0

Πανεπιστήμιο Μακεδονίας

ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2012-2013

ΜΑΘΗΜΑ: Επιχειρηματική μελέτη

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Θεοφάνης Καραγιώργος

ΦΟΙΤΗΤΕΣ: Γαμβρούλας Νικόλαος

Γκατζάλας Νικόλαος 16/10

Κετίκογλου Θεόδωρος 322/10

Τσαπαρέλης Γρηγόριος 2/10

ΟΝΟΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:

‘ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ’

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2013

1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ σελ 2

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 σελ 3-14

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 σελ 15-24

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 σελ 25-31

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 σελ 32-36

2

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η παρούσα εργασία πραγματεύεται το θέα του ρόλου που έχει ένα σύστημα εσωτερικού

ελέγχου σε μια επιχείρηση στο προφιλ της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Στο πρώτο

κομμάτι της εργασίας παρουσιάζεται η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη οι διάφορες πτυχές της

τα πρότυπα που την καθορίζουν διεθνώς καθώς και τα αποτελέσματα που θα παρατηρηθούν

στην επιχείρηση εάν ακολουθήσει όλα τα προτεινόμενα πρότυπα- σχήματα κατά γράμμα. Στο

δεύτερο κομμλατι της εργασίας παρουσιάζεται ο εσωτερικός έλεγχος της επιχείρησης..

Δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην σημασία και τους λόγους ύπαρξης ενός συστήματος

εσωτερικού ελέγχου σε μια σύγχρονη επιχείρηση καθώς επίσης και στα αναμενόμενα

αποτελέσματα που θα έχει η εφαρμογή του στους εργαζόμενους και στου υπόλοιπους stake

holders της επιχείρησης καθώς επίσης και την επίπτωση του στην πορεία και τα οικονομικά

στοιχεία της. Παρουσσιάζονται ακόμα διάφορες πτυχές του εσωτερικού ελέγχου, ανάλυση

που βοηθά στο να κατανοήσουμε την αναγκαιότητά του. Στο τελευταίο και συμπερασματικό

κομμάτι της εργασίας παρουσιάζονται οι πτυχές της ανάλυσης του συστήματος εσωτερικού

ελέγχου και της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης οι οποίες συνδέονται και βοηθούν την

εξέλιξη την βιωσιμότητα και κυρίως το κοινωνικό προφίλ και ρόλο της επιχείρησης.

3

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ

ΟΡΙΣΜΟΣ

Ο όρος Εταιρική κοινωνική ευθύνη αναφέρεται στις ενέργειες των επιχειρήσεων

που αποσκοπούν στην συμβολή αντιμετώπισης περιβαλλοντικών και κοινωνικών ζητημάτων.

Συγκεκριμένα οι επιχειρήσεις αποτελούν οντότητες οι οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με

το κοινωνικό σύνολο μέσα στο οποίο δραστηριοποιούνται, επηρεάζοντας και επηρεαζόμενες

από τα δεδομένα της εποχής και του χώρου δράσης τους. Οφείλουν επομένως να

αναγνωρίζουν την ευθύνη που τους αναλογεί, απέναντι στην κοινωνία και το περιβάλλον. Να

σέβονται δηλαδή τις αρχές και τις αξίες που χαρακτηρίζουν τον πολιτισμό μας (τον σεβασμό

προς τον άνθρωπο - την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την παροχή ίσων ευκαιριών, τον

σεβασμό στο περιβάλλον που κληρονομήσαμε και την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και

της ποιότητας ζωής).

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

Ως προιστορία της ΕΚΕ μπορούν να θεωρηθούν οι φιλανθρωπίες των επιχειρήσεων.

Ωστόσο μέχρι την δεκαετία του 1970 ακόμα και αυτές οι φιλανθρωπίες δεν είχαν την

συστηματοποιημένη μορφή που έχουν σήμερα. Διατυπώθηκε , όμως, την περίοδο εκέινη η

άποψη οτί η επιχείρηση αποτελεί έναν οικονομικό θεσμό και ότι ως τετοιος πρέπει να

φέρεται, δηλαδή να συμβάλλει με όποια μέσα έχει στη επίτευξη των στόχων του κοινωνικού

συνόλου. Η πρώτη αναφορά στον όρο ΕΚΕ έγινε το 1993 από την Ευρωπαική Κεντρική

επιτροπή ενώ το 2000 οι επιχειρήσεις καλούνται στο συμβούλιο της Λισσαβόνας να

βελτιώσουν τις πρακτικές τους στα θέματα επιχειρησιακής κοινωνικής ευθύνης. Το 2001

εκδίδεται από την επιτροπή Ευρωπαικών κοινοτήτων η Πράσινη Βιβλος με τίτλο ‘Προώθηση

ενός ευρωπαικού πλαισίου για την ΕΚΕ’ θέτοντας έτσι τις βάσεις της πλήρους ανάπτυξης της

έννοιας σε ευρωπαικό επίπεδο. Το 2006 δημιουργήθηκε η Ευρωπαική συμμαχία για την ΕΚΕ

που καλεί για την εθελοντική δράση των επιχειρήσεων με στόχο την αειφόρο ανάπτυξη, την

ανατγωνιστικότητα και την καινοτομία. Σε διεθνές πλαίσιο ο ΟΗΕ κάνει προσπάθειες για την

ανάπτυξη της ΕΚΕ. Συγκεκριμένα το 1999 υπογράφεται από πάνω από 3500 επιχειρήσεις

οικουμενικό σύμφωνο υπαγορευμένο από τον Οργνισμό Ηνωμένων εθνών σύμφωνα με το

οποίο οι μεγάλες επιχειρήσεις της παγκόσμιας οικονομίας οφείλουν να πορεύονται σύμφωνα

με ένα σύστημα αρχών και αξιών που να αναδεικνυει τον ανθρώπινο χαρακτήρα της

4

παγκόσμιας οικονομίας σε όλους τους τομείς της δραστηριότητας τους.Οι αξίες αυτές του

συμφώνου του ΟΗΕ αφορούν την καθολική δράση τις επιχείρησης σε όλους τους τομείς θα

μελετηθούν σε επόμενο μέρος της εργασίας εκτενώς.

ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ

Σε πρώτη βάση η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη φάνηκε ότι χρειαζόταν να εισαχθεί σαν

έννοια στο ελληνικό επιχειρήν την δεκαετία του 1990 όταν και ήρθε η συνεοδητοποίηση των

υπέρογκων πόρων που η επιχείρηση αντλεί από την κοινωνία αλλά και από το περιβάλλον.

Έτσι σύμφωνα με την λαική απαίτης αλλά και με την κοινωνική λογική οι επιχειρήσεις

όφειλαν να προωθήσουν δράσεις για να οφελήσουν τόσο το κοοινωνικό σύνολο όσο και το

περιβάλλον από τα οποί αντλούσαν μέχρι τώρα ανενόψλητες πόρους χωρίς να επιστρέφουν

πίσω τίποτα. Δημιουργήθηκε έτσι η ανάγκη να γίνει η σχέση αμφίδρομη μεταξύ των

επιχειρήσεων και των περιβάλλοντων τους. Την περίοδο αυτή έκαναν και την είσοδο τους οι

Μη κυβερνητικές οργανώσεις οι οποίες με την τεράστια αύξηση της δυναμικής τους τις

τελευταίες δεκαετίες έστρεψαν τα φώτα προς την προαναφερθείσα κατεύθυνση. Σημαντικό

ρόλο διαδραμάτισε επίσης στο να αναδειχθεί η αναγκαιότητα της Εταιρικής κοινωνικής

Ευθύνης και η βελτίωση του μορφωτικού επιπέδου των νέων Ελλήνων οι οποίοι με

διευρυμένους ορίζοντες απαιτούν πλέον από τις επιχειρήσεις να σέβονται τον ανθρώπινο

παράγοντα και να προσαρμόζουν την δραστηριότητα τους με σκοπό την ικανοποίηση των

στόχων τους χωρίς ιδιαίτερες παρεμβάσεις. Τέλος, σηματικό ρόλο έπαιξε στην ανάδειξη της

αναγκαότητας της εταιρικης κοινωνικής ευθύνης η μέγάλη αύξηση της περιβαλλοντικής

ρύππανσης καθώς και η συνειδητοποίηση από τον κόσμο της τεράστιας ευθύνης που η

βιομηχανοποίηση των σύγχρονων εταιρειών διαδραμάτισε σε αυτή. Υπήρχε πλεόν λαική

απαίτησε σε παγκ΄σμιο επίπεδο για λήψη από μεγάλες κυρίως αλλά και μικρές επιχειρήσεις

μέτρων για την προστασία του περιβάλλοντος με σκοπό την αποφυγή φαινομένων τύπου

τσέρνομπιλ ή πρόσφατα των εκρήξεων στην Ιαπωνία, γεγονόταπ που σκόρπισαν τον θάνατο

και των οποίων οι συνέπειες είναι ορατές μέχρι και την σύγχρονη εποχή που διανύουμε.

Τελευταίο ,αλλά εξίσου σημαντικο στοιχείο είναι, ότι οι αλλαγές και η είσοδος της εταιρικής

κοινωνικής ευθύνης δεν υπαγορεύτηκε μόνο από εξωτερικούς παράγοντες αλλά και από τον

ίδιο τον επιχειρηματικό κλάδο καθώς η συμμόρφωση σε αρχές και κανόνες ηθικής και

ανθρωποκεντρισμού έδινε σημαντικό ανταγωνσιστικό πλεονέκτημα στις επιχειρήσεις που

αποφάσιζαν να τις ακολουθήσουν. Το συκεκριμένο ανταγωνιστικό πλεονεκτημα στο οποίο

αναφερόμαστε ως κίνητρο συμμόρφωσης των επιχειρήσεων και ως μέσο ανάδειξης της

5

αναγκαιότητας ανήκει στα οφέλη της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και θα αναλυθεί σε

παρακάτων μέρος της εργασίας.

ΟΦΕΛΗ

Βελτιωση φήμη-η βελτίωση της φήμης της επιχείρησης προέρχεται από την βελτίωση

της φήμης του ίδιου του παραγόμενου προιόντος,η φήμη μπορέι επίσης να βελτιωθεί

μέσω του σεβασμού προς τους προμηθευτές και σε όλα τα άλλα ενδιαφερόμενα μέρη.

Ισχυροποιημένες σχέσεις-βελτιώνονται μέσω της ΕΚΕ οι σχέσεις με την τοπική

εξουσία και άλλους φορείς.

Αυξανόμενη αποδοτικότητα-η συνεχής παρακολούθηση αλλαγών για την άμεση

ανταπόκριση στις αναγκαίες αλλαγές οδηγεί σεαύξηση της αποδοτικότητας των

εργαζομένων της επιχείρησης,

Ανταγωνιστικό πλενέκτημα-δημιουργούνατι καλές σχέσεις μέσω της ΕΚΕ με όλα τα

ενδιαφερόμενα μέρη της επιχείρησης πράγμα που της αποδίδει μεγάλο ανταγωνιστικό

πλεονέκτημα

Βελτιωμένες επενδύσεις-Η φήμη που η εταιρεία δημιουργεί με την πλήρη

ακολούθηση των κανόνων της ΕΚΕ προσελκύει το ενδιαφέρον πολλών επενδυτικών

ομίλων

Αποτελεσματικότητα-η εστίαση στους στόχους μέσω σωστών διαδικασιών βοηθά

στην επιτευξη των στόχων της επιχείρησης

Βελτίωση κλίματος μεταξύ υπαλλήλων-σωστή διαχείριση δυναμικού και σωστά

διαμορφωμένες διαδικασίες με γνώμονα τα ανθρώπινα δικαιωματα οδηγούν σε

εξαρετικό κλίμα στην κάθε επιχείρηση

Βελτιωμένες δημόσιες σχέσεις-η φήμη οδηγεί σε συμμάχους στον επιχειρηματικό

κόσμο που μπορούν να βοηθήσουν άμεσα την πορεία της επιχείρησης καθώς επίσης

σημαντική είναι και η καλή σχέση που μπορεί να δημιουργηθεί με τα ΜΜΕ λόγω της

τεράστιας επιρροής που αυτά ασκούν.

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΚΟΙΚΩΝΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ

Οι κυριότερες κατηγορίες είναι:

1) Στρατηγική Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη:Η Στρατηγική Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη

συνδυάζει τα κοινωνικά οφέλη με τους άμεσους στρατηγικούς στόχους μιας επιχείρησης.

6

Με την Στρατηγική Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, η επιχείρηση πραγματοποιεί

φιλανθρωπίες προς την κοινωνία με στόχο την ενίσχυση των μακροπρόθεσμων

οικονομικών τους στόχων. Συνεπώς η κοινωνικά υπεύθυνη συμπεριφορά των

επιχειρήσεων αποσκοπεί στην μεγιστοποίηση του κέρδους. Η συγκεκριμένη

επιχειρηματική συμπεριφορά αναπτύχθηκε κατά την περίοδο του 1980 και πρακτικά

μπορεί αρχικά η υιοθέτηση της να σήμαινε βραχυπρόθεσμες απώλειες σε ότι αφορά τον

προϋπολογισμό μιας επιχείρησης. Ωστόσο μακροπρόθεσμα τα οφέλη της επιχείρησης

μπορούν να καταγραφούν από τα οικονομικά δεδομένα όπως είναι αποτελέσματα χρήσης,

λόγω της βελτίωσης της εικόνας της επιχείρησης έναντι της κοινωνίας. Για αυτόν τον

λόγο η Στρατηγική Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη αντιμετωπίζεται ως επένδυση στην

δημιουργία καλής φήμης έναντι των πελατών αλλά και των εν δυνάμει πελατών οι οποίοι

είναι αυτοί που ενισχύουν την χρηματοοικονομική απόδοση της επιχείρησης. Η εφαρμογή

της Στρατηγικής Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης προκαλεί κάποια ερωτήματα από τα

προβλήματα που προκύπτουν αναφορικά με την ικανοποίηση όλων των συμφερόντων και

των συμμετεχόντων καθώς κάποια από αυτά προσκρούουν μεταξύ τους. Πολλές έρευνες

έχουν αποδείξει ότι τα βραχυπρόθεσμα κέρδη των εταιρειών των οποίων τα στελέχη

περιλαμβάνουν στην στρατηγική τους κοινωνικούς στόχους, άλλες φορές αυξάνονται και

άλλες φορές μειώνονται. Ωστόσο άλλες έρευνες αποδεικνύουν ότι οι επιχειρήσεις που

επενδύουν σε πρακτικές Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης αποδίδουν μακροπρόθεσμα.

(Kolter, 2009; Hunger, Wheelen, Thomas, 2004)

2) Ηθική Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη:Η Ηθική Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη έχει ως σκοπό,

πέρα από την ικανοποίηση των οικονομικών και νομικών υποχρεώσεων στο κοινωνικό

σύνολο, να περιλαμβάνει ενέργειες οι οποίες να αποφεύγουν οποιασδήποτε βλάβης στην

κοινωνία είτε οικονομική, πνευματική ή ψυχολογική. Οποιαδήποτε εταιρεία δεν

εκπληρώνει τα ηθικά της καθήκοντα λειτουργεί ως ανεύθυνος οργανισμός. Τα στελέχη

της επιχείρησης γνωρίζουν ότι θα πρέπει να υπάρχει συμμόρφωση στα ιδανικά, ακόμα και

αν βραχυπρόθεσμα καθυστερεί την εμφάνιση του κέρδους ή του άμεσου θετικού

αποτελέσματος, καθώς αν προβεί σε ενέργειες που αγνοούν αυτές τις πρακτικές (π.χ.

περιβαλλοντική μόλυνση της τοπικής κοινωνίας) μεταγενέστερα θα υπάρξει μείωση στα

κέρδη των μετόχων καθώς υποβαθμίζεται η ευρύτερη εικόνα της επιχείρησης. (Kolter,

2009; Hunger, Wheelen, Thomas, 2004) Πρακτικά μια επιχείρηση η οποία στηρίζεται

στην ηθική, αποκτά μεγαλύτερη φερεγγυότητα και δημιουργεί εικόνα εμπιστοσύνης

έναντι των πελατών, των προμηθευτών, των εργαζομένων κτλ.

7

3) Ανθρωπιστική Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη:Με τον όρο «Ανθρωπιστική Εταιρική

Κοινωνική Ευθύνη», η επιχείρηση δεν αποσκοπεί μόνο στην αποφυγή δημιουργίας

κοινωνικής βλάβης αλλά ενισχύει τις προσπάθειες βελτίωσης και εξάλειψης των

κοινωνικών προβλημάτων, όπως χαμηλό βιοτικό επίπεδο, ναρκωτικά, εγκληματικότητα,

έλλειψη παιδείας. Τα παραπάνω συμβάλλουν στην ύπαρξη κοινωνικής ανισότητας και

υποβαθμίζουν τους όρους ζωής. (Kolter, 2009; Hunger, Wheelen, Thomas, 2004) Η

Ανθρωπιστική Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη περιλαμβάνει ενέργειες, πολιτικές και

δράσεις οι οποίες αποσκοπούν στην άμεση επέμβαση του οργανισμού μέσω της

κατανομής πόρων βάσει των υπαρχουσών κοινωνικών αναγκών. Τέτοιες ενέργειες της

Ανθρωπιστικής Εταιρικής Ευθύνης είναι οι πολιτικές προστασίας του περιβάλλοντος, οι

δωρεές σε φιλανθρωπικά ιδρύματα, η συμμετοχή της επιχείρησης σε προγράμματα

εύρεσης εργασίας για μακροχρόνια ανέργους, καθώς και διάφορες άλλες δραστηριότητες

που η συνιστώσα τους αποσκοπεί στη βελτίωση των όρων και των συνθηκών ζωής.

ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΩΝ ΜΕΡΩΝ

Η κυριότερη θεωρία πάνω στην ποία βασίζεται η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη είναι

η θεωρία των ενδιαφερόμενων μερών. Τα ενδιαφερόμενα μέρη αποτελούν το περιβάλλον

(άμεσο και έμμεσο), το οποίο αλληλεπιδρά με την επιχείρηση και έχει ενδιαφέρον από τις

δραστηριότητές της. (Ο αγγλικός όρος είναι Stakeholders, δηλαδή αυτοί που κρατούν-έχουν

ενδιαφέρον). Οι άμεσα ενδιαφερόμενοι σε μία επιχείρηση είναι οι μέτοχοι, οι εργαζόμενοι, οι

δανειστές-πιστωτές (τράπεζες). Έμμεσα ενδιαφερόμενοι είναι το κράτος, οι τοπικές

κοινωνίες, στις οποίες δραστηριοποιείται μία επιχείρηση, οι ομάδες πίεσης, π.χ. ακτιβιστές,

διαδηλωτές, κ.ά. Η θεωρία των ενδιαφερόμενων μερών βοηθάει την επιχείρηση να λάβει

υπόψη της όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη (τόσο άμεσα όσο και έμμεσα) και να εμπλακεί σε μία

ουσιώδη διαδικασία διαλόγου πριν καθορίσει το πρόγραμμα δράσης της όσον αφορά την

εταιρική κοινωνική της ευθύνη.

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΣΥΜΦΩΝΟ (GLOBAL COMPACT)

Το περιεχόμενο συνοψίζεται παρακάτω στις εξής δέκα αρχές:

Οι επιχειρήσεις οφείλουν να υποστηρίζουν και να σέβονται την προστασία των

διεθνώς διακηρυγμένων ανθρωπίνων δικαιωμάτων

8

Οι επιχειρήσεις οφείλουν να διασφαλίζουν ότι οι δικές τους δραστηριότητες δεν

εμπλέκονται σε παραβιάσεις ανθρωπίνων διακιωμάτων

Οι επιχειρήσεις οφείλουν να προασπίζουν το δικαίωμα του συναιτερίζεσθαι και την

αποτελεσματικά αναγνώριση του διακιώματος της συλλογικής διαπραγμάτευσης.

Οι επιχειρήσεις πρέπει να υποστηρίζουν την εξάλειψη κάθε μορφής καταναγκαστικής

εργασίας

Οι επιχειρήσεις πρέπει να υποστηρίζουν την ουσιαστική εξάλειψη της παιδικής

εργασίας.

Οι επιχειρήσεις πρέπει να προασπίζουν την εξάλειψη των διακρίσεων στις

προσλήψεις και στην απασχόληση

Οι επιχειρήσεις οφείλουν να ακολουθούν προληπτική προσέγγιση ως προς τις

περιβαλλοντικές προκλήσεις

Οι επιχειρήσεις οφείλουν να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της

περιβαλλοντικής υπευθυνότητας,

Οι επιχειρήσεις οφείλουν να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη και διάδοση τεχνολογιών που

είναι φιλικές προς το περιβάλλον.

Οι επιχειρήσεις οφείλουν να αντιτίθεται σε κάθε μορφής διαφθορά,

συμπεριλαμβανομένου του εκβασμού και της δωροδοκίας.

(http://www.csrhellas.org/ )

Στο ίδιο πλαίσιο κινείται και η σύμβαση για τα δικαιώματα του ανθρώπου.

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ

Η Ελλάδα αποτελεί μέλος της Ε.Ε. και του ΟΗΕ και είναι υποχρεωμένη καθώς έχει

υπογράψει τις παραπάνω αρχές να τις τηρεί. Το 2000 ιδρύθηκε από τις Ελληνικές επιχερήσεις

την Αστική μη κερδοσκοπική Εταιρεία ‘Ελληνικό δίκτυο επιχειρήσεων για την κοινωνική

συνοχή’. Αρχικός στόχος ήταν η εδραίωση στον επιχειρηματικό κόσμο της ΕΚΕ καθώς μέχρι

τότε αποτελούσε για τους Ελληνες επιχειρηματίες άγνωστη έννοια. Για να επιτύχει τους

στόχους του το δίκτυο και να εμπνεύσει τις ελληνικές επιχειρήσεις ήρθε σε συνεργασία με το

CRS Europe, συμμετέχοντας σε συνάδρια ενημέρωσης αλλά και μέσω άλλων δράσεων.

9

ΠΡΟΤΥΠΑ-ΣΧΗΜΑΤΑ

ΣΧΗΜΑΤΑ:

Crs assurance statement: Η δήλωση «Κοινωνικής Ευθύνης» (CSR Assurance

statement) είναι η αναφορά που κάνει μια εταιρεία σχετικά με τις πρακτικές/δράσεις

της σε θέματα υψηλής κοινωνικής ευαισθησίας (προστασία περιβάλλοντος,

ανθρώπινα δικαιώματα, παιδική εργασία, ασφάλεια στην εργασία κ.α). Πρώτα απ’

όλα όλες οι εταιρείες που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριοοφείλουν να κάνουν

αναφορές «Κοινωνικής Ευθύνης» σε ετήσια βάση.Όλες οι επιχειρήσεις ωστόσο

μπορούν να εκδώσουν αναφορές ΕΚΕ, βελτιώνοντας έτσι το εταιρικό τους προφίλ.

Ειδικά εάν επιθυμείτε να, ή ήδη, συνεργάζεστε με οργανισμούς / πελάτες που δίνουν

ιδιαίτερη σημασία στον τρόπο που η εταιρεία σας συμπεριφέρεται σε ευαίσθητα για

την κοινωνία θέματα, οι αναφορές «Κοινωνικής Ευθύνης» είναι το κατάλληλο

εργαλείο για την έναρξη ή την ενίσχυση της συνεργασίας με αυτούς.

EMAS: Το Eco-Management and Audit Scheme (EMAS) είναι ένας μηχανισμός για

την εκούσια συμμετοχή των Οργανισμών σε ένα Κοινοτικό Σύστημα Οικολογικής

Διαχείρισης και Ελέγχου. Το EMAS βασίζεται στον Κανονισμό (ΕΚ) 1221/2009 ο

οποίος βρίσκεται σε ισχύ από τις 11-01-2010. Οι οργανισμοί που αποφασίζουν να

συμμετάσχουν στο σύστημα EMAS πρέπει να κοινοποιούν, σε ετήσια συνήθως βάση,

επαληθευμένη περιβαλλοντική δήλωση από αρμόδιο ανεξάρτητο φορέα.

ETI Code: κώδικας του ETI έχει δημιουργηθεί με βάση τις συμβάσεις του

International Labour Organization (ILO) και είναι ένας διεθνώς αναγνωρισμένος

κώδικας εργασιακής πρακτικής. Ο κώδικας αποτελεί ιδιοκτησία του Ethical Trading

Initiative (ETI – Πρωτοβουλία για εμπόριο με δεοντολογικά κριτήρια) στην Αγγλία.

Περιέχει τις ελάχιστες απαιτήσεις για τα δικαιώματα των εργατών και τις συνθήκες

εργασίας. Τα μέλη του ΕΤΙ και πολλές αλυσίδες λιανικής, αλλά και γνωστές ‘φίρμες’,

έχουν υιοθετήσει τον κώδικα και φροντίζουν ώστε οι προμηθευτές τους να

δεσμεύονται για την υιοθέτησή του διαχρονικά. Εταιρείες σε όλο τον κόσμο είτε

υιοθετούν τον κώδικα αυτούσιο, είτε ενσωματώνουν τις απαιτήσεις του στους δικούς

τους εταιρικούς κώδικες.Εμπόριο με δεοντολογικά κριτήρια σημαίνει ότι οι αλυσίδες

λιανικής, οι ‘φίρμες’ και οι προμηθευτές τους δεσμεύονται για τη βελτίωση των

συνθηκών εργασίας των εργατών που παρασκευάζουν τα προϊόντα που πουλάνε. Η

πλειονότητα των εργατών αυτών βρίσκονται σε φτωχές χώρες, στις οποίες το

νομοθετικό πλαίσιο είτε δεν είναι επαρκές, είτε δεν εφαρμόζεται.

10

ΠΡΟΤΥΠΑ:

ISO 14001: Το Διεθνές Πρότυπο ISO14001 καθορίζει τις απαιτήσεις για την

ανάπτυξη και την εφαρμογή Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης/ΣΠΔ

(Environmental Management System/EMS). Μέσω μιας συστηματικής προσέγγισης

ένας οργανισμός αναγνωρίζει τις επιπτώσεις των δραστηριοτήτων του στο περιβάλλον

και θέτει σκοπούς, στόχους και προγράμματα για την παρακολούθηση και μείωση των

επιπτώσεων αυτών. Ο οργανισμός με την εφαρμογή ενός ΣΠΔ θέτει το πλαίσιο μέσα

στο οποίο μπορεί διαρκώς να βελτιώνει την επίδοσή του. Το πρότυπο αυτό δύναται να

εφαρμοστεί σε κάθε είδος δραστηριότητας και σε κάθε μέγεθος οργανισμού

δεδομένου ότι κάθε επιχείρηση επηρεάζει σε μικρό/μεγάλο βαθμό το περιβάλλον στο

οποίο δραστηριοποιείται. Λαμβάνοντας υπόψιν την ανάγκη συνολικής συμβολής στην

προστασία του περιβάλλοντος και στην πρόληψη της ρύπανσης, η εφαρμογή ενός

ΣΠΔ κρίνεται απαραίτητη.

ISO 27001: Τo ISO 27001 είναι το πρότυπο που καθορίζει τις απαιτήσεις για ένα

Σύστημα Διαχείρισης της Ασφάλειας των Πληροφοριών, με σκοπό την εξασφάλιση

ότι η επιχείρηση έχει καθορίσει και εφαρμόζει επαρκείς και κατάλληλους ελέγχους

που σχετίζονται με την εμπιστευτικότητα, ακεραιότητα και διαθεσιμότητα της

πληροφορίας ώστε να προστατεύονται επαρκώς οι πληροφορίες και τα δεδομένα των

«ενδιαφερόμενων μερών». Τα ενδιαφερόμενα μέρη μπορεί να είναι πελάτες, άλλες

επιχειρήσεις, προσωπικό, συνεργάτες αλλά και η κοινωνία γενικότερα.Τα

απροστάτευτα συστήματα είναι τρωτά σε ενέργειες αλλοίωσης, υπονόμευσης και

προσβολής από ιούς. Η οποιαδήποτε παραβίαση σημαίνει ότι κρίσιμες πληροφορίες

και δεδομένα μπορεί να κλαπούν, αλλοιωθούν ή και να χαθούν, με συνέπειες που

πιθανόν να αποβούν καταστροφικές για την επιχείρηση.Ένα πιστοποιημένο Σύστημα

Διαχείρισης της Ασφάλειας των Πληροφοριών, σύμφωνο με τις απαιτήσεις του

ISO/IEC 27001:2005, αποδεικνύει τη δέσμευση μίας επιχείρησης και το γεγονός ότι

παίρνει στα σοβαρά το θέμα της ασφάλειας πληροφοριών. Έχει εφαρμογή σε

επιχειρήσεις οποιουδήποτε επιχειρηματικού κλάδου όπου η εμπιστευτικότητα,

ακεραιότητα και διαθεσιμότητα πληροφοριών και δεδομένων είναι ιδιαίτερα

σημαντική και κρίσιμη για τη λειτουργία και επιβίωσή της.

SA 8000: Το SA8000 είναι ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα πρότυπα διεθνώς, το

οποίο περιέχει τις απαιτήσεις για Σύστημα Διαχείρισης της Εταιρικής Κοινωνικής

Ευθύνης, παρέχοντας παράλληλα κίνητρα για τη διαρκή βελτίωση των εργασιακών

συνθηκών στην επιχείρηση, η οποία θα το εφαρμόσει. Το πρότυπο εκδόθηκε για

11

πρώτη φορά από τον SAI (Social Accountability International) το 1997,

αναθεωρήθηκε το 2001 και εκδόθηκε για τρίτη φορά το 2008.Παρέχει μία κατανοητή

και ευρύτατα αποδεκτή βάση για την διασφάλιση δίκαιων και με σεβασμό προς τον

άνθρωπο συνθηκών εργασίας.Αποστολή του SAI είναι να προάγει τα ανθρώπινα

δικαιώματα των εργαζομένων, κυρίως μέσω του διεθνούς προτύπου SA8000.

Βασιζόμενο στα πρότυπα του International Labour Organization (ILO) και της

συνθήκης του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα (UN Human Rights Convention)

είναι το ευρέως αποδεκτό και βιώσιμο σύστημα ηθικής διαχείρισης του εργασιακού

περιβάλλοντος.

EN 16001: Το EN 16001 περιγράφει τις απαιτήσεις για ένα σύστημα διαχείρισης της

ενέργειας προκειμένουένας οργανισμός να μπορέσει να συντάξει και να εφαρμόσει

μια σχετική πολιτική και να θέσει ανάλογους στόχους. To EN 16001 αναμένεται να

αντικατασταθεί από το ISO 50001. Μέσω μιας συστηματικής προσέγγισης ένας

οργανισμός αναγνωρίζει τα σημαντικά ενεργειακά θέματα και θέτει σκοπούς, στόχους

και προγράμματα για την παρακολούθηση και μείωση της ενέργειας, όπου αυτό είναι

εφικτό, και κατ' επέκταση για τη βελτίωση της ενεργειακής του επίδοσης. Το EN

16001 έχει εφαρμογή σε δραστηριότητα κάθε είδους και σε οργανισμό οποιουδήποτε

μεγέθους. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μεμονωμένο πρότυπο ή συνδυαστικά με

άλλο Σύστημα Διαχείρισης (π.χ. ISO9001, ISO14001 κ.α.). Είναι ωστόσο ιδιαίτερα

συμβατό και άμεσα σχετιζόμενο με το ISO 14001 δεδομένης της παρόμοιας δομής και

απαιτήσεων. (http://www.greece.lrqa.com )

ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ Ε.Ε

Μέσω της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, οι εταιρίες μπορούν να συμβάλουν σημαντικά

στους βασικούς στόχους της Συνθήκης της ΕΕ για βιώσιμη ανάπτυξη και μια οικονομική

αγορά στην κοινωνία με ψηλή ανταγωνιστικότητα. Στηρίζονται δηλαδή οι στόχοι της

στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.

Ουσιαστικά, η ΕΚΕ προσφέρει ένα σύνολο αξιών, μέσω των οποίων μπορεί να χτιστεί μια πιο

συνεκτική κοινωνία αλλά και να τοποθετηθούν οι βάσεις για τη μετάβαση σε ένα βιώσιμο

οικονομικό σύστημα.Η πιο πάνω θέση υπογραμμίστηκε από τον Αντιπρόεδρο της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αρμόδιο για θέματα Βιομηχανίας και Επιχειρηματικότητας, Antonio

Tajani, σε μια ομιλία που είχε παραθέσει πρόσφατα.«Έχει λεχθεί συχνά, αξίζει ωστόσο να

επαναληφθεί: η ΕΚΕ είναι σήμερα πιο σημαντική από ποτέ. Αντιπροσωπεύει τα πρώτα

βήματα της μετάβασης προς ένα σύστημα που είναι ριζικά διαφορετικό από αυτό που

12

γνωρίζαμε. Πρόκειται για ένα σύστημα στο οποίο οι έννοιες της ανταγωνιστικότητας από τη

μία και της βιώσιμης ανάπτυξης από την άλλη δύσκολα θα γίνονται διακριτές», πρόσθεσε ο

κ. . Tajani.

Σε ότι αφορά στην ΕΕ, πρωτοποριακό ρόλο στην ανάπτυξη δημόσιων πολιτικών για την

προώθηση της ΕΚΕ έχει διαδραματίσει από το 2001, η Επιτροπή, με το «Πράσινο Βιβλίο για

την Εταιρική Ευθύνη», το οποίο στόχευσε στο να τονώσει, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τις

δημόσιες συζητήσεις για την ΕΚΕ.Η ύπαρξη σημαντικού αριθμού διεθνών αρχών και

εργαλείων που ήδη καθοδηγούν τις επιχειρήσεις σχετικά με την κοινωνική ευθύνη

συνετέλεσε ούτως ώστε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μην έχει προσθέσει κάτι καινούριο σε

αυτή την πληθώρα των ήδη διαθέσιμων εργαλείων. Αντίθετα, στόχος της είναι να βοηθήσει

τις επιχειρήσεις στο να υιοθετήσουν υπεύθυνες συμπεριφορές με το να επιλέγουν ποιό από τα

υπάρχοντα εργαλεία είναι το καταλληλότερο γι’ αυτές. Δύο παραδείγματα είναι οι οδηγίες

του ΟΟΣΑ (Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη) για τις πολυεθνικές

εταιρίες και το Οικουμενικό Σύμφωνο των Ηνωμένων Εθνών.

ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

Οι Ευρωπαίοι αντιμετωπίζουν με δυσπιστία τον επιχειρηματικό κόσμο, με ένα σημαντικό

μέρος της κοινής γνώμης να συμμερίζεται την άποψη ότι οι επιχειρήσεις επιδεικνύουν

μειωμένο ενδιαφέρον για κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα σε σύγκριση με μια

δεκαετία πριν.Η έρευνα του Ευρωβαρόμετρου που δημοσιοποιήθηκε στις 4 Απριλίου δείχνει

ότι το 39% των Ευρωπαίων πιστεύει ότι οι εταιρείες δεν αποδίδουν σημασία στον κοινωνικό

τους αντίκτυπο ενώ το 40% πιστεύει το αντίθετο.Σε ΗΠΑ και αναπτυσσόμενο κόσμο, οι

συμμετέχοντες στην έρευνα υποστηρίζουν ότι οι τοπικές επιχειρήσεις παίρνουν περισσότερο

στα σοβαρά το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα κατά την τελευταία δεκαετία (74% στη

Βραζιλία, 65% στην Κίνα, 62% στην Ινδία και 44% στις ΗΠΑ).Όπως δηλώνει στο Euractiv ο

Βρετανός ευρωβουλευτής των Εργατικών και υπεύθυνος του Ευρωκοινοβουλίου σε θέματα

ΕΚΕ, Ρίτσαρντ Χόουιτ “στην Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις

αποτυγχάνουν να αντιδράσουν στις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης”.Από τους 32.000

ερωτηθέντες, το 79% απάντησε ότι ενδιαφέρεται για τις δράσεις υπευθυνότητας των

επιχειρήσεων σε περιβαλλοντικά και κοινωνικά θέματα, αλλά μόνο το 36% απάντησε ότι είχε

επαρκή ενημέρωση.Τα αποτελέσματα της έρευνας του Ευρωβαρόμετρου πρέπει να

λειτουργήσουν ως “καμπανάκι” για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις οι οποίες προκαλούν πλέον

13

τη δυσπιστία της κοινής γνώμης ως προς τον κοινωνικά υπεύθυνο προσανατολισμό τους.Οι

Ευρωπαίοι θεωρούν τη δημιουργία θέσεων εργασίας ως τον θετικότερο αντίκτυπο των

επιχειρήσεων (57%) με τη συμβολή τους στην οικονομική ανάπτυξη να ακολουθεί (37%).Στα

αρνητικά της επιχειρηματικότητας, η έρευνα ανέδειξε τη διαφθορά (41%), τις απολύσεις

(39%) και τη ρύπανση του περιβάλλοντος (39%).Η διαφθορά αναφέρεται περισσότερο σε

αναπτυσσόμενες οικονομίες και ιδίως στην Ινδία (71%) και την Κίνα (65%).Βραζιλιάνοι

(65%), Καναδοί (60%) και Ινδοί (57%) ενδιαφέρονται περισσότερο για τον περιβαλλοντικό

αντίκτυπο των επιχειρήσεων, ενώ το ένα τέταρτο των Ευρωπαίων υποστηρίζει πως

ενθαρρύνουν την υπερκατανάλωση. ( www.econews.gr )

ΒΡΑΒΕΙΑ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ

Στο πλαίσιο της προσπάθειάς της για προώθηση των αρχών της εταιρικής κοινωνικής

ευθύνης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκήρυξε τα πρώτα Ευρωπαϊκά Βραβεία Εταιρικής

Κοινωνικής Ευθύνης.Το έργο ανατέθηκε στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο ΕΚΕ (CSR Europe) και το

Business in the Community, που μέσα από το Δίκτυο 29 εθνικών εταίρων του CSR Europe

προχωρούν στην πανευρωπαϊκή του υλοποίηση.Κάθε ένας από αυτούς τους εταίρους είναι ο

κατεξοχήν αρμόδιος φορέας για την ΕΚΕ στη χώρα του, ο οποίος θα δικτυωθεί και θα

συνεργαστεί με επιχειρηματικά δίκτυα, μη κυβερνητικές οργανώσεις και κυβερνητικά δίκτυα

για την επιλογή των δύο νικητών που θα εκπροσωπούν τις καλύτερες πολυμερείς

συνεργασίες ΕΚΕ της χώρας του. Σκοπός των Ευρωπαϊκών Βραβείων ΕΚΕ είναι η ανάδειξη

και προβολή, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, των καλύτερων καινοτόμων

επιχειρηματικών προγραμμάτων ΕΚΕ που σε συνεργασία με τουλάχιστον έναν μη

επιχειρηματικό φορέα συνέβαλαν στη δημιουργία θετικών και βιώσιμων αποτελεσμάτων

τόσο προς την κοινωνία όσο και προς την επιχείρηση, δίνοντας με αυτό τον τρόπο την

ευκαιρία για ανταλλαγή και υιοθέτηση καλών πρακτικών.Στην Ελλάδα συντονιστής φορέας

υλοποίησης είναι το Ελληνικό Δίκτυο για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και η όλη

προσπάθεια τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας,

Υποδομών, Μεταφορών & Δικτύων και την υποστήριξη της Βουλής των Ελλήνων.Τα

Βραβεία περιλαμβάνουν δύο κατηγορίες, μία για συνεργασίες που αφορούν σε μικρομεσαίες

επιχειρήσεις, και μία για συνεργασίες που αφορούν σε μεγάλες επιχειρήσεις. Στην Ελλάδα θα

απονεμηθούν και δύο έπαινοι σε κάθε κατηγορία. Τα Ευρωπαϊκά Βραβεία ΕΚΕ δίνουν

ιδιαίτερη έμφαση στην καινοτομία με σκοπό την επιτάχυνση της δραστηριοποίησης των

επιχειρήσεων στη δημιουργία καινοτόμων λύσεων ώστε να αντιμετωπιστούν θέματα

βιωσιμότητας. Τα Εθνικά Βραβεία συμπεριλαμβάνουν επίσης κριτήρια που σχετίζονται με τα

14

θετικά αποτελέσματα της συνεργασίας τόσο στην κοινωνία όσο και στην ίδια την επιχείρηση.

Το τελευταίο συνάδει με την σύγχρονη αντίληψη για την ΕΚΕ όπως διατυπώθηκε στην

πρόσφατη πολιτική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη.

(http://www.eucsrawards-hellas.gr/ )

15

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

ΕΝΝΟΙΑ-ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ-ΕΞΕΛΙΞΗ-ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ

Ο εσωτερικός έλεγχος (internal audit) αποτελεί ένα ιδιαίτερα δημοφιλές

ερευνητικό πεδίο, το οποίο κεντρίζει το ενδιαφέρον ερευνητών και μελετητών τα τελευταία

χρόνια. Η σημαντικότητά του επιβεβαιώνεται από το μεγάλο όγκο της σχετικής διεθνούς

αρθρογραφίας και βιβλιογραφίας, ενώ η ένταση αναζήτησης ενός αξιόπιστου εννοιολογικού

πλαισίου οδήγησε τους μελετητές στην υιοθέτηση ενός ικανού αριθμού εναλλακτικών

προσεγγίσεων. Ενδεικτικό της σημασίας του για την επιβίωση και ανάπτυξη των

οικονομικών μονάδων αποτελεί το πλήθος των ορισμών που του έχουν αποδοθεί από

ερευνητές και μελετητές, παγκοσμίως.Τα πρώτα χρόνια, ο εσωτερικός έλεγχος θεωρούνταν

ως μια διαδικασία που πρόσφερε έλεγχο επιβεβαίωσης σε λογαριασμούς (Spekle et al., 2007).

Υπό αυτό το πρίσμα, ο εσωτερικός έλεγχος (internal audit) ορίζονταν ως μια διαδικασία

επίβλεψης, ως ο «αστυνομικός της Διοίκησης» (Morgan, 1979), ο οποίος δεν διαδραματίζει

ρόλο στην επίτευξη των οργανωσιακών στόχων. Αυτή ήταν μια εμβρυακή μορφή του

εσωτερικού ελέγχου.Ωστόσο, ο εσωτερικός έλεγχος (internal audit) είναι αποτέλεσμα –

προϊόν της σύγχρονης κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης (Cai, 1997). Σημαντικές αλλαγές

προωθήθηκαν από τη Βιομηχανική Επανάσταση, με αποτέλεσμα μετά το 1940, ο εσωτερικός

έλεγχος (internal audit) να εισέρχεται στη χρυσή του περίοδο. Εκείνη την περίοδο (1941)

ιδρύεται το Αμερικάνικο Ινστιτούτο Εσωτερικών Ελεγκτών, που ήταν και ο προπομπός του

Ευρωπαϊκού Ινστιτούτο Εσωτερικών Ελεγκτών (Dittenhofer, 2001).Τριάντα χρόνια

αργότερα, η ASOBAC (Committee on Basic Auditing Concepts, 1973), όρισε τον εσωτερικό

έλεγχο ως «μια συστηματική διαδικασία αντικειμενικής αξιολόγησης των στοιχείων για την

εξακρίβωση του βαθμού συσχέτισης μεταξύ καθιερωμένων κριτηρίων με τα πραγματικά

αποτελέσματα της επιχείρησης». Την ίδια περίπου περίοδο, μία εξίσου σημαντική Επιτροπή,

η APC (Auditing Practices Committee, 1980), τονίζοντας τη σημασία της νομοθεσίας, όρισε

τον εσωτερικό έλεγχο ως «μια ανεξάρτητη εξέταση και γνωμοδότηση από έναν διορισμένο,

από την επιχείρηση, ελεγκτή για τα οικονομικά στοιχεία της, σύμφωνα με το εκάστοτε ισχύον

νομικό καθεστώς».Σε συμφωνία ήταν και ο ορισμός από το Ινστιτούτο Εσωτερικών

Ελεγκτών (IIA, 1991; Taylor and Glezen, 1991; Konrath, 1996), σύμφωνα με τον οποίο, ο

εσωτερικός έλεγχος (internal audit) ήταν «η ανεξάρτητη διαδικασία που λειτουργεί μέσα στον

16

οργανισμό για να εξετάσει και να εκτιμήσει τις διαδικασίες, παρέχοντας σημαντική υπηρεσία

σε αυτόν».Την ίδια περίοδο, η έννοια του εσωτερικού ελέγχου συνδέεται με την εταιρική

διακυβέρνηση μέσω μιας έκθεσης που συντάχτηκε από πέντε οργανώσεις[1]. Ειδικότερα,

μέσω της έκθεσης εξεταζόταν ο ρόλος του εσωτερικού ελέγχου στην εξασφάλιση

βελτιωμένης εταιρικής διακυβέρνησης (Committee of Sponsoring Organizations of the

Treadway Commission, 1992). Η έκθεση περιείχε μια ανάλυση των χαρακτηριστικών

γνωρισμάτων του εσωτερικού ελέγχου και ενός πλαισίου για την οριοθέτηση και την

αξιολόγησή του. Στα πλαίσια της έκθεσης ο εσωτερικός έλεγχος (internal audit) ορίστηκε ως:

«μία διαδικασία, που είναι σχεδιασμένη να παρέχει διαβεβαίωση σχετικά με την επίτευξη των

επιχειρησιακών στόχων» στις ακόλουθες κατηγορίες: Αποτελεσματικότητα και

αποδοτικότητα των λειτουργιών-διαδικασιών, αξιοπιστία οικονομικών καταστάσεων και

συμμόρφωση με τους εφαρμόσιμους νόμους και τους κανονισμούς» (Aldridge and Colbert,

1994; Maijoor, 2000).Δύο χρόνια αργότερα, το Δεκέμβριο του 1994, εκδόθηκε το μοντέλο

«CADBURY» από το Συμβούλιο «Financial Aspects of Corporate Governance» του

Ινστιτούτου Ορκωτών Ελεγκτών της Αγγλίας και Ουαλίας. Το μοντέλο όριζε τον εσωτερικό

έλεγχο σαν «ένα συνολικό σύστημα ελέγχων, χρηματοοικονομικών και άλλων με σκοπό την

παροχή ασφάλειας αναφορικά με: αποτελεσματικές και αποδοτικές λειτουργίες, εσωτερικούς

χρηματοοικονομικούς ελέγχους και συμμόρφωση με νόμους, διατάξεις και πολιτικές κάθε

εταιρείας». ενικά, στο σημερινό οικονομικό περιβάλλον, το σύγχρονο Σύστημα Εσωτερικού

Ελέγχου αναπτύσσεται για να ικανοποιήσει τις ανάγκες της σύγχρονης επιχείρησης (Yan

Jin’e, 1997). Σε αυτά τα πλαίσια, τον Ιούνιο του 1999, το Ινστιτούτο Εσωτερικών Ελεγκτών

όρισε τον εσωτερικό έλεγχο ως «μία ανεξάρτητη, αντικειμενική, διαβεβαιωτική και

συμβουλευτική δραστηριότητα που ήταν σχεδιασμένη να προσθέτει αξία και να βελτιώνει τις

λειτουργίες του οργανισμού» (ΙΙΑ, 1999). Η μεγαλύτερη διαφοροποίηση του νέου ορισμού

ήταν η για πρώτη φορά παραδοχή δημιουργίας «προστιθέμενης αξίας» (add value) για την

οικονομική μονάδα από την ύπαρξη του εσωτερικού ελέγχου (Krogstad et al., 1999; Bou-

Raad, 2000; Nagy and Cenker, 2002; Mihret and Yismaw, 2007). Η σύνδεση του εσωτερικού

ελέγχου με τη στρατηγική της οικονομικής μονάδας τονίστηκε από την Παπαδάτου (2001), η

οποία όρισε τον εσωτερικό έλεγχο ως «το σύνολο των διαδικασιών, των κανόνων, των

μεθόδων και των επαληθεύσεων που διασφαλίζουν την προστασία της περιουσίας της

οικονομικής μονάδας και την αποτελεσματική εφαρμογή της Στρατηγικής της». Από όλες τις

ανωτέρω εννοιολογικές προσεγγίσεις καθίσταται σαφές, ότι ο εσωτερικός έλεγχος (internal

audit) δεν είναι ένα μονοδιάστατο εργαλείο ελέγχου της ορθότητας των καταστάσεων

(Ταχυνάκης και Ζαφειράκου, 2007), αλλά αποτελεί συστατικό στοιχείο της εταιρικής

17

διακυβέρνησης (Hermanson et al., 2008), διαδραματίζει κομβικό ρόλο στην αξιοπιστία των

εκθέσεων - αναφορών των οικονομικών επιτελείων (Zakaria et al., 2006) και παρέχει

μοναδική υπηρεσία αποτελώντας προστιθέμενη αξία για την οικονομική μονάδα προς την

επίτευξη των δεικτών αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητά της (Goodwin, 2004). Είναι

σημαντικό να σημειωθεί ότι ένα υγιές Σύστημα Εσωτερικού Ελέγχου παρέχει στην

οικονομική μονάδα τη διασφάλιση, ότι δεν θα εμποδιστεί στην επίτευξη των στρατηγικών και

επιχειρησιακών της στόχων (Savcuk, 2007) και γενικότερα, ο εσωτερικός έλεγχος (internal

audit) είναι η αναγκαία λειτουργία του σύγχρονου «management», είναι ο σύμβουλός του σε

όλα τα ιεραρχικά επίπεδα (Ελληνικό Ινστιτούτο Εσωτερικών Ελεγκτών, 2008).

ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο εσωτερικός έλεγχος είναι μία από τις βασικότερες λειτουργίες μιας επιχείρησης ή ενός

οργανισμού. Ο εσωτερικός έλεγχος εξετάζει την αποτελεσματικότητα μιας οικονομικής

μονάδας, συγκρίνοντας τους αρχικούς στόχους που έθεσε η επιχείρηση με τα τελικά

αποτελέσματα. Το κεφάλαιο αυτό στοχεύει, στην κατανόηση της έννοιας του εσωτερικού

ελέγχου, καθώς και στους σκοπούς τους οποίους εξυπηρετεί. Παρακάτω τονίζεται η

αναγκαιότητα, η ανεξαρτησία και ο ρόλος του εσωτερικού ελέγχου μέσα στην επιχείρηση.

Ακόμα, αναλύονται τα είδη του εσωτερικού ελέγχου, καθώς και η εξέλιξη του με το πέρασμα

των χρόνων. Τέλος, αναφέρονται κάποια στοιχεία για τη σωστή οργάνωση και διοίκηση του

τμήματος.

ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ

«Ο Εσωτερικός Έλεγχος σύμφωνα με το ινστιτούτο εσωτερικών ελεγκτών, είναι μια

ανεξάρτητη, αντικειμενική διαβεβαιωτική και συμβουλευτική δραστηριότητα, καλά

σχεδιασμένη και οργανωμένη, που μέσω των τεχνικών και επιστημονικών προσεγγίσεων,

αξιολογεί την επάρκεια λειτουργίας του συστήματος εσωτερικού ελέγχου (λειτουργίες –

εφαρμογή διαδικασιών). Έτσι λοιπόν, προσθέτει άξια και βελτιώνει τις λειτουργίες του

οργανισμού με σκοπό την αποτελεσματική αποτίμηση και διαχείριση του επιχειρηματικού

κινδύνου, τον περιορισμό ή εξάλειψη αυτού, που αναλαμβάνει η διοίκηση να διαχειρισθεί για

την επίτευξη των στρατηγικών της στόχων.» (Πηγή: Παπαστάθης, 2003)

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ

18

Ο εσωτερικός έλεγχος έκανε την εμφάνιση του το 1942 στη Νέα Υόρκη, όταν ιδρύθηκε το

Ινστιτούτο Εσωτερικών Ελεγκτών. Το Νομοθετικό Σώμα των Η.Π.Α. αναγνώρισε τη μεγάλη

σημασία του εσωτερικού ελέγχου το 1977. Η Αμερικάνικη Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς

σύμφωνα με σχετική διάταξη, υποχρέωνε όλες τις επιχειρήσεις να διαθέτουν σύστημα

εσωτερικού ελέγχου. Σε περίπτωση που κάποιες επιχειρήσεις δεν συμμορφώνονταν με το

παραπάνω διάταγμα, τότε οι εκπρόσωποι αυτών τιμωρούνταν 22 με πρόστιμα ή ακόμα και με

φυλάκιση. Το 1987 στις Η.Π.Α., η Εθνική Επιτροπή Απατηλών Χρηματοοικονομικών

Εκθέσεων αποφάσισε ότι όλες οι Ανώνυμες Εταιρίες θα έπρεπε να έχουν εσωτερικούς

ελεγκτές για προλαμβάνονται τα λάθη, οι ατασθαλίες και οι απάτες στις χρηματοοικονομικές

εκθέσεις. Το 1833 ιδρύθηκε στην Ελλάδα το πρώτο ελεγκτικό συνέδριο. Σκοπός του ήταν να

εξετάζει την τήρηση των λογαριασμών βάση του δημοσιονομικού συστήματος, να ελέγχει τα

έσοδα και τα έξοδα, να επιβλέπει τα όργανα της διοίκησης για τη σωστή εκτέλεση των

καθηκόντων τους και τέλος να αξιολογεί τα αποτελέσματα της διαχείρισης, και αν είναι

αναγκαίο να προτείνει κάποιες αλλαγές έτσι ώστε να πραγματοποιηθεί ο αρχικός στόχος. Ο

εσωτερικός έλεγχος πρωτοεμφανίστηκε στην Ελλάδα στα τέλη της δεκαετίας του 1970 με

αρχές του 1980. Το 1985, ιδρύθηκε το ελληνικό ινστιτούτο εσωτερικών ελεγκτών ( Ε.Ι.Ε.Ε. )

κατόπιν απόφασης του πρωτοδικείου. Απαρτίζεται από το διοικητικό συμβούλιο το οποίο

αποτελείται από επτά πτυχιούχους ανωτάτων σχολών. Το 1994 και 1997 διοργανώθηκαν από

το Ε.Ι.Ε.Ε. δύο ευρωπαϊκά συνέδρια στην Ελλάδα, που στόχο είχαν να γίνει πιο γνωστός ο

εσωτερικός έλεγχος. Ακόμη, η Τράπεζα της Ελλάδος με την απόφαση 2438, καθώς και η

επιτροπή κεφαλαιαγοράς, με την εγκύκλιο αριθμό 6, επισημαίνουν ότι οφείλουν να διαθέτουν

επιτροπή ελέγχου. Επίσης, η επιτροπή κεφαλαιαγοράς, υποχρεώνει τις εταιρείες που είναι

εισηγημένες στο χρηματιστήριο να διαθέτουν τμήμα εσωτερικού ελέγχου. Όλες οι παραπάνω

αποφάσεις, καθώς και η οικονομική ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, συνέβαλαν

θετικά στην ανάδειξη, στην αναβάθμιση και στην αναγκαιότητα του εσωτερικού ελέγχου.

ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ

Σκοπός του εσωτερικού ελέγχου είναι να παρέχει εξειδικευμένες και υψηλού επιπέδου

υπηρεσίες στη διοίκηση μέσα από την αξιολόγηση του συστήματος εσωτερικού ελέγχου και

να βοηθά τα μέλη του οργανισμού στην αποτελεσματική άσκηση των καθηκόντων τους,

αξιολογώντας και παρέχοντας σχετικές συμβουλές και επιστημονικές αναλύσεις με το

χαμηλότερο κόστος. Στα πλαίσια του σκοπού αυτού, ο εσωτερικός έλεγχος εξετάζει και

αξιολογεί: την οργάνωση και την επάρκεια σε όλα τα ιεραρχικά επίπεδα, τις σχέσεις

συναλλαγών με τρίτους, την πιστοποίηση λειτουργίας της επιχείρησης, τη σύγκριση των

19

αρχικών στόχων με το αποτέλεσμα, την απόδοση των επενδύσεων, τον επιχειρηματικό

κίνδυνο, τη τήρηση πολιτικής του προσωπικού 23 και των προαγωγών, τη τήρηση πολιτικής

πωλήσεων και εισπράξεων, την αξιοποίηση των μέσων παραγωγής και την αποδοτικότητα

αυτών, τον τρόπο επικοινωνίας και συνεργασίας των εργαζομένων, την εικόνα που έχει η

επιχείρηση στην αγορά. Κάθε επιχείρηση – φορέας είναι αναπόσπαστο μέρος της κοινωνίας.

Από τα πρώτα στάδια του σχεδιασμού μιας επιχείρησης λαμβάνεται ως βασική παράμετρος οι

κοινωνικές ομάδες και οι κοινωνικές συνήθειες τους. Μια επιχείρηση για να πετύχει την

αποστολή της, θα πρέπει να καλύπτει τις απαιτήσεις του κοινωνικού συνόλου, καθώς και να

είναι συνεπής στις υποχρεώσεις της με τους φορείς που συνεργάζεται σε επίπεδο

χρηματοδοτήσεων – δανειοδοτήσεων, καθώς επίσης και των οικονομικών υποχρεώσεων που

απορρέουν από τους νόμους της πολιτείας. Έτσι λοιπόν, ο εσωτερικός έλεγχος βοηθάει την

επιχείρηση να αναπτυχθεί και να καλύψει πάγιες και διαρκείς κοινωνικές ανάγκες. Η

κοινωνική σκοπιά του εσωτερικού ελέγχου βασίζεται στη σωστή πληροφόρηση της διοίκησης

για λήψη διοικητικών μέτρων. Ο εσωτερικός έλεγχος αποκαλύπτει και προλαμβάνει έγκαιρα

τυχόν ατασθαλίες, κλοπές, υπεξαιρέσεις και επισημαίνει τις διοικητικές αδυναμίες, πριν

φτάσει η επιχείρηση στη διακοπή της λειτουργίας της. Όταν μια επιχείρηση - φορέας παύει να

λειτουργεί αυτό έχει αντίκτυπο στο κοινωνικό σύνολο και ειδικά στους εργαζομένους οι

οποίοι έχουν άμεση συνεργασία και εξάρτηση με την επιχείρηση. Συνεπώς, θα αυξηθεί η

ανεργία και θα δημιουργηθεί κοινωνική αναταραχή. Οι διάφοροι πιστωτικοί οργανισμοί όπως

και οι δημόσιοι φορείς θα χάσουν τις απαιτήσεις τους, καθώς επίσης θα υπάρχουν αρνητικές

επιπτώσεις στην αύξηση του εθνικού εισοδήματος. Έτσι λοιπόν, ο εσωτερικός έλεγχος με την

αξιολόγηση των εσωτερικών διαδικασιών και την παροχή συμβουλών, συμβάλει στον

περιορισμό του επιχειρηματικού κινδύνου.

ΕΙΔΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ

Τα είδη του εσωτερικού ελέγχου είναι όσες και οι λειτουργίες της επιχείρησης. Παρακάτω

αναλύονται οι έλεγχοι παραγωγής, οι οικονομικοί, οι διοικητικοί και οι λειτουργικοί.

Έλεγχοι παραγωγής (Production Audits)

Οι έλεγχοι παραγωγής εξετάζουν την παραγωγική διαδικασία από το αρχικό στάδιο μέχρι το

τελικό. Πιο συγκεκριμένα ο έλεγχος παραγωγής εξετάζει τις παραγόμενες ποσότητες, το

μηχανολογικό εξοπλισμό, αν τα τμήματα είναι κατάλληλα στελεχωμένα και εκπαιδευμένα, το

σωστό ανεφοδιασμό των πρώτων υλών στη 24 διαδικασία παραγωγής, την τήρηση των

20

προδιαγραφών του ποιοτικού ελέγχου, τη συσκευασία των προϊόντων, καθώς επίσης και τις

διαδικασίες παράδοσης – παραλαβής.

Οικονομικοί έλεγχοι (Financial Audits)

Οι οικονομικοί έλεγχοι επαληθεύουν την ακρίβεια, την ειλικρίνεια και την αξιοπιστία των

οικονομικών καταστάσεων και στοιχείων, εξασφαλίζουν τη σωστή απεικόνιση των

συναλλαγών, εξακριβώνουν τη νομιμότητα, την αποδοτικότητα και τη σωστή διαχείριση των

οικονομικών πόρων. Σκοπός τους είναι να εξετασθεί κάθε στοιχείο που δημιουργεί υποψία

απάτης ή κατάχρησης και έχει καθήκον ο ελεγκτής να προχωρήσει στην έρευνα μέχρις ότου

απαλλαγεί από τις τυχόν αμφιβολίες του.

Διοικητικοί έλεγχοι (Management Audits)

Οι διοικητικοί έλεγχοι ασχολούνται με την αποτελεσματικότητα της λειτουργίας της

επιχείρησης και τη συμμόρφωση με τη στρατηγική και πολιτική της επιχείρησης και την

τήρηση των διαφόρων διαδικασιών αυτής. Εξετάζουν τη συμμόρφωση των εργαζομένων με

τις αποφάσεις της διοίκησης, καθώς επίσης και τους λόγους αποχώρησης του εξειδικευμένου

προσωπικού και τις επιπτώσεις των αποχωρήσεων αυτών. Ακόμα, εξετάζει αν αξιοποιείται

κατάλληλα το ανθρώπινο δυναμικό, τις σχέσεις μεταξύ των εργαζομένων, καθώς επίσης και

την πολιτική κουλτούρας της επιχείρησης. Γενικά, οι διοικητικοί έλεγχοι αποβλέπουν στην

αύξηση της αποτελεσματικότητας της λειτουργίας και στην επίβλεψη των στόχων της

επιχείρησης.

Λειτουργικοί έλεγχοι (Operational Audits)

Οι λειτουργικοί έλεγχοι αξιολογούν την αποτελεσματικότητα των διαδικασιών κατά την

υλοποίηση των αποφάσεων. Σκοπός των λειτουργικών ελέγχων είναι η διερεύνηση της

λειτουργίας των διαδικασιών, η αξιολόγηση και εκτίμηση της δομής του υπάρχοντος

συστήματος, καθώς και η βελτίωση ή ανάπτυξη νέων σε περιοχές που έχουν απαξιωθεί.

Επίσης, ελέγχουν αν τηρούνται οι νόμοι, οι αποφάσεις του διοικητικού συμβουλίου, οι νόμοι

της πολιτείας, αν οι συναλλαγές γίνονται σύμφωνα με τις εξουσιοδοτήσεις, καθώς και αν τα

τμήματα λειτουργούν αρμονικά και αποδοτικά.

Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ

Η ιστορική αναδρομή έχει δείξει ότι ο εσωτερικός έλεγχος όλο και γίνεται πιο αναγκαίος και

χρήσιμος, είναι μια λειτουργία ανεξάρτητη από τις συνηθισμένες και ανεξάρτητη από τη

21

γραμμή παραγωγής. Ο εσωτερικός έλεγχος με την υποστήριξη της διοίκησης μπορεί να

συμβάλει αποτελεσματικά στον εντοπισμό των διαχειριστικών αδυναμιών και επίσης στην

πρόληψη και στην καταστολή των απρόβλεπτων γεγονότων, θετικό σημείο για την καλή

λειτουργία της επιχείρησης. Η αναγκαιότητα του εσωτερικού ελέγχου πηγάζει από ατέλειες

της ανθρώπινης φύσεως. Τα λάθη και οι καταδολιεύσεις είναι έμφυτα στον άνθρωπο. Τα

λάθη οφείλονται στις ατέλειες της ανθρώπινης ικανότητας ενώ οι καταδολιεύσεις, η

ανειλικρίνεια και οι απάτες οφείλονται στις ατέλειες της ανθρώπινης ηθικής. Επίσης, λάθη

μπορεί να γίνουν λόγω κακής πληροφόρησης μεταξύ του ιδιοκτήτη - μετόχου με τον

διαχειριστή μιας οικονομικής οντότητας. Αυτή η ασυμμετρία πληροφοριών δημιουργείται

λόγω του ότι οι διοικούντες μιας επιχείρησης έχουν περισσότερη και ακριβέστερη

πληροφόρηση για την πραγματική οικονομική θέση και τα οικονομικά αποτελέσματα της

επιχείρησης που διοικούν, σε σχέση με την πληροφόρηση που διαθέτουν οι εκτός της

επιχείρησης ιδιοκτήτες – μέτοχοι. Ακόμα, λάθη γίνονται λόγω παραπληροφόρησης. Για τη

λήψη ορθολογικών αποφάσεων οι πληροφορίες που χρησιμοποιούνται είναι απαραίτητο να

είναι αξιόπιστες, ακριβείς, δίκαια απεικονισμένες και ελεύθερες προκαταλήψεων και

σκοπιμοτήτων. Συνεπώς, ο εσωτερικός έλεγχος είναι το απαραίτητο συμπλήρωμα

οποιασδήποτε οικονομικής διαχειρίσεως ξένης περιουσίας, είναι ένα είδος ασφαλίσεως κατά

των λαθών, της ανειλικρίνειας, της κλοπής και της απάτης.

ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ

Μία από τις πιο σοβαρές παραμέτρους που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη από τη διοίκηση

είναι η ανεξαρτησία των ελεγκτών. Οι εσωτερικοί ελεγκτές πρέπει να είναι ανεξάρτητοι από

τις δραστηριότητες που ελέγχουν, καθώς επίσης να έχουν πλήρη, ελεύθερη και ανεμπόδιστη

πρόσβαση σε όλες τις δραστηριότητες της επιχείρησης, αρχεία, περιουσιακά στοιχεία και στο

προσωπικό. Η ανεξαρτησία του εσωτερικού ελέγχου επιτυγχάνεται με την υπαγωγή του σε

ανώτατο ιεραρχικό επίπεδο όπως του διευθύνοντα συμβούλου ή επιτροπή ελέγχου. Με αυτό

τον τρόπο ο εσωτερικός έλεγχος αποκτά κύρος, αντικειμενικότητα, και αποτελεσματικότητα

στο έργο του. Αντίθετα η υπαγωγή του κάτω από τη διεύθυνση θα έκανε τον έλεγχο ελλιπή

και 26 αναποτελεσματικό. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει είτε από άγνοια είτε από

σκοπιμότητα. Σε μια επιχείρηση θα πρέπει να υπάρχει ξεκάθαρη θέση και πολιτική για την

ανεξαρτησία του εσωτερικού ελέγχου, η οποία θα πρέπει να προσδιορίζεται από έναν

εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας του τμήματος, ο οποίος θα είναι εγκεκριμένος από τη

διοίκηση. Ο εσωτερικός έλεγχος δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για τα τρέχοντα προβλήματα

22

που προκύπτουν, αλλά ως ένας σύμβουλος της διοίκησης με δυναμική παρουσία για

δημιουργικό έργο.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΚΤΗ

Λόγω των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων και της ανάπτυξης των επιχειρήσεων, το έργο

της διοίκησης όλο και γίνεται πιο δύσκολο. Οι διοικούντες εξαιτίας των παγκόσμιων

ανακατατάξεων, δεν έχουν την κατάλληλη πληροφόρηση για την άμεση λήψη των

επιχειρηματικών αποφάσεων. Την αδυναμία αυτή της διοίκησης την καλύπτουν οι εσωτερικοί

ελεγκτές, οι οποίοι πρέπει να έχουν υψηλού επιπέδου γνώση και κρίση για την ανάληψη

αρμοδιοτήτων που στόχο έχουν την παροχή πληροφόρησης και την υποστήριξη της

διοίκησης. Ο εσωτερικός ελεγκτής – σύμβουλος αξιολογεί και αποτιμά το μέγεθος των

κινδύνων, σχεδιάζει και εκτελεί ελέγχους για να εξετάσει το κατά πόσο υλοποιούνται σωστά

οι αποφάσεις της διοίκησης, που έχουν άμεση σχέση με τη στρατηγική, την πολιτική και το

μέλλον του φορέα. Ο εσωτερικός ελεγκτής θα πρέπει να έχει ανώτατη πανεπιστημιακή

εκπαίδευση, να σκέπτεται επιχειρηματικά, να έχει πλήρη επιστημονική και επαγγελματική

κατάρτιση, να αξιολογεί τα συστήματα λειτουργίας και όχι τους ελεγχόμενους, να ψυχολογεί

και να διαισθάνεται, να έχει σταθερότητα και αυτοπεποίθηση, να χαρακτηρίζεται για το ήθος

του, το χαρακτήρα του, την κριτική του σκέψη, τη διοικητική ικανότητα, το θάρρος της

γνώμης του, το διερευνητικό του πνεύμα, την ειλικρίνεια και την αντικειμενική του κρίση.

Όμως εκτός από όλα αυτά, έχει μεγάλη σημασία η θέση που θα έχει ο εσωτερικός έλεγχος

μέσα στην επιχείρηση. Ο εσωτερικός έλεγχος θα πρέπει να βρίσκεται όσο πιο ψηλά γίνεται

στην ιεραρχία, θα πρέπει να υπάγεται στο ίδιο επίπεδο με τη διεύθυνση ή τη γενική

διεύθυνση. Αυτό γίνεται για την εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία του εσωτερικού

ελέγχου. Με την ένταξη του στα ανώτερα ιεραρχικά επίπεδα, θα μπορεί να προσφέρει

υπηρεσίες υψηλού επιπέδου, να είναι υπολογίσιμος από τις ελεγχόμενες μονάδες και πιο

χρήσιμος για την εφαρμογή στρατηγικών και πολιτικών, καθώς ακόμα να γίνεται

περισσότερο αποδεκτός ως συμβουλευτικό όργανο και να του παρέχεται από τη διοίκηση

μεγαλύτερη υποστήριξη. Οι ικανότητες που διαθέτουν σήμερα οι ελεγκτές είναι ισάξιες ή και

ανώτερες με αυτές που διαθέτουν οι εξωτερικοί σύμβουλοι. Οι εσωτερικοί ελεγκτές

συμβουλεύουν τη διοίκηση για όλα τα θέματα και έτσι περιορίζεται το κόστος των

εξωτερικών ελεγκτών, αφού οι εσωτερικοί ελεγκτές κοστίζουν λιγότερο στην επιχείρηση. Τα

τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, όλο και πιο πολλοί οργανισμοί και επιχειρήσεις έχουν αρχίσει

να εκτιμούν και εμπιστεύονται το έργο του εσωτερικού ελεγκτή. Οι επιχειρήσεις έχουν

αρχίσει να οργανώνουν το τμήμα εσωτερικού ελέγχου με ικανά στελέχη που παραχωρούν

23

υψηλού επιπέδου ελεγκτικές αρμοδιότητες, οι οποίες συμβάλουν στην εφαρμογή πολιτικής

και στις αποφάσεις της διοίκησης.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ

Η δημιουργία τμήματος εσωτερικού ελέγχου σε μια επιχείρηση εξαρτάται από το μέγεθος

της, από το αντικείμενο εκμετάλλευσης, από τη διασπορά των δραστηριοτήτων (θυγατρικές ή

υποκαταστήματα), από την οργανωτική δομή, από το αν η επιχείρηση είναι εισηγμένη ή

πρόκειται να εισαχθεί στο χρηματιστήριο, καθώς επίσης και από το επίπεδο εκπαίδευσης των

εργαζομένων.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ

Την οργάνωση και τη στελέχωση του τμήματος την αναλαμβάνει η διοίκηση της εταιρείας,

ενώ ο διευθυντής ελέγχου ασχολείται με την εσωτερική οργάνωση και τη διοίκηση του

τμήματος. Αυτός είναι υπεύθυνος για τον κανονισμό λειτουργίας, για το ετήσιο πρόγραμμα

δράσης, την εκπαίδευση και αξιολόγηση των στελεχών, την οργάνωση του αρχείου και την

ανάπτυξη προγραμμάτων. Επίσης, αναθέτει εργασίες στους ελεγκτές ανάλογα με το

αντικείμενο και τις γνώσεις τους, συντονίζει τις εργασίες των εξωτερικών συνεργατών,

αξιολογεί το έργο τους και ενημερώνει τη διοίκηση για τη πρόοδο των εργασιών τους.

Ακόμα, παρακολουθεί την ελεγκτική διαδικασία από την αρχή μέχρι το τέλος και παράλληλα

φροντίζει για τη δημιουργία καλού κλίματος και συνεργασίας με τις άλλες διευθύνσεις για

την ευμενή λειτουργία του τμήματος.

Κανονισμός λειτουργίας του τμήματος

Για τη σωστή λειτουργία του τμήματος εσωτερικού ελέγχου σε μια επιχείρηση χρειάζεται η

ανάλογη αποδοχή, υποστήριξη και ανεξαρτησία από τη διοίκηση, όλα αυτά υπάγονται στον

κανονισμό λειτουργίας της διεύθυνσης εσωτερικού ελέγχου. Ο κανονισμός αυτός για να γίνει

αποδεκτός, να είναι εφαρμόσιμος και να είναι μη αμφισβητήσιμος, θα πρέπει να

προσδιορίζεται με σαφήνεια ο σκοπός του τμήματος, καθώς και τα καθήκοντα του. Επίσης,

θα πρέπει να περιγράφονται με σύντομο, απλό και λιτό τρόπο, η πολιτική της επιχείρησης για

τον εσωτερικό έλεγχο, το πλαίσιο δραστηριοτήτων του εσωτερικού ελέγχου, η θέση του στο

οργανόγραμμα και η εποπτεία του, οι αρμοδιότητες του, ο τρόπος στελέχωσης, καθώς επίσης

και ο κώδικας δεοντολογίας των εσωτερικών ελεγκτών.

Ο χώρος εργασίας του τμήματος

24

Ο χώρος εργασίας και η οργάνωση παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην απόδοση των

ελεγκτών. Το τμήμα του εσωτερικού ελέγχου θα πρέπει να βρίσκεται κοντά με τη διοίκηση,

λόγω της άμεσης συνεργασίας τους. Ο χώρος του τμήματος πρέπει να είναι άνετος,

οργανωμένος και να περιλαμβάνει έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή για κάθε ελεγκτή, καθώς

και την απαραίτητη γραφική ύλη.

Το αρχείο του τμήματος

Το αρχείο του τμήματος λόγω της σοβαρότητας των θεμάτων που έχει, φυλάσσεται στο

γραφείο του διευθυντή του τμήματος. Το αρχείο περιλαμβάνει τους μόνιμους φακέλους, τις

εκθέσεις και τα προγράμματα εσωτερικού ελέγχου. Οι εκθέσεις είναι μέσα σε φακέλους που

πάνω αναγράφεται ο α/α της έκθεσης και το θέμα. Οι φάκελοι αυτοί τοποθετούνται μέσα σε

ένα ειδικό ντουλάπι πυρασφάλειας κλειδωμένο με κλειδαριά ασφαλείας και με συνδυασμό.

Οι ελεγκτές δεν κρατούν αντίγραφο των εκθέσεων. Επίσης, πολύ προσοχή απαιτείται και για

τους μόνιμους φακέλους, οι οποίοι περιέχουν το καταστατικό της εταιρίας, ισολογισμούς,

διαδικασίες, λογιστικό σχέδιο, και νομοθετικές διατάξεις.

25

ΚΕΦΑΛΑΑΙΟ: 3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Κάθε φορέας, οργανισμός, επιχείρηση έχει κάποιους κανόνες από τους οποίους διέπεται.

Κάθε τμήμα μέσα σε μια οικονομική μονάδα ακολουθεί κάποιες συγκεκριμένες διαδικασίες.

Έτσι λοιπόν και το τμήμα εσωτερικού ελέγχου περιέχει ένα σύστημα διαδικασιών και

μεθόδων για τη σωστή λειτουργία του τμήματος. Στόχος του κεφαλαίου αυτού είναι αρχικά η

κατανόηση της έννοια του συστήματος εσωτερικού ελέγχου και ο σκοπός ύπαρξης του μέσα

στο τμήμα. Παρακάτω αναλύεται το περιεχόμενο του συστήματος εσωτερικού ελέγχου, τα

χαρακτηριστικά του , οι αδυναμίες του, καθώς και οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για τη

σωστή λειτουργία του. Τέλος, αναφέρονται δύο διαφορετικές προσεγγίσεις για την

αξιολόγηση του συστήματος.

ΟΡΙΣΜΟΣ

«Ως σύστημα εσωτερικού ελέγχου, νοείται ένα οργανωμένο και σωστά δομημένο πλέγμα

λειτουργιών και διαδικασιών που καθιερώνει ο οργανισμός, με σκοπό την εφαρμογή και την

τήρηση αρχών, και πολιτικών προκειμένου να διασφαλισθούν τα συμφέροντα του. Είναι ένα

οργανωτικό σχέδιο, σε όλες του τις προεκτάσεις. Το σύστημα εσωτερικού ελέγχου είναι μια

ζωντανή νευραλγική λειτουργία που μεταφέρει όλα τα μηνύματα, εντολές και αντιδράσεις

προς τη διοίκηση, καθώς και προς όλα τα ιεραρχικά επίπεδα που ασκούν διοίκηση.»

(Παπαστάθης, 2003)

ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ

Σκοπός του συστήματος εσωτερικού ελέγχου είναι να βοηθήσει τη διοίκηση στην υλοποίηση

των στρατηγικών της στόχων, καθώς επίσης και στη σύγκριση των τελικών αποτελεσμάτων

με τους αρχικούς στόχους. Ακόμα, σκοπεύει στην σωστή οργάνωση της επιχείρησης και στη

διατήρηση ενός επιχειρηματικού πνεύματος, έτσι ώστε να μειωθεί ο επιχειρηματικός κίνδυνος

και να μπορέσει η επιχείρηση να ανταπεξέλθει μέσα σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον.

Επίσης, φροντίζει να αξιοποιούνται κατά τρόπο ορθό οι οικονομικοί πόροι, οι παραγωγικοί

συντελεστές και το προσωπικό της 30 επιχείρησης. Ανάλογα με την εκπαίδευση και την

εμπειρία των εργαζομένων κατανέμει τις ανάλογες αρμοδιότητες και φροντίζει οι σχέσεις των

εργαζομένων μεταξύ τους να είναι καλές, γιατί αν αυτό δεν υφίσταται τότε θα έχει αντίκτυπο

στην επιχείρηση. Ακόμα, εξετάζει αν όλοι οι κανόνες που έχουν θεσπιστεί στην επιχείρηση

εφαρμόζονται από όλα τα στελέχη. Επίσης, θα πρέπει να μετράει η γνώμη όλων πάνω σε

26

θέματα της επιχείρησης και όχι να υπάρχουν περιορισμοί. Τέλος, συμβάλει στην ύπαρξη

δικλείδων ασφαλείας ελέγχου, καθώς επίσης και στην αξιολόγηση του από τον εσωτερικό

έλεγχο.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ

Ένα σύστημα εσωτερικού ελέγχου θα πρέπει να περιλαμβάνει: ένα οργανόγραμμα το οποίο

θα αναλύει τα καθήκοντα όλων των τμημάτων της επιχείρησης, καθώς και τη θέση που θα

έχουν ιεραρχικά μέσα σε αυτήν. Ένα χρονοδιάγραμμα το οποίο θα βοηθήσει στη σύγκριση

των αρχικών στόχων με το τελικό αποτέλεσμα, ένα πρόγραμμα δράσης της επιχείρησης

μακροχρόνια και βραχυχρόνια, ένα καταστατικό στο οποίο θα αναφέρεται το αντικείμενο και

οι σκοποί της επιχείρησης. Ακόμα, θα περιέχει πολιτικές πωλήσεων, αγορών, προσωπικού,

επενδύσεων, μισθοδοσίας, λήψης δανείων, καθώς επίσης και συστήματα πληροφόρησης,

εξουσιοδότησης, μηχανογράφησης, περιβαλλοντικής προστασίας, συστήματα I.S.O. που

ελέγχουν την ποιότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών, καθώς και εσωτερικό έλεγχο ο

οποίος χρειάζεται για την αξιολόγηση όλων των παραπάνω διαδικασιών που περιλαμβάνει το

σύστημα εσωτερικού ελέγχου.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΝΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΥ Σ.Ε.Ε.

«Το σύστημα εσωτερικού ελέγχου αποτελεί ένα οργανωμένο πλέγμα λειτουργιών και

διαδικασιών, ένα σύστημα ελέγχων που εγκαθιδρύει η διοίκηση και αποσκοπεί στην

αποτελεσματική λειτουργία της επιχείρησης»(Cheung, 1997). «Είναι δηλαδή όλα τα μέτρα

και οι διαδικασίες που εφαρμόζονται στην επιχείρηση για την αποφυγή καταδολιεύσεων των

εργαζομένων σε αυτήν, αλλά και όλα τα μέτρα και οι διαδικασίες που καλύπτουν ένα

πολυσύνθετο εύρος δραστηριοτήτων της σύγχρονης επιχείρησης, όπως για παράδειγμα το

πρόγραμμα προετοιμασίας, επαλήθευσης και κατανομής των διαφόρων μορφών επίβλεψης

πάνω στις τρέχουσες αναφορές και αναλύσεις, που επιτρέπουν στα ανώτατα διευθυντικά

στελέχη να διατηρούν τον έλεγχο στις διάφορες δραστηριότητες της

επιχείρησης»(Τσακλάγκανος, 1997). «Τα συστήματα εσωτερικού ελέγχου είναι μια

σημαντική εργασία και προηγούνται των ελέγχων, ενώ παράλληλα αποτελούν τον κύριο

άξονα αποτελεσματικής εργασίας των εσωτερικών ελεγκτών. Βασική προϋπόθεση για την

κατάρτισή τους όμως, είναι η ύπαρξη καταγεγραμμένων διαδικασιών στην επιχείρηση, διότι

κάθε πρόγραμμα ελέγχου ακολουθεί βήμα προς βήμα τη ροή των εργασιών με λογική σειρά,

ενώ μετά το πέρας των ελέγχων, αναθεωρούνται και βελτιώνονται από τους ελεγκτές με την

εισαγωγή νέων δεδομένων που προκύπτουν, κωδικοποιούνται και τέλος αν καταρτίζονται για

27

πρώτη φορά, αρχειοθετούνται»(Παπαστάθης, 2003). Για να πετύχει μια επιχείρηση τους

στόχους της, θα πρέπει να έχει ένα σύστημα εσωτερικού ελέγχου το οποίο θα περιέχει ένα

οργανωτικό σχέδιο, ένα σύστημα εξουσιοδότησης αρμοδιοτήτων και ευθυνών, λογιστική

διάρθρωση, σύγχρονη πολιτική προσωπικού, κατάλληλο και αποτελεσματικό προσωπικό,

επιτροπή ελέγχου.

Οργανωτικό σχέδιο

Η διοίκηση ενδιαφέρεται για ένα αποτελεσματικό και λειτουργικό σύστημα στο οποίο

βασικές προϋποθέσεις είναι η αυτονομία του και η σωστή κατανομή των αρμοδιοτήτων

μεταξύ των μελών του Εσωτερικού Ελέγχου.

o Η αυτονομία του τμήματος εσωτερικού ελέγχου

Κάθε τμήμα θα πρέπει να διατηρεί την αυτονομία του μέσα στην επιχείρηση και να έχει

συγκεκριμένες αρμοδιότητες, χωρίς όμως να απομονώνεται από τα άλλα τμήματα. Όλα τα

τμήματα στην επιχείρηση έχουν κοινούς στόχους και σκοπούς που θα τους πετύχουν με τη

συνεργασία και το συντονισμό. Λόγω των ξεχωριστών καθηκόντων που έχει το κάθε τμήμα

και ταυτόχρονα με τη συνεργασία που έχουν όλα τα τμήματα μαζί διαφυλάσσονται τα

περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης. Για παράδειγμα ο διευθυντής της αποθήκης έχει την

ευθύνη για τα αποθέματα. Το λογιστήριο τηρεί το βιβλίο αποθήκης. Όταν όμως γίνεται

απογραφή των αποθεμάτων τότε τα αποτελέσματα που προκύπτουν συγκρίνονται με τα

αποτελέσματα στο βιβλίο αποθήκης.

o Η οργανωτική δομή του τμήματος εσωτερικού ελέγχου

Σε κάθε τμήμα υπάρχουν διάφορα καθήκοντα τα οποία μοιράζονται σε κάθε άτομο

ξεχωριστά. Για παράδειγμα στο λογιστήριο το άτομο που είναι υπεύθυνο για τους πιστωτές,

κάνει την ενημέρωση του Αναλυτικού καθολικού πιστωτών, κάποιο άλλο άτομο θα κάνει την

ενημέρωση στο Γενικό καθολικό και γενικά κάθε άτομο αναλαμβάνει από μία αρμοδιότητα.

Αν αναλάμβανε ένα άτομο όλες τις διαδικασίες ενός τμήματος τότε σίγουρα θα γίνονταν

λάθη είτε από απροσεξία, είτε από κούραση, είτε εσκεμμένα. Έτσι λοιπόν, διαχωρίζοντας τις

αρμοδιότητες κάθε ατόμου, διαφυλάσσονται τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρίας και τα

οικονομικά στοιχεία που προκύπτουν από τις διαδικασίες θα είναι αξιόπιστα.

Σύστημα εξουσιοδότησης αρμοδιοτήτων και ευθυνών

28

Ένα καλό σύστημα εξωτερικού ελέγχου θα πρέπει να έχει σύστημα εξουσιοδότησης το οποίο

θα φροντίζει να εκτελούνται όλες οι συναλλαγές της επιχείρησης από συγκεκριμένα άτομα

που έχουν εξουσιοδοτηθεί για το σκοπό αυτό και σύμφωνα με τη πολιτική της επιχείρησης.

Κατόπιν θα πρέπει να καταχωρούνται όλες οι συναλλαγές στα βιβλία της επιχείρησης από τα

αρμόδια άτομα. Ακόμα, θα πρέπει να υπάρχει περιορισμένη πρόσβαση στα περιουσιακά

στοιχεία της επιχείρησης. Για παράδειγμα δεν μπορούν να έχουν όλοι πρόσβαση στην

αποθήκη, θα οριστεί κάποιο άτομο το οποίο θα είναι υπεύθυνο για την αποθήκη και θα

παρακολουθεί όλες τις εισαγωγές και τις εξαγωγές της. Τέλος, θα πρέπει να γίνεται σύγκριση

των αποτελεσμάτων που προέκυψαν από την απογραφή, με τα υπόλοιπα των συναλλαγών

που καταχωρήθηκαν στα βιβλία.

Λογιστική διάρθρωση

Η λογιστική διάρθρωση περιλαμβάνει το διάγραμμα των λογαριασμών το οποίο περιέχει

όλους τους λογαριασμούς που χρησιμοποιήθηκαν κατά ομάδες, με τους τίτλους τους, τους

κωδικούς τους και τα ποσά που αντιστοιχούν στον καθένα, σύμφωνα με το Ενιαίο Γενικό

Λογιστικό Σχέδιο. Ακόμα, περιλαμβάνει το εγχειρίδιο λογιστικών στόχων και διαδικασιών το

οποίο οφείλουν να διατηρούν όλες οι μεγάλες επιχειρήσεις και περιγράφει όλες τις λογιστικές

μεθόδους και διαδικασίες που χρησιμοποιήθηκαν. Επίσης, για τη σωστή λογιστική

διάρθρωση θα πρέπει να αναλύονται τα καθήκοντα που αντιστοιχούν στο κάθε άτομο

χωριστά, θα πρέπει να τηρούνται οι πρωτοβάθμιοι λογαριασμοί ελέγχου, οι οποίοι είναι

απαραίτητοι για την τήρηση των αναλυτικών καθολικών. Ακόμα, θα πρέπει όλα τα εσωτερικά

έγγραφα να είναι αριθμημένα κατά αύξοντα αριθμό για να μπορούν να καταχωρηθούν στο

λογιστικό σύστημα.

Σύγχρονη πολιτική προσωπικού

Κάθε επιχείρηση για την επίτευξη των στόχων της θα πρέπει να στηρίζεται σε ένα κατάλληλο

προσωπικό. Για την επιλογή και την πρόσληψη του προσωπικού θα πρέπει να οργανώσει

συνεντεύξεις για κάθε άτομο ξεχωριστά, να εξετάσει την επαγγελματική του κατάρτιση,

καθώς και την εκπαίδευση του. Όταν η επιχείρηση επιλέξει κάποιο άτομο και το προσλάβει,

τότε αυτό το άτομο θα πρέπει να περάσει από κάποια εκπαίδευση, έτσι ώστε να είναι έτοιμο

να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις που θα έχει η εργασία που του ανατέθηκε. Ακόμα, σύμφωνα

με τη πολιτική προσωπικού θα πρέπει όλοι οι υπάλληλοι της επιχείρησης να παίρνουν τις

ετήσιες άδειες τους. Με αυτό τον τρόπο η επιχείρηση θα ανακαλύψει αν έχει γίνει κάποιο

λάθος λόγω απροσεξίας ή κάποια απάτη, αφού στη θέση του συγκεκριμένου υπαλλήλου που

29

θα έχει την άδεια θα βάλει κάποιον άλλο να τον αντικαταστήσει. Τέλος, η πολιτική του

προσωπικού θα πρέπει να περιλαμβάνει την επίβλεψη του προσωπικού, έτσι ώστε να

διαπιστωθεί το κατά πόσο εκτελούνται σωστά οι εργασίες και αν χρειαστεί να ληφθούν

διορθωτικές αποφάσεις.

Κατάλληλο και αποτελεσματικό προσωπικό

Για να είναι αποτελεσματικός ο εσωτερικός έλεγχος θα πρέπει να υπάγεται κάτω από το

Διοικητικό συμβούλιο ή κάτω από το Πρόεδρο της εταιρίας. Σε καμία περίπτωση δεν θα

μπορούσε να υπαγόταν κάτω από τη διοίκηση, λόγω του ότι ελέγχεται από τους εσωτερικούς

ελεγκτές και ο έλεγχος αυτός δεν θα ήταν αντικειμενικός.

Επιτροπή ελέγχου

Η επιτροπή ελέγχου βρίσκεται κάτω από το διοικητικό συμβούλιο. Σκοπός της είναι να

προτείνει κάποιον εξωτερικό ελεγκτή για εξετάσει τις οικονομικές καταστάσεις της

επιχείρησης, καθώς επίσης και να κρίνει την αποτελεσματικότητα του εσωτερικού ελέγχου.

Αν εντοπίσει κάποια προβλήματα στον εσωτερικό έλεγχο θα το συζητήσει με την επιτροπή

ελέγχου. Έτσι λοιπόν, η επιτροπή ελέγχου βοηθάει στην αποτελεσματικότητα του εσωτερικού

ελέγχου.

ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ

Μία βασική αδυναμία που έχει το σύστημα εσωτερικού ελέγχου είναι ότι δεν γίνεται να

κοστολογήσουμε τις ωφέλειες που προέκυψαν από τη διαδικασία του εσωτερικού ελέγχου και

να τις συγκρίνουμε με το κόστος που χρειάστηκε για τη διαδικασία αυτή. Κανονικά οι

ωφέλειες θα έπρεπε να υπερβαίνουν το κόστος της διαδικασίας του εσωτερικού ελέγχου. Μια

άλλη αδυναμία του συστήματος εσωτερικού ελέγχου είναι ότι εύκολα μπορούν να

παραβιαστούν κάποιες αρχές του. Δεν υπάρχει το τέλειο σύστημα εσωτερικού ελέγχου. Λόγω

του ότι όλες οι διαδικασίες εκτελούνται από ανθρώπους μπορούν να γίνουν λάθη εσκεμμένα

ή μη, τα οποία υπάρχει περίπτωση να μην εντοπισθούν και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την

αποδυνάμωση της αποτελεσματικότητας του εσωτερικού ελέγχου.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ - ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ Σ.Ε.Ε.

Για την καλύτερη κατανόηση του λογιστικού συστήματος της εταιρίας χρησιμοποιούνται οι

παρακάτω μέθοδοι:

30

α) Ερωτηματολόγιο

Το ερωτηματολόγιο είναι μια πολυσέλιδη λίστα με πολλές ερωτήσεις, στις οποίες οι

απαντήσεις είναι ‘Ναι’ ή ‘Όχι’ ή ένα απλό τσεκάρισμα. Σε κάποια ερωτηματολόγια οι

ερωτήσεις μπορεί να υπερβαίνουν τις 500. Τα ερωτηματολόγια φτιάχνονται από ελεγκτές ή

από ορκωτούς ελεγκτές ή από εταιρία ορκωτών ελεγκτών. Ετοιμάζονται με βάση το

αντικείμενο της επιχείρησης, δηλαδή αν είναι εμπορική, βιομηχανική κ.τ.λ. και ανάλογα με

τις δραστηριότητες που υπάρχουν μέσα στην επιχείρηση, δηλαδή για κάθε δραστηριότητα

υπάρχει και το αντίστοιχο ερωτηματολόγιο. (Πηγή: Τσακλάγκανος, 2005)

β) Διάγραμμα ροής

«Διάγραμμα ροής είναι μια γραφική παράσταση συνδεδεμένη με σύμβολα και στοιχεία –

δικαιολογητικά η οποία απεικονίζει τα στάδια ροής μιας διεργασίας με λογική σειρά.

Απεικονίζει συγκεκριμένες περιοχές, δραστηριότητες, αποφάσεις και πηγές δεδομένων,

οριοθετώντας κατ’ αυτό τον τρόπο το πως λειτουργεί μια διεργασία από το αρχικό, μέχρι το

τελικό στάδιο. Απεικονίζει παράλληλα την συμμετοχή των τμημάτων και το βαθμό

συνεργασίας στη διαδικασία της διεργασίας αυτής». (Πηγή: Παπαστάθης, 2003)

Ο ελεγκτής για να φτιάξει το διάγραμμα ροής, θα πρέπει να γνωρίζει καλά το λογιστικό

σύστημα. Η συγκεκριμένη μέθοδος έχει πολλά πλεονεκτήματα σε σχέση με άλλες μεθόδους.

Καταρχήν περιγράφονται όλες οι διαδικασίες ακόμα και οι πιο σύνθετες και γίνεται πιο

εύκολα η ταξινόμηση αυτών. Μέσα από το διάγραμμα ροής γίνεται πιο κατανοητή η

λειτουργία του συστήματος εσωτερικού ελέγχου. Ακόμα, εντοπίζονται πιο εύκολα οι τυχόν

αδυναμίες και οι σπατάλες και συνεπώς αποφεύγεται ο επιχειρηματικός κίνδυνος. (Πηγή:

Παπαστάθης, 2003)

γ) Περιγραφικές εκθέσεις ή σημειώματα ελέγχου

Με αυτή τη μέθοδο ο ελεγκτής περιγράφει όλη τη διαδικασία του συστήματος εσωτερικού

ελέγχου. Η περιγραφική έκθεση μπορεί να αντικαταστήσει το ερωτηματολόγιο και το

διάγραμμα ροής, λόγω του ότι είναι μια πολύ ευέλικτη μέθοδος. Όμως τις περισσότερες

φορές για τη περιγραφή του συστήματος εσωτερικού ελέγχου γίνεται συνδυασμός και των

τριών μεθόδων. Ο ελεγκτής που θα γράψει την έκθεση θα πρέπει να χειρίζεται καλά τον

γραπτό λόγο. Στο τέλος της έκθεσης χαρακτηρίζεται το κάθε τμήμα ως ‘πολύ δυνατό’ ή

‘επαρκές’ ή ‘αδύνατο’. (Πηγή: Παπαστάθης, 2003)

31

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ

Σχετικά με την αξιολόγηση του συστήματος εσωτερικού ελέγχου, υπάρχουν δύο διαφορετικές

προσεγγίσεις. Η πρώτη είναι η θεώρηση του Τελικού Αποτελέσματος, η οποία

επικεντρώνεται στο αποτέλεσμα, δηλαδή παίρνει ένα δείγμα π.χ. τιμολογίων και εξετάζει αν

έχουν καταχωρηθεί με το σωστό αύξοντα αριθμό και τα σωστά ποσά. Η δεύτερη είναι η

θεώρηση της Μεθόδου, η οποία στοχεύει στην αξιολόγηση του λογιστικού συστήματος

εξετάζοντας τον τρόπο και τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν. Στην τελική φάση της

αξιολόγησης εξετάζονται τα ποιοτικά και τα ποσοτικά χαρακτηριστικά του συστήματος.

Όταν ολοκληρωθεί η αξιολόγηση διαπιστώνεται το κατά πόσο είναι αξιόπιστο και

αποτελεσματικό το σύστημα εσωτερικού ελέγχου.

32

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΣΤΗΝ Ε.Κ.Ε.

Από τα προηγούμενα κεφάλαια καταδείξαμε την τεράστια σημασία του εσωτερικού

ελέγχου στην διαμόρφωση της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης μιας επιχείρησης και

πολλές φορές καταδεικνύει και τν μεθοδολογία που θα ακολουθηθεί με σκοπό τον

παραπάνω στόχο.Ο εσωτερικός έλεγχος των επιχειρήσεων ,συνεπώς,είναι σημαντικός

ώστε να υπάρχει η καλή και σωστή διαχείριση, οργάνωση και αποτελεσματικότητα

μιας επιχείρησης. Ενδεικτικότερα οι πτυχές που συνδέουν ένα καλό σύστημα

εσωτερικού ελέγχου με την εταιρική κοινωνική ευθύνη μιας επιχείρησης

παρουσιάζονται παρακάτω:

Η εικόνα που βγάζει προς το εξωτερικό περιβάλλον της μια επιχείρηση πρέπει

να είναι εξίσου καλή με αυτή που έχει στο εσωτερικό της. Αυτό μετράει πολύ

στο να διατηρηθεί στο χώρο με προοπτική να αναπτυχθεί περισσότερο. Ο

εσωτερικός έλεγχος στην συγκεκριμένη περίπτωση εξασφαλίζει την τήρηση

όλων των κανόνων και προτύπων που η πολιτεία αλλά και η ίδια η επιχείρηση

οφείλει να εφαρμόζει σε όλα τα στάδια της δραστηριότητας της.

Επιπλέον, ο εσωτερικός έλεγχος βοηθάει ώστε η εικόνα της επιχείρησης προς

το εξωτερικό περιβάλλον (κοινωνικό σύνολο) να είναι καλή γιατί έτσι

εξασφαλίζει την καλύτερή της φήμη, αποκτά καλό όνομα και αυτό ωφελεί την

ίδια από την αναγνώριση και την εκτίμηση που θα έχει το κοινωνικό σύνολο

προς την επιχείρηση ώστε τα οφέλη να είναι ανταποδοτικά. Με τα σωστά

συστήματα ελέγχου της ποιότητας η επιχείρηση εξασφαλίζεται απέναντι σε

όλους τους εξωγενείς παράγοντες με τους οποίοους συναναστρέφεται

δείχνοντας σωστό και υπέυθυνο πρόσωπο απέναντι στην κοινωνία.

Με το σωστό εσωτερικό έλεγχο μπορούν να προληφθούν ή να αποφευχθούν

σοβαρές περιβαλλοντικές αλλαγές όπως μολύνσεις από απόβλητα των

επιχειρήσεων, χρωστικές ουσίες, διαρροή κάποιων βλαβερών αερίων,

33

μόλυνση υδάτινου πλούτου κλπ τα οποία θα ήταν αρνητικά για την καλή

λειτουργία της επιχείρησης. Στην συνείδηση των πολιτών μια επιχείρηση

ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό τα πρότυπα της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης

στην περιπτωση που είναι περιβαλλοντολογικά υπεύθυνη και αποδεικνύει σε

καθημερινή βάση την οικολογική της συνείδηση.

Αν ο εσωτερικός έλεγχος είναι σωστός και αποτελεσματικός, ο αντίκτυπος

που θα έχει η επιχείρηση προς το εξωτερικό και κοινωνικό περιβάλλον θα την

ωφελήσει γιατί θα αυξηθούν οι πωλήσεις της και η φήμη της. Συμβάλλει

δηλαδή ένα αποτελεσματικό σύστημα εσωτερικού ελέγχου στην εξασφάλιση

του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος μιας επιχείρησης.Ο εσωτερικός έλεγχος

είναι επιπλέον πολύ σημαντικός για το τελικό προϊόν της επιχείρησης. Αν

είναι καλό και αποτελεσματικό, το καταναλωτικό κοινό θα το προτιμήσει κι

έτσι το όφελος της επιχείρησης θα είναι μεγάλο αφού θα υπάρξει αύξηση

κερδών. Αν όμως δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες του κοινωνικού συνόλου,

τότε θα δημιουργηθεί αρνητική εικόνα για την επιχείρηση και οι συνέπειες

μπορεί να είναι καταστροφικές τόσο για την παραγωγή όσο και για την

γενικότερη βιωσιμότητα της επιχείρησης.

Με το σωστό εσωτερικό έλεγχο η καλή φήμη μιας επιχείρησης μπορεί να

ξεπεράσει τα στενά γεωγραφικά της όρια και να γίνει γνωστή στο ευρύτερο

κοινό. Αυτό είναι ένα καλό κίνητρο για να δουλέψει με πιο πολύ ζήλο το

εργατικό δυναμικό της γιατί θα στοχεύει στο καλύτερο όνομα προς την

κοινωνία. Με αυτό τον τρόπο ίσως υπάρξει και αύξηση της παραγωγικότητας

σε συνδυασμό με τα οφέλη των ίδιων των εργαζομένων. Οι επιχειρήσεις οι

οποίες είναι υπεύθυνες κοινωνικά και ελέγχουν τις διαδικασίες τους συνεχώς

προς τον σκοπό αυτό είναι και οι επιχειρήσεις που στο τέλος καταφέρνουν να

πάρουν την γενική αποδοχή του κόσμου και τα κρατικά βραβεία που τις

καταξιώνουν και τους εγκαθιστούν βαθιά στην συνείδηση των πολιτών.

Με τον συνεχή εσωτερικό έλεγχο και την κατάλληλη μεθοδολογία μπορέις να

εξασφαλίσεις ότι οι εργαζόμενοι σου είναι άμεσα προσαρμοσμένοι σε

κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικες και οποιεσδήποτε άλλες αλλαγές. Αν για

παράδειγμα καθιερωθεί από κάθε επιχείρηση μια συγκεκριμένη ημερομηνία

34

για τσεκάρισμα των εργαζομένων μέσω ερωτηματολογίων σχετικά με

οποιεσδήποτε από τις παραπάνω αλλαγές θα εξασφαλιστεί η

προσαρμοστικότητα όλου του συνόλου της επιχείρησης σε όλες αυτές τις

αλλαγές.

Η επιτροπή ελέγχου και η παρουσία του εξωτερικού ελεγκτή εξασφαλίζει την

αντικειμενικότητα των διαδικασιών και άρα την διασφαλίζη της καλή εικόνας

της επιχείρησης και των διεργασιών της μέσω της αποτελεσμάτικότητας του

ελέγχου.

Με την εφαρμογή της σύγχρονης μορφής πολιτικής προσωπικού

επιτυγχάνεται η πρόσληψη ανθρώπων-εργαζομένων που πληρούν τις

προυποθέσεις του οργανισμού καθώς και ατόμων που θα μάθουν μέσω της

απαραίτητης κατάρτισης που θα έχουν να υπηρετούν τις αρχές που θα

εξασφαλίζουν την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη της επιχείρησης.

Με το σύστημα εξουσιοδότησης αρμοδιοτήτων και ευθυνών εξασφαλίζεται η

αποτελεσματικότητα και η εγκυρότητα των συναλλαγών της επιχείρησης. Μ ε

τον τρόπο αυτό η επιχείρηση καθίσταται σωστή ως προς τα οικονομικά της

και άρα αξιόπιστη ως προς τους φορείς με τους οποίους συνδιαλλέγεται.

Η βασική αρχή της Εταιρικής Κοινωνικής ευθύνης είναι η διαφάνεια η οποία

διασφαλίζεται άμεσα μέσω της αποτελεσματικής εφαρμογής της αυτονομίας

του τμήματος εσωτερικού ελέγχου της επιχείρησης. Έτσι η έντονα

παρατηρούμενη διαφθορά στις Ελληνικές επιχειρήσεις η οποία παραβιαζει

την κοινωνική ευθύνη και το κοινωνικό προφίλ των επιχειρήσεων μειώνεται

στο ελάχιστο και η επιχείρηση εξασφαλίζεται σημαντικά.

Ο εσωτερικός έλεγχος διατηρεί ακόμα την βασική οργανωτική δομή της

επιχείρησης και εξασφαλίζει την συνοχή των μελών της καθώς επίσης και την

εξασφάλιση της ανταπόκρισης των μελών στα προκαθορισμένα καθήκοντα

τους.

35

Ο εσωτερικός έλεγχος όπως βλέπουμε είναι άμεσα συνδεδεμένος με την

εταιρική κοινωνική ευθύνη γιατί ο ένας τομέας επηρεάζει τον άλλο. Για το λόγο αυτό

πρέπει να λειτουργούν όσο το δυνατόν καλύτερα για να επιτευχθούν καλύτερα οι

στόχοι της επιχείρησης. Εάν τηρηθούν όλες οι παραπάνω προδιαγραφές τότε θα

μιλάμε για τον τελειο συνδιασμό μεταξύ των δύο και άρα για την είτευξη ενός

ικανοποιητικού κοινωνικού προφιλ για την επιχείρηση. Ο εσωτερικός έλεγχος μπορεί

δηλαδή να οδηγήσει μέσω της σωστής εφαρμογής του και σύμφωνα με τις παραπάνω

αρχές σε μια επιχείρηση που όχι μόνο θα έχει επίγνωση των οικονομικών

αποτελεσμάτων αλλά και θα επιτυγχάνει να επιδεικνύει Εταρική Κοινωνική Ευθύνη

σε όλες τις μορφές δραστηριότητάς της.

36

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

http://www.csrhellas.org/

http://www.greece.lrqa.com

www.econews.gr

http://www.eucsrawards-hellas.gr/

Επικοινωνώ αρα υπάρχω-Γιώργος Πιπερόπουλος