Η ελιά στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο, σχέδιο μαθήματος
37
Μάθηµα Ελληνικών αό την ενότητα: «Η ΕΛΙΑ» Κεφάλαιο 3: Η ελιά στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο ΕΝΟΤΗΤΑ 7 η : «H EΛΙΑ»(τεύχος B΄, B.M. ,σ.35) Μύριαµ Σεργίου –Τσολάκη Σύµβουλος Γλωσσικού Μαθήµατος 3 Μαρτίου, 2009
Transcript of Η ελιά στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο, σχέδιο μαθήματος
Μάθηµα Ελληνικών αό την ενότητα:
«Η ΕΛΙΑ»
Κεφάλαιο 3: Η ελιά στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο
ΕΝΟΤΗΤΑ 7η: «H EΛΙΑ»(τεύχος B΄, B.M. ,σ.35)
Μύριαµ Σεργίου –Τσολάκη
Σύµβουλος Γλωσσικού Μαθήµατος
3 Μαρτίου, 2009
2
ΜΑΘΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ∆΄ ΤΑΞΗ
Θέµα : Η ελιά στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο
∆ιάρκεια : 80 λετά Μέθοδος : Ατοµική, συνεργατική σε οµάδες µικτής ικανότητας (δυάδες ή τετράδες) και διαφοροοιηµένη εργασία ως ρος το εριεχόµενο των δραστηριοτήτων
Γενικός Σκοός:
Τα αιδιά να γνωρίσουν την ελιά αλλά και τον ολιτισµό ου δηµιουργήθηκε γύρω
αό αυτήν αό τους λαούς της Μεσογείου και τους Έλληνες.
Προααιτούµενες γνώσεις:
• Αναγνώριση και αρίθµηση των αραγράφων ενός κειµένου λαµβάνοντας
υόψη τα τυογραφικά στοιχεία της αραγράφου (ενότητα 2).
• Εξοικείωση µε την έννοια της ροσωοοίησης και κατανόηση της χρήσης
της στον ροφορικό και γρατό λόγο.
• Αόκτηση βασικών γνώσεων για την ελιά και τη χρήση της στη ζωή του
ανθρώου.
Βασικές γνώσεις:
• Αναγνώριση και κατάταξη των διαδικτυακών κειµένων στα ληροφοριακά.
• Άντληση βασικών ληροφοριών αό ένα ληροφοριακό κείµενο.
• Εµλουτισµός των γνώσεων τους σε σχέση µε τη χρήση και το συµβολισµό της
ελιάς, στην αρχαιότητα.
• Εξοικείωση µε την έννοια της αραγράφου και εντοισµός του βασικού
νοήµατός της – κεντρική ιδέα.
• Εξοικείωση µε τη γραφή του κεφαλαίου γράµµατος στα ονόµατα.*
• Αναγνώριση των εριεκτικών ουσιαστικών.*
Μετασχηµατιστικές γνώσεις:
• Αναγνώριση και χωρισµός σε αραγράφους ενός κειµένου ου βρίσκεται σε
συνεχή λόγο.
• Παρουσίαση της αξίας της ελιάς στην αρχαιότητα µέσα αό συµλήρωση
διαφοροοιηµένων δηµιουργικών εργασιών µε βασικό εργαλείο την
ροσωοοίηση.
* δε θα γίνουν το ρώτο ογδοντάλετο
3
∆ιδακτικοί στόχοι :
Οι µαθητές να:
• κατατάξουν το συγκεκριµένο κείµενο στα ληροφοριακά κείµενα.
• εντοίσουν τις κυριότερες χρήσεις/ειρροές της ελιάς στους λαούς της
Μεσογείου και στην Ελλάδα, έτσι ου να φανεί η σηµασία της.
• εντοίσουν ληροφορίες κι αό άλλα ληροφοριακά κείµενα, αναλύοντας
ροφορικά και γρατά την αξία της ελιάς στην αρχαιότητα, σε ένα τοµέα.
• δραµατοοιήσουν και να αρουσιάσουν ροφορικά κάνοντας χρήση της
ροσωοοίησης την αξία της ελιάς σε ένα τουλάχιστον τοµέα (οµαδική και
ατοµική αρουσίαση).
• εκφράσουν την αξία της ελιάς στην αρχαιότητα µέσα αό συµλήρωση
διαφοροοιηµένων δηµιουργικών εργασιών.
• κατανοούν την έννοια της αραγράφου και να µάθουν ότι η αράγραφος
δεν είναι µια τυχαία ακολουθία ροτάσεων αλλά αοτελείται αό ένα
σύνολο ροτάσεων ου συνδέονται µεταξύ τους µε ένα συγκεκριµένο τρόο
για να ανατύξουν µια κεντρική ιδέα.
• εντοίζουν τις αραγράφους του κειµένου ή οοιουδήοτε άλλου κειµένου,
να δίνουν έναν τίτλο στην καθεµία.
• αναφέρουν διαισθητικά µερικούς κειµενικούς δείκτες µε τους οοίους
ξεκινούν οι αράγραφοι .χ. στην αρχή, στο τέλος, έειτα, εειδή, έτσι, γι’
αυτό, αντίθετα, όµως, ρώτον, δεύτερον κτλ.
• να εξασκηθούν στη σωστή χρήση του κεφαλαίου γράµµατος στα κύρια
ονόµατα.*
• Αναγνωρίζουν και ορθογραφούν τα εριεκτικά ουσιαστικά. *
Υλικά και µέσα:
- Ηλεκτρονικός Υολογιστής – Προβολέας
- Πίνακας
- Βίντεο - Φωτογραφίες
- Βιβλίο µαθητή και Τετράδιο µαθητή
- Φύλλα Εργασίας
- Χάρτης της Ελλάδας και της Μεσογείου
* δεν θα γίνουν το ρώτο ογδοντάλετο
4
Πορεία διδασκαλίας - δραστηριότητες: Αφόρµηση:
- Παρουσιάζεται στα αιδιά σχετικό οίηµα – αίνιγµα για να ανακαλύψουν τη
θεµατική του σηµερινού µαθήµατος/κειµένου ου είναι η ελιά. Αναφέρεται ο όρος
ροσωοοίηση και εεξηγείται σύντοµα.
Έλεγχος ροααιτούµενων γνώσεων - Σύνδεση µε τα ροηγούµενα:
- Παρουσιάζονται στα αιδιά οι στόχοι του µαθήµατος και ροκαλούνται να
αναφέρουν τι γνωρίζουν σχετικά. Έτσι τα αιδιά οργανώνουν στη σκέψη τους τι θα
µάθουν, ενώ ο εκαιδευτικός κάνει έλεγχο για κάοιες ροααιτούµενες γνώσεις
των αιδιών:
Τα αιδιά ιο άνω, µέσα αό ένα αιγνιώδη τρόο κλήθηκαν να λύσουν ένα
αίνιγµα και να αναφερθούν στην ροσωοοίηση.
Αναφέρουν τι γνωρίζουν ήδη για την ελιά µέσα αό ότι έµαθαν ως τώρα.
Αριθµούν τις αραγράφους του κειµένου.
- Παρουσιάζεται σε power-point, σειρά διαφανειών µε εικόνες ου έχουν σχέση µε
την ελιά και µε τη βοήθεια των αιδιών εαναφέρεται τι έχουν µάθει µέχρι τώρα για
το θέµα. Τα αιδιά ωθούνται µε διάφορες ερωτήσεις να αράξουν ροφορικό λόγο,
στηριζόµενα σε ροηγούµενες γνώσεις τους και να οδηγηθούν στο συµέρασµα ότι
η ελιά κυριαρχεί σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής στους λαούς της Μεσογείου και
της Ελλάδας.
Eεξεργασία
- Παρουσιάζεται σχετικό βίντεο αό το στεφάνωµα των ολυµιονικών µε τον
κότινο. Τα αιδιά αναφέρουν ότι η ελιά είναι ένα αό τα ιερά σύµβολα των λαών
και η χρήση της για την κατασκευή του κότινου είναι είσης συµβολική (σύµβολο
ειρήνης).
Προβληµατισµός:
-- Σε οιους τοµείς της ζωής του ανθρώου χρησιµοοιήθηκε η ελιά στην αρχαιότητα;
Τα αιδιά θα ααντήσουν το ερώτηµα µετά τη µεγαλόφωνη ανάγνωση.
5
Μεγαλόφωνη ανάγνωση:
Γίνεται µεγαλόφωνη ανάγνωση του κειµένου. Μέσα αό ροφορική ιδεοθύελλα τα
αιδιά ροκαλούνται να αναφέρουν τους τοµείς ου εντόισαν να κυριαρχεί στη
ζωή του ανθρώου η ελιά .χ. διατροφή, ολιτισµό, αθλητισµό, λογοτεχνία, τέχνη,
θρησκεία. Γίνεται καταγραφή στον ίνακα και εµλουτισµό µε άλλες ιδέες αό τα
ίδια τα αιδιά.
Νοηµατική Εεξεργασία του κειµένου
Τα αιδιά ααντούν σε διάφορες ερωτήσεις µε σκοό το ξεκλείδωµα του κειµένου
και την κατανόησή του:
- Πώς εµείς σήµερα γνωρίζουµε ότι η ελιά υήρχε στην Ελλάδα εδώ και χιλιάδες
χρόνια;
- Γιατί το λάδι χρησιµοοιείται σε ολλές τελετές της χριστιανικής θρησκείας;
- Για οιους καλλιτέχνες η ελιά ήταν ηγή έµνευσης;
- Πώς καταλαβαίνετε τη φράση: «Οι Έλληνες καλλιτέχνες και οι οιητές θα είχαν
χάσει µια µοναδική ηγή έµνευσης…» .
Παρουσιάζονται στα αιδιά µερικά αοσάσµατα αό διάφορους λογοτέχνες ου
έγραψαν για την ελιά, τονίζοντας την αξία της. Γίνεται χορική ααγγελία κάοιων
αό αυτών καθώς και εεξήγησή τους.
Τα αιδιά δικαιολογούν τον τίτλο και καταγράφουν δικούς τους τίτλους για το
κείµενο.
∆ίνονται στα αιδιά φύλλα εργασίας µε ερισσότερες ληροφορίες για την ελιά.
Τα αιδιά στην οµάδα τους µελετούν το ληροφοριακό κείµενο και εντοίζουν το
θέµα του, αρουσιάζοντας το σε συντοµία στην τάξη. Εµλουτίζεται ή
συµληρώνεται η ιδεοθύελλα. Βάζουν το δικό τους τίτλο.
∆ραµατοοίηση
Ένα αιδί χρησιµοοιώντας ροσωοοίηση φαντάζεται ότι είναι η ελιά και εξηγεί
στα υόλοια δέντρα όσο σηµαντική είναι στη ζωή των ανθρώων. Στην
αρουσίασή τους θα ρέει να χρησιµοοιήσουν στοιχεία αό το φύλλο εργασίας της
οµάδας τους.
- Αν υάρχει χρόνος αίζεται το αιχνίδι «Ο κύκλος της ροσωοοίησης»
όου το κάθε αιδί στέκεται σε κύκλο και αναφέρει µια ρόταση αρουσιάζοντας
τη σηµασία της ελιάς.
6
Γραµµατικές δραστηριότητες
Εντοισµός αραγράφων
Τα αιδιά κάνουν αναφορά στα τυογραφικά στοιχεία (εσοχή στην αρχή της
αραγράφου).
Γίνεται αναφορά ότι η κάθε αράγραφος µας µιλά για ένα ειδικό θέµα του
κεφαλαίου και έχει νοηµατικά χαρακτηριστικά (ανατύσσει µια ιδέα - ένα
ειµέρους νόηµα του κειµένου), ου συνήθως δίνεται αό τη θεµατική ρόταση
δηλαδή εκείνη την ρόταση ου θα µας δώσει να καταλάβουµε όλο το θέµα της
αραγράφου.
Παρουσιάζεται η ρώτη αράγραφος. Τα αιδιά εντοίζουν την κεντρική ιδέα και
δίνουν ένα δικό τους τίτλο.
Τα αιδιά χωρίζονται σε οµάδες και κάθε οµάδα καλείται να εντοίσει την ιδέα –
νόηµα της αραγράφου (θεµατική ρόταση) και να δώσει έναν δικό της τίτλο στην
αράγραφο.
Γίνεται οµαδικά η άσκηση 2, σελίδα 37 του βιβλίου του µαθητή.
Παρουσιάζεται στα αιδιά ένα δεύτερο µικρό κείµενο µε θέµα την ελιά και
καλούνται να τοοθετήσουν σωστά τις αραγράφους και να δικαιολογήσουν την
αόφασή τους.
Γίνεται µικρή αναφορά στους κυριότερους κειµενικούς δείκτες µε τους οοίους
ξεκινούν οι αράγραφοι .χ. στην αρχή, στο τέλος, έειτα, εειδή, έτσι, γι’ αυτό,
αντίθετα, όµως, ρώτον, δεύτερον κτλ.
Κεφαλαίο γράµµα στα κύρια ονόµατα (δεν θα γίνει στο ρώτο ογδοντάλετο)
Οι µαθητές εντοίζουν στο κείµενο λέξεις ου δεν βρίσκονται µετά αό τελεία και οι
οοίες ξεκινούν µε κεφαλαίο γράµµα.
Συµληρώνουν την άσκηση 3, σελ.38 και στη συνέχεια διαβάζουν/µελετούν τον
ίνακα όου αρουσιάζεται το γραµµατικό φαινόµενο.
Εέκταση
Τα αιδιά ξαναµελετούν τα φύλλα εργασίας µε τις ληροφορίες για την ελιά
και τη χρήση της στην αρχαιότητα.
Τα αιδιά εργάζονται στην οµάδα τους και µέσα αό δηµιουργικές
διαφοροοιηµένες εργασίες καλούνται να αρουσιάσουν βασικές ληροφορίες
7
για τη σηµασία και τη χρήση της ελιά στην αρχαιότητα µέσα αό
ροσωοοίηση και φτιάχνοντας:
- ένα ληροφοριακό κείµενο
- ένα οίηµα
- µια αφίσα/ζωγραφιά
Κάοιοι εργάζονται στον Η/Υ (αν είναι δυνατόν εντοίζοντας εικόνες κι άλλες
ληροφορίες).
Αξιολόγηση
Τα αιδιά κάνουν µια ροφορική αυτοξιολόγηση του µαθήµατος µε βάση τους
στόχους ου τους έχουν αρουσιαστεί στην αρχή του µαθήµατος. Παράλληλα
αξιολογείται αό τον εκαιδευτικό η συµµετοχή των αιδιών στις δραστηριότητες.
Είσης ως τελική αξιολόγηση χρησιµοοιείται και η άσκηση 1 στο Τετράδιο
Εργασιών (σελ. 71).
Πηγές:
Πύλη Περιβαλλοντικής Εκαίδευσης
ΤΑΞΗ: ∆’
Όνοµα:
_____________________________________________
3 Μαρτίου, 2009
Από τα προϊστορικά χρόνια τα δυο πολύτιµα υγρά του µεσογειακού χώρου, το λάδι
και το κρασί, φαίνεται να διαδραµατίζουν το δικό τους ξεχωριστό ρόλο στις
διάφορες τελετές. Πρώτον, η συνήθεια να αλείφουν το σώµα των νεκρών µε λάδι
µαρτυρείται από τα οµηρικά χρόνια. Όταν σκοτώνεται στην Τροία ο Σαρπηδόνας, ο
Δίας απαρηγόρητος από το θάνατο του αγαπηµένου του γιου, δίνει εντολή στον
Απόλλωνα να βοηθήσει να τον πάρουν από το πεδίο της µάχης, να τον
περιποιηθούν, να τον πλύνουν και να τον αλείψουν µε λάδι. Εκτός από την
περιποίηση του σώµατος στις νεκρικές τελετουργίες οι οµηρικοί ήρωες
χρησιµοποιούν το λάδι, µαζί και το κρασί, ως νεκρική προσφορά. Μια τέτοια
προσφορά κάνει ο Αχιλλέας στο νεκρό Πάτροκλο. Επίσης, ο Παυσανίας, περιγράφει
το τρίψιµο του σώµατος των ικετών πριν µπουν στο ναό µε ελαιόλαδο, που ήταν
πράγµατι µια ολόκληρη ιεροτελεστία. Για τους αρχαίους Έλληνες ο ικέτης που
αλειφόταν µε λάδι απολάµβανε της θεϊκής προστασίας. Τέλος, χρησιµοποιούσαν το
λάδι σαν δώρο στους θεούς µαζί µε άλλα γεννήµατα, όπως φρούτα, σιτάρι, µέλι και
κρασί, ενώ στα ιερά καντήλια των ναών έκαιγαν πάντα λάδι ελιάς.
Τώρα…ξανάγραψε το κείµενο σωστά…
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
Στο πιο κάτω κείµενο έπρεπε να υπάρχουν πέντε παράγραφοι ανάλογα
µε την ιδέα που αναπτύσσει η καθεµία. Ποιες είναι; Κύκλωσε µε χρώµα
τη λέξη που αρχίζει η κάθε παράγραφος και αρίθµησέ τις.
ΟΜΑ∆Α Α
Η ελιά στη µινωική τέχνη, την τέχνη που αναπτύχθηκε στην Κρήτη, εξυµνείται. Η απεικόνιση του φυσικού περιβάλλοντος και του τοπίου, µε τον ανάλογο θρησκευτικό συµβολισµό συναντάται στους εσωτερικούς χώρους των ανακτόρων. Από τις διάφορες καθηµερινές δραστηριότητες (κυνήγι, εµπορικές συναλλαγές, αθλήµατα, κοινωνικές συγκεντρώσεις) ή λατρευτικές τελετές δεν απουσιάζει και η ελιά.
Η τόσο συχνή και πιστή συχνά αναπαράσταση φύλλων, κλαδιών και δέντρων ελιάς µπορεί να στηριχθεί σε δυο υποθέσεις: ή ότι οι καλλιτέχνες θέλησαν να αποδώσουν πιστά τη χλωρίδα του κρητικού τοπίου, στο οποίο εκείνη την εποχή φαίνεται πως κυριαρχούσαν τα ελαιόδεντρα, ή ότι το ελαιόδεντρο λόγω της ανθεκτικότητας και µακροβιότητας αλλά και της ωφελιµότητάς του αντιµετωπίστηκε ως «µέγιστο αγαθό», µε αποτέλεσµα να γίνει αντικείµενο συµβολισµού. Αυτό είχε ως συνέπεια τη λατρευτική του ένταξη σε θρησκευτικές τελετές.
Ήδη στην τρίτη π.Χ. χιλιετία φαίνεται πως οι άνθρωποι κατασκεύαζαν χρυσά στολίδια σε σχήµα φύλλων ελιάς, τα οποία βρέθηκαν σε διάφορους τάφους. Εντυπωσιακό είναι ακόµη το κλαδί της ελιάς που βλέπουµε στην τοιχογραφία που βρέθηκε στο Ακρωτήρι της Θήρας. Πιστεύεται ότι ο ρόλος του κλάδου στην τοιχογραφία είναι τελετουργικός.
Σε ολόκληρο τον αρχαίο κόσµο τα σηµαντικά αυτά δέντρα αντιµετωπίστηκαν ως ξεχωριστά αντικείµενα λατρείας (δεντρολατρεία). Γι αυτό είναι πολύ συχνή η απεικόνιση ιερών δασών από ελιές, πλατάνια και δρυς. Ένα τέτοιο καταπληκτικό δείγµα είναι η απεικόνιση ενός ελαιώνα σε τοιχογραφία που ανακαλύφθηκε στην Κνωσό. Στη σύνθεση αυτή γύρω από χοντρούς κορµούς βρίσκεται συγκεντρωµένο πλήθος ανθρώπων µε τα χέρια στραµµένα στον ουρανό. Η όλη παράσταση µας κάνει να συµπεράνουµε πως πρόκειται για κάποια εορταστική τελετή σε ανακτορικό ιερό δάσος.
Σε άλλη τοιχογραφία, κοµµάτια της οποίας διασώζονται ως σήµερα στη βόρεια είσοδο του ανακτόρου της Κνωσού, απεικονίζονται κλαδιά ελιάς. Και στις δυο τοιχογραφίες, εντυπωσιάζει η ακριβής σχεδίαση των στενόµακρων φύλλων και του χρώµατος των ελαιόδεντρων κάτω από το φως.
Πύλη Περιβαλλοντικής Εκαίδευσης: «Μινωική τέχνη και ελιά»
ΟΜΑ∆Α Β
Από τα προϊστορικά χρόνια τα δυο πολύτιµα υγρά του µεσογειακού χώρου, το λάδι και το κρασί, φαίνεται να διαδραµατίζουν το δικό τους ξεχωριστό ρόλο στις διάφορες τελετές. Η συνήθεια να αλείφουν το σώµα των νεκρών µε λάδι µαρτυρείται από τα οµηρικά χρόνια. Όταν σκοτώνεται στην Τροία ο Σαρπηδόνας, ο ∆ίας απαρηγόρητος από το θάνατο του αγαπηµένου του γιου, δίνει εντολή στον Απόλλωνα να βοηθήσει να τον πάρουν από το πεδίο της µάχης, να τον περιποιηθούν, να τον πλύνουν και να τον αλείψουν µε λάδι. Το ίδιο κάνει και η Αφροδίτη µε το άψυχο σώµα του Έκτορα. Το αλείφει µε αρωµατισµένο λάδι, ροδόλαδο.
Εκτός από την περιποίηση του σώµατος στις νεκρικές τελετουργίες οι οµηρικοί ήρωες χρησιµοποιούν το λάδι, µαζί και το κρασί, ως νεκρική προσφορά. Μια τέτοια προσφορά κάνει ο Αχιλλέας στο νεκρό Πάτροκλο.
Ο Παυσανίας, περιγράφει το τρίψιµο του σώµατος των ικετών πριν µπουν στο ναό µε ελαιόλαδο, που ήταν πράγµατι µια ολόκληρη ιεροτελεστία. Για τους αρχαίους Έλληνες ο ικέτης που αλειφόταν µε λάδι απολάµβανε της θεϊκής προστασίας. Αλλά και τα αγάλµατα όπως και οι βωµοί των θεών αλείφονταν µε ελαιόλαδο στην αρχαία Ελλάδα. Επίσης, χρησιµοποιούσαν το λάδι σαν δώρο στους θεούς µαζί µε άλλα προϊόντα, όπως φρούτα, σιτάρι, µέλι και κρασί, ενώ στα ιερά καντήλια των ναών έκαιγαν πάντα λάδι ελιάς.
Η χρήση φύλλων και κλαδιών ελιάς στα ταφικά έθιµα ήταν πολύ διαδεδοµένη στον αρχαίο κόσµο. Τα φύλλα ή και τα κλαδιά τοποθετούνταν µέσα στους τάφους και δεν ήταν ασυνήθιστο το φαινόµενο να τοποθετούν τους νεκρούς πάνω σε στρώµα από κλαδιά ελιάς. Η χρήση της ελιάς, ήταν µια συνήθεια που συνεχίστηκε για χιλιάδες χρόνια στον ελληνικό χώρο και συµβόλιζε την ελπίδα για ανάσταση και την αιωνιότητα. Η συνήθεια να τοποθετούν τους νεκρούς πάνω σε κλάδους ελιάς φαίνεται να ήταν γνωστή από τα µυκηναϊκά χρόνια. Σε τέσσερις τάφους των Φερών, οι οποίοι χρονολογούνται στο τέλος του 5ου π. Χ. αιώνα, οι νεκροί βρέθηκαν τοποθετηµένοι πάνω σε ένα παχύ στρώµα από φύλλα και κλώνους ελιάς. Η χρήση κλαδιών ελιάς στις νεκρικές τελετές αντιµετωπιζόταν ευνοϊκά ακόµη και από τους αυστηρότατους αττικούς νόµους προστασίας των ελαιοδέντρων. Έτσι επιτρεπόταν να κοπούν φύλλα από τις προστατευόµενες ελιές µόνον αν προορίζονταν για τελετή κηδείας.
Πύλη Περιβαλλοντικής Εκαίδευσης: «Στη λατρεία»
ΟΜΑ∆Α Γ
Η γνωστή σε όλο τον αρχαίο ελληνικό κόσµο σχέση του λαδιού µε την αθλητική δραστηριότητα έχει την αρχή της στη συνήθεια των νέων να αλείφουν, για λόγους υγιεινής, το σώµα τους µε λάδι πριν από την καθηµερινή άσκηση στα γυµναστήρια, την προπόνηση και τους αγώνες.
Εκτός, όµως, από τη χρήση αυτή, στην Αθήνα η σχέση του λαδιού µε τον αθλητισµό ήταν στενότερη. Γιατί στους αθλητικούς αγώνες που γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια εκεί, κατά τη διάρκεια των Παναθηναίων, των µεγάλων γιορτών προς τιµή της θεάς Αθηνάς, το λάδι της ελιάς αποτελούσε το ίδιο το βραβείο που έπαιρναν οι νικητές των αγώνων.
Το παναθηναϊκό λάδι µοιραζόταν στους νικητές µέσα σε µεγάλα και ζωγραφισµένα πήλινα αγγεία που τα ονόµαζαν παναθηναϊκούς αµφορείς. Οι παναθηναϊκοί αµφορείς ήταν δηµόσιοι και την ευθύνη της κατασκευής και την απονοµής τους την είχαν τα αρµόδια όργανα της αθηναϊκής πολιτείας. Από τον Αριστοτέλη µαθαίνουµε ότι ειδικοί άρχοντες, οι αθλοθέτες, εκτός από τις άλλες σχετικές µε τα Παναθήναια αρµοδιότητές τους έφτιαχναν τους αµφορείς και πρόσφεραν το ελαιόλαδο στους αθλητές.
Για τις ποσότητες του λαδιού που έπαιρναν ως έπαθλο οι νικητές, µας πληροφορεί µια σηµαντικότατη επιγραφή περίπου του 380 π.Χ. από την Ακρόπολη, στην οποία αναφέρεται ο ακριβής αριθµός των γεµάτων µε λάδι αγγείων που απονέµονταν όχι µόνο στον πρώτο αλλά και στο δεύτερο νικητή. Έτσι, στο αγώνισµα της ιππασίας, τα έπαθλα έφταναν µέχρι και τους 140 παναθηναϊκούς αµφορείς για τον πρώτο νικητή της αρµατοδροµίας. Ο νικητής του δρόµου ταχύτητας λάµβανε ως έπαθλο 70 αµφορείς, οι οποίοι σύµφωνα µε τους υπολογισµούς περιείχαν γύρω στους 2,5 τόνους ελαιόλαδο, ενώ ο πρώτος νικητής στο αγώνισµα της αρµατοδροµίας λάµβανε ως έπαθλο περίπου 5 τόνους λάδι εξαιρετικής ποιότητας.
Απ’ όλα αυτά, δηµιουργείται η απορία τι έκαναν οι αθλητές τόσο µεγάλες ποσότητες, που ήταν πολύ περισσότερες από τις προσωπικές τους ανάγκες διατροφής, καλλωπισµού και φωτισµού. Τις περισσότερες φορές οι αθλητές το πουλούσαν εκτός Αθηνών µαζί µε τους αµφορείς. Η πολιτεία, παρόλο που απαγόρευε την εξαγωγή του λαδιού, εντούτοις στους αθλητές που διακρίνονταν στους Παναθηναϊκούς αγώνες, το επέτρεπε. Το ελαιόλαδο µάλιστα αυτό µάλλον ήταν περιζήτητο στην Ιταλία και τη Μασσαλία, όπου αγοραζόταν από πλούσιους νέους, που αρέσκονταν να αλείφουν και να περιποιούνταν τα σώµατά τους µε το «επώνυµο» λάδι, το οποίο έφθανε στις χώρες τους µέσα σε παναθηναϊκούς αµφορείς. …
Πύλη Περιβαλλοντικής Εκαίδευσης: «Παναθηναϊκοί αγώνες»
ΟΜΑ∆Α ∆
Σύµφωνα µε τη µυθολογία ο εµπνευστής των Ολυµπιακών Αγώνων ήταν ο Ιδαίος Ηρακλής, ο οποίος φύτεψε για πρώτη φορά αγριελιά στην Ολυµπία. Ο Ηρακλής είχε φέρει την αγριελιά από τον Βορρά ή από την πατρίδα του, την Κρήτη. Ο Ηρακλής είχε τέσσερα αδέρφια, τον Παιωναίο, τον Επιµίδη, τον Ιάσιο και τον Ίδα. Ο µεγαλύτερος αδερφός τους πήγε κάποια µέρα στην Ολυµπία για να τρέξουν. Ήταν ο πρώτος αγώνας δρόµου που έγινε στον κόσµο! Ο Ηρακλής στεφάνωσε τον νικητή µε ένα κλαδί από την ελιά που είχε ο ίδιος φυτέψει εκεί. Κι από τότε έµεινε η συνήθεια να στεφανώνουν µε κλαδιά – στεφάνια αγριελιάς τους νικητές των Ολυµπιακών αγώνων. Πράγµατι, το µοναδικό βραβείο για τους νικητές των Ολυµπιακών Αγώνων ήταν ένα στεφάνι φτιαγµένο από τον «κότινο», δηλαδή την άγρια ελιά. Έτσι ο κότινος καθιερώθηκε πλέον ως έπαθλο των αθλητών. Σύµφωνα µε την παράδοση έκοβε πάντα την ελιά ένα µικρό αγόρι (του οποίου ζούσαν και οι δυο γονείς του). Το παιδί αυτό πήγαινε στην ελιά και έκοβε µε χρυσό ψαλίδι τόσα ακριβώς κλαδιά όσα και τα αγωνίσµατα των Ολυµπιακών. Έπειτα το πήγαινε στο ναό της θεάς Ήρας, όπου και τα τοποθετούσε πάνω σε χρυσελεφάντινη τράπεζα.
Οι ελλανοδίκες έπαιρναν από εκεί τα κλαδιά, έφτιαχναν στεφάνια και τα πρόσφεραν ως έπαθλο στους αθλητές. Οι νικητές θεωρούνταν πρόσωπα σεβαστά, τα οποία η θεία χάρη και η εύνοια των θεών τους βοήθησε να κερδίσουν. Επίσης δια του στεφανιού της ελιάς µεταβιβάζονταν σε αυτούς όλες οι θεϊκές δυνάµεις. Τον ίδιο ακριβώς συµβολισµό είχαν και οι κόκκινες µάλλινες κορδέλες που στόλιζαν το µέτωπο ή τα µπράτσα των αθλητών.
Το στεφάνι της ελιάς ήταν η µεγαλύτερη διάκριση για κάθε αθλητή αλλά και για κάθε απλό πολίτη. Σε κανέναν άλλο λαό το στεφάνι της νίκης δεν θεωρήθηκε το υπέρτατο αγαθό που θα µπορούσαν να χαρίσουν οι θεοί στον άνθρωπο.
Πηγή έµπνευσης αποτελεί και στις µέρες µας ο κότινος, το στεφάνι της ελιάς, αφού επιλέχθηκε να είναι το σύµβολο της Ολυµπιάδας του 2004 στην Αθήνα. Σύµβολο ειρήνης και συµφιλίωσης των λαών.
Πύλη Περιβαλλοντικής Εκαίδευσης: «Κότινος, έπαθλο των Ολυµπιακών Αγώνων»
ΟΜΑ∆Α Ε
Η χρησιµοποίηση των κλαδιών της ελιάς σε πολλών ειδών αρχαίες τελετουργίες ενισχύει το συµβολισµό της ελιάς ως δέντρο του καλού. Επίσης συνδέθηκε στις λατρείες µε το φως, αφού το λάδι στο καντήλι καίει και φωτίζει…
Στην Παλαιά ∆ιαθήκη είναι το δέντρο της ελπίδας, αλλά και το δέντρο που είναι αγγελιοφόρος του θείου ελέους. Είναι το δέντρο που φέρνει τη γαλήνη µετά τον κατακλυσµό του Νώε: «Το βραδάκι επέστρεψε το περιστέρι και κρατούσε ένα φύλλο ελιάς στο στόµα του και κατάλαβε ο Νώε ότι το νερό είχε υποχωρήσει στη στεριά…»
Στην ελληνική παράδοση είναι το δέντρο της ειρήνης. Η ίδια η Ειρήνη (θεότητα που ήταν κόρη του ∆ία και της Θέτιδας) εικονιζόταν µε κλαδί ελιάς στα χέρια της. Στους πολέµους δεν υπήρχε καλύτερος τρόπος αλλά και καλύτερο
σύµβολο για τη λήξη των πολεµικών επιχειρήσεων. Οι αγγελιοφόροι που στέλνονταν για να µεταφέρουν το µήνυµα της ειρήνης ή να ζητήσουν ανακωχή έπρεπε να κρατούν στο χέρι τους κλάδον ελαίας. Ήταν το αναµφισβήτητο ιερό σύµβολο που δήλωνε τις προθέσεις εκείνων που αποφάσιζαν να το στείλουν. Η Ιοκάστη µετέφερε κλαδί ελιάς στον Πολυνείκη ζητώντας του να συµφιλιωθεί µε τον αδερφό του Ετεοκλή, στην τραγική ιστορία του Οιδίποδα. Οι αντιλήψεις για το συµβολισµό των κλάδων της ελιάς
αλλά και του ίδιου του δέντρου, διατηρήθηκαν ακόµη και στις νεώτερες εποχές. Η φράση «κλάδον ελαίας» διατηρείται ακόµη στην ελληνική γλώσσα και δηλώνει ειρηνική διάθεση και θέληση («τείνει κλάδον ελαίας ή ήρθε µε κλάδο ελαίας».
Πύλη Περιβαλλοντικής Εκαίδευσης: «Συµβολική χρήση της ελιάς»
ΟΜΑ∆Α Στ
Για την εκµετάλλευση της ελιάς σηµαντικότατες είναι και οι γραπτές µαρτυρίες που αποκρυπτογραφούνται στις πινακίδες της Γραµµικής Β που ανακαλύφθηκαν στην Κνωσό, την Πύλο και τις Μυκήνες. Από αυτές αντλούµε σηµαντικές πληροφορίες για τη χρήση του ελαιόλαδου στην καθηµερινή ζωή, τις θρησκευτικές τελετές, τις εµπορικές δραστηριότητες, τις βιοτεχνικές ασχολίες (αρωµατοποιία, υφαντική, κ.λπ.).
Το ιδεόγραµµα του ελαιοδέντρου συναντάται στις πινακίδες της Γραµµικής Α γραφής. Το ίδιο ιδεόγραµµα επιβιώνει και µετά την καταστροφή του µινωικού πολιτισµού και το συναντάµε στις µυκηναϊκές πινακίδες της Γραµµικής Β. Στις πινακίδες της Γραµµικής Β για πρώτη φορά γίνεται σαφής διαχωρισµός µεταξύ του δέντρου της ελιάς, του ελαιόλαδου και του καρπού, ο οποίος και αποδίδεται µε τη µορφή ενός άνθους µε τρία πέταλα. Για το λόγο αυτό χρησιµοποιήθηκαν από τους γραφείς της εποχής τρία διαφορετικά ιδεογράµµατα.
Τέλος τα σύµβολα που συνοδεύουν το ιδεόγραµµα του ελαιοκάρπου, πιστεύεται ότι προσδιορίζουν τα δυο είδη της ελιάς, την «άγρια» και την «ήµερη». Αυτό µας οδηγεί στο συµπέρασµα ότι οι κάτοικοι της Κρήτης εκµεταλλεύονταν συγχρόνως και την άγρια ποικιλία ελιάς και την ήµερη. Προφανώς γινόταν ταυτόχρονη εξαγωγή και χρήση του προϊόντος για διαφορετικούς σκοπούς. Οι Μυκηναίοι Έλληνες συνήθιζαν να προσφέρουν ελαιόλαδο, απλό ή αρωµατισµένο, στους θεούς τους. Επίσης χρησιµοποιούσαν το ελαιόλαδο στην καθηµερινή διατροφή τους. Σε πινακίδα που βρέθηκε στο ανάκτορο της Πύλου διαβάζουµε δίπλα στο ιδεόγραµµα της ελιάς τη λέξη φοβρή- φοβράς, δηλαδή ελιές βρώσιµες, προορισµένες για φαγητό. Από µια οµάδα πινακίδων που βρέθηκαν στην Κνωσό πληροφορούµαστε τι ποσότητες ελαιοκάρπου δίδονται στο ανάκτορο (81.261 λίτρα) από το µάζεµα των ελιών από διάφορες περιοχές. Με βάση τις ποσότητες αυτές έγινε απόπειρα να υπολογιστεί όχι µόνο το ύψος της ελαιοπαραγωγής αλλά και ο αριθµός των ελαιοδέντρων (τουλάχιστον 3.315 ρίζες). Σε άλλες πινακίδες το λάδι βρίσκεται µαζί µε άλλα προϊόντα, όπως τα σύκα, το µέλι, το κρασί. Πινακίδες της Κνωσού και της Πύλου µας διασώζουν την ιδιαίτερη ονοµασία του αγγείου που χρησιµοποιούνταν, για τη διακίνηση λαδιού και το οποίο, θα πρέπει να ταυτισθεί µε τον αµφορέα, γνωστού ως ψευδόστοµου.
Πύλη Περιβαλλοντικής Εκαίδευσης: «Οι µαρτυρίες της Γραµµικής Β»
Το δέντρο της ελιάς Ο καρπός της ελιάς Το ελαιόλαδο
ΟΜΑ∆Α Ζ
Στο πέρασµα των χρόνων οι πληροφορίες για την ελιά και το λάδι πολλαπλασιάζονται. Από τις µαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων βεβαιωνόµαστε πως η εξάπλωση της ελαιοκαλλιέργειας συµπίπτει µε την ανάπτυξη του πολιτισµού. Όσο αναπτύσσεται ο πολιτισµός, το ελαιόδεντρο γίνεται ακόµη πιο πολύτιµο.
Φαίνεται πως συνέβη και µε την ελιά εκείνο που συνέβαινε µε τα φηµισµένα πρόσωπα ή πράγµατα της αρχαιότητας: Πολλές πόλεις διεκδικούσαν την καταγωγή τους. Και επειδή πολλές περιοχές διεκδικούσαν τη γέννηση της Αθηνάς, ήταν φυσικό να διεκδικούν και το ιερό δέντρο της. Το ιερό δέντρο της Αθηνάς είναι η ήµερη (καλλιεργηµένη) ελιά, γεγονός που σηµατοδοτεί την εξέλιξη του πολιτισµού. Το προηγούµενο ιερό ελαιόδεντρο δεν είναι ήµερο αλλά άγριο. Πρόκειται για την αγριελιά της Ολυµπίας, αφιέρωµα του Κρητικού Ηρακλή. Η Αθηνά όµως φυτεύει την ήµερη ελιά σε µια πόλη. Η κοινωνία είναι πια οργανωµένη και η ελαιοκοµία έχει κάνει το µεγάλο της βήµα. Και στα δυο αυτά στάδια του πολιτισµού η ελιά διαδραµατίζει σηµαντικό ρόλο ως δέντρο που συµβάλλει στη µετατροπή του ανθρώπου από τροφοσυλλέκτη σε γεωργό, δηλαδή στη µόνιµη εγκατάσταση και την ενασχόληση µε την καλλιέργεια της γης.
Η Αθήνα θεωρούνταν απ’ όλο τον αρχαίο κόσµο ως η «Μητρόπολις των καρπών». Η αθηναϊκή πολιτεία εφάρµοζε αυστηρή πολιτική και υπήρχε άµεση παρέµβαση του κράτους στη γεωργική οικονοµία. Εξάλλου οι ελιές για τους αρχαίους Αθηναίους ήταν ιερά δέντρα τα οποία προέρχονταν από την ελιά που φύτεψε η ίδια η Αθηνά στον ιερό βράχο της Ακρόπολης. Προστάτης των ιερών ελαιοδέντρων ήταν ο ίδιος ο ∆ίας. Ο µύθος αυτός δηµιούργησε ένα δυνατό δεσµό των κατοίκων της πόλης µε το πολύτιµο δέντρο. Παράλληλα παραδόσεις και θρύλοι τόνιζαν ότι πουθενά αλλού δε φυτρώνει η ελιά. Αναφέρει ο Σοφοκλής: « Κι είν’ ακόµα εδώ τέτοιο, που εγώ πουθενά αλλού παρόµοιο δέντρο δεν ακούω να βλάστησε ποτέ ούτε στις χώρες της Ασίας, ούτε στο µεγάλο του Πέλοπα νησί, ανέγγιχτο αυτοφύτρωτο δεντρό: η σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα, που ποτέ κανείς ή νέος ή γέρος µε χέρι εχθρικό θα σώσει ν’ αφανίσει, γιατί απάνω της πάντ’ ανοιχτά ο Μόριος ∆ίας κι η γλαυκόφθαλµη Αθηνά έχουν τα µάτια.» Τα δέντρα αυτά υπήρχαν στην αρχή στην Ακαδηµία, εκεί που βρισκόταν το «ιερόν άλσος» αλλά αργότερα καλλιεργήθηκαν και σε πολλά άλλα µέρη της Αττικής.
Η αθηναϊκή δηµοκρατία είχε καταστεί σε ένα από τα µεγαλύτερα και σπουδαιότερα κέντρα ελαιοπαραγωγής σε ολόκληρη τη Μεσόγειο.
Πύλη Περιβαλλοντικής Εκαίδευσης: «Στην Κλασική Ελλάδα»
Ώρα για καλλιτεχνική δηµιουργία: Η Ελιά ζωγραφίζει….
Φτιάξε µια αφίσα/ζωγραφιά βάζοντας τις ααραίτητες ληροφορίες και
αρουσιάζοντας τη σηµασία της ελιάς σαν να ήσουν εσύ…
Ε
Λ
Ι
Α
Στόλισα µε ζωγραφιές µου αρχαία αλάτια.
Ώρα για προσωποποίηση: Η Ελιά µας τραγουδά….
Γράψε τουλάχιστον δύο στροφές για την αξία της ελιάς
Είµαι ένα δέντρο πολύ ξεχωριστό
κι από τα αρχαία χρόνια µοναδικό!
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
Τι µοναδικό δέντρο…
Ώρα για προσωποποίηση: Η Ελιά µας µιλά….
Γράψε τουλάχιστον δύο αραγράφους για την αξία της ελιάς
Είµαι η ελιά, ένα ξεχωριστό και µοναδικό δέντρο.
Το ξέρετε ότι από την αρχαιότητα ήµουν πολύ σηµαντική;
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
E Λ Α Ι
Είμαι του ήλιου θυγατέρα η πιο απ’ όλες χαϊδευτή,
χρόνια η αγάπη του πατέρα σ’ αυτόν τον κόσμο με κρατεί.
Ποια είμαι;
Πίνακας αυτοαξιολόγησης Να τι θα
μάθουμε..
ΛΙΓΟ ΑΡΚΕΤΑ ΠΟΛΥ ΚΑΘΟΛΟΥ
Βάλε
Να διαβάζω ένα κείμενο και να αναγνωρίζω τις παραγράφους.
Να δίνω τίτλους σε παραγράφους ανάλογα με το νόημά τους.
Να εντοπίζω και να μελετώ τομείς της ζωής που χρησιμοποιήθηκε η ελιά.
Να κάνω προσωποποίηση της ελιάς αναπτύσσοντας προφορικό
και γραπτό λόγο .
Να εμπλουτίζω τις γνώσεις μου για ένα θέμα.
Η ελιά στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο
www.explorecrete.com/greek/olive-tree (διασκευή)
Διαδικτυακό κείμενο - Πληροφοριακό
Το ιδεόγραμμα της ΕΛΙΑΣ
Έγραψαν για την ΕΛΙΑ
«Δέντρο γεμάτο πατρογονικά παραμύθια, το νοιώθει ο καθένας σαν ευλογία και σαν ασφάλεια (Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος)
Καταμεσήμερο Ιουλίου... που κι αν ακόμα δεν υπήρχαν ελαιώνες... θα τους είχα επινοήσει. ( Οδυσσέας Ελύτης )
Που τρώει λάδι και ψωμί και λαδωτό πιτάρι, δεν του επιάνου οι σαϊτιές του χαρομακελάρη. ( Κρητική μαντινάδα )
Λέει η ελιά στον αφέντη της: "Φρόντισε με να σε θρέψω. Πότισε με να σε πλουτίσω" ( παροιμία από τη Μεσόγειο)
http://www.kpe-kalamatas.gr/Image_new/Vivlia/Ena_mikro.mp3
1η Παράγραφος Η ελιά εμφανίστηκε για πρώτη φορά ως
αγριελιά στην ανατολική Μεσόγειο, εκεί δηλαδή όπου αναπτύχθηκαν μερικοί από τους αρχαιότερους πολιτισμούς. Σε αρχαιολογικές έρευνες που έγιναν στις Κυκλάδες βρέθηκαν απολιθωμένα φύλλα ελιάς, τα οποία υπολόγισαν ότι είναι 50 -60,000 ετών. Στις πινακίδες της Γραμμικής Β υπάρχει το ιδεόγραμμα της ελιάς και του ελαιολάδου.
Θεματική πρόταση - ιδέα
Παράγραφοι 1η παράγραφος Η ιστορία της ελιάς
2η παράγραφος Η ελιά, πολύτιμο και αγαπημένο δέντρο
3η παράγραφος Η ελιά και ο πολιτισμός των λαών της Μεσογείου
4η παράγραφος Το ελαιόλαδο, βραβείο για τους νικητές των αγώνων
5η παράγραφος Η ελιά εμπνέει τους καλλιτέχνες
6η παράγραφος Ο ύμνος για την ελιά από συγγραφείς και ποιητές
§ Από τα προϊστορικά χρόνια τα δυο πολύτιμα υγρά του μεσογειακού χώρου, το λάδι και το κρασί, φαίνεται να διαδραματίζουν το δικό τους ξεχωριστό ρόλο στις διάφορες τελετές. Πρώτον, η συνήθεια να αλείφουν το σώμα των νεκρών με λάδι μαρτυρείται από τα ομηρικά χρόνια. Όταν σκοτώνεται στην Τροία ο Σαρπηδόνας, ο Δίας απαρηγόρητος από το θάνατο του αγαπημένου του γιου, δίνει εντολή στον Απόλλωνα να βοηθήσει να τον πάρουν από το πεδίο της μάχης, να τον περιποιηθούν, να τον πλύνουν και να τον αλείψουν με λάδι. Εκτός από την περιποίηση του σώματος στις νεκρικές τελετουργίες οι ομηρικοί ήρωες χρησιμοποιούν το λάδι, μαζί και το κρασί, ως νεκρική προσφορά. Μια τέτοια προσφορά κάνει ο Αχιλλέας στο νεκρό Πάτροκλο. Επίσης, ο Παυσανίας, περιγράφει το τρίψιμο του σώματος των ικετών πριν μπουν στο ναό με ελαιόλαδο, που ήταν πράγματι μια ολόκληρη ιεροτελεστία. Για τους αρχαίους Έλληνες ο ικέτης που αλειφόταν με λάδι απολάμβανε της θεϊκής προστασίας. Τέλος, χρησιμοποιούσαν το λάδι σαν δώρο στους θεούς μαζί με άλλα γεννήματα, όπως φρούτα, σιτάρι, μέλι και κρασί, ενώ στα ιερά καντήλια των ναών έκαιγαν πάντα λάδι ελιάς.
Στο πιο κάτω κείμενο έπρεπε να υπάρχουν πέντε παράγραφοι ανάλογα με την ιδέα που αναπτύσσει η καθεμία. Ποιες είναι;
Από τα προϊστορικά χρόνια τα δυο πολύτιμα υγρά του μεσογειακού χώρου, το λάδι και το κρασί, φαίνεται να διαδραματίζουν το δικό τους ξεχωριστό ρόλο στις διάφορες τελετές.
Πρώτον, η συνήθεια να αλείφουν το σώμα των νεκρών με λάδι μαρτυρείται από τα ομηρικά χρόνια. Όταν σκοτώνεται στην Τροία ο Σαρπηδόνας, ο Δίας απαρηγόρητος από το θάνατο του αγαπημένου του γιου, δίνει εντολή στον Απόλλωνα να βοηθήσει να τον πάρουν από το πεδίο της μάχης, να τον περιποιηθούν, να τον πλύνουν και να τον αλείψουν με λάδι.
Εκτός από την περιποίηση του σώματος στις νεκρικές τελετουργίες οι ομηρικοί ήρωες χρησιμοποιούν το λάδι, μαζί και το κρασί, ως νεκρική προσφορά. Μια τέτοια προσφορά κάνει ο Αχιλλέας στο νεκρό Πάτροκλο.
Επίσης, ο Παυσανίας, περιγράφει το τρίψιμο του σώματος των ικετών πριν μπουν στο ναό με ελαιόλαδο, που ήταν πράγματι μια ολόκληρη ιεροτελεστία. Για τους αρχαίους Έλληνες ο ικέτης που αλειφόταν με λάδι απολάμβανε της θεϊκής προστασίας.
Τέλος, χρησιμοποιούσαν το λάδι σαν δώρο στους θεούς μαζί με άλλα γεννήματα, όπως φρούτα, σιτάρι, μέλι και κρασί, ενώ στα ιερά καντήλια των ναών έκαιγαν πάντα λάδι ελιάς.
Να το σωστό κείμενο…..
Ώρα για Δημιουργία…
1η Δραστηριότητα Αφίσα/ ζωγραφιά για την ελιά
2η Δραστηριότητα Ποίημα για την ελιά
3η Δραστηριότητα Κείμενο για την ελιά
Χρησιμοποιούμε σε όλα προσωποποίηση και γράφουμε στο πρώτο πρόσωπο του ενικού π.χ.
• Είμαι η ελιά..
• Στόλισα με ζωγραφιές πολλά παλάτια…
Πίνακας αυτοαξιολόγησης Σήμερα έμαθα...
ΛΙΓΟ ΑΡΚΕΤΑ ΠΟΛΥ ΚΑΘΟΛΟΥ
Βάλε
Να διαβάζω ένα κείμενο και να αναγνωρίζω τις παραγράφους.
Να δίνω τίτλους σε παραγράφους ανάλογα με το νόημά τους.
Να εντοπίζω και να μελετώ τομείς της ζωής που χρησιμοποιήθηκε η ελιά.
Να κάνω προσωποποίηση της ελιάς αναπτύσσοντας προφορικό
και γραπτό λόγο .
Να εμπλουτίζω τις γνώσεις μου για ένα θέμα.
