Συμπερασματικές προτάσεις: Θεωρία Συντακτικού...

7
ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ | συμπερασματικές προτάσεις συμπερασματικές προτάσεις Συμπερασματικές προτάσεις είναι οι δευτερεύουσες (κατά κύριο λόγο) εκείνες επιρρηματικές προτάσεις που φανερώνουν το συμπέρασμα, το αποτέλεσμα, το επακολούθημα της πράξης του ρήματος της πρότασης εξάρτησης. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι συμπερασματικές προτάσεις τίθενται μετά τις προτάσεις εξάρτησης. Οι προτάσεις αυτές ονομάζονται και αποτελεσματικές ή προτάσεις επιθυμίας. Α] ΔΕΧΟΝΤΑΙ ΑΡΝΗΣΗ : : όταν εκφέρονται με τις εγκλίσεις των προτάσεων επιθυμίας | : όταν συντάσσονται με απαρέμφατο (σε απαρεμφατική συμπερασματική πρόταση) Β] ΕΞΑΡΤΩΝΤΑΙ ΑΠΟ : Ρήματα που φανερώνουν ανάγκη ( ) απόφαση ( ) βούληση (( ) ) εμπόδιο ( ) επιτυχία ( ) Γ] ΕΙΣΑΓΟΝΤΑΙ ΜΕ : 1. τους αποτελεσματικούς συνδέσμους : (= ώστε, ώστε να, με συνέπεια να, με αποτέλεσμα να, για να). Κάνουν τα πάντα ώστε να μη τιμωρηθούν. (ΠΛΑΤΩΝ, 479c) 2. τις προθετικές συνεκφορές : (= με τον όρο, με την προϋπόθεση, με την συμφωνία). Η συμπερασματική πρόταση εισάγεται με αυτές τις συνεκφορές για να δηλώσει τον όρο, την προϋ- πόθεση ή τη συμφωνία. Σ’ αφήνουμε μ’ αυτό τον όρο, δηλαδή να μη φιλοσοφείς πλέον. (ΠΛΑΤΩΝ, , 29c) 3. τις αναφορικές αντωνυμίες : (πολύ σπάνια). Εγώ πάντοτε είμαι τέτοιος, ώστε να μην υπακούω σε τίποτε άλλο πέρα από τη λογική. (ΠΛΑΤΩΝ, , 46a)

Transcript of Συμπερασματικές προτάσεις: Θεωρία Συντακτικού...

Page 1: Συμπερασματικές προτάσεις: Θεωρία Συντακτικού Αρχαίας Ελληνικής

ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ | συμπερασματικές προτάσεις

συμπερασματικές προτάσεις

Συμπερασματικές προτάσεις είναι οι δευτερεύουσες (κατά κύριο λόγο) εκείνες επιρρηματικές προτάσεις που φανερώνουν το συμπέρασμα, το αποτέλεσμα, το επακολούθημα της πράξης του ρήματος της πρότασης εξάρτησης. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι συμπερασματικές προτάσεις τίθενται μετά τις προτάσεις εξάρτησης. Οι προτάσεις αυτές ονομάζονται και αποτελεσματικές ή προτάσεις επιθυμίας.

𐃢

☞ Α] ΔΕΧΟΝΤΑΙ ΑΡΝΗΣΗ :

: όταν εκφέρονται με τις εγκλίσεις των προτάσεων επιθυμίας | : όταν συντάσσονται με απαρέμφατο (σε απαρεμφατική συμπερασματική πρόταση)

𐃣

☞ Β] ΕΞΑΡΤΩΝΤΑΙ ΑΠΟ :

Ρήματα που φανερώνουν ① ανάγκη ( ) ② απόφαση ( ) ③ βούληση (( ) )

④ εμπόδιο ( ) ⑤ επιτυχία ( )

𐃩

☞ Γ] ΕΙΣΑΓΟΝΤΑΙ ΜΕ :

1. τους αποτελεσματικούς συνδέσμους : (= ώστε, ώστε να, με συνέπεια να, με αποτέλεσμα να, για να).

Κάνουν τα πάντα ώστε να μη τιμωρηθούν. (ΠΛΑΤΩΝ, 479c)

2. τις προθετικές συνεκφορές : (= με τον όρο, με την προϋπόθεση, με την συμφωνία). Η συμπερασματική πρόταση εισάγεται με αυτές τις συνεκφορές για να δηλώσει τον όρο, την προϋ-πόθεση ή τη συμφωνία.

Σ’ αφήνουμε μ’ αυτό τον όρο, δηλαδή να μη φιλοσοφείς πλέον. (ΠΛΑΤΩΝ, , 29c)

3. τις αναφορικές αντωνυμίες : (πολύ σπάνια).

Εγώ πάντοτε είμαι τέτοιος, ώστε να μην υπακούω σε τίποτε άλλο πέρα από τη λογική. (ΠΛΑΤΩΝ, , 46a)

Page 2: Συμπερασματικές προτάσεις: Θεωρία Συντακτικού Αρχαίας Ελληνικής

ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ | συμπερασματικές προτάσεις

𐃠

☞ Δ] ΕΚΦΕΡΟΝΤΑΙ ΜΕ :

1

Οριστική:

όταν το αποτέλεσμα είναι ή θεωρείται πραγματικό. Η προθετική συνεκφορά εκφέρεται με οριστική μέλλοντα ή απαρέμφατο.

Τόσο δειλός και αναίσθητος είσαι, ώστε δεν μπορείς να σκεφτείς. (ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ, , §20)

2

Δυνητική οριστική:

όταν το αποτέλεσμα θα μπορούσε να συμβεί στο παρελθόν, αλλά δεν συνέβη.

Αμέσως λοιπόν η Αριάδνη, όταν άκουσε, έκανε κάτι τέτοιο, ώστε ο καθένας θα μπορούσε να αντιληφθεί ότι με ευχαρίστηση το άκουσε.

(ΞΕΝΟΦΩΝ, 9, 3)

3

Δυνητική ευκτική:

όταν το αποτέλεσμα θα μπορούσε να συμβεί στο παρόν ή στο μέλλον, αλλά δεν συνέβη.

Και του πεζικού στρατού έτσι οδήγησε το άπειρο πλήθος, ώστε και τους λαούς που τον ακο-λούθησαν θα ήταν πολύ δύσκολο να απαριθμήσουμε.

(ΛΥΣΙΑΣ, , §27)

4

Ευκτική πλαγίου λόγου:

όταν προηγείται ιστορικός χρόνος ή άλλη ευκτική (οπότε έχουμε και έλξη αναφορικού).

Σκέφτονταν λοιπόν ότι και το αντίπαλο ιππικό ήταν πολύ, ενώ το δικό τους λίγο, και το πιο σημαντικό, ότι οι νεκροί κείτονταν κάτω από το τείχος, ώστε ακόμη για τους γενναιότερους δεν

θα ήταν εύκολο να τους σηκώσουν (τους νεκρούς). (ΞΕΝΟΦΩΝ, , ΙΙΙ, 5, 23)

Page 3: Συμπερασματικές προτάσεις: Θεωρία Συντακτικού Αρχαίας Ελληνικής

ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ | συμπερασματικές προτάσεις

5

Απαρέμφατο:

Απαρέμφατο : όταν εισάγεται κυρίως με το σύνδεσμο . Τότε στη θέση ρήματος έχουμε απαρέμφατο, η πρόταση αυτή ονομάζεται συμπερασματική απαρεμφατική και δηλώνει :

α) το φυσικό επακόλουθο μιας ενέργειας ή το ενδεχόμενο

Έκαναν πολύ θόρυβο φωνάζοντας ο ένας τον άλλον, ωστέ και οι εχθροί να ακούνε. (ΞΕΝΟΦΩΝ, , ΙΙ, 2, 27)

β) τον επιδιωκόμενο σκοπό

Και είχαν και δρεπάνια από τους άξονες τοποθετημένα στα πλάγια και από τους τροχούς να βλέπουν προς τη γη, ώστε να κατακόβουν όποιον συναντούσαν.

(ΞΕΝΟΦΩΝ, , Ι, 8, 10) γ) τον όρο ή την συμφωνία.

Κάνουν δημόσια αναφορά στον Πάχητα, ώστε οι Αθηναίοι να μπορούν να αποφασίσουν για του Μυτιληναίους.

(ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ, , Η΄82,2) Η σύνταξη του (τελικού) απαρεμφάτου γίνεται σύμφωνα με τους κανόνες της ταυτοπροσωπίας και της ετεροπροσωπίας. Η συμπερασματική απαρεμφατική πρόταση όμως εισάγεται και με την προθετική συνεκφορά και τις αναφορικές αντωνυμίες και ειδικά όταν προηγούνται οι δεικτικές αντωνυμίες και . Σε γενικές γραμμές πρέπει να κα-ταστήσουμε σαφές ότι με την απαρεμφατική συμπερασματική πρόταση δηλώνεται εμφανέστε-ρα ο σκοπός από το συμπέρασμα. Σημείωση : Το απαρέμφατο με το οποίο εκφέρεται μια απαρεμφατική συμπερασματική πρό-ταση μπορεί να συνοδεύεται από το δυνητικό μόριο και να έχουμε δυνητικό απαρέμφατο, το οποίο και ισοδυναμεί με δυνητική οριστική ή δυνητική ευκτική.

𐃫

☞ Ε] ΧΡΗΣΙΜΕΥΟΥΝ ΩΣ :

1

ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ : όταν η δευτερεύουσα συμπερασματική πρόταση εξαρτάται από απρόσωπο ρήμα ή απρόσωπη έκφραση.

Είναι αδύνατο σ’ εσάς να επιλέξετε κάποιον σοφότερο από αυτόν εδώ τον Πρωταγόρα. (ΠΛΑΤΩN, , 338c)

Page 4: Συμπερασματικές προτάσεις: Θεωρία Συντακτικού Αρχαίας Ελληνικής

ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ | συμπερασματικές προτάσεις

2

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ : σε ρήματα που δηλώνουν ανάγκη ( ), απόφαση ( ), βούληση (( ) ), εμπόδιο ( ), επιτυχία ( ). Συχνό είναι το φαινόμενο να τίθεται ως αντι-κείμενο της πρότασης εξάρτησης δευτερεύουσα συμπερασματική απαρεμφατική πρόταση.

Έπεισαν τους Αθηναίους ώστε να μετακινήσουν από την Πύλο τους Μεσσήνιους. (ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ, , Ε’ 35)

3

ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ :

σε εμπρόθετες δεικτικές αντωνυμίες.

Αφού έγινα τέτοιος, με αντιμετωπίζουν έτσι, ώστε να μην έχω φαγητό ούτε στη χώρα μου. (ΞΕΝΟΦΩΝ, , VI, 1, 3)

4

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ :

όταν προσδιορίζουν δεικτικά επιρρήματα ή δεικτικές αντωνυμίες.

Τόσο μεγάλη παρουσίασαν την δύναμή τους, ώστε ο μεγάλος βασιλιάς να μην επιθυμεί καθό-λου τα ξένα πράγματα.

(ΛΥΣΙΑΣ, , §56)

5

Β’ ΟΡΟΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ : Μετά από επίθετο ή επίρρημα συγκριτικού βαθμού, ο β’ όρος σύγκρισης μπορεί να εισάγεται με ( απαρέμφατο), όταν τα συγκρινόμενα μέρη είναι δυσανάλογα και η σύγκριση δεν είναι εφικτή. Οι συμπερασματικές προτάσεις μάλιστα που αποτελούν β’ όρο σύ-γκρισης καταλαμβάνουν, από πλευράς συντακτικού, θέση κατηγορουμένου.

Τις ασπίδες έχουν μεγαλύτερες ώστε να κάνουν κάτι και να βλέπουν. (ΞΕΝΟΦΩΝ, , VI, 4, 17)

𐃟

☞ ΣΤ] ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ:

Ο συμπερασματικός σύνδεσμος όταν βρίσκεται μετά από άνω τελεία ή τελεία, εισάγει κύρια συμπερασματική πρόταση και όχι δευτερεύουσα. Μεταφράζεται = «επομένως, συνεπώς, γι’ αυτό το λόγο».

Page 5: Συμπερασματικές προτάσεις: Θεωρία Συντακτικού Αρχαίας Ελληνικής

ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ | συμπερασματικές προτάσεις

Επομένως μου φαίνεται ότι θέλει εσείς να το έχετε (το νησί), χωρίς να εκείνη να δείχνει φανερή υποχωρητικότητα, παρά να το έχει εκείνος (ο Πέρσης βασιλιάς).

(ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ, , §12)

Οι συμπερασματικές απαρεμφατικές προτάσεις δέχονται άρνηση . Αν όμως η άρνηση προηγείται, τότε αμέσως μετά το σύνδεσμο ακολουθεί το .

Γιατί δεν θα πάθω τίποτε τόσο κακό, ώστε να μη πεθάνω με καλό τρόπο. (ΣΟΦΟΚΛΗΣ, , 96)

Η περίπτωση ο σύνδεσμος να συνοδεύεται από μετοχή, από άλλους φιλόλογους (Γιαγκόπου-λος, Καργάκος – Λεμπέσης) θεωρείται λανθασμένος, οπότε και επιβάλλεται διόρθωση του κειμένου, ενώ από άλλους (Π. Μπίλλα) αποδίδεται σε έλξη από προηγούμενη πρόταση.

𐃹

☞ Ζ] ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΓΙΑ ΕΞΑΣΚΗΣΗ :

Page 6: Συμπερασματικές προτάσεις: Θεωρία Συντακτικού Αρχαίας Ελληνικής

ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ | συμπερασματικές προτάσεις

Page 7: Συμπερασματικές προτάσεις: Θεωρία Συντακτικού Αρχαίας Ελληνικής

ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ | συμπερασματικές προτάσεις

Η θεά Αθηνά

Βασική Βιβλιογραφία Ασωνίτης Ν. – Αναγνωστόπουλος Β., Συντακτικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, εκδόσεις Αναστασάκη , Αθήνα 2000 | Γεωργόπουλος Γ., Αρχαία Ελληνική Σύνταξη, εκδόσεις Σταμούλη, Αθήνα 1998 | Γιαγκόπουλος Α., Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής, εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη 1998 | Γρηγορόπουλος Δ., Η σύνταξη του αρχαίου ελληνικού λόγου, εκδόσεις Έννοια, Αθήνα 2004 | Δελής Τ., Συντακτικό Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας, εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 1997 | Λεμπέσης Χ. – Καργάκος Σ., Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής, εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 1997 | Liddel H.G. – Scott R. , Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης, τόμοι Ι – V, εκδόσεις Ι. Σιδέρη, Αθήνα 2001 | Μπίλλα Π., Μαθήματα σύνταξης της Αρχαίας Ελληνικής, εκδόσεις Σαββάλας, Αθήνα 2000 | Μυτιληναίος Ο., Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000 | Παπανικολάου Γ. Ν., Λεξικόν των ρημάτων της αττικής πεζογραφίας, εκδόσεις Παπαδήμα, Αθήνα 1994 | Πασχαλίδης Δ., Ασκήσεις Συντακτικού της Αρχαίας Ελληνικής, εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη 1998 | Σαμανλής Θ. – Μπιτσιάνης Α., Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής, εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα 1997

© Θάνος Σταυρόπουλος – φιλόλογος, MSc.

[email protected]