ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΑΠΚΑΣΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΑΠΚΑΣΚαθηγητής ΟρθοπαιδικήςΚαθηγητής Ορθοπαιδικής

11ηη ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ «ΑΤΤΙΚΟΝ»«ΑΤΤΙΚΟΝ»

METROPOLITAN HOSPITALMETROPOLITAN HOSPITAL

Σπονδυλόλυση - ολίσθησηΣπονδυλόλυση - ολίσθηση

Σπονδυλόλυση ΣπονδυλολίσθησηΣπονδυλόλυση Σπονδυλολίσθηση Ιστορική αναδρομήΙστορική αναδρομή

Herbiniaux(1782)Herbiniaux(1782)::περιέγραψε πρώτος τον όρο περιέγραψε πρώτος τον όρο ‘’σπονδυλολίσθηση’’ και προβλήματα που ‘’σπονδυλολίσθηση’’ και προβλήματα που παρουσιάζονται στον τοκετό εξ αιτίας τηςπαρουσιάζονται στον τοκετό εξ αιτίας της

ΚΚilian(1854):ilian(1854):έδωσε το όνομα και αναγνώρισε έδωσε το όνομα και αναγνώρισε την χρονιότητα του προβλήματος.την χρονιότητα του προβλήματος.

ΣπονδυλόλυσηΣπονδυλόλυση είναι ο διαχωρισμόςείναι ο διαχωρισμός(έλλειμμα) στον ισθμό(έλλειμμα) στον ισθμότου τόξου του τόξου ((parspars - interarticularis)- interarticularis)χωρίς ολίσθησηχωρίς ολίσθηση τουτουσπονδύλου.σπονδύλου.

ΣπονδυλολίσθησηΣπονδυλολίσθηση είναι η πρόσθια είναι η πρόσθια ολίσθηση ενός ολίσθηση ενός σπονδύλου πάνω σπονδύλου πάνω σε έναν άλλο μαζί σε έναν άλλο μαζί με την με την υπερκείμενη Σ.Συπερκείμενη Σ.ΣΠροκαλείται:Προκαλείται: ΚΥΦΩΣΗ Ο.Ι.Μ.Σ.Σ.ΚΥΦΩΣΗ Ο.Ι.Μ.Σ.Σ. ΔΙΑΤΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΣΗ ΤΗΣ

ΜΗΝΙΓΓΑΣΜΗΝΙΓΓΑΣ Ο5-Ι1Ο5-Ι1

Σπονδυλόλυση-Σπονδυλολίσθηση

Επιδημιολογικά Επιδημιολογικά ΣτοιχείαΣτοιχεία4-6% στον γενικό πληθυσμό4-6% στον γενικό πληθυσμόΑγόρια/κορίτσια : 2/1 Αγόρια/κορίτσια : 2/1 Λευκοί/έγχρωμοι: 2/1Λευκοί/έγχρωμοι: 2/1Δεν απαντάται σε μη Δεν απαντάται σε μη περιπατητικούς ασθενείςπεριπατητικούς ασθενείςΣπάνια πριν την ηλικία των Σπάνια πριν την ηλικία των 5ετών. 5ετών. Πιο συχνή στην ηλικία άνω Πιο συχνή στην ηλικία άνω των 7 ετών.των 7 ετών.Συχνότερη στο επίπεδο:Συχνότερη στο επίπεδο: Ο5-Ι1 (82%)Ο5-Ι1 (82%) Ο4 (11% ).Ο4 (11% ).

ΑιτιολογίαΑιτιολογίαΠιθανώς πολυπαραγοντικήΠιθανώς πολυπαραγοντική

1.1. KKληρονομικοί – γενετικοί παράγοντεςληρονομικοί – γενετικοί παράγοντες2.2. Ξεχωριστά κέντρα οστεοποίησηςΞεχωριστά κέντρα οστεοποίησης3.3. Κάκωση κατά την γέννησηΚάκωση κατά την γέννηση4.4. Η στάση του σώματοςΗ στάση του σώματος5.5. Η ανάπτυξηΗ ανάπτυξη6.6. Τραύμα - Τραύμα - Κάταγμα εκ κοπώσεως του αυχέναΚάταγμα εκ κοπώσεως του αυχένα7.7. Εμβιομηχανικοί παράγοντεςΕμβιομηχανικοί παράγοντες

Κληρονομικοί παράγοντεςΚληρονομικοί παράγοντες

Αυξημένη συχνότητα Αυξημένη συχνότητα σε πρώτου βαθμού σε πρώτου βαθμού συγγενείς πασχόντωνσυγγενείς πασχόντωνΑυξημένη συχνότητα Αυξημένη συχνότητα δισχιδούς ράχης τουδισχιδούς ράχης τουΟ5 & Ι1 Σπονδύλου καθώς Ο5 & Ι1 Σπονδύλου καθώς και δυσπλαστικών και δυσπλαστικών ανωμαλιώνανωμαλιών

(Wynne-Davies & Scott)(Wynne-Davies & Scott)

ΑνάπτυξηΑνάπτυξη

Δεν απαντάται στα Δεν απαντάται στα νεογνάνεογνά4.4% στην ηλικία των 4.4% στην ηλικία των 6 ετών6 ετών6% στον έφηβο και 6% στον έφηβο και ενήλικαενήλικαΈντονη αύξηση στην Έντονη αύξηση στην περίοδο ταχείας περίοδο ταχείας ανάπτυξης (εφηβεία)ανάπτυξης (εφηβεία)

ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Υπερέκταση Ο.Μ.Σ.Σ.Υπερέκταση Ο.Μ.Σ.Σ.Κύφωση Θ.Μ.Σ.Σ.Κύφωση Θ.Μ.Σ.Σ.

Τραύμα (α)Τραύμα (α)Οξύ τραύμαΟξύ τραύμαΠολλές περιπτώσεις Πολλές περιπτώσεις παρουσιάζονται μετάπαρουσιάζονται μετά

από χαμηλής εντάσεως από χαμηλής εντάσεως τραυματισμότραυματισμόΣπονδυλόλυση: Stress Σπονδυλόλυση: Stress κάταγμα του ισθμού, κάταγμα του ισθμού, λόγω επανειλλημένων λόγω επανειλλημένων καταπονήσεωνκαταπονήσεων

Τραύμα (β)Τραύμα (β)Επαναμβανόμενες κινήσεις Επαναμβανόμενες κινήσεις υπερέκτασης υπερέκτασης

στην λορδωτική Ο.Μ.Σ.Σ.στην λορδωτική Ο.Μ.Σ.Σ.Υψηλή συχνότητα σε Υψηλή συχνότητα σε ορισμένα αθλήματαορισμένα αθλήματα

γυμναστές/τριες, γυμναστές/τριες, αρσιβαρίστες, επικοντιστές, αρσιβαρίστες, επικοντιστές, άλτες, κολυμβητές, άλτες, κολυμβητές, κωπηλάτες, κωπηλάτες, υδατοσφαιρίστριες/στες υδατοσφαιρίστριες/στες κ.λπ.κ.λπ.

Κλινική εικόναΚλινική εικόνα

Πόνος: Ήπιος/μέσης βαρύτηταςΉπιος/μέσης βαρύτητας Αντανάκλαση σε γλουτούς/μηρούςΑντανάκλαση σε γλουτούς/μηρούς Μειώνεται στην ανάπαυση Μειώνεται στην ανάπαυση Αυξάνει στην κάμψη/έκτασηΑυξάνει στην κάμψη/έκταση

Σύγκαμψη οπισθίων μηριαίων μυών: ΒάδισμαΒάδισμα

Αποτελεί κύριο αίτιο πόνου σε Αποτελεί κύριο αίτιο πόνου σε εφήβουςεφήβους

47% εφήβων αθλητών47% εφήβων αθλητώνΣυνολική επίπτωσηΣυνολική επίπτωση::

4,4% σε παιδιά4,4% σε παιδιά 6% σε ενήλικες6% σε ενήλικες

Σπανίως συμπτωματική πριν την εφηβείαΣπανίως συμπτωματική πριν την εφηβείαΣπάνια επιδείνωση μετά τα 20 έτηΣπάνια επιδείνωση μετά τα 20 έτη

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΣΠΟΝΔΥΛΟΛΙΣΘΗΣΗΣΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΣΠΟΝΔΥΛΟΛΙΣΘΗΣΗΣ

I.I. DysplasticDysplasticII.II. IsthmicIsthmic

SpondylolysisSpondylolysis Isthmic elongationIsthmic elongation Acute fractureAcute fracture

III.III. TraumaticTraumaticIV.IV. DegenerativeDegenerativeV.V. PathologicPathologicVI.VI. Iatrogenic Iatrogenic

Wiltse LL C.O.R.R 1976

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΣΠΟΝΔΥΛΟΛΙΣΘΗΣΗΣΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΣΠΟΝΔΥΛΟΛΙΣΘΗΣΗΣ

DevelopmentalDevelopmental

High dysplasticHigh dysplastic • With lysisWith lysis• Stress fractureStress fracture

Low dysplasticLow dysplastic• With lysisWith lysis• With elongationWith elongation

AquiredAquired TraumaticTraumatic

• Acute fractureAcute fracture• Stress fractureStress fracture

Post SurgeryPost Surgery• Direct surgeryDirect surgery• Indirect surgeryIndirect surgery

Pathologic Pathologic • Local PathologyLocal Pathology• Systemic PathologySystemic Pathology

DegenerativeDegenerative• PrimaryPrimary• SecondarySecondary

Marchetti PG, Bartolozzi P, 1997

Τύπος Ι. Δυσπλαστική (14-21%)Τύπος Ι. Δυσπλαστική (14-21%)

Συγγενής δυσπλασία σπονδυλικών διαρθώσεων (facets)

Τύπος ΙΙ. Ισθμική σπονδυλολίσθησηΤύπος ΙΙ. Ισθμική σπονδυλολίσθηση

ΣπονδυλόλυσηΣπονδυλόλυσηΔυσπλασία οπισθίων στοιχείωνΔυσπλασία οπισθίων στοιχείωνΑνωμαλία Ο5 και ΙερούΑνωμαλία Ο5 και ΙερούΟλίσθηση Ο5Ολίσθηση Ο5Οσφυοϊερή ΚύφωσηΟσφυοϊερή Κύφωση

Τύπος ΙΙ. Ισθμική μορφήΤύπος ΙΙ. Ισθμική μορφή(η πιο συχνή)(η πιο συχνή)

Τύπος 2A:

Λυτικός ( IsthmicSpondylolysis)

Τύπος ΙΙ. Ισθμική μορφήΤύπος ΙΙ. Ισθμική μορφή(η πιο συχνή)(η πιο συχνή)

Τύπος 2Β:

με επιμηκυσμένοισθμό (Isthmic elongation)

Τύπος ΙΙ. Ισθμική μορφήΤύπος ΙΙ. Ισθμική μορφή(η πιο συχνή)(η πιο συχνή)

Τύπος 2C:

οξύ κάταγμα ισθμού(Acute fracture)

Σπονδυλολίσθηση – πτώση

Τύπος ΙΙΤύπος ΙΙ

Σπονδυλόπτωση

Τύπος ΙΙΤύπος ΙΙ

Τύπος ΙΤύπος ΙIIII. . TTραυματικήραυματική((TraumaticTraumatic) )

Οξύ κάταγμα στους αυχένες του σπονδύλου

Τύπος ΙΤύπος ΙVV. . EEκφυλιστική μορφήκφυλιστική μορφή ((DegenerativeDegenerative) )

Αστάθεια Διάρκεια Ανακατασκευ

ή σπονδυλικών διαρθρώσεων (facets)

Τύπος Τύπος VV. Παθολογική. Παθολογική ((PathologicPathologic))

Νεοπλασματικήεξεργασία εντοπισμένη στους αυχένες του σπονδύλου

Τύπος Τύπος VVΙ. ΙατρογενήςΙ. Ιατρογενής ((Iatrogenic Iatrogenic ))

Αστάθεια σπονδυλικής στήλης μετά απο ευρείες πεταλεκτομές και αφαίρεση σπονδυλικών διαρθρώσεων (facets)

ΠαιδιάΤαξινόμηση(συνέχεια-επιδημιολογία)

Συνηθέστεροι τύποι Ι & ΙΙΣυνηθέστεροι τύποι Ι & ΙΙ Δυσπλαστικός τύπος: Δυσπλαστικός τύπος:

υψηλότερου κινδύνου για νευρολογική βλάβηυψηλότερου κινδύνου για νευρολογική βλάβη συχνότερη στα κορίτσιασυχνότερη στα κορίτσια

Ισθμικός τύπος: επιδείνωση 4-5% Ισθμικός τύπος: επιδείνωση 4-5% Ασυμπτωματικές: Ασυμπτωματικές:

οι περισσότερες των περιπτώσεωνοι περισσότερες των περιπτώσεων

ΠαιδιάΚλινική σημειολογία

9-15 ετών9-15 ετών ♀ ♀ >♂>♂ οσφυαλγίαοσφυαλγία σύγκαμψη Ο.Μ.σύγκαμψη Ο.Μ.

Ισθμική σπονδυλολίσθησηΙσθμική σπονδυλολίσθηση

Παρουσία σπονδυλόλυσης στον ισθμό στο 6% των Παρουσία σπονδυλόλυσης στον ισθμό στο 6% των ενηλίκωνενηλίκωνΣτο 50% υπάρχει και ολίσθησηΣτο 50% υπάρχει και ολίσθηση>90% χαμηλού βαθμού ολίσθηση>90% χαμηλού βαθμού ολίσθηση< 5% επιδεινούμενη ολίσθηση< 5% επιδεινούμενη ολίσθησηΚαλοήθης πορείαΚαλοήθης πορείαΣπάνια απαιτείται χειρουργική επέμβασηΣπάνια απαιτείται χειρουργική επέμβαση

Wiltse JBJS 1975Wiltse JBJS 1975Fredrickson JBJS 1984Fredrickson JBJS 1984

Ακτινολογικός έλεγχοςΑκτινολογικός έλεγχος

Ακτινολογική εικόναΑκτινολογική εικόνα

Ισθμική σπονδυλόλυση - ολίσθησηΙσθμική σπονδυλόλυση - ολίσθηση

Journal of the American Academy of Orthopaedic Surgeons2012

ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ

Βαθμός ολίσθησηςΒαθμός ολίσθησηςMeyerdingMeyerdingTaillardTaillard

Γωνία ολίσθησηςΓωνία ολίσθησης

Evaluation of anterior displacement

Meyerding HW: Spondylolisthesis. J.B.J.S 1931

Lumbosacral angle (LSA)

Sacral slope

Pelvic tilt

Pelvic Pelvic incidenceincidence

PI=SS+PT

A. BalancedB. Unbalanced pelvis

New classification of Lumbosacral Spondylolisthesis

Lateral standing radiographs of the spine demonstrating the six types of lumbosacral spondylolisthesis proposed by Mac-Thiong et al.40 Types 1 (A), 2 (B), and 3 (C) are low-grade spondylolisthesis characterized by low pelvic incidence (PI), normal PI, and high PI,

respectively. Types 4 (D), 5 (E), and 6 (F) are high-grade spondylolisthesis characterized by a balanced sacropelvis, an

unbalanced sacropelvis with a balanced spine, and an unbalanced sacropelvis with an unbalanced spine, respectively.

Pre-op CT - Scan

3-3-DD

SPECT SPECT (single positron emission computed (single positron emission computed

tomography)tomography)

Το SPECT χρησιμοποιείται για να επιτευχθεί καλύτερη εντόπιση της οστικής δραστηριότητος εντός του σπονδύλου

PET PET (positron emission tomography)(positron emission tomography)

PET με τη χρήση 2 – deoxy – 2[F18] fluro – D – glucose έχει το πλεονέκτημα έναντι όλων των άλλων διαγνωστικών μεθόδων της καλύτερης απεικόνισης οιασδήποτε παθολογικής διεργασίας

Ακτινολογικοί παράγοντες Ακτινολογικοί παράγοντες επιδείνωσηςεπιδείνωσης

δυσπλαστική (Τύπου δυσπλαστική (Τύπου 1)1)

τραπεζοειδής τραπεζοειδής Ο5/οβάλ ιερόΟ5/οβάλ ιερό

50°γωνία ολίσθησης50°γωνία ολίσθησης αυξανόμενη γωνία αυξανόμενη γωνία

ολίσθησηςολίσθησης αστάθεια σε αστάθεια σε

δυναμικές λήψεις Κ/Εδυναμικές λήψεις Κ/Ε

Γωνία ολίσθησης>55 μοίρεςΓωνία ολίσθησης>55 μοίρες

ΠαραδείγματαΠαραδείγματα

ΣπονδυλόλυσηΣπονδυλόλυση

Χειρουργική ΘεραπείαΧειρουργική ΘεραπείαΣπονδυλοδεσίαΣπονδυλοδεσίαΑ. ΠροσθίαΑ. ΠροσθίαΒ. ΟπισθίαΒ. Οπισθία

Σπονδυλόλυση

ΣπονδυλολίσθησηΣπονδυλολίσθηση

C. L.F. 10(Oswestry England 1979)

x- rays

Ισθμική σπονδυλόλυση-ολίσθηση

Χειρουργική αντιμετώπισηΧειρουργική αντιμετώπισηΟπισθία ευρεία αποσυμπίεση με Οπισθία ευρεία αποσυμπίεση με αφαίρεση πετάλου και αρθρώσεων αφαίρεση πετάλου και αρθρώσεων

Ο5 – Ι1Ο5 – Ι1Έλξη Έλξη Προοδευτική ανάταξη Προοδευτική ανάταξη Ο5 – Ι1Ο5 – Ι1Προσθία οστική σπονδυλοδεσίαΠροσθία οστική σπονδυλοδεσίαμε αυτόλογο οστικό μόσχευμα με αυτόλογο οστικό μόσχευμα Ο5 –Ι1Ο5 –Ι1

Ke. Br.M. 10(Oswestry England 1979)

x- rays

Ισθμική σπονδυλόλυση-ολίσθηση

Χειρουργική αντιμετώπισηΧειρουργική αντιμετώπιση

Οπισθία ευρεία Οπισθία ευρεία αποσυμπίεση με αποσυμπίεση με αφαίρεση πετάλου αφαίρεση πετάλου και αρθρώσεων και αρθρώσεων Ο5 – Ι1Ο5 – Ι1Έλξη Έλξη Προοδευτική Προοδευτική ανάταξη ανάταξη Ο5 – Ι1Ο5 – Ι1

Προσθία οστική Προσθία οστική σπονδυλοδεσίασπονδυλοδεσίαμε αυτόλογο οστικό μόσχευμαμε αυτόλογο οστικό μόσχευμα

Ο5 – Ι1Ο5 – Ι1Βίδα Ο5 – μόσχευμα – Ι1Βίδα Ο5 – μόσχευμα – Ι1

Αν. Λα.

Πρόβλημα: Οσφυαλγία άνευ νευρολογικών διαταραχών

x- rays

Ισθμική σπονδυλόλυση-ολίσθηση

Διεγχειρητική θέση ανατάξεως

Οπισθία ευρεία Οπισθία ευρεία σταθεροποίηση με σταθεροποίηση με σύστημα διαυχενικών σύστημα διαυχενικών βιδών και ράβδωνβιδών και ράβδων(Isola system)(Isola system)Αλλομοσχεύματα & Αλλομοσχεύματα & αυτομοσχεύματα αυτομοσχεύματα οπισθιοπλαγίωςοπισθιοπλαγίως

6 μήνες Οσφυο-μηριαίος θερμοπλαστικός κηδεμόνας

Πε. Χα.

Πρόβλημα: Οσφυαλγία – Ισχιαλγία

μετά ηπίων νευρολογικών διαταραχών

x- rays

Ισθμική σπονδυλόλυση – oλίσθηση 1ου βαθμού Ο4 – Ο5Εκφυλιστική σπονδυλολίσθηση 1ου βαθμού Ο3 – Ο4

MRISagittal

Axial

O3 – O4

O3 -O4

Pre-op MRI

axial

Pre-op MRI

sagittal

Ελ. Βαφ.

Πρόβλημα: Οσφυαλγία – Ισχιαλγία (Α)

μετά νευρολογικών διαταραχών

x- rays

Ισθμική σπονδυλόλυση – oλίσθηση 1ου–2ου βαθμού Ο5 – Ι1

Mar. A.Mar. A.

Πρόβλημα:Πρόβλημα:

ΟσφυαλγίαΟσφυαλγίαΙσθμική Σπονδυλολήσθηση Ισθμική Σπονδυλολήσθηση 44ουου – 5 – 5ουου ΒαθμούΒαθμού

Plain X – RaysPlain X – Rays

C.T. Scan C.T. Scan

M.R.I.M.R.I.

Operative PlanOperative Plan

Inter-operativeInter-operative

Allograft : Fibula

Post – Op X – raysPost – Op X – rays

BraceBrace

1 yr post op

H.M.Arw. H.M.Arw.

FF: : 17 17

Πρόβλημα:Πρόβλημα:

ΣκολίωσηΣκολίωσηΙσθμική Σπονδυλολίσθηση Ισθμική Σπονδυλολίσθηση

Scoliosis should be considered as an independent

disease; only in the case of scoliosis curve progression

over time, associated scoliosis must be treated,

according to therapeutic principles of the care of any socalled

idiopathic scoliosis of similar magnitude, and a

similar approach must be applied in the case of spondylolisthesis

progression or painful spondylolisthesis.

University Hospital “ATTIKON”