Ασημίνα ΛαζαρίδουΑκυλίνα Λιακοπούλου Εμμέλεια Κυροπούλου

Ίρις ΧρήστουΕ’1

ΤΟ ΑΝΑΚΤΟΡΟ ΤΟΥ ΓΑΛΕΡΙΟΥ

Ο Γαλέριος γεννήθηκε το 250 μΧ. στην αρχαία Σερδική (σημερινή Σόφια στη Βουλγαρία)). Ο πατέρας του καταγόταν από τη Θράκη και η μητέρα του από τη Δακία . Αρχικά ακολούθησε το επάγγελμα του πατέρα του ως βοσκός. Υπηρέτησε ως στρατιώτης, υπό των αυτοκρατόρων Αυρηλιανού και Πρόμπου και το 293, με την καθιέρωση της τετραρχίας, ορίστηκε "Καίσαρας" μαζί με τον Κωντάντιο Χλωρό. Παντρεύτηκε την κόρη του Διοκλητιανού Βαλέρια.

Πέθανε το 311 από φρικτή ασθένεια, όπως περιγράφει ο Ευσέβιος ο Καισαρείας.

Ο Αυτοκράτορας Γαλέριος

Ο Γαλέριος όρισε τη Θεσσαλονίκη ως

διοικητική πρωτεύουσα του

τμήματος της αυτοκρατορίας που διοικούσε ο ίδιος.

Έχτισε αυτοκρατορικό

παλάτι, ιππόδρομο, αψίδα

θριάμβου και μαυσωλείο.

Το Ανάκτορο του Γαλέριου είναι ένα επιβλητικό κτιριακό συγκρότημα που αποτελεί τμήμα του Γαλεριανού συγκροτήματος και βρίσκεται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης .

Χτίστηκε ως συγκρότημα ανακτόρων του Ρωμαίου αυτοκράτορα Γαλέριου κατά την περίοδο της Ρωμαϊκής «Τετραρχίας» (297-307 μ.Χ.) και περιελάμβανε το Ανάκτορο, το Οκτάγωνο, τον Ιππόδρομο, την Αψίδα του Γαλέριου, την αψιδωτή αίθουσα και τη Ροτόντα.

Ανακαλύφθηκε ……… Το 1917 ο Γάλλος αρχιτέκτονας Ε. Hébrard ξεκίνησε την αρχαιολογική έρευνα για τον εντοπισμό του συγκροτήματος των Ανακτόρων.

Νέα ανασκαφική έρευνα πραγματοποιήθηκε το 1935 από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο του Βερολίνου και εντοπίστηκε ο Ιππόδρομος.

Το 1939 ο Δανός αρχιτέκτονας Ε. Dyggve ανέσκαψε τον άξονα από τη Ροτόντα μέχρι το ναό της Νέας Παναγίας και αποκάλυψε τμήματα των Ανακτόρων. Στη θέση του Οκταγώνου υπήρχαν Οθωμανικά κρίσματα ώσπου το 1950 ο Έφορος Αρχαιοτήτων Χ. Μακαρόνας με ανασκαφές το αποκάλυψε. Τα ερείπια των βορείων αιθουσών αποκαλύφθηκαν το 1960 και οι συστηματικές ανασκαφές και έρευνες ξεκίνησαν το 1962. Η αποκατάσταση των ερειπίων των Ανακτόρων ξεκίνησε το 1993 και ολοκληρώθηκε το 2014.

ΤΟ ΑΝΑΚΤΟΡΟ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ………

12

Οκτάγωνο Ιππόδρομος

ΡοτόνταΑψίδα του

Γαλέριου

Βασιλική

Μια σειρά από κτίσματα βρίσκονται γύρω από το «αίθριο», όπως σε όλα τα ρωμαϊκά ανάκτορα της ίδιας εποχής.

Το αίθριο περικλείεται από έντεκα χώρους διατεταγμένους σε σχήμα Π. Έχουν αποκαλυφθεί μια διώροφη στοά και ένα νυμφαίο, τα οποία αποτελούσαν μέρη ενός λουτρού, καθώς και η Βασιλική, η οποία ήταν αίθουσα υποδοχής και ακροάσεων στο ανατολικό τμήμα του συγκροτήματος, και το Οκτάγωνο στο νοτιοδυτικό τμήμα.

Ο Ιππόδρομος ήταν κτισμένος σε άμεση επαφή με το ανατολικό τείχος της πόλης και τη Βασιλική. τείχη

ΡΟΤΟΝΤΑ •Η Ροτόντα ανήκει στα περίκεντρα οικοδομήματα, στο κυκλικό της σχήμα άλλωστε οφείλει και την ονομασία της. Κτίστηκε στα χρόνια του καίσαρα Γαλερίου, γύρω στα 306 μ.Χ., ως ναός του Δία ή του Κάβειρου ή κατ΄ άλλους ως Μαυσωλείο του ιδίου.

• Το κτήριο, διαμέτρου 24,50μ καλύπτει ισοδιάστατος θόλος από οπτόπλινθους, που φθάνει σε ύψος τα 29,80μ. Ο κυλινδρικός τοίχος, πάχους 6,30μ., διασπάται εσωτερικά σε οκτώ ορθογώνιες κόγχες, από τις οποίες η νότια αποτελούσε την κύρια είσοδο.

Το Οκτάγωνο είναι το καλύτερα σωζόμενο κτίριο του συγκροτήματος. Είναι χτισμένο έτσι ώστε να βλέπει προς τη θάλασσα. Αρχικά προοριζόταν για αίθουσα θρόνου ή αυτοκρατορικό Μαυσωλείο.

Εσωτερικά η διάμετρός του (από κόγχη σε κόγχη) είναι 30μ. Ολόκληρη η επιφάνεια του δαπέδου του ήταν στρωμένη με μαρμάρινες πλάκες. Μέρος αυτής της πλακόστρωσης έχει διασωθεί.

Το 1957 βρέθηκε ένα μαρμάρινο τόξο με πλούσιο γλυπτικό διάκοσμο έξω από το Οκτάγωνο, στο οποίο παριστάνονται ο Γαλέριος, η πόλη της Θεσσαλονίκης προσωποποιημένη να φοράει στέμμα με απεικονισμένη τη μορφή των κάστρων της, ο Διόνυσος, ο Πάνας, καθώς και μια χορεύτρια.

Το εύρημα εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Αργότερα το Οκτάγωνο μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό.

H ΑΨΙΔΑ ΤΟΥ ΓΑΛΕΡΙΟΥ

Στο σημείο που διασταυρώνονται οι δύο άξονες κτίστηκε ένα λαμπρό μνημείο, η αψίδα του Γαλέριου, του οποίου ο προορισμός δεν ήταν πρακτικός αλλά αναμνηστικός και τιμητικός. Πρόκειται για ένα θριαμβικό τόξο που στήθηκε λίγο πριν το 305 μ.Χ. ύστερα από την οριστική νίκη του Γαλέριου κατά των Περσών. Η διάταξη της Καμάρας ήταν τέτοια ώστε να περνούν κάτω απ' αυτήν και να διασταυρώνονται ακριβώς στο κέντρο της οι δύο μεγάλες οδικές αρτηρίες, η σημερινή Εγνατία και η οδός που ξεκινούσε από την Καμάρα και κατέληγε στη νότιαύλη του περιβόλου της Ροτόντας..

.ΙΠΠΟΔΡΟΜΟΣ Ο Ρωμαϊκός Ιππόδρομος (Circus) είχε ως βάση τον αντίστοιχο Ιππόδρομο της Αρχαίας

Ελλάδας, αλλά είχε μεγαλύτερο μήκος, αφού κύρια χρησιμοποιούνταν για ιπποδρομίες και αρματοδρομίες. Έτσι το μήκος του έφτανε κατά κανόνα τα 400-500 μέτρα. Για την πραγματοποίηση αθλητικών αγώνων χρησιμοποιούνταν τα στάδια (μικρά ή μεγάλα), που συνδυάζονταν συνήθως με θέρμες (δημόσια λουτρά).

Από το Ρωμαϊκό Ιππόδρομο της Θεσσαλονίκης αποκαλύφθηκαν τμήματα του ανατολικού μακρού σκέλους, καθώς και λείψανα καμαρών της δυτικής πλευράς, που χρησιμοποιούνταν πιθανά σαν δίοδοι προς τον Ιππόδρομο (carceres). Μία επιγραφή με τη λέξη "μονομάχου", πάνω σε πήλινο εδώλιο που βρέθηκε στο χώρο αυτό, πείθει πως ο Ιππόδρομος Θεσσαλονίκης χρησιμοποιούνταν για μονομαχίες, θέαμα τόσο προσφιλές στους Ρωμαίους.

Στο χώρο του Ρωμαϊκού Ιπποδρόμου της Θεσσαλονίκης έγινε, το 390 μ.Χ. η μεγάλη σφαγή 7.000 Θεσσαλονικέων κατά διαταγή του αυτοκράτορα Μ. Θεοδόσιο, όταν οι κάτοικοι της πόλης ξεσηκώθηκαν εναντίον της γοτθικής αυτοκρατορικής φρουράς σκοτώνοντας το μισθοφόρο αρχηγό της Βουτέριχο.

Αγώνες στον ιππόδρομο της Θεσσαλονίκης μαρτυρούνται ως τα τέλη του 5ου αιώνα μ.Χ. Όταν οι αγώνες απαγορεύθηκαν ως ειδωλολατρικό κατάλοιπο και ο ιππόδρομος ερήμωσε, τα μαρμάρινα εδώλια-καθίσματά του χρησιμοποιήθηκαν στην ανέγερση κάτω τμημάτων του τείχους, ενώ τα εδώλιά του μεταφέρθηκαν και κτίσθηκαν στην υποδομή τμημάτων των δυτικών και ανατολικών τειχών, στο ύψος της οδού Εγνατία και νοτιότερα.

Σήμερα, σχεδόν τίποτα δεν είναι ορατό από τον ιππόδρομο. Τμήματα του ιπποδρόμου εντοπίστηκαν κατά το παρελθόν μαζί με λείψανα του τείχους στην οδό Φιλικής Εταιρείας, στην πλατεία Ιπποδρομίου και κατά τη διάρκεια εργασιών για την ανέγερση πολυκατοικιών στην ίδια περιοχή.