Ειδικά Θέματα

Τα νέα των κατασκευαστών κτιρίων Νο8436

Σ ίγουρα το να βιώνει κανείς το τρο-μακτικό συναίσθημα του σεισμού είναι κάτι που το θυμάται για πολύ καιρό. Ο σεισμός της Κεφαλονιάς

όμως τόσο για τους ίδιους τους κατοίκους όσο και για εκείνους που επισκέφτηκαν την περίοδο των σεισμών αλλά και έπειτα (μηχανικούς, σεισμολόγους, ερευνητές κλπ) άφησε ανάμεικτα συναισθήματα λύπης και αισιοδοξίας. Λύπης προφανώς γιατί ακόμα και σήμερα μένουν στο δρόμο οικογένειες και χάνουν άνθρωποι την περιουσία τους σε μερικά δευτερόλεπτα. Αν όμως σκε-φτούμε ότι δεν είχαμε σοβαρούς τραυματι-σμούς ή θανάτους ενώ και οι βλάβες κατά κύριο λόγο είναι επισκευάσιμες στα περισ-σότερα κτίρια μπορούμε να αισιοδοξούμε για το μέλλον και να σκεφτόμαστε ότι τόσο η επιστήμη όσο και η τέχνη της κατασκευής βαδίζει σε σωστά μονοπάτια.

Ο πρώτος σεισμός (επιφανειακός) σημειώθηκε την 26η Ιανουαρίου 2014 και τοπική ώρα 15:55, είχε επίκεντρο περί τα 9km νοτιοδυτικά του Ληξουρίου ενώ ακολούθησαν πλήθος μετασεισμών μεγάλης έντασης και με πολύ μεγάλη συχνότητα από τα ίδια επίκεντρα. Ο σει-σμός αυτός εμφάνισε επιταχύνσεις της τάξης του 0.40 g στο Αργοστόλι ενώ στο Ληξούρι περί τα 0.53g (στην οριζόντια διεύθυνση). Κι όμως οι κατασκευές και ιδιαίτερα τα κτιριακά έργα, παρόλο που ακόμα και με το πλέον σύγχρονο αντι-σεισμικό κανονισμό έχουν μελετηθεί για επιτάχυνση σχεδιασμού 0.36g, άντεξαν χαρακτηριστικά. Μάλιστα εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με μελέτη που είχε γίνει μέσω του προγράμματος ΕΠΑΝΤΥΚ τον Ιούνιο του 2005 τα κτί-ρια ακόμα και στη Κεφαλλονιά σε πολύ

μεγάλο ποσοστό έχουν κατασκευαστεί και μελετηθεί με προηγούμενους αντι-σεισμικούς κανονισμούς. Όπως φαίνεται στο παρακάτω πίνακα σε καταγραφή πλήθους 27397 κτιρίων στη Κεφαλλο-νιά αθροιστικά το ποσοστό των οποί-ων κατασκευάστηκε πριν το 1985 ήταν (3+3+44+12+10+6=78%).

Αυτό αμέσως σημαίνει ότι τα περισ-σότερα κτίρια μελετήθηκαν για επιταχύν-σεις πολύ μικρότερες από τη σημερινή του 0.36g (ακόμα και 0.12g-0.16g όπως προέβλεπε για Αργοστόλι – Ληξούρι το Β.Δ. 26-2-1959) όπως ισχύει με το τε-λευταίο ελληνικό αντισεισμικό κανονισμό του 2000. Οπωσδήποτε μετά το 2005 οι νέες κατασκευές αυξήθηκαν στο νησί οπότε και τα ποσοστά του πίνακα θα δια-φέρουν χωρίς όμως να αλλάζουν τη γε-νική εικόνα.

Χρήσιμα συμπεράσματα από το σεισμό της Κεφαλλονιάς

Αντισεισμικός σχεδιασμός κτιρίων

Άρθρο του Γιώργου Τσιαμτσιακίρη - Πολιτικού Μηχανικού Ε.Μ.Π., - Μέλους ελληνικού τμήμα-τος αντισεισμικής μηχανικής - Επιμελητή επιστημονικής επιτροπής πολιτικών μηχανικών ΤΕΕ Συγγραφέα του βιβλίου «ευρωκώδικες, αντισεισμικός σχεδιασμός»

Τα νέα των κατασκευαστών κτιρίων Νο84 37

Ο πρώτος αυτός σεισμός προκάλεσε έντονες βλάβες σε αρκετά κτίρια αλλά η γενική εικόνα στο νησί ήταν ότι δεν είχαμε πολλά κτίρια τα οποία κατέρρευ-σαν. Αντίθετα, στο οδικό δίκτυο καθώς και στο λιμάνι του Ληξουρίου οι βλάβες ήταν εκτεταμένες.

Αρκετές κατασκευές θα μπορούσαν να αποφύγουν την κατάρρευση αν είχαν εγκαίρως υποστυλωθεί

Την κατάσταση στη Κεφαλλονιά ήρθε να επιδεινώσει ο δεύτερος σεισμός ο οποίος σημειώθηκε οκτώ ημέρες αργό-τερα και συγκεκριμένα την 3/2/2014 μεγέθους Μ=6.0, με επίκεντρο 7 km βο-ρειοδυτικά του Ληξουρίου με πολύ υψη-λές επιταχύνσεις, ιδιαίτερα στο Ληξούρι όπου υπήρξαν καταγραφές της τάξεως του 0.70g! Ευτυχώς όμως ο δεύτερος αυτός σεισμός είχε σύντομο παλμό όσον αφορά τη διάρκεια του και οι βλάβες που προκλήθηκαν ήταν κυρίως λόγω της επιβάρυνσης των κατασκευών που είχαν ήδη υποστεί ρηγματώσεις από το πρώτο σεισμό. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να γίνει ειδική επισήμανση της οδηγίας που δίδεται τις περισσότερες φορές τόσο από τη πολιτεία όσο και από τους επι-στήμονες μηχανικούς και σεισμολόγους ότι θα πρέπει οι πολίτες να είναι ιδιαί-τερα προσεκτικοί και να αποφεύγουν να μένουν στα σπίτια τους το πρώτο διά-στημα μετά το σεισμό.

Πολλές κατασκευές (όπως αυτή που απεικονίζεται στις φωτογραφίες) παρότι στο πρώτο σεισμό δεν κατέρρευσαν, δεν

τα κατάφεραν τελικά αφού ο δεύτερος σεισμός εξάντλησε τα όρια τους ενώ πα-ράλληλα δεν ελήφθησαν τα απαραίτητα μέτρα υποστύλωσης. Αυτό είναι και ένα σημαντικό ζήτημα το οποίο χρειάζεται να σχεδιαστεί προσεκτικά το επόμενο διά-στημα από τους αρμόδιους του τμήμα-τος της πολιτικής προστασίας διότι ενέ-χει κινδύνους τόσο για τα ίδια τα κτίρια όσο και για παρακείμενες κατασκευές. Υπάρχουν τεχνικές για να στηρίξει κανείς προσωρινά κατασκευές οι οποίες έχουν αστοχήσει και με κατάλληλο τρόπο να αποφευχθούν καταρρεύσεις ή περαι-τέρω βλάβες. Μάλιστα στο εξωτερικό όπως για παράδειγμα στην Ιταλία αυτή

είναι μία δουλειά την οποία την αναλαμ-βάνει η πυροσβεστική.

Ο σεισμός είναι ένα φαινόμενο το οποίο αποκαλύπτει τις κακοτεχνίες και τη κακή σχεδίαση Τα κτίρια που υπέστησαν σοβαρές βλά-βες στη Κεφαλλονιά είχαν ως κύρια αι-τία:● τις κακοτεχνίες (τοίχοι χωρίς σενάζ, ανε-

παρκές σφήνωμα των τούβλων, ανοι-χτοί συνδετήρες σε υποστυλώματα, κα- κή ποιότητα σκυροδέματος, μη τήρηση των ελαχίστων αποστάσεων των ρά-βδων οπλισμού, ξένα στοιχεία όπως ξύλα μέσα σε διατομές σκυροδέματος, κακή δόνηση, λανθασμένη συναρμο-λόγηση κεραμιδιών κλπ)

● τη μη συντήρηση των κατασκευών (οξείδωση οπλισμών, υγρασία σε δο-μικά στοιχεία, επαφή οπλισμών με διαφορά δυναμικού/ποιότητας, χωρίς επισκευή/πλήρωση αρμών με κατάλ-ληλα υλικά κλπ)

● τη κακή σχεδίαση εξ αρχής (μη συμμε-τρική διάταξη των δύσκαμπτων στοι - χείων όπως για παράδειγμα τα τοιχώμα-τα, δημιουργία «κοντών υποστυλωμά-των» (βλ. φωτογραφία), απουσία δύσ - καμπτων οριζόντιων διαφραγμάτων/

Σύνολο κτιρίων

Κεφαλ.

Πριν το

1919

1920-1945 1946-1960 1961-

1970

1971-

1980

1981-

1985

1986-

1990

1991-

1995

1996 + Υπό Κατ.

το 2005.

Δεν Δηλώθηκε

27397 3% 3% 44% 12% 10% 6% 8% 6% 5% 2% 1%

Τα νέα των κατασκευαστών κτιρίων Νο8438

Ειδικά Θέματαπατωμάτων τα οποία προστατεύουν μειώνοντας τις μετακινήσεις ειδικά σε κτίρια από φέρουσα τοιχοποιία, επιμήκη σχήματα κατόψεων με λόγο πλευρών μεγαλύτερων του 4 ή σχή-ματα κατόψεων τύπου Γ, ανισοσταθ-μίες κλπ).

Η ενίσχυση των κτιρίων μπορεί να προσφέρει σημαντικά στην ανάπτυξη της οικονομίας

Η πρόληψη σε όλα τα επίπεδα της ζωής είναι το παν. Το ίδιο ισχύει και για τη προστασία των κτιρίων. Αρκεί να διαβά-σουμε τη πρόσφατη έκθεση της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος σύμ-φωνα με την οποία οι αποζημιώσεις που παρείχαν οι ασφαλιστικές εταιρίες για το σεισμό στην Κεφαλονιά υπερβαί-νουν τα 6 εκατ. Ευρώ (με μόλις το 10% των κτιρίων να είναι ασφαλισμένα) για να αναλογιστούμε πόσα κτίρια θα είχαν ενισχυθεί με αυτό το ποσό. Ας αναλο-γιστούμε επίσης ότι οι δαπάνες για την αποκατάσταση των σεισμόπληκτων κτι- ρίων στην Αθήνα από το σεισμό της 7/9/1999, έφτασαν σύμφωνα με κά-ποια δημοσιεύματα τα 3 δις ευρώ.

Η πρόθεση της πολιτείας μέσω του νόμου των αυθαιρέτων 4178/13 έχει ήδη συμπεριλάβει τη πριμοδότηση όσων τακτοποιήσουν την αυθαίρετη κατα-σκευή τους με συμψηφισμό σε ποσοστό εως και 50% του προστίμου για εργασί-ες/μελέτες στατικής επάρκειας των αυ-θαιρέτων ή για ενεργειακή αναβάθμιση τουλάχιστον μιας κατηγορίας. Προϋπό-θεση είναι το αυθαίρετο κτίσμα να έχει κατασκευαστεί πριν το 2003 ή αν είναι λιθόκτιστο πριν την 28η Ιουλίου 2011 (μόνο για την ενεργειακή αναβάθμιση) και οι δαπάνες για τις εργασίες αυτές να έχουν παραστατικά περιλαμβανομένων των δελτίων αποστολής υλικών ή εξοπλι-σμού. Δε φτάνει όμως μόνο η πρόθεση όπως επίσης και είναι άδικο για μία ακό-μα φορά να επιβραβεύονται μόνο όσοι έχουν αυθαίρετα (τα οποία βέβαια είναι τα πιο επικίνδυνα έναντι σεισμού λόγω συνήθως μη ύπαρξης στατικής μελέτης). Είναι επιτακτική ανάγκη να δοθούν κίνη-τρα σε όλους όσους αναγνωρίζουν το όφελος που μπορεί να έχουν από μία ενί-σχυση της κατασκευής τους και κατά συ-νέπεια προστασίας της περιουσίας τους και της ζωής τους για να προχωρήσουν σε μελέτες ενισχύσεων και εργασίες. Οι διατάξεις του πλέον σύγχρονου Κανο-νισμού επεμβάσεων (ΚΑΝ.ΕΠΕ.) περι- λαμβάνουν ένα σαφές και αξιόπιστο πλαίσιο για όλες τις εργασίες επισκευ-ής και ενίσχυσης κτιριακών έργων από

σκυρόδεμα και όχι μόνο. Ίσως χρειάζεται μερικές απλοποιήσεις ως προς το κομμά-τι των διερευνητικών εργασιών (πλήθος δειγμάτων από πυρήνες σκυροδέματος, ανίχνευση οπλισμών κλπ), κινείται όμως στη σωστή κατεύθυνση προβλέποντας ακόμα και την πιστοποίηση όλων όσων εμπλέκονται σε τέτοιου είδους εργασίες (εργολάβους και εργαζόμενους). Με την οικοδομική δραστηριότητα στο ναδίρ, ο τομέας της ενίσχυσης των κτιρίων μπορεί να αποτελέσει κινητήριο μοχλό στο το-μέα της οικοδομής. Αν σκεφτούμε ότι από

προσεισμικό έλεγχο έχουν περάσει μόνο τα 15.000 ίσως από τα 80.000 δημόσια κτίρια και ότι χιλιάδες άλλα ιδιόκτητα χρειάζεται να ελεχθούν καταλαβαίνουμε αμέσως το ύψος της πρόκλησης.

Βασική σημείωση για επίλογο: Σε μία από τις πιο σεισμικές γωνιές του κόσμου όπως είναι η Ελλάδα ίσως να ήταν πιο ορθολογικό να ελεχθούν στατικά όλα τα κτίρια και στη συνέχεια ενεργειακά…Τι όφελος μπορεί να έχει μία μόνωση ή μία θερμοπρόσοψη σε ένα κτίριο αν το κτίριο μετά από ένα σεισμό δε θα υπάρχει…