μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

63
Μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου… Μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου… Ερευνητική εργασία Α΄ Ερευνητική εργασία Α΄ τετραμήνου τετραμήνου Τάξη Α Τάξη Α Σχολικό έτος 2012 -2013 Σχολικό έτος 2012 -2013

Transcript of μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Page 1: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του Μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του

κόσμου…κόσμου… Ερευνητική εργασία Α΄ Ερευνητική εργασία Α΄

τετραμήνου τετραμήνου

Τάξη ΑΤάξη Α

Σχολικό έτος 2012 -2013Σχολικό έτος 2012 -2013

Page 2: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Σε πολλά μέρη της πατρίδας μας , που ήταν άγονα και νησιωτικά ο κόσμος από πολύ νωρίς στράφηκε στη θάλασσα . Έτσι από τα τέλη του 18ου αιώνα άρχισαν το διαμετακομιστικό εμπόριο με τα ιστιοφόρα , άλλα μικρά άλλα μεγάλα , τα Χιώτικα πληρώματα όργωναν τη Μεσόγειο προς τη Μασσαλία, Αλεξάνδρεια, Κωνσταντινούπολη ,Οδησσό και αλλού.Σιγά σιγά και μετά την καταστροφή της Χίου οι οικογένειες που ασχολήθηκαν επαγγελματικά με τη ναυτιλία ολοένα και αυξάνονταν σε συνδυασμό δε με την ατμοκίνηση και την απελευθέρωση του νησιού από τους Τούρκους σχεδόν όλος ο ανδρικός πληθυσμός εργαζόταν στη θάλασσα. Μάλιστα μετά το β’ παγκόσμιο πόλεμο όποιος έμενε στην ξηρά θεωρούνταν ανίκανος και άχρηστος .

Page 3: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Η Εμπορική Ναυτιλία των Η Εμπορική Ναυτιλία των ΕλλήνωνΕλλήνων

Η Εμπορική Ναυτιλία των Ελλήνων είναι οΗ Εμπορική Ναυτιλία των Ελλήνων είναι ο σημαντικότερος σημαντικότερος κλάδοςκλάδος της της

Ελληνικής Οικονομίας και αποτελεί ουσιαστικά τη μόνηΕλληνικής Οικονομίας και αποτελεί ουσιαστικά τη μόνη οικονομική οικονομική δραστηριότητα στην οποία η χώρα μας διαθέτει τηνδραστηριότητα στην οποία η χώρα μας διαθέτει την πρώτη θέση πρώτη θέση

παγκόσμια παγκόσμια .. Ο ελληνικός εμπορικός στόλος είναι ο Ο ελληνικός εμπορικός στόλος είναι ο μεγαλύτερος μεγαλύτερος στην Ευρωπαϊκή στην Ευρωπαϊκή

Ένωση (53,7%) και ο ελληνικήςΈνωση (53,7%) και ο ελληνικής πλοιοκτησίας στόλος ο πλοιοκτησίας στόλος ο μεγαλύτερος στον μεγαλύτερος στον

κόσμο (16%)κόσμο (16%).. Διακινεί το 90% του ελληνικού εξαγωγικού εμπορίου .Διακινεί το 90% του ελληνικού εξαγωγικού εμπορίου .

Page 4: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Το ναυτικό επάγγελμα συνεισφέρει σημαντικά στην Το ναυτικό επάγγελμα συνεισφέρει σημαντικά στην απασχόλησηαπασχόληση

εργατικού δυναμικού και προσφέρει στους νέους εργατικού δυναμικού και προσφέρει στους νέους σταδιοδρομίασταδιοδρομία υψηλών υψηλών

απαιτήσεων και απολαβών απαιτήσεων και απολαβών .. Το ναυτικό επάγγελμα, άμεσα συνδεδεμένο με την Το ναυτικό επάγγελμα, άμεσα συνδεδεμένο με την

ιστορία τηςιστορία τηςΕλλάδας, αποτελεί έναν σημαντικό τομέα της Ελλάδας, αποτελεί έναν σημαντικό τομέα της

απασχόλησης τουαπασχόλησης τουΕλληνικού εργατικού δυναμικού, αποφέροντας στις Ελληνικού εργατικού δυναμικού, αποφέροντας στις

ΕλληνικέςΕλληνικέςοικογένειες οικογένειες υψηλό εισόδημα.υψηλό εισόδημα. Συγκεκριμένα σήμερα Συγκεκριμένα σήμερα

στον τομέαστον τομέαεργασίας αυτόν απασχολούνται περισσότεροι από 30.000 εργασίας αυτόν απασχολούνται περισσότεροι από 30.000

ναυτικοίναυτικοίπου μάλιστα το 2000 εισήγαγαν στην Ελλάδα 7914,2 που μάλιστα το 2000 εισήγαγαν στην Ελλάδα 7914,2

εκ. δολλάρια.εκ. δολλάρια.

Page 5: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

ΣταδιοδρομίαΣταδιοδρομία στο επάγγελμα του στο επάγγελμα του ΝαυτικούΝαυτικού

Στη Χίο, αν και Στη Χίο, αν και είχε μειωθεί σημαντικάείχε μειωθεί σημαντικά ο αριθμός των εν ενεργεία ο αριθμός των εν ενεργεία νναυτικών,αυτικών,εξακολουθούμε να διατηρούμε εξακολουθούμε να διατηρούμε

ιδιαίτερους ιδιαίτερους δεσμούς με το ναυτικό επάγγελμα και ταδεσμούς με το ναυτικό επάγγελμα και ταεπαγγέλματα που εξαρτώνται άμεσα από επαγγέλματα που εξαρτώνται άμεσα από την Εμπορική Ναυτιλία.την Εμπορική Ναυτιλία. Σήμερα ,όλο και περισσότεροι νέοι Σήμερα ,όλο και περισσότεροι νέοι επειδήεπειδή κρίνουν αβέβαιο το μέλλον τους κρίνουν αβέβαιο το μέλλον τους αλλά και επειδή η ανεργία στην Ελλάδα αλλά και επειδή η ανεργία στην Ελλάδα βρίσκεται στα ύψη, στρέφονται στο βρίσκεται στα ύψη, στρέφονται στο ναυτικό επάγγελμα και αναθεωρούν την ναυτικό επάγγελμα και αναθεωρούν την γνώμη τους για την ζωή στην θάλασσα.γνώμη τους για την ζωή στην θάλασσα. Απόδειξη της στροφής αυτής Απόδειξη της στροφής αυτής

αποτελούν αποτελούν οι επιτυχίες των αποφοίτων των Λυκείων οι επιτυχίες των αποφοίτων των Λυκείων της Χίου στο τμήμα Ναυτιλιακών της Χίου στο τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου ΑιγαίουΣπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου αλλά και στις Ακαδημίες του αλλά και στις Ακαδημίες του Εμπορικού Ναυτικού .Εμπορικού Ναυτικού .

Page 6: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Το σημαντικότερο κομμάτι της ναυτικής μας ιστορίας είναι ο απλός ανώνυμος , μούτσος , ναύτης , τζόβενο, μηχανικός, καπετάνιος , μάγειρας του τόπου αυτού. Είναι ο κλασικός ναυτικός που έλειπε πολλούς μήνες από την πατρώα γη , την οικογένεια , ήταν όμως και ο ιδεολόγος της θάλασσας , ο αγαπητικός της που από μικρό παιδί είχε το όνειρο να κυβερνήσει το καράβι να γυρίσει τα πέρατα της γης σε αντίθεση με ένα σωρό τυχάρπαστους , τυχοδιώκτες , αλητάκους που ζητούσαν να κάνουν μπάρκο για να βγάλουν κάποια χρήματα και μετά να μείνουν στην ξηρά. Ταξίδια που κρατούσαν και δυο και τρία χρόνια , όταν μέσο επικοινωνίας με την οικογένεια ήταν μόνο τα γράμματα και τα εμβάσματα .Ο Χιώτης ναυτικός το κυριότερο που έφτιαξε είναι ένα brand-name , δηλαδή ένα πολύ καλό όνομα, μια βαριά κληρονομιά για κάθε νέο της Χίου που θέλει να δουλέψει και να σταδιοδρομήσει στη θάλασσα .

Page 7: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Ας γνωρίσουμε μαζί τον Αφανή ναύτη του Βροντάδου , τον Καρδαμυλίτη ναυτικό αλλά και την Καρδαμυλίτισσα μάνα που προσμένει με καρτερικότητα και υπομονή στο μώλο το πλοίο που θα φέρει πίσω τον αγαπημένο άνδρα ή παιδί της . Καλό ταξίδι …

Page 8: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου
Page 9: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Από τότε φάντασμα η ζωή . Θα μου πεις. Δε Από τότε φάντασμα η ζωή . Θα μου πεις. Δε μετάνιωσα ; Και εγώ δε ξέρωμετάνιωσα ; Και εγώ δε ξέρω . . Αλλά και να Αλλά και να

γγυρίσω τώρα στο νησί , πάλι δε θα ησυχάσω . υρίσω τώρα στο νησί , πάλι δε θα ησυχάσω . Με κράζει η θάλασσα …Με κράζει η θάλασσα …

Page 10: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Η μεταπολεμική πείναΗ μεταπολεμική πείνα σε συνδυασμό με την ανεργία που είχε σε συνδυασμό με την ανεργία που είχε δημιουργηθεί στην Ελλάδα στιςδημιουργηθεί στην Ελλάδα στις αρχές του δεύτερου μισού του περασμένου αρχές του δεύτερου μισού του περασμένου αιώνα οδήγησαν πολλούςαιώνα οδήγησαν πολλούς Έλληνες αλλά και Βρονταδούσους στην θάλασσα . Έλληνες αλλά και Βρονταδούσους στην θάλασσα . Η ανάγκη να θρέψουν τις οικογένειές τους αλλάΗ ανάγκη να θρέψουν τις οικογένειές τους αλλά και να προικίσουν τις και να προικίσουν τις αδελφές τους . αδελφές τους . Άλλοι πάλι διάλεξαν το επάγγελμα του ναυτικού επειδή υπήρχε στην Άλλοι πάλι διάλεξαν το επάγγελμα του ναυτικού επειδή υπήρχε στην οικογένεια τους η ναυτική παράδοση . Ο παππούς , ο πατέρας ή κάποιος άλλος οικογένεια τους η ναυτική παράδοση . Ο παππούς , ο πατέρας ή κάποιος άλλος συγγενής ήταν ναυτικός . Δεν ήταν λοιπόν και τόσο εύκολο να ξεφύγεις από συγγενής ήταν ναυτικός . Δεν ήταν λοιπόν και τόσο εύκολο να ξεφύγεις από τη μοίρα του ναυτικού , Πολλοί από αυτούς , στη συνέχεια αγάπησαν το τη μοίρα του ναυτικού , Πολλοί από αυτούς , στη συνέχεια αγάπησαν το επάγγελμα αφού η ελληνική ναυτιλία ήταν στο απόγειό της και το επάγγελμα επάγγελμα αφού η ελληνική ναυτιλία ήταν στο απόγειό της και το επάγγελμα του ναυτικού τούς ζούσε αξιοπρεπώς . του ναυτικού τούς ζούσε αξιοπρεπώς . Κάποιοι άλλοι πάλι δεν ήταν καλοί μαθητές και δεν θα μπορούσαν να Κάποιοι άλλοι πάλι δεν ήταν καλοί μαθητές και δεν θα μπορούσαν να σπουδάσουν . Το επάγγελμα του ναυτικού θα τους πρόσφερε τα προς το ζήν .σπουδάσουν . Το επάγγελμα του ναυτικού θα τους πρόσφερε τα προς το ζήν .

Page 11: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Τον καιρό εκείνο (μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο) το επάγγελμα του Τον καιρό εκείνο (μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο) το επάγγελμα του ναυτικού ήταν σχεδόν το μόνο επάγγελμα που μπορούσες να ναυτικού ήταν σχεδόν το μόνο επάγγελμα που μπορούσες να

ακολουθήσεις . ακολουθήσεις . Ήταν το επάγγελμα που βοηθούσε την οικογένεια να μην έχει Ήταν το επάγγελμα που βοηθούσε την οικογένεια να μην έχει

οικονομικά οικονομικά προβλήματα. προβλήματα. Ο πατέρας μου σκοτώθηκε από τους Ναζί σε εκτελεστικό Ο πατέρας μου σκοτώθηκε από τους Ναζί σε εκτελεστικό

απόσπασμα απόσπασμα στη Χαλκιδική που πήγε με άλλους από το Βροντάδο για να φέρει στη Χαλκιδική που πήγε με άλλους από το Βροντάδο για να φέρει τρόφιμα. Έτσι και η ανάγκη για δουλειά με έσπρωξε στη θάλασσα. τρόφιμα. Έτσι και η ανάγκη για δουλειά με έσπρωξε στη θάλασσα.

(Μάρκος Γλύκας)(Μάρκος Γλύκας)

Page 12: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Ο σκληρός αποχωρισμός …

Page 13: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Οι γυναίκες περνούσαν δύσκολες στιγμές κατά τη διάρκεια του αποχωρισμού .. Φορούσαν μαύρα ρούχα και έκλειναν τα παντζούρια . Άναβαν καθημερινά τα καντηλάκια στο εικονοστάσι του σπιτιού τους και προσεύχονταν στην Παναγία αλλά και στον Άγιο Νικόλα για να πάνε όλα καλά . Το σπίτι ερήμωνε και όλοι μαζί ήλπιζαν να φτάσει γρήγορα η στιγμή της επιστροφής

Page 14: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Δεκέμβρης 13 ,1960Όμως αν ήσουν από ένα μέρος να μ΄έβλεπες όταν τα διάβαζα θα με λυπόσουν όχι μόνο συ αλλά και κάθε άλλος . Διαβάζοντας τα λόγια του Νικολή για το φευγιό μου και νοιώθοντας τον πόνο που δοκίμασε και αναλογιζόμενος την σκηνή που έκλαιγε πόνεσα τόσο πολύ που είπα καλύτερα να έσπαγε το πόδι μου και να μην ερχόμουν . Αρχίνησαν δε να τρέχουν τα μάτιο μου σα βρύσες και το χειρότερο το κλάμα τελικά συνοδεύτηκε από αναφιλητά. Τέτοιο κακό είχα καιρό να πάθω …

Απόσπασμα από γράμμα του Θ. Τριπολίτη στη σύζυγό του

Page 15: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Το πρώτο ταξίδι

Page 16: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Το πρώτο ταξίδι του ναυτικού … Ανάμεικτα συναισθήματα . Χαρά και ενθουσιασμός για την νέα εργασία αλλά λύπη και νοσταλγία για την οικογένεια που άφηναν πίσω . Η ζωή μακριά από την οικογένεια ήταν πολύ δύσκολη και ακόμα δυσκολότερη λόγω του νεαρού της ηλικίας κάποιων ναυτικών , δώδεκα χρονών . Έπρεπε να κάνουν τα πάντα μέσα στο πλοίο και να φροντίζουν τον εαυτό τους , πράγματα για τα οποία δεν ήταν μέχρι τότε συνηθισμένοι. Νοσταλγούσαν την οικογένειά τους αλλά μετά τους πρώτους μήνες συνήθιζαν μιας και τους βοηθούσε το έμπειρο πλήρωμα.

Page 17: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Συμβιώνοντας με άλλους Συμβιώνοντας με άλλους λαούςλαούς

Page 18: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Η συμβίωση ενός νέου ναυτικού με ανθρώπους άλλων φυλών , Η συμβίωση ενός νέου ναυτικού με ανθρώπους άλλων φυλών , εθνικοτήτων, είναι δύσκολη . Μετά συνηθίζει. Μαθαίνει να ζει με εθνικοτήτων, είναι δύσκολη . Μετά συνηθίζει. Μαθαίνει να ζει με αγνώστους. Κάνει υπομονή . Όταν υπάρχουν παρεξηγήσεις οι ανώτεροι αγνώστους. Κάνει υπομονή . Όταν υπάρχουν παρεξηγήσεις οι ανώτεροι είναι εκείνοι που θα τις λύσουν .είναι εκείνοι που θα τις λύσουν . Συναντάμε πλοία με ελληνική σημαία . 8 Έλληνες και οι υπόλοιποι ….. Συναντάμε πλοία με ελληνική σημαία . 8 Έλληνες και οι υπόλοιποι ….. αλλοδαποί. Οι περισσότεροι ήταν λοστρόμοι όπως Φιλλιπινέζοι, Ινδοί αλλοδαποί. Οι περισσότεροι ήταν λοστρόμοι όπως Φιλλιπινέζοι, Ινδοί Βραζιλιάνοι, Πακιστανοί. Ας μην μας φανεί παράδοξο το γεγονός ότι μέσα Βραζιλιάνοι, Πακιστανοί. Ας μην μας φανεί παράδοξο το γεγονός ότι μέσα σε ελληνικό πλοίο θα συναντούσαμε έναν μόνο Έλληνασε ελληνικό πλοίο θα συναντούσαμε έναν μόνο Έλληνα . .

Page 19: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Όσο για το βαπόρι που αρωτάς , μάθε πως είναι Όσο για το βαπόρι που αρωτάς , μάθε πως είναι αρκετά παληό φτωχό σε διαμερίσματα κι ιδίως αρκετά παληό φτωχό σε διαμερίσματα κι ιδίως στην πρύμνη του μένουν οι μηχανικοί και το στην πρύμνη του μένουν οι μηχανικοί και το πλήρωμα που είναι Ινδιάνοι και που από δω θα πλήρωμα που είναι Ινδιάνοι και που από δω θα φύγουν και θα αντικατασταθούν πάλι από φύγουν και θα αντικατασταθούν πάλι από Ινδιάνους. Όλοι οι αξιωματικοί μηχανής και Ινδιάνους. Όλοι οι αξιωματικοί μηχανής και κουβέρτας είναι Έλληνες πλην του ασυρματιστή κουβέρτας είναι Έλληνες πλην του ασυρματιστή που είναι κι αυτός Ινδιάνος . Πλοίον πειρατικόν που είναι κι αυτός Ινδιάνος . Πλοίον πειρατικόν όπως λένε ασυνεννοησίας και γενικά βαβυλωνία. Οι όπως λένε ασυνεννοησίας και γενικά βαβυλωνία. Οι ινδιάνοι έχουν δικό τους μάγειρα στη κουζίνα για ινδιάνοι έχουν δικό τους μάγειρα στη κουζίνα για τα δικά τους φαγητά. Ένα καλό έχει : που είναι τα δικά τους φαγητά. Ένα καλό έχει : που είναι καλός και καθαρός μάγειρας . Εγώ βέβαια δεν καλός και καθαρός μάγειρας . Εγώ βέβαια δεν έκαμα το μπάρκο αυτό για μεγάλο διάστημα και έκαμα το μπάρκο αυτό για μεγάλο διάστημα και ούτε ήθελα γκαζάδικο μα αποφάσισα κάτω από την ούτε ήθελα γκαζάδικο μα αποφάσισα κάτω από την ανάγκη μη βρίσκοντας φορτηγό. Μαμιας και μπήκα ανάγκη μη βρίσκοντας φορτηγό. Μαμιας και μπήκα στο πειρατικό θα κάμω κουράγιο όσο μπορώ για στο πειρατικό θα κάμω κουράγιο όσο μπορώ για την επούλωση των οικονομικών πληγών μας. την επούλωση των οικονομικών πληγών μας.

Απόσπασμα από γράμμα του Θ. Τριπολίτη στη σύζυγό του

Page 20: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Περιμένοντας τα νέα σουΠεριμένοντας τα νέα σου

Page 21: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Στα καράβια του προηγούμενου αιώναΣτα καράβια του προηγούμενου αιώνα η επικοινωνία του ναυτικού με την η επικοινωνία του ναυτικού με την οικογένειοικογένειάά του δεν ήταν εύκολη. Ο ασυρματιστής θα έπρεπε να καλέσει το του δεν ήταν εύκολη. Ο ασυρματιστής θα έπρεπε να καλέσει το ράδιο Ελλάς ,να του δώσουν σειρά και αν ήταν τυχερός τότε θα μπορούσε να ράδιο Ελλάς ,να του δώσουν σειρά και αν ήταν τυχερός τότε θα μπορούσε να επικοινωνήσει με την οικογένεια του .Διαφορετικά …τα γράμματα . Τις επικοινωνήσει με την οικογένεια του .Διαφορετικά …τα γράμματα . Τις περισσότερες φορές τα έστελναν αλλά και τα έπαιρναν καθυστερημένα , το περισσότερες φορές τα έστελναν αλλά και τα έπαιρναν καθυστερημένα , το λιγότερο σε 20 μέρες . λιγότερο σε 20 μέρες .

Page 22: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Γ

Αγάπη μου γειά σου . Σήμερα έφτασε το πλήρωμα για το οποίο θα σου μιλήσω παρά κάτω και έφερε και την πολυπόθητο αλληλογραφία . Πήρα λοιπόν 5 γράμματα σου παλιά και καινούργια με ημερομηνίες 21 και 29/7 και 10,23 και 29/8 . Τα διάβασα όλα με απληστία και από δύο φορές . Έμαθα απ΄αυτά τα νέα σας . Είναι αλήθεια ‘ότι ήμουν ανήσυχος γιατί δεν είχα γράμμα σου και έβαζε πολλά κακά ο νους μου . Τα γράμματα σου όμως μου έφεραν ψυχική γαλήνη . .

Απόσπασμα από γράμμα του Θ. Τριπολίτη στη σύζυγό

του

Page 23: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Οι γιορτές στο πλοίοΟι γιορτές στο πλοίο

Page 24: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Οι μέρες των γιορτών περνούσαν ευχάριστα αλλά και μοναχικά Οι μέρες των γιορτών περνούσαν ευχάριστα αλλά και μοναχικά αφού ο αφού ο

κάθε ναυτικός σκεφτόταν και νοσταλγούσε την οικογένειά του .Όλο κάθε ναυτικός σκεφτόταν και νοσταλγούσε την οικογένειά του .Όλο το το

πλήρωμα κάθονταν στο εορταστικό τραπέζι , άκουγαν τραγούδια και πλήρωμα κάθονταν στο εορταστικό τραπέζι , άκουγαν τραγούδια και γλεντούσαν . Ο μάγειρας έφτιαχνε γλυκά και έκανε ό,τι μπορούσε για γλεντούσαν . Ο μάγειρας έφτιαχνε γλυκά και έκανε ό,τι μπορούσε για

να να ευχαριστήσει τον κάθε ναυτικό . ευχαριστήσει τον κάθε ναυτικό . Ο ένας ευχόταν στο άλλον «του χρόνου στο σπίτι μας» .Έπαιρναν Ο ένας ευχόταν στο άλλον «του χρόνου στο σπίτι μας» .Έπαιρναν κουράγιο να συνεχίσουν το ταξίδι με την ελπίδα ότι η ευχή θα κουράγιο να συνεχίσουν το ταξίδι με την ελπίδα ότι η ευχή θα

εκπληρωθεί εκπληρωθεί και θα γιορτάσουν τις επόμενες γιορτές μαζί με την οικογένειά τουςκαι θα γιορτάσουν τις επόμενες γιορτές μαζί με την οικογένειά τους. .

Page 25: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Οι γιορτές μέσα στο καράβι για ένα ναυτικό είναι οι χειρότερες Οι γιορτές μέσα στο καράβι για ένα ναυτικό είναι οι χειρότερες διότι διότι

σκέφτεσαι την οικογένειά σου κατά τα άλλα όμως δεν μας έλειπε σκέφτεσαι την οικογένειά σου κατά τα άλλα όμως δεν μας έλειπε τίποτα. Και τίποτα. Και

σουβλίζαμε και τρώγαμε μαγειρίτσες. Δεν μας έλειπε τίποτα. σουβλίζαμε και τρώγαμε μαγειρίτσες. Δεν μας έλειπε τίποτα. (Σφήκας)(Σφήκας)

Page 26: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Κίνδυνοι

Page 27: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Πολλοί είναι οι κίνδυνοι που έχουν να αντιμετωπίσουν στην καθημερινότητά

τους οι ναυτικοί . Οι πιο συχνοί είναι : • Η φουρτουνιασμένη θάλασσα • Οι αρρώστιες• Τα ναυάγια • Η πειρατεία

Page 28: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Η φουρτουνιασμένη θάλασσα

Page 29: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Phipadelphia , 22/02/1961

…χθες το πρωί φτάσαμε εδώ ύστερα από δύο ημερών καθυστέρηση λόγω κακοκαιρίας Ο Ατλαντικός και η Μεσόγειος θέλανε τα βαπόρια να χορεύουν , ίσως επειδή ήταν Απόκριες. Αναγκαστήκαμε να ελαττώσουμε ταχύτητα κι ακόμα να αλλάξομε πορεία .Υποφέραμε στα αλήθεια ..

Απόσπασμα από γράμμα του Θ. Τριπολίτη στη σύζυγό του

Page 30: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Αρρώστιες

Page 31: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Τις περισσότερες ιατρικές γνώσεις τις είχε ο υποπλοίαρχος. Αυτός θα προσφέρει τις πρώτες βοήθειες σε κάποιον ναυτικό που έχει αρρωστήσει . Ο υποπλοίαρχος θα διάβαζε τα ιατρικά βιβλία που υπήρχαν στο καράβι και

θα προσπαθούσε να κάνει μια πρώτη διάγνωση . Τα περισσότερα βέβαια βιβλία ήταν γραμμένα τα Αγγλικά οπότε κρινόταν απαραίτητη προϋπόθεση η καλή γνώση της Αγγλικής γλώσσας. Στη συνέχεια με τη βοήθεια του ασυρματιστή θα έστελνε τηλεγράφημα

στο γραφείο της εταιρείας για περισσότερες πληροφορίες ή θα επικοινωνούσε

με κάποιο λιμάνι της στεριάς και θα ζητούσε τις πρώτες οδηγίες για την αντιμετώπιση του περιστατικού από το νοσοκομείο του λιμανιού. Αν ήταν

κάτι σοβαρό, όταν το πλοίο θα έφθανε στο λιμάνι, ο ασθενής θα πήγαινε σε

γιατρό ή θα ερχόταν στην Ελλάδα .

Page 32: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Άλλο ένα πρόβλημα του ναυτικού ήταν ότι όταν πάθεις ατύχημα ή αρρώσταινες το μόνο που σε βοηθούσε ήταν οι γνώσεις του Πλοιάρχου. Θυμάμαι μια φορά στον Ινδικό Ωκεανό που αρρώστησε ένα μέλος του πληρώματος με υψηλό πυρετό. Προσπαθήσαμε με τον ασύρματο να επικοινωνήσουμε με Ελληνικό νοσοκομείο, αλλά μέσω ασυρμάτου δεν έγινε σωστή διάγνωση. Ευτυχώς ο ναυτικός ήταν νέος και υγιής αλλά συνάμα τρομαγμένος και καταβεβλημένος. Την εποχή εκείνη τα μόνα πλοία που είχαν γιατρό ήταν της Σοβιετικής Ένωσης. Επικοινωνήσαμε με το κοντινότερο σοβιετικό πλοίο και ο γιατρός του πλοίου μας είπε ότι έχει πρόβλημα στα νεφρά. Μετά από μερικές μέρες όταν φτάσαμε σε ένα λιμάνι της Νότιας Αφρικής και επήγαμε τον άτυχο ναυτικό στον Νοσοκομείο μας είπε ο γιατρός ότι αν δεν εμφανίσει άλλα συμπτώματα θα γίνει μια χαρά. Τον αφήσαμε στα χέρια των γιατρών και συνεχίσαμε το ταξίδι μας, Αργότερα μάθαμε ότι ο ναυτικός ήταν μια χαρά στην υγεία του. (Γλύκας)

Page 33: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Πειρατές

Page 34: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Οι πειρατές έχουν γάντζους και μπορούν να ανέβουν όποτε θέλουν. Εμείς όμως όταν

περνάμε από το μέρος τους έχουμε βάρδιες και αν ανέβουν πάνω, τους ρίχνουμε με

μάνικες νερό ώστε να πέσουν με την πίεση στη θάλασσα. Στην περίπτωση όμως που

ανέβουν πάνω πάνε στον καπετάνιο και τον βάζουν με όλο το υπόλοιπο πλήρωμα σε ένα

σημείο και παίρνουν την εταιρεία τηλέφωνο και της ζητάνε λεφτά. Αναγκαστικά πρέπει να τα δώσουν

αλλιώς οι πειρατές θα τους σκοτώσουν.(Γιαλούρης)

Page 35: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

ΝαυάγιαΝαυάγια

Page 36: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Οι περισσότεροι ναυτικοί στη ζωή τους έχουν βιώσει ένα ναυάγιο . Ένα ναυάγιο που θα τους στιγματίσει και θα αλλάξει τη ζωή τους . Όλο το πλήρωμα παλεύει να σώσει το πλοίο . Ο πλοίαρχος αποφασίζει πότε θα σταλεί μήνυμα κινδύνου . Τότε ο ασυρματιστής αρχίζει να στέλνει το μήνυμα S O S σε μία ορισμένη συχνότητα και καθορισμένες χρονικές

στιγμές κατά τις οποίες όλα τα άλλα πλοία απαγορεύεται να εκπέμπουν σε αυτή την ειδική συχνότητα για να ακουστεί η εκπομπή του πλοίου που κινδυνεύει. Το πλοίο θα εγκαταλειφθεί μόνο μετά από εντολή του καπετάνιου , αρχηγού του πλοίου ... Αν κάποιος από το πλήρωμα δεν πειθαρχήσει στις οδηγίες του ο καπετάνιος με το όπλο του θα τον πυροβολήσει για να μην βάλει σε κίνδυνο τη ζωή των υπολοίπων ναυτικών . Όταν όμως δεν υπάρχει πλέον σωτηρία, το πλοίο πρέπει να εγκαταλειφθεί και ο καπετάνιος με τον ασυρματιστή είναι αυτοί που αφήνουν τελευταίοι το πλοίο. Τέλος, όταν εγκαταλειφθεί το πλοίο ο ασυρματιστής παίρνει μαζί του ένα φορητό ραδιοπομπό για να συνεχίσει να στέλνει το μήνυμα κινδύνου

Page 37: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Ήταν Φεβρουάριος του 1947. Ο προορισμός μας ήταν για Σαν Μάρκο Ιταλίας. Ήταν Φεβρουάριος του 1947. Ο προορισμός μας ήταν για Σαν Μάρκο Ιταλίας. Στην περιοχή υπήρχε θαλασσοταραχή. Το πλοίο κινδύνευε. Βρισκόμασταν στην Στην περιοχή υπήρχε θαλασσοταραχή. Το πλοίο κινδύνευε. Βρισκόμασταν στην περιοχή Αγκόνα της ίδιας χώρας όταν ο καπετάνιος αποφάσισε να γυρίσει το περιοχή Αγκόνα της ίδιας χώρας όταν ο καπετάνιος αποφάσισε να γυρίσει το πλοίο προς τη στεριά για να βρει μέρος απάγκιο. Δεν τα κατάφερε όμως. πλοίο προς τη στεριά για να βρει μέρος απάγκιο. Δεν τα κατάφερε όμως. Ξαφνικά νιώσαμε το πλοίο να τραντάζεται ξανά και ξανά. Η μηχανή σταμάτησε. Ξαφνικά νιώσαμε το πλοίο να τραντάζεται ξανά και ξανά. Η μηχανή σταμάτησε.

Το Το πλοίο προσάραξε δύο μίλια ανοιχτά από τη στεριά. Η θάλασσα το σήκωνε και το πλοίο προσάραξε δύο μίλια ανοιχτά από τη στεριά. Η θάλασσα το σήκωνε και το έσπρωχνε προς τα έξω. Αυτό συνεχίστηκε για πολλές ώρες. Το είχαμε πάρει έσπρωχνε προς τα έξω. Αυτό συνεχίστηκε για πολλές ώρες. Το είχαμε πάρει απόφαση ότι θα πνιγούμε. Συγκεντρωθήκαμε όλο το πλήρωμα στο σαλόνι, απόφαση ότι θα πνιγούμε. Συγκεντρωθήκαμε όλο το πλήρωμα στο σαλόνι, φιλούσαμε ο ένας τον άλλο, αγκαλιαζόμασταν και ζητούσαμε συγχώρεση. Ύστερα φιλούσαμε ο ένας τον άλλο, αγκαλιαζόμασταν και ζητούσαμε συγχώρεση. Ύστερα από αρκετές ώρες η θάλασσα σταμάτησε να χτυπάει το πλοίο. Ήταν ξημέρωμα από αρκετές ώρες η θάλασσα σταμάτησε να χτυπάει το πλοίο. Ήταν ξημέρωμα

πια πια όταν ακούσαμε το τρένο να σφυρίζει. Το καράβι είχε βγει στη στεριά, βγήκαμε όταν ακούσαμε το τρένο να σφυρίζει. Το καράβι είχε βγει στη στεριά, βγήκαμε

έξω έξω και ήρθαν οι ντόπιοι και μας βοήθησαν. Η εταιρεία που ανήκε το πλοίο μάς και ήρθαν οι ντόπιοι και μας βοήθησαν. Η εταιρεία που ανήκε το πλοίο μάς πήρε από κει και το πλοίο επισκευάστηκε. (Παριάρος)πήρε από κει και το πλοίο επισκευάστηκε. (Παριάρος)

Page 38: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Καθημερινή ζωή

Page 39: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Το καράβι  είναι μια μικρή κοινωνία .Η ιεραρχία τηρείται αυστηρά και έτσι επιτυγχάνεται η ομαλή συμβίωση. Πρώτος είναι ο καπετάνιος μετά ο υποπλοίαρχοςκαι στην τρίτη θέση οι ανθυποπλοίαρχοι. Ακολουθούν ο ναύκληρος, ο λοστρόμος και οι ναύτες.

Στη μηχανή δουλεύουν  οι μηχανικοί ,οι οποίοι αγωνίζονται με κόπο να κρατήσουν τη μηχανή σε καλή κατάσταση για να αντεπεξέλθει σε κάθε δυσκολία μεσοπέλαγα. Αυτοί δουλεύουν στα έγκατα του πλοίου υπομένοντας το θόρυβο και τις εξατμίσεις της μηχανής.Σε άλλη θέση βρίσκεται ο μάγειρας - καμαρότος του οποίου μέριμνα είναι η προετοιμασία του φαγητού και του γλυκού όπως επίσης και η καθαριότητα της κουζίνας  .Όλοι στο καράβι δουλεύουν με βάρδιες και όταν είναι ελεύθεροι ξεκουράζονται στο καπνιστήριο όπου συζητούν ή βλέπουν βίντεο .  .   

Page 40: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

<<Τα πρώτα χρόνια δεν ήταν απλά δύσκολα, τα φαγητά περιορισμένα, εργασία πολύ βαριά, δεν υπήρχαν ωράρια, δούλευες όσο πήγαινε, υπήρχε κατάχρηση εξουσίας από τον καπετάνιο εκτός αν ήταν καλός.Τα πρώτα χρόνια ήσουν άμισθος , μόνο φαγητό είχες, εκτός και αν έφευγε κάποιος έπαιρνες 10 λίρες μετά 20 ο 2ος ναύτης 30 και ο καπετάνιος 140 λιρες>>(Μπαχάς)

Page 41: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Η γυναίκα του ναυτικού

Page 42: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Στα Καρδάμυλα , στην παραλία του χωριού στο λιμάνι , βλέπουμε το άγαλμα της Καρδαμυλίτισσας να αγναντεύει το πέλαγος μήπως και φανεί το καράβι που θα φέρει έστω και για λίγο τον δικό της άνθρωπο στο σπιτικό τους .Στο γεμάτο με αγωνία πρόσωπο της Καρδαμυλίτισσας γυναίκας η κοινωνία τιμά όλες τις μάνες , συζύγους , κόρες των ναυτιών που περιμένουν καρτερικά .

Page 43: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Η Χιακή κοινωνία αποτίει φόρο τιμής στη γυναίκα του Η Χιακή κοινωνία αποτίει φόρο τιμής στη γυναίκα του ναυτικού γιαναυτικού για

την προσφορά της στη Ναυτιλία και τη ναυτική οικογένεια την προσφορά της στη Ναυτιλία και τη ναυτική οικογένεια κι έναν κι έναν

ιδιαίτερο κοινωνικό συμβολισμό με παγκόσμιο χαρακτήρα.ιδιαίτερο κοινωνικό συμβολισμό με παγκόσμιο χαρακτήρα. Ένα δείγμα αναγνώρισης για την καρτερικότητα και τις Ένα δείγμα αναγνώρισης για την καρτερικότητα και τις

θυσίες όλων θυσίες όλων των γυναικών του κόσμου που ένωσαν τη ζωή τους με τους των γυναικών του κόσμου που ένωσαν τη ζωή τους με τους

άντρες-άντρες-ναυτικούς.ναυτικούς.

  

Page 44: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Παλιότερα οι γυναίκες περίμεναν ένα τηλεγράφημα ή ένα γράμμα για να επικοινωνήσουν μαζί τους , κάτι που απαιτούσε από αυτές μεγάλη υπομονή . Κατέγραφαν σε βιντεοκασέτες τις πιο ξεχωριστές στιγμές που γίνονταν στο σπίτι τους όπως γενέθλια ,σχολικές γιορτές για να τις στείλουν στο καράβι για να «μοιραστούν » αυτές τις χαρές. Το ίδιο έκανε και ο ναυτικός ο οποίος έστελνε απλόχερα τα δέματα με φωτογραφίες αλλά και κάθε λογής δυσεύρετα και τεχνολογικά προηγμένα αντικείμενα που έβρισκε στις κοσμοπολίτικες αγορές του κόσμου.

Page 45: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Χάρηκα για όσα μου γράφεις για τα κρεμμύδια , τις αγκινάρες , τα κουκιά τα δένδρα , τα λουλούδια και για ότι φυτέψατε αλλά και για τις προόδους των γειτόνων μας στην κηπευτική . Καλά θα΄ νε να πάρεις καμιά εικοσαριά μέτρα ψιλό λάστιχο που να εφαρμόζει στο επιστόμιο της βρύσης της αυλής . Να ποτίζεις από εκεί τα λουλούδια και τα κοντινά που θέλουν πότισμα στο χωράφι . Η φουντάνα έχει άφθονο νερό φέτος θα ΄νε μεγάλη ευκολία . Η λεμονιά δεν θέλει νερό ας την να διψάσει, η πορτοκαλιά αφού το πορτοκάλι γίνει σαν καρυδάκι.

Απόσπασμα από γράμμα του Θ. Τριπολίτη στη σύζυγό του

Οι γυναίκες των ναυτικών ζούσαν σε ένα αυστηρό κοινωνικό πλαίσιο σε μια δύσκολη αλλά και απάνθρωπη πολλές φορές κοινωνία . Αναλάμβαναν τη διαχείριση του νοικοκυριού .

Page 46: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Οι γυναίκες των ναυτικών έχουν την αποκλειστική ευθύνη για την ανατροφή αλλά και την εκπαίδευση των παιδιών τους . Τα παιδιά μόλις μάθουν τα πρώτα τους γράμματα ξεκινούν αλληλογραφία με τους πατεράδες τους που έχει συμβουλευτικό χαρακτήρα .

Page 47: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Εμείς πιστεύουμε πως κάναμε το καθήκον μας απέναντι σου. Δεν σου λείψε τίποτα και

δεν θέμε γι αυτό να αισθάνεσαι υποχρεωμένος απέναντι μας αφού εμείς κάναμε απλά το

καθήκον μας . Αργότερα θα κάμης κι εσύ το καθήκον σου στα δικά σου παιδιά . Ας σου

γίνει μάθημα κι ας σου μείνει παράδειγμα το δικό μας φέρσιμο κι εφάρμοσε το κι εσύ με

τον καιρό στα δικά σου τα παιδιά . Όταν είναι κανείς νέος αποφεύγει να πιστέψει ότι τώρα είναι νέος αύριο θα γίνει μεσήλιξ και αργότερα γέρος και ότι δεν μπορεί να αποφύγει το γάμο χωρίς

κατοπινή μεταμέλεια κι χωρίς τότε αργά πια να μπορεί να διορθωθεί η κατάσταση. Οι γονείς δεν είναι αιώνιοι θα φύγουν αργά ή γρήγορα, θα πρέπει εσύ ο ίδιος να συντηρείς μόνος την οικογένεια σου δεν είναι εύκολο πράγμα όσο τουλάχιστον

φαίνεται παιδί μου . Αν δεν θέλεις κάποια μέρα να δεις τον εαυτό σου τον ίδιο να ζει με

στερήσεις και αργότερα την οικογένεια να στερείται εξαιτίας σου και τα παιδιά σου να μένουν

στην φτώχεια κι αμόρφωτα. Κάμε το καθήκον σου .

Απόσπασμα από γράμμα του Θ. Τριπολίτη στo γιο του

Page 48: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Ακόμα πιο δύσκολη είναι η κατάσταση , όταν ο ναυτικός χαθεί στη θάλασσα και δεν επιστρέψει στον τόπο του. Τότε, οι γυναίκες παραλαμβάνουν προσωπικά αντικείμενα τρέφοντας ψεύτικες ελπίδες ότι κάποια μέρα, μπορεί να τον συναντήσουν .

Page 49: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Στο Βροντάδο και στα Καρδάμυλα ο ναυτικός και η οικογένειά του κατέχουν ξεχωριστή θέση ….Τόσο αυτός που γύρισε θριαμβευτής με εμπειρίες και άσπρα μαλλιά όσο και αυτός που χάθηκε παλεύοντας στα κύματα …Όλους αυτούς θυμίζουν τα παρακάτω..

Page 50: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Μνημείο Αφανούς Ναύτη. Βροντάδoς – Χίος.      

1958 – Γλύπτης Αθανάσιος Απάρτης Μνημείο Αφανή Ναύτη Βροντάδος ,ΧίοςΓλύπτης: Αθανάσιος Απάρτης 1958

Page 51: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Μνημείο Καρδαμυλίτη Ναύτη Καρδάμυλα ,ΧίοςΓλύπτης: Αθανάσιος Απάρτης 1960

Page 52: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου
Page 53: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Οι ναύτες του Τσαρούχη….

Page 54: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Ο ναύτης…μικρός μέσα στην απεραντοσύνη

Οι θάλασσές του δεν είναι οι θάλασσες των τουριστικών φυλλαδίων. Οι δικές του είναι αγριεμένες και μοναχικές. Τα δικά του καράβια δεν είναι πολυτελή κρουαζιερόπλοια, αλλά καρβουνιάρικα και πειρατικά που 'χουν τα φανάρια τους στην πρύμνη. Ο δικός του ήλιος δεν μαυρίζει αγαλματένια κορμιά…

Είναι σκληρός, ανελέητος…

Page 55: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

….. Κυνηγούσαν το ένα το άλλο

τα κύματα και

ψήλωναν και

δέρνονταν και

βαρυγγομούσαν …

Page 56: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Στα μάτια του καθρεφτίζεται η εικόνα της αγαπημένης του που αποχωρίστηκε σκληρά, στα αυτιά του ο ήχος από το κλάμα ενός μωρού που τον έκανε πατέρα, στο πρόσωπό του χαραγμένες με την αλμύρα οι αγωνίες , ο νους του ανεξέλεγκτα γυρνάει σε θύμησες όταν ξαπλώνει στο καρφωμένο του κρεβάτι… σαράντα μέρες ουρανός και θάλασσα, νόστος…. 

Page 57: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Το ταξίδι…Ένας γαλάζιος δρόμος που

ανάλογα γίνεται μουντός συννεφιασμένος,αγριεμένος.

Δρόμος περιπλανήσεων, λησμονιάς,πίκρας,στεναγμών.

Υγροί δρόμοι ταυτισμένοι με τη μοίρα του Έλληνα…

Η σχέση του Έλληνα με τη θάλασσα παραγωγική και μεταφυσική

Page 58: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Η θάλασσα στοιχείο αιώνιο που κρύβει καλά τα μυστικά της…

Page 59: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Νίκος Καββαδίας

ο ποιητής της θάλασσας

Θα μείνω πάντα ιδανικός κι ανάξιος εραστής

των μακρυσμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων,και θα πεθάνω μια βραδιά,

σαν όλες τις βραδιές, χωρίς να σχίσω τη θολή γραμμή των οριζόντων. ..

Page 60: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Εραστής των γαλάζιων πόντων…

είναι ο Έλληνας ναυτικός… ριψοκίνδυνος,γενναίος ,επιδέξιος, προσεύχεται στο Άγιο Νικόλα και παρακαλάει για ήμερες θάλασσες

«….από συνήθεια κάνουνε, πριν πέσουν,το σταυρό τους

κι αρχίζοντας με σιγανή φωνή « Πάτερ ημών...»το μακρουλό σταυρώνουνε λερό προσκέφαλό τους.…»

Page 61: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

σημαδεύει το κορμί του με το σώμα μιας γοργόνας ή με μία άγκυρα για να εξορκίσει τους φόβους του,

«Είχε στα μπράτσα του σταυρούς, σπαθιά ζωγραφισμένα, μια μπαλαρίνα στην κοιλιά, που εχόρευε γυμνή κι απά στο μέρος της καρδιάς στιγματισμένην είχε με στίγματ’ ανεξάλειπτα μιαν άγρια καλλονή. [...]»

αγαπάει,αγαπιέται,

λησμονάει,λησμονιέται,

νικάει… νικιέται …

Page 62: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου

Αυτός είναι ο δικός μας ναυτικός…• Ο παππούς μας…• Ο πατέρας μας …• Ο αδελφός μας… • Ο θείος μας…

Page 63: μνήμες ναυτικών από τις θάλασσες του κόσμου