ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Σεμινάριο 2016-e – Τασούλα Βερβενιώτη

Ιστορία Ο σπουδαιότερος σκοπός της ιστορίας δεν είναι να κρατήσει αθάνατα κάποια στοιχεία του παρελθόντος. Η γνώση της ιστορίας αποτελεί ένα μέρος του δρόμου με τον οποίο οι άνθρωποι καταλαβαίνουν τη θέση τους μέσα στον κόσμο. Η ιστορία μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να δουν που βρίσκονται και που πηγαίνουν.

Η αναγκαιότητα της Ιστορίας Η γνώση του παρελθόντος ήταν πάντα αναγκαία Η Ιστορία ως επιστήμη – 19ος αι. Οι αλλαγές μετά τα μέσα του 20ου αι.

Η μνήμη Η σχέση της Ιστορίας και της ιστοριογραφίας με

την κοινωνία: βίοι παράλληλοι Ποιο είναι το αντικείμενο της Ιστορίας; Με ποια θέματα ασχολείται; Από ποιους γράφεται η Ιστορία;

Επαγγελματίες και ερασιτέχνες ιστορικοί

Η αξιοπιστία των πηγών Η επιλεκτικότητα της μνήμης και των αρχείων

ποιοι κρατούν αρχεία από ποιους συλλέγουμε προφορικές μαρτυρίες

Η διάσωση όλων είναι επιλεκτική: τί διατηρείται από τα αρχεία και τί διατηρείται στη μνήμη

Μια μη ‘αληθινή’ ιστορία έχει και αυτή την αξία της Όλες οι πηγές μπορούν να παραπληροφορήσουν ή/και

να αποκρύψουν Όλες πρέπει να κρίνονται και να αξιολογούνται:

τα πρακτικά της Βουλής (άμεση) τί θυμάται ο παππούς (έμμεση). τα στατιστικά στοιχεία.

Προφορική ΙστορίαΈνα νέο είδος ιστορίας;

Προφορική ΙστορίαΜια «ιστορία από τα κάτω;» Συστηματική καταγραφή ανθρώπινων

εμπειριών δημιουργία νέων πηγών (στο παρόν με την κουλτούρα του παρελθόντος)

Προσπάθεια επαλήθευσής τους Ανάλυση των προφορικών μαρτυριών Τοποθέτηση τους στο ιστορικό πλαίσιο Το υλικό μένει και για τους ιστορικούς

του μέλλοντος

Προφορική Ιστορίαγια μια πιο δημοκρατική Ιστορία

Διευρύνει τον ορίζοντα της Ιστορίας Ζωντανεύει την ίδια την ιστορία Ερευνά ‘δύσκολες’ καταστάσεις Αποτελεί μια διαδικασία ‘διαλόγου’ ανάμεσα στον

αφηγητή και τον ερευνητή και το πολιτισμικό τους περιβάλλον.

Προάγει την επικοινωνία, άρα και την κατανόηση Αναδεικνύει ηγετικές μορφές/ ήρωες μέσα από το

‘ανώνυμο’ πλήθος. Τονώνει την αξιοπρέπεια και την αυτοπεποίθηση των

λιγότερο προνομιούχων /ελίτ Είναι ένα μέσο ριζικής μεταμόρφωσης της κοινωνικής

σημασίας της ιστορίας

Προφορική Ιστορία και κοινότητα Η προφορική ιστορία δομείται γύρω από τους ανθρώπους. Φέρνει την ιστορία μέσα στην κοινότητα (τους ‘απλούς’

ανθρώπους) και τη βγάζει έξω από αυτήν. Ενθαρρύνει δασκάλους και μαθητές να γίνουν συνεργάτες Προσφέρει στους ανθρώπους κοινά νοήματα, που τους

δίνουν την αίσθηση ότι ανήκουν σε κάποιο κοινό χώρο Καλλιεργεί την ιστορική συνείδηση (εξέλιξη στο χρόνο) Βοηθά στην ολοκλήρωση του ανθρώπου και άρα των

σχέσεων μέσα στην κοινότητα. Προσφέρει μια αμφισβήτηση των κοινών τόπων της

ιστορίας του απόλυτου τρόπου με τον οποίο η τελευταία έχει

συνηθίσει να κρίνει τα πράγματα.

Η πράξη και η θεωρίατα εργαλεία και η μέθοδος

Καταγραφή μνήμης Ο τρόπος καταγραφής

(με μαγνητόφωνο ή/και βίντεο)

Ο τόπος (σπίτι -ησυχία) Ο χρόνος: να έχει/ να

έχουμε χρόνο. Είναι μια διαδραστική

διαδικασία

Ανάλυση / ερμηνεία των νοημάτων

Η υποκειμενικότητα: τι έγινε αλλά και Τι είπε πως έγινε; Πώς το είπε; Πότε; Γιατί το είπε; Τι σημαίνει;

Η πράξη: τεχνική της συνέντευξης

Η θεωρία: η ερευνητική μέθοδος

Πώς θα δουλέψουμε;Η πορεία της ερευνητικής διαδικασίας1. Προετοιμασία: η οριοθέτηση του πεδίου

(ερευνούμε τις υπάρχουσες γνώσεις, το υλικό πάνω στο θέμα, χωρισμός σε ομάδες)

2. Η έρευνα: συγκέντρωση υλικού (συνεντεύξεων, φωτογραφιών κ.ά.)

3. Ταξινόμηση, ανάλυση, ερμηνεία, αξιολόγηση, του υλικού και παρουσίασή του

Είμαστε ευέλικτοι, αλλά κρατάμε το επίκεντρο και ‘κλειδώνουμε’ κάποιες ημερομηνίες

Η προετοιμασία Ορίζουμε όσο γίνεται πιο συγκεκριμένα το θέμα μας

(θεματικές ομάδες –σχέση μεταξύ τους) Βρίσκουμε τα βασικά δεδομένα

παρόμοιες δουλειές αρχειακές πηγές Διαβάζουμε βιβλία

Οργανώνουμε το πλάνο εργασίας μας Πόσο χρόνο θα χρειαστούμε πόσες προφορικές μαρτυρίες θα πάρουμε από ποιούς.

Φτιάχνουμε οδηγό συνέντευξης και αποστηθίζουμε τα σημεία πάνω στα οποία θα κινηθούμε

Η συνέντευξη Ι Η καταγραφή στο κασετόφωνο/βίντεο

Το βίντεο προσθέτει εκφράσεις, χειρονομίες… (καλό είναι να έχουμε μαζί μας και μαγνητόφωνο)

Καλά τεχνικά μέσα –καλό αποτέλεσμα - Τα εργαλεία εξαρτώνται και από τη χρήση –σωστή τοποθέτηση

Μικρόφωνο /α – οι θόρυβοι Ελέγχουμε τα μηχανήματα πριν τη συνέντευξη Σεβασμός στο χώρο του αφηγητή και στον ίδιο Πού και πώς καθόμαστε

η απόσταση (δίπλα, απέναντι, μακριά κτλ) Ο φωτισμός (όχι από πίσω)

Φροντίζουμε να έχει/έχουμε χρόνο.

Η συνέντευξη IIΗ συνέντευξη ως διαδικασία

τυπική ή άτυπη είναι μια performance (ντύσιμο, συμπεριφορά, διαθεσιμότητα) Μαθαίνουμε το βιογραφικό του αφηγητή/τριας –τις

αλλαγές στο πλαίσιο αναφοράς του –έχουμε επικοινωνήσει μαζί του πριν την συνέντευξη.

Έχουμε μια κατάσταση ονομάτων –δείγμα αντιπροσωπευτικό – αντίθετη άποψη

αποφεύγουμε όσους έχουν γράψει βιβλία Η μέθοδος της χιονοστιβάδας Αφήγηση ζωής ή θεματική;

τα μετά τη συνέντευξη (καλή επικοινωνία)

Την ώρα της συνέντευξης Ι Μαθαίνουμε να ακούμε –δεν διακόπτουμε, αλλά κρατάμε

σημείωση – επικοινωνούμε μη λεκτικά – κοιτάμε στα μάτια Η μνήμη είναι μια δυναμική διαδικασία: τι θυμούνται, τι

ξεχνάνε και γιατί Δεν λογομαχούμε αλλά λέμε: άκουσα ότι … Διάκριση ανάμεσα στο τότε και στο τώρα: πως το έβλεπε

τότε; Τι σκέφτεται τώρα; Ερωτήσεις ελέγχου της μνήμης –ρωτάμε με άλλη οπτική

για το ίδιο θέμα Τα αυτονόητα της καθημερινότητας (ντύσιμο, χτένισμα,

λέξεις κτλ) Οι δύσκολες ερωτήσεις (προσωπική ζωή) Όταν μιλάει, δεν μιλάμε: ναι, ναι, καταλαβαίνω, μμμ…

Την ώρα της συνέντευξης ΙΙ• Κάνουμε σύντομες, σαφείς και ανοικτές

ερωτήσεις με βάση τον οδηγό συνέντευξης• Προσπαθούμε / επιδιώκουμε:• να μάθουμε την πραγματικότητα: Τι

συνέβη τότε;• να κινητοποιήσουμε τη σκέψη του: Γιατί

έγινε έτσι;• να προκαλέσουμε τις αντιδράσεις του: πώς

αισθανθήκατε τότε; • από τις γενικότητες να περάσουμε στο

συγκεκριμένο• να τον/την επαναφέρουμε στο θέμα μας:

Μπορούμε να πάμε λίγο πιο πίσω σε αυτό που λέγαμε; Μπορείτε να μας πείτε περισσότερα για …;

Σχέση ερευνητή – αφηγητή: σχέση αμφίδρομη

Να πείσουμε για το πόσο σημαντική είναι η έρευνα Να μην αισθανθεί ο αφηγητής ότι απειλείται /οι

μειοψηφίες Να εξηγήσουμε τι θα γίνουν όσα μας πει: μέσα από την

αφήγηση δημιουργείται ο ‘εαυτός’, μια ταυτότητα Να μη λέμε ψέματα / η ουδετερότητα και η

αντικειμενικότητα του ερευνητή είναι ανύπαρκτη Δεν πρόκειται για προσωπική συζήτηση: δύο άτομα – δύο

κόσμοι (ηλικία, τάξη, εθνότητα) / οι δικές του ερωτήσεις Μοίρασμα/ ανταλλαγή εμπειριών: τα γεγονότα και τα

νοήματα / οι σιωπές – δεν τις διακόπτουμε Καλή συνέντευξη = καλές σχέσεις

Προβλήματα συνέντευξης Λάθη μνήμης: ημερομηνίες –διασταύρωση με

άλλες πηγές γραπτές ή προφορικές Εσκεμμένη παραποίηση: εκδικητικότητα /όλα

καλά! / διακριτικότητα / κουτσομπολιό Υπερβολή: το εγώ του ως το κέντρο όλων Πήραν μέρος στο γεγονός – αγνοούσαν το πλαίσιο Συνδυάζουν το τότε με το τώρα Επαναλαμβάνουν αυτά που διάβασαν ή άκουσαν –

κατασκευή μύθων – ζωτικοί μύθοι Επικοινωνία σε διαφορετική γλώσσα

Τα θετικά μιας συνέντευξης Μαθαίνουμε το ‘κλίμα’, το ‘χρώμα’, το

πνεύμα, την ατμόσφαιρα της εποχής –τις ανθρωπινές σχέσεις

Επιτυχίες – αποτυχίες – δευτεραγωνιστές –προσωπική ζωή ηγετών - σχέσεις ηγεσίας με υφισταμένους

Τραγούδια – γιορτές – φωτογραφίες (σκάνερ) Είναι πιο εύκολο να κατασκευάσεις μια

λανθασμένη άποψη κοιτώντας τα αρχεία παρά κοιτώντας τους ανθρώπους

Μετά τη συνέντευξη Γράφουμε ημερολόγιο Καρτέλα με τα στοιχεία του αφηγητή/τριας και της

συνέντευξης Κάνουμε περίληψη Από το μαγνητόφωνο στο PC ή στο CD Αρχειοθετούμε τις συνεντεύξεις – αντίγραφα - Masterlog Απομαγνητοφώνηση (από τον συνεντευκτή)

Κοπιαστική δουλειά Αναλυτική: σιωπές, γέλια, δισταγμούς κτλ Θεματική Συνδυασμός των δύο Όσο γίνεται πιο πιστά στον προφορικό λόγο: το ρυθμό του

λόγου (διάλεκτοι, προφορά, σιωπές, δισταγμοί, επαναλήψεις)

Η σημασία των μετά - δεδομένων

Μεταδεδομένα: το συνοδευτικό υλικό που κατατίθεται στο αρχείο μαζί τη συνέντευξη

Δελτίο πληροφορητή, ημερολόγιο, περίληψη, απομαγνητοφώνηση, παραχωρητήριο, φωτογραφίες κλπ

Masterlog για κάθε συλλογή Επιτρέπει την καλύτερη κατανόηση της

συνέντευξης Σημαντικό για «δευτερογενή ανάλυση» (από

άλλους μεταγενέστερους ερευνητές)

Ημερολόγιο Ι Συντάσσεται αμέσως μετά τη συνέντευξη Καταχωρεί «εν θερμώ» τις πρώτες

εντυπώσεις του ερευνητή για τη συνέντευξη Περιγράφει το χώρο, την εμφάνιση του

πληροφορητή Εστιάζει στη σχέση μεταξύ πληροφορητή

και ερευνητή και πως εξελίχθηκε Σημειώνει σημεία ασάφειας, περαιτέρω

διερεύνησης

Ημερολόγιο ΙΙ – το πλαίσιο Επικεφαλίδα: ονοματεπώνυμο του πληροφορητή,

ημερομηνία συνέντευξης, αριθ. συνέντευξης Πως ήρθατε σε επαφή με τον πληροφορητή(-ήτρια); Σε ποιό μέρος έγινε η συνέντευξη; Περιγράψτε το

χώρο. Μια περιγραφή του πληροφορητή (εμφάνιση,

φυσιογνωμία, ντύσιμο, χαρακτήρας) Ποιές ήταν οι αρχικές αντιδράσεις του πληροφορητή Ήταν πρόθυμος(η) να μιλήσει; Εξέφρασε επιθυμία να

μείνει ανώνυμος; Παραβρέθηκαν και άλλα άτομα στη συνέντευξη;

Ημερολόγιο ΙΙΙ – η διαδικασία Περιγράψτε τη σχέση που αναπτύχθηκε μεταξύ σας στη

διάρκεια της συνέντευξης; Σημειώθηκε μεταβολή αυτής της σχέσης από την αρχή ως το τέλος της συνέντευξης;

Έχετε την εντύπωση ότι ορισμένα στοιχεία της ταυτότητας σας επέδρασαν αρνητικά ή θετικά στη συνέντευξη;

Υπήρχαν σημεία του οδηγού για τα οποία δεν ήθελε να μιλήσει ο πληροφορητής;

Για ποιά σημεία ήταν πιο πρόθυμος να μιλήσει; Υπήρχαν σημεία έντασης, αμηχανίας, συγκίνησης; Πως

αντιδράσατε; Σε ποιά σημεία σκέφτεστε εκ των υστέρων ότι θα έπρεπε να

είχατε χειριστεί τη συνέντευξη διαφορετικά; Τι μάθατε προσωπικά από τη διεξαγωγή αυτής της

συνέντευξης;

Ημερολόγιο IV – το περιεχόμενο

Ποιά θέματα δεσπόζουν στη μνήμη του αφηγητή;

Ποιά σημεία της συνέντευξης φωτίζουν ιδιαίτερα το υπό έρευνας θέμα

Ποιά άλλα σημεία της συνέντευξης σας φαίνονται ιδιαίτερα σημαντικά;

Ημερολόγιο - Παράδειγμα Εξωτερική εμφάνιση – χαρακτήρας

πληροφορητή «Ο Ι. είναι ένας 60άρης με 'καρδιά 45αρη', όπως λέει

ο ίδιος. Ομολογουμένως η εμφάνισή του τον δικαιώνει. Μέτριο ανάστημα, κοντά λευκά μαλλιά, γρήγορο περπάτημα, κοντή βερμούδα και πορτοκαλί μπλουζάκι. Πάνω του ξεχωρίζουν τα κόκκινα γυαλιά και τα καταγάλανα μάτια. Μιλάει γρήγορα και κουνάει έντονα τα χέρια του. Με φωνάζει απ' ευθείας Λένα ή Λενάκι και ζητάει να μιλάμε στον ενικό.»

Παράδειγμα: τι λέμε εκτός μαγνητοφώνου

Πάντως, όταν κάποια στιγμή μου ζήτησε να κάνουμε διάλειμμα, μου είπε πως η πιο αυστηρή από το προσωπικό [ του Ασύλου Παιδιού] ήταν η κυρία […], γυναίκα την οποία παρουσιάζει με πολύ θετικό τρόπο στη μαγνητοφώνηση.

Παράδειγμα: η εξέλιξη της σχέσης Πάντως, δεν μπορώ να πω πως η σχέση μαζί της ήταν ομοιόμορφη

από την αρχή μέχρι το τέλος, αλλά, αντίθετα, εξελίχτηκε. Νομίζω πως με το ενδιαφέρον και το σεβασμό που της έδειχνα, τη βοήθησα να δείξει όλο και μεγαλύτερη εμπιστοσύνη σε μένα και να ανοίγεται και αυτό φάνηκε κυρίως στη συζήτησή μας για το πώς έφυγε από το εργοστάσιο του Ματσάγγου. Ενώ δηλαδή αρχικά μου είπε πως την έδιωξαν επειδή είχε κάνει κάποια ζημιά, αργότερα που τη ρώτησα τι ζημιά είχε κάνει, μου είπε πως δεν έφυγε για ζημιά, αλλά γιατί δεν την άφηνε ο άντρας της να εργάζεται πλέον, επειδή τη ζήλευε. Κι όταν στο τέλος τη ρώτησα τι άκουγε ο άντρας της για το εργοστάσιο και θέλησε να τη σταματήσει, εκείνη μου αποκάλυψε: «Σιγά μη με έκοβε αυτός από τη δουλειά. Απλώς έμεινα έγκυος, ήμουν αστεφάνωτη και ντρεπόμουν να εμφανιστώ στο εργοστάσιο». Νομίζω πως η εξέλιξη της κουβέντας στο σημείο αυτό δείχνει τη σταδιακή οικοδόμηση μιας σχέσης εμπιστοσύνης.

Παράδειγμα – αρχική αμηχανία

Το γεγονός ότι δεν είχε προηγηθεί καμιά προκαταρτική συζήτηση και ότι δεν ήξερα τίποτα για την κυρία Βαρβάρα, με έκανε να νιώσω αρκετά αμήχανα, αφού δεν είχα ιδέα για τις θεματικές που ενδεχομένως θα είχαν ενδιαφέρον. Γι’ αυτό επέλεξα να την αφήσω εντελώς ελεύθερη να μιλήσει και να αντιμετωπίσω τη συνέντευξη αυτή σαν ανιχνευτική. Παρόλα αυτά, η κυρία Βαρβάρα αποδείχτηκε αρκετά δυνατή αφηγήτρια….

Το ημερολόγιο Επικεφαλίδα: ονοματεπώνυμο του πληροφορητή, ημερομηνία

συνέντευξης, αριθ. συνέντευξης  Το πλαίσιο της συνέντευξης: Πως ήρθατε σε επαφή με τον

πληροφορητή(-ήτρια); / Πού έγινε η συνέντευξη; Περιγράψτε το χώρο. / Μια περιγραφή του πληροφορητή (εμφάνιση, φυσιογνωμία, ντύσιμο, χαρακτήρας) / Ποιές ήταν οι αρχικές αντιδράσεις του; / Ήταν πρόθυμος(η) να μιλήσει; Εξέφρασε επιθυμία να μείνει ανώνυμος; / Παραβρέθηκαν και άλλα άτομα στη συνέντευξη;

 Η διαδικασία της συνέντευξης: Περιγράψτε τη σχέση που αναπτύχθηκε μεταξύ σας στη διάρκεια της συνέντευξης; Σημειώθηκε μεταβολή αυτής της σχέσης από την αρχή ως το τέλος της συνέντευξης;/ Έχετε την εντύπωση ότι ορισμένα στοιχεία της ταυτότητας σας επέδρασαν αρνητικά ή θετικά στη συνέντευξη; / Υπήρχαν σημεία του οδηγού για τα οποία δεν ήθελε να μιλήσει ο πληροφορητής; / Για ποιά σημεία ήταν πιο πρόθυμος να μιλήσει; / Υπήρχαν σημεία έντασης, αμηχανίας, συγκίνησης; Πως αντιδράσατε;/ Σε ποιά σημεία σκέφτεστε εκ των υστέρων ότι θα έπρεπε να είχατε χειριστεί τη συνέντευξη διαφορετικά; / Τι μάθατε προσωπικά από τη διεξαγωγή αυτής της συνέντευξης;

Το περιεχόμενο της συνέντευξης: Ποιά θέματα δεσπόζουν στη μνήμη του αφηγητή; / Ποιά σημεία της συνέντευξης φωτίζουν ιδιαίτερα το υπό έρευνας θέμα / Ποιά άλλα σημεία της συνέντευξης σας φαίνονται ιδιαίτερα σημαντικά;

Η ΠερίληψηΑφορά τον συνεντευκτή αλλά και τον μελλοντικό χρήστη Περιέχει τα κεντρικά θέματα της συνέντευξης

(ονόματα, τόποι, γεγονότα, θεματικές) / δεν πλατειάζει αποτελεί σημαντικό οδηγό για να βρει ο χρήστης τα

σημεία της συνέντευξης που τον ενδιαφέρουν Παραπέμπει στο χρονικό κωδικό στο ηχητικό αρχείο Η έκταση της ποικίλει ανάλογα με τη διάρκεια της

συνέντευξης (περίπου 250 λέξεις για κάθε 30’ ηχογράφησης) –μικρότερη εάν υπάρχει πλήρης απομαγνητοφώνηση

Πολύ χρήσιμο το ευρετήριο

Καρτέλα – Προφίλ συνέντευξης Στοιχεία συνέντευξης: ημερομηνία, τόπος,

μέσο καταγραφής (μαγνητόφωνο, βίντεο και είδος εγγραφής), διάρκεια συνέντευξης,

Στοιχεία αφηγητή: όνομα, επάγγελμα (πατέρα, μητέρας), ημερομηνία γέννησης, οικογενειακή κατάσταση, εκπαίδευση, δράση

Στοιχεία ερευνητή: ονοματεπώνυμο, εάν έφερε ημερολόγιο, παραχωρητήριο, περίληψη, απομαγνητοφώνηση, άλλα τεκμήρια (π.χ. φωτογραφίες)

ΔΕΛΤΙΟ/ ΚΑΡΤΕΛΑ/ ΠΡΟΦΙΛ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ Ι ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ : ??  ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΤΗΣ/ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΤΡΙΑ: ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ: ΤΗΛΕΦΩΝΟ: ΠΟΙΟΣ ΠΗΡΕ ΤΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ: ΤΟΠΟΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ: ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ: ΣΕ ΤΙ ΜΕΣΟ ΓΡΑΦΤΗΚΕ Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ: ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΉΡΙΟ: ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

ΔΕΛΤΙΟ/ ΚΑΡΤΕΛΑ/ ΠΡΟΦΙΛ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ ΙΙ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΤΟΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ: ΤΟΠΟΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ: ΦΥΛΟ: ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ: ΤΩΡΑ Η/ΚΑΙ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΓΟΝΙΩΝ: ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ: ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΓΟΝΙΩΝ: ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ:

Η απομαγνητοφώνηση μεταφέρει τα λόγια του πληροφορητή και του

ερευνητή ακριβώς όπως ειπώθηκαν: γραμματικά και συντακτικά λάθη, ιδιωματισμούς, δισταγμούς, σιωπές, συναισθηματικές αντιδράσεις…

Σημειώνουμε: τις ασάφειες εντός αγκυλών: [ΔΑ1] (δεν ακούγεται μια λέξη) / τις διακοπές: [χτυπάει το τηλέφωνο], [γέλιο], [κλάμα], [μπαίνει στο δωμάτιο ο σύζυγος]

Σημεία στίξης. Το σύστημα μεταγραφής μπορεί να ποικίλει, αρκεί να υπάρχει συνέπεια: , / . / … / [σιωπή] / ! Έμφαση / με κεφαλαία όταν υψώνει τη φωνή / ↓ χτυπάει το τραπέζι / ο πλάγιος λόγος σε εισαγωγικά

35

Νομικά και ηθικά ζητήματα Παραχωρητήριο

Το copyright στον ήχο ή και στην εικόνα μιας συνέντευξης καθώς και η πρόσβαση άλλων (τρίτων) σε αυτήν καθορίζεται από το Παραχωρητήριο, το οποίο υπογράφει ο αφηγητής μας

Το Παραχωρητήριο είναι μια φόρμα/ μια σελίδα την οποία ο αφηγητής υπογράφει ΜΕΤΑ το τέλος της συνέντευξης, γιατί τότε μόνο έχει επίγνωση του τι είπε στη διάρκειά της.  

Πριν όμως τη συνέντευξη πρέπει να τον έχουμε ενημερώσει για τους σκοπούς της έρευνας μας, πού και πως θα χρησιμοποιηθούν αυτά που θα μας πει και θα καταγράψουμε και ότι μπορεί να ορίσει αυτός το χρόνο που θέλει να ανακοινωθούν.

Το παραχωρητήριο Ο πληροφορητής παραχωρεί στο αρχείο

τα πνευματικά του δικαιώματα στην ηχογράφηση με σκοπό:

Την ελεύθερη πρόσβαση του κοινού σύμφωνα με τους όρους που συμφωνούνται από κοινού

Τη χρήση αποσπασμάτων σε δημοσιεύσεις, εκπομπές, εκθέσεις και στο Διαδίκτυο

Ειδικοί όροι Περιορισμοί □ Επιθυμώ να διασφαλιστεί η ανωνυμία

μου □ Επιτρέπω τη χρήση της συνέντευξής

μου μόνο ύστερα από ….. χρόνια □ Άλλο

ΑΡΧΕΙΟΘΕΤΗΣΗ Ηχητικό αρχείο: το αρχικό αρχείο

(MASTER) σε wav, αντίγραφο (ACCESS) σε mp3

Αντίγραφα σε σκληρούς δίσκους Ονομασία των ηχητικών αρχείων με

ομοιόμορφο τρόπο, π.χ. Σ017ΜΒ-145-Μ_ΒΑΡΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

Αρχειοθέτηση του συνοδευτικού υλικού Συμπλήρωση του masterlog

To MASTERLOG Αρχείο Excell που περιέχει όλες τις

βασικές πληροφορίες όλων των συνεντεύξεων μιας συλλογής: Αριθμός και ημερομηνία συνέντευξης στοιχεία για τον πληροφορητή Στοιχεία για τον ερευνητή Στοιχεία για τις τεχνικές προδιαγραφές

του ηχητικού αρχείου Στοιχεία για το συνοδευτικό υλικό

ΔΕΙΓΜΑ – Στήλες για πληροφορητή

  ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΤΗΣ

               

ΚΩΔ Επώνυμο Ψευδώνυμο ΌνομαΈτος γέν. Τόπος γέν. Φύλο Απασχόληση

Σ017/001 Κασάμπαλη   Κωστούλα 1910Λίγδα Μ.Ασίας Θ

Συνταξιούχος, πρώην εργάτρια στου Ματσάγγου

ΔΕΙΓΜΑ – στήλες για ερευνητή

ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ

   

Επώνυμο Όνομα

Καραστεργίου Σωτηρίου

Μαρία Βάσω

ΣΤΗΛΗ ΕΓΓΡΑΦΗ

           

Ημερομηνία Τόπος Διάρκειατύπος εγγραφής εξοπλισμός σημειώσεις

7/3/2013Ν. Ιωνία, Βόλος 95

audio 2 tr, wav 44kHz 16 bit mono, ext. micr. Marantz 660

Συνέντευξη μαζί με την κόρη της Αλίκη Σωτηρίου, βλ. και Σ017/009. απεβίωσε 31/5/13

ΔΕΙΓΜΑ – στήλες αρχειοθέτηση

ΑΡΧΕΙΟΘΕΤΗΣΗ

ψηφιακά αρχείαυλικός φορέας

master access  

Σ017ΜΒ-001-Χ1-Χ2-Μ-ΚΑΣΑΜΠΑΛΗ

Σ017ΜΒ-001-Χ1-Χ2-Α-ΚΑΣΑΜΠΑΛΗ  

ΔΕΙΓΜΑ – στήλες πρόσβασης

ΠΡΟΣΒΑΣΗ

   

Παραχ.Περιορισμοί

ναι  

ΔΕΙΓΜΑ – στήλες για μετά-δεδομένα

         

Απομαγν. Περίλ. Ημερολ. Άλλα  

  Χ Χ

Φωτογραφίες (βίντεο από ipad)

http://nonews-news.blogspot.gr/2013/06/blog-post_1879.html

Το ‘τελικό προϊόν’ Ι Είναι το αποτέλεσμα της διαδραστικής σχέσης

του ερευνητή και του αφηγητή εκείνη τη στιγμή (άλλη ημερομηνία, άλλος ερευνητής, διαφορετική μαρτυρία)

Στην ηχητική εκδοχή το κεντρικό πρόσωπο είναι ο αφηγητής

Στη γραπτή εκδοχή ο ερευνητής ‘κατασκευάζει’ το τελικό προϊόν - Δεν είναι ουδέτερος

Στην έκδοση ο ερευνητής ‘κατασκευάζει’ την ερμηνεία του

Το ‘τελικό προϊόν’ ΙΙ Η ερμηνεία/ ανάλυση του υλικού συνήθως

γίνεται αφού έχει γίνει επιμέλεια του κειμένου (επιλογή κομματιών), ώστε Για να συγκεντρώσουμε και να αναπαράγουμε

ένα υλικό (π.χ. τις μνήμες μιας κοινότητας) Για να συγκεντρώσουμε νέα δεδομένα σε μια

έρευνα Για θεωρητικούς λόγους μόνο Συνδυασμός θεωρητικού μοντέλου με έρευνα

για νέα δεδομένα: σύνδεση της ατομικής αφήγησης με το γενικότερο ιστορικό πλαίσιο.

Η μνήμη Ι«Χωρίς τη μνήμη δεν είμαστε τίποτα. […] Η μνήμη είναι

τόσο εύθραυστη και διακυβεύσιμη, όσο είναι απαραίτητη και παντοδύναμη. Δεν απειλείται μόνο από τη λησμονιά, τον παραδοσιακό της εχθρό, αλλά απειλείται επίσης και από τις εσφαλμένες μνήμες. […] Τα ιδεολογήματα και οι φαντασιώσεις μας ταράζουν συνέχεια τη μνήμη και επειδή θέλουμε να πιστεύουμε στην πραγματικότητα του φαντασιακού, κάνουμε τελικά το ψέμα μας αλήθεια, πράγμα άλλωστε το οποίο έχει ελάχιστη σημασία, επειδή και τα δύο είναι βιωμένα τόσο προσωπικά». Λουίς Μπονουέλ

«Η ζωή δεν είναι αυτή που έζησε κανείς αλλά αυτή που θυμάται και όπως τη θυμάται για να την διηγηθεί» Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές

Η μνήμη ΙΙ “Time present and time past

Are both perhaps present in time future,And time future contained in time past.”

Ο χρόνος ο παρών και ο χρόνος ο παρελθών είναι ίσως και οι δύο παρόντες στον μέλλοντα χρόνο και το παρελθόν περιέχει το μέλλον.

T. S. Elliot, Four Quartets, “Burnt Norton” (μτφρ. Γ. Σεφέρης)

Sites

The International Oral History Association http://iohanet.org/

Oral History Society (UK) http://www.ohs.org.uk/

Voluntary Action History Society http://www.vahs.org.uk/

The making of oral history, Graham Smith http://www.history.ac.uk/makinghistory/resources/articles/oral_history.html

Abstracting Oral History - a how–to guide http://www.oralhistory.org.nz/documents/duddingabstractingguide2008.pdf

Vermont Folklife Center - info for equipments http://www.vermontfolklifecenter.org/archive/res_audioequip.htm

http://www.mun.ca/ich/resources/

How to Record an Oral History Interview - a how–to video http://www.youtube.com/watch?v=jTCzxWt1RQk

Ομάδες Προφορικής Ιστορίας (ΟΠΙ)της Αθήνας Ι

2011: ίδρυση ΟΠΙΚ (Κυψέλη) 2012 Ημερίδα ΟΠΙΚ https://sites.google.com/site/opikdomain/home

Ίδρυση - Συνέδριο ΕΠΙ (Ένωση Προφορικής

Ιστορίας)http://www.epi.uth.gr/index.php?page=home 2013: ίδρυση ΟΠΙΑ (Αθήνας)https://opiathens.wordpress.com/

Ομάδες Προφορικής Ιστορίας (ΟΠΙ)της Αθήνας ΙΙ

Το 2014 ιδρύθηκαν: ΟΠΙΚΟ (Κολωνάκι) ΟΠΙΔΟΥ (Δουργούτι)https://sites.google.com/site/opidoudomain/ ΟΠΙΓΑ (Γαλάτσι) ΟΠΙΝΙ (Ν. Ιωνία)http://ydragogeio.gr/omades/omada-proforikis-istorias/

Δεκέμβριος: 1η συνάντηση ΟΠΙ Αθήνας

Ομάδες Προφορικής Ιστορίας (ΟΠΙ)της Αθήνας ΙΙΙ

2015 ΟΠΙΔΗΧ (Δήμου Χαλανδρίου) ΕΟΜ – ΟΠΙ (Πολιτικό της Νομικής, ΕΚΠΑ) 12-14/6: Γιορτή Προφορικής Ιστορίας

(οκτώ ΟΠΙ + ΟΠΙΙΚ + ΚΕΜΙΠΟ)https://sites.google.com/site/opiathinas2015/omades

17/10: MGSA Symposium ΟΠΙΚΑΡ (Καρέας)https://www.facebook.com/opiathinas/

Ομάδες Προφορικής Ιστορίας (ΟΠΙ)της Αθήνας IV

2016 Σεμινάριο ΟΠΙΑ (Ιαν- Φεβρ) Σεμινάριο ΕΟΜ-ΟΠΙ (Φεβρ- Μαρτ) ΟΠΙΧΟΠΑ (Χολαργός – Παπάγου) 4/4 Σεμινάριο ανάλυσης προφορικών

μαρτυριών 19/4 Σεμινάριο Ιστορικής

Χαρτογράφησης