Ενδυμασια-Αρχαία Ελλάδα και Βυζάντιο

14

Transcript of Ενδυμασια-Αρχαία Ελλάδα και Βυζάντιο

Page 1: Ενδυμασια-Αρχαία Ελλάδα και Βυζάντιο
Page 2: Ενδυμασια-Αρχαία Ελλάδα και Βυζάντιο

Όρος της ενδυμασίας

• Η ενδυμασία αποτελείται από κάθε τι με το οποίο ο άνθρωπος καλύπτει και στολίζει το σώμα του. Περιλαμβάνει, δηλαδή, τα ρούχα και τα συμπληρώματά τους (αξεσουάρ), όπως είναι τα παπούτσια, οι τσάντες, τα καπέλα, τα γάντια και άλλα. Σ’ αυτήν περιλαμβάνονται επίσης τα κοσμήματα, το μακιγιάζ, ακόμα και το χτένισμα.

Page 3: Ενδυμασια-Αρχαία Ελλάδα και Βυζάντιο

Πρωτόγονος άνθρωπος• Με τη διακόσμηση του σώματός του,

ο πρωτόγονος άνθρωπος ήθελε να φαίνεται πιο δυνατός και όμορφος. Πίστευε, επίσης, ότι έτσι προστατευόταν από τα κακά πνεύματα. Στην τελευταία περίοδο της παλαιολιθικής εποχής, όταν το κλίμα της γης άρχισε να γίνεται ψυχρό, ο άνθρωπος αισθάνθηκε την ανάγκη να καλύψει το σώμα του για να το προφυλάξει από το κρύο. Αργότερα άρχισε να χρησιμοποιεί την ενδυμασία για να δείξει τη θέση του στην κοινωνία, καθώς και για να ικανοποιήσει το αίσθημα της ντροπής.

Page 4: Ενδυμασια-Αρχαία Ελλάδα και Βυζάντιο

Ενδυμασία στην αρχαία Ελλάδα• Αν και δεν έχει διατηρηθεί κάποιο ρούχο μέχρι τις μέρες

μας, αντλούμε πληροφορίες από άλλα ευρήματα όπως αγάλματα, αγγεία και άλλες καλλιτεχνικές απεικονίσεις. Τα ρούχα ήταν, σχεδόν αποκλειστικά, χειροποίητα φτιαγμένα στο σπίτι και χρησιμοποιούνταν και ως κλινοσκεπάσματα ή στρωσίδια. Παρά την γενική αντίληψη ότι τα ρούχα ήταν όλα λευκά, στην πραγματικότητα, σύμφωνα με ίχνη χρωμάτων σε αγάλματα και από συμπεράσματα βάσει αγγείων, τα υφάσματα που φορούσαν οι αρχαίοι Έλληνες είχαν αρκετά έντονα χρώματα και τα ρούχα ήταν περίτεχνα διακοσμημένα. Άνδρες και γυναίκες φορούσαν ένα εσωτερικό ρούχο, είτε τον πέπλο είτε τον χιτώνα, και ένα εξωτερικό, το ιμάτιον. Ο πέπλος ήταν από πιο βαρύ ύφασμα, μάλλινος συνήθως ενώ ο χιτώνας ήταν ελαφρύτερος, από λινό ύφασμα. Εφάρμοζαν στο σώμα με την βοήθεια πόρπης ή/και ζώνης. Αν τραβούσε κανείς τον πεπλο προς τα πάνω κάτω από την ζώνη, το άνω μέρος φαινόταν σαν ξεχωριστή μπλούζα και αυτό λεγόταν κόλπος. Επίσης μπορούσε να φορεθεί ένα πχ Δωρικός χιτώνας πάνω από έναν Ιωνικό δημιουργώντας ένα δημοφιλές (μοδάτο) αποτέλεσμα για τις γυναίκες της εποχής. Ο χιτώνας των ανδρών ήταν συνήθως πιο κοντός, έφτανε το πολύ μέχρι το γόνατο.

Page 5: Ενδυμασια-Αρχαία Ελλάδα και Βυζάντιο

• Το στροφίον, είδος εσωρούχου, και το επίβλημα (εσάρπα) μπορούσαν να φορεθούν και εξωτερικά.

• Οι επίσης άνδρες φορούσαν ένα καπέλο, τον πέτασο, ενώ οι γυναίκες φορούσαν πιο συχνά ένα διάδημα (διά + δένω) το στεφάνι.

• Έξω από την οικία τους φορούσαν σανδάλια από δέρμα, μπότες και άλλα υποδήματα, ενώ μέσα κυκλοφορούσαν περισσότερο ξυπόλυτοι αν και υπήρχε και υπόδημα που χρησίμευε όπως οι σημερινές παντόφλες.

Page 6: Ενδυμασια-Αρχαία Ελλάδα και Βυζάντιο

Ενδυμασία στο Βυζάντιο Χιτώνες φοράνε και οι γυναίκες, αλλά πάντα μακριούς, με επίσης μακριά, φαρδιά μανίκια που καλύπτουν

τελείως τα χέρια, μια και την εποχή εκείνη η γυναίκα έπρεπε να κρύβει το σώμα της, αλλιώς θα τη θεωρούσαν «ανήθικη».

Πάνω από τον χιτώνα φοράνε άλλα πρόσθετα κομμάτια ύφασμα που είτε πέφτουν ελεύθερα επάνω τους, όπως είναι ο μανδύας που στηρίζεται στους ώμους και στερεώνεται μπροστά με μια καρφίτσα (πόρπη), είτε είναι σαν μακρύ γιλέκο, είτε σαν παλτό. Οι γυναίκες ρίχνουν επάνω τους εσάρπες και μακριές μαντήλες που πάντα καλύπτουν και το κεφάλι τους. Πολύ λίγες γυναικείες μορφές είναι είναι με γυμνό κεφάλι («ασκεπείς») και λυτά μαλλιά

Page 7: Ενδυμασια-Αρχαία Ελλάδα και Βυζάντιο

• Σε κάποιες ανδρικές μορφές μπορεί να δούμε κάτω από τον μανδύα να φοράνε μακριά εσώρουχα, μάλλινα ή βαμβακερά, τα οποία κάλυπταν τα πόδια από τη μέση μέχρι και κάτω από τους αστραγάλους, σαν τις παλιές σκελέες των παππούδων μας. Ειδικά στους αγρότες που ο χιτώνας τους είναι κοντός, αυτά τα εσώρουχα ξεχωρίζουν από κάτω σαν τα δικά μας τα παντελόνια. Σε άλλους βλέπουμε ψηλές κάλτσες, ενώ οι στρατιωτικοί προστάτευαν τις κνήμες τους με περικνημίδες (επενδύτες). Όσοι είχαν το κεφάλι καλυμμένο (όχι πολύ συνηθισμένο αυτό), φορούσαν εφαρμοστά καπέλα, σαν σκουφιά.

Page 8: Ενδυμασια-Αρχαία Ελλάδα και Βυζάντιο

Ενδυμασία στην Τουρκοκρατία• Την εποχή της Τουρκοκρατίας αλλιώς ντυνόταν ο

κοτζαμπάσης, αλλιώς ο προύχοντας, ο προεστός, ο γεωργός, ο τσοπάνης...

Στο κεφάλι φορούσαν ένα μικρό στρογγυλό και κοφτό κόκκινο φέσι, που γύρω στη βάση του το τύλιγαν με μαντιλοδεσιά. Η μαντιλοδεσιά ήτανε τριών ειδών: μεταξωτό μαντήλι ή κασπαστή, το χρυσοκέντητο πόσι, και η άσπρη βαμβακερή πλουμιστή σερβέτα. Πολλοί δε φορούσαν μαντηλοδεσιά, μα σκέτο μικρό κοφτό φέσι που στην κορυφή του είχε λίγη φούντα. Άλλοι πάλι φορούσαν μεγάλο τουρλωτό κόκκινο φέσι. Οι φτωχοί αγωνιστές φορούσαν ένα απλό συνήθως μαύρο μαντήλι στο κεφάλι.

Page 9: Ενδυμασια-Αρχαία Ελλάδα και Βυζάντιο

• Τα καπέλα των αξιωματούχων ήταν συνήθως πολύ μεγάλα, όπως και των αρχιερέων που ήταν πολύ ψηλότερα από τα σημερινά.

• Τότε δεν κόβανε τα μαλλιά τους. Τα είχανε σαν χαίτη ως τους ώμους τους. Για να γυαλίζουν και να στέκουν καλοχτενισμένα τα άλειφαν με λάδι ή μεδουλάρι, αλοιφή καμωμένη από μεδούλι και μυρωδικά. Οι Μοραΐτες συνήθιζαν πιο μακρυά τα μαλλιά τους απ’ τους Ρουμελιώτες. Έμειναν ξακουστά τα ξανθά και σγουρά μαλλιά των Μαυρομιχάληδων.

Page 10: Ενδυμασια-Αρχαία Ελλάδα και Βυζάντιο

• Φουστανέλα

Στους καπεταναίους και τους γέροντες ήταν μακριά με πολλές πτυχές, δίπλες ή λαγκιόλια όπως τις λέγανε. Για τους νεώτερους ήταν κοντή και πιο ελαφριά με λιγότερες δίπλες. Η φουστανέλα ήταν καθιερωμένη σ’ όλη τότε την Ελλάδα.

Page 11: Ενδυμασια-Αρχαία Ελλάδα και Βυζάντιο

• ΝτουλαμάςΗ φορεσιά κλείνει με τον ντουλαμά. Τον φορούσαν όταν έκανε κρύο και ήταν φτιαγμένος από τσόχα που την κεντούσαν με μαύρο μετάξι. Ο ντουλαμάς έφτανε ως τη μέση. Για τη βαρυχειμωνιά όμως είχανε τις φλοκάτες. Ήταν χωρίς μανίκια σαν τις παλιές μπέρτες κι’ έφταναν ως κάτω απ’ το γόνατο. Συμπλήρωμα στην κύρια φορεσιά τους ήταν το σελλάχι. Το έζωναν στη μέση τους με πολλές δίπλες ώστε να σχηματίζονται θήκες. Στις μέσα θήκες του σελλαχιού έβαζαν το ασημένιο τάσι τους για να πίνουν νερό, τοτσαγκαροσούβλι για να μπαλώνουν τα τσαρούχια τους, την «ώρα» τους όπως λέγανε το ρολόγι, κι’ αν ξέρανε γράμματα και μπορούσανε να χαράζουν την υπογραφή τους, το ασημένιο καλαμάρι με το φτερό.

Page 12: Ενδυμασια-Αρχαία Ελλάδα και Βυζάντιο

• Στα πόδια τους φορούσαν μακριές άσπρες κάλτσες, που τις λέγανε βλαχόκαλτσες. Τις ύφαιναν από τραγόμαλλο και είχανε ειδικότητα στην κατασκευή τους στα Άγραφα. Μοιάζανε με τις γκέτες γιατί σκέπαζαν μόνο τη γάμπα αλλά δεν είχαν πατούσα! Πατούσα τους ήταν τα τσαρούχια.Στην αρχή δεν είχαν φούντα μπροστά αλλά ήταν μυτερά. Τα έφτιαχναν με ακατέργαστο βοδινό δέρμα και ήταν πολύ ελαφρά και γερά. Στα πόδια τους τα στήριζαν δένοντάς τα γύρω στη γάμπα τους με φαρδύ λουρί.

Page 13: Ενδυμασια-Αρχαία Ελλάδα και Βυζάντιο

• Oι γυναίκες φορούσαν ως βασικό ρούχο ένα μακρύ πουκάμισο. Πάνω από αυτό φορούσαν είτε το καβάδι, ένα μακρύ, λινό ή μεταξωτό, φόρεμα με μανίκια, ανοιχτό μπροστά, είτε το σιγκούνι, ένα ολόμαλλο ρούχο, επίσης ανοιχτό μπροστά αλλά χωρίς μανίκια, που προτιμούσαν στις περιοχές με πιο ψυχρό κλίμα. Σε νησιά και σε παράλιες περιοχές συνηθιζόταν το φουστάνι, που προερχόταν από τα φορέματα των γυναικών της Δυτικής Ευρώπης. Σε γενικές γραμμές, οι γυναικείες φορεσιές ήταν πολύχρωμες και στολισμένες με πολλά κεντήματα.

Page 14: Ενδυμασια-Αρχαία Ελλάδα και Βυζάντιο

• Πηγές: http://st3dim.blogspot.gr/2013/11/blog-post_8103.htmlhttp://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/eb

ook/show.php/DSGL103/57/442,1681/unit=607

http://exploringbyzantium.gr/EKBMM/Page?name=ypomeleti&lang=gr&id=2&sub=320&level=2

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%88%CE%BD%CE%B4%CF%85%CF%83%CE%B7_%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD_%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%B1_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1