Προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση των αυτοτραυματισμών στο περιβάλλον της φυλακής

Γαρώνη ΝτόροθυΚατσαδώρος Κυριάκος Κέντρο Πρόληψης της

ΑυτοκτονίαςΚΛΙΜΑΚΑ

2013

Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας Γενικών Καταστημάτων Κράτησης τύπου Α’ και Β’ . ΦΕΚ 463, 17/04/2003• Αρ.10π.9Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν διαπιστώνεται ότι υπάρχει ανάγκη ειδικής μεταχείρισης κρατουμένου λόγω ιδίως διαφορών με συγκροτούμενους του, αυτοκαταστροφικών τάσεων, προβλήματα υγείας ή γενετήσιας ιδιαιτερότητας και εφόσον υφίστανται οι προϋποθέσεις υποδομής και στελέχωσης είναι δυνατόν ο κρατούμενος να τοποθετείται σε ειδικό χώρο προστασίας με απόφαση του Συμβουλίου της φυλακής. Ο χώρος αυτός επιτηρείται συστηματικά ακόμη και με χρήση ηλεκτρονικών μέσων, εφόσον ενημερώνονται οι κρατούμενοι οι οποίοι τελούν υπό προστασία. Η τοποθέτηση γίνεται με σύμφωνη γνώμη ή έγκριση εκ των υστέρων του εισαγγελέα - επόπτη ή του ιατρού, ανάλογα με την περίπτωση. Σε έκτακτες περιπτώσεις η τοποθέτηση του κρατουμένου σε ειδικό χώρο προστασίας γίνεται και από τον αρχιφύλακα ή τον επικεφαλής της βάρδιας και ενημερώνεται το Συμβούλιο της Φυλακής το οποίο εγκρίνει εκ των υστέρων.

Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας Γενικών Καταστημάτων Κράτησης τύπου Α’ και Β’ . ΦΕΚ 463, 17/04/2003• Αρ.12 Απαγορευμένα είδη

κατά την αρχική εισαγωγήΑ. Σαπούνια σε οποιαδήποτε μορφή, οδοντόκρεμα, αφρός, κρέμες, αρώματα, χαρτιά υγείας, χαρτοπετσέτες, σερβιέτες, πάνεςΒ. ραδιοκασετόφωνα, κινητάΓ. στυλό, μαρκαδόρουςΔ. τσιγάραΕ. μαξιλάρια, κουβέρτες κλπ.Στ. Υποδήματα με αερόσολα και μπότες, μπουφάν με υαλοβάμβακα, στολές, φόρμες παραλλαγήςΖ. Ναρκωτικά, αλκοόλΗ. τηλεκάρτες άνω των 25 ευρώ

• Αρ.11 Επιτρεπόμενα είδη Α. ρούχα, υποδήματα, εσώρουχα, παντόφλες (χωρίς καρφιά, εγκράφες κλπ.)Β. μικρό ραδιόφωνοΓ. οδοντόβουρτσα, πλαστική ξυριστική μηχανή, αναπτήρας BICΔ. Βιβλία, περιοδικά, εφημερίδεςΕ. πλαστικά σκεύη, γυαλία ηλίου, κρεμάστρες πλαστικές, ρολόι χειρόςΣτ. μικρό νυχοκόπτη χωρίς μαχαιράκι Ζ. άλλα αντικείμενα τα οποία εξυπηρετούν εκπαιδευτικούς ή καλλιτεχνικούς σκοπούς στο πλαίσιο της δημιουργικής αξιοποίησης του χρόνου ύστερα από αίτηση και άδεια του ΣΦ

Αυτοκτονίες στα καταστήματα κράτησης της Ελλάδας1981-1990: 191 θάνατοι 1990-1999: 306 θάνατοι

110/100.00 Θεμελή Ο., Αυτοκτονίες στις φυλακές – Οι ειδικές τεχνικές προδιαγραφές στους χώρους της φυλακής ως σημαντικό μέσο πρόληψης, Ποινικά Χρονικά 1999, σελ. 622 επ.

1977-1996 το 20% των θανάτων οφειλόταν σε αυτοκτονίαSpinellis, C. D. & Themeli, O. (1997). Suicides in Greek Prisons: 1977 to 1996. Crisis: The Journal of Crisis Intervention and Suicide Prevention, 18 (4): 152-156.

Τα 2/3 των θανάτων κατά τα έτη 1996-2000 καταχωρήθηκαν ως «αγνώστου αιτίας» 64, 6 του συνόλου των αυτοκτονιών στον Κορυδαλλό  Σωτήρχου Ι., Κάθε θάνατος στη φυλακή είναι θάνατος στα χέρια του κράτους, Ελευθεροτυπία, 29/4/2006, διαθέσιμο στην ιστοσελίδα www.enet.gr

Path

ways

to su

icida

l beh

avio

rRo

yal C

olle

ge o

f Psy

chia

trist

s,201

0

Η επίδραση του ιδρύματοςΟ εγκλεισμός ως εκλυτικός παράγοντας Φόβος, απώλεια ελέγχου, αβεβαιότητα, απομάκρυνση από την οικογένεια, απώλεια ταυτότητας, αποχή από ουσίες

ΑπομόνωσηΣυνωστισμός

Στάδιο κράτησηςΔραστηριότητες με

νόημα

Υψηλό Εκφραζόμενο συναίσθημα προσωπικού

Ιδρυματοποίηση του προσωπικού

• 2 πτέρυγες 30 & 40 κλίνες

• 165 απόπειρες σε 1 μήνα

• Ν=15 (από τους 35 υπαλλήλους)

• 11 στους 15 χαμηλό Ε.Σ.

Εκφραζόμενο συναίσθημα του προσωπικού απέναντι σε κρατούμενες

που αυτοτραυματίζονται

Ενδείξεις ζεστασιάς και θετικών σχολίων

Επικριτικές παρατηρήσεις που απευθύνονται σε

·        Επαναλαμβανόμενες ή

·        Εναντιωματικές ενέργειες

ΕΠΙΜΟΝΗ : «Η σχέση καλλιεργήθηκε με τον χρόνο: Μου ήταν ευχάριστο να δουλεύω μαζί της»

ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΗΣ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣΩΠΟ ΠΟΥ ΑΞΙΖΕΙ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ«Ήταν μια τόσο κακή περίοδος στη ζωή της: Ήταν εύκολο να την προσεγγίσω και η συνεργασία έκανε καλό και στους δυο μας»

ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΘΕΤΙΚΩΝ ΑΛΛΑΓΩΝ: « Ήρθε εδώ ψυχωτική και τώρα είναι μια τελείως διαφορετική γυναίκα».

ΣΕΒΑΣΜΟΣ ΣΤΙΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΤΩΝ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ «Ήταν μια έξυπνη κυρία: με έκανε να αναθεωρήσω τις σκέψεις μου, για το τι είναι η ζωή, αντέχει ακόμα μετά από τόσες καταχρήσεις». 

«Ήταν πολύ μάταιο να δουλεύεις μαζί της. Κάποιες μέρες ήταν το ίδιο ξανά και ξανά συνεχώς να δένουμε επιδέσμους…»«Σβήναμε συνεχώς τις πυρκαγιές και αφαιρούσαμε συνέχεια  τις θηλιές από το λαιμό της…Υπήρχαν κι άλλες που χρειάζονταν βοήθεια και χρόνο, εκείνη όμως έκανε κατάχρηση φαρμάκων και ξέφευγε,  ήξερε ότι και οι άλλες ήταν άρρωστες, αλλά θα τραβούσε την προσοχή των άλλων πάνω της».«Δεν υπήρχε τίποτα που μπορούσαμε να κάνουμε για να αισθανθεί καλύτερα. Ήταν δύσκολο να την βοηθήσουμε, ήταν ενοχλητικό. Δεν μπορούσαμε να την παρακολουθούμε συνεχώς».«Μπορούσε να γίνει πολύ, πολύ πεισματάρα…χτυπούσε, ούρλιαζε, φώναζε στο προσωπικό, δεν ήταν και πολύ συμπαθητικό πρόσωπο».«Πυρκαγιές- Αυτή προγραμμάτιζε τι επρόκειτο να κάνει, προγραμμάτιζε και προγραμμάτιζε.  Κάλυπτε το πρόσωπό της με υγρά καλύμματα ενώ εμείς δεν είχαμε μάσκες προσώπου’’

Moore E, Andargachew S, Taylor PJ, (2011). Working with women prisoners who seriously harm themselves: ratings of staff expressed emotion (EE). Crim Behav Ment Health. 21(1):63-74

• όταν θεωρείται πως οι συμπεριφορές βρίσκονται υπό τον έλεγχο του ατόμου τότε ο φροντιστής είναι πιθανότερο να αναπτύσσει υψηλό ΕΣ  και/ή μια απαισιόδοξη στάση

• σε αυτήν την φυλακή, το χαμηλό EΣ συνοδεύθηκε γενικά με αποδόσεις ασθένειας και κατανόηση των κοινωνικών δυσκολιών της κρατούμενης

Εκφραζόμενο συναίσθημα του προσωπικού απέναντι σε κρατούμενες που αυτοτραυματίζονται

1.555 άντρες- κρατούμενοι στην Κεντρική Ιταλία• Συνεντεύξεις με κρατούμενους,

οικογένειες, αρχεία• Eysenck Personality Questionnaire (EPQ) Barratt Impulsivity Scale (BIS) Childhood Trauma Questionnaire (CTQ) Buss-Durkee Hostility Inventory (BDHI)• 17,9% είχε αυτοτραυματιστεί (απόπειρες

το 12,9%) Χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, ήταν λιγότερο πιθανό να είναι έγγαμοι και να εργάζονται, πιο πολλές ψυχικές ασθένειες + χρήση, πιο πιθανό να έχουν φυλακιστεί πριν τα 18, πιο πολλές απόπειρες (45%), πιο πολλές βίαιες συμπεριφορά στη φυλακή

Carli, L. Mandelli, V. Poštuvan, A. Roy, L. Bevilacqua, C. Cesaro,, F.Baralla, M. Marchetti, A. Serretti, M. Sarchiapone (2011). Self-Harm in Prisoners, CNS Spectrum.

Behavior management planΗ.Π.Α

Πλάνο διαχείρισης συμπεριφοράς - Η.Π.Α

• Σε φυλακές 5 πολιτειών των ΗΠΑ• Αναφέρεται σε Ατ όπου δεν υποβόσκει ΑΙ ή ψυχική ασθένεια • Αξιολόγηση της λειτουργίας του Ατ• Οι Ατ είτε πυροδοτούνται από γεγονότα/συναισθήματα/σκέψεις είτε/και

ενισχύονται από γεγονότα/συναισθήματα/σκέψεις που έπονται• Ανάπτυξη παρεμβάσεων ώστε η αποχή από τον Ατ να δίνει περισσότερες

ανταμοιβές• Αυστηρώς καθορισμένα στάδια

Συναισθηματική Συντελεστική, χειριστική (instrumental)

Όχι προσχεδιασμένη στρατηγικήΑντιδραστική Οδηγεί σε κάποιο σκοπόΕν θερμώ Εν ψυχρώΕπικεντρωμένη σε προηγούμενα ή υπάρχοντα τραύματα

Επικεντρωμένη σε μελλοντικές ανταμοιβές

Κινητοποιείται από προηγούμενα Κινητοποιείται από τις συνέπειες

Πλάνο διαχείρισης συμπεριφοράς

«Behavior Management Plans Decrease Inmate Self-Injury» Sharen Barboza and John S. Wilson

Αγγλία & Ουαλία για το 2012 • 81,831 κρατούμενοι Οι γυναίκες αποτελούν το 5%• 56 αυτοκτονίες σε ένα έτος • 23,134 περιστατικά αυτοτραυματισμού σε ένα χρόνοΤο 30% αφορούσε τις γυναίκες • 46% των γυναικών και 21 % των αντρών έχει αποπειραθεί να

αυτοκτονήσει κάποια στιγμή στη ζωή του (6% στο γενικό πληθυσμό)

• Για την αναγνώριση, διαχείριση και υποστήριξη

Ασφαλέστερη κράτηση ατόμων που διατρέχουν κίνδυνο αυτοτραυματισμού, επίθεσης προς ή από άλλους (2012, Υπουργ. Δικαιοσύνης Ηνωμένο Βασίλειο)

1ο κεφάλαιο Ρόλοι & ευθύνες

• Όλο το προσωπικό είναι εκπαιδευμένο στο Assessment, Care in Custody, Teamwork (ACCT)

• Σε διάφορα σημεία βρίσκεται τοποθετημένο το emergency response kit

• Κάθε φυλακή διαμορφώνει μια ομάδα ασφαλέστερης κράτησης

(Safer Custody Team) • Violence Reduction Co-ordinator (VRC), Suicide Prevention Co-ordinator (SPC), Safer Custody Co-ordinator (SCC)

Κεφάλαιο 3 παράγοντες κινδύνου & εκλυτικοί παράγοντες

• Ορίζονται οι παράγοντες κινδύνου για επιθετικότητα προς τους άλλους, για αυτοκτονία και αυτοτραυματισμό

Παράγοντας κινδύνου είναι ένα προσωπικό χαρακτηριστικό ή περίσταση που συνδέεται με ένα αρνητικό γεγονός και είτε

προκαλεί είτε διευκολύνει ένα γεγονός (βέλτιστες πρακτικές διαχείρισης του κινδύνου DoH Ιούνιος 2007). Στατικοί,

Δυναμικοί (χρόνιους & οξείς)

• Παράγοντες που αφορούν την παρούσα κατάστασηΙδεασμός, σχέδιο, πρόσβαση, πρώτες ημέρες της κράτησης ή έπειτα από μεταγωγή, Ισόβια κάθειρξη ή άρνηση ακρόασης από το Συμβούλιο, προσβολή/επίθεση ιδιαίτερα για εκείνους που κρατούνται λόγω ενδοοικογενειακής βίας και εμπρησμού.

ΚαιΑλλαγές στο status, επιπρόσθετες κατηγορίες, συχνές μεταγωγές, χωρισμός, πένθος, επέτειοι και σημαντικές ημερομηνίες, εμφάνιση σε δικαστήριο, Απομόνωση, Ανάκληση άδειας, αλλοδαποί υπό απέλαση

Κεφάλαιο 3 παράγοντες κινδύνου & εκλυτικοί παράγοντες

• Οι περισσότερες αυτοκτονίες συμβαίνουν στην αρχή της κράτησης • Πιο συχνά από νέους με peak στα 30 έτη (μια αιτία το υψηλό chunk)

Chunk = νεοεισερχόμενοι (εισαγωγές+μεταγωγές)πληθυσμό

• Οι γυναίκες αποτελούν το 5% του πληθυσμού και ευθύνονται για το 50% των αυτοτραυματισμών (επίσης εμπλέκονται πιο συχνά σε επιθέσεις)

• Υψηλό chunk σε φυλακές ανηλίκων και γυναικών

Κεφάλαιο 4 –peer support(Listeners, Samaritans, Insiders)

• Ανίχνευση αναγκών, σαφής καθορισμός στόχων και μετρήσιμα αποτελέσματα

• Προσδιορίστε ένα μέλος του προσωπικού που είναι υπεύθυνο για τη διαχείριση του πλαισίου • τα κριτήρια επιλεξιμότητας και την διαδικασία επιλογής (η οποία θα πρέπει να δημοσιευθεί) των• Συνεχής εποπτεία του προσωπικού & των υποστηρικτών καθώς και διαδικασία αποφόρτισης •Ενημέρωση των κρατουμένων για τη λειτουργία, τους στόχους και τον τρόπο πρόσβασης• Πώς θα δημοσιεύεται η δράση. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη χρήση t - shirts ή εμβλήματα ή ταυτότητες. Τα ονόματα και οι φωτογραφίες των υποστηρικτών μπορούν να τοποθετούνται σε εμφανή σημεία • Πώς υποστηρικτές θα ενημερώνονται για τις διαδικασίες απομάκρυνσης. Οι Σαμαρείτες έχουν μια συγκεκριμένη διαδικασία • Η πληρωμή των υποστηρικτών , δεν θα πρέπει να λειτουργήσει ως κίνητρο για να αναλάβει κάποιος το ρόλο και θα πρέπει να εξετάζεται το ενδεχόμενο να έχουν και άλλες θέσεις εργασίας στη φυλακή

Κεφάλαιο 5 Assessment, Care in Custody and Teamwork (ACCT)

• Εξατομικευμένο ευέλικτο θεραπευτικό πλάνο• Όταν παρατηρηθεί συμπεριφορά που υποδεικνύει ρίσκο ανοίγει το ACCT – ξεκινά

μια διαδικασία συλλογής πληροφοριών – peer support – σχέδιο άμεσης δράσης- και μέσα σε 24 ώρες ένα εκπαιδευμένο άτομο πρέπει να αξιολογήσει την κατάσταση

• Συνέντευξη First case review (παραπομπή – συχνότητα επιτήρησης, εκλυτικοί παράγοντες, περιορισμός της πρόσβασης) και

συμπλήρωση του CAREMAP Επίπεδο εποπτείαςΤοποθέτηση σε κελί Ψυχιατρική υποστήριξη Peer SupportΑπόσπαση προσοχής Χρόνος έξω από το κελίπρόσβαση στο γυμναστήριο και άλλες δραστηριότητες του καταστήματοςΕπικοινωνία με την οικογένειάΠρόσβαση σε θρησκευτικά κομμάτια

• Το ACCT ενημερώνεται συνεχόμενα και ακολουθεί το άτομο σε όλες του τις δραστηριότητες

• Δεν μπορεί να κλείσει πρόωρα λόγω μεταγωγής ούτε 72 ώρες πριν την μεταγωγή – όταν έχει κλείσει πρόσφατα ένα ACCT η νέα φυλακή πρέπει να κάνει το postreview

• Κλείνει μόνο όταν έχουν πραγματοποιηθεί όλες οι ενέργειες που προβλέπονται από το CAREMAP

Κεφ. 6 Συνεχής επιτήρηση• Το καθεστώς συνεχόμενης επιτήρησης διαρκεί μέχρι 72 ώρες, κάθε 24 ώρες ιατρική

επίσκεψη. Αν διαρκέσει πάνω από 8 ημέρες Enhanced Case Review • Ορίζεται σαφώς ο ρουχισμός, ενθαρρύνεται η συμμετοχή σε δραστηριότητες

Κεφ. 7 Διαχείριση βίαςΚεφ. 8 Enhanced Case Review (εμπλέκονται οι εψυ και η οικογένεια)Κεφ. 9 Ενημέρωση για θέματα ψυχοπαθολογίας Κεφ. 10 Άρνηση λήψης τροφής και φ.α.Κεφ. 11 Καταληκτικές ασθένειεςΚεφ. 12 μετά το θάνατο Κεφ. 13 Μετά το θάνατο- Προσέγγιση της οικογένειαςΚεφ. 14 Συστάσεις για διάχυση γνώσης

Κεφάλαιο 5 Assessment, Care in Custody and Teamwork (ACCT)

Μεταφορά του κοινοτικού θεραπευτικού μοντέλου στη φυλακή

Women Offenders Repeated Self Harm

Intervention Pilot(WORSHIP)

Cassandra KenningManchester University, Dept. of

PsychiatryCassandra.kenning@manchester.ac.u

k

Φάσεις του προγράμματος 1. Ποιοτική διερεύνηση μέσα από συνεντεύξεις με 20 κρατούμενες, 6 επαγγελματίες υγείας και 8 φύλακες

Ημιδομημένες συνεντεύξεις για την διαμόρφωση της παρέμβασης

2. Υιοθέτηση του κοινοτικού μοντέλου

Ψυχοδυναμική/διαπροσωπική θεραπεία 4 συνεδρίων

3.Εκπαίδευση 3 ατόμων του προσωπικού της φυλακής

Εκπαίδευση στην Ψυχοδυναμική/διαπροσωπική θεραπεία και ειδικότερα στην εφαρμογή της στη φυλακή

4. Αξιολόγηση Ομάδα παρέμβασης 30 (θα λάβουν την ψ/δ θεραπεία ) και ομάδα ελέγχου (tau 4 συνεδρίες συζήτησης για πρακτικά θέματα) Περιστατικά αυτοτραυματισμού πριν κατά τη διάρκεια και μετά Beck Suicide Intent ScaleBeck Depression InventoryBeck Hopelessness Scale Inventory for Interpersonal Problems

Κάντε κλικ στο εικονίδιο για να προσθέσετε μια εικόνα

Μείωση των αυτοτραυματισμών μέσω συμμετοχικής έρευνας δράσης (Ward, 2012)

North East Offender Health Commissioning Unit, Durham University & Low Newton Prison

• Έρευνα & ΣχεδιασμόςΕμπλοκή των ληπτών- Συνεντεύξεις με κρατούμενες &προσωπικό για τη διερεύνηση των δυνατών & αδύναμων σημείων στη παρεχόμενη φροντίδα εκπαίδευση προσωπικού, υποστήριξη μετά από αυτοτραυματισμούς, δωμάτιο αποφόρτισης, δραστηριότητες απόσπασης προσοχής, επαγγελματίες υγείας στο safer custody department, καλύτερη παρακολούθηση του Assessment Care in Custody and Teamwork

Δράσεις 1. Εκπαίδευση προσωπικού Ομάδα εργασίας από κρατούμενες οι οποίες προετοίμασαν μια 30λεπτη ομιλία σχετικά με το τι θεωρούν καλή και κακή φροντίδα• Αυστηρή αλλά δίκαιη προσέγγιση• Μη επικριτική ακρόαση• ΕνσυναίσθησηΣτην παρουσίαση συμμετείχε μια κρατούμενη που αυτοτραυματίζεται

2. Ανάπτυξη δραστηριοτήτων στα κελιά • Wellness Recovery Action Planning – τετράδιο εργασίας • Φυλλάδια για νεοεισερχόμενος σχετικά με το ACCT και τις διαθέσιμες

υπηρεσίες • Θεραπευτική γραφή• Ημερολόγια καταγραφής σκέψεων• Αυτοκόλλητα συναισθημάτων (CARE programme)• Κόκκινο στυλό προσομοίωσης • Παζλ και κουιζ

Δράσεις 3. Πιλοτική υπηρεσία τραύματος • Αναπτύχθηκε από το Esk & Wear Valley NHS Trust προκειμένου να

ανταποκριθεί σε αυτή την ανάγκη & συμπεριέλαβε περισσότερες ομάδες• Παροχή υλικού ψυχοεκπαίδευσης και αυτοβοήθειας 4. Mental Health First Aid (για το προσωπικό και τους υποστηρικτές) 5. Πολυαισθητηριακό δωμάτιο

Αξιολόγηση (μέτρηση του αριθμού & του κόστους αυτοτραυματισμών, ανάλυση των διηγήσεων του προσωπικού & των κρατουμένων όσον αφορά το πρόγραμμα αλλά και την εμπειρία της συμμετοχής τους)

Baseline 2007-200850% στο σύνολο 88% στις θηλιές

Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας!!!