Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί...

78
Πάγος, λερό, σδραηκοί : Τη κέλεη ίδηο, ηη αιιάδεη; Τα ζώκαηα έρνπλ 3 θαηαζηάζεηο. Είλαη ζηερεά, σγρά ή αέρηα Τα ζώκαηα αιιάδνπλ θαηάζηαζε όηαλ δεζηαίλοληαη ή θρσώλοσλ. Τν λεξό είλαη ζηερεό όηαλ είλαη παγάθη ή τηόλη. Αλ ην παγάθη ή ην ρηόλη δεζηαζεί ζα γίλεη σγρό δειαδή λερό. Αλ δεζηαζεί θαη ην λεξό ζα εμαηκηζηεί θαη ζα γίλεη αέρηο δειαδή σδραηκός. Τα ζώκαηα αιιάδνπλ αιιά όια έρνπλ πάληα λεξό. Αλ ηα ζώκαηα θξπώζνπλ νη πδξαηκνί ζα γίλνπλ πάιη πάγνο θαη ρηόλη θαη κεηά λεξό.

Transcript of Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί...

Page 1: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγος, λερό, σδραηκοί : Τη κέλεη ίδηο, ηη αιιάδεη;

Τα ζώκαηα έρνπλ 3 θαηαζηάζεηο. Είλαη ζηερεά, σγρά ή αέρηα

Τα ζώκαηα αιιάδνπλ θαηάζηαζε όηαλ δεζηαίλοληαη ή θρσώλοσλ. Τν λεξό είλαη ζηερεό

όηαλ είλαη παγάθη ή τηόλη. Αλ ην παγάθη ή ην ρηόλη δεζηαζεί ζα γίλεη σγρό δειαδή λερό.

Αλ δεζηαζεί θαη ην λεξό ζα εμαηκηζηεί θαη ζα γίλεη αέρηο δειαδή σδραηκός. Τα ζώκαηα

αιιάδνπλ αιιά όια έρνπλ πάληα λεξό.

Αλ ηα ζώκαηα θξπώζνπλ νη πδξαηκνί ζα γίλνπλ πάιη πάγνο θαη ρηόλη θαη κεηά λεξό.

Xristos
Πλαίσιο κειμένου
eva-edu
Page 2: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Καταστάσεις της ύλης Ε’ τάξη

1

Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΩΝ

ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ

ΔΝΟΣΗΣΑ 1ε: ΔΙΑΓΩΓΗ

ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4: ΚΑΣΑΣΑΔΙ ΣΗ ΤΛΗ

ΓΙΑΡΚΔΙΑ: 1 δηδαθηηθή ώξα

ΓΙΓΑΚΣΙΚΟΙ ΣΟΥΟΙ:

1. ηεξεά

2. Τγξά

3. Αέξηα

ΚΑΣΑΣΑΔΙ ΣΗ ΤΛΗ

Η ύιε εκθαλίδεηαη ζε ηξεηο θαηαζηάζεηο: ζηελ ζηεξεή, ζηελ πγξή θαη ζηελ

αέξηα.

Συγγραφή: Στυλιανακάκησ Γιάννησ – Δάςκαλοσ Συνεργάτησ του ΕΚΦΕ Χανίων για την Α/ΘΜΙΑ ΕΚΠ/ΣΗ Φωτογράφιςη – Ηλεκτρονική επεξεργαςία: Γιαννενάκησ Κων/νοσ - Δάςκαλοσ

Page 3: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Καταστάσεις της ύλης Ε’ τάξη

2

Η θπζηθή θαηάζηαζε ελόο πιηθνύ ζώκαηνο εμαξηάηαη:

Από ηηο ζπλζήθεο πίεζεο θαη ζεξκνθξαζίαο.

Από ηηο ειθηηθέο θαη απωζηηθέο δπλάκεηο ζπλνρήο, δειαδή από ηελ

αιιειεπίδξαζε κεηαμύ ηωλ δνκηθώλ ηνπ ζωκαηηδίωλ (κνξίωλ, αηόκωλ ή

ηόληωλ) ηνπ ζώκαηνο.

Από ηελ θηλεηηθόηεηα ηωλ δνκηθώλ ζωκαηηδίωλ ηνπ ζώκαηνο.

ΣΔΡΔΑ ΩΜΑΣΑ

ηα ζηεξεά ζώκαηα νη δπλάκεηο ζπλνρήο είλαη πνιύ ηζρπξέο, γη` απηό ην

ιόγω ηα δνκηθά ζωκαηίδηα έρνπλ πεξηνξηζκέλε θηλεηηθόηεηα. Κηλνύληαη

θαη ηαιαληώλνληαη γύξω από θαζνξηζκέλεο ζέζεηο.

Σα ζηεξεά έρνπλ νξηζκέλν ζρήκα θαη νξηζκέλν όγθν.

ΤΓΡΑ ΩΜΑΣΑ

ηα πγξά νη δπλάκεηο ζπλνρήο είλαη ιηγόηεξν ηζρπξέο απ` όηη ζηα ζηεξεά

θαη ε θηλεηηθόηεηά ηωλ δνκηθώλ ζωκαηηδίωλ ηνπο είλαη κεγαιύηεξε.

Σα πγξά δελ έρνπλ ζπγθεθξηκέλν ζρήκα, αιιά παίξλνπλ ην ζρήκα ηνπ

δνρείνπ πνπ ηα βάδνπκε. Ο όγθνο ηνπο όκωο είλαη νξηζκέλνο θαη

παξακέλεη ζηαζεξόο.

Τγξά κε ίζν όγθν ζε δηαθνξεηηθά δνρεία.

Page 4: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Καταστάσεις της ύλης Ε’ τάξη

3

ΑΔΡΙΑ ΩΜΑΣΑ

ηα αέξηα νη δπλάκεηο ζπλνρήο κεηαμύ ηωλ κνξίωλ ηνπο είλαη πάξα πνιύ

κηθξέο. Σα κόξηά ηνπο θηλνύληαη πξνο όιεο ηηο θαηεπζύλζεηο άηαθηα,

ειεύζεξα θαη θαηαιακβάλνπλ όιν ην ρώξν πνπ ηνπο πξνζθέξεηαη.

Σα αέξηα δελ έρνπλ νξηζκέλν ζρήκα θαη όγθν, ηείλνπλ λα θαηαιάβνπλ ην

ρώξν πνπ ηνπο πξνζθέξεηαη.

ηα αέξηα ηα κόξηα βξίζθνληαη ζρεηηθά ζε κεγάιεο απνζηάζεηο κεηαμύ

ηνπο θαη γη` απηό ζπκπηέδνληαη ηόζν εύθνια.

Συγγραφή: Στυλιανακάκησ Γιάννησ – Δάςκαλοσ Συνεργάτησ του ΕΚΦΕ Χανίων για την Α/ΘΜΙΑ ΕΚΠ/ΣΗ Φωτογράφιςη – Ηλεκτρονική επεξεργαςία: Γιαννενάκησ Κων/νοσ - Δάςκαλοσ

Page 5: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 1

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΩΝ

ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ

ΔΝΟΣΗΣΑ 6: ΜΔΛΔΣΑΜΔ ΣΟ ΦΤΙΚΟ ΚΟΜΟ (Φπζηθέο Δπηζηήκεο)

ΚΔΦΑΛΑΙΟ 5: Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη

ΜΔΡΟ Β΄: ΔΞΑΣΜΙΗ

ΓΙΓΑΚΣΙΚΟΙ ΣΟΥΟΙ:

1. Να αλαθέξνπλ νη καζεηέο όηη ε κεηαηξνπή ελόο πγξνύ ζε αέξην (αιιαγή

θπζηθήο θαηάζηαζεο) πνπ πξαγκαηνπνηείηαη κόλν από ηελ ειεύζεξε

επηθάλεηα ηνπ πγξνύ ιέγεηαη εμάηκηζε.

2. Να δηαπηζηώζνπλ νη καζεηέο πεηξακαηηθά όηη θαηά ηελ εμάηκηζε ην πγξό

απνξξνθά ελέξγεηα (ζεξκόηεηα).

3. Να δηαπηζηώζνπλ νη καζεηέο πεηξακαηηθά όηη ε ηαρύηεηα ηεο εμάηκηζεο

ελόο πγξνύ εμαξηάηαη από ην εκβαδόλ ηεο ειεύζεξεο επηθάλεηαο ηνπ

πγξνύ πνπ εμαηκίδεηαη.

4. Να δηαπηζηώζνπλ νη καζεηέο πεηξακαηηθά όηη ε ηαρύηεηα ηεο εμάηκηζεο

ελόο πγξνύ εμαξηάηαη από ηα ξεύκαηα αέξα πνπ δεκηνπξγνύληαη ζηελ

ειεύζεξε επηθάλεηα ηνπ πγξνύ πνπ εμαηκίδεηαη.

5. Να δηαπηζηώζνπλ νη καζεηέο πεηξακαηηθά όηη ε ηαρύηεηα ηεο εμάηκηζεο

ελόο πγξνύ εμαξηάηαη από ηελ ζεξκνθξαζία ηνπ πεξηβάιινληνο.

6. Να δηαπηζηώζνπλ νη καζεηέο πεηξακαηηθά όηη ε ηαρύηεηα ηεο εμάηκηζεο

ελόο πγξνύ εμαξηάηαη από ην είδνο ηνπ πγξνύ πνπ εμαηκίδεηαη.

7. Να αλαθέξνπλ νη καζεηέο όηη ε ηαρύηεηα ηεο εμάηκηζεο εμαξηάηαη από

ηελ αηκνζθαηξηθή πίεζε.

ΔΞΑΣΜΙΗ

Καηά ηελ εμάηκηζε ηα κόξηα ηνπ πγξνύ απνξξνθνύλ ελέξγεηα από ην

πεξηβάιινλ, είηε κε αθηηλνβνιία, είηε κε ηηο θξνύζεηο κε ηα κόξηα ηνπ

αέξα, έηζη απμάλεηαη ε θηλεηηθόηεηα ηνπο, ππεξληθνύλ ηηο δπλάκεηο

ζπλνρήο ηνπ πγξνύ θαη θηλνύληαη άηαθηα ζην γύξσ ρώξν.

ΔΞΑΔΡΩΗ

Έλα πγξό κεηαηξέπεηαη ζε αέξην, όηαλ απμεζεί ε θηλεηηθόηεηα ησλ

κνξίσλ ηνπ θαη εμαζζελήζνπλ νη δπλάκεηο ζπλνρήο ηνπο.

Απηό κπνξεί λα γίλεη από ηελ ειεύζεξε επηθάλεηα ηνπ πγξνύ, επνκέλσο

κηιάκε γηα ην θαηλόκελν ηεο εμάηκηζεο.

Μπνξεί όκσο λα γίλεη θαη από όιε ηε κάδα ηνπ πγξνύ, θαηά ην θαηλόκελν

ηνπ βξαζκνύ.

Page 6: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 2

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Πεηξάκαηα πνπ πξνηείλνληαη:

Π 1ν: Δμάηκηζε

Δηζαγσγηθό εξέζηζκα – Γηαηύπσζε ππνζέζεσλ

Γεηα ραξά… γηα ραξά (εμήγεζε)

Μπαίλνληαο ζηε ηάμε, ραηξεηάκε ηα παηδηά όπσο ζπλεζίδνπκε θαη γξάθνληαο

ζηνλ πίλαθα, κε βξεγκέλν ζθνπγγάξη, ηε θξάζε «γεηα ραξά…γηα ραξά» ηνπο ιέκε

όηη ζήκεξα ηα ραηξεηάκε θαη κε έλα δηαθνξεηηθό ηξόπν.

πδεηάκε γηα ηε δηαθνξά ζηελ νξζνγξαθία θαη γηα ην ηη ζεκαίλεη ην «γεηα ραξά»

(ραηξεηηζκόο, επρή γηα πγεία θαη ραξά) θαη ην «γηα ραξά» (γηα λα ραξνύκε).

Αθνύ πεξάζνπλ 2-3 ιεπηά κε ηε ζπδήηεζε, ιέκε ζηνπο καζεηέο λα

παξαηεξήζνπλ απηό πνπ ζπκβαίλεη ή ζπλέβεθε ζηνλ πίλαθα.

Page 7: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 3

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Ση έπαζε ην λεξό πνπ είρακε γξάςεη ηε θξάζε;

Πηζαλέο απαληήζεηο: ζηέγλσζε, απνξξνθήζεθε απ` ηνλ πίλαθα ή εμαηκίζηεθε.

Πείξακα

Όξγαλα – Τιηθά

Βελδίλε γηα θαζάξηζκα ξνύρσλ

ηαγνλόκεηξν

Δπηθάλεηα ιεία θαη όρη απνξξνθεηηθή π.ρ. ζξαλίν

Οδεγίεο εθηέιεζεο

Με ην ζηαγνλόκεηξν ξίμε, ζην ίδην ζεκείν ηνπ ζξαλίνπ ζνπ, ηξεηο ζηαγόλεο

βελδίλεο, ώζηε λα ζρεκαηηζηεί κηα κεγάιε.

Παξαηήξεζέ ηηο γηα κηζό ιεπηό.

Page 8: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 4

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Παξαηήξεζε

Η ζηαγόλα από βελδίλε γίλεηαη όιν θαη πην κηθξή θαη ζην ηέινο

εμαθαλίδεηαη.

πκπέξαζκα

Η κεηαηξνπή ελόο πγξνύ ζε αέξην (αιιαγή θπζηθήο θαηάζηαζεο) πνπ

πξαγκαηνπνηείηαη κόλν από ηελ ειεύζεξε επηθάλεηα ηνπ πγξνύ ιέγεηαη

εμάηκηζε.

Π 2ν: Δμάηκηζε

Δηζαγσγηθό εξέζηζκα – Γηαηύπσζε ππνζέζεσλ

Γεηα ραξά…γηα ραξά (εμήγεζε). Σν ίδην κε ην πείξακα 1ν

Πείξακα

Όξγαλα – Τιηθά

Οξζνζηάηεο κε δπγό ηζνξξνπίαο

Οηλόπλεπκα θαζαξό

ύξηγγα, Υαξηνπεηζέηεο θόθθηλεο, δύν

Page 9: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 5

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Οδεγίεο εθηέιεζεο

Κξέκαζε ζηα άθξα ηνπ δπγνύ ηζνξξνπίαο ηηο δύν ραξηνπεηζέηεο θαη ηζνξξόπεζέ

ηηο, όπσο ζηελ εηθ. 1

Δηθόλα 1

Ρίμε κε ηελ ζύξηγγα 3 ml νηλνπλεύκαηνο ζηε κία ραξηνπεηζέηα. Ση παξαηεξείο;

Page 10: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 6

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Παξαηήξεζε

Ο δπγόο δελ ηζνξξνπεί. Γέξλεη πξνο ην κέξνο ηεο ραξηνπεηζέηαο πνπ

ξίμακε ην νηλόπλεπκα.

Ση λνκίδεηε όηη ζα ζπκβεί κεηά από 6-7 ιεπηά; (ππνζέζεηο)

Παξαηήξεζε

Ο δπγόο ηζνξξνπεί, επεηδή ην νηλόπλεπκα έρεη εμαηκηζηεί.

Page 11: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 7

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

πκπέξαζκα

Η κεηαηξνπή ελόο πγξνύ ζε αέξην (αιιαγή θπζηθήο θαηάζηαζεο) πνπ

πξαγκαηνπνηείηαη κόλν από ηελ ειεύζεξε επηθάλεηα ηνπ πγξνύ ιέγεηαη

εμάηκηζε.

Π 3ν: Η ηαρύηεηα ηεο εμάηκηζεο ελόο πγξνύ εμαξηάηαη από ην εκβαδόλ ηεο

ειεύζεξεο επηθάλεηαο ηνπ πγξνύ πνπ εμαηκίδεηαη.

Δηζαγσγηθό εξέζηζκα – Γηαηύπσζε ππνζέζεσλ

Γηαηί νη αιπθέο έρνπλ πνιύ κεγάιεο επηθάλεηεο;

Πείξακα

Όξγαλα – Τιηθά

Οηλόπλεπκα θαζαξό

ύξηγγα

Πιαζηηθό πηάην, κηθξό

Πιαζηηθό δνρείν, κηθξό θαη δηαθαλέο

Οδεγίεο εθηέιεζεο

Ρίμε κε ηελ ζύξηγγα από 5 ml νηλνπλεύκαηνο ζην πηάην θαη ζην δνρείν. Κνύλεζε

ην πηάην νξηδόληηα, ώζηε λα απιώζεη ην νηλόπλεπκα. Παξαηήξεζε κεηά από 6-7

ιεπηά ην νηλόπλεπκα ζηελ θάζε επηθάλεηα. Μπνξείο λα ηα εθζέζεηο θαη ζηνλ ήιην

ή θάησ από θσηηζηηθό γξαθείνπ.

Page 12: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 8

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Παξαηήξεζε

Όιε ε πνζόηεηα ηνπ νηλνπλεύκαηνο ζην πηάην έρεη εμαηκηζηεί. Έρεη

εμαηκηζηεί όκσο θαη έλα κέξνο ηεο πνζόηεηαο ηνπ νηλνπλεύκαηνο ζην

κηθξό δνρείν.

πκπέξαζκα

Η ηαρύηεηα ηεο εμάηκηζεο ελόο πγξνύ εμαξηάηαη από ην εκβαδόλ, ην

κέγεζνο ηεο ειεύζεξεο επηθάλεηαο ηνπ πγξνύ πνπ εμαηκίδεηαη.

Page 13: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 9

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Με ην παξαπάλσ πείξακα δηαπηζηώλεηαη θαιύηεξα, όηη ε εμάηκηζε γίλεηαη κόλν

από ηελ ειεύζεξε επηθάλεηα ηνπ πγξνύ.

Π 4ν : Η ηαρύηεηα ηεο εμάηκηζεο ελόο πγξνύ εμαξηάηαη από ηα ξεύκαηα αέξα πνπ

δεκηνπξγνύληαη ζηελ ειεύζεξε επηθάλεηα ηνπ πγξνύ πνπ εμαηκίδεηαη.

Δηζαγσγηθό εξέζηζκα – Γηαηύπσζε ππνζέζεσλ

Γηα λα ζηεγλώζεη πην γξήγνξα έλα ζθνπγγαξηζκέλν δάπεδν αλνίγνπκε ηα

απέλαληη παξάζπξα ή ηηο απέλαληη πόξηεο. Γηαηί;

Πείξακα

Όξγαλα – Τιηθά

Βελδίλε γηα θαζάξηζκα ξνύρσλ

ύξηγγα

Γύν ίδηα κεηαιιηθά θαπάθηα

Υαξηόλη 15Υ15 εθ.

Οδεγίεο εθηέιεζεο

Ρίμε 5 ml βελδίλεο ζην θαζέλα θαπάθη, θνύλεζέ ηα νξηδόληηα, ώζηε λα απισζεί ε

βελδίλε θαη ηνπνζέηεζέ ηα ζηηο δπν άθξεο ηνπ ζξαλίνπ ζνπ. Κνύλεζε ην ραξηόλη

πάλσ από ην έλα θαπάθη, ζαλ λα θάλεηο αέξα, γηα 2-3 ιεπηά. Παξαηήξεζε ηε

βελδίλε ζηα θαπάθηα.

Page 14: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 10

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Παξαηήξεζε

Η βελδίλε, ζηελ νπνία δεκηνπξγήζακε ξεύκαηα αέξα ζηελ επηθάλεηά ηεο,

εμαηκίζηεθε πην γξήγνξα από ην άιιε.

πκπέξαζκα

Η ηαρύηεηα ηεο εμάηκηζεο ελόο πγξνύ εμαξηάηαη από ηα ξεύκαηα αέξα

πνπ δεκηνπξγνύληαη ζηελ ειεύζεξε επηθάλεηα ηνπ πγξνύ πνπ εμαηκίδεηαη.

Page 15: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 11

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Π 5ν : Καηά ηελ εμάηκηζε ην πγξό απνξξνθά ελέξγεηα (ζεξκόηεηα).

Πείξακα

Όξγαλα – Τιηθά

Οηλόπλεπκα θαζαξό

ηαγνλόκεηξν

Οδεγίεο εθηέιεζεο

Ρίμε κεξηθέο ζηαγόλεο νηλόπλεπκα ζηελ παιάκε ζνπ θαη θύζεμέ ηελ «ειαθξά»,

γηα λα επηηαρύλεηο ηελ εμάηκηζε. Ση αηζζάλεζαη;

Η παιάκε κνπ παγώλεη.

πκπέξαζκα

Καηά ηελ εμάηκηζε ηα πγξά απνξξνθνύλ ελέξγεηα (ζεξκόηεηα).

Η εθηίκεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο έγηλε κε ηηο αηζζήζεηο καο.

Page 16: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 12

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Δμήγεζε

Καηά ηελ εμάηκηζε ην πγξό απνξξνθά ελέξγεηα (ζεξκόηεηα), από ην

πεξηβάιινλ. πγθεθξηκέλα ην νηλόπλεπκα απνξξόθεζε ζεξκόηεηα από

ηελ παιάκε καο θαη έηζη εκείο ληώζακε ην ςύρνο.

Π 6ν : Καηά ηελ εμάηκηζε ην πγξό απνξξνθά ελέξγεηα (ζεξκόηεηα). Η εμάηκηζε

δεκηνπξγεί ςύρνο.

Πείξακα

Όξγαλα – Τιηθά

Θεξκόκεηξν

Οηλόπλεπκα θαζαξό

Βακβάθη

Οδεγίεο εθηέιεζεο

Βάιε ην ζεξκόκεηξν πάλσ ζην ζξαλίν θαη ζεκείσζε ηε ζεξκνθξαζία πνπ δείρλεη.

Βξέμε ην βακβάθη κε νηλόπλεπκα θαη ηύιημε κ` απηό ηελ άθξε ηνπ ζεξκνκέηξνπ,

εθεί πνπ βξίζθεηαη ν πδξάξγπξνο. Φύζα ειαθξά ην βακβάθη γηα 2-3 ιεπηά, ώζηε

λα επηηαρύλεηο ηελ εμάηκηζε ηνπ νηλνπλεύκαηνο. Ση παξαηεξείο ζρεηηθά κε ηε

ζεξκνθξαζία πνπ δείρλεη ην ζεξκόκεηξν;

Παξαηήξεζε

Η ζεξκνθξαζία ηνπ ζεξκνκέηξνπ θαηεβαίλεη.

πκπέξαζκα

Page 17: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 13

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Καηά ηελ εμάηκηζε ηα πγξά απνξξνθνύλ ελέξγεηα (ζεξκόηεηα) από ην

πεξηβάιινλ, απηό δεκηνπξγεί ςύρνο.

Η πηώζε ηεο ζεξκνθξαζίαο δηαπηζηώζεθε κε κέηξεζε.

Π 7ν : Η ηαρύηεηα ηεο εμάηκηζεο ελόο πγξνύ εμαξηάηαη από ηελ ζεξκνθξαζία ηνπ

πεξηβάιινληνο.

Δηζαγσγηθό εξέζηζκα – Γηαηύπσζε ππνζέζεσλ

Πόηε ζηεγλώλεη πην γξήγνξα ε απισκέλε κπνπγάδα, ην ρεηκώλα ή ην θαινθαίξη;

Πείξακα

Όξγαλα – Τιηθά

Οηλόπλεπκα θαζαξό

ηαγνλόκεηξν

Δπηθάλεηα ιεία

Φσηηζηηθό γξαθείνπ

Οδεγίεο εθηέιεζεο

Με ην ζηαγνλόκεηξν ξίμε από κία ζηαγόλα νηλόπλεπκα ζε θάζε κηα άθξε ηνπ

ζξαλίνπ ζνπ θαη πάλσ από ηε κία ζηαγόλα ηνπνζέηεζε αλακκέλν ην θσηηζηηθό

ζε απόζηαζε 5-6 εθ. Ση παξαηεξείο κεηά από ιίγν;

Page 18: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 14

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Παξαηήξεζε

Η ζηαγόλα πνπ ζεξκαίλεηαη από ην θσηηζηηθό εμαηκίδεηαη πην γξήγνξα

από ηελ άιιε.

πκπέξαζκα

Η ηαρύηεηα ηεο εμάηκηζεο ελόο πγξνύ εμαξηάηαη από ηελ ζεξκνθξαζία

ηνπ πεξηβάιινληνο.

Σν ίδην πείξακα γίλεηαη κε ηηο ζηαγόλεο νηλνπλεύκαηνο ζηνλ ήιην θαη ζηε ζθηά

ηεο ηάμεο.

Π 8ν: Η ηαρύηεηα ηεο εμάηκηζεο ελόο πγξνύ εμαξηάηαη από ην είδνο ηνπ πγξνύ

πνπ εμαηκίδεηαη.

Δηζαγσγηθό εξέζηζκα – Γηαηύπσζε ππνζέζεσλ

Όια ηα πγξά εμαηκίδνληαη ην ίδην γξήγνξα;

Πείξακα

Όξγαλα – Τιηθά

Οηλόπλεπκα θαζαξό

ύξηγγα

Γύν όκνηα πιαζηηθά ή κεηαιιηθά θαπάθηα (πξάζηλν-θίηξηλν)

Νεξό

Page 19: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 15

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Οδεγίεο εθηέιεζεο

Με ηε ζύξηγγα ξίμε 3 ml νηλόπλεπκα ζην έλα θαπάθη (ζην πξάζηλν) θαη 3 ml λεξό

ζην άιιν (ζην θίηξηλν). Κνύλεζε ηα θαπάθηα, ώζηε λα απισζνύλ ηα πγξά ζε όιε

ηελ επηθάλεηα θαη παξαηήξεζε ηα πγξά κεηά από ιίγν. Μπνξείο λα ηα εθζέζεηο

θαη ζηνλ ήιην ή ζην θσηηζηηθό ηνπ γξαθείνπ.

Page 20: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 16

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Παξαηήξεζε

Όιε ε πνζόηεηα ηνπ νηλνπλεύκαηνο εμαηκίζηεθε πνιύ πην γξήγνξα από

ην λεξό.

πκπέξαζκα

Η ηαρύηεηα ηεο εμάηκηζεο ελόο πγξνύ εμαξηάηαη από ην είδνο ηνπ πγξνύ

πνπ εμαηκίδεηαη.

Πηεηηθά πγξά: εμαηκίδνληαη γξήγνξα ( αηζέξαο, ακκσλία, βελδίλε, νηλόπλεπκα,

αξώκαηα ).

Με πηεηηθά πγξά: εμαηκίδνληαη αξγά ( ιάδηα, νξπθηέιαηα )

Η εμάηκηζε όπσο θαη ν βξαζκόο εμαξηάηαη θαη από ηελ αηκνζθαηξηθή πίεζε.

Όζν κηθξόηεξε αηκνζθαηξηθή πίεζε επηθξαηεί ζε έλα ηόπν, ηόζν πην γξήγνξα

θαη εύθνια πξαγκαηνπνηείηαη ε εμάηκηζε.

Page 21: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 17

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Δξσηήζεηο – Αζθήζεηο εκπέδσζεο

Να αλαθέξεηο ηνπο παξάγνληεο ηεο εμάηκηζεο, πνπ εθαξκόδνληαη ζηηο

παξαθάησ πξνηάζεηο.

1. Σα βξεγκέλα ξνύρα απιώλνληαη ζηελ απιώζηξα γηα λα ζηεγλώζνπλ.

Θεξκνθξαζία πεξηβάιινληνο – κεγάιε επηθάλεηα απισκέλσλ ξνύρσλ.

2. Μεηά ην ινύζηκν ζηεγλώλνπκε ηα καιιηά καο κε ην πηζηνιάθη.

Θεξκά ξεύκαηα αέξα.

3. Σν θαινθαίξη όηαλ ηδξώλνπκε, δξνζηδόκαζηε.

Ο ηδξώηαο εμαηκίδεηαη απνξξνθώληαο ζεξκόηεηα από ην ζώκα καο.

4. Όηαλ ρηνλίζεη θαη κεηά από 2-3 κέξεο βγεη ν ήιηνο, θάλεη πνιύ θξύν,

αλαθέξνπκε ηόηε ηε γλσζηή έθθξαζε «ήιηνο κε δόληηα».

Απνξξόθεζε ζεξκόηεηαο από ην πεξηβάιινλ.

5. Σν θαινθαίξη ή ην ρεηκώλα γίλεηαη κεγαιύηεξε εμάηκηζε ζην λεξό ησλ

ζαιαζζώλ, ησλ πνηακώλ θαη ησλ ιηκλώλ;

Σν θαινθαίξη επεηδή ε ζεξκνθξαζία ηνπ πεξηβάιινληνο είλαη πςειόηεξε.

Page 22: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 1

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΩΝ

ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ

ΔΝΟΣΗΣΑ 6: ΜΔΛΔΣΑΜΔ ΣΟ ΦΤΙΚΟ ΚΟΜΟ (Φπζηθέο Δπηζηήκεο)

ΚΔΦΑΛΑΙΟ 5: Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη

ΜΔΡΟ Γ΄: ΤΜΠΤΚΝΩΗ – ΤΓΡΟΠΟΙΗΗ

ΓΙΓΑΚΣΙΚΟΙ ΣΟΥΟΙ:

1. Να αλαθέξνπλ νη καζεηέο όηη ε κεηαηξνπή ελόο αεξίνπ ζε πγξό (αιιαγή

θπζηθήο θαηάζηαζεο) νλνκάδεηαη ζπκπύθλσζε ή πγξνπνίεζε.

2. Να δηαπηζηώζνπλ νη καζεηέο πεηξακαηηθά όηη ε ζπκπύθλσζε ή ε

πγξνπνίεζε πξαγκαηνπνηείηαη όηαλ ην αέξην ςπρζεί ή ζπκπηεζηεί.

3. Να δηαπηζηώζνπλ νη καζεηέο όηη θαηά ηε ζπκπύθλσζε ή ηελ πγξνπνίεζε

ην αέξην απνβάιιεη ελέξγεηα (ζεξκόηεηα).

ΤΜΠΤΚΝΩΗ – ΤΓΡΟΠΟΙΗΗ

Η κεηαηξνπή ελόο αεξίνπ ζε πγξό ή ζηεξεό κεηά από ςύμε ή ζπκπίεζε

νλνκάδεηαη ζπκπύθλσζε.

Η κεηαηξνπή ελόο αεξίνπ ζε πγξό κεηά από ςύμε ή ζπκπίεζε νλνκάδεηαη

πγξνπνίεζε. (Έηζη νλνκάδνπκε ζπρλά ζηε θαζεκεξηλή δσή ηε κεηαηξνπή ελόο

αεξίνπ ζε πγξό).

Πεηξάκαηα πνπ πξνηείλνληαη:

Page 23: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 2

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Π 1ν: πκπύθλσζε

Δηζαγσγηθό εξέζηζκα – Γηαηύπσζε ππνζέζεσλ

Γηαηί ζακπώλνπλ ηα ηδάκηα ην ρεηκώλα, όηαλ έμσ θάλεη θξύν;

Πείξακα

Όξγαλα – Τιηθά

Πνηήξη, Νεξό, Παγάθηα

Υαξηνπεηζέηεο, Γπάιηλν πηαηάθη

Οδεγίεο εθηέιεζεο

Βάιε ζην πνηήξη λεξό θαη 5-6 παγάθηα, ζθνύπηζέ ην θαιά απ` έμσ θαη

ηνπνζέηεζέ ην κέζα ζην γπάιηλν πηαηάθη. Ση παξαηεξείο κεηά από ιίγν;

Δηθόλα 1 Δηθόλα 2

Page 24: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 3

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Δηθόλα 3

Παξαηήξεζε

ηα εμσηεξηθά ηνηρώκαηα ηνπ πνηεξηνύ παξαηεξνύληαη ζηαγόλεο πγξνύ

(λεξνύ), νη νπνίεο γίλνληαη όιν θαη πεξηζζόηεξεο θαη αξρίδνπλ λα ξένπλ

ζην πηαηάθη.

πκπέξαζκα

ηνλ αέξα ππάξρνπλ πδξαηκνί, νη νπνίνη ζπλαληνύλ θαη αθνπκπνύλ ηελ

θξύα επηθάλεηα ηνπ πνηεξηνύ θαη παζαίλνπλ ζπκπύθλσζε ή πγξνπνίεζε.

Ο αέξαο όηαλ ήξζε ζε επαθή κε ηελ θξύα επηθάλεηα ηνπ πνηεξηνύ έδσζε

ζ` απηό ελέξγεηα (ζεξκόηεηα) θαη έηζη ζπκππθλώζεθε ή πγξνπνηήζεθε.

Σν απνηέιεζκα ηνπ πεηξάκαηνο είλαη θαιύηεξν, όηαλ επηθξαηεί πςειή

ζεξκνθξαζία.

Π 2ν: πκπύθλσζε

Δηζαγσγηθό εξέζηζκα – Γηαηύπσζε ππνζέζεσλ

Γηαηί ζακπώλνπλ ηα ηδάκηα ην ρεηκώλα, όηαλ έμσ θάλεη θξύν;

Πείξακα

Όξγαλα – Τιηθά

Κακηλέην

Μπξίθη

Νεξό

Καπάθη από θαηζαξόια ή θαζξέπηεο

Page 25: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 4

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Οδεγίεο εθηέιεζεο

Βάιε ζην κπξίθη λεξό, άξρηζε λα ην δεζηαίλεηο ζην θακηλέην θαη όηαλ αξρίζνπλ λα

βγαίλνπλ νη πξώηνη αηκνί, θξάηεζε ην θαπάθη ή ηνλ θαζξέπηε πάλσ από ην

κπξίθη όπσο ηελ εηθόλα. Ση παξαηεξείο;

Δηθόλα 1 Δηθόλα 2

Παξαηήξεζε

ην θαπάθη ή ζηνλ θαζξέπηε ζρεκαηίδνληαη ζηαγόλεο λεξνύ.

πκπέξαζκα

Η κεηαηξνπή ελόο αεξίνπ ζε πγξό (αιιαγή θπζηθήο θαηάζηαζεο)

νλνκάδεηαη ζπκπύθλσζε ή πγξνπνίεζε.

Page 26: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 5

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Παξαδείγκαηα από ηελ θαζεκεξηλόηεηα:

Όινη έρνπκε δεη αεξνπιάλα λα πεηάλε ζε κεγάιν ύςνο αθήλνληαο πίζσ ηνπο κηα

άζπξε γξακκή.

Σα θαπζαέξηα βγαίλνληαο δεζηά, ζπλαληνύλ θξύα ζηξώκαηα αέξα θαη παζαίλνπλ

ζπκπύθλσζε.

Οη θηάιεο θαη νη αλαπηήξεο πεξηέρνπλ πγξό, ην νπνίν έρεη πξνέιζεη από αέξην,

πνπ έρεη πάζεη ζπκπύθλσζε ή πγξνπνίεζε κε ςύμε θαη ζπκπίεζε.

Σα ζύλλεθα ζρεκαηίδνληαη κε ηνλ ίδην ηξόπν, θαζώο θαη ε νκίριε, ε πγξαζία θαη

ε πάρλε.

Σα κπνπθάιηα ησλ θξύσλ αλαςπθηηθώλ θαη πνηώλ, όηαλ ηα βγάινπκε από ην

ςπγείν ην θαινθαίξη, «ηδξώλνπλ» από ηε δέζηε.

Η κεηαηξνπή ελόο ζηεξενύ ζε αέξην νλνκάδεηαη εμάρλσζε

π.ρ. ε λαθζαιίλε από ζηεξεή κνξθή πνπ αξρηθά βξίζθεηαη κεηαηξέπεηαη ζηγά –

ζηγά ζε αέξην.

Αλ ηνπνζεηήζνπκε 5-6 παγάθηα ζε έλα πνηήξη θαη ακέζσο ηα εθζέζνπκε ζηνλ

ήιην, ζα παξαηεξήζνπκε ηα παγάθηα λα αρλίδνπλ.

Page 27: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγος, νερό, υδρατμοί: Τι μένει ίδιο, τι αλλάζει. | 1 Τάξη Δ΄

Συγγραφή: Στυλιανακάκης Γιάννης – Δάσκαλος / Συνεργάτης του ΕΚΦΕ Χανίων για την Π.Ε. Φωτογράφιση – Ηλεκτρονική επεξεργασία: Γιαννενάκης Κων/νος - Δάσκαλος

Ε.Κ.Φ.Ε. ΧΑΝΙΩΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 6: ΜΕΛΕΤΑΜΕ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΚΟΣΜΟ (Φυσικές Επιστήμες) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Πάγος, νερό, υδρατμοί: Τι μένει ίδιο, τι αλλάζει ΜΕΡΟΣ Α΄: ΤΗΞΗ – ΠΗΞΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ: Να διαπιστώσουν οι μαθητές πειραματικά ότι: Η αλλαγή φυσικής κατάστασης από στερεή σε υγρή ονομάζεται τήξη. Για να μετατραπεί ένα στερεό σώμα σε υγρό, πρέπει να απορροφήσει

θερμότητα. Η αλλαγή φυσικής κατάστασης από υγρή σε στερεή ονομάζεται πήξη. Για να μετατραπεί ένα υγρό σώμα σε στερεό, πρέπει να αποβάλλει

θερμότητα. Τήξη Όταν ένα στερεό παίρνει ενέργεια (θερμότητα), κάποια στιγμή αρχίζει να αλλάζει φυσική κατάσταση. Ένα μέρος του (το περισσότερο) μετατρέπεται σε υγρό. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται τήξη. Κατά τη διάρκεια της τήξης η θερμοκρασία του σώματος παραμένει σταθερή.

Πάγος – Νερό: τήξη Σοκολάτα ή Παγωτό που λιώνει: τήξη Πήξη Όταν ένα υγρό δίνει ενέργεια (θερμότητα), κάποια στιγμή αρχίζει να αλλάζει φυσική κατάσταση και γίνεται στερεό. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται πήξη. Κατά τη διάρκεια της πήξης η θερμοκρασία του σώματος παραμένει σταθερή.

Page 28: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγος, νερό, υδρατμοί: Τι μένει ίδιο, τι αλλάζει. | 2 Τάξη Δ΄

Συγγραφή: Στυλιανακάκης Γιάννης – Δάσκαλος / Συνεργάτης του ΕΚΦΕ Χανίων για την Π.Ε. Φωτογράφιση – Ηλεκτρονική επεξεργασία: Γιαννενάκης Κων/νος - Δάσκαλος

Νερό – Πάγος: πήξη Μικροσκοπική εξήγηση της τήξης και της πήξης Αρχικά η μεταφερόμενη θερμότητα προκαλεί αύξηση της θερμοκρασίας, δηλ. αύξηση της κινητικής ενέργειας των δομικών λίθων του σώματος. Επομένως, οι ταλαντώσεις των δομικών λίθων γίνονται όλο και πιο έντονες. Σε ορισμένη θερμοκρασία, οι ταλαντώσεις είναι τόσο έντονες, ώστε οι δυνάμεις μεταξύ των δομικών λίθων δεν μπορούν να τους συγκρατήσουν πλέον στις θέσεις τους. Οι δομικοί λίθοι αρχίζουν να «γλιστρούν» ο ένας πάνω στον άλλο και οι μεταξύ τους δυνάμεις μειώνονται. Το στερεό σταδιακά μετατρέπεται σε υγρό. (τήξη) Η αντίστροφη διαδικασία συμβαίνει κατά την πήξη. Όταν ένα υγρό αποβάλλει θερμότητα, οι ταλαντώσεις των δομικών του λίθων (μορίων) ελαττώνονται. Η θερμοκρασία του μειώνεται και σε κάποια χαρακτηριστική θερμοκρασία τα μόρια «παγιδεύονται» και κινούνται πια γύρω από μόνιμες θέσεις. Το υγρό σταδιακά μετατρέπεται σε στερεό. (πήξη) Γενικά όταν συμβαίνει ροή θερμότητας σε ένα σώμα, χωρίς να αλλάζει η φυσική του κατάσταση, τότε η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται. Κατά τη διάρκεια όμως της τήξης ή του βρασμού η θερμοκρασία παραμένει σταθερή αν και στο σώμα προσφέρεται θερμότητα. Αυτή η θερμότητα ονομάζεται λανθάνουσα θερμότητα και αποσκοπεί στην αλλαγή της φυσικής κατάστασης του σώματος. Η θερμότητα που προσφέρεται σε ένα στερεό σώμα κατά την τήξη του, είναι ανάλογη με τη μάζα του σώματος και εξαρτάται από το υλικό που αποτελείται το σώμα. Κάθε καθαρό σώμα έχει τη δική του θερμοκρασία τήξης – πήξης, που χαρακτηρίζει το υλικό του σώματος.

Page 29: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγος, νερό, υδρατμοί: Τι μένει ίδιο, τι αλλάζει. | 3 Τάξη Δ΄

Συγγραφή: Στυλιανακάκης Γιάννης – Δάσκαλος / Συνεργάτης του ΕΚΦΕ Χανίων για την Π.Ε. Φωτογράφιση – Ηλεκτρονική επεξεργασία: Γιαννενάκης Κων/νος - Δάσκαλος

Κατά τη διάρκεια των θερμικών φαινομένων, οι δομικοί λίθοι του σώματος (μόρια – άτομα) διατηρούνται αναλλοίωτοι. Δε λιώνουν και δεν εξαερώνονται. Απλώς μεταβάλλεται ο τρόπος που κινούνται και αλληλεπιδρούν. Πειράματα που προτείνονται: Π 1ο: Τήξη. Εισαγωγικό ερέθισμα – Διατύπωση υποθέσεων Τι θα πάθουν δυο παγάκια αν τα βγάλουμε από την κατάψυξη του ψυγείου; Πείραμα Όργανα – Υλικά Παγάκια σε μικρά κομματάκια Δοχείο γυάλινο πυρίμαχο διαφανές Θερμόμετρο οινοπνεύματος, με κλίμακα από -10ο C έως 110ο C ή Ηλεκτρονικό

Οδηγίες εκτέλεσης Γέμισε το γυάλινο δοχείο με τριμμένα παγάκια. Βύθισε το θερμόμετρο στα παγάκια, ανακάτεψέ τα και σημείωσε τη θερμοκρασία.

Page 30: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγος, νερό, υδρατμοί: Τι μένει ίδιο, τι αλλάζει. | 4 Τάξη Δ΄

Συγγραφή: Στυλιανακάκης Γιάννης – Δάσκαλος / Συνεργάτης του ΕΚΦΕ Χανίων για την Π.Ε. Φωτογράφιση – Ηλεκτρονική επεξεργασία: Γιαννενάκης Κων/νος - Δάσκαλος

Κάθε 10 λεπτά (ανάλογα με τη θερμοκρασία περιβάλλοντος) ανακάτευε το περιεχόμενο του ποτηριού, μέτρα τη θερμοκρασία και σημείωνέ την στον παρακάτω πίνακα. Τι παρατηρείς;

Page 31: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγος, νερό, υδρατμοί: Τι μένει ίδιο, τι αλλάζει. | 5 Τάξη Δ΄

Συγγραφή: Στυλιανακάκης Γιάννης – Δάσκαλος / Συνεργάτης του ΕΚΦΕ Χανίων για την Π.Ε. Φωτογράφιση – Ηλεκτρονική επεξεργασία: Γιαννενάκης Κων/νος - Δάσκαλος

Χρόνος σε λεπτά Θερμοκρασία σε ο C

0΄ -1,8 10΄ 0 20΄ 0 30΄ 0 40΄ 0 50΄ 0 60΄ 0 90΄ 0 120΄ 1,4

Page 32: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγος, νερό, υδρατμοί: Τι μένει ίδιο, τι αλλάζει. | 6 Τάξη Δ΄

Συγγραφή: Στυλιανακάκης Γιάννης – Δάσκαλος / Συνεργάτης του ΕΚΦΕ Χανίων για την Π.Ε. Φωτογράφιση – Ηλεκτρονική επεξεργασία: Γιαννενάκης Κων/νος - Δάσκαλος

Παρατήρηση Ο πάγος αρχίζει και λιώνει. Όση ώρα λιώνει ο πάγος η θερμοκρασία

παραμένει (σχεδόν) σταθερή. Όταν λιώσει όλος ο πάγος η θερμοκρασία αρχίζει να αυξάνεται.

Συμπέρασμα Όταν ένα στερεό παίρνει θερμότητα, κάποια στιγμή αρχίζει να αλλάζει

φυσική κατάσταση. Ένα μέρος του και σιγά- σιγά όλο, μετατρέπεται σε υγρό. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται τήξη. Κατά τη διάρκεια της τήξης η θερμοκρασία του σώματος παραμένει σταθερή.

Σημείωση Κάθε φορά που μετράμε την θερμοκρασία στο περιεχόμενο του ποτηριού, πρέπει να το ανακατεύουμε καλά. Το θερμόμετρο δεν πρέπει να ακουμπά στα τοιχώματα του δοχείου και δεν το αφήνουμε μέσα στο δοχείο μέχρι την επόμενη μέτρηση. Πρόταση Το συγκεκριμένο κεφάλαιο θα πρέπει να γίνει σε ένα συνεχόμενο δίωρο

της φυσικής για να φτάσει ο χρόνος που απαιτείται για τις μετρήσεις. Τα πειράματα 1ο, 2ο, 5ο και 6ο να γίνουν ταυτόχρονα για τον ίδιο λόγο.

Page 33: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγος, νερό, υδρατμοί: Τι μένει ίδιο, τι αλλάζει. | 7 Τάξη Δ΄

Συγγραφή: Στυλιανακάκης Γιάννης – Δάσκαλος / Συνεργάτης του ΕΚΦΕ Χανίων για την Π.Ε. Φωτογράφιση – Ηλεκτρονική επεξεργασία: Γιαννενάκης Κων/νος - Δάσκαλος

Π 2ο: Πήξη. Εισαγωγικό ερέθισμα – Διατύπωση υποθέσεων Τι θα πάθει ένα ποτήρι νερό αν το βάλουμε στην κατάψυξη του ψυγείου; Πείραμα Όργανα – Υλικά Ποτήρι μικρό, πλαστικό, διαφανές Νερό αποσταγμένο Θερμόμετρο οινοπνεύματος, με κλίμακα από -10ο C έως 110ο C ή Ηλεκτρονικό

Οδηγίες εκτέλεσης Βάλε μέχρι τη μέση του ποτηριού αποσταγμένο νερό και μέτρησε τη θερμοκρασία του.

Page 34: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγος, νερό, υδρατμοί: Τι μένει ίδιο, τι αλλάζει. | 8 Τάξη Δ΄

Συγγραφή: Στυλιανακάκης Γιάννης – Δάσκαλος / Συνεργάτης του ΕΚΦΕ Χανίων για την Π.Ε. Φωτογράφιση – Ηλεκτρονική επεξεργασία: Γιαννενάκης Κων/νος - Δάσκαλος

Τοποθέτησε το ποτήρι στη κατάψυξη του ψυγείου, κάθε 5 λεπτά μέτρα τη θερμοκρασία του και σημείωνέ την στον παρακάτω πίνακα. Τι παρατηρείς;

Page 35: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγος, νερό, υδρατμοί: Τι μένει ίδιο, τι αλλάζει. | 9 Τάξη Δ΄

Συγγραφή: Στυλιανακάκης Γιάννης – Δάσκαλος / Συνεργάτης του ΕΚΦΕ Χανίων για την Π.Ε. Φωτογράφιση – Ηλεκτρονική επεξεργασία: Γιαννενάκης Κων/νος - Δάσκαλος

Page 36: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγος, νερό, υδρατμοί: Τι μένει ίδιο, τι αλλάζει. | 10 Τάξη Δ΄

Συγγραφή: Στυλιανακάκης Γιάννης – Δάσκαλος / Συνεργάτης του ΕΚΦΕ Χανίων για την Π.Ε. Φωτογράφιση – Ηλεκτρονική επεξεργασία: Γιαννενάκης Κων/νος - Δάσκαλος

Χρόνος σε λεπτά Θερμοκρασία σε ο C0 18,1 5 8,2 10 2,4 15 0,4 20 0,1 25 0,0 30 -7,8

Παρατήρηση Η θερμοκρασία του νερού μειώνεται. Στους 0ο C το νερό γίνεται σιγά-σιγά πάγος. Η θερμοκρασία παραμένει σταθερή, μέχρι να γίνει όλο το νερό πάγος.

Συμπέρασμα Όταν ένα υγρό δίνει θερμότητα, κάποια στιγμή αρχίζει να αλλάζει φυσική

κατάσταση. Ένα μέρος του και σιγά- σιγά όλο, μετατρέπεται σε στερεό. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται πήξη. Κατά τη διάρκεια της πήξης η θερμοκρασία του σώματος παραμένει σταθερή.

Π 3ο: Τήξη – Πήξη. Υλικό σώμα: Κερί Πείραμα Όργανα – Υλικά Κερί σε κομματάκια Δοκιμαστικός σωλήνας, πυρίμαχος μικρός Καμινέτο μονής φλόγας Λαβίδα Πλακάκι άσπρο

Page 37: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγος, νερό, υδρατμοί: Τι μένει ίδιο, τι αλλάζει. | 11 Τάξη Δ΄

Συγγραφή: Στυλιανακάκης Γιάννης – Δάσκαλος / Συνεργάτης του ΕΚΦΕ Χανίων για την Π.Ε. Φωτογράφιση – Ηλεκτρονική επεξεργασία: Γιαννενάκης Κων/νος - Δάσκαλος

Οδηγίες εκτέλεσης Α Πιάσε το δοκιμαστικό σωλήνα με τη λαβίδα, γέμισέ τον με κομματάκια κεριού και κράτησέ τον πάνω από τη φλόγα του καμινέτου, κουνώντας τον δεξιά και αριστερά. Τι παρατηρείς μετά από λίγο;

Page 38: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγος, νερό, υδρατμοί: Τι μένει ίδιο, τι αλλάζει. | 12 Τάξη Δ΄

Συγγραφή: Στυλιανακάκης Γιάννης – Δάσκαλος / Συνεργάτης του ΕΚΦΕ Χανίων για την Π.Ε. Φωτογράφιση – Ηλεκτρονική επεξεργασία: Γιαννενάκης Κων/νος - Δάσκαλος

Παρατήρηση Το κερί, που ήταν στερεό πριν το θερμάνουμε, αρχίζει σταδιακά και

λιώνει και μετατρέπεται σε υγρό κερί. Συμπέρασμα Το κερί από στερεή φυσική κατάσταση πήρε θερμότητα και μετατράπηκε

σε υγρή φυσική κατάσταση. Έπαθε τήξη. Οδηγίες εκτέλεσης Β Αφού κλείσεις το καμινέτο, ρίξε σιγά – σιγά το λιωμένο κερί πάνω στο πλακάκι, κάνοντας διάφορα σχήματα. Παρατήρησε για ένα δυο λεπτά.

Παρατήρηση Το λιωμένο κερί, που ήταν υγρό, αρχίζει σταδιακά και στερεοποιείται και

μετατρέπεται σε στερεό κερί. Συμπέρασμα Το κερί από υγρή φυσική κατάσταση έδωσε θερμότητα (στο πλακάκι και

στο περιβάλλον) και μετατράπηκε σε στερεή φυσική κατάσταση. Έπαθε πήξη.

Page 39: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγος, νερό, υδρατμοί: Τι μένει ίδιο, τι αλλάζει. | 13 Τάξη Δ΄

Συγγραφή: Στυλιανακάκης Γιάννης – Δάσκαλος / Συνεργάτης του ΕΚΦΕ Χανίων για την Π.Ε. Φωτογράφιση – Ηλεκτρονική επεξεργασία: Γιαννενάκης Κων/νος - Δάσκαλος

Π 4ο: Τήξη – Πήξη. Υλικό σώμα: Σοκολάτα Εισαγωγικό ερέθισμα – Διατύπωση υποθέσεων Γίνε ζαχαροπλάστης! Πείραμα Όργανα – Υλικά Σοκολάτα κουβερτούρα Αμύγδαλα Αλουμινόχαρτο Καμινέτο Μπρίκι

Οδηγίες εκτέλεσης Κόψε το αλουμινόχαρτο σε κομμάτια 10Χ10 εκ., ανασήκωσε λίγο τις πλευρές του και βάλε σε κάθε χαρτί 2-3 αμύγδαλα.

Page 40: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγος, νερό, υδρατμοί: Τι μένει ίδιο, τι αλλάζει. | 14 Τάξη Δ΄

Συγγραφή: Στυλιανακάκης Γιάννης – Δάσκαλος / Συνεργάτης του ΕΚΦΕ Χανίων για την Π.Ε. Φωτογράφιση – Ηλεκτρονική επεξεργασία: Γιαννενάκης Κων/νος - Δάσκαλος

Βάλε στο μπρίκι κομμάτια σοκολάτας και ζέστανέ το στο καμινέτο. Τι παρατηρείς;

Παρατήρηση Η σοκολάτα παθαίνει τήξη μετά από λίγο.

Αφού κλείσεις το καμινέτο, ρίξε από λίγη ποσότητα λιωμένης σοκολάτας, πάνω στα αμύγδαλα, τοποθέτησέ τα στο ψυγείο και περίμενε παρατηρώντας.

Page 41: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγος, νερό, υδρατμοί: Τι μένει ίδιο, τι αλλάζει. | 15 Τάξη Δ΄

Συγγραφή: Στυλιανακάκης Γιάννης – Δάσκαλος / Συνεργάτης του ΕΚΦΕ Χανίων για την Π.Ε. Φωτογράφιση – Ηλεκτρονική επεξεργασία: Γιαννενάκης Κων/νος - Δάσκαλος

Παρατήρηση Η λιωμένη σοκολάτα παθαίνει πήξη και στερεοποιείται, σκεπάζοντας τα

αμύγδαλα. Δοκίμασε μετά από λίγο, θα φτιάχνεις κάθε εβδομάδα. Π 5ο: Τήξη – Πήξη. Εισαγωγικό ερέθισμα – Διατύπωση υποθέσεων Γιατί όταν χιονίζει ρίχνουν αλάτι στους δρόμους; Πείραμα Όργανα – Υλικά Πλαστικό πιάτο μεγάλο, κόκκινο Αλάτι Παγάκια δύο, ίσα

Page 42: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγος, νερό, υδρατμοί: Τι μένει ίδιο, τι αλλάζει. | 16 Τάξη Δ΄

Συγγραφή: Στυλιανακάκης Γιάννης – Δάσκαλος / Συνεργάτης του ΕΚΦΕ Χανίων για την Π.Ε. Φωτογράφιση – Ηλεκτρονική επεξεργασία: Γιαννενάκης Κων/νος - Δάσκαλος

Οδηγίες εκτέλεσης Τοποθέτησε τα δύο παγάκια στο πιάτο και σημείωσε ένα + κοντά στο ένα παγάκι

Στο παγάκι με το σημάδι, ρίξε αρκετό αλάτι και περίμενε για μισή ώρα περίπου, ανάλογα με τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Τι παρατηρείς;

Page 43: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγος, νερό, υδρατμοί: Τι μένει ίδιο, τι αλλάζει. | 17 Τάξη Δ΄

Συγγραφή: Στυλιανακάκης Γιάννης – Δάσκαλος / Συνεργάτης του ΕΚΦΕ Χανίων για την Π.Ε. Φωτογράφιση – Ηλεκτρονική επεξεργασία: Γιαννενάκης Κων/νος - Δάσκαλος

Παρατήρηση Τα παγάκια λιώνουν, αλλά πιο γρήγορα λιώνει αυτό που έχει αλάτι.

Εξήγηση Τα κρυσταλλάκια του αλατιού παρεμβάλλονται μεταξύ των μορίων του πάγου. Οι δυνάμεις συνοχής μεταξύ των μορίων του πάγου εξασθενούν, ο πάγος λιώνει σε χαμηλότερη θερμοκρασία από 0ο C και έτσι επιταχύνεται η τήξη του.

Page 44: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 1

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ζιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΗΩΝ

ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ

ΔΝΟΣΖΣΑ 6: ΜΔΛΔΣΑΜΔ ΣΟ ΦΤΗΚΟ ΚΟΜΟ (Φπζηθέο Δπηζηήκεο)

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5: Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη

ΜΔΡΟ Γ΄: ΒΡΑΜΟ

ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΗ ΣΟΥΟΗ:

Να δηαπηζηώζνπλ νη καζεηέο πεηξακαηηθά όηη:

1. Ζ αιιαγή ηεο θπζηθήο θαηάζηαζεο από πγξή ζε αέξηα, όηαλ απηή γίλεηαη

ζε όιν ηνλ όγθν ηνπ πγξνύ, νλνκάδεηαη βξαζκόο.

2. Ζ ζεξκνθξαζία βξαζκνύ ηνπ λεξνύ είλαη ζπγθεθξηκέλε.

3. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ βξαζκνύ ε ζεξκνθξαζία ηνπ λεξνύ παξακέλεη

ζηαζεξή.

4. Δμάηκηζε θαη βξαζκόο είλαη θαηλόκελα δηαθνξεηηθά.

ΒΡΑΜΟ

Καηά ην βξαζκό κε ηε ζέξκαλζε ηνπ πγξνύ ηα κόξηά ηνπ απνθηνύλ

κεγαιύηεξε θηλεηηθή ελέξγεηα, έηζη απμάλεηαη ε θηλεηηθόηεηα ηνπο,

ππεξληθνύλ ηηο δπλάκεηο ζπλνρήο ηνπ πγξνύ θαη ζρεκαηίδνληαη θπζαιίδεο

αεξίνπ ζε όιν ηνλ όγθν ηνπ πγξνύ. Οη θπζαιίδεο εμέξρνληαη ζηελ

επηθάλεηα ηνπ πγξνύ θαη ην πγξό γίλεηαη αέξην.

ε όιε ηε δηάξθεηα ηνπ βξαζκνύ ε ζεξκνθξαζία παξακέλεη ζηαζεξή θαη

ηελ νλνκάδνπκε ζεξκνθξαζία βξαζκνύ ή ζεκείν βξαζκνύ. Κάζε πγξό

βξάδεη, αιιά ζε δηαθνξεηηθή ζεξκνθξαζία.

Ο βξαζκόο δελ εμαξηάηαη κόλν από ηε ζεξκνθξαζία, αιιά θαη από ηελ

αηκνζθαηξηθή πίεζε. π.ρ. ην ρεκηθά θαζαξό λεξό βξάδεη ζηελ επηθάλεηα

ηεο ζάιαζζαο ζε ζεξκνθξαζία 100ν C, ελώ ζηε θνξπθή Έβεξεζη ησλ

Ηκαιάτσλ, βξάδεη ζε ζεξκνθξαζία θάησ ησλ 75ν C, επεηδή ε

αηκνζθαηξηθή πίεζε είλαη κηθξόηεξε.

ΔΞΑΔΡΩΖ

Έλα πγξό κεηαηξέπεηαη ζε αέξην, όηαλ απμεζεί ε θηλεηηθόηεηα ησλ

κνξίσλ ηνπ θαη εμαζζελήζνπλ νη δπλάκεηο ζπλνρήο ηνπο.

Απηό κπνξεί λα γίλεη από ηελ ειεύζεξε επηθάλεηα ηνπ πγξνύ, επνκέλσο

κηιάκε γηα ην θαηλόκελν ηεο εμάηκηζεο.

Μπνξεί όκσο λα γίλεη θαη από όιε ηε κάδα ηνπ πγξνύ, θαηά ην θαηλόκελν

ηνπ βξαζκνύ.

Page 45: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 2

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ζιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Πεηξάκαηα πνπ πξνηείλνληαη:

Π 1ν: Βξαζκόο

Δηζαγσγηθό εξέζηζκα – Γηαηύπσζε ππνζέζεσλ

Ση ζα πάζεη ην λεξό ηεο θαηζαξόιαο, αλ ηελ αθήζνπκε πνιιή ώξα πάλσ ζην

αλακκέλν κάηη ηεο θνπδίλαο;

Πείξακα (επίδεημεο)

Όξγαλα – Τιηθά

Νεξό απνζηαγκέλν, γηα ζηδέξσκα

Γπάιηλν δνρείν δέζεο, νγθνκεηξηθό ή

Ππξίκαρν δνρείν, δηαθαλέο

Κακηλέην

Θεξκόκεηξν νηλνπλεύκαηνο, κε θιίκαθα από -10ν C έσο 110

ν C ή

Ζιεθηξνληθό

Νήκα

Οξζνζηάηεο κε νξηδόληηα ξάβδν

Μαξθαδόξνο

Page 46: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 3

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ζιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Οδεγίεο εθηέιεζεο

Βάδνπκε πην πάλσ από ηε κέζε λεξό απνζηαγκέλν ζην ππξίκαρν δνρείν θαη

ζεκεηώλνπκε κε καξθαδόξν ηε ζηάζκε ηνπ.

Αλ ρξεζηκνπνηήζνπκε νγθνκεηξηθό δνρείν δέζεο, θαλνλίδνπκε ε ζηάζκε ηνπ

λεξνύ λα είλαη ζε κηα ζπγθεθξηκέλε έλδεημε (100-200 ml), ηελ νπνία θαη

ζεκεηώλνπκε.

Αθήλνπκε ην ζεξκόκεηξν κέζα ζην λεξό γηα 2-3 ιεπηά θαη ζεκεηώλνπκε ηε

ζεξκνθξαζία ηνπ ζηνλ παξαθάησ πίλαθα.

Ζ ζεξκνθξαζία ηνπ λεξνύ πξηλ ην ζεξκάλνπκε είλαη 17,8ν C

Σνπνζεηνύκε ην δνρείν δέζεο πάλσ ζην θακηλέην θαη θξεκλάκε ην ζεξκόκεηξν

ζηε ξάβδν ηνπ νξζνζηάηε, θαλνλίδνληαο λα κελ αθνπκπά ην ζεξκόκεηξν ζηα

εζσηεξηθά ηνηρώκαηα ηνπ δνρείνπ, αιιά κόλν ζην λεξό.

Page 47: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 4

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ζιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Αλάβνπκε ην θακηλέην θαη θάζε ιεπηό θαηαγξάθνπκε ηε ζεξκνθξαζία ηνπ λεξνύ.

Σαπηόρξνλα παξαηεξνύκε ηη ζπκβαίλεη κέζα ζην δνρείν.

Πξνζνρή! Σν δνρείν δέζεο, αλ θαη είλαη ππξίκαρν ππάξρεη πεξίπησζε λα ζπάζεη.

Page 48: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 5

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ζιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Παξαηήξεζε

ηελ αξρή ε ζεξκνθξαζία ηνπ λεξνύ απμάλεηαη θαη παξάγνληαη πδξαηκνί

από ηελ επηθάλεηα ηνπ λεξνύ.

Μεηά από 1 ιεπηό πεξίπνπ ε ζεξκνθξαζία απμάλεηαη ζηαδηαθά θαη

παξάγνληαη πδξαηκνί από ηελ επηθάλεηα θαη από όιν ηνλ όγθν πεξίπνπ

ηνπ λεξνύ.

Μεηά από 2-3 ιεπηά, όηαλ ε ζεξκνθξαζία ηνπ λεξνύ θηάζεη ζηνπο 100ν C,

εθδειώλεηαη ζην λεξό κηα έληνλε αλαηαξαρή.

Οη πδξαηκνί παξάγνληαη γξήγνξα θαη ζρεκαηίδνπλ κεγάιεο θπζαιίδεο, ζε

όιν ηνλ όγθν ηνπ λεξνύ.

Σν λεξό βξάδεη.

Μεηά από 3-4 ιεπηά ην λεξό ζπλερίδεη λα βξάδεη θαη ε ζεξκνθξαζία ηνπ

παξακέλεη ζηαζεξή ζηνπο 100ν C.

Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ βξαζκνύ ζπλππάξρνπλ ε πγξή θαη ε αέξηα

θαηάζηαζε ηνπ λεξνύ.

Υξόλνο ζε ιεπηά Θεξκνθξαζία ζε ν C

0΄ 17,8

1/2΄ 31,8

1΄ 45,3

1 1/2΄ 60,6

2΄ 77,7

2 1/2΄ 93,7

2΄ 45΄΄ 100

3 100

3 1/2΄ 100

4΄ 100

5΄ 98,1

6΄ 96,8

Κιείλνπκε ην θακηλέην, ηη παξαηεξείο;

Page 49: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 6

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ζιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Παξαηήξεζε

Ο βξαζκόο ζηαδηαθά ζηακαηά θαη ε ζεξκνθξαζία ηνπ λεξνύ κεηώλεηαη.

Ση παξαηεξείο ζρεηηθά κε ηε ζηάζκε ηνπ λεξνύ ζην δνρείν;

Παξαηήξεζε

Ζ ζηάζκε ηνπ λεξνύ ζην δνρείν έρεη θαηέβεη.

πκπέξαζκα

Καζώο ζεξκαίλνπκε έλα πγξό, ζε θάπνηα ζεξκνθξαζία ην πγξό αξρίδεη λα

αιιάδεη θπζηθή θαηάζηαζε θαη κεηαηξέπεηαη ζε αέξην. Σν θαηλόκελν

απηό νλνκάδεηαη βξαζκόο.

ε όιε ηε δηάξθεηα ηνπ βξαζκνύ ε ζεξκνθξαζία δηαηεξείηαη ζηαζεξή θαη

ηελ νλνκάδνπκε ζεξκνθξαζία βξαζκνύ.

Κάζε πγξό βξάδεη, αιιά ζε δηαθνξεηηθή ζεξκνθξαζία.

Page 50: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 7

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ζιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Π 2ν: Σν λεξό βξάδεη ζηνπο 100

ν C

Δηζαγσγηθό εξέζηζκα – Γηαηύπσζε ππνζέζεσλ

Μπνξνύκε λα βξάζνπκε λεξό ζε ράξηηλν δνρείν;

Πείξακα (επίδεημεο)

Όξγαλα – Τιηθά

Νεξό απνζηαγκέλν, γηα ζηδέξσκα

Κακηλέην

Κνπηί από ηζηγάξα, πιαθέ

Οδεγίεο εθηέιεζεο

Γέκηζε ην θνπηί από ηα ηζηγάξα κε λεξό, ηνπνζέηεζέ ην πάλσ ζην αλακκέλν

θακηλέην θαη παξαηήξεζε.

Page 51: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 8

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ζιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Page 52: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 9

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ζιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Παξαηήξεζε

Σν λεξό αξρίδεη θαη βξάδεη ελώ ην ραξηόθνπην δελ θαίγεηαη.

Δμήγεζε

Όηαλ ε ζεξκνθξαζία θηάζεη ζηνπο 100ν C, ην λεξό αξρίδεη λα βξάδεη.

Σν ραξηί γηα λα αλάςεη πξέπεη λα ζεξκαλζεί πεξίπνπ ζηνπο 233ν C.

Σν λεξό πνπ βξέρεη ην ραξηί από ην κέζα κέξνο δελ επηηξέπεη ηελ άλνδν ηεο

ζεξκνθξαζίαο πάλσ από ηνπο 100ν C.

Ζ ζεξκνθξαζία λεξνύ θαη ραξηηνύ, θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ βξαζκνύ, παξακέλεη

ζηαζεξή. Όιε ε ζεξκόηεηα πνπ πξνζθέξεηαη θαηαλαιώλεηαη γηα ηε κεηαηξνπή

ηνπ λεξνύ ζε αέξην θαη δελ θαηαλαιώλεηαη γηα ηελ άλνδν ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ

ραξηόθνπηνπ.

Π 3ν: Σν λεξό βξάδεη ζε κηθξόηεξε ζεξκνθξαζία αλ ειαηησζεί ε αηκνζθαηξηθή

πίεζε.

Πείξακα

Όξγαλα – Τιηθά

Κακηλέην

Μπξίθη

Νεξό

Πιαζηηθή ζύξηγγα 60 ml

Page 53: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 10

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ζιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Οδεγίεο εθηέιεζεο

Εέζηαλε λεξό ζην κπξίθη ζε ζεξκνθξαζία 60ν C πεξίπνπ. Καηέβαζε ην έκβνιν

ηεο ζύξηγγαο κέρξη θάησ, βύζηζε ηε κύηε ηεο κέζα ζην λεξό θαη ηξάβεμε ην

έκβνιν πξνο ηα πίζσ έηζη ώζηε ε ζύξηγγα λα πάξεη 10-20 ml πεξίπνπ.

Με ην έλα ζνπ δάρηπιν θιείζε ην ζηόκην ηεο ζύξηγγαο θαη κε ην ίδην ρέξη θξάηα

ηελ. Με ην άιιν ζνπ ρέξη ηξάβα ην έκβνιν πξνο ηα πίζσ, αξγά αιιά κε δύλακε,

κέρξη ην ηέξκα. Ση παξαηεξείο;

Page 54: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 11

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ζιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Παξαηήξεζε

Μέζα από ην λεξό βγαίλνπλ θπζαιίδεο θαη ηα ηνηρώκαηα ηεο ζύξηγγαο

ζνιώλνπλ.

Δμήγεζε

Σξαβώληαο ην έκβνιν πξνο ηα πίζσ, ε πίεζε κέζα ζηε ζύξηγγα ειαηηώλεηαη θαη

ην λεξό αξρίδεη θαη βξάδεη ζε κηθξόηεξε ζεξκνθξαζία από ηνπο 100ν C.

Γηα λα βεβαησζείο όηη νη θπζαιίδεο πνπ δεκηνπξγήζεθαλ δελ είλαη από ηνλ αέξα

πνπ πήξε ε ζύξηγγα, άθεζε ην έκβνιν, ζα πξέπεη λα επηζηξέςεη πεξίπνπ ζηελ

αξρηθή ηνπ ζέζε.

πκπέξαζκα

Ζ ζεξκνθξαζία βξαζκνύ εμαξηάηαη από ηελ αηκνζθαηξηθή πίεζε.

Όζν κηθξόηεξε είλαη ε αηκνζθαηξηθή πίεζε ζηελ ειεύζεξε επηθάλεηα ηνπ

πγξνύ, ηόζν κηθξόηεξε είλαη θαη ζεξκνθξαζία βξαζκνύ ηνπ πγξνύ θαη

αληίζηξνθα.

ΔΞΑΥΝΩΖ

Ζ κεηαηξνπή ελόο ζηεξενύ ζε αέξην νλνκάδεηαη εμάρλσζε

π.ρ. ε λαθζαιίλε από ζηεξεή κνξθή πνπ αξρηθά βξίζθεηαη κεηαηξέπεηαη ζηγά –

ζηγά ζε αέξην.

Πείξακα

Όξγαλα – Τιηθά

Πνηήξη γπάιηλν

Παγάθηα

Page 55: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Πάγνο, λεξό, πδξαηκνί: Ση κέλεη ίδην, ηη αιιάδεη. | 12

Σάμε Γ΄

πγγξαθή: ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.

Φσηνγξάθηζε – Ζιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο

Οδεγίεο εθηέιεζεο

Γέκηζε ην πνηήξη κε παγάθηα θαη ηνπνζέηεζέ ην ζηελ θαηάςπμε ηνπ ςπγείνπ.

Μεηά από 2 – 3 ιεπηά, έθζεζε ην πνηήξη κε ηα παγάθηα ζηνλ ήιην. Ση

παξαηεξείο;

Παξαηήξεζε

Από ηα παγάθηα αξρίδνπλ λα βγαίλνπλ αηκνί, ηα παγάθηα αρλίδνπλ.

Απηό ζα δεηο αλ αλνίμεηο ηελ θαηάςπμε ηνπ ςπγείνπ.

πκπέξαζκα

Σα παγάθηα από ζηεξεή θπζηθή θαηάζηαζε κεηαηξέπνληαη ζε αέξηα. Ζ

κεηαηξνπή ελόο ζηεξενύ ζε αέξην νλνκάδεηαη εμάρλσζε.

Page 56: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Θωµαΐδου Πηνελόπη

∆ραστηριότητα 8 Μάθηµα: Μελέτη Περιβάλλοντος ∆΄τάξης Κεφάλαιο: «Πάγος , νερό , υδρατµοί: Τι µένει ίδιο, τι αλλάζει; Ο κύκλος του νερού.» Στόχοι: Να συνδέσουν τις διάφορες µορφές και τον κύκλο του νερού µε τις καιρικές συνθήκες. Να ευαισθητοποιηθούν στην ορθή χρήση του νερού. Να ευαισθητοποιηθούν για τα προβλήµατα που αφορούν το ευρύτερο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Καταιγισµός ιδεών µε θέµα το νερό. Ο καταιγισµός ιδεών έχει σκοπό να κινητοποιήσει τους µαθητές να ανακαλέσουν ήδη υπάρχουσες γνώσεις και εµπειρίες και να ανταλλάξουν τις ιδέες τους. Λειτουργεί εισαγωγικά στο θέµα του κύκλου του νερού. Χρήση λογισµικού: ∆ιαδίκτυο , Eννοιολογικοί χάρτες Cmaps και επεξεργαστής κειµένου. Προαπαιτούµενες γνώσεις: Οι µαθητές/τριες να έχουν εξοικειωθεί µε τη χρήση φυλλοµετρητή Οι µαθητές/τριες γνωρίζουν τη χρήση του Win Cmaps Tools Απαιτούµενος χρόνος: 45 λεπτά Οι µαθητές είναι χωρισµένοι σε οµάδες των τριών ατόµων.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ανοίξτε το φυλλοµετρητή (MozilLa FireFox) από την επιφάνεια εργασίας.

Στη γραµµή διευθύνσεων πληκτρολογήστε τη διεύθυνση: http://www.youtube.com/watch?v=s7fre8mnKeI

Παρακολουθήστε το βίντεο. Ανοίξτε το πρόγραµµα Win Cmaps Tools που βρίσκεται στην επιφάνεια

εργασίας του υπολογιστή σας. Στη µπάρα αριστερά επιλέξτε το εικονίδιο Τα Cmaps µου , εντοπίστε το αρχείο και ανοίξτε το µε διπλό κλικ.

Page 57: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Θωµαΐδου Πηνελόπη

Τοποθετήστε στον ηµιδοµηµένο εννοιολογικό χάρτη που θα ανοίξει, τις παρακάτω λέξεις:

(εξάτµιση από την επιφάνεια της θάλασσας , υδρατµοί,

µεταφορά σύννεφων, βροχή, χιόνι,

λιώσιµο πάγων, ροή νερού στα ποτάµια και τις λίµνες, απορρόφηση νερού από το έδαφος,

επιφανειακή ροή νερού, υπόγεια ροή νερού,

απορροή ποταµών στη θάλασσα)

Page 58: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Θωµαΐδου Πηνελόπη

Όταν ολοκληρώσετε την εργασία σας, κάντε εκ νέου αποθήκευση (Save Cmap as) µε το όνοµα Κύκλος του νερού_Χ (όπου Χ το όνοµα της οµάδας σας).

Page 59: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;
Page 60: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

203

¢¢ππ∞∞ƒƒ∫∫∂∂ππ∞∞

7 ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜

∂∂¡¡OO∆∆∏∏∆∆∂∂™™

1. ∏ Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË ÙˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ (20 ÂÚ›Ô˘ ÏÂÙ¿)2. ∆‹ÍË Î·È ‹ÍË (2 ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜)3. ∂Í¿ÙÌÈÛË Î·È ˘ÁÚÔÔ›ËÛË (2 ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜ ÛÂ Û˘Ó¯fiÌÂÓÔ ‰›ˆÚÔ)4. µÚ·ÛÌfi˜ (1 ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÒÚ·)5. O ·ÎÏÔ˜ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ (1 ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÒÚ·)6. ªÂ ÌÈ· Ì·ÙÈ¿ (20 ÂÚ›Ô˘ ÏÂÙ¿)

§§∂∂••ππ§§OO°°ππOO

ñ Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË ñ ıÂÚÌfiÙËÙ·ñ ȉÈfiÙËÙ· ñ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·ñ ÛÙÂÚÂfi ñ ÂÍ¿ÙÌÈÛËñ ˘ÁÚfi ñ ˘ÁÚÔÔ›ËÛË (Û˘Ì‡ÎÓˆÛË/˘ÁÚÔÔ›ËÛË)ñ ·¤ÚÈÔ ñ ‚Ú·ÛÌfi˜ñ Ù‹ÍË ñ ·ÎÏÔ˜ ÓÂÚÔ‡ñ ‹ÍË

°°EENNIIKKOO™™ ™™TTOOXXOO™™ KKEEººAA§§AAIIOOYY

ñ ¡· ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ù· Ê·ÈÓfiÌÂÓ· Ù· Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘.

EEII¢¢IIKKOOTTEEPPOOII ™™TTOOXXOOII

ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÙȘ ÙÚÂȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ÛÙȘ Ôԛ˜ ÌÔÚ› Ó· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ¤Ó· ÛÒÌ·.ñ ¡· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈο fiÙÈ Ô ¿ÁÔ˜ ÏÈÒÓÂÈ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·.ñ ¡· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈο fiÙÈ fiÛË ÒÚ· Ô ¿ÁÔ˜ ÏÈÒÓÂÈ Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÛÙ·ıÂÚ‹.ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ·fi ÛÙÂÚ‹ Û ˘ÁÚ‹ ÙËÓ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ًÍË.ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ, ÁÈ· Ó· Á›ÓÂÈ ¤Ó· ÛÒÌ· ·fi ÛÙÂÚÂfi ˘ÁÚfi, Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔÚÚÔÊ‹ÛÂÈ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·.ñ ¡· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈο fiÙÈ ÙÔ ÓÂÚfi ÛÙÂÚÂÔÔÈÂ›Ù·È ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·.ñ ¡· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈο fiÙÈ fiÛË ÒÚ· ÙÔ ÓÂÚfi ÛÙÂÚÂÔÔÈÂ›Ù·È Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÛÙ·ıÂÚ‹.ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ·fi ˘ÁÚ‹ Û ÛÙÂÚ‹ ÙËÓ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ‹ÍË.ñ ¡· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈο fiÙÈ Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ‹Í˘ ÂÓfi˜ ÛÒÌ·ÙÔ˜ Â›Ó·È ›ÛË Ì ÙË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· Ù‹Í˘ ÙÔ˘.

™TEPEA - Y°PA - AEPIA

Page 61: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

204 ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ, ÁÈ· Ó· Á›ÓÂÈ ¤Ó· ÛÒÌ· ·fi ˘ÁÚfi ÛÙÂÚÂfi, Ú¤ÂÈ Ó· «‰ÒÛÂÈ» ÂÓ¤ÚÁÂÈ·. ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ÂÍ¿ÙÌÈÛË ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ·fi ˘ÁÚ‹ Û ·¤ÚÈ· ÌÈ·˜

ÔÛfiÙËÙ·˜ ˘ÁÚÔ‡ ·fi ÙËÓ ÂχıÂÚË ÂÈÊ¿ÓÂÈ¿ ÙÔ˘.ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÍ¿ÙÌÈÛË ÙÔ ˘ÁÚfi ·ÔÚÚÔÊ¿ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·.ñ ¡· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈο fiÙÈ Ë ÔÛfiÙËÙ· ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ Ô˘ ÂÍ·ÙÌ›˙ÂÙ·È ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·,

Ù· Ú‡̷ٷ ·¤Ú·, ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜ ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡, ηıÒ˜ Î·È ·fi ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡.ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ ÙË ÌÂÙ·ÙÚÔ‹ Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ·fi ·¤ÚÈ· Û ˘ÁÚ‹ ÙËÓ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘ÌÂ

Û˘Ì‡ÎÓˆÛË ‹ ˘ÁÚÔÔ›ËÛË.ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ Î·Ù¿ ÙËÓ ˘ÁÚÔÔ›ËÛË ÙÔ ·¤ÚÈÔ «‰›ÓÂÈ» ÂÓ¤ÚÁÂÈ·.ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ·fi ˘ÁÚ‹ Û ·¤ÚÈ· ÙËÓ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ‚Ú·ÛÌfi fiÙ·Ó

·˘Ù‹ Á›ÓÂÙ·È Û fiÏÔ ÙÔ ˘ÁÚfi.ñ ¡· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈο fiÙÈ Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ‚Ú·ÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ Â›Ó·È Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË.ñ ¡· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈο fiÙÈ fiÛË ÒÚ· ‰È·ÚΛ Ô ‚Ú·ÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ˘ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÛÙ·ıÂÚ‹.ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ‚Ú·ÛÌÔ‡ Â›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ΋ ÁÈ· οı ηı·Ú‹ Ô˘Û›·. ñ ¡· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ù˘ ÂÍ¿ÙÌÈÛ˘ ·fi ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ‚Ú·ÛÌÔ‡.ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ ÙÔ ÓÂÚfi ÛÙË Ê‡ÛË ÌÔÚ› Ó· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ÛÙÂÚ‹, ˘ÁÚ‹ ‹ ·¤ÚÈ· Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË.ñ ¡· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔÓ «Î‡ÎÏÔ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡» ÛÙË Ê‡ÛË.ñ ¡· ÂÍËÁ‹ÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ ÔÏÏ¿ ·fi Ù· ηÈÚÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ· Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙÔÓ «Î‡ÎÏÔ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡» ÛÙË Ê‡ÛË.

∏∏ ∂∂¡¡OO∆∆∏∏∆∆∞∞ ™™ÀÀ¡¡OO¶¶∆∆ππ∫∫∞∞

ñ ª›· ·fi ÙȘ ‚·ÛÈΤ˜ ȉÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ Â›Ó·È Ë Ê˘ÛÈ΋ ÙÔ˘˜ ηٿÛÙ·ÛË. ∏ Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË ÌÔÚ› Ó· ›ӷÈÛÙÂÚ‹, ˘ÁÚ‹ ‹ ·¤ÚÈ·.

ñ ŸÙ·Ó ¤Ó· ÛÙÂÚÂfi ·ÔÚÚÔÊ¿ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ˘ ·˘Í¿ÓÂÙ·È. ™Â οÔÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ ÛÙÂÚÂfi ·Ú¯›˙ÂÈÓ· ·ÏÏ¿˙ÂÈ ÛÙ·‰È·Î¿ Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË Î·È Á›ÓÂÙ·È ˘ÁÚfi. ∆Ô Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ·˘Ùfi ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È Ù‹ÍË. ŸÛË ÒÚ· ‰È·ÚΛ Ë Ù‹ÍË Î·ÈˆÛfiÙÔ˘ fiÏË Ë ÔÛfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÛÙÂÚÂÔ‡ Á›ÓÂÈ ˘ÁÚ‹, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ‰Â ÌÂÙ·‚¿ÏÏÂÙ·È ·Ú¿ ÙËÓ ·ÔÚÚfiÊËÛË ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜.

ñ ŸÙ·Ó ¤Ó· ˘ÁÚfi ·Ô‚¿ÏÏÂÈ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ˘ ÌÂÈÒÓÂÙ·È. ™Â οÔÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ ˘ÁÚfi ·Ú¯›˙ÂÈÛÙ·‰È·Î¿ Ó· ·ÏÏ¿˙ÂÈ Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË Î·È Á›ÓÂÙ·È ÛÙÂÚÂfi. ∆Ô Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ·˘Ùfi ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ‹ÍË. ŸÛË ÒÚ· ‰È·ÚΛ Ë ‹ÍËÎ·È ˆÛfiÙÔ˘ fiÏË Ë ÔÛfiÙËÙ· ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ ÛÙÂÚÂÔÔÈËı›, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ‰Â ÌÂÙ·‚¿ÏÏÂÙ·È ·Ú¿ ÙËÓ ·Ô‚ÔÏ‹ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜.

ñ ∏ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ‹Í˘ ÙˆÓ Î·ı·ÚÒÓ Ô˘ÛÈÒÓ Â›Ó·È ›ÛË Ì ÙË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· Ù‹Í˘ ÙÔ˘˜ Î·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ΋ ÁÈ· οıÂ Ô˘Û›·.ñ ∞ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ˘ ¤Ó· ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ ·fi ÙËÓ ÂχıÂÚË ÂÈÊ¿ÓÂÈ¿ ÙÔ˘ ·ÔÚÚÔÊ¿ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ηÈ

·ÏÏ¿˙ÂÈ ÙË Ê˘ÛÈ΋ ÙÔ˘ ηٿÛÙ·ÛË ·fi ˘ÁÚ‹ Û ·¤ÚÈ·. ∆Ô Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ·˘Ùfi ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ÂÍ¿ÙÌÈÛË.ñ ∏ ÔÛfiÙËÙ· ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ Ô˘ ÂÍ·ÙÌ›˙ÂÙ·È ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·, ·fi ÙËÓ Ù·¯‡ÙËÙ· ÙÔ˘ ·Ó¤ÌÔ˘, ·fi ÙÔ

̤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ÂχıÂÚ˘ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜ ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ Î·È ·fi ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡.ñ ŸÙ·Ó ¤Ó· ˘ÁÚfi ıÂÚÌ·›ÓÂÙ·È, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ˘ ·˘Í¿ÓÂÙ·È. ªÂ ÙËÓ ·‡ÍËÛË Ù˘ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·˜ ·˘Í¿ÓÂÙ·È Î·È Ë

ÂÍ¿ÙÌÈÛË, Ë ·ÏÏ·Á‹ ‰ËÏ·‰‹ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ·fi ˘ÁÚ‹ Û ·¤ÚÈ· ÛÙËÓ ÂχıÂÚË ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡. ™Â οÔÈ·Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· Ë ·ÏÏ·Á‹ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ·fi ˘ÁÚ‹ Û ·¤ÚÈ· ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· Á›ÓÂÙ·È Û fiÏÔ ÙÔ ˘ÁÚfi Î·È fi¯ÈÌfiÓÔ ÛÙËÓ ÂχıÂÚË ÂÈÊ¿ÓÂÈ¿ ÙÔ˘. ∆Ô Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ·˘Ùfi ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ‚Ú·ÛÌfi˜. ŸÛË ÒÚ· ‰È·ÚΛ Ô ‚Ú·ÛÌfi˜ Î·È ˆÛfiÙÔ˘fiÏË Ë ÔÛfiÙËÙ· ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ Á›ÓÂÈ ·¤ÚÈ·, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ‰Â ÌÂÙ·‚¿ÏÏÂÙ·È ·Ú¿ ÙËÓ ·ÔÚÚfiÊËÛË ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜.

ñ ∏ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ‚Ú·ÛÌÔ‡ ÙˆÓ Î·ı·ÚÒÓ Ô˘ÛÈÒÓ Â›Ó·È ÛÙ·ıÂÚ‹ Î·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ΋ ÁÈ· οıÂ Ô˘Û›·.ñ ∏ ·ÏÏ·Á‹ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ·fi ·¤ÚÈ· Û ˘ÁÚ‹ ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È Û˘Ì‡ÎÓˆÛË ‹ ˘ÁÚÔÔ›ËÛË. ∫·Ù¿ ÙË Û˘Ì‡ÎÓˆÛË ÙÔ

·¤ÚÈÔ ·Ô‚¿ÏÏÂÈ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·.ñ OÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ Ô˘Û›Â˜ ÛÙË Ê‡ÛË Û˘Ó·ÓÙÒÓÙ·È Û ̛· Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË. ªÈ· ·fi ÙȘ ÂÍ·ÈÚ¤ÛÂȘ ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ÓÂÚfi, ÙÔ

ÔÔ›Ô Û˘Ó·ÓÙ¿Ù·È ÛÙË Ê‡ÛË Î·È ÛÙȘ ÙÚÂȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ.ñ ∆Ô ÓÂÚfi ÛÙȘ ı¿Ï·ÛÛ˜, ÛÙ· ÔÙ¿ÌÈ· Î·È ÛÙȘ Ï›ÌÓ˜ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ˘ÁÚ‹ Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË, ÛÙËÓ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È

Û ·¤ÚÈ· Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË, ÂÓÒ ÛÙȘ „˘¯Ú¤˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙÔ ÓÂÚfi ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Î·È Û ÛÙÂÚ‹ Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË.ñ ™ÙÔÓ «Î‡ÎÏÔ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡» ÛÙË Ê‡ÛË, ÛÙË ‰È·Ú΋ ‰ËÏ·‰‹ ÂÍ¿ÙÌÈÛË Î·È Û˘Ì‡ÎÓˆÛË ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ̤ÚË,

ÔÊ›ÏÔÓÙ·È ÔÏÏ¿ ·fi Ù· ηÈÚÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, ÌÂٷ͇ ¿ÏÏˆÓ Ë ÔÌ›¯ÏË, Ë ‚ÚÔ¯‹, ÙÔ ¯ÈfiÓÈ Î·È ÙÔ ¯·Ï¿˙È.

™™ÀÀ¡¡∏∏££∂∂ππ™™ ∂∂¡¡∞∞§§§§∞∞∫∫∆∆ππ∫∫∂∂™™ ∞∞¡¡∆∆ππ§§∏∏ææ∂∂ππ™™ -- ™™ÀÀ¡¡∏∏££∂∂ππ™™ °°¡¡øø™™∆∆ππ∫∫∂∂™™ ¢¢ÀÀ™™∫∫OO§§ππ∂∂™™

ñ ∫·ıÒ˜ ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ Ô˘Û›Â˜ ÛÙË Ê‡ÛË Û˘Ó·ÓÙÒÓÙ·È Û ̛· Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË, ÔÏÏÔ› Ì·ıËÙ¤˜ ‰˘ÛÎÔχÔÓÙ·È Ó·Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ fiÏ· Ù· ÛÒÌ·Ù· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˘¿ÚÍÔ˘Ó Î·È ÛÙȘ ÙÚÂȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ Û˘Óı‹ÎÂ˜Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Ó. ¶ÔÏÏÔ› Ì·ıËÙ¤˜ ‰˘ÛÎÔχÔÓÙ·È Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ ·ÎfiÌË Î·È ÙÔ ·ÙÛ¿ÏÈ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÌÔÚ› Ó·‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ·¤ÚÈ· Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË, ·Ó Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· Â›Ó·È ¿Ú· Ôχ ˘„ËÏ‹.

ñ ¶ÔÏÏÔ› Ì·ıËÙ¤˜ ‰˘ÛÎÔχÔÓÙ·È Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó fiÙ ÙÔ ÓÂÚfi ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ·¤ÚÈ· Î·È fiÙ Û ˘ÁÚ‹ Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË.£ÂˆÚÔ‡Ó, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, fiÙÈ ÙÔ «Û‡ÓÓÂÊÔ» Ô˘ Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÙ·È ¿Óˆ ·fi ÙÔ ÌÚ›ÎÈ Ì ÙÔ ÓÂÚfi Ô˘ ‚Ú¿˙ÂÈ Â›Ó·È ÓÂÚfi Û·¤ÚÈ· Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË. ∏ ¿Ô„Ë ·˘Ù‹ Â›Ó·È Ï·Óı·Ṳ̂ÓË. ∆Ô ÓÂÚfi Û ·¤ÚÈ· Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË ‰Â Ê·›ÓÂÙ·È. ∞ÓÌÔÚԇ̠ӷ «‰Ô‡Ì» ÙÔ ÓÂÚfi, ·˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ˘ÁÚ‹ Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË. ∆Ô «Û‡ÓÓÂÊÔ», ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·,

Page 62: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

Ô˘ Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÙ·È ¿Óˆ ·fi ÙÔ ÌÚ›ÎÈ Ì ÓÂÚfi Ô˘ ‚Ú¿˙ÂÈ ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ÌÈÎÚÔÛÎÔÈο ÛÙ·ÁÔÓ›‰È· ÓÂÚÔ‡ Ô˘·ÈˆÚÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔÓ ·¤Ú·.

OOƒƒ°°∞∞¡¡∞∞ ∫∫∞∞ππ ÀÀ§§ππ∫∫∞∞

∂∂ÓÓfifiÙÙËËÙÙ·· 22ñ ÓÂÚfiñ ÔÙ‹ÚÈñ ·Á¿ÎÈ·ñ ÎÔ˘Ù·Ï¿ÎÈñ ıÂÚÌfiÌÂÙÚÔ ÔÈÓÔÓ‡̷ÙÔ˜ (-10 ÔC ¤ˆ˜ 110 ÔC) ñ ÌÚ›ÎÈñ ÎÂÚ›ñ Ï·ÛÙÂÏ›ÓËñ ÛÔÎÔÏ¿Ù· ÎÔ˘‚ÂÚÙÔ‡Ú·ñ ÌÈÛÎfiÙ·ñ ÎÔÌÌ¿ÙÈ· ÎÂÚ› ¯ˆÚ›˜ Ê˘Ù›ÏÈñ ‚Ô‡Ù˘ÚÔñ È¿ÙÔ

∂∂ÓÓfifiÙÙËËÙÙ·· 33ñ ÛÙ·ÁÔÓfiÌÂÙÚÔñ ÔÈÓfiÓÂ˘Ì·ñ Ï¿Ì· Û ÓÙÔ˘˝ Ì ηÏÒ‰ÈÔ Î·È ÊȘ (ÂÈÙÚ·¤˙ÈÔ ÊˆÙÈÛÙÈÎfi)ñ ·ÓÂÌÈÛÙ‹Ú·˜, ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈο ÈÛÙÔÏ¿ÎÈ ÁÈ· Ù· Ì·ÏÏÈ¿ñ ÓÂÚfiñ ÔÙ‹ÚÈñ ·Á¿ÎÈ·ñ ¯·ÚÙfiÓÈ

∂∂ÓÓfifiÙÙËËÙÙ·· 44ñ ‰È·Ê·Ó¤˜ ˘Ú›Ì·¯Ô ‰Ô¯Â›Ô, ÂȉÈÎfi ÁÈ· ÊÏfiÁ· (›ڷ̷ ›‰ÂÈ͢)ñ ıÂÚÌfiÌÂÙÚÔ (›ڷ̷ ›‰ÂÈ͢)ñ ηÌÈÓ¤ÙÔ (›ڷ̷ ›‰ÂÈ͢)ñ ÓÂÚfi (›ڷ̷ ›‰ÂÈ͢)

∂∂ÓÓfifiÙÙËËÙÙ·· 55ñ ÌÚ›ÎÈ, ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈο ‰È·Ê·Ó¤˜ ˘Ú›Ì·¯Ô ‰Ô¯Â›Ô, ÂȉÈÎfi ÁÈ· ÊÏfiÁ· (›ڷ̷ ›‰ÂÈ͢) ñ ηÌÈÓ¤ÙÔ (›ڷ̷ ›‰ÂÈ͢)ñ ÎÔÌÌ¿ÙÈ Á˘·Ï› ‹ ÌÂÙ·ÏÏÈÎfi η¿ÎÈ Î·ÙÛ·ÚfiÏ·˜ (›ڷ̷ ›‰ÂÈ͢)ñ ÓÂÚfi (›ڷ̷ ›‰ÂÈ͢)

205

Page 63: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

207

∆· ÛÒÌ·Ù· Á‡Úˆ Ì·˜ ¤¯Ô˘Ó ‰È¿ÊÔÚ˜ ȉÈfiÙËÙ˜. ªÂÚÈΤ˜ ·fi·˘Ù¤˜ ÙȘ ·ÓÙÈÏ·Ì‚·ÓfiÌ·ÛÙ Ì ÙȘ ·ÈÛı‹ÛÂȘ Ì·˜, ÂÓÒ Î¿ÔÈ-˜ ¿ÏϘ οÓÔÓÙ·˜ ÂÈÚ¿Ì·Ù·. ªÈ· ‚·ÛÈ΋ ȉÈfiÙËÙ· ÙˆÓ Ûˆ-Ì¿ÙˆÓ ÙËÓ ÔÔ›· ·ÓÙÈÏ·Ì‚·ÓfiÌ·ÛÙ Ì ÙȘ ·ÈÛı‹ÛÂȘ Ì·˜ ›-Ó·È Ë Ê˘ÛÈ΋ ÙÔ˘˜ ηٿÛÙ·ÛË. ∏ ‡ÏË ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÛÙÔ Û‡Ì·ÓÛ ٤ÛÛÂÚȘ ÊÊ˘ÛÛÈÈÎΤ¤˜ Îη·ÙÙ··ÛÛÙÙ¿¿ÛÛÂÂÈȘ: ÛÙË ÛÛÙÙÂÂÚÚ‹‹, ÛÙËÓ ˘ÁÁÚÚ‹‹,ÛÙËÓ ··¤¤ÚÚÈÈ·· Î·È ÛÙËÓ Îη·ÙÙ¿¿ÛÛÙÙ··ÛÛËË ÏÏ¿¿ÛÛÌÌ··ÙÙÔÔ˜. ∏ Ê˘ÛÈ΋ ηٿ-ÛÙ·ÛË ÂÓfi˜ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙȘ Û˘Óı‹Î˜ ›ÂÛ˘ ηÈıÂÚÌÔÎÚ·Û›·˜ ÛÙȘ Ôԛ˜ ·˘Ùfi ‚Ú›ÛÎÂÙ·È. ∂¿Ó ÔÈ Û˘Óı‹Î˜·˘Ù¤˜ ÌÂÙ·‚ÏËıÔ‡Ó, Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ ¤Ó· ÛÙÂÚÂfi ÛÒÌ· Ó· Á›ÓÂÈ˘ÁÚfi Î·È ·ÓÙ›ÛÙÚÔÊ· ‹ ¤Ó· ˘ÁÚfi Ó· Á›ÓÂÈ ·¤ÚÈÔ Î·È ·ÓÙ›ÛÙÚÔ-Ê·. ¢È·ÙËÚÒÓÙ·˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÛÙ·ıÂÚ‹ ÙËÓ ›ÂÛË Î·È ÚÔ-ÛʤÚÔÓÙ·˜ ‰È·ÚÎÒ˜ ıÂÚÌfiÙËÙ· Û ¤Ó· ÛÒÌ· Ô˘ ·Ú¯Èο ‚Ú›-ÛÎÂÙ·È Û ÛÙÂÚ‹ ηٿÛÙ·ÛË, ÙÔ ÛÒÌ· ·˘Ùfi ÌÂÙ¿ ·fi οÔÈÔ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· ı· Á›ÓÂÈ ˘ÁÚfi. ∞Ó Ë ÚÔÛÊÔÚ¿ ıÂÚÌfiÙËÙ·˜Û˘Ó¯ÈÛÙ› ÁÈ· ·ÚÎÂÙfi ·ÎfiÌË ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·, ÙÔ ÛÒÌ· ı·Á›ÓÂÈ ÙÂÏÈο ·¤ÚÈÔ. ŸÏ˜ ÔÈ Ô˘Û›Â˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÌÂÙ·ÙÚ·Ô‡Ó·fi ÙË Ì›· Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË ÛÙËÓ ¿ÏÏË Î·È ·ÓÙ›ÛÙÚÔÊ·. ∞Ó Ë ÚÔÛÊÔÚ¿ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ Û ¤Ó· ÛÒÌ· Û˘Ó¯ÈÛÙ› Û ıÂÚÌÔ-Îڷۛ˜ Ô˘ ÍÂÂÚÓÔ‡Ó ÙÔ˘˜ 2000 ÔC, ÙfiÙ ٷ ¿ÙÔÌ· Ô˘ ÙÔ·ÔÙÂÏÔ‡Ó «Û¿Ó», ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ¤Ó· «Ì›ÁÌ·» ËÏÂÎÙÚÔ-Ó›ˆÓ Î·È ıÂÙÈο ÊÔÚÙÈÛÌ¤ÓˆÓ ÈfiÓÙˆÓ, ·ÙfiÌˆÓ ‰ËÏ·‰‹ Ô˘ ¤-¯Ô˘Ó ¯¿ÛÂÈ ¤Ó· ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ·. ∆Ô ÛÒÌ· ÙfiÙ ‚Ú›-ÛÎÂÙ·È Û ηٿÛÙ·ÛË Ï¿ÛÌ·ÙÔ˜. §fiÁˆ ÙˆÓ ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ·-ÎÚ·›ˆÓ Û˘ÓıËÎÒÓ Ô˘ ··ÈÙÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· Ó· ‚ÚÂı› ¤Ó· ÛÒÌ·ÛÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË Ï¿ÛÌ·ÙÔ˜, ηٷϷ‚·›ÓÔ˘Ì ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ˘¿Ú-¯Ô˘Ó ÛÒÌ·Ù· Û ·˘Ù‹Ó ÙË Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË ÛÙȘ Û˘Óı‹ÎÂ˜Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Ó ÛÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Ù˘ Á˘. ™ÙÔ Û‡Ì·Ó fï˜ ËÊ˘ÛÈ΋ ·˘Ù‹ ηٿÛÙ·ÛË Î˘Úȷگ›, ηıÒ˜ Ë ‡ÏË ÛÙÔÓ ‹ÏÈÔÎ·È ÛÙ· ¿ÏÏ· ¿ÛÙÚ·, ÛÙȘ ·ÚȘ ‰ËÏ·‰‹ ËÁ¤˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ÙÔ˘Û‡Ì·ÓÙÔ˜, ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ·˘Ù‹Ó ÙË Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË.

∫·Ù¿ ÙËÓ ··ÏÏÏÏ··ÁÁ‹‹ Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ÂÓfi˜ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ÌÂ-Ù·‚¿ÏÏÂÙ·È Ë ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ÙÔ˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·1. ∞˘Ùfi ÌÔÚ› Ó· Á›ÓÂÈÌ ÙË ÌÂÙ·‚ÔÏ‹ Ù˘ ›ÂÛ˘ Ô˘ ·ÛÎÂ›Ù·È ÛÙÔ ÛÒÌ· ‹ Ì ÚÔ‹ıÂÚÌfiÙËÙ·˜ ·fi ‹ ÚÔ˜ ÙÔ ÛÒÌ·. ™ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÎÂÊ·-Ï·›Ô˘ «£ÂÚÌÔÎÚ·Û›· – ıÂÚÌfiÙËÙ·» ·Ó·Ê¤ÚıËΠfiÙÈ Ë ÚÔ‹ıÂÚÌfiÙËÙ·˜ ·fi ‹ ÚÔ˜ ¤Ó· ÛÒÌ· ¤¯ÂÈ ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙËÌÂÙ·‚ÔÏ‹ Ù˘ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·˜ ÙÔ˘. ∞˘Ùfi ‰ÂÓ ÈÛ¯‡ÂÈ fiÙ·Ó ÙÔ ÛÒ-Ì· ·ÏÏ¿˙ÂÈ Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË. ŸÛÔ ‰È·ÚΛ Ë ÌÂÙ·ÙÚÔ‹ ÙË˜Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ Î·È ·Ú¿ ÙË ÚÔ‹ ıÂÚÌfiÙËÙ·˜ ·fi ‹ ÚÔ˜ÙÔ ÛÒÌ·, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÛÙ·ıÂÚ‹. ∏ ÚÔ‹ ıÂÚÌfiÙË-Ù·˜ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙË ÌÂÙ·-‚ÔÏ‹ Ù˘ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·˜, ·ÏÏ¿ ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿ-ÛÙ·Û˘ ̤ÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜. ∞Ó ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ·Ú¯›ÛÔ˘ÌÂÓ· ıÂÚÌ·›ÓÔ˘Ì ¤Ó· ‰Ô¯Â›Ô Ì ÓÂÚfi, Ë ÚÔ‹ ıÂÚÌfiÙËÙ·˜ ÚÔ˜ÙÔ ÓÂÚfi ¤¯ÂÈ ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙËÓ ·‡ÍËÛË Ù˘ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·˜ÙÔ˘. ™Â οÔÈ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ΋ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ ÓÂÚfi ·Ú¯›˙ÂÈÓ· ‚Ú¿˙ÂÈ. ™Ù·‰È·Î¿ ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ÌÂÙ·ÙÚ¤ÂÙ·È ·fi ˘ÁÚfiÛ ·¤ÚÈÔ. ŸÛË ÒÚ· ‰È·ÚΛ Ô ‚Ú·ÛÌfi˜ Î·È ·Ú¿ ÙË ÚÔ‹ ıÂÚ-ÌfiÙËÙ·˜ ÚÔ˜ ·˘Ùfi, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÛÙ·ıÂÚ‹.

∏ ÚÔ‹ ıÂÚÌfiÙËÙ·˜ ¤¯ÂÈ ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙË ÌÂÙ·‚ÔÏ‹ Ù˘ Ê˘-ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ̤ÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ·fi ˘ÁÚ‹ Û ·¤ÚÈ·.ŸÙ·Ó Á›ÓÂÈ fiÏË Ë ÔÛfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ·¤ÚÈ· Î·È ÂÊfiÛÔÓ Û˘ÓÂ-¯›˙ÂÙ·È Ë ÚÔ‹ ıÂÚÌfiÙËÙ·˜ ÚÔ˜ ·˘Ùfi, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ˘ ·¤-ÚÈÔ˘ È· ÓÂÚÔ‡, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙˆÓ ˘‰Ú·ÙÌÒÓ, ı· ·Ú¯›ÛÂÈ Ó··˘Í¿ÓÂÙ·È. ∂ÊfiÛÔÓ ¤¯ÂÈ ÔÏÔÎÏËÚˆı› Ë ÌÂÙ·ÙÚÔ‹ Ù˘ Ê˘ÛÈ-΋˜ ηٿÛÙ·Û˘, Ë ÚÔ‹ ıÂÚÌfiÙËÙ·˜ ¤¯ÂÈ ¿ÏÈ ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·ÙËÓ ·‡ÍËÛË Ù˘ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·˜. ∏ ÚÔ‹ ÏÔÈfiÓ ıÂÚÌfiÙËÙ·˜ ·fi‹ ÚÔ˜ ¤Ó· ÛÒÌ· ÌÔÚ› Ó· ¤¯ÂÈ ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙË ÌÂÙ·‚ÔÏ‹Ù˘ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·˜ ÙÔ˘ ‹ ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ ÙÔ˘ ηٿ-ÛÙ·Û˘. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË Ë ÚÔ‹ ıÂÚÌfiÙËÙ·˜ ¤¯ÂÈ ˆ˜ ·ÔÙ¤-

™TEPEA - Y°PA - AEPIA

∞∞NNAA¶¶TTYY••HH TTOOYY KKEEººAA§§AAIIOOYY

1 ‚Ϥ ·Ó¿Ù˘ÍË ÎÂÊ·Ï·›Ô˘ «£ÂÚÌÔÎÚ·Û›· – £ÂÚÌfiÙËÙ·»

Page 64: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

208 ÏÂÛÌ· ÙË ÌÂÙ·‚ÔÏ‹ Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜.ŸÙ·Ó ¤Ó· ÛÙÂÚÂfi ·ÔÚÚÔÊ¿ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ˘·˘Í¿ÓÂÙ·È. ™Â οÔÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ ÛÙÂÚÂfi·Ú¯›˙ÂÈ ÛÙ·‰È·Î¿ Ó· ·ÏÏ¿˙ÂÈ Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË Î·È Á›ÓÂÙ·È˘ÁÚfi. ∏ ÌÂÙ·ÙÚÔ‹ Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ·fi ÛÙÂÚ‹ Û¢ÁÚ‹ ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ÙÙ‹‹ÍÍËË. ŸÛË ÒÚ· ‰È·ÚΛ Ë Ù‹ÍË Î·È ˆÛfiÙÔ˘fiÏË Ë ÔÛfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÛÙÂÚÂÔ‡ Á›ÓÂÈ ˘ÁÚ‹, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ‰ÂÌÂÙ·‚¿ÏÏÂÙ·È ·Ú¿ ÙËÓ ·ÔÚÚfiÊËÛË ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜.

ŸÙ·Ó ¤Ó· ˘ÁÚfi ·Ô‚¿ÏÏÂÈ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ˘ ÌÂÈ-ÒÓÂÙ·È. ™Â οÔÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ ˘ÁÚfi ·Ú¯›-˙ÂÈ ÛÙ·‰È·Î¿ Ó· ·ÏÏ¿˙ÂÈ Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË Î·È Á›ÓÂÙ·È ÛÙÂ-ÚÂfi. ∏ ÌÂÙ·ÙÚÔ‹ Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ·fi ˘ÁÚ‹ ÛÂÛÙÂÚ‹ ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ‹‹ÍÍËË. ŸÛË ÒÚ· ‰È·ÚΛ Ë ‹ÍË Î·È ˆÛfi-ÙÔ˘ fiÏË Ë ÔÛfiÙËÙ· ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ Á›ÓÂÈ ÛÙÂÚ‹, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·-Û›· ‰Â ÌÂÙ·‚¿ÏÏÂÙ·È ·Ú¿ ÙËÓ ·Ô‚ÔÏ‹ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜.

∏ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· Ù‹Í˘ ÙˆÓ Î·ı·ÚÒÓ Ô˘ÛÈÒÓ Â›Ó·È ›ÛË Ì ÙËıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ‹Í˘ ÙÔ˘˜ Î·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ΋ ÁÈ· οıÂ Ô˘Û›·.∏ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· Ù‹Í˘ – ‹Í˘ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙÔ˘ ·ÔÛÙ·Á-̤ÓÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ÛÂ Û˘Óı‹Î˜ ·ÙÌÔÛÊ·ÈÚÈ΋˜ ›ÂÛ˘ ÌÈ·˜ ·ÙÌfi-ÛÊ·ÈÚ·˜ Â›Ó·È 0 oC.

∞ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· Ô˘ ÂÈÎÚ·Ù›, ¤Ó· ̤ÚÔ˜ÙˆÓ ˘ÁÚÒÓ ·ÔÚÚÔÊ¿ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· Î·È ·ÏÏ¿˙ÂÈ ÙË Ê˘ÛÈ΋ ÙÔ˘Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ·fi ˘ÁÚ‹ Û ·¤ÚÈ·. ∆Ô Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ·˘Ùfi ÔÓÔÌ¿-˙ÂÙ·È ÂÍ¿ÙÌÈÛË. ∏ ÂÍ¿ÙÌÈÛË Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ÌfiÓÔ ·fi ÙËÓÂχıÂÚË ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡. ∏ ÔÛfiÙËÙ· ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ Ô˘ÂÍ·ÙÌ›˙ÂÙ·È Û ¤Ó· ‰Â‰Ô̤ÓÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·, Ô Ú˘ıÌfi˜‰ËÏ·‰‹ Ù˘ ÂÂÍÍ¿¿ÙÙÌÌÈÈÛÛˢ, ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·, ·fiÙËÓ Ù·¯‡ÙËÙ· ÙÔ˘ ·Ó¤ÌÔ˘, ·fi ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ÂχıÂÚ˘ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜ ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡, ηıÒ˜ Î·È ·fi ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡.

ŸÙ·Ó ¤Ó· ˘ÁÚfi ·ÔÚÚÔÊ¿ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ˘ ·˘-Í¿ÓÂÙ·È. ªÂ ÙËÓ ·‡ÍËÛË Ù˘ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·˜ ·˘Í¿ÓÂÙ·È Î·È ÔÚ˘ıÌfi˜ Ù˘ ÂÍ¿ÙÌÈÛ˘, Ô Ú˘ıÌfi˜ ‰ËÏ·‰‹ Ù˘ ·ÏÏ·Á‹˜ Ê˘-ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ·fi ˘ÁÚ‹ Û ·¤ÚÈ· ÛÙËÓ ÂχıÂÚË ÂÈÊ¿-ÓÂÈ· ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡. ™Â οÔÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· Ë ·Ï-Ï·Á‹ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ·fi ˘ÁÚ‹ Û ·¤ÚÈ· ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· Á›-ÓÂÙ·È Û fiÏÔ ÙÔÓ fiÁÎÔ ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ Î·È fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙËÓ ÂχıÂ-ÚË ÂÈÊ¿ÓÂÈ¿ ÙÔ˘. ∆Ô Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ·˘Ùfi ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ‚‚ÚÚ··ÛÛÌÌfifi˜.ŸÛË ÒÚ· ‰È·ÚΛ Ô ‚Ú·ÛÌfi˜ Î·È ˆÛfiÙÔ˘ fiÏË Ë ÔÛfiÙËÙ·ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ Á›ÓÂÈ ·¤ÚÈ·, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ‰Â ÌÂÙ·‚¿ÏÏÂÙ·È ·-Ú¿ ÙËÓ ·ÔÚÚfiÊËÛË ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜. ∏ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ‚Ú·ÛÌÔ‡ÙˆÓ Î·ı·ÚÒÓ Ô˘ÛÈÒÓ Â›Ó·È ÛÙ·ıÂÚ‹ Î·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ΋ ÁÈ·

οıÂ Ô˘Û›·. ∏ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ‚Ú·ÛÌÔ‡ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙԢηı·ÚÔ‡ ÓÂÚÔ‡ ÛÂ Û˘Óı‹Î˜ ·ÙÌÔÛÊ·ÈÚÈ΋˜ ›ÂÛ˘ ÌÈ·˜ ·-ÙÌfiÛÊ·ÈÚ·˜ Â›Ó·È 100 oC.

∏ ·ÏÏ·Á‹ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ·fi ·¤ÚÈ· Û ˘ÁÚ‹ ÔÓÔÌ¿˙Â-Ù·È ÛÛ˘Ì̇‡ÎÎÓÓˆÛÛËË ‹ ˘ÁÚÔÔ›ËÛË. ∫·Ù¿ ÙË ÛÛ˘Ì̇‡ÎÎÓÓˆÛÛËË ÙÔ ·¤-ÚÈÔ ·Ô‚¿ÏÏÂÈ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·.

∫·ıÒ˜ ÙÔ Â‡ÚÔ˜ ÌÂÙ·‚ÔÏ‹˜ Ù˘ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·˜ Î·È Ù˘ ·ÙÌÔ-ÛÊ·ÈÚÈ΋˜ ›ÂÛ˘ ÛÙË Ê‡ÛË Â›Ó·È Û¯ÂÙÈο ÌÈÎÚfi, ÔÈ ÂÚÈÛÛfi-ÙÂÚ˜ Ô˘Û›Â˜ ÛÙË Ê‡ÛË Û˘Ó·ÓÙÒÓÙ·È Û ̛· Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·-ÛË. ªÈ· ·fi ÙȘ ÂÍ·ÈÚ¤ÛÂȘ ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ÓÂÚfi, ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ËıÂÚÌÔÎÚ·Û›· Ù‹Í˘ – ‹Í˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ì¤Û· ÛÙÔ Â‡ÚÔ˜ Ù˘ÌÂÙ·‚ÔÏ‹˜ Ù˘ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·˜ ÛÙË Ê‡ÛË. ∆Ô ÓÂÚfi Û˘Ó·ÓٿٷÈÛÙË Ê‡ÛË Î·È ÛÙȘ ÙÚÂȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ. ∆Ô ÓÂÚfi ÛÙȘı¿Ï·ÛÛ˜, ÛÙȘ Ï›ÌÓ˜ Î·È ÛÙ· ÔÙ¿ÌÈ· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ˘ÁÚ‹Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË, ÛÙËÓ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ·¤ÚÈ· Ê˘-ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË, ÂÓÒ fiÙ·Ó Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· Â›Ó·È ¯·ÌËÏfiÙÂÚË·fi ÙÔ˘˜ 0 oC ÙÔ ÓÂÚfi ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ÛÙÂÚ‹ Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·-ÛË. ¶Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı› Â‰Ò fiÙÈ ÙÔ ÓÂÚfi Û ·¤ÚÈ· Ê˘ÛÈ΋ηٿÛÙ·ÛË ‰ÂÓ Â›Ó·È ÔÚ·Ùfi. ∞Ó ÌÔÚԇ̠ӷ ‰Ô‡Ì ÙÔ ÓÂÚfi,·˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ˘ÁÚ‹ Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË. ∆Ô«Û‡ÓÓÂÊÔ» ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ô˘ Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÙ·È ¿Óˆ ·fi ¤Ó·‰Ô¯Â›Ô Ì ÓÂÚfi Û ˘„ËÏ‹ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ÌÈ-ÎÚÔÛÎÔÈο ÛÙ·ÁÔÓ›‰È· ÓÂÚÔ‡ Ô˘ ·ÈˆÚÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔÓ ·¤Ú·.

™ÙÔÓ «Î·‡ÎÎÏÏÔÔ ÙÙÔÔ˘ ÓÓÂÂÚÚÔÔ‡‡» ÛÙË Ê‡ÛË, ÛÙË ‰È·Ú΋ ‰ËÏ·‰‹ ÂÍ¿-ÙÌÈÛË Î·È Û˘Ì‡ÎÓˆÛË ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ̤ÚË, Ô-Ê›ÏÔÓÙ·È ÔÏÏ¿ ·fi Ù· ηÈÚÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ·. ∆· Û‡ÓÓÂÊ·Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È Î·ıÒ˜ ÙÔ ÓÂÚfi Ô˘ ÂÍ·ÙÌ›˙ÂÙ·È ·fi ÙË ı¿-Ï·ÛÛ·, ÙȘ Ï›ÌÓ˜ Î·È Ù· ÔÙ¿ÌÈ· Û˘Ì˘ÎÓÒÓÂÙ·È ÛÙ· ÈÔ„˘¯Ú¿ ÛÙÚÒÌ·Ù· Ù˘ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ·˜. ŸÙ·Ó Ë Û˘Ì‡ÎÓˆÛË Á›-ÓÂÙ·È ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Ù˘ Á˘, Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÙ·È ÔÌ›¯ÏË.∫·ıÒ˜ Ù· Û‡ÓÓÂÊ· ·Ú·Û‡ÚÔÓÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ ·Ó¤ÌÔ˘˜, ÌÂÙ·-ʤÚÔÓÙ·È ÌÂÁ¿Ï˜ ÔÛfiÙËÙ˜ ÓÂÚÔ‡. ∆Ô ÓÂÚfi «¤ÊÙÂÈ» ¿ÏÈÛÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Ù˘ Á˘, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ Û˘Óı‹Î˜ Ô˘ ÂÈ-ÎÚ·ÙÔ‡Ó, Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ ‚ÚÔ¯‹˜, ¯ÈÔÓÈÔ‡ ‹ ¯·Ï·˙ÈÔ‡. ∆Ô ÓÂÚfiÚ¤ÂÈ ÛÙÔ ¤‰·ÊÔ˜ Î·È «ÂÈÛÙÚ¤ÊÂÈ» ̤ۈ ÙˆÓ ÔÙ·ÌÒÓ ÛÙȘϛÌÓ˜ Î·È ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·. OÈ ÔÛfiÙËÙ˜ ÓÂÚÔ‡ Ô˘ ·ÔÚÚÔ-ÊÒÓÙ·È ·fi ÙÔ ¤‰·ÊÔ˜ Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó Ù· ·Ôı¤Ì·Ù· ˘fiÁÂÈ-ˆÓ ÓÂÚÒÓ. ∆· ˘fiÁÂÈ· ÓÂÚ¿, fiÙ·Ó ‚ÚÔ˘Ó ‰È¤ÍÔ‰Ô, ·Ó·‚χ-˙Ô˘Ó ·fi ÙÔ ¤‰·ÊÔ˜ Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·˜ ËÁ¤˜. ∆Ô ÓÂÚfi Ô˘ ·-Ó·‚χ˙ÂÈ ·fi ÙȘ ËÁ¤˜ Ú¤ÂÈ ÛÙÔ ¤‰·ÊÔ˜, ηٷϋÁÔÓÙ·˜ ¿-ÏÈ ÛÙ· ÔÙ¿ÌÈ·, ÛÙȘ Ï›ÌÓ˜ Î·È ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·.

Page 65: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

∏ ÂÈÛ·ÁˆÁÈ΋ ÂÓfiÙËÙ· ¤¯ÂÈ ÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÌË ‰È‰·ÎÙ¤Ô˘ ¤Ó-ıÂÙÔ˘. ∞Ó ˘¿Ú¯ÂÈ ‰È·ı¤ÛÈÌÔ ‰È·ÛÎfiÈÔ ÚÔ‚¿ÏÏÔ˘Ì ÙȘۯÂÙÈΤ˜ ‰È·Ê¿ÓÂȘ, ·ÏÏÈÒ˜ ˙ËÙ¿Ì ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó··Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘˜. ªÂ ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ‚ÔËı¿Ì ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ·Ó·-ʤÚÔ˘Ó ‰È¿ÊÔÚ˜ ȉÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ ÙȘ Ôԛ˜ ÌÔ-Úԇ̠ӷ ·ÓÙÈÏËÊıԇ̠̠ÙȘ ·ÈÛı‹ÛÂȘ Ì·˜ Î·È ¿ÏϘ Ô˘ÁÈ· Ó· ÙȘ ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ì ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· οÓÔ˘Ì ÂÈÚ¿Ì·Ù·:- ¶ÔȘ ȉÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ÙÚÈ·ÓÙ¿Ê˘ÏÏÔ˘ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ

ÙÔ ÎÔÚ›ÙÛÈ;- ¶ÔȘ ·ÈÛı‹ÛÂȘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ›;- ¶ÔȘ ȉÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÙÔ ÎÔÚ›ÙÛÈ

ÛÙË ‰Â‡ÙÂÚË ÂÈÎfiÓ·;- ¶ÔȘ ·ÈÛı‹ÛÂȘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ›;- ¶ÔÈ· ȉÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ Á˘·Ïfi¯·ÚÙÔ˘ ÌÔÚԇ̠ӷ ·ÓÙÈÏË-

Êıԇ̠̠ÙËÓ ·›ÛıËÛË Ù˘ ·Ê‹˜;- ¶ÔÈ· ȉÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ì Ì ÙÔÓ Ì·ÁÓ‹ÙË;- ªÔÚԇ̠·˘Ù‹Ó ÙËÓ È‰ÈfiÙËÙ· Ó· ÙËÓ ·ÓÙÈÏËÊıԇ̠̠ÙȘ

·ÈÛı‹ÛÂȘ Ì·˜;- ¶Ò˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ì ·Ó ¤Ó· ÛÒÌ· Â›Ó·È ·Áˆ-

Áfi˜ ‹ ÌÔÓˆÙ‹˜;∞Ó ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘ ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ÙË Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË ˆ˜ ȉÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ, ‰Â›¯ÓÔ˘ÌÂÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÛÙÔ Î¿Ùˆ ·ÚÈÛÙÂÚfi ̤ÚÔ˜ Ù˘ ÛÂÏ›‰·˜ 172Î·È ÚˆÙ¿ÌÂ:- ¶ÔÈ· Â›Ó·È Ë ‚·ÛÈ΋ ‰È·ÊÔÚ¿ ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ Ô˘ ‚ϤÂÙ ÛÙȘ

ÂÈÎfiÓ˜;∞ÊÔ‡ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÙȘ ÙÚÂȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Ô˘ÌÔÚ› Ó· ¤¯Ô˘Ó Ù· ÛÒÌ·Ù·, ÙÔ˘˜ ˙ËÙ¿Ì ӷ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÙȘÂÈÎfiÓ˜ ÛÙË ÛÂÏ›‰· 173 Î·È ÚÔηÏÔ‡ÌÂ Û˘˙‹ÙËÛË Û¯ÂÙÈο ÌÂÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙË Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË ÙˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ. ªÂ ηٿÏ-ÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ‰›ÓÔ˘Ì ÂÓ·‡ÛÌ·Ù· ÁÈ· ÙË Û˘˙‹ÙËÛË ·˘Ù‹:- ∆È ·Ú·ÙËÚ›Ù ÛÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÛÙÔ Â¿Óˆ ‰ÂÍÈ¿ ̤ÚÔ˜;- ¶ÔÈ· Â›Ó·È Ë Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË Ù˘ Ï¿‚·˜;- ∆È Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ì ÙË Ï¿‚· ÌÂÚÈΤ˜ ̤Ú˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ¤ÎÚËÍË

ÙÔ˘ ËÊ·ÈÛÙ›Ԣ;

209

™™ÂÂÏÏ.. 117722

™™ÂÂÏÏ.. 117733

¢¢IIAAPPKKEEIIAA::

20 ÂÚ›Ô˘ ÏÂÙ¿

§§EE••II§§OO°°IIOO::

Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË, ȉÈfiÙËÙ·, ÛÙÂÚÂfi, ˘ÁÚfi, ·¤ÚÈÔ, Û˘Óı‹Î˜

¢¢II¢¢AAKKTTIIKKOOII ™™TTOOXXOOII::

ñ ¡· ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏ›ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÂÛÙÈ¿ÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ ÂӉȷʤ-ÚÔÓ ÙÔ˘˜ ÛÙË ÌÂϤÙË Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ÙˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ.

ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÙȘ ÙÚÂȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘÛÙȘ Ôԛ˜ ÌÔÚ› Ó· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ¤Ó· ÛÒÌ·.

ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ Ë Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË ÙˆÓ˘ÏÈÎÒÓ ÌÔÚ› Ó· ÌÂÙ·‚¿ÏÏÂÙ·È ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ Û˘Óı‹ÎÂ˜Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Ó.

∂¡O∆∏∆∞ 1: ∏ ºÀ™π∫∏ ∫∞∆∞™∆∞™∏∆ø¡ ™øª∞∆ø¡

Page 66: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

210

∂∂ÈÈÛÛ··ÁÁˆÁÁÈÈÎÎfifi ÂÂÚÚ¤¤ııÈÈÛÛÌÌ·· –– ¢¢ÈÈ··ÙÙ‡‡ˆÛÛËË ˘ÔÔıı¤¤ÛÛˆÓÓ∑ËÙ¿Ì ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÛÙÔ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÙË Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË ÛÙËÓ Ô-Ô›· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ë ÛÔÎÔÏ¿Ù·. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘˜ ˙ËÙ¿Ì ӷۯÔÏÈ¿ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Î·È Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÙË ‰È·‰Èηۛ· ÌÂÙËÓ ÔÔ›· ÂÈηχÙÔ˘Ì ÙÔ Î¤ÈÎ Ì ÎÔ˘‚ÂÚÙÔ‡Ú·.

¶¶ÂÂÈÈÚÚ··ÌÌ··ÙÙÈÈÎ΋‹ ··ÓÓÙÙÈÈÌÌÂÂÙÙÒÒÈÈÛÛË˪ ÙÔ Â›Ú·Ì· ·˘Ùfi ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó fiÙÈ fiÛÔ Ô ¿-ÁÔ˜ ÏÈÒÓÂÈ Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÛÙ·ıÂÚ‹ ÂÚ›Ô˘ÛÙÔ˘˜ 2 ÔC. °È· ÙËÓ ÂÈÙ˘¯›· ÙÔ˘ ÂÈÚ¿Ì·ÙÔ˜ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜Ó· ‚¿ÏÔ˘Ó ÛÙÔ ÔÙ‹ÚÈ ÂÏ¿¯ÈÛÙÔ ÓÂÚfi, ÒÛÙ ӷ ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ fi-ÏÔ ÙÔ ÓÂÚfi Û‡ÓÙÔÌ· ÙËÓ ›‰È· ÛÙ·ıÂÚ‹ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·. °È· ÙÔÓ›‰ÈÔ ÏfiÁÔ Â›Ó·È Â›Û˘ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ·Ó·Î·Ù‡-Ô˘Ó Ôχ ηϿ Î·È ÁÈ· ·ÚÎÂÙfi ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· Ì ÙÔ ÎÔ˘-Ù·Ï¿ÎÈ ÚÈÓ ·fi οı ̤ÙÚËÛË, ȉȷ›ÙÂÚ· ‰Â ÚÈÓ ·fi ÙËÓÚÒÙË Ì¤ÙÚËÛË. ∞Ó ÏÈÒÛÔ˘Ó fiÏ· Ù· ·Á¿ÎÈ· ηٿ ÙË ‰È¿Ú-ÎÂÈ· ÙÔ˘ ÂÈÚ¿Ì·ÙÔ˜, Â›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ú¤ÂÈÓ· ÚÔÛı¤ÛÔ˘Ó ÌÂÚÈο ÛÙÔ ÔÙ‹ÚÈ.

∂ÍËÁԇ̠ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ Û ȉ·ÓÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜, fiÙ·Ó ‰ËÏ·-‰‹ ÙÔ ÓÂÚfi ‰ÂÓ ÂÚȤ¯ÂÈ Î·ıfiÏÔ˘ ¿Ï·Ù· Î·È ‚ÚÈÛÎfiÌ·ÛÙ ÎÔÓÙ¿ÛÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÛÙËÓ ÔÔ›· ÏÈÒ-ÓÂÈ Ô ¿ÁÔ˜ Â›Ó·È 0 ÔC. ∞Ó ˘¿Ú¯ÂÈ ·˘Ù‹ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·, ÌÔÚÔ‡-Ì ӷ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ì ÁÈ· ÙÔ Â›Ú·Ì· ·˘Ùfi ·ÔÛÙ·Á̤ÓÔ ÓÂ-Úfi Î·È ÙÚÈÌ̤ÓÔ ¿ÁÔ. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹ Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· Ô˘ı· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ı· Â›Ó·È ÈÔ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ˘˜ 0 ÔC.

™™ÂÂÏÏ.. 117744

∂¡O∆∏∆∞ 2: ∆∏•∏ ∫∞π ¶∏•∏

¢¢IIAAPPKKEEIIAA::

2 ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜

§§EE••II§§OO°°IIOO::

Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË, ÛÙÂÚÂfi, ˘ÁÚfi, ıÂÚÌfiÙËÙ·, Ù‹ÍË, ‹ÍË, ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·

¢¢II¢¢AAKKTTIIKKOOII ™™TTOOXXOOII::

ñ ¡· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈο fiÙÈ Ô ¿ÁÔ˜ ÏÈÒÓÂÈ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·.ñ ¡· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈο fiÙÈ fiÛË ÒÚ· Ô ¿ÁÔ˜ ÏÈÒÓÂÈ Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÛÙ·ıÂÚ‹.ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ·fi ÛÙÂÚ‹ Û ˘ÁÚ‹ ÙËÓ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ًÍË.ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ, ÁÈ· Ó· Á›ÓÂÈ ¤Ó· ÛÒÌ· ·fi ÛÙÂÚÂfi ˘ÁÚfi, Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔÚÚÔÊ‹ÛÂÈ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·.ñ ¡· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈο fiÙÈ ÙÔ ÓÂÚfi ÛÙÂÚÂÔÔÈÂ›Ù·È ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·.ñ ¡· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈο fiÙÈ fiÛË ÒÚ· ÙÔ ÓÂÚfi ÛÙÂÚÂÔÔÈÂ›Ù·È Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÛÙ·ıÂÚ‹.ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ·fi ˘ÁÚ‹ Û ÛÙÂÚ‹ ÙËÓ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ‹ÍË.ñ ¡· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈο fiÙÈ Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ‹Í˘ ÂÓfi˜ ÛÒÌ·ÙÔ˜ Â›Ó·È ›ÛË Ì ÙË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· Ù‹Í˘ ÙÔ˘.

OOPP°°AANNAA KKAAII YY§§IIKKAA::

ÁÁÈÈ·· Îο¿ıı ÔÔÌÌ¿¿‰‰··ñ ıÂÚÌfiÌÂÙÚÔ ÔÈÓÔÓ‡̷ÙÔ˜ ñ ÓÂÚfi ñ ·ÁÔı‹ÎË ñ ÎÂÚ› ñ ·Á¿ÎÈ·ñ ÎÔÌÌ¿ÙÈ· ÎÂÚ› ¯ˆÚ›˜ Ê˘Ù›ÏÈ ñ ÌÈÛÎfiÙ· ñ ÔÙ‹ÚÈ ñ Ï·ÛÙÂÏ›ÓË ñ ÌÚ›ÎÈñ ÛÔÎÔÏ¿Ù· ÎÔ˘‚ÂÚÙÔ‡Ú· ñ È¿ÙÔ ñ ÎÔ˘Ù·Ï¿ÎÈ ñ ‚Ô‡Ù˘ÚÔ

2 ÔC2 ÔC2 ÔC2 ÔC2 ÔC2 ÔC2 ÔC

ŸÛË ÒÚ· ÏÈÒÓÂÈ Ô ¿ÁÔ˜ Ë ıÂÚÌÔÎÚ·-Û›· Â›Ó·È ÛÙ·ıÂÚ‹.

Page 67: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

ªÂ ÙÔ Â›Ú·Ì· ·˘Ùfi ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó fiÙÈ, fiÙ·ÓıÂÚÌ·›ÓÔ˘Ì ÙÔ ÓÂÚfi Ì ٷ ·Á¿ÎÈ·, Ô ¿ÁÔ˜ ÏÈÒÓÂÈ ÈÔÁÚ‹ÁÔÚ·, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· fï˜ fiÛË ÒÚ· ÏÈÒÓÂÈ Ô ¿ÁÔ˜ ›-Ó·È ÛÙ·ıÂÚ‹. ¢È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó Â›Û˘ fiÙÈ, ·ÊÔ‡ ÏÈÒÛÂÈ fiÏÔ˜ Ô¿ÁÔ˜, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÛÙ·‰È·Î¿ ·˘Í¿ÓÂÙ·È.

∂ÈÛËÌ·›ÓÔ˘Ì ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘ÓÌÈÎÚ‹ ÔÛfiÙËÙ· ÓÂÚÔ‡ Î·È Ó· ·Ó·Î·ÙÂ‡Ô˘Ó Î·Ï¿ ÚÈÓ ·fi οıÂ̤ÙÚËÛË, ȉȷ›ÙÂÚ· ‰Â ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ÚÒÙË Ì¤ÙÚËÛË. ∂ÈÛËÌ·›-ÓÔ˘Ì ›Û˘ fiÙÈ ÁÈ· ÙË Ì¤ÙÚËÛË ··ÈÙÂ›Ù·È ÚÔÛÔ¯‹. ¶Ú¤ÂÈÓ· ÊÚÔÓÙ›ÛÔ˘Ó ÒÛÙ ÙÔ ÌÈÎÚfi ‰Ô¯Â›Ô ÙÔ˘ ıÂÚÌÔ̤ÙÚÔ˘ Ó· ‚Ú›-ÛÎÂÙ·È Ì¤Û· ÛÙÔ ÓÂÚfi ·ÏÏ¿ Ó· ÌËÓ ·ÎÔ˘Ì¿ ÛÙ· ÙÔȯÒÌ·Ù·ÙÔ˘ ÌÚÈÎÈÔ‡. ∞ÊÔ‡ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÎÙÂϤÛÔ˘Ó ÙÔ Â›Ú·Ì·, ÛËÌÂÈ-ÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛ‹ ÙÔ˘˜, ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·˜ ÙÈ ·Ú·Ù‹ÚËÛ·ÓfiÛÔ ˘‹Ú¯Â ÛÙÔ ÌÚ›ÎÈ ¿ÁÔ˜ Î·È ÙÈ fiÙ·Ó fiÏÔ˜ Ô ¿ÁÔ˜ ¤ÏȈÛÂ.

∂∂ÍÍ··ÁÁˆÁÁ‹‹ ÛÛ˘ÌÌÂÂÚÚ¿¿ÛÛÌÌ··ÙÙÔÔ˜¶ÚÔηÏÔ‡ÌÂ Û˘˙‹ÙËÛË ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ‚ÔËıÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜Ó· ÁÂÓÈ·ÛÔ˘Ó ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ÛÙ· ÂÈÚ¿Ì·Ù· Ô˘ÚÔËÁ‹ıËÎ·Ó Î·È Ó· ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ó ÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ·. ∆Ô Û˘Ì¤-Ú·ÛÌ· Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏÔ, ÁÈ’ ·˘Ùfi ‰›ÓÔ˘Ì ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ‚Ô‹ıÂÈ·ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜. ∂ÈÛ¿ÁÔ˘ÌÂ Î·È ÂÍËÁԇ̠ÙÔÓ fiÚÔ «Ù‹ÍË». ªÂηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ‚ÔËı¿Ì ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ηٷÓÔ‹-ÛÔ˘Ó fiÙÈ Î·È ÛÙ· ‰‡Ô ÂÈÚ¿Ì·Ù· ¤ÚÚ ıÂÚÌfiÙËÙ· ·fi ÙÔ ıÂÚ-ÌfiÙÂÚÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÛÙÔ ÈÔ „˘¯Úfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ÔÙËÚÈÔ‡:- ¶fiÙ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ÙËÓ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· «ıÂÚÌfiÙËÙ·»;- ¶ÔÈ· Â›Ó·È Ë ÚÔ‹ ıÂÚÌfiÙËÙ·˜;- ¶Ô‡ ‹Ù·Ó ÛÙÔ ÚÒÙÔ Â›Ú·Ì· Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË,

ÛÙÔ ÔÙ‹ÚÈ Ì ÙÔ ÓÂÚfi Î·È Ù· ·Á¿ÎÈ· ‹ ÛÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ;- ¶ÔÈ· ‹Ù·Ó ÏÔÈfiÓ Ë ÚÔ‹ ıÂÚÌfiÙËÙ·˜;- ¶ÔÈ· ‹Ù·Ó Ë ÚÔ‹ ıÂÚÌfiÙËÙ·˜ ÛÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Â›Ú·Ì·, fiÙ·Ó

ÙÔÔıÂÙ‹Û·Ì ÙÔ ÌÚ›ÎÈ Ì ÙÔ ÓÂÚfi Î·È Ù· ·Á¿ÎÈ· ¿Óˆ·fi ÙÔ ·Ó·Ì̤ÓÔ ÎÂÚ›;

OÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ fiÙ·Ó ¤Ó· ÛÒÌ· ·ÔÚÚÔÊ¿ ıÂÚÌfi-ÙËÙ· Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ˘ ·˘Í¿ÓÂÙ·È. ™Ù· ÂÈÚ¿Ì·Ù· Ô˘ÚÔËÁ‹ıËÎ·Ó fï˜ ·Ú·Ù‹ÚËÛ·Ó fiÙÈ ·˘Ùfi ‰ÂÓ ÈÛ¯‡ÂÈ fiÙ·ÓÙÔ ÛÒÌ· ·ÏÏ¿˙ÂÈ Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË. ŸÛË ÒÚ· Ô ¿ÁÔ˜ ÏÈÒ-ÓÂÈ, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ̤ÓÂÈ ÛÙ·ıÂÚ‹. ŸÙ·Ó fiÏË Ë ÔÛfiÙËÙ·ÙÔ˘ ¿ÁÔ˘ ÏÈÒÛÂÈ Î·È ÂÊfiÛÔÓ ÙÔ ÓÂÚfi Û˘Ó¯›˙ÂÈ Ó· ·ÔÚÚÔ-Ê¿ ıÂÚÌfiÙËÙ·, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ˘ ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ·˘Í¿ÓÂÙ·È.

∏ ηٷÓfiËÛË ÙˆÓ ÂÓÂÚÁÂÈ·ÎÒÓ ÌÂÙ·‚ÔÏÒÓ Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ً͢ ÂÓfi˜ ˘ÏÈÎÔ‡ ‰ÂÓ Â›Ó·È Â‡ÎÔÏË. ∞Ó ÎÚ›ÓÔ˘Ì fiÙÈ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜‰ÂÓ Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ·ÊÔÌÔÈÒÛÔ˘Ó Ù· ·Ú·¿Óˆ, ‰ÂÓ ÂÌ‚·ı‡-ÓÔ˘ÌÂ Î·È ÂÚÈÔÚÈ˙fiÌ·ÛÙ ÛÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·-ÙÔ˜, fiÙÈ ‰ËÏ·‰‹ Ô ¿ÁÔ˜, fiÙ·Ó Ù‹ÎÂÙ·È, ·ÔÚÚÔÊ¿ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ηÈfiÙÈ fiÛË ÒÚ· ‰È·ÚΛ Ë Ù‹ÍË Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÛÙ·ıÂÚ‹.

™ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi ÔÏÔÎÏËÚÒÓÂÙ·È Ë ÚÒÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÒÚ· ÁÈ·ÙËÓ ÂÓfiÙËÙ· ·˘Ù‹. ∂ÊfiÛÔÓ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ „˘Á›Ô,‰›ÓÔ˘Ì Û οÔÈÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ·fi ¤Ó· ıÂÚÌfiÌÂÙÚÔ, ÁÈ· Ó·ÂÎÙÂϤÛÔ˘Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜ ÙÔ ÂfiÌÂÓÔ Â›Ú·Ì· Î·È Ó· ·Ó·-ʤÚÔ˘Ó ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË. OÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈ-ÛÙÚ¤ÊÔ˘Ó ÙËÓ ÂfiÌÂÓË Ì¤Ú· Ù· ıÂÚÌfiÌÂÙÚ·, Ù· ÔÔ›· ‰›-ÓÔ˘Ì Û ¿ÏÏÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜, ÒÛÙ ˆ˜ ÙÔ ÂfiÌÂÓÔ Ì¿ıËÌ· Ó·ÂÎÙÂϤÛÔ˘Ó ÙÔ Â›Ú·Ì· fiÛÔ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ Ì·-ıËÙ¤˜. ∂ÈÛËÌ·›ÓÔ˘Ì ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È È‰È-·›ÙÂÚ· ÚÔÛÂÎÙÈÎÔ› ηٿ ÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙˆÓ ıÂÚÌÔ̤ÙÚˆÓ.

¶¶ÚÚÔÔÛÛÔÔ¯‹‹:: ™Â η̛· ÂÚ›ÙˆÛË ‰Â ‰›ÓÔ˘Ì ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ıÂÚÌfiÌÂÙÚ· ˘‰Ú·ÚÁ‡ÚÔ˘. °È· ¯Ú‹ÛË ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ η-Ù¿ÏÏËÏ· Â›Ó·È ÌfiÓÔ Ù· ıÂÚÌfiÌÂÙÚ· ÔÈÓÔÓ‡̷ÙÔ˜.

211

™™ÂÂÏÏ.. 117755

2 ÔC2 ÔC2 ÔC2 ÔC6 ÔC8 ÔC14 ÔC

ŸÛË ÒÚ· ÏÈÒÓÂÈ Ô ¿ÁÔ˜ Ë ıÂÚÌÔÎÚ·-Û›· Â›Ó·È ÛÙ·ıÂÚ‹, ·ÚfiÙÈ ÙÔ ÓÂÚfi ÌÂÙÔÓ ¿ÁÔ ıÂÚÌ·›ÓÂÙ·È ·fi ÙÔ ÎÂÚ›. ŸÙ·ÓÏÈÒÛÂÈ fiÏÔ˜ Ô ¿ÁÔ˜, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›··Ú¯›˙ÂÈ Ó· ·˘Í¿ÓÂÙ·È.

ŸÙ·Ó ¤Ó· ÛÙÂÚÂfi ·›ÚÓÂÈ ıÂÚÌfiÙËÙ·, οÔÈ· ÛÙÈÁÌ‹ ·Ú¯›˙ÂÈ Ó··ÏÏ¿˙ÂÈ Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË. ŒÓ· ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ Á›ÓÂÙ·È ˘ÁÚfi. ∆ÔÊ·ÈÓfiÌÂÓÔ ·˘Ùfi ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È Ù‹ÍË. ŸÛÔ ‰È·ÚΛ Ë Ù‹ÍË, Ë ıÂÚÌÔ-ÎÚ·Û›· Â›Ó·È ÛÙ·ıÂÚ‹.

Page 68: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

212 ∂∂ÈÈÛÛ··ÁÁˆÁÁÈÈÎÎfifi ÂÂÚÚ¤¤ııÈÈÛÛÌÌ·· –– ¢¢ÈÈ··ÙÙ‡‡ˆÛÛËË ˘ÔÔıı¤¤ÛÛˆÓÓ∏ ‰Â‡ÙÂÚË ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÒÚ· ÍÂÎÈÓ¿ Ì ÙËÓ Â·Ó·ÊÔÚ¿ ÙˆÓ ‚·-ÛÈÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ù˘ ÒÚ·˜ Ô˘ ÚÔËÁ‹ıËÎÂ.

¶¶ÂÂÈÈÚÚ··ÌÌ··ÙÙÈÈÎ΋‹ ··ÓÓÙÙÈÈÌÌÂÂÙÙÒÒÈÈÛÛË˪ ÙÔ Â›Ú·Ì· ·˘Ùfi ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó fiÙÈ, fiÛË ÒÚ·ÙÔ ÓÂÚfi ÛÙÂÚÂÔÔÈ›ٷÈ, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÛÙ·ıÂÚ‹.∞Ó ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ˘¿Ú¯ÂÈ „˘Á›Ô, ÙÔ Â›Ú·Ì· ÌÔÚ› Ó· Á›ÓÂÈÌ ÙË ÌÔÚÊ‹ ›‰ÂÈ͢, ·ÏÏÈÒ˜ ˙ËÙ¿Ì ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜Ó· ÂÎÙÂϤÛÔ˘Ó ÙÔ Â›Ú·Ì· ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜ Û‡Ìʈӷ Ì fiÛ··Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓË ÛÂÏ›‰·.∂ÈÛËÌ·›ÓÔ˘Ì ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· ‚Á¿˙Ô˘Ó Î¿ıÂÊÔÚ¿ ÙËÓ ·ÁÔı‹ÎË ·fi ÙËÓ Î·Ù¿„˘ÍË, ÁÈ· Ó· ÌÂÙÚÔ‡Ó ÙËıÂÚÌÔÎÚ·Û›·. ∂ÍËÁԇ̠›Û˘ fiÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· ÎÏ›ÓÔ˘Ó ÙËÓ Î·-Ù¿„˘ÍË fiÛË ÒÚ· ÌÂÙÚÔ‡Ó Î·È fiÙÈ Î·Ù¿ ÙË Ì¤ÙÚËÛË Ú¤ÂÈ Ó·ÊÚÔÓÙ›ÛÔ˘Ó ÒÛÙ ÙÔ ÌÈÎÚfi ‰Ô¯Â›Ô ÙÔ˘ ıÂÚÌÔ̤ÙÚÔ˘ Ó· ‚Ú›-ÛÎÂÙ·È Ì¤Û· ÛÙÔ ÓÂÚfi. ∞Ó ÛÙÔ ¿Óˆ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ·ÁÔı‹Î˘ ¤¯ÂÈÛ¯ËÌ·ÙÈÛÙ› «ÎÚÔ‡ÛÙ·» ¿ÁÔ˘, ·ÓÔ›ÁÔ˘Ó Ì ¤Ó· ÈÚÔ‡ÓÈ ¤Ó· ÌÈ-ÎÚfi ¿ÓÔÈÁÌ·. ∞Ó ÚÈÓ ÂÚ¿ÛÔ˘Ó Ù· 30 ÏÂÙ¿ ¤¯ÂÈ ÛÙÂÚÂÔÔÈË-ı› fiÏÔ ÙÔ ÓÂÚfi ÛÙËÓ ·ÁÔı‹ÎË, ÛÙ·Ì·ÙÔ‡Ó Ó· ÌÂÙÚÔ‡Ó.

∂∂ÍÍ··ÁÁˆÁÁ‹‹ ÛÛ˘ÌÌÂÂÚÚ¿¿ÛÛÌÌ··ÙÙÔÔ˜¶ÚÔηÏÔ‡ÌÂ Û˘˙‹ÙËÛË ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ‚ÔËıÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó·‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ó ÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ·. ∆Ô Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏÔ, ÁÈ’·˘Ùfi ‰›ÓÔ˘Ì ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ‚Ô‹ıÂÈ· ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜. ∂ÈÛ¿ÁÔ˘Ì ηÈÂÍËÁԇ̠ÙÔÓ fiÚÔ «‹ÍË». ªÂ ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ‚ÔËı¿ÌÂÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ ÙÔ ÓÂÚfi ÛÙËÓ ·ÁÔı‹ÎË ¤¯ÂÈ ˘-„ËÏfiÙÂÚË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ·fi ÙÔÓ ·¤Ú· ÛÙËÓ Î·Ù¿„˘ÍË, ¿Ú· ·Ô-‚¿ÏÏÂÈ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÛÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. ¶·Ú¿ ÙËÓ ·Ô‚ÔÏ‹ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ËıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ‰ÂÓ ·ÏÏ¿˙ÂÈ fiÛÔ ‰È·ÚΛ Ë ‹ÍË.

¶¶ÂÂÈÈÚÚ··ÌÌ··ÙÙÈÈÎ΋‹ ··ÓÓÙÙÈÈÌÌÂÂÙÙÒÒÈÈÛÛË˪ ÙÔ Â›Ú·Ì· ·˘Ùfi ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂȂ‚·ÈÒÓÔ˘Ó, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ-ÒÓÙ·˜ ˘ÏÈο ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ¯Ú‹Û˘, Ù· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· Ô˘‰È·Ù‡ˆÛ·Ó. OÈ Ì·ıËÙ¤˜ οı ÔÌ¿‰·˜ ÂÈϤÁÔ˘Ó ·Ó ı· ¯ÚË-ÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÛÔÎÔÏ¿Ù·, ÎÂÚ› ‹ ‚Ô‡Ù˘ÚÔ Î·È ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘ÓÙÔ Â›Ú·Ì· Ô˘ ı· ÂÎÙÂϤÛÔ˘Ó. ªÂÙ¿ ÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛË ÙÔ˘ ÂÈÚ¿Ì·ÙÔ˜ ÂÈÛÙÚ¤ÊÔ˘Ó Ù· fiÚÁ·Ó·Î·È Ù· ˘ÏÈο ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜ Î·È ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛ‹ÙÔ˘˜. ∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ·Ê‹ÛÔ˘Ì ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ÂÚÁ·-ÛÙÔ‡Ó ·˘ÙfiÓÔÌ·. ¶·ÚÂÌ‚·›ÓÔ˘Ì ÌfiÓÔ ‚ÔËıËÙÈο, ÂÊfiÛÔÓοÔÈÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÙË ‚Ô‹ıÂÈ¿ Ì·˜.°È· ÙË ı¤ÚÌ·ÓÛË Ù˘ ÛÔÎÔÏ¿Ù·˜ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ì ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜Ó· Îfi„Ô˘Ó ÙËÓ ÎÔ˘‚ÂÚÙÔ‡Ú· Û ÌÈÎÚ¿ ÎÔÌÌ·Ù¿ÎÈ· Î·È Ó· ¯ÚË-ÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ÌÚ›ÎÈ. ∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ı¤ÚÌ·ÓÛ˘ ÂÈ-ÛËÌ·›ÓÔ˘Ì ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó·Î·ÙÂ‡Ô˘Ó Û˘ÓÂ-¯Ò˜ ÙË ÛÔÎÔÏ¿Ù·, ÁÈ· Ó· ÌËÓ ÎÔÏÏ‹ÛÂÈ ÛÙÔÓ ˘ı̤ӷ ÙÔ˘ÌÚÈÎÈÔ‡. ∞ÊÔ‡ ÏÈÒÛÂÈ Ë ÛÔÎÔÏ¿Ù·, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙË Ú›ÍÔ˘ÓÚÔÛÂÎÙÈο ÛÙ· ÌÈÛÎfiÙ·. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹ ÌÔÚÔ‡Ó ÔÈÌ·ıËÙ¤˜ Ó·… Á¢ÙÔ‡Ó ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙÔ˘ ÂÈÚ¿Ì·Ùfi˜ ÙÔ˘˜. ∞Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈϤÍÔ˘Ó ÙÔ ‚Ô‡Ù˘ÚÔ ‹ ÙÔ ÎÂÚ› ÁÈ· ÙÔ Â›Ú·-Ì· Ô˘ ı· ÂÎÙÂϤÛÔ˘Ó, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙËı¤ÚÌ·ÓÛ‹ ÙÔ˘ ÙÔ ÎÔ˘Ù¿ÏÈ ‹ ÙÔ ÌÚ›ÎÈ.

∑ËÙ¿Ì ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó Ù· ÛÙÔȯ›· ÛÙÔÓ ›-ӷη Î·È ÂÈÛËÌ·›ÓÔ˘Ì fiÙÈ ÛÙȘ ηı·Ú¤˜ Ô˘Û›Â˜ Ë ıÂÚÌÔ-ÎÚ·Û›· Ù‹Í˘ Â›Ó·È ›ÛË Ì ÙË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ‹Í˘. ∂ÍËÁÔ‡ÌÂ›Û˘ fiÙÈ Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ·˘Ù‹ Â›Ó·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ Î·È ¯·Ú·-ÎÙËÚÈÛÙÈ΋ ÁÈ· οı ηı·Ú‹ Ô˘Û›·.

™™ÂÂÏÏ.. 117766

™™ÂÂÏÏ.. 117777

6 ÔC2 ÔC2 ÔC2 ÔC2 ÔC2 ÔC

ŸÛË ÒÚ· ÙÔ ÓÂÚfi Á›ÓÂÙ·È ÛÈÁ¿ – ÛÈÁ¿¿ÁÔ˜, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÛÙ·-ıÂÚ‹.

ŸÙ·Ó ¤Ó· ˘ÁÚfi ‰›ÓÂÈ ıÂÚÌfiÙËÙ·, οÔÈ· ÛÙÈÁÌ‹ ¤Ó· ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘·ÏÏ¿˙ÂÈ Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË Î·È Á›ÓÂÙ·È ÛÙÂÚÂfi. ∆Ô Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ·˘Ùfi ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ‹ÍË. ŸÛÔ ‰È·ÚΛ Ë ‹ÍË, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ›ӷÈÛÙ·ıÂÚ‹.

OÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÔ Â›Ú·Ì· Ô˘ ı· ÂÈϤÍÔ˘Ó Ó· ÂÎÙÂϤÛÔ˘Ó.

∏ ÛÔÎÔÏ¿Ù· (ÙÔ ÎÂÚ›, ÙÔ ‚Ô‡Ù˘ÚÔ) ÏÈÒÓÂÈ fiÙ·Ó ıÂÚÌ·›ÓÂÙ·È Î·È ‹˙ÂÈ ¿ÏÈ ·Êԇ̛ÓÂÈ ÁÈ· Ï›ÁÔ Û ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜.

Page 69: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

∂∂Ì̤¤‰‰ˆÛÛËË –– °°ÂÂÓÓ››Î΢ÛÛËË™ÙËÓ ·ÚÈÛÙÂÚ‹ ÛÙ‹ÏË ÙÔ˘ ›Ó·Î· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÌÂÙ·ÙÚÔ¤˜Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ. OÈ Ì·ıËÙ¤˜Î·ÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÛÙȘ Ôԛ˜ ÂÚÈ-ÁÚ¿ÊÂÙ·È Ë Ù‹ÍË ÂÓfi˜ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ·fi ÂΛӘ ÛÙȘ Ôԛ˜ Â-ÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È Ë ‹ÍË ÂÓfi˜ ÛÒÌ·ÙÔ˜.

™ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ·˘Ù‹ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ÛËÌÂÈÒÛÔ˘ÓÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÙË Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË Ù˘ ÛÔÎÔÏ¿Ù·˜ Î·È ÙË Ê˘-ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË Ù˘ ÏȈ̤Ó˘ ÛÔÎÔÏ¿Ù·˜. ∫·ÏÔ‡ÓÙ·È Â›Û˘ӷ ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Ó ÛÙ· ‚¤ÏË ÙȘ ÔÓÔ̷ۛ˜ ÁÈ· ÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜ ÙË˜Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ·fi ÛÙÂÚ‹ Û ˘ÁÚ‹ Î·È ·fi ˘ÁÚ‹ ÛÂÛÙÂÚ‹.

∏ ÂÚÁ·Û›· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Ù˘ Ù‹Í˘ Î·È Ù˘ ‹-͢ ÙˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹. OÈ Ì·ıËÙ¤˜ ηÏÔ‡-ÓÙ·È Ó· ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ÔÓÔÌ·Û›· Ù˘ ÌÂÙ·ÙÚÔ‹˜ Ù˘ Ê˘-ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ÙÔ˘ ÎÂÚÈÔ‡ fiÙ·Ó ÙÔ ·Ó¿‚Ô˘ÌÂ Î·È ÙËÓ Ô-ÓÔÌ·Û›· Ù˘ ÌÂÙ·ÙÚÔ‹˜ Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ ÙÔ˘ ηٿÛÙ·Û˘ fiÙ·ÓÙÔ Û‚‹ÓÔ˘ÌÂ.

ªË ‰È‰·ÎÙ¤Ô ¤ÓıÂÙÔ Ì ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙË ¯‡Ù¢ÛË, ̤ıÔ-‰Ô Ì ÙËÓ ÔÔ›· ‰›ÓÂÙ·È Û ̤ٷÏÏ·, Û ÎÚ¿Ì·Ù·, Û Á˘·ÏÈ¿Î·È Û ÔÏÏ¿ Ï·ÛÙÈο Ë ÂÈı˘ÌËÙ‹ ÌÔÚÊ‹. ªÂ ÙË ¯‡Ù¢ÛËÌÔÚԇ̠ӷ ‰ÒÛÔ˘Ì ÛÙ· ˘ÏÈο ·˘Ù¿ ÔχÏÔη Û¯‹Ì·-Ù·, Ô˘ ‰Â ı· ‹Ù·Ó ‰˘Ó·Ùfi Ó· ÂÈÙ¢¯ıÔ‡Ó Ì ¿ÏÏË ÂÂ-ÍÂÚÁ·Û›· ÌÔÚÊÔÔ›ËÛ˘. ∫·Ù¿ ÙË ¯‡Ù¢ÛË Ù· ˘ÏÈο ıÂÚÌ·›-ÓÔÓÙ·È Î·È Ù‹ÎÔÓÙ·È. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ ˘ÁÚfi ̤ٷÏÏÔ, ÎÚ¿Ì·,Á˘·Ï› ‹ Ï·ÛÙÈÎfi ·‰ÂÈ¿˙ÂÙ·È Û ˘Ú›Ì·¯· ηÏԇȷ, fiÔ˘ÛÈÁ¿ – ÛÈÁ¿ ÛÙÂÚÂÔÔÈ›ٷÈ.

∏ ̤ıÔ‰Ô˜ ÂӉ›ÎÓ˘Ù·È È‰È·›ÙÂÚ· ÁÈ· ÙË Ì·˙È΋ ·Ú·ÁˆÁ‹ ·-ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÌÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Û¯‹Ì·, ηıÒ˜ ÛÙËÓ ÂÚ›Ùˆ-ÛË ·˘Ù‹ ·ÔÛ‚¤ÓÂÙ·È Â˘ÎÔÏfiÙÂÚ· ÙÔ ÎfiÛÙÔ˜ ηٷÛ΢‹˜ÙÔ˘ ηÏÔ˘ÈÔ‡.

213

™™ÂÂÏÏ.. 117788

™™ÂÂÏÏ.. 117799

ÛÙÂÚ‹ ˘ÁÚ‹

‹ÍË

Ù‹ÍË

ŸÙ·Ó ·Ó¿‚Ô˘Ì ÙÔ ÎÂÚ›, ·˘Ùfi ·Ú¯›˙ÂÈÓ· ÏÈÒÓÂÈ. ∆Ô Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ·˘Ùfi ÔÓÔÌ¿-˙ÂÙ·È Ù‹ÍË. ŸÙ·Ó ÙÔ Û‚‹ÓÔ˘ÌÂ, ÌÂÙ¿·fi Ï›ÁÔ Á›ÓÂÙ·È ¿ÏÈ ÛÙÂÚÂfi. ∆Ô Ê·È-ÓfiÌÂÓÔ ·˘Ùfi ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ‹ÍË.

Page 70: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

214

∂∂ÈÈÛÛ··ÁÁˆÁÁÈÈÎÎfifi ÂÂÚÚ¤¤ııÈÈÛÛÌÌ·· –– ¢¢ÈÈ··ÙÙ‡‡ˆÛÛËË ˘ÔÔıı¤¤ÛÛˆÓÓ∑ËÙ¿Ì ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ηÈı¤ÙÔ˘Ì ÙËÓ ÂÚÒÙËÛË:- ¶fiÙ ÛÙÂÁÓÒÓÔ˘Ó Ù· Ì·ÏÏÈ¿ ÈÔ ÁÚ‹ÁÔÚ· ÌÂÙ¿ ÙÔ ÏÔ‡ÛÈÌÔ,

·Ó ·Ï¿ Ù· ÛÎÔ˘›ÛÔ˘Ì Ì ÙËÓ ÂÙÛ¤Ù· ‹ ·Ó Ù· ÛÙÂÁÓÒ-ÛÔ˘Ì Ì ÙÔ ÈÛÙÔÏ¿ÎÈ;

™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ‰È·‚¿˙Ô˘Ì ÙÔ ÂÈÛ·ÁˆÁÈÎfi ÂÚÒÙËÌ· ÚÔηÏÒ-ÓÙ·˜ ÙË ‰È·Ù‡ˆÛË ˘Ôı¤ÛˆÓ, ÙȘ Ôԛ˜ ¯ˆÚ›˜ Ó· ÙȘ Û¯Ô-ÏÈ¿ÛÔ˘Ì ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ì ÛÙÔÓ ›Ó·Î·.

¶¶ÂÂÈÈÚÚ··ÌÌ··ÙÙÈÈÎ΋‹ ··ÓÓÙÙÈÈÌÌÂÂÙÙÒÒÈÈÛÛË˪ ÙÔ Â›Ú·Ì· ·˘Ùfi ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó fiÙÈ ÙÔ ÔÈÓfi-ÓÂ˘Ì· ÂÍ·ÙÌ›˙ÂÙ·È, fiÙÈ ‰ËÏ·‰‹ ·ÏÏ¿˙ÂÈ ÛÙ·‰È·Î¿ Ê˘ÛÈ΋ηٿÛÙ·ÛË Î·È ·fi ˘ÁÚfi Á›ÓÂÙ·È ·¤ÚÈÔ. ŸÛÔ ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ fiÁÎÔ¤¯ÂÈ Ë ÛÙ·ÁfiÓ·, ÙfiÛÔ ÈÔ ÁÚ‹ÁÔÚ· ÂÍ·ÙÌ›˙ÂÙ·È ÙÔ ÔÈÓfiÓ¢-Ì·. ∂›Ó·È ÏÔÈfiÓ ÚÔÙÈÌfiÙÂÚÔ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıË-Ù¤˜ ÛÙ·ÁÔÓfiÌÂÙÚÔ, ÙÔ ÔÔ›Ô ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔÌËı¢ÙÔ‡Ó ·fiÙÔ Ê·Ú̷ΛÔ, ηıÒ˜ Ô fiÁÎÔ˜ Ù˘ ÛÙ·ÁfiÓ·˜ ÙÔ˘ ÛÙ·ÁÔÓÔ̤-ÙÚÔ˘ Â›Ó·È Ôχ ÌÈÎÚfi˜ (~ 0,05 ml). ∞Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘ÓÚÔÌËı¢Ù› ÛÙ·ÁÔÓfiÌÂÙÚÔ, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó¤Ó· ηϷ̿ÎÈ ÎÏ›ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ¤Ó· ÙÔ˘ ¿ÎÚÔ. O fiÁÎÔ˜ fï˜ Ù˘ÛÙ·ÁfiÓ·˜ Û ·˘Ù‹Ó ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Â›Ó·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˜.

∂∂ÍÍ··ÁÁˆÁÁ‹‹ ÛÛ˘ÌÌÂÂÚÚ¿¿ÛÛÌÌ··ÙÙÔÔ˜¶ÚÔηÏÔ‡ÌÂ Û˘˙‹ÙËÛË ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ‚ÔËıÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Ì·ıË-Ù¤˜ Ó· ÁÂÓÈ·ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛ‹ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ‰È·Ù˘Ò-ÛÔ˘Ó ÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙȘ ‚ÔËıËÙÈΤ˜ Ϥ-ÍÂȘ Ô˘ ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ. ∂ÍËÁԇ̠ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈÙÔ ÔÈÓfiÓÂ˘Ì· ‰ÂÓ «ÂÍ·Ê·Ó›ÛÙËλ ·ÏÏ¿ ÌÂÙ·ÙÚ¿ËΠÛÙ·-‰È·Î¿ Û ·¤ÚÈÔ, ÙÔ ÔÔ›Ô ‰ÂÓ ÌÔÚԇ̠ӷ ‰Ô‡ÌÂ. ∂ÍËÁÔ‡ÌÂ›Û˘ fiÙÈ Ë ·ÏÏ·Á‹ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ Á›ÓÂÙ·È ÌfiÓÔ ÛÙËÓÂχıÂÚË ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡. ∂ÈÛ¿ÁÔ˘Ì ÙÔÓ fiÚÔ «ÂÍ¿ÙÌÈ-ÛË» Î·È ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ì fiÙÈ Î·Ù¿ ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·-Û˘ ·fi ˘ÁÚ‹ Û ·¤ÚÈ· ÙÔ ˘ÁÚfi ·ÔÚÚÔÊ¿ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·.

™™ÂÂÏÏ.. 118800

∂¡O∆∏∆∞ 3: ∂•∞∆ªπ™∏ ∫∞π À°ƒO¶Oπ∏™∏

¢¢IIAAPPKKEEIIAA::

2 ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜ ÛÂ Û˘Ó¯fiÌÂÓÔ ‰›ˆÚÔ

§§EE••II§§OO°°IIOO::

Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË, ˘ÁÚfi, ·¤ÚÈÔ, ıÂÚÌfiÙËÙ·, ÂÍ¿ÙÌÈÛË, ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·, ÂÈÊ¿ÓÂÈ·, Û˘Ì‡ÎÓˆÛË (˘ÁÚÔÔ›ËÛË)

¢¢II¢¢AAKKTTIIKKOOII ™™TTOOXXOOII::

ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ÂÍ¿ÙÌÈÛË ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ÌÈ·˜ ÔÛfiÙËÙ·˜ ˘ÁÚÔ‡ ·fi ÙËÓÂχıÂÚË ÂÈÊ¿ÓÂÈ¿ ÙÔ˘ ·fi ˘ÁÚ‹ Û ·¤ÚÈ·.

ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÍ¿ÙÌÈÛË ÙÔ ˘ÁÚfi ·ÔÚÚÔÊ¿ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·.ñ ¡· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈο fiÙÈ Ë ÔÛfiÙËÙ· ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ Ô˘ ÂÍ·ÙÌ›˙ÂÙ·È ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·, Ù· Ú‡̷ٷ

·¤Ú·, ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜ ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡, ηıÒ˜ Î·È ·fi ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡.ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ·fi ·¤ÚÈ· Û ˘ÁÚ‹ ÙËÓ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘ÌÂ Û˘Ì‡ÎÓˆÛË ‹ ˘ÁÚÔÔ›ËÛË.ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ Î·Ù¿ ÙËÓ ˘ÁÚÔÔ›ËÛË ÙÔ ·¤ÚÈÔ ·Ô‚¿ÏÏÂÈ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·.

OOPP°°AANNAA KKAAII YY§§IIKKAA::

ÁÁÈÈ·· Îο¿ıı ÔÔÌÌ¿¿‰‰··ñ ÛÙ·ÁÔÓfiÌÂÙÚÔ (ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈο, ηϷ̿ÎÈ) ñ ·ÓÂÌÈÛÙ‹Ú·˜ (ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈο, ÈÛÙÔÏ¿ÎÈ ÁÈ· Ù· Ì·ÏÏÈ¿)ñ ÔÈÓfiÓÂ˘Ì· ñ ÔÙ‹ÚÈñ ÓÂÚfi ñ ·Á¿ÎÈ·ñ Ï¿Ì· ÁÚ·Ê›Ԣ ñ ¯·ÚÙfiÓÈ

∏ ÛÙ·ÁfiÓ· ·fi ÔÈÓfiÓÂ˘Ì· Á›ÓÂÙ·È fiÏÔ Î·È ÈÔ ÌÈÎÚ‹ Î·È ÙÂÏÈο «ÂÍ·Ê·Ó›˙ÂÙ·È».

ŸÙ·Ó ¤Ó· ˘ÁÚfi ·›ÚÓÂÈ ıÂÚÌfiÙËÙ·, ¤Ó· ̤ÚÔ˜ ·fi ÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ¿ÙÔ˘ ·ÏÏ¿˙ÂÈ Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË Î·È Á›ÓÂÙ·È ·¤ÚÈÔ. ∆Ô Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ·˘Ùfi ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ÂÍ¿ÙÌÈÛË.

Page 71: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

¶¶ÂÂÈÈÚÚ··ÌÌ··ÙÙÈÈÎ΋‹ ··ÓÓÙÙÈÈÌÌÂÂÙÙÒÒÈÈÛÛË˪ ÙÔ Â›Ú·Ì· ·˘Ùfi ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó fiÙÈ Ë ÔÛfiÙËÙ·ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ Ô˘ ÂÍ·ÙÌ›˙ÂÙ·È Û ¤Ó· ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· ÂÍ·ÚÙ¿-Ù·È ·fi ÙË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·. OÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ú›¯ÓÔ˘Ó ÛÙȘ ‰‡Ô ¿ÎÚ˜ÙÔ˘ ıÚ·Ó›Ô˘ ÙÔ˘˜ ·fi Ì›· ÛÙ·ÁfiÓ· ÔÈÓfiÓÂ˘Ì· Î·È ÙÔÔıÂ-ÙÔ‡Ó ¿Óˆ ·fi ÙË Ì›· ÛÙ·ÁfiÓ· ÌÈ· ·Ó·Ì̤ÓË Ï¿Ì·. ∂›Ó·ÈÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÔÈ ÛÙ·ÁfiÓ˜ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÂÚ›Ô˘ ÙÔÓ ›‰ÈÔ fiÁÎÔ. ∫·È Â-‰Ò ÏÔÈfiÓ ÂӉ›ÎÓ˘Ù·È Ë ¯Ú‹ÛË ÛÙ·ÁÔÓÔ̤ÙÚÔ˘, ηıÒ˜ ›ӷÈ¢ÎÔÏfiÙÂÚÔ Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÔ˘Ì Ì ÙÔ ÛÙ·ÁÔÓfiÌÂÙÚÔ ·Ú¿ ÌÂÙÔ Î·Ï·Ì¿ÎÈ fiÙÈ ÔÈ ÛÙ·ÁfiÓ˜ ı· ¤¯Ô˘Ó ÙÔÓ ›‰ÈÔ fiÁÎÔ.∑ËÙ¿Ì ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘˜ÎÔÓÙ¿ ÛÙË ÛÙ·ÁfiÓ· Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Î¿Ùˆ ·fi ÙË Ï¿Ì· ηÈı¤ÙÔ˘Ì ÙËÓ ÂÚÒÙËÛË:- ¶ÔÈÔÓ ·fi ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂÍ¿ÙÌÈÛË

ÌÂÏÂÙ¿Ì Ì ·˘Ùfi ÙÔ Â›Ú·Ì·;

ªÂ ÙÔ Â›Ú·Ì· ·˘Ùfi ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó fiÙÈ Ë ÔÛfiÙËÙ·ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ Ô˘ ÂÍ·ÙÌ›˙ÂÙ·È Û ¤Ó· ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· ÂÍ·ÚÙ¿-Ù·È ·fi ÙËÓ Ù·¯‡ÙËÙ· ÙÔ˘ ·Ó¤ÌÔ˘. OÈ Ô‰ËÁ›Â˜ Â›Ó·È Û·Ê›˜, ‰Âӷӷ̤ÓÂÙ·È ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó ‰˘ÛÎÔϛ˜ ÛÙËÓ Â-ÎÙ¤ÏÂÛË ÙÔ˘ ÂÈÚ¿Ì·ÙÔ˜. ∫·È Û ·˘Ùfi ÙÔ Â›Ú·Ì· Ú¤ÂÈ Ó·ÊÚÔÓÙ›ÛÔ˘Ì ÔÈ ÛÙ·ÁfiÓ˜ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÂÚ›Ô˘ ÙÔÓ ›‰ÈÔ fiÁÎÔ. ∞ÓÙ› ÁÈ· ·ÓÂÌÈÛÙ‹Ú· ÌÔÚԇ̠ӷ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ì ÈÛÙÔ-Ï¿ÎÈ ÁÈ· Ù· Ì·ÏÏÈ¿, Ú¤ÂÈ fï˜ Û ·˘Ù‹Ó ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛËÓ· ÊÚÔÓÙ›ÛÔ˘Ì ÒÛÙ ÙÔ ÈÛÙÔÏ¿ÎÈ Ó· «‚Á¿˙ÂÈ» ÎÚ‡Ô ·¤Ú·,ηıÒ˜ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ÂÚ›ÙˆÛË ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÌÔÚ› Ó· ˘-Ôı¤ÛÔ˘Ó fiÙÈ Ë ÛÙ·ÁfiÓ· ÂÍ·ÙÌ›˙ÂÙ·È ÁÚËÁÔÚfiÙÂÚ· ÏfiÁˆÙ˘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋˜ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·˜.∞ÊÔ‡ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛ‹ ÙÔ˘˜, ı¤-ÙÔ˘Ì ¿ÏÈ ÙËÓ ÂÚÒÙËÛË:- ¶ÔÈÔÓ ·fi ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂÍ¿ÙÌÈÛË

ÌÂÏÂÙ¿Ì Ì ·˘Ùfi ÙÔ Â›Ú·Ì·;

ªÂ ÙÔ Â›Ú·Ì· ·˘Ùfi ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó fiÙÈ Ë ÔÛfiÙË-Ù· ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ Ô˘ ÂÍ·ÙÌ›˙ÂÙ·È Û ¤Ó· ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· Â-Í·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ÂχıÂÚ˘ ÂÈÊ¿ÓÂÈ¿˜ ÙÔ˘. OÈÌ·ıËÙ¤˜ Ú›¯ÓÔ˘Ó ÛÙȘ ‰‡Ô ¿ÎÚ˜ ÙÔ˘ ıÚ·Ó›Ô˘ ÙÔ˘˜ ·fi Ì›·ÛÙ·ÁfiÓ·, ÊÚÔÓÙ›˙ÔÓÙ·˜ ÔÈ ÛÙ·ÁfiÓ˜ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÂÚ›Ô˘ ÙÔÓ ›-‰ÈÔ fiÁÎÔ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ì ÙËÓ ¿ÎÚË ÙÔ˘ ÛÙ·ÁÔÓÔ̤ÙÚÔ˘ «·-ÏÒÓÔ˘Ó» ÙË Ì›· ÛÙ·ÁfiÓ· ¤ÙÛÈ, ÒÛÙÂ Ë ÂχıÂÚË ÂÈÊ¿ÓÂÈ¿Ù˘ Ó· Â›Ó·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·fi ·˘Ù‹ Ù˘ ¿ÏÏ˘ ÛÙ·ÁfiÓ·˜. ∞ÊÔ‡ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛ‹ ÙÔ˘˜, ı¤-ÙÔ˘Ì ¿ÏÈ ÙËÓ ÂÚÒÙËÛË:- ¶ÔÈÔÓ ·fi ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂÍ¿ÙÌÈÛË

ÌÂÏÂÙ¿Ì Ì ·˘Ùfi ÙÔ Â›Ú·Ì·;

ªÂ ÙÔ Â›Ú·Ì· ·˘Ùfi ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó fiÙÈ Ë ÔÛfiÙË-Ù· ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ Ô˘ ÂÍ·ÙÌ›˙ÂÙ·È Û ¤Ó· ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· Â-Í·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡.∞ÊÔ‡ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛ‹ ÙÔ˘˜, ˙ËÙ¿-Ì ӷ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó Î·È Â‰Ò ÔÈÔÓ ·Ú¿ÁÔÓÙ· ÂÍÂÙ¿˙Ô˘ÌÂ.

∂∂ÍÍ··ÁÁˆÁÁ‹‹ ÛÛ˘ÌÌÂÂÚÚ¿¿ÛÛÌÌ··ÙÙÔÔ˜¶ÚÔηÏÔ‡ÌÂ Û˘˙‹ÙËÛË ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ̤۷ ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ÔÈÌ·ıËÙ¤˜ ÁÂÓÈÎÂ‡Ô˘Ó ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ÛÙ· ÂÈÚ¿Ì·Ù·Ô˘ ÚÔËÁ‹ıËÎ·Ó Î·È ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· ¯ÚËÛÈ-ÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙȘ ‚ÔËıËÙÈΤ˜ ϤÍÂȘ Ô˘ ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ.

215

™™ÂÂÏÏ.. 118811

™™ÂÂÏÏ.. 118822

∏ ÛÙ·ÁfiÓ· ¿Óˆ ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ›¯· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÂÈ ÙË Ï¿Ì· ÂÍ·ÙÌ›ÛÙËΠÈÔÁÚ‹ÁÔÚ· ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÛÙ·ÁfiÓ·.

¶ÈÔ ÁÚ‹ÁÔÚ· ÂÍ·ÙÌ›ÛÙËÎÂ Ë ÛÙ·ÁfiÓ· ÚÔ˜ ÙËÓ ÔÔ›· Ê˘ÛÔ‡ÛÂ Ô ·ÓÂÌÈÛÙ‹Ú·˜.

∏ ÛÙ·ÁfiÓ· ÔÈÓÔÓ‡̷ÙÔ˜ ÂÍ·ÙÌ›ÛÙËΠÈÔ ÁÚ‹ÁÔÚ· ·ã fi,ÙÈ Ë ÛÙ·ÁfiÓ· ÓÂÚÔ‡.

∏ ÔÛfiÙËÙ· ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ Ô˘ ÂÍ·ÙÌ›˙ÂÙ·È ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙË ıÂÚ-ÌÔÎÚ·Û›·, ÙÔÓ ¿ÓÂÌÔ Î·È ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜ ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡.¢È·ÊÔÚÂÙÈο ˘ÁÚ¿ ÂÍ·ÙÌ›˙ÔÓÙ·È Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ‚·ıÌfi ÛÙȘ ›‰ÈÂ˜Û˘Óı‹Î˜.

∏ ÛÙ·ÁfiÓ· Ì ÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÂÍ·ÙÌ›ÛÙËΠÈÔ ÁÚ‹ÁÔÚ·.

Page 72: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

216 ¶¶ÂÂÈÈÚÚ··ÌÌ··ÙÙÈÈÎ΋‹ ··ÓÓÙÙÈÈÌÌÂÂÙÙÒÒÈÈÛÛË˪ ÙÔ Â›Ú·Ì· ·˘Ùfi ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó fiÙÈ ¤Ó· ·¤ÚÈÔfiÙ·Ó „‡¯ÂÙ·È, fiÙ·Ó ‰ËÏ·‰‹ ·Ô‚¿ÏÏÂÈ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·, ¤Ó· ̤ÚÔ˜ÙÔ˘ Á›ÓÂÙ·È ˘ÁÚfi. OÈ Ì·ıËÙ¤˜ ¤¯Ô˘Ó ÂÎÙÂϤÛÂÈ ÙÔ Â›Ú·Ì··˘Ùfi Î·È ÛÙËÓ ∂’ ¢ËÌÔÙÈÎÔ‡, ÛÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ «∞¤Ú·˜», ÁÈ· Ó·‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ‡·ÚÍË ˘‰Ú·ÙÌÒÓ, ÓÂÚÔ‡ Û ·¤ÚÈ· Ê˘ÛÈ-΋ ηٿÛÙ·ÛË, ÛÙÔÓ ·¤Ú·. ªÂ ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ‚ÔË-ı¿Ì ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ı˘ÌËıÔ‡Ó Î·È Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó Ù· Û˘-ÛÙ·ÙÈο ÙÔ˘ ·¤Ú·. µÔËı¿Ì ›Û˘ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ı˘ÌË-ıÔ‡Ó fiÙÈ ÙÔÔıÂÙԇ̠ÙÔ ¯·ÚÙfiÓÈ ¿Óˆ ·fi ÙÔ ÔÙ‹ÚÈ, ÁÈ·Ó· ·ÔÎÏ›ÛÔ˘Ì ÙÔ ÂӉ¯fiÌÂÓÔ ÙÔ ÓÂÚfi ÛÙ· Â͈ÙÂÚÈο ÙÔÈ-¯ÒÌ·Ù· ÙÔ˘ ÔÙËÚÈÔ‡ Ó· ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ÔÙËÚÈÔ‡.

∂∂ÍÍ··ÁÁˆÁÁ‹‹ ÛÛ˘ÌÌÂÂÚÚ¿¿ÛÛÌÌ··ÙÙÔÔ˜¶ÚÔηÏÔ‡ÌÂ Û˘˙‹ÙËÛË ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ̤۷ ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ÔÈÌ·ıËÙ¤˜ ÁÂÓÈÎÂ‡Ô˘Ó ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÚÔËÁÔ‡ÌÂ-ÓÔ Â›Ú·Ì· Î·È ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ·. ∂ÈÛ¿ÁÔ˘ÌÂÙÔÓ fiÚÔ «Û˘Ì‡ÎÓˆÛË» Î·È ÙÔÓ ÂÍËÁԇ̠ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜.ªÂ ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ‚ÔËı¿Ì ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ηٷ-ÓÔ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ Î·Ù¿ ÙË Û˘Ì‡ÎÓˆÛË ÙÔ ·¤ÚÈÔ ·Ô‚¿ÏÏÂÈ ÂÓ¤Ú-ÁÂÈ·:- Œ¯ÂÈ Ë ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÙÔ˘ ÔÙËÚÈÔ‡ ˘„ËÏfiÙÂÚË ‹ ¯·ÌËÏfiÙÂÚË

ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ·fi ÙÔÓ ·¤Ú· Á‡Úˆ Ù˘;- ¶ÚÔ˜ Ù· Ô‡ Ú¤ÂÈ Ë ıÂÚÌfiÙËÙ·;- ŸÙ·Ó ÔÈ ˘‰Ú·ÙÌÔ› ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ·ʋ Ì ÌÈ· ÎÚ‡· ÂÈÊ¿-

ÓÂÈ·, ·ÔÚÚÔÊÔ‡Ó ‹ ·Ô‚¿ÏÏÔ˘Ó ıÂÚÌfiÙËÙ·;

∂∂Ì̤¤‰‰ˆÛÛËË –– °°ÂÂÓÓ››Î΢ÛÛËË∏ ÚÒÙË ÂÚÁ·Û›· ·ÔÙÂÏ› ·ӿÏË„Ë ÙÔ˘ ÂÈÛ·ÁˆÁÈÎÔ‡ Â-ÚÂı›ÛÌ·ÙÔ˜, Ú¤ÂÈ Û˘ÓÂÒ˜ Ó· Û˘˙ËÙËı› ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô.OÈ ˘Ôı¤ÛÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·Ù˘ÒÛÂÈ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Â›Ó·È ÛËÌÂÈ-ˆÌ¤Ó˜ ÛÙÔÓ ›Ó·Î·. ¶ÚÔηÏÔ‡ÌÂ Û˘˙‹ÙËÛË ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ̤-Û· ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó, Û˘ÌÏËÚÒÓÔ˘Ó,·ӷ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó Î·È ‰ÈÔÚıÒÓÔ˘Ó ÙȘ ˘Ôı¤ÛÂȘ Ô˘ ¤-¯Ô˘Ó ‰È·Ù˘ÒÛÂÈ ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ˘˜·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙÔÓ Ú˘ıÌfi Ù˘ ÂÍ¿ÙÌÈÛ˘.

∏ ÂÚÁ·Û›· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹. OÈ Ì·ıËÙ¤˜ η-ÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ·ӷϿ‚Ô˘Ó ‰‡Ô ·fi ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ Â-ËÚ¿˙Ô˘Ó ÙÔÓ Ú˘ıÌfi Ù˘ ÂÍ¿ÙÌÈÛ˘ Î·È Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó fiÙÈ ËÔÛfiÙËÙ· ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ Ô˘ ÂÍ·ÙÌ›˙ÂÙ·È ·˘Í¿ÓÂÙ·È:- fiÙ·Ó Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· Â›Ó·È ˘„ËÏfiÙÂÚË- fiÙ·Ó ˘¿Ú¯ÂÈ Ú‡̷ ·¤Ú·.

∏ ÂÚÁ·Û›· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û ηıËÌÂÚÈÓ‹ ·Ú·Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ Ì·-ıËÙÒÓ, Û¯ÂÙÈ΋ Ì ÙË Û˘Ì‡ÎÓˆÛË ÙˆÓ ˘‰Ú·ÙÌÒÓ ÙÔÓ ¯ÂÈ-ÌÒÓ· ÛÙ· ÎÚ‡· Ù˙¿ÌÈ· ÙˆÓ ÛÈÙÈÒÓ ‹ ÙˆÓ ·˘ÙÔÎÈÓ‹ÙˆÓ. OÈÌ·ıËÙ¤˜ ηÏÔ‡ÓÙ·È Â‰Ò Ó· ÂÍËÁ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛ‹ÙÔ˘˜ ·˘Ù‹, ·ӷϷ̂¿ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ›ڷ̷ Ù˘ ÂÓfiÙËÙ·˜.

™™ÂÂÏÏ.. 118833

™Ù· Â͈ÙÂÚÈο ÙÔȯÒÌ·Ù· ÙÔ˘ ÔÙËÚÈÔ‡ ·Ú·ÙËÚÒ ÛÙ·ÁfiÓ˜ ÓÂÚÔ‡.

ŸÙ·Ó ¤Ó· ·¤ÚÈÔ ‰›ÓÂÈ ıÂÚÌfiÙËÙ·, ¤Ó· ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ·ÏÏ¿˙ÂÈ Ê˘ÛÈ΋ηٿÛÙ·ÛË Î·È Á›ÓÂÙ·È ˘ÁÚfi. ∆Ô Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ·˘Ùfi ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È Û˘-̇ÎÓˆÛË.

∆· Ì·ÏÏÈ¿ Ì·˜ ÛÙÂÁÓÒÓÔ˘Ó ÈÔ ÁÚ‹ÁÔÚ· fiÙ·Ó Ù· Ê˘-Û¿ ˙ÂÛÙfi˜ ·¤Ú· , ÁÈ·Ù› Ë ÔÛfiÙËÙ· ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ Ô˘ Â-Í·ÙÌ› ÂÙ·È Â›Ó·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË fiÙ·Ó Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· Â›Ó·È˘„ËÏfiÙÂÚË Î·È fiÙ·Ó ˘¿Ú¯ÂÈ Ú‡̷ ·¤Ú·.

∆· ÚÔ‡¯· ÛÙÂÁÓÒÓÔ˘Ó ÈÔ ÁÚ‹ÁÔÚ· ÛÙËÓ ·ÏÒÛÙÚ·, ÁÈ·Ù›Ë ÔÛfiÙËÙ· ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ Ô˘ ÂÍ·ÙÌ› ÂÙ·È ·˘Í¿ÓÂÙ·È fiÙ·Ó ËÂÈÊ¿ÓÂÈ· Â›Ó·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Î·È fiÙ·Ó Ê˘Û¿.

∆· Ù˙¿ÌÈ· ı·ÌÒÓÔ˘Ó, ÁÈ·Ù› ÛÙËÓ ÎÚ‡· ÂÈÊ¿ÓÂÈ·ÙÔ˘ Ù˙·ÌÈÔ‡ Û˘Ì˘ÎÓÒÓÔÓÙ·È ÔÈ ˘‰Ú·ÙÌÔ› Ô˘ ˘¿Ú-¯Ô˘Ó ÛÙÔÓ ·¤Ú·.

Page 73: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

∂∂ÈÈÛÛ··ÁÁˆÁÁÈÈÎÎfifi ÂÂÚÚ¤¤ııÈÈÛÛÌÌ·· –– ¢¢ÈÈ··ÙÙ‡‡ˆÛÛËË ˘ÔÔıı¤¤ÛÛˆÓÓ∑ËÙ¿Ì ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· Û¯ÔÏÈ¿-ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘˜. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ı¤ÙÔ˘Ì ÙÔÂÈÛ·ÁˆÁÈÎfi ÂÚÒÙËÌ· ÚÔηÏÒÓÙ·˜ ÙË ‰È·Ù‡ˆÛË ˘Ôı¤ÛÂ-ˆÓ. ™ËÌÂÈÒÓÔ˘Ì ÙȘ ˘Ôı¤ÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÛÙÔÓ ›Ó·Î·¯ˆÚ›˜ Ó· ÙȘ Û¯ÔÏÈ¿ÛÔ˘ÌÂ.

¶¶ÂÂÈÈÚÚ··ÌÌ··ÙÙÈÈÎ΋‹ ··ÓÓÙÙÈÈÌÌÂÂÙÙÒÒÈÈÛÛË˪ ÙÔ Â›Ú·Ì· ·˘Ùfi ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó fiÙÈ Û ̛· Ô-ÚÈṲ̂ÓË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ ÓÂÚfi ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ‚Ú¿˙ÂÈ. ¢È·ÈÛÙÒ-ÓÔ˘Ó Â›Û˘ fiÙÈ fiÛË ÒÚ· ‰È·ÚΛ Ô ‚Ú·ÛÌfi˜ Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›··Ú·Ì¤ÓÂÈ ÛÙ·ıÂÚ‹ ·Ú¿ ÙËÓ ·ÔÚÚfiÊËÛË ıÂÚÌfiÙËÙ·˜.∆Ô Â›Ú·Ì· ·˘Ùfi Â›Ó·È ÂÈΛӉ˘ÓÔ, ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È Â›Ó·È ¯·Ú·ÎÙË-ÚÈṲ̂ÓÔ ˆ˜ ›ڷ̷ ›‰ÂÈ͢ ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹. ∞Ó·-ʤÚÔ˘Ì Ì ¤ÌÊ·ÛË ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ Â›Ó·È ÂÈΛӉ˘ÓÔ Ó·Â·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó ÙÔ Â›Ú·Ì· ·˘Ùfi ÛÙÔ Û›ÙÈ.µ¿˙Ô˘Ì ϛÁÔ ÓÂÚfi Û ¤Ó· ˘Ú›Ì·¯Ô ‰Ô¯Â›Ô Î·È ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ì Ì¤ӷ Ì·Úη‰fiÚÔ ÙË ÛÙ¿ıÌË ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡. ∑ËÙ¿Ì ·fi ‰‡Ô Ì·ıË-Ù¤˜ Ó· ÌÂÙÚÔ‡Ó Ì ÚÔÛÔ¯‹ ÙË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· οı ‰‡Ô ÏÂÙ¿,ÊÚÔÓÙ›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ ıÂÚÌfiÌÂÙÚÔ Ó· ÌËÓ ·ÎÔ˘Ì¿ Ù· ÙÔȯÒÌ·Ù·ÙÔ˘ ‰Ô¯Â›Ô˘. ∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó, ¤-Ú· ·fi ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ‚Ú·ÛÌÔ‡ Ë ıÂÚÌÔ-ÎÚ·Û›· ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÛÙ·ıÂÚ‹, fiÙÈ ÔÈ Ê˘Û·Ï›‰Â˜ Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È ÛÂfiÏË ÙË Ì¿˙· ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡. °È’ ·˘Ùfi Â›Ó·È ÚÔÙÈÌfiÙÂÚÔ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔ-ÔÈ‹ÛÔ˘Ì ÁÈ· ÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛË ÙÔ˘ ÂÈÚ¿Ì·ÙÔ˜ ‰È¿Ê·ÓÔ ˘Ú›Ì·¯Ô‰Ô¯Â›Ô, ÂȉÈÎfi ÁÈ· ÊÏfiÁ· (Pyroflam). ∞ÊÔ‡ Û‚‹ÛÔ˘Ì ÙÔ Î·ÌÈÓ¤-ÙÔ, ÛËÌÂÈÒÓÔ˘ÌÂ Î·È ¿ÏÈ ÙË ÛÙ¿ıÌË ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ÛÙÔ ‰Ô¯Â›Ô. ∂ÍËÁԇ̠ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ Û ȉ·ÓÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜, fiÙ·Ó‰ËÏ·‰‹ ÙÔ ÓÂÚfi ‰ÂÓ ÂÚȤ¯ÂÈ Î·ıfiÏÔ˘ ¿Ï·Ù· Î·È ‚ÚÈÛÎfiÌ·-ÛÙ ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·‚Ú·ÛÌÔ‡ Â›Ó·È 100 ÔC. ∞Ó ˘¿Ú¯ÂÈ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·, ÌÔÚÔ‡ÌÂÓ· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ì ÁÈ· ÙÔ Â›Ú·Ì· ·˘Ùfi ·ÔÛÙ·Á̤ÓÔ ÓÂ-Úfi. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹ Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· Ô˘ ı· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘ÓÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ı· Â›Ó·È ·ÚÎÂÙ¿ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ˘˜ 100 ÔC.

217

™™ÂÂÏÏ.. 118844

∂¡O∆∏∆∞ 4: µƒ∞™ªO™

¢¢IIAAPPKKEEIIAA::

1 ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÒÚ·

§§EE••II§§OO°°IIOO::

˘ÁÚfi, ıÂÚÌfiÙËÙ·, ‚Ú·ÛÌfi˜, ·¤ÚÈÔ, ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·

¢¢II¢¢AAKKTTIIKKOOII ™™TTOOXXOOII::

ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ·fi ˘ÁÚ‹ Û ·¤ÚÈ· fiÙ·Ó ·˘Ù‹ Á›ÓÂÙ·È Û fiÏÔ ÙÔ ˘ÁÚfi ÙËÓÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ‚Ú·ÛÌfi.

ñ ¡· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈο fiÙÈ Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ‚Ú·ÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ Â›Ó·È Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË.ñ ¡· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈο fiÙÈ fiÛË ÒÚ· ‰È·ÚΛ Ô ‚Ú·ÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÛÙ·ıÂÚ‹.ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ‚Ú·ÛÌÔ‡ Â›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ΋ ÁÈ· οı ηı·Ú‹ Ô˘Û›·. ñ ¡· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ù˘ ÂÍ¿ÙÌÈÛ˘ ·fi ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ‚Ú·ÛÌÔ‡.

OOPP°°AANNAA KKAAII YY§§IIKKAA::

ÁÁÈÈ·· ÙÙÔÔ Â››ÚÚ··ÌÌ·· ››‰‰ÂÂÈÈÍÍˢñ ‰È·Ê·Ó¤˜ ˘Ú›Ì·¯Ô ‰Ô¯Â›Ô, ÂȉÈÎfi ÁÈ· ÊÏfiÁ·ñ ıÂÚÌfiÌÂÙÚÔ ÔÈÓÔÓ‡̷ÙÔ˜ñ ηÌÈÓ¤ÙÔñ ÓÂÚfi

∆Ô ÓÂÚfi ÂÚ›Ô˘ ÛÙÔ˘˜ 100 ÔC ·Ú¯›-˙ÂÈ Ó· ‚Ú¿˙ÂÈ. ¶·Ú·ÙËÚÒ fiÙÈ Û¯ËÌ·Ù›-˙ÔÓÙ·È Ê˘Û·Ï›‰Â˜ ÛÙÔ ÓÂÚfi. ŸÛË ÒÚ·‰È·ÚΛ Ô ‚Ú·ÛÌfi˜ Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ·-ڷ̤ÓÂÈ ÛÙ·ıÂÚ‹. ∏ ÛÙ¿ıÌË ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ÛÙÔ ‰Ô¯Â›Ô ηÙ‚·›ÓÂÈ.

60 ÔC98 ÔC101 ÔC101 ÔC101 ÔC101 ÔC101 ÔC

Page 74: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

218 ∂∂ÍÍ··ÁÁˆÁÁ‹‹ ÛÛ˘ÌÌÂÂÚÚ¿¿ÛÛÌÌ··ÙÙÔÔ˜¶ÚÔηÏÔ‡ÌÂ Û˘˙‹ÙËÛË ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ̤۷ ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ÔÈ Ì·ıË-Ù¤˜ ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ·. ∆Ô Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔ-ÏÔ, ÁÈ’ ·˘Ùfi ‰›ÓÔ˘Ì ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ‚Ô‹ıÂÈ· ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜. ∂ÈÛ¿-ÁÔ˘ÌÂ Î·È ÂÍËÁԇ̠ÙÔÓ fiÚÔ «‚Ú·ÛÌfi˜». ªÂ ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹-ÛÂȘ ‚ÔËı¿Ì ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ Î·Ù¿ ÙÔÓ ‚Ú·-ÛÌfi Ú¤ÂÈ ıÂÚÌfiÙËÙ· ÚÔ˜ ÙÔ ÓÂÚfi Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙÔ ‰Ô¯Â›Ô:- ¶fiÙ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ÙËÓ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· «ıÂÚÌfiÙËÙ·»;- ¶ÔÈ· ‹Ù·Ó Ë ÚÔ‹ ıÂÚÌfiÙËÙ·˜ fiÙ·Ó ÙÔÔıÂÙ‹Û·Ì ÙÔ ‰Ô-

¯Â›Ô Ì ÙÔ ÓÂÚfi ¿Óˆ ·fi ÙÔ ·Ó·Ì̤ÓÔ Î·ÌÈÓ¤ÙÔ;OÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ, fiÙ·Ó ¤Ó· ÛÒÌ· ·ÔÚÚÔÊ¿ ıÂÚ-ÌfiÙËÙ·, Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ˘ ·˘Í¿ÓÂÙ·È. ™ÙÔ Â›Ú·Ì· Ô˘ÚÔËÁ‹ıËΠfï˜ ·Ú·Ù‹ÚËÛ·Ó fiÙÈ ·˘Ùfi ‰ÂÓ ÈÛ¯‡ÂÈ fiÙ·ÓÙÔ ˘ÁÚfi ·ÏÏ¿˙ÂÈ Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË.∏ ηٷÓfiËÛË ÙˆÓ ÂÓÂÚÁÂÈ·ÎÒÓ ÌÂÙ·‚ÔÏÒÓ Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ·ÙÔ˘ ‚Ú·ÛÌÔ‡ ÂÓfi˜ ˘ÁÚÔ‡ ‰ÂÓ Â›Ó·È Â‡ÎÔÏË. ∞Ó ÎÚ›ÓÔ˘Ì fiÙÈÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ·ÊÔÌÔÈÒÛÔ˘Ó Ù· ·Ú·¿-Óˆ, ‰ÂÓ ÂÌ‚·ı‡ÓÔ˘ÌÂ Î·È ÂÚÈÔÚÈ˙fiÌ·ÛÙ ÛÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ÙÔ˘ Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·ÙÔ˜, fiÙÈ ‰ËÏ·‰‹ fiÛË ÒÚ· ‰È·ÚΛ Ô ‚Ú·-ÛÌfi˜ Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÛÙ·ıÂÚ‹.

∑ËÙ¿Ì ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Ó Ù· ‰‡Ô Ê·ÈÓfiÌÂÓ·Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÁÓˆÚ›ÛÂÈ ÛÙ· ÔÔ›· ¤Ó· ̤ÚÔ˜ ÂÓfi˜ ˘ÁÚÔ‡ ·ÏÏ¿˙ÂÈÊ˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË Î·È Á›ÓÂÙ·È ·fi ˘ÁÚfi ·¤ÚÈÔ Î·È ÚÔηÏÔ‡ÌÂÛ˘˙‹ÙËÛË ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ̤۷ ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ‚ÔËı¿Ì ÙÔ˘˜ Ì·-ıËÙ¤˜ Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙË ‚·ÛÈ΋ ‰È·ÊÔÚ¿ Ù˘ ÂÍ¿ÙÌÈÛ˘ ·fiÙÔÓ ‚Ú·ÛÌfi. £˘Ì›˙Ô˘Ì ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ ÔÈ Ê˘Û·Ï›‰Â˜ ÛÙÔ‰Ô¯Â›Ô Ì ÙÔ ÓÂÚfi Ô˘ ¤‚Ú·˙ ۯËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·Ó Û fiÏÔ ÙÔ ˘ÁÚfi,ηıÒ˜ Î·È fiÙÈ Ë ÂÍ¿ÙÌÈÛË ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ÂÈ-Ê¿ÓÂÈ·˜ ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡. µÔËı¿Ì ›Û˘ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ηٷ-ÓÔ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ Ù· ˘ÁÚ¿ ÂÍ·ÙÌ›˙ÔÓÙ·È Û οı ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·, ÂÓÒÔ ‚Ú·ÛÌfi˜ Á›ÓÂÙ·È ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·.

∑ËÙ¿Ì ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó Ù· ÛÙÔȯ›· ÛÙÔÓ ›-ӷη Î·È ÂÈÛËÌ·›ÓÔ˘Ì fiÙÈ ÛÙȘ ηı·Ú¤˜ Ô˘Û›Â˜ Ë ıÂÚÌÔÎÚ·-Û›· ‚Ú·ÛÌÔ‡ Â›Ó·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ Î·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ΋ ÁÈ· οıÂÔ˘Û›·. OÈ Ì·ıËÙ¤˜ ¤¯Ô˘Ó Û˘Ó‰¤ÛÂÈ ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ‚Ú·-ÛÌÔ‡ Ì ˘„ËϤ˜ ıÂÚÌÔÎڷۛ˜. ªÂÏÂÙÒÓÙ·˜ ÚÔÛÂÎÙÈο ÙÔӛӷη ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó fiÙÈ Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ‚Ú·ÛÌÔ‡ οÔȈÓÔ˘ÛÈÒÓ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ‚Ú·ÛÌÔ‡ ÙÔ˘ Ô͢Áfi-ÓÔ˘, ÌÔÚ› Ó· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ·ÎfiÌË Î·È Î¿Ùˆ ·fi ÙÔ˘˜ 0 Ô C.

∏ ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÒÚ· ÔÏÔÎÏËÚÒÓÂÙ·È Ì ÙËÓ ·Ó·‰ÚÔÌ‹ ÛÙȘ ˘Ô-ı¤ÛÂȘ Ô˘ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ¤¯Ô˘Ó ‰È·Ù˘ÒÛÂÈ ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ Ì·-ı‹Ì·ÙÔ˜ Î·È Ô˘ ¤¯Ô˘Ì ÛËÌÂÈÒÛÂÈ ÛÙÔÓ ›Ó·Î·.

∂∂Ì̤¤‰‰ˆÛÛËË –– °°ÂÂÓÓ››Î΢ÛÛËË∏ ÂÚÁ·Û›· Â›Ó·È ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë Ù˘ ÚÒÙ˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ù˘ ÂÓfiÙË-Ù·˜ 2. ™ÙËÓ ·ÚÈÛÙÂÚ‹ ÛÙ‹ÏË ÙÔ˘ ›Ó·Î· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÌÂÙ·-ÙÚÔ¤˜ Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ. OÈÌ·ıËÙ¤˜ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÛÙȘ ÔÔ›-˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È Ë ÂÍ¿ÙÌÈÛË ÂÓfi˜ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ·fi ÂΛӘ ÛÙȘÔԛ˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È Ô ‚Ú·ÛÌfi˜ ÂÓfi˜ ÛÒÌ·ÙÔ˜.

∏ ÂÚÁ·Û›· Â›Ó·È ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë Ù˘ ‰Â‡ÙÂÚ˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ù˘ ÂÓfi-ÙËÙ·˜ 2. OÈ Ì·ıËÙ¤˜ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Ó ÛÙ· Ï·›ÛÈ·ÙË Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ Î·È ÙË Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛËÙˆÓ ˘‰Ú·ÙÌÒÓ. ∫·ÏÔ‡ÓÙ·È Â›Û˘ Ó· ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Ó ÛÙ· ‚¤ÏËÙȘ ÔÓÔ̷ۛ˜ ÁÈ· ÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜ Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘. °È·ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ·fi ˘ÁÚ‹ Û ·¤ÚÈ· ÔÈÌ·ıËÙ¤˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Ó ÙfiÛÔ ÙËÓ ÂÍ¿ÙÌÈÛË fiÛÔ Î·ÈÙÔÓ ‚Ú·ÛÌfi, ÁÈ· Ó· Â›Ó·È Ë ·¿ÓÙËÛ‹ ÙÔ˘˜ Ï‹Ú˘.

™™ÂÂÏÏ.. 118855

™™ÂÂÏÏ.. 118866

ŸÙ·Ó ıÂÚÌ·›ÓÔ˘Ì ¤Ó· ˘ÁÚfi, Û οÔÈ· ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ·˘Ùfi ·Ú¯›˙ÂÈÓ· ·ÏÏ¿˙ÂÈ Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË Î·È ·fi ˘ÁÚfi Á›ÓÂÙ·È ·¤ÚÈÔ. ∆ÔÊ·ÈÓfiÌÂÓÔ ·˘Ùfi ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ‚Ú·ÛÌfi˜. ŸÛÔ ‰È·ÚΛ Ô ‚Ú·ÛÌfi˜, ËıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ̤ÓÂÈ ÛÙ·ıÂÚ‹.

∏ ·ÏÏ·Á‹ Ê˘ÛÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ ÛÙËÓ ÂÍ¿ÙÌÈÛË Á›ÓÂÙ·È ÌfiÓÔ ÛÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÙÔ˘˘ÁÚÔ‡, ÂÓÒ ÛÙÔÓ ‚Ú·ÛÌfi Û fiÏÔ ÙÔ ˘ÁÚfi. ∏ ÂÍ¿ÙÌÈÛË Á›ÓÂÙ·È Û οı ıÂÚÌÔ-ÎÚ·Û›·, ÂÓÒ Ô ‚Ú·ÛÌfi˜ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·.

ÂÍ¿ÙÌÈÛË

‚Ú·ÛÌfi˜

˘ÁÚ‹

Û˘Ì‡ÎÓˆÛË

ÂÍ¿ÙÌÈÛË, ‚Ú·ÛÌfi˜

·¤ÚÈ·

Page 75: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

∂∂ÈÈÛÛ··ÁÁˆÁÁÈÈÎÎfifi ÂÂÚÚ¤¤ııÈÈÛÛÌÌ·· –– ¢¢ÈÈ··ÙÙ‡‡ˆÛÛËË ˘ÔÔıı¤¤ÛÛˆÓÓ∑ËÙ¿Ì ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ ÛÙÔ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ‰È·‚¿˙Ô˘Ì ÙÔ ÂÈÛ·ÁˆÁÈÎfi Â-ÚÒÙËÌ·. ™ËÌÂÈÒÓÔ˘Ì ÙȘ ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÛÙÔÓ ›-ӷη ¯ˆÚ›˜ Ó· ÙȘ Û¯ÔÏÈ¿ÛÔ˘ÌÂ.

¶¶ÂÂÈÈÚÚ··ÌÌ··ÙÙÈÈÎ΋‹ ··ÓÓÙÙÈÈÌÌÂÂÙÙÒÒÈÈÛÛËË∆Ô Â›Ú·Ì· ·˘Ùfi Â›Ó·È ÂÈΛӉ˘ÓÔ, ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È Â›Ó·È ¯·Ú·ÎÙË-ÚÈṲ̂ÓÔ ˆ˜ ›ڷ̷ ›‰ÂÈ͢ ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹. ∞Ó·-ʤÚÔ˘Ì Ì ¤ÌÊ·ÛË ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ Â›Ó·È ÂÈΛӉ˘ÓÔ Ó·Â·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó ÙÔ Â›Ú·Ì· ·˘Ùfi ÛÙÔ Û›ÙÈ.ªÂ ÙÔ Â›Ú·Ì· ·˘Ùfi ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó fiÙÈ ÔÈ ˘‰Ú·-ÙÌÔ› Û˘Ì˘ÎÓÒÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Á˘·Ï› ‹ ÛÙÔ ÌÂÙ·ÏÏÈÎfi η¿ÎÈ Î·ÈÛÙ¿˙Ô˘Ó ¿ÏÈ ÛÙÔ ‰Ô¯Â›Ô. £ÂÚÌ·›ÓÔ˘Ì ÙÔ ÓÂÚfi ÛÙÔ ‰Ô¯Â›Ô ÁÈ· Ó· Â›Ó·È ÈÔ ¤ÓÙÔÓÔ˜ ÔÚ˘ıÌfi˜ Ù˘ ÂÍ¿ÙÌÈÛ˘, ηÏfi Â›Ó·È fï˜ Ó· ÊÚÔÓÙ›ÛÔ˘Ì ӷÌË ‚Ú¿ÛÂÈ ÙÔ ÓÂÚfi, ηıÒ˜ ·˘Ùfi Ô˘ ÂȉÈÒÎÔ˘ÌÂ Â›Ó·È Ó·Û˘Û¯ÂÙ›ÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Â›Ú·Ì··˘Ùfi Ì ÙËÓ ÂÍ¿ÙÌÈÛË Î·È ÙË Û˘Ì‡ÎÓˆÛË ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ÛÙËʇÛË, fiÙ·Ó ·Ú·Î¿Ùˆ ı· ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ó Ù· ÛÙ¿‰È· ÙÔ˘ «Î‡-ÎÏÔ˘ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡».OÈ Ì·ıËÙ¤˜, ·ÊÔ‡ ÔÏÔÎÏËÚˆı› ÙÔ Â›Ú·Ì·, ÛËÌÂÈÒÓÔ˘ÓÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ ÚÔ‚ÏÂfiÌÂÓÔ ¯ÒÚÔ ÛÙÔ ‚È‚Ï›ÔÙÔ˘˜.

∂∂ÍÍ··ÁÁˆÁÁ‹‹ ÛÛ˘ÌÌÂÂÚÚ¿¿ÛÛÌÌ··ÙÙÔÔ˜¶ÚÔηÏÔ‡ÌÂ Û˘˙‹ÙËÛË ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ̤۷ ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ÔÈÌ·ıËÙ¤˜ ÁÂÓÈÎÂ‡Ô˘Ó ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÚÔËÁÔ‡ÌÂ-ÓÔ Â›Ú·Ì· Î·È ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ·.

219

™™ÂÂÏÏ.. 118877

∂¡O∆∏∆∞ 5: O ∫À∫§O™ ∆OÀ ¡∂ƒOÀ

¢¢IIAAPPKKEEIIAA::

1 ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÒÚ·

§§EE••II§§OO°°IIOO::

ÓÂÚfi, ÛÙÂÚÂfi, ˘ÁÚfi, ·¤ÚÈÔ, ÂÍ¿ÙÌÈÛË, Û˘Ì‡ÎÓˆÛË, ·ÎÏÔ˜ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡, Û‡ÓÓÂÊ·, ÔÌ›¯ÏË, ‚ÚÔ¯‹, ¯ÈfiÓÈ, ¯·Ï¿˙È

¢¢II¢¢AAKKTTIIKKOOII ™™TTOOXXOOII::

ñ ¡· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ ÙÔ ÓÂÚfi ÛÙË Ê‡ÛË ÌÔÚ› Ó· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ÛÙÂÚ‹, ˘ÁÚ‹ ‹ ·¤ÚÈ· Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË.ñ ¡· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔÓ «Î‡ÎÏÔ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡» ÛÙË Ê‡ÛË.ñ ¡· ÂÍËÁ‹ÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ ÔÏÏ¿ ·fi Ù· ηÈÚÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ· Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙÔÓ «Î‡ÎÏÔ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡» ÛÙË Ê‡ÛË.

OOPP°°AANNAA KKAAII YY§§IIKKAA::

ÁÁÈÈ·· ÙÙ·· ÂÂÈÈÚÚ¿¿ÌÌ··ÙÙ·· ››‰‰ÂÂÈÈÍÍˢñ ‰È·Ê·Ó¤˜ ˘Ú›Ì·¯Ô ‰Ô¯Â›Ô, ÂȉÈÎfi ÁÈ· ÊÏfiÁ· (ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈο, ÌÚ›ÎÈ)ñ ηÌÈÓ¤ÙÔñ ÎÔÌÌ¿ÙÈ Á˘·Ï› (ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈο, ÌÂÙ·ÏÏÈÎfi η¿ÎÈ Î·ÙÛ·ÚfiÏ·˜)ñ ÓÂÚfi

™ÙÔ Á˘·Ï› Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È ÛÙ·ÁÔÓ›‰È· ÓÂÚÔ‡, Ô˘ ÛÙ¿˙Ô˘Ó ÛÙÔ ‰Ô¯Â›Ô.

ŸÙ·Ó ÙÔ ÓÂÚfi ıÂÚÌ·›ÓÂÙ·È, ÂÍ·ÙÌ›˙ÂÙ·È, Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È ‰ËÏ·‰‹ ˘‰Ú·ÙÌÔ›. ¶¿ÓˆÛ Îڇ˜ ÂÈÊ¿ÓÂȘ ÔÈ ˘‰Ú·ÙÌÔ› Û˘Ì˘ÎÓÒÓÔÓÙ·È, ÁÈã ·˘Ùfi ÛÙÔ Á˘·Ï› ·Ú·ÙËÚÒÛÙ·ÁfiÓ˜ ÓÂÚÔ‡.

Page 76: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

220 ∞∞ÓÓÙÙÈÈÌÌÂÂÙÙÒÒÈÈÛÛËË∑ËÙ¿Ì ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ÛΛÙÛÔ ÌÂÙÔÓ «Î‡ÎÏÔ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡». ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÔ˘Ì ÙËÓÚÔÛÔ¯‹ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÛÙ· ÙÌ‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ÛΛÙÛÔ˘ Î·È ÛÙȘ ·-ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ʈÙÔÁڷʛ˜ Î·È ÚÔηÏÔ‡ÌÂ Û˘˙‹ÙËÛË, ‚ÔËıÒ-ÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Û οı ÛÙ¿‰ÈÔ ÙÔ˘«Î‡ÎÏÔ˘ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡». ªÂ ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ηÙ¢ı‡-ÓÔ˘Ì ÙË Û˘˙‹ÙËÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, ‚ÔËıÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Ó· Û˘-Û¯ÂÙ›ÛÔ˘Ó Ù· ‰‡Ô ÚÒÙ· ÛÙ¿‰È· ÙÔ˘ «Î‡ÎÏÔ˘ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡» ÌÂÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ Â›Ú·Ì·:- ¶Ô‡ ˘¿Ú¯ÂÈ ÓÂÚfi ÛÙË Ê‡ÛË Û ˘ÁÚ‹ Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË;- ∆È Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ì ÙÔ ÓÂÚfi ÛÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÙˆÓ ÏÈÌÓÒÓ, ÙˆÓ

ı·Ï·ÛÛÒÓ Î·È ÙˆÓ ÔÙ·ÌÒÓ fiÙ·Ó ·˘Ùfi ıÂÚÌ·›ÓÂÙ·È ·fiÙÔÓ ‹ÏÈÔ;

- ™Ù· „ËÏ¿ ÛÙÚÒÌ·Ù· Ù˘ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ·˜ Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ›ӷȯ·ÌËÏfiÙÂÚË ·’ fi,ÙÈ ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Ù˘ Á˘. ∆È ÓÔÌ›-˙ÂÙ fiÙÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÂΛ Ì ÙÔ˘˜ ˘‰Ú·ÙÌÔ‡˜;

- ∆È Û˘Ì‚·›ÓÂÈ fiÙ·Ó Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Ù˘Á˘ Â›Ó·È ¯·ÌËÏ‹;

- ¶Ò˜ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ٷ Û‡ÓÓÂÊ· fiÙ·Ó ·˘Ù¿ Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È ÎÔ-ÓÙ¿ ÛÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Ù˘ Á˘;

- ∆È Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ì ٷ Û‡ÓÓÂÊ· fiÙ·Ó Ê˘Û¿ ¿ÓÂÌÔ˜;- ªÂ ÔȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ «¤ÊÙÂÈ» ÙÔ ÓÂÚfi ¿ÏÈ ÛÙË ÁË;- «¶¤ÊÙÂÈ» ÙÔ ÓÂÚfi ÛÙ· ›‰È· ÛËÌ›· Ù˘ Á˘ Ì ÂΛӷ ÛÙ· Ô-

Ô›· ÂÍ·ÙÌ›ÛÙËÎÂ;- ∆Ô ÓÂÚfi Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ ‚ÚÔ¯‹˜, ¯ÈÔÓÈÔ‡ ‹ ¯·Ï·˙ÈÔ‡ ¤ÊÙÂÈ

¿ÏÈ ÛÙË ÁË. ª¤ÓÂÈ ÙÔ ÓÂÚfi ÂΛ Ô˘ «¤ÂÛ»;- ¶Ò˜ ÊÙ¿ÓÂÈ ÙÔ ÓÂÚfi ¿ÏÈ ÛÙȘ ı¿Ï·ÛÛ˜, ÛÙȘ Ï›ÌÓ˜ ηÈ

ÛÙ· ÔÙ¿ÌÈ·;

ª¤Û· ·fi ÙË Û˘˙‹ÙËÛË ‚ÔËı¿Ì ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ηٷÓÔ‹-ÛÔ˘Ó fiÙÈ ÙÔ ÓÂÚfi ÛÙ· Û‡ÓÓÂÊ· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ˘ÁÚ‹ Ê˘ÛÈ΋ η-Ù¿ÛÙ·ÛË Î·È fi¯È Û ·¤ÚÈ·, fiˆ˜ Ï·ıÂ̤ӷ ÔÏÏÔ› Ì·ıËÙ¤˜ÈÛÙÂ‡Ô˘Ó (‚Ï¤Â Û˘Ó‹ıÂȘ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ). ∂ÍË-Áԇ̠ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ ÙÔ ÓÂÚfi Û ·¤ÚÈ· Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·-ÛË ‰ÂÓ ÌÔÚԇ̠ӷ ÙÔ ‰Ô‡ÌÂ, ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ì ÙËÓ ‡·ÚÍ‹ÙÔ˘ ÌfiÓÔ fiÙ·Ó ·˘Ùfi Û˘Ì˘ÎÓÒÓÂÙ·È.

ªÂÙ¿ ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÛËÌÂÈÒ-ÓÔ˘Ó ÌÂ Û˘ÓÙÔÌ›· ÛÙÔÓ ÚÔ‚ÏÂfiÌÂÓÔ ¯ÒÚÔ ÛÙÔ ‚È‚Ï›ÔÙÔ˘˜ ¤Ó· Û‡ÓÙÔÌÔ Û¯fiÏÈÔ ÁÈ· οı ÛÙ¿‰ÈÔ. ∑ËÙ¿Ì ÛÙË Û˘-Ó¤¯ÂÈ· ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· Û¯ÔÏÈ¿ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÔÓÔÌ·Û›· «Î‡-ÎÏÔ˜ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡».

∏ ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÒÚ· ÔÏÔÎÏËÚÒÓÂÙ·È Ì ÙÔÓ Û¯ÔÏÈ·ÛÌfi ÙˆÓ ·-·ÓÙ‹ÛÂˆÓ Ô˘ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ¤¯Ô˘Ó ‰ÒÛÂÈ ÛÙÔ ÂÈÛ·ÁˆÁÈÎfi Â-ÚÒÙËÌ·. ∞Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·-ÙÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ÛÙË Ê‡ÛË ˘¿Ú¯ÂÈ ÓÂÚfi Î·È Û ·¤ÚÈ· Ê˘ÛÈ-΋ ηٿÛÙ·ÛË, Û˘ÌÏËÚÒÓÔ˘Ó ÙȘ ··ÓÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ¤‰ˆÛ·ÓÛÙÔ ÂÈÛ·ÁˆÁÈÎfi ÂÚÒÙËÌ· Ì ‚¿ÛË fiÛ· ¤Ì·ı·Ó ÛÙËÓ ÂÓfiÙË-Ù· ·˘Ù‹.

∂∂Ì̤¤‰‰ˆÛÛËË –– °°ÂÂÓÓ››Î΢ÛÛËË™ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ·˘Ù‹ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Óοو ·fi οı ÂÈÎfiÓ· ÙË Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË ÛÙËÓ ÔÔ›· ‚Ú›-ÛÎÂÙ·È ÙÔ ÓÂÚfi.

∂·Ó·ÏËÙÈ΋ ÂÚÁ·Û›· Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ ÛÙ·˘ÚfiÏÂÍÔ˘.

™™ÂÂÏÏ.. 118888

™™ÂÂÏÏ.. 118899

∆Ô ÓÂÚfi ÛÙȘ Ï›ÌÓ˜, Ù· ÔÙ¿ÌÈ·Î·È ÙȘ ı¿Ï·ÛÛ˜ ÂÍ·ÙÌ›˙ÂÙ·È Î·-ıÒ˜ ıÂÚÌ·›ÓÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ‹ÏÈÔ.

™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÔÈ ˘‰Ú·ÙÌÔ› Û˘Ì˘-ÎÓÒÓÔÓÙ·È Î·È Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó Û‡ÓÓÂ-Ê·. ŸÙ·Ó Ë Û˘Ì‡ÎÓˆÛË Á›ÓÂÙ·ÈÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Ù˘ Á˘,‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ÔÌ›¯ÏË.

∆· Û‡ÓÓÂÊ· Á›ÓÔÓÙ·È fiÏÔ Î·È ÈÔ˘ÎÓ¿ Î·È ÌÂٷʤÚÔÓÙ·È ·fi ÙÔÓ¿ÓÂÌÔ Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜.

∆Ô ÓÂÚfi Ú¤ÂÈ ÛÙ· ÔÙ¿ÌÈ· Î·È Ì¤Û· ÛÙÔ¤‰·ÊÔ˜ Î·È Î·Ù·Ï‹ÁÂÈ ¿ÏÈ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·Î·È ÛÙȘ Ï›ÌÓ˜.

∆Ô ÓÂÚfi ¤ÊÙÂÈ ¿ÏÈ ÛÙË ÁË Ì ÙË ÌÔÚÊ‹¯·Ï·˙ÈÔ‡, ¯ÈÔÓÈÔ‡ ‹ ‚ÚÔ¯‹˜, ·Ó¿ÏÔÁ· ÌÂÙȘ Û˘Óı‹Î˜ Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Ó.

ÛÙÂÚ‹ ˘ÁÚ‹ ÛÙÂÚ‹

Page 77: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

ªË ‰È‰·ÎÙ¤Ô ¤ÓıÂÙÔ Ì ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. ∆Ô ¤ÓıÂÙԷӷʤÚÂÙ·È ÛÙ· ηÈÚÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ· Î·È ÛÙËÓ Â›‰Ú·Û‹ ÙÔ˘˜ÛÙȘ ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ Ì·˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. ™ÙÔ ¤ÓıÂÙÔ Á›ÓÂÙ·È Â-›Û˘ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙË ÛÔ˘‰·ÈfiÙËÙ· Ù˘ ÚfiÁÓˆÛ˘ ÙÔ˘ ηÈ-ÚÔ‡, Ô˘ Ì·˜ ‰›ÓÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›˙Ô˘Ì η-χÙÂÚ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ¤˜ Ì·˜, ·ÎfiÌ· Î·È Ó· ÚÔÊ˘Ï·ÛÛfi-Ì·ÛÙ ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ·fi Èı·ÓÔ‡˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜.

∆Ô ¤ÓıÂÙÔ ÌÔÚ› Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ ÂÚ¤ıÈÛÌ· ÁÈ· ¢ڇÙÂÚË ·-Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙ· ηÈÚÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, ÂÊfiÛÔÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ‰È·ı¤ÛÈ-ÌÔ˜ ¯ÚfiÓÔ˜. ªÔÚԇ̠ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ó· ˙ËÙ‹ÛÔ˘Ì ·fiÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔ˘Ó Â› Ì›· ‚‰ÔÌ¿‰· fiÏ· Ù··ÔÎfiÌÌ·Ù· ·fi ÙÔÓ Ù‡Ô Ù· Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔÓ Î·ÈÚfi Î·È Ó·Î·Ù·Û΢¿ÛÔ˘Ó Ì ·˘Ù¿ ·Ê›Û˜, Ô˘ ı· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘ÓÛÙËÓ Ù¿ÍË.

221

™™ÂÂÏÏ.. 119900

Page 78: Μελέτη Δ΄ . Ενότητα 6. Κεφάλαιο 5. Πάγος, νερό, υδρατμοί τι μένει ίδιο, τι αλλάζει;

222

ªÂ ÙËÓ ÂÓfiÙËÙ· ·˘Ù‹ ÔÏÔÎÏËÚÒÓÂÙ·È ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ «™ÙÂÚ¿ –˘ÁÚ¿ – ·¤ÚÈ·». ¶ÚÔηÏÔ‡ÌÂ Û˘˙‹ÙËÛË ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ̤۷ ·fiÙËÓ ÔÔ›· ·ӷϷ̂¿ÓÔÓÙ·È Ù· ‚·ÛÈο ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ÎÂÊ·Ï·›-Ô˘ Ô˘ ÚÔËÁ‹ıËÎÂ. ∫·Ù¢ı‡ÓÔ˘Ì ÙË Û˘˙‹ÙËÛË Ì ηٿÏÏË-Ϙ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ:- ¶ÔÈÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ًÍË;- ∆È ·Ú·ÙËÚԇ̠ۯÂÙÈο Ì ÙË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜

fiÛÔ ·˘Ùfi Ù‹ÎÂÙ·È;- ¶ÔÈÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ‹ÍË;- ∆È ·Ú·ÙËÚԇ̠ۯÂÙÈο Ì ÙË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜

fiÛÔ ‰È·ÚΛ Ë ‹ÍË;- ¶ÔÈÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ÂÍ¿ÙÌÈÛË;- ∞fi ÔÈÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È Ë ÔÛfiÙËÙ· ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡

Ô˘ ÂÍ·ÙÌ›˙ÂÙ·È;- ¶ÔÈÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ‚Ú·ÛÌfi;- ∆È ·Ú·ÙËÚԇ̠ۯÂÙÈο Ì ÙË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ fi-

ÛÔ ·˘Ùfi ‚Ú¿˙ÂÈ;- ¶ÔÈ· Â›Ó·È Ë ‚·ÛÈ΋ ‰È·ÊÔÚ¿ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘ ‚Ú·ÛÌÔ‡ Î·È Ù˘

ÂÍ¿ÙÌÈÛ˘;- ¶ÔÈÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘ÌÂ Û˘Ì‡ÎÓˆÛË;- ªÔÚ›Ù ӷ ÂÚÈÁÚ¿„ÂÙ Ì ϛÁ· ÏfiÁÈ· ÙÔÓ «Î‡ÎÏÔ ÙÔ˘

ÓÂÚÔ‡» ÛÙË Ê‡ÛË;™ÙË Û˘˙‹ÙËÛË ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ô ÚfiÏÔ˜ Ì·˜ Â›Ó·È Û˘ÓÙÔÓÈÛÙÈÎfi˜.¶ÚÔÛ·ıԇ̠ӷ ·Ê‹ÛÔ˘Ì ÙËÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÛÙÔ˘˜ Ì·ıË-Ù¤˜. ¶·ÚÂÌ‚·›ÓÔ˘Ì ÌfiÓÔ fiÙ·Ó Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ, ‰›ÓÔÓÙ·˜Ù· ηٿÏÏËÏ· ÂÓ·‡ÛÌ·Ù· ÁÈ· ÙË Û˘Ó¤¯ÈÛË Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘.∞ÊÔ‡ ÔÏÔÎÏËÚÒÛÔ˘Ì ÙË Û‡ÓÙÔÌË Â·Ó¿ÏË„Ë, ÌÔÈÚ¿˙Ô˘ÌÂÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ù· ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ʇÏÏ· Î·È ˙ËÙ¿Ì ӷ Ù· ÎÔÏÏ‹-ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ÚÔ‚ÏÂfiÌÂÓË ı¤ÛË ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘˜. ∂Âȉ‹ ÔÈ Ì·ıË-Ù¤˜ ¯¿ÓÔ˘Ó Û˘¯Ó¿ Ù· ʇÏÏ·, Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· Ù· ÎÔÏÏ‹ÛÔ˘Óηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜. ∂È̤ÓÔ˘Ì ӷ ʤÚÓÔ˘Ó ·fiÙÔ Û›ÙÈ ÁÈ· ÙÔÓ ÛÎÔfi ·˘Ùfi ÎfiÏÏ· Î·È „·Ï›‰È, ¤¯Ô˘Ì ˆÛÙfiÛÔÊÚÔÓÙ›ÛÂÈ Ó· Â›Ó·È ‰È·ı¤ÛÈÌ· ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÌÂÚÈο „·Ï›‰È· Î·È ÎfiÏ-Ϙ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÏÈÁfiÙÂÚÔ «Û˘Ó›˜» Ì·ıËÙ¤˜. ¶ÚÔÙÔ‡ fï˜ ÙÔ˘˜‰È·ı¤ÛÔ˘Ì ٷ ˘ÏÈο Ô˘ ··ÈÙÔ‡ÓÙ·È, ÙÔ˘˜ ˘ÂÓı˘Ì›˙Ô˘Ì fiÙÈÚ¤ÂÈ Ó· ÊÚÔÓÙ›ÛÔ˘Ó ÌfiÓÔÈ ÙÔ˘˜ ÁÈ’ ·˘Ù¿ ÙËÓ ÂfiÌÂÓË ÊÔÚ¿.

™™ÂÂÏÏ.. 119911

¢¢IIAAPPKKEEIIAA::

20 ÂÚ›Ô˘ ÏÂÙ¿

¢¢II¢¢AAKKTTIIKKOO™™ ™™TTOOXXOO™™::

ñ ¡· ·ӷϿ‚Ô˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ù· ‚·ÛÈο ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ÎÂÊ·Ï·›Ô˘ Ô˘ ÚÔËÁ‹ıËÎÂ

OOPP°°AANNAA KKAAII YY§§IIKKAA::

ñ „·Ï›‰Èñ ÎfiÏÏ·

∂¡O∆∏∆∞ 6: ª∂ ªπ∞ ª∞∆π∞ 6. ª∂ ªπ∞ ª∞∆π∞