Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους...

45
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ Β’ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΟΥ ΓΕ.Λ. ΑΡΑΧΩΒΑΣ 2015-16 ΜΥΘΟΙ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΥΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥΣ «ΜΥΘΟΥΣ»

Transcript of Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους...

Page 1: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΤΗΣ Β’ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΤΟΥ ΓΕ.Λ. ΑΡΑΧΩΒΑΣ

2015-16

ΜΥΘΟΙ:

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΥΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥΣ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥΣ «ΜΥΘΟΥΣ»

Page 2: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

2

ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:

ΟΜΑΔΑ 1.

Καραστάθη Ιωάννα

Παπαδέα Γεωργία

Ευταξία Ευρυδίκη

Χότζα Παολίνα

ΟΜΑΔΑ 2.

Μπράχο Βασιλική

Πατραντής Γιώργος

Σπάχη Μαρία

Τσοπάνι Μαριάννα

ΟΜΑΔΑ 3.

Μπογκντάνι Ροζαλίντα

Καραπατούχα Νίκη

Πυρένη Άλκηστις

Τσάρα Εβίνα

ΟΜΑΔΑ 4.

Γκούρρα Εµµανουέλα

Κάλα Πιπερίµ

Κάτσιου Ήλια

Σταυράκου Νίκη

ΟΜΑΔΑ 5.

Γραντζιώτη Ελένη

Ζηνέλη Βιβή

Κοµµατάς Χρήστος

Κουζιού Μαρία

ΟΜΑΔΑ 6.

Κονοπάτσια Ολένα

Κουτσούµπας Λουκάς

Μίχος Γιώργος

Πλήτσου Βιολέτα

Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Δρ. Δήµητρα Τσίρη, Βιολόγος

Page 3: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

3

Γιατί επιλέξαµε το συγκεκριµένο θέµα....

Στις µέρες µας, παρόλο που η κοινωνία µας έχει εξελιχθεί σε πολλούς τοµείς,

µερικοί απο εµάς συνεχίζουν να επαληθεύουν το ρητό που λέει ότι «η ανθρώπινη βλακεία

είναι ανίκητη», καθώς δέχονται οτιδήποτε τους πλασάρεται, χωρίς να µπουν στη

διαδικασία να σκεφτούν. Καθηµερινά γίνονται εκατοµµύρια shares σε ιστοσελίδες που

παραθέτουν ανακρίβειες. Για αυτό το λόγο η τάξη της Β΄λυκείου του ΓΕ.Λ. Αράχωβας

µπήκε στη διαδικασία να αφιερώσει την ερευνητική της εργασία σε µύθους από την

αρχαιότητα µέχρι και σήµερα. Πάρτε χαρτί και µολύβι, καθώς θα ακολούθησουν µερικοί

µύθοι που ούτε εσείς δεν θα πιστεύετε ότι είναι µύθοι, και είµαστε σίγουροι ότι στο τέλος

της παρουσίασης µας θα καταλάβετε γιατί κάναµε τόσο κόπο για τη συγκεκριµένη

ερευνητική εργασία.

Page 4: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

4

1. ΟΙ ΜΥΘΟΙ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ

Ο µύθος σύµφωνα µε την ανθρωπολογική ερµηνεία του όρου είναι ιερή ή θρησκευτική

αφήγηση της οποίας το περιεχόµενο σχετίζεται µε την προέλευση ή την δηµιουργία φυσικών,

υπερφυσικών ή πολιτιστικών φαινόµενων. Η ανθρωπολογική έννοια για τον µύθο διαφέρει από

εκείνη που υπονοεί στο περιεχόµενο του µύθου κάποιου ψεύδους. Οι µύθοι διερευνούνται επίσης

ως αποσπασµατικές πηγές προφορικής ιστορικής αφήγησης ως ενδείξεις κοινωνικών αξιών που

διαµορφώνουν τον κοινωνικό χάρτη µιας οµάδας ανθρώπων και για τις καθολικές (συµπαντικές)

δοµές τους. Ο µύθος είναι φαντασία, κάτι που δεν θεωρείται αληθινό µύθος είναι ένα ιδιαίτερο

είδος ιστορίας που προσπαθεί να ερµηνεύσει κάποιες όψεις του κόσµου που µας περιβάλλει, άλλοι

επιστήµονες προβάλλουν την άποψη πως οι µύθοι είναι ιστορίες για Θεούς και άλλες υπερφυσικές

υπάρξεις. Με την σειρά του ο Μιρτσέα Ελιάντε θεωρεί πως ο µύθος είναι συχνά αφήγηση της

ανθρώπινης προέλευσης ή της δηµιουργίας του κόσµου και την ίδια στιγµή µια ιστορική

εξιστώριση. Ο Λέβι Στρός υποστηρίζει από την µεριά του πως χρειάζεται γλωσσολογική ανάλυση

του µύθου.Είναι εκείνη που µπορεί να αποδώσει ή να αποκαλύψει το κεντρικό του νόηµα. Για τον

Φρόιντ ο µύθος είναι όνειρα που πηγάζουν από τον ασυνείδητο νου. Αν ο µύθος εµφανίζεται µε τη

µορφή ιερής εξιστόρησης του παραµυθιού ή του θρύλου, ο κεντρικός πυρήνας συνιστάται από

τρεις αλήθειες.

Α) Είναι µια προσπάθεια ερµηνείας του µακρόκοσµου των δυνάµεων που ελέγχουν τον

κόσµο και τις σχέσεις που έχουν τα ανθρώπινα πλάσµατα µε αυτές τις δυνάµεις.

Β) Είναι ένας συµβολικός τρόπος διδασκαλίας για το πώς µπορούν να τα βγάζουν πέρα

αυτά τα πλάσµατα µε αυτές τις δυνάµεις µέσα από καθορισµένα ανοδικά µονοπάτια που καλείται

να βαδίσει η συνείδηση.

Γ) Είναι πιθανώς καταγραφή µε τη µορφή του θρύλου πρώιµων ιστορικών γεγονότων µε

συγκεκριµένες χωροχρονικές αναφορές. Ενα παράδειγµα είναι η Ιλιάδα και η Οδύσσεια για την

ιστορικότητα τους.

Οι µύθοι σε όλο τον κόσµο,σε όλες τις εποχές υπήρξαν η ζωντανή έµπνευση για όλες τις

δραστηριότητες του νου,την συγκίνηση του σώµατος.

Page 5: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

5

2. ΜΥΘΟΙ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ

2.1 ΜΥΘΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

O Θεός δηµιούργησε τον κόσµο. Κάθε πολιτισµός έχει να παρουσιάσει µια ιστορία

δηµιουργίας. Αρχέγονα πλάσµατα ξεπηδούν από το αρχαίο διάστηµα, θεότητες και συχνά τέρατα,

που άλλοτε µαλώνουν µεταξύ τους και άλλοτε ενώνονται για να δηµιουργήσουν στρατιές

αθάνατων πλασµάτων. Σε άλλους µύθους ο άνθρωπος µοιάζει σαν ένα παραπροϊόν αυτής της

διαδικασίας, ενώ σε κάποιους φαίνεται πως ο κόσµος δηµιουργήθηκε µόνο και µόνο για τον

άνθρωπο. Θα δούµε στη συνέχεια 10 µύθους δηµιουργίας. Του κόσµου, αλλά και των ανθρώπων.

Το σφυρί των Θεών: Νορβηγική Μυθολογία

Σύµφωνα µε τις νορβηγικές παραδόσεις πριν από την ύπαρξη της Γης (Midgard) υπήρχε η

Muspell, µια φλεγόµενη χώρα µε φύλακες που κράδαιναν πύρινα σπαθιά, το αχανές κενό διάστηµα

(Ginnungagap) και το Niflheim που ήταν µια περιοχή σκεπασµένη µε πάγο. Όταν το ψύχος του

Niflheim άγγιξε τις φλόγες του Muspell ο γιγάντιος Ymir και η αγελάδα µεγαθήριο Auehumla

αναδύθηκαν από τους λιωµένους πάγους. Στη συνέχεια η αγελάδα έγλειψε τον θεό Bor και τη

γυναίκα του και τους έφερε στη ζωή. Το ζευγάρι γέννησε τον Buri που έκανε τρεις γιους, τους

Odin, Vili και Ve. Οι γιοι µεγάλωσαν και σκότωσαν τον Ymir και από το σώµα του δηµιούργησαν:

από τη σάρκα του τη Γη, από τα οστά του τα βουνά, από τις τρίχες του τα δέντρα και από το αίµα

του τα ποτάµια, τις λίµνες και τη θάλασσα. Τέλος, από το κρανίο του οι θεοί δηµιούργησαν τον

ουρανό µε τα αστέρια.

Ζωροαστρισµός, η θρησκεία της αρχαίας Περσίας

Σύµφωνα µε τις δοξασίες της µέσης εποχής της Περσίας ο κόσµος δηµιουργήθηκε από τη

θεότητα Ahura Mazda. Το µεγάλο βουνό Alburz µεγάλωνε για 800 χρόνια µέχρι που άγγιξε τον

ουρανό. Τότε έπεσε βροχή που σχηµάτισε τη θάλασσα Vourukasha και δύο µεγάλους ποταµούς. Το

πρώτο ζώο που ήταν ένας λευκός ταύρος έζησε στις όχθες του ποταµού Veh Rod. Όµως το κακό

πνεύµα Angra Mainyu τον σκότωσε. Το σπέρµα του µεταφέρθηκε στη Σελήνη και εξαγνίστηκε κι

έτσι δηµιουργήθηκαν πολλά ζώα και φυτά. ∆ίπλα στον ποταµό ζούσε ο πρώτος άνθρωπος ο

Gayomard, που ήταν φωτεινός σαν τον Ήλιο. Ο Angra Mainyu τον σκότωσε και εκείνον. Ο Ήλιος

όµως εξάγνισε το σπέρµα του για 40 χρόνια απ’ όπου µετά βλάστησε το φυτό ραβέντι. Το φυτό

µεγάλωσε και µεταµορφώθηκε στους Mashya και Mashyanag, τους πρώτους θνητούς. Αντί να τους

σκοτώσει όµως ο Angra Mainyu τους ξεγέλασε και τους έκανε να τον λατρεύουν. Μετά από 50

Page 6: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

6

χρόνια γέννησαν δίδυµα, αλλά τα δίδυµα αυτά κουβαλούν τις αµαρτίες των γονέων τους. Μετά από

πολύ καιρό γεννήθηκαν άλλα δύο δίδυµα και από αυτά προήλθαν όλοι οι άνθρωποι και ιδιαίτερα οι

Πέρσες.

Από τους Ποταµούς της Βαβυλώνας

Ο βαβυλωνιακός δηµιουργικός µύθος, το Enuma Elish, ξεκινά µε τους θεούς των νερών, τον

Apsu (φρεσκάδα) και την Tiamat (αλµύρα), που δηµιούργησαν διάφορες γενιές θεών µε αρχηγό τον

Ea και τους πολλούς του αδελφούς. Αλλά αυτοί οι νέοι θεοί έκαναν τόσο θόρυβο που οι Apsu και

Tiamat δεν µπορούσαν να κοιµηθούν. Έτσι ο Apsu σχεδίασε να τους σκοτώσει αλλά πρόλαβε και

τον σκότωσε ο Ea. Η Tiamat ορκίστηκε εκδίκηση και δηµιούργησε µια σειρά από τέρατα, µεταξύ

των οποίων ήταν ο τρελός σκύλος και ο άνθρωπος σκορπιός. Ο Ea και η θεά Damkina έκαναν τον

Marduk, έναν γιγάντιο θεό µε τέσσερα µάτια και τέσσερα αυτιά για να τους προστατεύει.

Παλεύοντας µε την Tiamat ο Marduk χρησιµοποίησε τους ανέµους σαν όπλα του και εκτόξευσε

έναν κακό άνεµο στο λαιµό της µε αποτέλεσµα να την εξουδετερώσει. Τότε τη σκότωσε µε ένα

µοναδικό βέλος που της έριξε στην καρδιά. Χώρισε στη συνέχεια το σώµα της στα δύο και το

χρησιµοποίησε για να φτιάξει τους ουρανούς και τη Γη. Αργότερα έφτιαξε τον άνθρωπο για να

κάνει τις σκληρές δουλειές που οι θεοί αρνούνταν να κάνουν, όπως την καλλιέργεια της γης και την

κτηνοτροφία.

Τα Πνεύµατα της Αρχαίας Αιγύπτου

Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι είχαν διάφορους µύθους δηµιουργίας. Όλοι ξεκινούν µε τα

στροβιλώδη, χαοτικά νερά της Nun. Ο Atum ήρθε στη ζωή και στη συνέχεια δηµιούργησε ένα

βουνό, ώστε να υπάρχει ένα µέρος για να σταθεί. ∆εν είχε φύλο και διέθετε ένα µάτι που µπορούσε

να δει τα πάντα. Γέννησε έναν γιο τον Shu που ήταν ο θεός του αέρα. Στη συνέχεια έκανε εµετό µια

κόρη την Tefnut, που ήταν η θεά της υγρασίας. Ο ρόλος τους ήταν να δηµιουργήσουν τάξη από το

χάος. Ο Shu και η Tefnut δηµιούργησαν τον Geb και τη Nut που ήταν αντίστοιχα η γη και ο

ουρανός. Στην αρχή ήταν ενωµένοι αλλά στη συνέχεια ο Geb άφησε τη Nut να υψωθεί πάνω από

αυτόν. Σταδιακά σχηµατίστηκε η κοσµική τάξη, αλλά ο Shu και η Tefnut χάθηκαν στο σκοτάδι που

είχε αποµείνει. Ο Atum έβγαλε το µάτι του που έβλεπε τα πάντα και το έστειλε για να τους ψάξει.

Όταν ο Shu και η Tefnut γύρισαν εξαιτίας του µατιού, ο Atum δάκρυσε από χαρά. Στα σηµεία που

έπεσαν τα δάκρυα ξεφύτρωσαν οι άνθρωποι.

Μεξικό, οι Αζτέκοι

Η γήινη µητέρα των Αζτέκων, η Coatlicue (‘φούστα από φίδια’) απεικονίζεται µε τρόπο που

προκαλεί τρόµο, να φοράει ένα περιδέραιο από ανθρώπινες καρδιές και χέρια και µια φούστα από

Page 7: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

7

φίδια, όπως υποδηλώνει και το όνοµά της. Η Coatlicue έµεινε έγκυος από ένα µαχαίρι από

οψιδιανό και γέννησε την Coyolxauhqui, θεά της Σελήνης, και 400 γιους που έγιναν τα άστρα του

νότιου ουρανού. Αργότερα έπεσε από τον ουρανό µία µπάλα από φτερά και η Coatlique τη µάζεψε

και την έκρυψε στη ζώνη της κι έτσι έµεινε ξανά έγκυος. Η Coyolxauhqui και τα αδέλφια της

στράφηκαν εναντίον στη µητέρα τους, θυµωµένοι και σοκαρισµένοι από τη δεύτερη εγκυµοσύνη

της, που δεν ήξεραν από πού προήλθε. Ωστόσο, το παιδί που βρισκόταν µέσα της, ο

Huitzilopochtli, θεός του πολέµου και θεός του ήλιου, πήδηξε από τα σπλάχνα της πλήρως

µεγαλωµένος και οπλισµένος. Επιτέθηκε στην Coyolxauhqui και τη σκότωσε µε τη βοήθεια ενός

φλεγόµενου ερπετού. Της έκοψε το κεφάλι και το πέταξε στον ουρανό, όπου έγινε το φεγγάρι,

πράγµα που ανακούφισε τη µητέρα του.

Κίνα, το Μέσο Βασίλειο

Ένα κοσµικό αυγό επέπλεε στο άχρονο διάστηµα και περιείχε τις αντίθετες δυνάµεις του

yin και του yang. Μετά από αιώνες επώασης το πρώτο ον, ο Pan Gu ήρθε στη ζωή. Τα βαριά

τµήµατα του αυγού (yin) παρασύρθηκαν προς τα κάτω σχηµατίζοντας τη Γη. Τα ελαφρύτερα

τµήµατα (yang) υψώθηκαν και σχηµάτισαν τον ουρανό. Ο Pan Gu φοβούµενος ότι τα τµήµατα του

αυγού θα επανενωθούν, στάθηκε επάνω στη Γη και κράτησε τον ουρανό. Ψήλωνε 3 µέτρα κάθε

µέρα για 18.000 χρόνια µέχρι που ο ουρανός έφτασε σε απόσταση 30.000 µιλίων ψηλά. Όταν

τελείωσε η αποστολή του, πέθανε. Τα µέλη του µεταµορφώθηκαν σε στοιχεία του κόσµου, κάποια

από αυτά έγιναν ζώα, κάποια έγιναν καιρικά φαινόµενα ή ουράνια σώµατα. Κάποιοι λένε ότι οι

ψύλλοι που κάθονταν πάνω του έγιναν άνθρωποι, αλλά υπάρχει και µια δεύτερη εκδοχή. Η θεά

Nuwa ένιωθε µοναξιά και έτσι έφτιαξε τους ανθρώπους από λάσπη που βρήκε στον Κίτρινο

Ποταµό. Αυτοί οι πρώτοι άνθρωποι τη γοήτευσαν αλλά επειδή έπαιρνε πολύ χρόνο για να τους

φτιάξει, σκόρπισε σταγόνες λάσπης σε όλη τη Γη και κάθε µία από αυτές έγινε ένας νέο άνθρωπος.

Αυτοί οι βιαστικά φτιαγµένοι άνθρωποι έγιναν οι κοινοί άνθρωποι, ενώ οι προηγούµενοι ήταν οι

εκλεκτοί.

Ιαπωνία, η Γη ως νησί

Οι θεοί δηµιούργησαν δύο θεϊκά αδέλφια τον Izanagi και την αδελφή του την Izanami που

στάθηκαν πάνω σε µια γέφυρα που έπλεε στον αρχέγονο ωκεανό. Χρησιµοποιώντας την

χρυσοποίκιλτη λόγχη των θεών τάραξαν τα νερά και αναδύθηκε το πρώτο νησί, το Onogoro. Τα

δύο αδέλφια παντρεύτηκαν επάνω στο νησί και έκαναν τέσσερις απογόνους που ήταν

παραµορφωµένοι. Οι θεοί το απέδωσαν σε κάποια παράβαση ενός πρωτοκόλλου. Κατά τη διάρκεια

της τελετής του γάµου, η Izanami µίλησε πρώτη. Στην τελετή του γάµου τους τα δύο αδέλφια

διεκδίκησαν τον σχηµατισµό των νησιών της Ιαπωνίας καθώς και τη δηµιουργία µερικών ακόµα

Page 8: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

8

θεοτήτων. Ωστόσο, στη γέννα του Kagutsuchi Kami, του θεού της φωτιάς, η Izanami πέθανε.

Συντετριµµένος ο Izanagi την ακολούθησε στο Yomi, τη χώρα των νεκρών. Η Izanami που είχε

φάει την τροφή του Yomi δεν µπορούσε να γυρίσει πίσω. Όταν ο Izanagi είδε ξαφνικά το σώµα της

να αποσυντίθεται ένιωσε τρόµο και αποµακρύνθηκε τρέχοντας. Η Izanami εξοργίστηκε και τον

καταδίωξε παρέα µε αποκρουστικές γυναίκες. Ο Izanagi πέταξε κατά πάνω τους προσωπικά

αντικείµενα, τα οποία µετατράπηκαν σε διαστροφές. ∆ιαφεύγοντας από τη σπηλιά που ήταν η

είσοδος του Yomi την έφραξε µε έναν ογκόλιθο και έτσι διαχώρισε για πάντα τη ζωή από το

θάνατο.

Ινδική Κοσµολογία, Ραντεβού µε τον Brahma

Η ινδική κοσµολογία περιλαµβάνει πολλούς µύθους δηµιουργίας και οι αρχικοί

πρωταγωνιστές έχουν ανεβεί και κατεβεί σε σηµαντικότητα κατά τη διάρκεια των αιώνων. Το

αρχαίο βεδικό κείµενο, η Rig Veda, αναφέρεται σε ένα γιγάντιο ον, το Purusha, που είχε χίλια

κεφάλια, µάτια και πόδια και µπορούσε να αγκαλιάσει τη Γη. Όταν οι θεοί το θυσίασαν, το σώµα

του παρήγαγε καθαρό βούτυρο από το οποίο δηµιουργήθηκαν τα πουλιά και τα ζώα. Τα µέλη του

σώµατός του µεταµορφώθηκαν στα στοιχεία του κόσµου και στους θεούς Agni, Vayu και Indra.

Επίσης, από το σώµα του δηµιουργήθηκαν οι τέσσερις κάστες της ινδικής κοινωνίας: οι ιερείς, οι

πολεµιστές, οι πολίτες και οι υπηρέτες. Αργότερα στην ιστορία η τριάδα των Brahma (δηµιουργός),

Vishnu (διατηρητής) και του Shiva (καταστροφέας) απέκτησαν εξέχουσα θέση στην ινδική

κοσµολογία. Ο Brahma εµφανίζεται επάνω σε έναν λωτό που ξεφυτρώνει από τον αφαλό του

κοιµούµενου Vishnu. Ο Brahma είναι ο δηµιουργός του σύµπαντος που διαρκεί για µια µέρα του

Brahma, ή 4,32 δισεκατοµµύρια χρόνια. Μετά ο Shiva καταστρέφει το σύµπαν και ο κύκλος

αρχίζει ξανά.

Οι Έλληνες και οι Τιτάνες

Οι αρχαίοι έλληνες ποιητές εξιστορούσαν πολλές κοσµογονίες. Αυτή που έχει διατηρηθεί

καλύτερα είναι η Θεογονία του Ησιόδου. Στο έπος αυτό, µέσα από το αρχέγονο χάος ήρθαν οι

πρώτες θεότητες, όπως η Γαία (η µητέρα Γη). Η Γαία δηµιούργησε τον Ουρανό για να καλυφθεί.

Γέννησαν µια ολόκληρη στρατιά θεών και τεράτων, ανάµεσα στους οποίους ήταν οι Εκατόγχειρες,

3 τέρατα µε 50 κεφάλια και 100 χέρια που ονοµαζόντουσαν Βριάρεως (στιβαρός), Κόττος

(µανιώδης) και Γύης (αυτός που έχει ανίκητα µέλη) και οι Κύκλωπες που είχαν µόνο ένα µάτι στο

κέντρο του µετώπου τους. Μετά ήρθαν οι Τιτάνες, 6 γιοι και 6 κόρες. Ο Ουρανός αντιµετώπισε µε

περιφρόνηση τα παιδιά τέρατα και τα φυλάκισε στα Τάρταρα, τα σπλάχνα της Γης. Η Γη

εξοργισµένη έδωσε ένα τεράστιο δρεπάνι στο νεότερο γιο της τον Κρόνο, µαζί µε οδηγίες. Όταν

µετά ο Ουρανός εµφανίστηκε για να συνουσιαστεί µε τη Γαία, ο Κρόνος ξεπήδησε και του έκοψε

Page 9: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

9

µε το δρεπάνι τα γεννητικά όργανα. Εκεί όπου έπεσε το αίµα και τα τµήµατα από τα όργανα του

Ουρανού, δηµιουργήθηκαν τέσσερα ακόµα πλάσµατα, οι Γίγαντες, οι Ερινύες, οι Μελίες Νύµφες

και η Αφροδίτη που γεννήθηκε από το σπέρµα του Ουρανού που έπεσε στην αφρισµένη θάλασσα.

Αργότερα ο Κρόνος έγινε ο πατέρας της επόµενης γενιάς θεών, του ∆ία και κάποιων από τους

Ολύµπιους.

Η Γένεση των Ιουδεοχριστιανικών και Ισλαµικών Θρησκειών

Η Γένεση είναι το πρώτο βιβλίο της εβραϊκής Torah και της χριστιανικής βίβλου και

περιλαµβάνει δύο ιστορίες δηµιουργίας, οι οποίες είναι αποδεκτές σήµερα σε µεγάλο βαθµό από

Εβραίους, Χριστιανούς και Μουσουλµάνους. Στην πρώτη ιστορία λέει ο θεός να γίνει Φως και

εµφανίζεται το φως. Σε έξι ηµέρες δηµιουργεί τον ουρανό, τη γη, τα φυτά, τον ήλιο και το φεγγάρι,

τα ζώα και όλα τα πλάσµατα µαζί µε τους ανθρώπους. Τους εύχεται να αυξάνονται και να

πληθαίνουν, πράγµα το οποίο πράττουν. Την έβδοµη ηµέρα ο θεός ξεκουράζεται και συλλογίζεται

το έργο του.

Στη δεύτερη ιστορία ο θεός δηµιουργεί τον πρώτο άνθρωπο, τον Αδάµ, από την ίδια τη γη.

Του φτιάχνει τον κήπο της Εδέµ, αλλά του απαγορεύει να φάει από το ∆έντρο της Γνώσεως του

Καλού και του Κακού. Ο Αδάµ απασχολείται µε το να δίνει ονόµατα στα ζώα, αλλά νιώθει µόνος.

Έτσι, ο θεός τον αναισθητοποιεί και παίρνοντας ένα πλευρό του φτιάχνει την πρώτη γυναίκα, την

Εύα. Αλλά ένα φίδι που µιλάει την πείθει να δοκιµάσει από τον απαγορευµένο καρπό και στη

συνέχεια η Εύα πείθει τον Αδάµ να κάνει το ίδιο. Όταν το ανακαλύπτει ο θεός τους εξορίζει από

τον κήπο και τους κάνει θνητούς.

Αυτή η ερµηνεία για τη δηµιουργία του κόσµου περιγράφεται στο κεφάλαιο «Γένεσης» της

εβραϊκής βίβλου. Εκτιµάται ότι καταγράφηκε περίπου τον 6ο αιώνα π.Χ. Σύµφωνα µε αυτή την

ερµηνεία ο κόσµος δηµιουργήθηκε από τον Elohim µε την ακόλουθη πορεία: Στην αρχή ο Elohim

δηµιούργησε τη γη και τον ουρανό αλλά η γη είχε ακανόνιστο σχήµα και τα πάντα ήταν σκοτεινά.

Αυτός τότε είπε ‘Ας δηµιουργηθεί το φως’ και έτσι δηµιουργήθηκε το φως που ξεχώρισε τη µέρα

από τη νύχτα. Αυτή ήταν η πρώτη µέρα της δηµιουργίας του κόσµου. Ο Elohim έπειτα είπε ‘Ας

δηµιουργηθεί ένας θόλος που θα χωρίζει τους ουρανούς από τα νερά’. Τότε σχηµατίστηκαν οι

ουρανοί την δεύτερη µέρα. Την τρίτη ηµέρα ο Elohim είπε ‘Ας συγκεντρωθούν όλα τα νερά της γης

για να σχηµατιστούν η θάλασσα και η ξηρά. Πάνω στην ξηρά ας φυτρώσουν φυτά που θα δίνουν

σπόρους και φρούτα’. Την τέταρτη µέρα ο Elohim είπε ‘Ας δηµιουργηθεί φως στον ουρανό που θα

αλλάζει µε τις εποχές’. ∆ηµιουργήθηκαν έτσι τα άστρα, ο ήλιος που θα ορίζει την ηµέρα και το

φεγγάρι που θα ορίζει τη νύχτα. Ο Elohim έπειτα είπε ‘Ας δηµιουργηθούν τα όντα στη γη και τα

πουλιά στους ουρανούς’. Έτσι κι έγινε την πέµπτη ηµέρα. Την έκτη µέρα ο Elohim δηµιούργησε

Page 10: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

10

όλα τα ζώα. Όµοιο µε αυτόν δηµιούργησε και τον άνθρωπο, τον οποίο κατέστησε κυρίαρχο στα

ψάρια των θαλασσών, στα πουλιά των ουρανών και των άλλων ζώων πάνω στη γη. Ο Elohim είπε

στους ανθρώπους ‘Πολλαπλασιαστείτε και κυριαρχήστε σε όλη τη γη’. Τέλος την έβδοµη µέρα η

δηµιουργία του κόσµου ολοκληρώθηκε και ο Elohim ξεκουράστηκε.

Οι ιθαγενείς των νέων χωρών

Όταν οι άνθρωποι της Γηραιάς ηπείρου ανακάλυψαν πως δεν είναι µόνοι πάνω στη Γη,

άρχισαν να εξερευνούν τις άλλες ηπείρους. Μάλλον έκπληκτοι βεβαιώθηκαν ότι όλοι οι

συνάνθρωποί τους, από τους προχωρηµένους της ασιατικής Άπω Ανατολής ως τους ιθαγενείς της

Αφρικής, της Αµερικής, της Αυστραλίας, της Νέας Ζηλανδίας και της Πολυνησίας, λίγο πολύ,

πίστευαν για τη δηµιουργία του κόσµου ό,τι και οι αρχαίοι λαοί της Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής

και της Αιγύπτου. Σε µερικές µάλιστα περιπτώσεις, οι οµοιότητες έβγαζαν µάτι!

Από τους Εσκιµώους του Βορρά ως τους Μαορί της Νέας Ζηλανδίας, ο Ουρανός είναι ο

ποιητής του κόσµου. Για κάποιες µάλιστα αφρικανικές φυλές, ο ήλιος δεν είναι τίποτε άλλο από το

µάτι του Ουρανού (όπως περίπου πιστεύουν και οι Ιάπωνες).

Για τους Μαορί, η ένωση του Ουρανού µε τη Γη είχε ως αποτέλεσµα τη δηµιουργία του

κόσµου. Από τα αναπόφευκτα κενά αυτής της ένωσης βρήκε διέξοδο και πέρασε το φως. Οι

ιθαγενείς της Πολυνησίας πίστευαν ότι ο Ουρανός άφησε το αβγό του να πέσει στα νερά, το αβγό

έσπασε κι από τα κοµµάτια του κελύφους δηµιουργήθηκαν τα νησιά, πάνω στα οποία κατοικούν.

Για τις φυλές των Ερυθροδέρµων της Αµερικής, ποιητής Ουρανού και Γης είναι το

πνεύµα: Ενός τετράποδου για µερικές, ενός πουλιού για άλλες, ή ακόµα κι ενός πάνσοφου

ανθρωπόµορφου Όντας. Άλλες από τις φυλές της Καραϊβικής πίστευαν πως ο κόσµος είναι το

αποτέλεσµα της ένωσης του Ουρανού µε τη Γη κι άλλες ότι ο Ουρανός έπλασε τον άνθρωπο

χρησιµοποιώντας τις πέτρες της Γης.

Οι Μάγιας πίστευαν ότι η δηµιουργία του κόσµου έγινε κατά περιόδους, που τέλειωναν µε

µεγάλες καταστροφές της πλάσης και των πλασµάτων, ώσπου όλα να πάρουν την τελική τους

µορφή. Για τους Αζτέκους, ο Ήλιος, που είναι θνητός, κάθε φορά που πεθαίνει, αντικαθίσταται από

έναν άλλον Ήλιο, καινούριο. Οι τέσσερις πρώτοι Ήλιοι έζησαν από 5.000 χρόνια καθένας,

δηµιουργώντας τον κόσµο και προσθέτοντας κάτι καινούριο κάθε φορά. Ο θεός Ξολότλ έπλασε τον

άνθρωπο και µετά θυσιάστηκε, ώστε µε το αίµα του ο τέταρτος Ήλιος να γίνει αθάνατος. Όµως, και

πάλι, ο Ήλιος χρειάζεται τροφή για να ζήσει. Γι’ αυτό, πριν να πεθάνει, ο Ξολότλ όρισε πως οι

Page 11: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

11

άνθρωποι πρέπει να αλληλοσκοτώνονται, ώστε µε το αίµα τους να τρέφεται ο Ήλιος.

Η Μεγάλη Έκρηξη (αγγ: Big Bang, Μπιγκ Μπανγκ) είναι κοσµολογική θεωρία σύµφωνα

µε την οποία το Σύµπαν δηµιουργήθηκε από µια υπερβολικά πυκνή και θερµή κατάσταση, πριν από

περίπου 13,8 δισεκατοµµύρια χρόνια. Η θεωρία αυτή για τη δηµιουργία του Σύµπαντος είναι η πιο

διαδεδοµένη σήµερα στην επιστηµονική κοινότητα. Ο όρος Big Bang χρησιµοποιήθηκε για πρώτη

φορά από τον Φρεντ Χόυλ σε ραδιοφωνική εκποµπή του BBC, το κείµενο της οποίας

δηµοσιεύθηκε το 1950. Ο Χόυλ δεν χρησιµοποίησε τον όρο για να περιγράψει µία θεωρία, αλλά για

να ειρωνευθεί τη νέα ιδέα. Παρόλα αυτά ο όρος επικράτησε, αποβάλλοντας το ειρωνικό του

περιεχόµενο.

Εισηγητής της θεωρίας υπήρξε ο Βέλγος Αββάς και αστρονόµος Ζωρζ Λεµαίτρ. Ύστερα

από τις διαπιστώσεις ότι:

Οι λύσεις της Θεωρίας της Σχετικότητας προέβλεπαν ως αρχή του Σύµπαντος µια

µαθηµατική ανωµαλία.

Εφόσον η εντροπία (το µέτρο της αταξίας) του Σύµπαντος ολοένα και αυξάνει θα υπήρχε

στιγµή στο παρελθόν µε ελάχιστη εντροπία όπου η ύλη θα είχε τη µέγιστη δυνατή πυκνότητα.

Με βάση αυτές τις δύο παρατηρήσεις πρότεινε ως αρχή του Σύµπαντος το «πρωταρχικό

άτοµο», όπου ολόκληρη η µάζα του Σύµπαντος είναι συγκεντρωµένη σε ένα και µοναδικό σηµείο

και ο χωρόχρονος δεν έχει ακόµα δηµιουργηθεί. Το «άτοµο» αυτό κάποτε καιρώ εξερράγη και από

την ύλη που εκτοξεύθηκε δηµιουργήθηκαν οι γαλαξίες και οι αστέρες.

Το 1948 ο Τζορτζ Γκάµοφ µελετώντας θεωρητικά την υπερβολικά πυκνή κατάσταση του

αρχικού ατόµου συµπέρανε ότι:

Το ήλιο και τα άλλα ελαφρά χηµικά στοιχεία πρέπει να δηµιουργήθηκαν εντός τεσσάρων

δευτερολέπτων.

Μια διάχυτη ισότροπη ακτινοβολία, αποµεινάρι της µεγάλης έκρηξης, θα πρέπει να είναι

ακόµα και σήµερα ανιχνεύσιµη.

Page 12: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

12

2.2 ΜΥΘΟΙ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ

2.2.1 Εισαγωγή

Η Βοιωτία, διάσπαρτη µε κατάλοιπα πολυάριθµων αρχαίων οικισµών και µνηµείων,

αποτέλεσε την κοιτίδα όπου γεννήθηκαν µερικοί από τους σηµαντικότερους και ονοµαστότερους

αρχαίους ελληνικούς µύθους, κληροδοτώντας στην ανθρωπότητα πλήθος µυθολογικών

παραδόσεων, άλλες µε τοπικό χαρακτήρα και άλλες µε πανελλήνια απήχηση. Η ίδια συµµετέχει,

άλλωστε, µε πρωταγωνιστικό τρόπο σε όλα τα µεγάλα «γεγονότα» που διηγούνταν οι µύθοι, µέσα

από διηγήσεις στις οποίες πρωτοστατούν µερικές από τις γνωστότερες µορφές του ελληνικού

πανθέου και της µυθολογίας. Γενεαλογίες ηρώων και αλληλουχίες γεγονότων ξεδιπλώνονται

γλαφυρά, συνδέοντας τους βοιωτικούς αυτούς µύθους µεταξύ τους αλλά και µε αντίστοιχους άλλων

περιοχών, δηµιουργώντας έτσι µια άρρηκτη συνέχεια στη µυθολογική αφήγηση και την εξέλιξη

των πραγµάτων.

Πολλές από τις βοιωτικές µυθολογικές αφηγήσεις άρχισαν ίσως να διαµορφώνονται κατά

τους µυκηναϊκούς χρόνους από περιφερόµενους αοιδούς που τραγουδούσαν «κλέα ανδρῶν» στις

αυλές των τοπικών ανακτόρων της Θήβας και του Ορχοµενού, για τους ήρωες που ξεχώρισαν σε

µεγάλα κυνήγια και φονικές µάχες ή για εκείνους που πρωταγωνίστησαν σε µακρινές εκστρατείες,

αλλά και σε ιστορίες για τον βίο και τα ήθη θεών και ανθρώπων. Στις διηγήσεις αυτές συµµετέχουν

κυρίως η Θήβα και ο Ορχοµενός, τα δύο παλαιότερα, σπουδαιότερα και µε σηµαντικότερη

διαχρονικά ιστορία, κέντρα, ενώ πολύ συχνά εµφανίζονται συµπληρωµατικά και άλλες µικρότερες

θέσεις της περιοχής.

Οι παλαίφατοι αυτοί βοιωτικοί µύθοι, ιστορούµενοι κάποτε σε χαµένα σήµερα κοµµάτια

του επικού κύκλου, όπως η Θηβαΐς, η Μινυάδα, η Ευρωπία και η Οιδιπόδεια, αλλά και γνωστοί

στον Όµηρο και τον Ασκραίο Ησίοδο, διατηρήθηκαν από γενιά σε γενιά και από στόµα σε στόµα,

µε τους αρχικούς τους πυρήνες σε µια συνεχή διαδικασία διεύρυνσης και εµπλουτισµού µε νέα

στοιχεία, εξυπηρετώντας έτσι διάφορες σκοπιµότητες ανάλογα µε τις επιδιώξεις των κατά καιρούς

φορέων τους για σύνδεση µε το ηρωικό παρελθόν. Στο γεγονός αυτό οφείλονται, άλλωστε, και οι

πάµπολλες παραλλαγές τους, µε τις οποίες αυτοί είναι σήµερα γνωστοί.

Στοιχεία βοιωτικής µυθολογίας υπάρχουν σε πολλούς αρχαίους συγγραφείς, όπως στον

Πίνδαρο, τον Ηρόδοτο, τον Θουκυδίδη, τον Εκαταίο, τον Έφορο, τον Ελλάνικο, τον Φιλόχορο, τον

Απολλόδωρο τον Ρόδιο, τον ∆ιόδωρο τον Σικελιώτη και τον περιηγητή Παυσανία. Αυτοί όµως που

Page 13: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

13

ανύψωσαν στοιχεία τους σε πανανθρώπινα ιδανικά, «παιδεύοντας» τους συγχρόνους τους, αλλά και

όλες τις µετέπειτα γενεές, ήταν ουσιαστικά οι τρεις µεγάλοι τραγικοί του 5ου αι. π.Χ., οι οποίοι

τους περιέβαλλαν µε τη δύναµη της καλλιτεχνικής τους έκφρασης, δηµιουργώντας κάποια από τα

απαράµιλλα αριστουργήµατα της παγκόσµιας λογοτεχνίας ανά τους αιώνες. Και µαζί µε αυτούς οι

αρχαίοι αγγειογράφοι, που φιλοτέχνησαν µε τους βοιωτικούς µύθους ορισµένα από τα πιο εξαίσια

δηµιουργήµατά τους.

Τέτοιοι φηµισµένοι στην αρχαιότητα βοιωτικοί µύθοι ήταν οι µύθοι του Ηρακλή, του

µεγαλύτερου ήρωα της ελληνικής µυθολογίας, που γεννήθηκε, µεγάλωσε και άρχισε τη δράση του

στη Θήβα, αλλά και εκείνοι του Οιδίποδα και των υπολοίπων µελών του πολύπαθου γένους των

Λαβδακιδών, όπως και αυτοί των Νιοβιδών, των δεκατεσσάρων δηλαδή παιδιών της Νιόβης, κόρης

του Ταντάλου και συζύγου του Αµφίονα, που θανατώθηκαν από τον Απόλλωνα και την Άρτεµη για

την ύβρη των γονιών τους κατά της µητέρας των δύο θεών Λητούς. Οµοίως, ιδιαίτερα αγαπητοί

βοιωτικοί µύθοι ήταν εκείνος του Ακταίονα, του φηµισµένου κυνηγού, τον οποίο κατασπάραξαν τα

σκυλιά του, παρακινηµένα από την Άρτεµη, επειδή αυτός την είδε να λούζεται γυµνή σε µια πηγή

του Κιθαιρώνα, καθώς και του Πενθέα, του µυθικού βασιλιά της Θήβας, που διαµελίστηκε από την

µητέρα του, Αγαύη, και τις µαινάδες επειδή αντιτάχθηκε στην εισαγωγή της λατρείας του

∆ιονύσου. Ένας τέτοιος µύθος ήταν και αυτός της Πρόκνης και της Φιλοµήλας που

µεταµορφώθηκαν σε πουλιά, κυνηγηµένες από τον θράκα Τηρέα στις δασωµένες πλαγιές του

Παρνασσού, στην περιοχή της αρχαίας φωκικής και νυν βοιωτικής πόλης της ∆αύλειας.

Ιδιαίτερη, ωστόσο, σηµασία έχει η θέση και ο πρωταγωνιστικός ρόλος της Βοιωτίας σε

όλους τους µύθους που περιγράφουν τις µεγάλες πανελλήνιες εκστρατείες που συνέβησαν κατά το

µυθικό παρελθόν, γύρω από τις οποίες περιπλέκονται πολυάριθµοι άλλοι τοπικοί µύθοι. Αρχικά,

στην Αργοναυτική εκστρατεία, όντας η ίδια αφετηρία του µύθου, καθώς από το έδαφός της

ξεκίνησαν ο Φρίξος και η Έλλη καβάλα στο χρυσόµαλλο κριάρι που τους µετέφερε στην Κολχίδα,

και, παράλληλα, συνεισφέροντας στο σύλλογο των ηρώων που περιέβαλλαν τον Ιάσονα δύο από τα

σηµαντικότερα πρόσωπα του µύθου, τον µεγάλο ήρωα Ηρακλή, αλλά και τον κυβερνήτη της

Αργούς Τύφη. Ακολουθώντας κανείς τη χρονολογική σειρά των µεγάλων αυτών «γεγονότων»,

συναντά τη Βοιωτία ως προορισµό των δύο διαδοχικών εκστρατειών των Αργείων βασιλιάδων

εναντίον της Θήβας, της πρώτης των «Επτά» και της δεύτερης των «Επιγόνων» τους, ενώ

διαπιστώνει ότι µεγάλο µέρος του στρατού των Αχαιών στον πόλεµο της Τροίας προερχόταν από

βοιωτικές πόλεις, µια από τις οποίες, η Αυλίδα, αποτέλεσε και το σηµείο συγκέντρωσης του

στόλου, πριν αυτός αποπλεύσει για την Τροία.

Page 14: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

14

Οι βοιωτικοί µύθοι, µε βάση τον κεντρικό πυρήνα της θεµατολογίας τους, µπορούν να

διακριθούν στις ακόλουθες κατηγορίες:

Α) Ιδρυτικοί µύθοι – µυθικές βασιλικές γενεαλογίες.

Β) Μύθοι που σχετίζονται µε τη ζωή και τη δράση θεών και ηρώων. Τέτοιες µυθολογικές

διηγήσεις αποτέλεσαν την αφορµή για την εγκαθίδρυση διαφόρων λατρειών, ενώ πλήθος

τοπωνυµίων έχει την προέλευσή του σε αυτές.

2.2.2 Ιδρυτικοί µύθοι – µυθικές βασιλικές γενεαλογίες

Στην πρώτη κατηγορία µύθων που απαρτίζουν την αρχαία βοιωτική µυθολογία ανήκουν

αυτοί που δικαιολογούν την καταγωγή του γένους των Βοιωτών, αλλά και την ίδρυση και επωνυµία

των πόλεων της Βοιωτίας. Έτσι, κατά την παράδοση που ακολουθεί ο Παυσανίας, επώνυµος των

Βοιωτών θεωρούταν ο ήρωας Βοιωτός, γιος του Ίτωνου και της Μελανίππης. Ο Ίτωνος ήταν γιος

του Αµφικτύωνα και αυτός, µε τη σειρά του, του ∆ευκαλίωνα και της Πύρρας, ενώ η Μελανίππη

θεά του κάτω κόσµου. Άλλη παράδοση αναφέρει ως πατέρα του Βοιωτού τον Ποσειδώνα, τον

µεγαλύτερο θεό των Βοιωτών, ενώ ο ∆ιόδωρος διέσωσε ως προς τη µητέρα του ήρωα την

παράδοση πως ήταν η Άρνη, παλαιά θεά του κάτω κόσµου και επώνυµη ηρωίδα πόλεως της

Θεσσαλίας και της Βοιωτίας.

Αντίστοιχα, πολλές βοιωτικές πόλεις έφεραν το όνοµά τους από διάφορες τοπικές θεότητες

ή από µυθικούς γενάρχες – βασιλείς και οικιστές που οι µυθολογικές παραδόσεις τους συνέδεαν

συγγενικά µε ονοµαστές θεότητες ή µε γενεαλογίες άλλων περιοχών. Έτσι, επώνυµος ήρωας στην

Καδµεία της Θήβας ήταν ο Κάδµος και στο προάστιό της Ποτνιαί ο Ποτνιεύς, στον Ορχοµενό ο

γιος του Μινύα Ορχοµενός, στην Αλίαρτο ο Αλίαρτος, στην Κορώνεια ο Κόρωνος, στην

Ασπληδώνα ο γιος του Ποσειδώνα Ασπληδών, στηΛεβάδεια ο αθηναίος Λέβαδος, στη Χαιρώνεια ο

γιος του Απόλλωνα Χαίρων, στη Φλεγυΐδα ο γιος του Άρη Φλεγύας. Οι Όλµωνες (Άλµωνες) και η

Υηττός ονοµάστηκαν έτσι από τον Άλµο, το γιο του Σισύφου, και τον αργείο Ύηττο, ενώ η

Ογχηστός από τον οµώνυµο γιο του Ποσειδώνα. Για τις Αλαλκοµενές υπήρχε η παράδοση πως

πήραν το όνοµά τους από κάποιον ντόπιο Αλαλκοµενέα που είχε αναθρέψει την Αθηνά ή κατ’

άλλους από την Αλαλκοµενία, κόρη του πρώτου µυθικού βασιλιά της Θήβας Ωγύγου, όπως

αντίστοιχα και η Αυλίδα. Κάτι αντίστοιχο λεγόταν και για την Πλάταια, πως ονοµάστηκε δηλαδή

έτσι από την κόρη του βασιλιά της Πλάταιας Ασωπού, καθώς και για την Λάρυµνα από την

Page 15: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

15

οµώνυµη κόρη του Κύνου. Οι ταναγραίοι έλεγαν πως οικιστής τους ήταν ο Ποίµανδρος από τη

γενιά του Απόλλωνα και της Αιθούσης, κόρης του Ποσειδώνα, ο οποίος νυµφεύθηκε την Τάναγρα,

κόρη του Αιόλου. Η Ανθηδών όφειλε το όνοµά της κατ’ άλλους σε νύµφη Ανθηδόνα και κατ’

άλλους σε ηγεµόνα Άνθα, γιο του Ποσειδώνα και της Αλκυόνης, της κόρης του Άτλαντα. Από

οµώνυµη νύµφη του τόπου πήρε το όνοµά της και η Θίσβη, ενώ και για την Θέσπια υπήρχε η

παράδοση πως ονοµάστηκε έτσι από την οµώνυµη κόρη του Ασωπού ή από κάποιον Θέσπιο που

καταγόταν από την Αθήνα και τη φηµισµένη γενιά του Ερεχθέα.

Από τις πόλεις της σηµερινής Βοιωτίας που ανήκαν στη αρχαία Φωκίδα, ο Πανοπέας είχε

το όνοµά του από τον οµώνυµο ήρωα, ο οποίος θεωρούταν γιος του µυθικού γενάρχη των Φωκέων,

Φώκου. Ο Πανοπέας, µαζί µε άλλους ονοµαστούς ήρωες, είχε λάβει µέρος στο κυνήγι του

Καλυδώνιου κάπρου και στην εκστρατεία του Αµφιτρύωνα κατά των Ταφίων ή Τηλεβόων.

Οµοίως, η Άµβροσσος έφερε το όνοµά της από τον ήρωα Άµβροσσο και η Αντίκυρα από τον ήρωα

Αντικυρέα, ο οποίος θεωρούταν σύγχρονος του Ηρακλή. Τέλος, για την γειτονική Στίριδα υπήρχε η

παράδοση πως κατοικήθηκε από Αθηναίους επήλυδες που κατάγονταν από τον αττικό δήµο των

στιρέων και ακολούθησαν τον Πετεό, τον οποίο εξόρισε από την Αττική ο Αιγαίας.

Θήβα

Η Θήβα, ως το σπουδαιότερο και µε την µακρότερη ίσως ιστορική παράδοση βοιωτικό

κέντρο, κατέχει περίοπτη θέση ανάµεσα στους ιδρυτικούς µύθους της Βοιωτίας. Για τη σύσταση

της πόλης είναι γνωστές τρεις διαφορετικές µυθολογικές παραδόσεις. Η πρώτη, που διασώζεται

από τον Εκαταίο και τον Έφορο, ήθελε κάποια βαρβαρικά φύλα να έχουν καταλάβει αρχικά την

περιοχή, τους Άονες, τους Τέµµικες, τους Ύαντες, τους Λέλεγες και τους Πελασγούς. Αντίθετα,

σύµφωνα µε την παράδοση που καταγράφεται από τους Ελλάνικο, Φιλόχορο και Παυσανία, οι

πρώτοι αυτόχθονες κάτοικοι της Θήβας ήταν οι Έκτηνες και βασιλιάς ο Ώγυγος, ο οποίος ίδρυσε

την πόλη. Κατά την παράδοση αυτή, µετά από τους Έκτηνες εγκαταστάθηκαν στη θέση οι Ύαντες

και οι Άονες.

Κοινό στοιχείο στις παραδόσεις αυτές είναι η παρουσία του Κάδµου που έφτασε εκεί από

τη Φοινίκη, για τον οποίο η πρώτη διηγούταν πως ήταν αυτός που τείχισε την Καδµεία και ίδρυσε

εξ’ αρχής την πόλη της Θήβας, σε αντίθεση µε τη δεύτερη που θεωρούσε ότι αυτός κατέλαβε τη

Θήβα του Ωγύγου, όπου νίκησε τους Άονες και τους Ύαντες και τείχισε την Καδµεία. Η τρίτη,

τέλος, παράδοση, γνωστή ήδη από τον επικό κύκλο, θεωρούσε ως ιδρυτές και τειχιστές της πόλης

τον Ζήθο και τον Αµφίονα, οι οποίοι συνένωσαν την ακρόπολη και την κάτω πόλη και έδωσαν στις

δύο το όνοµα Θήβαι, από τη Θήβη, κόρη του Ασωπού και σύζυγο του Ζήθου. Την τείχιση της

Θήβας περιγράφει γλαφυρά ο Όµηρος, ο οποίος, ωστόσο, δεν αναφέρεται στην παράδοση για το

Page 16: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

16

ρόλο της λύρας του Αµφίονα, η απαράµιλλη µουσική της οποίας έκανε τους λίθους του τείχους να

συναρµόζονται µόνοι τους. Η τρίτη αυτή εκδοχή για την ίδρυση της πόλης θεωρούσε τον Κάδµο ως

ένα µεταγενέστερο ηγεµόνα της και από αυτόν ήδη στον Όµηρο οι κάτοικοι της Θήβας

ονοµάζονται Καδµείοι.

Σύµφωνα µε τη γνωστότερη παραλλαγή του µύθου, ο Κάδµος ήταν γιος του βασιλιά της

Φοινίκης Αγήνορα και εγγονός του Ποσειδώνα. Όταν ο ∆ίας απήγαγε την Ευρώπη, αδελφή του

Κάδµου, αυτός µε τους υπόλοιπους αδελφούς του, Φοίνικα και Κίλικα, άφησαν την πατρίδα τους

ψάχνοντας την Ευρώπη παντού. Ο Κάδµος επισκέφθηκε πολλά µέρη, ιδρύοντας πόλεις και

φέρνοντας σε αυτά το αλφάβητο. Μη µπορώντας όµως να βρει την αδελφή του κατέληξε στο

µαντείο των ∆ελφών, όπου του δόθηκε ο χρησµός να ιδρύσει πόλη στη θέση όπου θα τον οδηγούσε

µια αγελάδα. Εκεί ο Κάδµος θυσίασε την αγελάδα και θανάτωσε τον δράκοντα που φρουρούσε µια

γειτονική πηγή. Από τη σπορά των δοντιών του δράκοντα φύτρωσαν οι Σπαρτοί, από τους οποίους,

µετά το επεισόδιο της αλληλοεξόντωσης που συνέβη µεταξύ τους, επιβίωσαν οι Χθόνιος,

Υπερήνωρ, Πέλωρος, Ουδαίος και Εχίων. Απόγονοι αυτών καυχώνταν πως ήταν οι ευγενείς

οικογένειες των Θηβών. Επειδή, ωστόσο, ο δράκοντας ήταν γιος του Άρη, ο Κάδµος τιµωρήθηκε

να υπηρετεί τον θεό για οκτώ έτη. Κατόπιν παντρεύτηκε την Αρµονία, κόρη του Άρη και της

Αφροδίτης ή του ∆ία και της Ηλέκτρας κατ’ άλλη παράδοση, την οποία γνώρισε στη Σαµοθράκη

και την απήγαγε για να τη νυµφευτεί στην Καδµεία. Μάλιστα, οι µύθοι έλεγαν πως στο γάµο τους

είχαν τραγουδήσει οι Μούσες, ενώ ανάµεσα στα δώρα που έλαβε η Αρµονία ονοµαστά ήταν το

περιδέραιο που είχε φτιάξει ο Ήφαιστος και ο πέπλος που ύφαναν οι Χάριτες. Με την Αρµονία ο

Κάδµος απέκτησε πέντε παιδιά, τον Πολύδωρο, την Ινώ, την Αγαύη, τη Σεµέλη και την Αυτονόη,

αποτελώντας έτσι τον ιδρυτή µιας καινούριας γενιάς, από την οποία εξαρτάται στη συνέχεια και

όλη η υπόλοιπη µυθική γενεαλογία της πόλης.

Η µυθική γενεαλογία της Θήβας συνεχίζεται µε τον γιο του Κάδµου Πολύδωρο, ο οποίος

ανέλαβε τη βασιλεία, όταν ο Κάδµος και η Αρµονία, γέροντες πια, µετοίκησαν στην Ιλλυρία. Κατ’

άλλη παράδοση ο θρόνος ανατέθηκε στον Πενθέα που ήταν γιος του Σπαρτού Εχίονα και της κόρης

του Κάδµου Αγαύης. Σύµφωνα µε το µύθο, ο Πενθέας αντιτάχθηκε στην εισαγωγή στη Θήβα της

λατρείας του εξαδέλφου του, ∆ιονύσου, γιου της Σεµέλης και του ∆ία, και ο ∆ιόνυσος εκδικήθηκε

βάζοντας τις βάκχες και την ίδια την Αγαύη να τον διαµελίσουν.

Μετά τον Πολύδωρο η βασιλεία περιήλθε στον γιο του Λάβδακο, ο οποίος επιτροπεύτηκε

διαδοχικά µέχρι την ενηλικίωσή του από τους γιους του Σπαρτού Χθονίου, Νυκτέα και Λύκο. Μετά

το θάνατο του Λαβδάκου τη βασιλεία ανέλαβε σε µικρή ηλικία ο γιος του Λάιος, επίτροπος του

Page 17: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

17

οποίου έγινε πάλι ο Λύκος. Τότε ήταν που ο Ζήθος και ο Αµφίων, γιοί του ∆ία και της Αντιόπης,

κόρης του Νυκτέα, επιτέθηκαν στη Θήβα, απ’ όπου εκδίωξαν το Λύκο και εξόρισαν το Λάιο, ο

οποίος βρήκε καταφύγιο στην αυλή του Πέλοπα.

Από το σηµείο αυτό αρχίζει η ιστορία των Λαβδακιδών που γέµισαν µε πάθη το βασιλικό

γένος της Θήβας. Ο Λάιος µεγάλωσε στον οίκο του Πέλοπα, όπου όµως αποπλάνησε το µικρότερο

γιο του Χρύσιππο, µε αποτέλεσµα αυτός και το γένος του να φέρουν πάντοτε την κατάρα του

Πελοποννήσιου γενάρχη. Με το θάνατο του Ζήθου και του Αµφίονα και την επιστροφή του στη

Θήβα ο Λάιος νυµφεύθηκε την Ιοκάστη, κόρη του Μενοικέα και αδελφή του Κρέοντα, µε την

οποία απέκτησε τον Οιδίποδα. Στη µυθολογική αφήγηση ακολουθούν τα επεισόδια της έκθεσης του

µικρού Οιδίποδα στον Ελικώνα και, αργότερα, της επαλήθευσης του χρησµού µε τη θανάτωση του

Λαΐου από τον ίδιο του τον γιο, της ανάληψης της εξουσίας από τον Κρέοντα, της εµφάνισης της

Σφίγγας και της τελικής λύσης του αινίγµατός της από τον Οιδίποδα, µε αποτέλεσµα τη σωτηρία

της πόλης και την ανταµοιβή του Οιδίποδα µε το να χριστεί αυτός βασιλιάς και να νυµφευθεί τη

βασίλισσα µητέρα του, Ιοκάστη.

Τούτο αποτελεί κεντρικό σηµείο του µύθου, καθώς γίνεται αφετηρία για µια νέα εξέλιξη

στη µυθολογική πλοκή. Από την αιµοµικτική αυτή σχέση γεννήθηκαν τέσσερα αδέλφια, ο

Ετεοκλής, ο Πολυνείκης, η Αντιγόνη και η Ισµήνη, τα πάθη των οποίων ενέπνευσαν τους

τραγικούς σε τέτοιο βαθµό όσο και εκείνα των γονιών τους. Μετά την αποκάλυψη της αιµοµικτικής

σχέσης, την τύφλωση και την εκδίωξη του Οιδίποδα, η βασιλεία της Θήβας έγινε αντικείµενο

διαµάχης µεταξύ του Ετεοκλή και του Πολυνείκη, µε τον πρώτο να εκδιώκει τον δεύτερο στην

Πελοπόννησο. Αυτός κατέφυγε στο Άργος, όπου συγκέντρωσε στρατό και επιτέθηκε εναντίον της

Θήβας. Οι Αργείοι ήρωες που συµµετείχαν στην εκστρατεία αυτή ήταν ο Άδραστος, ο Αµφιάραος,

ο Καπανέας, ο Ιπποµέδων, ο Τυδέας και ο Παρθενοπαίος. Είναι ο λεγόµενος πόλεµος των «Επτά»,

που έληξε µε τη µονοµαχία και την αλληλοεξόντωση των δύο αδελφών µπροστά στα τείχη της

Θήβας, στην περιοχή των Ηλεκτρών πυλών και του Ισµηνίου, αλλά και την ήττα των Αργείων. Στη

Θήβα ανέλαβε βασιλιάς ο Λαοδάµαντας, γιος του Ετεοκλή, η εξουσία όµως περιήλθε στον

Κρέοντα ως επίτροπο του παιδιού. Τότε ήταν που οι Αργείοι επανήλθαν µε τους γιους των «Επτά»,

τους αποκαλούµενους «Επιγόνους»: το γιο του Αδράστου, του µόνου που επιβίωσε από τους

«Επτά», Αιγιαλέα, το γιο του Τυδέα ∆ιοµήδη, το γιο του Καπανέα Σθένελο, το γιο του

Παρθενοπαίου Πρόµαχο, τους δύο γιους του Αµφιαράου Αλκµαίωνα και Αµφίλοχο,

συνεπικουρούµενοι από το γιο του Μικηστέα Ευρύαλο. Τη φορά αυτή οι Αργείοι νίκησαν τους

Θηβαίους στον Γλίσαντα, στους πρόποδες του Υπάτου όρους, και εξανάγκασαν τον Λαοδάµαντα

να καταφύγει στους Ιλλυριούς. Τη βασιλεία τότε ανέλαβε ο Θέρσανδρος, γιος του Πολυνείκη και

Page 18: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

18

αρχηγός των «Επιγόνων», ο οποίος σκοτώθηκε αργότερα από τον Τήλεφο, γιο του Ηρακλή, στην

πρώτη εκστρατεία του τρωικού πολέµου, όταν τα πλοία πήγαν κατά λάθος στη Μυσία. Τον

διαδέχθηκε ο Πηνέλεως, ο οποίος έλαβε αρχικά µέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία και αργότερα

υπήρξε ένας από τους µνηστήρες της Ωραίας Ελένης, ενώ ηγήθηκε του βοιωτικού εκστρατευτικού

σώµατος στη δεύτερη εκστρατεία εναντίον της Τροίας, όπου και σκοτώθηκε από τον γιο του

Τηλέφου, Ευρύπυλο. Στη βασιλική διαδοχή ακολουθούν ο γιος του Θέρσανδρου και της κόρης του

Αµφιαράου ∆ηµώνασσας, Τισαµενός, ο γιος του Τισαµενού, Αυτεσίων, που µετά από χρησµό

µετοίκησε στους ∆ωριείς, ο ∆αµασίχθων, γιος του Οφέλτη, γιου του Πηνέλεω, ο γιος του

∆αµασίχθονα, Πτολεµαίος και, τέλος, ο γιος του Πτολεµαίου, Ξάνθος.

Ορχοµενός

Εξίσου σηµαντική θέση στους ιδρυτικούς µύθους της Βοιωτίας κατέχει ο Ορχοµενός, το

έτερο µεγάλο σε ιστορία, δύναµη και σπουδαιότητα κέντρο της περιοχής. Σύµφωνα µε τη µυθική

γενεαλογία των βασιλικών γενών του που καταγράφει ο Παυσανίας, πρώτος οικιστής του

Ορχοµενού ήταν ο Ανδρεύς, γιος του Πηνειού, από τον οποίο η χώρα ονοµάστηκε Ανδρηίδα.

Αυτός παραχώρησε αργότερα την περιοχή του Λαφυστίου, την Κορωνειακή και την Αλιαρτία στον

αδελφό του Σισύφου Αθάµαντα, ο οποίος έφτασε στον Ορχοµενό από την Άλο της Θεσσαλίας, και

αυτός µε τη σειρά του στον Αλίαρτο και τον Κόρωνο, οι οποίοι ήταν εγγονοί του από τον ανιψιό

του και γιο του Σισύφου Θέρσανδρο. Όταν ο Φρίξος, ο γιος του Αθάµαντα, ή ο Πρέσβων, ο γιος

που ο Φρίξος απέκτησε στην Κολχίδα µε την κόρη του Αιήτη Χαλκιόπη, επέστρεψε από τη χώρα

του Πόντου, ο Αλίαρτος και ο Κόρωνος έδωσαν πίσω στον Αθάµαντα τις περιοχές που τους είχε

δώσει και οι ίδιοι έγιναν οικιστές της Αλιάρτου και της Κορώνειας.

Γιος του Ανδρέα ή, κατ’ άλλους, του ποταµού Κηφισού ήταν ο Ετεοκλής, µετά το θάνατο

του οποίου η βασιλεία περιήλθε στη γενιά του Άλµου, ο οποίος είχε κόρες τη Χρύση και τη

Χρυσογένεια. Από τη Χρύση και τον Άρη γεννήθηκε ο Φλεγύας που µετονόµασε τη χώρα σε

Φλεγυΐδα και έγινε γενάρχης των πολεµικού φύλου των Φλεγύων. Αυτοί αποστάτησαν από τους

άλλους της φυλής τους και άρχισαν να διαρπάζουν τους γείτονές τους και το δελφικό ιερό. Για το

λόγο αυτό οι Φλεγύες δέχθηκαν δεινά πλήγµατα µε φυσικές καταστροφές και επιδηµίες και µόνο

ένα µικρό τους µέρος διέφυγε στον γειτονικό Πανοπέα.

Μετά το θάνατο του Φλεγύα ανέλαβε τη βασιλεία ο εξάδελφός του Χρύσης, γιος της

Χρυσογένειας και του Ποσειδώνα. Γιος του Χρύση ήταν ο Μινύας, από τον οποίο οι κάτοικοι

Page 19: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

19

ονοµάστηκαν Μινύες, και γιος του Μινύα ο Ορχοµενός, από τον οποίο πήρε το όνοµά της η πόλη

και οι κάτοικοί της την ονοµασία Ορχοµένιοι.

Τη µοίρα του Ετεοκλή και του Φλεγύα ακολούθησε και ο Ορχοµενός, ο οποίος πέθανε

χωρίς να αφήσει απόγονο και έτσι χάθηκε και η γενιά του Άλµου. Η βασιλεία τότε περιήλθε στον

Κλύµενο, εγγονό του Φρίξου από τον Πρέσβωνα, ο οποίος απέκτησε πέντε γιους, τον Εργίνο, τον

Στράτο, τον Άρρωνα, τον Πύλειο και τον Αζέα. Ο Κλύµενος σκοτώθηκε στο ιερό του Ογχηστίου

Ποσειδώνα από τον Περιήρη, ηνίοχο του Θηβαίου Μενοικέα, γεγονός που προκάλεσε την χρόνια

διαµάχη Ορχοµενίων και Θηβαίων, και έτσι τη βασιλεία και µαζί την υποχρέωση να εκδικηθεί το

θάνατο του πατέρα του ανέλαβε ο Εργίνος. Αυτός και τα αδέλφια του µάζεψαν αµέσως στρατό και

κινήθηκαν εναντίον της Θήβας. Στη µάχη που έγινε, ο Εργίνος νίκησε τους Θηβαίους και τους

δέσµευσε µε όρκο να δίνουν στους Ορχοµενίους κάθε χρόνο εκατό βόδια επί είκοσι χρόνια. Από το

φόρο αυτό τους απάλλαξε ο Ηρακλής όταν ενηλικιώθηκε, την εποχή που βασιλιάς στη Θήβα ήταν

ο Κρέοντας, αναγκάζοντας τους Μινύες να καταβάλουν τριπλάσιο φόρο στους Θηβαίους. Ο µύθος

µάλιστα λέει πως στην ήττα των Ορχοµενίων συνέβαλε το γεγονός πως ο Ηρακλής έφραξε τις

διεξόδους των υδάτων και έστρεψε τους ποταµούς προς το εσωτερικό της Κωπαΐδας,

καταστρέφοντας έτσι τα περίφηµα αποστραγγιστικά έργα των Μινυών.

Τέλος, η βασιλεία του Ορχοµενού περιήλθε στον Ασκάλαφο και τον Ιάλµενο, που κατά την

παράδοση ήταν γιοί του Άρη και της Αστυόχης, κόρης του Άκτορα, γιου του Αζέα, οι οποίοι και

ηγήθηκαν του στρατού των Ορχοµενίων στην Τροία.

2.2.3 Ζωή και δράση θεών και ηρώων

Μεγάλο µέρος των µύθων της αρχαίας Βοιωτίας σχετιζόταν µε τη ζωή και τη δράση θεών

και ηρώων, µε την οποία είχαν συνδεθεί διάφοροι τόποι, κατά την προσφιλή συνήθεια των πόλεων

να διεκδικούν κύρος και αίγλη δείχνοντας τουλάχιστον ένα µέρος της επικράτειάς τους όπου θεϊκά

σηµάδια ή ηρωικά κατορθώµατα είχαν συµβεί. Η Βοιωτία, άλλωστε, αποτελούσε τη µυθολογική

πατρίδα σηµαντικών θεών, όπως η Αθηνά, ο Ερµής και ο ∆ιόνυσος, αλλά και σπουδαίων ηρώων µε

θεϊκή καταγωγή, όπως ο Ηρακλής, ο Τροφώνιος και ο Πτώιος.

Για την Αθηνά ο µύθος έλεγε πως είχε γεννηθεί στις Αλαλκοµενές και πως ανατράφηκε σε

έναν µικρό χείµαρρο που βρισκόταν εκεί, ενώ για τον Ερµή οι Ταναγραίοι έδειχναν το γειτονικό

όρος Κηρύκειο ως τόπο γέννησής του. Οµοίως, τον ∆ιόνυσο, γιο της κόρης του Κάδµου Σεµέλης

Page 20: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

20

και του ∆ία, τον διεκδικούσαν οι Θηβαίοι και για τον λόγο αυτό ισχυρίζονταν πως το αµπέλι για

πρώτη φορά φύτρωσε στον τόπο τους. Οι ίδιοι µάλιστα έδειχναν και τα ερείπια του θαλάµου της

οικίας του Κάδµου, ο οποίος, σύµφωνα µε το µύθο, κατακάηκε από την εµφάνιση του πατέρα των

θεών στη Σεµέλη.

Από την άλλη µεριά, ο µεγάλος ήρωας Ηρακλής είχε πατρίδα του τη Θήβα, όπου γεννήθηκε

και µεγάλωσε. Γονείς του ήταν ο ∆ίας και η Αλκµήνη, κόρη του βασιλιά των Μυκηνών

Ηλεκτρύωνα, που µαζί µε το σύζυγό της, Αµφιτρύωνα, βρέθηκαν εκεί ως εξόριστοι από την

Αργολίδα. Στην Αλκµήνη παρουσιάστηκε ο ∆ίας µε τη µορφή του Αµφιτρύωνα ενόσω αυτός

βρισκόταν σε εκστρατεία εναντίον των Τηλεβόων ή Ταφίων, µαζί µε τον Κρέοντα και τους

βασιλείς του Θορικού Αττικής Κέφαλο, των Φωκέων Πανοπέα και του Άργους Έλειο. Στη Θήβα

υπήρχε η παράδοση πως στη γέννηση του Ηρακλή βοήθησε η Γαλινθιάς, κόρη του Θηβαίου

Προίτου, ενώ άλλοι µύθοι ανέφεραν την κόρη του Τειρεσία Ιστορίδα, η οποία µε τέχνασµα έδιωξε

τις φαρµακίδες, τοπικές θεότητες του τοκετού, που είχαν σταλεί από την Ήρα να δυσκολέψουν τη

γέννα της Αλκµήνης. Οι Θηβαίοι έδειχναν επίσης ένα σηµείο όπου, κατά την παράδοση, η Ήρα

θήλασε τον Ηρακλή, αλλά και το σπίτι των γονέων του ήρωα κοντά στις Ηλέκτρες πύλες, για το

οποίο µάλιστα έλεγαν πως το είχαν κτίσει οι θρυλικοί µαστόροι Τροφώνιος και Αγαµήδης, που

είχαν επίσης κατασκευάσει το ναό του Απόλλωνα στους ∆ελφούς, αλλά και το θησαυροφυλάκιο

του Υριέα στην πόλη Υρία της Ταναγρικής. Αυτοί θεωρούνταν γιοι του βασιλιά του Ορχοµενού

Εργίνου, κατ’ άλλη όµως παράδοση πατέρας τους ήταν ο Απόλλωνας.

Πολυάριθµα τέτοια παραδείγµατα τόπων που συνδέονταν µε επιφάνειες και τη δράση θεών

και ηρώων καταγράφηκαν από τον περιηγητή Παυσανία κατά την πορεία του στη Βοιωτία. Έτσι,

όσον αφορά τη Θήβα, υπήρχε ο µύθος ότι στο προάστιο Ποτνιαί που βρισκόταν στα νότια της

πόλης ζούσε κάποτε ο γιος του Σισύφου, Γλαύκος, τον οποίο κατασπάραξαν τα άλογά του που τα

έτρεφε µε ανθρώπινο κρέας για να είναι άγρια και να νικάει στις αρµατοδροµίες. Επίσης, µπροστά

στο ναό του Ισµηνίου οι Θηβαίοι έδειχναν ένα βράχο όπου πίστευαν πως καθόταν η κόρη του

Τειρεσία, Μαντώ, όταν έδινε χρησµούς. Σε άλλα σηµεία της πόλης τους έδειχναν τον τάφο των

Νιοβιδών, τον κοινό τάφο του Ζήθου και του Αµφίονα, τον τάφο του Τυδέα, όπως και εκείνον του

Θηβαίου Μελάνιππου, ο οποίος κατά την εκστρατεία των «Επτά» τραυµάτισε θανάσιµα τον Αργείο

βασιλιά και σκότωσε τον αδελφό του Αδράστου Μικηστέα, αλλά και τους τάφους των παιδιών του

Οιδίποδα, καθώς και εκείνους των παιδιών του Ηρακλή από τη Μεγάρα, κόρη του Κρέοντα, τα

οποία η ήρωας κατέσφαξε έχοντας σαλεµένα τα λογικά του από την Ήρα, ενώ επίσης ισχυρίζονταν

πως ο Λίνος, ο εξοχότερος µουσικός όλων των εποχών, τον οποίο σκότωσε άδικα ο Απόλλωνας,

είχε επίσης ταφεί στον τόπο τους. Ακόµα έδειχναν τους τάφους της Ανδρόκλειας και της Αλκίδος

Page 21: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

21

που, καταγόµενες από την επιφανέστερη γενιά των Θηβών και εφαρµόζοντας σχετικό χρησµό,

αυτοκτόνησαν ώστε οι Θηβαίοι να νικήσουν τους Ορχοµενίους στον πόλεµο, καθώς και τον τάφο

του Μενοικέα, γιου του Κρέοντα, ο οποίος αυτοκτόνησε πέφτοντας από τις επάλξεις για τη

σωτηρία της Θήβας, όταν ο Πολυνείκης και ο στρατός του έφτασαν εκεί κατά την πρώτη

εκστρατεία από το Άργος, εξευµενίζοντας έτσι τον Άρη που ως τότε ήταν οργισµένος από τη σφαγή

του δράκοντα, όπως αντίστοιχα έλεγε άλλος χρησµός του Τειρεσία ή του δελφικού ιερού.

Οι Θηβαίοι έδειχναν επίσης ένα σηµείο της πόλης τους, όπου έλεγαν πως ο Αµφιτρύων είχε

φορέσει τα άρµατα όταν πολέµησε κατά του Χαλκώδοντα, βασιλιά των Αβάντων της Εύβοιας, µε

σκοπό να απαλλάξει τη Θήβα από το φόρο υποτελείας που κατέβαλε σε αυτούς. Κατά τη µάχη ο

Χαλκώδων σκοτώθηκε και ο λεγόµενος τάφος του πιστευόταν πως ήταν στο δρόµο από τη Θήβα

προς τη Χαλκίδα, στην περιοχή του Άρµατος και της Μυκαλησσού. Κάπου εκεί υπήρχε και η θέση

Τευµησσός, όπου έλεγαν πως ο ∆ίας είχε κρύψει την Ευρώπη και όπου είχε τη φωλιά της η αλεπού

που έβλαπτε τους Θηβαίους εξαιτίας της οργής του ∆ιονύσου, µέχρι που ο Αµφιτρύων την

κυνήγησε χρησιµοποιώντας το σκυλί της Πρόκνης, ενώ δυτικότερα, στην περιοχή του Γλίσαντα,

βρισκόταν, κατά την παράδοση, η θέση όπου έγινε η σύγκρουση Θηβαίων και Αργείων κατά την

εκστρατεία των «Επιγόνων» εναντίων της Θήβας και όπου έλεγαν πως είχαν ταφεί οι Αργείοι

ήρωες. Τέλος, στα δυτικά της Θήβας υπήρχε το όρος Φίκιον, όπου έλεγαν πως καθόταν η Σφίγγα

που αφάνιζε τους νέους της Θήβας, µέχρις ότου ο Οιδίποδας έλυσε το αίνιγµά της και τη θανάτωσε.

Όµοια παραδείγµατα αναφέρονται από τον Παυσανία και για άλλες θέσεις και πόλεις της

Βοιωτίας. Οι Χαιρωνείς, για παράδειγµα, ισχυρίζονταν ότι στον Πετραχό, στον επιβλητικό βράχο

πάνω από την Χαιρώνεια, ήταν το σηµείο όπου είχε εξαπατηθεί ο Κρόνος και δέχτηκε από τη Ρέα

µια πέτρα αντί για τον ∆ία, την οποία και κατάπιε, ενώ οι γείτονές τους, κάτοικοι του Πανοπέα,

θεωρούσαν την πόλη τους ως πατρίδα του κατασκευαστή του ∆ουρείου Ίππου, Επειού, όπως και

του Σχεδίου, ενός από τους βασιλείς των Φωκέων, που σκοτώθηκε στην Τροία από τον Έκτορα,

στη θρυλική µάχη πάνω από το νεκρό σώµα του Πατρόκλου. Οµοίως, ο κάτοικοι των Σιφών,

σηµαντικού λιµανιού στον κορινθιακό κόλπο, έδειχναν µια θέση όπου, κατά την παράδοση, είχε

προσορµιστεί η Αργώ γυρνώντας από την Κολχίδα, ενώ οι Πλαταιείς έδειχναν ένα σηµείο όπου

πίστευαν πως ήταν ο χώρος όπου ξάπλωνε ο Ακταίων, γιος της Αυτονόης, καθώς και µια πηγή λίγο

έξω από την πόλη, όπου έλεγαν πως ήταν το σηµείο όπου ο ονοµαστός κυνηγός κατασπαράχθηκε

από τα σκυλιά του, τα οποία ξεσήκωσε εναντίον του η Άρτεµη. Υπήρχε επίσης και ο µύθος πως

στον Κιθαιρώνα ο Ηρακλής, νεαρός ακόµα, σκότωσε το φοβερό λιοντάρι που κατασπάραζε τα

κοπάδια του Αµφιτρύωνα και του βασιλιά της Πλάταιας, Θεσπίου. Κατά τους τοπικούς µύθους,

στην περιοχή του Σκώλου η Αγαύη και οι βάκχες διαµέλισαν τον Πενθέα, ενώ στην Τάναγρα

Page 22: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

22

υπήρχε τάφος του Ωρίωνα, καθώς και µια θέση όπου έλεγαν πως καθόταν ο Άτλας. Στην Αυλίδα,

απ’ όπου ξεκίνησε η εκστρατεία για την Τροία, έδειχναν την πηγή και το χάλκινο κατώφλι της

σκηνής του Αγαµέµνονα, ενώ στον Ελικώνα, στην περιοχή ∆ονακών, υπήρχε πηγή, στο νερό της

οποίας, όπως παρέδιδαν οι τοπικοί µύθοι, κοίταξε ο Θεσπιέας Νάρκισσος, ο οποίος δεν κατάλαβε

πως η εικόνα που είδε ήταν δική του και έτσι ασυνείδητα ερωτεύτηκε τον εαυτό του. Αντίστοιχα,

στην Κορώνεια υπήρχε παράδοση πως η Ήρα είχε πείσει τις σειρήνες, κόρες του Αχελώου, να

ανταγωνιστούν στο τραγούδι τις Μούσες, οι οποίες όµως νίκησαν και έβγαλαν τα φτερά των

σειρήνων, κάνοντάς τα στεφάνια για τους εαυτούς τους. Τέλος, οι βοιωτικοί µύθοι έλεγαν πως

δίπλα στην πηγή Τιλφούσα ήταν ο τάφος του µάντη Τειρεσία, ο οποίος πέθανε στο σηµείο αυτό

κατά τη µεταφορά του στους ∆ελφούς ως αιχµάλωτος των Αργείων που νίκησαν στη δεύτερη

εκστρατεία εναντίον της Θήβας, ενώ στην Ανθηδώνα υπήρχε ιερό του ∆ιονύσου µε τους τάφους

του Ώτου και του Εφιάλτη, τους οποίους θανάτωσε ο Απόλλωνας, ενόσω αυτοί ήταν ακόµη παιδιά,

εξαιτίας της απειλής τους προς τους θεούς ότι, αν προλάβαιναν να γίνουν έφηβοι, θα έριχναν πάνω

στον Όλυµπο την Όσσα και πάνω σ’ αυτή το Πήλιο για ν’ ανέβουν στον ουρανό.

2.2.4 Μυθολογικές διηγήσεις ως απαρχές λατρειών

Στους βοιωτικούς µύθους φαίνονται καθαρά οι άρρηκτοι δεσµοί της αρχαίας ελληνικής

θρησκείας µε τη µυθολογία, καθώς γίνεται σαφές ότι πολλές από τις σηµαντικότερες λατρείες ανά

την επικράτεια της Βοιωτίας είχαν απαρχές διάφορες µυθολογικές διηγήσεις. Το

χαρακτηριστικότερο ίσως παράδειγµα αφορά την «εξήγηση» που δινόταν για την εγκαθίδρυση της

λατρείας του ∆ιονύσου, σύµφωνα µε την οποία όποιος αντιτάχθηκε σε αυτή τιµωρήθηκε

παραδειγµατικά, όπως ακριβώς συνέβη µε τον βασιλιά της Θήβας Πενθέα, ο οποίος διαµελίστηκε

από την ίδια τη µητέρα του, Αγαύη, και τις µαινάδες.

Από τις σηµαντικότερες βοιωτικές λατρείες ήταν και εκείνη των Ελικωνιάδων Μουσών στο

ονοµαστό ιερό τους στον Ελικώνα, για την οποία πίστευαν πως την ίδρυσαν στο ιερό βουνό ο

Εφιάλτης και ο Ώτος, οι οποίοι ήταν και οικιστές της Άσκρης µαζί µε τον Οίοκλο, γόνο του

Ποσειδώνα και της Άσκρας. Οι παραδόσεις έλεγαν πως αρχικά λατρεύονταν εκεί τρεις Μούσες, η

Μελέτη, η Μνήµη και η Αοιδή, κόρες του Ουρανού και της Γαίας, και πως η λατρεία των εννέα

Μουσών (Καλλιόπη, Ευτέρπη, Κλειώ, Ερατώ, Μελποµένη, Πολύµνια, Τερψιχόρη, Θάλεια,

Ουρανία), οι οποίες ήταν κόρες του ∆ία και της Μνηµοσύνης, εισήχθη εκεί αργότερα από τον

µακεδόνα Πίερο, ο οποίος και τους έδωσε τα ονόµατά τους.

Page 23: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

23

Οµοίως, µυθολογικές διηγήσεις βρίσκονταν πίσω και από την εορτή των ∆αιδάλων στην

Πλάταια, η οποία αναγόταν στο µύθο για τη διαµάχη του ∆ία και της Ήρας σχετικά µε το αν ο

άνδρας ή η γυναίκα ζουν εντονότερα την ερωτική ηδονή και όφειλε το όνοµά της στα δαιδαλικά

ξόανα που στήνονταν εκεί κατά την εορτή. Στις Θεσπιές τιµούσαν τον ∆ία σάωτο, δηλαδή σωτήρα,

από το µύθο για τη σωτηρία της πόλης από τον δράκοντα που κάθε χρόνο κατασπάρασσε έναν από

τους εφήβους της. Εκεί υπήρχε και ιερό του Ηρακλή, όπου υπηρετούσε ως ισόβια ιέρεια µία

παρθένος, από τον µύθο που έλεγε πως ο Ηρακλής, µετά το φόνο του φοβερού λιονταριού του

Κιθαιρώνα, καταδίκασε τη µοναδική από τις πενήντα κόρες του βασιλιά Θεσπίου που δεν δέχτηκε

να συνευρεθεί µαζί του στο να παραµείνει σε όλη της τη ζωή παρθένος και να τον υπηρετεί ως

ιέρειά του.

Ο µύθος για τη σύγκρουση Θηβαίων και Ορχοµενίων ήταν η αφορµή για την ίδρυση δύο

τουλάχιστον ιερών προς τιµήν του Ηρακλή. Στο πρώτο ο ήρωας είχε το προσωνύµιο

«Ρινοκολούστης», από την παράδοση ότι εκεί έκοψε τα αυτιά και τις µύτες των Ορχοµενίων που

είχαν πάει για να παραλάβουν το δασµό από τους Θηβαίους, εκατό βόδια ετησίως για είκοσι έτη,

έδεσε τα χέρια τους µε σχοινιά από τους τραχήλους τους και τους έστειλε πίσω στον Εργίνο. Το

δεύτερο, όπου ο Ηρακλής ονοµαζόταν «Ιπποδέτης», βρισκόταν στο Τηνέριον πεδίον και, κατά την

παράδοση, εκεί ο Ηρακλής έδεσε τα πόδια των αλόγων που έσερναν τα άρµατα των Ορχοµενίων,

οδηγώντας τους έτσι σε συντριπτική ήττα.

Λίγο έξω από τη Θήβα και προς τα δυτικά υπήρχε το ιερό των Καβίρων, για την αρχή της

λατρείας στο οποίο οι παραδόσεις των Θηβαίων έλεγαν πως ξεκίνησε, όταν η ίδια η ∆ήµητρα

εµπιστεύτηκε τις µυστικές ιεροπραξίες που γίνονταν εκεί σε έναν από τους κατοίκους της πόλης

που βρισκόταν αρχικά στο σηµείο αυτό. Σεβάσµιο ιερό και µαντείο υπήρχε και στο δρόµο από τις

Ποτνιές προς τη Θήβα. Αυτό ήταν αφιερωµένο στον Αµφιάραο, από την παράδοση πως στο σηµείο

αυτό άνοιξε η γη και τον κατάπιε, παράδοση αντίστοιχη µε εκείνη του Τροφωνίου και το ιερό του

στο άλσος της Λιβαδειάς.

Στην Τάναγρα υπήρχε ιερό του κριοφόρου Ερµή, η παράδοση για το προσωνύµιο του

οποίου έλεγε πως ο θεός είχε αποτρέψει επιδηµική αρρώστια µε το να περιφέρει γύρω από το τείχος

ένα κριάρι. Σε άλλο ιερό τιµόταν ως πρόµαχος, για την παράδοση ότι όταν οι Ερετριείς είχαν

αποβιβαστεί µε πλοία από την Εύβοια στην Ταναγρική, ο θεός οδήγησε τους εφήβους στη µάχη και

πολέµησε και ο ίδιος κρατώντας στλεγγίδα, συµβάλλοντας έτσι στο να νικηθούν οι Ευβοείς.

Page 24: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

24

Στην άλλη πλευρά της Βοιωτίας, στην περιοχή της Κορωνειακής, το ιερό της Αθηνάς στις

Αλαλκοµενές όφειλε την ύπαρξή του στο µύθο πως εκεί είχε γεννηθεί η θεά, ενώ για το κοντινό

ιερό της Αθηνάς Ιτωνίας υπήρχε η παράδοση πως τη λατρεία έφεραν µαζί τους οι Βοιωτοί, όταν

µετοίκησαν στη βοιωτική χώρα από τη Θεσσαλία, µετά τον πόλεµο της Τροίας. Στην ίδια περιοχή

υπήρχε και ιερό του Ηρακλή Χάροπος, όπου οι Βοιωτοί έλεγαν πως ήταν το σηµείο όπου ο

Ηρακλής ανέβηκε από τον Άδη, φέρνοντας µαζί του και το σκυλί του Άδη Κέρβερο, ενώ ψηλά,

στον Ελικώνα, βρισκόταν το σπήλαιο των Λειβηθρίδων Νυµφών και της Νύµφης Κορώνειας, που

κατά τη µυθολογία ήταν τροφός του ∆ιονύσου.

Ακριβώς αντίκρυ από τα ιερά αυτά, στην ανατολική πλευρά της κωπαϊδικής λεκάνης και

κοντά στην αρχαία Ακραιφία, επί του Πτώου όρους, βρισκόταν τα φηµισµένο ιερό και το µαντείο

του Απόλλωνος Πτωιέως, καθώς και το ιερό του τοπικού ήρωος Πτώιου. Γι’ αυτόν υπήρχαν οι

παραδόσεις πως ήταν γιος του Απόλλωνα και της Ευξίππης ή Ζευξίππης, κόρης του Αθάµαντα,

επώνυµου του Αθαµαντίου πεδίου, ή του Αθάµαντα και της Θεµιστούς. Τέλος, στον Ορχοµενό

λατρεύονταν οι Χάριτες, η λατρεία των οποίων, έλεγαν οι παραδόσεις, είχε ιδρυθεί εκεί ήδη από

την εποχή των Μινυών, από τον βασιλιά του Ορχοµενού Ετεοκλή.

2.2.5 Ονοµασίες θέσεων από µυθολογικές παραδόσεις

Μυθολογική, επίσης, βάση είχαν και πολυάριθµα βοιωτικά τοπωνύµια, καθώς διάφορα

µυθολογικά πρόσωπα ή γεγονότα που συνδέθηκαν µε συγκεκριµένες περιοχές έδωσαν την

ονοµασία τους σε αυτές. Μεγάλος αριθµός από αυτά σχετίζεται µε την αρχαία θηβαϊκή

τοπογραφία. Έτσι, η πεδιάδα που εκτεινόταν βορείως της Θήβας ήταν γνωστή ως το «Αόνιον

πεδίον», από τους Άονες, τους πρώτους µυθικούς κατοίκους της πόλης, ενώ εκείνη στα δυτικά της

ονοµαζόταν «Τηνέριον πεδίον», από τον Τήνερο, έναν από τους δύο γιους που ο Απόλλωνας είχε

µε τη Μελία, στον οποίο µάλιστα χάρισε τη µαντική ιδιότητα. Ο άλλος γιος ήταν, κατά µια

παράδοση, ο Ισµηνός, ο οποίος έδωσε το όνοµά του στο οµώνυµο ποτάµι που έρεε κατά µήκος των

ανατολικών παρυφών της Θήβας. Κατ’ άλλη όµως παράδοση, ο ποταµός Ισµηνός έφερε το όνοµά

του από τον οµώνυµο γιο του Αµφίονα και της Νιόβης, ο οποίος, χτυπηµένος από το βέλος του

Απόλλωνα, έπεσε µέσα στο ποτάµι που είχε ήδη δηµιουργήσει παλιότερα ο Κάδµος χτυπώντας το

έδαφος δυνατά µε το δεξί του πόδι, όταν αναζητούσε καθαρή πηγή για τους εναγισµούς, αφού το

νερό της κρήνης του δράκοντα είχε µολυνθεί από το φόνο του θηρίου. Οµοίως, από τη σύζυγο του

Λύκου ∆ίρκη, την οποία ο Ζήθος και ο Αµφίων τιµώρησαν παραδειγµατικά µε επώδυνο θάνατο

επειδή φερόταν άσχηµα στη µητέρα τους Αντιόπη, είχε το όνοµά του το οµώνυµο ποτάµι που έρεε

Page 25: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

25

στη δυτική πλευρά της Καδµείας, ενώ «Σύρµα Αντιγόνης» ονοµαζόταν η περιοχή όπου έλεγαν πως

η Αντιγόνη έσυρε το νεκρό Πολυνείκη για να τον ρίξει στην αναµµένη πυρά του Ετεοκλή.

Το ίδιο ακριβώς συνέβαινε και µε τις θρυλούµενες επτά πύλες των Θηβών, οι ονοµασίες

των οποίων παρέπεµπαν άµεσα στις διηγήσεις των µύθων. Έτσι, εκτός από τις Βορραίες, που η

ονοµασία τους ήταν ταυτόχρονα και γεωγραφικός προσδιορισµός, όλες οι υπόλοιπες πύλες του

τείχους της Καδµείας έφεραν την ονοµασία τους από µυθολογικά πρόσωπα ή γεγονότα. Αρχικά, οι

Ηλέκτρες ονοµάζονταν έτσι από την Ηλέκτρα, κόρη του Άτλαντα, την οποία διάφορες παραδόσεις

παρουσίαζαν ως πεθερά του Κάδµου, µητέρα της Αρµονίας από το ∆ία. Αντίστοιχα, επώνυµος

ήρωας των Προιτίδων ήταν ο Θηβαίος Προίτος, σύγχρονος του Αµφιτρύωνα και της Αλκµήνης, η

κόρη του οποίου, Γαλινθιάς, βοήθησε την Αλκµήνη κατά τη γέννα του Ηρακλή. Κατόπιν οι

Νήιστες, από το γιο του Ζήθου Νήι και έπειτα οι Οµολωίδες που έφεραν το όνοµά τους από την

παράδοση ότι από εκεί µπήκαν στην πόλη όσοι δεν ακολούθησαν τον Λαοδάµαντα στην Ιλλυρία,

αλλά βρήκαν καταφύγιο στο Οµόλιον της Θεσσαλίας και επέστρεψαν στη Θήβα, όταν τους κάλεσε

πίσω ο Θέρσανδρος. Ακολουθούν οι Κρηναίες, από τη θέση τους κοντά στην υποτιθέµενη πηγή του

δράκοντα που σκότωσε ο Κάδµος και, τέλος, οι Ογκαίες, που όφειλαν την ονοµασία τους στο ότι

βρίσκονταν κοντά στο ιερό της Αθηνάς Όγκας, στην περιοχή όπου παραδιδόταν πως στάθηκε η

αγελάδα που οδήγησε τον Κάδµο στη Θήβα.

Πιο πέρα από τη Θήβα, ο Κιθαιρών, το φηµισµένο βουνό στα σύνορα Αττικής και

Βοιωτίας, έφερε το όνοµά του από τον µυθικό βασιλιά της Πλάταιας Κιθαιρώνα, παλιότερος του

οποίου ήταν, σύµφωνα µε τους Πλαταιείς, ο βασιλιάς Ασωπός, ο οποίος και έδωσε το όνοµά του

στο οµώνυµο ποτάµι. Έτσι και η πηγή Ιπποκρήνη στην κορυφή του Ελικώνα, για την οποία

πιστευόταν πως τη δηµιούργησε ο Πήγασος, το άλογο του Βελλερεφόντη, χτυπώντας το έδαφος µε

την οπλή του ποδιού του. Μια άλλη θέση που βρισκόταν στο δρόµο από τον Γλίσαντα στη Θήβα

ονοµαζόταν «Όφεως κεφαλή», καθώς γι’ αυτήν υπήρχε η παράδοση ότι εκεί ο Τειρεσίας είδε δύο

συνουσιαζόµενα φίδια και έκοψε το κεφάλι του θηλυκού, οπότε έγινε ο ίδιος γυναίκα, ενώ,

αργότερα, όταν ξαναείδε δύο άλλα φίδια, σκότωσε το αρσενικό και έγινε πάλι άντρας. Άλλη

τοποθεσία, κοντά στην Ανθηδώνα, είχε την ονοµασία «Γλαύκου πήδηµα», για το λόγο ότι από εκεί,

σύµφωνα µε τους ντόπιους, ο Γλαύκος πήδησε στη θάλασσα, όταν έφαγε το βότανο που τον έκανε

θαλασσινό δαίµονα µε µαντικές ιδιότητες. Οµοίως, η πόλη Άρµα όφειλε το όνοµά της στο ότι εκεί,

σύµφωνα µε τους ντόπιους, είχε εξαφανιστεί το άρµα του Αµφιάραου, ενώ και το όνοµα της

Μυκαλησσού οφειλόταν στο ότι εκεί µυκήθηκε (µούγκρισε) η αγελάδα που οδήγησε τον Κάδµο

και την ακολουθία του στη Θήβα.

Page 26: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

26

Στην άλλη πλευρά της Βοιωτίας, πέραν του Φικίου όρους, υπήρχε το «Αθαµάντιον πεδίον»,

όπου έλεγαν πως είχε ζήσει ο Αθάµας, ο οποίος τιµόταν ως ο οικιστής της Ακραιφίας, ενώ στην

περιοχή της Αλιαρτίας υπήρχε ποταµός που ονοµαζόταν Λόφις, από τον γιο ενός από τους

άρχοντες του τόπου που πήγε στο δελφικό µαντείο για να λάβει χρησµό για την άνυδρη χώρα του.

Το µαντείο τού είπε να σκοτώσει όποιον έβρισκε πρώτο κατά την επιστροφή του στον τόπο του και

εκείνος, φτάνοντας στην Αλίαρτο, συνάντησε το γιο του, Λόφι. Χωρίς δισταγµό τον χτύπησε µε το

ξίφος του και από το αίµα του παιδιού που έπεσε στη γη ανέβλυσε νερό. Άλλη παράδοση υπήρχε

και για τον ποταµό της Λιβαδειάς Έρκυνα, σύµφωνα µε την οποία αυτός πήρε την ονοµασία του

από την µικρή Έρκυνα που ήταν φίλη της Κόρης-Περσεφόνης.

2.2.6 Μύθοι και Ιστορίες

H Βοιωτία αποτέλεσε διαχρονικά το επίκεντρο του µυθολογικού και ιστορικού

ενδιαφέροντος. Οι σπουδαιότερες φυσιογνωµίες που συνδέθηκαν µε την περιοχή είναι οι εννέα

Μούσες. Αν και υπάρχουν διάφορες απόψεις σχετικά µε τον τόπο καταγωγής των θεοτήτων,

ωστόσο έχει επικρατήσει η άποψη ότι κατοικούσαν στον Ελικώνα. Οι Μούσες ήταν κόρες του ∆ία

και της Μνηµοσύνης. Ως προστάτιδες των Τεχνών, χάριζαν έµπνευση σε κάθε ικανό καλλιτέχνη.

Στις Θεσπιές, και συγκεκριµένα στο Ιερό Άλσος των Μουσών, διοργανώνονταν κάθε τέσσερα

χρόνια γιορτές προς τιµήν των Μουσών, τα «Μουσεία». Στις γιορτές συµµετείχαν ποιητές,

µουσικοί και αθλητές, οι οποίοι διαγωνίζονταν στη σάλπιγγα, την επική ποίηση, τη ραψωδία, την

κιθάρα, τον αυλό, τη σατυρική ποίηση και την υποκριτική τραγωδίας και κωµωδίας και έπαιρναν

ως έπαθλο ένα στεφάνι από κισσό ή ροδοδάφνη.

Εκτός από τις Μούσες, στη Βοιωτία ζούσαν σύµφωνα µε τους αρχαίους Έλληνες και οι

Κωρύκειες Νύµφες, κόρες του ποταµού Κλειστού και της Κωρυκείας. Είχαν έδρα τους το

Κωρύκειο Άντρο (στην Αράχοβα). Το σπήλαιο ήταν αφιερωµένο και στο θεό Πάνα, τον γιο του

Ερµή µε τα πόδια τράγου, το δασύ τρίχωµα και τα κέρατα στο κεφάλι.

Ο Παρνασσός θεωρούνταν ιερό βουνό του Απόλλωνα και του ∆ιόνυσου. Και για τους δύο

θεούς υπήρχαν φηµισµένα ιερά στην περιοχή. Ο Παρνασσός είναι συνδεδεµένος και µε το όνοµα

του γενάρχη των Ελλήνων, του Έλληνα, γιου του ∆ευκαλίωνα και της Πύρρας. Ο ∆ευκαλίων και η

Πύρρα προσάραξαν µε την κιβωτό τους στην ψηλότερη κορυφή του Παρνασσού, µετά τον

περίφηµο κατακλυσµό.

Με τη Βοιωτία σχετίζεται και ο κορυφαίος ήρωας της ελληνικής µυθολογίας, ο Ηρακλής.

Σύµφωνα µε τον Ησίοδο (Θεογονία, 530), ο Ηρακλής γεννήθηκε στη Θήβα. Πάντως, το ιερό του

Page 27: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

27

Ηρακλή βρισκόταν στη Θίσβη, όπου τελούνταν και οι µουσικοί και αθλητικοί αγώνες «Ηράκλεια»

προς τιµήν του.

Στη ∆αύλεια µαρτυρείται ότι έλαβε χώρα ο µύθος του Τηρέα, ο οποίος µε τη βίαιη

συµπεριφορά του εναντίον της συζύγου του Πρόκνης και της αδερφής της Φιλοµήλας, οδήγησε

τους θεούς να τον µεταµορφώσουν σε τσαλαπετεινό. Την Πρόκνη µεταµόρφωσαν σε αηδόνι και τη

Φιλοµήλα σε χελιδόνι.

Με τη Βοιωτία συνδέθηκαν, επίσης, ο Κάδµος, ο οποίος ίδρυσε την Καδµεία στην περιοχή

της Θήβας, ο µάντης Τειρεσίας, που προέβλεπε µε ακρίβεια τα µελλούµενα, καθώς και το γένος

των Λαβδακιδών (Λάιος, Οιδίποδας, Αντιγόνη, Ισµήνη, Ετεοκλής και Πολυνείκης) µε τις πολλές

δυστυχίες του.

2.2.7 ΟΙ ΜΑΓΙΣΣΕΣ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ

Εισαγωγή

Με τον όρο µαγεία νοούνται διάφορες µορφές υπερφυσικών ή µαγικών δυνάµεων. Ως

µάγος ή µάγισσα ορίζεται κάποιος που εφαρµόζει πρακτικές µαγείας. Συνήθως οι µυθολογικοί

µάγοι είναι υπερφυσικά πλάσµατα. Παρόλα αυτά πολλοί άνθρωποι στο παρελθόν είχαν

κατηγορηθεί για µαγεία ή ισχυρίζονταν πως είναι µάγοι. Αρκετοί ακόµη και στις µέρες µας

πιστεύουν στην µαγεία και κάποιοι ισχυρίζονται πως την εξασκούν. Ο όρος «µαγεία» µπορεί να

έχει είτε θετικό είτε αρνητικό περιεχόµενο ανάλογα µε την κουλτούρα αυτού που την χρησιµοποιεί.

Στην µεταχριστιανική Ευρώπη έχει συνδεθεί µε το κακό ή τον διάβολο ενώ σε πιο σύγχρονες

κουλτούρες θεωρείται προτέρηµα και ηθικά αποδεκτό. Επίσης χρησιµοποιείται για να χαρακτηρίσει

πρακτικές µε αρνητικό περιεχόµενο που έχουν σκοπό να βλάψουν τον αποδέκτη της µαγείας. Σε

όσες κοινωνίες είναι αποδεκτή η µαγεία έχει ξεκαθαριστεί απόλυτα η διαφορά ανάµεσα στις

µάγισσες και τους νόµιµους εφαρµοστές τελετουργικών-µαγικών πρακτικών. Ο όρος «µάγος»

χρησιµοποιήθηκε για να κατηγορηθούν άτοµα που θεωρούνταν ότι βλάπτουν την κοινωνία µε

υπερφυσικά µέσα. Στις µονοθειστικές θρησκείες της Α. Μεσογείου κυρίως στον Χριστιανισµού και

στον Ισλαµισµό η µαγεία συνδέθηκε µε αιρέσεις δίνοντας τροφή σε έντονες διαµάχες ανάµεσα

στην λαική εξουσία και της εκκλησιαστικές αρχές. Κατά την διάρκεια των χρόνων η µαγεία

µεταφράστηκε ως µορφή λατρείας του σατανά. Εκείνη την εποχή πίστευαν ότι οι µάγισσες

πετούσαν στον αέρα και ότι τις νύχτες καβαλούσαν ζώα ως ακόλουθοι της Άρτεµις . Η µαγεία ήταν

συνδεδεµένη µε την επίκληση δαιµόνων και την θυσία σε αυτούς συχνά και µε την σεξουαλική

συνεύρεση µαζί τους στην διάρκεια νυχτερινών οργίων. Ο χαρακτηρισµός ενός µάγου ή µιας

µάγισσας ως υπηρέτη του κακού αναπτύχθηκε µε τα χρόνια. Κατά την εξάπλωση του

χριστιανισµού οι υποψήφιοι χριστιανοί όντας αρκετά εξοικιωµένοι µε την χρήση µαγείας στην

Page 28: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

28

καθηµερινότητα τους περίµεναν από τους χριστιανούς κληρικούς να εφαρµόζουν την µαγεία πιο

αποτελεσµατικά σε σχέση µε το παλιό παγανιστικό τρόπο .Αρχικά η Καθολική εκκλησία και η

κοινωνία της Ευρώπης δεν επιδίδονταν πάντα σε κυνήγι µαγισσών ούτε και τις θεωρούσε πηγή

κακού. Η Ιερά Σύνοδος κήρυξε την ύπαρξη µαγισσών µη-χριστιανική. Ο αυτοκράτορας

Καρλοµάγνος διακύρηξε πως η καύση µαγισσών ήταν ένα παγανιστικό έθιµο που θα τιµωρούνταν

µε θανατική ποινή. Το 820 ο επίσκοπος της Λυών αποκήρυξε την πίστη πως οι µάγισσες µπορούν

να προκαλέσουν κακό καιρό, να πετάξουν και να αλλάξουν µορφή. Ο βασιλιάς της Ουγγαρίας

Coloman αποκήρυξε το κυνήγι µαγισσών γιατί πίστευε πως δεν υπάρχουν. Οι σχολαστικοί

θεολόγοι σύνδεαν τη µαγεία µε το γυναικείο φύλο. Ο πάπας Ιωάννης ΚΒ’ πίστευε ότι οι εχθροί του

προσπαθούσαν να τον βλάψουν καρφώνοντας σε κέρινα οµοιώµατα βελόνες(βουντού). Το 1938 το

Παν. Παρισιού έκανε διάκριση µεταξύ φυσικής και υπερφυσικής µαγείας. Και τα δύο είχαν

αποτέλεσµα αλλά η υπερφυσική ήταν συµφωνία µε τον διάβολο. Το κυνήγι µαγισσών έλαβε

τεράστια έκταση µεταξύ 14ου αι. και 1650 και οι Ευρωπαίοι εκτέλεσαν 200.000-500.000

ανθρώπους µε την κατηγορία µαγείας(85% ήταν γυναίκες). Το κυνήγι µαγισσών του Μεσαίωνα

µπορεί να αποδοθεί στο πνευµατικό σκοταδισµό της εποχής. Συνδέεται επίσης µε οικονοµικές ,

δηµογραφικές αλλαγές στην κοινωνία µαζί µε τη µεσαιωνική ανάγκη για έναν στόχο κάτι που

εξηγεί γιατί το κυνήγι µαγισσών προσανατολίστηκε στις γυναίκες. Η µανία καταδίωξης των

µαγισσών εξηγείται από αλλαγές στις οικονοµικές, κοινωνικές και δηµογραφικές συνθήκες της

εποχής αλλά κυρίως τις αλλαγές που σηµειώθηκαν στον ρόλο της γυναίκας, αλλαγές

καταστροφικών διαστάσεων. Αυτά εξηγούν την µανία να βαφτίζονται πολλές γυναίκες ως µάγισσες

και να εκτελούνται. Οι µάγισσες είχαν ιδιαίτερη σχέση µε τους Θεούς ή δαίµονες αφού µε τα

κατάλληλα ξόρκια µπορούσαν να τους εξαναγκάσουν να εξυπηρετήσουν τους σκοπούς τους.

Οι δύο πιο διαβόητες µάγισσες

Bridget Bishop

Ήταν η πρώτη που εκτελέστηκε σαν αποτέλεσµα των δικών των µαγισσών του Σαλέµ το

1692. Η Bishop ήταν επιτυχηµένη και διάσηµη. Είχε πολλές ταβέρνες και ντυνόταν µε προκλητικά

κόκκινα φορέµατα. Οι κάτοικοι του Σαλέµ την κατηγορούσαν για πολλά. Είχε µαζέψει 5 κορίτσια,

δηλητηρίασε ένα γουρούνι και επιτίθονταν σε άντρες όταν κοιµόντουσαν. Οι κούκλες έπαιξαν ρόλο

στις κατηγορίες εναντίον της. Ένας ντόπιος µια δαντέλα για αυτή την οποία πίστευε πως θα

χρησιµοποιούσε σε µία κούκλα κάτι σαν βουντού. Οι John και William Bly αργότερα βρήκαν

κούκλες στο σπίτι της. Την καταδίκη της ακολούθησε άλλων 71 γυναικών.

Page 29: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

29

Merga Bien

Η γερµανίδα πλούσια κληρονόµος οµολόγησε πως δολοφόνησε τον δεύτερο σύζυγο και τα

παιδιά του µε µαγεία και αφού είχε παραβρεθεί σε µία τελετή(Σάββατο Μαγισσών). Ο κυνηγός

µαγισσών Balthasar von Dernbach πρίγκιπας και ηγούµενος της πόλης Fulda ξεκίνησε µια σειρά

από δίκες µαγισσών όταν επέστρεψε από εξορία το 1602. Η Bien ήταν η πρώτη που συνελήφθη και

φυλακίστηκε. Αν και ήταν έγκυος δεν γλίτωσε την εκτέλεση της όπως υπαγόρευαν οι νόµοι επειδή

αναγκάστηκε να οµολογήσει ότι το αγέννητο παιδί της ήταν του ∆ιαβόλου. Το φθινόπωρο κάηκε.

Οι δίκες σε αυτή την πόλη συνεχίστηκαν ερευνώντας άλλες 250 γυναίκες και σταµάτησαν µε τον

θάνατο του Dernbach το 1605.

Άλλα γνωστά ονόµατα µαγισσών είναι τα εξής:Agnes Sampson, Anna Koldings, Katharina

Menot, Kael Merrie, Entjen Gillis, Maret Jonsdotter.

2.2.8 11 ΜΥΘΟΙ ΤΟΥ ΜΕΣΑΊΩΝΑ

1) Η Γη δεν είναι επίπεδη

Ήδη από τον Γαλιλαίο είχε ξεκινήσει η αµφισβήτηση της πίστης ότι η Γη δεν είναι

επίπεδη και γυρίζει γύρω από τον Ήλιο και τον άξονα της. Το ίδιο πίστευαν και οι άνθρωποι

του Μεσαίωνα ωστόσο αργότερα για να αποδείξουν πόσο οπισθοδροµική ήταν η περίοδος

αυτή. Επικράτησε η άποψη που κυκλοφόρησε τον 19ο αιώνα ότι δηλαδή οι µεσαιωνικοί

άνθρωποι ήταν σίγουροι ότι η Γη ήταν επίπεδη.

2) Το δικαίωµα της «πρώτης νύχτας» ήταν υπαρκτό

Η παρθενοφορία εµφανίστηκε αρχικά ως νόµιµος φόρος στο Βυζάντιο τον 12ο αιώνα

και ήταν σχετικό µε το δικαίωµα γάµου της γυναίκας. Αργότερα αναπτύχθηκε ο αστικός

µύθος ότι κατά τον Μεσαίωνα οι τοπικοί άρχοντες είχαν το δικαίωµα της «πρώτης νύχτας»

µε τις παρθένες συζύγους ζευγαριών που µόλις είχαν παντρευτεί. Η φήµη αυτή διαδόθηκε

αρκετά στην Γαλλία τον 19ο αιώνα ωστόσο µετέπειτα ιστορικοί δηλώνουν ότι αναφορές

περί παρθενοφορίας δεν υπάρχουν.

3) Οι Βίκινγκς φορούσαν κράνη µε κέρατα

Ο άγριος λαός Σκανδιναβικής προέλευσης µε τους Ρούνους για γραφή και µε

πλούσια µυθολογία µε Θεούς όπως ο Όντιν, ο Λόκι και ο Θωρ ποτέ δεν φόρεσαν

κερασφόρα κράνη. Οι ικανότατοι πολεµιστές που πίστευαν στην αιώνια ζωή της Βαλχάλα

πολεµούσαν µε τσεκούρια,σφυριά και άλλα λιγότερο εκλεπτυσµένα όπλα. Η ασπίδα ήταν

απαραίτητη όχι όµως και το κράνος καθώς θα τους καθυστερούσε και θα τους περιόριζε την

Page 30: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

30

ορατότητα τους. Οι Βίκινγκς έχουν περάσει στην ιστορία σαν άγριος λαός µε ανοιχτά

χρώµατα και χαρακτηριστικά κράνη µε κέρατα στο κεφάλι επειδή έτσι τους φαντάζονταν οι

Σκανδιναβοί καλλιτέχνες του 19ου αιώνα.

4) Το Μεσαίωνα κατασκευάστηκαν µηχανές βασανιστηρίων

Σαφώς και κατά τον Μεσαίωνα επινοήθηκαν νέα εργαλεία και τρόποι βασανισµού

όµως όχι ότι όλες οι τροµακτικές και απίστευτα σκληρές µηχανές βασανιστηρίων

ανακαλύφθηκαν τότε. Κατασκευές που πρόσφεραν αργό και χαριστικό θάνατο όπως το

«αχλάδι του πνιγµού» ή «καµπίνα του θανάτου» εµφανίζονται αρκετά χρόνια µετά το 1492

µ.Χ.

5) Ζώνες που εµποδίζουν τις γυναίκες από την σεξουαλική συνεύρεση

Ο Μεσαίωνας καλύπτει και την περίοδο των Σταυροφοριών και άλλων βέβαια µεγάλων

επιδροµών. Έτσι λοιπόν ένας αστικός µύθος αναφέρει ότι οι άντρες τους έφευγαν για επιδροµές

ανάγκαζαν τοις γυναίκες τους να φορούν µια µεταλλική ζώνη µε καρφάκια στην ευαίσθητη

περιοχή τους ώστε να µην µπορούν να ικανοποιηθούν σεξουαλικά µέχρι την επιστροφή τους.

Οι ζώνες αυτές υπήρχαν ποτέ δεν χρησιµοποιήθηκαν παρά µόνο αργότερα τον 19ο αιώνα που η

στροφή προς τα περίεργα σαδιστικά και µη αντικείµενα του Μεσαίωνα ήταν αρκετά έντονη.

6) Το νερό δεν ήταν πόσιµο και έπιναν µόνο κρασί και µπύρα

Η αλήθεια είναι ότι το νερό ήταν µολυσµένο και έτσι αρκετοί απέφευγαν να το πιούν.

Αρκετές βέβαια ήταν και οι πηγές καθαρού νερού αλλά µόνο οι προύχοντες είχαν πρόσβαση

και ορισµένοι αγρότες στην εξοχή. Επίσης πολλοί συνήθιζαν να αραιώνουν το κρασί µε νερό.

7) Η προσωπική υγιεινή των ανθρώπων τότε ήταν άθλια και οι ίδιοι ήταν συνέχεια

βρώµικοι

Προφανώς και κατά τον Μεσαίωνα οι άνθρωποι έκαναν µπάνιο και προσπαθούσαν να είναι

καθαροί. Χτένες και άλλα είδη προσωπικής υγιεινής ήταν εξίσου γνωστά. Πάντως το σίγουρο

είναι ότι δεν έµεναν άλλουστοι για να διατηρήσουν την περίτεχνη κόµµωση τους όπως αρκετές

κυρίες συνήθιζαν τον 19ο αιώνα.

8) Οι τοµάτες ήταν δηλητιριώδεις.

Το ζουµερό αυτό κόκκινο σποροφυτό ιδιαίτερα γνωστό στους ιθαγενείς της Λατινικής

Αµερικής προέρχεται από το Περού και δεν ήταν ακόµα γνωστό στην Μεσαιωνική Ευρώπη.

Page 31: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

31

Μόλις τον 16ο αιώνα έγινε ευρέως γνωστή στο µεγαλύτερο τµήµα της Ευρώπης όταν έγινε η

εισαγωγή του από την Ν. Αµερική.

9)Το προσδόκιµο ζωής ήταν κάτω από τα 30 έτη.

Είναι γνωστό ότι κατά τον Μεσαίωνα το προσδόκιµο ζωής ήταν τρεις δεκαετίες. Όµως αυτό

δεν σηµαίνει ότι µετά τα 30 οι άνθρωποι πέθαιναν ή ήταν ήδη µεσήλικες. Πολλοί ξεπέρασαν τα

30 χρόνια και έζησαν ως τα 70. Επιπλέον η τρίτη ηλικία θεωρούνταν τα 50 έτη.

10) Στον Μεσαίωνα δεν χρησιµοποιούσαν µαχαιροπίρουνα.

Συνήθως οι άνθρωποι στον Μεσαίωνα γευµάτιζαν µε τα χέρια. Βέβαια δεν έτρωγαν πάντα

µε τα χέρια. Ενίοτε χρησιµοποιούσαν µαχαίρια και κουτάλια σκεύη αρκετά διαδεδοµένα κατά

την µεσαιωνική περίοδο. Το πιρούνι ήταν ήδη γνωστό από τον 6ο αιώνα στο Βυζάντιο.

11) Οι γυναίκες δεν είχαν δικαιώµατα.

Η άποψη ότι οι γυναίκες ήταν υποχείρια των αντρών και αντικείµενα διακοσµητικής

θηλυκότητας δεν ισχύει. Οι γυναίκες λοιπόν ήταν σε θέση να κληρονοµήσουν, να αγοράσουν

και να πουλήσουν µία ιδιοκτησία καθώς επίσης είχαν το δικαίωµα να ανοίξουν δικιά τους

επιχείρηση.

Page 32: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

32

3. ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ «ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ» ΜΥΘΟΙ

(αντί προλόγου...)

«43χρονος δυσκολεύεται να πιστέψει πως

γίνεται µια είδηση στο διαδίκτυο να µην είναι αληθινή»

«Ιδιαίτερα προβληµατισµένος εµφανίζεται να είναι τα τελευταία εικοσιτετράωρα ο Αλέκος

Τ., ύστερα από τη διαπίστωση πως κάποιες από τις ειδήσεις που αναρτώνται στο διαδίκτυο δεν

αντικατοπτρίζουν πάντα την αλήθεια.

Ο 43χρονος αποτελεί φανατικό αναγνώστη αρκετών ενηµερωτικών µπλογκ, τα οποία και

εµπιστεύεται τυφλά προκειµένου να διαµορφώσει άποψη για όλα τα θέµατα της επικαιρότητας.

Κάθε πρωί, πριν ανοίξει το κατάστηµα µε είδη ψιλικών το οποίο διατηρεί στο Παγκράτι,

επισκέπτεται τους αγαπηµένους του ιστότοπους «Πατριωτική Αλήθεια» «Πατρίδα», «Ειδήσεις που

Πονάνε» και «Αρουραίος», ώστε να µπορεί στη συνέχεια να ανταπεξέλθει µε επιχειρήµατα σε όλες

τις κουβέντες που θα ανοίξει µε τους πελάτες του.

Όλα άλλαξαν ωστόσο την περασµένη Πέµπτη, όταν ο Αλέκος Τ. διάβασε στο µπλογκ

«Πατρίδα» την είδηση πως οι Ρώσοι σκοπεύουν να αγοράσουν το Άγιο Όρος και στη συνέχεια να

το πουλήσουν στους Αρειανούς έναντι 15 τρις ευρώ. Μπορεί το συγκεκριµένο άρθρο να ήταν

ανυπόγραφο ωστόσο ο 43χρονος είχε µάθει να εµπιστεύεται τυφλά τις πηγές του ιστότοπου, µε

αποτέλεσµα να µην µπορεί να κρύψει τον ενθουσιασµό του µπροστά στις νέες προοπτικές που

ανοίγονταν για τη χώρα µας. Κατά τη διάρκεια της ηµέρας, δεν δίστασε να κεράσει όλους τους

πελάτες του µαγαζιού του, ενώ αφού έκλεισε το κατάστηµα έσπευσε να αγοράσει ένα ακριβό δώρο

στη γυναίκα του, µοιραζόµενος µαζί της τα χαρµόσυνα νέα.

Στο άκουσµα των παραπάνω νέων η γυναίκα του 33χρονου προβληµατίστηκε και κατόπιν

µιας έρευνας η οποία διήρκησε 10 δευτερόλεπτα, έφτασε στο συµπέρασµα πως η είδηση ήταν

ψευδής, γκρεµίζοντας το σύµπαν του συζύγου της. ∆ευτερόλεπτα µετά τις παραπάνω εξελίξεις, το

«Κουλούρι» επικοινώνησε µε τον Αλέκο, ο οποίος σοκαρισµένος τόνισε: «∆εν ξέρω πια τι να

πιστέψω. Αν είναι να ψάχνω να ελέγξω την εγκυρότητα της κάθε είδησης οι δηµοσιογράφοι τι πρέπει

να κάνουν; Νόµιζα πως ό,τι ανεβαίνει στο ίντερνετ είναι αληθινό, δεν υπάρχει κάποιος που τα

τσεκάρει πριν τα βάλουν; Πλέον δεν είµαι σίγουρος ούτε για το αν µας ψεκάζουν, ούτε για το αν

πράγµατι οι προφητείες των Αγίων ισχύουν, καλά καλά δεν µπορώ να βάλω το χέρι µου στη φωτιά

ούτε για την παγκόσµια κλίκα των Εβραίων που ελέγχει τα πράγµατα».

Ο 43χρονος τέλος, δεν µας έκρυψε πως τις τελευταίες ηµέρες αποφεύγει να ανοίξει τον

υπολογιστή του, φοβούµενος πια για το τι µπορεί να αντικρίσει, ενώ επεσήµανε πως στο εξής ίσως

αναγκαστεί να εµπιστεύεται µόνο το «Κουλούρι» για την ενηµέρωσή του.»

Page 33: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

33

3.1 «∆ΙΑΣΤΗΜΙΚΟΙ» ΜΥΘΟΙ

1) Ο Πολικός Αστέρας είναι το φωτεινότερο αστέρι στο νυχτερινό ουρανό του βόρειου

ηµισφαίριου.

-Ο Πολικός Αστέρας αποτελεί το φωτεινότερο Άστρο του αστερισµού της Μεγάλης Άρκτου

ενώ, ο Σείριος είναι το πιο φωτεινό Άστρο.

2) ∆εν υπάρχει βαρύτητα στο διάστηµα

-Στην πραγµατικότητα ,υπάρχει βαρύτητα στο διάστηµα ο λόγος που οι αστροναύτες

εµφανίζονται να είναι χωρίς βάρος είναι ότι βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τη γη δηλαδή ,είναι σε

µια κατάσταση διαρκούς πεσίµατος που ποτέ δεν γίνεται προσγείωση .

3) Ο Ήλιος θα γίνει µαύρη τρύπα όταν ”πεθάνει”

-Η µάζα του Ήλιου είναι αρκετά µικρή για να εξελιχθεί σε µαύρη τρύπα. Αντίθετα ,σε

περίπου 6 δισεκατοµµύρια χρόνια από σήµερα ,θα µετατραπεί σε έναν τεράστιο κόκκινο γίγαντα.

Στη συνέχεια, θα χάσει τα εξωτερικά στρώµατα αερίων που θα τον περιβάλλουν και θα

µεταµορφωθεί σε λευκό νάνο.

4) Οι µαύρες τρύπες θα καταβροχθίσουν όλη την υλη του σύµπαντος.

-Αυτό δεν ισχύει διότι ,οι µαύρες τρύπες θα πεθάνουν, παρόλο που ο χρόνος ζωής τους είναι

µεγάλος.

3.2 ΌΣΑ ∆ΕΝ ΕΙΠΕ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ Ο ΑΪΝΣΤΑΙΝ:

• ∆ύο πράγµατα είναι άπειρα: Το σύµπαν και η

ανθρώπινη βλακεία, αν και για το σύµπαν δεν είµαι

σίγουρος.

Ο Αϊνστάιν δεν πίστευε πως το σύµπαν είναι άπειρο.

Το σύµπαν υποστηρίζεται ότι δεν είναι ούτε άµορφο ούτε

άπειρο αλλά, έχει πέρατα. Αυτή ήταν και η άποψη του

Άλµπερτ Αϊνστάιν .Η φράση αυτή προήρθε από ένα βιβλίο, όπου ο συγγραφέας αναφέρει πως

αυτή η φράση ειπώθηκε από τον Αϊνστάιν σε αυτόν.

• Εάν εξαφανιστούν όλες οι µέλισσες από τη γη, τέσσερα χρόνια αργότερα, όλοι οι

άνθρωποι θα εξαφανιστούν.

Page 34: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

34

Τα πρώτα στοιχεία που συνδέουν µέλισσες και καταστροφολογικά σενάρια µε τον

Αϊνστάιν, ξεκίνησαν από την εφηµερίδα «καναδική Μέλισσα» και συγκεκριµένα ο συντάκτης

γράφει «Αν θυµάµαι καλά, ήταν ο Αϊνστάιν ο οποίος είπε: «αν εκλείψουν οι µέλισσες από τη γη θα

προκαλέσει «εγκεφαλικό επεισόδιο» µια και τουλάχιστον εκατό χιλιάδες φυτά δεν θα καταφέρουν

να επιβιώσουν». Το 1966 ένα περιοδικό «Ο ιρλανδός Μελισσοκόµος» , δηµοσίευσε κάτι ανάλογο,

που το απέδωσε στον Αϊνστάιν πάλι έµµεσα. Ένα ακόµη στοιχείο, που απ’oτι φαίνεται συνέβαλε

περαιτέρω, είναι µια επιστολή µαθητών το 1951 προς τον Αϊνστάιν, που τον ρωτούσαν αν θα

υπήρχαν έµβια όντα στη γη, χωρίς το φως του ήλιου; Η απάντησή του ήταν: «Χωρίς το φως του

ήλιου δεν θα υπήρχε σιτάρι, ούτε ψωµί, ούτε γρασίδι, ούτε βοοειδή, ούτε κρέας, ούτε γάλα , κι όλα

θα πάγωναν. ∆εν θα υπήρχε ζωή.»

• Ό,τι µετριέται δεν µετράει πάντα, ό,τι µετράει δεν µετριέται πάντα

Αυτή η φράση προέρχεται από ένα βιβλίο χωρίς φυσικά καµία τεκµηρίωση. Το απόσπασµα

προέρχεται από ένα άρθρο ενός κοινωνιολόγου ο οποίος αναφέρει: « Θα ήταν ωραίο αν όλα τα

δεδοµένα που απαιτούν οι κοινωνιολόγοι θα µπορούσαν να απαριθµηθούν γιατί τότε θα

µπορούσαµε να τα τρέξουµε σε µηχανές και να συντάξουµε διαγράµµατα όπως και οι

οικονοµολόγοι. Ωστόσο, ό,τι µετριέται δεν µετράει πάντα, ό,τι µετράει δεν µετριέται πάντα».

• Φοβάµαι την ηµέρα που η τεχνολογία θα ξεπεράσει την ανθρώπινη επαφή… Ο

κόσµος θα αποκτήσει µια ολόκληρη γενιά ηλιθίων

Η απόδοση πλαστών αποφθεγµάτων σε γνωστούς και σεβαστούς ανθρώπους είναι ένα

φαινόµενο που δεν θα σταµατήσει ποτέ, επειδή τα ονόµατά τους, δίνουν κύρος στο απόφθεγµα και

οι άνθρωποι τείνουν να πιστεύουν ότι τους είναι αρεστό. Έτσι, ο Albert Einstein είναι ο

αγαπηµένος, πολλών πλαστών αποφθεγµάτων, λόγο της µεγάλης του αναγνωρισιµότητας σαν

επιστήµονα και πολύ έξυπνου ανθρώπου. ∆εν υπάρχει καταγεγραµµένη απόδειξη ότι ο Αϊνστάιν

είπε ποτέ αυτό το απόφθεγµα απλά κυκλοφόρησε κάποια στιγµή, µέσα στο 2012, και

εµπλουτίστηκε µε φωτογραφίες νέων µε κινητά τηλέφωνα.

• Ο ορισµός της παράνοιας είναι να κάνεις το ίδιο πράγµα ξανά και ξανά

περιµένοντας διαφορετικά αποτελέσµατα.

Ο Αϊνστάιν δεν το είπε ποτέ. Ούτε ο Βενιαµίν Φραγκλίνος, στον οποίο συχνά αποδίδεται.

Ωστόσο έχει υιοθετηθεί κατά καιρούς από πολλούς πολιτικούς.

Page 35: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

35

3.3 ΙΑΤΡΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ

3.3.1 Τα νύχια και τα µαλλιά µεγαλώνουν και µετά θάνατον

Αυτό που πραγµατικά συµβαίνει: “Καθώς το δέρµα του σώµατος

αφυδατώνεται, ο µαλακός ιστός, ιδιαίτερα του δέρµατος,

συρρικνώνεται” δηλώνει ο Vreeman. “Τα νύχια φαίνονται να

εξέχουν ακόµα περισσότερο καθώς το δέρµα αφυδατώνεται. Το ίδιο

ισχύει, αλλά σε µικρότερο βαθµό µε τα µαλλιά. Καθώς το δέρµα

συρρικνώνεται, η τρίχα φαίνεται πιο µακριά και µε περισσότερο

όγκο.”

3.3.2 Χρησιµοποιούµε µόνο το 10% του εγκεφάλου µας

Οι γιατροί και οι κωµικοί, συµπεριλαµβανοµένου του Jerry

Seinfeld, αρέσκονται να αναφέρονται σε αυτό. Μερικές φορές

λανθασµένα αναφέρεται για τον Albert Einstein. Η νέα έρευνα

επισηµαίνει ότι µαγνητικές τοµογραφίες, τοµογραφίες µε

εκποµπή ποζιτρονίων και άλλες απεικονιστικές εξετάσεις δεν

δείχνουν αδρανείς περιοχές στον εγκέφαλο, ακόµα και η

προβολή µεµονωµένων νευρώνων ή κυττάρων δεν αποκαλύπτει ανενεργές περιοχές. Μεταβολικές

µελέτες για το πώς τα εγκεφαλικά κύτταρα επεξεργάζονται χηµικά κύτταρα δεν παρουσιάζουν µη

λειτουργικές περιοχές.

3.3.3 Ο καφές σε ξεµεθάει

Η πραγµατικότητα είναι ότι ο καφές δεν σε ξεµεθάει. ∆εν είσαι τη µια στιγµή “στα πατώµατα” από

το αλκοόλ και την επόµενη που θα πιεις καφέ θα γίνεις περδίκι. Απλά τα συστατικά του καφέ θα

µπορέσουν να µειώσουν λίγο την επίδραση του αλκοόλ στον εγκέφαλο και µέχρι εκεί.

η τσίχλα εάν την καταπιούµε θα χρειαστεί 7 χρόνια για να αποβληθεί από τον οργανισµό.

Κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Η τσίχλα δεν κολλάει στο στοµάχι ή τα έντερα. Αποβάλλεται άµεσα.

3.3.4 Το κρύο µας αρρωσταίνει

Page 36: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

36

Το αντίθετο συµβαίνει. Αρρωσταίνουµε όταν κάνει κρύο όχι από τον κρύο καιρό, αλλά επειδή

συνηθίζουµε να µένουµε περισσότερο καιρό σε κλειστούς χώρους και να “ανταλλάσσουµε” ιούς

και βακτηρίδια µεταξύ µας. Για παράδειγµα µε το φτάρνισµα.

3.3.5 Η ζάχαρη στα παιδιά προκαλεί υπερδιέγερση

Οι επιστήµονες λένε ότι στα παιδιά η ζάχαρη προκαλεί πολλά, αλλά σε καµία περίπτωση

υπερδιέγερση, να τα κάνει να τρέχουν γύρω γύρω και να µην κουράζονται. Ο λανθασµένος

συσχετισµός πιθανόν έγινε λόγο του ότι τα παιδιά καταναλώνουν περισσότερα γλυκά σε πάρτυ και

γιορτές, τα οποία από µόνα τους προκαλούν µια σχετική υπερδιέγερση στα παιδιά.

3.3.6 Μύθοι για τους εµβολιασµούς

Συχνοί είναι όµως και διάφοροι µύθοι που αφορούν τους εµβολιασµούς όπως:

• Η οµοιοπαθητική ιατρική είναι το ίδιο αποτελεσµατική όπως και η ιατρική.

• Η καθαριότητα στο σπίτι και η υγιεινή σε όλους τους κοινόχρηστους χώρους όπως και η

σωστή επιλογή των φαγητών είναι ικανοποιητικοί παράγοντες για να προστατεύσουν την

υγεία ενός παιδιού.

• Το εµβόλιο MMR για ερυθρά, ιλαρά και µαγουλά µπορεί να προκαλέσει αυτισµό.

Η στάση των οµοιοπαθητικών εναντίον των εµβολίων είναι ανυπόστατη µια και η συµβατική

ιατρική από τη στιγµή που εφάρµοσε τους εµβολιασµούς απέδειξε ότι µπορεί να εξαλείψει

ασθένειες που κατά καιρούς απείλησαν την ανθρωπότητα όπως η πανώλη και η ευλογιά. Στη

νεότερη ιστορία η συµβατική ιατρική παρασκεύασε εµβόλια για την καταπολέµηση του τετάνου,

της διφθερίτιδας, του κοκκύτη του αιµόφιλου της ινφλουένζας, της πολιοµυελίτιδας, τηςηπατίτιδας

Α, Β, της µηνιγγίτιδας Α+C, της ανεµοβλογιάς, του πνευµονιοκόκκου, της ιλαράς, τηςερυθράς, του

µαγουλά, του ροταϊού, και πρόσφατα κατά του ιού των ανθρώπιων θηλωµάτων (Human papilloma

virus). Με την βοήθεια των εµβολίων ο ανθρώπινος οργανισµός καθίσταται ικανός να

αντιµετωπίσει τις ασθένειες αυτές ενώ τα άτοµα που δεν έχουν εµβολιαστεί παραµένουν ευάλωτα

στις διάφορες ασθένειες.

Ακόµη η αυστηρή καθαριότητα και υγιεινή µεταθέτουν τις µολυσµατικές ασθένειες σε

µεγαλύτερες ηλικίες µε αποτέλεσµα παιδιά και ενήλικες να νοσούν µε σοβαρότερα συµπτώµατα.

Page 37: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

37

Η χρήση του MMR απασχόλησε πολλές φορές την επιστηµονική κοινότητα γιατί κατά καιρούς

ενοχοποιήθηκε ότι προκαλεί αυτισµό και προδιάθεση για την νόσο του Crohn. Ακολούθησε

διακοπή του εµβολιασµού µε καταστροφικές συνέπειες για ένα µεγάλο αριθµό παιδιών που

νόσησαν. Οι µελέτες που ενοχοποίησαν το MMR θεωρήθηκαν ότι δε χρησιµοποιούσαν ορθή

µεθοδολογία και επιπλέον το ισχυρότερο επιχείρηµα υπέρ του εµβολίου είναι ότι ο αυτισµός

περιγράφτηκε για πρώτη φορά το 1943 δηλαδή 20 χρόνια προτού παρασκευαστεί το MMR.

Επιπλέον µια πρόσφατη µελέτη που δηµοσιεύτηκε στο περιοδικό LANCET (19/01/2007)

επιβεβαιώνει την µείωση της παιδικής θνησιµότητας κατά 60% λόγω ιλαράς µετά από µια τεράστια

παγκόσµια εκστρατεία εµβολιασµού που τέθηκε σε εφαρµογή το 1999 µε σκοπό να µειώσει τους

θανάτους από ιλαρά κατά 50%.

3.4 Η ΕΤΗΣΙΑ «ΛΙΣΤΑ ΤΗΣ GREENPEACE» ΓΙΑ ΤΑ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΑ.

Κατά καιρούς, έχουν κυκλοφορήσει στο

διαδίκτυο πολλές λίστες για µεταλλαγµένα,

τοξικά προϊόντα. Πρόσφατα κυκλοφόρησε µια λίστα για

µεταλλαγµένα τρόφιµα, δήθεν της Greenpeace. Οι λίστες αυτές, είναι πλαστές. Η Greenpeace έχει

σταµατήσει να εκδίδει λίστες και οδηγούς καταναλωτών εδώ και µια δεκαετία. Με αφορµή αυτή τη

δηµοσίευση η Greenpeace δηµοσίευσε µια ανακοίνωση στην οποία αναφέρει:

«∆εν έχουµε ουδεµία σχέση, δεν βγάζουµε Οδηγό Καταναλωτών για µεταλλαγµένα στα

συστατικά εδώ και πολλά χρόνια και αναµφίβολα κάθε εταιρεία το γνωρίζει. Είναι γνωστό

πως οι εκάστοτε Οδηγοί αξιολογούσαν την τοποθέτηση των ερωτηθέντων εταιρειών σε

συγκεκριµένα ερωτηµατολόγια. Ο λόγος είναι πως υπάρχει σαφέστατη Ευρωπαϊκή και εθνική

νοµοθεσία για τη σήµανση των µεταλλαγµένων στα συστατικά, πράγµα το οποίο επίσης είναι

γνωστό, πάνω απ’όλα στις εταιρείες παραγωγής τροφίµων οι οποίες αναµφίβολα γνωρίζουν το

νοµοθετικό πλαίσιο. Έτσι λοιπόν, οι οδηγοί που έχουν εκδοθεί από τότε, αφορούσαν αποκλειστικά

στη χρήση µεταλλαγµένων στις ζωοτροφές. Άρα εκ τον πραγµάτων, µια λίστα σαν αυτή που

κυκλοφόρησε δεν θα µπορούσε να είναι δική µας. Από τις αρχές του 2012, όπου και εντοπίσαµε

µεταλλαγµένα σε ζωοτροφές µεγάλων γαλακτοβιοµηχανιών που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα,

στρέψαµε την προσοχή µας στο αίτηµα για αποκλειστική χρήση ντόπιων κτηνοτροφικών

φυτών. Εδώ και ένα χρόνο λοιπόν, δραστηριοποιούµαστε σε µια µεγάλη εκστρατεία

ευαισθητοποίησης και κινητοποίησης καταναλωτών και εταιρειών παραγωγής ζωικών προϊόντων

µε στόχο τη χρήση ντόπιων, µη-µεταλλαγµένων κτηνοτροφικών φυτών. Αυτό σηµαίνει πως δεν

υπάρχει πια κανενός είδους Οδηγός καταναλωτών σε σχέση µε µεταλλαγµένα στις ζωοτροφές από

Page 38: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

38

το 2010. Επιπλέον, όσο καιρό εκδίδαµε Οδηγούς καταναλωτών, κάναµε σαφές πως ακυρώνουν

οποιαδήποτε προηγούµενη έκδοση τους.»

Η ΠΛΑΣΤΗ ΛΙΣΤΑ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΩΝ

ΚΟΚΚΙΝΟ

Προσοχή! Tα προϊόντα αυτά προέρχονται ή είναι πιθανό να προέρχονται από ζώα που

έχουν τραφεί µε µµεταλλαγµένους οργανισµούς.

Αυτή η κατηγορία περιλαµβάνει επίσης τα προϊόντα των εταιριών που έχουν δώσει ασαφείς

απαντήσεις και τα προϊόντα εταιριών που δεν έχουν απαντήσει στο σχετικό ερωτηµατολόγιο.

ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ

Για τα προϊόντα αυτά οι εταιρίες παραγωγής ήδη αναζητούν τρόπους για να εξασφαλίσουν

ζωοτροφές απαλλαγµένες από µµεταλλαγµένους οργανισµούς και έχουν δεσµευτεί εγγράφως ότι

στο άµεσο µέλλον θα “καθαρίσουν” το σύνολο των ζωοτροφών από µµεταλλαγµένα συστατικά.

ΠΡΑΣΙΝΟ

Για τα προϊόντα αυτά οι εταιρίες παραγωγής εγγυώνται ότι προέρχονται από ζώα που δεν

έχουν τραφεί µε µµεταλλαγµένους οργανισµούς.

ΠΡΑΣΙΝΟ ΜΕ ΝΙ

Για τα προϊόντα αυτά η Greenpeace έχει πραγµατοποιήσει έλεγχο των πιστοποιητικών που

διαθέτουν οι παραγωγοί από τους προµηθευτές τους για τη χρήση µη µµεταλλαγµένων οργανισµών

στις ζωοτροφές.

3.5 ΤΗΝ... «ΠΑΤΑΝΕ» ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ;

Η «έκθεση» που υποτίθεται πως

ανήκε σε έναν µικρό µαθητή δηµοτικού και

αναφερόταν στο ΠΑΣΟΚ, είχε γραφεί και

δηµοσιευθεί από τον χρήστη

beatBukowski. στο twitter. Κάτι που

φαίνεται πως ο αρχηγός των Ανεξάρτητων

Ελλήνων και το επιτελείο του δεν γνώριζαν

µε αποτέλεσµα να τη διαβάσει σε

απευθείας µετάδοση ως αυθεντική.

Page 39: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

39

«ΠΑΣΟΚ. Το ΠΑΣΟΚ ήταν πολύ µεγάλο κόµµα και έβγαινε πρώτο αλλά τώρα έχουν πεθάνει όλοι.

Ρώτησα τη µαµά γιατί το ΠΑΣΟΚ θα είναι στις εκλογές και άρχισε να κλαίει», υποτίθεται πως

αναφερόταν στην έκθεση του «µαθητή».

Όπως ήταν επόµενο, η γκάφα του προέδρου των ΑΝΕΛ προκάλεσε θυµηδία στα µέσα κοινωνικής

δικτύωσης µε τον ίδιο τον εµπνευστή της να σχολιάζει: «Παιδιά, δεν χαλαρώνουµε, έχουµε και τις

Προεδρικές σε λίγο καιρό στις ΗΠΑ, να φτιάξουµε καµιά τρολιά στα αγγλικά, να τη διαβάσει η

Χίλαρυ».

Σχολιάζοντας από τη ∆ΕΘ την πληροφορία περί φάρσας, ο Πάνος Καµµένος σχολίασε πως αν

πράγµατι η έκθεση ήταν ψεύτικη, αυτός που την έφτιαξε είναι «καταπληκτικός».

3.6 ∆ΕΝ ΜΑΣ ΨΕΚΑΖΟΥΝ!

Πόσες φορές έχουµε ακούσει ότι οι

γραµµές που αφήνουν πίσω τους τα

αεροπλάνα είναι ψεκασµοί των Αµερικανών

για να µας κατευθύνουν. Στη

πραγµατικότητα, τα ίχνη που αφήνουν πίσω

τους τα αεροπλάνα λέγονται στα αγγλικά

«contrails» που είναι σύντοµος όρος για το

«condensation trails» το οποίο σηµαίνει ίχνη

συµπύκνωσης. Σχηµατίζονται από την

συµπύκνωση υδρατµών νερού στις

εξατµίσεις των κινητήρων των αεροσκαφών. Ακριβώς το ίδιο γίνεται και όταν αναπνέουµε αέρα

έξω µία κρύα µέρα του χειµώνα βλέπουµε µικρά νέφη συµπύκνωσης που δηµιουργεί η αναπνοή

µας. Είναι το ίδιο, οι υγροί ζεστοί µας πνεύµονες προσθέτουν υγρασία στον αέρα και κατά την

εκπνοή δηµιουργείται συµπύκνωση. Άρα την επόµενη φορά που θα δούµε κάποιον να αφήνει τα

χνώτα του καλύτερα να αποµακρυνθούµε.

3.7 ΌΤΑΝ ΠΕΦΤΕΙ ΚΑΤΩ ΤΟ ΦΑΓΗΤΟ ΜΑΣ, ΕΙΝΑΙ (ΣΥΝΗΘΩΣ)

ΒΡΩΜΙΚΟ ΚΑΙ ∆ΕΝ ΤΡΩΓΕΤΑΙ!

Υπάρχει ένας µύθος που υποστηρίζει ότι αν πέσει το φαγητό κάτω και το σηκώσουµε εντός

πέντε δευτερολέπτων, δεν µολύνεται. Είναι ψέµα, αν δεν µας πιστεύετε µπορείτε να δοκιµάσετε

Page 40: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

40

κάτι που έπεσε σε λάσπη ή στον σκουπιδοτενεκέ. Γιατί µια εικόνα ίσον χίλιες λέξεις, σας

παραθέτουµε την παρακάτω εικόνα.

https://www.youtube.com/watch?v=0pL__GB8jec

Page 41: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

41

Εκπαιδευτική επίσκεψη στην Αθήνα.

Στα πλαίσια της ερευνητικής εργασίας της Β’ Λυκείου, πραγµατοποιήθηκε τον Μάρτιο του

2016 µαζί µε την Α’ Λυκείου εκπαιδευτική εκδροµή στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο

Αθηνών (ΕΚΠΑ), και συγκεκριµένα:

Στον τοµέα Βοτανικής, του Βιολογικού Τµήµατος, της Σχολής Θετικών Επιστηµών του

ΕΚΠΑ. Στο εργαστήριο οι µαθητές ενηµερώθηκαν από την ∆ρ. Πηνελόπη ∆εληπέτρου για

το πρόγραµµα Natura 2000, καθώς και για τις ερευνητικές δραστηριότητες του τοµέα

Βοτανικής που σχετίζονται µε την καταγραφή και προστασία φυτικών ειδών στην Ελλάδα.

Οι µαθητές είχαν επίσης την ευκαιρία να ξεναγηθούν από την ∆ρ. Πηνελόπη Σωτηρίου στα

εργαστήρια του τοµέα Βοτανικής και να δουν τα µικροσκόπια (στερεοσκόπιο, ηλεκτρονικό

µικροσκόπιο), καθώς και στο εργαστήριο µικροβιολογίας του τοµέα Βοτανικής, όπου

ενηµερώθηκαν για τις δραστηριότητες του τοµέα από τον ∆ρ. Αλέξανδρο Σαββίδη.

Στον τοµέα Φαρµακογνωσίας και Χηµείας Φυσικών Προϊόντων της Φαρµακευτικής

σχολής Αθηνών, οι µαθητές παρακολούθησαν παρουσίαση των ερευνητικών

δραστηριοτήτων του τοµέα από την Καθ. Ιωάννα Χήνου. Οι µαθητές είχαν την ευκαιρία να

ρωτήσουν για φυτά της ελληνικής χλωρίδας που συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον των

επιστηµόνων, καθώς φέρουν σηµαντικές φαρµακολογικές ιδιότητες. Συζητήθηκε επίσης

εκτενώς η πολύ δυναµική παρουσία της ελληνικής ερευνητικής κοινότητας στον τοµέα της

µελέτης φαρµακευτικών ελληνικών φυτών που οδηγεί σε σπουδαίες ανακαλύψεις. Ιδιαίτερα

ενδιαφέρουσα και εποικοδοµητική ήταν η συζήτηση γύρω από διάφορους µύθους που

σχετίζονται µε τα φάρµακα και την υγεία του ανθρώπου.

Page 42: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

42

Στην είσοδο του τµήµατος Βιολογίας του ΕΚΠΑ

Ενηµέρωση από την Δρ. Πηνελόπη Σωτηρίου

Page 43: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

43

Ενηµέρωση από την Δρ. Πηνελόπη Δεληπέτρου

Ενηµέρωση στο εργαστήριο µικροβιολογίας από τον Δρ. Αλέξανδρο Σαββίδη

Page 44: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

44

Ξενάγηση στα µικροσκόπια του τοµέα Βοτανικής του τµήµατος

Βιολογίας

Page 45: Μύθοι - από την αρχαιότητα στους σύγχρονους "επιστημονικούς" μύθους.

45

Με την καθηγήτρια κ. Ιωάννα Χήνου στο αίθουσα διαλέξεων του

τοµέα Φαρµακογνωσίας της Φαρµακευτικής Σχολής