Εισαγωγή στη Δραματική Ποίηση

Από πού προήλθε το Δράμα;

• Προήλθε από τα θρησκευτικά δρώμενα και συνδέθηκε με τη λαμπρή γιορτή του Διονύσου, τα Μεγάλα Διονύσια.

• Χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από το έπος και τη λυρική ποίηση.

• Η μουσική και η όρχηση συνόδευαν τον λόγο.

Ο Θεός Διόνυσος• Θεός του αμπελιού και

του κρασιού.• Προσωποποιούσε τις

παραγωγικές δυνάμεις της φύσης.

• Λατρεία του θεού σε κατάσταση έξαλλου ενθουσιασμού

• Μεταμφίεση των πιστών για να φτάσουν στην έκσταση.

Γιορτές του Διονύσου

• Τα Μεγάλα ή εν αστει Διονύσια, η λαμπρότερη γιορτή, νέα δράματα.

• Τα Μικρά ή κατ’ αγρούς Διονύσια, επαναλήψεις επιτυχημένων δραμάτων.

• Τα Λήναια, νέες τραγωδίες και κωμωδίες.

• Τα Ανθεστήρια Φεβρουάριος,πολύ αργότερα προστίθενται οι δραματικοί αγώνες.

Δραματική ποίηση

• Χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από το έπος και τη λυρική ποίηση.

• Η μουσική και η όρχηση συνόδευαν τον λόγο.

• Προήλθε από τα θρησκευτικά δρώμενα και συνδέθηκε με τη λαμπρή γιορτή του Διονύσου, τα Μεγάλα Διονύσια.

Είδη του Δράματος

• Τραγωδία •Σατυρικό δράμα •Κωμωδία

Σατυρικό Δράμα

• Διατηρούσε τα εξωτερικά γνωρίσματα της τραγωδίας

• Σκοπό είχε να προκαλέσει γέλιο και όχι να διδάξει

• Οι θεατές ξανάβρισκαν τους Σατύρους

Κωμωδία

• Προκαλεί το γέλιο και ασκεί κριτική.

• Γελοιοποιεί πρόσωπα και καταστάσεις.

• Αντλεί θέματα από την καθημερινή ζωή με στόχο να τέρψει και να διδάξει.

• Τα πρόσωπα των κωμωδιών ήταν σύγχρονα.

Τραγωδία

• Η ετυμολογία της λέξης: α) ωδή των τράγων

• β) χορικό άσμα σε διαγωνισμό με βραβείο έναν τράγο.

Αρίων :

• Εγκαταστάθηκε στις αρχές του 6ου αιώνα στην αυλή του Περίανδρου

• Διαμόρφωσε καλλιτεχνικά τον διθύραμβο, συνθέτοντας τους στίχους και τη μουσική.

• Το περιεχόμενο αρχικά ήταν σχετικό με τους μύθους του Διονύσου.

• Τους διθυράμβους εκτελούσε χορός 50 ανδρών.• Ήταν ο ευρετής του τραγικού τρόπου, είδους

μουσικής το οποίο τραγουδούσαν οι χορευτές μεταμφιεσμένοι σε τράγους.

Θέσπης :• Έκανε το μεγάλο βήμα από τον διθύραμβο στην

τραγωδία στα μέσα του 6ου αιώνα.• Ξεχωρίζει τον εξάρχοντα από την ομάδα-χορό. • Ταυτίζει τον εξάρχοντα με το πρόσωπο που υποδύεται. • Οι λόγοι του εξάρχοντα ήταν στίχοι που απαγγέλλονται

και διέφεραν από εκείνους της μελωδίας του χορού.• Ενθουσίασε με τις πρωτοτυπίες του. • Δημιουργεί το Άρμα Θέσπιδος, ένα μικρό θίασο με τον

οποίο περιοδεύει στα χωριά της Αττικής.

Τραγικότητα• Σύγκρουση των ηρώων με τη

Μοίρα, τη θεία δίκη αλλά και με τους ανθρώπους ακόμα και με τον εαυτό τους.

• Εκδήλωση ηθικού μεγαλείου, αγώνας για ηθικές αξίες.

• Μετάβαση από την άγνοια στη γνώση.

• Περιπλοκή σε αντιφατικές καταστάσεις, τρομερά διλήμματα και αδιέξοδα.

• Η τραγική σύγκρουση οδηγεί στην ηθική ελευθερία.

Περιεχόμενο της Τραγωδίας

Ορισμός της τραγωδίας από τον Αριστοτέλη

• O Aριστοτέλης, στο έργο του Περὶ Ποιητικῆς (VI, 1449 β), δίνει τον εξής ορισμό για την τραγωδία:

• «Ἔστιν οὖν τραγῳδία μίμησις πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας, μέγεθος ἐχούσης, ἡδυσμένῳ λόγῳ, χωρὶς ἑκάστῳ τῶν εἰδῶν ἐν τοῖς μορίοις, δρώντων καὶ οὐ δι' ἀπαγγελίας, δι' ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν».

Ορισμός της τραγωδίας από τον Αριστοτέλη

• Είναι λοιπόν η τραγωδία:• Ελεύθερη αναπαράσταση της

πραγματικότητας.• Με αρχή, μέση και τέλος και

συγκεκριμένη έκταση.• Με λόγο που έχει ρυθμό, αρμονία

και μελωδία.• Με δράση και μίμηση των

ηρώων. • Με σκοπό την κάθαρση μέσα από

τον έλεο και τον φόβο.

Θρησκευτικός χαρακτήρας της τραγωδίας

ΜηχανήματαΑρχαίου Θεάτρου

• Εκκύκλημα• Μηχανή ή

Αιώρημα• Κλίμακες του

Χάρωνα• Περίακτοι

ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

• Συνδέονται με την Αρχαία Αθήνα και το θέατρο του Διονύσου.

• Οι Αθηναίοι ποιητές παρουσίαζαν τα νέα τους έργα. • Οι παραστάσεις είχαν αγωνιστικό χαρακτήρα. • Ο χρόνος διεξαγωγής των αγώνων ήταν η άνοιξη

επειδή η άνοιξη συνδεόταν με τον οργιαστικό χαρακτήρα της λατρείας του θεού, την περίοδο εκείνη οι γεωργικές εργασίες ήταν περιορισμένες και υπήρχε πολυπληθής παρουσία ξένων και συμμάχων στην Αθήνα.

ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

• Επιμέλεια: άρχων-βασιλεύς: διάλεγε τα έργα, τους ηθοποιούς και του χορηγούς.

• Χορηγοί: χρηματοδότηση της προετοιμασίας του χορού.

• Κριτές: ήταν δέκα και εκλέγονταν με κλήρο από κατάλογο Αθηναίων πολιτών.

• Βραβείο: στεφάνι κισσού για τον ποιητή και τον χορηγό

• Διδασκαλίες: πλάκες όπου χαράζονταν τα ονόματα ποιητών , χορηγών και πρωταγωνιστών.

Ελένη του Ευριπίδη

Το ιστορικό πλαίσιο

• Στην Αθήνα το 412 π.Χ., τη χρονιά που παίχτηκε η Eλένη, η κατάσταση ήταν πολύ δύσκολη. Από το 431 π.Χ. η πόλη βρισκόταν σε πόλεμο με τη Σπάρτη, το γνωστόΠελοποννησιακό πόλεμο, με μικρά διαστήματα ειρήνης. H μεγάλη στρατιά, που είχε στείλει στη Σικελία, είχε καταστραφεί το 413 π.X. και πολλοί Αθηναίοι στρατιώτες είχαν σκοτωθεί ή αιχμαλωτιστεί. Ο εμπνευστής της εκστρατείας, ο Αλκιβιάδης, κατηγορούμενος για ιεροσυλία, είχε καταφύγει στους Σπαρτιάτες και τους είχε συμβουλέψει να καταλάβουν τη Δεκέλεια στην Αττική. Οι Σπαρτιάτες πράγματι οχύρωσαν τη Δεκέλεια, με αποτέλεσμα οι Αθηναίοι να ζουν υπό διαρκή απειλή. Tο μέλλον φαινόταν δυσοίωνο.

Το πνευματικό κλίμα• Οι παλιές αξίες είχαν κλονιστεί και

σ’ αυτό δεν είχε συντελέσει μόνο ο μακροχρόνιος Πελοποννησιακός πόλεμος αλλά και το πνευματικό κίνημα των σοφιστών. Οι σοφιστές, άνθρωποι σοφοί με πρωτότυπη σκέψη, είχαν συρρεύσει από παντού στην Αθήνα, το πνευματικό κέντρο της εποχής αυτής· με τη διδασκαλία τους είχαν αμφισβητήσει τις παραδοσιακές αξίες.