π.Χ

5 - 4 χιλιετία π.Χ.

Πρώτα ίχνη κοινωνικής ζωής στην Πάρο έχουμε στο νησάκι Σάλιαγκο, μεταξύ Πάρου και Αντιπάρου, όπου εμφανίζεται ένας από τους αρχαιότερους οικισμούς του προϊστορικού Αιγαίου (5 - 4 χιλιετία π.Χ.).

Ο πολιτισμός του οικισμού στον Σάλιαγκο είναι μοναδικός και

απομονωμένος στην νεολιθική εποχή.

Στα ερείπια του οικισμού βρέθηκε μεγάλος αριθμός κεραμικών θρυμμάτων. Συναρμολογήθηκαν 60 πήλινα δοχεία. Το υλικό κατασκευής των πήλινων δοχείων προέρχεται από την περιοχή. Ο πηλός έχει διάφορα χρώματα και αποχρώσεις κίτρινου, καφετί ή γκρι σκούρο και τα περισσότερα είναι διακοσμημένα με άσπρες ζωγραφιές γεωμετρικών σχηματισμών.

Επίσης βρέθηκαν τρία ειδώλια από μάρμαρο. Το ένα παριστάνει μια θεότητα της γονιμότητας με μορφή πολύ παχιάς γυναικείας σιλουέτας και βρίσκεται στο αρχαιολογικό μουσείο της Πάρου. Πρόκειται για το αρχαιότερο κυκλαδικό ειδώλιο (5.000 π.Χ.)

Τα άλλα δύο ειδώλια έχουν μορφή πιο αφηρημένης τέχνης και θυμίζουν το σχήμα που έχει το βιολί.

Ο Σάλιαγκος, λοιπόν, είναι ο αρχαιότερος οικισμός των Κυκλάδων.

Κυκλαδική εποχή3.000 – 2.000 π.Χ.

Το όνομα Κυκλάδες προέρχεται από τους αρχαίους έλληνες συγγραφείς , για να περιγράψουν το πυκνό σύμπλεγμα νησιών γύρω από το ιερό νησί του Απόλλωνα τη Δήλο.

Γνωστά σε αυτή την εποχή είναι τα τηγανόσχημα σκεύη, τελετουργικοί δίσκοι, μαρμάρινα και λίθινα σκεύη , κεραμικά προϊόντα και φυσικά τα αγαλματίδια. Σημαντική πηγή εσόδων για το νησί ήταν το παριανό μάρμαρο από το οποίο φτιάχτηκαν πολύ σπουδαία αγάλματα.

Μινωική εποχή3.000-1450 π.Χ.

• Έποικοι από τη Μινωική Κρήτη μετατρέπουν την Πάρο σε αξιόλογο εμπορικό και στρατιωτικό κέντρο, εξ ου και το πρώτο όνομά της «Μινωίς» ή «Μινώα».•Η Πάρος εξελίσσεται σταδιακά σε ναυτική δύναμη χάρη στην εμπορία του παριανού μαρμάρου.•Ο κρητικής καταγωγής Αλκαίος ιδρύει την Μίνωα την σημερινή Παροικία.•Η Μίνωα αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια του Μινωικού πολιτισμού.

Είχε περάσει ο Ηρακλής από το νησί.Ο Μίνωας έκανε 4 γιούς με την νύμφη Πάρεια ή Παρία που το όνομά της εκδηλώνει την καταγωγή της.Ο Μίνωας βρισκόταν στην Πάρο όταν έμαθε ότι οι Αθηναίοι σκότωσαν τον γιό του, τον Ανδρόγειο. Έτσι διέταξε τον στόλο του να πολιορκήσει την Αθήνα.

Μυκηναϊκή εποχή1.600 – 1.100 π.Χ.

Στη Μυκηναϊκή εποχή η Πάρος θα αποτελέσει αξιόλογο κέντρο του πολιτισμού αυτού και προς επιβεβαίωση αυτής της πραγματικότητας έρχονται τα μυκηναϊκά λείψανα που εντοπίστηκαν στις Κουκουναριές αλλά και στο λόφο του κάστρου της Παροικίας.

Στην ευρύτερη περιοχή και μέσα στους βραχώδεις όγκους συναντάμε την Μυκηναϊκή Ακρόπολη στο λόφο Κουκουναριές. Αποτελεί έναν σημαντικό οικισμό της περιόδου μετά το 1200 π.Χ. , οχυρωμένος με κυκλώπεια τείχη και ανάκτορα. Ο οικισμός καταστράφηκε από πυρκαγιά ύστερα από επίθεση και εγκαταλείφθηκε.Ένα τμήμα του οικισμού κατοικήθηκε πάλι το 1100 π.Χ. και χτίστηκε ναός της θεάς Αθηνάς.

Γεωμετρική εποχή1.100 – 800 π.Χ.

Η Πάρος παίρνει το όνομά της από τον αρχηγό των Αρκάδων εποίκων, τον Πάρο.Μετά την ύστερη Μυκηναϊκή περίοδο, η Πάρος εποικίσθηκε από Ίωνες, ηγέτες των οποίων ήταν ο Kλύτιος και ο Μέλας. Τότε άρχισε ν΄ αναπτύσσεται σε ναυτική δύναμη με αξιόλογο ναυτικό δια του οποίου εγκαθίδρυσε αποικίες.

Παριανοί ιδρύουν το 680 π.Χ. αποικία στην Θάσο, στην Προποντίδα και στις ακτές τις Αδριατικής και εκμεταλλεύονται τα κοιτάσματα χρυσού των θρακικών παραλίων. Επίσης, κόβουν δικό τους νόμισμα.

Αρχαϊκή εποχή800 – 479 π.Χ.

Δημιουργούνται στην Πάρο φημισμένα εργαστήρια γλυπτικής.

Ιδιαίτερη άνθηση γνωρίζει τον 7ο π.Χ. αιώνα και η ποίηση με κύριο εκπρόσωπο τον λυρικό ποιητή Αρχίλοχο που θεωρείται ισάξιος του Ομήρου.

• Σημαντική πηγή πλούτου για την Πάρο ήταν τα αρχαία λατομεία απ’ όπου εξορυσσόταν το περίφημο παριανό μάρμαρο γνωστό ως λυχνίτης.

• Η εξαιρετική ποιότητα και η διαφάνειά του το έκαναν περιζήτητο για την κατασκευή γλυπτών αλλά και ως οικοδομικό υλικό για την κατασκευή   ναών στα μεγάλα ιερά της  Ελλάδας.

Το μάρμαρο ήταν η αιτία δημιουργίας μιας εξέχουσας σχολής γλυπτικής με πανελλήνια ακτινοβολία  όπως μας δείχνει το  πλήθος των γλυπτών σε ελληνικά μουσεία αλλά και σε αυτά του εξωτερικού.

Την εποχή εκείνη στην Πάρο λατρεύονταν η θεσμοφόρος Δήμητρα, οι Διόσκουροι, η Αφροδίτη και πρώτιστα ο Διόνυσος.

Λείψανα της εποχής βρίσκουμε στο αρχαϊκό νεκροταφείο, που πιθανόν να έχει ταφεί και ο πατέρας του ποιητή Αρχίλοχου, αλλά και στο Δεσποτικό, όπου βρέθηκε σπουδαιότατο τέμενος του Απόλλωνα.

Την αρχαία Πάρο παρουσίασε ο κ. Κουράγιος: «Θα πρέπει να φανταστούμε την αρχαία πόλη της Πάρου ως μία από τις λαμπρότερες ελληνικές πόλεις με εξαιρετικά δημόσια οικοδομήματα κτισμένα με το υπέροχο δώρο της παριανής γης, το μάρμαρο, με ιερά και ναούς με μαρμάρινα αγάλματα, θέατρο, βουλευτήριο, αγορά, με ανεπτυγμένα εργαστήρια παραγωγής αγγείων και γλυπτών, με λιμενικές εγκαταστάσεις, με οργανωμένο οικιστικό ιστό και ισχυρή προστασία από τείχος», ανέφερε.

Η Πάρος λοιπόν, ξεκινά τον 6ο π.Χ. αιώνα ένα μεγαλόπνοο οικοδομικό πρόγραμμα προκειμένου να επαναπροσδιορίσει τη γεωγραφική και πολιτική παρουσία της στην ευρύτερη περιοχή.

Απέναντι από την δυτική ακτή της Αντιπάρου βρίσκεται το μικρό ακατοίκητο νησί Δεσποτικό, όπου η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει στο φως ένα σπουδαίο ιερό του Απόλλωνα. Το Δεσποτικό λεγόταν στην αρχαιότητα Πρεπέσινθος. Η βορειονατολική άκρη, όπου βρίσκεται το ιερό του Απόλλωνα, ήταν παλιά ενωμένη με το Τσιμηντήρι.

Οι πρώτες ανασκαφές στο Δεσποτικό έγιναν από τον Χρήστο Τσούντα το 1889 φέρνοντας στο φως δύο πρωτοκυκλαδικά νεκροταφεία και λείψανα προϊστορικού οικισμού. Το 1959 ο Νικόλαος Ζαφειρόπουλος ανακάλυψε εικοσιένα πρωτοκυκλαδικούς τάφους και, στη θέση Μάντρα, ρωμαϊκό κτήριο και μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη από δωρικό ναό των αρχαϊκών χρόνων.

Η συστηματική ανασκαφή στη Μάντρα άρχισε το 1997 με επικεφαλής τον Γιάννο Κουράγιο φέρνοντας στο φως ιερό του Απόλλωνα, που λειτούργησε από τον 7ο αιώνα π.Χ. ως τα ρωμαϊκά χρόνια. Μέχρι σήμερα έχουν ανακαλυφθεί τα θεμέλια δέκα κτηρίων. Έχουν βρεθεί όστρακα με τις επιγραφές ΑΠΟΛΛ και ΑΡΤΗΜΕ και πολλά αφιερώματα, που δείχνουν ότι οι προσκυνητές έρχονταν από παντού.

Τα ευρήματα είναι τάφοι, λείψανα και αρχιτεκτονικά μέλη από οικίες και άλλα κτήρια , ερείπια δωρικού ναού, πήλινα ειδώλια, αλάβαστρα, κοτύλες, αρύβαλλοι, σφραγιδόλιθοι κ.α.

Κλασική εποχή479 – 323 π.Χ.

Μετά την ήττα των Περσών ο αθηναϊκός στόλος με επικεφαλής τον Θεμιστοκλή φτάνει στο νησί και υποχρεώνει την Πάρο να γίνει μέλος της αθηναϊκής συμμαχίας. Την εποχή αυτή ζουν και δημιουργούν οι φημισμένοι Παριανοί γλύπτες Αγοράκριτος και Σκόπας.

Η πόλη της Πάρου την εποχή εκείνη έχει 50.000 κατοίκους, θαυμάσια οικοδομήματα και ναούς, θέατρο και στάδιο. Με το τέλος της κλασικής περιόδου, η Πάρος συμμαχεί με τους Μακεδόνες μέχρι τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Την κλασική εποχή στο νομισματοκοπείο της Πάρου κόβονται περισσότερα είδη νομισμάτων σε σχέση με την αρχαϊκή εποχή.

Το παριανό μάρμαρο εξακολουθεί να είναι μια σημαντική πηγή πλούτου για το νησί.

ΣΤΟΝ ΕΡΜΗ ΤΟΥ ΠΡΑΞΙΤΕΛΗ

ΣΤΗΝ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΤΗΣ ΜΗΛΟΥ

ΣΤΗ ΝΙΚΗ ΤΗΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ

ΣΤΟΝ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ

Στην κορυφή του λόφου που βρίσκεται βόρεια της Παροικίας και ο οποίος δεσπόζει στο λιμάνι και βλέπει προς τη Δήλο, βρίσκονται τα λείψανα ενός ιερού αφιερωμένου στον Δήλιο Απόλλωνα και στην αδελφή του την Άρτεμης. Ο μικρός αυτός μαρμάρινος ναός χτίστηκε στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ.

Μέσα στο ναό υπήρχε το μαρμάρινο λατρευτικό άγαλμα της Άρτεμης, του οποίου θραύσματα είχαν βρεθεί σε ανασκαφές το 19ο αιώνα.

Στο λόφο της Αγίας Άννας που βρίσκεται νότια του παραλιακού δρόμου της Παροικίας εντοπίστηκε λατρευτικό ιερό του Ασκληπιού, θεού της ιατρικής, που τοποθετείται χρονολογικά γύρω στον 4ο αιώνα π.Χ. Το ιερό ήταν υπαίθριο, γύρω από μία πηγή, με το κατάλευκο, διαφανές μάρμαρο της Πάρου.

Ελληνιστική και Ρωμαϊκή εποχή

323 – 330 μ.Χ.

323 - 167 π.Χ. • Η περίοδος που μεσολαβεί από τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου μέχρι την υποταγή των διαδόχων του στους Ρωμαίους είναι εποχή συγκρούσεων και ανακατατάξεων με νέα βασίλεια να διεκδικούν την κυριαρχία στις Κυκλάδες. Η Πάρος για πολλά χρόνια βρίσκεται κάτω από την κυριαρχία των Πτολεμαίων.

Στη Θέση Θόλος στην Παροικία της Πάρου αποκαλύφθηκε ένα σημαντικό εργαστήριο γλυπτικής. Σε μικρή απόσταση βρέθηκε και ένα εργαστήριο αγγειοπλαστικής. Πρόκειται για ένα θαυμάσια οργανωμένο εργαστήριο παραγωγής κεραμικών ελληνιστικών χρόνων.

167 π.Χ. - 330 μ.Χ. •Η Πάρος και οι υπόλοιπες Κυκλάδες μαζί με ένα μεγάλο τμήμα της ηπειρωτικής Ελλάδας αποτελούν επαρχία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Η ανάπτυξη ανακόπτεται. Το νησί χρησιμοποιείται σαν τόπος εξορίας.

Οι μαθητές :Α1 Α2

Αλιπράντη Δ. Γκουρογιάννης Α.

Καπούτσος Β. Μουστάκα Ε.

Αλσαμαήλ Ν. Δάβρη Β. Κουρμούκη Α.

Αποστολίδου Η. Δανιηλίδου Η. Κουταλίδη Ε.

Βιτζηλαίος Ν. Ζέλα Κ. Λουκής Κ.

Γεμελιάρη Μ. Ζώτο Ε. Μάλαμας Στ.

Γεωργάς Β. Ιωσηφίδης Ξ. Μανιώτης Ι.

Γιατροπούλης Δ Καλακώνα Α. Μάρκου Ντ.

Γκίνη Σ. Μαύρης Χ.

Γκίνη Σ. Μοστράτος Ν.

Α3 Α4Μπιζά Φ. Πατέλης Δ. Σαμαλτάνη Κ. Τσιφλά Ε.

Μπίντικα Μ. Περράκη Φ. Σιγάλας Μ. Φλέσσα Δ.

Μπισκεντζής Α. Περράκης Ι. Σκανδάλης Α. Φραγκούλη Ν.

Μπόνη Π. Πέτρου Τ. Σκαρλάτου Α. Φωκιανού Μ.

Μπράχα Α. Πολυχρονόπουλος Κ.

Σκιαδά Α. Ψυκαράκη Ε.

Μυτιληναίος Γ. Ραγκούσης Α. Τζίνι Σ.

Ντουμτάς Κ. Τσαντάνη Φ.

Παντελαίου Π. Τσερρίκου Γκ.

Πάσσαρη Χ. Τσερρίκου Τζ.