Αγαπητοί φίλοι και φίλες,

Να ’μαστε και πάλι φέτος! Δεν πιστεύουμε ναμας ξεχάσατε; Η παρουσία μας στον σχολικόΤύπο είναι συνεχής εδώ και έξι χρόνια, και περι-λαμβάνει και μια βράβευση, ας μην το ξεχνάμε!Το 4ο τεύχος του περιοδικού μας πήρε τοπρώτο βραβείο στην επιλογή των θεμάτων απότην εφημερίδα Τα Νέα, που διοργανώνει κάθεχρόνο Πανελλήνιο Διαγωνισμό ΜαθητικούΤύπου. Λέτε να βραβευτεί κι αυτό εδώ, το 7ο;

Τα θέματα που θα διαβάσετε προέκυψαν απότην ενασχόληση της συντακτικής ομάδας τουσχολείου μας με την Ιστορία, την αρχαία και τησύγχρονη, με τα προβλήματα των νέων, τηνΤέχνη, τα ερωτήματα που θέτουν επιστήμεςόπως η Ρομποτική, κ.ά.

Παρουσιάζονται επίσης οι σχολικές μας δρα-στηριότητες, όπως η καθιερωμένη πλέονεπίσκεψη ενός/μιας συγγραφέα/έως στο σχολείομας και το σύντομο αλλά τόσο γεμάτο ταξίδιτων μαθητών της Γ΄ τάξης στην Αθήνα και ηεπίσκεψή τους στο Μουσείο της Ακρόπολης.

Είμαστε σίγουροι ότι θα τα βρείτε όλα ενδια-φέροντα. Σας ευχόμαστε καλή ανάγνωση!

Περιεχόμενα

Σπύρος Καγιαλές 1-3Οι μετακινήσεις στην αρχαία Ελλάδα 4-6Ο μύθος της ωραίας Ελένης 7-12Συνέντευξη με το γλύπτη Γιάννη Μαρκαντωνάκη 13-15Οι γυναίκες του Ελευθερίου Βενιζέλου 16-17Ο Τιτανικός της Κρήτης 18-19Αλκοολισμός και Νέοι 20-22Εθελοντισμός 23-25Ρομποτική 26-28Facebook 29Life After People 30-33Η περιβαλλοντική ομάδα στις Αρχάνες 34-35Η τέχνη του δρόμου 36-37Η ιστορία του τζιν 38-39Μια απουσία γεμάτη...ουσία! 40-41Μουσική παράδοση 42-43Η Βούλα Μάστορη στο σχολείο μας 44-45Σελίδες αγγλικών 46-48Παγκόσμιο ποδόσφαιρο 49Χωρίς τηλεόραση 50-51Η ελληνική ροκ μουσική 52Ποιήματα - στίχοι 53Ήξερες ότι 54-55Οπτικές πλάνες 56

ιστορία �

1 �

Ο επαναστάτης που έκανε το κορμί του κοντάρι

Ο Σπύρος Καγιαλές –Καγιαλεδάκης, ο«Θρύλος του Ακρω-τηρίου», έγραψε με τονηρωισμό του και τηναυτοθυσία του μια απότις πιο ένδοξες στιγμέςτης Ελλάδος, κατά τον

Αγώνα των Κρητών, το 1987, για ένωσημε τη Μητέρα Πατρίδα.

Ο Σπύρος Καγιαλές γεννήθηκε το 1872. Οπατέρας του Δημήτρης καταγόταν από τη Γραμ-βούσα, ενώ η μητέρα του Μαρία, το γένος Ορνε-ράκη, ήταν από τα Σφακιά.

Όλοι οι άνδρες της οικογένειας έλαβαν μέροςσε όλους τους αγώνες της εποχής τους για τηνΕλευθερία και την Ένωση της Κρήτης με τηνΕλλάδα. Στο Ακρωτήρι ο Σπύρος Καγιαλέςυπηρέτησε από την αρχή της Επανάστασης του1897 μαζί με τους αδελφούς του. Επίσης, έλαβεμέρος στις μάχες του Δρίσκου κατά τους Βαλκανι-κούς Πολέμους του 1912-1913, όπου και πάλιδιακρίθηκε για την ανδρεία του και τιμήθηκε μετην απονομή ειδικών μεταλλίων και διπλώματος.

Γενναίος πολεμιστής υπήρξε και ο μονάκριβοςγιος του Γιώργος, που διακρίθηκε στα πεδία τωνμαχών στη Μακεδονία, όπου και έπεσε. Ο χαμόςτου αγαπημένου του γιου σημάδεψε την υπόλοιπηζωή του και υπήρξε η πραγματική αιτία του θανά-του του, αργότερα. Από τη γυναίκα του Μαρία, τογένος Καπνισάκη, που ήταν από τα Κοντόπουλατων Κεραμειών, απόκτησε εκτός από τον Γιώργοκαι μία κόρη, την Ειρήνη, που δε ζει πλέον και τηνοποία είχε παντρέψει στις Η.Π.Α. με ένα άξιο Κρη-τικόπουλο, τον Παύλο Μαντά.

Ξημέρωμα του 1897 η Κρήτη «βράζει»από τις θηριωδίες των Τούρκων. Στις 20Ιανουαρίου 1897 οι Τούρκοι πυρπολούν

πολλές συνοικίες και ιδιοκτησίες Χριστιανώνστα περίχωρα των Χανίων. Οι Χριστιανοί ανα-λαμβάνουν δράση, δημιουργούν προγε-φυρώματα και πολιορκούν περιοχές όπουκυριαρχούσε το τουρκικό στοιχείο.

Στις 22 η κατάσταση χειροτερεύει και τηνεπόμενη ημέρα και από τις 3.30 μ.μ. οι Τούρκοιπυροβολούν αδιάκριτα κατά παντός στόχου.

Οι Χριστιανοί κλείνονται στα σπίτια και σταμαγαζιά τους που πυρπολούνται, ενώ προη-γουμένως παραβιάζονται και λεηλατούνται «ενμέσω πάσης θηριωδίας». Η κατάσταση είναιφρικτή. Οι φλόγες φαίνονται από μίλια μακριά.Μόχθοι δεκαετιών εξαφανίζονται. Πυκνός κα-πνός σκεπάζει ολόκληρη την πόλη. Διάφορεςεύφλεκτες ύλες προκαλούν ισχυρές εκρήξεις,που μαζί με τους κρότους των όπλων και τις«κωδωνοκρουσίες των εκκλησιών δημιουρ-γούν φρικώδες πανδαιμόνιο». Αυτό τοσκηνικό κράτησε 3 περίπου μέρες. Τα Χανιάκαι η Χαλέπα ερημώθηκαν και όσοι Χριστιανοίδιασώθηκαν, κατέφυγαν σε διάφορα σημείατης ελεύθερης Ελλάδας

Οι Κρητικοί αποφασίζουν να κηρύξουν τηνΈνωση με τη μητέρα Ελλάδα. Στον ΠροφήτηΗλία του Ακρωτηρίου Χανίων οχυρώνονται οιεπαναστάτες και υψώνουν την ελληνικήσημαία, που τους παρέδωσε ο ύπαρχος τουθωρηκτού «Ύδρα» Κωνσταντίνος Κανάρης,εγγονός του ναύαρχου Κανάρη.

Εκτός από τους Τούρκους, έχουν να αντι-μετωπίσουν και την αντίδραση των ΜεγάλωνΔυνάμεων (Ιταλίας, Γαλλίας, Αυστρίας, Γερ-μανίας, Αγγλίας και Ρωσίας), που στις 9 Φε-βρουαρίου 1897, ξεκινούν σφοδρό βομβαρδι-σμό του Ακρωτηρίου.

� 2

Δεν προλαβαίνει όμως να ολοκληρώσει τηδιαταγή του για βομβαρδισμό του Ακρωτηρίου οναύαρχος των Μεγάλων Δυνάμεων, και πετάγεταισαν ελατήριο από το ταμπούρι του ο ατρόμητοςαγωνιστής Σπύρος Καγιαλές-Καγιαλεδάκης. Μεμεγάλο κίνδυνο για τη ζωή του μέσα στην πύ-ρινη κόλαση του βομβαρδισμού, έχοντας σταχείλη του -όπως ο ίδιος διηγούταν αργότερα-τους γνωστούς στίχους «για του Χριστού τηνπίστη την αγία και της πατρίδας την ελευθερία»,αρπάζει τον ιστό, αναδιπλώνει την τεράστιαΣημαία γύρω από τον ώμο του, ξαναστήνει τονιστό και απλώνει την Σημαία που κυματίζει καιπάλι περήφανη, μέσα σε πανδαιμόνιο ενθουσια-σμού των επαναστατών. Νέα οβίδα καταρρίπτεικαι πάλι τον ιστό. Και πάλι ο Σπύρος Καγιαλές-Καγιαλεδάκης πετάγεται και τον ξαναστήνει όπωςπριν, ενώ το στρατόπεδο «σείεται από ουρανο-μήκεις ζητωκραυγές».

Τρίτη οβίδα θρυμματίζει πια τον ιστό καιρίχνει κάτω τη σημαία. Τότε συνέβη κάτι τοαπίστευτο, κάτι ανεπανάληπτο:

Ο Σπύρος Καγιαλές - Καγιαλεδάκης αρπάζειτην σημαία και την ανυψώνει κάνοντας το ίδιοτου το σώμα κοντάρι!

Μόλις οι ναύαρχοι του ενωμένου στόλουείδαν με τα κιάλια ότι η σημαία και πάλι κυματίζειμε κοντάρι έναν… επαναστάτη, δεν πίστευαν σταμάτια τους και αμήχανοι διέταξαν παύση πυρός.Το στρατόπεδο δονείται από ζητωκραυγές καιπανηγυρισμούς. Στο ελληνικό θωρηκτό "'Υδρα"ψέλνεται ο εθνικός ύμνος. Ζητωκραυγές και χει-ροκροτήματα ακούγονται πλέον όχι μόνο απότα ελληνικά, αλλά και από τα ιταλικά και γαλλικάπλοία! ! !

Ήταν τότε που ο Ελευθέριος Βενιζέ-λος, κλαίγοντας, αγκάλιασε τον ηγούμενοΙερόθεο και του είπε: «Ιερόθεε, να γιαποιον λαό αγωνιζόμαστε! Η νίκη και ηΈνωση μετά από αυτά είναι βεβαία».

Με αποτέλεσμα μετά από λίγους μήνες νακερδίσει η Κρήτη την αυτονομία της από τηνΟθωμανική Αυτοκρατορία, μια αυτονομία πουπροηγήθηκε της Ένωσής της με την Ελλάδα.

Ο απόηχος της ηρωικήςπράξης του Σπύρου Καγιαλέ

Ο Ιταλός υποναύαρχος, Κανεβάρο, γράφειστα απομνημονεύματά του:

«Μου έκανε βαθιά εντύπωση η ψυχραιμία τωνεπαναστατών.

Μου έφερε δάκρυα στα μάτια η στάση των.

Μου συγκλονιζόταν η ψυχή όταν μετά απόκάθε οβίδα ακουγόταν η ζητωκραυγή: Ζήτω ηΕλλάς!

Η ανύψωση της σημαίας με αυτόν τον τόσοηρωικό τρόπο, αποτέλεσε μια στιγμή της ζωήςμου που δεν θα λησμονήσω ποτέ.

Η ψυχή μου ήταν απ’ αρχής μαζί τους, όπωςκαι των πληρωμάτων μου, που βομβάρδιζαν μεπόνο στην καρδιά και ζητωκραυγάζοντας τουςγενναίους».

(Εφημερίδα “Ηνωμένος Τύπος” Χανίων, 9Φεβρουαρίου 1937).

3 �

Όπως διηγήθηκε αργότερα ο ίδιος ο Ελευ-θέριος Βενιζέλος, ο ναύαρχος Κανεβάρο τού είχεπει τότε πως έμεινε άναυδος από θαυμασμό γιατην ωραία αυτή και κατ’ εξοχήν ηρωική πράξητου Σπύρου Καγιαλέ-Καγιαλεδάκη, που εκείνηακριβώς την ημέρα νίκησε -στην κυριολεξία- τηνευρωπαϊκή διπλωματία. Γιατί όχι μόνο προκάλεσετην άμεση παύση του βομβαρδισμού του Ακρω-τηρίου, αλλά και την υποβολή, από τουςναυάρχους, ευνοϊκών εισηγήσεων προς τιςκυβερνήσεις τους.

Η είδηση για την ηρωική πράξη ταξίδευσεγρήγορα στα πέρατα του κόσμου και προκάλεσε“θύελλα”. Σ’ αυτό συνέβαλαν πολλοί ξένοι έγκρι-τοι δημοσιογράφοι και πολεμικοί ανταποκριτές.Ήταν αιτία να οργανωθούν πολλά συλλαλητήριασε διάφορες χώρες, κατά τα οποία απαίτησαν οιελεύθεροι λαοί να βοηθηθεί η Κρήτη και να ζήσειεπιτέλους ελεύθερος ο λαός της.

Η ηρωική πράξη του «Θρύλου του Ακρω-τηρίου» προκάλεσε μετά από λίγους μήνες τηνπαραχώρηση αυτονομίας στην Κρήτη (16/28Οκτωβρίου 1897), που προηγήθηκε της Ένωσήςτης με την Ελλάδα (1/14 Νοεμβρίου 1913).

Η εξέλιξη αυτή «προαναγγέλθηκε» δύο μέρεςμετά την ηρωική και ανεπανάληπτη πράξη τουΣπύρου Καγιαλέ-Καγιαλεδάκη, με την Προκήρυξητων Ναυάρχων του ενωμένου στόλου Ιταλίας,Γαλλίας, Αυστρίας, Γερμανίας, Αγγλίας καιΡωσίας (11/23 Φεβρουαρίου 1897). Σ’ αυτήν υπο-γραμμιζόταν ότι κανένα άλλο σκοπό πια δεν είχεη παρουσία τους, παρά μόνο την εξασφάλισητης ησυχίας και της ειρήνης και την προστασίατων κατοίκων της Κρήτης μέχρι να δοθεί ικανο-ποιητική λύση στο Κρητικό Ζήτημα, μετά απόσυνεννόηση των δυνάμεων, τις οποίες αντιπρο-σωπεύουν.

Μετά το βομβαρδισμό του Ακρωτηρίου,οργανώθηκε και στην Αθήνα μεγάλο συλλα-λητήριο, όπου χιλιάδες λαού απαίτησαν πλήρηελευθερία για την Κρήτη.

Έτσι, η απαράμιλλη ανδρεία και ο ηρωισμόςτου Σπύρου Καγιαλέ-Καγιαλεδάκη ήταν η πιοβροντερή «κανονιά» των Κρητικών επαναστατών,εναντίον εκείνων που προσπαθούσαν με τη βία,εμφανιζόμενοι ως αυτόκλητοι «προστάτες», νατους στερήσουν την ελευθερία.

Πρώτος σημαντικός σταθμός για την τελικήκατάκτηση της ελευθερίας της Κρήτης, ήταν η

ανακήρυξη της αυτονομίας της Μεγαλονήσουυπό τον πρίγκιπα Γεώργιο με τριετή θητεία. Μέχριτο τέλος του 1897, η ηρωική πράξη του ΣπύρουΚαγιαλέ-Καγιαλεδάκη βοήθησε στην αποχώρησητων τουρκικών στρατευμάτων και της τουρκικήςχωροφυλακής από το νησί.

Η ιστορία κατέγραψε στις χρυσές της σελίδεςτην πράξη του Σπύρου Καγιαλέ-Καγιαλεδάκη.

Οι Κρήτες των ΗΠΑ (Παγκρητική Ένωση Αμε-ρικής) χρηματοδότησαν την κατασκευή τουμεγάλου αγάλματος του «Θρύλου του Ακρω-τηρίου» Σπύρου Καγιαλέ Καγιαλεδάκη, που φιλο-τέχνησε στα Χανιά ο γλύπτης Γιάννης Μαρκα-ντωνάκης και που τοποθετήθηκε στο σημείοεκείνο όπου έπεσε η Σημαία από τις οβίδες καιτην ύψωσε κάνοντας το ίδιο του το κορμί κο-ντάρι. Ο ανδριάντας του Σπύρου Καγιαλέ Καγια-λεδάκη βρίσκεται στον Προφήτη Ηλία, παράπλευ-ρα από τους Τάφους των Βενιζέλων.

Τα εγκαίνια του ανδριάντα έγιναν το 1997,στην επέτειο των 100 χρόνων από την ηρωϊκήπράξη του Σπύρου Καγιαλέ και τη μεγάλη Επα-νάσταση του 1897, σε μία λαμπρή τελετή.

Αναστασία -Χριστίνα Λιοδάκη, Α1

Οι μετακινήσεις στην αρχαία Ελλάδα

� 4

Στην αρχαία Ελλάδα οι μετακινήσεις στηνξηρά ήταν πολλές και αφορούσαν όλες τις κοι-νωνικές τάξεις. Γαιοκτήμονες που πήγαιναν στακτήματά τους, χωρικοί που μετακινούνταν απόπεριοχή σε περιοχή για να πουλήσουν ταπροϊόντα τους, έμποροι που ταξίδευαν για δου -λειές. Πάρα πολλοί μετακινούνταν για να επισκε-φτούν τα διάφορα ιερά, άλλοι για να παρακο-λουθήσουν θρησκευτικές γιορτές όπως ταΠαναθήναια, τα Ελευσίνια και τους αγώνες στηνΟλυμπία.

Οι μετακινήσεις στην ξηρά ήταν δύσκολες,αφού οι αρχαίοι Έλληνες, συνηθισμένοι να ταξι-δεύουν κυρίως στη θάλασσα, δε φρόντιζαν ναβελτιώσουν το οδικό δίκτυο. Παρόλα αυτά οιαρχαίοι Έλληνες ήταν άξιοι στην πεζοπορία καιήταν ικανοί να διανύσουν μέχρι και 20 χιλιόμε-τρα την ημέρα. Σπάνια κυκλοφορούσαν μεάλογα αφού αυτά τα προόριζαν για τον πόλεμο.Για τη μεταφορά των προϊόντων οι αρχαίοιΈλληνες χρησιμοποιούσαν τετράτροχες άμαξεςπου τις έσερναν βόδια ή μουλάρια. Αν κάποιοιείχαν την οικονομική δυνατότητα, χρησιμοποι-ούσαν τα άλογα για μακρινές αποστάσεις. Οκίνδυνος ληστρικών επιθέσεων ανάμεσα στιςπόλεις έκανε τους ταξιδιώτες να αλλάζουν συχνάπορεία.

Στην αρχαία Ελλάδα δεν υπήρχαν ξενοδοχείακαι έτσι οι ταξιδιώτες, για να εξασφαλίσουνκατάλυμα και φαγητό, υπολόγιζαν στη φιλοξενίατων κατοίκων των περιοχών που περνούσαν. Ηέννοια της φιλοξενίας ήταν εξάλλου ιερή γιατους Έλληνες. Αν ο ταξιδιώτης δεν έβρισκε οικο-δεσπότη να τον φιλοξενήσει, κοιμόταν στηνύπαιθρο. Μόνο τα μεγάλα πανελλήνια ιερά διέ-θεταν μερικά αξιοπρεπή ξενοδοχεία για τουςπροσκυνητές, την ευθύνη των οποίων είχαν οιιερείς.

Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν όμως και πολύ καλοίναυτικοί και, παρά τις καταιγίδες και τους πειρα-τές, όργωναν τις θάλασσες με τα εμπορικά τουςπλοία για να ανταλλάξουν προϊόντα με τους γει-τονικούς λαούς στις ακτές της Μεσογείου.

Συνήθως έπλεαν κοντά στις ακτές, κάποιοι όμωςδιέσχιζαν και τις ανοιχτές θάλασσες.

Τα εμπορικά πλοία ήταν στρογγυλεμένα καιβαριά, κατασκευασμένα από ξύλο έλατου, κυπα-ρισσιού και αγριόπευκου. Δεν διέθεταν πυξίδα ήεξάντα και έτσι μόνο η γνώση των ανέμων, τωνρευμάτων ή η θέση του Ήλιου βοηθούσαν τουςναυτικούς στην πορεία τους στη θάλασσα.

Πολλά πλοία ταξίδευαν χωρίς να απομα-κρύνονται καθόλου από την ακτή και γι’ αυτόέπλεαν μόνο κατά τη διάρκεια της μέρας. Ότανέπεφτε η νύχτα, έριχναν άγκυρα σε κάποιο λιμάνιή σε κάποιο κολπίσκο. Οι ταξιδιώτες, επειδή δενυπήρχαν επιβατικά πλοία, χρησιμοποιούσαν ταεμπορικά για τις μετακινήσεις τους.

Μια ακατανίκητη διάθεση επέκτασης σπρώχνειτους αρχαίους Έλληνες όχι μόνο σε μετακινήσειςστον ελλαδικό χώρο, αλλά και σε ταξίδια στηΜεσόγειο και στην ίδρυση αποικιών από τηνΙσπανία μέχρι τον Εύξεινο Πόντο. Δεν είναι όμωςαποκλειστικά και μόνο λόγοι επέκτασης πουσπρώχνουν τους Έλληνες στο να μετακινούνταικαι να ιδρύουν αποικίες.

Κάποιοι ωθούνται από την ανάγκη να καλυτε-ρεύσουν τη ζωή τους, άλλοι αναγκάζονται ναμετοικήσουν εξαιτίας ενός λοιμού. Συχνοί είναιεπίσης και οι πολιτικοί λόγοι. Πιο φοβερή είναι ηπερίπτωση φυγής λόγω κατάκτησης της πόληςτους και προκειμένου να αποφευχθεί η δουλεία.Άλλοι, τέλος, μετοικούσαν απλά για να πλου-τίσουν.

Οι αρχαίοι Έλληνες επέλεγαν πάντα με προ-σοχή τον νέο τόπο: ένα ασφαλές φυσικό λιμάνι,μια περιοχή που μπορεί να διευκολύνει τηνάμυνα, ένα νησί ή μια χερσόνησο που μπορείνα απομονωθεί με τείχος. Ο αποικισμός στηναρχή είχε ως επίκεντρο τη Νότια Ιταλία και τηΣικελία. Μια απ’ τις πρώτες ελληνικές αποικίεςήταν οι Συρακούσες. Άλλες αποικίες ήταν ο Τά-ραντας, η Κύζικος στην Προποντίδα, η Σινώπηστον Εύξεινο Πόντο και η Ναύκρατη στηνΑίγυπτο.

ιστορία �

Το ταξίδι με πλοίοΕκείνη την εποχή όποιος ήθελε να ταξιδέψει με εμπορικά πλοία πλήρωνε ναύλο (κάτι σαν το σημε-

ρινό εισιτήριο). Όμως υπήρχαν πολλοί κίνδυνοι, π.χ. ναύτες που λήστευαν τους επιβάτες και πλοία πουδέχονταν επιθέσεις από πειρατές. Η πειρατεία ήταν μόνιμος φόβος μέχρι τον 5ο αιώνα π.Χ., οπότεστο Αιγαίο κυριάρχησαν τα αθηναϊκά πλοία και έκαναν λιγοστές τις πειρατικές επιθέσεις. Ένας μεγά-λος κίνδυνος ήταν να ναυαγήσει το πλοίο λόγω ανέμων. Έχουν βρεθεί σε ελληνικές ακτές πολλά αντι-κείμενα από ναυάγια που ερεύνησαν αρχαιολόγοι. Στη θάλασσα που βρίσκεται κοντά στην Κυρήνειατης Κύπρου βρέθηκε το 1967 ένα εμπορικό πλοίο που είχε ναυαγήσει το 300 π.Χ. Όταν το έβγαλανστην επιφάνεια, το παρουσίασαν ως πλοίο της Κυρήνειας. Το πλοίο αυτό αποτελούνταν από τοκατάρτι που ήταν φτιαγμένο από έλατο και το σκάφος που ήταν φτιαγμένο από πεύκο. Προμηθεύ-ονταν ξύλα από τα δάση της Θράκης και της Μακεδονίας. Τα σχοινιά ήταν φτιαγμένα από λινάρι καικάναβη. Το ιστίο ήταν μεγάλο και τετράγωνο, φτιαγμένο από λινό πανί και τέλος είχε δύο μεγάλα κου-πιά που κατεύθυναν το πλοίο.

Οι Έλληνες τότε ήταν ικανοί θαλασσοπόροι. Ο Θαλής ο Μιλήσιος τον 6ο αιώνα π.Χ. σπούδασεαστρονομία και μαθηματικά στην Αίγυπτο. Μετέφερε στην Ελλάδα τις γνώσεις του και ήταν ο πρώτοςπου ανακάλυψε την τεχνική που επέτρεπε να μετρηθεί η απόσταση του πλοίου από την ξηρά. Ο Αλέ-ξανδρος, ένας άλλος Έλληνας, ήταν αυτός που δημιούργησε τον πρώτο χάρτη του κόσμου, οοποίος δεν έχει διασωθεί. Εκείνη την εποχή, καθώς δεν υπήρχαν αμάξια, οι άνθρωποι αναγκάζονταννα διανύουν μεγάλες αποστάσεις ώστε να φτάσουν στον προορισμό τους. Τα μεγάλα ταξίδια απαι-τούσαν πολύ χρόνο, κάτι όχι τόσο εύκολο. Σε περίπτωση που οι δρόμοι ήταν σε καλή κατάσταση,πράγμα δύσκολο και σπάνιο, χρησιμοποιούσαν άμαξες.

5 �

Τα πολεμικά πλοία των αρχαίων ΕλλήνωνΤα πολεμικά πλοία τον αρχαίων Ελλήνων ήταν οι τριήρεις. Οι τριήρεις αποτελούνταν από τρεις σει-

ρές με κουπιά, δύο ιστία και δύο πανιά. Είχαν 37 μέτρα μήκος και 5,5 πλάτος. Ως κύριο όπλο τουςείχαν το έμβολο που βρισκόταν κάτω από την πλώρη τους. Η πρώτη τριήρης κατασκευάστηκε στηνΚόρινθο τον 8ο αιώνα π.Χ. Στην αρχαία εποχή η κατασκευή μιας τριήρους κόστιζε πολύ, έτσι μόνο οιπλούσιες πόλεις όπως ήταν η Κόρινθος και η Αθήνα μπορούσαν να τις κατασκευάσουν. Το 1985 μιαομάδα ερευνητών που λάτρευαν την κατασκευή πλοίων αποφάσισαν να ναυπηγήσουν ένα αντί-γραφο τριήρους, που το ονόμασαν «Ολυμπιάδα». Η κατασκευή της τριήρους εμπλούτισε τις γνώσειςτους γύρω από την αρχαία πολεμική ναυπηγική. Κατά τη διάρκεια των δοκιμών στη θάλασσα, ανα-κάλυψαν πάρα πολλά πράγματα για τη συμπεριφορά του πλοίου και του πληρώματος. Η χρήση τηςτριήρους γενικεύτηκε από τον 8ο ως τον 5ο αιώνα π.Χ., επειδή ήταν πλοίο ευκολοκίνητο. Ήταν εύκολογια τους κωπηλάτες να κάνουν το πλοίο να διασχίσει 14 χιλιόμετρα την ώρα. Τα πανιά πριν από τημάχη ήταν πάντα διπλωμένα και τα ιστία χαμηλωμένα στο κατάστρωμα. Τα πανιά τα χρησιμοποιούσανμόνο όταν ήταν να κάνουν μεγάλα ταξίδια. Οι τριήρεις ήταν εξοπλισμένες με ένα ξύλινο έμβολο πουείχε δυο μέτρα μάκρος και ήταν καλυμμένο με μπρούντζο, ώστε να μπορεί να προκαλεί τρύπες σταεχθρικά καράβια. Χρησιμοποιούσαν το μεγάλο κατάστρωμα για μάχες κοντινών αποστάσεων και γιανα προστατεύονται οι κωπηλάτες από βέλη και λόγχες. Για πηδάλια χρησιμοποιούσαν δύο μεγάλακουπιά. Το πλήρωμα της τριήρους αποτελούνταν από 200 άντρες, οι πιο πολλοί από τους οποίουςήταν κωπηλάτες. Οι υπόλοιποι ήταν αξιωματικοί, τοξότες, στρατιώτες και βοηθοί. Στην αρχή μιαςμάχης, οι αντιμαχόμενοι παρατάσσονταν σε δύο μεγάλες σειρές ο ένας απέναντι από τον άλλον. Τοζητούμενο ήταν να αποφύγουν τον εμβολισμό του πλοίου που θα είχε ως αποτέλεσμα το βύθισμα ήτην καταστροφή του. Το καλύτερο μέρος που μπορούσαν να χτυπήσουν ένα πλοίο ήταν στα πλά-για ή στο πίσω μέρος.

� 6

Χρήστος Κλαριδόπουλος, Α1

Φιλιώ Μαρματάκη, Α1

ιστορία �

7 �

Ωραία Ελένη: Το σύμβολο της γυναικείαςομορφιάς και η προσωποποίηση του πειρα-σμού.

Αθάνατη έμεινε η Ελένη μέσα στα τραγούδιαπου ψάλλουν την ομορφιά και την περιπέτειάτης. Ενέπνευσε εικαστικούς και λογοτέχνες. Ενέ-πνευσε και συγκίνησε τους απλούς ανθρώπους.Και έτσι αθάνατο έμεινε και το όνομά της που τοφέρουν εφτά στις εκατό Ελληνίδες (δεύτερο μετάτο Μαρία), και μέσω της ελληνικής μυθολογίαςπέρασε και σε άλλες γλώσσες.

Έχουν διατυπωθεί πολλές παρετυμολογικέςεξηγήσεις για την προέλευση του ονόματος,όπως η σύνδεση με τη λέξη σελήνη που δηλώνειτο φως, μα δε στέκουν. Πιθανές είναι οι εξής:Fελένα < Fενένα που συνδέεται με το λατινικόVenus «Αφροδίτη» ή από το ελένη ή ελάνη (=λαμπάδα) η λάμπουσα ή από τη ρίζα ελε- πουσημαίνει κυριεύω, κατακτώ.

Ο μύθος: «Τόσος πόνος τόση ζωή πήγανστην άβυσσο (...) για μια Ελένη»

Αχ, αυτή η Ελένη, η πολυθρύλητη για τηνομορφιά της που την έβαλε από μικρή σε μπε-λάδες! Αχ, αυτή η Ελένη, που η αρπαγή της απότο ερωτόπληκτο βασιλοπαίδι Πάρη έγινε η αιτίατου Τρωικού Πολέμου! «Άχαρη μοίρα ο Δίας»της «έγραψε πολυτραγουδημένο μες στουςανθρώπους τους μελλούμενους να μείνει τοόνομά της». Αχ, αυτή η Ελένη, «Τι φοβερά με τιςαθάνατες θεές στην όψη μοιάζει». «Οχι! γιαπλάσμα σαν κι αυτή δεν είναι κατηγόρια/ τόσον

καιρό που σφάζονται οι Δαναοί κι οι Τρώες».

«Τόσες ψυχές/ δοσμένες στις μυλόπετρεςσαν το σιτάρι (...) τόσος πόνος τόση ζωή/ πήγανστην άβυσσο/ για ένα πουκάμισο αδειανό γιαμια Ελένη». Τέτοια σφαγή, τόσο κακό για τακάλλη της ομορφότερης των γυναικών; Αυτή ητεράστια υπερπόντια εκστρατεία εξαιτίας τηςαρπαγής μιας γυναίκας; (Στο κάτω κάτω, η βίαιηαρπαγή γυναικών από άλλη φυλή εκείνη τηνεποχή δεν ήταν κάτι άγνωστο - και η μοιχεία όχιμόνο θεϊκό προνόμιο). Εκατό χιλιάδες στρατόςκαι 1.200 πλοία για να αποκαταστήσουν την τιμήτου Μενελάου; Σχεδόν όλοι οι διογενείς βασιλιά-δες της αρχαίας Ελλάδας, 29 το σύνολο, για τοξέπλυμα της ντροπής του απατημένου; Πενήνταχιλιάδες Τρώες και σύμμαχοι, κομπάρσοι μιαςερωτικής ιστορίας;

Τόσοι πολλοί εκστράτευσαν τόσο μακριάγιατί, λέει ο μύθος, έτσι θα ασφάλιζαν και τιςδικές τους γυναίκες! Με αρχιστράτηγο τον Αγα-μέμνονα, έναν Α-τρείδη, που πάει να πει άτρω-τος! Ενάντια στην ... τρωτή Τροία με τα ισχυράτείχη (έπεσε η Τροία στα χέρια του Αγαμέμνονακαι η γυναίκα του, η Κλυταιμνήστρα, στην αγκα-λιά του Αιγίσθου…).

Έτσι λέει ο μύθος που η αχλή του καλύπτειτην ιστορική πραγματικότητα. Ποια είναι η πραγ-ματικότητα; Η αρπαγή της Ελένης από τον Πάρηήταν η αφορμή. Αποικιακά - οικονομικά ήταν τααίτια του πολέμου.

Ο μύθος της ωραίας Ελένης

� 8

Στίχοι: Μάνος ΧατζιδάκιςΜουσική: Μάνος ΧατζιδάκιςΠρώτη εκτέλεση: Στέλιος ΜαρκετάκηςΆλλες ερμηνείες: Μαρία Δημητριάδη

Είκοσι χρόνια με ρωτάςποιος πήρε την Ελένημα εκείνη μόνη στο σχολειότον Πάρη περιμένει

Είκοσι χρόνια με ρωτάςποιον αγαπά η Ελένηείναι στη Σπάρτη, στα νησιάστην Τροία παντρεμένη

Με ρωτούν για την Ελένη - αχ Ελένηπου ‘ναι εικόνα δακρυσμένη - αχ Ελένημα εγώ δεν απαντώτην καρδιά μου τη σφραγίζωκαι την πίκρα μου κεντώ

Είκοσι χρόνια με ρωτάςπού θα βρεθεί η Ελένησαν ζωγραφιά στην εκκλησιάή σαν κερί αναμμένη

Είκοσι χρόνια με ρωτάςπού θάψαν την Ελένημπορεί στο Άργος στους αγρούςμπορεί στην οικουμένη

Με ρωτούν για την Ελένη - αχ Ελένηπου ‘ναι εικόνα δακρυσμένη - αχ Ελένημα εγώ δεν απαντώτην καρδιά μου τη σφραγίζωκαι την πίκρα μου κεντώ

Η ωραία Ελένη (μυθολογία)Η αποκαλούμενη και Ωραία Ελένη, περί-

φημη για την ομορφιά της, στην ελληνικήμυθολογία ήταν κόρη του Τυνδάρεω καισύζυγος του Μενέλαου, του βασιλέα τηςΣπάρτης. Η αρπαγή της από τον Πάρη και ημεταφορά της στην Τροία έγινε αφορμή,σύμφωνα με το μύθο, του Τρωικού Πολέμου.Ο Όμηρος την ονομάζει κόρη του Δία καιφαίνεται ότι γεννήθηκε από την επαφή του μετη Λήδα, την οποία ο θεός επεσκέφθη μετα-μορφωμένος σε κύκνο. Είναι δηλαδή αδελφήτων Διόσκουρων Κάστορα και Πολυδεύκη.

Ο θρύλος της ομορφιάς της είχε εξα-πλωθεί σ' όλη την Ελλάδα. Πολύ μικρή τηνέκλεψε ο Θησέας με τη βοήθεια του Πειρίθου,ενώ χόρευε στο ναό της Αρτέμιδος, και τηνμετέφερε στην Αττική, όπου την έκρυψε στιςΑφίδνες για να τη φροντίζει η μητέρα του, ηΑίθρα. Από εκεί την ελευθέρωσαν οι αδελφοίτης οι Διόσκουροι..

Γύρισε στο Άργος και ήταν η πιο περιζή-τητη νύφη όλης της Ελλάδας. Τελικά οεπίσημος πατέρας της, ο Τυνδάρεως, διάλεξετο Μενέλαο για να την παντρέψει. Η Αφροδίτη, σύμφωνα με την υπόσχεση πουείχε δώσει στον Πάρη, κανόνισε να νιώσουνδυνατό αμοιβαίο έρωτα κι έτσι ο Πάρις τηνπήρε με τη θέλησή της στην Τροία.

Τρωικός πόλεμος και διαφορετικές εκδοχές

Μετά το θάνατο του Πάρη παντρεύτηκετον αδελφό του Δηίφοβο. Ύστερα από τηνπτώση της Τροίας ακολούθησε το Μενέλαοστη Σπάρτη, όπου έφτασαν μετά από περιπέ-τειες οχτώ χρόνων. Από τότε έζησαν ήσυχοιτην υπόλοιπη ζωή τους.

Ωστόσο, ένας άλλος μύθος θέλει το Μενέ-λαο να καταπλέει στην Αίγυπτο και νασυναντά την πραγματική Ελένη, που τουεκμυστηρεύεται ότι η Ελένη για την οποίαπολεμούσαν στην Τροία ήταν ένα ψεύτικοόραμα. Στο μύθο αυτό αναφέρεται ο ποιητήςΣτησίχορος στην περίφημη παλινωδία του, ηοποία διασώζεται μες στο Φαίδρο του Πλά-τωνα, ο τραγικός ποιητής Ευριπίδης στο αντι-πολεμικό δράμα του Ελένη, καθώς και οσύγχρονος ποιητής Γιώργος Σεφέρης στοποίημά του "Ελένη".

9 �

Η Ελένη στον ΌμηροΟ Όμηρος στην Ιλιάδα παρουσιάζει την Ελένη ως πλάσμα ανθρώπινο με θεϊκή καταγωγή, απο-

φεύγει την κατάκριση και την καταδίκη, αλλά την παρουσιάζει συχνά να αυτοκαταδικάζεται μεταχει-ριζόμενη το επίθετο «κυνώπις» για τον εαυτό της. Αν και αγαπάει τον Πάρη, τον παρατηρεί, γιατίδεν είναι γενναίος. Ο Όμηρος την χαρακτηρίζει καλλίκομον (ομορφομαλλούσα), καλλιπάρηον(ομορφοπρόσωπη), λευκώλενον (ασπροχέρα), τανύπεπλον (ομορφοντυμένη) κ.α. αλλά και ριγεδα-νήν (φρικτή), γιατί προκάλεσε τον αφανισμό πολλών ηρώων. Για τον ίδιο λόγο, ο Αισχύλος πα-ρετυμολογεί το όνομά της και την αποκαλεί ελεύναν, έλανδρον, ελέπτολιν (καταστροφή για τακαράβια, τους άνδρες και τις πολιτείες). Μερικές φορές μετανιώνει και νοσταλγεί την πατρίδα της,τη Σπάρτη, τον άντρα της και την κόρη της Ερμιόνη.

Ο Αισχύλος παρετυμολογώντας το όνομά της την αποκαλεί «Ελέναυς», «Ελέπτολις» και «Έλαν-δρος» Στον Ευριπίδη, παρουσιάζεται περισσότερο ως θύμα, παρά ως πρόξενος κακών.

Η ωραία Ελένη

Στίχοι: Κώστας ΚαλδάραςΜουσική: Κώστας ΚαλδάραςΠρώτη εκτέλεση: Μαρία Φωτίου

Η ωραία Ελένη μέσα μου ξαγρυπνάμε γεμίζει με πέπλα και με φορτηγάνα 'χα τώρα δυο άντρες να τους βάλω φωτιάνα γυρίζουν τα βράδια με καμένη καρδιά

Η ωραία Ελένη στα στενά της Ερμούμηχανές καβαλάει πάει του σκοτωμούνα 'ναι τάχα σημάδι μιας φυγής που θα γίνεινα 'ναι τάχα η αλήθεια που ένας μύθος τη σβήνει

Και πάλι απέναντι στο φως θα σε κοιτάζωμέλι και όπιομες στο μυαλό μου στάζω

Η ωραία Ελένη στον καθρέφτη μπροστάμε κοιτάζει στα μάτια και το σκάει κρυφάκι εγώ μπήγω τα νύχια στο γυμνό της το βλέμμααχ να σ' είχα αγάπη να ζηλεύω εσένα

Και πάλι απέναντι στο φως θα σε κοιτάζωμέλι και όπιομες στο μυαλό μου στάζω

ΥπόθεσηΟ Μενέλαος μετά από την άλωση της

Τροίας κατέπλευσε στην Αίγυπτο όπου συνά-ντησε την Ελένη και έμαθε με κατάπληξη ότι η«εν Τροία» Ελένη ήταν φάσμα ψευδές. Ηπραγματική του σύζυγος ήταν κρυμμένη στηνΑίγυπτο καθόλη τη διάρκεια του πολέμου καιο καταστροφικός πόλεμος της Τροίας είχεβασιστεί σε ένα ψέμα. Ο βασιλιάς της ΑιγύπτουΘεοκλύμενος θέλει να νυμφευθεί την Ελένηαλλά εκείνη με τον Μενέλαο καταφέρνουν καιδιαφεύγουν κρυφά. Η Έξοδος στο έργο αυτόμοιάζει πολύ με εκείνη στην τραγωδία Ιφιγένειαεν Ταύροις. Το έργο χαρακτηρίζεται σαν αντι-πολεμικό δράμα.

Ο μύθοςΈτσι η Ελένη στην τρα-

γωδία του Ευριπίδη βρίσκε-ται από χρόνια στηνΑίγυπτο, στο παλάτι τουΠρωτέα, μετά το θάνατο τουοποίου ο γιος και διάδοχόςτου Θεοκλύμενος επιμένει,παρά την άρνησή της, νατην παντρευτεί. Στον Πρό-λογο, η Ελένη, που κα-θόταν ικέτιδα στο μνήματου Πρωτέα, σηκώνεται καιπαρουσιάζεται στους θεα-τές, για να εξηγήσει το λόγοτης παρουσίας της στηνΑίγυπτο και της καταφυγήςτης στον τάφο του Πρωτέα. Οι συμφορές τηςλοιπόν αρχίζουν από τη νίκη της Αφροδίτηςκατά «την κρίσιν περί κάλλους», όταν η θεά,για να εξασφαλίσει την εκλογή της από τονΠάρη, υποσχέθηκε ως ανταμοιβή του τονγάμο του με την Ελένη. Η Ήρα όμως, οργι-σμένη για την ήττα της, δημιουργεί απόσύννεφο ένα ομοίωμα (είδωλον), το οποίο θαπάρει μαζί του ο Πάρις, νομίζοντας ότι απα-γάγει την Ελένη. Την Ελένη την έστειλε ο Δίαςμέσω του Ερμή στην Αίγυπτο, για να ζήσει στοπαλάτι του Πρωτέα, περιμένοντας τον άνδρατης Μενέλαο να επιστρέψει από τον πόλεμο.

Η τραγωδία αρχίζει με την Ελένη ικέτιδαστο μνήμα του Πρωτέα να εξιστορεί τα δεινά

της και να προσπαθεί να αποφύγει το Θεο-κλύμενο που την πιέζει να τον παντρευτεί. Εκείτην συναντά ο Τεύκρος, αδελφός του Αίαντατου Τελαμώνιου, ο οποίος της δίνει πληροφο-ρίες σχετικά με την οικογένειά της και το Μενέ-λαο. Της λέει μάλιστα ότι πληθαίνουν οι φήμεςότι ο άνδρας έχει πεθάνει. Έτσι η ηρωίδα θρη-νεί για την τύχη της. Σ’ αυτό το σημείο εμφα-νίζεται ρακένδυτος και ναυαγός ο Μενέλαος,ο οποίος διεκτραγωδεί τη συμφορά του μετάτην άλωση της Τροίας, απαριθμεί τα δεινά τουκαι αποκαλύπτει ότι τη γυναίκα του την έκρυψεστο βάθος μιας σπηλιάς μαζί με άλλουςναυαγούς. Η γριά θυρωρός που τον υπο-δέχεται τον προτρέπει να φύγει, καθώς οΘεοκλύμενος έχει βγάλει εντολή ότι θα

σκοτώνεται όποιος Έλληναςφτάσει τη χώρα του,εξηγώντας ότι μισεί τουςΈλληνες εξαιτίας της Ελένης.Φυσικά εκείνος ταράζεται στοάκουσμα του ονόματος τηςΕλένης και προβληματίζεταιγια τη σχέση αυτής τηςγυναίκας που είναι στηνΑίγυπτο και της «δικής» τουπου είναι κρυμμένη στηνσπηλιά. Οι γυναίκες τουΧορού αναγγέλλουν χαρμό-συνα ότι ο Μενέλαος ζει καιότι μάλιστα βρίσκεταιναυαγός στις όχθες τουΝείλου. Στη συνέχεια έχουμετην πρώτη συνάντηση του

ζευγαριού, όπου η Ελένη τρομάζει στην πα-ρουσία του «άγνωστου» άνδρα και σπεύδεινα κρυφτεί στο μνήμα του Πρωτέα. Ο Μενέ-λαος διαπιστώνει την ομοιότητα αυτής τηςγυναίκας με την Ελένη στην σπηλιά καισαστίζει. Ακολουθεί η αναγνώριση του Μενέ-λαου από την Ελένη, η οποία προσπαθεί νατον πείσει ότι αυτή είναι η πραγματική τουγυναίκα και ότι αυτός μαζί του έχει απλώς τοείδωλο που δημιούργησε η Ήρα. Η δυσπιστίατου Μενέλαου διαλύεται όταν ένας πιστός τουσύντροφος και φύλακας της Ελένης στησπηλιά, έρχεται να αναγγείλει ότι η «ψεύτικηΕλένη» χάθηκε στον ουρανό οικτίρονταςΈλληνες και Τρώες που πολεμούσαν τόσα

� 10

Η Ελένη του Ευριπίδη

χρόνια για κάτι το άυλο. Έτσι έχουμε τηναναγνώριση της Ελένης από το Μενέλαο. ΗΕλένη εξηγεί στη συνέχεια ότι ο μόνος τρόποςγια φύγουν ζωντανοί από την Αίγυπτο είναι ναπαρακαλέσουν τη Θεονόη, την αδερφή τουΘεοκλύμενου, να κρατήσει μυστικό τονερχομό του Μενέλαου, γιατί διαφορετικά κιν-δυνεύει από το Θεοκλύμενο. Αφού εξα-σφαλίσουν τη σιωπή της Θεονόης, κατα-στρώνουν το σχέδιο της διαφυγής τους καικαταφέρνουν να δραπετεύσουν. Όταν τομαθαίνει ο Θεοκλύμενος είναι έτοιμος νασκοτώσει τη Θεονόη, εμφανίζονται όμως οιΔιόσκουροι, οι αδελφοί της Ελένης, και ως«από μηχανής θεοί» τον μεταπείθουν και τοδράμα κλείνει ειρηνικά.

11 �

Η Ελένη του Σεφέρη [...]Αηδόνι ποιητάρη,σαν και μια τέτοια νύχτα στ' ακροθαλάσσι του Πρωτέασ' άκουσαν οι σκλάβες Σπαρτιάτισσες κι έσυραν τοθρήνο,κι ανάμεσό τους-ποιος θα το 'λεγε-η Ελένη!Αυτή που κυνηγούσαμε χρόνια στο Σκάμαντρο.Ήταν εκεί, στα χείλια της ερήμου· την άγγιξα, μουμίλησε:"Δεν είν' αλήθεια, δεν είν' αλήθεια" φώναζε."Δεν μπήκα στο γαλαζόπλωρο καράβι.Ποτέ δεν πάτησα την αντρειωμένη Τροία".Με το βαθύ στηθόδεσμο, τον ήλιο στα μαλλιά, κι αυτό το ανάστημαίσκιοι και χαμόγελα παντούστους ώμους στους μηρούς στα γόνατα·ζωντανό δέρμα, και τα μάτιαμε τα μεγάλα βλέφαρα,ήταν εκεί, στην όχθη ενός Δέλτα.Και στην Τροία;Τίποτε στην Τροία-ένα είδωλο.Έτσι το θέλαν οι θεοί.Κι ο Πάρης, μ' έναν ίσκιο πλάγιαζε σα να ήταν πλάσμαατόφιο·κι εμείς σφαζόμασταν για την Ελένη δέκα χρόνια.Μεγάλος πόνος είχε πέσει στην Ελλάδα.Τόσα κορμιά ριγμέναστα σαγόνια της θάλασσας στα σαγόνια της γης· τόσες ψυχέςδοσμένες στις μυλόπετρες, σαν το σιτάρι.Κι οι ποταμοί φουσκώναν μες στη λάσπη το αίμαγια ένα λινό κυμάτισμα για μια νεφέλημιας πεταλούδας τίναγμα το πούπουλο ενός κύκνουγια ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη.[...]

Η Ωραία ΕλένηΕκτελεστής: ΦΑΡΑΝΤΟΥΡΗ ΜΑΡΙΑ

'Αλμπουμ: ΟΔΥΣΣΕΙΑ - 2007

Δε μας χωράει η γειτονιάπρέπει να ανοίξουμε πανιάτι ήταν αυτό το ξαφνικόΠοιος να το περιμένει ...ήτανε παντρεμένηη ωραία Ελένη.

Θα το πληρώσουνε ακριβάτελειώσανε τα χωρατά.Συγνώμη θα παρακαλάνΘα δούμε τι σημαίνει ...Η αναθεματισμένηη ωραία Ελένη.

Τι κι αν ακούστηκε παντούπως πήγε με δικό της νου.Θα λέμε εμείς σαν συγγενείς,σαν εραστές θιγμένοι.Δεν ήθελε η καημένηη ωραία Ελένη.

Η Ελένη του ΡίτσουΓιάννης ΡίτσοςΑποσπάσματα από την «ΕΛΕΝΗ»Έκδ. ΧΑΝΙΑ 2002 ΚΑΜ

Πέρασε πιὰ ὁ καιρὸς τῶν ἀνταγωνισμῶν, στε-ρέψανε οἱ ἐπιθυμίες· ἴσως μποροῦμε τώρα νὰ κοι-τάξουμε μαζὶ τὸ ἴδιο σημεῖο τῆς ματαιότηταςὅπου, θαρρῶ, πραγματοποιοῦνται οἱ μόνεςσωστὲς συναντήσεις - ἔστω ἀδιάφορες, μὰ πάνταπραϋντικὲς -ἡ νέα κοινότητά μας, ἔρημη, ἥσυχη,ἄδεια, χωρὶς μετακινήσεις κι ἀντιθέσεις,- ν' ἀνα-δεύουμε μόνο τὴ στάχτη στὸ τζάκι, φτιάχνονταςπότε-πότε μὲ τὴ στάχτη ψηλόλιγνες, ὡραῖες τε-φροδόχες, ἤ, καθισμένοι κατάχαμα, νὰ χτυπᾶμετὸ χῶμα μὲ ἄηχες παλάμες. Λίγο-λίγο τὰ πράγ-ματα χάσαν τὴ σημασία τους, ἀδειάσαν ἄλλωστεμήπως εἶχαν ποτὲ τους καμμιὰ σημασία; -χαλα-ρωμένα, κούφια· ἐμεῖς τὰ γεμίζαμε μὲ ἄχυρο ἤπίτουρο, νὰ πάρουν σχῆμα, νὰ πυκνώσουν, νὰστεριώσουν, νὰ σταθοῦν, - τὰ τραπέζια, οἱκαρέκλες, τὰ κρεββάτια ποὺ πάνω τους πλαγιά-ζαμε, τὰ λογία·- πάντοτε κούφια σὰν τὰ πανένιασακκούλια, σὰν τὶς λινάτσες τῶν ἐμπόρων- ἀπ'ὄξω κιόλας ξεχωρίζεις τὰ προϊόντα ποὺ περι-έχουν πατάτες ἤ κρεμμύδια, στάρι, καλαμπόκι,μύγδαλα ἤ ἀλεῦρι. Οἱ λέξεις τώρα δὲ μοὔρχονταιἀπὸ μόνες τους· -τὶς ψάχνω, σὰ νὰ μεταφράζωἀπὸ μιὰ γλώσσα ποὺ δὲν ξέρω,- ὡστόσο μετα-φράζω. Ἀνάμεσα στὶς λέξεις, ἤ καὶ μέσα στὶςλέξεις, μένουν τρύπες βαθειές· κοιτάω μὲς ἀπ'αὐτὲς τὶς τρύπες σὰ νὰ κοιτάω μὲς ἀπ' τοὺςρόζους ποὺ ἔχουν πέσει ἀπ' τὰ σανίδια μιᾶς πόρ-τας κατάκλειστης, καρφωμένης ἐδῶ καὶ αἰῶνες.Τίποτα δὲ βλέπω...

Ὤ, αὐτὴ ἡ ξενητειά μας μέσα στὰ ἴδια μας τὰροῦχα ποὺ παλιώνουν, μὲς στὸ ἴδιο μας τὸ δέρμαποὺ ζαρώνει· ἐνῷ τὰ δάχτυλά μας δὲν μποροῦνπιὰ νὰ σφίξουν, νὰ κρατήσουν τριγύρω στὸ κορμίμας οὔτε κὰν τὴν κουβέρτα, ποὺ ἀνυψώνεταιμόνη, διαλύεται, φεύγει, ἀφήνοντάς μας ἀκά-λυπτους μπροστὰ στὸ κενό. Καὶ τότε ἡ κιθάρα,κρεμασμένη στὸν τοῖχο, ξεχασμένη ἀπὸ χρόνια,

μὲ χορδὲς σκουριασμένες, ἀρχίζει νὰ τρέμει ἔτσιποὺ τρέμει τὸ σαγόνι μιᾶς γριᾶς ἀπ' τὸ κρύο ἢ ἀπ'τὸ φόβο, καὶ πρέπει νὰ βάλεις πάνω στὶς χορδὲςτὴν παλάμη σου, νὰ σταματήσεις τὸ μεταδοτικότους ρίγος. Μὰ δὲ βρίσκεις τὸ χέρι σου, δὲν ἔχειςχέρι, κι ἀκοῦς μὲς στὸ στομάχι σου πὼς εἶναι τὸδικό σου σαγόνι ποὺ τρέμει. Ἀλήθεια, πόσαπράγματα ἄχρηστα, μὲ πόση ἀπληστία συναγ-μένα· - φράζαν τὸ χῶρο- δὲν μπορούσαμε νὰσαλέψουμε τὰ γόνατά μας χτυποῦσαν σὲ ξύλινα,πέτρινα, μετάλλινα γόνατα. Ὤ, βέβαια, θὰ πρέπειπολὺ νὰ γεράσουμε, πολύ, ὥσπου νὰ γίνουμεδίκαιοι, νὰ φτάσουμε ἐκείνη τὴν ἥμερη ἀμερο-ληψία, τὴ γλυκειὰ ἀνιδιοτέλεια στὶς συγκρίσεις,στὶς κρίσεις, ὅταν δικό μας πιὰ μερτικὸ δὲνὑπάρχει σὲ τίποτα πάρεξ σ' αὐτὴ τὴν ἡσυχία. Ἅ, ναί, πόσες ἀνόητες μάχες, ἡρωϊσμοί, φιλο-δοξίες, ὑπεροψίες, θυσίες καὶ ἧττες καὶ ἧττες, κιἄλλες μάχες, γιὰ πράγματα ποὺ κιόλας εἴταν ἀπὸἄλλους ἀποφασισμένα, ὅταν λείπαμε ἐμεῖς...

� 12

Κωνσταντίνος Πρασάκης, Β3

τέχνη �

13 �

Συνέντευξη με τον γλύπτηΓιάννη Μαρκαντωνάκη

Πολυτάλαντος, ευγενέστατος, πρόσχαρος και αξιόλογος είναιμόνο λίγα απ’ τα χαρακτηριστικά με τα οποία θα μπορούσε κανείς ναπεριγράψει τον κύριο Γιάννη Μαρκαντωνάκη, ο οποίος έχει δημι-ουργήσει προσεγμένα και εκλεπτυσμένα γλυπτά που κοσμούν τηνπόλη μας και της προσδίδουν κύρος, κομψότητα και αναμφισβήτητηομορφιά και καλαισθησία. Δημιουργούν έτσι σε κάθε Χανιώτη τηναίσθηση της περηφάνιας για τον σπουδαίο αυτόν καλλιτέχνη που τοέργο του και η συνεισφορά του στην πόλη μας είναι πραγματικά αξι-έπαινα. Η γλυπτική αποτελεί την επαγγελματική του απασχόληση του κ. Μαρκαντωνάκη, ο οποίος παράλληλα διδάσκει σε μικρούς και μεγά-λους σχέδιο και ζωγραφική, ασχολίες που λατρεύει και θέλει ναμεταδώσει στις επόμενες γενιές. Ο ίδιος δέχτηκε να μας παραχωρήσειμία πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη στην οποία θίγονται πολυποίκιλαθέματα που αφορούν στον χώρο της γλυπτικής και της Τέχνης.

Βιογραφικό - λίγα λόγια γι’ αυτόνΓεννήθηκε στα Χανιά όπου και κατοικεί μόνιμα από το 1982.

Φοίτησε στο 1ο Γυμνάσιο Αρρένων Χανίων. Υπήρξε μέτριος έως κακόςμαθητής, διότι στην εφηβεία του ασχολήθηκε κυρίως με τον πρω-ταθλητισμό στο στίβο καθώς επίσης και με τη ζωγραφική, παρα-μελώντας έτσι το διάβασμα και γενικότερα το σχολείο, αφήνονταςόμως παράλληλα με αυτόν τον τρόπο πολλά κενά που συσχετίζονταιμε τη λογοτεχνία, τη μυθολογία και την ποίηση, τα οποία, όπως οίδιος βεβαιώνει, προσπαθεί ακατάπαυστα, καταβάλλοντας μεγάληπροσπάθεια, να καλύψει τώρα. Σπούδασε γλυπτική στην ΑνώτατηΣχολή Καλών Τεχνών Αθηνών (1974-1980). Επίσης σπούδασε ΓραφικέςΤέχνες και Σύγχρονο Χορό στο Κ.Ε.Ρ (1985-1986). Δίδαξε εικαστικά στηνΑνώτατη Σχολή Νηπιαγωγών Χανίων (1989-1996). Δημιούργησε,διηύθυνε και δίδαξε στο Σπουδαστήριο Εικαστικών Τεχνών «Χώρος»(1990-1994). Υπήρξε εμπνευστής και καλλιτεχνικός Διευθυντής στο Διε-θνές Φεστιβάλ Σύγχρονου Εκφραστικού Χορού (Φιρκάς Χανίων 1998-1999). Δίδαξε επίσης σχέδιο- γλυπτική στο Πολυτεχνείο Κρήτης (1996).Σήμερα είναι καλλιτεχνικός Διευθυντής στο Εικαστικό Εργαστήρι τουΔήμου Χανίων.

� 14

Είχατε από μικρός την κλίση στη γλυπτική ή σας παρότρυνε κάποιος άλλος να εξασκήσετετην τέχνη αυτή; Ποιος σας ώθησε και ποια ήτανη πηγή της έμπνευσής σας;

Το καλλιτεχνικό γονίδιο είναι ενισχυμένο στηνοικογένειά μου αλλά αυτό δημιουργεί μιααλληλοεπίδραση. Δεν επέλεξα εγώ να ζωγρα-φίζω, με επέλεξε η ζωγραφική. Αρχικά έκαναγλυπτά στο Δημοτικό από πυρόλιθο. Ο δάσκα-λος μου στην Στ΄ Δημοτικού Γιάννης Κυριακάκηςέλεγε στη μητέρα μου: «Δεν είναι καλός μαθητήςαλλά είναι χρυσοχέρης και θα πετύχει στη ζωήτου». Επίσης δεν τον ενοχλούσε την ώρα τουμαθήματος που ήμουν συνεχώς αφηρημένος.Σεβάστηκε το ταλέντο μου. Αντιθέτως στο Γυμνά-σιο με καταπίεσαν οι περισσότεροι καθηγητές,εκτός από φωτεινές εξαιρέσεις: ο καθηγητής τωνκαλλιτεχνικών σπουδαίος ζωγράφος ΒασίληςΚελαϊδής και η φιλόλογος Αρχόντισσα Παπαδε-ρού στο 1ο Γ.Χ., και στην Παλαιόχωρα όπουτελείωσα το Λύκειο η αείμνηστη φιλόλογοςΜαρία Κατσαδενάκη.

Ασχοληθήκατε στο σχολείο σας με τη ζωγρα-φική και θελήσατε να τη σπουδάσετε· η γλυπτικήπώς προέκυψε;

Οι εξετάσεις στη Σχολή Καλών Τεχνών είναιπολύ δύσκολες. Στην Παλαιόχωρα δεν μπο-ρούσα να κάνω την απαραίτητη προετοιμασία.Γι’ αυτό, όταν δεν πέρασα με την πρώτη,σπούδασα Γραφικές Τέχνες κάνοντας παράλ-ληλα φροντιστήρια στην Αθήνα. Βρέθηκα μέσαστη δίνη ενός πολιτικού ορόσημου, των γεγονό-των της 17ης Νοεμβρίου 1973, και ελάχιστουςμήνες μετά, όντας φοιτητής στη Σχολή ΚαλώνΤεχνών που λειτουργούσε τότε στο χώρο τουΠολυτεχνείου, άρχισε να επιδρά το βάρος τηςιστορίας διαφορετικά στην ψυχοσύνθεση καιστον προσανατολισμό μου. Μέσα στα εργα-στήρια της Σχολής Καλών Τεχνών γοητεύτηκααπό τη γλυπτική και αποφάσισα να γίνω γλύπτης.Η μεταπολίτευση, εποχή αφυπνιστικών ουσια-στικών διεκδικήσεων, με έκανε να σκεφτώ ότιεκτός από την Τέχνη που λάτρευα και ήθελα ναυπηρετήσω, ήθελα να γίνω και δάσκαλος τωνΕικαστικών Τεχνών για να μπορέσω να βοηθήσωτα νέα παιδιά κυρίως, σαν μια ουσιαστική δια-φοροποίηση στα τρομερά βιωματικά ελλείμματατης εφηβείας μου.

Είστε ικανοποιημένος με την επαγγελματικήσας αποκατάσταση;

Είμαι ικανοποιημένος, επειδή έκανα καισυνεχίζω να κάνω μια δουλειά δημιουργική πουτη λάτρευα, που μου δίνει έντονες χαρές και στε-ναχώριες, κυρίως γιατί ζούμε σε ένα κόσμο πουοι περισσότεροι άνθρωποι είτε δεν γνωρίζουν τητέχνη είτε την προσεγγίζουν προσχηματικά ή επι-δερμικά· γι’ αυτό όταν συναντώ συμπολίτες μουπου δείχνουν ουσιαστικό ενδιαφέρον για τηντέχνη και έχουν άποψη για τα έργα μου, χαίρο-μαι ιδιαίτερα.

Το επάγγελμα του γλύπτη είναι κερδοφόρο;Εκτός από τα έργα επιφάνειας τοίχου, δηλαδή

ζωγραφική, φωτογραφία, χαρακτικά κλπ., υπάρχειη μνημειακή γλυπτική με τα μεγάλα έργα σεδημόσιους χώρους, που αυτά γίνονται με πα-ραγγελίες ή διαγωνισμούς και ο γλύπτηςπληρώνεται, βγάζει, τέλος πάντων, ένα καλό με-ροκάματο. Εκτός από τα πολλαπλά μικράγλυπτά, που πουλιούνται στα καταστήματα(gallery) και αφήνουν κάποια έσοδα στονγλύπτη, υπάρχει και μια σύγχρονη εκφραστικήδυνατότητα στους γλύπτες παγκοσμίως ναφτιάχνουν έργα χώρου, τις «εγκαταστάσεις»,συνήθως με συσσωρεύσεις υλικών τα οποία δεναφορούν τους μικροσυλλέκτες (σπίτια, γραφείακτλ) αλλά Μουσεία Τέχνης του κόσμου. Επειδήστην Ελλάδα δεν έχουμε τέτοιο μουσείο, αυτά ταέργα που κάνει ο καλλιτέχνης, και μάλιστα στηνΚρήτη, μετά την έκθεση πάνε στις αποθήκες.

Συνέντευξη

15 �

Δυστυχώς, είμαι ο πρώτος που εξέθεσα εγκατα-στάσεις στα Χανιά και συνεχίζω να το κάνωσυστηματικά. Τώρα, όπως είδατε στην έκθεση στηΔημοτική Πινακοθήκη Χανίων με τους ντόπιουςκαλλιτέχνες, η μοναδική εγκατάσταση ήταν δικόμου έργο, γεγονός που με έκανε να νιώσω μιααπίστευτη δημιουργική μοναξιά, αν σκεφτείτε,παιδιά μου, πως οι εγκαταστάσεις παγκοσμίωςαποτελούν το 50% της παγκόσμιας εκθεσιακήςδραστηριότητας.

Τι θα παροτρύνατε έναν έφηβο και από τι θατον αποτρέπατε;

Θα τον παρότρυνα να είναι ευγενικός, νασέβεται τους καθηγητές του, να απαιτεί διακριτικάαπό αυτούς να τον σέβονται εξίσου, αφού οίδιος ο μαθητής θα πρέπει να κάνει τη μικρήδημιουργική υπέρβασή του από το μαθητικόπρόγραμμα. Να! Αυτό που κάνετε εσείς τώρα.Εγώ δεν βρήκα από τον πατέρα μου ούτε έναεξωσχολικό βιβλίο, μας αγαπούσε και νοιαζότανεγια μας, αλλά ήταν ένας απλός αγρότης, καιτώρα είμαι περήφανος για την βιβλιοθήκη μουπου έχει πάνω από 4.000 βιβλία, επίσης χιλιάδεςκαλλιτεχνικούς καταλόγους και πάνω από 4000χιλιάδες βιντεοταινίες γραμμένες από εμένα μίαμία σε ένα πολιτιστικό αρχείο, όπου η γνώσηγίνεται εργαλείο στην παιδαγωγική και δημιουρ-γική ζωή. Εγώ, παιδιά μου, δεν έχω κινητό καιμόλις τώρα αναγκάστηκα να αποκτήσω e-mail.Δεν είναι ότι δεν θέλω να έχω καλή σχέση με τηντεχνολογία, την κόρη του μεγάλου θεού Ήφαι-στου, αλλά με έχει τρομοκρατήσει υποβάλλονταςτις αδυναμίες μου η αλόγιστη χρήση της. Γι’αυτόσας συμβουλεύει ένας γνωστός καλλιτέχνης πουδεν έχει facebook να κάνετε καλή χρήση τουσύγχρονου απαραίτητου αυτού εργαλείουγνώσης και επικοινωνίας, αλλά να μην ξεχνάτεότι το χαρτί έχει μια διαχρονική γοητεία.

Απ’ ό,τι βλέπουμε στο βιογραφικό σας, έχετεπάρει πρώτα πανελλήνια βραβεία για την υλο-ποίηση γλυπτικών συνθέσεων σε δημόσιους χώρ-ους και μερικά από αυτά τα συναντάμε στην πόλημας. Ποιο είναι το έργο που σας έδωσε τημεγαλύτερη ικανοποίηση;

Όλα τα έργα που έχω στήσει σε δημόσιοχώρο, τα ευχαριστήθηκα και όταν τα έφτιαχνακαι όταν τα είδα τοποθετημένα. Από το άγαλματου κρητικού αίγαγρου (κρι- κρι), το πρώτο έργοπου έστησα στην πόλη (1984), μέχρι το τελευταίοκαι μεγαλύτερο, το μνημειακό «πεσόντων αε-

ροπόρων» (πτώση του Ικάρου), που μόλις τοπο-θετήσαμε έξω από το Εικαστικό Εργαστήρι τουΔήμου Χανίων στη Βίλα Κούνδουρου, όπου έχωτην τύχη να διευθύνω το καλλιτεχνικό σχολείο.Είστε οι πρώτες που έχετε τη δημόσια άποψήμου για το έργο αυτό, αφού μόλις τοποθετήθηκε.Συνοπτικά, θα λέγαμε ότι πρόκειται για ένα έργοπαραστατικό, υφολογικά κινείται σε ένα κλίμανεομπαρόκ, με αντιστοιχίες στην αρχαία ελληνι-στική περίοδο. Ένα έργο με αμφισημίες στηνανάγνωση του θέματος, όπου η πτώση γίνεταιταυτόχρονα και σύμβολο ανάδειξης των πολιτι-σμικών αξιών του τόπου. Υπάρχει ένα σπουδαίοβιβλίο του Ζακ Λακαριέρ, γνωστού ελληνιστή, μετο θέμα αυτό.

Σας ευχαριστούμε ιδιαίτερα που μας πα-ραχωρήσατε τη συνέντευξη αυτή και δώσατεστους συμμαθητές μας και σε εμάς την ευκαιρίανα ενημερωθούμε για αυτό το ιδιαίτερο είδοςτέχνης, τη γλυπτική και ευελπιστούμε να μαςξαναδοθεί η ευκαιρία στο άμεσο μέλλον να μαςξαναμιλήσετε γι’ αυτή.

Και εγώ σας ευχαριστώ για την όμορφηκαι εποικοδομητική συνεργασία που είχαμε.

Σας εύχομαι και καλή πρόοδο ταυτό-χρονα με τη χαρά και τη νιότη σας.

«Γιάννης Μαρκαντωνάκης: ένας καλλι-τέχνης που αποτελεί φωτεινό παράδειγμα γιαόλους εμάς τους νέους. Γιατί μπορεί η οικογέ-νειά του να μην είχε την οικονομική δυνατό-τητα να του παρέχει όλα τα απαιτούμενα εφό-δια, όμως ο ίδιος κατάφερε να ανταπεξέλθειστις αντίξοες συνθήκες και να διαπρέψει».

Άννα Κεραμιανάκη, Β2

Μαρία Κοκκινάκη, Β2

Οι γυναίκες του Ελευθερίου Βενιζέλου

� 16

Πρώτα ως Έλληνας και έπειτα ως κρητικός,θεωρώ τον εαυτό μου υπερήφανο που μουδόθηκε η ευκαιρία να γράψω δύο λόγια για τονΕλευθέριο Βενιζέλο, αυτόν τον μεγάλο εθνάρχηπου πέτυχε να διπλασιάσει την έκταση και τονπληθυσμό της Ελλάδας. Το θέμα μας όμως δενείναι αυτό, αλλά οι γυναίκες που διαδραμάτισανσημαντικό ρόλο στη ζωή αυτού του τόσο σπου-δαίου ηγέτη.

Παρόλο που στα χρόνια της μεγάλης τουδράσης ο Βενιζέλος δεν ήταν παντρεμένος, τρειςγυναίκες σημάδεψαν τη ζωή του.

Ο Βενιζέλος σπούδασε στην Αθήνα όπου εκείγνώρισε μια κρητικιά συμφοιτήτριά του, τηςοποίας το επώνυμο δεν έχει διασωθεί. Μόνο τομικρό της όνομα γνωρίζουμε: Μαρία. Αυτή ηάγνωστη σ’ εμάς Μαρία έγινε ο πρώτος έρωταςτου νεαρού φοιτητή.

Μια άλλη Μαρία όμως τον σημάδεψε κι έγινεη μητέρα των παιδιών του. Ήταν η Μαρία Κατε-λούζου – Ελευθερίου, η οποία προερχόταν απόεξέχουσα οικογένεια των Χανίων. Γνωρίστηκαν το1887. Εκείνος ήταν 23 χρόνων κι εκείνη λίγο πριν

τα 18. Λέγεται ότι ο νεαρός δικηγόρος περνούσεκάτω από το παράθυρο της Μαρίας περιμένο-ντας να του ρίξει μία ματιά και να τη χαιρετήσει,ενώ το πρώτο τους ραντεβού έγινε στο Ακρω-τήρι, εκεί δηλαδή που ξέσπασε η κρητική επανά-σταση κι εκεί που θάφτηκε ο Βενιζέλος.

Το ειδύλλιο μπορεί να πλέχτηκε γρήγορα,αλλά τα εμπόδια ήταν πολλά. Ο πατέρας τηςΜαρίας ήθελε να παντρέψει την κόρη του με τονΑνδρέα Κοπάση, έναν ανώτερο υπάλληλο τηςΓενικής Διοίκησης Κρήτης. Στην πρώτη προσπά-θεια του Βενιζέλου να παντρευτεί τη Μαρία, οΣοφοκλής Κατελούζος επικαλέστηκε το νεαρό τηςηλικίας της κόρης του (δεν είχε κλείσει τα 18). Τονεπόμενο χρόνο ο πατέρας δεν μπόρεσε να βρειάλλη δικαιολογία. Κι αντί να σπάσει το κεφάλιτου, προτίμησε να πει το ναι. Δύο χρόνια μετά, οΛευτέρης και η Μαρία ανέβηκαν τα σκαλιά τηςΑγίας Φωτεινής στα Χανιά. Ο γάμος τους ήταντο γεγονός της εποχής.

Το ζευγάρι εγκαταστάθηκε στη Χαλέπα, σεένα σπίτι που θα ονειρευόταν κάθε ερωτευμένοζευγάρι. Το 1893 γεννήθηκε ο Κυριάκος, το πρώτο

ιστορία �

τους παιδί. Δύο χρόνια αργότερα η Μαρίαήταν πάλι έγκυος. Γέννησε τον Σοφοκλήαλλά πέθανε στον τοκετό.

Το πλήγμα ήταν τεράστιο για το νεαρόδικηγόρο. Μάλιστα λέγεται ότι για χρόνιααντιμετώπιζε σκληρά το μικρό του γιο θεω-ρώντας τον κατά κάποιο τρόπο υπεύθυνογια το θάνατο της μητέρας του.

Ο ΘανάσηςΜπλούμ ήταν δικη-γόρος στα Χανιά,από τους πιο γνω-στούς φίλους τουΒενιζέλου. Όταν πα-ντρεύτηκε την Παρα-σκευούλα ήταν μεγά-λος, με αποτέλεσμανα την αφήσει γρή-γορα χήρα.

Η φιλία τουζεύγους με το Βενι-ζέλο έγινε έρωτας της νεαρής χήρας καιίσως του πολιτικού. Πέρασαν τέσσεραευτυχισμένα χρόνια. Το ειδύλλιο διακόπηκεεπειδή ο Βενιζέλος έφυγε από τα Χανιά γιανα γίνει πρωθυπουργός στην Αθήνα. ΗΠαρασκευούλα πήγε και αυτή στην Αθήνα,αλλά κατάλαβε γρήγορα ότι η πολιτική είχετυλίξει για τα καλά τον καλό της, γι’ αυτότα μάζεψε και γύρισε πίσω στα Χανιά. Το1920 το κόμμα του Βενιζέλου έχασε τιςεκλογές. Ο ίδιος είχε διαχειριστεί τεράστιακονδύλια, αλλά χωρίς να βάλει ποτέ χέριστο μέλι, μέχρι και την πατρική του περ-ιουσία είχε εξανεμίσει. Αντιμετώπιζε τρομε-ρές οικονομικές δυσκολίες, μέχρι πουδανειζόταν από φίλους του για να βγάλειτο μήνα. Ένας πλούσιος γάμος αυτή τηνεποχή θα ήταν κάποια λύση του προβλή-ματός του.

Σε ηλικία 57 ετών συναρπάζει με τηνπροσωπικότητά του την Έλενα Σκυλίτση,που είχε καταγωγή από τη Χίο. Η Έλενα είχεμεγαλώσει με κουβερνάντες από τη Γερ-μανία, τη Σουηδία και την Αγγλία, αλλάμέσα της ένοιωθε βέρα Ελληνίδα και ας μημπορούσε να εκφραστεί καλά στη γλώσσαμας. Γι’ αυτό κι όταν αποφάσισε να αφη-γηθεί το ‘ρομάντζο’ της με τον Βενιζέλο,προτίμησε τα γαλλικά. Παντρεύτηκαν στις15 Σεπτεμβρίου 1921 στο ‘χάι γκέιτ’ του Βό-ρειου Λονδίνου με τη λαμπρότητα που

ταίριαζε στο γεγονός. Ακολούθησε έναταξίδι του μέλιτος στις Η.Π.Α. το οποίοξεκίνησε τον Οκτώβριο του 1921 και ολο-κληρώθηκε τον Μάιο του 1922.

Γρήγορα ο Βενιζέλος επέστρεψε στηνΕλλάδα και στην πολιτική. Η Έλενα έκτισε τοσπίτι που περίμενε να αποτελέσει το λιμάνιτους σε μία ταραγμένη ζωή. Στην οδό

Λουκιανού 2, σε σχέ-δια του ΑνδρέαΜεταξά, δημιούρ-γησε ένα νεοκλασικόπου ταίριαζε στοεπίπεδο του Βενιζέ-λου κι ανοικοδόμησετο πατρικό του σπίτιστη Χαλέπα, σταΧανιά. Το σπίτι τηςΑθήνας όμως απο-δείχτηκε κακότυχο.Κατασκευάστηκε σεδύο χρόνια αλλά οι

ιδιοκτήτες του έμειναν ελάχιστα. Εκεί γνώ-ρισαν την εκλογική ήττα τού 1932, την από-πειρα δολοφονίας τού 1933 και το απο-τυχημένο κίνημα του 1935, που υποχρέωσετο ζεύγος να αυτοεξοριστεί και πάλι.

Ο χρόνος είχε ήδη αρχίσει να μετράαντίστροφα. Στις 18 Μαρτίου 1936 ο Βενιζέ-λος έκλεισε τα μάτια του έπειτα από εγκε-φαλικό. Η Έλενα έζησε στο εξωτερικό, στηΓαλλία και στην Ελβετία, μέχρι το θάνατότης. Όσο για το σπίτι, πουλήθηκε από τηνίδια στο Αγγλικό δημόσιο και έγινε κατοικίατου εκάστοτε πρέσβη της Μεγάλης Βρε-τανίας στην Ελλάδα.

Η Έλενα Βενιζέλου, τόσο πριν το γάμοτης όσο και μετά, ανέπτυξε πλούσια φιλαν-θρωπική δραστηριότητα στην Ελλάδα.Πρόσφερε πολλά χρήματα για υποτροφίεςσε νέους που ήθελαν να σπουδάσουνστην Ευρώπη και ίδρυσε στη μνήμη τηςφίλης της Μαρίκας Ηλιάδη το γνωστόπρότυπο μαιευτήριο στην Αθήνα. Μεδαπάνες της εξάλλου χτίστηκε και στάδιοστα Χανιά της Κρήτης. Το 1955 εξέδωσετην αυτοβιογραφία της γραμμένη στηγαλλική γλώσσα: Υπό τη σκιά του Βενιζέ-λου.

17 �

Στάθης Τσουράκης Α3

8 Δεκεμβρίου 1966: 247 άνθρωποι χάθηκαν στα νερά της Φαλκονέρας

Η μεγαλύτερη τραγωδία των μεταπολεμικώνετών που είδαν οι ελληνικές θάλασσεςεκτυλίχτηκε στα ανοιχτά του Αιγαίου, κοντά στηβραχονησίδα Φαλκονέρα, για να βυθίσει στηνοδύνη τα Χανιά, που θρήνησαν το χαμό δεκά-δων ανθρώπων. Διακόσιοι σαράντα επτά άν-θρωποι χάθηκαν στην παγωμένη θάλασσα, ενώμόλις 47 ανασύρθηκαν ζωντανοί.

Tο πλοίο "Ηράκλειον" επρόκειτο να απο-πλεύσει στις 7 μ.μ. της 8ης Δεκεμβρίου 1966 απότο λιμάνι της Σούδας με προορισμό τον Πειραιά,ωστόσο καθυστέρησε περίπου 20 λεπτά εξαιτίαςσύσκεψης η οποία πραγματοποιήθηκε στο Λιμε-ναρχείο Χανίων. Αφορμή στάθηκε η καθυ-στέρηση της άφιξης στο λιμάνι τού "μοιραίου"φορτηγού ψυγείου, βάρους 25 τόνων, το οποίομετέφερε εσπεριδοειδή. Αιτία ήταν η ολισθηρό-

τητα του δρόμου, ως αποτέλεσμα των δυσμενώνκαιρικών συνθηκών.

Ο τότε λιμενάρχης Χανίων είχε εκφράσειαντιρρήσεις για την είσοδο του φορτηγού στοπλοίο, επειδή το βάρος θα αυξανόταν. Η συνεν-νόηση μεταξύ υπηρεσιακών παραγόντων είχε ωςαποτέλεσμα οι αντιρρήσεις να αρθούν και έτσιδόθηκε άδεια απόπλου περίπου στις 7:20 τοβράδυ. Στις 8 το βράδυ, και λίγα λεπτά μετά τοναπόπλου, φτάνει στο Λιμεναρχείο Χανίων σήματο οποίο προειδοποιεί για ισχυρούς ανέμουςεντάσεως 8 έως 9 μποφόρ, που απαγόρευε νααποπλεύσει το πλοίο.

Στη βραχονησίδα Φαλκονέρα, στο μέσοπερίπου της διαδρομής από τη Σούδα προς τονΠειραιά, στα όρια του Κρητικού με το ΜυρτώοΠέλαγος, η σφοδρή θαλασσοταραχή αρχίζει ναπρομηνύει την καταστροφή. Το "Ηράκλειο"κλυδωνίζεται πλέον επικίνδυνα. Το φορτηγόψυγείο προσκρούει με δύναμη στα πλαϊνά τουπλοίου, καθώς έχει τοποθετηθεί εγκάρσια στογκαράζ, και χωρίς - όπως κατέθεσαν εκ τωνυστέρων και μέλη του πληρώματος - να έχουν

� 18

Ο Τιτανικός της Κρήτης...

ληφθεί όλα τα ενδεδειγμένα μέτρα γιατην ασφαλή πρόσδεσή του.

Στις 2 τα ξημερώματα το φορτηγόψυγείο από τους κλυδωνισμούς σπάεισαν καταπέλτης τη δεξιά από τις δύοπόρτες οχημάτων του πλοίου, προ-καλώντας ρήγμα 17 τ.μ. Η εισροή τωνυδάτων είναι συνεχής. Τα λεπτάκυλούσαν και οι μανούβρες του καπε-τάνιου δεν έφερναν αποτέλεσμα -σύμφωνα πάντα με τις καταθέσειςόσων μελών του πληρώματοςδιασώθηκαν - κι έτσι το πλοίοοδηγήθηκε γρηγορότερα στη βύθιση.Τέσσερα σήματα κινδύνου από τονασυρματιστή του πλοίου έφτασανστον παράκτιο σταθμό της Βάρης...

Τα πιθανά αίτιαΗ έρευνα για τις συνθήκες του ναυαγίου

στρέφεται γύρω από το ενδεχόμενο ο πλοίαρχοςΚώστας Βερνίκος να υπερεκτίμησε τις δυνατό-τητες του σκάφους σε ό,τι αφορά τους κλυδωνι-σμούς λόγω κακοκαιρίας, με αποτέλεσμα να μηλάβει τα ενδεδειγμένα μέτρα για την ασφαλήτοποθέτηση του φορτηγού ψυγείου. Αναφέρθηκετο ενδεχόμενο να αιφνιδιάστηκε από την κλίσηπου πήρε το σκάφος μετά τη θραύση της μπου-καπόρτας, κι έτσι οι ελιγμοί που επιχείρησε ναεπέσπευσαν την ανατροπή του πλοίου.

Στην κοινωνία των Χανίων ήταν κοινό μυστικόπως υπήρχαν πιθανά σοβαρότατα σφάλματακατά τη μετασκευή του πλοίου σε οχηματαγωγό,τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα τη μετατόπισηπρος τα άνω του μεσοκεντρικού βάρους τουσκάφους και απώλεια της ευστάθειάς του, καθώςαφαιρέθηκαν τα υποκαταστρώματα, αλλά καιέρμα βάρους 200 τόνων, για να γίνει το γκαράζ.

Χαρακτηριστική είναι η κατάθεση - τότε - τουυποπλοίαρχου Αλέξανδρου Στεφαδούρου:«Περίπου στις 2 τα ξημερώματα άκουσα ένανκρότο. Γύρισα το κεφάλι μου, και είδα να ανοίγειη μπουκαπόρτα και να πέφτει στη θάλασσα ένααυτοκίνητο ψυγείο που κουβαλούσε τρόφιμα». Οίδιος άφησε αιχμές για τον τρόπο με τον οποίοτοποθετήθηκε στο πλοίο εγκάρσια το φορτηγόψυγείο, το οποίο έφτασε την τελευταία στιγμή καιδεν ασφαλίστηκε κατάλληλα: «Όταν το πλοίο

πήρε κλίση από την εισροή υδάτων, ο πλοίαρχοςΕμμανουήλ Βερνίκος έδωσε το σύνθημα διακωδωνοκρουσιών. Μετά τον αντελήφθην να χάνειτην ψυχραιμία του. Κατά τη γνώμη μου, βασικήαιτία δεν ήταν το όχημα. Το πλοίο είχε υποστείπριν από μία εβδομάδα επισκευές. Έκλεισαν ρωγ-μές στο διαμέρισμα του αμαξοστασίου κατάτρόπο πλημμελή, από το οποίο ίσως να συνέρ-ρευσαν ύδατα».

Σαν αποτέλεσμα του ναυαγίου θεσμοθε-τήθηκε το απαγορευτικό απόπλου λόγω καιρούκαι μπήκαν οι πρώτες ιδέες για τη δημιουργίατων Ναυτιλιακών Εταιριών Λαϊκής Βάσης.

19 �

Γιώργος Κυριακάκης, Α1

ιστορία �

H χρήση του αλκοόλ στις μέρες μας βρίσκε-ται σε έξαρση. Ο αριθμός των νέων που πίνουναυξάνεται καθημερινά με ταχύτατους ρυθμούς.Αυτό έχει αρνητική επιρροή στη ζωή τους όσοναφορά στη σωματική και πνευματική τους κατά-σταση.

Αλκοολισμός λέγεται η οξεία ή χρόνιαδηλητηρίαση που προκαλείται από τηναιθυλική αλκοόλη, δηλαδή το οινόπνευ-μα. Οφείλεται στην υπερβολική και παρατεταμένη χρήση οινοπνευματωδώνποτών.

Οι λόγοι για τους οποίους πίνουν οινέοι

Άνθρωποι που πάσχουν από κατάθλιψη ήαντιμετωπίζουν προβλήματα βρίσκουν καταφύγιοστο μεθυστικό συναίσθημα του αλκοόλ πουτους προσφέρει γαλήνη και ένα αίσθημα ευφο-ρίας. Πολλοί ειδικοί φοβούνται ότι με την προ-σκόλληση στα αυστηρά όρια της ασθένειας, οιάνθρωποι που πίνουν δεν προβληματίζονταιπαρά μόνο όταν αποκτήσουν σοβαρή εξάρτηση.Ο αλκοολισμός δεν οφείλεται μόνο σε κληρονο-μικούς παράγοντες. Ωστόσο οι επιστήμονεςπροσπαθούν να αποδείξουν ότι τα γονίδια μπο-

ρεί να ευθύνονται για τον αλκοολισμό. Αυτόβέβαια που κληρονομείται στον αλκοολισμό δενείναι η ασθένεια αλλά κάποια προδιάθεση.Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι αλκοολικών. Για νααποκτήσει κανείς εξάρτηση από το αλκοόλ, χρειάζεται συνδυασμός συμπτωμάτων. Το πιοκαθοριστικό είναι η λαχτάρα να πιει. Υπάρχουνάτομα που πίνουν επειδή έχουν κατάθλιψη και τοποτό τούς κάνει, όπως προαναφέραμε, να αι-σθάνονται καλύτερα. Οι τολμηροί πίνουν για νανιώσουν "ανεβασμένοι". Κάποιοι υποστηρίζουντην άποψη ότι το πιοτό τούς κάνει να συμπερι-φέρονται πιο φυσιολογικά, και πράγματι μπορείνα αντιδρούν καλύτερα όταν είναι μεθυσμένοι.Τέλος, άλλοι πίνουν για να νιώσουν διαφορετικά.

Στις μέρες μας, ιδιαίτερα στον κόσμο τωννέων, ισχύει η άποψη ότι άμα δεν μεθύσεις έστωκαι λίγο, δεν διασκεδάζεις. Ίσως αυτό θα μπο-ρούσε να δικαιολογήσει τον αυξανόμενο αριθμόαλκοολικών νέων. Κάποιος με πιο φιλελεύθεροπνεύμα θα προσπαθούσε να δικαιολογήσει αυτήτη συμπεριφορά των νέων με τα ακόλουθαεπιχειρήματα:

-Οι νέοι της εποχής μας προσπαθούν ναφαίνονται αντιδραστικοί στις συμβουλές τωνμεγαλυτέρων τους.

� 20

Αλκοολισμός και Νέοι

εφηβεία �

-Θεωρούν τον εαυτό τους ως επαναστάτη.

-Το αλκοόλ συμπεριλαμβάνεται στη λίστα των"απαγορευμένων καρπών". Κατά συνέπεια οι νέοιμπαίνουν στον πειρασμό να δοκιμάσουν τουςαπαγορευμένους καρπούς ως τρόπο αντίδρα-σης. Επίσης υπάρχουν νέοι που δεν είναι συνη-θισμένοι στο πιοτό και όντας επηρεασμένοι απότους φίλους τους, εθίζονται στο αλκοόλ.

Συνέπειες στην υγείαΗ αιθανόλη είναι μια απλή χημική ένωση που

χάρη στη χημική της συγγένεια με το νερό μπο-ρεί να πάει μέσα στο σώμα όπου πηγαίνει και τονερό. Οι γυναίκες, επειδή έχουν διαφορετικόμεταβολισμό και περισσότερο λίπος στο σώματους απ’ ό,τι οι άντρες, μεθούν πιο εύκολα - τολίπος απορροφά το νερό και τις υδατοδιαλυτέςουσίες, με αποτέλεσμα το οινόπνευμα νασυγκεντρώνεται στο αίμα.

Στον εγκέφαλο το οινόπνευμα κινείται μεευκολία ανάμεσα στα νευρικά κύτταρα και αλλά-ζει τη λειτουργία των νευρώνων προκαλώνταςτην κατάσταση της μέθης. Το οινόπνευμα επη-ρεάζει άμεσα και τη λειτουργία του κεντρικούνευρικού συστήματος. Καταστέλλοντας τόσοτους ανασταλτικούς όσο και τους διεγερτικούςνευρώνες, μπορεί να μεταμορφώσει ένα άνθρω-πο σε γλεντζέ, μισάνθρωπο, ήρωα ή σάτυρο,ανάλογα με το πώς εκδηλώνεται η μέθη - με έκ-φραση χαράς, λύπης, παραληρήματος, επιθε-τικότητας, απομόνωσης κ.λ.π. Ο Σαίξπηρ έγραφεότι "η μέθη ξυπνά στον άνθρωπο την επιθυμίααλλά του στερεί την ικανότητα να την πραγμα-τοποιήσει".

Άλλες σωματικές βλάβες που προκαλούνταιαπό το οινόπνευμα είναι γαστρίτιδα, παγκρεα-τίτιδα, υποσιτισμός ή νευρικότητα, καρκίνος τουλάρυγγα. Συν τοις άλλοις, οι έγκυες γυναίκες πουκαταναλώνουν αλκοόλ κάνουν άθελα καιασυνείδητα κακό στο έμβρυο: διανοητική καθυ-στέρηση και διατάραξη της λειτουργίας του πλα-κούντα είναι οι πιο συνήθεις συνέπειες.

Μια πολύ συχνά θανατηφόρα ασθένεια πουπροκαλείται από χρόνια χρήση αλκοόλ είναι ηκίρρωση του ήπατος, όπου το οινόπνευμασκοτώνει τα κύτταρα του συκωτιού και εμποδίζειτη λειτουργία του. Εκτός από σωματικές βλάβεςπροκαλεί και ψυχικές διαταραχές όπως ελάττωσηαυτοκριτικής, οξυθυμία, τάση για ζήλια, επιθε-τικότητα, τάση για ψέματα και τέλος προκαλείδιαταραχές του ύπνου. Τα αίτια του αλκοολι-

σμού θα πρέπει να αναζητηθούν κυρίως σεψυχολογικούς λόγους, όπως απομόνωση, μονα-ξιά, υπερβολική ντροπαλότητα, κατάθλιψη, υπερ-βολική εξάρτηση από τους άλλους, τάσεις αυτο-καταστροφής και αυτοτιμωρίας, καθώς και σε-ξουαλική ανωριμότητα.

Το ποσοστό των αλκοολικών στηνΕλλάδα

Μεταξύ του 1975 και του 1980 υπήρξε μια από-τομη αύξηση της κατανάλωσης από τα 5,3 στα10,2 λίτρα ανά άτομο. Από τότε η κατανάλωσηέπεσε για το 1996 στα 8,7 λίτρα. Η κατανάλωσητης μπίρας αυξήθηκε κατακόρυφα και από αμε-λητέες ποσότητες που καταναλώνονταν στηχώρα το 1990, έφθασε στα 40 λίτρα ανά άτομο.Στην Ελλάδα σημειώνεται μια από τις μεγαλύτε-ρες καταναλώσεις «πυκνών ποτών» (τζιν, ουίσκι,βότκα) σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η χώραέρχεται πρώτη σε κατανάλωση αλκοόλ στουςνέους ηλικίας 15 χρονών –αγόρια και κορίτσια.

Ταυτόχρονα εκτιμάται ότι είναι πρώτη στηνοθεία των «πυκνών ποτών» με μεθυλική αλκο-όλη, ουσία που βλάπτει το οπτικό νεύρο και προ-καλεί τύφλωση.

Οι νέοι στην Ελλάδα πίνουν σε εβδομαδιαίαβάση περισσότερο σε σχέση με τους νέους τωνυπόλοιπων χωρών.

21 �

� 22

Η υπερβολική κατανάλωση οινο-πνεύματος προκαλεί σοβαρές βλάβεςστην υγεία ανεξάρτητα από το είδος του ποτού:• Εξασθενεί τη μνήμη και την προσοχή

• Κάνει το άτομο φλύαρο

• Προκαλεί νευρικότητα και ελαφρύ τρόμο

• Είναι υπεύθυνη για τροχαία ατυχήματα, αυτο-κτονίες, εγκληματικότητα, μείωση της απόδοσηςστην εργασία

• Αυξάνει το σωματικό βάρος

• Οδηγεί σε καταστροφή του συκωτιού (κίρρωσητου ήπατος) και σε δυσλειτουργία του εγκεφά-λου

• Προκαλεί διάφορες μορφές καρκίνου

• Δυσχεραίνει την απορρόφηση πολλών θρε-πτικών συστατικών, όπως βιταμίνες, ασβέστιο κ.ά.

Ο αλκοολισμός:• Καταστρέφει την υγεία

• Διαλύει οικογένειες

• Δημιουργεί προβλήματα στο χώρο εργασίας

• Οδηγεί στο θάνατο

Πήραμε συνέντευξη από παιδιά άνω των 15ετών και μας είπαν τα εξής σχετικά με τοαλκοόλ:

Κάποια παιδιά που ρωτήσαμε μάς είπαν ότιπίνουν όταν βγαίνουν με τους φίλους τους καιποτέ όταν είναι μόνοι τους. Όταν πίνουν δενείναι ποτέ νηστικοί, και στην ερώτησή μας: «τινιώθεις όταν πίνεις και για ποιο λόγο πίνεις»,απάντησαν ότι δεν νιώθουν κάποια ιδιαίτερηευχαρίστηση και ότι πίνουν απλά για να συμμε-τέχουν στην παρέα. Άλλα παιδιά μάς είπαν ότιαπολαμβάνουν να πίνουν και ότι νιώθουνσημαντικοί όταν το κάνουν αυτό. Τους δίνειαυτοπεποίθηση και μια αίσθηση ανωτερότηταςαπέναντι στους άλλους.

Τέλος υπήρχαν και κάποια που μας είπαν ότιπίνουν αφενός όταν είναι με παρέα και αφετέρουόταν νιώθουν λυπημένοι και μόνοι. Με αυτόν τοντρόπο καταφέρνουν να ξεχάσουν τα προβλή-ματά τους και να νιώσουν ότι βρίσκονται σε μιαάλλη διάσταση χωρίς σκοτούρες και βάσανα.

Προτάσεις αντιμετώπισης του προβλή-ματος:

• Οι νέοι μπορούν να πίνουν πιο ελαφριάποτά.

• Μπορούν να χρησιμοποιούν τα σημερινάμέσα πληροφόρησης προκειμένου να δουντη ζημιά που προκαλεί στον οργανισμότους το αλκοόλ.

• Πληροφόρηση για τους κινδύνους πουκρύβονται πίσω από αυτή την εφήμερημόδα μέσω ενημερωτικών φυλλαδίων στασχολεία και στα πολυσύχναστα μέρη τωννέων, έτσι ώστε τα παιδιά να έχουν τουλάχι-στον το δικαίωμα επιλογής ανάμεσα στοθάνατο και τη ζωή.

• Όταν έχουν προβλήματα να μην βλέπουν τοποτό ως μέσο λύσης των προβλημάτωντους αλλά να προτιμούν να τα συζητάνε μετους φίλους ή την οικογένειά τους.

• Οι νέοι θα πρέπει να σταματήσουν να θεω-ρούν τη χρήση αλκοόλ μαγκιά και να ανα-λογιστούν τις συνέπειες που θα υπάρξουνόσον αφορά την υγεία τους.

• Επιπλέον θα πρέπει να σταματήσουν ναεπηρεάζονται απ’ τους φίλους τους οιοποίοι τους προτρέπουν να πιούν.

Όμως θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι δενευθύνονται μόνο αυτοί που πίνουν! Μεγάληευθύνη έχουν και οι μαγαζάτορες οι οποίοι τουςπροσφέρουν το αλκοόλ χωρίς να αναρωτηθούνσε τι ηλικία είναι αυτά τα παιδιά, ενώ θα έπρεπενα τους ζητούν ταυτότητα.

Συνοψίζοντας, θα πρέπει να τονίσουμε ότιναι μεν υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι όταν κάποιοςκάνει υπερκατανάλωση αλκοόλ και θα ήταν καλόνα το ελαττώσουν οι νέοι, αλλά θα πρέπει πρώτανα το λάβουν υπόψη τους οι ίδιοι! Γιατί ηκατάχρηση αλκοόλ καταστρέφει, εκτός από τονίδιο τον αλκοολικό, οικογένειες, σταδιοδρομίες,διαλύει φιλίες, γεμίζει φυλακές, νοσοκομεία καινεκροτομεία.

Ανδρονικάκη Ευτυχία, Β1Μιχαηλίδη Γεωργία, Β1Δρακουλάκη Γιάννα, Β1

Εθελοντισμός

23 �

έρευνα �

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ;

Ο εθελοντισμός είναι μια πράξη μέσααπό την οποία οι άνθρωποι αποκτούν νέες δεξι-ότητες και βοηθούνται να είναι ενεργοί πολίτεςστην κοινότητά τους. Ο εθελοντισμός δεν έχειπλαίσια και όρια, είναι ένα κοινωνικό φαινόμενοπου μπορεί να πάρει διάφορες μορφές και δια-στάσεις με βάση τις αξίες, αρχές και την κοινω-νικό -οικονομική και πολιτισμική πραγματικότητατης κοινωνίας.

Οι εθελοντές προέρχονται από όλα τα κοινω-νικά-οικονομικά στρώματα της κοινωνίας. Ανλάβουμε υπόψη ότι ένας εθελοντής μπορεί ναείναι οποιασδήποτε ηλικίας, οικονομικής κατά-στασης, ακαδημαϊκού υπόβαθρου, τότε μπο-ρούμε εύκολα να ισχυριστούμε ότι σχεδόν όλοιοι πολίτες μπορούν να είναι υποψήφιοι εθελο-ντές.

Εθελοντής είναι ο πολίτης εκείνος που προ-σφέρει ανιδιοτελώς τον ελεύθερο του χρόνο ή τηγνώση του για χρήσιμες δράσεις προς όφελοςάλλων, χωρίς να περιμένει αντάλλαγμα. Με αυτήτην έννοια ο εθελοντισμός ταυτίζεται με τη φι-λανθρωπία, όπως χρησιμοποιήθηκε κατά τηνκλασική εποχή κυρίως για να αποδώσει μια και-νούργια αρετή, την αγάπη για το συνάνθρωπο.Η διαφορά ανάμεσα στον εκπαιδευμένο εθε-λοντή και στην παλιά έννοια της φιλανθρωπίαςείναι ότι ο εθελοντής αντιμετωπίζει τα άτομα σταοποία προσφέρει εθελοντική εργασία όχι μεοίκτο, αλλά σαν άτομα ισότιμα τα οποία περ-νούν δυσκολίες και στα οποία μπορεί να προ-σφέρει.

Εθελοντισμός είναι η μη αμειβόμενη και δίχωςεπαγγελματική εξέλιξη δραστηριοποίηση τωνπολιτών που αποβλέπει στην ευημερία του συνανθρώπου, της κοινότητας και της κοινωνίαςγενικότερα. Δεν περιορίζεται μόνο στην παροχήανιδιοτελούς κοινωνικού έργου, αλλά περισσό-τερο αφορά μια στάση ζωής με ιδιαίτερες αξίες,όπως η φιλανθρωπία, η αλληλεγγύη, η κοινωνικήδικαιοσύνη και η κοινωνική συμμετοχή.

Oι εθελοντές θεωρούνται περισσότεροσυνεργάτες παρά φιλάνθρωποι. Εντάσσονταιστη λειτουργία των υπηρεσιών και των προγραμ-μάτων κάποιου οργανισμού, αναλαμβάνουνεξειδικευμένους ρόλους, συναλλάσσονται με ταμέλη του προσωπικού και τα άτομα.

Η προσφορά εθελοντικής υπηρεσίας έχειπολλές μορφές δράσης: συνοδεία, βοήθεια στοσπίτι, εμψύχωση, πρόληψη, δωρεά αίματος,μεταφορά ασθενών, επανένταξη, τηλεφωνικήακρόαση, εξειδικευμένες και επαγγελματικές πα-ροχές, υγειονομικές φροντίδες, ψυχαγωγία, κοι-νωνική γραμματεία, νομική βοήθεια κ.λπ.

Υπάρχει, επίσης, ο διεθνής εθελοντισμός ωςπροσφορά αλληλεγγύης και γνώσης στις χώρεςτου Τρίτου κόσμου ή ανθρωπιστικών υπηρεσιώνστις ζώνες πολεμικών συγκρούσεων.

Σε ανάπτυξη βρίσκεται, επίσης, ο περιβαλλο-ντικός εθελοντισμός, μέσω της ανάληψης πρω-τοβουλιών για την καθαριότητα των δασών καιτων παραθαλάσσιων περιοχών, της οργάνωσηςπρογραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσηςτων παιδιών και των νέων κ.λπ.

Τέλος, υπάρχει ο πολιτιστικός εθελοντισμός, ηοργάνωση δηλαδή από νεανικές ιδίως εθελοντι-κές οργανώσεις πολιτιστικών θεατρικών, μου-

� 24

σικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων που εκ-φράζουν τη νεανική φαντασία και δημιουργικό-τητα, πέρα από τη λογική της αγοράς και τουκέρδους.

H εθελοντική δράση αποτελεί μαθησιακή-μορφωτική λειτουργία. Eνισχύει την απόκτησηκοινωνικών, επικοινωνιακών καιεπαγγελματικών δεξιοτήτων καιαναπτύσσει νέες ικανότητες.Eνδυναμώνει και δίνει νέο πε-ριεχόμενο στη ζωή των ατόμων.Aυξάνει τη δυνατότητα ενεργούςσυμμετοχής των νέων στη ζωήκαι την εργασία. Aποτελεί ενδυνάμει χώρο ανάπτυξης νέωνκοινωνικών υπηρεσιών αυξάνο-ντας την απασχόληση. Η εθελον-τική δράση μπορεί να διαδραματίσεισημαντικό ρόλο στη μάχη κατά της ανερ-γίας και αποτελεί πηγή θέσεων εργασίας.

Πόσο σημαντική είναι η εθελοντικήεργασία και ο εθελοντισμός;

Εκατομμύρια πολίτες σε ολόκληρη τηνΕυρώπη ασχολούνται ενεργά με διάφορες μορ-φές εθελοντισμού. Οι πιο πρόσφατοι αριθμοίείναι οι ακόλουθοι:

Στην Αγγλία 23 εκατομμύρια άνθρωποι προ-σφέρουν εθελοντική εργασία κάθε χρόνο.

Οι Βέλγοι αφιερώνουν 5 ώρες την εβδομάδασε εθελοντικές δραστηριότητες χωρίς αμοιβή, τοοποίο είναι ισοδύναμο με περίπου 200.000 θέσειςεργασίας πλήρους απασχόλησης. Το 2002 οχρόνος που αφιερώθηκε σε εθελοντικέςεργασίες, σε διάφορους συνδέσμους/οργανώσεις στη Γαλλία, ήταν ισοδύναμος μεπερισσότερες από 716.000 θέσεις εργασίας πλή-ρους απασχόλησης.

23 εκατομμύρια πολίτες (36%) συμμετέχουνσε διάφορα είδη εθελοντικών εργασιών στη Γερ-μανία, ενώ το 33% του ενήλικου πληθυσμούστην Ιρλανδία (δηλ. περίπου 1.287.000 άτομα)ασχολείται με τον εθελοντισμό.

Πληροφορίες για τον Ερυθρό Σταυρό• Το περιφερειακό τμήμα Χανίων, που πρόε-

δρός του είναι ο ιατρός Ιωάννης Σκαράκης, έχειτρία ένστολα σώματα: τη Νοσηλευτική του Ερυ-θρού Σταυρού, την Κοινωνική Πρόνοια του

Ερυθρού Σταυρού, καθώς και το σώμα Σαμα-ρειτών, Διασωστών, και Ναυαγοσωστών στοοποίο ανήκει και η σχολή εφήβων Σαμαρειτών,από παιδιά ηλικίας 12-16 ετών.

Το διεθνές κίνημα του Ερυθρού Σταυρού• Το διεθνές κίνημα του Ερυ-

θρού Σταυρού και της ΕρυθρήςΗμισελήνου είναι ο μεγαλύτεροςεθελοντικός οργανισμός του πλα-νήτη με 250.000.000 (εκατομμύρια)εθελοντές να δραστηριοποιούνταισε πληθώρα ανθρωπιστικών δρά-σεων. Ο πυρήνας του ανθρωπι-

στικού έργου του κινήματοςβασίζεται στις επτά θεμελιώδεις

αρχές:

• AΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ• ΑΜΕΡΟΛΗΨΙΑ• ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΑ• ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ• ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ• ΕΝΟΤΗΤΑ• ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΤΗΤΑ

Ιδρυτής του Ερυθρού Σταυρού ήταν έναςΕλβετός πολίτης που λεγόταν Ερρίκος Ντυνάν. ΟΕρυθρός Σταυρός τιμήθηκε τέσσερις φορές ωςτώρα με το Νόμπελ ειρήνης και έχει δώσει καιεξακολουθεί να δίνει ελπίδα σε δισεκατομμύριαανθρώπων που βρίσκονται σε ανάγκη είτε λόγωπολέμου είτε λόγω φυσικών καταστροφών είτεεξαιτίας των καθημερινών συμβάντων/ατυχημά-των που συμβαίνουν στη διπλανή μας πόρτα ήοπουδήποτε αλλού.

Πήραμε στις 10/02/2010 μια συνέντευξη απότον κύριο Ιωάννη Χαριτάκη που μας μίλησε γιατον εθελοντισμό.

Βεριβάκη Μ.: Πόσο καιρό είστε εσείς οίδιος στον Ερυθρό Σταυρό και ποια ηειδικότητά σας σε αυτόν;

Κος Χαριτάκης Ιωάννης: Είμαι στον ΕρυθρόΣταυρό από το 1998. Η ειδικότητα μου σε αυτόνείναι εκπαιδευτής Ναυαγοσωστικής, Διασωστικήςκαι αρχηγός του σώματος.

25 �

Σε τι είδους διασώσεις έχετε συμμε-τάσχει στο παρελθόν;

- Έχω συμμετάσχει σε πολλές αποστολέςορεινής και θαλάσσιας διάσωσης και έρευναςαγνοουμένων με το τμήμα πολιτικής προστασίαςΧανίων και τους φορείς του Κράτους (Πυροσβε-στική, Λιμενικό Σώμα… κ.λπ.). Έχω συμμετάσχει σεμία ανθρωπιστική αποστολή του ΥπουργείουΕξωτερικών της Ελλάδας (Hellenic Aid) για βοή-θεια στους πληγέντες απ’ το τσουνάμι στη Σρι-Λάνκα. Χρειάστηκε βέβαια να χάσω τη δουλειάμου για να φτάσω εκεί.

Θα προτρέπατε άλλους ανθρώπους ναασχοληθούν με τον εθελοντισμό;

- Και βέβαια τους παροτρύνουμε, γιατί είναιπολύ καλό κάποιος να μπαίνει στον εθελοντισμόμε τη στολή εφήβων Σαμαρειτών, ώστε με τηνενηλικίωσή του ως πολίτης να προσφέρει ενεργάστην κοινωνία και στο συνάν-θρωπό του.

Ερρίκος Ντυνάν

Μαρία Βερυβάκη, Β1Ελένη Ζουριδάκη, Β1Μαντώ Βροντάκη, Β1

Ρομποτικήτική ΡομποτικήΡομ

� 26

Για να γραφτεί αυτό τοάρθρο, χρειάστηκε η βοήθειατων «ειδικών». Γι’ αυτό το λόγοεπισκεφτήκαμε το ΠολυτεχνείοΚρήτης και συγκεκριμένα τοΕργαστήρι Ευφυών Συστημά-των και Ρομποτικής που ανήκειστο Τμήμα Μηχανικών Παρα-γωγής και Διοίκησης. Εκείσυναντήσαμε τους κυρίουςΝίκο Τσουρδελούδη (καθηγητή

στο τμήμα Μηχανικών Παραγωγής

και Διοίκησης στο Πολυτεχνείο

Κρήτης) και Σάββα Πιπερίδη(υποψήφιο διδάκτορα και ερευνητικό συνεργάτη του

Εργαστηρίου) τους οποίους και ευχαριστούμε γιατην προθυμία τους να μας ξεναγήσουν και ναμας δώσουν τις πληροφορίες που χρειαζόμα-σταν. Απ’ αυτή τη συνάντηση αντλήσαμε σημα-ντικό υλικό σχετικά με τον τομέα της Ρομποτικής.Το Εργαστήριο εξυπηρετεί εκπαιδευτικές ανάγκεςκαι ερευνητικές δραστηριότητες στα γνωστικάαντικείμενα των ρομποτικών συστημάτων, κι-νηματικής, χρήσης συστημάτων όρασης, αισθη-τήρων και άλλων περιφερειακών στην ανάπτυξηολοκληρωμένων ρομποτικών εφαρμογών καισυστημάτων αυτοκινούμενων ρομπότ, μη επαν-δρωμένων οχημάτων, αυτόνομης πλοήγησης καιπροσομοίωσης ρομποτικών συστημάτων.

Αυτά που μας έκαναν ιδιαίτερη εντύπωσηήταν δύο πρωτοποριακά ρομποτικά συστήματα,το έξυπνο ρομπότ που μπορεί να αντιμετωπίζειεμπόδια, ακόμη και να καθαρίζει σπίτια, αλλά καιτο ελικόπτερο χωρίς επιβάτες που θα μπορεί ναεντοπίζει εστίες πυρκαγιάς, να φωτογραφίζει καινα ρυθμίζει την κυκλοφορία.

Το μη επανδρωμένο ελικόπτερο αναπτύχθηκεαπό τον υποψήφιο διδάκτορα και ερευνητικόσυνεργάτη του συγκεκριμένου Εργαστηρίου,Νίκο Βιτζηλαίο, ενώ το ρομπότ «Αλέ 2» φτιάχτηκεαπό τον υποψήφιο διδάκτορα και ερευνητικόσυνεργάτη του Εργαστηρίου, Σάββα Πιπερίδη.Αμφότερα υπό την επίβλεψη του διευθυντή τουΕργαστηρίου Ευφυών Συστημάτων και Ρομποτι-κής, αναπληρωτή καθηγητή Νίκου Τσουρβε-λούδη.

Το ελικόπτερο, όπως μας είπε ο κύριος Τσουρβελούδης, εάν συνδεθεί με κάμερα, μπορείνα λάβει εντολές για να πάει σ' ένα συγκεκριμένοσημείο, να τραβήξει δύο φωτογραφίες, να στείλειεικόνες, να ελέγξει το κυκλοφοριακό, να κάνειαναγνώριση πυρκαγιών κ.ά.

Μικρό, ευέλικτο όχημα εδάφους, εξολο-κλήρου κατασκευασμένο σε Εργαστήριο, είναι τορομπότ «Αλέ 2».Το ρομποτάκι «Αλέ 2» είναι μετε-ξέλιξη του ρομπότ «Αλέ 1» το οποίο είχε παρου-σιαστεί παλιότερα και είχε μεγαλύτερο μέγεθοςκαι βάρος.

Νίκος Τσουρβελούδης

μποτικήΡομποτικήΡομποτική

27 �

έρευνα �

Μπορεί να κινηθεί στο χώρο μόνο του, αυτό-νομα και, με τους αισθητήρες τους οποίους έχεικαι την κάμερα, να αποφεύγει τα εμπόδια. Αν τοκαλέσουμε να πάει σε μια άλλη άκρη τουδωματίου, μπορεί μόνο του να αναγνωρίσει ταεμπόδια, να τα αποφύγει και να πάει σ' αυτήν τηνάκρη του δωματίου. Και από εκεί η εικόνα μπορείνα μεταδοθεί απ' ευθείας στον υπολογιστή,αφού έχει πάνω του κεραία ασύρματου δικτύου.

Μπορεί να «αισθάνεται» το χώρο τριγύρωτου και το τι θα κάνει εξαρτάται από το πρό-γραμμα το οποίο θα του μεταφέρουμε. Σε επό-μενο στάδιο ανάπτυξης θα μπορούσε ακόμη νασκουπίζει και σπίτια, τονίζει ο Σάββας Πιπερίδης,και να «διατρέχει συνεχώς την επιφάνεια ενόςδωματίου κουβαλώντας τον εξοπλισμό πουρουφά τη σκόνη και έτσι να σκουπίζει την επι-φάνεια. Μπορεί επίσης με την προσθήκη κατάλ-ληλου εξοπλισμού, όπως μιας οθόνης αφής, ναυπάρχει σε ένα συνεδριακό χώρο ή σε ένα μου-σείο και να δίνει πληροφορίες».

Σχετικά με την Ρομποτική: Ρομποτική είναι μία επιστήμη που αποτελεί

συνδυασμό πολλών κλάδων άλλων επιστημών,κυρίως δε της πληροφορικής, της ηλεκτρονικήςκαι της μηχανολογίας και ασχολείται με την ανά-πτυξη και την μελέτη των ρομπότ. Ασχολείταιεπίσης και με άλλες επιστήμες, όπως η Βιολογία,η Ιατρική, η Ναυσιπλοΐα και η Ωκεανογραφία.Πάντοτε χρειάζεται να κατασκευάσουμε μηχανές

για να μελετήσουμε επιστήμες ή να βοηθήσουμεκάποια άτομα.

Τι είναι όμως το ρομπότ;Το ρομπότ είναι μια μηχανική συσκευή η

οποία μπορεί να υποκαθιστά τον άνθρωπο σεδιάφορες εργασίες. Ένα ρομπότ μπορεί να δρά-σει κάτω από τον απ' ευθείας έλεγχο ενός αν-θρώπου ή αυτόνομα κάτω από τον έλεγχο ενόςπρο-προγραμματισμένου υπολογιστή. Είναι έναμηχάνημα με δυνατότητα να ανταποκρίνεται σ’ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Η πρώτη χρήσηαυτής της λέξης έγινε από έναν Τσέχο συγγρα-φέα που είχε αναφέρει την λέξη robota, δηλαδήκαταναγκαστική δουλειά. Το ρομπότ δεν χαλάει.Υπάρχουν εκατομμύρια κομμάτια που αποτε-λούν ένα ρομπότ. Τα περισσότερα ρομπότ στονκόσμο είναι ρομποτικοί βραχίονες.

Τι είναι και τι κάνει ο ρομποτικόςβραχίονας;

Πολύ μεγάλος αριθμός προϊόντων κατασκευ-άζεται από ρομποτικούς βραχίονες και όχι απ’τους ανθρώπους. Είναι πιο γρήγοροι απ’ τουςανθρώπους και δεν κάνουν λάθη. Έτσι έχουμεεξοικονόμηση χρόνου. Κατασκευάζονται σεγραμμές παραγωγής από ρομπότ. Δεν έχουνκαμιά ανάγκη πέρα από ηλεκτρικό ρεύμα. Αν δενέχουμε ρεύμα και δεν μπορούν να δουλέψουναυτά, τότε «χανόμαστε», γιατί δε θα έχουμε ούτετρόφιμα, ούτε ρούχα, ούτε τίποτα.

Οι ρομποτικοί βραχίονες ξεκίνησαν να χρησι-μοποιούνται απ’ τη δεκαετία του ’70 αντικαθι-στώντας τον άνθρωπο και προκαλώντας ανερ-γία. Έχουν 2 βασικά μειονεκτήματα: 1) Έχουν χα-μηλό επίπεδο όρασης και 2) Έχουν χαμηλόεπίπεδο υπόλοιπων αισθήσεων (αφή, όσφρηση,ακοή).

Σημαντικά επίσης είναι και τα ρομποτικά οχή-ματα που χρησιμοποιούνται για μεταφορές αντι-κειμένων που είναι βαριά.

Ο Σάββας Πιπερίδης και ο «Αλέ 2»

Οι 3 νόμοι της Ρομποτικής σύμφωνα μετον συγγραφέα επιστημονικής φαντασίαςΙσαάκ Ασίμωφ

Οι τρεις νόμοι της ρομποτικής είναι κανόνεςστους οποίους υπακούουν τα περισσότεραρομπότ με ποζιτρονικό εγκέφαλο που εμ-φανίζονται στα μυθιστορήματα επιστημονικήςφαντασίας του συγγραφέα Ισαάκ Ασίμωφ, ενώχρήση τους έχουν κάνει και άλλοι δημιουργοίεπιστημονικής φαντασίας. Οι νόμοι αυτοί πρωτο-διατυπώθηκαν από τον Ασίμωφ στο διήγημα"Runaround" (1942) και είναι οι εξής:

1. Το ρομπότ δε θα κάνει κακό σε άνθρωπο,ούτε με την αδράνειά του θα επιτρέψει να βλα-φτεί ανθρώπινο όν.

2. Το ρομπότ πρέπει να υπακούει τις διαταγέςπου του δίνουν οι άνθρωποι, εκτός αν αυτές οιδιαταγές έρχονται σε αντίθεση με τον πρώτονόμο.

3. Το ρομπότ οφείλει να προστατεύει την ύπαρξή του, εφόσον αυτό δεν συγκρούεται μετον πρώτο και τον δεύτερο νόμο.

Γενικά η Ρομποτική είναι μια επιστήμη με τηνοποία πολλοί νέοι ασχολούνται στις μέρες μας.Είναι πολύ ενδιαφέρουσα και σίγουρα χρησι-μεύει στις ζωές όλων μας.

� 28

Λευτέρης Σκαλιδάκης Γ4

έρευνα �

29 �

Το facebook είναι ένα σχετικά νέο μέσον επι-κοινωνίας του διαδικτύου, το οποίο από τηνπρώτη στιγμή της δημιουργίας του γνώρισετεράστια επιτυχία, ιδιαίτερα στη νεολαία. Ο νέοςπου το δημιούργησε θεωρείται σήμερα από τουςπιο πλούσιους ανθρώπους σε ολόκληρο τονκόσμο. Η σελίδα αυτή έχει καθημερινά δισεκα-τομμύρια επισκέπτες. Και τι δεν μπορείς νακάνεις...

Καταρχάς, μπορείς νασυνομιλείς με άτομα απόολόκληρο τον κόσμο, νακάνεις νέες γνωριμίες ή καινα στέλνεις μηνύματα σεδικούς σου φίλους χωρίςεπιπλέον χρέωση (αφού ομπαμπάς και η μαμάπληρώνουν... σωστά;).Eπίσης, αν θες φυσικά,μπορείς να μοιράζεσαι τιςόμορφες στιγμές σου με όλους και να δέχεσαισυγχαρητήρια για τα κατορθώματά σου. Εκτόςτου ότι ανακοινώνεις ό,τι μα ό,τι θες, μπορείς νασχολιάσεις τις φωτογραφίες των άλλων καιγενικότερα κάθε λεγόμενό τους. Αυτές είναιεποχές... Να λες αυτά που θες να πεις χωρίς ντροπές και φόβο, να κάνεις τον άλλον να χαρείή να τραβάει τα μαλλιά του και να μην χρειάζε-ται να ''πάρεις τίποτα πίσω'' (ο άλλος προκάλεσετη μοίρα του... αμάν όμως με τα πικάντικά σαςσχόλια βρε παιδιά). Για κάποιον άλλο λόγο πουτο facebook το ''τιμάμε'', είναι γιατί έχουμε τηδυνατότητα να έρθουμε σε επαφή με τα είδωλαμας, από μουσική έως δεν φαντάζεστε τι... Πώς τοκάνουμε αυτό; Κάνοντας ένα αίτημα φιλίας σεαυτόν/αυτήν και αμέσως μετά γινόμαστε μέλη σεομάδες που τον/την αφορούν και γενικότερα σεομάδες που νιώθουμε πως εκπροσωπεύουν ταπιστεύω μας. Πολλά άτομα έχουν ωφεληθεί στηνπροσωπική τους ζωή κάνοντας φιλίες και σχέσειςπου κρατούν/κράτησαν πολύ. Όποιος θέλει μπο-ρεί να ανεβάσει τα αγαπημένα του video clip καιτραγούδια περιμένοντας μάλιστα και σχόλια γιατην προτίμησή του. Γενικότερα ότι και να κάνεικάποιος, οι άλλοι έχουν την ευκαιρία να πουνκάτι γι' αυτό. Τέλος αξίζει να προστεθούν και οιεφαρμογές-παιχνίδια και τα τεστ που μαςκάνουν συνέχεια να ανακαλύπτουμε και ένα νέοκομμάτι του εαυτού μας...

Δυστυχώς, τίποτα δεν είναι τέλειο, άρα καιστο faceboοk έχουν γίνει πολλά, οπότε θα πρέ-πει να είμαστε αρκετά προσεκτικοί. Εκεί που τηνπατάμε όλοι είναι στους όρους που πρέπει νααποδεχτούμε για να γίνουμε μέλη... Βρείτε έναμόνο άτομο που κάθεται να τους διαβάσει!Είναι τόσοι πολλοί και τόσο περίπλοκοι που καιαν κάποτε κάποιος θέλησε να κάνει μια προσπά-θεια, το μετάνιωσε από το πρώτο δευτερόλεπτο!

Μερικοί ωστόσο έγιναν γνωστοίαπό τα επεισόδια που έχουνσυμβεί. Για παράδειγμα, από τηστιγμή που θα βάλετε φωτογρα-φίες, όσοι έχουν ''πάρε-δώσε'' μετο facebook, μπορούν πολύεύκολα να τις κατεβάσουν και νατις δείτε κάποια μέρα σε ταινίεςακατάλληλου περιεχομένου γιαανηλίκους! Επιπλέον, διάφοραμέλη είχαν δεχτεί τηλεφωνήματα

που τους εκβίαζαν για προσωπικά τους δεδο-μένα (τα οποία έχουν δημοσιευθεί στο δικό τουςπροφίλ φυσικά...). Θα θέλαμε να προσθέσουμεκαι τον κίνδυνο που υπάρχει στα ραντεβού πουτουλάχιστον οι μισοί κανονίζουν μέσωfacebook και την γλιτώνουν... Θα φτάσει όμωςκαι η στιγμή που θα την πατήσουμε αλλά τότε θα'ναι πολύ αργά!

Ένα ατύχημα που είχε μία επώνυμη από τηνΑμερική έγινε πολύ γνωστό τον τελευταίο καιρό.Αυτή η κοπέλα είχε κανονίσει να συναντηθεί μεέναν άντρα που φαινόταν ο ''κύριος τέλειος''.Τελικά αποδείχτηκε πως αυτός ο άνθρωπος είχεμάλλον ψυχολογικά προβλήματα, αφού τη βίασε,τη χτύπησε και έβαλε κάποιους αλήτες να τηςπετάξουν οξύ στο πρόσωπο. Έκανε τριάντα πέντε(35) πλαστικές για να διορθωθεί έστω και λίγο ηκατάσταση, μα δυστυχώς είχε ήδη μείνει τυφλήαπό το ένα μάτι...

Ποιο είναι το συμπέρασμα; Να χρησιμοποι-ούμε το facebook με μέτρο και προσέχονταςπολύ τι δημοσιεύουμε. Όσο για τις συναντήσειςμας με τον μυστικό μας θαυμαστή, θα πρέπει ναπαίρνουμε και κάποιον μεγαλύτερο μαζί μας ήακόμα καλύτερα να τις αποφεύγουμε! Και μηνξεχνάτε πως το facebook φτιάχτηκε για ναπερνάμε λίγο την ώρα μας και όχι για να ξεχνάμετην πραγματικότητα και τα όνειρά μας.

Όλγα Σταφυλαράκη, Β3

Δέσποινα Σχοιναράκη, Β3

Life After People

� 30

περιβάλλον �

Πώς θα ήταν ο πλανήτης Γη χωρίς τους αν-θρώπους; Τι θα γινόταν εάν το αύριο ξημέρωνεκαι κανείς άνθρωπος δεν περπατούσε στη Γη; Τιεπιπτώσεις θα είχε αυτό στον πλανήτη; Ποια ζώαθα επιβίωναν; Τι είδους μετατροπές θα παρα-τηρούσαμε στο κλίμα της Γης; Τι θα έμενε πίσωαπό τον πολιτισμό των ανθρώπων; Τι θα γινότανμε αυτή τη θάλασσα γνώσης που θα είχαν αφή-σει πίσω τους; Απαντήσεις σε αυτά και σε πολλάάλλα ερωτήματα δίνει το HISTORY CHANNELμέσα από μια σειρά-ντοκιμαντέρ που ονομάζε-ται “Life after People”. “Η πικρή αλήθεια” δήλωσεο John Orrock (αναγνωρισμένος βιολόγος τουNational Centre for Ecological Analysis &Synthesis στην Santa Barbara, California, U.S.)“είναι πως μόλις οι άνθρωποι βγουν από τοκάδρο, όλος ο πίνακας αποκτά μια πολύκαλύτερη μορφή”.

Καλώς ήρθατε στον πλανήτηΓη. Πληθυσμός: 0

1 μέρα χωρίς τους ανθρώπους: Λίγεςώρες μετά την ολοκληρωτική εξαφάνιση τουανθρώπινου είδους από προσώπου Γης, σχεδόνκάθε μορφή φωτός που προέρχεται από τεχνητάμέσα αρχίζει να εξασθενεί. Αυτό συμβαίνει γιατίκύριο αίτιο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενερ-γείας είναι τα εργοστάσια που λειτουργούν μεκαύσιμα. Χωρίς ανθρώπους να τα θέσουν σε

λειτουργία, η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματοςβασίζεται στις ελάχιστες ανεμογεννήτριες και σταυδροηλεκτρικά εργοστάσια που λειτουργούναυτόματα. Όμως ούτε αυτό μπορεί να κρατήσειγια πάντα. Μέσα σε 2 περίπου βδομάδες, κάθετεχνητή μορφή φωτός έχει χαθεί και ο πλανήτηςβυθίζεται στο σκοτάδι. Την ιδία στιγμή στουςυπονόμους και στις γραμμές του μέτρο κάτωαπό τους δρόμους της Νέας Υόρκης, 700υψηλής πίεσης αντλίες δίνουν μάχη για να απο-τρέψουν την πλημμύρα. Αλλά χωρίς ανθρώπουςνα τις ανοίξουν, η καταστροφή είναι αναπόφευ-κτη.

10 μέρες χωρίς τους ανθρώπους: Όλατα super market και τα μπακάλικα, καθώς και ταντουλάπια και τα ψυγεία των σπιτιών, μετατρέ-πονται σε αποθήκες φαγητού που αποσυντίθεται.Κατοικίδια ζώα, κυρίως σκυλιά, παγιδεύονταιμέσα σε διαμερίσματα-φυλακές χωρίς αν-θρώπους-κλειδιά να τους βρουν κάποια διέξοδοστον έξω κόσμο. Με ελάχιστα φαγητά βρώσιμαεκτός συσκευασίας και μονή παροχή νερού τονλιωμένο πάγο από τα ψυγεία, έχουν δύο επιλο-γές: ή θα βγουν με κάποιο τρόπο από το σπίτι ήθα πεθάνουν απ’ την πείνα. Την στιγμή αυτήυπάρχουν 400.000.000 σκυλιά ανά τον κόσμο,όμως πολύ λίγα θα επιβιώσουν χωρίς βοήθειακαι συντήρηση από τους ανθρώπους. Τα πο-ντίκια και οι αρουραίοι, αντιθέτως, είναι ελάχισταεξαρτημένοι από εμάς. Οι πληθυσμοί τους αυξά-νονται και φτάνουν σε σημείο να τρώνε ακόμακαι συνθετικά υλικά όπως κόλες.

31 �

6 μήνες χωρίς τους ανθρώπους: Στις αστι-κές περιοχές η φύση κάνει την εμφάνισή της μετα πρώτα σημάδια βλάστησης. Μικροί θηρευτέςκατακλύζουν τις γειτονιές των πόλεων. Η ζωήτους πλέον είναι πιο εύκολη χωρίς τους αν-θρώπους. Τα μεγαλύτερα αρπακτικά δεν πλησιά-ζουν, δεν έχουν λόγο να επισκεφτούν την τσι-μεντένια ζούγκλα, αφού δεν υπάρχουν θηρά-ματα ακόμα εκεί.

1 χρόνος χωρίς τους ανθρώπους: Οιπόλεις είναι ακόμα αναγνωρίσιμες, αν και η φύσηέχει κάνει αισθητή την παρουσία της. Η άσφαλ-τος έχει αρχίσει να “πρασινίζει” από μικρές πινε-λιές ακανόνιστων φυτών σε δρόμους, σε γέ-φυρες και κτίρια. Μεγαλύτερα, φυτοφάγα κυρίως,ζώα επισκέπτονται άφοβα τις πόλεις. Οι πρώτεςεπιθέσεις της φύσης στα κτίρια ξεκινούν με μικρορωγμές που προκαλούνται από φυτά. Αλλάξεκινούν και οι πρώτες μεγάλες καταστροφές μεπυρκαγιές που προκαλούνται σε σπίτια από κε-ραυνούς, καθώς η φύση επανακτά τη Γη. Ολό-κληρες πόλεις της τάξεως του San Francisco καιτου Chicago καίγονται.

5 χρόνια χωρίς ανθρώπους: Κάθε μορφήδρόμου αντικαθίσταται από ένα πράσινο χαλί. ΗΚόκκινη Πλατεία της Μόσχας κυριολεκτικά αλλά-ζει όνομα, ενώ το Central Park στη Νέα Υόρκηέχει πλέον γίνει δάσος! Τα μάρμαρα του Παρ-θενώνα έχουν πλέον χαθεί μέσα στην πράσινηλαίλαπα και το μόνο που κυκλοφορεί στις εθνι-κές οδούς, στα αεροδρόμια ακόμα και μπροστάστον Λευκό Οίκο είναι ρινόκεροι και άλλα μεγάλαή μικρά ζώα.

20 χρόνια χωρίς τους ανθρώπους: Μερι-κά καλοδιατηρημένα κτίρια αρχίζουν ναδιαλύονται στις πόλεις-φαντάσματα των οποίωνοι μόνοι κάτοικοι είναι ζώα που απέφευγαν τονάνθρωπο. Ένα ζωντανό παράδειγμα: η πόληPripyat στην Ουκρανία, 18 μόλις χιλιόμετρα από

το Τσέρνομπιλ, όπου απελευθερώθηκε περισσό-τερη ραδιενέργεια απ’ ό,τι στo Nagasaki και τηHiroshima, είναι μια πόλη-φάντασμα, καθώςεγκαταλείφθηκε πριν από 20 χρονιά. Εκεί τα κτίριαείναι καλυμμένα με πράσινα σεντόνια. Αν και ταεπίπεδα ραδιενέργειας συνεχίζουν να είναιυψηλά, οι Δυνάμεις της Φύσης έχουν ανακτήσειτις δυνάμεις τους, εάν σκεφτούμε πως οι ειδικοίπίστευαν ότι κάθε μορφή ζωής αρκετά χιλιόμετραγύρω από το Τσερνομπιλ θα εξαφανιζόταν γιαπάντα. Η πόλη Pripyat είναι ζωντανή απόδειξηπως αφού είμαστε κομμάτι του πλανήτη, ακόμακι αν εξαφανιστούμε, θα συνεχίσουμε ναυπάρχουμε.

25 χρόνια χωρίς τους ανθρώπους: Στηνύπαιθρο η φύση σβήνει σχεδόν κάθε ίχνος τηςανθρωπότητας και ανάμεσα στις γειτονιές τωνμεγαλουπόλεων το στερεό έδαφος είναιδύσκολο να βρεθεί. Η Αψίδα του Θριάμβου στοΠαρίσι έχει αρχίσει να καταπίνεται από κισσούς,ενώ το Λονδίνο και το Άμστερνταμ έχουνπλημμυρίσει. Περιστέρια φωλιάζουν μέσα στασπίτια των ανθρώπων και οι κατσαρίδες επι-βιώνουν και πολλαπλασιάζονται. Όμως δεναντέχουν χωρίς τη ζέστη που ο ανθρώπινοςπληθυσμός τους προσέφερε και τον πρώτοχειμώνα σχεδόν εξαφανίζονται. Οι περισσότερεςμεταναστεύουν στο υπέδαφος, όπου ζουν τονχρυσό τους αιώνα. Οι πληθυσμοί των λύκωνεξαπλασιάζονται κάθε χρόνο χωρίς ανθρώπουςνα τους κυνηγούν και να τους περιορίζουν, μεαποτέλεσμα να αγγίζουν τον μισό πληθυσμότων τωρινών Η.Π.Α. Σήμερα οι δρόμοι περιο-ρίζουν τα ζώα, αλλά σε μια ζωή χωρίς αν-θρώπους, θηρευτές όπως οι αρκούδες grizzlyδεν θα τους αντιμετωπίζουν σαν εμπόδια αλλάως μονοπάτια που οδηγούν σε τροφή.

40 χρόνια χωρίς τους ανθρώπους: Οιπόλεις έχουν μετατραπεί σε ζούγκλες, όπου οιφυσικές καταστροφές ρίχνουν αρκετά σπίτια, ενώ

� 32

πολλά ακόμα κυριολεκτικά καταστρέφονται εσω-τερικά από τερμίτες που καταναλώνουν έως και1000 τόνους ξύλο το χρόνο. Οι πέτρινες κατα-σκευές μπορούν να κρατήσουν έως και 1000-2000 χρόνια, αλλά χωρίς τους ανθρώπους νατις συντηρούν, γίνονται στόχοι σιωπηλών δολο-φόνων. Κρύσταλλοι άλατος μεταφέρονται στακτίρια μέσω του μολυσμένου αέρα (που έχουναφήσει πίσω οι άνθρωποι) και του θαλασσινούνερού, συνεχίζουν να εισχωρούν στους πέτρι-νους τοίχους και με τη διαδοχική συστολή-δια-στολή δημιουργούνται ρωγμές. Μερικοί διάσημοιστόχοι αυτού του δολοφόνου μπορεί να είναι οιΠυραμίδες της Γκίζας (το μόνο από τα 7 αρχαίαθαύματα που έχει επιβιώσει χάρη στη δράση τουανθρώπου κατά του άλατος), το Κολοσσαίο καιη Σφίγγα. Άλλοι στόχοι είναι τα φράγματα πουσπάνε απελευθερώνοντας τόνους νερού πουκαταπίνει τα πάντα στο διάβα του.

50 χρόνια χωρίς τους ανθρώπους: Ηδύναμη της φύσης έχει νικήσει ακόμα και τις πιομοντέρνες κατασκευές. Φυτά ριζώνουν ακόμα καιστο μέταλλο. Η Green Brooklyn Bridge, μια απότις γνωστότερες και μεγαλύτερες γέφυρες στονκόσμο, επιβιώνει χάρη στην καθημερινή σχεδόνφροντίδα εργατών. Το σημαντικότερο σημείο τηςγεφύρας, τα σιδερένια καλώδια που την συγκρα-τούν, σκουριάζουν και γίνονται σχεδόν σκόνη,με αποτέλεσμα η γέφυρα να είναι ετοιμόρροπη.

75 χρόνια χωρίς τους ανθρώπους: Εκα-τομμύρια αυτοκίνητα καταστρέφονται ανάλογαμε το περιβάλλον που βρίσκονται και καταλήγουννα μοιάζουν με σιδερένιους σκελετούς ή μάζεςαπό σίδερο.

100 χρόνια χωρίς τους ανθρώπους: Επι-στρέφουμε στην γέφυρα Green Brooklyn πουεπιβιώνει τα τελευταία 150 χρονιά με τη βοήθειατων ανθρώπων, αλλά δεν μπορεί να αντέξει ούτε125 χρονιά χωρίς αυτήν.

Τα καλώδια που τη συγκρατούν σπάνε, η γέ-φυρα τρέμει και πέφτει στο ποτάμι.

Τι θα γίνει όμως με την καταγεγραμμένηγνώση που αφήσαν πίσω τους οι άνθρωποι; Τοχαρτί και το film έχουν μέση διάρκεια ζωής 200χρόνια, αλλά χωρίς τη βοήθεια των ανθρώπωνκαι της τεχνολογίας, αυτή μειώνεται τουλάχιστονστο μισό. Όλα τα film, οι φωτογραφίες και ταγραπτά κείμενα, αρχίζουν να αποσυντίθενται καιτα περισσότερα καταστρέφονται ολοσχερώςμέσα σε 100 χρόνια. Γεγονός που προκαλείταιαπό μικροσκοπικούς εισβολείς (μούχλα) που

επιτίθενται στις μεγάλες αποθήκες της γνώσης(τις βιβλιοθήκες). Κάποια ντοκουμέντα το απο-φεύγουν αυτό και επιβιώνουν για λίγα παραπάνωχρονιά. Τα έγγραφα της Νεκράς Θάλασσας, γιαπαράδειγμα, που αποτελούν σπάνια περίπτωση,επιβίωσαν 2000 χρονιά στο ξηρό περιβάλλον τηςερήμου μέσα σε σπηλιές με λιγοστό φως. Αλλάχωρίς τους ανθρώπους, τα φυσιολογικά βιβλίαεπιβιώνουν για 100 περίπου χρονιά. Οι αποικο-δομητές επιτίθενται ακόμα και στις ψηφιακέςαποθήκες γνώσης. Ούτε τα Cd ούτε οι υπολογι-στές θα επιβιώσουν στο πέρασμα των δεκαετιώνχωρίς συντήρηση.

150 χρόνια χωρίς τους ανθρώπους: Οιπλημμυρισμένες υπόγειες εκτάσεις κάτω απ’ τιςμεγαλουπόλεις αρχίζουν να υποχωρούν και οήχος του μετάλλου και του τσιμέντου που σπάειαντηχεί στους δρόμους. Καθώς οι δρόμοι κα-ταρρέουν, η φύση στην πόλη βασιλεύει. Πλέον οιπόλεις είναι αγνώριστες, κλήματα κρέμονται απότους εγκαταλελειμμένους ουρανοξύστες, πουκαλυμμένοι με πράσινες ανθισμένες κουβέρτεςείναι σαν μινιατούρες οικοσυστημάτων, καθώςαποτελούν κατοικίες μικρών ζωών: πτηνά, σκίου-ροι, ποντίκια, έντομα ακόμα και φίδια βρίσκουνκαταφύγιο στους ουρανοξύστες. Βασιλιάδεςαυτού του τσιμεντένιου οικοσυστήματος είναι οιγάτες, που βρίσκονται στην κορυφή της τροφικήςτου πυραμίδας, καθώς έχουν αντικαταστήσει τηντροφή που τους προσέφεραν οι άνθρωποι μεμικρά θηράματα. Πλέον οι γάτες, όντας τρομεροίαναρριχητές και θηρευτές, δεν έχουν λόγω ναεπισκεφτούν το έδαφος και βασιλεύουν σταγιγαντιαία κτίρια. Τα σκυλιά που πλέον έχουνσχεδόν μεταμορφωθεί σε νέα είδη λύκωνκυνηγούν με τους συγγενείς τους στα τσιμεντέ-νια λιβάδια πολλών μεγαλουπόλεων. Τα γαλάζιαλιβάδια των ωκεανών σφύζουν από ζωή, αφούκάθε μορφή μόλυνσης της θάλασσας χάθηκε μετους ανθρώπους. Ο πληθυσμός των θαλασσίωνχελωνών αυξάνεται τόσο που κάποιος θα μπο-ρούσε να περπατήσει πάνω στις ράχες τους καινα διασχίσει τη θάλασσα! ! ! Οι γλάροι, αντι-θέτως, έχοντας ως σημαντικό συστατικό τηςδίαιτάς τους τα σκουπίδια που εμείς τους προ-σφέραμε, αναγκάζονται να ψάξουν για άλλεςμορφές φαγητού (πράγμα δύσκολο να γίνει σεμικρό χρονικό διάστημα), με συνεπεία τη μείωσητου πληθυσμού τους.

200 χρόνια χωρίς τους ανθρώπους: ΗΝέα Υόρκη, το Chicago, το Seattle, το Παρίσι κάλλες μεγαλουπόλεις είναι στα πρόθυρα

33 �

κατάρρευσης. Ο πύργος του Eiffel, ο οποίοςβαφόταν συστηματικά κάθε 7 χρόνια για να προ-στατευτεί από τη διάβρωση, μοιάζει σε κατασκευήκαι σε ηλικία με τον σιδηρόδρομο της Kinsmanστην Pennsylvania. Κατασκευασμένη από σίδεροη γέφυρα, με τη βοήθεια της διάβρωσης πουπάγωσε τις “αρθρώσεις” του μετάλλου, χρειά-στηκε ένα ελαφρύ αεράκι για να καταρρεύσει καινα πέσει κομμάτι-κομμάτι στην κοιλάδα το 2005.Αυτή ακριβώς θα είναι και η μοίρα του πύργουτου Eiffel σε μια ζωή χωρίς ανθρώπους. Στη ΝέαΥόρκη, στο Manhattan, το Empire State Buildingπέφτει σαν κομμένο δέντρο για τους ιδίουςλόγους. Η φθορά έχει υπερνικήσει και τοChicago, τη γενέτειρα κάθε ουρανοξύστη, όπουτο ψηλότερο κτίριο της πόλης, ο ουρανοξύστηςWillis, καταρρέει ισοπεδώνοντας δεκάδες τετρά-γωνα γύρω του. Η περίοδος 100-200 χρόνωνμετά τους ανθρώπους χαρακτηρίζεται ως χρυ-σός αιώνας της σκουριάς και της κατάρρευσης.

500 χρόνια χωρίς τους ανθρώπους:Φθορά, κατάρρευση, καταστροφή. Οι Ρωμαίοιανακάλυψαν την πρώτη μορφή οικοδομικού υλι-κού και οι κατασκευές τους επιβιώνουν περισσό-τερο από 2000 χρόνια, ενώ τα μοντέρνα υλικάαποδειχθήκαν λιγότερο ανθεκτικά, αφού έχουν

περισσότερο νερό στη σύστασή τους, συνεπώςπερισσότερο οξυγόνο, άρα περισσότερες ρωγ-μές. Σταδιακά μετά από 50 χρόνια η επιφάνειατης γης αρχίζει να ραγίζει, μετά από 100 χρόνιαολόκληρα χάσματα συναντιούνται στους δρό-μους των πόλεων και τέλος μετά από 500 χρό-νια οι περισσότερες μοντέρνες κατασκευές θαέχουν χαθεί.

1000 χρόνια χωρίς τους ανθρώπους:Πριν από χίλια χρονιά, 6,8 δισεκατομμύρια άν-θρωποι αποκαλούσαν αυτόν τον πλανήτη σπίτι.Περισσότεροι από τους μισούς ζούσαν σεπόλεις, οι οποίες είναι πλέον αγνώριστεςζούγκλες φτιαγμένες από κράμα τσιμέντου καιβλάστησης. Η πασίγνωστη Times Square στηνΝέα Υόρκη έχει πάρει πλέον τη μορφή κοιλάδας,τα κτίρια γύρω της έχουν μετατραπεί σε λόφουςκαι ακόμα και ποτάμια τη διασχίζουν!

10000 χρόνια χωρίς τους ανθρώπους:Το μονό ίχνος που έχει αφήσει πίσω η αν-θρωπότητα από την ιστορία της και την κουλ-τούρα της είναι τα μικροσκοπικά κομμάτια τουγιγαντιαίου αυτού παζλ αποθηκευμένα σε αρχείααπό εκπομπές της τηλεόρασης, του ραδιόφωνουκαι αρχεία του ίντερνετ που έτυχε να επιβιώσουν.Ακόμα και όταν όλες οι μοντέρνες κατασκευέςθα έχουν ισοπεδωθεί, μερικοί πέτρινοι Κολοσσοίεπιβιώνουν: το Μέγα Σινικό Τείχος στην Κίνα, ηΣφίγγα και η Πυραμίδα της Γκίζας είναι κάποιοιαπό τους επιζήσαντες αυτούς.

Τελικά μπορεί μετά από 100.000 χρόνια, μπο-ρεί μετά από 200.000, να έρθουν “Αντικαταστα-τές”! Όμως ποιοι ή τι θα είναι αυτοί; Μπορεί νασυνεχιστεί ο Φαύλος Κύκλος των πρωτευόντωνθηλαστικών και η ανθρωπότητα να επανέλθει μεκάποια άλλη μορφή από κάποιο είδος χιμπατζή(“πάλι” όπως υποστηρίζουν επιστήμονες), μπορείνα ισχύσει ένα σενάριο επιστημονικής φαντασίαςπου θέλει κατοίκους κάποιου άλλου πλανήτη ναμετακομίζουν στη Γη!

Πάντως ένα είναι σίγουρο:Ο πλανήτης θα συνεχίσει να ζει.Υπήρχε ζωή πριν τους ανθρώπους,θα υπάρξει ζωή και μετά από αυτούς!

Γιάννης Χριστινάκης, Γ4

� 34

Την Πέμπτη 21/1/10 η περιβαλλοντική ομάδατου σχολείου μας επισκέφτηκε το Κέντρο Περι-βαλλοντικής Εκπαίδευσης Αρχανών και το Μου-σείο Φυσικής Ιστορίας στο Ηράκλειο, με σκοπότην ξενάγησή μας σε φυσικές περιοχές, την από-λαυση και την εκτίμηση της φύσης.

Αρχικά, στο μουσείο είδαμε τα εκθέματα ζω-ντανών και βαλσαμωμένων ζώων διαφόρων πε-ριοχών της Μεσογείου και πήραμε πληροφορίεςγια τον τρόπο ζωής τους και το περιβάλλον πουκατοικούν. Επιπλέον παρακολουθήσαμε έναπρόγραμμα για τους σεισμούς και βιώσαμεκαταστάσεις πραγματικών σεισμών μέσω τουπρογράμματος αυτού.

Έπειτα, περιηγηθήκαμε στις Αρχάνες, σε πα-ραδοσιακούς και αρχαιολογικούς χώρους, σεμερικούς από τους οποίους βρέθηκαν μινωικάευρήματα. Στη συνέχεια είδαμε αγάλματα καιμνημεία σπουδαίων οπλαρχηγών τα οποίαβρίσκονται στην κεντρική πλατεία των Αρχανών,δίπλα στην οποία υπάρχει και μια παλιά εκκλησίαμε το καμπαναριό της.

Το πρωί της τελευταίας μέρας μας στις Αρχά-νες επισκεφτήκαμε το Κ.Π.Ε. όπου και παρακολου-θήσαμε ένα πρόγραμμα σχετικά με την βιο-συσσώρευση και τον οικοτουρισμό. Λίγο αργό-τερα, αφού τελείωσε η παρουσίαση στο Κ.Π.Ε.,ανεβήκαμε στο όρος Γιούχτα, γνωστό επίσης ως

Η περιβαλλοντική ομάδα του σχολείου μας στις Αρχάνες

περιβάλλον �

35 �

βουνό του Δία, εξαιτίας του σχήματός του πουμοιάζει με το κεφάλι του αρχαίου θεού. Κατά τηδιάρκεια της ανάβασης ασχοληθήκαμε με δρα-στηριότητες όπου υπήρξε συνεργασία μεταξύτου σχολείου μας και του σχολείου των Μουρ-νιών. Οι δραστηριότητες αυτές συμπεριλάμβα-ναν παιχνίδια στη φύση και περιπλανήσεις μεπυξίδα και αποσκοπούσαν κυρίως στην εξε-ρεύνηση της προστατευόμενης περιοχής.

Τέλος, αφού κατεβήκαμε από το όροςΓιούχτα, η εκδρομή μας τελείωσε με τον θερμόαποχαιρετισμό του σχολείου των Μουρνιών καιτων υπεύθυνων του Κ.Π.Ε. Αρχανών.

Ζαχαρίας Μαυριδάκης, Γ2Κώστας Λυχνάκης, Γ2

� 36

εφηβεία �

Η τέχνη του δρόμου είναι μια αμφιλεγόμενηκαι πολυσυζητημένη τέχνη. Περιλαμβάνει: graffiti,bmx (μικρά ποδήλατα με τα οποία κάνουμεκόλπα), skate (σανίδα με 4 ροδάκια), parkour(extreme sport το οποίο μοιάζει με ρυθμικήγυμναστική αλλά γίνεται στον δρόμο),brakedance (είδος χορού), ρίμες (τραγούδια,ραψωδίες, γνωστές και ως ‘’χώσιμο’’). Τα άτομαπου ασχολούνται με την τέχνη του δρόμου κα-τηγορούνται και χαρακτηρίζονται ως αλήτες,όμως εμείς προτιμάμε την ονομασία ’’παιδιά τουδρόμου’’. Και γνωρίζουμε πως τα άτομα αυτάείναι απλά παιδιά που έχουν βρει το νόημα τηςζωής μέσα από αυτό! Είναι ένας τρόπος έκ-φρασης και δημιουργικότητας. Πολλές φορέςαυτό που είναι μη αποδεκτό γίνεται πιο ελκυστικόγια τα παιδιά, γιατί τους χαρίζει έναν διαφορε-τικό κόσμο περιπέτειας και αδρεναλίνης. Έτσιξεφεύγουν από τη συνηθισμένη, ίσως καιπληκτική, καθημερινότητα.

Graffiti είναι η γνωστή σε όλους μας ‘ζωγρα-φική του δρόμου’.

Πολλοί το κατηγορούν και το κατακρίνουν,άλλοι όμως το επιβραβεύουν. Το graffiti είναιπαράνομο σε ιδιωτικές ιδιοκτησίες. Είναι πολύ

γνωστό στους εφήβους και παράλληλα αποδεκτόαπό αυτούς. Έτσι προτείναμε σε ένα παιδί ναμας ξεναγήσει στον δικό του κόσμο του graffiti.

Ο Γρηγόρης είναι ένα 17χρονο παιδί πουασχολείται 3 χρόνια με τα graffiti.

-Τι είναι για σένα το graffiti;-Για μένα είναι τα πάντα! Ό,τι καλύτερο μπορείνα σου τύχει! Μ’ αυτό έχω μάθει να ζω.

-Χρησιμοποιείς κάποια συγκεκριμένητεχνική; -Δεν χρησιμοποιώ κάποια συγκεκριμένη τεχνική,απλά έχω το δικό μου στυλ.

-Σου έχει τύχει να σε κυνηγήσουν;-Ναι, πολλές φορές, γιατί όταν το κάνεις αυτό,σου συμβαίνει πολύ συχνά.

-Τι έχεις να απαντήσεις σε αυτούς που τοκατακρίνουν;-Τίποτα, απαντάω με τα graffiti μου.

-Από τι εμπνέεσαι;-Από τα πάντα γύρω μου. Έτσι εκφράζομαι.

Το Skateboarding είναι ένα άθλημα ιδιαίτεραδημοφιλές σήμερα. Ξεκίνησε το 1950 από τουςσέρφερ της Καλιφόρνιας, οι οποίοι ήθελαν νασερφάρουν στους δρόμους. Τότε χρησιμοποι-ούσαν μια ξύλινη σανίδα με τέσσερα ροδάκια.Με το πέρασμα του χρόνου οι σανίδες άλλαξαν,έγιναν πιο σύγχρονες.

O Γιώργος είναι ένας 15χρονος που ασχο-λείται εδώ και 1,5 χρόνο με τo skate.-Τι σου αρέσει σ΄ αυτό;-Μου αρέσει επειδή είναι τρόπος ζωής και το ότιμπορώ ναι είμαι σίγουρος για τον εαυτό μου.

-Πώς το ξεκίνησες;-Είχα δει ένα παιδί στη Μητρόπολη να κάνειskate και από τότε ενθουσιάστηκα!

-Μερικές στιγμές τρέλας;-Το καλοκαιρινό sk8 με την παρέα!

Η τέχνη του δρόμου

37 �

-Με τι άλλο ασχολείσαι που ναέχει σχέση με την τέχνη του δρό-μου;-Ασχολούμαι με graffiti και ρίμες.

Το bmx είναι ένα είδος ποδήλατουειδικό για κόλπα. Είναι πολύ δημοφι-λές και πραγματικά συναρπαστικό!Ακολουθεί συνέντευξη με τον Μιχάλη.

-Ποσά χρόνια κάνεις bmx;-Δυόμισι χρόνια, ίσως και περισσό-τερο.

-Τι είναι για σένα το bmx;-Είναι τα πάντα. Eίναι κάτι παραπάνωαπό χόμπι για μένα.

-Τι σημαίνει για σένα αυτό;-Εκτόνωση, δύναμη, ελευθερία.

-Πώς ξεκίνησες;-Μέσα από βίντεο και φίλους.

-Πολλοί είναι αρνητικοί απέναντι σε αυτό.Εσύ τι πιστεύεις γι’ αυτή τη στάση τους;-Δε με νοιάζει. Πιστεύω πως αν το αποδεχτούν,δεν θα είναι τόσο συναρπαστικό. Γιατί και αυτόείναι ένα κομμάτι από τη γοητεία του.

-Με τι άλλο ασχολείσαι;- Με το σχέδιο, τη φωτογραφία, τη μουσική.

Μια άλλη τέχνη του δρόμου, από τις πιοδημοφιλείς, είναι και οι ρίμες, η δημιουργίαδηλαδή στίχων για μουσική hip hop. Συνήθωςονομάζεται freestyle ‘χώσιμο’. Δηλαδή σε κάποιαεπαναλαμβανόμενη μουσική τραγουδάς κάποιουςστίχους (συνήθως στο hip hop ή στη rap μιλάςμε ρυθμό). Είναι πραγματικά ένας τρόπος έκφρα-σης. Καθώς ακούς τους στίχους, ταξιδεύεις μέσασε λέξεις και νοήματα.Ένα 16χρονο παιδί που ριμάρει θα μας μιλήσειγι’ αυτό.

-Πόσα χρόνια ασχολείσαι με αυτό;-Δυόμισι χρόνια.

-Τι σου αρέσει σε αυτό;-Το ότι μπορείς να εκφράσεις τα πάντα. Να μιλή-σεις για νοήματα μέσα από λόγια πάνω σε μιαμουσική.

-Έχεις κάποιο συγκεκριμένο είδος ή στυλπου χρησιμοποιείς;-Το στυλ μου είναι κυρίως hardcord.

-Τι πιστεύεις για αυτούς που το κατα-κρίνουν;-Θεωρώ ότι κάνουν μεγάλο λάθος, γιατί είναιμαγκιά.

-Τι θα τους έλεγες;-Πως άμα δοκιμάσουν, θα μαγευτούν και θακαταλάβουν γιατί το κάνω.

-Από τι εμπνέεσαι;-Από τον κόσμο γύρω μου, από το καθετί πουβλέπω. Η έμπνευσή μου πηγάζει μέσα από καθετίπου ζω, που βλέπω, που ακούω, που συμβαίνεικαθημερινά.

-Με τι άλλο ασχολείσαι;- Με graffiti, b-boy (χορευτής break-dance) και dj.

Το parkour είναι μια αρχαία τέχνη διαφυγής.Σήμερα τα παιδιά το χρησιμοποιούν σαν έναάθλημα. Έχει γίνει ένα χόμπι που απασχολείπολύ τους νέους. Ο Πολιτίδης είναι ένα 16χρονοπαιδί που ασχολείται με το parkour εδώ και έναχρόνο.-Πώς άρχισες;-Άρχισα γιατί ήθελα να δοκιμάσω κάτι καινούρ-γιο, ασχολιόμουν με πολλά αθλήματα πριν καιέτσι έκανα και αυτό· εντυπωσιάστηκα και μετάκατάλαβα πως έχει κάτι το διαφορετικό.

-Πώς αισθάνεσαι όταν το κάνεις;-Αισθάνομαι φόβο, χαρά, αδρεναλίνη, κούραση,ελευθερία· ξεχνάς ό,τι σε χαλάει.

-Έχεις κάποια συγκεκριμένη τεχνική;-Στο παρκ δεν υπάρχουν τρικς.

Ντόινα Κορόι, Γ2Αλκμήνη Τσέκου, Γ4

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ για το πώς μπορεί να εμφανίστηκε το τζιν; Στην εποχήμας το τζιν αποτελεί μόδα για όσους ζητούν κάτι άνετο και απλό. Αποτελεί το κα-θημερινό ντύσιμο χιλιάδων ανθρώπων στον κόσμο, γυναικών, αντρών και παι-διών. Γι’ αυτό το λόγο έχει ενδιαφέρον να μάθουμε ποιος δημιούργησε το τζιν,πώς ήταν αρχικά και πώς έχει εξελιχτεί μέχρι σήμερα.

Η ιστορία του τζιν είναι τόσο παλιά, όσο κι αυτή της ίδιας της Αμερικής.Από μια εκδοχή του συγκεκριμένου υφάσματος ήταν κατασκευασμένα ταπανιά στις καραβέλες «Ξινά», «Λίντα» και «Σάντα Μαρία», με τις οποίεςέφτασε το 1492 στον Νέο Κόσμο ο Χριστόφορος Κολόμβος. Το 1850,ένας 20χρονος βαυαρός μετανάστης, ο Λίβα Σύρος, ξεκίνησε από τη ΝέαΥόρκη για την Καλιφόρνια, ακολουθώντας το ρεύμα των χρυσοθήρων.Πωλούσε το ανθεκτικό καραβόπανο που είχε χρησιμοποιήσει ο Κολόμ-βος, για την κατασκευή σκηνών και σκέπαστρων για τα βαγονέτα. Αυτόπου χρειάζονταν, όμως, περισσότερο οι χρυσοθήρες ήταν ρούχα που νααντέχουν στις δοκιμασίες της Άγριας Δύσης. Έτσι, ο Σύρος σκέφτηκε ναχρησιμοποιήσει το ύφασμά του για να φτιάξει ανθεκτικά παντελόνια, ταοποία έγιναν ανάρπαστα. Προβλήματα όμως υπήρχαν για το λόγο ότιαυτό το καραβόπανο προκαλούσε ερεθισμούς. Έτσι ο Σύρος το αντικα-τέστησε με ένα άλλο γαλλικό βαμβακερό ύφασμα. Ένα άλλο σημαντικόπρόβλημα που αντιμετώπιζαν οι εργάτες στα ορυχεία ήταν ότι οι τσέ-πες τους σκίζονταν εύκολα. Τη λύση σκέφτηκε ένας πελάτης του Σύρος,ο Τζέικομπ Ντέιβις, και δεν ήταν άλλη από τις μεταλλικές κόπιτσες πουφέρουν και τα σημερινά τζιν.

Το πρώτο παντελόνι με κόπιτσες πωλήθηκε στις 20 Μαΐου 1874. Ταπρώτα τζιν, έως τις αρχές του 1860, ήταν μπεζ. Μέχρι τον Β' Παγκό-σμιο Πόλεμο τα τζιν παρέμειναν ως ρούχα εργασίας. Στη δεκαετία του'50 η εξέγερση των νέων ενάντια στον κοινωνικό κομφορμισμό έφερετην εξάπλωσή τους. Μια έρευνα το 1958 στις ΗΠΑ αποκάλυπτε ότιτο 90% των νέων φορούσε το τζιν σε όλες τις περιστάσεις. Ανά-λογη ήταν η πορεία του στην Ευρώπη, ενώ το 1970 αποτέλεσε τηνέα πρόταση στις παριζιάνικες πασαρέλες από τον Γάλλο σχε-διαστή μόδας Υβ Σεν Λοράν.

Έτσι ξεκίνησε η ιστορία του τζιν, όσο και αν ακούγεταιπαράξενο. Την επόμενη φορά λοιπόν που θα σας ρωτήσει

κάποιος πώς δημιουργήθηκε το τζιν, θα ξέρετε τι νααπαντήσετε.

� 38

Η ιστορία του τζιν

μόδα �

39 �

Κάποτε ήταν οι μίνι φούστες και το ροκ εντ ρολ, αργότερα

τα κινητά τηλέφωνα και τα βιντεοπαιχνίδια. Σήμερα, οι

συντηρητικοί στις Ηνωμένες Πολιτείες επιχειρούν να αναστη-

θούν βάζοντας στο στόχαστρο τον νέο εχθρό που «απειλεί το

πνεύμα της αμερικανικής κοινωνίας»: το μπλουτζίν.

Μπορεί το τζιν να κυριαρχεί τουλάχιστον εδώ και μισό

αιώνα στη μόδα, αλλά αυτό δεν εμπόδισε δυο γνωστούς

συντηρητικούς στις ΗΠΑ να ανακαλύψουν με διαφορά λίγων

ημερών μια νέα Αλ Κάιντα. Το τζιν διαλύει την Αμερική και

οδηγεί την κοινωνία της σε κατάρρευση μέχρι την «τελική τσα-

πατσουλιά», σημειώνει στην Ουάσιγκτον Ποστ ο Τζορτζ Ουίλ.

«Το καταραμένο τζιν», όπως το αποκαλεί στον τίτλο του άρθρου του, δεν

είναι μόνο ένα παλιόρουχο, αλλά και «υποκριτικό» σαν τις κυρίες που το φο-

ρούν και πηγαίνουν να κάνουν τα ψώνια στα βιολογικά σούπερ μάρκετ με τα

ρυπογόνα τζιπ τους. Ο Ουίλ ομολογεί ότι ανατριχιάζει στη

θέα των οικογενειών -πατέρας, μητέρα και παιδιά χωρίς

καμία εξαίρεση- που κυκλοφορούν με τζιν, αυτή τη «στολή

του τίποτε». Εξίσου ενοχλημένος δηλώνει και ο συγγρα-

φέας Ντάνιελ Ασκ από τις σελίδες της Γουόλ Στριτ Τζέρ-

ναλ. «Αυτοί που το φορούν, θεωρούν τον

εαυτό τους προοδευτικό, πολιτικώς ορθό

και ειρηνιστή ξεχνώντας ότι το τζιν είναι

παιδί του πολέμου, της ανάγκης να βρεθεί

ένα βολικό παντελόνι για τους ναύτες του

στόλου». Τα τζιν, σύμφωνα με τη γνώμη των

αρθρογράφων, πρέπει να αντιμετωπιστούν

όπως το κάπνισμα και να φορολογηθούν αγρίως

από την κυβέρνηση. Οι Αμερικανοί ξοδεύουν 15 δισ.

δολάρια τον χρόνο για τα τζιν που αγοράζουν. Κάθε

γυναίκα στις ΗΠΑ έχει κατά μέσο όρο 14 τέτοια πα-

ντελόνια στην ντουλάπα της και η εποχή που ο Μπινγκ

Κρόσμπι είδε την πόρτα της εξόδου σε ένα καλό εστιατόριο

του Λος Άντζελες επειδή φορούσε τζιν, έχει περάσει.

Σήμερα, ακόμη και τα πιο απαιτητικά εστιατόρια δεν το θεωρούν ακατάλληλο

ένδυμα, ενώ το προτιμούν δισεκατομμυριούχοι όπως ο Μπιλ Γκέιτς της Μicrosoft

και ο Στιβ Τζομπς της Αpple. Φυσικά κατέκτησε ακόμη και τη Γουόλ Στριτ, όπου

οι χρηματιστές τιμούν την «casual Friday» κάθε Παρασκευή φορώντας τζιν.

Αγγελική Πατεράκη, Α2

Το μονοήμερο ταξίδι μας στην Αθήνα για ναεπισκεφτούμε το Νέο Μουσείο της Ακρόποληςήταν η ευχάριστη έκπληξη αυτής της χρονιάς. Ηπροσφορά της αεροπορικής εταιρείας μάςγέμισε χαρά και προσμονή. Πολλοί από εμάς δενείχαμε ταξιδέψει ξανά με αεροπλάνο, έτσι ξυπνή-σαμε ξημερώματα στις 21 Ιανουαρίου και ήμα-σταν όλοι στην ώρα μας στο σχολείο, όπου μαςπερίμεναν ο κ. Σταύρακας, η κ. Τσουρή, η κ. Κο-ντοχρήστου, η κ. Κατάκη και η κ. Ζιρζίρη.

Οι άνθρωποι της εταιρείας είχαν οργανώσειτα πάντα τέλεια: μας περίμεναν στο αεροδρόμιομε ειδικά καρτελάκια για τον καθένα μας και μεένα βιβλιαράκι-οδηγό για το μουσείο. Η πτήσηείχε αναταράξεις, αλλά εμείς απολαμβάναμε τηφιλοξενία, το καλωσόρισμα του πιλότου και τιςοθόνες που έδειχναν το σημείο που βρισκόμα-σταν κάθε στιγμή. Όταν προσγειωθήκαμε, μπή-καν στο αεροπλάνο άνθρωποι της εταιρείας, μαςφωτογράφησαν ξανά και ξανά, και μας οδή-γησαν στα πούλμαν που μας περίμεναν.

Μετά από μια ωραία διαδρομή, φτάσαμε έξωαπό το μουσείο. Το ραντεβού για την ξενάγησή

μας ήταν για τις 13.30, έτσι αποφασίσαμε να πάμεμια βόλτα στο Θησείο, στο Μοναστηράκι, στηνΑρχαία Αγορά και μετά στο βράχο της Ακρό-πολης και τον Παρθενώνα. Νοιώσαμε πρωτό-γνωρα όταν συνειδητοποιήσαμε ότι περπα-τούσαμε σε χώματα που πάτησαν τόσο σπου-δαίοι πρόγονοί μας και βρήκαμε την ευκαιρία νακάνουμε πολλές ερωτήσεις στους καθηγητές μαςγια ό,τι βλέπαμε γύρω μας. Βγάζαμε φωτογρα-φίες, ήταν όλα μαγικά! Είχε αρκετούς τουρίστεςγύρω μας, την προσοχή μας όμως τράβηξε μιασειρά από ακριβά αυτοκίνητα με σημαίες, και σελίγο είδαμε ότι στην Ακρόπολη βρισκόταν οπρόεδρος της Κορέας με τη συνοδεία του!

Μετά την Ακρόπολη κατηφορίσαμε στο μου-σείο. Αυτό το καταπληκτικό κτήριο μαςεντυπωσίασε από κοντά, αλλά και από μέσαόταν μπήκαμε, ήταν τέλειο! Νόμιζες ότι θααπλώσεις το χέρι και θα πιάσεις την Ακρόπολη!Όλο το δάπεδο είναι γυάλινο, για να μπορείς ναδεις τα ευρήματα των ανασκαφών πάνω σταοποία κτίστηκε το μουσείο και που ανήκουν σεδιαφορετικές ιστορικές περιόδους. Έτσι περπα-τάς πάνω από αρχαίους ή βυζαντινούς δρό-

� 40

Μια απουσία γεμάτη … ουσία!

πολιτισμός �

μους, σπίτια και κατα-στήματα! Περιμένο-ντας να μας φωνάξουνείδαμε ένα σχολείο απότην Ιαπωνία να συζητάγια το μουσείο και ναγράφει μια εργασία γι’αυτό. Φορέσαμε τιςκάρτες με τα ονόματάμας, χωριστήκαμε σεδυο ομάδες, αφήσαμετα πράγματά μας στοβεστιάριο και ξεναγοίμάς παρέλαβαν και μαςεξήγησαν πολύ όμορφαόλους τους χώρους και

τα εκθέματα. Όλοι ήμασταν πολύ συγκινημένοικαι παρακολουθούσαμε με ενδιαφέρον. Εκείμέσα καταλάβαμε πόσα από τα εκθέματα λείπουνσήμερα σε ξένα μουσεία και ότι με την απουσίατους είναι σαν να φωνάζουν ότι πρέπει να επι-στρέψουν. Στο τέλος, αγοράσαμε αναμνηστικάαπό το κατάστημα και επιστρέψαμε στα πούλμανπου μας περίμεναν.

Στο αεροδρόμιο κάναμε μια βόλτα στα κατα-στήματα, φάγαμε και οδηγηθήκαμε στον έλεγχογια την πτήση της επιστροφής, όπου μας περίμε-ναν τσάντες με δωράκια. Επιστρέψαμε το βράδυστα Χανιά, κουρασμένοι αλλά ενθουσιασμένοι.Κάναμε ένα ωραίο ταξίδι, επισκεφθήκαμε χώρουςπου μας γέμισαν ομορφιά και υπερηφάνεια, καιευχαριστήσαμε τους καθηγητές μας που μαςσυνόδευσαν.

Αυτό όμως δεν ήταν όλο: μετά από λίγεςμέρες, κάναμε με την κυρία Κοντοχρήστου τηνεργασία που μας είχε ετοιμάσει για το μουσείοκαι μας άρεσε πολύ. Επίσης, είδαμε στις εφημε-ρίδες μια ολοσέλιδη καταχώρηση της AegeanAirlines με τη φωτογραφία μας και νοιώσαμεπολύ μεγάλη χαρά.

Τελικά ίσως είναι αλήθεια: πολλές φορές μιααπουσία από το σχολείο μπορεί να είναι τοκαλύτερο μάθημα!

41 �

Αλέξανδρος Κοκολάκης, Γ2

Δήμητρα Κουτρουμπά, Γ2

Ένα μικρό απάνθισμα με μαντινάδες που έχουνσαν θέμα τη φύση και τις ομορφιές της ακο-λουθεί παρακάτω:

Ροδοπλασμένη ανατολή, και πορφυρένια δύσηζηλεύγω σας που κάνατε, χιλιόχρωμη τη φύση.

Σεβόμενος τα γηρατειά και αξιολογώντας τησοφία που κουβαλούν ο κρητικός λέει:

Του γέρου πρίνου τα κλαδιά, μην τα πειράξεις θε μουεκειά αγκιάζουν τα πουλιά, στην ταραχή τ' ανέμου.

Η ομορφιά της άνοιξης εμπνέει το ριμαδόρο:

Όντε ανθεί ο ασπάλαθος, κι ο σπάρτος όντε δένεικαι η μηλιά σα στολιστεί, το νου τ' αθρώπου παίρ-νει.

Φαράγγια κάμποι και βουνά, φύση μου σε στολίζουν κι απάνω δέντρα και φυτά, μοσχοβολούν κι'ανθίζουν

Υμνώντας τα βουνά με τις ομορφιές τους:

Ήθελα να ’μουνα πουλί, γη πρίνος στη μαδάρα και να με δέρνει κάθε αργά, τσ’ αυγής η κατσιφάρα.

Δεν θέλει ο δίκταμος νερό, εκτός κι'αν είναι χιόνιπου στέκεται στη ρίζα ντου, σιγά σιγά και λιώνει.

Αναρωτιέται και καμαρώνει για το αξεπέραστοτης φύσης:

Γιάντα τ’ αγριολούλουδα, που μες τσι δέτες ζούνετου κήπου του ποτιστικού τσι βιόλες ξεπερνούνε.

Συνεχίζει να υμνεί και να θαυμάζει αυτό που βλέ-πει γύρω του:

Η φύση κάνει τ' όμορφο, γλυκόλαλο τ' αηδόνι την παπαρούνα κόκκινη, και κάτασπρο το χιόνι.

μουσική παράδοση �

� 42

Μαντινάδες για τη φύσηΔεν μπορεί ένας τόσο όμορφος τόπος, ευρισκόμενος σε μία χαρισματική θέση πάνω στον πλα-

νήτη, ν' αφήσει ασυγκίνητους τους ανθρώπους που έχουν την τύχη να τον κατοικούν. Η Κρήτη, τονησί που προέκυψε από την καταβύθιση της Αφρικανικής πλάκας κάτω από την ευρωασιατική, είναι οτόπος που τα οικοσυστήματά του, οι φυσικές εναλλαγές του τοπίου, η χλωρίδα και η πανίδα του είναιμοναδικά. Σ' έναν κόσμο που δεν θα κυβερνούσε το χρήμα και η καταναλωτική μανία, η Κρήτη θααποτελούσε ένα σημείο αναφοράς, ένα μοναδικό μέρος που φαίνεται η γεωλογική εξέλιξη και η εξέ-λιξη φυτών και ζώων της περιοχής της Μεσογείου. Είναι ένα σταυροδρόμι τριών ηπείρων που πάνωτου υπάρχουν τα απομεινάρια όλων των ιστορικών περιόδων της ανθρωπότητας. Το φυσικό τοπίοέχει άπειρες εναλλαγές και ομορφιές, απότοκο του τρόπου δημιουργίας του, όπως αναφέρθηκε πιοπάνω.

Η επαφή του Κρητικού με τη φύση είναι από τα παλιά χρόνια άμεση και βιωματική. Τον επηρεάζειάμεσα σε όλες τις στιγμές της καθημερινότητας και τον εμπνέει στο να εκφράσει όλα αυτά τα όμορ-φα που ζει γύρω του. Με ριζίτικα τραγούδια και μαντινάδες εκφράζει, βγάζει αυτό τον ενθουσιασμόγια όσα βλέπει. Ακόμα και σήμερα η μαντινάδα αποτελεί, παραμένει "ζωντανός" ποιητικός λόγος τουΚρητικού λαού σε αντίθεση με το δημοτικό τραγούδι, που πανελλαδικά σιγά σιγά χάνεται

43 �

Προσπαθώντας να τιμήσει την παρέα, τουςφίλους του καταφεύγει πάλι στη φύση:

Να μουν στσι Πάχνες αετός, γη γλάρος στη Γραμβούσακαι γιασεμί στη πόρτα σας ολοχρονίς ν' ανθούσα.

Η φύση έρχεται σε αντίθεση με τη βιολογική εξέ-λιξη του ανθρώπου:

Η νιότη και η άνοιξη, σε ένα μοιάζουν μόνοέχουμε νιότη μια φορά, κι' άνοιξη κάθε χρόνο.

Μην τονε 'κλαις τον πλάτανο, τα φύλλα του όντε χάνει γιατί καινούργια στα κλαδιά, κάθε άνοιξη θα βγάνει.

Καμαρώνει τα πουλιά για το κελάηδισμα τους, ταταξίδια τους και το κουράγιο που έχουν:

Πάντα ζηλεύω τα πουλιά, που' ρχουνται απ' άλλες χώρεςκαι ξαναχτίζουν όνειρα, που γκρέμισαν οι μπόρες.

Πάντα μ' αρέσει την αυγή, που τα πουλιά ξυπνούνετα αηδόνια και οι πέρδικες, γλυκά να κελαηδούνε.

Κοιτάζει γυρίζει το βλέμμα του στον ουρανό καιλέει στην αγαπημένη του:

Σε αγαπώ ως αγαπά, ο ήλιος το φεγγάριαπού του δίνει πάντα φως, χωρίς ποτέ να πάρει.

Παλεύει με τα δύσκολα της ζωής και ρωτά τηφύση:

Πες μου και μένα αμυγδαλιά, το μυστικό να γιάνω κι' όντε χιονίζει στα κλαδιά άσπρους ανθούς ναβγάνω.

Αντλεί δύναμη και κουράγιο από το παράδειγματων πουλιών:

Στη γκρεμισμένη τους φωλιά, απάνω κελαηδούμε γι' αυτό ζηλεύγω τα πουλιά, κι' όχι γιατί πετούνε.

Το μέτρο στις διάφορες στιγμές τις καθημερινό-τητας το δείχνει με το παράδειγμα του αηδονιού:

Το να' σαι λιγομίλητος, τ' αηδόνι στο μαθαίνειπου ένα μήνα κελαηδεί, και έντεκα σωπαίνει

Εξυμνεί το φίλο του, τον άνθρωπο το μερακλή καιτου λέει:

Βιόλα μου μαδαρίτικη, στην πέτρα φυτεμένηπου μ' αστραπές και με βροντές, είσαι κανακεμένη.

Οι μαντινάδες είναι διαφόρων λαϊκών συν-θετών, ανώνυμων περισσότερο και επώνυμωνλιγότερο που με το μεράκι και το ταλέντο τουςγεμίζουν τις συντροφιές και κάνουν πιο όμορφητη ζωή μας.

Μανόλης Λιονάκης, φυσικός

Στις 8 και 9 Μαρτίου η γνωστή και εκλεκτήσυγγραφέας Βούλα Μάστορη επισκέφτηκε ταΧανιά και το Γυμνάσιό μας στο πλαίσιο τουπρογράμματος «Επισκέψεις συγγραφέων στασχολεία» του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου. Η ΒούλαΜάστορη γεννήθηκε στο Αγρίνιο Αιτωλοακαρ-νανίας. Οι γονείς της κατάγονται από τη ΜικράΑσία και τα παιδικά της χρόνια τα έζησε στηνΆμφισσα. Από τα 13 της ζει στην Αθήνα. Με τηνπαιδική λογοτεχνία άρχισε να ασχολείται το 1974.Μέχρι τώρα έχει στο ενεργητικό της σχεδόν 50βιβλία. Το συγγραφικό της έργο είναι πολυδιά-στατο, καθώς ασχολήθηκε με όλα τα είδη τηςπαιδικής λογοτεχνίας: καλλιέργησε το παραμύθι,το διήγημα, το μυθιστόρημα, ενώ έχει επίσηςγράψει ποίηση και θέατρο για παιδιά.

Η Βούλα Μάστορη είναι γνωστή στους μι-κρούς αναγνώστες και μέσα από τα αποσπά-σματα των βιβλίων της που έχουν συμπεριληφθείστα σχολικά εγχειρίδια του δημοτικού και τουγυμνασίου.

Δεν μπορούμε εδώ να παρουσιάσουμε όλατα βιβλία της συγγραφέως, είναι τόσα πολλά.Αξίζει όμως να πούμε λίγα λόγια για ορισμένααπό αυτά.

Ένα από τα πρώτα της βιβλία,δημοσιευμένο το 1977, είναι Η χώρα μετις δύο πολιτείες και τις μυγδαλένιεςκούνιες. Με τρόπο λυρικό, η συγγρα-φέας παρουσιάζει το θαύμα τηςεγκυμοσύνης. Με το βιβλίο αυτό, ηΜάστορη μας δίνει ευθύς εξαρχής τοστίγμα της: στο επίκεντρο του έργουτης έχει τοποθετηθεί το γυναικείοφύλο και τα όσα συνταρακτικάσυμβαίνουν στη ζωή μιας γυναίκας,από την παιδική ηλικία έως τηνενηλικίωση και την ωριμότητα. Ναπροσθέσουμε ότι τα βιβλία τηςσυγγραφέως μας διαπνέονται απόμια φεμινιστική διάθεση, καθώςστοχεύουν στην ανάδειξη των γυναι-κείων προβλημάτων σε μια κοινωνίασυχνά ανδροκρατούμενη.

Το πιο γνωστό έργο της Μάστορη,το κλασικό της θα λέγαμε, δεν είναι ένα βιβλίο,αλλά τέσσερα μυθιστορήματα που απαρτίζουνμια τετραλογία, την τετραλογία με την Άννα: Τ' αυγουστιάτικο φεγγάρι, Στο Γυμνάσιο, Ένα ένατέσσερα, Κάτω από την καρδιά της. Στα τέσσερααυτά μυθιστορήματα, η συγγραφέας, αξιο-ποιώντας προσωπικά της βιώματα, εξιστορεί τέσ-σερις διαφορετικές περιόδους της ζωής τωνίδιων ανθρώπων, ειδικότερα δε την πορεία τηςμικρής ηρωίδας, της Άννας, προς την ενηλικίωση.Παρακολουθούμε την Άννα αρχικά παιδί, τη βλέ-πουμε στη συνέχεια να μεγαλώνει, να αλλάζειζωή, να περνάει από τη δύσκολη ηλικία της εφη-βείας με τους έντονους προβληματισμούς και ταπρώτα ερωτικά σκιρτήματα, για να γίνει εντέλειμια ολοκληρωμένη γυναίκα.

Αξίζει να γίνει ειδική μνεία στο τρίτο βιβλίο τηςτετραλογίας, το Ένα ένα τέσσερα. Η Άννα έρχε-ται από την επαρχία στην Αθήνα για να συνεχίσειτις γυμνασιακές της σπουδές. Τη χρονιά πουτελειώνει το σχολείο, το κορίτσι συμμετέχει χωρίςκαλά-καλά να το συνειδητοποιήσει σε ένα μαθη-τικό συλλαλητήριο. Βρισκόμαστε στα 1963, είναι ηεποχή των μαζικών κινητοποιήσεων και τηςέντονης πολιτικοποίησης. Πράγματι, το βιβλίοαυτό της Μάστορη περιέχει και στοιχεία πολιτικού

λογοτεχνία �

� 44

Η Βούλα Μάστορη στο σχολείο μας

45 �

μυθιστορήματος. Καθώς σήμερα η ευαισθητο-ποίηση των νέων παιδιών για τα κοινά παραμέ-νει ζητούμενο, το Ένα ένα τέσσερα αποτελεί μιακαλή αφορμή για συζήτηση με τα παιδιά γύρωαπό τα θέματα της κοινωνικής και πολιτικής δρά-σης.

Τα βιβλία της Μάστορη, το είπαμε ήδη, έχουνπρωταγωνιστές κορίτσια και γυναίκες. Σε μιαεκπαιδευτική συνάντηση που είχε η συγγραφέαςμε μια τάξη μαθητών στη Στοά του Βιβλίου, πρινλίγα χρόνια, ένα νεαρό αγόρι την πλησίασε καιτης παραπονέθηκε ότι σε όλα της τα βιβλίαασχολείται αποκλειστικά με γυναίκες ηρωίδες, καιότι τα αγόρια απουσιάζουν. Δεν γνωρίζουμε εάνη παρατήρηση αυτή του μαθητή ήταν η αφορμήγια να γραφτούν οι Ψίθυροι αγοριών, γεγονόςείναι πάντως ότι η ιδέα του βιβλίου αυτού γεν-νήθηκε μέσα από την ανάγκη των ίδιων των αγο-ριών να αποσπάσουν κι αυτά λίγη από τη λογο-τεχνική φροντίδα της συγγραφέως. Το τελευταίοβιβλίο της Μάστορη περιγράφει λοιπόν τον ψυχι-σμό ενός νεαρού αγοριού. Παρακολουθούμε τοπέρασμα του αγοριού αυτού από την παιδικήστην εφηβική ηλικία, μέσα από χιουμοριστικούςδιαλόγους, πολλοί από τους οποίους γίνονταιμέσω Ίντερνετ. Η συγγραφέας έγραψε ένατολμηρό, ρεαλιστικό, διόλου σεμνότυφο βιβλίο:μας παρουσιάζει έναν σημερινό, αθυρόστομοέφηβο, σαν αυτούς που σπάνια συναντάμε στηνεφηβική λογοτεχνία.

Καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για μια συγ-γραφέα που ζει και γράφει για το σήμερα, πουτην εμπνέουν το παρόν και οι σημερινοί νέοι. Καιμια και αναφερθήκαμε στο ίντερνετ, να πούμε ότιη ίδια είναι φανατικό μέλος του facebook, καιότι αδυνατεί να φανταστεί το πρωινό της να ξεκι-νάει χωρίς να πει μια καλημέρα με τους διαδι-κτυακούς της φίλους.

Η Βούλα Μάστορη ανήκει στους συγγραφείςπου ανανέωσαν τη θεματολογία της παιδικής καινεανικής λογοτεχνίας. Ένα ακόμα ενδεικτικόπαράδειγμα: είναι από τους λίγους Έλληνεςσυγγραφείς που έχουν γράψει κείμενα επιστημο-νικής φαντασίας για παιδιά.

Δυο λόγια, τέλος, για τη σειρά «Απορίες παι-διών». Στους τέσσερις τόμους της σειράς αυτής,η συγγραφέας κάνει ακριβώς αυτό που λέει οτίτλος: ασχολείται με τα ερωτήματα εκείνα τωνπαιδιών που συνήθως πιάνουν απροετοίμα-στους και αιφνιδιάζουν τους γονιούς: «γιατί δενξεχειλίζει η θάλασσα;», «γιατί νυχτώνει;», «γιατί τονερό της θάλασσας είναι αλμυρό;». Με αφορμή

τα ερωτήματα αυτά, η συγγραφέας, με τρόπολογοτεχνικό, δίνει απαντήσεις που ξεφεύγουναπό τα αυστηρά επιστημονικά όρια, απαντήσειςπου διδάσκουν, οξύνουν τη φαντασία και τοσυναίσθημα των νεαρών αναγνωστών. Τα ενλόγω βιβλία προσφέρουν έτσι το έναυσμα γιαεκτενέστερες συζητήσεις με τα παιδιά.

Να προσθέσουμε ότι το έργο της ΒούλαςΜάστορη διδάσκεται στα πανεπιστήμια, ότι γίνε-ται αντικείμενο ποικίλων επιστημονικώναναλύσεων (βιβλία της έχουν ερμηνευτεί, γιαπαράδειγμα, με βάση την ψυχανάλυση), και ότι ηίδια καλείται συχνά σε πανεπιστημιακές σχολέςστο πλαίσιο επιμόρφωσης φοιτητών και εκπαι-δευτικών. Η βασική της όμως προτεραιότητα είναιη επαφή με τα παιδιά και τους εφήβους. Κάθεχρόνο επισκέπτεται δεκάδες σχολεία και βιβλιο-θήκες σε όλη την Ελλάδα καλεσμένη εκπαιδευ-τικών, συλλόγων γονέων και κηδεμόνων και πολι-τιστικών συλλόγων, με στόχο την προώθηση τηςφιλαναγνωσίας.

Η ομάδα Λογοτεχνίας

Υπεύθυνοι καθηγητέςοι φιλόλογοι:

Γιάννης Δημητρακάκης Μαρία Κατάκη

People are aware for along time that theenvironment is in danger.We are all obliged to helpin order to improve thissituation in the future.However, if we really wantto manage to improve thissituation, we must take thisproblem into serious considerationand start doing things to help instead ofstaying in words. Unless we decide tocontribute for a better future, we won’tmanage anything. If, from millions of peoplein the world, only a small percentage helpsto improve the environment’s situation,substantially nothing will change.

There are many actions that we couldenforce in our everyday life, which are veryimportant and we can follow them easily.For instance, we could start with the easieststep. By recycling! We, as pupils, consumea lot of paper-made things. If every year werecycle books and notebooks that we nolonger need, we could reduce forests’destruction from which trees are cut toproduce new books and notebooks,decrease floods that are caused from trees’shortage and increase the number of ourplanet’s trees.

Another equally serious issue is theextravagant use of cars. The majority of thefamilies have one car or one moped foreach member of the family. But this causesa huge environmental pollution from fumesas well. Some nearby distances could becovered on foot or by bike! ! ! For longerdistances we could use publictransportation, like buses. Buses pollute theenvironment, too, but less than if eachperson used a car only for himself. Theenvironment is being destroyed! ! We mustdecide to help and not only think about ourown convenience. We all live in the sameplanet and we all must participate in thisattempt.

� 46

OικολογίαΕcology

σελίδες αγγλικών �

Αρκετά χρόνια τώρα είναιγνωστό ότι το περιβάλλονκινδυνεύει. Είναι υποχρέωσηόλων να βοηθήσουν για ναυπάρξει βελτίωση στο μέλ-λον. Για να καταφέρουμε

όμως να βελτιώσουμε τηνκατάσταση του περιβάλλο-

ντος, πρέπει να πάρουμε αυτό τοπρόβλημα στα σοβαρά και να

αρχίσουμε να κάνουμε πράξεις για ναβοηθήσουμε και όχι να μένουμε στα λόγια.Εάν δεν αποφασίσουμε να συνεισφέρουμε γιαένα καλύτερο μέλλον, δεν θα καταφέρουμετίποτα. Όταν από τα εκατομμύρια ανθρώπουςπου ζουν στη γη, βοηθάει ένα μικρό έωςελάχιστο ποσοστό για να βελτιωθεί αυτή ηκατάσταση, ουσιαστικά δεν αλλάζει τίποτα.

Υπάρχουν διάφορα μέτρα που θα μπο-ρούσαμε να εφαρμόσουμε στην καθημερινό-τητά μας, τα οποία είναι πολύ σημαντικά καιπου μπορούμε εύκολα να ακολουθήσουμε.Για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να αρχίσου-με με το πιο εύκολο βήμα. Ανακυκλώνοντας!Εμείς οι μαθητές χρησιμοποιούμε αρκετάπράγματα φτιαγμένα από χαρτί. Αν κάθεχρόνο ανακυκλώνουμε τα τετράδια και τα βι-βλία που δεν θα ξαναχρειαστούμε, θα μπο-ρούσαμε να μειώσουμε την καταστροφή πολ-λών δασών των οποίων τα δέντρα κόβονταιγια να παραχθούν καινούργια τετράδια καιβιβλία, να ελαττώσουμε τις πλημμύρες πουπροκαλούνται από την έλλειψη δέντρων καινα αυξήσουμε τον αριθμό των δέντρων στονπλανήτη μας.

Ένα άλλο εξίσου σοβαρό θέμα είναι η υπερβολική χρήση των αυτοκινήτων. Οι περισ-σότερες οικογένειες έχουν ένα αυτοκίνητο ήμια μηχανή για κάθε μέλος τους. Αλλά αυτόπροκαλεί και τεράστια περιβαλλοντική μό-λυνση από τα καυσαέρια. Θα μπορούσαμε ναδιανύσουμε κάποιες μικρές αποστάσεις με ταπόδια ή με ποδήλατο! ! ! Για μεγαλύτερεςαποστάσεις θα μπορούσαμε να χρησιμοποι-ούμε μέσα μαζικής μεταφοράς, όπως τα λεω-φορεία. Αυτά μολύνουν επίσης το περιβάλλον,

47 �

We also must be careful of what we buyand what we eat. That is, if we start buyingbiological products, we help both theenvironment and ourselves. Biologicalproducts don’t harm the environmentbecause no chemical substances are usedin their cultivation and that’s another reasonwhy they are better for us.

Another thing that pollutes theenvironment is the everyday use ofdetergents and shampoos. All these arechemical products that end up in the sea. Inorder not to pollute the sea too, we shouldonly use the necessary amount!

Last but not least, when we eatsomething while we are walking, most ofthe times we throw what is left on the road.But this is unreasonable because there areseveral bins on our way and it isn’t difficultto keep it and throw it in the nearest one.

It is very important, but easy tocontribute in the attempt to improve theenvironment’s situation and we must alldecide to manage a change!

αλλά πολύ λιγότερο από ό,τι θα μολυνόταναν κάθε άνθρωπος χρησιμοποιούσε ένααυτοκίνητο μόνο για τον εαυτό του. Το περι-βάλλον καταστρέφεται! ! ! Πρέπει να τοπάρουμε απόφαση να βοηθήσουμε και ναμην σκεφτόμαστε μόνο τον εαυτό μας. Ζούμεόλοι στον ίδιο πλανήτη και πρέπει να συμμε-τέχουμε όλοι σε αυτή την προσπάθεια.

Επίσης, θα πρέπει να προσέχουμε τι αγο-ράζουμε και τι τρώμε. Δηλαδή, εάν αρχίσουμενα αγοράζουμε βιολογικά προϊόντα, βοηθάμεκαι το περιβάλλον και τους εαυτούς μας. Ταβιολογικά προϊόντα δεν επιβαρύνουν το περι-βάλλον επειδή δεν τους έχουν προστεθεί χημι-κές ουσίες κι έτσι είναι καλύτερα και για μας.

Κάτι άλλο που μολύνει το περιβάλλον είναιη καθημερινή χρήση απορρυπαντικών καισαμπουάν. Όλα αυτά είναι χημικά προϊόνταπου καταλήγουν στη θάλασσα. Για να μη μο-λυνθεί και η θάλασσα, θα πρέπει να χρησιμο-ποιούμε μόνο την αναγκαία ποσότητα!

Τελευταίο αλλά πολύ σημαντικό, όταντρώμε κάτι την ώρα που περπατάμε, τις περισ-σότερες φορές πετάμε ό,τι μένει στο δρόμο.Αλλά αυτό είναι παράλογο, επειδή υπάρχουναρκετοί κάδοι στο δρόμο μας και δεν είναιδύσκολο να το κρατήσουμε και να το πετά-ξουμε στον πιο κοντινό.

Είναι πολύ σημαντικό αλλά και εύκολο νασυνεισφέρουμε στην προσπάθεια βελτίωσηςτου περιβάλλοντος και πρέπει όλοι να το πά-ρουμε απόφαση για να καταφέρουμε κάποιααλλαγή!

Σίσσυ Μαρμαριτσάκη Α2

Ονομάζομαι Χριστίνα Γρηγοράκη και είμαι13 ετών. Γεννήθηκα και ζω στα Χανιά. Οπατέρας μου κατάγεται από ένα μικρό χωριόπου ονομάζεται Σκάφη και η μητέρα μου απότην Κοπεγχάγη της Δανίας, έτσι από μικρήέμαθα να μιλώ και ελληνικά και δανέζικα.

Από 6 μηνών η μητέρα μου με πηγαίνει στηΔανία κάθε 2 χρόνια για χριστουγεννιάτικεςδιακοπές 2 εβδομάδων. Μου άρεσε πολύ ναβρίσκομαι στη Δανία με την οικογένειά μου καιφίλους. Ακόμη θυμάμαι το χιόνι στον κήπομας, τους δρόμους σκεπασμένους με χιόνι,τους χιονάνθρωπους που έφτιαχνα και πόσοτο διασκέδαζα… Ήμουν τόσο ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΗ!Πράσινα και λευκά από το χιόνι φυτά, χρωμα-τιστά φώτα και χριστουγεννιάτικες ευχές στό-λιζαν την περιοχή. Στη Δανία στολίζαμε το χρι-στουγεννιάτικο δέντρο μόνο μια μέρα πριντην παραμονή των Χριστουγέννων.

Στην Ελλάδα τον χειμώνα όλα ήταν νεκρά:ούτε δέντρα ούτε χριστουγεννιάτικα τρα-γούδια στους δρόμους· το μόνο που με κάνειευτυχισμένη τα Χριστούγεννα είναι οι φίλοιμου, η οικογένειά μου και η ατμόσφαιρα στοσπίτι μας με το χριστουγεννιάτικο δέντρο, τηχριστουγεννιάτικη μουσική να παίζει χαμηλάκαι τη μυρωδιά του ψητού χοιρινού.

Αλλά πέρυσι το καλοκαίρι είχα την ευκαιρίανα πάω αεροπορικώς στη Δανία χωρίς τουςγονείς μου. Ήταν μια αξέχαστη εμπειρία και θατο επιχειρήσω ξανά και ξανά. Ήταν η πρώτηφορά που πήγα στη Δανία το καλοκαίρι. Πήγασε πολλά ιστορικά μέρη, όπως κάστρα καιμουσεία. Όλα ήταν διαφορετικά… Επειδή εδώστην Ελλάδα το καλοκαίρι κάνει τόση ζέστη,βλέπεις σκουπίδια στους δρόμους και αν-θρώπους που οδηγούν σαν τρελοί! Και μετάνοιώθω μπερδεμένη, επειδή μου αρέσει ηΕλλάδα, επειδή γεννήθηκα εδώ και όλοι οιφίλοι μου είναι εδώ, και το σχολείο μου καιόλα. Αλλά μου αρέσει και η Δανία ως χώραόπου τα πράγματα είναι καλύτερα, όπως ηκαθημερινή ζωή των ανθρώπων… Έτσι δενξέρω ποιο από τα δύο μέρη είναι το καλύτερο.

Life in Greece and Denmark

Η ζωή στην Ελλάδακαι τη Δανία

My name is Christina Grigoraki and I am13 years old. My father is from a little villagecalled Skafi and my mother is fromCopenhagen, Denmark, so when I was littleI learned to speak both Greek and Danish.

Since I was 6 months old my mother tookme to Denmark every second year for 2weeks of Christmas holidays. I loved being inDenmark with my family and friends. I stillremember the snow in our garden, the roadscovered in snow, the snowmen I used tomake, hoe much fun I had… I was so HAPPY!Green and white plants, colourful lights andChristmas greetings were decorating theareas. In Denmark we decorated theChristmas tree one day before ChristmasEve.

In Greece in winter everything was dead;no trees, no Christmas songs in the streets,the only thing that makes me happy atChristmas time are my friends, my family andthe atmosphere in our house with theChristmas tree, the low Christmas musicplaying, the smell of the roast pork.

But last summer I had the opportunity togo by plane to Denmark without myparents. It was an unforgettable experienceand I will try it again and again. It was thefirst time I went to Denmark in the summer.I went to many historical places like castlesand museums. Everything was different…Because here in Greece in the summer is sohot and you see rubbish on the roads andmad drivers! And then I get confusedbecause I like Greece because I was bornhere and all my friends are here, my school,everything. But I also like Denmark as acountry where things are better, like dailylife… So I don’t know which place of the twois better.

� 48

Χριστίνα Γρηγοράκη, Α1

49 �

αθλητισμός �

Σήμερα το παγκόσμιο ποδόσφαιρο δενβρίσκεται στην καλύτερή του περίοδο.Υπάρχουν πολλά πράγματα τα οποία είναιλάθος και θα πρέπει να διορθωθούν απότους ανθρώπους που διαχειρίζονται τηνκατάσταση του παγκοσμίου ποδοσφαίρου[FIFA].

Κατά πρώτον υπάρχει το πρόβλημα διαχείρι-σης χρημάτων από τους υπεύθυνους κάθε ομά-δας. Τα χρήματα διασκορπίζονται σε διάφορεςάσκοπες μεταγραφές τα ποσά που φεύγουν απότα ταμεία είναι μεγαλύτερα από 20.000.000€. Έναπαράδειγμα αποτελεί η μεταγραφή ενός παγκο-σμίου φήμης παίκτη, του Κριστιάνο Ρονάλντο. Ημετακίνηση του συγκεκριμένου παίκτη από τηΜάντσεστερ Γιουνάιτεντ στη Ρεάλ Μαδρίτηςέφτασε το ποσό των 96.000.000€. Η μεταγραφήαυτή έπρεπε να γίνει, καθώς η Ρεάλ χρειαζότανέναν τέτοιο παίκτη, αλλά το ποσό που δαπα-νήθηκε δεν θα έπρεπε να είναι τόσο μεγάλο.Υπάρχουν πολλά άλλα τέτοια παραδείγματαμεταγραφών. Το συγκεκριμένο όμως παράδειγμαείναι το πιο τρανταχτό, καθώς ο πρόεδρος τηςομάδας από τη Μαδρίτη χρειάστηκε να πάρειδάνειο από την τράπεζα ύψους 69.000.000€.

Δεύτερο όμως και πιο σημαντικό πρόβλημαγια το παγκόσμιο ποδόσφαιρο είναι η συμπε-ριφορά των φιλάθλων και των οπαδών στα παγκόσμια γήπεδα. Υπάρχουν ορισμένα ανεγκέφαλα άτομα τα οποία πηγαίνουν στογήπεδο, όχι για να απολαύσουν το θέαμα καιτον αγώνα αλλά για να διαπληκτιστούν με τουςαντίπαλους φιλάθλους. Αυτό έχει δημιουργήσειτεράστια προβλήματα στην παγκόσμια ποδο-

σφαιρική ομοσπονδία, η οποία επί σειρά ετώνείχε απαγορεύσει την είσοδο βίαιων φιλάθλωνστα γήπεδα για να μη γίνονται επεισόδια.

Από εκείνο λοιπόν τον καιρό τα επεισόδιαελαττώθηκαν. Τέτοια προβλήματα υπάρχουνστην Ελλάδα όταν γίνονται τα λεγόμενα ντέρμπυ,αλλά και σε άλλες χώρες του εξωτερικού. Οι ομο-σπονδίες των κρατών έχουν λάβει μια σειράαυστηρών μέτρων για να αποτρέψουν το ξέσπα-σμα επεισοδίων.

Επίσης θα πρέπει να αναφερθεί ότι κάποιεςομάδες αγωνίζονται σε άθλιους αθλητικούςχώρους. Γι' αυτό λοιπόν θα πρέπει να επισκευα-στούν σωστά τα υπάρχοντα γήπεδα, έτσι ώστενα προσφέρουν ένα κόσμιο περιβάλλον τόσοστις ομάδες όσο και στους φιλάθλους. Αξίζει νασημειωθεί ότι ακόμα και σε ιστορικά στάδια,όπως αυτό του Λίβερπουλ, το Άνφιλντ, και τοΓουέμπλεϊ του Λονδίνου, υπάρχουν ελλιπείς καιφθαρμένες εγκαταστάσεις που πρέπει να επι-σκευαστούν.

Τέλος, το παγκόσμιο ποδόσφαιρο αυτή τηνεποχή περνά μία μεγάλη κρίση και όλες οι ομά-δες και οι ομοσπονδίες πρέπει να συμβάλουνέτσι ώστε να ξεπεραστεί η κρίσηαυτή.

Παγκόσμιο Ποδόσφαιρο

Βασίλης Ντάλιος, Α2

� 50

Χωρίς τηλεόρασηΌλα ξεκίνησαν μια κρύα νύχτα του χειμώνα,

όταν ένας κεραυνός που έπεσε κοντά στο σπίτιμας κατέστρεψε για μερικές μέρες το σύστημαηλεκτροδότησης της γειτονιάς μας.

Η καταστροφή ήταν μεγάλη, αφού χωρίςρεύμα δεν μπορούσε να λειτουργήσει τίποταμέσα στο σπίτι. Ενώ είχαμε ξεπαγιάσει από τοκρύο, ο μπαμπάς είχε μια πολύ καλή ιδέα. Ποιαήταν αυτή; Να βάλει σε λειτουργία το τζάκι πουέχουμε στο σαλόνι του σπιτιού μας, και τουοποίου ο ρόλος μέχρι τότε ήταν διακοσμητικός.Το τζάκι μάς έβγαλε πράγματι από τη δύσκοληθέση εκείνες τις κρίσιμες μέρες και έγινε η ζεστήμας συντροφιά, ακόμα και όταν επανήλθε τοηλεκτρικό ρεύμα στο σπίτι, καθώς η τηλεόρασήμας είχε πάθει μια βλάβη, που για να επιδιορ-θώσει ο τεχνίτης θα έπρεπε να την κρατήσειπερίπου μια εβδομάδα. Η στενοχώρια μας ήταναβάσταχτη: πώς θα κυλήσουν οι μέρες χωρίςτηλεόραση; Τι οπισθοδρομικοί που είμαστε καιέχουμε μία μόνο τηλεόραση, τη στιγμή που άλλασπίτια έχουν πάνω από δύο, έλεγαν τα μικρό-τερα αδέλφια μου στους γονείς μου για ναδείξουν τη δυσαρέσκειά τους. Ό,τι όμως και ναλέγαμε, η απώλεια της τηλεόρασης ήταν έναγεγονός.

Η πρώτη μέραήταν η πιο δύσκολη, μέχρι να προ-σαρμοστούμε και να βρούμε τρόπουςμε τους οποίους θα μπορούσαμε να την αντι-καταστήσουμε. Τα πράγματα δεν ήταν και τόσοδύσκολα, γιατί τώρα είχαμε πολύ ελεύθεροχρόνο για να ασχοληθούμε με άλλα πιοουσιώδη πράγματα, που ίσως θα μας γέμιζανπολύ περισσότερο, και ας μην το είχαμε καταλά-βει μέχρι τότε.

Κάθε βράδυ απολαμβάναμε τις ιστορίες τηςγιαγιάς γύρω από το τζάκι ψήνοντας καιτρώγοντας κάστανα: ιστορίες πραγματικές πουείχαν βγει από την ίδια τη ζωή της. Και ήταν πολύγλυκός ο ύπνος, καθώς από τη μια σε χάιδευε ηφλόγα και από την άλλη το γέρικο χέρι της για-γιάς, το οποίο σου έδινε μια αίσθηση μοναδική.Πρέπει να ομολογήσω ότι καλύτερος συνδυα-σμός για να κάνεις ένα γλυκό και υπέροχο ύπνο,δεν υπάρχει. Θυμάμαι επίσης με πόση λαχτάραμας μιλούσε για τα περασμένα, για τον γάμοτης, τα παιδιά της, τη ζωή της ολόκληρη. Αυτόόμως που με άγγιξε περισσότερο, ήταν ότανμιλούσε για τον θάνατο του παππού μου. Ηφωνή της τότε χαμήλωνε, βράχνιαζε και σταγόνεςδάκρυα κυλούσαν από τα μάτια της, που προ-σπαθούσε με επιδέξιο τρόπο να μας κρύψει.

σύγχρονα προβλήματα �

Αυτό μας έγινε συνήθεια, και κάθε Σαββα-τοκύριακο μαζεύαμε και άλλα παιδιά από τη γει-τονιά το βράδυ γύρω από το τζάκι και όλοι μαζίεξιστορούσαμε πώς περάσαμε την εβδομάδα.Αυτό λοιπόν το τυχαίο γεγονός μας έφερε πιοκοντά στους δικούς μας ανθρώπους, αλλά καιστους γύρω μας, που τόσο πολύ έχουμε ανάγκητην παρέα τους.

Διαβάσαμε επίσης μυθιστορήματα, που σεάλλη περίπτωση τα ξεκινούσαμε και ποτέ δεν τατελειώναμε. Είχαμε χρόνο να πάμε στο χωράφινα βοηθήσουμε τον μπαμπά στις εξωτερικέςδουλειές, αλλά και να ασχοληθούμε με τις δου-λειές του σπιτιού. Φτιάξαμε τον κήπο του σπιτιούμας που τον είχαμε παραμελήσει· κατασκευάσαμεεκεί ένα δικό μας σπιτάκι με φύλλα από φοίνικακαι όταν είχε ήλιο περνούσαμε σε αυτό τις απο-γευματινές μας ώρες.

Η τηλεόραση είχε φύγει λοιπόν από το μυαλόμας. Όταν την έφεραν πίσω, δεν χαρήκαμε καιτόσο, γιατί φοβηθήκαμε μήπως χάσουμε όλααυτά που είχαμε πετύχει τις μέρες της απουσίαςτης.

Η τηλεόραση μπορεί να αποτελέσει το σπου-δαιότερο μέσο μαζικής ενημέρωσης, καθώς δίνειστον θεατή την ευκαιρία να ενημερώνεται για τιςεξελίξεις στον πολιτικό και οικονομικό χώρο, ενώπαράλληλα τον ψυχαγωγεί και τον μορφώνει.Από την άλλη, όμως, διαπιστώνουμε ότι μπορείνα προκαλέσει ζημιά. Από εμάς εξαρτάται οβαθμός της ωφελιμότητάς της. Εάν την προγρα-μματίζουμε σωστά, είναι απαραίτητη, δεν είναιόμως αρκετή για να πλάσει από μόνη τηςευαίσθητους και υπεύθυνους ανθρώπους.

Γι’ αυτό δεν θα πρέπει να γίνεται κατάχρησή της,καθώς είναι βέβαιο ότι υπάρχουν και άλλα μέσαγια γνώση και επαφή με τις ανθρώπινες σχέσειςκαι καταστάσεις. Θα πρέπει λοιπόν μόνοι μας νατην προγραμματίζουμε σωστά και να μην κρεμό-μαστε από αυτήν, περιμένοντας μήπως πέσεικάποιος κεραυνός στη γειτονιά μας και μαςξεκολλήσει από αυτήν.

Οι μέρες που πέρασα χωρίς τηλεόραση θαμου μείνουν αξέχαστες. Σας προτείνω να τοδοκιμάσετε και εσείς, για να βρείτε μόνοι σας τιπραγματικά ζητάτε και τι θέλετε, χωρίς να σαςβομβαρδίζουν κάποιοι άγνωστοι, υποτιμώντας τηνοημοσύνη σας.

51 �

Στάθης Τσουράκης Α3

� 52

Η ιστορία της ελληνικής ροκ μουσικήςαρχίζει την δεκαετία του 70, όταν ο ΠαύλοςΣιδηρόπουλος πειραματίζεται για πρώτηφορά με τον ροκ ήχο. Σε μεγάλο βαθμόεπηρέασαν τις εξελίξεις του ελληνικού ροκαπό το 1970 μέχρι και σήμερα, εκτός από τονΠαύλο Σιδηρόπουλο και το Βασίλη Παπακων-σταντίνου, ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, οΔιονύσης Σαββόπουλος, οι αδερφοί Κατσιμίχακ.ά. Αξιόλογα ελληνικά ροκ γκρουπ είναι οιΤρύπες, τα Ξύλινα Σπαθιά, οι Πυξ Λαξ, οιΕνδελέχεια, και πολλοί άλλοι.

Μερικά τραγούδια των παραπάνω καλλι-τεχνών είναι:

Παύλος Σιδηρόπουλος: Να μ’ αγαπάς, ΟΜπάμπης ο φλουΒασίλης Παπακωνσταντίνου: Ο μαύρος γάτος,ΧαιρετίσματαΛαυρέντης Μαχαιρίτσας: Μικρός Τιτανικός,Μου λες τα μάτια σου, Έλα ψυχούλα μου, ΈναςΤούρκος στο ΠαρίσιΔιονύσης Σαββόπουλος: Μη μιλάς άλλο γιααγάπηΑδελφοί Κατσιμίχα: Νύχτωσε νύχτα, ΑνόητεςαγάπεςΤρύπες: Γιορτή, Δεν χωράς πουθενά, ΤρένοΞύλινα Σπαθιά: Σιωπή, Βασιλιάς της σκόνης,ΑδρεναλίνηΠυξ Λαξ: Δεν θα δακρύσω πια για σένα, Γιατίέπαψες αγάπη να θυμίζειςΕνδελέχεια: Βουτιά από ψηλά, Διαμαντένιαπροβλήτα

Η ελληνική ροκ μουσική

μουσική �

Ευτέρπη Κουτρουμπα, Α1

Χριστίνα Γρηγοράκη, Α1

ποιήματα-στίχοι �

53 �

Αν μάθω πως δε μ’ αγαπάςθα πέσω στο γκρεμόαπό ύψος χαμηλό.Θα μαχαιρωθώ με μαχαίρι πλαστικόΘα πέσω στη φωτιάπου είναι σβησμένη

Η τάξη είναι το κλουβίκαι οι μαθητές πουλάκιακαι η φάτσα των καθηγητώνσου ανάβει τα λαμπάκια

Μία η τάξη μας ένα το τμήμα μας, όλοι τρελοί.Τρελοί που χορεύουν στο διάδρομογια μια κενή.Μη μιλάς για ιστορίακαι μαθηματικάμίλα μου για αγάπες και ερωτικά.Αν το μάθει η Γυμνασιάρχηςθα μας βγάλει το αυτίθα μας πάρει στο γραφείοκαι θα φάμε αποβολή.

ΦιλίαΌταν είσαι μόνος και το άδικο σε πνίγει

και όταν πάλι ο δρόμος σε αδιέξοδο θα λήγειΌταν δυο δάκρυα κυλούν στα δυο σου μάτια

όταν η καρδιά σου θα έχει γίνει πια κομμάτια...

Τότε ένας φίλος μπορεί να σε βοηθήσειμόνο ένας φίλος θα σου δώσει μια λύση...

Όταν έχεις φίλους που πραγματικά αξίζουν...Μην ακούς τους άλλους που την ψυχή σου τη

μαυρίζουν...

Μαρία Αλεφαντινού, Α2

� 54

ήξερες ότι... �

Το μέλι είναι το μόνο τρόφιμο που δεν χαλάει.Βρέθηκε μέλι στους τάφους των Αιγυπτίων Φαραώ, τοοποίο δοκίμασαν οι αρχαιολόγοι και δήλωσαν ότιείναι βρώσιμο.

� Ο Ρόναλντ Ρέιγκαν, ο Κλιντ Ίστγουντκαι ο Χάρισον Φορντ είναι οι τρεις άνθρω-ποι που έχουν ήδη αγοράσει οικόπεδα στοφεγγάρι.

Το 1800, στην Αγγλία, όποιος δοκίμαζε νααυτοκτονήσει και δεν τα κατάφερνε καταδικαζόταν σε θάνατο!

� Τα γνωστά σε όλους μας «νυχτικά» εμφανίστηκαν στην Ευρώπητον 16ο αιώνα. Έως τότε, οι άνθρωποι κοιμούνταν είτε γυμνοί είτε μετα ρούχα τους.

Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι κοιμόντουσαν με πέτρινα μαξιλάρια!

� Η χειραψία παλιά γινόταν για να δείχνει κανείς πως είναι άοπ-λος!

Πριν από το 1800, δεν υπήρχε ξεχωριστό παπούτσι για το δεξί και τοαριστερό πόδι.

� Στη Σιγκαπούρη είναι παράνομο να μασάς τσίχλα.

Ο πιο δυνατός μυς του ανθρώπι-νου σώματος είναι η γλώσσα.

Η Coca-Cola ήταν αρχικά πράσινη.

55 �

Οι Μογγόλοι ρίχνουν αλάτι στο τσάι τους αντί για ζάχαρη.

Οι γαρίδες είναι τα πιο θορυβώδη όντα στον ωκεανό.

� Η σοκολάτα μπορεί να σκοτώσει τα σκυλιά, καθώςέχει άμεσες επιπτώσεις στον εγκέφαλο και το νευρικό τουςσύστημα.

Οι χήνες συχνά ζευγαρώνουν μία φορά και για μια ζωήκαι μπορούν να πεθάνουν, κυριολεκτικά, από τη στεναχώρια τους όταν πεθάνειτο ταίρι τους.

Κάθε άνθρωπος παράγει καθημερινά 1 λίτρο σάλιο και συνολικά στηζωή του περίπου 25.000 λίτρα! (Η αγελάδα παράγει μέχρι και 60 λίτρατην ημέρα!!!)

Ο μεγαλύτερος μυς μας είναι αυτός του γλουτού μας.

� Όταν φταρνιζόμαστε, ο αέρας βγαίνει από την μύτη μας μεταχύτητα μεγαλύτερη από 160 χιλιόμετρα ανά ώρα.

Σε όλο μας το σώμα έχουμε 2-3 εκατομμύρια τρίχες. Μόνο στις παλάμες των χεριών,στις φτέρνες των ποδιών και στα χείλη δεν έχουμε καθόλου!

Κάθε δακτυλικό αποτύπωμά μας είναι μοναδικό. Ακόμα και τα αποτυπώματατων 10 δακτύλων μας είναι διαφορετικά μεταξύ τους!

� Στο σώμα μας έχουμε 206 κόκαλα από τα οποίατο πιο μικρό είναι ένα που βρίσκεται στο αυτί σουκαι το πιο μεγάλο είναι αυτό του μηρού σου;

Οι αγελάδες βγάζουν περισσότερο γάλα όταν ακούνε μουσική.

Τα μυρμήγκια δεν κοιμούνται ποτέ.

Όλγα Κοκολάκη, Α1

Θοδωρής Κυριακάκης, Α1

� 56

Οπτικές Πλάνες

Eυχαριστούμε • Τη Διευθύντρια του σχολείου Mαρία Πατρελάκη.• Την καθηγήτρια των Kαλλιτεχνικών, Αναστασία Πετράκη.• Την καθηγήτρια των Aγγλικών, Xρύσα Kοντοχρήστου.• Tον καθηγητή Φυσικής, Μανόλη Λιονάκη.• Tον καθηγητή της Τεχνολογίας, Αντώνη Βουρβαχάκη.

Συντακτική ΟμάδαΑ1: Χριστίνα Γρηγοράκη, Χρήστος Κλαριδόπουλος, Όλγα Κοκολάκη, ΕυτέρπηΚουτρουμπά, Γιώργος Κυριακάκης, Θοδωρής Κυριακάκης, Αναστασία Λιοδάκη,Φιλιώ Μαρματάκη Α2: Μαρία Αλεφαντινού, Σίσσυ Μαρμαριτσάκη, ΒασίληςΝτάλιος, Αγγελική Πατεράκη Α3: Στάθης Τσουράκης Β1: Ευτυχία Ανδρονικάκη,Μαρία Βεριβάκη, Μαντώ Βροντάκη, Ιωάννα Δρακουλάκη, Ελένη Ζουριδάκη,Γεωργία Μιχαηλίδη Β2: Άννα Κεραμιανάκη, Μαρία Κοκκινάκη Β3: Κώστας Πρα-σάκης, Όλγα Σταφυλαράκη, Δέσποινα Σχοιναράκη Γ2: Ντόινα Κορόι, Αλέξανδρος Κοκολάκης, Δήμητρα Κουτρουμπά, Ζαχαρίας Μαυριδάκης, ΚώσταςΛυχνάκης Γ4: Γιάννης Χριστινάκης, Αλκμήνη Τσέκου, Λευτέρης Σκαλιδάκης

Υπεύθυνοι καθηγητές: Οι φιλόλογοι Γιάννης Δημητρακάκης και Ελένη Μαράκη

Τα παραπάνω έργα των παιδιών ήταν υποψήφια για το εξώφυλλο και οπισθόφυλλο του περιοδικού

Τέα Πούπη, Γ4 Ευαγγελία Πετράκη, Γ3 Λευτέρης Σκαλιδάκης, Γ4

Ευγενία Μιχαηλίδη, Γ3 Ιωάννα Σπαθαράκη, Β3 Γιάννης Παντελάκης, Γ3

Γαβριέλλα Κίτσο, Β2