευμα του Θρασύβουλου, συγκάλεσαν συνέλευση του δήμου και συσκεπτόμενοι σχετικά με τη δική τους δημοκρατία ψήφισαν όλοι ο μ ό φ ω να την κατασκευή ενός κολοσσιαίου αγάλματος του Ελευθερίου Διός , την τέλεση ετήσιας εορτής της Ελευθερίας με θυσίες και τη διεξαγωγή λαμπρών αγώνων κατά την επέ-

201


202


τειο της ημέρας που, καταλύοντας τον τύραννο, ελευθέρωσαν την πατρίδα τους. Αποφάσισαν επίσης να θυσιάζουν κατά τους αγώνες τετρακόσιους πενήντα ταύρους στους θεούς και να τους χρησιμοποιούν για το εορταστικό γεύμα των πολιτών. Ό σ ο για τα αξ ιώματα , τα απένειμαν όλα στους αρχικούς πολίτες, ενώ τους ξένους, που είχαν γίνει πολίτες επί Γέλωνος , δεν τους θεωρούσαν κατάλληλους να μετέχουν αυτής της τιμής, είτε επειδή δεν τους έκριναν άξιους είτε επειδή δυσπιστούσαν απέναντι τους, μήπως και, μια που είχαν ανατραφεί υπό καθεστώς τυραννίας και είχαν πολεμήσει μαζί με ένα μονάρχη, επιχειρούσαν να στασιάσουν" πράγμα που τελικά έγινε. Γιατί ο Γέλων είχε πολιτογραφήσει περισσότερους από δέκα χιλιάδες ξ έ νους μισθοφόρους και, κατά την εποχή που συζητάμε, είχαν απομείνει περισσότεροι από επτά χιλιάδες.

73. Αυτοί, λοιπόν, έφεραν βαρέως το ότι αποκλείστηκαν από την τιμή να συμμετάσχουν στις αρχαιρεσίες και, αφού το συμφώνησαν, αποστάτησαν από τους Συρακούσιους και κατέλαβαν στην πόλη την Αχραδινή και τη Νήσο, δυο τοποθεσίες που είχαν ιδιαίτερο τείχος, καλά κατασκευασμένο. Οι Συρακούσιοι, που πάλι βρέθηκαν σε φασαρίες, κατείχαν το υπόλοιπο τμήμα της πόλης και, αφού έκλεισαν με τείχος την πλευρά της που έβλεπε προς τις Επιπολές, εξασφάλισαν τη θέση τους, καθώς μ' αυτό τον τρόπο εύκολα εμπόδισαν την έξοδο των αποστατών προς την ύπαιθρο και γρήγορα τους ανάγκασαν να πάσχουν από έλλειψη προμηθειών. Οι ξένοι, απ ' την άλλη, μολονότι υπολείπονταν σε αριθμό των Συρακούσιων, υπερείχαν κατά πολύ σε πολεμική πείρα. Έ τ σ ι , στις επιθέσεις που γίνονταν μέσα στην πόλη και στις επιμέρους συμπλοκές, οι ξένοι υπερτερούσαν, αλλά μια που είχαν αποκλειστεί από την ύπαιθρο, υστερούσαν σε εφοδιασμό και αντιμετώπιζαν έλλειψη τρο -

203


204


φής. Αυτά λοιπόν συνέβαιναν εκείνο το διάστημα στη Σ ι κελία.

74. Όταν άρχοντας των Αθηνών ήταν ο Κόνων 9 1 β , στη Ρ ώ μ η την εξουσία του υπάτου είχαν ο Κόιντος Φάβιος Ουιβουλανός και ο Τιβέριος Αιμίλιος Μάμερκος. Επί των ημερών τους, ο Αρταξέρξης , ο βασιλιάς των Περ σών , όρισε στρατηγό του πολέμου προς τους Αιγυπτίους τον Αχαιμένη, που ήταν γιος του Δαρείου και δικός του θείος, και αφού του παρέδωσε περισσότερους από τριακόσιες χιλιάδες στρατιώτες , ιππείς και πεζούς, τον πρόσταξε να υποτάξει τους Αιγυπτίους. Αυτός λοιπόν, μόλις κατέ βηκε στην Αίγυπτο , στρατοπέδευσε κοντά στον Νείλο και, αφού ξεκούρασε τον στρατό του μετά την οδοιπορία, ετοιμαζόταν για τη μάχη. Οι Αιγύπτιοι, έχοντας συγκεντρώσει τον στρατό τους από τη Λιβύη και την Αίγυπτο , πε ρίμεναν τη συμμαχική δύναμη των Αθηναίων. Όταν κατέπλευσαν και οι Αθηναίοι με διακόσια πλοία και παρατάχθηκαν μαζί με τους Αιγυπτίους εναντίον των Περσών , επακολούθησε κρατερή μάχη. Μέχρι κάποιου σημείου οι Πέρσες, υπερτερώντας σε αριθμό, πλεονεκτούσαν, αλλά στη συνέχεια, όταν οι Αθηναίοι άρχισαν να πιέζουν και να αναγκάζουν τους αντιπάλους τους σε υποχώρηση και να σκοτώνουν πολλούς, το υπόλοιπο πλήθος των βαρβάρων τράπηκε σε φυγή. Κατά τη φυγή έγινε μεγάλο φονικό, και τελικά οι Πέρσες , έχοντας χάσει το μεγαλύτερο μέρος του στρατού τους, κατέφυγαν στο λεγόμενο Λευκό τείχος 9 2 , ενώ οι Αθηναίοι, που είχαν κατακτήσει τη νίκη με τις δικές τους ανδραγαθίες, καταδίωξαν τους βαρβάρους στην τοποθεσία που προαναφέραμε, και δεν υποχωρούσαν απο την πολιορκία τους. Ο Αρταξέρξης , μαθαίνοντας την ήττα των δικών του , έστειλε στην αρχή μερικούς από τους φίλους του με πολλά χρήματα στη Λακεδαιμόνια και τους

205


206


ζητούσε να κάνουν πόλεμο εναντίον των Αθηναίων, πιστεύοντας π ω ς μ' αυτό τον τρόπο οι Αθηναίοι που νικούσαν στην Αίγυπτο θα απέπλεαν για την Αθήνα προκειμένου να βοηθήσουν την πατρίδα τους. Όταν οι Λακεδαιμόνιοι ούτε τα χρήματα δέχτηκαν ούτε έδωσαν σημασία στα αιτήματα των Περσών , ο Αρταξέρξης , έχοντας χάσει κάθε ελπίδα για βοήθεια από τους Λακεδαιμονίους, άρχισε να ετοιμάζει άλλες δυνάμεις. Θέτοντας επικεφαλής τους τον Αρτάβαζο και τον Μεγάβυζο , άνδρες εξαιρετικής ανδρείας, τους έστειλε να πολεμήσουν τους Αιγυπτίους.

75. Όταν άρχοντας των Αθηνών ήταν ο Εύθιππος 9 2 " , οι Ρωμαίοι κατέστησαν υπάτους τον Κόιντο Σερουίλιο και τον Σπόριο Ποστούμιο Αλβίνο. Επί των ημερών τους, στην Ασία , ο Αρτάβαζος και ο Μεγάβυζος , που είχαν σταλεί για τον πόλεμο εναντίον των Αιγυπτίων, ξεκίνησαν από την Περσία, έχοντας μαζί τους περισσότερους απο τριακόσιες χιλιάδες στρατιώτες , ιππείς και πεζούς. Μόλις έφτασαν στην Κιλικία και τη Φοινίκη, ξεκούρασαν το πεζικό τους από την οδοιπορία και παρήγγειλαν στους Κυπρίους, τους Φοίνικες και τους κατοίκους της Κιλικίας να ναυπηγήσουν πλοία. Αφού αρματώθηκαν τριακόσιες τριήρεις, τις εξόπλισαν με τους καλύτερους μαχητές καθώς και με όπλα και βλήματα και τα αναγκαία για ναυμαχίες. Αυτοί λοιπόν καταγίνονταν με τις προετοιμασίες και έκαναν γυμνάσια στους στρατιώτες , συνηθίζοντας τους πάντες στις πολεμικές πρακτικές, και με αυτές τις ασχο λίες πέρασαν σχεδόν όλη εκείνη τη χρονιά. Σ τ ο μεταξύ, οι Αθηναίοι στην Αίγυπτο πολιορκούσαν εκείνους που είχαν καταφύγει στο Λευκό Τείχος, στην περιοχή της Μέμφιδας, επειδή όμως οι Πέρσες αμύνονταν ρωμαλέα και οι Αθηναίοι δεν μπορούσαν να καταλάβουν το μέρος, έμειναν στην πολιορκία όλη τη χρονιά.

207


208


76. Στη Σικελία τ ώ ρ α , οι Συρακούσιοι κατά τη διάρκεια του πολέμου εναντίον των αποστατών , έκαναν συνεχείς επιθέσεις εναντίον της Αχραδινής και της Νήσου και νίκησαν μεν σε ναυμαχία τους αποστάτες , αλλά στη στεριά δεν κατάφερναν να τους διώξουν από την πόλη λόγω της καλής οχύρωσης των τοποθεσιών. Στη συνέχεια όμως , οταν δό θηκε μάχη στην περιοχή και οι πολεμιστές και των δύο πλευρών πολέμησαν μανιασμένα, σκοτώθηκαν ουκ ολίγοι και από τους δυο, αλλά τελικά νίκησαν οι Συρακούσιοι. Μετά τη μάχη, οι Συρακούσιοι τίμησαν με το έπαθλο της ανδρείας τους επίλεκτους, που ήταν εξακόσιοι, ως αίτιους της νίκης, δίνοντας στον καθένα τους μια ασημένια μνα. Ενώ συνέβαιναν αυτά, ο ηγεμόνας των Σικελών Δ ο υ -κέτιος, οργισμένος με τους κατοίκους της Κατάνης για την αφαίρεση της περιοχής των Σικελών, εκστράτευσε εναντίον τους. Επειδή και οι Συρακούσιοι είχαν επίσης εκ-στρατεύσει εναντίον της Κατάνης, μοίρασαν απο κοινού με τους Σικελούς τη χώρα και πολεμούσαν εναντίον των αποίκων που είχε στείλει ο Ιέρων, όταν ήταν ηγεμόνας. Οι κάτοικοι της Κατάνης αντιστάθηκαν, αλλά ηττήθηκαν στις περισσότερες μάχες και εκδιώχθηκαν από την Κατάνη, κατέλαβαν τη σημερινή Αίτνα, που μέχρι τότε ονομαζόταν Ίνησσα , και οι αρχικοί κάτοικοι της Κατάνης μετά απο πολύ καιρό πήραν πίσω την πατρίδα τους. Αφού έγιναν αυτά, εκείνοι που είχαν εκδιωχθεί από τις πόλεις τους κατά την ηγεμονία του Ιέρωνα, τ ώ ρ α που είχαν βοηθούς στον αγώνα τους, κατέβηκαν στις πατρίδες τους και έδιωξαν από τις πόλεις αυτούς που είχαν αφαιρέσει άδικα πόλεις που ανήκαν σε άλλους, ανάμεσα τους βρίσκονταν Γελώοι , Ακραγαντίνοι και Ιμεραίοι. Με παρόμοιο τρόπο , οι Ρηγίνοι μαζί με τους Ζαγκλαίους, αφού εκδίωξαν τους γιους του Αναξίλα που τους κυβερνούσαν, ελευθέρωσαν τις πατρίδες τους. Στη συνέχεια, οι Γελωοι , που ηταν οι

209


210


αρχικοί οικήτορες της Καμάρινας, τη μοίρασαν σε κλήρους. Ό σ ο για τις πόλεις, όλες σχεδόν επιθυμούσαν διακαώς να σταματήσουν οι πόλεμοι και με κοινή απόφαση έθεσαν τέρμα στις εχθροπραξίες με τους ξένους κατοίκους και, αφού δέχτηκαν πίσω τους φυγάδες, απέδωσαν τις πόλεις στους αρχικούς τους κατοίκους" στους ξένους όμως , που εξαιτίας των προηγούμενων τυραννικών κυβερνήσεων κατείχαν πόλεις που ανήκαν σε άλλους, τους επέτρεψαν να πάρουν μαζί τους τα υπάρχοντα τους και να κατοικήσουν όλοι στη Μεσσηνία 9 3 . Οι εμφύλιες λοιπόν έριδες και οι ταραχές στις πόλεις της Σικελίας μ' αυτό τον τρόπο έπαψαν, και οι πόλεις, αφού απέβαλαν τις μορφές διακυβέρνησης που είχαν εισαγάγει οι ξένοι, μοίρασαν, σχεδόν όλες, τις περιοχές τους σε κλήρους μεταξύ όλων των πολιτών τους.

77. Όταν ο Φρασικλείδης ήταν άρχοντας των Αθηνών 9 3 " , τελέστηκε η ογδοηκοστή Ολυμπιάδα, κατά την "οποία νίκησε στον αγώνα δρόμου ο Τορύλλας ο Θεσσαλός , και οι Ρωμαίοι κατέστησαν υπάτους τον Κόιντο Φάβιο και τον Τίτο Κοί'ντιο Καπιτωλίνο. Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, στην Ασία οι Πέρσες στρατηγοί που είχαν πε ράσει στην Κιλικία ετοίμασαν τριακόσια πλοία καλά εξοπλισμένα για πολεμική χρήση και παίρνοντας το πεζικό προχώρησαν πεζή μέσω Συρίας και Φοινίκης. Με τον στόλο να πλέει παράλληλα με το πεζικό, κατέβηκαν στη Μέμφιδα της Αιγύπτου. Στην αρχή, λοιπόν, έλυσαν την πολιορκία του Λευκού Τείχους, τρομοκρατώντας Αιγυ πτίους και Αθηναίους, έπειτα όμως σκέφθηκαν ένα συνετό σχέδιο και απέφευγαν να συγκρουστούν κατά π ρ ό σ ω π ο , ενώ επεδίωκαν να δώσουν τέλος στον πόλεμο με στρατηγήματα. Έ τ σ ι , μια που τα αττικά πλοία ήταν αγκυροβο-

211


212


λημένα στο νησί που ονομάζεται Προσωπίτις , εξέτρεψαν με διώρυγες τον ποταμό που έρεε γύρω του , και έκαναν το νησί τμήμα της ηπειρωτικής χώρας . Όταν τα πλοία ξαφνικά κάθισαν σε στεγνό έδαφος, οι Αιγύπτιοι κατατρομαγμένοι εγκατέλειψαν τους Αθηναίους και ήρθαν σε συμβιβασμό με τους Πέρσες. Οι Αθηναίοι, εγκαταλειμμένοι από τους συμμάχους τους και βλέποντας ότι τα πλοία τους είχαν αχρηστευθεί, τα έκαψαν για να μην πέσουν στα χέρια των εχθρών, ενώ οι ίδιοι χωρίς να τρομάξουν από τη σοβαρότητα της περίστασης, προέτρεπαν ο ένας τον άλλον να μην κάνουν τίποτα ανάξιο των προηγούμενων αγώνων τους. Έ τ σ ι , με ανδρεία που ξεπερνούσε εκείνη αυτών που είχαν πεθάνει στις Θερμοπύλες για την Ελλάδα, ήταν έτοιμοι να πολεμήσουν με τους εχθρούς μέχρι τέλους. Οι στρατηγοί των Περσών Αρτάβαζος και Μεγά -βυζος, βλέποντας το υπερβολικό θάρρος των αντιπάλων και σκεπτόμενοι ότι δεν ήταν δυνατόν να τους σκοτώσουν χωρίς να χάσουν πολλές μυριάδες από τους δικούς τους, συνήψαν συνθήκη με τους Αθηναίους, σύμφωνα με την οποία έπρεπε να αποχωρήσουν από την Αίγυπτο χωρίς κίνδυνο. Οι Αθηναίοι, λοιπόν, που σώθηκαν λόγω της ανδρείας τους, έφυγαν από την Αίγυπτο και, αφού πέρασαν στην Κυρήνη μέσω της Λιβύης, έφτασαν σ ώ ο ι 9 4 πέρα από κάθε προσδοκία στην πατρίδα τους. Ενώ συνέβαιναν αυτά, στην Αθήνα ο Εφιάλτης, ο γιος του Σοφωνίδη, που ήταν δημαγωγός και είχε προκαλέσει την οργή του πλήθους εναντίον των Αρεοπαγιτών, έπεισε τον δήμο να με ιώσει με ψήφισμα τις αρμοδιότητες της βουλής του Αρείου Πάγου και να καταλύσει τα πατρογονικά και περιβόητα έθιμα. Ω σ τ ό σ ο , δεν διέφυγε την τιμωρία για την επιβολή τόσο μεγάλων ανομημάτων, θανατώθηκε νύχτα και είναι άγνωστο π ώ ς έχασε τη ζωή του.

213


214


78. Όταν πέρασε αυτή η χρονιά, άρχοντας στην Αθήνα ήταν ο Φιλοκλής 9 4", ενώ στη Ρ ώ μ η την εξουσία του υπάτου παρέλαβαν ο Αύλος Ποστούμιος Ρηγούλος και ο Σπόριος Φούριος Μεδιολανός. Επί των ημερών τους, κηρύχτηκε πόλεμος από τους Κορινθίους και τους Επιδαύριους εναντίον των Αθηναίων, οπότε οι Αθηναίοι εκστράτευσαν εναντίον τους και μετά από ισχυρή μάχη νίκησαν οι Αθηναίοι. Κατέπλευσαν και με μεγάλο στόλο προς τους ονομαζόμενους Αλιείς 9 5 , αποβιβάστηκαν στην Πελοπόννησο και σκό τωσαν ουκ ολίγους αντιπάλους. Οι Πελοποννήσιοι όμως συσπειρώθηκαν και συνάθροισαν μεγάλη δύναμη, οπότε δόθηκε μάχη εναντίον των Αθηναίων κοντά στην ονομαζόμενη Κεκρυφάλεια 9 6 , κατά την οποία πάλι νίκησαν οι Αθηναίοι. Μετά από τέτοιου είδους επιτυχίες, οι Αθηναίοι, βλέποντας τους Αιγινήτες να έχουν αποκτήσει έπαρση για τα προηγούμενα κατορθώματα τους και ταυτόχρονα να διάκεινται εχθρικά απέναντι τους, αποφάσισαν να τους υποτάξουν ολοσχερώς με πόλεμο. Έ τ σ ι , οι Αθηναίοι έστειλαν εναντίον τους ισχυρό στόλο. Οι κάτοικοι όμως της Αίγινας, που διέθεταν μεγάλη εμπειρία και φήμη στους θαλασσινούς αγώνες, δεν τρόμαξαν με την υπεροχή των Αθηναίων. Έ τ σ ι , καθώς είχαν αρκετές τριήρεις και κατα σκεύασαν επιπλέον και άλλες, ναυμάχησαν, αλλά ηττήθηκαν και έχασαν εβδομήντα τριήρεις. Με το ηθικό τους συντετριμμένο από το μέγεθος της συμφοράς, αναγκάστηκαν να ενταχθούν στη συμπολιτεία των Αθηναίων. Αυτά τα πέτυχε για λογαριασμό των Αθηναίων ο στρατηγός Λ ε -ωκράτης , που συνολικά πολέμησε τους Αιγινήτες επί εννέα μήνες.

Ενώ συνέβαιναν αυτά, στη Σικελία ο βασιλιάς των Σικελών Δουκέτιος, άνδρας από ξακουστή γενιά και με επιρροή εκείνους τους χρόνους, ίδρυσε την πόλη Μέναινο και μοίρασε τη γειτονική περιοχή στους έποικους. Εκστρα-

215


216


τεύοντας και εναντίον μιας σημαντικής πόλης, της Μοργα -ντίνας, την υπέταξε και δοξάστηκε από τους ομοεθνείς του.

79. Όταν πέρασε εκείνη η χρονιά, στην Αθήνα άρχοντας ήταν ο Βίων 9 6 " , ενώ στη Ρ ώ μ η την εξουσία του υπάτου παρέλαβαν ο Πούπλιος Σερουίλος Στρούκτος και ο Λ ε ύ κιος Αιβούτιος Αλβας . Επί των ημερών τους, προέκυψε διαφωνία ανάμεσα στους Κορινθίους και τους Μεγαρείς για κάποια περιοχή στα σύνορα τους, και οι πόλεις άρχισαν τις εχθροπραξίες. Στην αρχή λοιπόν, οι μεν λεηλατούσαν την περιοχή των δε και συμπλέκονταν κατά μικρές ομάδες. Κ α θ ώ ς όμως η διαμάχη τους μεγάλωνε, οι Μεγαρείς, που συνεχώς μειώνονταν και φοβούνταν τους Κορίνθιους, έκαναν συμμάχους τους Αθηναίους. Σαν αποτέλεσμα, οι πόλεις έγιναν και πάλι εφάμιλλες σε στρατιωτική δύναμη, και όταν οι Κορίνθιοι μαζί με Πελοποννήσιους εκστρά-τευσαν εναντίον της Μεγαρίδας με ισχυρή δύναμη, οι Αθηναίοι έστειλαν συμμαχικό στρατό στους Μεγαρείς, επικεφαλής του οποίου ήταν ο Μυρωνιδης, άνθρωπος θαυμαστός για την ανδρεία του. Μετά από ισχυρή αντιπαράθεση και επί μεγάλο χρονικό διάστημα, όπου και οι δυο παρατάξεις διέπραξαν ισότιμα ανδραγαθήματα, νίκησαν τελικά οι Αθηναίοι και σκότωσαν πολλούς από τους αντίπαλους. Μετά από λίγες ημέρες, δόθηκε πάλι ισχυρή μάχη στην ονομαζόμενη Κιμωλία, όπου πάλι νίκησαν οι Αθηναίοι... Οι Φωκείς άνοιξαν πόλεμο με τους Δωριείς , που είναι οι πρόγονοι των Λακεδαιμονίων και κατοικούν σε τρεις πό λεις, το Κυτίνιο, το Βοιό και την Ερινεό, που βρίσκονται κάτω από το βουνό που ονομάζεται Παρνασσός . Στην αρχή λοιπόν, υπέταξαν διά της βίας τους Δωριείς και κατέλαβαν τις πόλεις τους. Στη συνέχεια, οι Λακεδαιμόνιοι έστειλαν τον Νικομήδη, τον γιο του Κλεομένους, για να βοηθήσει τους Δωριείς λόγω συγγενείας. Αυτός είχε

217


218


μαζί του χίλιους πεντακόσιους Λακεδαιμονίους και άλλες δέκα χιλιάδες άνδρες από τους υπόλοιπους Πελοποννή-σιους. Ο Νικομήδης λοιπόν, που ήταν επίτροπος του βασιλιά Πλειστωνακτα ο οποίος ήταν ακόμη παιδί, βοήθησε τους Δωριείς με όλο αυτό τον στρατό και, αφού νίκησε τους Φωκείς και πήρε πίσω τις πόλεις, συμφιλίωσε τους Φωκείς και τους Δωριείς .

80. Όταν οι Αθηναίοι έμαθαν πως οι Λακεδαιμόνιοι κατεπαυσαν τον πόλεμο προς τους Φωκείς και επρόκειτο να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, αποφάσισαν να επιτεθούν στους Λακεδαιμονίους κατά την οδοιπορία τους. Β ά δισαν λοιπόν εναντίον τους, παίρνοντας μαζί τους τους Αργείους και τους Θεσσαλούς - έχοντας την πρόθεση να πέσουν πάνω τους με πενήντα πλοία και δεκατέσσερις χιλιάδες άνδρες, κατέλαβαν τα περάσματα γύρω από τα Γεράνεια. Οι Λακεδαιμόνιοι, έχοντας πληροφορηθεί τα σχέδια των Αθηναίων, πήραν τον δρόμο για την Τανάγρα της Βοιωτίας. Όταν οι Αθηναίοι έφτασαν στη Βοιωτία και παραταχτηκαν για μάχη, ακολούθησε ισχυρή συμπλοκή. Μολονότι οι Θεσσαλοί άλλαξαν παράταξη κατά τη διάρκεια της μάχης και πήγαν με τους Λακεδαιμονίους, οι Αθηναίοι και οι Αργείοι αγωνίστηκαν μέχρι τέλους. Κι απο τις δυο πλευρές έπεσαν ουκ ολίγοι, και με το πέσιμο της νύχτας έθεσαν τέλος στις εχθροπραξίες. Μετά από αυτό, καθώς έρχονταν από την Αττική πολλά εφόδια για τους Αθηναίους, οι Θεσσαλοί αποφάσισαν να επιτεθούν στην αποστολή και, αφού δείπνησαν βιαστικά, βγήκαν τη νύχτα προς συνάντηση εκείνων που έφερναν τα εφόδια. Οι Αθηναίοι που φρουρούσαν τα εφόδια δέχτηκαν, μέσα στην άγνοια τους, τους Θεσσαλούς ως φίλους, έτσι πολλές και διάφορες συμπλοκές έγιναν για τα εφόδια. Γιατί στην αρχή οι Θεσσαλοί, που είχαν γίνει δεκτοί από τους εχθρούς λόγω

219


220


της άγνοιας τους, σκότωναν όσους συναντούσαν και όντας οι ίδιοι συνταγμένοι για μάχη, καθώς συμπλέκονταν με άνδρες που είχαν πέσει σε σύγχυση, σκότωναν πολλούς. Οι Αθηναίοι που βρίσκονταν στο στρατόπεδο, μαθαίνοντας για την επίθεση των Θεσσαλών, έφτασαν βιαστικά και τρέποντας τους Θεσσαλούς σε φυγή μετά από έφοδο, βάλθηκαν να τους σκοτώνουν. Οι Λακεδαιμόνιοι ήρθαν σε βοήθεια των Θεσσαλών με τον στρατό τους σε παράταξη μάχης και ακολούθησε τακτική μάχη μεταξύ των δυο στρατών στο σύνολο τους. Η πεισματική τους αντιπαράθεση προκάλεσε τον θάνατο πολλών και από τις δυο πλευρές. Τελικά, επειδή η μάχη τελείωσε με τρόπο που η νίκη δεν ήταν ξεκάθαρη, τόσο οι Λακεδαιμόνιοι όσο και οι Αθηναίοι διεκδικούσαν τη νίκη. Αφού λοιπόν τους είχε πιάσει η νύχτα και η νίκη ήταν ακόμη αμφισβητήσιμη, έστειλαν πρέσβεις οι μεν στους δε και συνήψαν τετράμηνη ανακωχή 9 7 .

81. Όταν πέρασε εκείνη η χρονιά, στους Αθηναίους ήταν άρχοντας ο Μνησιθείδης 9 7 α , ενώ στη Ρ ώ μ η ορίστηκαν ύπατοι ο Λούκιος Λουκράτιος και ο Τίτος Ουετούριος Κ ι χ ω -ρίνος. Επί των ημερών τους, οι Θηβαίοι, μετά την ταπείνωση για τη συμμαχία που είχαν συνάψει με τους Πέρσες, επιδίωκαν με όποιο τρόπο μπορούσαν να ανακτήσουν την πατρογονική τους ισχύ και δόξα. Έ τ σ ι , καθώς όλοι οι Βοιωτοί περιφρονούσαν τους Θηβαίους και δεν τους έδιναν πλέον σημασία, ζήτησαν από τους Λακεδαιμονίους να κάνουν την πόλη τους να αποκτήσει την ηγεμονία της Β ο ι ω τίας και τους υπόσχονταν, αντάλλαγμα για τη χάρη τους, να πολεμήσουν μόνοι τους τους Αθηναίους, ώ σ τ ε να μην υπάρχει πια ανάγκη να βγάζουν οι Σπαρτιάτες το πεζικό τους έξω από την Πελοπόννησο. Οι Λακεδαιμόνιοι [δέχτηκαν], κρίνοντας τα λεγόμενα τους συμφέροντα για τους

221


222


ίδιους και πιστεύοντας π ω ς , αν οι Θήβες αυξάνονταν σε ισχύ, θα γίνονταν ένα είδος αντιπάλου στη δύναμη των Αθηναίων. Έ τ σ ι , μιας κι είχαν τότε στην περιοχή της Τανάγρας ένα έτοιμο και μεγάλο στράτευμα, μεγάλωσαν το τείχος που περιέβαλε την πόλη των Θηβαίων, και ανάγκασαν τις πόλεις της Βοιωτίας να υποταχθούν στους Θηβαίους. Οι Αθηναίοι, σπεύδοντας να διακόψουν το σχέ διο των Λακεδαιμονίων, συνέστησαν αξιόλογο στρατό και εξέλεξαν στρατηγό τον Μυρωνίδη, τον γιο. του Καλλία. Αυτός , αφού στρατολόγησε τον απαιτούμενο αριθμό πολιτών , τους έδωσε τις σχετικές εντολές, ανακοινώνοντας την ημέρα κατά την οποία σκόπευε να ξεκινήσουν από την πόλη. Όταν έφτασε η συμφωνημένη στιγμή, μερικοί από τους στρατιώτες δεν παρουσιάστηκαν την ορισμένη ημέρα, έτσι ο Μυρωνίδης πήρε όσους είχαν έρθει και τους οδήγησε στη Βοιωτία. Κάποιοι από τους αξιωματικούς και τους φίλους του είπαν ότι έπρεπε να περιμένει τους καθυστερημένους, αλλά ο Μυρωνίδης, που ήταν συνετός αλλά και δραστήριος στρατηγός , είπε πως δεν θα περιμένει και δήλωσε πως εκείνοι που καθυστερούν με τη θέληση τους κατά την αναχώρηση θα φερθούν και στη μάχη πρόστυχα και δειλά και γι αυτό δεν θα υπομείνουν τους κινδύνους υπέρ της πατρίδας τους, ενώ εκείνοι που παρουσιάστηκαν έτοιμοι την προκαθορισμένη ημέρα είναι φανερό ότι δεν θα εγκαταλείψουν τις θέσεις τους κατά τη διάρκεια της μάχης' πράγμα που έγινε. Γιατί οδηγώντας στρατιώτες που ήταν λίγοι σε αριθμό αλλά άριστοι σε γενναιότητα και αρετή, στη Βοιωτία τους παρέταξε εναντίον πολύ πε ρισσοτέρων και νίκησε κατά κράτος τους αντιπάλους του.

82. Η μάχη αυτή θεωρείται ότι δεν υστερεί σε τίποτα από τις μάχες που δόθηκαν από τους Αθηναίους τα προηγούμενα χρόνια, διότι τόσο η νίκη στον Μαραθώνα όσο και

223


224


η επικράτηση επί των Περσών στις Πλαταιές αλλά και τα υπόλοιπα περιβόητα κατορθώματα των Αθηναίων δεν θεωρούνται ότι ξεπερνούν στο παραμικρό τη μάχη στην οποία νίκησε ο Μυρωνίδης τους Βοιωτούς. Γιατί από εκείνες τις μάχες, άλλες γίνονταν εναντίον βαρβάρων κι άλλες πάλι συντελέσθηκαν μαζί με άλλους συμμάχους, ενώ σ' αυτή την αντιπαράθεση η Αθηναίοι νίκησαν εκτιθέμενοι στον κίνδυνο μόνοι τους και μαχόμενοι εναντίον των άριστων από τους Έλληνες. Γιατί οι Βοιωτοί θεωρούνται ότι δεν υστερούν των υπολοίπων στο παραμικρό ως προς την αντοχή στις ταλαιπωρίες και στους πολεμικούς αγώνες. Εν πάση περιπτώσει, όταν οι Θηβαίοι αργότερα αντιμετώπισαν μόνοι τους τους Λακεδαιμονίους όλους και τους συμμάχους τους στα Λεύκτρα και στη Μαντινεία 9 8 , κατέκτησαν τη μέγιστη δόξα για την ανδρεία τους και έγιναν, ανέλπιστα, ηγεμόνες όλης της Ελλάδας. Κανένας όμως από τους συγγραφείς 9 9 , παρ ' όλο που τούτη η μάχη έχει γίνει ξακουστή, δεν περιέγραψε ούτε τον τρόπο που διεξήχθη ούτε τη διάταξη των δυνάμεων. Ο Μυρωνίδης λοιπόν, μετά τη λαμπρή του νίκη επί των Β ο ι ω τ ώ ν , έγινε εφάμιλλος των επιφανέστερων αρχηγών πριν από αυτόν, δηλαδή του Θεμιστοκλή, του Μιλτιάδη και του Κίμωνα. Μετά τη νίκη του, ο Μυρωνίδης κατέλαβε την Τανάγρα μετά από πολιορκία, γκρέμισε τα τείχη της και, περνώντας μέσα από όλη τη Βοιωτία τη διασπούσε 1 0 0 και την κατέστρεφε, και μοιράζοντας τα λάφυρα στους στρατιώτες , τους γέμισε όλους με αδρά οφέλη.

83. Οι Βοιωτοί , οργισμένοι για την καταστροφή της χώρας τους, συσπειρώθηκαν πανδημεί και μετά από στρατολόγηση συγκέντρωσαν μεγάλη δύναμη. Όταν έγινε μάχη στα Οινόφυτα της Βοιωτίας και αφού και οι δυο πλευρές υπέμειναν τον κίνδυνο με γενναία καρδιά, πέρασαν όλη την

225


226


ημέρα στη μάχη. Όταν όμως , αν και με μεγάλη δυσκολία, οι Αθηναίοι κατατρόπωσαν τους Βοιωτούς , ο Μυρωνίδης έγινε κυρίαρχος όλων των πόλεων της Βοιωτίας , με εξαίρεση τις Θήβες. Στη συνέχεια, αφού πήρε τον στρατό του από τη Βοιωτία, εκστράτευσε εναντίον των Λοκρών , των ονομαζόμενων Οπουντίων 1 0 1 . Αφού τους υπέταξε μετά από έφοδο και πήρε ομήρους, εισέβαλε στην Παρνασία. Αφού νίκησε και τους Φωκείς, όπως είχε κάνει με τους Λοκρούς, πήρε ομήρους και ανέβηκε στη Θεσσαλία, κατηγορώντας τους Θεσσαλούς για την προδοσία που είχαν διαπράξει και προστάζοντας τους να δεχτούν πίσω τους εξόριστους. Όταν όμως οι Φαρσάλιοι δεν τον δέχτηκαν, άρχισε να π ο λιορκεί την πόλη. Επειδή δεν μπορούσε να πάρει την πόλη με τη βία, και οι Φαρσάλιοι άντεχαν για πολύ χρόνο την πολιορκία, παραιτήθηκε για την ώ ρ α από τα σχέδια του για τη Θεσσαλία και επέστρεψε στην Αθήνα. Ο Μυρωνίδης λοιπόν, έχοντας επιτελέσει μέσα σε λίγο χρόνο μεγάλες πράξεις, απέκτησε ευρύτατη φήμη μεταξύ των συμπολιτών του. Αυτά λοιπόν έγιναν κατά τη διάρκεια ετούτου του χρόνου.

84. Όταν στην Αθήνα ήταν άρχοντας ο Καλλίας 1 0 1 " , από τους Ηλείους έγινε η τέλεση της ογδοηκοστής πρώτης Ολυμπιάδας, κατά την οποία νίκησε στον αγώνα δρόμου ο Πολύμναστος ο Κυρηναίος, ενώ στη Ρ ώ μ η ύπατοι ήταν ο Σερούιος Σουλπίκιος και ο Πούπλιος Ουολούμνιος Αμεντί-νος. Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, ο Τολμίδης, που είχε τεθεί επικεφαλής της ναυτικής δύναμης και σ υ ναγωνιζόταν σε ανδρεία και δόξα τον Μυρωνίδη, προσπαθούσε με ζήλο να κάνει κάποιο σπουδαίο κατόρθωμα. Έτσι, μια που εκείνη την εποχή κανείς δεν είχε προηγουμένως πορθήσει τη Λακωνία , παρότρυνε τον δήμο των Αθηνών να ερημώσουν τη χώρα των Σπαρτιατών και υποσχό-

227


228


ταν ότι παίρνοντας χίλιους οπλίτες στις τριήρεις, θα λεηλατούσε μ' αυτούς τη Λακωνία και θα ταπείνωνε τη δόξα των Σπαρτιατών . Όταν οι Αθηναίοι συγκατατέθηκαν, ο Τολμίδης, θέλοντας να βγάλει κρυφά περισσότερους οπλίτες, μηχανεύτηκε το παρακάτω τέχνασμα. Οι πολίτες εννοούσαν να κατατάξει στο εκστρατευτικό σ ώ μ α τους νέους που βρίσκονταν στην ακμή της ηλικίας τους και είχαν τα πιο εύρωστα σ ώ μ α τ α , ο Τολμίδης όμως , προσπαθώντας να μην πάρει στην εκστρατεία τους χίλιους μόνο που είχαν οριστεί, πλησίαζε κάθε νέο που υπερείχε σε ρώμη και του έλεγε ότι σκόπευε να τον στρατολογήσει, θα ήταν λοιπόν καλύτερα, έλεγε, να στρατευτεί εθελοντικά παρά να φανεί ότι αναγκάστηκε να το κάνει επειδή προσκλήθηκε βάσει καταλόγων. Όταν με αυτό το επιχείρημα κατάφερε να πείσει πάνω από τρεις χιλιάδες και έβλεπε ότι οι υπόλοιποι νέοι δεν επεδείκνυαν προθυμία, στρατολόγησε τότε τους χίλιους που είχε συμφωνήσει από τους υπόλοιπους. Όταν ολοκληρώθηκαν και οι υπόλοιπες προετοιμασίες για την εκστρατεία, σάλπαρε με πενήντα τριήρεις και τέσσερις χιλιάδες οπλίτες. Αφού κατέπλευσε στη Μεθώνη της Λακωνίας , κατέλαβε την περιοχή, κι όταν οι Λακεδαιμόνιοι έσπευσαν σε βοήθεια, ο Τολμίδης απέσυρε τον στρατό του και πλέοντας κατά μήκος της ακτής του Γυθείου, του επινείου των Λακεδαιμονίων, υπέταξε και αυτή την πόλη και, αφού έβαλε φωτιά στα νεώρια των Λακεδαιμονίων, ρήμαξε τη χ ώ ρ α . Από εκεί σάλπαρε για τη Ζάκυνθο της Κεφαλλονιάς. Αφού την υπέταξε και πήρε με το μέρος του όλες τις πόλεις της Κεφαλλονιάς, πέρασε απέναντι και κατέπλευσε στη Ναύπακτο. Την κατέλαβε και αυτή επίσης μετά από έφοδο και εγκατέστησε εκεί τους επιφανείς Μεσ -σηνίους, τους οποίους οι Λακεδαιμόνιοι είχαν αφήσει ελεύθερους μετά από συνθήκη, γιατί εκείνη την εποχή οι Λ α κεδαιμόνιοι είχαν τελικά νικήσει τόσο τους Είλωτες όσο

229


230


και τους Μεσσήνιους, με τους οποίους βρίσκονταν σε π ό λεμο επί μεγάλο χρονικό δ ιάστημα 1 0 2 , και άφησαν τους Μεσσήνιους να φύγουν από την Ιθώμη μετά από συνθήκη, αλλά τους Είλωτες 1 0 3 , αφού τιμώρησαν τους υπεύθυνους της αποστασίας , τους υπόλοιπους τους υποδούλωσαν.

85. Επί άρχοντος Αθηναίων Σ ω σ ι σ τ ρ ά τ ο υ 1 0 3 " , οι Ρ ω μαίοι κατέστησαν υπάτους τον Πούπλιο Ουαλέριο Ποπλι-κόλα και τον Γάιο Κλώδιο Ρήγιλλο. Επί των ημερών τους, ο Τολμίδης βρισκόταν στη Βοιωτία , και οι Αθηναίοι κα τέστησαν στρατηγό τον Περικλή, τον γιο του Ξάνθιππου, άνδρα ευγενούς καταγωγής , και δίνοντας του πενήντα τριήρεις και χίλιους οπλίτες τον έστειλαν στην Πελοπόννησο. Αυτός ερήμωσε μεγάλο μέρος της Πελοποννήσου και περνώντας στη συνέχεια στην Ακαρνανία πήρε με το μέρος του όλες τις πόλεις, με εξαίρεση τις Οινιάδες. Κατά τη διάρκεια εκείνης της χρονιάς, οι Αθηναίοι ήλεγχαν μεγάλο αριθμό πόλεων και κατέκτησαν μεγάλη δόξα για ανδρεία και στρατηγική ικανότητα.

86. Όταν άρχοντας των Αθηνών ήταν ο Αρίστων 1 0 3 1 3 , οι Ρωμαίοι κατέστησαν υπάτους τον Κόιντο Φάβιο Ουιβου-λανό και τον Λεύκιο Κορνήλιο Κουριτίνο. Ε π ' αυτών, οι Αθηναίοι και οι Πελοποννήσιοι έκαναν πενταετή εκεχειρία την οποία από πλευράς Αθηναίων συνήψε ο Κίμων ο Αθηναίος. Στη Σικελία, ξέσπασε πόλεμος ανάμεσα στους Ε-γεσταίους και τους Λιλυβαίτες για μια περιοχή κοντά στον Μάζαρο ποταμό ' σε ισχυρή μάχη που έγινε, σκοτώθηκαν πολλοί και από τις δυο πλευρές, αλλά οι πόλεις δεν έπαψαν τον ανταγωνισμό τους. Μετά την πολιτογράφηση που είχε γίνει στις πόλεις και τον αναδασμό των γαιών, επειδή οι περισσότεροι είχαν πολιτογραφηθεί χωρίς συγκεκριμένο σχέδιο και με τυχαίο τρόπο, οι πόλεις νοσούσαν και άρχι-

231


232


σαν πάλι πολιτικές έριδες και ταραχές. Το κακό επικράτησε περισσότερο στις Συρακούσες. Γιατί κάποιος ονόματι Τυνδαρίδης, άνθρωπος γεμάτος θράσος και αλόγιστη τόλμη, άρχισε π ρ ώ τ α να συγκεντρώνει γύρω του πολλούς φτωχούς και να τους οργανώνει σε σ ώ μ α , κάνοντας τους προσωπικούς του σωματοφύλακες έτοιμους για την επιβολή τυραννικού πολιτεύματος. Μετά από αυτά όμως , όταν έγινε πια φανερό ότι ορεγόταν να γίνει δυνάστης, υποβλήθηκε σε δίκη και καταδικάστηκε σε θάνατο. Καθώς όμως οδηγούνταν στη φυλακή, εκείνοι που είχαν δεχτεί τις φροντίδες του συσπειρώθηκαν και πιάστηκαν στα χέρια μ' εκείνους που τον συνόδευαν. Στην πόλη επικράτησαν τ α ραχές. Οι πιο καλλιεργημένοι από τους πολίτες συσπειρώθηκαν και αρπάζοντας όλοι μαζί τους εξεγερμένους τους σκότωσαν μαζί με τον Τυνδαρίδη. Επειδή αυτό έγινε πολλές φορές και υπήρχαν άνθρωποι που επιθυμούσαν το τ υ ραννικό πολίτευμα, ο δήμος οδηγήθηκε σε μίμηση των Αθηναίων και στη θέσπιση νόμου παραπλήσιου με εκείνον που είχαν θεσπίσει οι Αθηναίοι περί οστρακισμού.

87. Στους Αθηναίους, κάθε πολίτης έπρεπε να γράψει σε « όστρακο» το όνομα εκείνου που, κατά τη γνώμη του , ήταν περισσότερο ικανός να επιβάλει τυραννικό πολίτευμα στους πολίτες" στους Συρακούσιους ο έχων την παραπάνω δυνατότητα έπρεπε να γραφτεί σε φύλλο ελιάς. Μετά την καταμέτρηση των φύλλων, εκείνος που είχε λάβει τα περισσότερα έπρεπε να εξοριστεί για πέντε χρόνια. Με αυτό τον τρόπο πίστευαν ότι θα ταπείνωναν το φρόνημα των πιο ισχυρών ανδρών στις πατρίδες τους. Γενικά, δεν επέβαλαν τιμωρία σ' αυτούς που παρανομούσαν για κάποια δόλια πράξη, αλλά επέβαλαν την ταπείνωση στη δύναμη και την αυξανόμενη ισχύ αυτών των ανδρών. Οι Αθηναίοι, λοιπόν, είχαν ονομάσει αυτό το είδος των νομοθετικών διατάξεων

233


234


«οστρακισμό» , από τον τρόπο που γινόταν, ενώ οι Συρα κούσιοι «πεταλ ισμό» 1 0 4 . Στους Αθηναίους αυτός ο νόμος διατηρήθηκε επί πολύ καιρό, ενώ στους Συρακούσιους καταλύθηκε σύντομα για τις εξής αιτίες. Εφόσον οι άντρες με τη μεγαλύτερη επιρροή εξορίζονταν, οι πιο αξιοσέβαστοι πολίτες και εκείνοι που μπορούσαν λόγω της π ρ ο σ ω πικής τους αρετής να αναμορφώσουν πολλά από τα κοινά, απείχαν από τα δημόσια πράγματα , περνούσαν τη ζ ω ή τους ιδιωτεύοντας φοβούμενοι τον νόμο και φροντίζοντας την προσωπική τους περιουσία έκλιναν προς την απόλαυση και την πολυτέλεια, ενώ αντίθετα οι πιο δόλιοι από τους πολίτες και αυτοί που διακρίνονταν για το θράσος τους φρόντιζαν για τα δημόσια πράγματα και προέτρεπαν τα πλήθη προς ταραχές και εξεγέρσεις. Έ τ σ ι , επειδή γίνονταν πάλι εμφύλιες έριδες και οι μάζες εκτρέπονταν σε φιλονικίες, η πόλη άρχισε και πάλι να πέφτει σε συνεχείς και μεγάλες ταραχές, γιατί πλεόναζαν οι δημαγωγοί και οι συκοφάντες, οι νεότεροι ασκούνταν στη δεινότητα του λόγου και, γενικά, το πλήθος αντάλλαζε τον παλιό και χρηστό τρόπο ζωής με τις φαύλες ασχολίες" ως προς τις περιουσίες πρόκοβαν, λόγω της ειρήνης, αλλά σε σχέση με την ομόνοια και τη δίκαιη συμπεριφορά υπήρχε ελάχιστη φροντίδα. Σαν αποτέλεσμα, οι Συρακούσιοι άλλαξαν γνώμη και κατέλυσαν τον νόμο περί πεταλισμού, αφού τον χρησιμοποίησαν για λίγο χρόνο. Έ τ σ ι λοιπόν είχαν τα πράγματα στη Σικελία.

88. Όταν άρχοντας στην Αθήνα ήταν ο Λυσικράτης 1 0 4 " , στη Ρ ώ μ η εξελέγησαν ύπατοι ο Γάιος Ναύτιος Ρούτιλος και ο Λεύκιος Μινούκιος Καρουτιανός. Επί των ημερών τους, ο στρατηγός των Αθηναίων Περικλής, έκανε απόβα ση στην Πελοπόννησο και ερήμωσε τη χώρα των Σ ι κ υ ω νίων. Όταν οι Σικυώνιοι βγήκαν με τη σειρά τους πανδη-

235

/ ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ

236


μεί εναντίον του και έγινε μάχη, ο Περικλής νίκησε και, αφού σκότωσε πολλούς κατά τη φυγή τους, τους έκλεισε στην πόλη τους και τους πολιόρκησε. Κάνοντας επιθέσεις στα τείχη και μη μπορώντας να καταλάβει την πόλη, όταν, επιπλέον, οι Λακεδαιμόνιοι έστειλαν βοήθεια στους πολιορκημένους, πήρε τον στρατό του και έφυγε από τη Σικυώνα. Μετά, έπλευσε στην Ακαρνανία και, αφού διέτρεξε την περιοχή των Οινιαδών και συγκέντρωσε πλήθος λαφύρων, απέπλευσε από την Ακαρνανία. Στη συνέχεια, ήρθε στη Χερόννησο 1 0 5 και μοίρασε τη γη σε χίλιους πολίτες. Ενώ συνέβαιναν αυτά, ο Τολμίδης, ο άλλος στρατηγός , περνώντας στην Εύβοια . . . 1 0 6 τη γη των Ναξίων μοίρασε σε άλλους χίλιους πολίτες. Στη Σικελία τ ώ ρ α , επειδή οι Τυρρηνοί λυμαίνονταν τη θάλασσα, οι Συρακούσιοι εξέλεξαν ναύαρχο τον Φάυλο και τον έστειλαν στην Τυρρηνία. Εκείνος απέπλευσε και στην αρχή πόρθησε το νησί που ονομάζεται Αιθάλεια 1 0 7 , αλλά αφού δέχτηκε κρυφά χρήματα από τους Τυρρηνούς, απέπλευσε για τη Σικελία χωρίς να διαπράξει κάτι αξιόλογο. Οι Συρακούσιοι, αφού τον καταδίκασαν ως προδότη και-τον εξόρισαν, τοποθέτησαν άλλο στρατηγό, τον Απελλή, τον οποίο έστειλαν εναντίον των Τυρρηνών με εξήντα τριήρεις. Αυτός , μετά από επιδρομές στην παραθαλάσσια Τυρρηνία, πέρασε στην Κύρνο 1 0 8 που εκείνη την εποχή κατεχόταν από τους Τυρρηνούς. Αφού αφάνισε το μεγαλύτερο μέρος του νησιού και υπέταξε την Αιθάλεια, επανήλθε στις Συρακούσες φέρνοντας πλήθος αιχμαλώτων και ουκ ολίγα λάφυρα. Μετά από αυτά, ο Δουκέτιος, ο αρχηγός των Σικελών, συγκέντρωσε όλες τις ομοεθνείς πόλεις, πλην της 'Τβλας , σε μια και κοινή συμπολιτεία. Καθώς ήταν δραστήριος άνθρωπος και επιθυμούσε να κάνει καινούρια πράγματα , αφού συγκέντρωσε από το Κοινό των Σικελών αξιόλογη δύναμη, μετέφερε τις Μένες, που ήταν η πατρίδα του, στην πεδιάδα,

237


238


και κοντά στο τέμενος των ονομαζόμενων Π άλικων 1 0 9 έχτισε πόλη αξιόλογη την οποία ονόμασε Παλική από τους θεούς που προαναφέραμε.

89. Μια που κάναμε μνεία τούτων των θεών, δεν πρέπει να παραλείψουμε να μιλήσουμε για την παλαιότητα αλλά και την απίστευτη φύση του ιερού και, γενικά, την ιδιαιτερότητα των ονομαζόμενων κρατήρων 1 1 0 . Ο μύθος λέει π ω ς τούτο το τέμενος ξεπερνάει τα άλλα σε αρχαιότητα και ιερότητα, καθώς παραδίδονται πολλά παράδοξα που συμβαίνουν σ ' αυτό. Π ρ ώ τ α π ρ ώ τ α , υπάρχουν κρατήρες που δεν είναι καθόλου μεγάλοι σε μέγεθος, αλλά εκτινάσσουν εξαίσιες πηγές από αμύθητα βάθη, και η φύση τους είναι παραπλήσια με εκείνη των λεβήτων που θερμαίνονται υπερβολικά από ισχυρή φωτιά και εκτινάσσουν καυτό νερό. Το νερό λοιπόν που εκτινάσσεται δίνει την εντύπωση ότι είναι καυτό, ω σ τ ό σ ο αυτό δεν είναι απολύτως γ ν ω σ τ ό , επειδή κανείς δεν τολμάει να το αγγίξει" η εκτίναξη των νερών προκαλεί τόσο μεγάλο δέος, ώ σ τ ε θεωρείται π ω ς το φαινόμενο οφείλεται σε κάποια θεϊκή δύναμη. Γιατί το νερό έχει έντονη οσμή θειαφιού, ενώ από το χάσμα βγαίνει δυνατή και τρομερή βοή. Πιο παράδοξο ακόμα είναι ότι το νερό ούτε ξεχειλίζει ούτε μειώνεται, αλλά έχει τέτοια κίνηση και ένταση στη ροή του που το σηκώνει σε θαυμαστό ύψος. Καθώς στο τέμενος υπάρχει τόσο θείο μεγαλείο, εκεί δίνονται οι πιο σημαντικοί όρκοι, κι εκείνους που επιορκούν γρήγορα τους περιμένει η τιμωρία της θεϊκής δύναμης, γιατί μερικοί φεύγουν από το τέμενος έχοντας στερηθεί την όραση τους. Επειδή ο φόβος για τις θεότητες είναι μεγάλος, εκείνοι που εγείρουν αξιώσεις , οταν καταβάλλονται από κάποιον που κατέχει ανώτερη θέση, εκδικάζουν τις αξιώσεις τους βάσει της προκαταρκτικής εξέτασης των μαρτύρων που στηρίζεται σε όρκους που λαμ-

239


240


βάνονται στο όνομα αυτών των θεοτήτων. Εδώ και κάμποσα χρόνια, τούτο το τέμενος τηρείται ως άσυλο και παρέχει μεγάλη βοήθεια σε άτυχους δούλους που έχουν πέσει σε σκληρούς αφέντες, γιατί οι αφέντες δεν έχουν το δικαίωμα να απομακρύνουν βίαια εκείνους που έχουν καταφύγει σ' αυτό, και οι δούλοι παραμένουν εκεί προφυλαγμένοι από κινδύνους, μέχρι οι αφέντες τους, αφού τους πείσουν ότι θα συμπεριφερθούν με ανθρωπιά και δώσουν ένορκες εγγυήσεις ότι θα τηρήσουν τα συμφωνημένα, τους πάρουν. Δεν αναφέρεται μάλιστα κανείς από αυτούς που έδωσαν τέτοια εγγύηση στους δούλους, που να την παρέβη, τόσο αξιόπιστους κάνει απέναντι στους δούλους τους όσους ορκίστηκαν ο φόβος των θεοτήτων. Το τέμενος βρίσκεται σε πεδιάδα ταιριαστή για θεούς και είναι κατάλληλα στολισμένο με στοές και άλλα οικήματα. Ας μας αρκέσουν όμως τα όσα είπαμε σχετικά με αυτά και ας επιστρέψουμε στη συνέχεια της προηγούμενης αφήγησης μας.

90. Ο Δουκέτιος λοιπόν, αφού ίδρυσε την Γίαλική και την περιέβαλε με ισχυρό τείχος, μοίρασε σε κλήρους τη γύρω περιοχή. Η πόλη αυτή, λόγω της γονιμότητας του εδάφους και του πλήθους των κατοίκων, αναπτύχθηκε γρήγορα. Δεν ευημέρησε όμως για μεγάλο διάστημα, αλλά ισοπεδώθηκε και παρέμεινε ακατοίκητη μέχρι τα χρόνια μας, αλλά σχετικά με αυτά θα γράψουμε λεπτομερώς στην αντίστοιχη χρονική περίοδο 1 1 1 .

Έ τ σ ι λοιπόν είχαν τα πράγματα στη Σικελία. Στην Ιταλία τ ώ ρ α , πενήντα οκτώ χρόνια μετά την εκ θεμελίων καταστροφή της Συβάρεως από τους Κροτωνιάτες, ένας Θεσσαλός 1 1 2 , αφού συγκέντρωσε τους Συβαρίτες που είχαν απομείνει, ίδρυσε από την αρχή τη Σύβαρη , που κείται ανάμεσα σε δυο ποταμούς, τον Συβάρη και τον Κράθη. Επειδή η γη που κατείχαν ήταν εύφορη, μεγάλωσαν γρή-

241


242


γορα τις περιουσίες τους. Κατείχαν όμως την πόλη για λίγα μόνο χρόνια και μετά εκδιώχθηκαν πάλι από τη Συβαρη ' σχετικά με αυτά θα επιχειρήσουμε να δώσουμε λεπτομερή περιγραφή στο επόμενο βιβλίο 1 1 3 .

[Το Ιο έτος της 82ης Ολυμπιάδας, το 452 π .Χ . λείπει.]

91. Όταν άρχοντας των Αθηνών ήταν ο Αντίδοτος 1 1 3 α , οι Ρωμαίοι κατέστησαν υπάτους τον Λεύκιο Ποστούμιο και τον Μάρκο Οράτιο. Ε π ' αυτών, ο Δουκέτιος, που είχε την ηγεμονία των Σικελών, κατέλαβε την Αίτνα, αφού δολοφόνησε τον αρχηγό της, και στη συνέχεια βάδισε με στρατό στη χώρα των Ακραγαντίνων και πολιόρκησε το Μότυο που είχε φρουρά Ακραγαντίνων. Όταν οι Ακραγαντίνοι και οι Συρακούσιοι έσπευσαν σε βοήθεια, συνήψε μάχη μαζί τους και, αφού αναδείχτηκε καλύτερος, τους εξεδίωξε και τους δυο από τα στρατόπεδα τους. Επειδή όμως ερχόταν ο χειμώνας, χωρίστηκαν και επέστρεψαν στις πατρίδες τους. Οι Συρακούσιοι όμως , τον στρατηγό Βόλκωνα που ήταν ο υπεύθυνος της ήττας και τον οποίο θεώρησαν ότι είχε συνεργαστεί κρυφά με τον Δουκέτιο, τον καταδίκασαν ως προδότη και τον εκτέλεσαν. Με την αρχή του καλοκαιριού, όρισαν αλλο στρατηγό τον οποίο, αφού του έδωσαν αξιόλογο στρατό , πρόσταξαν να πολεμήσει μέχρι τέλους τον Δουκέτιο. Αυτός , βαδίζοντας με τον στρατό του, βρήκε τον Δουκέτιο στρατοπεδευμένο κοντά στις Νομές. Ακολούθησε μεγάλη μάχη εκ παρατάξεως και, ενώ πολλοί έπεφταν και από τις δυο πλευρές, με μεγάλο κόπο οι Συρακούσιοι κατάφεραν να κατατροπώσουν τους Σικελούς και να σκοτώσουν πολλούς κατά τη φυγή τους. Α π ό αυτούς που ξέ φυγαν, οι περισσότεροι σώθηκαν στα φρούρια των Σικε λών, ενώ μερικοί επέλεξαν να μοιραστούν τις ελπίδες του Δουκέτιου. Ενώ συνέβαιναν αυτά, οι Ακραγαντίνοι εξανάγκασαν σε παράδοση το φρούριο του Μότυου που το κατεί-

243


244


χαν οι Σικελοί που ήταν με τον Δουκέτιο, και παίρνοντας τον στρατό τον οδήγησαν στους Συρακούσιους, που είχαν ήδη νικήσει, και στρατοπέδευσαν μαζί. Ο Δουκέτιος, που είχε συντριβεί ολοκληρωτικά από την ήττα, καθώς άλλοι από τους στρατιώτες του τον εγκατέλειπαν κι άλλοι συνωμοτούσαν εναντίον του, περιήλθε σε έσχατη απόγνωση.

92. Τέλος, βλέποντας τους φίλους που είχαν απομείνει έτοιμους να τον βάλουν στο χέρι, τους πρόλαβε και ξεφεύγοντας νύχτα έφτασε έφιππος στις Συρακούσες. Ενώ ήταν ακόμη νύχτα, μπήκε στην αγορά των Συρακούσιων και αφού κάθισε στους βωμούς έγινε ικέτης της πόλης, παραδίδοντας τόσο τον εαυτό του όσο και τη χώρα της οποίας ήταν κυρίαρχος, στους Συρακούσιους. Όταν το πλήθος άρχισε να συρρέει στην αγορά λόγω του απροσδόκητου γεγονότος, οι άρχοντες συγκάλεσαν συνέλευση και έθεσαν προς απόφαση το τι έπρεπε να κάνουν σε σχέση με τον Δουκέτιο. Μερικοί λοιπόν από αυτούς που συνήθιζαν να δημηγορούν συμβούλευαν να τον τιμωρήσουν ως εχθρό και να του επιβάλουν την κατάλληλη τιμωρία για τα σφάλματα του. Οι πιο καλλιεργημένοι όμως από τους πρεσβύτερους δήλωσαν ότι έπρεπε να χαρίσουν τη ζωή στον ικέτη και να σεβαστούν την τύχη και τη θεία δίκη, γιατί δεν έπρεπε να εξετάσουν τι άξιζε να πάθει ο Δουκέτιος αλλά τι πρέπει να πράξουν οι Συρακούσιοι. Διότι δεν είναι σ ω στό να σκοτώσουν κάποιον που τον εγκατέλειψε η τύχη του, ενώ το να διαφυλάξουν την ευσέβεια προς τους θεούς και τη ζωή του ικέτη είναι αντάξιο της μεγαλοψυχίας του δήμου. Με μια φωνή, λες, ο δήμος άρχισε να βοά απ ' όλες τις μεριές να χαριστεί η ζωή του ικέτη. Οι Συρακούσιοι, λοιπόν, απάλλαξαν από την τιμωρία τον Δουκέτιο, τον έστειλαν στην Κόρινθο και, προστάζοντας τον να περάσει εκεί τη ζωή του, έστειλαν μαζί του τα κατάλληλα μέσα για

245


246


τη συντήρηση του. — Αφού βρισκόμαστε τ ώ ρ α στη χρονιά που προηγήθηκε της εκστρατείας των Αθηναίων εναντίον της Κύπρου υπό την αρχηγία του Κίμωνα, τελειώνουμε εδώ τούτο το βιβλίο σύμφωνα με τη δήλωση που κάναμε στην αρχή τ ο υ " 4 .

247

1. Δηλαδή, το βιβλίο καλύπτει τα έτη 480—451 π .Χ . 2. Από την Ασία στην Ευρώπη μέσω του βόρειου Αι

γαίου. 2α. Η πιο σημαντική από τις πόλεις της Αιολίδας στη

Μ. Ασία . 3. Η προσφορά «γης και ύδατος» ήταν ένδειξη υποτέ

λειας ή μη αντίστασης. 4. Ο Περσικός στόλος είχε καταστραφεί το 492 π .Χ . έ ξω

από το ακρωτήριο του Α θ ω . 5. Το όνομα Ευαίνετος παραδίδει ο Ηρόδοτος (Ζ 173)' τα

χειρόγραφα παραδίδουν Συνετός. 6. Οι κάτοικοι της Μαλίας στη Φθιώτιδα κι όχι της νή

σου Μήλος. 7. Αρχαιοελληνικά φύλα που κατοικούσαν στη Θεσσαλία

και στη Στερεά Ελλάδα. 8. Δηλαδή όλες οι πόλεις που μετείχαν της συμμαχίας. 9. Μολονότι η ύπαρξη αυτής της διώρυγας έχει αμφι

σβητηθεί τόσο κατά την αρχαιότητα όσο και κατά τη σύγχρονη εποχή, την επιβεβαιώνει ο Θουκυδίδης, ενώ κάποια ίχνη της φαίνονται ακόμη.

10. Ο Δορίσκος ήταν παραθαλάσσια πεδιάδα και ομώνυμη πόλη με ισχυρότατο φρούριο, δυτικά του ποταμού 'Εβρου, στη χώρα των Κικόνων. Το φρούριο είχε χτίσει ο Δαρείος

251

ΣΧΟΛΙΑ

το 512 π.Χ. Αργότερα, ο Τραϊανός έκτισε εκεί την Τραϊα-νούπολη. Σήμερα αποτελεί κοινότητα του νομού Έ β ρ ο υ .

11. Στην είσοδο της Μαύρης Θάλασσας , γνωστές αλλιώς ως «Συμπληγάδες Πέτρες» . Το Τριόπιο είναι ακρωτήριο της Καρίας και το Σούνιο της Αττικής. Τα νησιά που πε ρικλείονται από αυτά τα τρία είναι τα νησιά του Αιγαίου.

12. Οι «τριηκόντοροι» ήταν πλοία με τριάντα κωπηλάτες , δεκαπέντε από κάθε πλευρά, σε μονή σειρά. Η «τριήρης», με τις τρεις σειρές κωπηλάτες στην καθε πλευρά, ηταν τοτε ακόμη σχετικά νέος τύπος πλοίου.

13. Υπόλοιπα του κρηπιδώματος του αρχαίου λιμένα της Ακάνθου υπάρχουν ακόμη στη λιμάνι της σύγχρονης Ιερισσού στον ν. Χαλκιδικής.

14. Η εκδοχή του Ηρόδοτου (Ζ 223) είναι διαφορετική, καθώς παραδίδει ότι οι Πέρσες επιτέθηκαν πρώτοι .

15. Αναφέρεται στην νίκη των Θηβαίων επί των « Ε π τ ά » που τους κόστισε ακριβά, η οποία περιγράφεται στο βιβλίο Δ ' 65.

16. Ο Ηρόδοτος (Η 4) λέει ότι οι κάτοικοι της Εύβοιας ζήτησαν από τον στόλο να παραμείνει στο Αρτεμίσιο, μέχρι να μπορέσουν να πάρουν τις οικογένειες και τα πράγματα τους από το νησι.

17. Ο ναός της Προναίας Αθηνάς βρισκόταν ακριβώς έ ξω από το ιερό του Απόλλωνα (Παυσανίας, I 8 6).

18. Ο Ηρόδοτος (Ζ 168) λέει το ίδιο πράγμα για τους Κερκυραίους αλλά με μεγαλύτερη καυστικότητα. Αργότε ρα ισχυρίστηκαν ότι τα μελτέμια τους εμπόδισαν να περάσουν τον Κάβο Μαλιά.

19. Το τέμενος της Αθηνάς ήταν ολόκληρη η Ακρόπολη. 20. Το Ηράκλειο ήταν ιερό του Ηρακλή στο σημείο της

ξηράς όπου μόνο ένα στενό πέρασμα χώριζε το νησί από την Αττική (Πλούταρχος, Θεμιστοκλής, 13 1).

21. Στον Ελλήσποντο - βλ. παραπάνω 3 6.

252

ΣΧΟΛΙΑ

22. Σ τ ο 28 4 μας λέει ότι το μέγεθος του στρατού ήταν «περισσότερες από διακόσιες χιλιάδες)), ενώ στο 30 1 ότι ήταν «περίπου πεντακόσιες χιλιάδες».

23. Παλέρμο. 24. Αν και ο Διόδωρος λέει πιο κάτω ότι ο Αμίλκας σκο

τώθηκε στη μάχη, ο Ηρόδοτος (Ζ 179) λέει ότι ρίχτηκε στη φωτιά ενώ έκανε σπονδές και πρόσφερε ολοκαυτώματα για να φέρει τη νίκη. Αν αυτός ο αυτοπυρπολισμός είναι αυθεντικός, ο θεός στον οποίο θυσίαζε ήταν πιθανότατα ο Φοινικικός Μελκάρθ, ο Βιβλικός Μολώχ .

25. Του Γέλωνα και των δυο αδελφών του, Ιέρωνα και Θρασύβουλου. Ο Διόδωρος , ως Σικελός, δεν αφήνει να του ξεφύγει η ευκαιρία να μεγεθύνει τα κατορθώματα των συμπατριωτών του.

26. Ο Ηρόδοτος (Ζ 166) λέει ότι η μάχη της Ιμέρας έλαβε χώρα την ίδια μέρα με τη μάχη της Σαλαμίνας.

27. Η «λίτρα» ή «λίβρα» ήταν μέτρο βάρους που χρησιμοποιούσαν στον αρχαίο ρωμαϊκό κόσμο . Αρχικά διαιρούνταν σε 10 και αργότερα σε 12 ουγγιές και κάθε ουγγιά σε 24 «σκρουπουλα» ή «σκρίπτουλα» . Η ρωμαϊκή λίβρα αντιστι-χούσε σε βάρος 320 περίπου γραμμαρίων, ενώ η Σικελική σε βάρος 327,45 γραμμαρίων.

28. Αυτή η επευφημία αναγνώριζε τη διακυβέρνηση του ως συνταγματική και όχι ως «τυραννική».

29. Οι δυο κύριες θεότητες της Σικελίας" βλ. Βιβλίο Ε 2. 30. Τα Σχόλια στον Πυθιόνι,κο (Α 1 152) του Πινδάρου,

δίνουν το επίγραμμα που αποδίδεται στον Σιμωνίδη. φαμι Γέλων', Ιέρωνα, Πολύζαλον, Θρασΰβουλον, παϊδας Δεινομένεος, τούς τρίποδας θε'μεναι εξ εκατόν λιτράν και πεντήκοντα ταλάντων Δαμαρετίον χρυσού, τάς δεκάτας δεκάταν βάρβαρα νικάσαντας έθνη' πολλάν δέ παρασχεΐν σνμμαχον Έλλασιν χειρ' ες έλενθερίαν.

253

ΣΧΟΛΙΑ

« Λ έ ω πως ο Γέλων, ο Ιέρων, ο Πολύζηλος και ο Θρασύβουλος,

γιοι του Δεινομενέος, αφιέρωσαν αυτούς τους τρίποδες από πενήντα τάλαντα και εκατό λίτρες Δαμαρέτιου χρυ

σού , που ήταν η δεκάτη της δεκάτης των λαφύρων τους από τη νίκη τους πάνω στα βαρβαρικά έθνη, όταν έδωσαν

ισχυρό στρατό να πολεμήσει στο πλευρό των Ελλήνων για ελευθερία».

30α. Το 479 π.Χ. 31. Αυτή η Ημέρα της Ελευθερίας εορταζόταν κάθε τέσ

σερα χρόνια στις Πλαταιές, πιθανώς στις 27 Αυγούστου. 32. Ο Λυκούργος, στο Κατά Λεωκράτονς 81, δίνει τον

ίδιο όρκο με κάποιες μικρές παραλλαγές, προσθέτοντας σ' αυτό το σημείο: «και θα εισπράξω μια δεκάτη από όλους όσοι επέλεξαν την πλευρά του βαρβάρου».

33. Ή τ α ν επομένως και αντιβασιλέας. 34. Το αριστείο δεν το πήρε η Σπάρτη ούτε ο Παυσανίας.

Ο Αριστείδης συμβούλεψε τους δικούς του να αφήσουν το θέμα στη δικαιοδοσία του συμβουλίου. Τελικά, το αριστείο δόθηκε στις Πλαταιές - πρβλ. Πλούταρχος, Αριστείδης 20 1-3.

35. Τον ίδιο τον χρυσό τρίποδα τον πήραν οι Φωκείς κατά τον Ιερό Πόλεμο. Τον μπρούντζινο κίονα ό μ ω ς , που είχε ύψος περίπου έξι μέτρα και αποτελούνταν από τρία πλεγμένα φίδια, τον πήρε ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος και υπάρχει ακόμη στο παλιό Ιπποδρόμιο στην Κωνσταντινούπολη. Φέρει τα ονόματα τριάντα μιας Ελληνικών πόλεων που έλαβαν μέρος στους Περσικούς πολέμους και οι πρώτες λέξεις της επιγραφής καθώς και η δήλωση του Θουκυδίδη (Α 132) δείχνουν ότι ήταν μνημείο για όλο τον πόλεμο και όχι μόνο για τη μάχη των Πλαταιών, όπως αφήνει να εννοηθεί ο Διόδωρος και όπως λέει καθαρά ο γεωγράφος Παυσανίας (Ε 23 1· I 13 9).

254

ΣΧΟΛΙΑ

36. Αυτή η επιγραφή απαντάται μόνο στο Διόδωρο και αποδίδεται με επιφύλαξη στον Σιμωνίδη.

37. Και τα δύο επιγράμματα αποδίδονται στον Σιμωνίδη. 38. Ο πατέρας του Περικλή. 39. Η διευκρίνιση έν Πλαταιαΐς θεωρείται οβελιστέα,

καθόσον στην αρχή της παραγράφου δηλώνεται ότι η ναυμαχία της Μυκάλης έγινε την ίδια μέρα με τη μάχη στις Πλαταιές.

40. Ο Έφορος , που απ ' όπου αντλεί εδώ ο Διόδωρος , ήταν Ί ω ν α ς και ως εκ τούτου υπερτονίζει τον ρόλο που έπαιξαν οι Σάμιοι και οι Μιλήσιοι στη νίκη.

41. Τους κρατούσαν οι Πέρσες ως εγγύηση της τήρησης των όρκων πίστης των ελληνικών πόλεων στους Πέρσες.

42. Τους Έλληνες που κατοικούσαν στα νησιά του Α ι γαίου.

43. Σπουδαία πολη κατα την αρχαιότητα και ομώνυμη χερσόνησος της Θράκης, στο στενώτερο σημείο του Ελλήσποντου, απέναντι από την Άβυδο . Το 479 π .Χ . την πολιόρ-ξησε και το επόμενο έτος την κατέκτησε ο Ξάνθιππος. Έκτοτε παρέμεινε σύμμαχος και φόρου υποτελής στους Αθηναίους.

44. Το 480 π.Χ. 44α. Το 478 π .Χ . 45. Τύραννος των Συρακουσών, 317-289 π.Χ. Ο Δ ι ό δ ω

ρος (Βιβλία ΙΘ ' , Κ Α ' , ΚΒ ' ) είναι η κύρια πηγή για τον βίο και την πολιτεία του. /

46. 485-478 και 478-467 π.Χ. αντίστοιχα. 47. Στην αναζήτηση τους για δομικά υλικά. 48. Στη Σπάρτη· προφανώς από τους εφόρους. 48α. Το 477 π .Χ . 49. Δηλαδή σύμμαχοι της Σπάρτης που συμμετείχαν

στην επιχείρηση. 50. Χωρίς αμφιβολία οι επαφές που εδραίωσε ο Αριστεί-

255

ΣΧΟΛΙΑ

δης εκείνη την εποχή και η εμπιστοσύνη που ενέπνεε έκανε τους Αθηναίους να του εμπιστευτούν το λεπτό έργο του προσδιορισμού της συμβολής της κάθε πόλης στη Συμπο λιτεία.

51. Το ιερό της Χαλκιοίκου Αθηνάς ήταν χτισμένο στην κορυφή του ψηλότερου λόφου της πόλης. Εσωτερικά οι τοίχοι του ήταν καλυμμένοι με χάλκινα ελάσματα που έφεραν πλήθος γλυπτών μυθολογικών παραστάσεων.

52. Ο Θουκυδίδης (Α 134) λέει ότι τον απομάκρυναν από τον ναό λίγο πριν πεθάνει για να μη μιανθεί το ιερό.

53. Δηλαδή, τον ναό του Απόλλωνα στη Δήλο . 54. Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη (Α 96) και τον Πλούταρ

χο ( Αριστείδης 24 3), όπως ορίστηκε αρχικά ο φόρος έφτανε τα τετρακόσια εξήντα τάλαντα τον χρόνο.

54α. Το 476 π .Χ . 55. Το παλαιότερο όνομα της Μεσσήνης στη Σικελία. 56. Τους κατοίκους της πόλης Νάξου , που βρισκόταν

στην ακτή βόρεια των Συρακουσών. 57. Το 408 π .Χ . 57α. Το 475 π .Χ . 58. Η Γερουσία της Σπάρτης αριθμούσε τριάντα μέλη. 59. Δηλαδή στην ξηρά και στη θάλασσα. 59α. Το 474 π .Χ . 59β. Το 473 π .Χ . 59γ. Το 472 π .Χ . 60. Στους Μεγαρείς της Ελλάδας σε αντίθεση με τους

Τβλαίους Μεγαρείς στη Σικελία. 61. Η κατά παράδοση χρονολογία αυτής της μάχης είναι

το 477 π.Χ. 62. Πρόκειται για τον πιο γνωστό θρύλο της πρώιμης

ρωμαϊκής ιστορίας, Ο Διόδωρος δίνει τη λογική εξήγηση ότι ήταν μια μάχη ανάμεσα στους Ρωμαίους και τους Ε-τρούσκους για τον έλεγχο της δεξιάς όχθης του Τίβερη,

256

ΣΧΟΛΙΑ

όπου έπεσαν πολλοί Φάβιοι. Κατά κάποιο τρόπο όμως οι γενιές των Φαβίων τροποποίησαν την ιστορία, ώ σ τ ε κατά τη μεταγενέστερη παράδοση μόνο οι Φάβιοι δίνουν τη μάχη της Ρ ώ μ η ς για τα «προγεφυρώματα» στον Τίβερη.

62α. Το 471 π .Χ . 63. Τον οστρακισμό εισηγήθηκε στην Αθήνα ο Κλεισθέ

νης και ψηφίστηκε το 507 π .Χ . , για πρώτη φορά εφαρμόστηκε είκοσι χρόνια αργότερα, το 488 π .Χ. , μετά την απομάκρυνση του τυράννου Ιππάρχου. Σύμφωνα μ' αυτόν, ο πο λίτης που θα συγκέντρωνε 6.000 όστρακα (θραύσματα α γ γείων τα οποία ανέκαθεν χρησιμοποιούνταν για τη χάραξη πρόχειρων σημειώσεων, ενώ μετά την εφαρμογή του νόμου του οστρακισμού, και για τη χάραξη του ονόματος του ο-στρακιστέου πολίτη) έπαιρνε προθεσμία 10 ημερών για να τακτοποιήσει τις υποθέσεις του και στη συνέχεια απομακρυνόταν για 10, στην αρχή, και για 5, αργότερα, χρόνια. Ο πολίτης διατηρούσε το δικαίωμα να καρπούται τα εισοδήματα από την περιουσία του και παρέμενε υπό την προστα σία των νόμων της πατρίδας του. Επρόκειτο, δηλαδή, για ποινή, ελαφρότερη από την «φυγή» (εξορία) .

64. Ο οστρακισμός του Θεμιστοκλή έλαβε χώρα κατά την περίοδο 472-470 π .Χ . και αυτή η επίθεση που δέχτηκε απο τους Σπαρτιάτες έγινε περίπου ένα χρόνο αργότερα. Ο Θουκυδίδης (Α 135) λέει ότι επρόκειτο να κληθεί στην Αθήνα για να δικαστεί, αλλά δεν είναι σαφές αν θα δικαζόταν ενώπιον της εκκλησίας του δήμου ή του Αρείου Πάγου . Οι σύγχρονοι συγγραφείς απορρίπτουν γενικά την αναφορά του Διόδωρου ότι η δίκη του θα γινόταν ενώπιον του Κοινού Συνεδρίου των Ελλήνων. Δεν είναι απίθανο ω σ τ ό σ ο να έγινε αυτή η πρόταση αρχικά από τους Σπαρτιάτες , αλλά να μην επέμειναν, όταν οι Αθηναίοι προσφέρθηκαν να τον ανακαλέσουν στην Αθήνα για να δικαστεί.

65. Βλ. 27 2.

257

ΣΧΟΛΙΑ

66. Δεν υπάρχει κάποια τέτοια αναφορά προηγουμένως. 67. Οι Λυγκηστές ήταν λαός της ΒΔ Μακεδονίας που

αρχικά αποτελούσε αυτόνομο βασίλειο, από βασιλείς που καυχιώνταν ότι κατάγονται από τους Βακχιάδες της Κορίνθου. Με τους βασιλιάδες της Μακεδονίας βρίσκονταν πότε σε καλές και πότε σε κακές σχέσεις, μέχρις ότου τους υπέταξε ο Φίλιππος Β' και προσάρτησε τη χ ώ ρ α τους στο μακεδόνικο κράτος.

68. Ο Πλούταρχος (Θεμιστοκλής, 26) τον αποκαλεί Νι-κογενη. Ο άνθρωπος που φιλοξένησε τον στρατό του Ξέρξη ονομάζεται Πύθιος από τον Ηρόδοτο (Ζ 27). Ο Θουκυδίδης δεν τον αναφέρει.

69. Του Δαρείου του Μεγάλου. 70. Αυτός ο γάμος του Θεμιστοκλή με ευγενή Περσίδα

αναφέρεται μόνο από τον Διόδωρο . 71. Το αίμα του ταύρου θεωρούνταν ισχυρό δηλητήριο

από τους αρχαίους, ω σ τ ό σ ο οι σχετικές έρευνες κατά τους νεωτέρους χρόνους απέδειξαν το αντίθετο.

72. Οι Αθηναίοι είχαν καταφύγει στη Σαλαμίνα μετά το πέρασμα των Περσών από τις Θερμοπύλες· βλ. 12 3.

72α. Το 470 π .Χ . 73. Περιγράφοντας τις επιτυχίες του Κίμωνα, ο Δ ι ό δ ω

ρος έχει συμπυκνώσει τα γεγονότα δέκα ετών σε ένα. Η Η ιών κατελήφθη το 476 π .Χ . και η μάχη του Ευρυμέδοντα έλαβε χώρα το 467 ή το 468 π.Χ.

74. Η Σκύρος ήταν αθηναϊκή κληρουχία που διέφερε από την αποικία κατά το ότι οι κληρούχοι δεν έχαναν την αθηναϊκή τους υπηκοότητα και δεν κατοικούσαν απαραίτητα στους κλήρους τους.

75. Πρέπει ίσως να υποθέσουμε ότι τα Ελληνικά ήταν η δεύτερη γ λ ώ σ σ α τους και επομένως δεν ήταν Ελληνικές ή τουλάχιστον ότι ο πληθυσμός τους ήταν μεικτός.

76. Στην Πισιδία.

258

ΣΧΟΛΙΑ

77. Το επίγραμμα αποδίδεται, στον Σιμωνίδη. 78. Το να κάνει κάποιος κάτι και με τα δυο του χέρια

σήμαινε ότι το έκανε με ζήλο και τέλεια" υπάρχει όμως και δεύτερη έννοια, ότι τα δυο «χέρια» ήταν ο στρατός και το ναυτικό.

79. Η χρονολογία του σεισμού είναι 464 π .Χ. , ενώ το έτος τα γεγονότα του οποίου παραθέτει ο Διόδωρος είναι το 469 π .Χ .

79α. Το 468 π .Χ . 80. Το γνωστό Ηραίο που κείται περίπου στο μέσον της

απόστασης μεταξύ Μυκηνών και Αργούς, στα βουνά νοτίως των Μυκηνών. Αργότερα περιείχε ένα φημισμένο χρυσελεφάντινο άγαλμα της Ή ρ α ς , έργο του Πολύκλειτου.

81. Τούτοι οι αγώνες γίνονταν αρχικά υπό την εποπτεία της πόλης Κλεωναί. Το ζήτημα λοιπόν της εποπτείας τους πρέπει να τέθηκε εκείνη την εποχή, δεδομένου ότι το Άργος είχε αναλάβει την εποπτεία μόλις το 460 π .Χ .

81α. Το 467 π .Χ . 81β. Το 466 π .Χ . 82. Βλ. παραπάνω 21. 83. Ο Δεινομένης είχε τέσσερις γιους, τον Γέλωνα, τον

Ιέρωνα, τον Πολύζηλο και τον Θρασύβουλο. 84. Η Αχραδινή ήταν το ύψωμα βόρεια της πόλης και το

νησί είναι η Ορτυγία, στην οποία βρίσκονταν τα ανάκτορα και τα δημόσια κτίρια.

85. Το τμήμα που συνδεόταν με την Αχραδινή στα δυτικά.

86. Τους Επιζεφύριους Λοκρούς, στο κάτω άκρο της Ιταλίας.

87. Το 406 π .Χ . Βλ. Βιβλίο Ι Γ ' 95. 88. Δήμαρχοι, όπως ονομάζονταν από τους Έλληνες συγ

γραφείς, ήταν οι προστάτες του πλήθους στη Ρ ώ μ η (tribuni plebis). Σύμφωνα με την παράδοση, δήμαρχοι κατεστάθη-

259

ΣΧΟΛΙΑ

σαν για πρώτη φορά το 494 π.Χ. Αρχικά ήταν δύο, αλλά το 449 π .Χ . (σύμφωνα με τον Κικέρωνα) αυξήθηκαν σε δέκα. Κύριο έργο τους ήταν να εμποδίζουν την εκτέλεση κάθε ανεπιεικούς απόφασης των αρχόντων της πόλης εναντίον ατόμου ή ατόμων του πλήθους.

88α. Το 465 π .Χ . 88β. Το 464 π .Χ . 89. Τα μεταλλεία του Παγγαίου, που έβγαζαν χρυσάφι

και ασήμι. Η κατάληψη αυτών των μεταλλείων από τον Φίλιππο τον Μακεδόνα το 357 π.Χ. , από τα οποία είχε ετήσια έσοδα 1000 τάλαντα, έθεσε την οικονομική βάση για την εξύψωση της Μακεδονίας σε μεγάλη δύναμη.

90. Της Δηλιακής Συμμαχίας· βλ. 47. 91. Στη μάχη του Δράβησκου ' βλ. Βιβλίο I B ' 68 2' Θου

κυδίδης, Α 100. 91α. Το 463 π .Χ . 91β. Το 462 π .Χ . 92. Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη (Α 10) ήταν τμήμα της

πόλης της Μέμφιδος. 92α. Το 461 π .Χ . 93. Περιοχή της Σικελίας, γύρω από την πόλη Μεσσήνη. 93α. Το 460 π .Χ . 94. Κατά τον Θουκυδίδη (Α 10), «οι περισσότεροι χάθη

καν» . 94α. Το 459 π .Χ . 95. Η πόλη Αλιείς ή Αλία βρίσκονταν στο στόμιο του

Αργολικού κόλπου, κοντά στην Ερμιόνη. Ο Θουκυδίδης (Α 105) λέει ότι οι Αθηναίοι ηττήθηκαν.

96. Νησί έξω από την Επίδαυρο. 96α. Το 458 π .Χ . 97. Αυτή ήταν η μάχη της Τανάγρας. Ο Θουκυδίδης (Α

108), σε αντίθεση με τον Δ ιόδωρο , λέει ότι οι Λακεδαιμόνιοι νίκησαν. Ό π ω ς και να έχει το πράγμα, επέστρεψαν στην

260

ΣΧΟΛΙΑ

πατρίδα τους δια του Ισθμού χωρίς άλλη αντίσταση από την πλευρά των Αθηναίων.

97α. Το 457 π.Χ. 98. Το 371 και το 362 π .Χ αντίστοιχα. 99. Ο Θουκυδίδης (Α 106), αναφέρει τη μάχη της Τ α

νάγρας και αυτή των Οινοφύτων αλλά όχι αυτή τη συμπλοκή, έτσι η περιγραφή του Διόδωρου είναι η μόνη.

100. Αναφέρεται στη διάλυση της Βοιωτικής Συμμαχίας υπό την ηγεμονία των Θηβαίων, που είχε μόλις επανεδραιω-θεί από τους Σπαρτιάτες (81 3).

101. Των Λοκρών στον πορθμό της Εύβοιας, που ονομάστηκαν έτσι από την πρωτεύουσα τους, τον Οπουντα.

101α. Το 456 π .Χ . 102. Η αρχή του πολέμου περιγράφεται στο 64, κατά το

έτος 469 π .Χ . , δηλαδή πέντε χρόνια νωρίτερα από την πραγματική χρονολογία.

103. Κατά την επικρατέστερη σήμερα γνώμη, οι Είλωτες ήταν οι παλαιότατοι κάτοικοι της Λακωνικής, οι οποίοι αρχικά υποτάχτηκαν από τους Αχαιούς, ενώ κατά την επιδρομή των Δωριέων άλλαξαν απλώς κυρίους. Στην πολιτεία των Σπαρτιατών κατείχαν τη μεσαία θέση, μεταξύ ελευθέρων και δούλων.

103α. Το 455 π .Χ . 103β. Το 454 π .Χ . 104. Από το 'πέταλον που σημαίνει φύλλο. 104α. Το 453 π .Χ . 105. Στη Θράκη, το 447 π .Χ . 106. Σ τ ο χάσμα του κειμένου έχει προταθεί η συμπλήρω

ση ταντην και, με βάση τη μαρτυρία του Παυσανία (Α 27 5): έσήγαγε μέν ές Ενβοιαν και Νάξον Αθηναίων κληρονχονς.

107. Η σύγχρονη 'Ελβα. 108. Η Κορσική. 109. Οι Παλικοί ήταν δίδυμοι θεοί των Σικελών, οι οποίοι

261

ΣΧΟΛΙΑ

θεωρούνταν γιοι του Δία και της νύμφης Αιθαλίας που ήταν κόρη του Η φ α ί σ τ ο υ και της Αίτνας, ή γιοι του Η φ α ί σ τ ο υ και της Ωκεανίδας νύμφης Αίτνας. Οι θεοί αυτοί ήταν συγγενείς με τους Κάβειρους, τους δαίμονες των ηφαιστείων που λατρεύονταν στη Θράκη, στη Σαμοθράκη και στη Λ ή μνο.

110. Αυτές οι θερμοπηγές κοντά στο βουνό Αίτνα αναφέρονται από τον Βιργίλιο (Αινείας 9 585) και περιγράφονται σε μάκρος από τον Μακρόβιο (Saturnalia 5 19 15 κ.ε. ) .

111. Η Παλική δεν αναφέρεται ξανά στα σ ω ζ ώ μ ε ν α αποσπάσματα του Δ ιόδωρου .

112. Προφανώς ένας από τους Θεσσαλούς που αναφέρονται στο Βιβλίο I B ' 10 2.

113. Βλ. Βιβλίο I B ' 9. 113α. Το 451 π .Χ . 114. Βλ. 1 1.

262

Διόδωρος Σικελιώτης-(7) -

Education

Transcript of Διόδωρος Σικελιώτης-(7) -