επανάληψη αρχαίων α΄ γυμνασίου

1

Επιμέλεια: Αγγελική Σκαφίδα

Κάνω ...

(επανάληψη στη Γραμματική των Αρχαίων Ελληνικών τα)

... Χριστούγεννα

Α΄ γυμνασίου

2


Το βιβλιαράκι αυτό δημιουργήθηκε για να βοηθήσει εσάς, τους μαθητές και τις μαθήτριες της Α΄ γυμνασίου, να

κάνετε μία καλή επανάληψη σε όσα έχετε διδαχθεί μέχρι στιγμής από τη Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής

Γλώσσας.

Κι αν, καθώς προχωράτε στις σελίδες του, το «τοπίο» σας φαίνεται γνωστό, θα νιώσετε χαρά και

αυτοπεποίθηση (θέλω να πιστεύω).

Αν, από την άλλη, ανακαλύψετε ότι τίποτα δε σας φαίνεται γνωστό, θα αναφωνήσετε μαζί με τον αρχαίο

φιλόσοφο Σωκράτη:

(*ένα ξέρω ότι τίποτα δεν ξέρω)

Κι αυτό είναι αρχή μεγάλης σοφίας, σας διαβεβαιώ. Και σημείο εκκίνησης για να προσπαθήσετε να κατακτήσετε

ό,τι δεν γνωρίζετε.

Όποιο κι αν είναι το δικό σας σημείο εκκίνησης, ένα βήμα κάθε φορά θα σας φέρνει πιο κοντά στο στόχο.

Καλή μελέτη!

Ἓν οἶδα ὅτι

οὐδὲν οἶδα*

3


Ας ξεκινήσουμε με το άρθρο. Κλίνε το άρθρο σε όλα τα γένη και στους δύο αριθμούς.

Ενικός αριθμός*

αρσενικό θηλυκό ουδέτερο

ονομαστική

γενική

δοτική

αιτιατική

κλητική

Πληθυντικός αριθμός

ονομαστική

γενική

δοτική

αιτιατική

κλητική

Πρόσεχε τους τόνους και τα πνεύματα:

Στην ονομαστική (ενικού και πληθυντικού) βάζουμε μόνο πνεύμα και μάλιστα ........................

Στη γενική και δοτική (ενικού και πληθυντικού) βάζουμε ..............................................

Στη δοτική δεν ξεχνάμε και την ........................................................ κάτω από το γράμμα.

Στην κλητική βάζουμε και πνεύμα και τόνο.

* βλέπε τις λύσεις όλων των ασκήσεων στις σελίδες 21-31

4


Πάμε στα ουσιαστικά της β΄ κλίσης.

Στη δεύτερη κλίση των ουσιαστικών ανήκουν τα αρσενικά και θηλυκά ουσιαστικά σε -....... (π.χ. ὁ κῆπος, ἡ νῆσος)

και τα ουδέτερα ουσιαστικά σε -....... (π.χ. τό μῆλον)

Κλίνε τα ουσιαστικά ὁ λόγος, τό δένδρον: Ενικός αριθμός

Ον.

Γεν.

Δοτ.

Αιτ.

Κλ.


Ον.

Γεν.

Δοτ.

Αιτ.

Κλ.

- Οι καταλήξεις της β΄ κλίσης μοιάζουν πολύ με

τα νέα ελληνικά. Πρόσεξε τις πτώσεις που είναι

διαφορετικές.

- Στη β΄κλίση αρσενικά και θηλυκά ουσιαστικά

έχουν τις ίδιες καταλήξεις.

- Τα ουδέτερα ουσιαστικά έχουν τρεις πτώσεις

όμοιες (ονομαστική, αιτιατική, κλητική).

- Για να τονίσεις σωστά στα αρχαία πρέπει να

ξέρεις το χωρισμό των φωνηέντων και τους

κανόνες τονισμού (βλ. επόμενη σελίδα).

5


Συμπλήρωσε τους πίνακες: Τα ΦΩΝΗΕΝΤΑ διακρίνονται ανάλογα με το χρόνο με τον οποίο προφέρονταν σε:

ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΑ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΑ ΔΙΧΡΟΝΑ

............ ............ ............

Προφέρονταν σε

σύντομο χρόνο.

Προφέρονταν σε

διπλάσιο χρόνο.

Προφέρονταν άλλοτε ως

βραχέα & άλλοτε ως μακρά.

ΔΙΦΘΟΓΓΟΙ

ΚΥΡΙΕΣ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΕΣ

.......................................................

.......................................................

.........................................................

Τι ποσότητας είναι οι δίφθογγοι;

______________________________________________________

6


Συμπλήρωσε τους ακόλουθους κανόνες τονισμού:

α. Κάθε βραχύχρονη συλλαβή, όταν τονίζεται, παίρνει πάντοτε __________. π.χ. ὁ θρόνος, λέγω.

β. Η προπαραλήγουσα, όταν τονίζεται, παίρνει πάντοτε _____________. π.χ. ὁ διδάσκαλος, γράφομεν.

γ. Η μακρόχρονη παραλήγουσα πριν από βραχύχρονη λήγουσα παίρνει _____________. π.χ. ὁ κῆπος, γενναῖος.

δ. Η μακρόχρονη παραλήγουσα πριν από μακρόχρονη λήγουσα παίρνει _____________. π.χ. τοῦ κήπου, γενναίων.

ε. Η γενική και η δοτική ενικού και πληθυντικού, όταν τονίζονται στη λήγουσα, παίρνουν _____________. π.χ. τοῦ θεοῦ, τῷ θεῷ.

στ. Όταν η λήγουσα είναι μακρόχρονη, _____________________________ η προπαραλήγουσα

και ο τόνος κατεβαίνει μία συλλαβή. π.χ. ἡ βασίλισσα > τῆς βασιλίσσης.

7


Τώρα κλίνε τα ακόλουθα ουσιαστικά της β΄ κλίσης. Αυτά θα είναι τα πρότυπά σου. Αν ξέρεις να κλίνεις αυτά, μπορείς να κλίνεις τα πάντα!!!

Ενικός αριθμός

Ον. ὁ νόμος ὁ κῆπος ὁ θεός ὁ ἄνθρωπος

Γεν.

Δοτ.

Αιτ.

Κλ. Πληθυντικός αριθμός

Ον.

Γεν.

Δοτ.

Αιτ.

Κλ.

όπως το νόμος κλίνονται (ως προς τον τονισμό) όλα τα ουσιαστικά β΄κλίσης που στην ονομαστική ενικού τονίζονται σε βραχύχρονη παραλήγουσα (π.χ. ὁ θρόνος, ἡ νόσος, τό ἔργον)

όπως το κῆπος κλίνονται (ως προς τον τονισμό) όλα τα ουσιαστικά β΄κλίσης που στην ονομαστική ενικού τονίζονται σε μακρόχρονη παραλήγουσα (π.χ. ὁ ταῦρος, ἡ ψῆφος, τό βραβεῖον)

όπως το θεός κλίνονται (ως προς τον τονισμό) όλα τα ουσιαστικά β΄κλίσης που στην ονομαστική ενικού τονίζονται στη λήγουσα (π.χ. ὁ γεωργός, ἡ οδός)

όπως το ἄνθρωπος κλίνονται (ως προς τον τονισμό) όλα τα ουσιαστικά β΄κλίσης που στην ονομαστική ενικού τονίζονται στην προπαραλήγουσα (π.χ. ὁ κάτοικος, ἡ εἴσοδος, τό στάδιον)

8


Προχωράμε στην α΄κλίση των ουσιαστικών.

Σε αυτή την κλίση ανήκουν αρσενικά ουσιαστικά σε -........... και σε -.......... (π.χ. ὁ νεανίας, ὁ μαθητής) και

θηλυκά ουσιαστικά σε -.......... και σε -........... (π.χ. ἡ θάλασσα, ἡ τιμή)

Δεν υπάρχουν ουδέτερα ουσιαστικά.

.

Γενικές παρατηρήσεις για τα πρωτόκλιτα: - Οι καταλήξεις του πληθυντικού των αρσενικών και των θηλυκών είναι οι ίδιες.

- Το α στην κατάληξη -ας είναι πάντοτε μακρόχρονο.

- Η γενική πληθυντικού τονίζεται στη λήγουσα και παίρνει περισπωμένη.

- Δεν ξεχνάμε όταν κλίνουμε ένα πρωτόκλιτο ουσιαστικό τους γενικούς κανόνες τονισμού. Δηλαδή: α) Δεν τονίζουμε στην προπαραλήγουσα όταν η λήγουσα είναι μακρόχρονη π.χ. ἡ θάλασσα - τῆς θαλάσσης. β) Η γενική και η δοτική ενικού και πληθυντικού, όταν τονίζεται στη λήγουσα, παίρνει περισπωμένη. π.χ. ὁ μαθητής, τοῦ μαθητοῦ, τῷ μαθητῇ, τῶν μαθητῶν, τοῖς μαθηταῖς. γ) Μακρό προ μακρού οξύνεται. Μακρό προ βραχέος περισπάται. π.χ. ὁ στρατιώτης, οἱ στρατιῶται.

Ειδικότερα για τα αρσενικά: - Στην κλητική του ενικού τα πρωτόκλιτα λήγουν σε -α ή -η ανάλογα με την ονομαστική (π.χ. ὁ ταμίας - ὦ ταμία, ὁ Ἀτρείδης - ὦ Ἀτρείδη). *Δεν σχηματίζουν την κλητική του ενικού σε -η αλλά σε -α τα εθνικά ουσιαστικά (π.χ. ὦ Πέρσα) και τα λήγοντα σε -της (π.χ. ὦ ποιητά). Ειδικότερα για τα θηλυκά: - Αν πριν το α της κατάληξης έχουν φωνήεν ή ρ τότε αυτό το α είναι μακρόχρονο, το

ονομάζουμε καθαρό και διατηρείται σε όλες τις πτώσεις (βλ. σημαία, χώρα).

- Αν πριν το α της κατάληξης έχουν οποιοδήποτε σύμφωνο εκτός ρ τότε αυτό το α είναι

βραχύχρονο, το ονομάζουμε μη καθαρό και στη γενική και δοτική ενικού τρέπεται σε –

η (βλ. γλῶσσα).

- Το α της κατάληξης στην αιτιατική και κλητική ενικού είναι μακρόχρονο ή βραχύχρονο ανάλογα με το τι είναι στην ονομαστική.

9


Και τώρα κλίνε τα πρότυπα ουσιαστικά της α΄ κλίσης. Αν ξέρεις να κλίνεις αυτά, μπορείς να κλίνεις τα πάντα!!!


Ον. ὁ λοχίας ὁ στρατιώτης ὁ μαθητής ἡ σημαία ἡ ἀλήθεια ἡ θάλασσα ἡ γλῶσσα ἡ δίκη ἡ τιμή

Γεν.

Δοτ.

Αιτ.


Ον.

Γεν.

Δοτ.

Αιτ.

Κλ.

όπως το λοχίας:

τραυματίας, νεανίας, ταμίας

όπως το στρατιώτης

(τονίζεται σε μακρόχρονη

παραλήγουσα): πατριώτης, πλανήτης,

πολίτης

όπως το μαθητής

(τονίζεται στη λήγουσα): ἀθλητής, ποιητής,

κριτής

όπως το σημαία (θηλ. σε –α μακρό, τονίζεται στην παραλήγου-

σα): κεραία,

σαύρα, ἐλαία

όπως το ἀλήθεια (θηλ. σε –α μακρό, τονίζεται στην προπαραλή-

γουσα): ἐνέργεια, ὠφέλεια, ὁμόνοια

όπως το θάλασσα

(θηλ. σε –α βραχύ,

τονίζεται στην προπαραλή-

γουσα): θύελλα,

βασίλισσα, μέλισσα

όπως το γλῶσσα (θηλ. σε –α βραχύ,

τονίζεται στην παραλήγου-

σα): μᾶζα, πεῖνα

όπως το δίκη (θηλ. σε –η,

τονίζεται στην παραλήγου-

σα): δάφνη, βλάβη, λίμνη, πύλη

όπως το τιμή (θηλ. σε –η,

τονίζεται στην λήγουσα):

ψυχή, ἀρετή, πηγή

10


Ήρθε η ώρα να μιλήσουμε για Ρήματα!

Συμπλήρωσε τον Ενεστώτα και τον Μέλλοντα του ρήματος λύω.

Ενεστώτας Μέλλοντας

-Ο Μέλλοντας έχει τις ίδιες καταλήξεις με τον Ενεστώτα

αλλά προσθέτουμε ένα -σ- πριν τις καταλήξεις.

- Αν πριν το –ω της κατάληξης, το θέμα του ρήματος

τελειώνει σε σύμφωνο, προσέχω να κάνω τις μετατροπές

του σ. Δηλαδή:

π, β, φ, πτ + σ > ψ π.χ. γράφω > γράψω

κ, γ, χ, ττ + σ > ξ π.χ. πράττω > πράξω

τ, δ, θ, ζ + σ > σ π.χ. πείθω > πείσω

11


Συμπλήρωσε τον Παρατατικό και τον Αόριστο του ρήματος λύω.

Παρατατικός Αόριστος

Στους χρόνους του παρελθόντος, δηλαδή

στον Παρατατικό, τον Αόριστο και τον

Υπερσυντέλικο, βάζουμε στην αρχή του

θέματος Αύξηση. Η αύξηση είναι δύο ειδών:

α) συλλαβική και β) χρονική.

12


Για την Αύξηση:

Συλλαβική αύξηση παίρνουν τα ρήματα που αρχίζουν από

σύμφωνο και είναι η προσθήκη ενός ε πριν από το θέμα του

ρήματος. π.χ. λύω, ἔλυον, ἔλυσα

παιδεύω, ἐπαίδευον, ἐπαίδευσα

Προσοχή: Τα ρήματα που αρχίζουν από ρ-, όταν παίρνουν

αύξηση, γράφονται με δύο ρ. π.χ. ῥίπτω > ἔρριπτον

Χρονική αύξηση παίρνουν τα ρήματα που αρχίζουν από φωνήεν

ή δίφθογγο και είναι η μετατροπή (έκταση) του αρχικού

βραχύχρονου φωνήεντος του θέματος σε μακρόχρονο. π.χ. ἐλπίζω, ἤλπιζον, ἤλπισα

ὀνομάζω, ὠνόμαζον, ὠνόμασα

Στη χρονική αύξηση γίνονται οι παρακάτω μετατροπές

(εκτάσεις) φωνηέντων: α>η ἀγοράζω – ἠγόραζον

αι>ῃ αἰχμαλωτίζω – ᾐχμαλώτιζον

αυ>ηυ αὐξάνω – ηὔξανον

ε>η ἐσθίω – ἤσθιον

ει> ῃ εἰκάζω – ᾔκαζον

ευ>ηυ εὑρίσκω – ηὕρισκον

ο>ω ὀνομάζω – ὠνόμαζον

οι>ῳ οἰκτίρω – ᾤκτιρον

ῐ>ῑ ἰσχύω – ἴσχυον

ῠ>ῡ ὑγιαίνω – ὑγίαινον

Στα σύνθετα ρήματα που το α΄ συνθετικό τους είναι πρόθεση, η αύξηση – συλλαβική ή χρονική - μπαίνει μετά την πρόθεση. Η

αύξηση στην περίπτωση αυτή λέγεται εσωτερική.

Για να σχηματίσουμε το χρόνο ακολουθούμε την εξής

διαδικασία:

α. Αφαιρούμε την πρόθεση π.χ. εἰσφέρω : εἰς + φέρω

β. Αυξάνουμε το ρήμα π.χ. φέρω: ἔφερον

γ. Βάζουμε την πρόθεση στην αρχή του ρήματος π.χ. εἰσέφερον

Προσοχή: - Το ληκτικό φωνήεν της πρόθεσης εκθλίβεται πριν

την αύξηση (εκτός από τις προθέσεις περί και πρό) π.χ. ἀναφέρω: ἀνὰ + φέρω > ἀνὰ + ἔφερον > ἀνέφερον

αλλὰ περιφέρω: περὶ + φέρω > περὶ + ἔφερον > περιέφερον

- Το κ της πρόθεσης ἐκ πριν την αύξηση γίνεται ξ π.χ. ἐκλέγω: ἐκ + λέγω > ἐκ + ἔλεγον > ἐξέλεγον

13


Για να εξασκηθείς στην αύξηση, γράψε τα ακόλουθα ρήματα στο α΄πρόσωπο του Παρατατικού:

βάλλω ἀναβαίνω

φεύγω καταλαμβάνω

λαμβάνω μεταβάλλω

λέγω ὁδεύω

πίπτω ἀποπέμπω

ὑπομένω περιβάλλω

εἰσβάλλω προλέγω

ἐκλείπω προτρέχω

προσπίπτω αὐξάνω

συντρέχω ἐρίζω

συμπάσχω παραγράφω

ἐξάγω οἰκίζω

ἐλπίζω ἱδρύω

14


Συμπλήρωσε τον Παρακείμενο και τον Υπερσυντέλικο του ρήματος λύω.

Παρακείμενος Υπερσυντέλικος

- Αν πριν το –ω της κατάληξης, το θέμα του ρήματος

τελειώνει σε σύμφωνο, προσέχω να κάνω τις μετατροπές

του κ. Δηλαδή:

π, β, φ, πτ + κ > φ π.χ. γράφω > γέγραφα

κ, γ, χ, ττ + κ > χ π.χ. πράττω > πέπραχα

τ, δ, θ, ζ + κ > σ π.χ. πείθω > πέπεικα

15


Για τον Αναδιπλασιασμό

Στους συντελικούς χρόνους, δηλαδή στον Παρακείμενο, τον Υπερσυντέλικο και τον Συντελεσμένο Μέλλοντα,

βάζουμε στην αρχή του θέματος Αναδιπλασιασμό. Ο αναδιπλασιασμός είναι τριών ειδών:

α) Επανάληψη του αρχικού συμφώνου της λέξης μαζί με ένα ε:

Τέτοιο αναδιπλασιασμό παίρνουν τα ρήματα που το θέμα τους αρχίζει:

- από ένα σύμφωνο εκτός από το ρ. π.χ. λύω – λέλυκα

- από δύο σύμφωνα από τα οποία το πρώτο είναι άφωνο (π,β,φ,κ,γ,χ,τ,δ,θ) και το δεύτερο υγρό (λ,ρ) ή ένρινο (μ,ν). π.χ. γράφω – γέγραφα

ΠΡΟΣΟΧΗ: Όταν το αρχικό σύμφωνο είναι δασύ (χ, φ, θ) τρέπεται στη συλλαβή του αναδιπλασιασμού σε ψιλό (κ, π, τ): π.χ. χορεύω – κεχόρευκα, φυτεύω – πεφύτευκα, θύω – τέθυκα.

β) Συλλαβική αύξηση, δηλαδή ένα ε στην αρχή του θέματος.

Τέτοιο αναδιπλασιασμό παίρνουν τα ρήματα που το θέμα τους αρχίζει:

- από ένα διπλό σύμφωνο (ζ, ξ, ψ) ή ρ. π.χ. ψεύδομαι – ἔψευσμαι, ῥίπτω – ἔρριφα. Το αρχικό ρ μετά τη συλλαβική αύξηση διπλασιάζεται.

- από δυο σύμφωνα, χωρίς όμως να είναι το πρώτο άφωνο και το δεύτερο υγρό ή ένρινο: π.χ. φθείρω – ἔφθαρκα, σπουδάζω – ἐσπούδακα.

- από τρία σύμφωνα, π.χ. στρατεύω - ἐστράτευκα

γ) Χρονική αύξηση, έκταση, τροπή δηλαδή, του αρχικού βραχύχρονου φωνήεντος σε μακρόχρονο.

Τέτοιο αναδιπλασιασμό παίρνουν τα ρήματα που αρχίζουν από φωνήεν ή δίφθογγο. π.χ. ἀθροίζω – ἤθροικα, οἰκῶ – ᾤκηκα.

ΠΡΟΣΟΧΗ:

Τα σύνθετα με πρόθεση ρήματα παίρνουν τον αναδιπλασιασμό όπως και την αύξηση, μεταξύ δηλαδή προθέσεως και ρήματος

π.χ. ἀπό – λύω → ἀπό – λέλυκα.

16


Για να εξασκηθείς, γράψε τα ακόλουθα ρήματα στο α΄πρόσωπο του Παρακειμένου:

μηνύω ἀναγκάζω

παιδεύω γυμνάζω

φυτεύω περιγράφω

στρατεύω ὁδεύω

θύω συμβουλεύω

καταδιώκω φυλάττω

πράττω κρύπτω

τάττω σῴζω

βλάπτω ὀνομάζω

καλύπτω διαταράττω

πιστεύω οἰκίζω

ἐλπίζω ἱδρύω

17


Κλίνε τα ρήματα ἱδρύω, γράφω, πράττω, πείθω σε όλους τους χρόνους. Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Αόριστος Παρακείμενος Υπερσυντέλικος

ἱδρύω όπως το ἱδρύω κλίνονται όλα τα φωνηεντό-ληκτα ρήματα

γράφω όπως το γράφω κλίνονται όλα τα χειλικόλη-κτα ρήματα (π,β,φ,πτ)

πράττω όπως το πράττω κλίνονται όλα τα ουρανικό-ληκτα ρήματα (κ,γ,χ,ττ)

πείθω όπως το πείθω κλίνονται όλα τα οδοντικό-ληκτα ρήματα (τ,δ,θ,ζ)

18


Συμπλήρωσε το ρήμα εἰμί στον Ενεστώτα και τον Παρατατικό.

Ενεστώτας Παρατατικός

19


Κλίνε τα ακόλουθα επίθετα της β΄ κλίσης

(το αρσενικό και το ουδέτερο κλίνονται όπως τα ουσιαστικά της β΄κλίσης και το θηλυκό όπως τα ουσιαστικά της α΄κλίσης).


Ον. ὁ καλός ἡ καλή τὸ καλόν ὁ δίκαιος ἡ δικαία τὸ δίκαιον

Γεν.

Δοτ.

Αιτ.


Ον.

Γεν.

Δοτ.

Αιτ.

Κλ.

Τελειώσαμε;;;

Σχεδόν τελειώσαμε! Κάνε ένα διάλειμμα και

ολοκλήρωσε την επανάληψή σου με τα επίθετα

και τις αντωνυμίες.

20


Κλίνε την προσωπική αντωνυμία στο α΄ και β΄πρόσωπο Κλίνε την δεικτική αντωνυμία οὗτος, αὕτη, τοῦτο ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ α΄ πρόσωπο β΄ πρόσωπο αρσενικό θηλυκό ουδέτερο

Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλ. ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ Ον. Γεν. Δοτ. Αιτ. Κλ.

21


ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ:

Το άρθρο

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

αρσ. θηλ. ουδ. αρσ. θηλ. ουδ.

ΟΝ. ὁ ἡ τὸ οἱ αἱ τὰ

ΓΕΝ. τοῦ τῆς τοῦ τῶν τῶν τῶν

ΔΟΤ. τῷ τῇ τῷ τοῖς ταῖς τοῖς

ΑΙΤ. τὸν τὴν το τούς τάς τά

ΚΛΗΤ. (ὦ) (ὦ) (ὦ) (ὦ) (ὦ) (ὦ)

Χωρισμός Φωνηέντων

ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΑ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΑ ΔΙΧΡΟΝΑ

ε, ο η, ω α, ι, υ

22


Δίφθογγοι

ΚΥΡΙΕΣ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΕΣ

αι, ει, οι, αυ, ευ, ου,

ηυ, υι

ᾳ, ῃ, ῳ

Τι ποσότητας είναι οι δίφθογγοι;

Όλοι οι δίφθογγοι είναι μακρόχρονοι εκτός από το αι και το οι όταν βρίσκονται στο τέλος των λέξεων.

Κανόνες τονισμού

α. Κάθε βραχύχρονη συλλαβή, όταν τονίζεται, παίρνει πάντοτε οξεία. π.χ. ὁ θρόνος, λέγω.

β. Η προπαραλήγουσα, όταν τονίζεται, παίρνει πάντοτε οξεία. π.χ. ὁ διδάσκαλος, γράφομεν.

γ. Η μακρόχρονη παραλήγουσα πριν από βραχύχρονη λήγουσα παίρνει περισπωμένη. π.χ. ὁ κῆπος, γενναῖος.

δ. Η μακρόχρονη παραλήγουσα πριν από μακρόχρονη λήγουσα παίρνει οξεία. π.χ. τοῦ κήπου, γενναίων.

ε. Η γενική και η δοτική ενικού και πληθυντικού, όταν τονίζονται στη λήγουσα, παίρνουν περισπωμένη. π.χ. τοῦ θεοῦ, τῷ θεῷ.

στ. Όταν η λήγουσα είναι μακρόχρονη, δεν τονίζεται η προπαραλήγουσα

και ο τόνος κατεβαίνει μία συλλαβή. π.χ. ἡ βασίλισσα > τῆς βασιλίσσης.

23


Β΄κλίση ουσιαστικών

Στη δεύτερη κλίση των ουσιαστικών ανήκουν τα αρσενικά και θηλυκά ουσιαστικά σε –ος (π.χ. ὁ κῆπος, ἡ νῆσος)

και τα ουδέτερα ουσιαστικά σε -ον (π.χ. τό μῆλον)


Ον. ὁ λόγος τό δένδρον

Γεν. τοῦ λόγου τοῦ δένδρου

Δοτ. τῷ λόγῳ τῷ δένδρῳ

Αιτ. τόν λόγον τό δένδρον

Κλ. (ὦ) λόγε τό δένδρον


Ον. οἱ λόγοι τά δένδρα

Γεν. τῶν λόγων τῶν δένδρων

Δοτ. τοῖς λόγοις τοῖς δένδροις

Αιτ. τούς λόγους τά δένδρα

Κλ. (ὦ) λόγοι τά δένδρα


Ον. ὁ νόμος ὁ κῆπος ὁ θεός ὁ ἄνθρωπος

Γεν. τοῦ νόμου τοῦ κήπου τοῦ θεοῦ τοῦ ἀνθρώπου

Δοτ. τῷ νόμῳ τῷ κήπῳ τῷ θεῷ τῷ ἀνθρώπῳ

Αιτ. τόν νόμον τὸν κῆπον τόν θεόν τὸν ἄνθρωπον

Κλ. (ὦ) νόμε (ὦ) κῆπε (ὦ) θεέ (ὦ) ἄνθρωπε

24



Ον. οἱ νόμοι οἱ κῆποι οἱ θεοὶ οἱ ἄνθρωποι

Γεν. τῶν νόμων τῶν κήπων τῶν θεῶν τῶν ἀνθρώπων

Δοτ. τοῖς νόμοις τοῖς κήποις τοῖς θεοῖς τοῖς ἀνθρώποις

Αιτ. τούς νόμους τούς κήπους τούς θεούς τοὺς ἀνθρώπους

Κλ. (ὦ) νόμοι (ὦ) κῆποι (ὦ) θεοί (ὦ) ἄνθρωποι

Α΄κλίση ουσιαστικών Σε αυτή την κλίση ανήκουν αρσενικά ουσιαστικά σε -ας και σε -ης (π.χ. ο νεανίας, ο μαθητής) και

θηλυκά ουσιαστικά σε -α και σε -η (π.χ. η θάλασσα, η τιμή)

Ον. ὁ λοχίας ὁ στρατιώτης ὁ μαθητής ἡ σημαία ἡ ἀλήθεια ἡ θάλασσα ἡ γλῶσσα ἡ δίκη ἡ τιμὴ

Γεν. λοχίου στρατιώτου μαθητοῦ σημαίας ἀληθείας θαλάσσης γλώσσης δίκης τιμῆς

Δοτ. λοχίᾳ στρατιώτῃ μαθητῇ σημαίᾳ ἀληθείᾳ θαλάσσῃ γλώσσῃ δίκῃ τιμῇ

Αιτ. λοχίαν στρατιώτην μαθητήν σημαίαν ἀλήθειαν θάλασσαν γλῶσσαν δίκην τιμὴν

Κλ. λοχία στρατιῶτα μαθητά σημαία ἀλήθεια θάλασσα γλῶσσα δίκη τιμὴ


Ον. λοχίαι στρατιῶται μαθηταὶ σημαῖαι ἀλήθειαι θάλασσαι γλῶσσαι δίκαι τιμαὶ

Γεν. λοχιῶν στρατιωτῶν μαθητῶν σημαιῶν ἀληθειῶν θαλασσῶν γλωσσῶν δικῶν τιμῶν

Δοτ. λοχίαις στρατιώταις μαθηταῖς σημαίαις ἀληθείαις θαλάσσαις γλώσσαις δίκαις τιμαῖς

Αιτ. λοχίας στρατιώτας μαθητάς σημαίας ἀληθείας θαλάσσας γλώσσας δίκας τιμὰς

Κλ. λοχίαι στρατιῶται μαθηταὶ σημαῖαι ἀλήθειαι θάλασσαι γλῶσσαι δίκαι τιμαὶ

25


Ρήματα

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ

λύ-ω ἔλυ-ον λύ-σω ἔλυ-σα λέλυ-κα ἐλελύ-κειν

λύ-εις ἔλυ-ες λύ-σεις ἔλυ-σας λέλυ-κας ἐλελύ-κεις

λύ-ει ἔλυ-ε λύ-σει ἔλυ-σε λέλυ-κε ἐλελύ-κει

λύ-ομεν ἐλύ-ομεν λύ-σομεν ἐλύ-σαμεν λελύ-καμεν ἐλελύ-κεμεν

λύ-ετε ἐλύ-ετε λύ-σετε ἐλύ-σατε λελύ-κατε ἐλελύ-κετε

λύ-ουσιν ἔλυ-ον λύ-σουσιν ἔλυ-σαν λελύ-κασιν ἐλελύ-κεσαν

26


Άσκηση για την Αύξηση

Ενεστώτας Παρατατικός Ενεστώτας Παρατατικός

βάλλω ἔβαλλον ἀναβαίνω ἀνέβαινον

φεύγω ἔφευγον καταλαμβάνω κατελάμβανον

λαμβάνω ἐλάμβανον μεταβάλλω μετέβαλλον

λέγω ἔλεγον ὁδεύω ὥδευον

πίπτω ἔπιπτον ἀποπέμπω ἀπέπεμπον

ὑπομένω ὑπέμενον περιβάλλω περιέβαλλον

εἰσβάλλω εἰσέβαλλον προλέγω προέλεγον

ἐκλείπω ἐξέλειπον προτρέχω προέτρεχον

προσπίπτω προσέπιπτον αὐξάνω ηὔξανον

συντρέχω συνέτρεχον ἐρίζω ἤριζον

συμπάσχω συνέπασχον παραγράφω παρέγραφον

ἐξάγω ἐξῆγον οἰκίζω ᾤκιζον

ἐλπίζω ἤλπιζον ἱδρύω ἵδρυον

27


Άσκηση για τον Αναδιπλασιασμό και το σχηματισμό του Παρακειμένου

Ενεστώτας Παρακείμενος Ενεστώτας Παρακείμενος

μηνύ-ω μεμήνυκα ἀναγκάζ-ω ἠνάγκακα

παιδεύ-ω πεπαίδευκα γυμνάζ-ω γεγύμνακα

φυτεύ-ω πεφύτευκα περι-γράφ-ω περιγέγραφα

στρατεύ-ω ὲστράτευκα ὁδεύ-ω ὥδευκα

θύ-ω τέθυκα συμ-βουλεύ-ω συμβεβούλευκα

κατα-διώκ-ω καταδεδίωχα φυλάττ-ω πεφύλαχα

πράττ-ω πέπραχα κρύπτ-ω κέκρυφα

τάττ-ω τέταχα σῴζ-ω σέσῳκα

βλάπτ-ω βέβλαφα ὀνομάζ-ω ὠνόμακα

καλύπτ-ω κεκάλυφα δια-ταράττ-ω διατετάραχα

πιστεύ-ω πεπίστευκα οἰκίζ-ω ᾤκικα

ἐλπίζ-ω ἤλπικα ἱδρύ-ω ἵδρυκα

28


Τα ρήματα ἱδρύω, γράφω, πράττω, πείθω Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Αόριστος Παρακείμενος Υπερσυντέλικος

ἱδρύω ἵδρυον ἱδρύσω ἵδρυσα ἵδρυκα ἱδρύκειν όπως το ἱδρύω κλίνονται όλα τα φωνηεντό-ληκτα ρήματα

ἱδρύεις ἵδρυες ἱδρύσεις ἵδρυσας ἵδρυκας ἱδρύκεις

ἱδρύει ἵδρυε ἱδρύσει ἵδρυσε ἵδρυκε ἱδρύκει

ἱδρύομεν ἱδρύομεν ἱδρύσομεν ἱδρύσαμεν ἱδρύκαμεν ἱδρύκεμεν

ἱδρύετε ἱδρύετε ἱδρύσετε ἱδρύσατε ἱδρύκατε ἱδρύκετε

ἱδρύουσιν ἵδρυον ἱδρύσουσιν ἵδρυσαν ἱδρύκασιν ἱδρύκεσαν

γράφω ἔγραφον γράψω ἔγραψα γέγραφα ἐγεγράφειν όπως το γράφω κλίνονται όλα τα χειλικόλη-κτα ρήματα (π,β,φ,πτ)

γράφεις ἔγραφες γράψεις ἔγραψας γέγραφας ἐγεγράφεις

γράφει ἔγραφε γράψει ἔγραψε γέγραφε ἐγεγράφει

γράφομεν ἐγράφομεν γράψομεν ἐγράψαμεν γεγράφαμεν ἐγεγράφεμεν

γράφετε ἐγράφετε γράψετε ἐγράψατε γεγράφατε ἐγεγράφετε

γράφουσιν ἔγραφον γράψουσιν ἔγραψαν γεγράφασιν ἐγεγράφεσαν

πράττω ἔπραττον πράξω ἔπραξα πέπραχα ἐπεπράχειν όπως το πράττω κλίνονται όλα τα ουρανικό-ληκτα ρήματα (κ,γ,χ,ττ)

πράττεις ἔπραττες πράξεις ἔπραξας πέπραχας ἐπεπράχεις

πράττει ἔπραττε πράξει ἔπραξε πέπραχε ἐπεπράχει

πράττομεν ἐπράττομεν πράξομεν ἐπράξαμεν πεπράχαμεν ἐπεπράχεμεν

πράττετε ἐπράττετε πράξετε ἐπράξατε πεπράχατε ἐπεπράχετε

πράττουσιν ἔπραττον πράξουσιν ἔπραξαν πεπράχασιν ἐπεπράχεσαν

πείθω ἔπειθον πείσω ἔπεισα πέπεικα ἐπεπείκειν όπως το πείθω κλίνονται όλα τα οδοντικό-ληκτα ρήματα (τ,δ,θ,ζ)

πείθεις ἔπειθες πείσεις ἔπεισας πέπεικας ἐπεπείκεις

πείθει ἔπειθε πείσει ἔπεισε πέπεικε ἐπεπείκει

πείθομεν ἐπείθομεν πείσομεν ἐπείσαμεν πεπείκαμεν ἐπεπείκεμεν

πείθετε ἐπείθετε πείσετε ἐπείσατε πεπείκατε ἐπεπείκετε

πείθουσιν ἔπειθον πείσουσιν ἔπεισαν πεπείκασιν ἐπεπείκεσαν

29


Το ρήμα εἰμί στον Ενεστώτα και τον Παρατατικό

Ενεστώτας Παρατατικός

εἰμί ἦν και ἦ

εἶ ἦσθα

ἐστί (ν) ἦν

ἐσμέν ἦμεν

ἐστέ ἦτε

εἰσί (ν) ἦσαν

30


Επίθετα β΄κλίσης: α. τριγενή και τρικατάληκτα


Ον. καλ-ός καλ-ή καλ-όν δίκαι-ος δικαί-α δίκαι-ον

Γεν. καλ-οῦ καλ-ῆς καλ-οῦ δικαί-ου δικαί-ας δικαί-ου

Δοτ. καλ-ῷ καλ-ῇ καλ-ῷ δικαίῳ δικαί-ᾳ δικαί-ῳ

Αιτ. καλ-όν καλ-ήν καλ-όν δίκαι-ον δικαί-αν δίκαι-ον

Κλ. καλ-έ καλ-ή καλ-όν δίκαι-ε δικαί-α δίκαι-ον


Ον. καλ-οί καλ-αί καλ-ά δίκαι-οι δίκαι-αι δίκαι-α

Γεν. καλ-ῶν καλ-ῶν καλ-ῶν δικαί-ων δικαί-ων δικαί-ων

Δοτ. καλ-οῖς καλ-αῖς καλ-οῖς δικαί-οις δικαί-αις δικαί-οις

Αιτ. καλ-ούς καλ-άς καλ-ά δικαί-ους δικαί-ας δίκαι-α

Κλ. καλ-οί καλ-αί καλ-ά δίκαι-οι δίκαι-αι δίκαι-α

β. τριγενή και δικατάληκτα

Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός

Ον. ὁ, ἡ ἔνδοξ-ος τό ἔνδοξ –ον οἱ, αἱ ἔνδοξ-οι τά ἔνδοξ –α

Γεν. τοῦ, τῆς ἐνδόξ –ου τοῦ ἐνδόξ –ου τῶν ἐνδόξ –ων τῶν ἐνδόξ –ων

Δοτ. τῷ, τῇ ἐνδόξ –ῳ τῷ ἐνδόξ –ῳ τοῖς, ταῖς ἐνδόξ –οις τοῖς ἐνδόξ –οις

Αιτ. τόν, τήν ἔνδοξ -ον τό ἔνδοξ –ον τούς, τάς ἐνδόξ –ους τά ἔνδοξ –α

Κλ. (ὦ) ἔνδοξ –ε (ὦ) ἔνδοξ -ον (ὦ) ἔνδοξ –οι (ὦ) ἔνδοξ -α

31


Αντωνυμίες

Η προσωπική αντωνυμία Η δεικτική αντωνυμία οὗτος, αὕτη, τοῦτο ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ α΄ πρόσωπο β΄ πρόσωπο αρσενικό θηλυκό ουδέτερο

Ον. ἐγώ σύ οὗτος αὕτη τοῦτο

Γεν. ἐμοῦ, μου σοῦ, σου τούτου ταύτης τούτου

Δοτ. ἐμοί, μοι σοί, σοι τούτῳ ταύτῃ τούτῳ

Αιτ. ἐμέ, με σέ, σε τοῦτον ταύτην τοῦτο

Κλ. -- -- οὗτος αὕτη --

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ Ον. ἡμεῖς ὑμεῖς οὗτοι αὗται ταῦτα

Γεν. ἡμῶν ὑμῶν τούτων τούτων τούτων

Δοτ. ἡμῖν ὑμῖν τούτοις ταύταις τούτοις

Αιτ. ἡμᾶς ὑμᾶς τούτους ταύτας ταῦτα

Κλ. -- -- -- -- --

επανάληψη αρχαίων α΄ γυμνασίου

Education

Transcript of επανάληψη αρχαίων α΄ γυμνασίου