Ο Ελευθέριος Βενιζέλος πρωθυπουργός:

Η βενιζελική πολιτική της περιόδου

1910-1912

ΕΝΟΤΗΤΑ 28

Οι μαθήτριες και οι μαθητές επιδιώκεται:

•Να γνωρίσουν τις συνθήκες υπό τις οποίες εμφανίστηκε στην ελληνική πολιτική ζωή ο Ελευθέριος Βενιζέλος καθώς και τις πρώτες του πολιτικές επιλογές.•Να κατανοήσουν τις πολιτικές και κοινωνικές διεργασίες που οδήγησαν στην ανάδειξή του σε πρωθυπουργό της Ελλάδας στα 1910.•Να γνωρίσουν και να αποτιμήσουν το εκσυγχρονιστικό σχέδιο του Ελ. Βενιζέλου, καθώς και τις προσπάθειες εφαρμογής του κατά την περίοδο 1910-1912.

Ειδικοί διδακτικοί στόχοι

Ελευθέριος Βενιζέλος 1864 - 1936

Το σπίτι όπου γεννήθηκε ο

Ελευθέριος Βενιζέλος στις Μουρνιές των

Χανίων

Κυριάκος Βενιζέλος και Στυλιανή Πλουμιδάκη,

οι γονείς του Ελευθερίου Βενιζέλου

Βιογραφικά στοιχεία 1864: γεννήθηκε στις Μουρνιές Χανίων Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο

Αθηνών και αναγορεύθηκε διδάκτωρ της Νομικής με άριστα .

1886: επέστρεψε στην Κρήτη όπου άρχισε να ασκεί τη δικηγορία

Αναμείχθηκε στην πολιτική και την επόμενη χρονιά εξελέγη βουλευτής

• Ξεχώρισε για την ευγλωττία και τις ριζοσπαστικές του θέσεις.

• Μανιώδης αναγνώστης, ασχολούνταν επίσης με την εκμάθηση της αγγλικής και της γαλλικής γλώσσας.

Σύντομη αναδρομή στο κρητικό ζήτημα

1866-1869: Mεγάλη κρητική επανάσταση

1878: Nέα μεγάλη επανάσταση (σύμβαση Χαλέπας, θέσπιση

καθεστώτος ημιαυτονομίας)

1889: Nέα αποτυχημένη επανάσταση (κατάργηση της σύμβασης

της Χαλέπας)

1896-1897: Nέα επανάσταση που εξελίχθηκε σε ελληνοτουρκικό πόλεμο

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος με επαναστάτες και αξιωματικούς των ξένων δυνάμεων στο Ακρωτήρι, 1897

Επανάσταση του 1897.

Εικόνα των Χανίων μετά την πυρπόλησής τους

από τους Τούρκους

Αύγουστος 1898. Άποψη της πόλης

του Ηρακλείου μετά την

πυρπόλησή της από τους Τούρκους

Μετά την επανάσταση του 1897• δημιουργία της αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας

Ύπατος αρμοστής: πρίγκιπας Γεώργιος, • Υπουργός Δικαιοσύνης: Ελευθέριος Βενιζέλος.

• Η ολιγωρία του πρίγκιπα Γεωργίου στο ζήτημα της ένωσης με την Ελλάδα προκάλεσε

την επανάσταση στο Θέρισο (1905)Ελευθέριο Βενιζέλος, Κ. Φούμης και Κ. Μάνος,

κήρυξαν την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.

Οι Μ. δυνάμεις απέτρεψαν την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.

Σύνδεση με την προηγούμενη ενότητα

Μετά το κίνημα του 1909 ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος κάλεσε τον Ελευθέριο Βενιζέλο στην Αθήνα,

και του πρότεινε την πρωθυπουργία

http://www.veniselos.gr/index.php?cid=21

Δημοτικός κήπος Χανίων, 1910. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος μεταξύ φίλων και συναγωνιστών, την ημέρα αναχώρησής του για την Αθήνα, προκειμένου

να αναλάβει την πρωθυπουργία της χώρας.

• Aρνήθηκε την πρωθυπουργία.

• Δεν συμφώνησε με την κατάργηση της Μοναρχίας.

• Έκρινε ότι μια τέτοια απόφαση θα δίχαζε το λαό.

Συμφωνήθηκε ανάμεσα:

στον Σύνδεσμο, τον βασιλιά,

τα παλαιά κόμματα

και τον Βενιζέλο

Να γίνουν εκλογές

για την ανάδειξη

αναθεωρητικής Βουλής και

όχι συντακτικής

Mετά από δύο εκλογικές αναμετρήσεις:

(Αύγουστος και Νοέμβριος 1910):

Το Κόμμα των Φιλελευθέρων κέρδισε την

πλειοψηφία στη Βουλή.

Το αναθεωρημένο Σύνταγμα του 1911• Προστάτευε τις ατομικές ελευθερίες,

• Επέτρεπε στο κράτος να αφαιρεί από τους ιδιοκτήτες τους μεγάλες εκτάσεις με αποζημίωση για να μοιραστούν σε ακτήμονες,

• Θέσπιζε τη μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων

• Απαγόρευε στους στρατιωτικούς και στους δημοσίους υπαλλήλους να εκλέγονται βουλευτές,

• Καθιέρωνε την υποχρεωτική, δωρεάν εκπαίδευση.

Ενέργειες Βενιζέλου:

• Ασχολήθηκε με την αναδιοργάνωση των ενόπλων δυνάμεων,

• Φρόντισε να αποκτήσει ισχυρή επιρροή στο στράτευμα,

• Επιδίωξε την αξιοποίηση όλων των αξιωματικών,

• Επανέφερε στην ηγεσία του στρατού τον διάδοχο Κωνσταντίνο.

Οι ενέργειες του Βενιζέλου συνδέονταν με την εκτίμησή του ότι:

Η Ελλάδα σύντομα θα έπρεπε να πάρει μέρος σε πόλεμο για να επιτύχει τους εθνικούς της

στόχους.

Έτσι ερμηνεύεται:•Η συμβιβαστική στάση απέναντι στη μοναρχία•Τα μέτρα υπέρ των ασθενέστερων•Η στρατιωτική ανασυγκρότηση της χώρας

Εκλογές του Μαρτίου 1912 το κόμμα των Φιλελευθέρων θριάμβευσε

(ποσοστό 81%).•Η ελληνική κοινωνία πίστευε

ότι ο Βενιζέλος ήταν ο ηγέτης που μπορούσε να επιλύσει

τα μεγάλα κοινωνικά και εθνικά προβλήματα.

Να μελετήσετε την πηγή. Ποια άποψη υποστηρίζει ο Ελ. Βενιζέλος; Πώς αντιμετωπίζει το αίτημα για σύγκληση συντακτικής Βουλής; Ποιο θεωρεί ότι

πρέπει να είναι το εύρος των μεταρρυθμίσεων; • Ο Βενιζέλος υποστηρίζει την ανάγκη πολιτικών μεταρρυθμίσεων.• [Αποσπάσματα από την πρώτη ομιλία του Ελ. Βενιζέλου στον αθηναϊκό λαό (22.8.1910)] Βενιζέλος:

• ...έδωκα την γνώμην να αφοσιωθή ο Στρατός εις το επείγον έργον της ανασυντάξεως των στρατιωτικών δυνάμεων της χώρας και συγχρόνως έδωκα εις την Επανάστασιν την συμβουλήν να αξιώση και να επιβάλη την σύγκλησιν Αναθεωρητικής Βουλής...

• Φωναί: Όχι, όχι. Έτεραι φωναί: Σιωπή, σιωπή.• Βενιζέλος: ...Αναθεωρητικής Βουλής, ήτις θα προέβαινε εις την

αναθεώρησιν των διατάξεων εκείνων του Συντάγματος, την ανάγκην της μεταρρυθμίσεως των οποίων είχε καταδείξη η πείρα ημίσεος σχεδόν αιώνος [...]. Αλλά θα παραγνώριζε τις προφανή αλήθειαν, εάν δεν ανεγνώριζεν ότι εύρυνσις του κύκλου των εργασιών της όπως αναθεωρηθώσι και άλλαι διατάξεις του Συντάγματος μη θίγουσαι ούτε την μορφήν της Πολιτείας, ούτε την Εξουσίαν και το πρόσωπον του Βασιλέως, ούτε την τάξιν της Διαδοχής, ανταποκρίνεται προς ισχυράν αξίωσιν της Κοινής Γνώμης [...].

• Βίβλος Ελευθερίου Βενιζέλου, Αθήνα 1964, τόμ. Α‘, σ. 364.

Σχολιασμός γραπτής πηγής

• Ο Βενιζέλος υποστήριξε σθεναρά, αμέσως μετά το κίνημα του 1909, τη σύγκληση Αναθεωρητικής Βουλής που θα προχωρούσε σε εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις, δίχως όμως, να θίξει το πολίτευμα και τον βασιλιά.

• Παράλληλα, ωστόσο, ανάμεσα στους οπαδούς του είχε διαμορφωθεί ένα ισχυρό ρεύμα που υιοθετούσε πιο ριζοσπαστικές θέσεις, αξιώνοντας τη σύγκληση Συντακτικής Βουλής η οποία θα συνέτασσε νέο σύνταγμα προχωρώντας στην κατάργηση της βασιλείας.

• • Ο Βενιζέλος εναντιώθηκε σταθερά σε αυτή την άποψη

εκτιμώντας ότι η ανακίνηση του πολιτειακού ζητήματος (κατάργηση ή όχι της μοναρχίας) θα δίχαζε τους Έλληνες.