ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

223
ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ 1 2010 Ρίνακασ περιεχομζνων 1 Ειςαγωγι ..................................................................................................................................................... 3 2 Θ Επιχειρθςιακι Ζρευνα ............................................................................................................................. 4 3 Χυνοπτικι περιγραφι του Ρομοφ Ηακφνκου και ειδικότερα του Διμου Αλυκϊν ..................................... 5 4 Θ αλοπθγικι τεχνολογία και το οικοςφςτθμα των αλυκϊν...................................................................... 41 5 Χωροκζτθςθ, ιςτορικι αναδρομι και υφιςτάμενθ κατάςταςθ ............................................................... 43 5.1 Γενικά................................................................................................................................................. 43 5.2 Χωροκζτθςθ ...................................................................................................................................... 43 5.3 Λςτορικι Αναδρομι Ανενεργϊν αλυκϊν .......................................................................................... 45 5.3.1 Φυςικό περιβάλλον και τεχνικι των αλυκϊν Ηακφνκου .......................................................... 45 5.3.2 Χφντομο ιςτορικό χρονικό των αλυκϊν Ηακφνκου από τθν εποχι τθσ Ενετοκρατίασ μζχρι τθν Ζνωςθ (1864) ............................................................................................................................................. 48 5.3.3 Υαραγωγι και εκμετάλλευςθ των αλυκϊν Ηακφνκου ςτουσ νεότερουσ χρόνουσ. .................. 53 5.3.4 Υαραγωγι και εκμετάλλευςθ των αλυκϊν Ηακφνκου ςτθ ςφγχρονθ περίοδο: Από το 1951 μζχρι το τζλοσ τθσ δεκαετίασ του ’80........................................................................................................ 68 5.3.5 Επίμετρο .................................................................................................................................... 81 5.4 Δεδομζνα τθσ περιοχισ και Ωφιςτάμενθ κατάςταςθ..................................................................... 104 5.4.1 ΓΕΩΔΩΡΑΠΛΞΣ - ΓΕΩΨΕΧΡΛΞΣ ΥΟΑΛΧΛΣ ΞΑΛ ΑΡΑΔΕΛΘ ΨΘΧ ΕΩΦΩΨΕΦΘΧ ΥΕΦΛΣΧΘΧ ΑΟΩΞΩΡ ΗΑΞΩΡΚΣΩ ............................................................................................................................................... 105 5.4.2 ΦΩΧΛΞΣ - ΧΟΩΦΛΔΛΞΣ ΥΕΦΛΒΑΟΟΣΡ ΨΩΡ ΑΟΩΞΩΡ ΗΑΞΩΡΚΣΩ ............................................... 122 5.4.3 Αλυκζσ Ξαταςταρίου: Ζνα υγροτοπικό οικοςφςτθμα, κεφάλαιο για τθν αειφόρο ανάπτυξθ ςτο Ρομό Ηακφνκου ................................................................................................................................ 127 5.4.4 ΧΩΓΧΦΣΡΕΧ ΑΟΩΞΕΧ ΞΑΛ ΥΑΦΑΞΨΛΑ ΣΛΞΣΧΩΧΨΘΠΑΨΑ ............................................................ 137 5.4.5 ΑΟΩΞΕΧ: «ΑΗΘΨΘΨΕΧ» ΩΧ ΥΣΦΣΧ, ΠΕΨΑΒΟΘΨΕΧ ΩΧ ΧΩΦΣΧ ................................................. 147 5.4.6 ΑΟΩΞΕΧ: ΩΓΦΣΨΣΥΣΛ ΥΕΦΛΒΑΟΟΣΡΨΛΞΘΧ ΞΑΛ ΥΣΟΛΨΛΧΨΛΞΘΧ ΑΛΑΧ ΓΛΑ ΨΘ ΠΕΧΣΓΕΛΣ.......... 160 5.4.7 ΨΣ ΛΔΛΣΞΨΘΧΛΑΞΣ ΞΑΚΕΧΨΩΧ ΨΩΡ ΕΥΑΡΘΧΛΑΞΩΡ ΑΟΩΞΩΡ .................................................. 162 6 Υροτάςεισ τοπικϊν φορζων και επιςτθμόνων ....................................................................................... 170 6.1 Αξιοποίθςθ ανενεργϊν αλυκϊν. ..................................................................................................... 170 6.2 Χχολικόσ Ψουριςμόσ και Υεριβαλλοντικι Εκπαίδευςθ: Πια άλλθ ιδζα αειφορικισ ανάπτυξθσ των Αλυκϊν Ξαταςταρίου .................................................................................................................................. 171 6.3 Δυνατότθτεσ ερευνθτικϊν δραςτθριοτιτων του ΨΕΛ ςτισ Αλυκζσ Ηακφνκου ................................ 173 6.4 Υροτάςεισ προσ αξιολόγθςθ ςχετικά με τθ χριςθ του χϊρου των ανενεργϊν αλυκϊν - Διμοσ Αλυκϊν - ..................................................................................................................................................... 175 7 Ανάδειξθ μοντζλου ςχεδιαςμοφ ............................................................................................................. 176

Transcript of ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

Page 1: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

1

2010

Ρίνακασ περιεχομζνων

1 Ειςαγωγι ..................................................................................................................................................... 3

2 Θ Επιχειρθςιακι Ζρευνα ............................................................................................................................. 4

3 Χυνοπτικι περιγραφι του Ρομοφ Ηακφνκου και ειδικότερα του Διμου Αλυκϊν ..................................... 5

4 Θ αλοπθγικι τεχνολογία και το οικοςφςτθμα των αλυκϊν ...................................................................... 41

5 Χωροκζτθςθ, ιςτορικι αναδρομι και υφιςτάμενθ κατάςταςθ ............................................................... 43

5.1 Γενικά ................................................................................................................................................. 43

5.2 Χωροκζτθςθ ...................................................................................................................................... 43

5.3 Λςτορικι Αναδρομι Ανενεργϊν αλυκϊν .......................................................................................... 45

5.3.1 Φυςικό περιβάλλον και τεχνικι των αλυκϊν Ηακφνκου .......................................................... 45

5.3.2 Χφντομο ιςτορικό χρονικό των αλυκϊν Ηακφνκου από τθν εποχι τθσ Ενετοκρατίασ μζχρι τθν

Ζνωςθ (1864) ............................................................................................................................................. 48

5.3.3 Υαραγωγι και εκμετάλλευςθ των αλυκϊν Ηακφνκου ςτουσ νεότερουσ χρόνουσ. .................. 53

5.3.4 Υαραγωγι και εκμετάλλευςθ των αλυκϊν Ηακφνκου ςτθ ςφγχρονθ περίοδο: Από το 1951

μζχρι το τζλοσ τθσ δεκαετίασ του ’80 ........................................................................................................ 68

5.3.5 Επίμετρο .................................................................................................................................... 81

5.4 Δεδομζνα τθσ περιοχισ και Ωφιςτάμενθ κατάςταςθ..................................................................... 104

5.4.1 ΓΕΩΔΩΡΑΠΛΞΣ - ΓΕΩΨΕΧΡΛΞΣ ΥΟΑΛΧΛΣ ΞΑΛ ΑΡΑΔΕΛΘ ΨΘΧ ΕΩΦΩΨΕΦΘΧ ΥΕΦΛΣΧΘΧ ΑΟΩΞΩΡ

ΗΑΞΩΡΚΣΩ ............................................................................................................................................... 105

5.4.2 ΦΩΧΛΞΣ - ΧΟΩΦΛΔΛΞΣ ΥΕΦΛΒΑΟΟΣΡ ΨΩΡ ΑΟΩΞΩΡ ΗΑΞΩΡΚΣΩ ............................................... 122

5.4.3 Αλυκζσ Ξαταςταρίου: Ζνα υγροτοπικό οικοςφςτθμα, κεφάλαιο για τθν αειφόρο ανάπτυξθ

ςτο Ρομό Ηακφνκου ................................................................................................................................ 127

5.4.4 ΧΩΓΧΦΣΡΕΧ ΑΟΩΞΕΧ ΞΑΛ ΥΑΦΑΞΨΛΑ ΣΛΞΣΧΩΧΨΘΠΑΨΑ ............................................................ 137

5.4.5 ΑΟΩΞΕΧ: «ΑΗΘΨΘΨΕΧ» ΩΧ ΥΣΦΣΧ, ΠΕΨΑΒΟΘΨΕΧ ΩΧ ΧΩΦΣΧ ................................................. 147

5.4.6 ΑΟΩΞΕΧ: ΩΓΦΣΨΣΥΣΛ ΥΕΦΛΒΑΟΟΣΡΨΛΞΘΧ ΞΑΛ ΥΣΟΛΨΛΧΨΛΞΘΧ ΑΛΑΧ ΓΛΑ ΨΘ ΠΕΧΣΓΕΛΣ .......... 160

5.4.7 ΨΣ ΛΔΛΣΞΨΘΧΛΑΞΣ ΞΑΚΕΧΨΩΧ ΨΩΡ ΕΥΑΡΘΧΛΑΞΩΡ ΑΟΩΞΩΡ .................................................. 162

6 Υροτάςεισ τοπικϊν φορζων και επιςτθμόνων ....................................................................................... 170

6.1 Αξιοποίθςθ ανενεργϊν αλυκϊν. ..................................................................................................... 170

6.2 Χχολικόσ Ψουριςμόσ και Υεριβαλλοντικι Εκπαίδευςθ: Πια άλλθ ιδζα αειφορικισ ανάπτυξθσ των

Αλυκϊν Ξαταςταρίου .................................................................................................................................. 171

6.3 Δυνατότθτεσ ερευνθτικϊν δραςτθριοτιτων του ΨΕΛ ςτισ Αλυκζσ Ηακφνκου ................................ 173

6.4 Υροτάςεισ προσ αξιολόγθςθ ςχετικά με τθ χριςθ του χϊρου των ανενεργϊν αλυκϊν - Διμοσ

Αλυκϊν - ..................................................................................................................................................... 175

7 Ανάδειξθ μοντζλου ςχεδιαςμοφ ............................................................................................................. 176

Page 2: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

2010

2

8 Ξριτιρια αξιολόγθςθσ προτάςεων .......................................................................................................... 183

8.1 ΞΦΛΨΘΦΛΑ ΑΛΣΟΣΓΘΧΘΧ ΨΩΡ ΥΦΣΨΑΧΕΩΡ ..................................................................................... 184

9 ΑΥΣΨΕΟΕΧΠΑΨΑ ΑΛΣΟΣΓΘΧΘΧ ΞΑΛ ΨΣΥΣΚΕΨΘΧΘ ΨΩΡ ΥΦΣΨΑΧΕΩΡ ΧΕ 2 ΒΑΧΛΞΑ ΧΧΕΔΛΑ ΔΦΑΧΕΩΧ .. 186

ΧΧΕΔΛΣ 1 : ΣΛΞΣΨΣΩΦΛΧΨΛΞΣ ΥΑΦΞΣ ΥΦΣΧΨΑΧΛΑΧ – ΑΡΑΔΕΛΘΧ & ΑΛΣΥΣΛΘΧΘΧ ΦΩΧΛΞΘΧ, ΛΧΨΣΦΛΞΘΧ ΞΑΛ

ΥΣΟΛΨΛΧΨΛΞΘΧ ΨΑΩΨΣΨΘΨΑΧ ΨΘΧ ΥΕΦΛΣΧΘΧ ΨΩΡ ΑΟΩΞΩΡ. ........................................................................ 188

ΔΦΑΧΘ 1 : Αξιοποίηζη - ανάπηςξη ηος «οικοζςζηήμαηορ» ηηρ Αλςκήρ και Ανάδειξη ηος

βιομησανικού μνημείος ........................................................................................................................ 188

ΔΡΑΗ 2 : Πολςδύναμο Κένηπο Ενημέπυζηρ και Καηάπηιζηρ - Οπγάνυζηρ ηος Οικοηοςπιζμού.

................................................................................................................................................................. 192

ΔΡΑΗ 3 : Χώποι ανατςσήρ & εξςπηπέηηζηρ επιζκεπηών ........................................................... 194

ΧΩΡΣΥΨΛΞΘ ΥΕΦΛΓΦΑΦΘ ΨΕΧΡΛΞΩΡ ΕΦΓΑΧΛΩΡ ΨΣΩ ΣΛΞΣΨΣΩΦΛΧΨΛΞΣΩ ΥΑΦΞΣΩ ΥΦΣΧΨΑΧΛΑΧ –

ΑΡΑΔΕΛΘΧ & ΑΛΣΥΣΛΘΧΘΧ ΦΩΧΛΞΘΧ, ΛΧΨΣΦΛΞΘΧ ΞΑΛ ΥΣΟΛΨΛΧΨΛΞΘΧ ΨΑΩΨΣΨΘΨΑΧ ΨΘΧ ΥΕΦΛΣΧΘΧ ΨΩΡ

ΑΟΩΞΩΡ ................................................................................................................................................... 196

ΣΛΞΣΡΣΠΛΞΑ ΧΨΣΛΧΕΛΑ ................................................................................................................... 201

ΧΦΘΠΑΨΣΔΣΨΘΧΘ .......................................................................................................................... 202

ΦΣΦΕΑΧ ΔΛΑΧΕΛΦΛΧΘΧ....................................................................................................................... 203

ΧΧΕΔΛΣ 2 : ΞΕΡΨΦΣ ΕΡΑΟΟΑΞΨΛΞΘΧ ΨΣΩΦΛΧΨΛΞΘΧ ΑΡΑΥΨΩΘΧ ΞΑΛ ΥΦΣΩΚΘΧΘΧ ΥΣΟΛΨΛΧΠΣΩ ............... 207

ΥΕΦΛΓΦΑΦΘ ΨΕΧΡΛΞΩΡ ΕΦΓΑΧΛΩΡ ΨΣΩ ΞΕΡΨΦΣΩ ΕΡΑΟΟΑΞΨΛΞΘΧ ΨΣΩΦΛΧΨΛΞΘΧ ΑΡΑΥΨΩΘΧ ΞΑΛ

ΥΣΟΛΨΛΧΠΣΩ ............................................................................................................................................ 210

ΨΦΣΥΣΧ ΟΕΛΨΣΩΦΓΛΑΧ ...................................................................................................................... 214

ΣΦΓΆΡΩΧΘ - ΔΛΣΛΞΘΧΘ / ΦΣΦΕΑΧ ΕΞΨΕΟΕΧΘΧ ΕΦΓΩΡ .................................................................... 214

ΒΛΩΧΛΠΣΨΘΨΑ .................................................................................................................................. 215

10 ΞΣΛΡΑ ΑΡΑΠΕΡΣΠΕΡΑ ΑΥΣΨΕΟΕΧΠΑΨΑ ......................................................................................... 217

10 ΞΣΛΡΑ ΑΡΑΠΕΡΣΠΕΡΑ ΑΥΣΨΕΟΕΧΠΑΨΑ ......................................................................................... 218

ΥΕΦΛΒΑΟΟΣΡΨΛΞΘ ΔΛΑΧΨΑΧΘ ........................................................................................................... 218

ΑΡΑΥΨΩΛΑΞΘ ΕΥΛΔΦΑΧΘ ΧΨΘΡ ΕΩΦΩΨΕΦΘ ΥΕΦΛΣΧΘ ...................................................................... 220

ΑΡΑΥΑΦΑΓΩΓΛΠΣΨΘΨΑ ΨΣΩ ΕΦΓΣΩ ................................................................................................ 221

ΔΛΑΧΩΧΘ ΑΥΣΨΕΟΕΧΠΑΨΩΡ ............................................................................................................ 222

ΟΙ ΣΥΝΤΑΞΑΝΤΕΣ ....................................................................................................................................... 223

Page 3: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

2010

3

1 Ειςαγωγι

Χφμφωνα με το πρακτικό τθσ 89θσ ςυνεδρίαςθσ του Δ.Χ. τθσ ΧΑΗ Αναπτυξιακισ Α.Ε. O.T.A ορίςτθκε από

το ςτελεχιακό δυναμικό τθσ εταιρείασ θ κ. ζνου Ξων/να ωσ υπεφκυνθ Σμάδασ ζργου για τθν «Ψεχνικι

υποςτιριξθ Διμου Αλυκϊν» από τθν ΧΑΗ και ςυγκεκριμζνα για τθν «εκπόνθςθ Επιχειρθςιακισ Ζρευνασ

δυνατοτιτων και τρόπων αξιοποίθςθσ του χϊρου των ανενεργϊν αλυκϊν Ξαταςταρίου και τθ ςφνταξθ

φακζλου αιτιματοσ από τθν ΞΕΔ» θ οποία ζχει ωσ κφριο ςτόχο τθν οικονομικι και περιβαλλοντικι

ανάπτυξθ και τθσ ευρφτερθσ περιοχισ του Διμου Αλυκϊν Ηακφνκου. Θ επιςτθμονικι ομάδα αποτελείται

από τουσ:

1. ζνου Ξων/να, υπεφκυνθ ομάδασ ζργου, με τθν ειδικότθτα τθσ Υολιτικοφ Πθχανικοφ Ζργων

Ωποδομισ Ψ.Ε.

2. Οειβαδίτθ Χριςτίνα, με τθν ειδικότθτα τθσ Υολ. Πθχανικοφ Ψ.Ε.

3. Χοφλθ Αςπαςία, με τθν ειδικότθτα τθσ Βιολόγου.

4. Παλαπζτςασ Διονφςιοσ, με ειδικότθτα Υολιτικζσ επιςτιμεσ και Δθμόςια Διοίκθςθ, υπεφκυνοσ

διαχείριςθσ ποιότθτασ τθσ Εταιρείασ.

5. Αντιόχου Χτζλλα, με τθν ειδικότθτα τθσ Γεωπόνου.

Σι δράςεισ και οι παρεμβάςεισ αναπτυξιακοφ χαρακτιρα, ιδιαίτερα αυτζσ που δθμιουργοφν μόνιμα

αποτελζςματα, κετικά και βιϊςιμα ωσ προσ το περιβάλλον, τθν τοπικι κοινωνία και τθν οικονομία, είναι

το ςτακερό ηθτοφμενο ειδικά για γεωγραφικζσ ενότθτεσ που αντιμετωπίηουν δφςκολεσ κοινωνικό –

οικονομικζσ διακρϊςεισ και χαμθλζσ αναπτυξιακζσ επιδόςεισ.

Θ ζρευνα αυτι αφορά ςε δράςθ αναπτυξιακοφ χαρακτιρα, ςε μια ςυγκεκριμζνθ περιοχι που αποτελεί

ζνα εξαίρετο οικοςφςτθμα, ζνα ιςτορικό βιομθχανικό μνθμείο, που ζλκει τθν καταγωγι του από τον 13ο

αιϊνα και που δυςτυχϊσ ζχει γίνει αντικείμενο καταπατιςεων και χϊροσ απορριμμάτων, όπου ςαπίηουν

τα απομεινάρια μιασ παραδοςιακισ τεχνολογίασ.

Χιμερα, απομζνει να αναηθτθκεί και να διερευνθκεί μζςα από τθν Επιχειρθςιακι Ζρευνα ζνα νζο

μζλλον για τισ Αλυκζσ. Ρα αναηθτθκοφν προτάςεισ και λφςεισ για τθν επανζνταξι τουσ ςτθ ςφγχρονθ ηωι

ςτο πλαίςιο των οικονομικϊν, κοινωνικϊν και πολιτιςτικϊν δραςτθριοτιτων τθσ περιοχισ και

ενταγμζνων αρμονικά ςτο φυςικό περιβάλλον. Ρα καταγραφεί θ ιςτορικι τουσ πορεία, να

προςδιοριςτοφν τα προβλιματα, να εκτιμθκεί με μεγάλθ ςαφινεια θ ςθμερινι τουσ κατάςταςθ και να

διατυπωκοφν γόνιμεσ και ρεαλιςτικζσ προτάςεισ για τθν ανάπλαςθ και αξιοποίθςι τουσ που να

βρίςκουν ςφμφωνθ τθν τοπικι κοινωνία. Χε τελικι ανάλυςθ με μια ουςιαςτικι παρζμβαςθ όλων των

εμπλεκόμενων φορζων, να αλλάξει το τοπίο του ςυγκεκριμζνου φυςικοφ χϊρου και να αναδειχκεί το

ιςτορικό και βιομθχανικό μνθμείο.

Page 4: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

2010

4

2 Θ Επιχειρθςιακι Ζρευνα

Σ οριςμόσ τθσ Επιχειρθςιακισ Ζρευνασ είναι θ Εφαρμογι επιςτθμονικϊν μεκόδων για τθν αντιμετϊπιςθ

ςφνκετων προβλθμάτων ελζγχου οργανωμζνων ςυςτθμάτων κοινωνικϊν – περιβαλλοντικϊν –

πολιτιςτικϊν, με ςτόχο τθν εφρεςθ λφςεων που εξυπθρετοφν τουσ ςυνολικοφσ ςκοποφσ του

διαχειριηόμενου φορζα, με τον καλφτερο τρόπο. Θ μεκοδολογία τθσ Επιχειρθςιακισ Ζρευνασ

περιλαμβάνει τον προςδιοριςμό των πραγματικϊν προβλθμάτων τα οποία ςυνικωσ είναι αςαφι και

ανακριβι, μζςα από μια πολφ προςεκτικι παρατιρθςθ, τθ ςυλλογι ςτοιχείων, όχι μόνο ποςοτικϊν αλλά

και ποιοτικϊν, τθν απεικόνιςθ τθσ πραγματικότθτασ ςε ςυνάρτθςθ με τισ προτάςεισ, τουσ υπάρχοντεσ

περιοριςμοφσ και παραμζτρουσ τόςο περιβαλλοντικοφσ όςο και πολιτιςτικοφσ και τζλοσ ςτθν εφαρμογι

κατάλλθλθσ μεκόδου επίλυςθσ με τθν εφρεςθ τθσ βζλτιςτθσ λφςθσ, θ οποία κα ςτθριχκεί και κα

ελεγχκεί τόςο από τον φορζα διαχείριςθσ όςο και από τα ιςτορικά δεδομζνα. Χτόχοσ τθσ λφςθσ που κα

προτακεί κα είναι θ ανάδειξθ και προϊκθςθ τθσ ιςτορικισ, πολιτιςμικισ και χρθςτικισ ταυτότθτασ του

αλατιοφ και των αλυκϊν, θ επανεκτίμθςθ τθσ ςθμαςίασ του προϊόντοσ αυτοφ και θ ςφνδεςι του ςε

πόλο ανάπτυξθσ, ςε ςυνάφεια με τον τουριςμό. Υροχπόκεςθ τθσ επιτυχίασ ςτθν εφαρμογι τθσ λφςθσ

είναι θ ςτενι ςυνεργαςία με τουσ αποφαςίηοντεσ. Ειδικότερα, θ Επιχειρθςιακι ζρευνα κα ςτοχεφςει:

- Χτθ μείωςθ τθσ αβεβαιότθτασ ςε ςχζςθ με τθν εφαρμογι μιασ ςυγκεκριμζνθσ αναπτυξιακισ πολιτικισ ι

δράςθσ ςε μια γεωγραφικι ενότθτα με ιδιαίτερα χαρακτθριςτικά.

- Χτον εντοπιςμό των κυρίαρχων και κρίςιμων παραγόντων που επθρεάηουν τθν επιτυχία τθσ

αναπτυξιακισ πολιτικισ ι δράςθσ.

- Χτθν τεκμθριωμζνθ υποςτιριξθ μιασ ολοκλθρωμζνθσ ςτρατθγικισ, ςφνδεςθσ τθσ αναπτυξιακισ δράςθσ,

με το ενδογενζσ δυναμικό τθσ περιοχισ εφαρμογισ τθσ, κακϊσ και με το εξωτερικό περιβάλλον.

Page 5: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

2010

5

3 Συνοπτικι περιγραφι του Νομοφ Ηακφνκου και ειδικότερα του

Διμου Αλυκϊν

Φυςιογνωμία του Νομοφ Ηακφνκου

Σ Ρομόσ Ηακφνκου περιλαμβάνει το Ρθςί τθσ Ηακφνκου και τισ Ρθςίδεσ Χτροφάδια. Θ Ηάκυνκοσ είναι ο

τρίτοσ ςε ζκταςθ και ο νοτιότεροσ από τουσ τζςςερισ Ρομοφσ τθσ Υεριφζρειασ Λονίων Ριςων (Υ.Λ.Ρ.) με

405.600 τμ. που αντιςτοιχεί ςτο 17,58% τθσ ζκταςθσ τθσ ΥΛΡ και ςτο 0,31% τθσ ζκταςθσ τθσ Χϊρασ.

Βρίςκεται δυτικά τθσ βορειοδυτικισ πλευράσ τθσ Υελοποννιςου με ελάχιςτθ απόςταςθ περίπου 9 ν.μ.

από τα παράλια του Ρ. Θλείασ και 15 Km από το ακρωτιριο τθσ Ξυλλινθσ από όπου και γίνεται θ, μζςω

φζρυ-μπϊτ, ςφνδεςθ με τθ λοιπι Ελλάδα. Σ Ρομόσ απζχει 100 Km από το πλθςιζςτερο μεγάλο αςτικό

κζντρο-τθν Υάτρα- και 300 Km από τθν Ακινα.

Γεωμορφολογικά χαρακτθριςτικά

Σ Ρομόσ Ηακφνκου είναι μια κακαρά νθςιωτικι περιοχι θ οποία, λόγω τθσ κζςθσ τθσ, όπου

διαςταυρϊνονται τα ριγματα του Λονίου (μεταξφ Υαξϊν και Οευκάδασ) με τα ριγματα του κόλπου τθσ

Άρτασ και με τισ προεκτάςεισ των ρθγμάτων του Υατραϊκοφ κόλπου (μεταξφ Ξεφαλονιάσ και Ηακφνκου),

χαρακτθρίηεται από ζνα ιδιότυπο φυςικογεωγραφικό περιβάλλον.

Χυνοπτικά ςτοιχεία που αφοροφν ςτο φυςικό περιβάλλον παρατίκενται ςτον παρακάτω πίνακα:

Μορφι ανάγλυφου του εδάφουσ

Χυνολικι ζκταςθ 405.600 ςτρ.

Υεδινζσ εκτάςεισ 178.300 ςτρ.

Σρεινζσ εκτάςεισ 3.600 ςτρ. (όροσ Βραχίονασ με

υψθλότερθ κορυφι 756m)

Θμιορεινζσ εκτάςεισ 223.700 ςτρ.

Ψο κλίμα τθσ περιοχισ χαρακτθρίηεται ιπιο, μεςογειακό, χωρίσ ζντονεσ ι ακραίεσ κερμοκραςιακζσ

μεταβολζσ ι ςφοδροφσ ανζμουσ.

Ψα κφρια χαρακτθριςτικά του κλίματοσ είναι:

Page 6: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

2010

6

Πζςθ ετιςια κερμοκραςία: 18,9 οC (μζςθ ελάχιςτθ Φεβρουαρίου 6,3οC, μζςθ ελάχιςτθ Αυγοφςτου 21,8

οC),

Χυνολικόσ αρικμόσ θμερϊν βροχισ: 115 μζρεσ,

Πζςο ετιςιο φψοσ βροχισ: 825 mm,

Επικρατοφντεσ άνεμοι: κατεφκυνςθ ΒΔ και ΡΔ, ζνταςθ περιοριςμζνθ, ςυχνότθτα ανζμων εντάςεωσ 6-8

μποφόρ: 3% περίπου,

Πζςθ ετιςια ςχετικι υγραςία: >65%,

Θλιοφάνεια: 296 θμζρεσ.

Σ Ρομόσ Ηακφνκου ςτο ςφνολό του γεωλογικά αποτελεί τμιμα του δυτικοφ περικωρίου του Ελλθνικοφ

γεωςφγκλινου και δομείται κφρια από δφο γεωτεκτονικζσ ηϊνεσ που ζχουν διεφκυνςθ Β∆-ΡΑ. Υρόκειται

για τισ ηϊνεσ Λόνια και Υαξϊν. Θ Λόνια Ηϊνθ είναι απωκθμζνθ ςτθ ηϊνθ των Υαξϊν, χωρίσ όμωσ αυτι θ

γραμμι απωκιςεωσ να είναι ορατι αφοφ ζχει καλυφκεί από ιηθματογενείσ αποκζςεισ του Ανϊτερου

Υλειοκαίνου. Χτθ Ηϊνθ των Υαξϊν απαντϊνται αςβεςτόλικοι και ψαμμίτεσ που ςχθματίςτθκαν κατά το

Σλιγόκαινο, Θϊκαινο και Πειόκαινο, ενϊ θ Λόνια Ηϊνθ αποτελείται από λατυποπαγι πετρϊματα,

γφψουσ και αςβεςτόλικουσ που ςχθματίςτθκαν κατά το Ψριαδικό. Θ κζςθ τθσ Ηακφνκου επί τθσ

γεωτεκτονικισ ηϊνθσ Υαξϊν και τθσ Λόνιασ Ηϊνθσ ζχει ωσ αποτζλεςμα το νθςί να εμφανίηει μεγάλθ

ςειςμικι επικινδυνότθτα (τθ μεγαλφτερθ ςτθ χϊρα) και γι’ αυτό ζχει υποςτεί τισ καταςτροφικζσ

ςυνζπειεσ πλικουσ ςειςμϊν.

Από εδαφολογικισ άποψθσ ςτθν περιοχι απαντϊνται (i) εδάφθ πεδινά τα οποία είναι ςχετικά βακιά,

που από μθχανικισ άποψθσ μποροφν να χαρακτθριςτοφν ςαν μζτρια μζχρι λίγο βαριά, πλοφςια ςε

ανκρακικό αςβζςτιο και γόνιμα και (ii) εδάφθ θμιορεινά διαφόρων κλίςεων (5-20%) από αβακι μζχρι

μετρίου βάκουσ και από χαλικϊδθ ελαφρά μζχρι μζτρια. Ψα εδάφθ αυτά είναι αλκαλικισ αντίδραςθσ,

φτωχά ςε οργανικι ουςία και άηωτο και λιγότερο φτωχά ςε φϊςφορο και κάλιο.

Από υδρολογικισ άποψθσ κυριαρχεί θ απουςία ποταμϊν και λιμνϊν με αποτζλεςμα θ κάλυψθ των

υδατικϊν αναγκϊν του νθςιοφ να γίνεται αποκλειςτικά με τθν εκμετάλλευςθ των υπογείων νερϊν με

μεγάλο αρικμό γεωτριςεων και φρεατίων, ο αρικμόσ των οποίων εκτιμάται ςε 1.500-2.000. Ψο

ςπουδαιότερο ρζμα είναι ο χείμαρροσ Αγ. Χαραλάμπουσ που εκβάλλει ςτο νότιο τμιμα τθσ πόλθσ τθσ

Ηακφνκου.

Τςον αφορά ςτουσ ορυκτοφσ πόρουσ ςθμειϊνεται ότι θ παρουςία τουσ κάκε άλλο παρά αξιόλογθ

μπορεί να κεωρθκεί. Υαρά το γεγονόσ αυτό, για τθν παραγωγι αδρανϊν υλικϊν προσ εξυπθρζτθςθ των

τοπικϊν αναγκϊν χρθςιμοποιοφνται τα αςβεςτολικικά πετρϊματα των οποίων θ ποιότθτα δεν είναι

ικανοποιθτικι λόγω τθσ αποςάκρωςθσ και αποκαρςτικοποίθςθσ που παρουςιάηουν. Χτον Ρομό

Page 7: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

2010

7

Ηακφνκου ςυγκεντρϊνονται όλα ςχεδόν τα ενεργά και κλειςτά λατομεία (ανατολικζσ πλαγιζσ και

κοιλάδεσ του Βραχίωνα με ιδιαίτερθ ςυγκζντρωςθ λατομείων ςτο Ψ.Δ. Οικακιάσ, και με πρόβλεψθ να

οριοκετθκεί λατομικι ηϊνθ ςτθν περιοχι Αγ. Παρίνασ) ενϊ κατά το παρελκόν λειτουργοφςαν αλυκζσ

ςε ζκταςθ 190 ςτρ. (Ψ.Δ. Ξαταςταρίου) και ετιςια παραγωγι περίπου 1.000 τόνων.

Από οικολογικισ άποψθσ δεςπόηουςα κζςθ κατζχει το Εκνικό Καλάςςιο Υάρκο Ηακφνκου, το οποίο

χαρακτθρίςτθκε ωσ προςτατευόμενθ περιοχι με Υ.Δ. Ψο ΕΚΥΗ αποτελεί τθν πρϊτθ προςτατευόμενθ

περιοχι ςτθν οποία ορίςκθκε, ςτελεχϊκθκε και λειτουργεί Φορζασ Διαχείριςθσ από το 2001.

Χε γενικζσ γραμμζσ ο Ρομόσ Ηακφνκου δε κεωρείται ωσ περιβαλλοντικά υποβακμιςμζνθ περιοχι, χωρίσ

ωςτόςο αυτό να ςθμαίνει ότι οι οικονομικζσ δραςτθριότθτεσ που αναπτφςςονται ςε αυτι δε

ςυμβάλλουν ςτθ δθμιουργία ρφπων.

Σι κυριότερεσ πθγζσ ρφπανςθσ που ζχουν αναγνωριςτεί είναι:

τα απόβλθτα των ελαιουργείων, και των μικρϊν, ςυνικωσ, αγροτικϊν και κτθνοτροφικϊν

εκμεταλλεφςεων, τα οποία καταλιγουν ςυνικωσ ςε επιφανειακά ρζματα (µικροχείµαροι) ι ςτο ζδαφοσ

ςυμβάλλοντασ ςτθ ρφπανςθ των ακτϊν και των υπόγειων υδάτων,

οι εκπομπζσ αερίων ρφπων από τθ λειτουργία των λατομείων και τθν κίνθςθ των οχθμάτων ιδιαίτερα

κατά τθ κερινι περίοδο,

ο κόρυβοσ από τισ κινιςεισ των αεροςκαφϊν (θ όχλθςθ εντοπίηεται ςτο Ψ.Δ. Ξαλαμακίου),

θ μθ ορκολογικι χριςθ φυτοφαρμάκων και λιπαςμάτων και

τα οικιακά και νοςοκομειακά απορρίμματα.

Χυμπλθρωματικά ωσ προσ τα ανωτζρω, ωσ ςθμαντικι περιβαλλοντικι απειλι κεωρείται και θ ζλλειψθ

επαρκϊν υδατικϊν πόρων γι’ αυτό και ζχει ξεκινιςει θ υλοποίθςθ ζργων εκςυγχρονιςμοφ του δικτφου

άντλθςθσ και διανομισ πόςιμου νεροφ (αξιοποίθςθ των γεωτριςεων ςτο Ξερί και ςτεγανοποίθςθ

δικτφου από αυτζσ προσ τθ δεξαμενι διανομισ).

ΤΝΣΟΜΘ ΠΕΡΙΓΡΑΦΘ ΣΟΤ ΧΩΡΟΤ ΣΟΤ ΕΘΝΙΚΟΤ ΘΑΛΑΙΟΤ ΠΑΡΚΟΤ ΗΑΚΤΝΘΟΤ

Ψο Ε.Κ.Υ.Η. (βλ. Εικόνα) χαρακτθρίςτθκε με βάςθ Υροεδρικό Διάταγμα (ΦΕΞ 906/Δ/22-12-1999,

τροποποίθςθ ΦΕΞ 1272/∆/27-11-03) και περιλαμβάνει τθν καλάςςια ζκταςθ και τισ νθςίδεσ του Ξόλπου

του Οαγανά, τισ παραλίεσ ωοτοκίασ τθσ καλάςςιασ χελϊνασ και μία ηϊνθ γθσ, που περιβάλει αυτζσ, τον

υγρότοπο τθσ Οίμνθσ Ξεριοφ και τισ Ριςουσ Χτροφάδεσ, οι οποίεσ βρίςκονται 35 περίπου μίλια νότια του

λιμανιοφ τθσ Ηακφνκου. Χυνολικά, το Υάρκο περιλαμβάνει 89,2 km2 καλάςςιασ ζκταςθσ, 14,2 km2

Page 8: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

2010

8

χερςαίασ ζκταςθσ, ενϊ θ περιφερειακι ηϊνθ του καταλαμβάνει ζκταςθ 31,2 km2. Ψο ςφνολο τθσ

χερςαίασ περιοχισ και τθσ περιφερειακισ ηϊνθσ του Ε.Κ.Υ.Η. υπάγεται διοικθτικά ςτουσ Διμουσ Οαγανά

και Ηακυνκίων.

Σ κόλποσ του Οαγανά ζχει ακτίνα 6 περίπου χιλιομζτρων, το ςυνολικό μικοσ τθσ ακτογραμμισ του είναι

20 περίπου χιλιόμετρα, ενϊ το άνοιγμα του προσ το Λόνιο πζλαγοσ είναι περίπου 12 χιλιόμετρα.

Χαρακτθριςτικά ςτοιχεία του κόλπου είναι:

το ςθμαντικά μικρό του βάκοσ (πάνω από το 70% τθσ ζκταςθσ του ζχει βάκοσ μικρότερο των 30 μζτρων)

οι πολλζσ αμμϊδεισ παραλίεσ που ςυναντϊνται ςε αντίκεςθ με τισ δυτικζσ και βόρειεσ ακτζσ τθσ

Ηακφνκου, που είναι βραχϊδεισ και απότομεσ

θ απουςία κάποιου υβϊματοσ ςτο άνοιγμά του προσ το πζλαγοσ, πράγμα που επιτρζπει τθν εφκολθ

ανταλλαγι καλάςςιων μαηϊν μεταξφ κόλπου και πελάγουσ.

Ψο ςχιμα του είναι θμικυκλικό και οριοκετείται από δφο λοφϊδεισ χερςονιςουσ, το Χκοπό Βαςιλικοφ

και το Χκοπό Ξερίου. Εντόσ αυτοφ απαντϊνται οι νθςίδεσ Παρακωνιςι (ζκταςθσ περίπου 280

ςτρεμμάτων, όπου απαντάται θ μοναδικι κζςθ ωοτοκίασ τθσ καλάςςιασ χελϊνασ Caretta caretta),

Υελοφηο (ζκταςθσ περίπου 170 ςτρεμμάτων) και Άγιοσ Χϊςτθσ.

Χτο Δυτικό άκρο του κόλπου βρίςκεται ο υγρότοποσ του Ξερίου με μικοσ περίπου 300 m και πλάτοσ

περίπου 200 m, ο οποίοσ αποτελεί το μόνο εναπομείναντα υγρότοπο τθσ Ηακφνκου μετά τθν

Page 9: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

2010

9

αποςτράγγιςθ τθσ λίμνθσ Πακρι ςτο Ξαλαμάκι και τθ ςυνεχιηόμενθ υποβάκμιςθ των Αλυκϊν ςτισ ΒΑ

ακτζσ τθσ νιςου. Οόγω τθσ μικρισ του ζκταςθσ δεν προςφζρεται για ανάπτυξθ οικονομικϊν

δραςτθριοτιτων (π.χ. αλιεία, κτθνοτροφία) ωςτόςο θ βιολογικι του αξία είναι ανυπολόγιςτθ.

Σι Ριςοι Χτροφάδεσ (νθςιά Αρπφϊα και Χτεμφάνθ) βρίςκονται 35 ναυτικά μίλια νότια του λιμανιοφ τθσ

Ηακφνκου και ζχουν ςυνολικι ζκταςθ 380 ςτρζμματα. Διοικθτικά ανικουν ςτο Διμο Ηακυνκίων και

αποτελοφν εκκλθςιαςτικι ιδιοκτθςία τθσ ιεράσ Πονισ Αγίου Διονυςίου ςτθ Ηάκυνκο. Σι Ριςοι ζχουν

υψθλι οικολογικι ςθμαςία κυρίωσ λόγω τθσ μεταναςτευτικισ ορνικοπανίδασ που παρατθρείται. Οόγω

τθσ τοποκεςίασ τουσ αποτελοφν μεταναςτευτικό ςτακμό ι πζραςμα αποδθμθτικϊν ςτρουκιόμορφων,

ενϊ είναι μαηικι θ παρουςία των μεταναςτευτικϊν τρυγονιϊν Streptopelia turtur τθν άνοιξθ.

Page 10: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

2010

10

Πλθκυςμόσ Δθμογραφικά ςτοιχεία

Χτουσ πίνακεσ που ακολουκοφν παρατίκενται ςυγκεντρωτικά δθμογραφικά ςτοιχεία για τον Ρομό

Ηακφνκου ειδικά για το Διμο Αλυκϊν και για τισ ευρφτερεσ διοικθτικζσ ενότθτεσ ςτισ οποίεσ εντάςςεται.

Κατανομι πλθκυςμοφ κατά φφλο για τα ζτθ 1991 και 2001

Γεωγραφικό

επίπεδο

1991 2001

Σφνολο Άρρενεσ Θιλεισ Σφνολο Άρρενεσ Θιλεισ

Ν.

ΗΑΚΥΝΘΟΥ 32.557 16.505 16.052 39.015 20.068 18.947

Δ. ΑΛΥΚΩΝ 4.313 2.255 2.058 4.796 2.544 2.252

ΡΕ.

ΙΟΝΙΩΝ

ΝΘΣΩΝ

193.734 95.493 98.241 212.984 106.164 106.820

ΕΛΛΑΔΑ 10.259.900 5.055.408 5.204.492 10.964.020 5.427.682 5.536.338

Υθγι: ΕΧΩΕ Απογραφι Υλθκυςμοφ 1991, 2001

Θλικιακι κατανομι πλθκυςμοφ για τα ζτθ 1991 και 2001

Γεωγραφικό

επίπεδο

1991 2001

0-14 15-64 65+ 0-14 15-64 65+

Ν.

ΗΑΚΥΝΘΟΥ 6.497 20.397 5.663 6.664 25.515 6.836

Δ. ΑΛΥΚΩΝ 767 2.727 810 778 3.019 999

ΡΕ. ΙΟΝΙΩΝ

ΝΘΣΩΝ 32.121 137.971 42.892

ΕΛΛΑΔΑ 1.664.085 7.468.395 1.831.540

Υθγι: ΕΧΩΕ Απογραφι Υλθκυςμοφ 1991, 2001

Page 11: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

2010

11

Πλθκυςμιακοί δείκτεσ (2001)

Γεωγραφικό επίπεδο Δείκτθσ

γιρανςθσ

Δείκτθσ κοινωνικϊν

βαρϊν

Δείκτθσ

νεανικότθτασ

Ν. ΗΑΚΥΝΘΟΥ 1,03 0,53 0,17

ΡΕ. ΙΟΝΙΩΝ ΝΘΣΩΝ 1,33 0,54 0,14

ΕΛΛΑΔΑ 1,10 0,47 0,15

Υθγι: ΕΧΩΕ Απογραφι Υλθκυςμοφ 2001, Επεξεργαςία ΧΑΗ Αναπτυξιακι ΑΕ ΣΨΑ

Από τθν ανάλυςθ των ςτοιχείων των ανωτζρω ςυγκεντρωτικϊν πινάκων προκφπτουν οι εξισ

διαπιςτϊςεισ και ςυμπεράςματα:

Αφξθςθ του πλθκυςμοφ 28,6%. Θ αφξθςθ αυτι είναι πλαςματικι κακϊσ ςε αυτιν αποτυπϊνεται ο

ιδιαίτερα αυξθμζνοσ εποχιακόσ πλθκυςμόσ (θμεδαπϊν και αλλοδαπϊν επιχειρθματιϊν και

εργαηομζνων) ο οποίοσ ειςρζει ςτθν περιοχι λίγο πριν τθν ζναρξθ τθσ τουριςτικισ περιόδου και

αποχωρεί αμζςωσ μετά τθ λιξθ τθσ.

Από τθν ανάλυςθ των δεδομζνων που αφοροφν ςτισ πλθκυςμιακζσ ομάδεσ (άρρενεσ/κιλεισ, θλικιακι

κατανομι) προκφπτει ότι θ αφξθςθ του πλθκυςμοφ είναι πιο ζντονθ ςτον ανδρικό πλθκυςμό και

ιδιαίτερα ςτθν θλικιακι ομάδα 15-64 (το 75% τθσ αφξθςθσ του πλθκυςμοφ προκφπτει από αφξθςθ αυτισ

τθσ θλικιακισ ομάδασ), γεγονόσ που επιβεβαιϊνει και ιςχυροποιεί τθν προθγοφμενθ παρατιρθςθ ότι θ

αφξθςθ του πλθκυςμοφ είναι πλαςματικι και ςυγκυριακι.

Θ κατανομι του πλθκυςμοφ ανά φφλο χαρακτθρίηεται ωσ ομοιόμορφθ. Υιο ςυγκεκριμζνα, το 51,2% του

πλθκυςμοφ είναι άρρενεσ και το 48,8% είναι κιλεισ.

Ψο 64,1% του πλθκυςμοφ ομάδα 15-64.

Σι τιμζσ των πλθκυςμιακϊν δεικτϊν, ζχουν ωσ ακολοφκωσ:

Δείκτθσ γιρανςθσ: αποτελεί δείκτθ τθσ θλικιακισ ανανζωςθσ του πλθκυςμοφ. Τςο πιο υψθλόσ είναι

τόςο περιςςότερο γεραςμζνοσ είναι ο πλθκυςμόσ τθσ περιοχισ ςτθν οποία αναφζρεται. Χτο Ρ.

Ηακφνκου ο δείκτθσ με τιμι 1,13 αποκλίνει ελάχιςτα από τον εκνικό μζςο όρο ενϊ είναι ςθμαντικά

μικρότεροσ ςυγκρινόμενοσ με το δείκτθ ςε επίπεδο περιφζρειασ. Χθμειϊνεται ότι ο δείκτθσ γιρανςθσ με

βάςθ πρόςφατα ςτοιχεία τθσ ΕΧΩΕ (2006) εμφανίηεται αυξθμζνοσ ςε ςχζςθ με το 2001, ςτον Ρ.

Ηακφνκου 1,54 κακϊσ και ςε επίπεδο Χϊρασ (1,29).

Page 12: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

2010

12

Δείκτθσ εξάρτθςθσ: προςδιορίηει πόςο οι μθ παραγωγικζσ ομάδεσ, δθλ. παιδιά (0-14) και θλικιωμζνοι

(65+), επιβαρφνουν τισ παραγωγικζσ θλικιακά ομάδεσ (15 – 64), δίνοντασ ζνα μζγεκοσ του ενεργοφ

πλθκυςμοφ. Δείχνει ότι για κάκε 1 άτομο των παραγωγικϊν θλικιακά ομάδων αντιςτοιχοφν τόςα άτομα

των μθ παραγωγικϊν θλικιακά ομάδων όςα και θ τιμι του δείκτθ για κάκε περιοχι αντίςτοιχα. Σ

δείκτθσ εμφανίηεται ςτο ίδιο περίπου επίπεδο με αυτόν τθσ Υεριφζρειασ και αρκετά μεγαλφτεροσ ςε

ςχζςθ με αυτόν ςε εκνικό επίπεδο.

Σ δείκτθσ εξάρτθςθσ ςε ςυνδυαςμό με τον ςχετικά υψθλό δείκτθ γιρανςθσ τθσ περιοχισ, εκτιμάται ότι

ςφντομα κα επθρεάςουν τθν τοπικι παραγωγικι αλυςίδα. Θ περιοχι κα εμφανίηει χαμθλι

παραγωγικότθτα και θ τοπικι οικονομία κα βαςίηεται κυρίωσ ςε ςυνταξιοφχουσ ςτοιχείο που

αναμζνεται ότι κα επθρεάςει αρνθτικά τθν αναπτυξιακι διαδικαςία τθσ περιοχισ, και τθν

επιχειρθματικι ανάπτυξθ του τοπικοφ δυναμικοφ.

Οικονομικι δραςτθριότθτα

Θ οικονομία του Ρομοφ, κατά τθ διάρκεια τθσ τελευταίασ 25ετίασ, χαρακτθρίηεται από μια ςταδιακι

μετάβαςθ από τθν αγροτικι οικονομία παραδοςιακοφ τφπου ςε μια οικονομία με κυρίαρχο τον τομζα

των υπθρεςιϊν κυρίωσ ςχετιηόμενων άμεςα ι ζμμεςα με τθν ανάπτυξθ του τουριςμοφ, με ςθμαντικι,

ωςτόςο, εντόσ του Ρομοφ, διαφοροποίθςθ. Ωσ αποτζλεςμα τθσ πορείασ αυτισ θ Ηάκυνκοσ κεωρείται

πλζον ζνασ ςθμαντικόσ τουριςτικόσ προοριςμόσ, ο οποίοσ ζχει να επιδείξει μεγάλθ ποικιλία φυςικϊν και

πολιτιςτικϊν πόρων για τθν προςζλκυςθ επιςκεπτϊν που ακολουκοφν το μοντζλο του

μαηικοφ/παρακεριςτικοφ τουριςμοφ (αλλοδαπϊν και θμεδαπϊν) αλλά και επιςκεπτϊν που υιοκετοφν το

μοντζλο του εναλλακτικοφ τουριςμοφ (αγροτουριςμοφ, οικοτουριςμοφ, κρθςκευτικοφ τουριςμοφ κλπ).

Page 13: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

2010

13

Δείκτεσ ευθμερίασ Νομοφ Ηακφνκου 2005

Ρομόσ

Ηακφνκου

Πζςοσ

όροσ

χϊρασ

Ξατάταξθ ςε

ςχζςθ με τουσ

52 νομοφσ

ΑΕΥ κατά κεφαλι 2004 21,3 χιλ.ευρϊ 19,3 6

Ξατά κεφαλι αποταμιευτικζσ

κατακζςεισ 2005 9,6 χιλ.ευρϊ 12,2 15

Δθλ. ειςόδθμα ανά φορολογοφμενο 2005 10,2 χιλ.ευρϊ 13,7 45

Φόροσ ειςοδ. ανά φορολογοφμενο 2005 0,71 χιλ.ευρϊ 1,22 33

Φυςικι αφξθςθ

πλθκυςμοφ/ 1000 κατοίκουσ 2005 2,1

0,2 6

Πακθτζσ δευτεροβάκμιασ

εκπαίδευςθσ/ 1000 κατοίκουσ 2005 70

63 5

Πακθτζσ δθμοτικοφ/ 1000 κατοίκουσ 2005 71

58 3

Συμμετοχι ςτα ςυνολικά μεγζκθ τθσ χϊρασ

ΑΕΥ 2004 0,4 %

40

Φορολογοφμενοι 2005 0,4 %

48

Δθλωκζν ςτθν εφορία ειςόδθμα 2005 0,3 %

48

Φόροσ ειςοδιματοσ φ.π. 2005 0,2 %

47

Αποταμιευτικζσ κατακζςεισ 2005 0,3 %

47

Υθγι: economics: οι Ρομοί τθσ Ελλάδασ

Από τθν ανάλυςθ των δεικτϊν ευθμερίασ για το Ρομό Ηακφνκου γίνεται εφκολα αντιλθπτό ότι βρίςκεται

ςε περίοπτθ κζςθ ςτθν Ελλθνικι επικράτεια κακϊσ κατατάςςεται ςτθ 6θ κζςθ ςτο κατά κεφαλι ΑΕΥ και

ςτθν 15θ κζςθ ςτισ κατά κεφαλι αποταμιευτικζσ κατακζςεισ. Ακόμα βρίςκεται ςτθν 6θ κζςθ ςτθ φυςικι

αφξθςθ πλθκυςμοφ/ 1000 κατοίκουσ, γεγονόσ που εξθγείται και από τον μεγάλο αρικμό οικονομικϊν

μεταναςτϊν που εγκακίςτανται ςτο Ρομό. Ψα παραπάνω αποτελζςματα ζχουν ωσ κφρια αιτία τθν

εναςχόλθςθ μεγάλου ποςοςτοφ των κατοίκων με τον τουριςμό και τθ ραγδαία αυξθτικι τάςθ που είχε

αυτόσ τθν τελευταία εικοςαετία.

Page 14: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

2010

14

Θ κατανομι του πλθκυςμοφ του Ρομοφ, ανάλογα με τθ κζςθ ςτο επάγγελμα παρουςιάηεται ςτον πίνακα

που ακολουκεί όπου ςυγκρίνεται με τισ αντίςτοιχεσ κατανομζσ του πλθκυςμοφ των ευρφτερων χωρικϊν

ενοτιτων.

Κατανομι πλθκυςμοφ με βάςθ τθ κζςθ ςτο επάγγελμα (2001)

Γεωγραφικό

επίπεδο Εργοδότεσ

Εργαηόμενοι

για δικό τουσ

λογαριαςμό

Μιςκωτοί

Συμβοθκοφντα

& μθ

αμειβόμενα

μζλθ

νοικοκυριοφ

Νζοι

Ν.

ΗΑΚΥΝΘΟΥ 12,7% 22,1% 50,8% 9,0% 5,5%

ΡΕ. ΙΟΝΙΩΝ

ΝΘΣΩΝ 12,6% 20,3% 56,4% 5,7% 5,0%

ΕΛΛΑΔΑ 10,9% 16,2% 62,8% 4,8% 5,3%

Υθγι: ΕΧΩΕ Απογραφι Υλθκυςμοφ 2001, Επεξεργαςία ΧΑΗ Αναπτυξιακι ΑΕ ΣΨΑ

Page 15: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

15

2010

Θζςθ ςτο επάγγελμα για τον πλθκυςμό με βάςθ ςτοιχεία τθσ απογραφισ του 2001

Υθγι: ΕΧΩΕ Απογραφι Υλθκυςμοφ 2001, Επεξεργαςία ΧΑΗ Αναπτυξιακι ΑΕ ΣΨΑ

Εργοδότεσ Εργαηόμενοι για δικό τουσ

λογαριαςμό Μιςκωτοί

Συμβοθκοφντα & μθ

αμειβόμενα μζλθ

νοικοκυριοφ

Νζοι

Α Θ Σ Α Θ Σ Α Θ Σ Α Θ Σ Α Θ Σ

Ν.Η 1807 406 2213 3448 396 3844 5370 3472 8842 223 1346 1569 585 366 951

Ρ.Ι.Ν 8307 2602 10909 13088 4580 17668 29764 19255 49019 1152 3844 4966 2570 1750 4320

Σ.Χ 371269 131530 502799 568328 181602 749930 175555 1144991 2900546 47774 173644 221418 137883 109272 247155

Page 16: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

16

2010

Από τα ςτοιχεία του παραπάνω πίνακα και τα αναλυτικά ςτοιχεία που ζχουν ςυλλεγεί από τθν

ΕΧΩΕ προκφπτουν οι εξισ διαπιςτϊςεισ:

Τςον αφορά ςτθν κατανομι κατά φφλο του πλθκυςμοφ των μιςκωτϊν παρουςιάηεται μια

υπεροχι των ανδρϊν (περίπου 60%) ζναντι των γυναικϊν, θ οποία υπεροχι απαντάται ςε όλα τα

εξεταηόμενα επίπεδα χωρίσ ιδιαίτερεσ αποκλίςεισ από τθν ανωτζρω τιμι.

Ψα ποςοςτά των εργοδοτϊν και των εργαηομζνων για δικό τουσ λογαριαςμό ςτο Ρ. Ηακφνκου είναι

ελαφρϊσ αυξθμζνα ςε ςχζςθ με τα αντίςτοιχα ποςοςτά ςε επίπεδο Ρομοφ, Υεριφζρειασ και

Χϊρασ. Ειδικότερα και όςον αφορά ςτθν κατά φφλο κατανομι των εργοδοτϊν και των

εργαηομζνων για δικό τουσ λογαριαςμό παρατθρείται μια ςυντριπτικι υπεροχι των ανδρϊν (και

ςτισ δφο περιπτϊςεισ) θ οποία υπερβαίνει ςθμαντικά τον εκνικό μζςο όρο.

Σ μιςκωτόσ πλθκυςμόσ, του οποίου θ εκατοςτιαία ςυμμετοχι είναι ςαφϊσ χαμθλότερθ από

εκείνθ ςε επίπεδο Υεριφζρειασ και Χϊρασ. Ψο γεγονόσ αυτό οφείλεται ςτο μεγάλο αρικμό πολφ

μικρϊν επιχειριςεων (ατομικζσ επιχειριςεισ), των οποίων θ λειτουργία υποςτθρίηεται κατά κφριο

λόγο από τουσ ιδιοκτιτεσ τουσ και 1- 2 απαςχολοφμενουσ ςε εποχιακι βάςθ, προκειμζνου να

επωφελθκοφν από τθν ανεπτυγμζνθ τουριςτικι κίνθςθ που διαπιςτϊνεται ιδίωσ τουσ

καλοκαιρινοφσ μινεσ.

Ψα βαςικά ςτοιχεία διάρκρωςθσ και μεταβολισ, του οικονομικά ενεργοφ πλθκυςμοφ του Ρ.

Ηακφνκου και των ευρφτερων γεωγραφικϊν ενοτιτων παρουςιάηονται ςτουσ Υίνακεσ που

ακολουκοφν:

Διαρκρωτικά χαρακτθριςτικά του οικονομικά ενεργοφ πλθκυςμοφ (2001)

Γεωγραφικό

επίπεδο ΣΥΝΟΛΟ

% κατανομι ανά φφλο % κατανομι ανά θλικιακι κλάςθ

Άρρενεσ Θιλεισ 10-24 25-49 50+

Ν. ΗΑΚΥΝΘΟΥ 17.419 65,6 34,4 15,0 65,9 19,0

ΔΘΜΟΣ ΑΛΥΚΩΝ 2.073 66,9 33,1 16,6 62,1 21,3

ΡΕ. ΙΟΝΙΩΝ

ΝΘΣΩΝ 86.912 63,1 36,9 13,0 65,4 21,7

Υθγι: ΕΧΩΕ Απογραφι Υλθκυςμοφ 2001, Επεξεργαςία ΧΑΗ Αναπτυξιακι ΑΕ ΣΨΑ

Page 17: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

2010

17

% μεταβολι του οικονομικά ενεργοφ πλθκυςμοφ κατά φφλο (1991-2001)

Γεωγραφικό επίπεδο Σφνολο Άρρενεσ Θιλεισ

Ν. ΗΑΚΥΝΘΟΥ 42,0 21,2 111,3

ΔΘΜΟΣ ΑΛΥΚΩΝ 39,8 15,9 154,9

ΡΕ. ΙΟΝΙΩΝ ΝΘΣΩΝ 17,4 6,2 43,3

ΕΛΛΑΔΑ 18,9 8,7 40,9

Υθγι: ΕΧΩΕ Απογραφι Υλθκυςμοφ 2001, Επεξεργαςία ΧΑΗ Αναπτυξιακι ΑΕ ΣΨΑ

Απαςχολοφμενοσ & άνεργοσ πλθκυςμόσ κατά φφλο (2001)

Γεωγραφικό

επίπεδο

Απαςχολοφμενοι Άνεργοι Από αυτοφσ νζοι

Α Θ Σ Α Θ Σ Α Θ Σ

Ν. ΗΑΚΥΝΘΟΥ 9.991 4.750 14.741 1.442 1.236 2.678 585 366 951

ΔΘΜΟΣ ΑΛΥΚΩΝ 1.195 530 1.725 199 149 348 75 50 125

Ρ.Ι.Ν. 47.980 26.175 74.155 6.901 5.856 12.757 2.570 1.750 4.320

Υθγι: ΕΧΩΕ Απογραφι Υλθκυςμοφ 2001, Επεξεργαςία ΧΑΗ ΑΑΕ ΣΨΑ

Page 18: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

2010

18

Απαςχολοφμενοσ και άνεργοσ πλθκυςμόσ κατά θλικιακι ομάδα (2001)

Γεωγραφικό επίπεδο Απαςχολοφμενοι Άνεργοι Από αυτοφσ νζοι

10-24 25-49 50+ 10-24 25-49 50+ 10-24 25-49 50+

Ν. ΗΑΚΥΝΘΟΥ 1.684 9.961 3.096 934 1.523 221 631 317 3

ΔΘΜΟΣ ΑΛΥΚΩΝ 227 1086 412 120 198 30 85 39 1

ΡΕ. ΙΟΝΙΩΝ ΝΘΣΩΝ 7.393 49.451 17.311 3.877 7.346 1.534 2.643 1.646 31

Υθγι: ΕΧΩΕ Απογραφι Υλθκυςμοφ 2001, Επεξεργαςία ΧΑΗ ΑΑΕ ΣΨΑ

% κατανομι των απαςχολοφμενων ανά τομζα οικονομικισ δραςτθριότθτασ

Γεωγραφικό επίπεδο Ρρωτογενισ Δευτερογενισ Τριτογενισ

1991 2001 1991 2001 1991 2001

Ν. ΗΑΚΥΝΘΟΥ 37,0 27,8 17,7 18,2 41,9 48,6

ΔΘΜΟΣ ΑΛΥΚΩΝ 56,0 49,2 12,8 13,6 29,2 34,5

ΡΕ. ΙΟΝΙΩΝ ΝΘΣΩΝ 27,7 18,6 17,9 17,5 50,9 58,1

ΕΛΛΑΔΑ 18,7 14,5 23,9 21,8 51,6 58,4

Υθγι: ΕΧΩΕ Απογραφι Υλθκυςμοφ 1991, 2001, Επεξεργαςία ΧΑΗ ΑΑΕ ΣΨΑ

Page 19: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

19

Από τα ςτοιχεία των προαναφερόμενων πινάκων και τα αναλυτικά ςτοιχεία που ζχουν ςυλλεγεί

από τθν ΕΧΩΕ προκφπτουν οι ακόλουκεσ διαπιςτϊςεισ:

(α) Σικονομικά ενεργόσ πλθκυςμόσ:

Σ οικονομικά ενεργόσ πλθκυςμόσ το 2001 αυξικθκε κατά 41% ςε ςχζςθ με το 1991. Θ αφξθςθ

αυτι είναι ςε μεγάλο βακμό αποτζλεςμα τθσ ςυνολικισ αφξθςθσ του πλθκυςμοφ και οφείλεται ςε

μεγάλο βακμό ςτον αλλοδαπό πλθκυςμό που απαςχολείται εποχιακά ςε επιχειριςεισ που

δραςτθριοποιοφνται κυρίωσ ςτον τριτογενι τομζα (τουριςμόσ). Θ αφξθςθ είναι κατά πολφ

μεγαλφτερθ ςτο γυναικείο πλθκυςμό. Θ ςυμμετοχι του γυναικείου πλθκυςμοφ ςτον οικονομικά

ενεργό πλθκυςμό είναι ςχεδόν ίδια (περίπου το 1/3) ςε όλα τα εξεταηόμενα επίπεδα (για το ζτοσ

2001). Θ ςυμμετοχι αυτι είναι αυξθμζνθ ζναντι εκείνθσ του 1991 όπου ανζρχεται ςτο 25%

περίπου ςε όλα τα επίπεδα.

Θ θλικιακι κατανομι του οικονομικά ενεργοφ πλθκυςμοφ δεν παρουςιάηει ουςιαςτικζσ

αποκλίςεισ από τισ αντίςτοιχεσ κατανομζσ που παρουςιάηονται ςε επίπεδο Ρομϊν και

Υεριφζρειασ.

(β) Απαςχόλθςθ και ενεργόσ πλθκυςμόσ:

Θ απαςχόλθςθ όςον αφορά ςτο ςφνολο του πλθκυςμοφ υπολογίηεται ςτο 87,1% χωρίσ να

παρουςιάηει ςθμαντικζσ διακυμάνςεισ μεταξφ των δφο τμθμάτων τθσ. Ψα υψθλότερα ποςοςτά

απαςχόλθςθσ ςθμειϊνονται ςτθν θλικιακι ομάδα 50+ (93,4%) ενϊ τα χαμθλότερα, όπωσ και είναι

αναμενόμενο, ςτθν θλικιακι ομάδα 10-24 (64,3%). Θ ίδια τάςθ καταγράφεται ςε όλα τα

εξεταηόμενα γεωγραφικά επίπεδα.

Ψο 40% των ανζργων αποτελεί «νζουσ άνεργουσ», υποδθλϊνοντασ μια δυςκολία ςτθν εφρεςθ

εργαςίασ από τουσ νεοειςερχόμενουσ ςτθν παραγωγικι θλικία. Χθμειϊνεται ότι το ποςοςτό των

νζων ανζργων επί του ςυνόλου των ανζργων ςτθν θλικιακι ομάδα 10-24 ανζρχεται ςε 72%

περίπου.

Ψο ποςοςτό των απαςχολοφμενων είναι υψθλότερο ςτον ανδρικό πλθκυςμό (89,2%) ςε ςχζςθ με

τον γυναικείο πλθκυςμό (83,3%). Θ διαφορά ςτθν απαςχόλθςθ μεταξφ ανδρϊν και γυναικϊν είναι

περίπου ίδια (+6% κατά μζςο όρο) ςε όλα τα επίπεδα.

Ψζλοσ το ποςοςτό των νζων ανζργων είναι μικρότερο μεταξφ των γυναικϊν (33% ζναντι 45% ςτον

ανδρικό πλθκυςμό).

Page 20: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

20

(γ) Ξατανομι απαςχολοφμενων κατά τομείσ δραςτθριότθτασ:

Υεριςςότερο από το 50% των απαςχολοφμενων δραςτθριοποιείται ςτον τριτογενι τομζα (52,3%).

Ψο ποςοςτό αυτό είναι αυξθμζνο κατά 10 εκατοςτιαίεσ μονάδεσ ςε ςχζςθ με το 1991. Θ αφξθςθ

αυτι είναι αναμενόμενθ λαμβανομζνθσ υπόψθ τθσ αφξθςθσ τθσ τουριςτικισ δραςτθριότθτασ ςτθν

περιοχι κατά τθν τελευταία δεκαετία.

Θ αφξθςθ του απαςχολοφμενου πλθκυςμοφ ςτον τριτογενι τομζα που ςθμειϊνεται είναι

μεγαλφτερθ από τθ μζςθ αφξθςθ που ςθμειϊνεται ςε επίπεδο Υεριφζρειασ και Χϊρασ.

Ψο ¼ του απαςχολοφμενου πλθκυςμοφ (24,5%) ςυνεχίηει να δραςτθριοποιείται ςτον πρωτογενι

τομζα. Αν και το ποςοςτό αυτό είναι μειωμζνο κατά 13 περίπου ποςοςτιαίεσ μονάδεσ ςε ςχζςθ μ’

εκείνο του 1991 υποδθλϊνει ζναν ιςχυρό δεςμό των κατοίκων τθσ περιοχισ με τθν παραδοςιακι

γεωργία. Εξάλλου το ποςοςτό αυτό είναι ςθμαντικά υψθλότερο ςε ςχζςθ με το μζςο όρο τθσ

Υεριφζρειασ (18,5%) και τθσ Χϊρασ (14,5%).

Αξιοςθμείωτθ ςτακερότθτα παρουςιάηεται ςτον πλθκυςμό που απαςχολείται ςτο δευτερογενι

τομζα (αφξθςθ κατά μιςι εκατοςτιαία μονάδα το διάςτθμα 1991-2001), γεγονόσ που υποδεικνφει

ότι θ αφξθςθ του πλθκυςμοφ που απαςχολείται ςτον τριτογενι τομζα προζρχεται από παφςθ τθσ

απαςχόλθςθσ με τον πρωτογενι τομζα.

Ψζλοσ όςον αφορά ςτθν απαςχόλθςθ ανά τομζα και φφλο διαπιςτϊνεται ότι θ ςυμμετοχι ανδρϊν

και γυναικϊν ςτον πρωτογενι τομζα (2001) είναι ίδια ενϊ θ απαςχόλθςθ των γυναικϊν ςτον

τριτογενι τομζα είναι πολφ μεγαλφτερθ ςε ςχζςθ με αυτι των ανδρϊν1.

Ανεξάρτθτα πάντωσ από τα ςτατιςτικά ςτοιχεία που ςαφϊσ προςδιορίηουν µια κατάςταςθ ςτον

τομζα τθσ απαςχόλθςθσ, το βαςικό χαρακτθριςτικό τθσ είναι θ πολυαπαςχόλθςθ του αγροτικοφ

πλθκυςμοφ, αποτζλεςμα του ςθμαντικοφ οικονομικοφ και κοινωνικοφ μεταςχθματιςμοφ των

αγροτικϊν περιοχϊν, αλλά και τθσ εποχικότθτασ τθσ γεωργικισ παραγωγισ. Ωςτόςο, το ςίγουρο

είναι ότι οι περιςςότεροι που δθλϊνουν γεωργοί δεν δθλϊνουν και τθ δεφτερθ απαςχόλθςι τουσ

που είναι ο τουριςμόσ, ενϊ είναι πολφ λιγότεροι εκείνοι που ενϊ δθλϊνουν ωσ επάγγελμα κάποιο

άλλο πλθν του γεωργοφ, αςχολοφνται ταυτόχρονα και µε τθ γεωργία.

1 ηνλ ηξηηνγελή ηνκέα απαζρνιείηαη ην 44% πεξίπνπ ησλ αλδξψλ θαη ην 68,5% πεξίπνπ ησλ γπλαηθψλ. Σα

αληίζηνηρα πνζνζηά γηα ην 1991 ήηαλ 35% θαη 65,5% πεξίπνπ.

Page 21: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

21

(δ) Ανεργία:

Θ ανεργία είναι μεγαλφτερθ μεταξφ του γυναικείου πλθκυςμοφ. Θ ίδια τάςθ παρατθρείται ςε όλα

τα εξεταηόμενα γεωγραφικά επίπεδα. Θ αφξθςθ τθσ ανεργίασ είναι μεγαλφτερθ ςτο γυναικείο

πλθκυςμό κατά τθν περίοδο 1991-2001 ςε ςχζςθ με τθν αφξθςθ τθσ ανεργίασ ςτον ανδρικό

πλθκυςμό. Ψζλοσ ςφμφωνα με ςτοιχεία τθσ ζρευνασ εργατικοφ δυναμικοφ που διεξάγει θ ΕΧΩΕ

προκφπτει ότι θ ανεργία ςτο Ρομό Ηακφνκου παρουςιάηει μια αυξθτικι τάςθ με ζντονεσ

διακυμάνςεισ. Ψα ςτοιχεία αυτά δίνουν ποςοςτά ανεργίασ για τα ζτθ 2004, 2005 και 2006 12,6%,

7,3% και 15,2% αντίςτοιχα.

Σομείσ Παραγωγισ

Α. Υρωτογενισ Ψομζασ

Θ οικονομικι ηωι του Ρ. Ηακφνκου περιελάμβανε ανζκακεν τισ αγροτικζσ δραςτθριότθτεσ. Θ

γεωµορφολογία τθσ περιοχισ ευνόθςε τισ κλαςςικζσ μορφζσ αγροτικισ εκμετάλλευςθσ µε κφριουσ

άξονεσ τθ γεωργία και τθν κτθνοτροφία, ενϊ θ αλιεία δεν εμφανίηει ιδιαίτερα ςθμαντικι

ςυμμετοχι. Σι βαςικζσ καλλιζργειεσ είναι θ ελαιοκαλλιζργεια και θ αµπελοκαλλιζργεια, με τα

πλζον γνωςτά προϊόντα.

Β. Δευτερογενισ Ψομζασ

Πε βάςθ τα ςτοιχεία του ακόλουκου Υίνακα, εκτιμάται ότι ο δευτερογενισ τομζασ ζχει μειωμζνθ

ςθμαςία για τθν οικονομικι ηωι του Ρομοφ. Ξατά τθ διάρκεια τθσ περιόδου 2000-2005, θ

ςυμμετοχι αυτι εμφανίηει ςτακερότθτα και ο τομζασ καλφπτει, το 2005 το 12,5% του ΑΕΥ. Ψο

ποςοςτό τθσ Ηακφνκου κινείται ςτα όρια του αντίςτοιχου ποςοςτοφ που καταγράφεται ςε επίπεδο

Υεριφζρειασ και είναι ςθμαντικά μειωμζνο ςε ςχζςθ με εκείνο τθσ Χϊρασ.

Page 22: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

22

Διαχρονικι μεταβολι τθσ εκατοςτιαίασ ςυμμετοχισ του δευτερογενι τομζα ςτο ΑΕΠ ςε επίπεδο

Νομοφ, Περιφζρειασ και Χώρασ (2000-2005)

Γεωγραφικό

Διαμζριςμα 2000 2001 2002 2003 2004 2005

Ν. ΗΑΚΥΝΘΟΥ 11,6 14,0 12,9 10,6 13,6 12,6

ΡΕ. ΙΟΝΙΩΝ ΝΘΣΩΝ 11,6 13,9 13,1 12,5 13,9 13,1

ΕΛΛΑΔΑ 21,0 23,0 22,3 22,6 21,9 22,2

Υθγι ΕΧΩΕ

Θ περιοριςμζνθ ςθμαςία του δευτερογενι τομζα, τεκμθριϊνεται και με βάςθ το ποςοςτό των

απαςχολοφμενων το οποίο, όπωσ προαναφζρεται, είναι περίπου 19% (2001). Εξάλλου, από τα

ςτοιχεία του ακόλουκου Υίνακα, τα οποία περιγράφουν τθ διάρκρωςθ του δευτερογενι τομζα,

ςυνάγεται ότι μικρό ποςοςτό του ςυνολικοφ αρικμοφ των επιχειριςεων (8,9%) ςτθ Ηάκυνκο και

αφοροφν ςτθ Βιομθχανία Ψροφίμων και καλφπτουν αναλογικά μεγαλφτερο ποςοςτό του

ςυνολικοφ κφκλου εργαςιϊν (15,1%), ενϊ ο μεγάλοσ αρικμόσ αφορά, κυρίωσ, ςτισ καταςκευζσ

(68,8%).

Αρικµόσ επιχειριςεων δευτερογενι τομζα και τηίροσ αυτών (ςε εκατομμφρια €) ςτο Ν. Ηακφνκου

κατά ΣΑΚΟΔ (14-45) για το 2002

Ηάκυνκοσ

Αρικμόσ %

Επιχειριςεισ δευτερογενι τομζα (ΣΤΑΚΟΔ 14-45) 1118 100,0

Βιομθχανία Τροφίμων και Ροτϊν (ΣΤΑΚΟΔ 15) 100 8,9

Καταςκευζσ (ΣΤΑΚΟΔ 45) 769 68,8

Λοιπζσ (ΣΤΑΚΟΔ 14-45 πλθν ΣΤΑΚΟΔ 15 & 45) 249 22,3

Κφκλοσ εργαςιϊν επιχειριςεων δευτερογενι τομζα

(εκατ. €) 50,03 100,0

Page 23: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

23

Βιομθχανία Τροφίμων και Ροτϊν (ΣΤΑΚΟΔ 15) 7,57 15,1

Καταςκευζσ (ΣΤΑΚΟΔ 45) 23,70 47,4

Λοιπζσ (ΣΤΑΚΟΔ 14-45 πλθν ΣΤΑΚΟΔ 15 & 45) 18,76 37,5

Υθγι ΕΧΩΕ/Πθτρϊο Επιχειριςεων 2002

Τςον αφορά ςτον κλάδο τθσ βιομθχανίασ ςθμαντικό ποςοςτό των επιχειριςεων αυτϊν ςυνιςτοφν

οι επιχειριςεισ μεταποίθςθσ αγροτικϊν προϊόντων (τυροκομεία, λιοτριβεία/τυποποιθτιρια

ελαιολάδου, ςφαγεία, οινοποιεία κλπ). Ειδικότερα, ςτο Ρομό λειτουργοφν:

48 ελαιοτριβεία, ςθμειϊνεται ότι 10 από τα ελαιοτριβεία του Ρ. Ηακφνκου βρίςκονται εντόσ τθσ

χερςαίασ ηϊνθσ του Εκνικοφ Καλάςςιου Υάρκου Ηακφνκου τα οποία παράγουν περίπου το 20%

τθσ ποςότθτασ ελαιολάδου του Ρομοφ.

1 τυποποιθτιριο ελαιολάδου (τθσ ΕΑΧ Ηακφνκου) με δυναμικότθτα 15 τόννων/24ωρο, ςτο οποίο

ωςτόςο τυποποιείται μικρό μόνο ποςοςτό τθσ ςυνολικισ παραγωγισ ελαιολάδου.

οινοποιεία, ςε γενικό επίπεδο τα οινοποιεία διακζτουν εξοπλιςμό ικανοποιθτικοφ επιπζδου

(επάρκεια ςφγχρονων πιεςτθρίων, πνευματικϊν ι μθ, ανοξείδωτεσ δεξαμενζσ, ςτθν πλειοψθφία

τουσ ψυχϊμενεσ (με πλιρθ μανδφα (full jacket), ι μερικό ι με εμβαπτιηόμενα ψυκτικά ςτοιχεία).

το μοναδικό ςταφιδεργοςτάςιο, του οποίου τθν ευκφνθ λειτουργίασ ζχει θ ΕΑΧ Ηακφνκου. Ψο

εργοςτάςιο αυτό είναι παλιάσ τεχνολογίασ, ζχει 2.150 m2 αποκθκευτικοφσ χϊρουσ, 450 m2

µθχανολογικζσ εγκαταςτάςεισ και 155 m2 βοθκθτικοφσ χϊρουσ. Ζχει άδεια λειτουργίασ,

δυνατότθτα επεξεργαςίασ 20 τόνων θµερθςίωσ κορινκιακισ ςταφίδασ, ενϊ ετθςίωσ υπολογίηεται

ότι µεταποιεί κατά μζςο όρο 2.000 τόνουσ ςταφίδασ, εκ των οποίων το 99% εξάγεται ςτισ χϊρεσ

τθσ ΕΕ Βρετανία, Σλλανδία, Γερμανία και ςε Ψρίτεσ χϊρεσ (Αυςτραλία, Ψουρκία, Χιγκαποφρθ)

1 ςφαγείο βρίςκεται ςτο Ψ.Δ. Αργαςίου, είναι Δθμοτικό, και κεωρείται εντελϊσ ακατάλλθλο.

Από τθν προθγθκείςα ανάλυςθ και λαμβάνοντασ υπόψθ τθν προοπτικι τθσ ςφνδεςθσ του

πρωτογενοφσ με τον τριτογενι τομζα εκτιμάται ότι οι κλάδοι των επιχειριςεων μεταποίθςθσ

αγροτικϊν προϊόντων εμφανίηουν κετικι δυναμικι, θ οποία αναμζνεται να επιταχυνκεί εφόςον

αναπτυχκοφν ι ωριμάςουν οριςμζνεσ πρωτοβουλίεσ, όπωσ αυτζσ τθσ κατοχφρωςθσ οριςμζνων

ονομαςιϊν ωσ ΥΣΥ/ΥΓΕ, θ προϊκθςθ τθσ τοπικισ παραγωγισ μζςω επιλεγμζνων ξενοδοχειακϊν

μονάδων ςτουσ επιςκζπτεσ τθσ περιοχισ κ.α.

Page 24: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

24

Γ. Ψριτογενισ Ψομζασ

Σ τριτογενισ τομζασ ςτο Ρομό αποτελεί το ςθμαντικότερο τομζα τθσ τοπικισ οικονομίασ με τον

τουριςμό να αποτελεί, τθ δυναμικότερθ και ταχφτερα αναπτυςςόμενθ οικονομικι δραςτθριότθτα

ςυμβάλλοντασ ςθμαντικά ςτθν απαςχόλθςθ, ςτθν ευρφτερθ κατανομι του ειςοδιματοσ και,

γενικότερα, ςτθν κοινωνικοοικονοµικι ανάπτυξθ τθσ περιοχισ. Θ εκτίμθςθ αυτι αποτυπϊνεται

τόςο ςτθν ςυμμετοχι του τριτογενι τομζα ςτο Ακακάριςτο Υεριφερειακό Υροϊόν (ΑΥΥ) θ οποία

όπωσ προκφπτει από τον πίνακα που ακολουκεί, αποτελεί το 75-80% του ςυνόλου του ΑΥΥ, αλλά

και από τθ ςυμμετοχι των ακακάριςτων επενδφςεων παγίου κεφαλαίου, θ οποία για το ςφνολο

τθσ περιφζρειασ, κατά τθ διάρκεια τθσ περιόδου 2000-2005, υπολογίηεται (με ςτοιχεία τθσ ΕΧΩΕ)

ςτο 88%.

Διαχρονικι εξζλιξθ τθσ εκατοςτιαίασ ςυμμετοχισ του τριτογενι τομζα ςτο ΑΠΠ

Γεωγραφικό

Διαμζριςμα 2000 2001 2002 2003 2004 2005

Ν.

ΗΑΚΥΝΘΟΥ 78,6 77,6 78,4 80,2 80,1 79,3

ΡΕ. ΙΟΝΙΩΝ

ΝΘΣΩΝ 82,1 80,2 80,9 81,5 81,9 81,2

ΕΛΛΑΔΑ 72,5 71,2 72,0 71,9 73,4 73,5

Υθγι ΕΧΩΕ

Ξυρίαρχθ δραςτθριότθτα του τριτογενι τομζα είναι ο τουριςμόσ, ο οποίοσ αποτελεί άμεςο ι

ζμμεςο πεδίο για τθ δραςτθριοποίθςθ μεγάλου αρικμοφ επιχειριςεων. Σ αρικμόσ των

επιχειριςεων που δραςτθριοποιείται άμεςα ςτον τριτογενι τομζα καταχωρείται ςτον ακόλουκο

πίνακα.

Page 25: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

25

Αρικµόσ επιχειριςεων τριτογενι τομζα και τηίροσ αυτών (ςε εκατοµµφρια €) ςτο Ν. Ηακφνκου

κατά ΣΑΚΟΔ (50-99) για το 2002

Ηάκυνκοσ

Αρ. %

Επιχειριςεισ τριτογενι τομζα (ΣΤΑΚΟΔ 50-99) 4.350 100,0

Ξενοδοχεία και εςτιατόρια (ΣΤΑΚΟΔ 55) 1159 26,6

Λιανικό εμπόριο (ΣΤΑΚΟΔ 52) 1943 44,7

Λοιπζσ (ΣΤΑΚΟΔ 50-99 πλθν ΣΤΑΚΟΔ 52 & 55) 1248 28,7

Κφκλοσ εργαςιϊν επιχειριςεων τριτογενι τομζα (εκατ. €) 492,6 100,0

Ξενοδοχεία και εςτιατόρια (ΣΤΑΚΟΔ 55) 146,65 29,8

Λιανικό εμπόριο (ΣΤΑΚΟΔ 52) 122,92 25,0

Λοιπζσ (ΣΤΑΚΟΔ 50-99 πλθν ΣΤΑΚΟΔ 52 & 55) 223,03 45,3

Υθγι ΕΧΩΕ 2002

Ψα ςτοιχεία του Υίνακα αυτοφ αποτελοφν μια ζνδειξθ μόνο για τθν ιδιαίτερθ ςθμαςία του

τουριςμοφ ςτθν ανάπτυξθ του τριτογενι τομζα και, κατ’ επζκταςθ, ςτθν οικονομία. Χθμειϊνεται

ότι μεγάλοσ αρικμόσ των επιχειριςεων λιανικοφ εμπορίου αλλά και οριςμζνων από τισ υπόλοιπεσ

επιχειριςεισ παροχισ υπθρεςιϊν ςτθρίηει τθ δραςτθριότθτά του ςτον τουριςμό.

Ψο υφιςτάμενο τουριςτικό δυναμικό τθσ περιοχισ μελζτθσ αποτυπϊνεται ςτουσ πίνακεσ που

ακολουκοφν:

Page 26: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

26

2010

Ξενοδοχειακά καταλφματα (2007) ανά κατθγορία2

5* 4* 3* 2* 1* Σφνολο

Ν. ΗΑΚΥΝΘΟΥ

Πονάδεσ 1 22 58 163 10 254

Ξλίνεσ 227 3.848 9.431 12.235 508 26.249

Δωμάτια 115 1.949 4.868 6.368 264 13.564

ΔΘΜΟΣ ΑΛΥΚΩΝ

Πονάδεσ 2 3 17 2 24

Ξλίνεσ 56 302 501 207 1066

Δωμάτια 128 569 973 381 2051

ΡΕ. ΙΟΝΙΩΝ

ΝΘΣΩΝ

Πονάδεσ 12 93 193 515 84 897

Ξλίνεσ 4.642 20.048 24.801 32.290 3.317 85.098

Δωμάτια 2.439 10.547 12.898 16.904 1.727 44.515

ΕΛΛΑΔΑ

Πονάδεσ 199 1.048 1.900 4.403 1.657 9.207

Ξλίνεσ 70.198 181.476 163.729 228.404 57.126 700.933

Δωμάτια 35.782 94.737 85.920 121.589 29.964 367.992

Υθγι: ενοδοχειακό Επιμελθτιριο Ελλάδοσ

Page 27: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

27

Ενοικιαηόμενα δωμάτια & Campings (2007)

Ενοικιαηόμενα δωμάτια Campings

Ν. ΗΑΚΥΝΘΟΥ 1.197 5

ΔΘΜΟΣ ΑΛΥΚΩΝ 78 1

Υθγι: ΕΧΩΕ για τα campings Χφλλογοι Ενοικιαηόμενων Δωματίων Ηακφνκου

Από τα προαναφερκζντα ςτοιχεία προκφπτει ότι το τουριςτικό δυναμικό, ςε όρουσ υποδομϊν

διανυκτζρευςθσ, αν και είναι ιδιαίτερα υψθλό, ςε όρουσ ποιότθτασ είναι ςχετικά χαμθλό, ςτοιχείο

που ςυνιςτά ςαφι ζνδειξθ του γεγονότοσ ότι απευκφνεται ςε τουριςμό μετρίου και χαμθλοφ

ειςοδιματοσ, ενϊ πρζπει να ςθμειωκεί θ ςθμαντικι επίπτωςθ που προςδιορίηει θ λειτουργία

τουσ (ειδικά κατά τουσ καλοκαιρινοφσ μινεσ) ςτο φυςικό περιβάλλον, λόγω τθσ

υπερςυγκζντρωςισ τουσ ςε μια τόςο μικρι ηϊνθ.

Σουριςτικι κίνθςθ

Χτον Υίνακα που ακολουκεί παρατίκενται ςτοιχεία3 που αφοροφν ςτισ αφίξεισ, τισ

διανυκτερεφςεισ, τθν πλθρότθτα και το μζςο αρικμό θμερϊν παραμονισ ανά άτομο ςτα

καταλφματα ξενοδοχειακοφ τφπου και ςτα camping των Ρομϊν Ηακφνκου για τα ζτθ 2005 και

2006.

3 Σα ζηνηρεία απηά ζπγθεληξψλνληαη απφ ηελ ΔΤΔ βάζεη εηδηθψλ εξσηεκαηνινγίσλ πνπ ζπκπιεξψλνπλ θαη εγγεγξακκέλα

θαη ελεξγά κέιε ηνπ κεηξψνπ ηνπ Ξελνδνρεηαθνχ Δπηκειεηεξίνπ Διιάδνο ζε κεληαία βάζε, ζηα πιαίζηα εηδηθήο απνγξαθηθήο

έξεπλαο πνπ δηελεξγείηαη κε βάζε ηελ Οδεγία 95/57/ΔΚ/23-11-95 ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, γηα ηηο ηαηηζηηθέο Σνπξηζκνχ.

Σα ζηνηρεία απηά δελ απνηππψλνπλ πιήξσο ηελ θαηάζηαζε θαζψο ζην κεραληζκφ πνπ είλαη δηαζέζηκνο γηα ηελ απηφκαηε

κεηαθνξά ησλ δεδνκέλσλ είλαη εγγεγξακκέλα πεξίπνπ 3.100 θαηαιχκαηα ηα νπνία αληηπξνζσπεχνπλ πεξίπνπ ην 55% ηνπ

ζπλφινπ ησλ θιηλψλ φισλ ησλ θαηαιπκάησλ ηνπ κεηξψνπ.

Page 28: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

28

τοιχεία κίνθςθσ και πλθρότθτασ των ξενοδοχειακών μονάδων (2005-2006)

Αφίξεισ Διανυκτερεφςεισ

Θμζρεσ

παραμονισ ανά

άτομο

Ρλθρότθτα

2005 2006 2005 2006 2005 2006 2005 2006

Ν. ΗΑΚΥΝΘΟΥ 275.632 279.650 1.939.403 1.925.700 7,0 6,9 72,4% 73,0%

ΙΟΝΙΑ ΝΘΣΙΑ 981.119 984.347 6.962.815 6.915.331 7,1 7,0 78,5% 75,5%

ΕΛΛΑΔΑ 13.075.771 13.675.240 54.017.256 56.707.728 4,1 4,1 58,6% 59,8%

Υθγι: ΕΧΩΕ Επεξεργαςία ΧΑΗ Αναπτυξιακι ΑΕ ΣΨΑ

Page 29: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

29

Από τα ςτοιχεία του Υίνακα αυτοφ, προκφπτει ότι θ Ηάκυνκοσ δζχεται περίπου το 28% των

τουριςτϊν τθσ Υεριφζρειασ κατ’ ζτοσ. Θ πλθρότθτα των ξενοδοχειακϊν καταλυμάτων ςτθ Ηάκυνκο

κυμαίνεται ςτα ίδια περίπου επίπεδα με αυτά τθσ Υεριφζρειασ και είναι ςθμαντικά υψθλότερθ

από αυτά τθσ Χϊρασ. Σ μζςοσ αρικμόσ διανυκτερεφςεων για τουσ θμεδαποφσ τουρίςτεσ

κυμαίνεται γφρω ςτισ 3,5 θμζρεσ ενϊ για τουσ αλλοδαποφσ, εμφανίηεται πιο αυξθμζνοσ. Θ μικρι

διάρκεια παραμονισ των θμεδαπϊν επιςκεπτϊν που υπολογίηεται και δεν αφορά μόνο τουσ

τουρίςτεσ τθσ καλοκαιρινισ περιόδου αλλά και το ςφνολο των θμεδαπϊν που μετακινοφνται για 2-

3 θμζρεσ ςτα Ρθςιά κακ’ όλθ τθ διάρκεια τθσ χρονιάσ για επαγγελματικοφσ λόγουσ.

Θ Ηάκυνκοσ παρουςιάηει κατανομι παραπλιςια με αυτι τθσ Υεριφζρειασ Λονίων Ριςων. Ψο

ςτοιχείο αυτό διαφοροποιεί ςθμαντικά τόςο τισ χρθματικζσ ειςροζσ όςο και τα επίπεδα

κωράκιςθσ των προοριςμϊν από επικείμενεσ αιφνίδιεσ κρίςεισ. Σι αλλοδαποί τουρίςτεσ που

επιςκζπτονται τθ Ηάκυνκο προζρχονται από τα χαμθλότερα οικονομικά ςτρϊματα τθσ δυτικισ και

βόρειασ Ευρϊπθσ. Αντίςτοιχα τα τελευταία χρόνια ζχουν αυξθκεί ςθμαντικά οι τουρίςτεσ από τθν

ανατολικι Ευρϊπθ, οι οποίοι ζχον ςχετικά χαμθλό οικονομικό επίπεδο. Αντίκετα, οι θμεδαποί

τουρίςτεσ ζχουν ικανοποιθτικά υψθλότερεσ δαπάνεσ κατά τθ διάρκεια των διακοπϊν τουσ. Θ

διαπίςτωςθ αυτι, ειδικά για τθ Ηάκυνκο, πρζπει να ςυνδυαςτεί µε τθ μεγάλθ εξάρτθςθ κυρίωσ

από τθν αγορά τθσ Πεγάλθσ Βρετανίασ και δευτερευόντωσ από τθν αγορά τθσ Γερμανίασ και των

Χκανδιναβικϊν και Ξάτω χωρϊν.

Διαχρονικι εξζλιξθ αρικμοφ αφιχκζντων μζςω διεκνών πτιςεων (charter)

Ζτοσ ΗΑΚΥΝΘΟΣ

2003 388.634

2004 488.691

2005 471.501

2006 480.483

2007 474.722

Υθγι ΕΧΩΕ Επεξεργαςία ΧΑΗ Αναπτυξιακι ΑΕ ΣΨΑ

Page 30: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

30

Από τθν προθγθκείςα ανάλυςθ του τριτογενι τομζα κακίςταται ςαφζσ ότι ο τουριςμόσ όπωσ ζχει

αναπτυχκεί κατά τισ τελευταίεσ δφο δεκαετίεσ (μαηικόσ, εποχικόσ, παρακαλάςςιοσ) ζχει αςκιςει

ςθμαντικι επίδραςθ όχι μόνο ςτθν ανάπτυξθ αλλά και ςτθν αιςκθτικι και τθ φυςιογνωμία του Ρ.

Ηακφνκου τθν οποία, ςε οριςμζνεσ περιπτϊςεισ, χωρίσ δόςθ υπερβολισ, προςβάλει ςε ςθμαντικό

βακμό. Θ μορφι του τουριςμοφ αυτοφ εκτιμάται ότι δεν ζχει ιδιαίτερα περικϊρια περαιτζρω

ανάπτυξθσ. Απεναντίασ λαμβανομζνων υπόψθ των ιδιαίτερων ςτοιχείων του φυςικοφ και

πολιτιςτικοφ περιβάλλοντοσ (περιλαμβανομζνου του αγροτικοφ περιβάλλοντοσ και των τοπικϊν

παραγόμενων προϊόντων), εκτιμάται ότι πρζπει να ςυνεχιςτεί θ εφαρμογι πολιτικϊν που

ςυμβάλλουν ςτθν άμβλυνςθ των προβλθμάτων που ζχει δθμιουργιςει το εδραιωμζνο μοντζλο

τουριςτικισ ανάπτυξθσ και, παράλλθλα, να δθμιουργοφν ευκαιρίεσ για τθν αξιοποίθςθ, ανάδειξθ

και προβολι τοπικϊν πόρων.

Μορφωτικό επίπεδο- Εκπαίδευςθ

Ψο εκπαιδευτικό επίπεδο των κατοίκων παρουςιάηεται ςτον πίνακα που ακολουκεί4:

Πίνακασ: Κατανομι πλθκυςμοφ περιοχισ ανά βακμίδα εκπαίδευςθσ

Γεωγραφικό

επίπεδο

Ρτυχιοφχοι

Γϋβάκμιασ

εκπαίδευςθσ5

Απόφοιτοι

Βϋβάκμιασ

εκπαίδευςθσ6

Απόφοιτοι

Αϋβάκμιασ

εκπαίδευςθσ

Αναλφάβθτοι7

Ν. ΗΑΚΥΝΘΟΥ 10,9% 32,5% 45,3% 11,3%

ΡΕ. ΙΟΝΙΩΝ

ΝΘΣΩΝ 11,8% 35,1% 39,8% 13,3%

ΕΛΛΑΔΑ 16,9% 40,1% 39,1% 3,9%

Υθγι: ΕΧΩΕ Απογραφι Υλθκυςμοφ 2001, Επεξεργαςία ΧΑΗ Αναπτυξιακι ΑΕ ΣΨΑ

Πε βάςθ τα ςτοιχεία του πίνακα αυτοφ και λαμβάνοντασ υπόψθ αναλυτικότερα ςτοιχεία από τθν

ΕΧΩΕΑ προκφπτουν οι εξισ διαπιςτϊςεισ:

4 Ο πιεζπζκφο πνπ ιακβάλεηαη ππφςε γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ επηκέξνπο πνζνζηψλ είλαη ν πιεζπζκφο ειηθίαο άλσ ησλ 6

εηψλ κε πεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ πιεζπζκνχ πνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο απνγξαθήο θνηηνχζε ζην Γεκνηηθφ. 5 Πεξηιακβάλεη απνθνίηνπο ΑΔΗ, ΣΔΗ, κεηαδεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαζψο θαη θαηφρνπο Master θαη δηδαθηνξηθνχ ηίηινπ. 6 Πεξηιακβάλεη απνθνίηνπο Λπθείνπ θαη 3ηάμηνπ Γπκλαζίνπ. 7 Πεξηιακβάλεη φζνπο εγθαηέιεηςαλ ην δεκνηηθφ αιιά γλσξίδνπλ γξαθή θαη αλάγλσζε θαζψο θαη φζνπο δελ γλσξίδνπλ γξαθή

θαη αλάγλσζε.

Page 31: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

31

Ψο εκπαιδευτικό επίπεδο είναι ελαφρά χαμθλότερο από εκείνο τθσ Ελλάδασ κακϊσ

διαπιςτϊνονται ελαφρά μικρότερα ποςοςτά αποφοίτων τριτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ και ςθμαντικά

μεγαλφτερο ποςοςτό αναλφάβθτων. Σ αναλφαβθτιςμόσ είναι πιο ζντονοσ μεταξφ των γυναικϊν

ςε όλα τα εξεταηόμενα επίπεδα. Ειδικότερα ο γυναικείοσ πλθκυςμόσ ςυμμετζχει κατά 57% ςτο

ςφνολο του αναλφάβθτου πλθκυςμοφ. Ωςτόςο το ποςοςτό αυτό είναι ςαφϊσ μικρότερο από το

αντίςτοιχο ποςοςτό που καταγράφεται ςε επίπεδο περιφζρειασ (70,6%).

Ψα χαμθλά ποςοςτά εκπαίδευςθσ που παρατθροφνται ςτθν περιοχι είναι ςφνθκεσ φαινόμενο ςτισ

νθςιωτικζσ περιοχζσ και αποδίδεται, εν μζρει, ςτισ ελλείψεισ υποδομϊν εκπαίδευςθσ και ςτθν

εξάρτθςθ από τον τουριςμό.

Τποδομζσ

Σεχνικι Τποδομι - Δίκτυο ςυγκοινωνιών και μεταφορών

Σι βαςικζσ πφλεσ ειςόδου και διαςφνδεςθσ είναι ςαφϊσ τα λιμάνια και τα αεροδρόμια. Ψο οδικό

δίκτυο όμωσ διαδραματίηει ιδιαίτερα ςθμαντικό ρόλο ςτο ςυνολικό ςφςτθμα μεταφορϊν (και τον

παραγωγικό ιςτό), κακϊσ αποτελεί το βαςικό κρίκο ςφνδεςθσ και ενοποίθςθσ του ςυνολικοφ

δικτφου.

Ωσ κφρια προβλιματά του καταγράφονται θ διζλευςθ οδικϊν αξόνων μζςα από οικιςμοφσ, το

ανεπαρκζσ πλάτοσ των οδικϊν αξόνων, θ μθ ικανοποιθτικι κατάςταςθ του οδοςτρϊματοσ, τα

ανεπαρκι γεωμετρικά χαρακτθριςτικά τθσ χάραξθσ των αξόνων, θ ελλιπισ ςιμανςθ, θ ανεπάρκεια

φωτιςμοφ ζξω από τουσ οικιςμοφσ, οι ελλείψεισ ςτθν καταςκευι τεχνικϊν ζργων, και οι ελλείψεισ

ςτθν υποδομι οδικισ αςφάλειασ, παρά τισ βελτιϊςεισ που επιχειρικθκαν ζωσ ςιμερα. Χθμαντικά

επίςθσ προβλιματα παρουςιάηονται ςε κομβικοφσ οικιςμοφσ ι ςτα αςτικά κζντρα όπου δεν

υπάρχουν παρακαμπτιριεσ οδοί και ςτα δθμοτικά δίκτυα λόγω τθσ πολεοδομικά ανοργάνωτθσ

διάρκρωςθσ. Ειδικότερα, το οδικό δίκτυο τθσ Ηακφνκου ζχει μικοσ 960 km περίπου (18% του

ςυνολικοφ μικουσ του οδικοφ δικτφου τθσ Υεριφζρειασ Λονίων Ριςων). Από το δίκτυο αυτό το

2,2% (21km περίπου) χαρακτθρίηεται ωσ εκνικό (ο οδικόσ άξονασ Ηακφνκου –Ξεριοφ) και το 20,6%

(περίπου 198km) χαρακτθρίηεται ωσ «επαρχιακό». Θ υπεραςτικι εξυπθρζτθςθ τθσ Ηακφνκου

γίνεται από το υπεραςτικό ΞΨΕΟ που ζχει ςτθν διάκεςι του ζνα ςφγχρονο ςτόλο από λεωφορεία

τα οποία εκτελοφν 15 διαδρομζσ εντόσ του νθςιοφ και 3 διαδρομζσ προσ Υάτρα, Ακινα (4-5

δρομολόγια ςε κακθμερινι βάςθ και Κεςςαλονίκθ (3 δρομολόγια ςε εβδομαδιαία βάςθ), Λιμάνια:

Θ διαςφνδεςθ του Ρομοφ με τθν θπειρωτικι Ελλάδα εξυπθρετείται κυρίωσ μζςω των λιμανιϊν.

Page 32: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

32

Χτο Ρ. Ηακφνκου, το μοναδικό κφριο λιμάνι, που εξυπθρετεί το ςφνολο ςχεδόν τθσ επιβατικισ και

εμπορευματικισ κίνθςθσ, βρίςκεται ςτθν πόλθ τθσ Ηακφνκου. Πζςω του λιμζνα αυτοφ

πραγματοποιείται θ ακτοπλοϊκι ςφνδεςθ τθσ Ηακφνκου με τθν Ξυλλινθ (με 4-5 δρομολόγια ςε

κακθμερινι βάςθ), θ οποία, κατά τθ διάρκεια του καλοκαιριοφ, παρουςιάηει ςθμαντικοφσ

φόρτουσ8. Ρότια του λιμανιοφ ζχουν καταςκευαςτεί λιμενικζσ εγκαταςτάςεισ για μαρίνα 150

κζςεων. Σι λιμενικζσ υποδομζσ του νθςιοφ ςυμπλθρϊνονται με άλλα μικρότερα λιμάνια, όπωσ

αυτό του Αγ. Ρικολάου Βολιμϊν ςτα ΒΑ του νθςιοφ, μζςω του οποίου γίνεται εποχιακι διακίνθςθ

προσ Ξεφαλλθνία, κακϊσ και αυτά των Αλυκανά, του Γερακαρίου, τθσ Ξυψζλθσ του Υλάνου, του

Βαςιλικοφ και Αγ. Χϊςτθ, τα οποία λειτουργοφν κυρίωσ ωσ αλιευτικά καταφφγια.

Ψο αεροδρόμιο τθσ Ηακφνκου βρίςκεται ςτα νότια του νθςιοφ, ςτθν περιοχι «Ξαλαµάκι» και

απζχει 5 χλµ. από τθν πόλθ τθσ Ηακφνκου. Διακζτει κφριο διάδρομο 16-34 διαςτάςεων 2.270X30

µ., επιφάνεια αεροςτακμοφ 4.350 µ και, το 2001, θ επιβατικι κίνθςθ ανιλκε ςε 980.000 επιβάτεσ

(97% εξωτερικοφ). Επιπλζον, από το αεροδρόμιο Ηακφνκου, 3 φορζσ τθν εβδομάδα, ξεκινοφν

πτιςεισ προσ τθ Κεςςαλονίκθ με ενδιάμεςουσ ςτακμοφσ το Αργοςτόλι (Ξεφαλονιά), το Άκτιο

(Υρζβεηα-Οευκάδα) και τθν Ξζρκυρα. Θ αεροπορικι ςφνδεςθ με το εξωτερικό πραγματοποιείται

μόνο κατά τθν διάρκεια του καλοκαιριοφ, με οργανωμζνεσ πτιςεισ charter από τα τουριςτικά

γραφεία του εξωτερικοφ.

Τποδομζσ ενζργειασ & τθλεπικοινωνιών

Θ ενεργειακι υποδομι εξαρτάται πλιρωσ από τθν Θπειρωτικι Ελλάδα και δεν αντιμετωπίηει

ιδιαίτερα προβλιματα επάρκειασ, εκτόσ από μεμονωμζνα προβλιματα ενίςχυςθσ γραμμϊν και

υποςτακμϊν ειδικά για τουσ κερινοφσ μινεσ. Τλοι οι οικιςμοί ζχουν παροχι ρεφματοσ. Σι

αγροτικζσ και βιομθχανικζσ ενεργειακζσ ςυνδζςεισ αποτελοφν πολφ μικρό τμιμα του ςυνόλου των

ςυνδζςεων. Σι περιςςότερεσ ςυνδζςεισ είναι εμπορικζσ, ςυμπεριλαμβανομζνων των τουριςτικϊν

εγκαταςτάςεων. Χθμειϊνεται ότι δεν υπάρχουν γραμμζσ θλεκτρικισ ενζργειασ υψθλισ τάςθσ. Χε

ότι αφορά ςτθν τθλεπικοινωνιακι υποδομι, ζχει ολοκλθρωκεί θ προβλεπόμενθ από το Βαςικό

Χχζδιο Ψθλεφωνίασ του ΣΨΕ εγκατάςταςθ ψθφιακϊν κζντρων. Ωπάρχουν, επίςθσ,

τθλεπικοινωνιακά Ξυκλϊματα με ταχφτθτεσ μετάδοςθσ ικανζσ να εξυπθρετιςουν κάκε ευκεία

ςφνδεςθ, ενϊ υπάρχουν εγκατεςτθμζνοι φορείσ (οπτικά καλϊδια τόςο χερςαία όςο και

υποβρφχια, κακϊσ, επίςθσ, και μικροκυματικά δίκτυα για τθ διαςφνδεςθ με όλο το Εκνικό και το

8 χκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ Ληκελαξρείνπ Εαθχλζνπ νη αθίμεηο θαηά ηνπο κήλεο Ηνχιην θαη Αχγνπζην αλέξρνληαη

θαηά κέζν φξν ζηα 100.000 άηνκα/κήλα

Page 33: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

33

Διεκνζσ Δίκτυο). Θ τθλεπικοινωνιακι ςφνδεςθ όλων των Λόνιων Ρθςιϊν με τθν υπόλοιπθ Ελλάδα

γίνεται με κομβικό κζντρο τθν Υάτρα.

Τποδομζσ διαχείριςθσ απορριμμάτων

Χτθ Ηάκυνκο θ διαχείριςθ των ςτερεϊν αποβλιτων γίνεται από το Χφνδεςμο Ξακαριότθτασ Διμων

Ρομοφ Ηακφνκου. Χτο νθςί λειτουργεί ΧΩΨΑ με φορζα το Χφνδεςμο Ξακαριότθτασ, ο οποίοσ

βρίςκεται ςτθ κζςθ Βφκακα- Γρυπαρζϊκα τθσ πρϊθν Ξοινότθτασ Βαςιλικοφ, εξυπθρετεί όλο το νθςί

(47 ΣΨΑ) και κεωρείται κορεςμζνοσ. Είναι δυναμικότθτασ 11.500τόνων/ ζτοσ και το ζργο

αναβάκμιςισ του ζχει ενταχκεί ςτο ΥΕΥ Λονίων Ριςων 2000-2006. Ψζλοσ, ςτθ Ηάκυνκο λειτουργεί

το Ξζντρο Ανακφκλωςθσ Ρομοφ Ηακφνκου, το οποίο διαχειρίηεται κυρίωσ χαρτί και γυαλί.

Τποδομζσ διαχείριςθσ υδάτινων πόρων – Υδρευςθσ – Αποχζτευςθσ

Σ Ρ. Ηακφνκου ανικει ςτο Ωδατικό Διαμζριςμα τθσ Βόρειασ Υελοποννιςου. Χφμφωνα με τθν

μελζτθ «Χχζδιο Υρογράμματοσ Διαχείριςθσ των Ωδατικϊν Υόρων τθσ Χϊρασ» 9 οι απαιτιςεισ ςε

νερό φδρευςθσ εκτιμάται ςε 2,54 hm3. Θ φδρευςθ του Ρομοφ Ηακφνκου γίνεται αποκλειςτικά με

γεωτριςεισ. Σ Ρομόσ τόςο από πλευράσ επάρκειασ όςο και από πλευράσ ποιότθτασ νεροφ

(υφάλμυρο) ζχει τα πλζον ςοβαρά προβλιματα ςε επίπεδο Υεριφζρειασ ποςοςτοφ 66% των ΣΨΑ

αντιμετωπίηει ςχετικό πρόβλθμα, το οποίο είναι εντονότερο κατά τθν διάρκεια του καλοκαιριοφ

και ιδιαίτερα ςτισ περιοχζσ που βρίςκονται ςε υψόμετρο. Για το λόγο αυτό ζχει αρχίςει θ

υλοποίθςθ ζργων εκςυγχρονιςμοφ του δικτφου άντλθςθσ και διανομισ πόςιμου νεροφ

(αξιοποίθςθ των γεωτριςεων ςτο Ξερί και ςτεγανοποίθςθ δικτφου από αυτζσ προσ τθ δεξαμενι

διανομισ). Χτθ Ηάκυνκο υποχρζωςθ λειτουργίασ αποχζτευςθσ και ΒΛΣΞΑ των λυμάτων υπάρχει

μόνο για τθν πόλθ τθσ Ηακφνκου (ςφμφωνα με το άρκρο 7 τθσ ΞΩΑ 5673/400/97), όπου και

λειτουργεί μονάδα βιολογικοφ κακαριςμοφ που καλφπτει και τθν περιοχι του Οαγανά. Θ

δυναμικότθτα τθσ μονάδασ ανζρχεται ςε 40.000 ιςοδφναμουσ κατοίκουσ και το αποχετευτικό

δίκτυο μικουσ 9,5 km. Από Εκνικοφσ Υόρουσ, ζχει γίνει επζκταςθ του αποχετευτικοφ δικτφου ςτθν

πόλθ τθσ Ηακφνκου. Αντίςτοιχα ολοκλθρϊνεται θ επζκταςθ του αποχετευτικοφ δικτφου ςε

περιαςτικοφσ οικιςμοφσ (Γαϊτάνι), ςτο Ψ.Δ. Ξαλαμακίου και ςτο Ρζο Ροςοκομείο. Ωπό εκπόνθςθ

βρίςκονται οι μελζτεσ του δικτφου αποχζτευςθσ των Ψ.Δ. Υλάνου- Ψςιλιβί του Δ. Αρκαδίων,

διαφόρων ζργων ςτθν περιοχι του Διμου Οαγανά και τθσ παραλιακισ ηϊνθσ του Διμου Αλυκϊν.

9 Δθπνλήζεθε απφ ην ΤΠΑΝ, ΔΜΠ, ΗΓΜΔ θαη ΚΔΔΠΔ ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2003

Page 34: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

34

Κοινωνικι Τποδομι

Ωποδομζσ εκπαίδευςθσ

Χτο Ρ. Ηακφνκου υπάρχουν:

40 Ρθπιαγωγεία, εκ των οποίων τα 17 είναι Σλοιμερα

26 Δθμοτικά Χχολεία

10 Γυμνάςια

4 Γενικά Οφκεια

1 ΕΥΑΟ

1 ΕΥΑΧ

1 ΧΕΞ

1 Δθμόςιο Λνςτιτοφτο Επαγγελματικισ Ξατάρτιςθσ, με κφριεσ ειδικότθτεσ τθν Υλθροφορικι,

Οογιςτικι κλπ.

1 Ρομαρχιακό και 3 Λδιωτικά Ξζντρα Επαγγελματικισ Ξατάρτιςθσ

Ψο Ψμιμα Ψεχνολογίασ Υεριβάλλοντοσ και Σικολογίασ του ΨΕΛ Λονίων Ριςων, το οποίο ςτεγάηεται

ςε κτίριο που ζχει παραχωρθκεί από τθν Λερά Πθτρόπολθ Ηακφνκου.

Ψο Ψμιμα Υροςταςίασ και Χυντιρθςθσ Υολιτιςμικισ Ξλθρονομιάσ του ΨΕΛ Λονίων Ριςων, το οποίο

κα λειτουργιςει για πρϊτθ φορά κατά το τρζχων ςχολικό ζτοσ.

Ειδικά ςτον διμο Αλυκϊν υπάρχουν:

5 Ρθπιαγωγεία,

3 ςχολεία πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ

2 ςχολεία δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ

1 δθμοτικι βιβλιοκικθ

Σι υποδομζσ των ςχολικϊν εγκαταςτάςεων είναι επαρκείσ για τισ ανάγκεσ εκπαίδευςθσ του

πλθκυςμοφ, ανεξαρτιτωσ βακμίδασ εκπαίδευςθσ. Χε όλεσ τισ περιπτϊςεισ θ αναλογία

μακθτϊν/ςχολικι μονάδα είναι μικρότερθ του εκνικοφ μζςου όρου. Θ αναλογία διδακτικοφ

προςωπικοφ ανά ςχολικι μονάδα κινείται, για όλεσ τισ βακμίδεσ εκπαίδευςθσ, κοντά ςτο εκνικό

μζςο όρο.

Page 35: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

35

Τποδομζσ Τγείασ

Ψο ςφνολο των υποδομϊν υγείασ του Ρομοφ ςχεδιάηονται, εποπτεφονται και ελζγχονται από το

Υεριφερειακό Χφςτθμα Ωγείασ (Υε.Χ.Ω) Λονίων Ριςων, το οποίο ιδρφκθκε με το Ρόμο 2889/2001

«για τθ βελτίωςθ και τον εκςυγχρονιςμό του Εκνικοφ Χυςτιματοσ Ωγείασ και άλλεσ διατάξεισ». Σι

υποδομζσ αυτζσ περιλαμβάνουν:

Πονάδεσ Υρωτοβάκμιασ Φροντίδασ Ωγείασ (ΥΦΩ), όπου περιλαμβάνονται:

o 1 Ξζντρο Ωγείασ ςτο Ψ.Δ. Ξαταςταρίου ςτο Διμο Αλυκϊν

o 2 Υολυδφναμα Υεριφερειακά Λατρεία ςτα Ψ.Δ. Βολιμϊν και Οαγανά

o 5 Υεριφερειακά Λατρεία ςτα Ψ.Δ. Παχαιράδου, Ξαλλιπάδου, Αργαςίου, Υλάνου και Αγ.

Οζοντα

o 1 Υεριφερειακό Λατρείο ςτον Αερολιμζνα που καλφπτουν ικανοποιθτικά τισ ανάγκεσ του

πλθκυςμοφ του Ρομοφ Ηακφνκου

Πονάδεσ Δευτεροβάκμιασ Φροντίδασ Ωγείασ (ΔΦΩ): Ροςοκομείο Ηακφνκου, που βρίςκεται ςτθν

πόλθ τθσ Ηακφνκου (δυναμικότθτασ 108 κλινϊν) το οποίο ςχεδιάηεται να αντικαταςτακεί με άλλο

νεότερο (δυναμικότθτασ 160 κλινϊν), το οποίο βρίςκεται ςτο Ψ.Δ. Γαϊτανίου.

Δομζσ Υρόνοιασ (ΔΥ): Σ Σργανιςμόσ Δθμόςιασ Αντίλθψθσ Ηακφνκου (ΣΔΑΗ), ο οποίοσ παρζχει

ςτζγθ, επαγγελματικι εκπαίδευςθ, - κατάρτιςθ, ψυχολογικι ςτιριξθ και κοινωνικι επανζνταξθ ςε

ςυνολικά 111 απροςτάτευτα παιδιά μονογονεϊκϊν οικογενειϊν, άτομα με κινθτικζσ ι νοθτικζσ

αναπθρίεσ, και αυτοεξυπθρετοφμενουσ ι μθ θλικιωμζνουσ.

Χυμπλθρωματικά με τισ προαναφερόμενεσ δομζσ, λειτουργοφν μονάδεσ πρωτοβάκμιασ

περίκαλψθσ των μεγάλων αςφαλιςτικϊν ταμείων (Λ.Ξ.Α, Ψ.Ε.Β.Ε, Ρ.Α.Ψ, Σ.Γ.Α.), οι οποίεσ

εξυπθρετοφν, ςε ςθμαντικά βακμό, τισ ανάγκεσ πρωτοβάκμιασ περίκαλψθσ του τοπικοφ

πλθκυςμοφ και επαρκισ αρικμόσ κζντρων φυςικοκεραπείασ,, διαιτθτικϊν κζντρων και

φαρμακείων.

Ψζλοσ, ςτο Ρομό υπάρχουν και δομζσ κοινωνικισ πρόνοιασ οι οποίεσ περιλαμβάνουν:

το Ξζντρο Υρόλθψθσ Εξαρτθςιογόνων Συςιϊν «Θ Χτοργι»

ζνα Ξζντρο Διάγνωςθσ Αξιολόγθςθσ και Ωποςτιριξθσ (Ξ.Δ.Α.Ω.)10 για άτομα με μακθςιακζσ

δυςκολίεσ (με ζδρα τθν πόλθ τθσ Ηακφνκου)

ζνα Ξζντρο Δθμιουργικισ Απαςχόλθςθσ Υαιδιϊν (ΞΔΑΥ)

ζνα ΞΑΥΘ

10 Σα Κ.Γ.Α.Τ. ιεηηνπξγνχλ κε ζθνπφ ηελ πξνζθνξά ππεξεζηψλ δηάγλσζεο, αμηνιφγεζεο θαη ππνζηήξημεο ησλ

καζεηψλ θαη θπξίσο εθείλσλ πνπ έρνπλ εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο θαζψο θαη ππνζηήξημεο, πιεξνθφξεζεο

θαη επαηζζεηνπνίεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ησλ γνλέσλ θαη ηεο θνηλσλίαο.

Page 36: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

36

5 βρεφονθπιακοί ςτακμοί

Ακλθτικζσ υποδομζσ

Χτο Ρ. Ηακφνκου οι ακλθτικζσ εγκαταςτάςεισ περιλαμβάνουν 3 Γυμναςτιρια, 11 γιπεδα

ποδοςφαίρου, και 7 γιπεδα 5Χ5.

Σι ανωτζρω εγκαταςτάςεισ εξυπθρετοφν ςε ςθμαντικό βακμό τισ ανάγκεσ άκλθςθσ του τοπικοφ

πλθκυςμοφ και ζχουν ςυμβάλλει ςτθν ανάπτυξθ του κλαςικοφ ακλθτιςμοφ.

Πολιτιςμόσ

Ψο νθςί τθσ Ηακφνκου ζχει ςυμβάλει ενεργά ςτθν πνευματικι και καλλιτεχνικι ανάπτυξθ και

εξζλιξθ τθσ Ελλάδασ. Χθμαντικζσ προςωπικότθτεσ του νθςιοφ επθρζαςαν τθν φυςιογνωμία του

ελλθνικοφ κράτουσ ςε όλουσ ςχεδόν τουσ τομείσ των τεχνϊν και των γραμμάτων. Από τα αρχαία

χρόνια το νθςί αποτζλεςε ςθμαντικό πολιτιςμικό κζντρο λόγω τθσ γεωγραφικισ κζςθσ του.

Θ άνκθςθ των γραμμάτων άρχιςε γφρω ςτα 15ο αι. με τισ διακρίςεισ του μεταφραςτι τθσ Λλιάδασ

του Σμιρου Ρικολάου Οουκάνθ, του Δθμιτριου Ηθνοφ, του Ψηάνεσ Ξορωναίου, του Υαχϊμιου

Φουςάνου ςτο χϊρο τθσ ποίθςθσ και του πεηοφ λόγου. Ψθν ίδια περίοδο ζργα ςτο χϊρο τθσ

ποίθςθσ, ςτο δοκίμιο και πεηογραφία τυπϊνονται ςτθ Βενετία και τα οποία γίνονται αντικείμενα

καυμαςμοφ τόςο ςε Ζλλθνεσ αλλά και ξζνουσ. Γφρω ςτα 1600 ιδρφεται θ πρϊτθ Ελλθνικι

Ακαδθμία και ςτα 1815 θ Ακαδθμία των Απελευκερωμζνων Πεςθμβρινϊν Ριςων.

Ψον 19ο αι. ςυντελείται θ πνευματικι ακμι του νθςιοφ με τθ γζννθςθ του Ανδρζα Ξάλβου και του

Διονυςίου Χολωμοφ. Ψο 1864 δθμιουργείται ο Εκνικόσ Ϊμνοσ τθσ Χϊρασ με ςτίχουσ από το ποίθμα

του Διονυςίου Χολωμοφ και μελοποίθςθ από τον κερκυραίο Ρικόλαο Πάντηαρο. Πετά τον κάνατο

του Διονυςίου Χολωμοφ ιδρφεται θ “Επτανθςιακι Χχολι”. Ακόμθ ο ιταλόφωνοσ ποιθτισ Ρικόλαοσ

Σφγγο Φϊςκολοσ γεννικθκε και μορφϊκθκε ςτο νθςί τθσ Ηακφνκου όπου αργότερα κακιερϊκθκε

ωσ εκνικόσ ποιθτισ τθσ Λταλίασ. Ψζλοσ θ νεότερθ ιςτορία τθσ Ηακφνκου και τθσ Ελλάδασ

επθρεάςτθκε από το ςυγγραφικό και κεατρικό ζργο του Γρθγορίου ενόπουλου όπου το 1931

ανακθρφχτθκε μζλοσ τθσ ακαδθμίασ. Υζρα όμωσ από τθν ποίθςθ και τθ λογοτεχνία, θ μουςικι

άνκιςε ςτο νθςί όπου λατρεφονταν ο κεόσ τθσ μουςικισ Απόλλωνασ.

Σι καντάδεσ αποτελοφν ιδιαίτερο ηακυνκινό γνϊριςμα, μζςα από τισ οποίεσ μελοποιείται ο λόγοσ.

Εκτόσ όμωσ από τισ μοναδικζσ καντάδεσ οι ηακυνκινοί δθμιοφργθςαν τθν «Αρζκια» το τετράφωνο

λαϊκό τραγοφδι.

Σι επιρροζσ από τθ Δφςθ και θ ςυνεχισ αλλαγι πλθκυςμοφ άνκιςαν τθν όπερα και τισ οπερζτεσ οι

οποίεσ ζδεναν τουσ λαϊκοφσ και τουσ αριςτοκράτεσ. Ψο 1815 ιδρφεται ςτο νθςί θ πρϊτθ Πουςικι

Page 37: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

37

Χχολι και ςτουσ Σλυμπιακοφσ Αγϊνεσ 1896 εμφανίςτθκε θ φιλαρμονικι τθσ Ηακφνκου. Αξιόλογοι

μουςικοί που διακρίκθκαν ςτο εξωτερικό γεννικθκαν ςτο νθςί, λαμπρά δείγματα αποτελοφν ο

Φραγκίςκοσ Δομενεγίνθσ και ο Αντϊνθσ Ξαπνίςθσ.

Υαράλλθλα με τθ μουςικι αναπτφχκθκε και το κζατρο το οποίο άκμαςε τθν εποχι τθσ

Βενετοκρατίασ και επθρεάςτθκε ςε μεγάλο βακμό από το ιταλικό λαϊκό κζατρο του Πεςαίωνα και

τθσ Αναγζννθςθσ. Χθμαντικό ρόλο ζπαιξε και θ προςζλευςθ προςφφγων από τθν Ξριτθ.

Λδιαίτερθσ αξίασ κεωροφνται οι ηακυνκινζσ «ομιλίεσ», οι οποίεσ εμφανίςτθκαν ςτα μζςα του 17ου

αιϊνα ςτο νθςί, αναπτφχκθκαν παράλλθλα με τα άλλα είδθ ηακυνκινισ τζχνθσ και αποτζλεςαν μία

από τισ κυριότερεσ διαςκεδάςεισ των ανκρϊπων τθσ υπαίκρου και γενικότερα των λαϊκϊν τάξεων.

Σι κφριεσ επιρροζσ που οδιγθςαν ςτθ δθμιουργία τουσ, είναι θ κρθτικι λογοτεχνία και θ ιταλικι

«κομζντια ντελ άρτε» (κζατρο του δρόμου). Χτισ «Σμιλίεσ», που κυρίωσ παίηονται κατά τθν

περίοδο τθσ Αποκριάσ ςτισ πλατείεσ και ςτουσ δρόμουσ των χωριϊν και τθσ πόλθσ τθσ Ηακφνκου,

ςυμμετζχουν εραςιτζχνεσ λαϊκοί κεατρίνοι. Αξίηει να ςθμειωκεί ότι οι θκοποιοί που παίηουν

είναι πάντα άντρεσ, ακόμα και ςτουσ γυναικείουσ ρόλουσ. Χυνικωσ, χρθςιμοποιοφνται υποτυπϊδθ

ι κακόλου ςκθνικά, και δίνεται ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτο λόγο και ςτθν κίνθςθ, με τθ κεματολογία να

κινείται ςχεδόν πάντα, ςε ςατυρικζσ αποδόςεισ τθσ κακθμερινότθτασ.

Ψα καταπράςινα και ανκιςμζνα τοπία, τα γαλάηια νερά και οι ονειρικζσ ςπθλιζσ δεν παρζλειψαν

να εμπνεφςουν τουσ ηακυνκινοφσ για εναςχόλθςθ με το χϊρο τθσ ηωγραφικισ. Δεν είναι τυχαίο το

γεγονόσ ότι ςτο νθςί ζηθςαν οι ςθμαντικότεροι αγιογράφοι οποίοι προζρχονταν από διάφορα

μζρθ τθσ Ελλάδασ. Χτισ περιςςότερεσ εκκλθςίεσ οι εικόνεσ που τισ διακοςμοφν ακολουκοφν τθν

τεχνοτροπία τθσ Ξρθτικο-ηακυνκινισ ςχολισ θ οποία δθμιουργικθκε με τθν προςζλευςθ Ξρθτικϊν

ςτο νθςί ςτα μζςα του 17ου αιϊνα. Θ πολφ γνωςτι Επτανθςιακι Χχολι αποτζλεςε ζναν παράξενο

ςυνδυαςμό Ηακυνκινισ ηωγραφικισ, βυηαντινισ τεχνοτροπίασ και χαρακτθριςτικά τθσ ιταλικισ

αναγζννθςθσ. Σι πιο άξιοι εκπρόςωποι τθσ Επτανθςιακισ Χχολισ αποτελοφν ο Υαναγιϊτθσ

Δοξαράσ, Σ Ρικόλαοσ Ξουτοφηθσ και ο Ρικόλαοσ Ξαντοφνθσ. Αξίηει να αναφζρουμε και τουσ

νεότερουσ περιςςότερο για τθν προςωπικι τεχνοτροπία που ειςιγε ο κακζνασ, όπωσ το Διονφςιο

Ψςόκο, τουσ Αλ. και Γ. Γρυπάρθ και το Δθμιτριο Υελεκάςθ. Σι νεότεροι ηωγράφοι απεικονίηουν όχι

τόςο το κείο ςτοιχείο αλλά δίνουν βαρφτθτα ςτθν απόλαυςθ των αιςκιςεων. Θ τζχνθ τθσ

ξυλογλυπτικισ ςτο νθςί αναβλφηει ςε κάκε εκκλθςία του νθςιοφ, μζςα από ξφλινα τζμπλα με

εντυπωςιακά ςκαλίςματα, ενϊ φωτεινό δείγμα αργυρογλυπτικισ αποτελεί θ αςθμζνια λάρνακα

ςτθν οποία φυλάςςονται τα λείψανα του Αγ. Διονυςίου.

Χτο χϊρο τθσ αρχιτεκτονικισ, το νθςί κατάφερε να προβάλει ζνα ξεχωριςτό και ιδιαίτερο

αρχιτεκτονικό φφοσ. Επιρροζσ από τθν Δφςθ, τθ Βενετςιάνικθ κατοχι, τθ Γαλλικι αυτοκρατορία,

Page 38: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

38

τθν Λταλικι Αναγζννθςθ, το Αγγλικό κράτοσ και το Βυηάντιο ςυνζβαλαν ςτο μοναδικό

αρχιτεκτονικό προφίλ του νθςιοφ. Ψόςο τα αρχοντικά των ευγενϊν, οι εκκλθςίεσ, τα μοναςτιρια,

τα κάςτρα, οι γραφικζσ ςτοζσ όςο και τα φτωχικά και ςυνάμα απλοϊκά ςπίτια των αςτικϊν και

λαϊκϊν μαρτυροφν το ςθμαντικό ρόλο τθσ ειςχϊρθςθσ και αφομοίωςθσ ξζνων τεχνοτροπιϊν ςτο

χϊρο τθσ ςχεδίαςθσ, καταςκευισ, λειτουργικότθτασ και διακόςμθςθσ των κτιςμάτων αυτϊν.

Δείγματα του φυςικοφ και πολιτιςτικοφ πλοφτου του Ρομοφ, φιλοξενοφνται:

Χτο Βυηαντινό Πουςείο τθσ Ηακφνκου, ςτθν πλατεία Χολωμοφ, το οποίο αφθγείται τθν εξζλιξθ τθσ

βυηαντινισ και τθν αφετθρία τθσ νεοελλθνικισ ηωγραφικισ. Εκτίκενται ξυλόγλυπτα και

επιχρυςωμζνα τζμπλα, πλικοσ φορθτϊν εικόνων και μοναδικζσ τοιχογραφίεσ από ναοφσ του

νθςιοφ που υπζςτθςαν ηθμιζσ από τον ςειςμό του 1953. Σ επιςκζπτθσ μπορεί να καυμάςει ζργα

ςπουδαίων αγιογράφων όπωσ ο Δοξαράσ, ο Ξουτοφηθσ, ο Ψηάνε, ο Ξαντοφνθσ και ο Δαμαςκθνόσ.

Χτο Πουςείο Χολωμοφ και Επιφανϊν Ηακυνκίων, ςτθν πλατεία του Αγίου Πάρκου, όπου

φυλάςςονται τα οςτά των δυο μεγάλων ποιθτϊν, του Δ. Χολωμοφ και του Α. Ξάλβου, κακϊσ και

ςθμαντικά χειρόγραφα, πλοφςια ςυλλογι από πορτρζτα τουσ, ζπιπλα εποχισ και πλοφςιο

φωτογραφικό υλικό. Χτθν είςοδο του Πουςείου βρίςκεται το πουρνάρι, κάτω από το οποίο ο

Διονφςιοσ Χολωμόσ ζγραψε τον Εκνικό μασ Ϊμνο.

Χτο Πουςείο ενόπουλου, ςτθν ιςτορικι ςυνοικία τθσ Φανερωμζνθσ, φιλοξενείται πλοφςιο

αρχειακό υλικό και προςωπικά αντικείμενα του γνωςτοφ ςυγγραφζα και φυςικά τα τεφχθ του

πρωτοποριακοφ περιοδικοφ «Θ Διάπλαςισ των Υαίδων».

Χτο Ραυτικό Πιλάνιο Πουςείο το οποίο βρίςκεται ςτο Ψςιλιβί και είναι μοναδικό ςτο είδοσ του

ςτθν Ελλάδα. Υεριλαμβάνει υδατογραφίεσ που απεικονίηουν τθν εξελικτικι πορεία τθσ Ραυτικισ

Λςτορίασ του Ελλθνικοφ ζκνουσ, οι οποίεσ παρουςιάηονται κατ’ αποκλειςτικότθτα. Υρόκειται για

μια μοναδικι ιςτορικι καταγραφι. Επίςθσ, ναυτικά αντικείμενα επϊνυμων πλοίων και

φωτογραφικό υλικό εκτίκενται για πρϊτθ φορά προσ κζαςθ των επιςκεπτϊν.

Χτο Πουςείο Φυςικισ Λςτορίασ Χζλμθ το οποίο είναι το μοναδικό Πουςείο φυςικισ ιςτορίασ ςτθ

Ηάκυνκο. Εγκαινιάςτθκε ςτισ 10 Αυγοφςτου 2000 από τον Υαναγιϊτθ Χζλμθ και ςτεγάηεται ςτθν

Αγία Παρίνα τθσ Ηακφνκου, ςε ζνα όμορφο παραδοςιακό κτίριο. Σι ςυλλογζσ του περιλαμβάνουν

ενότθτεσ χλωρίδασ και πανίδασ τθσ Ηακυνκινισ φφςθσ. Ζτςι, ο επιςκζπτθσ ζχει τθ δυνατότθτα να

ενθμερωκεί για τθν φυςικι κλθρονομιά τθσ Ηακφνκου και να πλθροφορθκεί για τισ περιθγιςεισ

που μπορεί να κάνει ςτο νθςί.

Χτο Οαογραφικό Πουςείο Πεμορόηα που βρίςκεται ςτο Βαςιλικό και παρουςιάηει εκκζματα που

διαςϊηουν και αναδεικνφουν τθν αγροτικι παράδοςθ του νθςιοφ.

Page 39: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

39

Χτο Αρχοντικό τθσ οικογζνειασ Φϊμα, ςτθν πόλθ τθσ Ηακφνκου. Αυτό το μουςείο αποτελείται από

τθν κατοικία του Αλεξάνδρου Φϊμα, ο οποίοσ ιταν Υρόεδροσ τθσ Βουλισ και οργανωτισ των

Ελλινων Ερυκροχιτϊνων. Ψο κτιριο αγοράςτθκε από τον Αλζξανδρο Φϊμα το 1880 και ζκτοτε

αποτελεί ζδρα τθσ οικογζνειασ. Από τότε και μζχρι τον Β' Υαγκόςμιο πόλεμο αποτζλεςε το κζντρο

ενόσ από τουσ δφο μεγάλουσ πολιτικοφσ ςχθματιςμοφσ του νθςιοφ (Φωμιάνικο Ξόμμα). Ψο οίκθμα

αυτό αποτελεί ςιμερα το μοναδικό δείγμα αρχοντικοφ που ζχει απομείνει ςτθ Ηάκυνκο μετά τουσ

ςειςμοφσ του 1953, κατά τουσ οποίουσ υπζςτθ εκτεταμζνεσ ηθμιζσ. Πετά το 1955

ανακαταςκευάςκθκε μερικϊσ από τον προθγοφμενο ιδιοκτιτθ του γνωςτό ςυγγραφζα Διονφςθ

Φϊμα.

Χτο Λςτορικό Αρχείο, που ςτεγάηεται ςτο κτίριο του Υνευματικοφ Ξζντρου, ςτο Ξζντρο τθσ Υόλθσ,

ςτθν Υλατεία Χολωμοφ.

Χτθ Δθμόςια Βιβλιοκικθ Ηακφνκου, με ανεκτίμθτθσ αξίασ προςειςμικοφσ τόμουσ βιβλίων,

εφθμερίδεσ και ζντυπα, που ςτεγάηεται ςτο κτίριο του Υνευματικοφ Ξζντρου, ςτο Ξζντρο τθσ

Υόλθσ, ςτθν Υλατεία Χολωμοφ.

το Διμο Αλυκών:

Χτο Βερτηάγειο Εκκετιριο Πουςείο, ςτο χωριό Υθγαδάκια κοντά ςτισ Αλυκζσ Ξαταςταρίου, το

οποίο λειτουργεί από το 1998 και μζςα από τα εκκζματά του παρουςιάηεται θ πολιτιςτικι και

αγροτικι ιςτορία ενόσ παραδοςιακοφ Ηακυνκινοφ χωριοφ. Χτα εκκζματά του περιλαμβάνονται

ςπάνια αντικείμενα από τθν αγροτικι ηωι του νθςιοφ, μερικά από τα οποία χρονολογοφνται από

τον 16ο αιϊνα, κακϊσ επίςθσ και εργαλεία και διάφορα αντικείμενα αγροτικοφ εξοπλιςμοφ,

οικοςκευζσ, ζπιπλα και ζργα τζχνθσ ντόπιων καλλιτεχνϊν.

Χτο Ποναςτιρι του Αγίου Λωάννθ του Υροδρόμου, που βρίςκεται ςτον οικιςμό Χαρτάτα του Ψ. Δ.

Ξαταςταρίου. Χτιςμζνο το 16ο αιϊνα, κεωρείται από τα ςθμαντικότερα μνθμεία του νθςιοφ.

Ψο Ενετικό Ξάςτρο, ςτο Ψ.Δ. Ππόχαλθσ, ςτισ πλάτεσ τθσ πόλθσ τθσ Ηακφνκου, δείχνει τθ ςθμαντικι

επίδραςθ των Ενετϊν ς' αυτό το νθςί. Από τθν παλιά καταςκευι πολφ λίγα απομζνουν, μόνο τα

τείχθ, αλλά οπωςδιποτε αξίηει ζνασ περίπατοσ ς' αυτά τα ερείπια που είναι πνιγμζνα ςτο πράςινο

ενόσ μικροφ δάςουσ και επιτρζπουν τθ κζα όλθσ τθσ πρωτεφουςασ του νθςιοφ. Πζςα ςε αυτό το

κάςτρο, παλιά υπιρχε θ μεςαιωνικι πόλθ τθσ Ηακφνκου με πολλά ςπίτια και δϊδεκα εκκλθςίεσ

αλλά μετά από τόςουσ ςειςμοφσ και πολζμουσ δεν ζχει απομείνει τίποτα. Ψο 1970 ενιςχφκθκαν τα

τείχθ που μετά τουσ ςυνεχείσ ςειςμοφσ κινδφνευαν να πζςουν και το 1984 μετά από πολλζσ

Page 40: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

40

αναςκαφζσ ιρκαν ςτο φωσ πολλζσ εκκλθςίεσ που είχαν ανεγερκεί μεταξφ 11ου και 18ου αιϊνα

κακϊσ και άλλα ερείπια από τθν εποχι του Βυηαντίου αλλά και τθσ Αγγλικισ κυριαρχίασ.

Ψο ζργο τθσ διαχείριςθσ τθσ πολιτιςτικισ κλθρονομιάσ υλοποιείται (άμεςα ι ζμμεςα) με τθν

ανάλθψθ πρωτοβουλιϊν και τθν ενεργό δράςθ κρατικϊν, ιδιωτικϊν και ςυλλογικϊν φορζων. Σ

τοπικόσ πολιτιςμόσ χαρακτθρίηεται από μεγάλθ ποικιλομορφία και ενδιαφζροντα ςτοιχεία που

ςυγκροτοφν τθν ιδιαιτερότθτά του. Χυςτατικό ςτοιχείο του είναι θ μακρά ιςτορικι ςχζςθ που

υπάρχει ςτο νθςί, μεταξφ τθσ ιςτορίασ, του πολιτιςμοφ και τθσ εξζλιξθσ τθσ οικονομίασ του.

Χτο Διμο Αλυκϊν δραςτθριοποιοφνται:

4 πολιτιςτικοί ςφλλογοι

1 φιλαρμονικι

1 κεατρικόσ όμιλοσ

Page 41: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

41

4 Θ αλοπθγικι τεχνολογία και το οικοςφςτθμα των αλυκϊν

Σι αλυκζσ είναι ουςιαςτικά ζνα ςφςτθμα αβακϊν λεκανϊν (βάκουσ 15-50 cm), τοποκετθμζνεσ ςε

ςειρά, των οποίων ο φυςικόσ πυκμζνασ ζχει κατάλλθλθ αργιλικι ςφςταςθ με πολφ χαμθλι

υδροπερατότθτα. Σι λεκάνεσ αυτζσ διαχωρίηονται ςε δφο βαςικζσ ομάδεσ: ςτθν ομάδα των

λεκανϊν με τθ μεγαλφτερθ ζκταςθ, οι οποίεσ ονομάηονται «κερμάςτρεσ» και εντόσ των οποίων

γίνεται ςυμπφκνωςθ του καλαςςινοφ νεροφ και ςτθ δεφτερθ ομάδα, όπου γίνεται κρυςτάλλωςθ

και παραγωγι αλατιοφ με περαιτζρω εξάτμιςθ και οι οποίεσ ονομάηονται «αλοπιγια». Ψο

κακοριςτικό ςτοιχείο, το οποίο ουςιαςτικά κάνει τισ λεκάνεσ οικοςυςτιματα, είναι το γεγονόσ ότι

για να ςυμπυκνωκεί το καλαςςινό νερό μζχρι του ςθμείου να κρυςταλλϊςει το αλάτι, πρζπει να

εξατμιςτεί το 90% του περιεχομζνου ςε αυτό, νεροφ. Για το λόγο αυτό, οι «κερμάςτρεσ»

καλφπτουν τθ μεγαλφτερθ ζκταςθ και ςυγκεκριμζνα καταλαμβάνουν το 90% τθσ ζκταςθσ τθσ

αλυκισ. Ψα «αλοπιγια» καταλαμβάνουν το υπόλοιπο 10% τθσ ζκταςθσ και είναι λεκάνεσ με

διαμορφωμζνο επίπεδο και με τθν απαιτοφμενθ ςυμπφκνωςθ πυκμζνα, ϊςτε το παραγόμενο ςε

αυτζσ αλάτι να μπορεί να ςυλλεγεί ικανοποιθτικά με μθχανιματα.

Ψο καλαςςινό νερό, ωσ πρϊτθ φλθ, αντλείται ςτθν πρϊτθ κερμάςτρα τθσ αλυκισ και κακϊσ

μεταφζρεται από κερμάςτρα ςε κερμάςτρα ςυμπυκνϊνεται ςυνεχϊσ με φυςικι εξάτμιςθ. Αυτι θ

εξάτμιςθ επιτυγχάνεται με τθν επίδραςθ τθσ θλιακισ ακτινοβολίασ, το επικρατοφν μικροκλίμα

ςτθν περιοχι τθσ αλυκισ, τουσ πνζοντεσ ανζμουσ, τισ βροχοπτϊςεισ, τθ κερμοκραςία, τθν υγραςία

τθσ ατμόςφαιρασ και τθν θλιοφάνεια. Δθμιουργείται λοιπόν ςε όλθ τθν ζκταςθ τθσ αλυκισ μια

ςυμπφκνωςθ των αλμϊν, με ταυτόχρονθ μείωςθ του όγκου του καλαςςινοφ νεροφ, που αρχικά

ειςιλκε ςτο ςφςτθμα κερμαςτρϊν. Αυτι είναι θ φυςικοχθμικι διαδικαςία τθσ παραγωγισ

αλατιοφ. Ωπάρχει και θ βιολογικι διαδικαςία. Υαρά τθ ςυνεχι αφξθςθ τθσ αλατότθτασ ςτισ

λεκάνεσ τθσ αλυκισ, θ ηωι δεν τελειϊνει, αντικζτωσ αναπτφςςονται οργανιςμοί οι οποίοι λόγω

τθσ διαφορετικισ ευαιςκθςίασ τουσ ςτθν ιοντικι ςφνκεςθ του μζςου ςτο οποίο ηουν, επιβιϊνουν

ςε διαφορετικζσ περιοχζσ πυκνοτιτων (ι λεκανϊν ) ο κακζνασ. Πε τον τρόπο αυτόν,

δθμιουργείται μια αλυςίδα οργανιςμϊν από τθν πρϊτθ κερμάςτρα μζχρι το τελευταίο αλοπιγιο

τθσ αλυκισ, που ςυνιςτοφν ζνα οικοςφςτθμα που ςυνεργάηεται αρμονικά με τθν παραγωγικι

διαδικαςία του αλατιοφ. Θ βιολογικι αλυςίδα είναι πολφ ευαίςκθτθ και εξαρτάται από τισ

ςυνκικεσ που επικρατοφν ςτισ λεκάνεσ τισ αλυκισ, από τον προςεκτικό ζλεγχο τθσ φυςικισ

διαδικαςίασ κατά τθν παραγωγι του αλατιοφ αλλά και από τον γενικότερο ςχεδιαςμό τθσ αλυκισ.

Εάν γίνεται πλθμμελισ λειτουργία ι πλθμμελισ ςχεδιαςμόσ τθσ αλυκισ, τότε αλλοιϊνεται θ

βιολογικι αλυςίδα, ςταδιακά υποβακμίηεται θ αλυκι και τελικά το προϊόν που παράγεται γίνεται

Page 42: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

42

μθ εμπορεφςιμο. Ξαταλιγουμε λοιπόν ςτο ςυμπζραςμα ότι θ απόδοςθ μιασ ςφγχρονθσ αλυκισ

είναι άμεςα ςυνδεδεμζνθ με τθν ανάπτυξθ και διατιρθςθ ενόσ υγιοφσ και ςτακεροφ

οικοςυςτιματοσ, ςε ολόκλθρθ τθν παραγωγικι τθσ ζκταςθ.

Σι αλυκζσ ωσ οικοςυςτιματα είναι άρρθκτα ςυνδεδεμζνεσ με το ορνικολογικό τουσ ενδιαφζρον.

Σι αλυκζσ γενικότερα, αποδείχκθκαν ιδιαίτερα ευνοϊκά ενδιαιτιματα για πολλά είδθ πουλιϊν.

Υαρζχουν ςτα είδθ που ηουν εκεί άφκονθ τροφι, γιατί ςτουσ χϊρουσ εξάτμιςθσ του καλαςςινοφ

νεροφ και ςυλλογισ του αλατιοφ (κερμάςτρεσ, αλοπιγια), ηουν πολλά είδθ αρκροπόδων και

καρκινοειδϊν. Σι οργανιςμοί που ηουν ςτθ περιοχι αυτι, ζχουν αναπτφξει μθχανιςμοφσ

προςαρμογισ ςτθν αυξθμζνθ αλατότθτα.

Αξίηει να τονιςκεί ότι, θ περιοχι των αλυκϊν Ηακφνκου βρίςκεται μζςα ςε ζναν από τουσ

κυριότερουσ μεταναςτευτικοφσ διαδρόμουσ που ακολουκοφν τα άγρια είδθ ορνικοπανίδασ,

πετϊντασ από τθν Αφρικι προσ τθν Ευρϊπθ και αντίςτροφα. Ψο υγροτοπικό περιβάλλον των

πρϊθν αλυκϊν κα μποροφςαν να ζχουν πολλαπλι αξία για τα μεταναςτευτικά, τα

αναπαραγόμενα και τα διαχειμάηοντα είδθ πουλιϊν, τα οποία κα είχαν τον υδροβιότοπο τθσ

αλυκισ ςτακμό ξεκοφραςθσ, τροφοδοςίασ και καταφυγίου. Σι οργανιςμοί του βιολογικοφ

ςυςτιματοσ που αναπτφςςεται, αποτελοφν εξαιρετικι τροφι για μεγάλο αρικμό πουλιϊν, που για

το λόγο αυτόν διαβιοφν ςτισ αλυκζσ. Σριςμζνα είδθ πουλιϊν όπωσ ο καλαςςοςφυριχτισ, θ

αβοκζτα, κ.α. εξαρτϊνται άμεςα από τθν παραγωγικότθτα τθσ αλυκισ αφοφ θ διατροφι τουσ

βαςίηεται αποκλειςτικά ςτο μικρό ανόςτρακο Αrtemia salina. Θ Αrtemia περιλαμβάνεται επίςθσ

ςτθ δίαιτα των πανζμορφων φοινικόπτερων (flamingos). Ψζλοσ ζνασ επιπλζον λόγοσ που οι αλυκζσ

αποτελοφν καταφφγιο για τα πουλιά, είναι θ πλιρθσ απουςία φυτοφαρμάκων ι άλλων χθμικϊν

ενϊςεων που χρθςιμοποιοφνται ςτισ αγροτικζσ καλλιζργειεσ.

Εκτόσ των άλλων, θ γεωγραφικι τουσ κζςθ δθμιουργεί ςυνκικεσ κλίματοσ με ιδιαιτζρωσ

ευεργετικά αποτελζςματα ςτισ καλλιζργειεσ, τθν χλωρίδα και τθν υγιεινότερθ ανκρϊπινθ

διαβίωςθ, με αποτζλεςμα θ τυχόν εξαφάνιςι τουσ, να αλλοιϊςει αυτζσ τισ ςυνκικεσ με αρνθτικζσ

ςυνζπειεσ ςτουσ κατοίκουσ. Σ αρικμόσ των φυτϊν που καταγράφονται ςτθν περιοχι των αλυκϊν,

λόγω των ιδιαίτερων εδαφολογικϊν και κλιματολογικϊν ςυνκθκϊν είναι εξαιρετικά μεγάλοσ και

περιλαμβάνει φυτά μονοετι, πολυετι, κάμνουσ και δζντρα.

Page 43: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

43

5 Χωροκζτθςθ, ιςτορικι αναδρομι και υφιςτάμενθ κατάςταςθ

5.1 Γενικά

Οίγεσ χθμικζσ ουςίεσ είναι τόςο χριςιμεσ ςτθ ηωι του ανκρϊπου όςο το χλωριοφχο νάτριο (NaCl),

το κοινό αλάτι. Συςία χριςιμθ ςτθ διατροφι ανκρϊπου και αγροτικϊν ηϊων, παμπάλαιο

ςυντθρθτικό τροφίμων και πρϊτθ φλθ για πολλζσ βιομθχανικζσ διεργαςίεσ. Ψο αλάτι ζχει

χρθςιμοποιθκεί ςε οριςμζνεσ περιοχζσ τθσ Γθσ και ωσ νόμιςμα. Ψα πολφ παλιά χρόνια οι άνκρωποι

προμθκεφονταν το αλάτι από ορυχεία ι το ςυνζλεγαν από πολφ ρθχζσ φυςικζσ παράκτιεσ λεκάνεσ,

ςτισ οποίεσ μζςω τθσ ζντονθσ εξάτμιςθσ του καλαςςινοφ νεροφ, κατά το κζροσ, προκαλοφνταν

εναπόκεςθ αλατιοφ. Τπωσ καταλαβαίνει κανείσ λοιπόν, οι αλυκζσ ςτθν ουςία, δεν είναι τίποτε

άλλο από τεχνθτζσ λεκάνεσ ςυμπφκνωςθσ του καλαςςινοφ νεροφ. Δθμιουργοφνται ςε παράκτιεσ

επίπεδεσ εκτάςεισ με αργιλϊδεσ ζδαφοσ που εξαςφαλίηει τθ ςτεγανότθτα του πυκμζνα. Ψο

καλαςςινό νερό ειςζρχεται ςτισ αλυκζσ με άντλθςθ από τθ κάλαςςα, διατρζχει τθν αλυκι - όπου

αυξάνεται θ αλατότθτα του εξαιτίασ τθσ εξάτμιςθσ- και καταλιγει πάλι ςτθ κάλαςςα.

Θ αλοπθγικι δραςτθριότθτα και θ εμπορία άλατοσ χρονολογείται από πολφ παλιά ςτθν Ελλάδα,

αλλά μόνον τα τελευταία χρόνια ζχει αρχίςει θ ςυςτθματικι ςυςςϊρευςθ γνϊςθσ γι’ αυτιν. Είναι

βζβαιο ότι θ αλοπθγία αποτζλεςε κερδοφόρα επιχείρθςθ κατά τθν περίοδο τθσ ενετοκρατίασ αλλά

και αργότερα, από τθσ ςφςταςθσ του ελλθνικοφ κράτουσ ζωσ και το Β’ Υαγκόςμιο Υόλεμο. Ζκτοτε

παρατθρείται ςταδιακι εγκατάλειψθ τθσ δραςτθριότθτασ.

5.2 Χωροκζτθςθ

Χτθν παράκτια ηϊνθ τθσ καλάςςιασ περιοχισ του Λονίου, με τισ ιδιαίτερεσ κλιματολογικζσ

ςυνκικεσ, τουσ ιρεμουσ κόλπουσ και ορμίςκουσ με τα αβακι ηεςτά νερά, τα βαλτοτόπια και τισ

λιμνοκάλαςςεσ με τισ εκλεκτζσ ποικιλίεσ φυτικϊν και ηωικϊν μορφϊν που δθμιουργοφν ζνα

ξεχωριςτό Πεςογειακό οικοςφςτθμα , αναπτφχκθκαν από τον 9ο αιϊνα ακόμθ οι πρϊτεσ

παράκτιεσ τεχνικζσ εγκαταςτάςεισ παραγωγισ αλατιοφ. Ανάμεςα ςε αυτζσ και οι αλυκζσ τθσ

Ηακφνκου.

Υρόκειται για δθμόςια ζκταςθ ςυνολικοφ εμβαδοφ 170.250 τ.μ., ςτο Διμο Αλυκϊν ςτο νθςί τθσ

Ηακφνκου, ςε απόςταςθ περί τα 14 χλμ. από τθν πρωτεφουςά του. Ψο ακίνθτο βρίςκεται ςε

απόςταςθ περίπου 50 μ. από το παραλιακό μζτωπο και θ περιοχι χαρακτθρίηεται κυρίωσ από

χριςεισ κφριασ και παρακεριςτικισ κατοικίασ, εςτίαςθσ και αναψυχισ, αλλά και τουριςτικζσ

Page 44: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

44

χριςεισ, οι οποίεσ αφοροφν ςε ξενοδοχειακζσ μονάδεσ κακϊσ και ςε μικρά ςυγκροτιματα

ενοικιαηομζνων δωματίων. Ξοντά ςτισ αλυκζσ βρίςκεται το χωριό Ξαταςτάρι, απ’ όπου και το

τοπωνφμιο των αλυκϊν. Θ περιοχι των αλυκϊν προςτατεφεται αρκετά από τουσ νοτιοανατολικοφσ

ανζμουσ του Λονίου με αποτζλεςμα να ευνοείται θ εξάτμιςθ και θ κρυςτάλλωςθ του αλατιοφ.

¶Ν

Page 45: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

45

5.3 Ιςτορικι Αναδρομι Ανενεργϊν αλυκϊν

Θ ιςτορικι διαδρομι των αλυκϊν τθσ Ηακφνκου κα προςεγγιςτεί από κομμάτια τθσ ειςιγθςθσ που

πραγματοποίθςε ο κ. Λκακιςιοσ Διονφςιοσ ςτα πλαίςια μιασ διεπιςτθμονικισ θμερίδασ που

πραγματοποιικθκε ςτο Υνευματικό Ξζντρο του Διμου Ηακυνκίων ςτισ 27-11-2004 τα πρακτικά τθσ

οποίασ καταγράφκθκαν ςε βιβλίο μζςω τθσ εταιρείασ «ΥΟΑΨΩΦΣΦΣΧ» που εκδόκθκε το 2008.

5.3.1 Φυςικό περιβάλλον και τεχνικι των αλυκϊν Ηακφνκου

Χε ολόκλθρθ τθν παράκτια ηϊνθ τθσ καλάςςιασ περιοχισ του Λονίου, αναπτφςςονται αιϊνεσ τϊρα

ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ που ζχουν ςχζςθ με τθν εκμετάλλευςθ του καλάςςιου και

παρακαλάςςιου πλοφτου. Πια τζτοια ανκρϊπινθ προςπάκεια αποτελεί και θ περίπτωςθ των

αλυκϊν. Υαράκτιων τεχνικϊν εγκαταςτάςεων παραγωγισ αλατιοφ. Ενόσ προϊόντοσ, θ ιςτορία του

οποίου είναι ςτενά ςυνδεδεμζνθ με τουσ παραδοςιακοφσ τόπουσ παραγωγισ του.

Ψο αλάτι λοιπόν, ι χλωριοφχο νάτριο (NaCl) κατά τθν επιςτθμονικι ονομαςία του. Αυτό το «κείο

δϊρο», τθσ κάλαςςασ κατά τον Τμθρο, ενδεικτικό ςτοιχείο πολιτιςμοφ και ανάπτυξθσ ςτθν

αρχαιότθτα, ανταλλακτικό μζςο ι μζςο πλθρωμϊν ςε διάφορεσ εποχζσ, αντικείμενο πολλζσ φορζσ

λακρεμπορίου και μαφρθσ αγοράσ, μζςο πλουτιςμοφ και πολιτικισ-οικονομικισ δφναμθσ, προϊόν

εντζλει πολλαπλισ χρθςιμότθτασ (βρϊςιμο είδοσ απαραίτθτο ςτον ανκρϊπινο οργανιςμό, βαςικό

ςτοιχείο για τθ ςυντιρθςθ και επεξεργαςία άλλων προϊόντων, αλλά και πρϊτθ φλθ ςιμερα για τθν

παραγωγι πολλϊν χθμικϊν βιομθχανικϊν προϊόντων). Θ χρθςιμότθτά του αυτι και θ μεγάλθ

ςθμαςία του, οδιγθςε τον άνκρωπο από πολφ νωρίσ ςτθν παραγωγι και εκμετάλλευςι του.

Ξυριότερεσ πθγζσ εκμετάλλευςθσ του αλατιοφ, είναι κατά κφριο λόγο θ κάλαςςα, όπωσ επίςθσ, οι

αλμυρζσ λίμνεσ και λιμνοκάλαςςεσ, κακϊσ και το ζδαφοσ (ορυκτό αλάτι). Χτθν Ελλάδα, θ

παραγωγι του προερχόταν και προζρχεται αποκλειςτικά από τθν εκμετάλλευςθ των καλαςςινϊν

νερϊν (καλαςςινό ι θλιακό αλάτι, solar salt), ςε οριςμζνεσ παρακαλάςςιεσ περιοχζσ, τισ αλυκζσ.

Θ ιςτορικι γεωγραφία των αλυκϊν τθσ Επτανιςου χάνεται ςτα βάκθ του Βυηαντινοφ Πεςαίωνα,

όταν από τον 9ο αιϊνα ακόμθ, δθμιουργικθκαν ςτθν περιοχι οι πρϊτεσ παράκτιεσ τεχνικζσ

εγκαταςτάςεισ παραγωγισ αλατιοφ. Ανάμεςα ς’ αυτζσ και οι αλυκζσ, ι «αλυκίδεσ»11 Ηακφνκου. Σ

αλλοτινόσ χϊροσ παραγωγισ του Ηακυνκινοφ αλατιοφ, βριςκόταν - και βρίςκεται ανενεργόσ και

εγκαταλελειμμζνοσ πλζον, από το 1987, τελευταίο ζτοσ λειτουργίασ των αλυκϊν - ςτο Β.Α. τμιμα

11

Λ. Υ. Εψε, 1963, η. Α’, ζ. 38.

Page 46: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

46

του νθςιοφ, ςτο μυχό του ομϊνυμου όρμου και ςτο κζντρο περίπου τθσ παρακαλάςςιασ ηϊνθσ,

που οριοκετείται από τα μικρά ακρωτιρια τθσ Αγ. Ξυριακισ και του Αγ. Ρικολάου. Ξοντά ςτισ

αλυκζσ βρίςκεται το χωριό Ξαταςτάρι, απ’ όπου και το τοπωνφμιο των αλυκϊν. Θ περιοχι των

αλυκϊν που προςτατευόταν αρκετά από τουσ νοτιοανατολικοφσ ανζμουσ του Λονίου, ευνοοφςε

τθν εξάτμιςθ και τθν κρυςτάλλωςθ του αλατιοφ, ενϊ οι βροχοπτϊςεισ κατά τουσ κρίςιμουσ μινεσ

τθσ ςυγκομιδισ (Αφγουςτο-Χεπτζμβριο), ιταν και είναι μάλλον ςπάνιεσ.12 Θ ζκταςθ που κάλυπταν

οι αλυκζσ μζχρι το τζλοσ του 19ου αιϊνα, υπολογίηεται ότι ζφκανε τα 300 περίπου ςτρζμματα.13

Ψο 1983, θ ςυνολικι διακζςιμθ ζκταςι τουσ ανερχόταν ςε 220 ςτρζμματα, ενϊ θ καλλιεργοφμενθ

ςε 120 ςτρζμματα.14

Εκμεταλλευόμενοι οι ντόπιοι κάτοικοι τθ φυςικι πυκνότθτα τθσ κάλαςςασ ςε αλάτι, θ οποία είναι

3 βακμοί Βeaumé15, τθ γεωφυςικι κζςθ και ςτάκμθ τθσ παρακαλάςςιασ αυτισ ηϊνθσ του όρμου

(που βρίςκεται ςτο ίδιο, αν όχι χαμθλότερο επίπεδο από τθ ςτάκμθ τθσ επιφάνειασ τθσ

κάλαςςασ), το αργιλϊδεσ του εδάφουσ και τθν εκτεταμζνθ επίπεδθ επιφάνεια τθσ περιοχισ,

προχϊρθςαν από πολφ παλιά, ςτθν καταςκευι των απαραίτθτων τεχνικϊν ζργων για τθν

καλλιζργεια και ςυγκομιδι του «άλατοσ τθσ ηωισ». Σι παράκτιεσ αυτζσ εγκαταςτάςεισ (αλυκζσ)

περιελάμβαναν, κανάλια υδρολθψίασ («αλμαγωγοφσ»), που τροφοδοτοφςαν όταν ζπρεπε τισ 24

υπάρχουςεσ ρθχζσ λεκάνεσ (ι «κερμάςτρεσ» ι δεξαμενζσ) εξάτμιςθσ και πφκνωςθσ του

καλαςςινοφ νεροφ. Σι λεκάνεσ αυτζσ ιταν χωριςμζνεσ μεταξφ τουσ με αναχϊματα από αργιλϊδεσ

ζδαφοσ και ενωμζνεσ με μικρά κανάλια διάκεςθσ και κατανομισ των νερϊν, τα οποία κατζλθγαν

ςτα «αλοπιγια» (κοινϊσ «τθγάνια», τρία τον αρικμό), δθλαδι αβακι διαμερίςματα τελικισ πιξθσ

τθσ άλμθσ (ι κρυςτάλλωςθσ του καλαςςινοφ νεροφ), το οποίο ζπρεπε να είχε πυκνότθτα

τουλάχιςτον 25 Βe (πυκνότθτα δθλαδι, ςτθν οποία αρχίηουν να κατακακίηουν οι κρφςταλλοι

αλατιοφ ςτον πυκμζνα).

Ψο μόνιμο προςωπικό τθσ αλυκισ, κυρίωσ κατά τα τελευταία χρόνια λειτουργίασ τθσ,

αποτελοφνταν από τον προϊςτάμενο, το μθχανικό, τον αρχιτεχνίτθ και δφο φφλακεσ οι οποίοι με τθ

βοικεια 10 ζωσ 15 περίπου εργατϊν αναλάμβαναν τισ εργαςίεσ καλλιζργειασ - εργαςίεσ που ασ

12

Καηά ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο (πεξίνδνο μεξαζίαο), ε βξνρφπησζε αλέξρεηαη κφιηο ζε 9 ρηι., ελψ νη

επηθξαηνχληεο άλεκνη είλαη ΒΓ (καΐζηξνο) θαη ΝΓ (γαξκπήο). ρεηηθέο θιηκαηνινγηθέο πιεξνθνξίεο, φπνπ θαη ην

Κιηκαηφγξακκα ηνπ Ννκνχ Εαθχλζνπ, βι. ζην Γηνλπζίνπ Γ. Ηζαθήζηνπ, 1988, ζ. 395-397.

13 Λ. Υ. Εψε, νπ.π., ζ. 39.

14 Έθζεζε, ηνπ Σκήκαηνο Δθηειέζεσο Έξγσλ θαη Αινπεγηθήο Σερλνινγίαο, ηεο Γ/λζεο Αιπθψλ ηνπ Τπνπξγείνπ

Δλέξγεηαο θαη Φπζηθψλ Πφξσλ, Αζήλα, Ηαλνπάξηνο 1983. 15

Πξνθέξεηαη «κπνκέ» θαη απνηειεί εκπεηξηθφ κέηξν ππθλφηεηαο ηεο άικεο - ή πεξίπνπ 3% πεξηεθηηθφηεηα ζε

αιάηη.

Page 47: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

47

ςθμειωκεί, ιταν ιδιαίτερα επίμονεσ και ανκυγιεινζσ και ςτισ οποίεσ απαςχολοφνταν και γυναίκεσ

(ωσ αλατοκουβαλιτρεσ ι αςχολοφμενεσ με τον κακαριςμό του αλατιοφ από το χϊμα ι άλλα ξζνα

ςωματίδια). Σ προϊςτάμενοσ είχε διοικθτικζσ αρμοδιότθτεσ. Επζβλεπε τουσ εργάτεσ και λοιποφσ

εργαηομζνουσ, βεβαίωνε τισ αμοιβζσ που δικαιοφνταν, ενϊ θ ηφγιςθ και παράδοςθ του αλατιοφ

ιταν υπό τον ζλεγχό του. Σ μθχανικόσ ιταν υπεφκυνοσ για τα μθχανιματα των αλυκϊν και είχε

τθν επιμζλεια για τθν καλι λειτουργία και τισ επιςκευζσ τουσ. Ψο ζργο του αρχιτεχνίτθ απαιτοφςε

πραγματικά δεξιότθτα και πείρα, αφοφ θ καλι ι όχι εκτζλεςθ τθσ εργαςίασ του μποροφςε να

επθρεάςει ςθμαντικά το μζγεκοσ τθσ παραγωγισ. Ξακικον του ιταν θ ρφκμιςθ τθσ κυκλοφορίασ

των νερϊν, δθλαδι, το άνοιγμα-κλείςιμο των κυρίδων ειςαγωγισ υδάτων, ςε ςυνεννόθςθ με το

μθχανοςτάςιο. Σι φφλακεσ είχαν τθν ευκφνθ τθσ προςταςίασ του χϊρου και τθσ αποτροπισ

κλοπϊν και υφαρπαγϊν του αλατιοφ για τισ οποίεσ καταβάλλονταν ςυνεχείσ προςπάκειεσ τόςο

από τον εντόσ των αλυκϊν πλθκυςμό, όςο και από τουσ παροικοφντεσ. Σι εργάτεσ τζλοσ,

απαςχολοφνταν με τισ κφριεσ εργαςίεσ καλλιζργειασ και ςυγκομιδισ μζςα ςτο χϊρο τθσ αλυκισ. Θ

απαςχόλθςθ του μεγαλφτερου αρικμοφ εργατϊν, που διαρκοφςε γφρω ςτισ είκοςι θμζρεσ,

αφοροφςε τισ εργαςίεσ τθσ ςυγκομιδισ, ενϊ τον υπόλοιπο χρόνο λειτουργίασ τθσ αλυκισ,

απαςχολοφνταν λιγότεροι εργάτεσ.

Ψο θμερομίςκιο τθσ εργαςίασ ςτισ αλυκζσ, ιδιαίτερα ςε παλαιότερεσ περιόδουσ, αποτελοφςε

περιηιτθτο ςυμπλιρωμα για πολλοφσ αγρότεσ που άνθκαν ςτισ χαμθλότερεσ ειςοδθματικζσ τάξεισ

και υπιρχε ανταγωνιςμόσ υποψθφίων εργατϊν. Χε πολλζσ περιπτϊςεισ μάλιςτα, αποτζλεςμα του

ανταγωνιςμοφ αυτοφ, ιταν θ ενεργοποίθςθ για τθν επιλογι, τθσ πελατειακισ ςχζςθσ με το

κυβερνϊν κόμμα μζςω των τοπικϊν εκπροςϊπων του.

Θ καλλιζργεια ιταν εποχιακι.16 Άρχιηε τθν άνοιξθ και τελείωνε ςτισ αρχζσ του φκινοπϊρου

εκάςτου ζτουσ. Σι προκαταρκτικζσ εργαςίεσ ξεκινοφςαν το μινα Απρίλιο και αφοροφςαν τθ

διάνοιξθ και κακαριςμό των «αλμαγωγών», «κερμαςτρών» και «αλοπθγίων», τθν επιςκευι των

αναχωμάτων γφρω από τισ δεξαμενζσ που είχαν υποςτεί ηθμιζσ κατά το χειμϊνα, τθ ςυντιρθςθ

και επιςκευι του μθχανολογικοφ εξοπλιςμοφ κλπ. Χτισ αρχζσ Παΐου, οι εργαςίεσ κακαριςμοφ του

χϊρου τθσ αλυκισ τελείωναν και άρχιηε θ άντλθςθ του καλαςςινοφ νεροφ, το οποίο μζςω των

καναλιϊν υδρολθψίασ γζμιηε τισ κρφεσ δεξαμενζσ. Θ διαδικαςία αυτι απαιτοφςε πολφωρθ και

16

Ζ πεξηγξαθή ησλ εξγαζηψλ θαιιηέξγεηαο θαη ζπγθνκηδήο ηνπ αιαηηνχ αλήθεη ζηελ ηέσο Δπηζεσξήηξηα ησλ

αιπθψλ Καηαζηαξίνπ Εαθχλζνπ θα Αηθαηεξίλε Κεθαιιελνχ. Βι. ζρεηηθά, Αηθ. Κεθαιιελνχ (2003, ζ. 142-143).

Παξφκνηεο βέβαηα, ήηαλ θαη νη εξγαζίεο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαλ ζε φιεο ηηο ειιεληθέο αιπθέο πνπ ιεηηνπξγνχζαλ

κε ηηο παξαδνζηαθέο κεζφδνπο αινπεγίαο. Βι. γηα παξάδεηγκα, Α. Μνλαζηεξηψηε - ηακ. Μπξίιια (2003, ζ. 119-

138). Ν. Κνξνβέζε (2003, ζ. 170-178).

Page 48: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

48

ςυνεχι λειτουργία των μθχανϊν άντλθςθσ - ςυνικωσ επί μια εβδομάδα ςε 24ωρθ βάςθ. Ξατά τθν

περίοδο τθσ κερινισ καλλιζργειασ, μζλθμα του προςωπικοφ τθσ αλυκισ ιταν θ διαδοχικι

πλιρωςθ των δεξαμενϊν και «αλοπθγίων» με κατάλλθλο ςε πυκνότθτα καλαςςινό νερό. Θ

παρακολοφκθςθ των βακμϊν πυκνότθτασ (δθλαδι, βακμϊν Βeaumé), γινόταν επιτόπου με ειδικό

προσ τοφτο πυκνόμετρο που μζτραγε τθν περιεκτικότθτα τθσ άλμθσ ςε αλάτι (ι αλατότθτα του

ςτάςιμου ηεςτοφ νεροφ).

Ψο πάχοσ του αλατοςτρϊματοσ κατά το τζλοσ τθσ αλοπθγικισ περιόδου ζφκανε τα 4-5 εκατοςτά

και από τα ςτραγγιςμζνα πια «αλοπιγια» άρχιηε θ εξόρυξθ του αλατιοφ, ςτθν οποία ελάμβαναν

μζροσ περίπου 15 εργάτεσ. Θ εξόρυξθ διαρκοφςε ςυνικωσ δφο εβδομάδεσ. Ψο αλάτι φορτωμζνο

ςε βαγονζτα με τθ βοικεια μιασ πετρελαιοκίνθτθσ ντιηελάμαξασ (που κινοφνταν πάνω ςε ειδικά

διαμορφωμζνεσ ςιδθρογραμμζσ, ράγεσ ι «ρζλεσ» - παλαιότερα θ μεταφορά των βαγονζτων ςτουσ

διαδρόμουσ γινόταν με ηϊα ζλξθσ), μεταφερόταν ςτο «αλώνι» (ειδικι πλατφόρμα τελικισ

αποςτράγγιςθσ), όπου ζνασ αρικμόσ εργατϊν (ςυνικωσ 4), με τθ βοικεια φτυαριϊν, αςχολοφνταν

με τθ ςυγκζντρωςθ και το «ςώριαςμα» τθσ ετιςιασ ςυγκομιδισ. Ψο τελευταίο ςτάδιο αφοροφςε τθ

διαμόρφωςθ του ςωροφ άλατοσ (το λεγόμενο «χαπιάριςμα»), ςε μορφι ςχεδόν μακρόςτενου

πρίςματοσ και για τθν προφφλαξι του, από τθ βροχι κυρίωσ, το ςκζπαηαν με βυηαντινό κεραμίδι

(θ αποκαλοφμενθ «κεράμωςθ» του ςωροφ). Ψζλοσ, μετά τθ ςυγκομιδι, γινόταν θ χθμικι εξζταςθ

του δείγματοσ του αλατιοφ και μετά τθ διαπίςτωςθ τθσ καταλλθλότθτάσ του, εκεωρείτο ζτοιμο για

τθν παράδοςι του ςτο εμπόριο.

5.3.2 Σφντομο ιςτορικό χρονικό των αλυκϊν Ηακφνκου από τθν εποχι τθσ

Ενετοκρατίασ μζχρι τθν Ζνωςθ (1864)

Σι πρϊτεσ γνωςτζσ μαρτυρίεσ, που αφοροφν τθν εκμετάλλευςθ των αλυκϊν Ηακφνκου,

αναφζρονται ςτα πρϊτα ακόμθ χρόνια τθσ βενετικισ παρουςίασ ςτο νθςί (1498). Σι Βενετοί

πετυχαίνοντασ για πρϊτθ φορά τθν πολιτικι, οικονομικι και γεωγραφικι ενότθτα του Λόνιου

χϊρου και με το πνεφμα του «εμπόρου» που τουσ χαρακτιριηε, ενδιαφζρκθκαν άμεςα για τουσ

φυςικοφσ πλουτοπαραγωγικοφσ πόρουσ τθσ περιοχισ, ςε ςτεριά και κάλαςςα. Επζβαλλαν τισ

εμπορευματικζσ καλλιζργειεσ των κυρίαρχων προϊόντων τθσ επτανθςιακισ γθσ, αμπελιοφ και

ελιάσ και προχϊρθςαν ςτο χαρακτθριςμό ωσ δθμόςιασ περιουςίασ των ιχκυοτροφείων και των

αλυκϊν.

Page 49: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

49

Ειδικότερα, για το αλάτι, είδοσ απαραίτθτο ςτθν κακθμερινι ηωι των ανκρϊπων τθσ εποχισ, θ

Βενετικι Υολιτεία εφάρμοςε το κακεςτϊσ που κλθρονόμθςε από τουσ προθγοφμενουσ

κυρίαρχουσ του νθςιοφ, (τουσ Φράγκουσ θγεμόνεσ De Tocci, 1357-1484), το υπιγαγε ςε κρατικό

μονοπϊλιο και κράτθςε για λογαριαςμό τθσ τθν κυριότθτα, διαχείριςθ και εκμετάλλευςθ των

αλυκϊν, όπωσ άλλωςτε ζκανε και ςτα γειτονικά νθςιά αμζςωσ μετά τθν κατάλθψι τουσ. Αναφορζσ

των Υροβλεπτϊν (Proveditori) Ηακφνκου, ςτο δεφτερο μιςό του 16ου αιϊνα,17 μασ διαβεβαιϊνουν

ότι ο αρικμόσ των «αλοπθγίων» ανζρχονταν το 1563 ςε 128, ενϊ λίγο αργότερα (1580), ςε 160.18

Θ εκμετάλλευςθ των αλυκϊν Ηακφνκου κατά τθν ίδια περίοδο (16οσ αιϊνασ), που γινόταν κάτω

από κακεςτϊσ ενοικίαςθσ, απζφερε ετθςίωσ γφρω ςτουσ 1.000 με 1.800 τόνουσ αλατιοφ,19 ενϊ

υπολογίηεται ότι απαςχολοφνταν περίπου 20 ζωσ 35 αγγαρεφςιμοι χωρικοί, από το γειτονικό

χωριό Ξαταςτάρι (άντρεσ, γυναίκεσ και πικανόν παιδιά), ςε εργαςίεσ ανάλογεσ τθσ ςωματικισ τουσ

δφναμθσ και αντοχισ.20 Σι εκάςτοτε ενοικιαςτζσ-εργολάβοι, ζδιναν ςαν αντιμιςκία ςτουσ - ςκλθρά

και κάτω από απάνκρωπεσ πολλζσ φορζσ ςυνκικεσ - «αλυκάριουσ» (salineri) οριςμζνο χρθματικό

ποςό (1 γαηζτα) και μικρι ποςότθτα αλατιοφ, βάςει υποχρεωτικισ και προκακοριςμζνθσ

παραγόμενθσ ποςότθτασ.21 Ψο πότε κακιερϊκθκαν οι ςυγκεκριμζνοι όροι εκμετάλλευςθσ, δεν μασ

είναι πλιρωσ γνωςτό, γνωρίηουμε όμωσ, ότι οι άμεςοι παραγωγοί-χωρικοί, για τθν

17

ρεηηθέο πιεξνθνξίεο γηα ηελ πεξίνδν απηή βξίζθνπκε ζηα Diarii ηνπ Μarino Sanudo (Frederico Stefani -

Guglielmo Berchet - Nicolo Barozzi: I Diarii di Marino Sanudo, 2, Venetia, 1886), αλαθ. απφ Μαξηάλλα Κνιπβά-

Καξαιέθα (1982, ζ. 104). ηε κειέηε ηεο απηή, ε Μ. Κνιπβά-Καξαιέθα, αληιψληαο ζεκαληηθφηαηεο

πιεξνθνξίεο απφ ηα Αξρεία ηεο Βελεηίαο (Archivio Stato Veneto), καο δίλεη κηα αλάγιπθε εηθφλα γηα ηελ

παξαγσγή θαη εθκεηάιιεπζε ησλ αιπθψλ Εαθχλζνπ, θαηά ηνλ 16ν αηψλα. 18

Μ. Κνιπβά-Καξαιέθα, όπ.π., ζ. 100. 19

Δηδηθφηεξα, θαηά ην δηάζηεκα απηφ, ε εηήζηα πνζφηεηα αιαηηνχ, πνπ έπαηξλε ε Βελεηηθή Πνιηηεία, απφ ηελ

εθκεηάιιεπζε ησλ αιπθψλ Εαθχλζνπ, ήηαλ:

1510-1549: 10.000 stara ή 762 ηφλνπο 1574-1583: 19.000 stara ή 1.447 ηφλνπο

1559-1570: 12.000 stara ή 914,4 ηφλνπο 1583-1588: 23.600 stara ή 1.798 ηφλνπο

1570-1574: 14.800 stara ή 1.127 ηφλνπο 1588-1593: 11.000 stara ή 838,2 ηφλνπο

πνπ: 1 staro = 76,20 θηιά.

Πηγή: Μ. Κνιπβά-Καξαιέθα, όπ.π., ζ. 125-126. 20

Μ. Κνιπβά-Καξαιέθα, νπ.π., ζ. 102, 126. Ζ επηβνιή ηεο «αγγαξείαο» εμαζθάιηδε ζηε Βελεηία ηα αλαγθαία

εξγαηηθά ρέξηα. Ζ αγγαξεία ήηαλ πξνζσπηθή ππνρξεσηηθή εξγαζία, πνπ φθεηιαλ νη θάηνηθνη ηνπ αγγαξεχζηκνπ

ρσξηνχ, πνπ ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ησλ αιπθψλ ήηαλ νη θάηνηθνη ηνπ γεηηνληθνχ ρσξηνχ Καηαζηάξη. 21

Μ. Κνιπβά-Καξαιέθα, όπ.π., ζ. 102. Πξβι. Λ. Υ. Εψε, όπ.π., η. Α’, ζ. 39, ν νπνίνο αλαθέξεη φηη ε απνδεκίσζε

ησλ «αιπθάξησλ» αλεξρφηαλ (ρσξίο λα δηεπθξηλίδεη ην πφηε) ζε 1 ζνιδίν γηα θάζε βαηζέιη εμαγφκελνπ άιαηνο θαη

επηπιένλ, νξηζκέλε πνζφηεηα αιαηηνχ αλά ηεηξαγσληθή ηνληθή πάξδα. Ζ gazetta, ήηαλ βελεηηθφ ράιθηλν λφκηζκα,

πνπ θφπεθε γηα ηηο θηήζεηο ηεο Γαιελφηαηεο ζην Ηφλην. Σν αθέξαην νλνκαδφηαλ γαδέηα θαη ην 1/2 απηήο ζνιδίν

(soldν). Ζ ηζνηηκία ηεο ήηαλ πεξίπνπ 1/30 ηνπ ρξπζνχ βελεηηθνχ ηζέθηλνπ (zecchino), κεηνλνκαζία ηνπ θαηά ηα

πξψηα ρξφληα ηεο Βελεηνθξαηίαο ηζρχνληνο, ρξπζνχ βελεηηθνχ δνπθάηνπ (ducato d’ oro). Βι. ζρεηηθά, Γηνλ. Γ.

Ηζαθήζηνπ, όπ.π., ζ. 110-112, Λ. Υ. Εψε, όπ.π., η. Β’, ζ. 480, Α. Μ. Αλδξεάδε (1914, η. Α’, ζ. 38-41), Π. Υηψηε

(1863, 3, ζ. 528 θ.έπ.).

Page 50: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

50

καταβαλλόμενθ υποχρεωτικι εργαςία τουσ ςτισ αλυκζσ, απαλλάςςονταν από υποχρεωτικζσ

ειςφορζσ προσ το Δθμόςιο και ακόμθ εξαιροφνταν από κάκε άλλο βάροσ ι «αγγαρεία», ι

ςτρατιωτικι υποχρζωςθ.22 Θ εργαςία αυτι, που όφειλαν να προςφζρουν οι αγγαρεφςιμοι χωρικοί

ιταν ςκλθρι και πολφμορφθ. Εκτόσ από τθ ςυγκζντρωςθ τθσ ςυγκομιδισ και το ςϊριαςμα του

αλατιοφ, δοφλευαν ςτθ διάνοιξθ των νζων καναλιϊν και των αλοπθγίων, ςτθν εκβάκυνςθ των

παλιϊν, ςτισ επιχωματϊςεισ, ςτθν επίςτρωςθ και ςυμπίεςθ του αργιλϊδουσ δαπζδου των

αλοπθγίων, ςτον κακαριςμό και τθ ςυντιρθςι τουσ, ενϊ ακόμθ κουβαλοφςαν ςαν αμαξθλάτεσ τα

υλικά, μετζφεραν και φόρτωναν το αλάτι ςτισ βάρκεσ και τισ γαλζρεσ και ακόμθ καταςκεφαηαν

τουσ απαραίτθτουσ αποκθκευτικοφσ χϊρουσ του αλατιοφ (αλαταποκικεσ).

Θ πολιτικι αυτι ζναντι του αλατιοφ, ακολουκικθκε ςε γενικζσ γραμμζσ και ςτα μετζπειτα χρόνια

τθσ ξενικισ κατοχισ (Γάλλοι - Φϊςοι - Άγγλοι), ενϊ θ εκμετάλλευςι του ςαν μονοπωλιακοφ

προϊόντοσ ςυνεχίςτθκε και κατά τθ μεκενωτικι περίοδο (1864-1900), αλλά και ςε όλθ τθ διάρκεια

τθσ πορείασ του ςφγχρονου Ελλθνικοφ Ξράτουσ, όπωσ κα δείξουμε ςτθ ςυνζχεια. Ενδεικτικά

αναφζρεται, ότι μετά τθν κατάλυςθ τθσ Βενετικισ κυριαρχίασ ςτα Επτάνθςα και τον ερχομό των

δθμοκρατικϊν Γάλλων (1797), καταργικθκε θ υποχρεωτικι εργαςία και άλλαξαν οι όροι

εργολαβίασ ςε ςυνεννόθςθ, αυτι τθ φορά, με τουσ κατοίκουσ του χωριοφ Ξαταςτάρι, που

αποτελοφςαν πάντοτε τθν πρωτογενι πθγι προςφοράσ εργαςίασ για τισ γειτονικζσ αλυκζσ. Σι

τελευταίοι αμείβονταν βάςει του όγκου τθσ αλατοπαραγωγισ23, ενϊ δικαιοφνταν και οριςμζνθ

ποςότθτα από το εξαγόμενο αλάτι. Σρίςτθκε μάλιςτα το αλάτι να πωλείται ςε ςυγκεκριμζνθ τιμι

τόςο ςτθν πόλθ τθσ Ηακφνκου, όςο και ςτθν φπαικρο.24

Ψο 1813, παραμονζσ τθσ επιβολισ τθσ Αγγλικισ «προςταςίασ» ςτα Επτάνθςα (1815-1864), ο

γενικόσ εργολάβοσ του Ψελωνείου Ηακφνκου, Διονφςιοσ Βοφλτςοσ, παρζδωςε κατ’ αποκοπι και

για μια εξαετία τθν εκμετάλλευςθ των αλυκϊν ςε διάφορουσ ντόπιουσ χωρικοφσ, με τον όρο να

παραδίνουν ςτο Δθμόςιο κακοριςμζνθ ποςότθτα αλατιοφ.25

22

Λ. Υ Εψε, όπ.π., η. Α’, ζ. 39. 23

Ο Λ. Εψεο (νπ.π., Α’, ζει. 39), αλαθέξεη φηη ε απνδεκίσζε απηή, αλεξρφηαλ «… ζε 15 ηνπξθηθά πηάζηξα, αλά

θαιιηεξγνύκελε ηεηξαγσληθή ηνληθή πάξδα». Σν πηάζηξν ή γξφζη (gurus), απνηεινχζε ην επίζεκν αξγπξφ λφκηζκα

ηνπ Οζσκαληθνχ Κξάηνπο, ζε ηζρχ απφ ηα κέζα ηνπ 17νπ

αηψλα, ε ηζνηηκία ηνπ νπνίνπ ήηαλ 1 γξφζη = 40 αξγπξνί

παξάδεο, ελψ ην 1809 κε ηε λνκηζκαηηθή δηαηίκεζε ζηα Δπηάλεζα, ηζνδπλακνχζε κε 1,20 γαιιηθά θξάγθα, βι.

ζρεηηθά Γηνλ. Γ. Ηζαθήζηνπ (2004, ζ. 65-68). 24

Σηκή ίζε πξνο 14 παξάδεο αλά βαηζέιη, βι. πξνεγνχκελε ππνζεκείσζε. Σν βαηζέιη αληηζηνηρνχζε ζε 1,2 θηιά

ηεο επνρήο ή 22,18 ζεκεξηλά θηιά. 25

Πνζφηεηα, πνπ θαηά ην Λ. Υ. Εψε (όπ.π., η. Α’, ζ. 39), έθηαλε ηα 28 ρηι. βαηζέιηα αιαηηνχ, «…θαζαξνχ θαη

ιεπθνχ θαη επηπιένλ 400 δέκαηα ζαλνχ θαη νξηζκέλν αξηζκφ αιηεπκάησλ».

Page 51: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

51

Ξατά τθν περίοδο τθσ Αγγλικισ «προςταςίασ» και ςυγκεκριμζνα το 1833 (24θ Παΐου), μετά από

Υράξθ τθσ Λονίου Γερουςίασ, αποφαςίςτθκε θ καλλιζργεια των αλυκϊν να γίνεται φςτερα από

δθμοπραςία, αφινοντασ ςτο μειοδότθ τον κακοριςμό τθσ τιμισ του αλατιοφ. Αργότερα και μζχρι

τθν αφομοίωςθ των αλυκϊν τθσ Οευκάδασ με τισ υπόλοιπεσ του Ελλθνικοφ Ξράτουσ, παρεχόταν το

δικαίωμα ςτο εκμιςκωτι των αλυκϊν Ηακφνκου να μεταφζρει προσ 25 λεπτά το κιλό, (ι 18,5

περίπου ςθμερινά κιλά), το αναγκαίο για τθ ςυμπλιρωςθ τθσ εγχϊριασ κατανάλωςθσ αλάτι, από

τισ αλυκζσ τθσ γειτονικισ Οευκάδασ.26

Χφμφωνα με ςχετικζσ πλθροφορίεσ, και μζχρι τθν Ζνωςθ, θ ετιςια παραγωγι των αλυκϊν

Ηακφνκου, κατά μζςο όρο και ανάλογα των καιρικϊν ςυνκθκϊν, ανερχόταν ςε 46.500 κιλά

περίπου (ι 860 περίπου τόνουσ), καλφπτοντασ τισ περιςςότερεσ φορζσ τθν εγχϊρια κατανάλωςθ

(βλ. Ρίνακα 1). Τταν θ παραγωγι δεν επαρκοφςε για τθν κάλυψθ τθσ εγχϊριασ ηιτθςθσ (ιδιαίτερα

ςε πλοφςιεσ ελαιοπαραγωγικζσ χρονιζσ), θ προμικεια αλατιοφ γινόταν από τισ αλυκζσ τθσ

γειτονικισ Οευκάδασ και αργότερα του Πεςολογγίου.

26

Λ. Υ. Εψε, όπ.π., η. Α’, ζ. 39.

Page 52: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

52

Ρίνακασ 1: Η ετιςια παραγωγι των αλυκϊν Ζακφνκου κατά τθν περίοδο τθσ Αγγλικισ

«προςταςίασ», ζτθ 1826-1857

Ζτθ

παραγωγισ

Πγκοσ παραγωγισ

(ςε βατςζλια)

Πγκοσ παραγωγισ

(ςε κιλά)

Πγκοσ παραγωγισ

(ςε τόνουσ)

1826 31.069 37.283 689

1827 35.284 42.340 783

1828 33.121 39.745 735

1829 38.032 45.638 843

--- --- --- ---

1852 --- 43.000 795

1853 --- 41.000 758

1854 --- 45.000 832

1855 --- 50.000 924

1856 --- 55.000 1.016

1857 --- 15.000 277

Ρθγι: Ο. Χ. Ηϊθ (1963, τ. Α’, ς. 39), με ανάλογθ προςαρμογι των κιλών ςε τόνουσ (όπου 1 βατςζλι = 1,2 κιλά ι 22,18 κιλά ςθμερινά και 1 κιλό

= 18,5 κιλά ςθμερινά περίπου). Θ παραγωγι ςε τόνουσ κατά προςζγγιςθ.

Page 53: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

53

5.3.3 Ραραγωγι και εκμετάλλευςθ των αλυκϊν Ηακφνκου ςτουσ νεότερουσ

χρόνουσ.

5.3.3.1 Η «μεκενωτικι» περίοδοσ (1864-1900)

Θ Ζνωςθ των Επτανιςων με τθν κεντρικι Ελλάδα ςθματοδότθςε τθν αρχι μιασ ςειράσ νζων

εξελίξεων ςτα οικονομικά και κοινωνικά δρϊμενα των Λονίων. Ξατά τθν επονομαηόμενθ

«μεκενωτικι περίοδο» (1864-1900),27 θ Ηάκυνκοσ και τα υπόλοιπα νθςιά του Λονίου εξαρτϊνται

πλζον άμεςα από τθν εξζλιξθ και τισ διακυμάνςεισ τθσ Σικονομίασ του νεοςφςτατου Ελλθνικοφ

Ξράτουσ. Πιασ οικονομίασ, που περνοφςε ςταδιακά, ιδιαίτερα μετά το 1875, ςτθ φάςθ τθσ

προκεφαλαιοκρατικισ περιόδου.

Αν και ο εγχϊριοσ βιομθχανικόσ τομζασ παρουςίαςε ςε όλθ τθ διάρκεια του 19ου αιϊνα βραδεία

πρόοδο, θ ςυμβολι του Ξράτουσ ςτισ νζεσ βιομθχανικζσ μονάδεσ είχε γίνει ιδθ αιςκθτι από τα

πρϊτα χρόνια τθσ ςφςταςισ του (1830) και πραγματοποιικθκε με τθν υιοκζτθςθ κρατικϊν ι

ιδιωτικϊν μονοπωλίων. Θ παραγωγι και διάκεςθ του αλατιοφ αποτζλεςε χαρακτθριςτικό

παράδειγμα κρατικοφ μονοπωλίου.28 Ζτςι, το ςφνολο ςχεδόν των υπαρχουςϊν αλυκϊν τθσ τότε

ελλθνικισ επικράτειασ, πζραςαν ςτθν κυριότθτα του Δθμοςίου αποτελϊντασ μάλιςτα, μια από τισ

ζνδεκα υποκατθγορίεσ «Εςόδων Δθμοςίων Ρομθμάτων», ενϊ θ εκμετάλλευςι τουσ ανατζκθκε ςε

ιδιϊτεσ με το ςφςτθμα τθσ ενοικίαςθσ. Θ κάλαςςα παρείχε άφκονο αλάτι, θ ηιτθςθ ιταν μεγάλθ

και το κόςτοσ παραγωγισ ελάχιςτο.

Υρϊτοσ ςθμαντικόσ ςτακμόσ ςτθ νεότερθ ιςτορία των ελλθνικϊν αλυκϊν και του ελλθνικοφ

αλατιοφ, υπιρξε το Βαςιλικό Διάταγμα του 1833 (11θσ/23θσ Απριλίου), «Περί Διοικιςεωσ των

εκνικών αλυκών». Ψο Διάταγμα αυτό, επικφρωνε τθ ςφςταςθ τθσ μονοπωλιακισ παραγωγισ και

27

Βι. ζρεηηθά, Γηνλ. Γ. Ηζαθήζηνπ, όπ.π., ζ. 310-332. 28

Ήδε, απφ ηα πξψηα ρξφληα ηεο Δπαλάζηαζεο ηνπ 1821, ην αιάηη απνηεινχζε κνλνπσιηαθφ είδνο, ελψ νη

αιπθέο, πνπ βξίζθνληαλ ζηα επαλαζηαηεκέλα εδάθε είραλ πεξάζεη ζηνλ έιεγρν ηνπ Δθηειεζηηθνχ ψκαηνο. Σν

1833, κε ην απφ 11εο/23εο Απξηιίνπ, Βαζηιηθφ Γηάηαγκα «Πεξί δηνηθήζεσο ησλ εζληθψλ αιπθψλ» απνθαζίζηεθε,

ε θαιιηέξγεηα ησλ αιπθψλ, λα γίλεηαη ζην κέιινλ απνθιεηζηηθά θαη γηα ινγαξηαζκφ ηεο Κπβέξλεζεο. Σν ίδην

Γηάηαγκα κάιηζηα, πξνζδηφξηδε θαη ηηο ππάξρνπζεο πξνο θαιιηέξγεηα δεκφζηεο αιπθέο, ελψ κεηαγελέζηεξα

Γηαηάγκαηα θαη Νφκνη, θαζφξηδαλ ηελ ηηκή πψιεζεο ηνπ αιαηηνχ, ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο θχξαο απηνχ, θαζψο θαη

ηελ ίδξπζε εηδηθψλ αιαηαπνζεθψλ. Αο ζεκεησζεί αθφκε, φηη απφ ηα πξψηα ρξφληα ηεο ζχζηαζεο ηνπ

λενειιεληθνχ Κξάηνπο, ε εθκεηάιιεπζε ησλ αιπθψλ θαη ε πψιεζε ηνπ αιαηηνχ ππάγνληαλ ζην Τπνπξγείν

Οηθνλνκηθψλ. Αξγφηεξα, ην Τπνπξγείν απηφ, ήηαλ αξκφδην κφλν γηα ηελ πψιεζε, ελψ ε εθκεηάιιεπζε

(θαιιηέξγεηα, παξαγσγή θ.ι.π.), πέξαζε ζηελ αξκνδηφηεηα ηνπ ζπζηαζέληνο ζην κεηαμχ Τπνπξγείνπ Δζληθήο

Οηθνλνκίαο. Απφ ην 1935, φιεο νη παξαπάλσ δηθαηνδνζίεο, πέξαζαλ ζηε Γ/λζε Αιπθψλ, ηνπ Σκήκαηνο

Βηνκεραλίαο ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκίαο. Βι. ζρεηηθά, Ραπηάξρε (Ζ102, ζ.103, αξηζ. 1), Κ. Η. Μαλδειαξά

(1951, ζ. 7-8).

Page 54: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

54

πϊλθςθσ του αλατιοφ, ενϊ ςτα επόμενα χρόνια, κα ακολουκιςουν πολλά ςυμπλθρωματικά

διατάγματα και τροποποιιςεισ του.29 Ψο ίδιο Ρομοκζτθμα, εκτόσ των άλλων κατοχφρωνε τον

τρόπο καλλιζργειασ των αλυκϊν είτε «δια τθσ αυτεπιςταςίασ του Δθμοςίου», είτε «δι’

εργολαβίασ». Υαρόλα αυτά, το ςφςτθμα τθσ εργολαβίασ, όπωσ κα δοφμε ςτθ ςυνζχεια,

κυριάρχθςε ςτθν καλλιζργεια των αλυκϊν τθσ τότε ελλθνικισ επικράτειασ και τθ ςυγκομιδι του

αλατιοφ, παρά τισ αντίκετεσ απόψεισ που εκφράηονταν, ότι δθλαδι, θ καλλιζργεια δι’

αυτεπιςταςίασ κα ιταν προςφορότερθ για τθν Υολιτεία και το Δθμόςιο Ψαμείο.30

Ψα πρϊτα χρόνια τθσ δεκαετίασ του 1840, υπιρχαν ςτον ελλθνικό χϊρο 16 κρατικζσ αλυκζσ (τρεισ

ςτθν Υελοπόννθςο, οκτϊ ςτθ Χτερεά και πζντε ςτα νθςιά) από τισ οποίεσ όμωσ, λειτουργοφςαν

μόνο 6 (ςτθν Ανάβυςςο, ςτο Πεςολόγγι, ςτθ Οαμία, ςτθ Κερμιςία Αργολίδοσ, ςτθ Δόμβραινα,

κοντά ςτθ Κιβα και ςτθ Πιλο).31 Αργότερα και μετά τθν Ζνωςθ των Επτανιςων (1864), ςτισ

προθγοφμενεσ αλυκζσ προςτζκθκαν και αυτζσ των Λονίων νθςιϊν (τθσ Οευκίμθσ ςτθν Ξζρκυρα, οι

δφο αλυκζσ τθσ Οευκάδασ, Υόλεωσ και Αλεξάνδρου και τθσ Ηακφνκου, κοντά ςτο χωριό

Ξαταςτάρι), για να περάςουν και αυτζσ με τθ ςειρά τουσ ςταδιακά ςτον ζλεγχο του Ελλθνικοφ

Ξράτουσ.32 Χφμφωνα με πλθροφορίεσ,33 ςτο διάςτθμα αυτό, θ αλυκι Ξαταςταρίου, είχε

παραχωρθκεί ςτο Διμο τθσ πόλθσ τθσ Ηακφνκου, θ πρόςοδοσ τθσ οποίασ εξυπθρετοφςε τθ

ςυντιρθςθ των «αγακοεργϊν Λδρυμάτων»,34 ενϊ με ςχετικό Ρόμο πζραςε ςτθ δικαιοδοςία του

Σ.Δ.Α.Η. («Σργανιςμοφ Δθμοςίασ Αντιλιψεωσ Ηακφνκου»).

29

Σν ίδην Γηάηαγκα πξνζδηφξηδε θαη ηηο ππάξρνπζεο πξνο θαιιηέξγεηα δεκφζηεο αιπθέο. Μεηαγελέζηεξα

Γηαηάγκαηα θαη Νφκνη, θαζφξηδαλ ηελ ηηκή πψιεζεο ηνπ αιαηηνχ, ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο θχξαο απηνχ, θαζψο θαη

ηελ ίδξπζε εηδηθψλ «απνηακηεπηηθψλ» ρψξσλ (αιαηαπνζεθψλ). Αο ζεκεησζεί αθφκε, φηη απφ ηα πξψηα ρξφληα

ηεο ζχζηαζεο ηνπ λενειιεληθνχ Κξάηνπο, ε εθκεηάιιεπζε ησλ αιπθψλ θαη ε πψιεζε ηνπ αιαηηνχ ππάγνληαλ ζην

Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ. Αξγφηεξα, ην Τπνπξγείν απηφ, ήηαλ αξκφδην κφλν γηα ηελ πψιεζε, ελψ ε

εθκεηάιιεπζε (θαιιηέξγεηα, παξαγσγή θ.ι.π.), πέξαζε ζηελ αξκνδηφηεηα ηνπ ζπζηαζέληνο ζην κεηαμχ

Τπνπξγείνπ Δζληθήο Οηθνλνκίαο. Απφ ην 1935, φιεο νη παξαπάλσ δηθαηνδνζίεο, πέξαζαλ ζηε Γ/λζε Αιπθψλ, ηνπ

Σκήκαηνο Βηνκεραλίαο ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκίαο. Βι. ζρεηηθά, Ραπηάξρε (Ζ102, ζ.103, αξηζ. 1), Κ. Η.

Μαλδειαξά (1951, ζ. 7-8). 30

Βι. Δπάγγεινπ Πξφληδα (2003, ζ. 63). 31

Ζ ζπλνιηθή παξαγσγή ην 1840 αλήιζε ζε 8.540.000 πεξίπνπ νθάδεο (ή πεξίπνπ 11.000 ηφλνπο), ελψ ε ηηκή ηνπ

αιαηηνχ νξίζηεθε ζε 8 ιεπηά ηελ νθά. Γηα λα ελζαξξπλζεί κάιηζηα ε εμαγσγή ηνπ πξντφληνο, είρε κεησζεί ε ηηκή

γηα ηηο μέλεο αγνξέο ζε 2 ιεπηά ηελ νθά (εθαξκνδφηαλ δειαδή, ζα ιέγακε ζήκεξα, ε πνιηηηθή ηνπ «Dumping»).

Σέινο, ην θαζαξφ εηζφδεκα απφ ην αιάηη, ηελ επνρή εθείλε, έθηαλε ζε 360.000 δξρ. Βι. Η. Πεηξφπνπινπ - Αηθαη.

Κνπκαξηαλνχ (1977, η. ΗΓ’, ζ. 103). 32

Οη αιπθέο Λεπθάδαο ππήρζεζαλ ζην Διιεληθφ Μνλνπψιην, κε ην Νφκν ΥΚΘ’ ηεο 26εο/28εο Ηνπλίνπ 1877,

αθνινχζεζαλ νη αιπθέο ηεο Εαθχλζνπ θαη ιίγν αξγφηεξα απηέο ηεο Κέξθπξαο, κε ην Νφκν ΒΦΒ’ ηεο 27εο/30εο

Μαξηίνπ 1900. Βι. Ραπηάξρε (Ζ81, ζ. 117, αξηζ. 3 θαη ζ.119, αξηζ. 11). 33

Λ. Υ. Εψε, όπ.π., η. Α’, ζ. 39. 34

Σν ίδην ζπλέβαηλε θαη κε ηα έζνδα ηεο αιπθήο ηεο Λεπθίκκεο ζηελ Κέξθπξα.Σα Ηδξχκαηα απηά (Santi Monti di

Pietá, δει. «Άγηεο Φηιαλζξσπηθέο Απνζήθεο» θαη’ αθξηβή κεηάθξαζε), ρξνλνινγνχληαη απφ ηελ επνρή ηεο

Βελεηνθξαηίαο (17νο αηψλαο). Ζ ελνπνίεζε ησλ «Φηιαλζξσπηθψλ ή αγαζνεξγψλ Ηδξπκάησλ», έγηλε κε ην Νφκν

6302, ελψ ε νξγάλσζε απηψλ (Ο.Φ.Η.Ε.) κε ην Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα ηεο 28/12/1934 (Δθεκ. ηεο Κπβεξλήζεσο,

Page 55: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

55

Ψο ιδιαίτερο γνϊριςμα του τρόπου εκμετάλλευςθσ τθσ ςυγκεκριμζνθσ αυτισ παραγωγικισ

δραςτθριότθτασ, δθλαδι τθσ παραςκευισ μαγειρικοφ αλατιοφ, κατά τθν περίοδο αυτι, ιταν το

ςφςτθμα τθσ «περιοδικισ πιξεωσ», που εφαρμόηονταν ςε όλεσ ςχεδόν τισ αλυκζσ τθσ Ελλθνικισ

επικράτειασ.35

Δυςτυχϊσ, δε ςτάκθκε δυνατό να βροφμε ςτοιχεία, για τον όγκο παραγωγισ των αλυκϊν

Ηακφνκου ι γενικά για τθν παραγωγικι δραςτθριότθτα των αλυκϊν του Ελλθνικοφ Ξράτουσ τθν

περίοδο αυτι. Χχετικζσ πλθροφορίεσ πάντωσ, αναφζρουν, ότι τα τελευταία χρόνια του 18ου αιϊνα

και πριν τον ατυχι πόλεμο του 1897, θ ςυνολικι ετιςια παραγωγι των Αλυκϊν του Ξράτουσ

γενικά, πλθςίαηε τουσ 20.000 τόνουσ.36 Υαραγωγι, που κάλυπτε μζχρι τότε επαρκϊσ τισ ανάγκεσ

τθσ εςωτερικισ κατανάλωςθσ, δεδομζνθσ τθσ περιοριςμζνθσ εδαφικισ ζκταςθσ του νεοςφςτατου

Ελλθνικοφ Ξράτουσ και του μικροφ αρικμοφ των κατοίκων του.37

Ξατά τθν ίδια περίοδο, οι εργαςιακζσ ςχζςεισ, που αφοροφςαν τθν καλλιζργεια των αλυκϊν τθσ

Ηακφνκου και του Ξράτουσ γενικότερα, ρυκμίςτθκαν με το ςχετικό Ρόμο ΑΧΡΑ’ τθσ 23θσ/29θσ

Λανουαρίου 1888, «Περί προςωπικοφ τθσ καλλιζργειασ των αλυκών του Κράτουσ». Σ Ρόμοσ αυτόσ,

προςδιόριηε τον αρικμό, τα προςόντα και τον τρόπο διοριςμοφ των Επιτθρθτϊν τθσ καλλιζργειασ

των αλυκϊν, τον αρικμό των φυλάκων, ενϊ απαγόρευε με ανάλογεσ ποινζσ τθ μθ μονοπωλιακι

καλλιζργεια και διάκεςθ του αλατιοφ. Χφμφωνα με τον ίδιο Ρόμο, οι Επιτθρθτζσ διορίηονταν, ωσ

«δθμόςιοι λειτουργοί», με ςφμβαςθ ζργου οριςμζνου χρόνου και απολφονταν από τθν υπθρεςία

τουσ με το τζλοσ τθσ ςυγκομιδισ και παράδοςθσ του αλατιοφ, ι όταν κρινόταν αναγκαία θ

διακοπι τθσ λειτουργίασ τθσ αλυκισ ςτθν οποία υπθρετοφςαν. Χε κάκε πάντωσ περίπτωςθ, θ ςφμ-

ηεχρνο Α’, θχι. 455, 31/12/1934). Οξηζκέλα απφ απηά, φπσο ν γλσζηφο «Μφληεο» (αγαζνεξγφ

Δλερπξνδαλεηζηήξην) ηεο Εαθχλζνπ, εμαθνινπζνχζαλ λα ιεηηνπξγνχλ κέρξη ηηο παξακνλέο ηνπ θαηαζηξεπηηθνχ

ζεηζκνχ ηνπ 1953. Βι. Λ. Υ. Εψε, όπ.π., η. Α’, ζ. 238, Γηνλ. Γ. Ηζαθήζηνπ, όπ.π., ζ. 106, 3711, επίζεο ηνπ ίδηνπ:

«Ζ εμέιημε ηνπ ζεζκνχ ησλ πξψησλ Πηζησηηθψλ Ηδξπκάησλ - Montis Pietatis ζηε Μεζαησληθή Δπξψπε θαη ε

κεηαθχηεπζή ηνπο ζην ρψξν ηεο Γπηηθήο Διιάδαο θαηά ηνλ XVII αηψλα», Αξρείνλ Οηθνλνκηθήο Ηζηνξίαο, η. Η,

ηεχρνο. 1, Ηαλ.-Ηνχλ. 1990, ζ. 65-130. 35

Κ. Η. Μαλδειαξά, όπ.π., ζ. 10. χκθσλα κε ην νπνίν, ηα κεηά απφ θαηεξγαζία θεθνξεζκέλα σο πξνο ην

ρισξηνχρν λάηξην λεξά ηεο ζάιαζζαο, δηνρεηεχνληαλ ζηα αινπήγηα θαη αθνχ παξέκελαλ εθεί γηα δηάζηεκα 3-5

εκεξψλ, παξήγαγαλ κε ηελ πιήξε ζρεδφλ εμάηκηζή ηνπο, έλα ζηξψκα αιαηηνχ πάρνπο κηζνχ έσο ελφο εθαηνζηνχ

ηνπ κέηξνπ. Ζ δηαδηθαζία απηή επαλαιακβαλφηαλ, αλάινγα ηεο θαινθαηξίαο θάζε ηξεηο κε πέληε εκέξεο, γη’ απηφ

θαη νλνκάζηεθε «πεξηνδηθή πχθλσζε». 36

Κ. Η. Μαλδειαξά, όπ.π., ζ. 10. 37

Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη ν πιεζπζκφο ηεο Διιάδαο ην 1896 αλεξρφηαλ ζε 2.433.806 θαηνίθνπο (ηα Δπηάλεζα

ην ίδην έηνο είραλ 261.973 θαηνίθνπο, αληηπξνζσπεχνληαο ην 10,7% ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο, ελψ ε

Εάθπλζνο είρε 45.032 θαηνίθνπο, πνπ αληηζηνηρνχζε κε ην 17,2% ηνπ Ηφληνπ πιεζπζκνχ). ηηο αξρέο ηνπ 19νπ

αηψλα (1907, πξηλ ηηο ζπλζήθεο Νετγχ-εβξψλ), ε επηθάλεηα ηεο Διιάδαο ήηαλ 63.211 ρικ2 θαη ν πιεζπζκφο ηεο

αλεξρφηαλ ζε 2.631.952 θάη., ελψ ν πιεζπζκφο ησλ λεζηψλ ηνπ Ηνλίνπ αληηπξνζψπεπε ην 9,7% (254.494 θάη.)

ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο. Βι. Μ. Υνπιηαξάθε: Γεσγξαθηθή, Γηνηθεηηθή θαη πιεζπζκηαθή εμέιημηο ηεο

Διιάδνο, 1821-1971, η. Α’, Μέξνο ΗΗ, Δ.Κ.Κ.Δ., Αζήλαη, 1974, ζ. 250-255, 312-320.

Page 56: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

56

βαςθ δεν μποροφςε να διαρκζςει περιςςότερο από τθν 15θ Σκτωβρίου εκάςτου αλοπθγικοφ

ζτουσ. Επίςθσ, ςαν ςυνζχεια του προθγοφμενου Ρόμου, το από 16θσ Παρτίου 1888 Βαςιλικό

Διάταγμα, κακόριηε τα προςόντα και τθν αντιμιςκία του Ψεχνικοφ προςωπικοφ, κακϊσ και τα

κακικοντα των Επιτθρθτϊν, των φυλάκων και των εργατϊν, που απαςχολοφνταν ςτισ αλυκζσ.

Επιπλζον, ςθμαντικό νομοκζτθμα τθσ περιόδου αυτισ, όςον αφορά τον τρόπο εκμετάλλευςθσ,

υπιρξε ο Ρόμοσ ΒΨΣΒ’ τθσ 13θσ/19θσ Παρτίου 1896, «Περί εκδόςεωσ των εργαςιών τθσ

καλλιζργειασ των αλυκών του Κράτουσ και των τθσ μεταφοράσ και αποκθκεφςεωσ και παραδόςεωσ

των αλάτων εισ πολυετι εργολαβία», ο οποίοσ ζδινε αρμοδιότθτα ςτον Ωπουργό των Σικονομικϊν,

να ανακζτει φςτερα από μειοδοτικι δθμοπραςία ςε «πολυετι» εργολαβικι καλλιζργεια τισ

αλυκζσ του Ξράτουσ, θ οποία όμωσ, δεν μποροφςε να υπερβαίνει τα πζντε χρόνια.38

Σι βραχείεσ αυτζσ ενοικιάςεισ (ζναντι οριςμζνθσ κατϊτερθσ ποςότθτασ παραγωγισ αλατιοφ),

όπωσ απεδείχκθ ςτθ ςυνζχεια, ανζδειξαν ενοικιαςτζσ οι οποίοι δφςκολα προζβαιναν ςτισ

απαιτοφμενεσ δαπάνεσ για τθ βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ του αλατιοφ, ενϊ ςε αρκετζσ περιπτϊςεισ

δεν τθροφςαν οφτε τισ προαπαιτοφμενεσ ςυμφωνίεσ για τθ διατιρθςθ των αλυκϊν ςε καλι

κατάςταςθ. Σι περιςςότερεσ από τισ αλυκζσ παριγαγαν ελάχιςτθ ποςότθτα αλατιοφ, θ

καλλιζργεια τουσ υπζβαλλε το Δθμόςιο ςε μεγάλεσ αποηθμιϊςεισ ςτουσ εργολάβουσ, ενϊ θ

κατάςταςθ επιδεινωνόταν από τθν ανεπάρκεια χϊρων αποκικευςθσ του αλατιοφ

(αλαταποκθκϊν).39

Πε το Ρόμο ΒΦΣΑ’ τθσ 1θσ Λουνίου 1899, «Υερί υπαγωγισ των εν Ηακφνκω αλυκϊν εισ το

μονοπϊλιο του Ξράτουσ», επιςθμοποιικθκε πλζον θ κυριότθτα του ελλθνικοφ Δθμοςίου επί των

αλυκϊν Ηακφνκου, ενϊ θ καλλιζργεια και θ διαχείριςι τουσ ανατζκθκε ςτο Ωπουργείο

Σικονομικϊν. Σ ίδιοσ Ρόμοσ κακόριηε και τθν τιμι διάκεςθσ του αλατιοφ ςτο νθςί, προσ 5 λεπτά

τθν οκά (δθλ. τα 1.280 γραμμάρια). Ψο ίδιο ςυνζβθ ζνα χρόνο περίπου αργότερα και με τισ αλυκζσ

38

Ραπηάξρε (Ζ102, ζ.103, αξηζ. 4). 39 Βι. Κ. Β. Γεκεξηδή: Δηζήγεζηο επί ησλ εζφδσλ ηνπ Κξάηνπο πξνο ηελ επί ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ Κξάηνπο

Δπηηξνπήλ ηεο Βνπιήο, Μέξνο Α’, 1913, Αζήλα: Βνπιή ησλ Διιήλσλ, ζ. 184 θ.έπ. ηελ εηζήγεζή ηεο ε

Δπηηξνπή επηζεκαίλεη φηη ε «…ε ελ ηαηο αιπθαίο ηνπ Κξάηνπο παξαγσγή ηνπ άιαηνο δελ πεξηπνηεί ηηκήλ εηο ηελ

ειιεληθήλ δηνίθεζηλ. Γηελεξγείηαη δηα ηεο απιήο κεζφδνπ ηεο εμαηκίζεσο, ελ ηνχηνηο φκσο ειιείπνπζηλ εληειψο

αη πξνυπνζέζεηο ηεο ιεηηνπξγίαο θαη ηεο ζηνηρεησδεζηάηεο ηαχηεο κεζφδνπ. Ζ βαζηιεχνπζα αθαζαξζία ελ ηαηο

αιπθαίο, ε έιιεηςηο επαξθνχο ρψξνπ απνηακηεχζεσο ηνπ άιαηνο, ε αλππαξμία ηεο πξνζπθνχζεο επηηεξήζεσο δηα

πξνζσπηθνχ θαηαιιήινπ θαη επαξθψο κηζζνδνηνχκελνπ, θαζηζηά ην άιαο, σο παξάγεηαη ελ ηαηο αιπθαίο, ζρεδφλ

άρξεζηνλ, ηνχηνπ δ’ έλεθελ ν ειιεληθφο ιαφο θαηαβάιιεη κέγα κέξνο ηεο ελ ηε αγνξά ηηκήο ηνπ άιαηνο πξνο

θαζαξηζκφλ…».

Page 57: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

57

τθσ Ξζρκυρασ, ζναντι κρατικισ αποηθμίωςθσ, αφοφ όπωσ αναφζρκθκε, οι αλυκζσ των νθςιϊν

αυτϊν αποτελοφςαν κτιμα των «αγακοεργϊν Λδρυμάτων».40

Υροσ το τζλοσ τθσ εξεταηόμενθσ περιόδου και ιδιαίτερα μετά το 1897, παρατθρικθκε μια ςυνεχϊσ

αυξανόμενθ κατανάλωςθ αλατιοφ. Τμωσ, θ εγχϊρια παραγωγι δεν επαρκοφςε για να καλφψει τθν

εςωτερικι κατανάλωςθ με αποτζλεςμα, μζχρι τισ αρχζσ του 20ου αιϊνα, το Δθμόςιο ν’

αναγκάηεται να ειςάγει αλάτι από το εξωτερικό.41 Αιτία υπιρξε θ μικρι παραγωγικι ικανότθτα των

περιςςοτζρων δθμοςίων αλυκϊν, οι οποίεσ βρίςκονταν ςε κακι κατάςταςθ, κακϊσ και το ιςχφον

ςφςτθμα καλλιζργειασ («περιοδικισ πιξεωσ»).42 Από τθν άλλθ μεριά, οι εργολάβοι-ενοικιαςτζσ

των αλυκϊν, δεν φαίνεται να ζδειχναν ιδιαίτερθ προκυμία για ανάλογεσ επενδφςεισ και

αρκοφνταν ςτον παραδοςιακό, πρωτόγονο τρόπο παραγωγισ.

Ψο τζλοσ τθσ περιόδου αυτισ πάντωσ, ςφραγίςτθκε από τθν επιβολι ςτθν Ελλάδα του «Διεκνοφσ

Σικονομικοφ Ελζγχου» (Δ.Σ.Ε.).43 Για τθ μεγαλφτερθ απόδοςθ, ο Δ.Σ.Ε. είχε τθν εποπτεία των Δθ-

μοςίων Ωπθρεςιϊν, που ιταν αρμόδιεσ για τθν είςπραξθ των υπεγγφων προςόδων. Ζτςι, για τθν

υπθρεςία του Δθμοςίου Χρζουσ, εκχωρικθκαν, ανάμεςα ςε άλλεσ πθγζσ εςόδων και το

μονοπϊλιο του αλατιοφ.44 Πάλιςτα, για το λόγο αυτό, το Ελλθνικό Δθμόςιο υποχρεϊκθκε με τθν

από 27θσ Φεβρουαρίου 1899 υπογραφείςα Χφμβαςθ, να διατθρεί ςε όςα μζρθ υπιρχαν

καλλιεργοφμενεσ αλυκζσ «Γενικζσ Αποκικεσ Άλατοσ» απ’ όπου το αλάτι πωλοφνταν προσ 15 λεπτά

τθν οκά. Από το ποςό αυτό, τα 5 λεπτά ορίςτθκαν ςαν αμοιβι τθσ εταιρείασ, για δαπάνεσ μετα-

φοράσ, πϊλθςθσ και διαχείριςθσ γενικά του μονοπωλιακοφ αυτοφ προϊόντοσ.45

40

Ραπηάξρε (Ζ81, ζ.118, αξηζ. 10), Κ. Η. Μαλδειαξά, νπ.π., ζ. 8. Ζ απνδεκίσζε απηή, γηα ηα «αγαζνεξγά

θαηαζηήκαηα» ηεο Εαθχλζνπ, έθηαλε θαη’ έηνο ηηο 32.000 δξρ. πιεξσηέεο ζε 4 ηξηκεληαίεο δφζεηο. 41

Ήδε, απφ ην 1858, ην Διιεληθφ Γεκφζην εηζήγαγε αιάηη απφ μέλεο αγνξέο. Βι. γηα παξάδεηγκα, ην ζρεηηθφ

Νφκν ΤΞΒ’ ηεο 30εο Απξηιίνπ 1858, «Πεξί αγνξάο μεληθνχ άιαηνο κέρξη ηεηξαθνζίσλ νθάδσλ δηα ινγαξηαζκφλ

ηνπ δεκνζίνπ», Ραπηάξρε (Ζ81, ζ.117, αξηζ. 2). 42

Κ. Η. Μαλδειαξά, όπ.π., ζ. 11. χζηεκα θαιιηέξγεηαο, ην νπνίν δελ έδηλε δπλαηφηεηεο γηα πεξαηηέξσ αχμεζε

ηεο παξαγσγηθήο ηθαλφηεηαο ησλ αιπθψλ, νχηε βνεζνχζε ζηελ πνηνηηθή βειηίσζε ηνπ παξαγφκελνπ αιαηηνχ. 43

Ο ζρεηηθφο Νφκνο (ΒΦΗΘ’), ςεθίζηεθε απφ ηελ Διιεληθή Βνπιή ζηηο 21 Φεβξνπαξίνπ 1898 θαη ν Γ.Ο.Δ.

άξρηζε λα ιεηηνπξγεί απφ ηηο 28 Απξηιίνπ ηνπ ίδηνπ έηνπο. Βι. ζρεηηθά, Διέλε Υνπξκνχδε (1977, η. ΗΓ’, ζ. 163-

165). 44

Δθηφο απφ ην κνλνπψιην αιαηηνχ, είραλ εθρσξεζεί ζηνλ Γ.Ο.Δ. ηα κνλνπψιηα πεηξειαίνπ, ζπίξησλ,

παηγληφραξησλ, ηζηγαξφραξηνπ, ζκπξίδαο, θαζψο θαη ν θφξνο θαηαλάισζεο θαπλνχ, ηα ηέιε ραξηνζήκνπ θαη νη

δαζκνί ηνπ Σεισλείνπ Πεηξαηά. Δηδηθφηεξα, απφ ηα παξαπάλσ κνλνπψιηα ν Γ.Ο.Δ. πξνέβιεπε έζνδα ηεο ηάμεο

ησλ 12.300.000 δξρ. Βι. Δ. Υνπξκνχδε, όπ.π., η. ΗΓ’, ζ. 164. 45

Κ. Η. Μαλδειαξά, όπ.π., ζ. 11.

Page 58: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

58

Χε κάκε περίπτωςθ, το αλάτι απζφερε το 20% των Δθμοςίων εκ Πονοπωλίων Εςόδων και για

λογαριαςμό τθσ Επιτροπισ του Δ.Σ.Ε. θ απόδοςι του αφξανε ςτακερά - δεφτερο ςτθν κατάταξθ

μετά το πετρζλαιο τθν περίοδο αυτι (τζλθ 19ου αιϊνα - αρχζσ 20ου).46

5.3.3.2 Από τισ αρχζσ του 20ου αιϊνα μζχρι το 1950

Ξάτω από κακεςτϊσ κρατικοφ μονοπωλίου και με τισ υφιςτάμενεσ παραγωγικζσ ςυνκικεσ, θ

εκμετάλλευςθ των αλυκϊν των Λονίων νθςιϊν, ςτισ αρχζσ του 20ου αιϊνα, μποροφμε να

κεωριςουμε ότι απζφερε ςθμαντικά ζςοδα ςτο Δθμόςιο Ψαμείο. Τπωσ φαίνεται ςτον Ρίνακα 2,

που ακολουκεί, θ παραγωγικι ικανότθτα των αλυκϊν τθσ Επτανιςου (Ξζρκυρασ, Οευκάδασ και

Ηακφνκου) αντιπροςϊπευε για τα ζτθ 1912 και 1913, περιςςότερο από το 1/3 του ςυνολικοφ

όγκου παραγωγισ αλατιοφ τθσ χϊρασ, ενϊ το Ηακυνκινό αλάτι αποτελοφςε για τα αντίςτοιχα ζτθ,

γφρω ςτο 7% τθσ ςυνολικισ παραγωγισ αλατιοφ τθσ Ελλάδασ (ι το 19% περίπου, τθσ παραγωγισ

των Επτανθςιακϊν αλυκϊν).

Ρίνακασ 2: Η ςυνολικι παραγωγι των δθμοςίων αλυκϊν ςτθν Ελλάδα και θ ποςοςτιαία

ςυμμετοχι τθσ παραγωγικισ ικανότθτασ των αλυκϊν των νθςιϊν του Ιονίου, 1912-1913 (ςε

τόνουσ) (1)

Αλυκζσ ςε λειτουργία

ςτο Ελλθνικό Βαςίλειο

και ςτα Ιόνια Νθςιά

Ζτοσ

1912

Ροςοςτό (%) τθσ

ςυνολικισ

Ραραγωγισ

Ζτοσ

1913

Ροςοςτό (%)

τθσ ςυνολικισ

παραγωγισ

Χυνολικι παραγωγι

αλυκϊν Ελλάδοσ

(εκτόσ Επτανιςου)

19.914

64,0

15.975

61,2

Υαραγωγι αλυκϊν

Οευκάδασ - Υόλθσ

3.440

11,0

3.032

11,6

46

Ζ πεξίνδνο αθνξά ην δηάζηεκα 1898-1905, βι. Δπάγγεινπ Πξφληδα (2003, ζ. 65, ηδηαίηεξα ζ. 68).

Page 59: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

59

Οευκάδασ - Αλεξάνδρου 4.353 14,0 4.016 15,4

Υαραγωγι αλυκϊν

Ξζρκυρασ - Οευκίμθσ

1.304

4,2

1.198

4,6

Υαραγωγι αλυκϊν

Ηακφνκου - Ξαταςταρίου

2.103

6,8

1.884

7,2

Χυνολικι παραγωγι

αλυκϊν Επτανιςου

11.200

36,0

10.130

38,8

Χυνολικι παραγωγι

αλυκϊν Ελλθνικισ

Επικράτειασ

31.114

100,0

26.105

100,0

(1) Χτον παραπάνω πίνακα, ζγινε μετατροπι των οκάδων (που αναφζρει ο Α. Ανδρεάδθσ), ςε τόνουσ, όπου: 1 μετρ. τόνοσ = 781

οκάδεσ, ι 1 οκά = 1,280 χιλιόγραμμα.

Σθμείωςθ: Σι προσ εκμετάλλευςθ αλυκζσ του Ελλθνικοφ Βαςιλείου, ανζρχονταν τα ςυγκεκριμζνα ζτθ ςε 10: Αναβφςςου (Αττικισ),

Άςπρθσ (Πεςολογγίου), Βόλου, Γαντηοφσ (Φκιϊτιδασ), Δομβραίνθσ (Βόνιτςασ), Κερμθςίασ (Ερμιονίδασ), Ξοπραίνθσ,

Πιλου, Ράξου και Ψουρλίδοσ (Πεςολογγίου).

Ρθγι: Α. Π. Ανδρεάδθ (1914, τ. Β’, υπος. 1, ς. 304), με ανάλογθ προςαρμογι.

Ψο 1916, με το Ρόμο 726 τθσ 4θσ/7θσ Λουνίου, «Περί καλλιζργειασ των αλυκών», επιχειρικθκε και

πάλι να κεςμοκετθκεί το πλαίςιο εκμετάλλευςθσ των αλυκϊν του Ξράτουσ. Σ Ρόμοσ 726 ζδινε τθ

δυνατότθτα ςτο Δθμόςιο να κακορίηει κάκε φορά, με ςχετικό Βαςιλικό Διάταγμα, τον αρικμό των

αλυκϊν του Ξράτουσ και το τρόπο καλλιζργειάσ τουσ. Σ ίδιοσ Ρόμοσ προςδιόριηε επίςθσ, τον

τρόπο εκμετάλλευςθσ των αλυκϊν, είτε απ’ ευκείασ από το Ξράτοσ (αυτοκαλλιζργεια), είτε με

ανάκεςθ ςε ιδιϊτεσ μετά από προκυρθχκιςα δθμοπραςία (εργολαβικι ανάκεςθ). Πάλιςτα, για

να αυξθκεί ο όγκοσ τθσ εγχϊριασ παραγωγισ ςε τουλάχιςτον 64.000 ζωσ 65.000 τόνουσ (ι

50.000.000 οκάδεσ) - όςουσ δθλαδι, ζκρινε θ Ξυβζρνθςθ, ςαν αναγκαία ποςότθτα για τθν κάλυψθ

Page 60: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

60

τθσ εγχϊριασ κατανάλωςθσ - ο Ρόμοσ προζβλεπε τθ δθμοπραςία μελζτθσ (ςε θμεδαπό ι

αλλοδαπό, φυςικό ι νομικό πρόςωπο), προκειμζνου να υιοκετθκεί ζνα αποτελεςματικότερο

ςφςτθμα καλλιζργειασ και να γίνουν τα κατάλλθλα ζργα υλικοτεχνικισ υποδομισ ςτισ αλυκζσ,

ϊςτε να αυξθκεί θ ςυνολικι παραγωγι αλατιοφ τθσ χϊρασ.47 Σ ςχετικόσ Ρόμοσ ακόμθ, προζβλεπε

διάφορα μιςκολογικά κζματα των υπευκφνων των αλυκϊν (Επιτθρθτϊν) και των λοιπϊν

εργαηομζνων ς’ αυτζσ, ενϊ ανζκετε ςτισ πολιτικζσ ι ςτρατιωτικζσ αρχζσ του τόπου να

παρακολουκοφν για τθν αυςτθρι εφαρμογι τθσ ιςχφουςασ (με προγενζςτερουσ Ρόμουσ)

απαγόρευςθσ, τθσ παράνομθσ από ιδιϊτεσ καλλιζργειασ και ςυγκομιδισ αλατιοφ (γίνεται μάλιςτα

ιδιαίτερθ μνεία ςτο άρκρο 4, του ςχετικοφ Ρόμου).48 Χαν ςυνζχεια αυτοφ του Ρόμου, το Βαςιλικό

Διάταγμα τθσ 9θσ/13θσ Φεβρουαρίου του ίδιου ζτουσ, «Περί τθσ καλλιζργειασ των αλυκών του

Κράτουσ», κακόριηε τισ λεπτομζρειεσ καλλιζργειασ (προκαταρκτικά ζργα, εργαςίεσ καλλιζργειασ),

τόςο των απ’ ευκείασ από το Ξράτοσ, όςο και των εργολαβικά καλλιεργοφμενων αλυκϊν, τισ

υποχρεϊςεισ των ενοικιαςτϊν, τον προςδιοριςμό τθσ ποςότθτασ και τθσ ποιότθτασ του

παραγόμενου αλατιοφ,49 τουσ όρουσ παράδοςισ του, τον τρόπο πλθρωμισ των αμοιβϊν των

εργολάβων, τισ ςυμβατικζσ υποχρεϊςεισ Δθμοςίου-ενοικιαςτϊν, και ακόμθ τουσ όρουσ

δθμοπραςίασ και παράδοςθσ των αλυκϊν ςτουσ ενδιαφερόμενουσ.50

Υαρόλα αυτά, ο τρόποσ καλλιζργειασ του ςυνόλου ςχεδόν των αλυκϊν τθσ χϊρασ, παρζμενε,

τουλάχιςτον μζχρι το τζλοσ τθσ δεκαετίασ του 1920, ςχεδόν ο ίδιοσ. Θ παραγωγικότθτα των

αλυκϊν βριςκόταν ςε πολφ χαμθλά επίπεδα, ενϊ όπωσ φαίνεται, το ενδιαφζρον των εργολάβων

για ανάλογεσ επενδφςεισ ςτον παραγωγικό αυτό κλάδο ςυνζχιηε να είναι μικρό ζωσ ανφπαρκτο.

Είναι χαρακτθριςτικό, ότι μεταξφ των ετϊν 1915-1919, θ μζςθ ετιςια απόδοςθ του ςυνόλου των

αλυκϊν του Ξράτουσ ζφτανε τουσ 26.727 τόνουσ, ενϊ θ αντίςτοιχθ μζςθ ετιςια κατανάλωςθ

πλθςίαηε τουσ 42.284 τόνουσ. Π’ αυτό τον τρόπο το Δθμόςιο ςυνζχιηε να ειςάγει από το εξωτερικό

αρκετζσ χιλιάδεσ τόνουσ αλατιοφ (που ζφταςαν για το ίδιο διάςτθμα, από 4.000 ζωσ 30.000),

47

Πξάγκαηη, ε ζπλνιηθή θαηαλάισζε θαηά ηε δηάξθεηα ησλ εηψλ 1920-1931 - φηαλ ζην κεηαμχ αλαδηαξζξψζεθε

ν ηξφπνο θαιιηέξγεηαο ησλ αιπθψλ θαη άξρηζαλ λα δεκηνπξγνχληαη ηα πξψηα πιενλάζκαηα - θπκάλζεθε κεηαμχ

48.474 θαη 62.924 ηφλνπο Γειαδή, θαηά κέζν φξν ε εηήζηα θαηαλάισζε έθηαλε πεξίπνπ ηνπο 56.890 ηφλνπο. Βι.

Κ. Η. Μαλδειαξά, όπ.π., ζ. 11. 48

Ραπηάξρε (Ζ102, ζ. 104, αξηζ. 5). 49

Σν νπνίν έπξεπε λα είλαη «…θαιήο πνηόηεηαο, απειιαγκέλν από μέλεο νπζίεο, ρξώκαηνο ιεπθνύ ή κόιηο ηεο

ηέθξαο, κε πεξηέρνληνο νμείδηα ηνπ καγλεζίνπ πεξηζζόηεξν από 0,500%, νύηε πγξαζία πξνζδηνξηδόκελεο ζηνπο

100 C ζηαζεξνύ βάξνπο αλώηεξε από 4%, νύηε ηέινο, αδηάιπηεο νπζίεο πεξηζζόηεξεο από 1%». Βι. Ραπηάξρε

(Ζ102, ζ. 104, αξηζ. 7, άξζξν 9). 50

Ραπηάξρε (Ζ102, ζ.104, αξηζ. 7). Σν Γηάηαγκα απηφ κάιηζηα, πνπ απνηειείην απφ 23 άξζξα, θαηήξγεζε ην απφ

10εο Μαξηίνπ 1888, Β.Γ. «Πεξί πξνζσπηθνχ ηεο θαιιηέξγεηαο ησλ αιπθψλ ηνπ Κξάηνπο», ελψ λεφηεξεο

Ννκνζεηηθέο δηαηάμεηο, θαζφξηζαλ ηα πξφζσπα (Δπηηεξεηέο) θαη ηηο δηαδηθαζίεο επηηήξεζεο ησλ αιπθψλ ηνπ

Κξάηνπο (Βι. π.ρ., ηνλ απφ 10εο Απξηιίνπ 1918, Νφκν 1416, «Πεξί επηηεξήζεσο ησλ αιπθψλ»).

Page 61: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

61

προκειμζνου να καλφψει τθν εγχϊρια ηιτθςθ ςε αλάτι, κυρίωσ για άλλεσ παραγωγικζσ χριςεισ

(ςτθ βιομθχανία, για τθ δθμιουργία αλίπαςτων προϊόντων κ.λ.π.).51 Ξάτω απ’ αυτζσ τισ ςυνκικεσ

κρίκθκε αναγκαία, από το αρμόδιο για τθν εκμετάλλευςθ των αλυκϊν Ωπουργείο Εκνικισ

Σικονομίασ και τθ ςυςτακείςα Ωπθρεςία Αλυκϊν, θ αναμόρφωςθ και θ εκ νζου οργάνωςθ τθσ

λειτουργίασ των αλυκϊν του Ξράτουσ, πράγμα που προζβλεπε και ο Ρόμοσ 726/1916, που

αναφζρκθκε πιο πάνω.52

Ψθν περίοδο αυτι είναι που ςυντελζςτθκε ο δεφτεροσ μεγάλοσ ςτακμόσ ςτθν ιςτορία τθσ

ελλθνικισ αλοπθγίασ. Χτακμόσ, ςυνυφαςμζνοσ με τθν αναμόρφωςθ των ελλθνικϊν αλυκϊν, ςτα

πρότυπα τθσ Λταλικισ χερςονιςου και τθσ μεςθμβρινισ Γαλλίασ, αλλά ταυτόχρονα, ςτενά

ςυνδεδεμζνοσ και με το ςταδιακό αφανιςμό τθσ πρϊθν αλοπθγικισ τεχνογνωςίασ και πρακτικισ.

Υιο ςυγκεκριμζνα, για τθν αναδιάρκρωςθ και εκςυγχρονιςμό των αλυκϊν, μετακλικθκε από τθν

Λςπανία, με πρωτοβουλία του Ελευκζριου Βενιηζλου, ο γνωςτόσ τθν εποχι εκείνθ, μθχανικόσ-

αλυκονόμοσ Λωςιφ Χαντόηα (José Santonja), ο οποίοσ μάλιςτα, εργάςκθκε για μεγάλο χρονικό

διάςτθμα ςτθν Ελλάδα για το ςκοπό αυτό.53 Χτθν πραγματικότθτα, ο Χαντόηα, ιταν εκείνοσ που

ουςιαςτικά και πρακτικά αναμόρφωςε τθ λειτουργία των ελλθνικϊν αλυκϊν. Αυτι θ

αναδιοργάνωςθ των αλυκϊν, είχε ςαν αποτζλεςμα να εγκαταλειφκεί το παλαιό ςφςτθμα

καλλιζργειασ τθσ «περιοδικισ πιξεωσ» και να εφαρμοςτεί ςταδιακά ςε όλεσ ςχεδόν τισ αλυκζσ, το

ςφςτθμα τθσ «διθνεκοφσ (ι ςυνεχοφσ) πιξεωσ».54 Θ μζκοδοσ αυτι, ςτενά ςυνδεδεμζνθ με τθν

εντατικοποίθςθ τθσ λειτουργίασ των αλυκϊν, αποςκοποφςε πρωτίςτωσ ςτθν αφξθςθ τθσ

παραγωγικότθτασ των αλυκϊν.

51

Μάιηζηα γηα λα εληζρπζεί ε εγρψξηα βηνκεραλία, επεηξάπε ε αηειήο εηζαγσγή αιαηηνχ, απνθιεηζηηθά θαη κφλν

γηα βηνκεραληθή ρξήζε, Βι. Νφκν 399 ηεο 20εο/24εο Ννεκβξίνπ 1914, «Πεξί αδείαο εηζαγσγήο άιαηνο δηα

βηνκεραληθήλ θαη γεσπνληθήλ ρξήζηλ». Βι. επίζεο ζρεηηθνχο Νφκνπο: Ν. 4516 ηεο 8εο/10εο Απξηιίνπ 1930,

«Πεξί ρνξεγήζεσο άιαηνο δηα βηνκεραληθήλ θαη γεσπνληθήλ ρξήζηλ», Ν. 5871 ηεο 16εο/23εο Οθησβξίνπ 1933,

«Πεξί εληζρχζεσο ησλ ελ ηε ρψξα βηνκεραληψλ αιηπάζησλ», Α.Ν. 1337 ηεο 26εο/28εο Ννεκβξίνπ 1949, «Πεξί

ρνξεγήζεσο άιαηνο επί ειαηησκέλε ηηκή δη’ άιηζηλ βξσζίκσλ ειαηψλ εζσηεξηθήο θαηαλαιψζεσο», Ν. 2027 ηεο

10εο/17εο Μαξηίνπ 1952, «Πεξί ρνξεγήζεσο άιαηνο επί ειαηησκέλε ηηκή δηα βηνκεραληθάο, γεσξγηθάο θαη

άιιαο ηηλάο ρξήζεηο» θ.ι.π. Ραπηάξρε (Ζ81, ζ.119, αξηζ. 12, επίζεο ζ.121-122, αξηζ. 15, 21, 22). 52

Γηα ηελ αλαδηάξζξσζε ησλ αιπθψλ, κάιηζηα, είρε κεηαθιεζεί απφ ηελ Ηζπαλία, κε πξσηνβνπιία ηνπ

Διεπζέξηνπ Βεληδέινπ, ν γλσζηφο ηελ επνρή εθείλε αιπθνλφκνο, Ησζήθ αληφδα (Jose Santoza), ν νπνίνο έβαιε

ηηο βάζεηο θαη πξνζέθεξε κεγάιεο ππεξεζίεο γηα ηελ βειηίσζε θαη αλάπηπμε ησλ αιπθψλ ηνπ Κξάηνπο. Κ. Η.

Μαλδειαξά, όπ.π., ζ. 12. 53

πγθεθξηκέλα, απφ ην 1917 έσο ην 1926. Καηά ηνλ Μαλδειαξά (όπ.π., ζ. 12), ν αληφδα, «…έβαιε ηηο βάζεηο

θαη πξνζέθεξε κεγάιεο ππεξεζίεο γηα ηελ βειηίσζε θαη αλάπηπμε ησλ αιπθώλ ηνπ (Διιεληθνχ) Κξάηνπο». 54

Καηά ην λέν απηφ ζχζηεκα, ην ζπκππθλσκέλν χζηεξα απφ θαηάιιειε θαηεξγαζία ζαιαζζηλφ λεξφ (25 Βe),

δηνρεηεπφηαλ πξνθεηκέλνπ λα θξπζηαιισζεί, ζηα αινπήγηα θαη παξέκελε εθεί κέρξη ε ππθλφηεηά ηνπ λα θηάζεη

πεξίπνπ ηνπο 29Βe. ηε ζπλέρεηα, ζην ήδε ζρεκαηηζκέλν ζηξψκα αιαηηνχ - ην νπνίν παξέκελε ζηνλ ππζκέλα

ησλ αινπεγίσλ θαη δελ ζπιιεγφηαλ - δηνρεηεπφηαλ λέν ζπκππθλσκέλν λεξφ, πξνζζέηνληαο ζην πξνεγνχκελν, έλα

λέν ζηξψκα αιαηηνχ. Απηή ε δηαδηθαζία επαλαιακβαλφηαλ ζε φιε ηε δηάξθεηα ηνπ θαινθαηξηνχ θαη ε ζπγθνκηδή

γηλφηαλ κηα θνξά, ζπλήζσο ην επηέκβξην, φπνπ αλάινγα ησλ θαηξηθψλ ζπλζεθψλ θαη ηεο παξαγσγηθφηεηαο ηεο

θάζε αιπθήο, ην κέζν πάρνο ηνπ ζηξψκαηνο αιαηηνχ πνίθηιε κεηαμχ 6-16 εθαηνζηά ηνπ κέηξνπ.

Page 62: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

62

Ψα παραπάνω εκςυγχρονιςτικά μζτρα είχαν ςαν αποτζλεςμα, όχι μόνο τθν ποιοτικι βελτίωςθ του

παραγόμενου αλατιοφ, αλλά και τθ ςθμαντικι αφξθςθ τθσ παραγωγισ, θ οποία παρατθρείται από

το 1920 και φςτερα. Πάλιςτα, ςτθ διάρκεια τθσ δεκαετίασ του 1930 θ παραγωγι υπερείχε τθσ

κατανάλωςθσ τόςο, ϊςτε τα δθμιουργθκζντα πλεονάςματα αλατιοφ να επαρκζςουν, όχι μόνο για

να καλφψουν τθν εςωτερικι κατανάλωςθ, αλλά και για τθν πραγματοποίθςθ εξαγωγϊν. Είναι

χαρακτθριςτικό άλλωςτε, το Ρ.Δ. τθσ 12θσ/13θσ Ροεμβρίου 1927 (άρκρο 7), που εκτόσ των άλλων,

προζβλεπε τθν με απόφαςθ του Ωπουργοφ Εκνικισ Σικονομίασ, αναςτολι για το επόμενο ζτοσ

(1928), τθσ παραγωγικισ δραςτθριότθτασ όλων των αλυκϊν του Ξράτουσ («Αλυκοςτάςιον»),

προκειμζνου να γίνει αποςυμφόρθςθ των αλαταποκθκϊν και να διατεκοφν τα υπάρχοντα

πλεονάςματα.55 Συςιαςτικά, το 1919 υπιρξε το τελευταίο ζτοσ τθσ εξεταηόμενθσ περιόδου, που

ζγινε ειςαγωγι αλατιοφ από το εξωτερικό.56

Υρζπει να ςθμειωκεί ςτο ςθμείο αυτό, ότι μζχρι το 1932, το ςφνολο ςχεδόν των αλυκϊν του

Ξράτουσ, παρζμενε κάτω από εργολαβικι εκμετάλλευςθ. Είναι μάλιςτα αξιοπρόςεκτο το γεγονόσ

ότι ο τρόποσ αυτόσ εκμετάλλευςθσ ςυνεχίςτθκε ςε όλθ τθ διάρκεια τθσ περιόδου 1919-1931, παρά

τθ ηθμιά που προξενοφςε ςτο Δθμόςιο, ςφμφωνα με τισ απόψεισ πολλϊν ειδικϊν και ανάμεςά

τουσ, δθμοςίων λειτουργϊν. Ξαι αυτό, λόγω του υπερτιμθμζνου κόςτουσ παραγωγισ, που

επεδίωκαν οι εκάςτοτε πολιτικά υποςτθριηόμενοι εργολάβοι, όπωσ κάνει νφξθ ςε μελζτθ του ζνασ

από τουσ Επιτθρθτζσ των αλυκϊν τθσ εποχισ εκείνθσ.57 Χε αντίκεςθ μάλιςτα, με τθ μοναδικι, τθν

εποχι εκείνθ, αυτοκαλλιεργοφμενθ αλυκι τθσ Ράξου, τθσ οποίασ το κόςτοσ παραγωγισ παρζμενε

ςυγκριτικά, ςε ιδιαίτερα χαμθλά επίπεδα.

Ψο ςφςτθμα αυτό καλλιζργειασ αντικαταςτάκθκε φςτερα από πολλζσ προςπάκειεσ τθσ Ξεντρικισ

Ωπθρεςίασ Αλυκϊν του Ωπουργείου Εκνικισ Σικονομίασ το 1932, όταν αποφαςίςτθκε θ βακμιαία

αντικατάςταςθ του κακεςτϊτοσ τθσ εργολαβικισ καλλιζργειασ με αυτό τθσ «καλλιζργειασ δι’

αυτεπιςταςίασ» (αυτοκαλλιζργειασ). Χτθν αρχι το ςφςτθμα αυτό εφαρμόςτθκε ςτθν αλυκι του

Βόλου, για να επεκτακεί αργότερα και ςε πολλζσ άλλεσ αλυκζσ, ανάμεςα τουσ και αυτζσ τθσ

55

Ραπηάξρε (Ζ102, ζ. 104, αξηζ. 17). 56

Κ. Η. Μαλδειαξά, όπ.π., ζ. 13. 57

Κ. Η. Μαλδειαξά, όπ.π., ζ.15, επίζεο ζ. 18-19. πσο ραξαθηεξηζηηθά αλαθέξεη ν ίδηνο ν Μαλδειαξάο, «Αη

κεηνδνηηθαί πξνζθνξαί εγέλνλην εηο δξαρκάο, θαηά ηόλλνλ παξαγνκέλνπ άιαηνο θαη παξαδηδνκέλνπ ππ’ απηώλ επί

ηεο πιάζηηγγνο, θαηόπηλ δπγίζεσο… ε δηά ησλ αξρηθώλ ζπκβάζεσλ θαζνξηδόκελε ακνηβή δελ παξέκεηλελ, σο ώθεηιε

ζηαζεξά, ε δε αλαζεσξεζείζα ηηκή, επ’ σθειεία ησλ εξγνιάβσλ θαη κεγίζηε δεκία ηνπ Γεκνζίνπ, ήην ζύλεζεο έξγνλ

ησλ εθάζηνηε ηζρπξώο πνιηηηθώο εξγνιάβσλ. Ούηνη δει. θαηά ηαο εθάζηνηε ελεξγνύκελαο κεηνδνηηθάο δεκνπξαζίαο,

ζθνπίκσο πξνζέθεξνλ κηθξάλ ηηκήλ, επηδηώθνληεο κεηαγελεζηέξσο αλαζεώξεζηλ ησλ ηηκώλ, ήλ θαη επεηύγραλνλ. Ζ

αλαζεώξεζηο ησλ ηηκώλ έθζαλε εηο ην πνιιαπιάζηνλ ηεο αξρηθώο πξνζθεξζείζεο ηηκήο επί θαηαθαλεί βιάβε ησλ

ζπκθεξόλησλ ηνπ Γεκνζίνπ».

Page 63: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

63

Οευκάδασ (Υόλεωσ και Αλεξάνδρου). Θ αλυκι Ηακφνκου, που από άποψθ παραγωγικισ

ικανότθτασ ςυμπεριλαμβανόταν ςτισ μικρζσ ζωσ μεςαίου μεγζκουσ αλυκζσ του Ξράτουσ, ςυνζχιςε

να καλλιεργείται εργολαβικά, μζχρι και τισ παραμονζσ τθσ Λταλογερμανικισ κατοχισ (1941-1944)

και μόνο μετά το 1945, πζραςε ςτθν απ’ ευκείασ εκμετάλλευςθ από το Ξράτοσ.58

Ξατά το χρονικό διάςτθμα 1919-1929 (εξαιροφμενου του ζτουσ 1928, όπου δεν υπιρξε

παραγωγικι δραςτθριότθτα ςε καμιά αλυκι - «Αλυκοςτάςιον»), που θ καλλιζργεια ςτθν αλυκι

Ηακφνκου ιταν ςυνεχισ, θ μζςθ ετιςια παραγωγι ανιλκε ςε 1.315,7 τόνουσ περίπου (ι 10,8%,

τθσ ςυνολικισ παραγωγισ των αλυκϊν τθσ Επτανιςου). Ψο κόςτοσ παραγωγισ για το ίδιο

διάςτθμα, εκτοξεφκθκε από 82.100 δρχ. το 1923, ςτισ 537.098 δρχ. το 1926, για να κατζλκει ςτθ

ςυνζχεια ςτισ 295.619 δρχ. (1927) και να μειωκεί ςτισ 11.056 δρχ. το 1929, μειοφμενθσ όμωσ,

αντίςτοιχα και τθσ ςυνολικισ παραγωγισ (μόλισ 587 τόνοι). Χυγκρινόμενο το παραγωγικό κόςτοσ

τθσ αλυκισ Ξαταςταρίου, με τ’ αντίςτοιχα κόςτθ άλλων κρατικϊν αλυκϊν, ίδιασ ι και μεγαλφτερθσ

παραγωγικισ ικανότθτασ, μποροφμε να παρατθριςουμε ότι αυτό ιταν πράγματι πολφ υψθλό. Θ

διαπίςτωςθ αυτι, κα μποροφςε να δικαιολογιςει ακόμθ και ςιμερα, τισ απόψεισ εκείνων, που

υποςτιριηαν τθν άμεςθ κρατικι εκμετάλλευςθ τθσ ςυγκεκριμζνθσ παραγωγικισ δραςτθριότθτασ,

τθν εποχι εκείνθ.

Ξατά το διάςτθμα 1934 και μζχρι το 1940, θ μζςθ ετιςια παραγωγι τθσ ίδιασ αλυκισ, μειοφμενθ

ελαφρά, ανιλκε ςε 1.219,5 τόνουσ περίπου (ι το 11,4% τθσ παραγωγικισ ικανότθτασ των αλυκϊν

τθσ Επτανιςου), ενϊ το κόςτοσ παραγωγισ, φςτερα και από τισ επεμβάςεισ τθσ Ωπθρεςίασ

Αλυκϊν, που κακόριςε ανϊτατο όριο τθσ εργολαβικισ αμοιβισ,59 κρατικθκε ςε χαμθλότερα

επίπεδα από τα προθγοφμενα χρόνια (μεταξφ 152.375 δρχ. και 176.375 δρχ.).

Ξατά τθ διάρκεια του Δεφτερου Υαγκοςμίου Υολζμου, με τθν προςωρινι προςάρτθςθ των Λονίων

ςτθ φαςιςτικι Λταλία (1/5/1941-9/9/1943) και ςτθ ςυνζχεια, κατά τθ διάρκεια τθσ Γερμανικισ

κατοχισ (9/9/1943-12/9/1944), θ λειτουργία των αλυκϊν τθσ Ηακφνκου, όπωσ ιταν φυςικό

διακόπθκε προςωρινά. Χφμφωνα με τισ υπάρχουςεσ πλθροφορίεσ, κατά τθ διετία 1942-43, θ

αλυκι καλλιεργικθκε από και για λογαριαςμό των Λταλϊν κατακτθτϊν, ενϊ κάτι ανάλογο ςυνζβθ

και με τθν αλυκι τθσ Οευκίμθσ ςτθν Ξζρκυρα το διάςτθμα 1941-43. Ξατά τθν περίοδο αυτι

58

Σν ίδην ζπλέβε θαη κε ηελ αιπθή ηεο Λεπθίκκεο ζηελ Κέξθπξα. 59

Ήδε απφ ην 1930 θαη βάζεη ηνπ Νφκνπ 4760, κεηψζεθε ζηηο 160 δξρ. αλά ηφλν παξαγφκελνπ άιαηνο, ελψ ιίγα

ρξφληα αξγφηεξα, ε κείσζε θαζνξίζηεθε ζε αθφκε κηθξφηεξα επίπεδα (Α.Ν. 933/1937, «Πεξί ζπκπιεξψζεσο ησλ

πεξί πσιήζεσο ηνπ άιαηνο θαη ησλ πεξί αιπθψλ δηαηάμεσλ»). Βι. Ραπηάξρε (Ζ102, ζ. 105, αξηζ. 19 θαη ζ. 107,

αξηζ. 23).

Page 64: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

64

πάντωσ, οι καταςτροφζσ που υπζςτθςαν γενικά οι εγκαταςτάςεισ των αλυκϊν τθσ χϊρασ,

υπολογίςτθκαν ςε 300.000.000 περίπου προπολεμικζσ δραχμζσ.60

Χτον Ρίνακα 3, που ακολουκεί, παρουςιάηεται θ παραγωγι των αλυκϊν Ηακφνκου, τθν περίοδο

1919-1944, κακϊσ και θ κατά τόνο εργολαβικι αμοιβι.

Ρίνακασ 3: Η παραγωγι τθσ αλυκισ Ζακφνκου και θ καταβλθκείςα εργολαβικι αμοιβι κατά

τόνο παραγόμενου αλατιοφ, ζτθ καλλιζργειασ: 1919-1944

Ζτθ

Ραραγωγι

αλυκϊν Ηακφνκου

(ςε τόνουσ)

Κόςτοσ

ανά τόνο

(ςε δρχ.)

Ζτθ

Ραραγωγι αλυκϊν

Ηακφνκου

(ςε τόνουσ)

Κόςτοσ

ανά τόνο

(ςε δρχ.)

1919

1.328

-

1933

-

-

1920 652 - 1934 1.170 139

1921 1.410 - 1935 1.159 139

1922 1.455 - 1936 982 125

1923 821 100 1937 1.263 125

1924 1.400 166 1938 1.332 125

1925 1.741 209,82 1939 1.219 125

1926 2.080 258,22 1940 1.411 125

1927 1.611 183,50 1941 (2) -

1928 (1)

- - 1942 (2) -

60

Παξφια απηά, ε Τπεξεζία Αιπθψλ, θαηέβαιε πνιιέο πξνζπάζεηεο γηα ηε ιεηηνπξγία αξθεηψλ αιπθψλ ηεο

ρψξαο, πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιηζηνχλ νη απαηηνχκελεο πνζφηεηεο αιαηηνχ γηα ηηο αλάγθεο ηνπιάρηζηνλ ηεο

εζσηεξηθήο θαηαλάισζεο. Πξάγκαηη, θάησ απφ αληίμνεο ζπλζήθεο, απηφ επεηεχρζε ζε πνιιέο απφ απηέο, έηζη

ψζηε, θαηά ηα έηε 1941-1943, ν κέζνο φξνο ηεο εηήζηαο παξαγσγήο αιαηηνχ λα αλέιζεη ζε 70.000 πεξίπνπ

ηφλνπο, ελψ ην 1944, ζε 17.000 πεξίπνπ ηφλνπο. Βι. ζρεηηθά, Κ. Η. Μαλδειαξά, όπ.π., ζ. 46-47.

Page 65: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

65

1929 659 188,35 1943 (2) -

1930 - - 1944 (2) -

1931 - -

1932

- -

Σθμείωςθ: Υαραγωγι ςφμφωνα με τον κυβιςμό (το ίδιο ιςχφει και ςτουσ επόμενουσ Υίνακεσ).

(1) Ξατά το ζτοσ αυτό δεν πραγματοποιικθκε παραγωγι ςε καμία αλυκι του Ξράτουσ - «Αλυκοςτάςιον» (άρκρο 7, Ρομοκετικοφ

Διατάγματοσ τθσ 12θσ/13θσ Ροεμβρίου 1927).

(2) Υερίοδοσ Λταλογερμανικισ κατοχισ. Ξαλλιεργικθκε μόνο το 1942 και το 1943 από τουσ Λταλοφσ για δικό τουσ λογαριαςμό.

Ρθγι: Γ.Χ.Ω.Ε.: τατιςτικζσ Επετθρίδεσ τθσ Ελλάδοσ (για τα αντίςτοιχα ζτθ), Ακιναι: Εκ του Εκνικοφ Ψυπογραφείου. Επίςθσ, Ξ. Λ.

Πανδθλαρά (1951, ς. 11-13, 19, 23).

Αμζςωσ μετά τθν απελευκζρωςθ (1945), οι αλυκζσ τθσ χϊρασ, παρά τισ όποιεσ καταςτροφζσ που

υπζςτθςαν κατά τθ διάρκεια του πολζμου, ςυνζχιςαν τθν παραγωγικι τουσ δραςτθριότθτα με

αποτζλεςμα θ ςυνολικι παραγωγι αλατιοφ, να φτάςει πολφ ςφντομα ςτα προπολεμικά επίπεδα.

Ψαυτόχρονα, εκπονικθκε πρόγραμμα ανακαίνιςισ τουσ, ανάλογα με τισ εκάςτοτε παρεχόμενεσ

πιςτϊςεισ, για τθν αποκατάςταςθ των ηθμιϊν που είχαν υποςτεί. Θ αλυκι τθσ Ηακφνκου,

καλλιεργικθκε, όπωσ φαίνεται και ςτον επόμενο Ρίνακα 4, απ’ ευκείασ πλζον από το Ξράτοσ κατά

τα ζτθ 1945-46, ενϊ ςτθ ςυνζχεια διζκοψε τθ λειτουργία τθσ, μετά από απόφαςθ τθσ Ξεντρικισ

Ωπθρεςίασ Αλυκϊν, προκειμζνου να πραγματοποιθκοφν ζργα ςυντιρθςθσ και ανακαίνιςθσ.61

61

Καηά ηελ αινπεγηθή πεξίνδν 1947, ε Κεληξηθή Τπεξεζία Αιπθψλ απνθάζηζε ηελ, γηα νξηζκέλα ρξφληα, κεξηθή

κφλν θαιιηέξγεηα ησλ αιπθψλ ηνπ Κξάηνπο. Απηφ, θξίζεθε αλαγθαίν, γηα λα εμαληιεζνχλ ηα δεκηνπξγεζέληα

απνζέκαηα αιαηηνχ (ηελ 31ε Μαξηίνπ 1947, έθηαλαλ ηνπο 111.213 ηφλνπο, ελψ ηελ 1ε Απξηιίνπ 1948, ηνπο

106.000 ηφλνπο), ηα νπνία επαξθνχζαλ γηα ηελ θάιπςε ηεο εζσηεξηθήο θαηαλάισζεο θαη δεδνκέλεο ηεο

δπζπξαγίαο εμαγσγήο αιαηηνχ ζηηο μέλεο αγνξέο, ιφγσ ηεο κεηαπνιεκηθήο αλψκαιεο θαηάζηαζεο πνπ

επηθξαηνχζε, θπξίσο ζηηο ρψξεο ηεο Βαιθαληθήο. Δπίζεο, απνθαζίζηεθε λα γίλνπλ έξγα ζπληήξεζεο θαη

αλαθαίληζεο ζε φζεο αιπθέο ζα παξέκελαλ παξαγσγηθά αλελεξγέο (ζ’ απηέο ζπκπεξηιακβαλφηαλ θαη ε αιπθή ηεο

Εαθχλζνπ), ελψ ε ίδηα Τπεξεζία αλέιαβε λα πξνυπνινγίζεη ην θφζηνο δαπαλψλ ησλ θαιιηεξγνχκελσλ αιπθψλ,

θαζψο θαη ην θφζηνο ζπληήξεζεο ησλ ππνινίπσλ. Βι. Κ. Η. Μαλδειαξά, όπ.π., ζ. 50-59.

Page 66: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

66

Ρίνακασ 4: Η παραγωγι τθσ αυτοκαλλιεργοφμενθσ αλυκισ Ζακφνκου και κόςτοσ ανά τόνο

παραγόμενου αλατιοφ, ζτθ καλλιζργειασ: 1945-1949

Ζτθ

Ραραγωγι αλυκϊν Ηακφνκου

(ςε τόνουσ)

Κόςτοσ ανά τόνο

(δρχ.)

1945

1.210

9.515 (2)

1946 1.205 26.726 (2)

1947 (1) -

1948 (1) -

1949

(1) -

(1) Δεν καλλιεργικθκε λόγω ςυντιρθςθσ, θ δαπάνθ τθσ οποίασ ανιλκε για τα ζτθ 1947, 1948 και 1949, αντίςτοιχα ςε 4.740.500

δρχ., 6.318.250 δρχ. και 2.468.000 δρχ.

(2) Θ δαπάνθ καλλιζργειασ για τα ζτθ 1945 και 1946, ανιλκε αντίςτοιχα ςε 11.513.849 δρχ. και 32.205.475 δρχ.

Ρθγι: Ξ. Λ. Πανδθλαρά (1949, ς. 22-23, 47, 49, 51, 54, 57, 59).

Θ εξζλιξθ τθσ ςυνολικισ παραγωγισ αλατιοφ, των αλυκϊν τθσ Επτανιςου, ςτο μεγαλφτερο

διάςτθμα (1920-1949) τθσ εξεταηόμενθσ περιόδου, ςε ςυνδυαςμό με τθν παραγωγικι ικανότθτα

τθσ αλυκισ Ηακφνκου, απεικονίηεται ςτο Διάγραμμα 1, που ακολουκεί. Τπωσ φαίνεται από τθ

διαγραμματικι παρουςίαςθ, θ παραγωγι του Ηακυνκινοφ αλατιοφ, αντιπροςϊπευε για ολόκλθρθ

τθν προθγοφμενθ περίοδο, κατά μζςο όρο το 1/10 τθσ ςυνολικισ παραγωγισ αλατιοφ που

παριγαγαν οι Επτανθςιακζσ αλυκζσ (βλ. και Ραράρτθμα Ρινάκων, Ρίνακεσ Ai-Aiii).

Page 67: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

67

Διάγραμμα 1: H παραγωγι αλατιοφ των αλυκϊν Ζακφνκου και Επτανιςου, κατά αλοπθγικό ζτοσ: 1920-1949 (ποςότθτεσ ςε τόνουσ)

10

100

1.000

10.000

100.000

1920 1922 1924 1926 1928 1930 1932 1934 1936 1938 1940 1942 1944 1946 1948

Ιόνια Νηζιά Ζάκσνθος

Page 68: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

68

5.3.4 Ραραγωγι και εκμετάλλευςθ των αλυκϊν Ηακφνκου ςτθ ςφγχρονθ περίο-

δο: Από το 1951 μζχρι το τζλοσ τθσ δεκαετίασ του ’80

Θ αλυκι τθσ Ηακφνκου το δεφτερο μιςό του 20ου αιϊνα και πριν τθν οριςτικι διακοπι τθσ

λειτουργίασ τθσ (1987), ςυνζχιηε να λειτουργεί κάτω από το κακεςτϊσ τθσ «αυτεπιςταςίασ» και

ςφμφωνα με το νομοκετικό πλαίςιο τθσ λειτουργίασ των εν ενεργεία αλυκϊν του Ελλθνικοφ

Ξράτουσ. Ψο 1959, με τθν υπ’ αρικ. 25300-18/5/1959 κοινι Απόφαςθ των Ωπουργϊν Σικονομικϊν

και Βιομθχανίασ «Περί τρόπου διενεργείασ δαπανών των απ’ ευκείασ υπό του Κράτουσ

καλλιεργοφμενων αλυκών»,62 και ςφμφωνα με το από 9/2/1916 Β.Δ., αποφαςίηεται εκ νζου ο

τρόποσ πρόςλθψθσ του τεχνικοφ και βοθκθτικοφ προςωπικοφ των αλυκϊν, των θμερομίςκιων

εργατϊν και του λοιποφ τεχνικοφ προςωπικοφ, κακϊσ και ο τρόποσ και το φψοσ τθσ αμοιβισ τουσ

(θ οποία ςφμφωνα με το άρκ. 2, παρ. Γ’, δεν μποροφςε να είναι κατϊτερθ από εκείνθ που

προζβλεπε θ ιςχφουςα Εκνικι Χυλλογικι Χφμβαςθ Εργαςίασ). Επίςθσ, με τθν ίδια Απόφαςθ,

προβλεπόταν θ ςφςταςθ ελεγκτικϊν Επιτροπϊν, τόςο ςτθν κεντρικι Ωπθρεςία των Αλυκϊν

(6μελισ) όςο και ςτθν ζδρα τθσ κάκε αλυκισ (3μελισ).63 Θ ςχετικι Ωπουργικι Απόφαςθ τζλοσ,

αναφερόταν (άρκρο 5) ςε «Γενικζσ διατάξεισ», που αφοροφςαν τουσ Επιτθρθτζσ και τουσ Ψαμίεσ

των αλυκϊν και είχαν ςχζςθ με τον τρόπο διαχείριςθσ των κονδυλίων, που απαιτοφνταν για τθ

λειτουργία τθσ κάκε αλυκισ. Άλλεσ αποφάςεισ και εγκφκλιοι, που εξεδόκθςαν ςτα επόμενα χρόνια

και αφοροφςαν κυρίωσ μιςκολογικά κζματα των εργαηομζνων ςτισ αλυκζσ (κακοριςμόσ κατϊτα-

των ορίων θμερομιςκίων ανειδίκευτων εργατοτεχνιτϊν, κακοριςμόσ ανϊτατων ορίων

θμερομιςκίων,64 κ.λ.π.), κακόριςαν ζκτοτε το νομοκετικό πλαίςιο τθσ λειτουργίασ των αλυκϊν του

Ξράτουσ.

62

Τπνγξάθνπλ νη ηφηε Τπνπξγνί Οηθνλνκηθψλ, Κ. Παπαθσλζηαληίλνπ θαη Βηνκεραλίαο, Ν. Μάξηεο. Βι.

«Δθεκεξίο ηεο Κπβεξλήζεσο ηνπ Βαζηιείνπ ηεο Διιάδνο», ηεχρνο Β’, Αξ. Φχιινπ 207. Δλ Αζήλαηο ηε 13ε Ηνπ-

λίνπ 1959, ζ. 1565-1568. 63

Οη αξκνδηφηεηεο ηεο πξψηεο ζπλίζηαην ζηε δηελέξγεηα δηαγσληζκψλ θαη ηελ έγθξηζε ησλ απαηηνχκελσλ

θνλδπιίσλ γηα ηελ πξνκήζεηα ησλ πάζεο θχζεσο πιηθψλ ή ηελ εθηέιεζε εξγαζηψλ, πνπ ιφγσ ηεο θχζεο ηνπο δελ

κπνξνχζαλ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ ζηελ πεξηθέξεηα - έδξα ηεο θάζε αιπθήο. Οη αξκνδηφηεηεο ηεο δεχηεξεο, ήηαλ

λα πξνηείλεη θάζε θνξά ζηελ θεληξηθή Τπεξεζία, ηνλ θαζνξηζκφ ησλ απαξαίηεησλ εξγαηνηερληθψλ

εκεξνκηζζίσλ ή ησλ αλαγθαίσλ εθηεινχκελσλ έξγσλ θαη λα θαζνξίδεη η’ αλψηαηα φξηα εκ/ζζίσλ, ησλ ακνηβψλ

ησλ θαη’ απνθνπή εξγαζηψλ θαη γεληθά γηα ηηο φπνηεο άιιεο δαπάλεο θαιιηέξγεηαο απαηηνχληαλ (αξζ. 3, παξ. Α’-

Γ’). «Δθεκ. ηεο Κπβεξλήζεσο…», όπ.π., ζ. 1565-1566. 64

πσο π.ρ., ε ππ’ αξηζ. 12863/619, ηεο 2αο Απξηιίνπ 1975, Απφθαζε ηνπ Τπνπξγνχ Βηνκεραλίαο «Πεξί

εγθξίζεσο αλσηάησλ εκ/ζζίσλ θαιιηέξγεηαο ησλ αιπθώλ…», ζηελ νπνία νη αλψηαηεο ηηκέο θαζνξίδνληαλ (απφ

1/3/1975) σο εμήο: εξγαηνθχιαθεο κέρξη 182,16 δξρ., αλεηδίθεπηνη εξγάηεο κέρξη 250 δξρ., αλεηδίθεπηεο εξγάηξηεο

κέρξη 180 δξρ., βνεζφο αξρηηερλίηνπ κέρξη 260 δξρ., ζηνπο ινηπνχο εξγαδφκελνπο, ηερλίηεο νηθνδφκνπο,

μπινπξγνχο, θεξακσηέο θ.ι.π. κέρξη 300 δξρ. Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδνπλ επίζεο, άιιεο ζρεηηθέο απνθάζεηο, (ηεο

Γ/λζεο Αιπθψλ ηνπ Τπνπξγείνπ Δζληθήο Οηθνλνκίαο θαη ηεο ίδηαο Γ/λζεο ηνπ Τπνπξγείνπ Βηνκεραλίαο), νη

Page 69: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

69

Χαρακτθριςτικό γνϊριςμα πάντωσ τθσ περιόδου αυτισ - που αποτελεί τον τρίτο και τελευταίο

μεγάλο ςτακμό ςτθ ιςτορία των ελλθνικϊν αλυκϊν και του ελλθνικοφ αλατιοφ - ιταν θ ζκδοςθ, το

1985, του υπ’ αρικ. 604, Υροεδρικοφ Διατάγματοσ τθσ 12θσ Δεκεμβρίου (Φ.Ε.Ξ., Α’, 215) του ίδιου

ζτουσ, περί τθσ «Κατάργθςθσ των Κρατικών Μονοπωλίων Εμπορικοφ Χαρακτιρα», αφοφ θ

Ελλθνικι Ρομοκεςία που αφοροφςε τα κρατικά μονοπϊλια, προςαρμόςτθκε αναγκαςτικά με τισ

διατάξεισ του άρκρου 37 τθσ Χυνκικθσ τθσ τότε Ε.Σ.Ξ., ςε ςυνδυαςμό με το άρκρο 40 τθσ Χυν-

κικθσ Υροςχϊρθςθσ τθσ Ελλθνικισ Δθμοκρατίασ ςτθν ίδια Ξοινότθτα και ςτθν Ευρωπαϊκι

Ξοινότθτα Ατομικισ Ενζργειασ. Ζτςι, εκτόσ των άλλων κρατικϊν μονοπωλίων (ςπίρτων,

τραπουλόχαρτων, τςιγαρόχαρτου κ.λ.π.), καταργικθκαν το ίδιο ζτοσ και οι μζχρι τότε ιςχφοντεσ

Ρόμοι και Διατάγματα, που αφοροφςαν το κρατικό μονοπϊλιο του αλατιοφ.65

Πετά τθν κατάργθςθ των μονοπωλίων αυτϊν και προκειμζνου να ρυκμιςτοφν τα κζματα του

ομαλοφ εφοδιαςμοφ τθσ εςωτερικισ αγοράσ με αλάτι, αποφαςίςτθκε όπωσ, οι αρμοδιότθτεσ και

τα δικαιϊματα τα ςχετικά με τθ διαχείριςθ του αλατιοφ να αςκοφνται από το τότε Ωπουργείο

Βιομθχανίασ, Ενζργειασ και Ψεχνολογίασ. Ψο ίδιο Ωπουργείο, είχε και τθν αρμοδιότθτα του

προγραμματιςμοφ τθσ παραγωγισ των κρατικϊν αλυκϊν και του εφοδιαςμοφ τθσ χϊρασ με

πρωτογενζσ αλάτι. Ακόμθ αποφαςίςτθκε, όπωσ θ πϊλθςθ του αλατιοφ, που παραγόταν ςτισ

κρατικζσ αλυκζσ, να γίνεται απ’ ευκείασ από αυτζσ και προσ όλουσ τουσ ενδιαφερόμενουσ

(επιχειριςεισ, ςυνεταιριςμοφσ και καταναλωτικό κοινό), ςε ενιαία τιμι θ οποία κακορίςτθκε ςτισ 5

δρχ. το κιλό.66

Θ απελευκζρωςθ τθσ αγοράσ του αλατιοφ, μιασ αγοράσ που βριςκόταν ιδθ ςε φφεςθ τισ

τελευταίεσ δεκαετίεσ, ςε ςυνδυαςμό μ’ ζναν παγκοςμιοποιθμζνο πλζον ανταγωνιςμό, ζδωςαν ςτο

ελλθνικό αλάτι ωσ εμπορεφςιμου προϊόντοσ, τθ χαριςτικι βολι. Σι επιπτϊςεισ ιταν ςχεδόν

άμεςεσ και ςτουσ χϊρουσ παραγωγισ του, τισ αλυκζσ, που υπζςτθςαν ανεπανόρκωτθ

ςυρρίκνωςθ. Βακμιαία οι ελλθνικζσ αλυκζσ άρχιςαν να κλείνουν. Ψισ μεγαλφτερεσ επιπτϊςεισ κα

υποςτοφν οι αλυκζσ των νθςιϊν, ςχετικά μικρζσ και λιγότερο παραγωγικζσ, με ςυγκριτικά

αυξθμζνο κόςτοσ μεταφοράσ του αλατιοφ ςτισ νζεσ από-περιφερειοποιθμζνεσ αγορζσ.

νπνίεο ζα κπνξνχζαλ λα απνηειέζνπλ αληηθείκελν ηδηαίηεξεο κειέηεο πνπ λ’ αθνξά απνθιεηζηηθά ην ζεζκηθφ

πιαίζην ησλ εξγαζηαθψλ ζρέζεσλ ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ παξαγσγηθνχ θιάδνπ. 65

Βι. Ραπηάξρε (Ζ81, ζ. 122-123, αξ. 26). 66

Τπ’ αξηζ. 11-7ε/Φ5/17453, Απφθαζε ησλ Τπνπξγψλ Οηθνλνκηθψλ θαη Βηνκεραλίαο, Δλέξγεηαο θαη

Σερλνινγίαο, ηεο 27εο Γεθεκβξίνπ 1985 (Φ.Δ.Κ. ηεχρνο Β’, ζ. 835), κε ηζρχ απφ 1/1/1986. Βι. Ραπηάξρε (Ζ81, ζ.

123-124, αξ. 27). Ζ κνλνπσιηαθή ηηκή ηνπ αιαηηνχ, απφ ην 1965 έσο θαη ην 1975 αλεξρφηαλ ζηηο 1,27 δξρ. ην

θηιφ. Απφ ην 1975 θαη κέρξη ην 1985, αλήιζε ζηηο 2,27 δξρ. ην θηιφ.

Page 70: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

70

Από το 1995 και μζχρι ςιμερα, οι αλυκζσ, που ςυνεχίηουν να λειτουργοφν ςτον ελλθνικό χϊρο,

ανζρχονται ςε μόλισ οκτϊ, βριςκόμενεσ κάτω από τθν εποπτεία, διαχείριςθ και τον ζλεγχο, τθσ

ςυςτακείςασ από το 1988, εταιρίασ «Ελλθνικζσ Αλυκζσ Α.Ε.» («Θellenic Saltworks S.A.»).67 Από

αυτζσ μόνο δφο λειτουργοφν ςε νθςιωτικό ζδαφοσ. Αυτζσ τθσ Ξαλλονισ και Υολυχνίτου και οι δφο

ςτο νθςί τθσ Οζςβου, οι οποίεσ ζχουν πλιρωσ εκμθχανιςτεί και αναβακμιςτεί για μεγιςτοποίθςθ

τθσ παραγωγικισ τουσ ικανότθτασ.

Ξατά τθν τελευταία περίπου πεντθκονταετία (1956 μζχρι το οριςτικό κλείςιμό τθσ, το 1987), θ

ετιςια παραγωγι τθσ αυτοκαλλιεργοφμενθσ αλυκισ Ηακφνκου, παρουςιάηεται ςτον Ρίνακα 5,

αλλά και το Διάγραμμα 2, που ακολουκοφν. Επίςθσ, για τθν ίδια περίοδο, ςτουσ Ρίνακεσ του

Ραραρτιματοσ Βi ζωσ και Βv, εμφανίηεται θ ποςοςτιαία ςυμμετοχι τθσ παραγωγικισ ικανότθτασ

τθσ αλυκισ Ηακφνκου ςτο ςφνολο τθσ παραγωγισ των ενεργϊν αλυκϊν τθσ Επτανιςου, κακϊσ και

θ παραγωγικι ικανότθτα των τελευταίων ςε ςχζςθ με το ςφνολο των υπολοίπων αλυκϊν τθσ

ελλθνικισ επικράτειασ.

Από τα ςτοιχεία αυτά, μποροφμε να παρατθριςουμε, ότι θ μζςθ ετιςια παραγωγι αλατιοφ τθσ

αλυκισ Ηακφνκου, για το χρονικό διάςτθμα 1956-1987, ανιλκε ςε 978 τόνουσ. Θ παραγωγι αυτι,

αντιπροςϊπευε το 14,2% περίπου τθσ παραγωγισ των αλυκϊν τθσ ευρφτερθσ περιφζρειασ των

Λονίων νθςιϊν (Οευκάδασ και Ξζρκυρασ). Αντίςτοιχα, για το χρονικό διάςτθμα 1954-1988, μζχρι

δθλαδι, το ζτοσ που λειτοφργθςε για τελευταία φορά θ αλυκι τθσ Οευκίμθσ ςτθν Ξζρκυρα (οι

αλυκζσ Ξαταςταρίου-Ηακφνκου και Αλεξάνδρου-Οευκάδασ ςταμάτθςαν να λειτουργοφν το 1987),

θ μζςθ ετιςια παραγωγικι ικανότθτα των αλυκϊν τθσ Επτανιςου, ςυμπεριλαμβανομζνθσ και τθσ

αλυκισ τθσ Ηακφνκου, ανιλκε ςτουσ 7.065 τόνουσ περίπου, που αντιςτοιχοφςε ςτο 8,5% τθσ

ςυνολικισ παραγωγισ αλατιοφ των εν ενεργεία αλυκϊν τθσ Ελλάδασ. Υαρατθροφμε ακόμθ, ότι ςε

ςχζςθ με τθν προθγοφμενθ εξεταηόμενθ περίοδο (1919-1940), θ μζςθ παραγωγικι ικανότθτα τθσ

αλυκισ Ηακφνκου, παρουςιάηει μείωςθ κατά 290 περίπου τόνουσ, ενϊ το ποςοςτό ςυμμετοχισ

67

Βι. Nφκν 1832, ηεο 6εο Γεθεκβξίνπ 1988 (Φ.Δ.Κ. ηεχρνο Α’, αξ. θχιινπ 272), κε ηνλ νπνίν λνκνζεηήζεθε ε

«Σύζηαζε εηαηξίαο εθκεηάιιεπζεο αιπθώλ…». χκθσλα κε ην Νφκν απηφ: «Ηδξύεηαη αλώλπκε εηαηξία κε ζθνπό

ηελ αλάπηπμε θαη εθκεηάιιεπζε ησλ αιπθώλ θαη ηνπ νξπθηνύ αιαηηνύ ηεο ρώξαο γηα ηελ εμππεξέηεζε ηνπ δεκόζηνπ

ζπκθέξνληνο. Ζ εηαηξία ιεηηνπξγεί θαηά ηνπο θαλόλεο ηεο ηδησηηθήο νηθνλνκίαο θαη δηέπεηαη από ηηο δηαηάμεηο γηα ηηο

Α.Δ., εθηόο εάλ νξίδεηαη δηαθνξεηηθά ζηνλ παξόληα λόκν…» (άξζξ. 1). χκθσλα κε ηνλ ίδην Νφκν θαη ζην

Καηαζηαηηθφ ίδξπζεο ηεο εηαηξίαο απηήο, αλαθέξνληαη θαη νη ζθνπνί ηεο, νη νπνίνη είλαη: «…α) Ζ βειηίσζε,

αλάπηπμε θαη εθκεηάιιεπζε ησλ αιπθώλ ηεο ρώξαο, β) ε ίδξπζε, αλάπηπμε θαη εθκεηάιιεπζε λέσλ αιπθώλ ζε

πεξηνρέο πνπ πξνζθέξνληαη γηα ηνλ ζθνπό απηό, γ) ε αμηνπνίεζε ησλ αικνινίπσλ πνπ παξάγνληαη ζηηο αιπθέο, δ) ε

αλέξεπζε θαη εθκεηάιιεπζε θνηηαζκάησλ νξπθηνύ αιαηηνύ, ε) ε επεμεξγαζία, ε ζπζθεπαζία, ηππνπνίεζε θαη εκπνξία

ησλ πξντόλησλ ησλ αιπθώλ, θαζώο θαη ε νπνηαδήπνηε δξαζηεξηόηεηα πνπ ζρεηίδεηαη άκεζα ή έκκεζα κε ηνπο

παξαπάλσ ζθνπνύο ηεο εηαηξίαο…» (άξζξ. 4, Κεθ. Α’ ηνπ Καηαζηαηηθνχ). Βι. ζρεηηθά, Ραπηάξρε (ΗΑ-6-3, ζ. 65-

76, αξηζ. 35).

Page 71: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

71

τθσ ίδιασ αλυκισ, ςτθ ςυνολικι παραγωγι των αλυκϊν τθσ Επτανιςου, παρουςιάηεται αυξθμζνο

κατά 3% περίπου. Αυτό οφείλεται βαςικά, ςτο ότι μετά το 1950, θ αλυκι Υόλεωσ-Οευκάδασ

ςταμάτθςε οριςτικά τθ λειτουργία τθσ.

Ρίνακασ 5: Η ετιςια παραγωγι τθσ αλυκισ Ζακφνκου, κατά αλοπθγικό ζτοσ: 1950 - 1995

Αλοπθγικά

Ζτθ

Ραραγωγι

αλυκϊν Ηακφνκου

(ςε τόνουσ)

Αλοπθγικά

ζτθ

Ραραγωγι

αλυκϊν Ηακφνκου

(ςε τόνουσ)

1950

-

1973

1.200

1951 - 1974 906

1952 990 1975 1.100

1953 - 1976 842

1954 - 1977 1.033

1955 - 1978 1.060

1956 1.235 1979 1.008

1957 900 1980 1.075

1958 - 1981 682

1959 - 1982 957

1960 847 1983 770

1961 - 1984 679

1962 746 1985 996

1963 1.367 1986 581

1964 1.183 1987 1.069

Page 72: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

72

1965 - 1988 (1)

1966 1.137 1989 (1)

1967 1.151 1990 (2)

1968 1.253 1991 (2)

1969 984 1992 (2)

1970 961 1993 (2)

1971 775 1994 (2)

1972

907 1995 -

(1) Δεν καλλιεργικθκε.

(2) Υαραχωρικθκε ςτο Ωπουργείο Γεωργίασ για υδατοκαλλιζργεια (Ωπ’ αρικ. 213174/15-2-1989, Ξοινι Απόφαςθ Ωπουργϊν

Εςωτερικϊν, Γεωργίασ και Βιομθχανίασ, Ενζργειασ και Ψεχνολογίασ).

Ρθγι: Ε.Χ.Ω.Ε.: τατιςτικζσ Επετθρίδεσ τθσ Ελλάδοσ, για τα αντίςτοιχα ζτθ.

Page 73: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

73

Διάγραμμα 2: H παραγωγι αλατιοφ των αλυκϊν Ζακφνκου, Ιονίων Νθςιϊν και των υπολοίπων αλυκϊν τθσ Ελλθνικισ επικράτειασ, κατά αλοπθγικό

ζτοσ: 1955-1989 (ποςότθτεσ ςε τόνουσ)

1

10

100

1.000

10.000

100.000

1.000.000

1955

1957

1959

1961

1963

1965

1967

1969

1971

1973

1975

1977

1979

1981

1983

1985

1987

1989

Ελληνική Επικράηεια Ιόνια Νηζιά Ζάκσνθος

Page 74: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

74

Χτθ ςυνζχεια, παρουςιάηουμε δφο ενδεικτικοφσ Ρίνακεσ-υποδείγματα, που αναφζρονται ςτον

Υροχπολογιςμό-Απολογιςμό των δαπανϊν τθσ αλυκισ Ηακφνκου, του ζτουσ 1980, απ’ όπου

μπορεί κανείσ να επιςθμάνει, τισ διάφορεσ πάγιεσ και λειτουργικζσ δαπάνεσ, που απαιτοφνταν για

τθν ομαλι λειτουργία τθσ ςυγκεκριμζνθσ αλυκισ. Τπωσ φαίνεται, από τα ςυγκεντρωτικά ποςά,

των αντίςτοιχων επίςθμων καταςτάςεων, τα ςθμαντικότερα κονδφλια για τθ λειτουργία τθσ

αλυκισ, αφοροφςαν τισ δαπάνεσ καλλιζργειασ και ςυντιρθςθσ τθσ αλυκισ (864.873 δρχ.), κακϊσ

και τισ δαπάνεσ μιςκοδοςίασ του μόνιμου και με ςφμβαςθ Λδιωτικοφ Δικαίου προςωπικοφ, που

ανζρχονταν ςε 672.168 δρχ.

Χτο ςθμείο αυτό, κα επιχειρθκεί ενδεικτικά, να καταγραφεί το πολφμορφο ζργο, που γινόταν ςτθν

αλυκι Ηακφνκου και να επιμεριςκεί, ωσ ποςοςτό του ςυνόλου των πραγματοποιθκειςϊν

δαπανϊν καλλιζργειασ και ςυντιρθςθσ, το ςυγκεκριμζνο ζτοσ καλλιζργειασ - που λίγο-πολφ

άλλωςτε, δεν διζφερε από ζτοσ ςε ζτοσ.

Ξατ’ αρχιν, τθ χρονιά αυτι (1980), δεν χρειάςτθκε να πραγματοποιθκοφν δαπάνεσ για προμικεια

νζου θλεκτρομθχανολογικοφ και εργαλειακοφ εξοπλιςμοφ. Σι υπάρχουςεσ πάγιεσ εγκαταςτάςεισ

τθσ αλυκισ περιελάμβαναν ζναν θλεκτροκινθτιρα ιςχφοσ 20 HP, μια φυγόκεντρθ αντλία

(«τουρμπίνα»), παροχισ 425 μ3/ϊρα, ενϊ ςτον κινθτό εξοπλιςμό ανικε ζνα μθχάνθμα

«κυλινδριςμοφ» των «αλοπθγίων» (αξίασ 200.000 δρχ.), κακϊσ και διάφορα εξαρτιματα και

απαραίτθτα εργαλεία για τθ λειτουργία των μθχανϊν αυτϊν.68 Επίςθσ, ςτισ καταςτάςεισ δεν

αναφζρονται δαπάνεσ για εργαςίεσ, που εκτελοφνταν ςυνικωσ κατά τθ διάρκεια τθσ κερινισ

καλλιζργειασ (ςυντιρθςθ «μποφκασ», κατάβρεγμα διαδρόμων κ.λ.π.). Σι δαπάνεσ για το τροχαίο

υλικό αφοροφςαν τθν προμικεια «βαγονζτων» για τθ φόρτωςθ και μεταφορά του αλατιοφ από τα

«αλοπιγια», ςιδθρογραμμζσ («ράγεσ» ι «ρζλεσ») και διάφορα εξαρτιματα των μεταφορικϊν

αυτϊν μζςων. Χτθ προκειμζνθ περίπτωςθ, το ποςό τθσ ςυγκεκριμζνθσ δαπάνθσ (π.χ. αγορά

«ρουλεμάν» για τουσ τροχοφσ των «βαγονζτων»), αντιπροςϊπευε μόλισ το 0,7% του ςυνόλου των

δαπανϊν.69 Πικρότερο ακόμθ ποςοςτό (0,3%), αντιπροςϊπευαν και οι δαπάνεσ επιςκευισ και

ςυντιρθςθσ των υπαρχουςϊν μθχανθμάτων, τθσ αντλίασ, των κτιριακϊν εγκαταςτάςεων

(μθχανοςτάςιο-αντλιοςτάςιο, φυλάκιο, αποκικθ κ.λ.π.) και του τροχαίου υλικοφ τθσ αλυκισ. Θ

επόμενθ κατθγορία δαπανϊν με ποςοςτό 6%, περιελάμβανε τισ εργαςίεσ ςυντιρθςθσ και

68

Σα ζηνηρεία απηά, πξνέξρνληαη απφ ζρεηηθή Έθζεζε ηεο Γ/λζεο Αιπθψλ - Σκήκα Δθηειέζεσο Έξγσλ θαη

Αινπεγηθήο Σερλνινγίαο, ηνπ Τπνπξγείνπ Δλέξγεηαο θαη Φπζηθψλ Πφξσλ (Ηαλνπάξηνο, 1983). 69

Σν ππάξρνλ ζηδεξνδξνκηθφ πιηθφ ηεο αιπθήο Εαθχλζνπ ην απνηεινχζαλ, κηα γξακκή εχξνπο 600 ριζη. θαη έμη

βαγνλέηα, απφ ηα νπνία ηα δχν κφλν ήηαλ ζε ρξήζε (ηέζζεξα θαηεζηξακκέλα). Ζ κεηαθνξά ησλ βαγνλέησλ ζηνπο

δηαδξφκνπο γηλφηαλ κε δψα. Έθζεζε ηεο Γ/λζεο Αιπθψλ…, όπ.π.

Page 75: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

75

επιςκευισ τθσ ίδιασ τθσ αλυκισ. Σι ςχετικζσ εργαςίεσ είχαν να κάνουν με τθν επιςκευι ι αν

χρειαηόταν τθν καταςκευι νζων εςωτερικϊν και εξωτερικϊν αναχωμάτων των δεξαμενϊν

ςυμπφκνωςθσ, τον κακαριςμό του καλαςςαγωγοφ, των αγωγϊν κυκλοφορίασ, των «αλμαγωγών»,

των δεξαμενϊν και των «αλοπθγίων», τθν «κυλίνδρωςθ» των τελευταίων, τθν καταςκευι ι τθν

επιςκευι των «λουκιών», τθν αποκομιδι τθσ λάςπθσ, τον κακαριςμό ι τθν επιςκευι των

διαδρόμων, τθν επιςκευι των «αλωνιών» κ.ά.70 Ζνα μικρό ποςοςτό επίςθσ (1%), αντιπροςϊπευαν

οι δαπάνεσ για τθν προμικεια αναλϊςιμων υλικϊν για τθν καλλιζργεια και εξόρυξθ του αλατιοφ

(ς’ αυτά, εκτόσ των απαραίτθτων εργαλείων εξόρυξθσ, όπωσ ςκαπάνεσ, φτυάρια, τςεκοφρια κ.λ.π.,

περιλαμβανόταν και θ προμικεια λιπαντικϊν και υγρϊν καυςίμων για τθ λειτουργία των

μθχανϊν).

Θ επόμενθ κατθγορία δαπανϊν, ιταν αυτι τθσ εξόρυξθσ και ςυγκζντρωςθσ (ι «ςωριάςματοσ»)

του αλατιοφ και αντιπροςϊπευε το 35% περίπου του ςυνολικοφ κόςτουσ καλλιζργειασ και

ςυντιρθςθσ τθσ αλυκισ Ηακφνκου, για το ςυγκεκριμζνο ζτοσ. Θ ςυγκομιδι, αποτελοφςε το κφριο

παραγωγικό ςτάδιο τθσ καλλιζργειασ του αλατιοφ και θ ολοκλιρωςι τθσ ςιμαινε μια ςειρά από

ςκλθρζσ και επίμονεσ εργαςίεσ.71 Σι βαςικότερεσ απ’ αυτζσ τισ εργαςίεσ, για τισ οποίεσ ιδθ ζχουμε

αναφερκεί ςτθν αρχι τθσ εργαςίασ μασ, ιταν κατά ςειρά: θ κραφςθ του δθμιουργθκζντοσ

«αλατοςτρώματοσ», αφοφ προθγοφμενα είχε αποςτραγγιςτεί το νερό που παρζμενε ςτο κάκε

«αλοπιγιο», θ εξόρυξθ του αλατιοφ από τα αλοπιγια και θ ςυγκζντρωςι του ςε μικροφσ ςωροφσ

ςε κάκε «τθγάνι», θ φόρτωςθ, θ μεταφορά και το άδειαςμα του αλατιοφ από τα βαγονζτα ςτο

«αλώνι» (τθν ειδικι πλατφόρμα - ςτραγγιςτιριο, με χωμάτινο παλαιότερα και τςιμεντζνιο δάπεδο

τελευταία). Ακολουκοφςε θ διαμόρφωςθ του τελικοφ ςωροφ («χαπιάριςμα»), ο κακαριςμόσ του

αλατιοφ από ξζνα ςωματίδια και τζλοσ, θ τοποκζτθςθ του προςτατευτικοφ καλφμματοσ ςτο ςωρό,

δθλαδι, θ «κεράμωςθ».72

70 Απφ ηηο εξγαζίεο απηέο, ην ζπγθεθξηκέλν αινπεγηθφ έηνο, πξαγκαηνπνηήζεθαλ κφλν απηέο πνπ αθνξνχζαλ: ηελ

επηζθεπή ησλ εζσηεξηθψλ πξνρσκάησλ (33 εκ/ζζηα πξνο 506 δξρ., δει. 16.698 δξρ. ή πνζνζηφ 32% απηήο ηεο

θαηεγνξίαο δαπαλψλ), ηνλ θαζαξηζκφ ηνπ θπξίσο ζαιαζζαγσγνχ, κε ρξήζε ρσκαηνπξγηθνχ κεραλήκαηνο (17

ψξεο πξνο 800 δξρ., δει. 13.600 δξρ. ή πνζνζηφ 26%), ηνλ θαζαξηζκφ ησλ αικαγσγψλ (12 εκ/ζζηα πξνο 506

δξρ., δει. 6.072 δξρ. ή πνζνζηφ 12%), ηνλ θαζαξηζκφ ησλ αινπεγίσλ (29 εκ/ζζηα πξνο 506 δξρ., δει. 14.674 δξρ.

ή πνζνζηφ 28%) θαη ηέινο, ηελ επηζθεπή ησλ ινπθηψλ (2 εκ/ζζηα πξνο 506 δξρ., δει. 1.012 δξρ. ή πνζνζηφ 2%).

71 ηηο εξγαζίεο απηέο απαζρνινχληαλ, φπσο ήδε έρεη αλαθεξζεί παξαπάλσ, θαηά κέζν φξν 10 κε 15 άηνκα,

θπξίσο θάηνηθνη ηνπ γεηηνληθνχ Καηαζηαξίνπ. Ζ ζπγθνκηδή γηλφηαλ απφ ηξία ζπλνιηθά «αινπήγηα». 72

Καηά ηελ πεξίνδν ηεο ζπγθνκηδήο ηνπ έηνπο απηνχ, νη εξγαζίεο, πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζηελ αιπθή

Εαθχλζνπ, ήηαλ θαηά ζεηξά απηέο πνπ αθνξνχζαλ: ηελ εμφξπμε ηνπ αιαηηνχ απφ 3 αινπήγηα (πξνο 32.500 δξρ.

αλά αινπήγην, δει. 97.500 δξρ.), ην θφξησκα ζηα βαγνλέηα, ηνπ ζπγθεληξσζέληνο αιαηηνχ απφ ηα 3 αινπήγηα

(πξνο 32.500 δξρ. αλά αινπήγην, δει. 97.500 δξρ.) θαη ηε κεηαθνξά ηνπο - κε δψα - ζην αιψλη (πξνο 14.000 δξρ.

Page 76: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

76

Ψο ςυνολικό κόςτοσ καλλιζργειασ και ςυντιρθςθσ τθσ αλυκισ Ηακφνκου, διαμόρφωναν τελικά, με

ποςοςτό 56%, οι αμοιβζσ του μθχανικοφ, του εργατοφφλακα, τα διάφορα επιδόματα, υπερωρίεσ

και δϊρα των εργαηόμενων και οι ειςφορζσ ςτα αςφαλιςτικά ταμεία (γενικά ζξοδα), κακϊσ και οι

απρόβλεπτεσ δαπάνεσ, με ποςοςτό 1%.

Από τα παραπάνω ςτοιχεία και από τα ςτοιχεία των Ρινάκων 6 και 7, που ακολουκοφν αμζςωσ

παρακάτω, μπορεί κανείσ να διαπιςτϊςει, ότι κατά το ςυγκεκριμζνο αλοπθγικό ζτοσ 1980, το

ςυνολικό κόςτοσ παραγωγισ τθσ δθμόςιασ αυτισ επιχείρθςθσ εντάςεωσ εργαςίασ, διαμορφϊκθκε

ωσ εξισ: Δαπάνεσ καλλιζργειασ και ςυντιρθςθσ: δρχ. 864.873, ι ποςοςτό του ςυνολικοφ κόςτουσ

53%, μιςκοδοςία προςωπικοφ (μόνιμου73 και με ςφμβαςθ): δρχ. 672.168, ι ποςοςτό 41%,

οδοιπορικά: δρχ. 46.739, ι ποςοςτό 3% περίπου, μιςκϊματα γραφείου αλυκισ: δρχ. 24.000, ι

ποςοςτό 1% περίπου και διάφορα άλλα ζξοδα: δρχ. 31.810, ι ποςοςτό 2%.

Χυμπλθρωματικά και βαςιηόμενοι ςτισ Καταςτάςεισ Πλθρωμών Μιςκών και Θμερομιςκίων (25

ςυνολικά, αφοφ θ μιςκοδοςία γινόταν ςυνικωσ ανά 15μερο, όπωσ ιςχφει μζχρι ςιμερα ςτισ

Δθμόςιεσ Ωπθρεςίεσ), κακϊσ και ςτισ Καταςτάςεισ Πλθρωμών κομίςτρων, οδοιπορικών εξόδων και

διαφόρων αναλώςιμων υλικών, εργαλείων, επιςκευών κ.λ.π. για το αλοπθγικό ζτοσ 1982,

παρουςιάηουμε διαγραμματικά τθ μθνιαία κατανομι των επιμζρουσ δαπανϊν, που

πραγματοποιικθκαν το ςυγκεκριμζνο ζτοσ ςτθν αλυκι Ξαταςταρίου-Ηακφνκου (Βλ. το αμζςωσ

παρακάτω Διάγραμμα 3).74

Τπωσ φαίνεται και από το ςχετικό διάγραμμα, κατά το αλοπθγικό ζτοσ 1982, το ςυνολικό κόςτοσ

παραγωγισ τθσ αλυκισ Ηακφνκου, ανιλκε ςτο ποςό του 1.712.301 δρχ. Ψο ποςό αυτό

αντιπροςϊπευε, ςχεδόν ςτο μεγαλφτερό του μζροσ (1.626.746 δρχ.) τισ δαπάνεσ μιςκοδοςίασ του

μόνιμου και με ςφμβαςθ προςωπικοφ (ι ποςοςτό 95%), ενϊ μόνο ζνα μικρό ποςοςτό τθσ τάξθσ

του 5% (δθλ. 85.555 δρχ.), αφοροφςε τα λειτουργικά ζξοδα τθσ αλυκισ Ηακφνκου (δαπάνεσ

αναλϊςιμων υλικϊν, εργαλείων, ςυντιρθςθσ, τρεχουςϊν επιςκευϊν κ.λ.π.). Ψο ίδιο ζτοσ, θ

ςυνολικι παραγωγι τθσ αλυκισ Ηακφνκου, ανιλκε ςε 957 τόνουσ (βλ. Ρίνακα 5, παραπάνω), και

αλά αινπήγην, δει. 42.000 δξρ.), ην «ρακπηάξηζκα» ηνπ αιαηηνχ ησλ 3 αινπεγίσλ (πξνο 17.300 δξρ. αλά

αινπήγην, δει. 51.900 δξρ.), ηνλ θαζαξηζκφ ηνπ ζπγθεληξσκέλνπ αιαηηνχ (13 εκ/ζζηα πξνο 506 δξρ., δει. 6.578

δξρ.), ελψ ζηηο θαηαζηάζεηο θαηαγξάθεηαη αθφκε ε «κεηαθνξά πφζηκνπ χδαηνο» (20 εκ/ζζηα πξνο 506 δξρ., δει.

10.120 δξρ.). Γειαδή, ην ζχλνιν ησλ δαπαλψλ ζπγθνκηδήο αλήιζε γηα ην ζπγθεθξηκέλν έηνο ζε 305.598 δξρ. 73

Σν κφληκν πξνζσπηθφ ηεο αιπθήο, ην ζπγθεθξηκέλν έηνο, ην απνηεινχζαλ: έλαο Πξντζηάκελνο (ΜΔ2), έλαο

Αξρηηερλίηεο, έλαο Δξγαηνθχιαθαο θαη έλαο Μφληκνο θχιαθαο. Έθζεζε ηεο Γ/λζεο Αιπθψλ…, όπ.π. 74

Σηο θαηαζηάζεηο απηέο, ππνγξάθνπλ ν ηφηε Φχιαθαο ηεο αιπθήο, Νηθφιανο Παλ. Βνχιηζνο, ν Αξρηηε-

ρλίηεο/Μεραλνδεγφο, Νηθφιανο Μηρ. Μαξνχδαο, ν Σακίαο, Μηραήι Παλαγφπνπινο θαη ε Πξντζηακέλε ηεο

αιπθήο Εαθχλζνπ, κε εληνιή Ννκάξρε, Αηθαηεξίλε Κεθαιιελνχ. Βι. Ννκαξρία Εαθχλζνπ, Γξαθείν Αιπθήο Εα-

θχλζνπ, Αξρείν Μηζζνινγηθώλ Καηαζηάζεσλ Αιπθήο Εαθύλζνπ.

Page 77: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

77

το μζςο κόςτοσ άλατοσ κατά τόνο ζφταςε τισ 1.789,24 δρχ., ςθμειϊνοντασ μια αυξθτικι τάςθ ςε

ςχζςθ με τα προθγοφμενα χρόνια. Θ αυξθτικι αυτι τάςθ παρατθρείται ςε όλθ τθ διάρκεια των

τελευταίων ετϊν - δείγμα τθσ προβλθματικισ λειτουργίασ τθσ - αλλά και ςτα αμζςωσ επόμενα

χρόνια, μζχρι τθν οριςτικι διακοπι τθσ παραγωγικισ τθσ δραςτθριότθτασ (1988).

Ρίνακασ 6: υγκεντρωτικι Κατάςταςθ Δαπανϊν αλυκισ Ζακφνκου, ζτουσ 1980

α/α

Ε Ν Δ Ε Ι Ξ Ε Ι Σ

Ρροβλεπόμενεσ

δαπάνεσ

(ςε δρχ.)

Ρραγματοποιθκείςεσ

δαπάνεσ

(ςε δρχ.)

1.

Δαπάνθ οδοιπορικϊν εξόδων Υροϊςταμζνου

αλυκισ

33.760

2. Δαπάνθ οδοιπορικϊν εξόδων Ψαμία αλυκισ 12.979

3. Δαπάνθ Θμερθςίασ αποηθμίωςθσ

Υροϊςταμζνου αλυκισ

-

4. Δαπάνθ Θμ/ςίασ αποηθμίωςθσ Ψαμία αλυκισ -

5. Δαπάνθ Πιςκϊματοσ Γραφείου αλυκισ 24.000

6. Δαπάνθ Εκτυπϊςεων, βιβλιοδετιςεων κ.λ.π. -

7. Δαπάνθ Γραφικισ φλθσ 7.140

8. Δαπάνθ Υρομικειασ βιβλίων, περ/κϊν κ.λ.π. -

9. Δαπάνθ Ξακαριότθτασ 13.570

10. Δαπάνθ Υρομικειασ ειδϊν ςυντιρθςθσ και

επιςκευισ λοιπϊν ειδϊν μονίμων εγκατ/ςεων

-

11. Δαπάνθ Υρομικειασ νομισ διατροφισ

Page 78: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

78

ςκφλων 2.600

12. Δαπάνθ Υρομικειασ ςτολϊν κλθτιρων -

13. Δαπάνθ Υρομικειασ καυςίμων κζρμανςθσ 8.500

14. Δαπάνθ Υρομικειασ υλικοφ τοπογράφθςθσ

και ςχεδιαςμοφ

-

15. Δαπάνθ Ξαλλιζργειασ και Χυντιρθςθσ

αλυκισ (1)

1.585.722

864.873

16. Δαπάνθ Πιςκοδοςίασ μόνιμου προςωπικοφ 428.443

17. Δαπάνθ Πιςκοδοςίασ προςωπικοφ με

ςφμβαςθ Λ.Δ.

243.725

Γενικό Χφνολο Δαπανϊν 1.639.590

Υαραγωγι άλατοσ ςε τόνουσ 1.075

Πζςο κόςτοσ άλατοσ κατά τόνο 1.524,25

(1) Βλ. εξειδίκευςθ των δαπανϊν αυτϊν, ςτον επόμενο Ρίνακα 7.

Ρίνακασ 7: Ανακεφαλαίωςθ Δαπανϊν Καλλιζργειασ και υντιρθςθσ Αλυκισ Ζακφνκου, ζτουσ

1980

Ε Ν Δ Ε Ι Ξ Ε Ι Σ

Ρροβλεπόμενεσ

δαπάνεσ

(ςε δρχ.)

Ρραγματοποιθκείςεσ

δαπάνεσ

(ςε δρχ.)

Κεφ. Α’. Ζργα Ανακαίνιςθσ και υμπλιρωςθσ

Άρκ. Λ. Πθχανζσ και εργαλεία: - -

Page 79: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

79

Άρκ. ΛΛ. Ψροχαίο υλικό: - 5.600

Κεφ. Β’. Ζργα Καλλιζργειασ και υντιρθςθσ

Άρκ. Λ. Επιςκευζσ και ςυντιρθςθ:

Υαρ. α’ μθχανϊν και αντλιϊν 1.950 30

Υαρ. β’ πλαςτιγγϊν - -

Υαρ. γ’ οικθμάτων 8.100 -

Υαρ. δ’ τροχαίου υλικοφ 73.500 2.100

Υαρ. ε’ αλυκισ 481.000 52.056

Άρκ. ΛΛ. Κερινι καλλιζργεια: 55.000 -

Άρκ. ΛΛΛ. Ωλικά καλλιζργειασ, εξόρυξθσ κ.λ.π.: 26.280 8.732

Άρκ. IV. Εξόρυξθ και ςυγκζντρωςθ αλάτων: 403.500 305.598

Άρκ. V. Γενικά ζξοδα: (1)

526.392 480.877

Άρκ.VI. Απρόβλεπτεσ δαπάνεσ: 10.000 9.880

Γ ε ν ι κ ό Χ φ ν ο λ ο

1.585.722

800.000 (2)

864.873

(1) Χτα γενικά ζξοδα περιλαμβάνονται οι μιςκοί του εργατοφφλακα και του μθχανικοφ τθσ αλυκισ, τα επιδόματα αδείασ και οι

υπερωρίεσ του προςωπικοφ, τα δϊρα Υάςχα και Χριςτουγζννων, κακϊσ και οι ειςφορζσ Λ.Ξ.Α.

(2) Εγκεκριμζνο ποςό (800.000 δρχ.), ζναντι του προτεινόμενου (1.585.722 δρχ.).

Ρθγι: Ρομαρχία Ηακφνκου (βάςει των αντίςτοιχων καταςτάςεων του ζτουσ 1980), από το Αρχείο του Γραφείου Αλυκισ Ηακφνκου.

Page 80: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

80

Διάγραμμα 3: Ενδεικτικι διαγραμματικι παρουςίαςθ τθσ κατανομισ των μθνιαίων δαπανϊν τθσ αλυκισ Ζακφνκου, ζτουσ καλλιζργειασ 1982 (τα ποςά

ςε δρχ.)

23.880

23.880

23.880

124.307

153.777

108.012

64.646

62.730

652.490

96.386

98.347

279.966

1.000 10.000 100.000 1.000.000

ΙΑΝΟΤΑΡΙΟ

ΦΔΒΡΟΤΑΡΙΟ

ΜΑΡΣΙΟ

ΑΠΡΙΛΙΟ

ΜΑΪΟ

ΙΟΤΝΙΟ

ΙΟΤΛΙΟ

ΑΤΓΟΤΣΟ

ΔΠΣΔΜΒΡΙΟ

ΟΚΣΩΒΡΙΟ

ΝΟΔΜΒΡΙΟ

ΓΔΚΔΜΒΡΙΟ

Page 81: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

81

5.3.5 Επίμετρο

Υφιςτάμενθ κατάςταςθ και αναηιτθςθ μιασ καινοφργιασ χριςθσ

Χτθν εργαςία μασ αυτι, ζγινε προςπάκεια να διερευνθκεί θ πορεία μιασ παραγωγικισ

δραςτθριότθτασ, που αποτελεί πλζον παρελκόν για το Ρομό τθσ Ηακφνκου, αλλά και για τθν

ευρφτερθ διοικθτικι περιφζρεια των Λονίων νθςιϊν. Πζςα από τθν επαγωγικι ζρευνα,

επιχειρικθκε να ςκιαγραφθκεί θ εκμετάλλευςθ και θ διαχρονικι παραγωγικι ικανότθτα όχι μόνο

τθσ ίδιασ τθσ αλυκισ Ηακφνκου, αλλά και των γειτονικϊν αλυκϊν του ευρφτερου γεωγραφικοφ

χϊρου (Επτανιςων), ςτον οποίο ο ςυγκεκριμζνοσ μικροχϊροσ ανικει και ακόμθ παραπζρα να

ςυςχετιςτοφν τα ςτοιχεία αυτά τόςο μεταξφ τουσ, όςο και με τθ ςυνολικι παραγωγι αλατιοφ ςτθν

Ελλάδα. Θ ζρευνα αυτι, όπωσ γίνεται φανερό, ζδειξε κατ’ αρχιν τα αποτελζςματα τθσ

ςυγκεκριμζνθσ οικονομικισ εκμετάλλευςθσ ςε τρία επίπεδα: μικροχϊρου, περιφζρειασ και

Ελλάδασ.

Ξατά δεφτερο λόγο και με δεδομζνο ότι θ εξεταηόμενθ περίοδοσ μπορεί να κεωρθκεί ςαν ςχετικά

μεγάλθ, κρίκθκε αναγκαίοσ ο προςδιοριςμόσ του κεςμικοφ περιβάλλοντοσ μζςα ςτο οποίο

λειτοφργθςε και αναπτφχκθκε αυτι θ παραγωγικι δραςτθριότθτα. Υροσ αυτι τθν κατεφκυνςθ

ζγινε προςπάκεια να προςδιοριςτεί το κεςμικό πλαίςιο εκμετάλλευςθσ των κρατικϊν αλυκϊν,

μζςα από ενδεικτικοφσ όςο και κακοριςτικοφσ Ρόμουσ και Αποφάςεισ του Ελλθνικοφ Δθμοςίου,

που είχαν προφανϊσ αντίκτυπο, ςτον τρόπο εκμετάλλευςθσ και λειτουργίασ τθσ δθμόςιασ αλυκισ

Ξαταςταρίου-Ηακφνκου.

Θ παραγωγι αλατιοφ ςτα Επτάνθςα, για αιϊνεσ αποτζλεςε ςθμαντικό φυςικό πλουτοπαραγωγικό

πόρο, γεγονόσ που αποδεικνφεται από τθν ζντονθ εκμετάλλευςθ των αλυκϊν από τουσ εκάςτοτε

επικυρίαρχουσ των νθςιϊν. Από τον 15ο αιϊνα ακόμθ, οι Βενετοί εκμεταλλευόμενοι τθ φυςικι

ςπανιότθτα του αλατιοφ - δϊρου τθσ κάλαςςασ ςτουσ Πεςογειακοφσ λαοφσ - ςτισ χϊρεσ τθσ

κεντρικισ και βόρειασ Ευρϊπθσ, κακϊσ και τθσ κεντρικισ Βαλκανικισ, προχϊρθςαν ςτθ

μονοπωλιακι παραγωγι, εκμετάλλευςθ και εμπορία του αλατιοφ, επιβάλλοντασ ςτθ διακίνθςι

του, όπωσ άλλωςτε ζκανε και ς’ άλλα προϊόντα των κτιςεϊν τθσ, τθν εμποροκρατικι αρχι τθσ

«Dominante».75 Θ πολιτικι αυτι ζναντι του αλατιοφ, ακολουκικθκε και ςτα μετζπειτα χρόνια τθσ

ξενικισ κατοχισ (Γάλλοι - Φϊςοι - Άγγλοι), ενϊ θ εκμετάλλευςι του ςαν μονοπωλιακοφ προϊόντοσ

ςυνεχίςτθκε και κατά τθ «μεκενωτικι» περίοδο, αλλά και ςε όλθ τθ διάρκεια τθσ πορείασ του

75

Βι. ζρεηηθά, Α. Μ. Αλδξεάδε, όπ.π., η. Α’, ζ. 76-87, Γηνλ. Γ. Ηζαθήζηνπ, όπ.π., ζ. 101, 107-108.

Page 82: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

82

ςφγχρονου Ελλθνικοφ Ξράτουσ. Χτθ δφςθ του 20ου αιϊνα, παρόλα αυτά, θ εκμετάλλευςθ πολλϊν

αλυκϊν από κακαρά οικονομικι άποψθ και χωρίσ να λθφκοφν υπόψθ άλλα κριτιρια - κοινωνικά,

περιβαλλοντικά, οικολογικά ι εναλλακτικισ αξιοποίθςθσ κ.λ.π. - κρίκθκε αντιοικονομικι και κατ’

επζκταςθ αςφμφορθ για το Ελλθνικό Δθμόςιο με αποτζλεςμα, μζχρι το τζλοσ τθσ δεκαετίασ του

1980, πολλζσ αλυκζσ τθσ ελλθνικισ επικράτειασ - ανάμεςά τουσ και αυτζσ των Επτανιςων - να

ςταματιςουν τθν παραγωγικι τουσ δραςτθριότθτα.

Από τθ μια μεριά, όπωσ ιδθ αναφζρκθκε, θ κατάργθςθ των εμπορικϊν φραγμϊν, μζςα ςτισ νζεσ

διαμορφοφμενεσ ςυνκικεσ ενόσ παγκοςμιοποιθμζνου ανταγωνιςμοφ και από τθν άλλθ, το υψθλό

κόςτοσ παραγωγισ και διακίνθςθσ του ελλθνικοφ αλατιοφ, που οφείλεται ςτθ μθ υιοκζτθςθ

οικονομιϊν κλίμακασ και κυρίωσ θ μικρι παραγωγικι ικανότθτα των ελλθνικϊν αλυκϊν, που

ςυνζχιηαν να βαςίηονται ςτθ χειρονακτικι εργαςία και ςε παρωχθμζνεσ παραγωγικζσ μεκόδουσ,

ιταν θ αιτία που δεν επζτρεψε να ςυμπιεςτεί το κόςτοσ παραγωγισ τουσ και να γίνουν

ανταγωνιςτικζσ προσ τισ αλυκζσ άλλων χωρϊν.

Τπωσ ζχουν δείξει ςχετικζσ μελζτεσ, αλλά και θ εμπειρία, θ λειτουργία μιασ και μόνο αλυκισ,

μπορεί να κεωρθκεί ωσ ςυμφζρουςα για τον παραγωγό-φορζα τθσ, όταν θ παραγωγικι τθσ

ικανότθτα ξεπερνάει τουσ 200.000 τουλάχιςτον τόνουσ ετθςίωσ. Δυςτυχϊσ το ςφνολο των αλυκϊν

τθσ χϊρασ ιταν και είναι μικρισ παραγωγικισ ικανότθτασ,76 αφοφ θ ςυνολικι παραγωγι αλατιοφ

ςτθν Ελλάδα, ποτζ δεν ξεπζραςε τθν παραπάνω ποςότθτα. Τπωσ γίνεται φανερό, ο ςυγκεκριμζνοσ

εγχϊριοσ παραγωγικόσ κλάδοσ, με τισ υπάρχουςεσ ςυνκικεσ, είναι μάλλον δφςκολο, αν όχι

αδφνατο, να ςυναγωνιςτεί αντίςτοιχεσ αλατοκαλλιζργειεσ του εξωτερικοφ (π.χ. Λςπανίασ, Γαλλίασ

κ.λ.π.), των οποίων θ ετιςια παραγωγι φτάνει και ξεπερνάει το ζνα ζωσ και δφο εκατομμφρια

τόνουσ. Κα πρζπει να ςθμειωκεί πάντωσ, ότι τα τελευταία χρόνια, καταβάλλεται ςυνεχϊσ

προςπάκεια αναδιάρκρωςθσ και βελτίωςθσ του τρόπου παραγωγισ και διαχείριςθσ των

ελλθνικϊν αλυκϊν, αυτϊν δθλαδι, που ζχουν απομείνει και ςιμερα ςυνεχίηουν τθ λειτουργία

τουσ (Βλ. Ρίνακα ΒV ςτο Ραράρτθμα).77

Απομζνει ςτο άμεςο μζλλον να δοφμε, με ποιο τρόπο κα αξιοποιθκοφν οι υπάρχουςεσ εδαφικζσ

εκτάςεισ των ανενεργϊν πλζον αλυκϊν των Λονίων νθςιϊν. Αυτϊν δθλαδι, που τουλάχιςτον μζχρι

ςιμερα παραμζνουν αναξιοποίθτεσ και εγκαταλελειμμζνεσ. Πε άλλα λόγια, τθσ αλυκισ Υόλεωσ

76

Φηάλνληαο ην πνιχ ηνπο 10.000 ηφλνπο, κε εμαίξεζε ηελ αιπθή Άζπξεο-Μεζνινγγίνπ, πνπ κεηαμχ ησλ εηψλ

1992-97, ε κέζε εηήζηα παξαγσγή έθηαζε ηνπο 110.000 πεξίπνπ ηφλνπο θαη ηελ αιπθή Κίηξνπο-Πηεξίαο κε

26.500 πεξίπνπ ηφλνπο αληίζηνηρα. Δ..Τ.Δ.: Δπεηεξίδα…1998, ζ. 242. 77

Σν ξφιν απηφ, ηνλ έρεη αλαιάβεη θαηά βάζε, αιιά θαη ζε ζπλεξγαζία κε άιινπο επηζηεκνληθνχο θνξείο θαη

Αλψηαηα Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα, ε Α.Δ. «Διιεληθέο Αιπθέο». Βι. θαη ππνζεκείσζε 61 παξαπάλσ.

Page 83: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

83

Οευκάδασ, που ιδθ εκκρεμεί πρόγραμμα εξυγίανςισ τθσ και κυρίωσ τθσ παντελϊσ ξεχαςμζνθσ και

υποβακμιςμζνθσ αλυκισ Ξαταςταρίου Ηακφνκου.

Ενκαρρυντικό είναι το γεγονόσ, ότι θ ελλθνικι επιςτθμονικι κοινότθτα ζχει κινθτοποιθκεί και

ςυμβάλλει προσ τθν κατεφκυνςθ αυτι, ενϊ ςυνεχϊσ αυξάνεται το ζμπρακτο ενδιαφζρον

πολιτιςτικϊν φορζων και ενεργϊν πολιτϊν που αγωνιοφν για το μζλλον των ιςτορικϊν αυτϊν

χϊρων και ςθμαντικϊν υδροβιότοπων, βάηοντασ ςτο παιγνίδι και τισ τοπικζσ κοινωνίεσ.78

Αποτζλεςμα των μζχρι ςιμερα ςυγκεκριμζνων προςπακειϊν ιταν να ενεργοποιθκοφν οι Δθμόςιοι

Φορείσ που εμπλζκονται με τθ διαχείριςθ των ανενεργϊν αλυκϊν και να αντιμετωπίςουν κετικά

και πιο αποτελεςματικά το αίτθμα για τθ διάςωςθ, αναβάκμιςθ και αξιοποίθςθ των αλυκϊν

αυτϊν οικοςυςτθμάτων. Χτθν προκειμζνθ περίπτωςθ, οι αλυκζσ τθσ Ξζρκυρασ, ενταγμζνεσ ιδθ ς’

ζνα διεκνζσ πρόγραμμα για τθν αναπαλαίωςθ των παλιϊν ενετικϊν αποκθκϊν και τθσ

πολιτιςτικισ αξιοποίθςθσ του χερςαίου χϊρου, βγικαν κερδιςμζνεσ, κακϊσ οι εργαςίεσ του

ςχετικοφ προγράμματοσ επιταχφνκθκαν και οι επεμβάςεισ ςτον περιβάλλοντα χϊρο των αλυκϊν

ζγιναν με ςεβαςμό ςτισ αρχζσ τθσ αιςκθτικισ, του μζτρου και τθσ αειφορικισ ανάπτυξθσ. Σι

αλυκζσ Αλεξάνδρου Οευκάδασ, αφοφ πρόλαβαν και είχαν ιδθ χαρακτθριςτεί «βιομθχανικό

μνθμείο» και κατ’ επζκταςθ ιςτορικά διατθρθτζο μνθμείο,79 ευνοικθκαν από τα ευρωπαϊκά

προγράμματα Leader, για τθ χρθματοδότθςθ τθσ αναπαλαίωςθσ του κτιριακοφ ςυγκροτιματοσ

των ηυγιςτθρίων τθσ ανατολικισ πλευράσ τουσ και τθν ανακαίνιςθ του περιμετρικοφ δρόμου των

αλυκϊν και τθ μετατροπι του ςε δρόμο περιπάτου. Αντίκετα, για τισ παλιζσ φράγκικεσ αλυκζσ τθσ

Υόλθσ, θ λφςθ δυςτυχϊσ, ιταν ριηοςπαςτικι και τελεςίδικθ. εχάςτθκε το επί εξακοςίων χρόνων

ζντιμο παρελκόν τουσ, βαπτίςτθκαν «επζκταςθ γθσ», που φιλοξενεί δθμόςια κτιρια και τθ

χωματερι και απομζνει, τουλάχιςτον, θ εξυγίανςθ και θ ιςτορικι αναπαλαίωςθ του

εναπομείναντοσ ελεφκερου χϊρου βάςει ενόσ προγράμματοσ που ιδθ ζχει εκπονθκεί, αλλά

ακόμθ δεν ζχει προχωριςει ςτθ φάςθ τθσ υλοποίθςθσ.

78

Απφ ηα ζρεηηθά πξφζθαηα πλέδξηα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ γηα ην ειιεληθφ αιάηη θαη ηα αιπθά

νηθνζπζηήκαηα, ζεκεηψλνληαη: α) Τν ειιεληθό αιάηη - 8ν Σξηήκεξν Δξγαζίαο, Τπνπξγείν Αηγαίνπ - ΔΣΒΑ, 6-8

Ννεκβξίνπ 1998, Μπηηιήλε, β) Saltworks: Preserving saline coastal ecosystems, Διιεληθέο Αιπθέο Α.Δ. - G-

NEST, 2 επηεκβξίνπ 1999, Ππζαγφξεην άκνπ, γ) Αλάπιαζε θαη αμηνπνίεζε ησλ αλελεξγώλ αιπθώλ Δπηαλήζνπ

(Κέξθπξαο, Λεπθάδαο, Εαθύλζνπ), Ννκαξρηαθή Απηνδηνίθεζε Λεπθάδαο - Κέληξν Μειεηψλ Ηνλίνπ, 30

επηεκβξίνπ - 3 Οθησβξίνπ 1999, Λεπθάδα, θαη κφιηο πξφζθαηα, ε Γηεπηζηεκνληθή Ζκεξίδα δ) Αλάπιαζε θαη

αμηνπνίεζε αλελεξγώλ αιπθώλ Καηαζηαξίνπ Εαθύλζνπ, «Πιαηχθνξνο» Δηαηξεία Μειέηεο, Έξεπλαο Πξναγσγήο

Πνιηηηζκνχ, 27 Ννεκβξίνπ 2004, Εάθπλζνο. 79

Με ηελ ππ’ αξηζ. Β1/Φ33/38711/807/14-9-1993, Απφθαζε ηνπ Τπνπξγείνπ Πνιηηηζκνχ (Φ.Δ.Κ., ηεχρνο Β’,

752/27-9-1993).

Page 84: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

84

Τςον αφορά ςτισ αλυκζσ Ηακφνκου, δυςτυχϊσ μζχρι ςιμερα και παρά τισ χρόνιεσ παρεμβάςεισ,

τοπικϊν πολιτιςτικϊν φορζων, αλλά και ενεργϊν πολιτϊν, αυτζσ παραμζνουν αναξιοποίθτεσ,

υποβακμίηοντασ το γενικότερο περιβάλλον, το οποίο κεωρείται από τα ωραιότερα του νθςιοφ.

Εδϊ και αρκετά χρόνια, παρατθροφνται φαινόμενα ςτυγνισ καταπάτθςθσ τθσ αλυκισ ζκταςθσ

(αλικεια με ποιανοφ τθν άδεια;), μπαηοποίθςθσ, ανεξζλεγκτθσ δζςμευςθσ χϊρων για τουριςτικζσ

δραςτθριότθτεσ και δθμιουργίασ ςκουπιδότοπου.

Υαρόλα αυτά, υπάρχουν αρκετζσ προτάςεισ - ζξω από τθν άμεςθ εμπορικι τουσ εκμετάλλευςθ,

ανζφικτθ πλζον ςιμερα - ϊςτε θ ζκταςθ των αλυκϊν Ξαταςταρίου, να διαςωκεί ωσ υγροβιότοποσ

ι να δεχκεί ιπιεσ μορφζσ αναπτυξιακισ - οικολογικισ παρζμβαςθσ, ι ακόμθ να διατθρθκεί ωσ

ιςτορικό βιομθχανικό μνθμείο με τθ δθμιουργία, ανάλογου με αυτά άλλων χωρϊν, μουςείου

άλατοσ, ι ακόμθ τμιμα τθσ αλυκισ ζκταςθσ να παραχωρθκεί ςε Δθμόςια Ανϊτατα Ψεχνολογικά

Εκπαιδευτικά Λδρφματα για ερευνθτικοφσ και επιςτθμονικοφσ ςκοποφσ κ.ό.κ. Θ δθμιουργία, για

παράδειγμα, ενόσ πικανοφ αυτοχρθματοδοτοφμενου οικο-πολιτιςτικο-τεχνολογικοφ πάρκου,

πολλαπλϊν ποιοτικϊν δραςτθριοτιτων, ςυμπεριλαμβανομζνου ενόσ πιλοτικοφ κζντρου

παραδοςιακισ βιολογικισ παραγωγισ αλατιοφ, με τισ ίδιεσ μεκόδουσ που παραγόταν μζχρι

πρόςφατα ςτθ Ηάκυνκο, κα αξιοποιιςει το πολιτιςτικό τοπίο και εντζλει κα ςυμβάλλει ςτθν

αποκατάςταςθ τθσ οντότθτασ ενόσ μεγάλου ςε ζκταςθ, ιςτορικότθτα και κοινωνικι ςθμαςία

χϊρου, ο οποίοσ για πολλοφσ αιϊνεσ ςθμάδεψε τθν οικονομία του τόπου και το βιοποριςμό

πολλϊν γενεϊν κατοίκων του νθςιοφ.

Ψον κφριο λόγο προφανϊσ, ζχει το Ελλθνικό Δθμόςιο, αλλά και οι τοπικοί κοινωνικοί φορείσ

(Ρομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ, Διμοι κ.λ.π.), που διεκδικοφν ςιμερα τθν ζκταςθ των ανενεργϊν

αλυκϊν. Αυτό επιβάλλεται να γίνει βραχυχρόνια, αφοφ πρϊτα όμωσ, ξεκακαρίςει το ιδιοκτθςιακό

κακεςτϊσ και αξιολογθκοφν οι όποιεσ δυνατζσ και νόμιμεσ χριςεισ του ςυγκεκριμζνου

εναπομείναντοσ αλυκοφ χϊρου.

Τποιεσ αποφάςεισ και αν λθφκοφν πάντωσ, κα πρζπει να ςυνυπολογιςτεί το κόςτοσ τθσ φυςικισ

καταςτροφισ που ιδθ παρατθρείται ςτθ Ηάκυνκο, εξαιτίασ τθσ βίαιθσ και άναρχθσ τουριςτικισ

ανάπτυξθσ τα τελευταία χρόνια. Ακόμθ, κα πρζπει να προςδιοριςτεί ο χαρακτιρασ του φορζα, ο

οποίοσ κα θγθκεί μιασ τζτοιασ αναπτυξιακισ-οικολογικισ διαδικαςίασ, να βρεκοφν και να

δεςμευκοφν οι ανάλογοι πόροι χρθματοδότθςθσ και να γίνουν οι όποιεσ απαραίτθτεσ κεςμικζσ και

νομικζσ ρυκμίςεισ που κα υποςτθρίξουν αυτι τθν πολιτικι ιπιασ ανάπτυξθσ.

Page 85: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

85

Ελπίηουμε, το κζρδοσ και μόνο, να μθ λειτουργιςει για άλλθ μια φορά ωσ εχκρόσ τθσ ανκρϊπινθσ

ιςτορίασ και των ανκρωπίνων αξιϊν. Γιατί, δεν κα πρζπει να λθςμονοφμε, ότι θ ιςτορία, αργά ι

γριγορα, τιμωρεί.

Ρ Α Α Τ Θ Μ Α T A

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Α. ΡΙΝΑΚΕΣ: Αi-Αiii: Θ παραγωγι αλατιοφ των αλυκϊν Ηακφνκου, Επτανιςου και Ελλάδοσ, κατά

αλοπθγικό ζτοσ: 1919-1949 (ποςότθτεσ ςε τόνουσ, ςφμφωνα με τον κυβιςμό).

Β. ΡΙΝΑΚΕΣ: Bi-Bv: Θ παραγωγι αλατιοφ τθσ αλυκισ Ηακφνκου, των αλυκϊν τθσ ευρφτερθσ

περιφζρειασ των Λονίων Ρθςιϊν και θ ςυνολικι παραγωγι των υπολοίπων αλυκϊν τθσ Ελλάδοσ,

κατά αλοπθγικό ζτοσ: 1954-1998 (ποςότθτεσ ςε τόνουσ).

Γ. Τοπογραφικό διάγραμμα αλυκισ Καταςταρίου Ηακφνκου - Χυντάχκθκε και κεωρικθκε από τθ

Δ/νςθ Αλυκϊν του Ωπουργείου Βιομθχανίασ, Ενζργειασ και Ψεχνολογίασ και ςυμπεριλαμβάνεται

ςτθν υπ’ αρικ. 213174/15-2-1989, κοινι Ωπουργικι Απόφαςθ για τθν «Παραχώρθςθ αλυκών

κατάλλθλων για υδατοκαλλιζργειεσ ςτο Τπουργείο Γεωργίασ», Φ.Ε.Ξ., τεφχοσ Β’, αρ. φφλλου 215,

τθσ 24θσ Παρτίου 1989, ς. 1991, 1996-1997, Ακινα 1989

Δ. Αεροφωτογραφία Αλυκισ Καταςταρίου Ηακφνκου - Γεωγραφικι Ωπθρεςία Χτρατοφ, 1984

Page 86: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

86

Α. Θ παραγωγι αλατιοφ των αλυκϊν Ηακφνκου, Επτανιςου και Ελλάδοσ, κατά αλοπθγικό ζτοσ, 1919 – 1949 (ποςότθτεσ ςε τόνουσ, ςφμφωνα με τον

κυβιςμό)

Ι. Αλοπθγικά ζτθ: 1919 - 1929

Αλυκζσ 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 (1)

1929

Ηακφνκου-Ξαταςταρίου 1.32

8

652 1.41

0

1.45

5

821 1.40

0

1.74

1

2.08

0

1.61

1

- 659

Οευκάδοσ-Υόλεωσ 2.79

6

4.62

5

3.77

1

4.24

0

3.78

1

4.85

3

4.55

1

4.71

5

3.68

5

- 3.21

1

Οευκάδοσ-Αλεξάνδρου 2.74

6

5.30

2

5.68

8

4.65

4

4.30

5

5.44

8

5.34

0

5.32

6

3.54

8

- 4.60

0

Ξζρκυρασ-Οευκίμμθσ 702 1.88

8

2.55

8

2.19

4

1.72

8

2.27

9

3.36

5

2.65

7

2.80

0

- 2.53

4

Χυνολικι Υαραγωγι

αλυκϊν Επτανιςου

7.57

2

12.4

67

13.4

27

12.5

43

10.6

35

13.9

80

14.9

97

14.7

78

11.6

44

-

11.0

04

Υοςοςτιαία (%) ςχζςθ

Ηακφνκου/Επτανιςου

17,5

5,2

10,5

11,6

7,7

10,0

11,6

14,0

13,8

-

6,0

Page 87: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

87

Υοςοςτό (%) τθσ

Χυνολικισ παραγωγισ

35,1

33,9

31,6

26,4

20,7

25,0

23,3

21,1

14,3

-

15,5

Χυνολικι παραγωγι

αλυκϊν Ελλάδασ

(εκτόσ Επτανιςου) (2)

21.5

46

36.8

53

42.4

27

47.5

65

51.3

43

55.8

67

64.3

66

69.8

90

81.5

71

-

70.9

66

Υοςοςτό (%) τθσ ςυνολικισ

παραγωγισ

(εκτόσ Επτανιςου)

64,9

66,1

68,4

73,6

79,3

75,0

76,7

78,9

85,7

84,5

(1) Ξατά το 1928, επειδι κρίκθκε αναγκαία θ εξάντλθςθ των αποκεμάτων αλατιοφ που είχε δθμιουργθκεί το προθγοφμενο ζτοσ (36.797 τόνοι), δεν καλλιεργικθκε καμιά αλυκι («Αλυκοςτάςιον»). Βλ. Ξ.Λ.

Πανδθλαρά (1949, ς. 13)

(2) Σ αρικμόσ των δθμοςίων αλυκϊν του Ελλθνικοφ Ξράτουσ, πλθν αυτϊν των Λονίων νθςιϊν, ανερχόντουςαν ςε 18: Αναβφςςου, Βόλου, Γαντηοφσ, Ελοφνδασ, Ξοπανά, Ξαλλονισ, Ξοπραίνθσ, Πεγ.

Εμβόλου, Ξίτρουσ, Οεχαινϊν, Πεςολογγίου-Άςπρθσ, Πεςολογγίου-Ψουρλίδοσ, Χκοποβολισ, Πιλου, Ράξου, Υολυχνίτου, Χάμου και Χαγιάδοσ. Βλ. Γ.Χ.Ω.Ε.: τατιςτικι Επετθρίσ τθσ Ελλάδοσ, 1931,

Ακιναι: Εκ του Εκνικοφ Ψυπογραφείου, ς. 140.

Ρθγι: Γ.Χ.Ω.Ε.: τατιςτικζσ Επετθρίδεσ τθσ Ελλάδοσ (για τα αντίςτοιχα ζτθ), επίςθσ, Ξ. Λ. Πανδθλαρά (1951, ς. 13, 18-19).

Page 88: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

88

ΙΙ. Αλοπθγικά ζτθ: 1930 - 1940

Αλυκζσ 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940

Ηακφνκου-Ξαταςταρίου - - - - 1.17

0

1.159 982 1.26

3

1.33

2

1.219 1.41

1

Οευκάδοσ-Υόλεωσ 2.89

4

4.02

5

4.38

6

3.14

4

5.17

6

4.353 3.11

0

4.21

9

3.18

8

2.934 2.19

2

Οευκάδοσ-Αλεξάνδρου 3.87

9

4.54

2

4.96

0

2.91

8

4.96

2

4.769 3.89

1

4.61

6

- 4.120 3.01

2

Ξζρκυρασ-Οευκίμμθσ - - - - 1.00

8

3.375 3.79

4

3.24

7

3.58

2

2.549 2.17

8

Χυνολικι Υαραγωγι

αλυκϊν Επτανιςου

6.77

3

8.56

7

9.34

6

6.06

2

12.3

16

13.656

11.7

77

13.3

45

8.10

2

10.88

2

8.79

3

Υοςοςτιαία (%) ςχζςθ

Ηακφνκου/Επτανιςου

-

-

-

-

9,5

8,5

8,3

9,5

16,4

11,3

16,0

Υοςοςτό (%) τθσ

Χυνολικισ παραγωγισ

11,2

15,0

11,8

9,0

13,0

13,6

19,7

15,7

9,2

16,7

13,0

Page 89: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

89

Χυνολικι παραγωγι

αλυκϊν Ελλάδασ

(εκτόσ Επτανιςου)

60.3

46

57.2

19

79.2

72

67.3

41

94.5

30

100.53

1

59.7

63

85.1

48

87.6

95

65.17

7

67.4

88

Υοςοςτό (%) τθσ ςυνολικισ

παραγωγισ

(εκτόσ Επτανιςου)

88,8

85,0

88,2

91,0

87,0

86,4

80,3

84,3

90,8

83,3

87,0

Ρθγι: Ε.Χ.Ω.Ε.: τατιςτικζσ Επετθρίδεσ τθσ Ελλάδοσ (για τα αντίςτοιχα ζτθ), επίςθσ, Ξ. Λ. Πανδθλαρά (1951, ς. 22-23).

ΙΙΙ. Αλοπθγικά ζτθ: 1941 - 1949

Αλυκζσ 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949

Ηακφνκου-Ξαταςταρίου (1) (1) (1) (1) 1.210 1.205 (3) - (6)

Οευκάδοσ-Υόλεωσ 2.647 3.135 1.699 - 1.086 2.422 (4) - (7)

Οευκάδοσ-Αλεξάνδρου 2.996 4.004 - - 1.911 4.218 2.753 - 3.437

Ξζρκυρασ-Οευκίμμθσ 2.500

(2)

5.000

(2)

1.672

(2)

- 546 2.748 1.729 - (8)

Χυνολικι Υαραγωγι

Page 90: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

90

αλυκϊν Επτανιςου 8.143 12.139 10.566 - 4.753 10.593 4.482 (5) 3.437

Υοςοςτιαία (%) ςχζςθ

Ηακφνκου/Επτανιςου

-

-

-

-

25,5

11,4

-

-

-

Υοςοςτό (%) τθσ

ςυνολικισ παραγωγισ

13,1

18,2

20,7

-

6,0

10,6

9,0

-

4,1

Χυνολικι παραγωγι

αλυκϊν Ελλάδασ

(εκτόσ Επτανιςου)

62.031

66.594

50.948

16.97

6

79.518

99.579

49.513

54.207

83.33

4

Υοςοςτό (%) τθσ ςυνολικισ

παραγωγισ

(εκτόσ Επτανιςου)

86,7

81,8

79,3

100,0

94,0

89,4

91,0

100,0

95,9

(1) Ξαλλιεργικθκε μόνο κατά τα ζτθ 1942 και 1943 από τουσ Λταλοφσ, για δικι τουσ εκμετάλλευςθ - (2) Ξαλλιεργικθκε από τουσ Λταλοφσ, για δικι τουσ εκμετάλλευςθ - (3) Υεριοριςμζνθ παραγωγι, προσ

κατανάλωςθ των αποκεμάτων. Αποφαςίςτθκε θ καλλιζργεια οριςμζνων μόνο αλυκϊν, ενϊ ςε άλλεσ ζγιναν απλά ζργα ςυντιρθςθσ. Θ δαπάνθ ςυντιρθςθσ τθσ αλυκισ Ηακφνκου ανιλκε ςε

4.740.500 δρχ. - (4) Δαπάνθ ςυντιρθςθσ: 18.114.700 δρχ. - (5) Ξατά το ζτοσ 1948, οι δαπάνεσ ςυντιρθςθσ για τισ αλυκζσ τθσ Επτανιςου ανιλκαν ςυνολικά ςτο ποςό των 18.762.650 δρχ. Σι

επιμζρουσ δαπάνεσ ιταν: Ηακφνκου: 6.318.250 δρχ., Οευκάδοσ-Υόλεωσ: 6.259.200 δρχ., Οευκάδοσ-Αλεξάνδρου: 2.997.200 δρχ., Ξζρκυρασ-Οευκίμθσ 3.188.000 δρχ. - (6) Δαπάνθ ςυντιρθςθσ:

2.468.000 δρχ. - (7) Δαπάνθ ςυντιρθςθσ: 664.000 δρχ. - (8) Δαπάνθ ςυντιρθςθσ: 2.482.250 δρχ.

Ρθγι: Ε.Χ.Ω.Ε.: τατιςτικζσ Επετθρίδεσ τθσ Ελλάδοσ (για τα αντίςτοιχα ζτθ), επίςθσ, Ξ. Λ. Πανδθλαρά (1951, ς. 47, 49, 51, 54, 57, 59).

Page 91: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

91

Β. Θ παραγωγι αλατιοφ τθσ αλυκισ Ηακφνκου, των αλυκϊν τθσ ευρφτερθσ περιφζρειασ των Ιονίων Νθςιϊν και θ ςυνολικι παραγωγι των υπολοίπων

αλυκϊν τθσ Ελλάδοσ, κατά αλοπθγικό ζτοσ, 1954 - 1998 (ποςότθτεσ ςε τόνουσ).

Ι. Αλοπθγικά ζτθ: 1954-1962

Αλυκζσ 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962

Ηακφνκου-Ξαταςταρίου - - 1.235 900 - - 847 - 746

Οευκάδοσ-Αλεξάνδρου 3.035 2.528 3.033 2.700 2.662 1.680 3.385 3.500 2.906

Ξζρκυρασ-Οευκίμμθσ - 2.000 3.600 3.500 3.000 3.848 4.500 6.150 5.442

Χυνολικι Υαραγωγι

αλυκϊν Επτανιςου

3.035

4.528

6.633

6.200

5.662

5.528

7.885

9.650

9.094

Υοςοςτιαία (%) ςχζςθ

Ηακφνκου/Επτανιςου

-

-

18,6

14,5

-

-

10,7

-

8,2

Υοςοςτό (%) τθσ

ςυνολικισ παραγωγισ

4,0

6,7

7,7

7,4

6,3

6,0

8,9

8,8

8,6

Χυνολικι παραγωγι

αλυκϊν Ελλάδασ

Page 92: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

92

(εκτόσ Επτανιςου) 75.660 67.603 86.594 83.500 90.778 92.472 88.773 109.585 105.466

Υοςοςτό (%) τθσ ςυνολικισ

παραγωγισ

(εκτόσ Επτανιςου)

96,0

93,3

92,3

92,6

93,7

94,0

91,1

91,2

91,4

Ρθγι: Σ Υίνακασ καταρτίςτθκε βάςει ςτοιχείων τθσ Ε.Χ.Ω.Ε.: τατιςτικζσ Επετθρίδεσ τθσ Ελλάδοσ, (διάφορα ζτθ).

Ι. Αλοπθγικά ζτθ: 1963-1971

Αλυκζσ 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971

Ηακφνκου-Ξαταςταρίου 1.367 1.183 - 1.137 1.151 1.243 984 961 775

Οευκάδοσ-Αλεξάνδρου 1.832 3.228 2.191 3.180 3.498 2.510 3.242 2.546 2.110

Ξζρκυρασ-Οευκίμμθσ 5.546 5.687 5.442 4.960 4.060 4.925 3.560 5.197 4.702

Χυνολικι Υαραγωγι

αλυκϊν Επτανιςου

8.745

10.098

7.633

9.277

8.709

8.678

7.786

8.709

7.587

Υοςοςτιαία (%) ςχζςθ

Ηακφνκου/Επτανιςου

15,6

11,7

-

12,3

13,2

14,3

12,6

11,0

10,2

Υοςοςτό (%) τθσ

Page 93: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

93

ςυνολικισ παραγωγισ 11,8 11,2 9,6 11,4 9,9 9,7 11,2 14,6 13,6

Χυνολικι παραγωγι

αλυκϊν Ελλάδασ

(εκτόσ Επτανιςου)

74.223

90.433

79.530

81.32

0

88.055

89.925

69.272

(1)

59.762 (1)

55.623

(1)

Υοςοςτό (%) τθσ ςυνολικισ

παραγωγισ

(εκτόσ Επτανιςου)

88,2

88,8

90,4

88,6

90,1

90,3

88,8

85,4

86,4

(1) Δεν περιλαμβάνεται θ παραγωγι των αλυκϊν Άςπρθσ και Ψουρλίδοσ Πεςολογγίου, θ εκμετάλλευςθ των οποίων παραχωρικθκε ςε ιδιωτικι επιχείρθςθ.

Ρθγι: Σ Υίνακασ καταρτίςτθκε βάςει ςτοιχείων τθσ Ε.Χ.Ω.Ε.: τατιςτικζσ Επετθρίδεσ τθσ Ελλάδοσ, (διάφορα ζτθ).

ΙΙΙ. Αλοπθγικά ζτθ: 1972-1980

Αλυκζσ 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980

Ηακφνκου-Ξαταςταρίου 907 1.200 906 1.100 842 1.033 1.060 1.008 1.075

Οευκάδοσ-Αλεξάνδρου 1.220 2.400 2.841 2.260 1.320 3.483 2.600 2.613 1.416

Ξζρκυρασ-Οευκίμμθσ 3.367 4.900 4.606 4.472 3.590 5.248 4.359 3.478 2.200

Page 94: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

94

Χυνολικι Υαραγωγι

αλυκϊν Επτανιςου

5.494

8.500

8.353

7.832

5.752

9.764

8.079

7.099

4.691

Υοςοςτιαία (%) ςχζςθ

Ηακφνκου/Επτανιςου

16,5

14,1

10,8

14,0

14,6

10,6

13,1

14,2

23,0

Υοςοςτό (%) τθσ

ςυνολικισ παραγωγισ

9,7

15,0

13,8

15,9

13,2

5,6

15,6

4,8

4,0

Χυνολικι παραγωγι

αλυκϊν Ελλάδασ

(εκτόσ Επτανιςου)

56.640 (1)

56.300 (1)

60.382 (1)

49.361 (1)

43.577 (1)

175.79

0

51.773

147.70

6

116.33

7

Υοςοςτό (%) τθσ ςυνολικισ

παραγωγισ

(εκτόσ Επτανιςου)

90,3

85,0

86,2

84,1

86,8

94,4

84,4

95,2

96,0

(1) Δεν περιλαμβάνεται θ παραγωγι των αλυκϊν Άςπρθσ και Ψουρλίδοσ Πεςολογγίου, θ εκμετάλλευςθ των οποίων παραχωρικθκε ςε ιδιωτικι επιχείρθςθ μζχρι και το 1976.

Ρθγι: Σ Υίνακασ καταρτίςτθκε βάςει ςτοιχείων τθσ Ε.Χ.Ω.Ε: τατιςτικζσ Επετθρίδεσ τθσ Ελλάδοσ, (διάφορα ζτθ).

Page 95: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

95

IV. Αλοπθγικά ζτθ: 1981-1989

Αλυκζσ 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989

Ηακφνκου-Ξαταςταρίου 682 957 770 679 996 581 1.069 (1) (1)

Οευκάδοσ-Αλεξάνδρου 2.176 2.356 3.009 2.933 2.983 2.061 1.298 (2) (2)

Ξζρκυρασ-Οευκίμμθσ 2.800 2.447 3.844 3.600 4.500 4.500 - 2.000 (3)

Χυνολικι Υαραγωγι

αλυκϊν Επτανιςου

5.658

5.760

7.623

7.212

8.479

7.142

2.367

2.000

-

Υοςοςτιαία (%) ςχζςθ

Ηακφνκου/Επτανιςου

12,0

16,6

10,1

9,4

11,7

8,1

45,2

-

-

Υοςοςτό (%) τθσ

ςυνολικισ παραγωγισ

4,5

5,2

5,0

5,7

4,4

4,6

1,8

1,0

-

Χυνολικι παραγωγι

αλυκϊν Ελλάδασ

(εκτόσ Επτανιςου)

125.44

5

109.91

5

151.64

3

125.495

193.164

154.304

136,364

182.12

8

148.186

Page 96: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

96

Υοςοςτό (%) τθσ ςυνολικισ

παραγωγισ

(εκτόσ Επτανιςου)

95,5

94,8

95,0

94,3

95,6

95,4

98,2

99,0

100,0

(1) Δεν ζγινε καλλιζργεια., (2) Δεν ζγινε καλλιζργεια., (3) Δεν ζγινε καλλιζργεια.

Ρθγι: Σ Υίνακασ καταρτίςτθκε βάςει ςτοιχείων τθσ Ε.Χ.Ω.Ε.: τατιςτικι Επετθρίδα τθσ Ελλάδοσ, 1987, ς. 22

V. Αλοπθγικά ζτθ: 1990-1998

Αλυκζσ 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998

Ηακφνκου-Ξαταςταρίου (1) (1) (1) (1) (1) - - - -

Οευκάδοσ-Αλεξάνδρου (2) (2) - - - - - - -

Ξζρκυρασ-Οευκίμμθσ (3) (3) - - - - - - -

Χυνολικι Υαραγωγι

αλυκϊν Επτανιςου

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Υοςοςτιαία (%) ςχζςθ

Ηακφνκου/Επτανιςου

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Υοςοςτό (%) τθσ

Page 97: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

97

ςυνολικισ παραγωγισ - - - - - - - -

Χυνολικι παραγωγι

αλυκϊν Ελλάδασ

(εκτόσ Επτανιςου)

181.48

6

129.813

143.184

187.256

206.427

143.351

147.239

186.998

-

Υοςοςτό (%) τθσ ςυνολικισ

παραγωγισ

(εκτόσ Επτανιςου)

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

-

(1) Υαραχωρικθκαν ςτο Ωπουργείο Γεωργίασ για υδατοκαλλιζργεια, (2) Υαραχωρικθκαν ςτο Ωπουργείο Γεωργίασ για υδατοκαλλιζργεια, (3) Δεν ζγινε καλλιζργεια.

Σθμείωςθ: Πεταξφ των ετϊν 1992-1997, οι αλυκζσ που ςυνζχιηαν να λειτουργοφν ιταν οι ακόλουκεσ: Ξίτρουσ Υιερίασ, Πεγ. Εμβόλου Κεςςαλονίκθσ, Πζςθσ Ξομοτθνισ, Άςπρθσ και Ψουρλίδοσ

Πεςολογγίου, Ρζασ Ξεςςάνθσ άνκθσ, Υολιχνίτου Οζςβου, ενϊ από το 1996 επαναλειτοφργθςε και θ αλυκι Ξαλλονισ Οζςβου.

Ρθγι: Σ Υίνακασ καταρτίςτθκε βάςει ςτοιχείων τθσ Ε.Χ.Ω.Ε.: τατιςτικι Επετθρίδα τθσ Ελλάδοσ, 1990-1991, ς. 264, Επίςθσ, τατιςτικι Επετθρίδα…, 1998, ς. 242.

Page 98: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

98

ΤΟΡΟΓΑΦΙΚΟ ΔΙΑΓΑΜΜΑ ΑΛΥΚΘΣ ΚΑΤΑΣΤΑΙΟΥ ΗΑΚΥΝΘΟΥ - Υπουργείο Βιομθχανίασ, Ενζργειασ και Τεχνολογίασ, Διεφκυνςθ Αλυκϊν, 1989

Page 99: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

99

ΑΕΟΦΩΤΟΓΑΦΙΑ ΑΛΥΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΙΟΥ ΗΑΚΥΝΘΟΥ - Γεωγραφικι Υπθρεςία Στρατοφ, 1984

Page 100: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

100

Ρθγζσ - Βιβλιογραφία

Ανδρεάδθ, Α.Π. (1914): Περί τθσ Οικονομικισ Διοικιςεωσ τθσ Επτανιςου επί Βενετοκρατίασ, τ. Β’, Ακιναι:

Ψυπογραφείον “Εςτία”.

Αρχείο Λςτορικό Ηακφνκου (Δθμοτικι Βιβλιοκικθ Ηακφνκου): Ενδιαφζρουςεσ αναφορζσ για τισ Αλυκζσ Ηακφνκου,

βρίςκουμε ςτον τοπικό τφπο (διάφορα περιοδικά και εφθμερίδεσ), όπωσ, Ελπίσ, εφθμ. κοινωνικι και

δικαςτικι, εκδ. από το 1875 (αρ. φφλλων 117, 923, 1219, 1225-1227, 1232, 1361, 2553), Αγών, εβδομ.

πολιτικι εφθμ., εκδ. από το 1875 (αρ. φφλλων 200), Κοινωνικι Επικεώρθςισ Ηακφνκου, εβδομ. ανεξ. εφθμ.

εξυπθρετοφςα τα ςυμφζροντα των γεωργοκτθματιϊν και επαγγελματικϊν τάξεων, εκδ. από το 1935 (αρ.

φφλλων 1-5), Ιόνιοσ Ανκολογία, μθνιαίο ιςτορικό και φιλολογικό περιοδικό, εκδ. από το 1927 (τεφχοσ 93).

Γενικά Αρχεία του Ξράτουσ (Γ.Α.Ξ.): Υρωτόκολλα , ευρετιρια, υπθρεςιακά κατάςτιχα και βιβλία διαχείριςθσ

αλάτων, κίνθςθσ αλυκϊν κ.λ.π. (αταξινόμθτο υλικό), Ωπουργείο Ανάπτυξθσ και Ψεχνολογίασ, «Αρχείο

Αλυκϊν», Γ.Α.Ξ. - Ξεντρικι Ωπθρεςία, Ακινα.

Ε.Χ.Ω.Ε.: Χτατιςτικζσ επετθρίδεσ τθσ Ελλάδοσ, ζτθ 1930 - 1996, Ακινα.

Ηϊθ, Ο. Χ. (1956): “Αλυκαί και άλασ Ηακφνκου”, εφθμ. Θχώ τθσ Ηακφνκου, φφλλο τθσ 18θσ Σκτωβρίου 1956,

Ακιναι.

Ηϊθ, Ο.Χ. (1963): Λεξικόν Ιςτορικόν και Λαογραφικόν Ηακφνκου, (1898), Β’ ζκδοςισ ανακεωρθμζνθ, τ. Α’- Β’,

Ακιναι: Εκ του Εκνικοφ Ψυπογραφείου.

Λκακιςιου, Διονυςίου Δ. (1988): Θ Οικονομικι εξζλιξθ τθσ Ηακφνκου: Από τουσ Αρχαίουσ χρόνουσ μζχρι ςιμερα,

Διδακτορικι διατριβι, Υανεπιςτιμιο Υειραιϊσ.

Λκακιςιου, Διονυςίου Δ. (2003): “Αλυκζσ Ηακφνκου: Υαραγωγι, εκμετάλλευςθ και εργαςιακζσ ςχζςεισ ςτθ

νεότερθ και ςφγχρονθ περίοδο”, Ψόμοσ Υρακτικϊν Διεπιςτθμονικοφ Χυνεδρίου: Ανάπλαςθ και αξιοποίθςθ

των ανενεργών αλυκών Επτανιςου, Ρομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ Οευκάδοσ - Ξζντρο Πελετϊν Λονίου, 30

Χεπτεμβρίου - 3 Σκτωβρίου 1999, Οευκάδα, Ακινα: Ρομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ Οευκάδασ ς. 86-110.

Λκακιςιου, Διονυςίου Δ. (2004): Οικονομικι Ιςτορία τθσ Νεότερθσ Ελλάδασ (15οσ - 18οσ αιώνεσ), Χθμειϊςεισ

Υανεπιςτθμιακϊν Υαραδόςεων, Υανεπιςτιμιο Υειραιϊσ.

Ξαλαφάτθ, Κανάςθ (1998): “Υαραγωγι, εργαςιακζσ ςχζςεισ και διαχείριςθ αλατιοφ ςτθ Οευκάδα τθν περίοδο

1940-1944: Πια προςπάκεια εργατικισ παρζμβαςθσ”, Ειςιγθςθ ςτο 8ο Επιςτθμονικό Σριιμερο Εργαςίασ

του Τπουργείου Αιγαίου και του Πολιτιςτικοφ Σεχνολογικοφ Ιδρφματοσ Ε.Σ.Β.Α. με κζμα: «Σο ελλθνικό

αλάτι», 6-8 Ροεμβρίου 1998, Πυτιλινθ.

Page 101: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

101

Ξαλαφάτθ, Κανάςθ (2003): “Ανενεργζσ αλυκζσ Επτανιςου και αναπτυξιακά όρια”, Ψόμοσ Υρακτικϊν

Διεπιςτθμονικοφ Χυνεδρίου: Ανάπλαςθ και αξιοποίθςθ των ανενεργών αλυκών Επτανιςου, Ρομαρχιακι

Αυτοδιοίκθςθ Οευκάδοσ - Ξζντρο Πελετϊν Λονίου, 30 Χεπτεμβρίου - 3 Σκτωβρίου 1999, Οευκάδα, Ακινα:

Ρομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ Οευκάδασ, ς. 196-201.

Ξεφαλλθνοφ, Αικατερίνθ (2003): “Υεριγραφι τθσ λειτουργίασ των αλυκϊν Ξαταςταρίου Ηακφνκου”, Ψόμοσ

Υρακτικϊν Διεπιςτθμονικοφ Χυνεδρίου: Ανάπλαςθ και αξιοποίθςθ των ανενεργών αλυκών Επτανιςου,

Ρομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ Οευκάδοσ - Ξζντρο Πελετϊν Λονίου, 30 Χεπτεμβρίου - 3 Σκτωβρίου 1999,

Οευκάδα, Ακινα: Ρομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ Οευκάδασ, ς. 142-143.

Kολυβά-Ξαραλζκα, Παριάννα (1982): “Υαραγωγι και εκμετάλλευςθ των Αλυκϊν Ηακφνκου κατά τον 16ο αιϊνα”,

Πρακτικά Α’ υνεδρίου Επτανθςιακοφ Πολιτιςμοφ: Κοινωνία, Οικονομία και Πολιτιςμόσ ςτα Επτάνθςα

(1386-1864), Οευκάδα, 15-19/09/1982, ς. 95-126, Κεςςαλονίκθ: Εταιρεία Οευκαδικϊν Πελετϊν, χ.χ., ς. 95-

126.

Ξοροβζςθ, Ρ. (2003): “Αλοπθγικι τεχνολογία - οικοςφςτθμα αλυκϊν”, Ψόμοσ Υρακτικϊν Διεπιςτθμονικοφ

Χυνεδρίου: Ανάπλαςθ και αξιοποίθςθ των ανενεργών αλυκών Επτανιςου, Ρομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ

Οευκάδοσ - Ξζντρο Πελετϊν Λονίου, 30 Χεπτεμβρίου - 3 Σκτωβρίου 1999, Οευκάδα, Ακινα: Ρομαρχιακι

Αυτοδιοίκθςθ Οευκάδασ, ς. 170-178.

Πανδθλαρά, Ξ. Λ. (1935): Εγχειρίδιον Αλατοπθγίασ ι οδθγόσ του επιτθρθτοφ και θ Σζχνθ τθσ καταςκευισ

Μαγειρικοφ Άλατοσ, Ακιναι.

Πανδθλαρά, Ξ. Λ. (1951): Αι Αλυκαί τθσ Ελλάδοσ και θ εξζλιξισ αυτών, από του 1824 - 1949, Ωπουργείον Εκνικισ

Σικονομίασ, Διεφκυνςισ Αλυκϊν, Ακιναι: Εκ του Εκνικοφ Ψυπογραφείου.

Ποναςτθριϊτθ, Αλζκου - Πυρίλλα, Χταμάτθ (2003): “Πθχανζσ και άνκρωποι ςτισ αλυκζσ Οευκίμθσ”, Ψόμοσ

Υρακτικϊν Διεπιςτθμονικοφ Χυνεδρίου: Ανάπλαςθ και αξιοποίθςθ των ανενεργών αλυκών Επτανιςου,

Ρομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ Οευκάδοσ - Ξζντρο Πελετϊν Λονίου, 30 Χεπτεμβρίου - 3 Σκτωβρίου 1999,

Οευκάδα, Ακινα: Ρομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ Οευκάδασ, ς. 119-138.

Ποναςτθριϊτθ, Χαρίλαου (2003): “Σι αλυκζσ Οευκίμθσ Ξζρκυρασ: Ψο ςχζδιο αποκατάςταςθσ των Βενετςιάνικων

αποκθκϊν”, Ψόμοσ Υρακτικϊν Διεπιςτθμονικοφ Χυνεδρίου: Ανάπλαςθ και αξιοποίθςθ των ανενεργών

αλυκών Επτανιςου, Ρομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ Οευκάδοσ - Ξζντρο Πελετϊν Λονίου, 30 Χεπτεμβρίου - 3

Σκτωβρίου 1999, Οευκάδα, Ακινα: Ρομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ Οευκάδασ, ς. 222-234.

Ρομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ Οευκάδοσ - Ξζντρο Πελετϊν Λονίου (2003): Ανάπλαςθ και αξιοποίθςθ των ανενεργών

αλυκών Επτανιςου (Κζρκυρασ, Λευκάδασ, Ηακφνκου), Ψόμοσ Υρακτικϊν Διεπιςτθμονικοφ Χυνεδρίου, 30

Χεπτεμβρίου - 3 Σκτωβρίου 1999, Οευκάδα, Ακινα: Ρομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ Οευκάδασ.

Page 102: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

102

Ρομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ Ηακφνκου, Χτατιςτικι Ωπθρεςία, Μιςκολογικζσ Καταςτάςεισ - Προχπολογιςμοί-

Απολογιςμοί Δαπανών Καλλιζργειασ Αλυκισ Ηακφνκου, Αρχείο Γραφείου Αλυκισ Ηακφνκου (διάφορα ζτθ).

Ρομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ Ηακφνκου, Χωροταξικι και Εδαφοπονικι Μελζτθ Νομοφ Ηακφνκου, (Χυντάχκθκε από

ειδικι ομάδα εργαςίασ για λογαριαςμό τθσ Ρομαρχίασ Ηακφνκου), Χυντάκτεσ: Γ. Γιαννακοφλασ, Ελευκ.

Υαπακαναςίου, Ευςτ. Ψοτοκϊτςθσ, Ηάκυνκοσ, 1984.

θρουχάκθ, Αγακάγγελου (1938, 11940): “Ψο εμπόριον τθσ Βενετίασ μετά τθσ Ανατολισ κατά τον Πεςαίωνα επί

τθ βάςει των εμπορικϊν καταλόγων του Βαρκολ. Υάξθ”, Επετθρίσ Κρθτικών πουδών, τ. Α’ (1938), ς. 17-61

και τ. Γ’ (1940), ς. 241-296.

Σικονόμου, Ρ. (1977): “Θ Ελλθνικι Ξοινωνία και Σικονομία ςτθν πρϊτθ δεκαετία του 20ου αιϊνα”, Ιςτορία του

Ελλθνικοφ Ζκνουσ, τ. ΛΔ’, Ακιναι: Εκδοτικι Ακθνϊν, ς. 192-197.

Υαπαγαλάνθ-Ξαλαφάτθ, Οίντα (1998): “Σι αλυκζσ Ξζρκυρασ, Οευκάδασ και Ηακφνκου μζςα από τισ αφθγιςεισ

γυναικϊν”, Ειςιγθςθ ςτο 8ο Επιςτθμονικό Σριιμερο Εργαςίασ του Τπουργείου Αιγαίου και του Πολιτιςτικοφ

Σεχνολογικοφ Ιδρφματοσ Ε.Σ.Β.Α. με κζμα: «Σο ελλθνικό αλάτι», 6-8 Ροεμβρίου 1998, Πυτιλινθ.

Υετανίδου, Κεοδϊρα (Petanidou, Th.) (1997): Άλασ. Σο αλάτι ςτθν ευρωπαϊκι ιςτορία και τον πολιτιςμό, Ακινα:

Ελλθνικζσ Αλυκζσ Α.Ε., Δίγλωςςθ ζκδοςθ, ελλθνικά-αγγλικά (Salt, Hellenic Saltworks S.A., Athens).

Υετανίδου, Κεοδϊρα - Dahm, Hjalmar - Βαγιάννθ, Οζνα (επιμ.) (2002): Σο αλάτι και οι αλυκζσ ωσ φυςικοί πόροι κι

εναλλακτικοί πόλοι τοπικισ ανάπτυξθσ - Salt and salinas as natural resources and alternative poles for local

development, Ψόμοσ Υρακτικϊν Ψελικοφ Χυνεδρίου του Ευρωπαϊκοφ Διαπεριφερειακοφ Υρογράμματοσ ALAS

(: All About Salt), που πραγματοποιικθκε ςτθ Οζςβο μεταξφ 29/11 και 1/12/2002, Υανεπιςτιμιο Αιγαίου,

Πυτιλινθ.

Υετανίδου, Κεοδϊρα (2003): “Υαραδοςιακζσ ελλθνικζσ αλυκζσ του μζλλοντοσ: Διερευνϊντασ τθν παλιά δομι,

αναηθτϊντασ τθν καινοφργια χριςθ”, Ψόμοσ Υρακτικϊν Διεπιςτθμονικοφ Χυνεδρίου: Ανάπλαςθ και

αξιοποίθςθ των ανενεργών αλυκών Επτανιςου, Ρομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ Οευκάδοσ - Ξζντρο Πελετϊν

Λονίου, 30 Χεπτεμβρίου - 3 Σκτωβρίου 1999, Ακινα: Ρομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ Οευκάδασ, ς. 179-195.

Υετρόπουλου, Λ.Α. - Ξουμαριανοφ, Αικατ. (1977): “Θ Σικονομία από το 1833 ωσ το 1843”, Ιςτορία του Ελλθνικοφ

Ζκνουσ, τ. ΛΓ’, Ακιναι: Εκδοτικι Ακθνϊν, ς. 94-105.

Υλζςκα, Υ.Ρ. (1866): υγκριτικοί Πίνακεσ Νομιςμάτων, Μζτρων και τακμών, Ξζρκυρα.

Υρόντηα, Ευάγγελου (2003): “Φορολογικά και ταμιευτικά μονοπϊλια - Σι αλυκζσ τθσ Οευκίμθσ ςτο 19ο αιϊνα”,

Ψόμοσ Υρακτικϊν Διεπιςτθμονικοφ Χυνεδρίου: Ανάπλαςθ και αξιοποίθςθ των ανενεργών αλυκών

Επτανιςου, Ρομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ Οευκάδοσ - Ξζντρο Πελετϊν Λονίου, 30 Χεπτεμβρίου - 3 Σκτωβρίου

1999, Ακινα: Ρομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ Οευκάδασ, ς. 61-74.

Page 103: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

103

Φαπτάρχθ, Διαρκισ Κώδιξ Νομοκεςίασ, Ξεφάλαιο Θ: “Αλυκζσ”, Κζμα α: Γενικζσ Διατάξεισ (τεφχθ Θ102, ΛΑ-6-3),

Κζμα β: Μονοπώλιο αλατιοφ (τεφχοσ Θ81).

Χαριτάκθ, Γ. (επιμ.) (1934): Οικονομικι Επετθρίσ τθσ Ελλάδοσ, 1933, Εκδιδομζνθ χορθγία τθσ Εκνικισ Ψραπζηθσ

τθσ Ελλάδοσ, Ακιναι: Ψυπογραφείον Χ. Ξ. Βλαςτοφ, (Πζροσ Β’, Ψμιμα Γ’, Ξεφ. ΛΛ.: Αλυκαί): ς. 257-258.

Χουρμοφηθ, Ελζνθ (1977): “Θ Ελλάδα μετά τον πόλεμο του 1897”, Ιςτορία του Ελλθνικοφ Ζκνουσ, τ. ΛΔ’, Ακιναι:

Εκδοτικι Ακθνϊν, ς. 160-179.

Χιϊτθ, Υ. (1815): Ιςτορικά Απομνθμονεφματα Ηακφνκου - Επτανιςου, τ. 1-7, Ξζρκυρα-Ηάκυνκοσ, 1815-1887.

Page 104: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

104

5.4 Δεδομζνα τθσ περιοχισ και Υφιςτάμενθ κατάςταςθ

Σι ανενεργζσ ςιμερα αλυκζσ τθσ Ηακφνκου όπωσ είδαμε, αποτελοφν ςθμαντικό ιςτορικό και

τοπιογραφικό ςθμείο αναφοράσ. Θ προςζγγιςθ των χαρακτθριςτικϊν τθσ περιοχισ και θ

περιγραφι τθσ υφιςτάμενθσ κατάςταςθσ, κα δοκεί μζςα από περιγραφζσ κατοίκων τθσ περιοχισ

αλλά και ειδικϊν επιςτθμόνων, οι οποίοι περιγράφουν τθν εικόνα των αλυκϊν ςιμερα, μζςα από

τθ δικι τουσ επιςτθμονικι ςκοπιά.

Θ ΣΘΜΕΙΝΘ ΕΙΚΟΝΑ ΤΘΣ ΑΛΥΚΘΣ

Page 105: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

105

2010

5.4.1 ΓΕΩΔΥΝΑΜΙΚΟ - ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΟ ΡΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΘ ΤΘΣ ΕΥΥΤΕΘΣ

ΡΕΙΟΧΘΣ ΑΛΥΚΩΝ ΗΑΚΥΝΘΟΥ

1. Ειςαγωγι

Ψο Γεωδυναμικό – γεωτεχνικό πλαίςιο κα προςεγγιςτεί ςφμφωνα με τθν ειςιγθςθ που

πραγματοποίθςε ο Ξακθγθτισ κ. Ευκφμιοσ Ο. Οζκκασ ςτα πλαίςια μιασ διεπιςτθμονικισ θμερίδασ

που πραγματοποιικθκε ςτο Υνευματικό Ξζντρο και καταγράφκθκε ςε βιβλίο μζςω τθσ εταιρείασ

«ΥΟΑΨΩΦΣΦΣΧ» που εκδόκθκε το 2008. Θ νιςοσ Ηάκυνκοσ λοιπόν, ευρίςκεται ςτο εξωτερικό

τμιμα του Ελλθνικοφ τόξου το οποίο χαρακτθρίηεται από τθν εκδιλωςθ ζντονων γεωδυναμικϊν

φαινομζνων που ςυνιςτοφν ζνα ιδιαίτερο γεωπεριβαλλοντικό πλαίςιο. Χτο πλαίςιο αυτό κυρίαρχα

φαινόμενα είναι θ ζντονθ διαφοροποίθςθ τθσ γεωλογικισ δομισ, θ ζντονθ τεκτονικι

παραμόρφωςθ, θ ζντονθ ςειςμικότθτα, θ ποικιλομορφία ςτισ γεωμορφζσ, οι γριγορεσ μεταβολζσ

ςτο ανάγλυφο και θ ςυνεχισ διαφοροποίθςθ ςτισ γεωτεχνικζσ ςυνκικεσ από κζςθ ςε κζςθ.

Ειδικότερα θ περιοχι των Αλυκϊν Ηακφνκου (Εικ. 1) χαρακτθρίηεται ςε ό,τι αφορά το

γεωπεριβάλλον, από ζντονεσ κακοδικζσ κινιςεισ, ιδιόμορφεσ γεωτεχνικζσ ςυνκικεσ και ζντονθ

ςειςμικότθτα, ενϊ παράλλθλα χαρακτθρίηεται από ιδιόμορφα βιοπεριβαλλοντικά ςτοιχεία εκ των

οποίων οριςμζνα ςυνδζονται αναπόςπαςτα με τθν πρόςφατθ ανκρϊπινθ δραςτθριότθτα,

ςυλλογι, επεξεργαςία και εκμετάλλευςθ του αλατιοφ. Ψα ςτοιχεία αυτά ςυνιςτοφν ζνα χϊρο με

ιδιαίτερθ φυςιογεωραφικι – περιβαλλοντικι – ιςτορικι αξία που χριηει ειδικισ προςζγγιςθσ ςε

ό,τι αφορά τισ προχποκζςεισ και το ςχεδιαςμό ανάδειξθσ ι αξιοποίθςθσ.

Ειδικά ςε ότι αφορά τθν εξζταςθ των προτάςεων ανάδειξθσ, κα πρζπει να διερευνθκοφν πρϊτα

απ’ όλα το γεωδυναμικό πλαίςιο, οι γεωδυναμικζσ διεργαςίεσ, οι γεωτεχνικζσ ςυνκικεσ, θ

ςειςμικότθτα – ςειςμικι επικινδυνότθτα και ςτθ ςυνζχεια άλλα δεδομζνα όπωσ θ πανίδα, θ

χλωρίδα, τα κλιματολογικά ςτοιχεία, τα χωροταξικά και πολεοδομικά δεδομζνα τθσ ευρφτερθσ

περιοχισ, τα ιςτορικά δεδομζνα κ.ά.

Σδθγόσ για τθν όλθ διαδικαςία κα πρζπει να είναι ανάλογεσ προςπάκειεσ ιπιασ ανάδειξθσ

Αλυκϊν και των ανκρϊπινων δραςτθριοτιτων που εξελίςςονταν ςε αυτζσ, οι οποίεσ ζγιναν ςε

διάφορα άλλα ςθμεία του Ελλαδικοφ χϊρου και του εξωτερικοφ.

Page 106: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

106

2010

2. Γεωλογικό - Γεωτεχνικό Πλαίςιο

Σι ςχθματιςμοί, οι οποίοι λαμβάνουν μζροσ ςτθ γεωλογικι δομι τθσ Ηακφνκου είναι δυνατό να

διακρικοφν ςε δφο κατθγορίεσ, τουσ Αλπικοφσ, οι οποίοι υπόκεινται και αποτελοφν το υπόβακρο

και τουσ Πεταλπικοφσ, οι οποίοι υπζρκεινται αςφμφωνα των πρϊτων (Εικ. 2).

Σι Αλπικοί ςχθματιςμοί εντάςςονται ςε δφο γεωτεκτονικζσ ενότθτεσ του Ελλθνικοφ χϊρου, τθν

Λόνια ενότθτα και τθν ενότθτα Υαξϊν (HORSTMAN 1967, DERMITZAKIS et al. 1979, ΡΛΞΣΟΑΣΩ

1986, ΔΕΦΠΛΨΗΑΞΘΧ κ.ά. 2000, ΟΕΞΞΑΧ 2000). Θ Λόνια ενότθτα εμφανίηεται ςτο νοτιοανατολικό

τμιμα και περιλαμβάνει Ψριαδικοφσ εβαπορίτεσ και Πεςοηωϊκοφσ αςβεςτόλικουσ και

λατυποπαγι. Θ ενότθτα Υαξϊν εμφανίηεται ςτο δυτικό ιμιςυ τθσ νιςου και περιλαμβάνει

ανκρακικοφσ ςτθ βάςθ και ςτθ ςυνζχεια μαργαϊκοφσ ςχθματιςμοφσ θλικίασ Ανωτζρου Ξρθτιδικοφ -

Ανωτζρου Πειοκαίνου. Σι Αλπικοί ςχθματιςμοί δεν εμφανίηονται και δεν επθρεάηουν άμεςα τισ

γεωδυναμικζσ και γεωτεχνικζσ ςυνκικεσ τθσ περιοχισ των Αλυκϊν.

Σι Πεταλπικοί ςχθματιςμοί (HORSTMAN 1967, DERMITZAKIS et al. 1979, ΡΛΞΣΟΑΣΩ 1986,

ΔΕΦΠΛΨΗΑΞΘΧ κ.ά. 2000, ΟΕΞΞΑΧ 2000), διακρίνονται ωσ ακολοφκωσ από τουσ αρχαιότερουσ προσ

τουσ νεότερουσ:

Σχθματιςμόσ Δάφνθσ. Υεριλαμβάνει κροκαλοπαγι, ψαμμίτεσ, μάργεσ και ιλυόλικουσ ςε

ςυνεχείσ εναλλαγζσ κακϊσ επίςθσ και ορίηοντεσ γφψων. Ψο ορατό πάχοσ υπερβαίνει τα 300 μζτρα.

Σχθματιςμόσ Μαργαϊκϊν Αςβεςτολίκων Κεριοφ. Υεριλαμβάνει μαργαϊκοφσ αςβεςτόλικουσ

και μάργεσ θλικίασ Ξατωτζρου Υλειοκαίνου, πάχουσ μερικϊν δεκάδων μζτρων.

Σχθματιςμόσ Κάςτρου. Υεριλαμβάνει γκρι-μπλε αργιλομαργαϊκά ςτρϊματα, αργίλουσ και

ψαμμίτεσ. Ψο πάχοσ τουσ είναι 200 μζτρα και θ θλικία του είναι Πζςο-Ανϊτερο Υλειόκαινο.

Σχθματιςμόσ Γζρακα. Υεριλαμβάνει αςβεςτιτικοφσ ψαμμίτεσ ςε εναλλαγζσ με αργίλουσ,

ςυνολικοφ πάχουσ 50 περίπου μζτρων, θλικίασ Υλειςτοκαίνου.

Αλλουβιακοί - Ελλουβιακοί Σχθματιςμοί. Ψα αλλοφβια περιλαμβάνουν χαλαρζσ λεπτομερείσ

φάςεισ (άμμουσ, ιλφεσ, αργίλουσ) και ςπανιότερα χαλαρζσ αδρομερείσ κροκάλεσ και χάλικεσ

ςυνολικοφ πάχουσ ωσ 10 περίπου μζτρων. Ψα ελλοφβια προζρχονται από τθν αποςάκρωςθ των

υποκείμενων ςχθματιςμϊν και ζχουν πάχοσ μικρότερο των 3 μζτρων. Εμφανίηονται ωσ επί το

πλείςτον ςτο επίπεδο πεδινό τμιμα τθσ νιςου κακϊσ επίςθσ και ςτθν περιοχι των Αλυκϊν.

Page 107: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

107

2010

Σχθματιςμοί Ραράκτιων Αποκζςεων. Χαλαρά λεπτομερι και αδρομερι υλικά (ιλφεσ, άμμοι

διαφόρων μεγεκϊν, κροκάλεσ κλπ.), τα οποία παρατθροφνται κατά μικοσ τθσ ακτογραμμισ. Χυχνά

παρατθροφνται και υποτυπϊδεισ κίνεσ που αναπτφςςονται κατά μικοσ οριςμζνων τμθμάτων τθσ

ακτογραμμισ, ενϊ εμφανίηονται και ςτθν περιοχι των Αλυκϊν (Εικ. 3). Ψο πάχοσ τουσ φκάνει

μζχρι τα 5 μζτρα.

Σφγχρονοι Ελϊδεισ Σχθματιςμοί. Υρόςφατοι ελϊδεισ ςχθματιςμοί οι οποίοι αναπτφςςονται

ςε οριςμζνεσ κζςεισ κατά μικοσ τθσ παραλιακισ ηϊνθσ, ενϊ εμφανίηονται και ςτθν περιοχι των

Αλυκϊν (Εικ. 3). Υεριλαμβάνουν αργίλουσ, ιλφεσ, άμμουσ, φυτικά λείψανα και ζχουν ςυνολικό

πάχοσ ωσ 5 μζτρα.

Τπωσ ζχει αναφερκεί, θ νιςοσ Ηάκυνκοσ δομείται από Αλπικοφσ και Πεταλπικοφσ ςχθματιςμοφσ.

Σι Αλπικοί ςχθματιςμοί ανικουν ςτισ ενότθτεσ Λονίου και Υαξϊν, ενϊ οι Πεταλπικοί ςχθματιςμοί

υπζρκεινται αςφμφωνα. Κα πρζπει να τονιςκεί ότι Πεταλπικοί ςχθματιςμοί για το χϊρο τθσ

ενότθτασ Υαξϊν μποροφν να κεωρθκοφν αυτοί που ζχουν θλικία νεότερθ του Ξατωτζρου

Υλειόκαινου, ενϊ αντίςτοιχα για το χϊρο τθσ Λονίου αυτοί που ζχουν θλικία νεότερθ του Πζςου

Πειόκαινου.

Θ ενότθτα των Υαξϊν εμφανίηεται ςτο δυτικό τμιμα τθσ νιςου και περιλαμβάνει ςχθματιςμοφσ

ωσ το Ξατϊτερο Υλειόκαινο. Ξυρίαρχθ δομι είναι θ παρουςία μιασ μεγα-αντικλινικισ δομισ

διεφκυνςθσ ΒΒΔ-ΡΡΑ, τθν οποία δομεί ο ςχθματιςμόσ Αςβεςτόλικων Βραχιϊνα και ο ςχθματιςμόσ

Αςβεςτόλικων Ξεριοφ (Εικ. 2). Θ αντικλινικι αυτι δομι τζμνεται από ζναν αρικμό εγκάρςιων

διαγϊνιων και επιμθκϊν ρθγμάτων (ΟΕΞΞΑΧ, 2000).

Υροσ τα ανατολικά εμφανίηονται οι νεότεροι ςχθματιςμοί και ειδικότερα ο ςχθματιςμόσ

Οαγωπόδου και ο ςχθματιςμόσ Αγίου Χϊςτθ δθμιουργϊντασ μια μονοκλινικι ακολουκία, θ οποία

βυκίηεται με κλίςθ 25°-35° προσ τα ανατολικά. Θ βφκιςθ αυτι ςυνοδεφεται και από μορφολογικι

ταπείνωςθ και τελικά οι ςχθματιςμοί καλφπτονται από τουσ Υλειο - Ψεταρτογενείσ ςχθματιςμοφσ

τθσ κεντρικισ Ηακφνκου, ςτο βόρειο τμιμα τθσ οποίασ ευρίςκεται θ περιοχι των Αλυκϊν. Θ

μονοκλινικι ακολουκία ςυνεχίηεται υπεδαφικά μζχρι τθν περιοχι τθσ πόλθσ τθσ Ηακφνκου -

Παρακονθςίων όπου και εντοπίςκθκε θ επιφάνεια επϊκθςθσ τθσ Λονίου ενότθτασ (ΡΛΞΣΟΑΣΩ,

1986). Σ τεκτονιςμόσ ςτθν ενότθτα Υαξϊν, ζγινε μζςα ςτο Ξατϊτερο Υλειόκαινο.

Θ ενότθτα τθσ Λονίου εμφανίηεται ςτο όροσ Χκοπόσ και αντιπροςωπεφεται από εβαπορίτεσ,

αςβεςτόλικουσ και δολομίτεσ. Σι εβαπορίτεσ δθμιουργοφν μια μεγάλθ διαπειρικι δομι ςτο όροσ

Page 108: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

108

2010

Χκοπόσ κακϊσ επίςθσ και δευτερεφουςεσ διαπειρικζσ μορφζσ ςτθν Αγία Δυνατι και ςτισ

Ρεραντηοφλεσ (Εικ. 2). Για τθν Λόνια ενότθτα ο τελικόσ τεκτονιςμόσ τοποκετείται ςτο όριο

Σλιγοκαίνου - Πειόκαινου. Υάνω από τουσ ςχθματιςμοφσ τθσ Λονίου αναπτφςςονται κατά κζςεισ

Πεταλπικοί ςχθματιςμοί θλικίασ Πζςου Πειόκαινου -Σλοκαίνου.

3. Γεωτεχνικό Πλαίςιο τθσ Ευρφτερθσ Περιοχισ των Αλυκϊν

Πε βάςθ τα ςτοιχεία που αναφζρκθκαν προθγουμζνωσ και κυρίωσ με βάςθ τα δεδομζνα των

γεωλογικϊν ςχθματιςμϊν που εμφανίηονται ςτθν ευρφτερθ περιοχι των Αλυκϊν μπορεί ςτθ

ςυνζχεια να κακοριςτεί το γεωτεχνικό πλαίςιο. Σ κακοριςμόσ οριςμζνων γεωτεχνικϊν

χαρακτθριςτικϊν είναι απαραίτθτοσ προκειμζνου να προςδιοριςτοφν τα πικανά γεωδυναμικά

φαινόμενα και τα γεωτεχνικά προβλιματα τα οποία είναι δυνατόν να εμφανιςτοφν είτε ςε

ςυνκικεσ ςτατικισ φόρτιςθσ είτε ςε ςυνκικεσ ςειςμικισ φόρτιςθσ. Ψα κυριότερα χαρακτθριςτικά

των ςχθματιςμϊν είναι τα ακόλουκα:

Αλλουβιακοί - Ελλουβιακοί ςχθματιςμοί. Σι Αλλουβιακοί ςχθματιςμοί όπωσ ζχει αναφερκεί

αναπτφςςονται κυρίωσ ςτο πεδινό επίπεδο τμιμα τθσ περιοχισ τθσ μελζτθσ. Υεριλαμβάνουν

αρκετοφσ λικολογικοφσ τφπουσ όπωσ ιλφεσ, άμμουσ, αργίλουσ, φυτικά λείψανα οι οποίοι

εναλλάςςονται κατά τθν κατακόρυφθ και οριηόντια ζννοια. Ψο ςυνολικό μζγιςτο πάχοσ τουσ

φκάνει ςφμφωνα με δεδομζνα γεωτριςεων τα 10 μζτρα. Χε γενικζσ γραμμζσ χαρακτθρίηονται από

μεγάλθ ετερογζνεια. Υαρουςιάηουν μεγάλο πορϊδεσ, χαμθλι ςυνοχι, υψθλι γωνία εςωτερικισ

τριβισ και ςθμαντικι υδροφορία. Είναι επιδεκτικοί ςε εκδιλωςθ διαφορικϊν κακιηιςεων,

πλευρικϊν εκτάςεων και ρευςτοποιιςεων. Ξατατάςςονται ςτθν Κατθγορία Χ του Ε.Α.Ξ. 2000

(Σ.Α.Χ.Υ., 2000).

Σχθματιςμοί Ραράκτιων Αποκζςεων. Υρόκειται για χαλαρά λεπτομερι και αδρομερι υλικά

διαφόρων μεγεκϊν (άμμοι, κροκάλεσ, άργιλοι, ιλφεσ κτλ.), τα οποία αναπτφςςονται κατά μικοσ

τθσ ακτογραμμισ με μζγιςτο πάχοσ μερικά μζτρα. Ψα γεωτεχνικά χαρακτθριςτικά των

ςχθματιςμϊν αυτϊν είναι ςαφϊσ αρνθτικά δεδομζνου ότι είναι επιδεκτικά ςε εκδιλωςθ

διαφορικϊν κακιηιςεων πλευρικϊν εκτάςεων και ρευςτοποιιςεων. Ξατατάςςονται ςτθν

Κατθγορία Χ του Ε.Α.Ξ. 2000 (Σ.Α.Χ.Υ., 2000).

Ελϊδεισ Σχθματιςμοί. Υρόκειται για Ελϊδεισ ςχθματιςμοφσ οι οποίοι αναπτφςςονται κατά

μικοσ τθσ παραλιακισ κυρίωσ ηϊνθσ ιδιαίτερα ςτο βόρειο τμιμα ςτθν περιοχι των Αλυκϊν.

Υεριλαμβάνουν κυρίωσ άμμουσ και ιλυϊδεισ άμμουσ με πολλά φυτικά λείψανα ποωδϊν φυτϊν.

Page 109: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

109

2010

Ζχουν περιοριςμζνο πάχοσ που δεν υπερβαίνει τα 5 μζτρα και ζχουν ςαφϊσ αρνθτικά γεωτεχνικά

χαρακτθριςτικά. Είναι επιδεκτικοί ςε εκδιλωςθ φαινομζνων διαφορικϊν κακιηιςεων και

ρευςτοποιιςεων. Ξατατάςςονται ςτθν Κατθγορία Χ του Ε.Α.Ξ. 2000 (Σ.Α.Χ.Υ., 2000).

4. ειςμικότθτα - ειςμικι Επικινδυνότθτα

Τπωσ είναι γνωςτό, θ νιςοσ Ηάκυνκοσ αλλά και γενικότερα θ Δυτικι Ελλάδα παρουςιάηει υψθλι

ςειςμικότθτα εξαιτίασ τθσ γειτνίαςθσ τθσ με το μζτωπο ςφγκρουςθσ των δφο λικοςφαιρικϊν

πλακϊν, τθσ Ευρωπαϊκισ και τθσ Αφρικανικισ. Σι εκδθλοφμενοι ςειςμοί ζχουν ςοβαρότατεσ

επιπτϊςεισ ςτισ ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ και εν γζνει ςτθν αλλοίωςθ του περιβάλλοντοσ και

τθσ ιςτορικισ φυςιογνωμίασ τθσ περιοχισ (ΟΕΞΞΑΧ κ.ά. 1996-1997). Χφμφωνα με τα υφιςτάμενα

δεδομζνα από το 1469 μ.Χ. μζχρι ςιμερα ζχουν πλιξει τθ Ηάκυνκο τουλάχιςτον 15 μεγάλα

ςειςμικά γεγονότα με ςθμαντικζσ ανκρϊπινεσ αλλά και υλικζσ απϊλειεσ. Ψο πλζον πρόςφατο

παράδειγμα αποτελοφν οι ςειςμοί του Αυγοφςτου του 1953 κατά τουσ οποίουσ τουλάχιςτον 20

άνκρωποι ςκοτϊκθκαν ενϊ μόνο ελάχιςτεσ καταςκευζσ απζφυγαν τθν κατάρρευςθ.

Πε βάςθ πρόςφατεσ ζρευνεσ ςειςμικότθτασ – ςειςμικισ επικινδυνότθτασ ςτθ νιςο Ηάκυνκο (Εικ.

4) αναμζνονται οι ακόλουκεσ ςειςμικζσ δράςεισ (ΟΕΞΞΑΧ κ.ά., 2002)

Πζγιςτθ αναμενόμενθ παραμόρφωςθ: 10 cm με πικανότθτα 90% να μθν ξεπεραςτοφν ςε 50

χρόνια (Υερίοδοσ Επανάλθψθσ Υ.Ε. = 495 χρόνια)

Πζγιςτθ αναμενόμενθ επιτάχυνςθ: 2,80 cm/sec2 με πικανότθτα 90% να μθν ξεπεραςτοφν ςε 50

χρόνια (Υερίοδοσ Επανάλθψθσ Υ.Ε. = 495 χρόνια)

Σι ςειςμικζσ δράςεισ, οι οποίεσ χαρακτθρίηονται ωσ εξαιρετικά ςθμαντικζσ, αναμζνεται να

εμφανιςτοφν ςτο ςειςμικό υπόβακρο τθσ περιοχισ των Αλυκϊν Ηακφνκου που δομείται κυρίωσ

από Αλπικοφσ ςχθματιςμοφσ και το οποίο ευρίςκεται ςε ζνα ςθμαντικό βάκοσ που δεν μπορεί να

εκτιμθκεί ακριβϊσ. Χτθν περιοχι των Αλυκϊν, λόγω των δυςμενϊν γεωτεχνικϊν χαρακτιρων των

υπερκείμενων χαλαρϊν ςχθματιςμϊν, αναμζνεται δραςτικι ενίςχυςθ των ανωτζρω ςειςμικϊν

δράςεων, γεγονόσ το οποίο κα επιβαρφνει τισ καταςκευζσ και εν γζνει τα τεχνικά ζργα.

Page 110: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

110

2010

5. Ρευςτοποιιςεισ Εδαφϊν

Από τθν εξζταςθ τθσ υφιςτάμενθσ βιβλιογραφίασ (ΟΕΞΞΑΧ 1998) που αναφζρεται ςτα ςειςμικά

φαινόμενα τθσ Ηακφνκου αντλικθκαν οριςμζνα χριςιμα ςτοιχεία που αφοροφν τθν εμφάνιςθ

πικανϊν φαινομζνων ρευςτοποιιςεων.

Τπωσ είναι γνωςτό, οι ρευςτοποιιςεισ εδαφϊν αποτελοφν ζνα ςθμαντικό γεωτεχνικό πρόβλθμα,

το οποίο ςυνδζεται άμεςα με ςειςμικζσ κινιςεισ. Ειδικότερα, οι ρευςτοποιιςεισ λαμβάνουν χϊρα

όταν χαλαροί - λεπτόκοκκοι άμμοι ι ιλυϊδεισ άμμοι με παρουςία νεροφ υπόκεινται ςε

επαναλαμβανόμενεσ διατμθτικζσ παραμορφϊςεισ με αποτζλεςμα τα υλικά να αποκτοφν

ςυμπεριφορά βαρζωσ ρευςτοφ (SEED 1976).

Θ μεταβολι αυτι επθρεάηει άμεςα τα κεμελιωμζνα κτιρια και τεχνικά ζργα τα οποία χάνουν τθν

ςτιριξι τουσ, με αποτζλεςμα να υφίςτανται τεράςτιεσ ηθμιζσ ι να βυκίηονται μζςα ςτουσ

ρευςτοποιθμζνουσ ςχθματιςμοφσ (LEKKAS et al. 1996, LEKKAS 2004a, b). Ψο πλζον

αντιπροςωπευτικό πρόςφατο παράδειγμα αποτελοφν οι ςειςμοί του 1995 ςτο Kobe τθσ Λαπωνίασ

και του 1999 ςτο Izmit τθσ Ψουρκίασ (Εικ. 5, 6).

Συςιαςτικά εντοπίςκθκαν τρεισ περιπτϊςεισ ςειςμϊν κατά τισ οποίεσ εκδθλϊκθκαν

ρευςτοποιιςεισ:

Χειςμόσ 1636, 30 Χεπτεμβρίου (ΗΩΘΧ 1893)

«Σθν 2 Οκτωβρίου επανελιφκθςαν εν τθ ρθκείςθ νιςω οι ςειςμοί αλλ’ αςκενείσ, κατά τθν

επομζνθν Δευτζραν ςυνζβθ πλθμμφρα υδάτων, μεμειγμζνων μετά τινόσ πυρώδουσ φλθσ και

καπνοφ εκ πίςςθσ. Θ δυςωδία ιν εξζπεμπε το ςπάνιον εκείνον φδωρ ιτο αφόρθτοσ…»

Χειςμόσ 1809, 2 Λουνίου (ΗΩΘΧ, 1893)

«... παρετθρικθ όμωσ ότι παρά τθν νοτίαν όχκθν του ποταμοφ τθσ Επιςκοπιανισ εγζνετο άνοιγμα

δφο δακτφλων οπών και λζγεται ότι εκεάκθ εξερχόμενοσ ατμόσ με οςμιν κείου ...»

Ψα ανωτζρω αποτελοφν ακριβείσ περιγραφζσ επιφανειακϊν εκδθλϊςεων ρευςτοποιιςεωσ, οι

οποίεσ ζχουν παρατθρθκεί και ςε γειτονικζσ περιοχζσ του Ελλθνικοφ χϊρου ςε ςειςμοφσ το 1989

ςτο Βαρκολομιό Θλείασ, το 1993 ςτον Υφργο, το 1995 ςτο Αίγιο και το 2003 ςτθ Οευκάδα

(MARIOLAKOS et al. 1990, LEKKAS 1994, LEKKAS et al. 1996, MARGARIS et al. 2003). Σ ατμόσ με

Page 111: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

111

2010

οςμι κείου αποτελεί αζρια τα οποία εξζρχονται ςτθν επιφάνεια μαηί με τα ρευςτοποιθμζνα υλικά

και προζρχεται από τθ ςιψθ των φυτικϊν λειψάνων (MARIOLAKOS et al. 1990).

Χειςμόσ 1840, 18/30 Σκτωβρίου (ΧΛΩΨΘΧ 1886, ΗΩΘΧ 1893)

«... το φδωρ το υπόγειον τθσ Αβφςςου ανζβθ επάνω τθσ επιφανείασ 3 πόδασ ανακυμιάςεισ τθσ γθσ,

κόνισ άμμου καλάςςθσ ανζδυςε εισ τα ωρφγματα των παραλίων αναβραςμόσ πιςςαςφάλτου

φόνοσ 12 τραυματίαι πολλοί, επί 9 μινασ οι κλονιςμοί ...».

«... Προσ τοφτοισ διάφορα φρζατα υπερεχείλιςαν ... Ο χείμαρροσ όςτισ αςπάηεται το μεςθμβρινόν

μζροσ τθσ πόλεωσ και αυτόσ εξογκώκθ, μζρθ δε τινά τθσ εξοχισ κατεπλθμμφριςαν υπό ρευμάτων

φδατοσ απροόπτωσ εκρεφςαντοσ ...».

Ξαι οι περιγραφζσ αυτζσ αντιςτοιχοφν με μεγάλθ ακρίβεια ςε φαινόμενα ρευςτοποιιςεων.

Ειδικότερα, θ κόνισ καλάςςθσ, θ οποία ανζδυςε εισ τα ορφγματα των παραλίων αποτελεί το

ρευςτοποιθμζνο υλικό από άμμο, ενϊ τα ορφγματα αποτελοφν εδαφικζσ διαρριξεισ ςτουσ

επιφανειακοφσ ςχθματιςμοφσ. Επίςθσ θ απότομθ άνοδοσ των υπόγειων υδάτων και θ ζξοδόσ τουσ

ςτθν επιφάνεια αντιςτοιχεί ςε φαινόμενα ρευςτοποίθςθσ.

Υροκειμζνου να διερευνθκεί και από γεωτεχνικισ πλευράσ θ δυνατότθτα εκδιλωςθσ των

φαινομζνων ρευςτοποίθςθσ ςτισ κζςεισ που περιγράφονται ςτα ιςτορικά κείμενα, αλλά και

γενικότερα ςτισ περιοχζσ που εντοπίςκθκαν κατ’ αρχάσ από τθ γεωλογικι ζρευνα, ζγινε ζνασ

ικανόσ αρικμόσ μικροφ βάκουσ γεωτριςεων (Εικ. 7, 8). Σι γεωτριςεισ ζγιναν με μικρι φορθτι

μονάδα και είχαν ωσ ςτόχο να διερευνιςουν αφενόσ μεν τθ λικολογικι ςφςταςθ των ςχθματιςμϊν

και κυρίωσ των Αλλουβίων, των Υαράκτιων και των Ελωδϊν Αποκζςεων και αφετζρου τθν

παρουςία και το βάκοσ του υδροφόρου ορίηοντα. Πετά τθν εκτζλεςθ των γεωτριςεων

ακολοφκθςαν κοκκομετρικζσ αναλφςεισ, ζτςι ϊςτε να διαπιςτωκεί και εργαςτθριακά θ

κοκκομετρικι ςφνκεςθ των δειγμάτων.

Θ διαπίςτωςθ τθσ ρευςτοποίθςθσ των δειγμάτων που ελιφκθςαν, ςτθν περιοχι των Αλυκϊν ζγινε

με τθν προβολι των κοκκομετρικϊν καμπυλϊν πάνω ςε προχπάρχοντα διαγράμματα και

νομογράμματα, ενϊ παράλλθλα διαπιςτϊκθκε ότι ο υδροφόροσ ορίηοντασ ευρίςκεται ςε μικρό

βάκοσ από τθν επιφάνεια.

Page 112: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

112

2010

Σι πικανζσ περιοχζσ ρευςτοποιιςεων αντιςτοιχοφν ςε περιοχζσ εμφάνιςθσ των Ελωδϊν και

Υαράκτιων αποκζςεων κακϊσ επίςθσ και εν μζρει ςε περιοχζσ εμφάνιςθσ Αλλουβιακϊν

αποκζςεων, εκεί όπου αυτά αντιπροςωπεφονται από χαλαρζσ άμμουσ διαφόρων κοκκομετρικϊν

διαβακμίςεων με ενδιαςτρϊςεισ ιλφων. Σι περιοχζσ αυτζσ ταυτόχρονα αποτελοφν και περιοχζσ

υψθλοφ κινδφνου εμφάνιςθσ ρευςτοποιιςεων ςε μελλοντικοφσ ςειςμοφσ (Εικ. 5).

6. Διαφορικζσ Κακιηιςεισ – Πλευρικζσ Εκτάςεισ

Σι κακιηιςεισ αποτελοφν κατακόρυφεσ μετακινιςεισ εδαφικϊν μαηϊν, οι οποίεσ ζχουν ςαν

αποτζλεςμα τθ βφκιςθ ενόσ τμιματοσ τθσ επιφάνειασ του εδάφουσ. Ξακιηιςεισ παρατθροφνται ωσ

επί το πλείςτον ςε χαλαρά εδάφθ και προκαλοφνται ςυνικωσ από τθ ςυμπίεςθ ι ςυμπφκνωςθ

εδαφικϊν μαηϊν, τθν απϊλεια ςτιριξθσ και τθν απομάκρυνςθ ςυςτατικϊν του υπεδάφουσ.

Σι κακιηιςεισ εκδθλϊνονται και ωσ επακόλουκα φαινόμενα ςειςμικϊν κινιςεων και

προκαλοφνται από τθ ςυμπίεςθ ι ςυμπφκνωςθ των εδαφικϊν μαηϊν και ενδεχόμενα από τθν

πτϊςθ τθσ ςτάκμθσ του φρεατίου υδροφόρου ορίηοντα.

Θ πτϊςθ τθσ πιεηομετρικισ ςτάκμθσ του υδροφόρου ορίηοντα προκαλεί αφξθςθ του φορτίου που

δζχεται το υπζδαφοσ λόγω τθσ απϊλειασ τθσ άνωςθσ. Θ κακίηθςθ που μπορεί να προκλθκεί

εξαρτάται από τθ ςφςταςθ του εδάφουσ. Αν ο φρεάτιοσ υδροφόροσ ορίηοντασ αναπτφςςεται ςε

αμμϊδεισ ορίηοντεσ θ κακίηθςθ είναι ςυνικωσ μικρι, εκτόσ αν θ άμμοσ είναι πολφ χαλαρι και όχι

ςυνεκτικι. Αν ςτο υπζδαφοσ υπάρχουν ορίηοντεσ αργιλικοί, ιλυϊδεισ ι ορίηοντεσ τφρφθσ, ο

υποβιβαςμόσ του φρεάτιου ορίηοντα μπορεί να προκαλζςει ςθμαντικζσ κακιηιςεισ. Τπωσ

προαναφζρκθκε, κακιηιςεισ που οφείλονται ςτθν πτϊςθ ςτάκμθσ του ελεφκερου υδροφόρου

ορίηοντα παρατθροφνται κυρίωσ ςε περιοχζσ που καλφπτονται από αλλουβιακζσ - ελλουβιακζσ

αποκζςεισ, παράκτιεσ αποκζςεισ και ελϊδεισ ςχθματιςμοφσ.

Ψα φαινόμενα των κακιηιςεων ςυνικωσ ςυνοδεφονται και από τισ πλευρικζσ εκτάςεισ, οι οποίεσ

αντιςτοιχοφν και ςε μετακινιςεισ του εδάφουσ προσ μία ι περιςςότερεσ κατευκφνςεισ ειδικά όταν

υπάρχει μικρι μορφολογικι κλίςθ. Θ μετατόπιςθ του εδάφουσ γίνεται μζςα από πυκνό δίκτυο

διαρριξεων ςτουσ επιφανειακοφσ ςχθματιςμοφσ.

Πε βάςθ τα γεωτεχνικά χαρακτθριςτικά των ςχθματιςμϊν που ζχουν παρουςιαςτεί,

ςυμπεραίνεται ότι Ξακιηιςεισ, Διαφορικζσ Ξακιηιςεισ και Υλευρικζσ Εκτάςεισ είναι δυνατόν να

εμφανιςτοφν ςε όλθ τθν ζκταςθ των Αλυκϊν.

Page 113: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

113

2010

7. φνκεςθ Δεδομζνων – υμπεράςματα

Τπωσ αναφζρκθκε θ περιοχι των Αλυκϊν Ηακφνκου χαρακτθρίηεται από τθν εκδιλωςθ ζντονων

γεωδυναμικϊν φαινομζνων τα οποία οφείλονται ςτθ κζςθ τθσ νιςου ςτο εξωτερικό τμιμα του

Ελλθνικοφ τόξου. Ειδικότερα ςτισ Αλυκζσ τθσ Ηακφνκου με βάςθ τα γεωλογικά δεδομζνα

εμφανίηονται Αλλουβιακζσ, Ελλουβιακζσ, Υαράκτιεσ και Ελϊδεισ αποκζςεισ οι οποίεσ

αποτελοφνται από ςυνεχείσ εναλλαγζσ άμμων, ιλφων και αργίλων, με μεγάλο ποςοςτό φυτικϊν

λειψάνων, αποτζλεςμα τθσ γεωτεκτονικισ κζςθσ τθσ περιοχισ και των πρόςφατων γεωδυναμικϊν

φαινομζνων. Σι ςχθματιςμοί αυτοί από γεωτεχνικισ άποψθσ είναι προβλθματικοί και ευνοοφν τθν

εμφάνιςθ γεωδυναμικϊν φαινομζνων όπωσ διαφορικϊν κακιηιςεων, πλευρικϊν εκτάςεων και

ρευςτοποιιςεων.

Υρόςκετα θ ευρφτερθ περιοχι τθσ Ηακφνκου χαρακτθρίηεται από υψθλότατθ ςειςμικότθτα, ίςωσ

τθν υψθλότερθ ςτον Ελλθνικό χϊρο, με μετατόπιςθ ςτο βραχϊδεσ υπόβακρο τθσ ςυγκεκριμζνθσ

περιοχισ τθσ τάξθσ των 10cm και με επιτάχυνςθ ςτο υπόβακρο τθσ τάξθσ των 2.80 cm/sec2, με

πικανότθτα 90% να μθν ξεπεραςτοφν ςε 50 χρόνια (Υερίοδοσ Επανάλθψθσ Υ.Ε. = 495 χρόνια). Σι

τιμζσ αυτζσ όταν προβάλλονται ςτουσ επιφανειακοφσ ςχθματιςμοφσ των Αλυκϊν παρουςιάηουν

ςθμαντικότατθ ενίςχυςθ λόγω τθσ φφςεωσ των ςχθματιςμϊν.

Πε βάςθ τα ανωτζρω διαπιςτϊνεται ότι ςτθν περιοχι των Αλυκϊν είναι βζβαιο ότι κα

εκδθλωκοφν ρευςτοποιιςεισ εδαφϊν, πλευρικζσ εκτάςεισ, διαφορικζσ κακιηιςεισ και ενίςχυςθ

των ςειςμικϊν δράςεων. Ψα ςτοιχεία αυτά ιδιαίτερα ςε περίπτωςθ ςειςμικισ φόρτιςθσ κακιςτοφν

τθν ςυγκεκριμζνθ περιοχι προβλθματικι για κάκε μορφι πολεοδόμθςθσ ι επζκταςθ ςχεδίων

πόλεωσ. Άλλωςτε, ςφμφωνα με τον Ε.Α.Ξ. 2000, οι ςχθματιςμοί τθσ περιοχισ κατατάςςονται ςτθν

κατθγορία Χ, γεγονόσ το οποίο απαγορεφει τθν πολεοδόμθςι τουσ και τθν επζκταςθ ςχεδίων

πόλθσ.

Ψα ανωτζρω ςε ςυνδυαςμό με τισ ειδικζσ περιβαλλοντικζσ ςυνκικεσ και τθν ιςτορικι

φυςιογνωμία τθσ περιοχισ, επιβάλλουν μια ειδικι προςζγγιςθ και μια μορφι ιπιασ ανάδειξθσ του

χϊρου των Αλυκϊν κατά τα πρότυπα ανάδειξθσ άλλων αντίςτοιχων περιοχϊν τόςο ςτθν Ελλάδα

όςο και ςτο εξωτερικό.

Page 114: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

114

2010

ΒΙΒΛΙΟΓΑΦΙΑ

DERMITZAKIS, M., PAPANIKOLAOU, D., KAROTSIERIS, Z. (1979). – The marine Quaternary formations of SE

Zakynthos island and their paleographic implications. Proc. 6th

Coll. Geol. Aegean Region, Athens 1977, I, p.

407-415.

ΔΕΦΠΛΨΗΑΞΘΧ, Π., ΟΕΞΞΑΧ, Ε., ΡΨΦΛΡΛΑ, Χ. & ΨΦΛΑΡΨΑΦΩΟΟΣΩ, Π. (2000). – Χτρωματογραφία και

τεκτονοϊηθματογενισ εξζλιξθ τθσ νιςου Ηακφνκου. ΧTϋ Διεκνζσ Υανιόνιο Χυνζδριο 1997, Ψομ. Αϋ, 235-248,

Ηάκυνκοσ.

ΗΩΘΧ, Ο.Χ. (1893). - Σι εν Ηακφνκω ςειςμοί, “Ποφςαι”, Α,11-19.

HORSTMAN, G. (1967). - Geologie de la partie meridionale de l' ile de Zante (Grèce). These Univ. Paris, 127pp., 28

pls., Paris.

LEKKAS, E. (1994). - Liquefaction - Risk zonation and urban development at Western Peloponnesus (Greece). 7th

International Congress of the International Association for Engineering Geology (IAEG), Publ. A.A. Balkema,

2095-2102, Lisboa.

LEKKAS, E., KRANIS, H., LEOUNAKIS, M. & STYLIANOS, P. (1996). - Liquefaction phenomena caused by the Kobe

earthquake (Japan). VI Spanish Congress and International Conference on Environmental Geology and Land-

use Planning "Natural Hazards, Land-Use Planning and Environment", Eds. J. Chacon & C. Irigaray, 463-470,

Granada.

LEKKAS, E., LOZIOS, S., SKOURTSOS, E. & KRANIS, H. (1996). - Liquefaction, ground fissures and coastline change

during the Egio earthquake (15 June 1995; Central-Western Greece). Terra Nova, Publ. Blackwell Science Ltd.,

Vol. 8, No 6, 648-654.

ΟΕΞΞΑΧ, Ε., ΞΣΟΩΒΑ, Π., ΑΡΨΩΡΣΥΣΩΟΣΧ, Γ. & ΞΣΥΑΡΑΧ, Λ. (1996-1997). – Σι ςειςμοί τθσ Ηακφνκου.

Υροςπάκεια ερμθνείασ των περιγραφϊν των ςειςμϊν και ςυςχζτιςθσ με τθν υφιςτάμενθ γεωλογικι δομι.

Annales Géologiques des Pays Helléniques, 1e serie, Tome ΧΧΧVII, 1033-1073.

LEKKAS, E. (1998). - Palaeoliquefaction phenomena and liquefaction hazard map at Zakinthos island, W. Greece.

8th International Congress of the International Association for Engineering Geology (IAEG) "Engineering

Geology-A Global View from the Pacific Rim", Eds. D.P. Moore & O. Hungr, Vol. II, 749-754, Vancouver.

ΟΕΞΞΑΧ, Ε. (2000). – Ρεοτεκτονικόσ Χάρτθσ τθσ Ελλάδασ (κλίμακα 1:100.000), Φφλλο "ΗΑΞΩΡΚΣΧ". Ζκδοςθ ΣΑΧΥ,

Επεξθγθματικό Ψεφχοσ, 145ς., Ακινα.

ΟΕΞΞΑΧ, Ε., ΟΣΗΛΣΧ, Χ., ΒΣΩΟΓΑΦΘΧ, Ρ., ΞΣΥΑΡΑΧ, Γ. & ΑΡΨΩΡΣΥΣΩΟΣΧ, Γ. (2002) - Αντιςειςμικόσ Χχεδιαςμόσ

και Σργάνωςθ Διμου Ηακφνκου (Φάςθ Εφαρμογισ). Εφαρμοςμζνο Ερευνθτικό Υρόγραμμα. Ψομζασ

Page 115: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

115

2010

Δυναμικισ, Ψεκτονικισ και Εφαρμοςμζνθσ Γεωλογίασ, Εκνικό και Ξαποδιςτριακό Υανεπιςτιμιο Ακθνϊν,

Ψόμοι 3, Ακινα 2002.

LEKKAS, E. (2004a). - The 1999 earthquake activity in Izmit. The study of actualistic strike-slip tectonic forms.

Earthquake Geodynamics - Seismic Case Studies, Ed. E.L. Lekkas, Wit Press, 1-15.

LEKKAS, E. (2004b). – Parameters of intensity distribution in the Izmit and Düzce (Turkey) earthquakes. Advances

in Earthquake Engineering, Earthquake Geodynamics - Seismic Case Studies, Ed. E.L. Lekkas, Wit Press, Vol.

12, 147-157.

MARGARIS, B., PAPAIOANNOU, C., THEODULIDIS, N., SAVVAIDIS, A., ANASTASIADIS, A., KLIMIS, N., MAKRA, K.,

DEMOSTHENOUS, M., KARAKOSTAS, C., LEKIDIS, V., MAKARIOS, T., SALONIKIOS, T., SOUS, S., CARYDIS, P.,

LEKKAS, E., LOZIOS, S., SKOURTSOS, E. & DANAMOS, G. (2003). – Preliminary observations on the August 14,

2003, Lefkada island (Western Greece) earthquake. EERI Newsletter, Special Earthquake Report, November

2003, Vol. 37, No 11, 1-12, California.

MARIOLAKOS I., DANAMOS G., FOUNTOULIS Λ., LEKKAS E. & LOGOS E. (1990). - Soil fractures and sand water's

shaking off observed during the earthquake of October 16th, 1988 at the region of Vartholomio (W.

Peloponnesus, Greece). European School of Climatology and Natural Hazards "Course on Natural Hazards and

Engineering Geology", Commission of the European Communities, 9p., Lisboa.

ΣΦΓΑΡΛΧΠOΧ ΑΡΨΛΧΕΛΧΠΛΞΣY ΧΧΕΔΛΑΧΠΣY ΞΑΛ ΥΦΣΧΨΑΧIΑΧ (Σ.Α.Χ.Υ., 2000). Ελλθνικόσ Αντιςειςμικόσ

Ξανονιςμόσ 2000 (Ζκδοςθ Σ.Α.Χ.Υ.), Ακινα.

ΡΛΞΣΟΑΣΩ, K. (1986) - Χυμβολι ςτθ γνϊςθ του Ρεογενοφσ και τθσ Γεωλογίασ και οριοκζτθςθ των ηωνϊν Λόνιασ

και Υροαποφλιασ με πετρελαιογεωλογικζσ παρατθριςεισ, κυρίωσ ςτα νθςιά Χτροφάδεσ, Ηάκυνκο και

Ξεφαλλθνία. Διδακτορικι Διατριβι, 350 ςελ. Ακινα.

SEED (1976) - Evaluation of soil liquefaction effects on level ground during earthquakes. Amer. Soc. of Civil Eng.

Liquefaction Problems in Geotechnical Engineering, 1-19.

ΧΛΩΨΘΧ, Υ. (1886). - Λςτορικι ζποψισ περί ςειςμϊν εν Ελλάδι και ιδίωσ εν Ηακφνκω, “Ξυψζλθ”, τευχ. 46 και 47.

Page 116: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

116

2010

Εικ. 1: Απόψεισ τθσ περιοχισ των Αλυκϊν Ηακφνκου από τα βόρεια (πάνω) και τα νοτιοδυτικά

(κάτω)

Page 117: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

117

2010

Εικ. 2: Γεωλογικόσ χάρτθσ τθσ Ηακφνκου και γεωλογικι τομι με διεφκυνςθ Α-Δ, ςτθν οποία

παρουςιάηεται θ γεωλογικι δομι τθσ νιςου. Πε το βζλοσ ςθμειϊνεται ενδεικτικά θ κζςθ

των Αλυκϊν

Page 118: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

118

2010

Εικ. 3: Εμφάνιςθ των Ελωδϊν – Υαράκτιων Αποκζςεων ςτθν περιοχι των Αλυκϊν

Page 119: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

119

2010

Εικ. 4: Χάρτθσ μζγιςτων αναμενόμενων μετατοπίςεων και επιταχφνςεων ςτον ευρφτερο χϊρο τθσ

Ηακφνκου με πικανότθτα 90% να μθν ξεπεραςτοφν ςε 50 χρόνια, (Υερίοδοσ Επανάλθψθσ Υ.Ε. =

495 χρόνια), (ΟΕΞΞΑΧ κ.ά. 2002)

ΖΑΚΥΝΘΟΣ

20.60 20.70 20.80 20.90 21.00 21.10

20.60 20.70 20.80 20.90 21.00 21.10

37.50

37.60

37.70

37.80

37.90

38.00

37.50

37.60

37.70

37.80

37.90

38.00

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

Dis

pla

ce

me

nt (c

m)

ΖΑΚΥΝΘΟΣ

20.60 20.70 20.80 20.90 21.00 21.10

20.60 20.70 20.80 20.90 21.00 21.10

37.50

37.60

37.70

37.80

37.90

38.00

37.50

37.60

37.70

37.80

37.90

38.00

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

Acce

lera

tion

(cm

/se

c/s

ec)

Page 120: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

120

2010

Εικ. 5: Γεωλογικόσ χάρτθσ τθσ περιοχισ των Αλυκϊν με τουσ γεωλογικοφσ ςχθματιςμοφσ (πάνω)

και οι περιοχζσ (κάτω) ςτισ οποίεσ αναμζνεται να εκδθλωκοφν φαινόμενα

ρευςτοποιιςεων (LEKKAS, 1998).

Page 121: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

121

2010

Εικ. 6: Διάγραμμα με τθν κοκκομετρικι διαβάκμιςθ των ςχθματιςμϊν τθσ περιοχισ των Αλυκϊν

ςτο οποίο φαίνεται θ μεγάλθ πικανότθτα εκδιλωςθσ ρευςτοποιιςεων (LEKKAS 1998).

Page 122: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

122

2010

5.4.2 ΦΥΣΙΚΟ - ΧΛΩΙΔΙΚΟ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝ ΤΩΝ ΑΛΥΚΩΝ ΗΑΚΥΝΘΟΥ

Ξατά τον κ. Οορζνηο Περκάτθ, θ οικοδομικι ζκρθξθ, ανεξζλεγκτθ εν πολλοίσ, ζχει μετατρζψει το

μεγαλφτερο τμιμα τθσ νιςου, ιδίωσ ςτα παράλια, ςε ςυνοικίεσ μεςανατολικισ μεγαλουπόλεωσ,

που πζραν τθσ φρικτισ αιςκθτικισ αλλοιϊςεωσ του τοπίου, ζχει καταςτρζψει μεγάλο μζροσ των

οικοςυςτθμάτων, ζχει μειϊςει τθν πολφτιμθ καλλιεργιςιμθ γθ καταςτρζφοντασ μάλιςτα

παραδοςιακζσ καλλιζργειεσ, όπωσ αιωνόβιεσ ελιζσ, μνθμεία και τθσ φφςεωσ και τθσ ιςτορίασ.

Θ πζραν πάςθσ λογικισ χριςθσ φυτοφαρμάκων, αγγίηει παγκόςμια ρεκόρ, υπερβαίνουςα το

ανϊτατον επιτρεπτό όριο τθσ Ευρωπαϊκισ Ενϊςεωσ ζωσ και δϊδεκα φορζσ, ζχει μολφνει το

ζδαφοσ, τισ καλλιζργειεσ, τθν χλωρίδα και τουσ υδάτινουσ πόρουσ, με προφανι άμεςα

αποτελζςματα τθν εξαφάνιςθ πολλϊν καυμάςιων ειδϊν τθσ γθγενοφσ χλωρίδοσ, τθν αλλοίωςθ

του χαρακτιροσ πολλϊν από τισ καλλιεργιςιμεσ ποικιλίεσ και τθν κραφςθ τθσ οικολογικισ

αλυςίδοσ και ζμμεςα αποτελζςματα, μεταξφ άλλων τον πολλαπλαςιαςμό των τρωκτικϊν, αφοφ

ζχουν εκλείψει οι φυςικοί εχκροί του, τα ερπετά και τα αρπακτικά, όπωσ και θ αφξθςισ των

καρκινοπακειϊν μεταξφ των κατοίκων τθσ νιςου.

Ψο φαινόμενο του κυνθγιοφ, θ τοπικι αυτι υπερθφάνια, που κινείται μεταξφ παγκοςμίων ρεκόρ

καταιςχφνθσ και προκλθτικότθτοσ ζχει καταλιξει με τθν ανοχι, αν όχι τθν κάλυψθ των αρχϊν, να

κινδυνεφουν άνκρωποι, κατοικίδια και καλλιζργειεσ ακόμθ και ςε πυκνοκατοικθμζνουσ οικιςμοφσ,

και κυρίωσ ζχει οδθγιςει ςτθν ολοκλθρωτικι εξαφάνιςθ τθσ αυτόχκονθσ ορνικοπανίδοσ - περί

κθλαςτικϊν ουδείσ πλζον ο λόγοσ - τθσ μεταναςτευτικισ πανίδοσ αλλά και ςε μεγάλο βακμό και

τθσ χλωρίδοσ.

Ψα απορρίμματα, πολλαπλαςιάηονται ςυνεχϊσ, παρ’όλεσ τισ υπεράνκρωπεσ προςπάκειεσ του

Χυνδζςμου Ξακαριότθτασ, αφ’ενόσ μεν λόγω τθσ προκλθτικά αντικοινωνικισ ςυμπεριφοράσ,

μεγάλου ποςοςτοφ των κατοίκων τθσ νιςου αλλά και τθσ περιφρονιςεωσ τθσ εννοίασ τθσ

ανακυκλϊςεωσ. Ασ ςθμειϊςουμε εδϊ, ότι θ εκτεταμζνθ ςυνικεια τθσ καφςεωσ οικιακϊν

απορριμμάτων «πλουτίηει» το περιβάλλον με ςωρεία επιβλαβϊν χθμικϊν ουςιϊν μεταξφ των

οποίων και διοξίνεσ και καρκινογόνοι υδρογονάνκρακεσ.

Σι εκτεταμζνεσ πυρκαγιζσ, ςτθν πλειονότθτα τουσ, αποτζλεςμα εμπρθςμϊν, ζχουν μειϊςει

δραματικά τθν δαςοκάλυψθ τθσ Ηακφνκου και ςε πολλζσ περιοχζσ, τθσ ορεινισ ηϊνθσ ζχουν

υποβακμίςει τθν γθγενι βλάςτθςθ από τθν μεςογειακι λεγόμενθ ηϊνθ των Maquis, ςε

υπομεςογειακι, χαμθλϊν κάμνων, κυρίωσ χειλανκϊν. Επακόλουκο είναι φυςικά, ότι το

Page 123: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

123

2010

επιφανειακόν ςτρϊμα του εδάφουσ, δεν ςυγκρατείται πλζον, εμποδίηοντασ ζτςι αφ’ ενόσ μεν τθν

δυνατότθτα αναγεννιςεωσ τθσ γθγενοφσ βλαςτιςεωσ και αφ’ ετζρου τθν αφξθςθ των πλθμμυρϊν

ςτα πεδινά, όπου λόγω των ανκρωπίνων παρεμβάςεων ζχουν καταςτραφεί οι δίοδοι απορροισ

των ομβρίων υδάτων.

Θ χάραξισ νζων δρόμων, άνευ αποχρϊντοσ λόγου ωσ επί το πλείςτον, δθμιουργεί ζνα πλικοσ

καταςτροφϊν. Ξατ’ αρχιν αλλοίωςθ του τοπίου λόγω τθσ αντιαιςκθτικισ και απαράδεκτθσ

εκςκαφισ κυρίωσ ςτα ορεινά, τθσ δυνατότθτοσ των οχθμάτων να προςεγγίηουν ευαίςκθτεσ

οικολογικά περιοχζσ – κυρίωσ των κυνθγϊν- και τζλοσ καταςτρζφοντασ πλθκυςμοφσ ςπανίων

φυτϊν και μειϊνοντασ ςυγχρόνωσ τουσ ηωτικοφσ χϊρουσ και τουσ βιοτόπουσ πλείςτων

οργανιςμϊν.

Θ ςυνζχιςθσ τθσ λειτουργίασ λατομείων ςτισ ανατολικζσ υπϊρειεσ τθσ κεντρικισ οροςειράσ και θ

οποία πζραν του γεγονότοσ ότι επιφζρει μία βάναυςθ αλλοίωςθ του τοπίου, επιβαρφνει

μακροπρόκεςμα τισ καλλιζργειεσ και τθν γθγενι χλωρίδα των γφρω περιοχϊν λόγω του κονιορτοφ.

Θ περιοχι των ανενεργϊν Αλυκϊν Ηακφνκου, είναι ζνασ από τουσ λίγουσ βιοτόπουσ τθσ νιςου οι

οποίοι οςθμερί και ςυρρικνϊνονται και υποβακμίηονται μερικοί δε από αυτοφσ κινδυνεφουν με

αφανιςμό. Τλοι οι κίνδυνοι που προαναφζραμε απειλοφν ςε μεγάλο ι μεγαλφτερο βακμό αυτζσ

τισ εξαιρετικά πολφτιμεσ για τον άνκρωπο περιοχζσ και αναφζρουμε μερικοφσ από αυτοφσ

επιςθμαίνοντασ και χαρακτθριςτικά γνωρίςματά τουσ.

Σι ανενεργζσ ςιμερα Αλυκζσ Ηακφνκου, αποτελοφν επίςθσ ζναν πολφτιμο βιότοπο που πζραν των

πολλαπλϊν παραμζτρων τουσ, τισ κακιςτοφν ζναν χϊρο εξαιρετικισ οικολογικισ, αιςκθτικισ και

ιςτορικισ ςθμαςίασ και οποιαδιποτε μείωςθ, τθσ ςυνολικισ τουσ επιφάνειασ ι θ μεταβολι τουσ

ςε χϊρουσ, χωρίσ τθν ςθμερινι τθσ μορφι και τθ εξαφάνιςθ τθσ υδάτινθσ μάηασ, κα αποτελζςει

βαρφ πλιγμα ςτθν οικολογικι ιςορροπία τθσ όλθσ περιοχισ.

Θ γεωγραφικι κζςισ του χϊρου των Αλυκϊν μεταξφ τθσ κεντρικισ οροςειράσ και μάλιςτα πλθςίον

τθσ υψθλότερθσ κορυφισ τθσ τον Βραχιϊνα, τθσ καλάςςθσ και τθσ λοφοςειράσ τθσ ΒΑ πλευράσ τθσ

Ηακφνκου και το ςχιμα τθσ ωσ τριγϊνου, με τθν βάςθν προσ Βορά ζχει ωσ αποτζλεςμα, ο

επικρατϊν κατά τουσ κερινοφσ ιδιαίτερα άνεμοσ, ο οποίοσ είναι ο ΒΔ, μαΐςτροσ, διερχόμενοσ από

τθν υδάτινθ μάηα τθσ περιοχισ δθμιουργεί ςυνκικεσ μικροκλίματοσ με ιδιαιτζρωσ ευεργετικά

αποτελζςματα ςτισ καλλιζργειεσ, τθ χλωρίδα και τθν υγιεινότερθ ανκρϊπινθ διαβίωςθ ςε αρκετό

βάκοσ ςτθν πεδινι ηϊνθ μζχρι τθν περιοχι του Ξουκεςίου και του Χκουλικάδου ςτα δυτικά, και

Page 124: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

124

2010

των Γερακαρίων και του Αγίου Δθμθτρίου ςτα ανατολικά. Είναι φανερό ότι θ τυχόν εξαφάνιςι τθσ

κα αλλοιϊςει αυτζσ τισ ςυνκικεσ με αρνθτικζσ ςυνζπειεσ ςτουσ κατοίκουσ.

Θ ιδιαιτερότθσ τθσ περιοχισ των Αλυκϊν, από κάκε άποψθ, προςείλκυςε το ενδιαφζρον πλικουσ

περιθγθτϊν από τθν εποχι τθσ Ενετικισ κυριαρχίασ και επζκεινα, όπωσ επίςθσ και ερευνθτϊν τθσ

χλωρίδοσ.

Σ Par Excellence, βοτανικόσ τθσ Ηακυνκινισ χλωρίδοσ ο Ελβετόσ H. MARGOT μαηί με τον βοθκό του

REUTER, επιςκζφκθςαν τον χϊρο ςτα 1836, και κατζγραψαν πλικοσ υδροχαρϊν κυρίωσ φυτϊν

ενϊ ζνα αιϊνα μετά ο Αυςτριακόσ BΣRNMULLER ςθμείωςε επίςθσ μερικά ςπάνια φυτά. Σι

ζρευνεσ ςυνεχίςτθκαν αργότερα από Ζλλθνεσ και ξζνουσ βοτανικοφσ και τζλοσ πζραν των

προςωπικϊν μασ παρατθριςεων τον Πάιο του 1985, θ Αγγλίδα βοτανικόσ L. BUTSCHER και θ

επίςθσ Αγγλίδα MARY WHITE, ερεφνθςαν τθν περιοχι των Αλυκϊν και προςζκεςαν ςτον μζχρι

τότε κατάλογο των γθγενϊν φυτϊν ζνα ςθμαντικό αρικμό από αυτά, τα περιςςότερα των οποίων

ςθμειϊνονται για πρϊτθ φορά ςτθν Ηάκυνκο.

Σ αρικμόσ των φυτϊν που καταγράφονται ςτθν περιοχι των Αλυκϊν, λόγω των ιδιαίτερων

εδαφολογικϊν και κλιματολογικϊν ςυνκθκϊν είναι εξαιρετικά μεγάλοσ και περιλαμβάνει φυτά

μονοετι, πολυετι, κάμνουσ και δζντρα. Είναι φυτά υγρόφιλα, υδροχαρι ακόμα και αλόφυτα,

φυτά τθσ παράλιασ ηϊνθ, τθσ πεδινισ και τθσ ορεινισ ηϊνθσ.

Θ απαρίκμθςι τουσ είναι αδφνατοσ για το λόγο αυτό κα αναφζρουμε τα κυριότερα ι τα πλζον

ςπάνια που φφονται ςτισ κφριεσ περιοχζσ δθλαδι τθν παράλια ηϊνθ, τον κυρίωσ χϊρο και τθν

περίμετρο και τζλοσ, τα πρανι προσ τθν ορεινι ηϊνθ.

Θ παράλια ηϊνθ είναι θ πλζον επιβαρυμζνθ λόγω τθσ εκρθκτικισ αυξιςεωσ των επιςκεπτϊν επί

μακρόν χρονικϊν διάςτθμα και μάλιςτα ςτουσ μινεσ ανκοφορίασ των περιςςοτζρων γθγενϊν

φυτϊν.

Χε αυτι καταγράφονται μερικά πολφ αξιόλογα αυτόχκονα φυτά όπωσ:

Από τα χεδρωπά:

1) MEDICAGO MARINA, θ αλμυρίκρα του πελάου

2) LOTUS TETRAGONOLOBUS, το μάνταλο

Από τα ςφνκετα:

Page 125: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

125

2010

OTANTHUS MARITIMUS

INULA CHRITMOIDES, το ψίλικρο

PULICARIA

ANTHEMIS MARITIMA και

PTILOSTEMON CHAMAEPEUCE

Από τα ηυγοφυλλοειδι:

TRIBULUS TERRESTRIS

Από τα ευφορβειοδι:

EUPHORBIA PARALAIS, θ γαλατςίδα του πελάου

Από τα ςκιαδανκι το CHRITMUM MARITIMUM, το κρίταμα και το ακανκϊδεσ ERINGIUM

MARITIMUM.

Από τα φυτά που κινδυνεφουν με εξαφάνιςθ, εάν δεν ζχουν εξαφανιςτεί ιδθ, είναι το

ςπανιότατο GLAUCUM FLAVUM, μία κίτρινθ παπαροφνα, από τα καρυοφυλλοειδι το CERASTIUM

ZAKYNTHIUM και το CERASTIUM DIFFUSUM.

Από τα ςταυρανκι θ MATHIOLA SINUATA, μια άγρια βιολζτα και από τα Αμαρυλλιδοειδι το

εντυπωςιακό και παςίγνωςτο PANCRATIUM MARITIMUM, με τα χαρακτθριςτικά λευκοκίτρινα

κωδωνοειδι άνκθ του και τα λογχοειδι φφλλα, που ανκοφορεί ςτισ αμμοκίνεσ τουσ πιο

βεβαρυμζνουσ μινεσ- Λοφλιο και Αφγουςτο- και τείνει να εκλείψει λόγω τθσ ανελζθτθσ κοπισ και

τθσ υποβακμίςεωσ του βιοτόπου.

Χτθ δυτικι πλευρά, ςυναντϊνται φυτά και τθσ πεδινισ και τθσ ορεινισ ηϊνθσ. Ξυριότερα από αυτά

είναι οι πολυετείσ κάμνοι όπωσ από τα χειλανκι θ ANAGYRIS FOETIDA, ο Αηϊγερασ, από τα

μυρτοειδι θ MYRTUS COMMUNIS, θ μερτία, από τα κυςτοειδι δυο είδθ CISTUS, τα βοφκιςςα με

τα καυμάςια ροδοειδι άνκθ, και από τα χεδρωπά, ο SPARTUS SCHINODUS, το ςπάρτο και θ

PISTACIA LENTISCUS, ο ςκίνοσ.

Δζνδρα είναι κυρίωσ ο PYRUS AMYGDALIFORMIS, θ Αγραπιδία, θ QUERCUS COCCIFERA, το

πουρνάρι και ο ULMUS CAMPESTRIS, το μυροδζντρι.

Page 126: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

126

2010

Χτον κυρίωσ χϊρο των πρϊθν Αλυκϊν και ςτον άμεςο περίγυρο ςυναντϊνται ζνα πλικοσ φυτϊν,

κοινϊν τθσ γθγενοφσ χλωρίδασ αλλά και υγρόφιλα ι αλόφυτα που ευδοκιμοφν μόνον ςε

υγροβιότοπουσ. Δζνδρα είναι κυρίωσ θ TAMARIX GALLICA, το αρμυρίκι και υπάρχουν ενδείξεισ ότι

ςτο παρελκόν ευδοκιμοφςε και θ λεφκα -POPULUS ALBA- που ςιμερα πλζον τθ ςυναντοφμε ςε

μεμονωμζνεσ παρουςίεσ εκτόσ του χϊρου των Αλυκϊν.

Ξυριότερεσ από τισ πολυετείσ πόεσ που φφονται ςτα πιο υγρά ςθμεία, κυρίωσ ςτθν περιφζρεια,

είναι ο ALISMA PLANTAGO AQUATICUS, το πλεμονόχορτο με τα μικρά τριμερι ιϊδθ άνκθ του και

τα πλατιά του φφλλα, από τα βατραχοειδι ο RANUNCULUS AQUATICUS, το βδελλόχορτο, ο

RANUNCULUS PALUDOSUS και ο RANUNCULUS PALUSTRIS.

Από τα χθνοποειδι θ BETA MARITIMA, το αγριοςπάνακο, το CHENOPODIUM FOETIDUM, το

μοςχοψίλικρο και θ SALICORNIA FRUTICOSA, θ Αρμυρίκα και από τα πολυγονοειδι ο RUMEX

AQUATICUS, το αγριολάπατο, ο RUMEX SANGUINEUS και ο R. BUCHEPHALOFORUS.

Ψζλοσ από τισ πολυετείσ πόεσ κυριότερεσ είναι τα μονοκότυλα JUNCUS ACUTUS, το βοφρλο, ο

CYPERUS BADIUS, θ κφπερθ, ο SCIRPUS MARITIMUS και θ CAREX VULPINA, θ ξιφάρα.

Σι κίνδυνοι που απειλοφν τθ χλωρίδα, τθν πανίδα και το ςυνολικό πολφτιμο οικοςφςτθμα των

Αλυκϊν Ηακφνκου είναι οι ίδιοι που υποβακμίηουν και καταςτρζφουν το περιβάλλον τθσ

Ηακφνκου γενικότερα.

Σικοπεδοποίθςθ, οικοδομικι ζκρθξθ, αςυλλόγιςτθ οδοποιία, πυρκαγιζσ, ανεξζλεγκτα

απορρίμματα, φυτοφάρμακα, υπεράρικμα τροχοφόρα και το κυνιγι.

Ψα παραπάνω αποτελοφν κομμάτια τθσ ειςιγθςθσ που πραγματοποίθςε ο κ. Οορζτηοσ Περκάτθσ

ςτα πλαίςια μιασ διεπιςτθμονικισ θμερίδασ που πραγματοποιικθκε ςτο Υνευματικό Ξζντρο του

Διμου Ηακυνκίων ςτισ 27-11-2004 τα πρακτικά τθσ οποίασ καταγράφκθκαν ςε βιβλίο μζςω τθσ

εταιρείασ «ΥΟΑΨΩΦΣΦΣΧ» που εκδόκθκε το 2008

Page 127: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

127

2010

5.4.3 Αλυκζσ Καταςταρίου: Ζνα υγροτοπικό οικοςφςτθμα, κεφάλαιο για

τθν αειφόρο ανάπτυξθ ςτο Νομό Ηακφνκου

Σ κ. Ξαρρισ Γεϊργιοσ, μασ μεταφζρει τα δεδομζνα τθσ περιοχισ των ανενεργϊν αλυκϊν

Ξαταςταρίου και τθν υφιςτάμενθ κατάςταςθ, ςφμφωνα με τα ςτοιχεία που ο ίδιοσ ζχει

ςυγκεντρϊςει και τισ ζρευνεσ που ζχει εκπονιςει :

Α. Γενικά ςτοιχεία για τουσ υγροτόπουσ

Σι δυτικζσ και βορειοανατολικζσ ακτζσ Ηακφνκου, ο κόλποσ του Οαγανά από το Γζρακα ζωσ και το

Ξερί μαηί με το Υελοφηο και το Παρακονιςι, κακϊσ επίςθσ και τα Χτροφάδια αποτελοφν κατά

κφριο λόγο παράκτια οικοςυςτιματα. Σι περιοχζσ αυτζσ λόγω των τφπων οικοτόπων που

διακζτουν αποτελοφν τισ αςφαλιςτικζσ δικλίδεσ για τθ διατιρθςθ τθσ βιοποικιλότθτασ ςε όλο το

Ρομό και γι’ αυτό εντάςςονται ςτο ευρωπαϊκό δίκτυο προςτατευόμενων περιοχϊν Natura 200080

Ζνα ιδιαίτερο χαρακτθριςτικό που ενϊνει αυτζσ τισ περιοχζσ του Ρότιου Λονίου είναι θ ςφνδεςθ

τουσ μζςω μίασ από τισ κφριεσ μεταναςτευτικζσ οδοφσ που ακολουκοφν τα άγρια είδθ

ορνικοπανίδασ, πετϊντασ από τθν Αφρικι ςτθν Ελλάδα και αντίςτροφα.

Αναλυτικότερα, θ Σδθγία 92/43 για τουσ οικοτόπουσ, ςυμπλθρϊνει τθν Ξοινοτικι νομοκεςία για

τθ διατιρθςθ τθσ φφςθσ μια και ορίηει ζνα κοινό πλαίςιο για τθ διατιρθςθ των φυτϊν και των

ηϊων, πλθν των πτθνϊν (τα οποία διζπονται από τθν Σδθγία 79/409) και των φυςικϊν

ενδιαιτθμάτων των βιολογικϊν ειδϊν. Υροβλζπει επίςθσ τθ δθμιουργία ενόσ Ευρωπαϊκοφ

Σικολογικοφ Δικτφου Ειδικϊν Ηωνϊν Διατιρθςθσ, επονομαηόμενο NΑTURA 2000, που αποςκοπεί

ςτθν εξαςφάλιςθ ενόσ κακεςτϊτοσ προςταςίασ, που κα ευνοεί τουσ φυςικοφσ οικότοπουσ και τα

είδθ κοινοτικοφ ενδιαφζροντοσ. Ψο δίκτυο αυτό, αποτελείται από τουσ τόπουσ ςτουσ οποίουσ

υπάρχουν τφποι φυςικϊν οικοτόπων του Υαραρτιματοσ Λ του άρκρου 20 και οικότοποι των ειδϊν

που αναγράφονται ςτο Υαράρτθμα ΛΛ και αποςκοπεί ςτθν διαςφάλιςθ τθσ διατιρθςθσ ι

ενδεχομζνωσ ςτθν αποκατάςταςθ ςε ικανοποιθτικό βακμό των φυςικϊν οικοτόπων και των

οικοτόπων των οικείων ειδϊν ςτθν περιοχι τθσ φυςικισ κατανομισ τουσ κακϊσ επίςθσ και από τισ

Ηϊνεσ Ειδικισ Υροςταςίασ (ΗΕΥ) που ζχουν ταξινομθκεί από τα κράτθ μζλθ ςφμφωνα με τισ

διατάξεισ τθσ οδθγίασ 79/409/ΕΣΞ (Χχιμα 1).

80

[1] ΑΠΟΦΑΖ ΣΖ ΔΠΗΣΡΟΠΖ ηεο 19εο Ηνπιίνπ 2006 ζρεηηθά κε ηελ έγθξηζε, ζχκθσλα κε ηελ νδεγία 92/43/ΔΟΚ ηνπ

πκβνπιίνπ, ηνπ θαηαιφγνπ ησλ ηφπσλ θνηλνηηθήο ζεκαζίαο γηα ηε κεζνγεηαθή βηνγεσγξαθηθή πεξηνρή [θνηλνπνηεζείζα ππφ

ηνλ αξηζκφ Δ(2006) 3261] (2006/613/ΔΚ)

Page 128: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

128

2010

Πζχρι και πριν από κάποια χρόνια θ διατιρθςθ τθσ βιοποικιλότθτασ ςτθν ευρφτερθ περιοχι τθσ

Ηακφνκου, είχε κι ζναν άλλο «ςφμμαχο» εκτόσ από τισ προαναφερκείςεσ περιοχζσ. Αυτόσ ιταν το

υγροτοπικό ςφμπλεγμα που ςυνζκεταν ωσ επί το πλείςτον, οι Αλυκζσ Ξαταςταρίου, θ Οίμνθ

Ξερίου και θ Οίμνθ Πακρι και το οποίο χαρακτθριηόταν από μία πολλαπλι αξία για τον άνκρωπο.

Σι υγρότοποι εξ οριςμοφ (Χυνκικθ Ramsar, 1971) είναι «φυςικζσ ι τεχνθτζσ περιοχζσ που

αποτελοφνται από ζλθ με ποϊδθ βλάςτθςθ, από μθ αποκλειςτικϊσ ομβροδίαιτα ζλθ με τυρφϊδεσ

υπόςτρωμα, από τυρφϊδθ εδάφθ ι από νερό. Σι περιοχζσ αυτζσ μπορεί να είναι μόνιμα ι

προςωρινά κατακλυηόμενεσ από νερό το οποίο είναι ςτάςιμο ι τρεχοφμενο, γλυκό, υφάλμυρο ι

αλμυρό και περιλαμβάνουν επίςθσ εκείνεσ που καλφπτονται από καλαςςινό νερό το βάκοσ του

οποίου κατά τθν αμπϊτιδα δεν ξεπερνά τα ζξι μζτρα. Σ ςυνθκζςτεροι τφποι υγροτόπων είναι:

ποταμοί, ρυάκια, εκβολζσ και δζλτα ποταμϊν, λίμνεσ, λιμνοκάλαςςεσ, ζλθ, πθγζσ, παρόχκιεσ

περιοχζσ, αλυκζσ και τεχνθτοί ταμιευτιρεσ νεροφ».

Κοινοτικι Οδθγία

79/409/ΕΟΚ

Κοινοτικι Οδθγία

92/43/ΕΟΚ

Ξατάλογοσ περιοχϊν από κάκε κράτοσ μζλοσ

τθσ Ε.Ε.

(List of Sites of Community Importance-SCIs)

Υροτεινόμενοι Ψόποι

Ξοινοτικισ Χθμαςίασ

(proposed Sites of Community

Importance-pSCIs)

Ειδικζσ Ηϊνεσ

Διατιρθςθσ (EZΔ)

Special Areas of

Conservation-(SACs)

Σχιμα 1. Χχθματικι απεικόνιςθ του Δικτφου Natura 2000 ςτθν EE

ΔΙΚΤΥΟ NΑTURA 2000

Ηϊνεσ Ειδικισ Υροςταςίασ (ΗΕΥ)

Special Protection Areas - (SPAs)

Page 129: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

129

2010

Β. Απογραφι υγροτόπων ςτθ Ηάκυνκο – Θ περίπτωςθ των Αλυκϊν Καταςταρίου

Θ παγκοςμίωσ αναγνωριςμζνθ αξία των υγροτόπων ωσ κφλακεσ τθσ βιοποικιλότθτασ ζδραςε

καταλυτικά ςτθν προςπάκεια καταγραφισ

των υγροτοπικϊν οικοςυςτθμάτων ςτα

Λόνια Ρθςιά από το WWF Eλλάσ (ωσ

ςυντονιςτισ τθσ προςπάκειασ) τα

τελευταία δφο χρόνια. Χτο Ρομό

Ηακφνκου, θ ςυγκεκριμζνθ δράςθ

υλοποιικθκε τθν περίοδο 2008-2009 ςε

ςυνεργαςία του WWF με το Ψμιμα

Ψεχνολογίασ Υεριβάλλοντοσ και

Σικολογίασ (παράρτθμα Ηακφνκου) του ΨΕΛ

Λονίων Ριςων. Ψα αποτελζςματα τθσ

απογραφισ ζδειξαν ότι θ Ηάκυνκοσ

φιλοξενεί δζκα (10) υγροτοπικά ςυςτιματα τα οποία κατανζμονται ςε τζςςερισ κατθγορίεσ, όπωσ

φαίνεται ςτον Υίνακα 1 και ςτο Χάρτθ 1.

Χτισ μζρεσ μασ θ Οίμνθ Πακρι δεν υφίςταται,

μια και εκεί υπάρχει πια το αεροδρόμιο

Ηακφνκου και μόνο κάποια εποχιακά τζλματα

φανερϊνουν τον προθγοφμενο υγροτοπικό

χαρακτιρα τθσ περιοχισ. Επίςθσ θ Οίμνθ Ξερίου αν

και εντόσ του Εκνικοφ Καλάςςιου Υάρκου, φαίνεται

να υφίςταται μία ςυνεχόμενθ ςυρρίκνωςθ και

υποβάκμιςθ από ανκρωπογενείσ δραςτθριότθτεσ με

αποτζλεςμα οι υγροτοπικζσ αξίεσ τθσ ςυνεχϊσ να

φκείρουν.

Υιο αναλυτικά, θ αξιολόγθςθ του οικολογικοφ

χαρακτιρα των υγροτόπων μζςα από τα ςτοιχεία που προκφπτουν από τθν ζρευνα ζδειξαν ότι, οι

Αλυκζσ Ξαταςταρίου και θ λίμνθ Ξεριοφ, που ορίηονται αντίςτοιχα ωσ μζρθ Important Bird Area-

ΛΒΑ, GR086 και Natura 2000-GR2210002, είναι οι πιο ςθμαντικοί υγρότοποι του νθςιοφ. Θ

αξιολόγθςθ των βιοτικϊν (κατά κφριο λόγο) αλλά και αβιοτικϊν ςτοιχείων των υγροτοπικϊν

Τφποσ Υγροτόπου Αρικμόσ

οικοςυςτθμάτων

Εκβολζσ (Estuary) 6

Λίμνεσ (Lake) 1

Αλυκζσ (Saline) 1

Ζλθ (Marsh) 2

Ρίνακασ 1. Ψφποι υγροτόπων βάςει τθσ απογραφισ ςτο

Ρομό Ηακφνκου (WWF Ελλάσ- ΨΕΛ Λονίων Ριςων τθν

περίοδο 2008-09)

Χάρτθσ 1. Χάρτθσ με τα υγροτοπικά ςυςτιματα τθσ

Ηακφνκου(Απογραφι υγροτόπων από WWF Ελλάσ

και ΨΕΛ Λονίων Ριςων 2008-09)

Page 130: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

130

2010

ςυςτθμάτων, ανζδειξαν τισ Αλυκζσ Ξαταςταρίου ωσ το μοναδικό πραγματικό υγρότοπο του

Ρομοφ, ζναν υγρότοπο ο οποίοσ εκτόσ από τισ βαςικζσ υπθρεςίεσ που μπορεί να προςφζρει,

όπωσ:

τθν «επικάκθςθ» των γλυκϊν νερϊν πάνω ςτον καλαςςινό

ορίηοντα και τθν αποτροπι τθσ αλμφρινςθσ των γειτονικϊν γεωργικϊν

εδαφϊν, τον εμπλουτιςμό του υπόγειου υδροφορζα ςτον οποίο

ςτθρίηεται όλο το νθςί για πόςιμο και αρδευτικό νερό, αλλά και τθ

μζχρι και το 1987 αλοπθγία και παραγωγι αλατιοφ προςφζρει και κάτι

άλλο πολφ ςθμαντικό και ανεκτίμθτο.

Σι Αλυκζσ Ξαταςταρίου των περίπου 200-250 ςτρεμμάτων,

εντοπίηονται ςτο βορειοανατολικό τμιμα του νθςιοφ και αποτελοφν

για τα μεταναςτευτικά, τα αναπαραγόμενα και τα

διαχειμάηοντα είδθ πουλιϊν ζνα ηωτικισ ςθμαςίασ

οικοςφςτθμα, ειδικότερα κατά τθ διάρκεια τθσ εαρινισ

και φκινοπωρινισ μετανάςτευςθσ. Λδιαίτερα τθν Άνοιξθ καταφκάνουν ςτθν περιοχι μεγάλοι

αρικμοί μεταναςτευτικϊν πουλιϊν από τθν Αφρικι τα οποία και «ειςπράττουν» τον εν λόγω

υγρότοπο ωσ ηωτικισ ςθμαςίασ ςτακμό ξεκοφραςθσ, τροφοδοςίασ και καταφυγίου μετά από ζνα

τόςο επίπονο και ενεργειακά δαπανθρό ταξίδι. Είδθ όπωσ θ Ρανοςκαλίδρα, ο Οαςπότριγγασ, ο

Οευκοτςικνιάσ, ο Χταχτοτςικνιάσ, ο Υοταμοςφυριχτισ, θ Χαλκόκοτα αλλά και πιο κοινά όπωσ το

Χταβλοχελίδονο, θ Ξιτρινοςουςουράδα, οι διάφοροι Πυγοχάφτεσ και Φυλλοςκόποι μποροφν πολφ

εφκολα να παρατθρθκοφν κατά το «ανοιξιάτικο ανζβαςμα».

Υαράλλθλα και κατά τθ διάρκεια τθσ δφςκολθσ περιόδου του χειμϊνα, οι Αλυκζσ γίνονται πόλοσ

ζλξθσ για αρκετά είδθ πουλιϊν που καταφκάνουν εκεί από τισ βόρειεσ χϊρεσ, μια και ςτον

υγροτόπο διατθρείται ζντονο το υδάτινο ςτοιχείο και οι καιρικζσ ςυνκικεσ παραμζνουν ςχετικά

ιπιεσ. Χτισ περιοχζσ αυτζσ κατά τθ διάρκεια τθσ προαναφερκείςασ περιόδου, ο κάκε

παρατθρθτισ-λάτρθσ τθσ άγριασ φφςθσ μπορεί να αποηθμιωκεί από τθν ςυνάντθςθ του με πολλά

είδθ υδρόβιων, παρυδάτιων, ςτρουκιόμορφων ακόμθ και αρπακτικϊν πουλιϊν που γυρωπετοφν.

Πάλιςτα θ αξία αυτϊν του υγροτοπικοφ οικοςυςτιματοσ για τα πουλιά, γίνεται ακόμα πιο φανερι

όταν ςε χρονιζσ με εκδιλωςθ ζντονων φαινομζνων κακοκαιρίασ και παρατεταμζνεσ χαμθλζσ

κερμοκραςίεσ, εγκαταλείπονται οι υγρότοποι τθσ ΒΑ Ελλάδασ από τα διαχειμάηοντα είδθ τθσ

Χάρτθσ 2. Χάρτθσ με τουσ κφριουσ

μεταναςτευτικοφσ διαδρόμουσ άγριων πτθνϊν ςτθν

Ελλάδα (Υθγι: Ελλθνικι Σρνικολογικι Εταιρεία)

Page 131: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

131

2010

χϊρασ μασ, αναηθτϊντασ καταφφγιο ςε υγροτόπουσ με θπιότερεσ καιρικζσ ςυνκικεσ όπωσ αυτά

τθσ Δυτικισ Ελλάδασ και του Λονίου.

Αξίηει να ςθμειωκεί ότι θ ςυςτθματικι καταγραφι των άγριων ειδϊν ορνικοπανίδασ τθν περίοδο

Απρίλιοσ 2008 - Πάιοσ 2009, ζδωςε ςαν αποτζλεςμα ζνα ςυνολικό αρικμό 79 ειδϊν που

φιλοξενοφνται ςτον υγρότοπο και καρπϊνονται από αυτόν ςαν ενδιαίτθμα. Σι πζντε πιο άφκονεσ

οικογζνειεσ πουλιϊν, από άποψθ αρικμοφ ειδϊν ιταν οι Sylviidae (14 είδθ – 17,7% του ςυνολικοφ

αρικμοφ ειδϊν), Ardeidae (8 είδθ – 10,1% του ςυνολικοφ αρικμοφ ειδϊν), Turdidae (8 είδθ – 10,1%

του ςυνολικοφ αρικμοφ ειδϊν), Scolopacidae (5 είδθ – 6,3% του ςυνολικοφ αρικμοφ ειδϊν),

Motacillidae (5 είδθ – 6,3% του ςυνολικοφ αρικμοφ ειδϊν).

Γ. Άλλα γενικά ςτοιχεία για τισ Αλυκζσ Καταςταρίου

Σι Αλυκζσ Ξαταςταρίου, λειτουργοφςαν ωσ ςυςτιματα αλυκϊν για τθν παραγωγι αλατιοφ ζωσ και

το 1987. Τταν όμωσ άρχιςε θ τουριςτικι ανάπτυξθ του νθςιοφ, είχε ςαν αποτζλεςμα τθν

εγκατάλειψθ των εκτάςεων αυτϊν με ςκοπό τθν εφρεςθ και απαςχόλθςθ των πολιτϊν κυρίωσ ςε

τουριςτικζσ και νζεσ επιχειριςεισ. Ψο αποτζλεςμα τθσ εγκατάλειψθσ του χϊρου, ιταν θ

δθμιουργία ενόσ ςθμαντικοφ βιότοπου με τθν ςυλλογι και αποκικευςθ του νεροφ για τα ςπάνια

και μεταναςτευτικά πουλιά.

Χτοιχεία Αλυκϊν Ξαταςταρίου (αδθμοςίευτα ςτοιχεία από Υτυχιακι εργαςία του Ποςχοφσ

Χταμάτθ, Ψμιμα Ψεχνολογίασ Υεριβάλλοντοσ και Σικολογίασ ΨΕΛ Λονίων Ριςων)

Νθςί, κζςθ: Ηάκυνκοσ, Διμοσ Αλυκϊν (Χυντεταγμζνεσ 37 50’32.13’’Ρ , 20 45’47.07’’Ε)

Στρεμματικι ζκταςθ: 170 ςτρζμματα

Νερό: Ωφάλμυρο

Ιδιοκτθςιακό κακεςτϊσ: Δθμόςιο

Κακεςτϊσ Ρροςταςίασ: Τχι , (θ περιοχι ζχει αναγνωριςτεί ωσ υγρότοποσ Ειδικισ Χθμαςίασ και

είναι Χθμαντικι Υεριοχι για τα Υουλιά – Λmportant Bird Area ςφμφωνα με τα ςτοιχεία τθσ

Ελλθνικισ Σρνικολογικισ Εταιρείασ)

Λθφκζντα και προτακζντα μζτρα προςταςίασ : Τχι, (ζχουν γίνει διάφορεσ θμερίδεσ για τθν

αξιοποίθςθ και προςταςία τθσ περιοχισ αλλά χωρίσ αποτζλεςμα)

Page 132: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

132

2010

Αλλοιϊςεισ : Ππαηϊματα, επζκταςθ καλλιεργειϊν, εκχερςϊςεισ, διάνοιξθ δρόμων, δόμθςθ.

φπανςθ : Ωγρά απόβλθτα τουριςτικϊν εγκαταςτάςεων, υγρά απόβλθτα οικιςμϊν, ςτερεά

απορρίμματα, (ίςωσ και λφματα από λιοτρίβια να διοχετεφονται ςτον υγρότοπο).

Χριςεισ γθσ ςτον άμεςο περίγυρο: Αραιι-πυκνι δόμθςθ, βοςκότοποι-υποβακμιςμζνοι καμνϊνεσ,

δρόμοι, εκτατικζσ καλλιζργειεσ, παραλίεσ, αμμϊδεισ εκτάςεισ.

Χρθςιμοποιείται από τον τοπικό πλθκυςμό για : Εκμετάλλευςθ για βόςκθςθ, αναψυχι, κυνιγι.

Υδρολογικά ςτοιχεία: Ψφποσ υδροπεριόδου, Πόνιμθ ( ςχεδόν πάντα ζχει νερό, θ ποςότθτα

διαφζρει κατά περιόδουσ )

Είςοδοσ γλυκοφ νεροφ: Ατμοςφαιρικά κατακρθμνίςματα

Τφποσ εξόδου: Ψεχνικό ζργο

Υγρότοποι και υδατοςυλλογζσ που ςυνδζεται: Κάλαςςα

Ορατότθτα υγρότοπου: Ξαλι

Απόςταςθ από τθ κάλαςςα: 0-50 μζτρα

Τςον αφορά τον προςτατευόμενο χαρακτιρα των Αλυκϊν Ξαταςταρίου, κα πρζπει να

επιςθμανκεί ότι, οι Σθμαντικζσ Ρεριοχζσ για τα Ρουλιά τθσ Ελλάδασ (ΣΡΡΕ) είναι μια παγκόςμια

πρωτοβουλία (BirdLife International) που ςτοχεφει ςτθν προςταςία όλων των περιοχϊν που είναι

ηωτικζσ για τθν διατιρθςθ των πουλιϊν του πλανιτθ. Σι Χθμαντικζσ Υεριοχζσ για τα Υουλιά (ΧΥΥ),

αποτελοφν ζνα διεκνζσ δίκτυο περιοχϊν που είναι ιδιαίτερα ςθμαντικζσ για τθ διατιρθςθ

παγκοςμίωσ απειλοφμενων ειδϊν, ενδθμικϊν ειδϊν ι ειδϊν πουλιϊν που εξαρτϊνται από τουσ

ςυγκεκριμζνουσ βιοτόπουσ για τθν επιβίωςι τουσ. Ψο δίκτυο αυτό φιλοδοξεί να εξαςφαλίςει ςτα

πουλιά κατάλλθλα ενδιαιτιματα για αναπαραγωγι, διαχείμαςθ, ι ςτάςθ κατά μικοσ των

μεταναςτευτικϊν διαδρόμων. Σι περιοχζσ αυτζσ ζχουν αναγνωριςτεί με βάςθ κακαρά

επιςτθμονικά κριτιρια και ςτθν Ελλάδα υπάρχουν 196. Ψα κριτιρια είναι πλιρωσ εναρμονιςμζνα

με τθν Σδθγία 79/409 για τθν προςταςία των πτθνϊν και ωσ εκ τοφτου οι ΧΥΥΕ κεωροφνται από

τθν ΕΕ και το ΔΕΞ ωσ «βάςθ αναφοράσ» για τθ δθμιουργία των ΗΕΥ του δικτφου Natura 2000. Ψο

48% τθσ ζκταςθσ των ΧΥΥΕ αποτελοφν Ηϊνεσ Ειδικισ Υροςταςίασ (ΗΕΥ), ενϊ επιπλζον 69 ΧΥΥΕ

προορίηονται να ενταχκοφν ςτο δίκτυο Natura 2000 ωσ ΗΕΥ, μετά τθν καταδίκθ τθσ Ελλάδασ από

τα Ευρωπαϊκά Δικαςτιρια (C-334/04) για ελλιπι κακοριςμό αρικμοφ και ζκταςθσ ΗΕΥ.

Page 133: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

133

2010

Ενδεικτικι βιβλιογραφία

Catsadorakis G. and K. Paragamian. 2007. Inventory of the wetlands of the Aegean Islands: Identity,

ecological status and threats. World Wide Fund for Nature – WWF Greece, Athens, 392 pp.

Christopoulou, O. and E. Tsachalidis. 2004. Conservation policies for protected areas (wetlands) in

Greece: A survey of local residents’ attitude. Water, Air and Soil Pollution: Focus (4): 445-457.

Diamantopoulou, P. and K. Voudouris. 2008. Optimization of water resources management using

SWOT analysis: the case of Zakynthos Island, Ionian Sea, Greece.

Environmental Geology (54): 197-211.

Hall, C. M., Springett, D. V. and B. P. Springett 1993. The development of an environmental education

tourist product: a case study of the New Zealand Natural

Heritage Foundation's Nature of New Zealand Programme. Journal of Sustainable Tourism 1(2):130 –

136.

Υλατφφοροσ 2004. Ανάπλαςθ και αξιοποίθςθ ανενεργϊν Αλυκϊν Ξαταςταρίου Ηακφνκου. Υρακτικά

Διεπιςτθμονικισ Θμερίδασ (Επιμζλεια ζκδοςθσ Λκακιςιοσ Δ.)

Poulakakis N. & Vardinoyannis K. (eds) 2009. Abstracts of the International Congress on the

oogeography, Ecology and Evolution of Eastern Mediterranean, 11th ICZEGAR, 21-25 September 2009,

Herakleion, Crete, Greece. Hellenic Zoological Society, 218 pages.

UNESCO. 1980. Environmental Education in the light of Tbilisi conference. Paris, France: United

Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.

UNESCO. 2002. Education for Sustainability: From Rio to Johannesburg – Lessons from a decade of

commitment. Paris: Author.

Yanxia W., Yong Y. and J. Meiting. 2008. Wise Use of Wetlands: Current State of Protection and

Utilization of Chinese Wetlands and Recommendations for

ΥΑΦΑΦΨΘΠΑ

Page 134: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

134

2010

Improvement. Environmental Management (41): 793-808

Σσνέδριο: 11th ICZEGAR, 2009 Herakleion, Greece

Είδος Παροσζίαζης: Poster Τίηλος Εργαζίας: Insular wetlands of Greece and their role in wildlife biodiversity: the case study of Zakynthos island

(Western Greece – Ionian Sea)

Σσγγραθείς-Ερεσνηηές: Moschous S., Karris G., Martinis A., Poirazidis K.& Georgiadis M.N.

Page 135: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

135

2010

Σσνέδριο: 11th ICZEGAR, 2009 Herakleion, Greece Είδος Παροσζίαζης: Poster

Τίηλος Εργαζίας: Are migratory birds in the eastern Mediterranean affected by the distance of sea crossing in spring?

Σσγγραθείς-Ερεσνηηές: Barboutis C., Karris G. , Xirouchakis S. & Fransson T.

Page 136: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

136

2010

Σσνέδριο: International Conference on Tourism Development and Management Tourism in a Changing World:

Prospects and Challenge, Kos Island, Greece 11-14 September 2009

Είδος Παροσζίαζης: Poster Τίηλος Εργαζίας: EVALUATION OF ENVIRONMENTAL EDUCATION TOURISM IN THE PREFECTURE OF

ZAKYNTHOS (IONIAN SEA, WESTERN GREECE) DURING THE DECADE 1998-2008

Σσγγραθείς-Ερεσνηηές: B. Kladi, G. Karris, A. Martinis and D. Triantafillos

Page 137: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

137

2010

5.4.4 ΣΥΓΧΟΝΕΣ ΑΛΥΚΕΣ ΚΑΙ ΡΑΑΚΤΙΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΘΜΑΤΑ

Υαρακάτω κα παρουςιαςτοφν κομμάτια τθσ ειςιγθςθσ που πραγματοποίθςε ο κ. Ρικόλαοσ

Ξοροβζςθσ ςτα πλαίςια μιασ διεπιςτθμονικισ θμερίδασ που πραγματοποιικθκε ςτο Υνευματικό

Ξζντρο του Διμου Ηακυνκίων ςτισ 27-11-2004 τα πρακτικά τθσ οποίασ καταγράφκθκαν ςε βιβλίο

μζςω τθσ εταιρείασ «ΥΟΑΨΩΦΣΦΣΧ» που εκδόκθκε το 2008.

1. Ειςαγωγι

Ψο αλάτι, όπωσ ονομάηεται το προϊόν τθσ ζνωςθσ του χλωρίου (Cl-) με το νάτριο (Na+), είναι θ

πρϊτθ ουςία μετά το νερό, που τράβθξε τθν προςοχι του ανκρϊπου, κατά τθν πορεία του από

τθν αγριότθτα ςτον πολιτιςμό. Θ ςθμαςία του τόςο για τθν δθμιουργία τθσ ίδιασ τθσ ηωισ ςτον

πλανιτθ, όςο και ωσ οικονομικοφ αγακοφ, είναι αναμφιςβιτθτα πολφ ςθμαντικι.

Είναι γνωςτό ότι θ ηωι γεννικθκε ςτουσ ωκεανοφσ, όπου δθμιουργικθκαν οι πρϊτοι

μονοκφτταροι πρόγονοί μασ. Τταν, μετά από μια μακρά εξελικτικι πορεία, μερικά από τα ζμβια

όντα άφθςαν το καλαςςινό περιβάλλον, θ εξάρτθςι τουσ από το αλάτι δεν εξζλιπε. Είναι γνωςτό

ότι το αμνιακό υγρό ςτο οποίο αναπτυςςόμαςτε τουσ πρϊτουσ εννζα μινεσ τθσ φπαρξισ μασ, ζχει

τθν αλατότθτα τθσ κάλαςςασ και πωσ το νάτριο είναι ο εξωκυτταρικόσ καταλφτθσ ςτο ανκρϊπινο

ςϊμα. Υαρζμεινε λοιπόν το αλάτι αναγκαίο ςτοιχείο για τθν φπαρξθ και ςυνζχιςθ τθσ ηωισ τόςο

των φυτοφάγων όντων, τα οποία ελάμβαναν τθν απαραίτθτθ ποςότθτα αλατιοφ γλείφοντασ

αλατοφχα εδάφθ, όςο και των ςαρκοφάγων, για τα οποία πθγι αλατιοφ ιταν το αίμα των

κθραμάτων τουσ. Θ χρονικι περίοδοσ κατά τθν οποία άρχιςε θ γεωργικι εναςχόλθςθ και θ

εγκατάςταςθ του ανκρϊπου ςε μόνιμουσ οικιςμοφσ και ιδιαίτερα όταν άρχιςε να ψινει και κυρίωσ

να βράηει τθν τροφι του, ταυτίηεται με τθν ζναρξθ τθσ αναηιτθςισ του γι’ αυτό το τόςο άφκονο

ςτθ φφςθ αγακό. Ψο αλάτι μαηί με το νερό, τα ςιτθρά (ψωμί) και το κρζασ των κατοικίδιων ηϊων

απετζλεςαν τθν υλικι βάςθ τθσ ανκρϊπινθσ κοινωνίασ ςτα πρϊτα τθσ βιματα.

Σ άνκρωποσ πρζπει να βρικε το αλάτι εκεί όπου μζχρι και ςιμερα παράγεται από τθν φφςθ,

δθλαδι ςε κοιλότθτεσ βράχων παράκτιων περιοχϊν κακϊσ και ςε ςχθματιηόμενεσ λίμνεσ δίπλα

ςτθ κάλαςςα, όπου το καλαςςινό νερό αρχικά εγκλωβίηεται και ςτθ ςυνζχεια με τθν επίδραςθ τθσ

θλιακισ ενζργειασ εξατμίηεται και αποκζτει αλάτι. Χε κάποιο ςθμείο τθσ εξελικτικισ πορείασ τθσ

γνϊςθσ του, κα πρζπει αντιγράφοντασ τθν φφςθ να άρχιςε να παράγει μόνοσ του αλάτι, ςε

ρυκμοφσ που του υπαγόρευαν οι ανάγκεσ του.

Page 138: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

138

2010

Αρχικά χρθςιμοποίθςε το αλάτι για να καλφψει τισ ανάγκεσ διατροφισ του και ςτθ ςυνζχεια

ανακάλυψε τθν πολφ ςθμαντικι ιδιότθτα αυτοφ του προϊόντοσ να ςυντθρεί τα τρόφιμά του. Αυτι

ακριβϊσ θ ιδιότθτα ανζδειξε το αλάτι ςε ζνα από τα πιο ςθμαντικά οικονομικά αγακά για πολλοφσ

αιϊνεσ. Είναι γνωςτό ότι για τουσ προκλαςικοφσ Ζλλθνεσ θ άγνοια του αλατιοφ ιταν δείγμα

βαρβαρότθτασ. Ωπάρχουν πολλζσ αναφορζσ ςτο αλάτι από Ζλλθνεσ και Φωμαίουσ φιλόςοφουσ

(Τμθροσ, Υλάτωνασ, Θρόδοτοσ, Δθμόκριτοσ, Αριςτοτζλθσ, Χτράβων, Υλίνιοσ, κ.λ.π.) κακϊσ και ςε

Ξινζηουσ, (οι πρϊτεσ χρονολογικά). Ενδεικτικά αναφζρεται ότι θ κεντρικι λεωφόροσ τθσ Φϊμθσ

ονομαηόταν “Via Salaria” (λεωφόροσ αλατιοφ) και ιταν ο πιο εμπορικόσ δρόμοσ τθσ πόλθσ. Θ

Αγγλικι λζξθ “salary” (μιςκόσ) προζρχεται από τθν λατινικι “salarium” που ιταν τα χριματα που

πλθρϊνονταν οι Φωμαίοι λεγεωνάριοι για να αγοράςουν αλάτι. Θ ρίηα και των δφο λζξεων είναι θ

λατινικι λζξθ sal (αλάτι) θ οποία επίςθσ προζρχεται από τισ Ελλθνικζσ άλσ (κάλαςςα) και άλασ, οι

οποίεσ ασ μθν ξεχνάμε ιταν δαςυνόμενεσ και όπωσ είναι γνωςτό, οι δαςυνόμενεσ λζξεισ ςτθν

αρχικι μορφι τθσ Ελλθνικισ γλϊςςασ ξεκινοφςαν από «ς», το οποίο ςτθ ςυνζχεια εξζπεςε και

ζγινε δαςεία.

Θ ςθμαςία που είχε το αλάτι ωσ οικονομικό αγακό για πολλοφσ αιϊνεσ, μπορεί να ςυγκρικεί

μόνον με αυτιν του πετρελαίου ςτθν ςθμερινι εποχι. Πετά τθν βιομθχανικι επανάςταςθ, οπότε

άρχιςε ςταδιακά να μειϊνεται θ χριςθ του αλατιοφ ωσ ςυντθρθτικοφ τροφίμων αλλά και

γενικότερα θ ςθμαςία του ωσ αγακοφ, οι ανάγκεσ του ανκρϊπου ςε αλάτι κακόλου δεν

μειϊκθκαν. Απεναντίασ, θ χριςθ του χλωριοφχου νατρίου από ζνα μεγάλο αρικμό βιομθχανιϊν

και ιδιαίτερα θ χρθςιμοποίθςι του ωσ πρϊτθ φλθ ςτθ χθμικι βιομθχανία, αφξθςε ραγδαία το

φψοσ τθσ παγκόςμιασ κατανάλωςθσ, που ςιμερα πλθςιάηει τουσ διακόςιουσ εκατομμφρια τόνουσ

ετθςίωσ. Ψο ζνα τρίτο αυτισ τθσ παραγωγισ παράγεται ςε θλιακζσ αλυκζσ. Χιμερα μόνο το 20%

περίπου τθσ παγκόςμιασ παραγωγισ αλατιοφ χρθςιμοποιείται για τθν ανκρϊπινθ διατροφι, ενϊ

οι υπόλοιπεσ κφριεσ χριςεισ του είναι ςτθν χθμικι βιομθχανία (55%) και ςτον αποχιονιςμό των

δρόμων τθν χειμερινι περίοδο (15%).

2. Σο καλαςςινό νερό και θ ςφςταςι του

Είναι γνωςτό ότι πρϊτθ φλθ για τθν παραγωγι αλατιοφ ςτισ θλιακζσ αλυκζσ είναι το καλαςςινό

νερό. Πια πρϊτθ φλθ ουςιαςτικά ανεξάντλθτθ, που υπολογίηεται ςε 5x1016 τόνουσ περίπου.

Θ περιεκτικότθτα του καλαςςινοφ αλατιοφ ςε άλατα (ςυνολικι αλατότθτα) δεν είναι ςτακερι.

Ξυμαίνεται από 3,4% ςτουσ ανοικτοφσ ωκεανοφσ, ςε 3,76% ςτθν καραϊβικι και ζωσ 3,98% που

Page 139: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

139

2010

μετράται ςτθν κόκκινθ κάλαςςα και μεταβάλλεται επίςθσ ςυναρτιςει του βάκουσ. Θ διακφμανςθ

αυτι οφείλεται ςτον διαφορετικό ρυκμό εξάτμιςθσ που παρατθρείται ςε κάκε κάλαςςα ι ωκεανό.

Είναι όμωσ, αξιοςθμείωτο ότι θ ςχετικι αναλογία των διαφόρων ιόντων που περιζχονται ςτο

καλαςςινό νερό, είναι ςχεδόν ανεξάρτθτθ από τθ ςυνολικι αλατότθτα και είναι πρακτικά θ ίδια ςε

κάκε ακτι κάκε ανοικτισ κάλαςςασ.

Ψο χλωριοφχο νάτριο ι αλάτι, είναι το κυρίωσ άλασ του καλαςςινοφ νεροφ γιατί αποτελεί το 80%

περίπου του ςυνόλου των περιεχομζνων ς’ αυτό αλάτων. Ψο υπόλοιπο 20% αποτελείται, όπωσ

φαίνεται ςτο Διάγραμμα 1 που ακολουκεί, κυρίωσ από άλατα Ca και Mg. Υεριζχονται προσ ςε

ίχνθ, περιςςότερα από τα μιςά από τα υπάρχοντα ςτοιχεία.

Διάγραμμα 1

0

5

10

15

20

25

30

CaSO4 MgSO4 MgCl2 NaCl KCl NaBr

gr

ιόν

των

/ 1

000 g

r θα

λα

σσ

ινο

ύ

νερ

ού

ΠΕΡΙΕΚΣΙΚΟΣΗΣΑ ΑΛΑΣΩΝ ΣΟΤ ΘΑΛΑΙΝΟΤ ΝΕΡΟΤ

0

4

8

12

16

20

Ca SO4 Mg Cl K Na Br

gr

αλά

των

/ 1

000 g

r θα

λα

σσ

ινο

ύ

νερ

ού

ΙΟΝΣΙΚΗ ΤΣΑΗ ΘΑΛΑΙΝΟΤ ΝΕΡΟΤ

Page 140: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

140

2010

3. Εξζλιξθ παραγωγικισ διαδικαςίασ ανάκτθςθσ αλατιοφ από το καλαςςινό

νερό

Τπωσ ιδθ αναφζρκθκε, ο άνκρωποσ αρχικά πρζπει να βρικε το αλάτι ςε παράκτιεσ κοιλότθτεσ

βράχων ι λίμνεσ, όπου παράγεται φυςικά αφοφ θ εξάτμιςθ και θ ωσ εκ τοφτου ςυνεχισ

ςυμπφκνωςθ του καλαςςινοφ νεροφ που εγκλωβίηεται εκεί, ζχει αποτζλεςμα τθν κλαςματικι

κρυςτάλλωςθ των περιεχομζνων ς’ αυτό αλάτων λόγω διαφορετικισ διαλυτότθτασ που

παρουςιάηουν. Πποροφμε βάςιμα να υποκζςουμε ότι ο άνκρωποσ μετά από μια μακρά περίοδο

παρατιρθςθσ και ςυγκζντρωςθσ γνϊςθσ, αντζγραψε τελικά τθ φφςθ και άρχιςε να παράγει μόνοσ

του αλάτι ςε ποςότθτεσ που ικανοποιοφςαν τισ προςωπικζσ και κοινωνικζσ του ανάγκεσ,

ξεφεφγοντασ από τουσ ρυκμοφσ τθσ φφςθσ.

Είναι πιςτεφω φανερό και εφλογα μποροφμε να ορίςουμε αυτόν τον τρόπο ςαν το πρϊτο ςτάδιο,

τθν αρχικι μορφι τθσ εξελικτικισ διαδικαςίασ παραγωγισ αλατιοφ από το καλαςςινό νερό. Τπωσ

είναι φυςικό θ μζκοδοσ αυτι εμπεριζχει αδυναμίεσ, οι οποίεσ κα ζπρεπε να επιλυκοφν με

ουςιαςτικζσ βελτιϊςεισ ςτθ ςυνζχεια. Βαςικό μειονζκτθμά, είναι θ αςυνζχεια ςτθν παραγωγι του

προϊόντοσ, γεγονόσ που μασ υποχρεϊνει να απομακρφνουμε τθν παραχκείςα κάκε φορά

ποςότθτα αλατιοφ πριν προχωριςουμε ςε νζα παραγωγι. Επιπλζον θ ποιότθτα του παραγόμενου

αλατιοφ ςτον πυκμζνα τθσ λεκάνθσ είναι πολφ φτωχι, αφοφ μαηί με το NaCl κρυςταλλϊνουν και

όλα τα υπόλοιπα άλατα που περιζχονται ςτο καλαςςινό νερό.

Ψο επόμενο πολφ ςθμαντικό βιμα ςτθν παραγωγικι διαδικαςία ανάκτθςθσ αλατιοφ από το

καλαςςινό νερό, ζγινε με το διαχωριςμό τθσ μιασ λεκάνθσ εξάτμιςθσ ςε δφο (Χχιμα 1), με τζτοιο

τρόπο ϊςτε θ πρϊτθ λεκάνθ, που ςυνικωσ ονομάηεται «τροφόσ» να χρθςιμοποιείται μόνο για τθν

παραγωγι κορεςμζνθσ (ωσ προσ το NaCl) άλμθσ, με τθν οποία ετροφοδοτείτο θ δεφτερθ λεκάνθ,

ςτθν οποία παράγεται πλζον το αλάτι και ονομάηεται «αλοπιγιο». Πε αυτόν τον τρόπο ζγινε

δυνατι:

τόςο θ ςυνεχισ, χωρίσ διακοπι παραγωγι (κρυςτάλλωςθ) αλατιοφ, που γίνεται πλζον μόνο

ςτθ δεφτερθ λεκάνθ,

όςο και θ απομάκρυνςθ από το τελικό προϊόν των αλάτων του καλαςςινοφ νεροφ που είναι

περιςςότερο δυςδιάλυτα από το NaCl (κυρίωσ CaCO3, CaSO4), αφοφ αυτά κρυςταλλϊνουν και

παραμζνουν ςτθν πρϊτθ λεκάνθ.

Page 141: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

141

2010

Χχιμα 1

Ψο τρίτο και πλζον κακοριςτικό βιμα ζγινε με το διαχωριςμό τόςο τθσ τροφοφ, όςο και του

αλοπθγίου ςε περιςςότερεσ λεκάνεσ. Σ τρόποσ λειτουργίασ του νζου ςχιματοσ είναι ο ακόλουκοσ.

Ψο καλαςςινό νερό ειςζρχεται ςτο ςφςτθμα λεκανϊν και κακϊσ ρζει από λεκάνθ ςε λεκάνθ, με τθν

επίδραςθ τθσ θλιακισ ακτινοβολίασ ςυμπυκνϊνεται, ζτςι ϊςτε όταν φκάνει ςτθν τελευταία, που

τϊρα είναι θ τροφόσ, ζχει πυκνότθτα 25.7οBe, που αντιςτοιχεί ςτθν κορεςμζνθ ωσ προσ NaCl

άλμθ. Θ τροφόσ λεκάνθ διατθρεί τθν απαραίτθτθ ποςότθτα κορεςμζνθσ άλμθσ ϊςτε να

τροφοδοτεί απρόςκοπτα όλα τα αλοπιγια. Πε αυτιν τθν παραγωγικι διαδικαςία:

επιτυγχάνεται καλφτεροσ ζλεγχοσ τόςο των πυκνοτιτων όςο και των ποςοτιτων των αλμϊν

που διακινοφνται ςε ολόκλθρο το ςφςτθμα των λεκανϊν, ϊςτε να γίνει δυνατι θ ςτακερι-ςυνεχισ

τροφοδοςία των αλοπθγίων με κορεςμζνθ άλμθ, με αποτζλεςμα να παράγεται απρόςκοπτα πολφ

καλφτερθσ ποιότθτασ προϊόν,

αυξάνεται κεαματικά θ ποςότθτα του παραγόμενου αλατιοφ, γιατί μειϊνεται δραςτικά θ

μζςθ πυκνότθτα των αλμϊν ςτο ςφςτθμα των λεκανϊν ςε ςχζςθ με τθν προθγοφμενθ μζκοδο

γιατί όπωσ είναι γνωςτό το φψοσ τθσ εξάτμιςθσ τθσ άλμθσ είναι αντιςτρόφωσ ανάλογο τθσ

πυκνότθτάσ τθσ,

Page 142: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

142

2010

δθμιουργείται ζνα ςφςτθμα λεκανϊν με ςυνεχϊσ αυξανόμενθ πυκνότθτα από 3,5οBe ζωσ

26οBe, που αποτελοφν το 90% περίπου τθσ ζκταςθσ κάκε αλυκισ και όπωσ αναλφεται ςτθ

ςυνζχεια δθμιουργοφν ζνα ολοκλθρωμζνο, παράκτιο οικοςφςτθμα.

Θ μζκοδοσ που περιγράφεται ςτο τρίτο ςτάδιο είναι ουςιαςτικά θ μζκοδοσ, που μζχρι ςιμερα

ακολουκείται για τθν παραγωγι αλατιοφ από το καλαςςινό νερό, με διάφορεσ βζβαια βελτιϊςεισ

και παραλλαγζσ. Είναι θ μζκοδοσ που ακολουκοφν όλεσ οι ςφγχρονεσ αλυκζσ είτε παράγουν

μερικζσ δεκάδεσ είτε παράγουν εκατομμφρια τόνουσ αλατιοφ ετθςίωσ. Εκείνο το οποίο βεβαίωσ

άλλαηε με τθν πάροδο του χρόνου και κυρίωσ με τθν εξζλιξθ τθσ τεχνολογίασ, ιταν τα

χρθςιμοποιοφμενα μζςα για τθ λειτουργία των αλυκϊν. Από τισ χειροκίνθτεσ, για παράδειγμα,

αντλίεσ περάςαμε ςτισ πετρελαιοκίνθτεσ και ςτθ ςυνζχεια ςτισ θλεκτροκίνθτεσ και από τθ

χειρωνακτικι ςυλλογι αλατιοφ ςτθ ςυλλογι με μθχανιματα, κλπ.

Ψα τρία ςτάδια που περιγράψαμε αποτελοφν τα βαςικά ποιοτικά εξελικτικά βιματα τθσ

αλοπθγικισ τεχνολογίασ. Δυςτυχϊσ, δεν υπάρχουν ςτοιχεία, με τα οποία μποροφμε να

πιςτοποιιςουμε τθ χρονικι περίοδο που εμφανίςτθκαν οι προαναφερόμενοι τρόποι παραγωγισ,

αν και είναι ςίγουρο και φυςικό να μθν εμφανίςτθκαν ομοιόμορφα ςε όλο τον κόςμο. Είναι

εντυπωςιακό το γεγονόσ, ότι ακόμα και ςιμερα όλα τα εξελικτικά ςτάδια τθσ αλοπθγικισ

τεχνολογίασ που περιγράψαμε είναι ηωντανά. Για παράδειγμα, ςτθν αλυκι των Ξυκιρων, όπωσ

και ςτθ Πάνθ παράγεται αλάτι ςε κοιλότθτεσ βράχων δίπλα ςτθ κάλαςςα, ενϊ ζνασ χωρικόσ ςτθ

Πάνθ, μου διθγικθκε πωσ ςτο χωριό του ςυνθκίηουν να παράγουν πυκνζσ άλμεσ ςε παράκτιεσ

αλατόγουρνεσ και ςτθ ςυνζχεια να τισ μεταφζρουν με τα ηϊα τουσ ςε ειδικά διαμορφωμζνεσ

λεκάνεσ, όπου ακόμθ και ςιμερα παράγουν αλάτι! Σι αλυκζσ αυτζσ αποτελοφν τισ παραδοςιακζσ

αλυκζσ τθσ χϊρασ μασ και ότι ο τρόποσ λειτουργίασ των είναι ο παραδοςιακόσ τρόποσ παραγωγισ

αλατιοφ ςτθν Ελλάδα.

Σι Ελλθνικζσ αλυκζσ ιδθ από τθσ ςυςτάςεωσ του Ελλθνικοφ κράτουσ είχαν ιδθ περάςει ςτο τρίτο

ςτάδιο τθσ παραγωγικισ διαδικαςίασ. Ωπιρχε ιδθ διαμορφωμζνο ζνα δίκτυο αποκθκϊν άλατοσ,

το οποίο ςε ςυνεργαςία με τισ αλυκζσ που ιταν διεςπαρμζνεσ ςτον τότε Ελλαδικό χϊρο, το κράτοσ

εμπορεφονταν το αλάτι. Χφμφωνα με τα ςυμπεράςματα που μποροφμε να βγάλουμε από τα

βαςιλικά διατάγματα του προπροθγοφμενου αιϊνα, όπωσ αυτό τθσ 11θσ Απριλίου του 1833, οι

αλυκζσ του Ελλθνικοφ κράτουσ κατά τον 19ο αιϊνα, είχαν περιοριςμζνθ απόδοςθ. Χθμαντικι

ςυμβολι ςτον εκςυγχρονιςμό των Ελλθνικϊν αλυκϊν είχε ο Λςπανόσ αλυκάριοσ J. Santonja (Λωςιφ

Χαντόηα), με τον οποίον ςυνεβλικθ για το ςκοπό αυτό το Ελλθνικό κράτοσ το 1917. Χτα χρόνια που

Page 143: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

143

2010

ακολοφκθςαν θ παραγωγι των αλυκϊν βελτιϊκθκε κεαματικά, καλφφκθκαν οι ανάγκεσ τθσ χϊρασ

και άρχιςαν να εξάγονται ποςότθτεσ αλατιοφ ςτισ γειτονικζσ χϊρεσ.

4. φγχρονθ αλοπθγικι τεχνολογία - Οικοςφςτθμα αλυκϊν

Τπωσ ιδθ αναφζρκθκε, θ αρχι λειτουργίασ των ςφγχρονων αλυκϊν ουςιαςτικά δε διαφζρει από

αυτιν που περιγράφεται ςτο τρίτο εξελικτικό ςτάδιο τθσ αλοπθγικισ τεχνολογίασ. Σι μόνεσ

διαφορζσ που εμφανίηονται από τθν εποχι που εμφανίςτθκε θ μζκοδοσ, αφοροφν ςτθν

αριςτοποίθςι τθσ, κακϊσ και ςτα μζςα με τα οποία γίνεται θ διακίνθςθ αλμϊν και θ ςυλλογι του

αλατιοφ, λόγω τθσ επελκοφςθσ τεχνολογικισ προόδου.

Σι ςφγχρονεσ αλυκζσ είναι ουςιαςτικά ζνα ςφςτθμα αβακϊν λεκανϊν (βάκουσ 15-50 εκατοςτϊν)

ςυνδεδεμζνων μεταξφ των κυρίωσ εν ςειρά, των οποίων ο φυςικόσ πυκμζνασ ζχει κατάλλθλθ

αργιλικι ςφςταςθ με πολφ χαμθλι υδατοπερατότθτα. Σι λεκάνεσ αυτζσ διαχωρίηονται ςε δφο

βαςικζσ ομάδεσ. Χτθν πρϊτθ, μεγαλφτερθ ςε ζκταςθ ομάδα λεκανϊν, που ςυνικωσ ονομάηονται

«κερμάςτρεσ», γίνεται ςυμπφκνωςθ του καλαςςινοφ νεροφ ζωσ τθν πυκνότθτα κορεςμοφ ωσ προσ

το NaCl (25,7οBe). Χτθ δεφτερθ ομάδα γίνεται κρυςτάλλωςθ και παραγωγι αλατιοφ με περαιτζρω

εξάτμιςθ των αλμϊν μζχρι τουσ 30οBe και ονομάηονται «αλοπιγια».

Ψο κακοριςτικό ςτοιχείο, το οποίο ουςιαςτικά κάνει τισ αλυκζσ οικοςυςτιματα, είναι το γεγονόσ

ότι για να ςυμπυκνωκεί το καλαςςινό νερό μζχρι του ςθμείου να κρυςταλλϊςει αλάτι, πρζπει να

εξατμιςτεί το 90% του περιεχόμενου ςε αυτό νεροφ. Για τον λόγο αυτό οι κερμάςτρεσ, ο πυκμζνασ

των οποίων είναι εντελϊσ φυςικόσ χωρίσ καμία επζμβαςθ, καταλαμβάνουν το 90% περίπου τθσ

ζκταςθσ τθσ αλυκισ, και θ περιεχόμενθ ς’ αυτζσ άλμθ καλφπτει όλο το φάςμα πυκνοτιτων από

3,8οBe θ πρϊτθ ζωσ 25,7οBe θ «τροφόσ», θ οποία τροφοδοτεί ςυνεχϊσ τα αλοπιγια. Ψα αλοπιγια

καταλαμβάνουν το υπόλοιπο 10% τθσ ζκταςθσ και είναι λεκάνεσ με διαμορφωμζνο επίπεδο και με

τθν απαιτοφμενθ ςυμπφκνωςθ πυκμζνα, ϊςτε το παραγόμενο ς’ αυτζσ αλάτι να μπορεί να

ςυλλεγεί ικανοποιθτικά με μθχανιματα.

Θ πρϊτθ φλθ για τθν παραγωγι αλατιοφ, το καλαςςινό νερό, ειςζρχεται ςυνικωσ δι’ αντλιςεωσ

ςτθν πρϊτθ κερμάςτρα τθσ αλυκισ και κακϊσ ρζει από κερμάςτρα ςε κερμάςτρα ςυμπυκνϊνεται

ςυνεχϊσ με φυςικι εξάτμιςθ. Θ εξάτμιςθ (ςυμπφκνωςθ) των αλμϊν επιτυγχάνεται με τθν

επίδραςθ τθσ θλιακισ ακτινοβολίασ υποβοθκοφμενθσ από το επικρατοφν μικροκλίμα ςτθν περιοχι

τθσ αλυκισ και κυρίωσ από τουσ πνζοντεσ ανζμουσ, τισ βροχοπτϊςεισ, τθν κερμοκραςία και

ςχετικι υγραςία τθσ ατμόςφαιρασ και τθν θλιοφάνεια. Δθμιουργείται λοιπόν, ςε όλθ τθν ζκταςθ

Page 144: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

144

2010

των λεκανϊν τθσ αλυκισ, ζνα άνυςμα αλατότθτασ (πυκνότθτασ), με ταυτόχρονθ ςυνεχι μείωςθ

του όγκου του καλαςςινοφ νεροφ, που αρχικά ειςιλκε ςτο ςφςτθμα κερμαςτρϊν. Αυτι είναι θ

φυςικοχθμικι διαδικαςία τθσ παραγωγισ αλατιοφ.

Τμωσ, πζρα από τθν φυςικοχθμικι διαδικαςία που μόλισ περιγράψαμε υπάρχει και θ εξίςου

ςθμαντικι, βιολογικι διαδικαςία ςτθν παραγωγι αλατιοφ. Είναι εντυπωςιακό, ότι παρά τθν

ςυνεχι αφξθςθ τθσ αλατότθτασ, θ ηωι ςτισ λεκάνεσ τθσ αλυκισ δεν τελειϊνει. Σι οργανιςμοί που

ηουν βζβαια ςτο καλαςςινό νερό μετά τισ πρϊτεσ κερμάςτρεσ αρχίηουν ςταδιακά να

εξαφανίηονται, αφοφ το περιβάλλον γίνεται εντελϊσ αφιλόξενο γι’ αυτοφσ. Χτθν κζςθ τουσ

αναπτφςςονται άλλοι οργανιςμοί και μάλιςτα λόγω τθσ ζλλειψθσ ανταγωνιςμοφ ςε μεγάλουσ

πλθκυςμοφσ, οι οποίοι λόγω τθσ διαφορετικισ ευαιςκθςίασ των ςτθν ιοντικι ςφνκεςθ του μζςου

ςτο οποίο ηουν, επιβιϊνουν ςε διαφορετικζσ περιοχζσ πυκνοτιτων (ι λεκανϊν) ο κάκε ζνασ. Πε

τον τρόπο αυτό δθμιουργείται μια αλυςίδα οργανιςμϊν από τθν πρϊτθ κερμάςτρα ζωσ το

τελευταίο αλοπιγιο τθσ αλυκισ, που είναι χαρακτθριςτικι τθσ παραγωγικισ διαδικαςίασ αλατιοφ

και είναι όμοια με αυτιν που παρατθρείται ςε φυςικά αλμυρά ι υπεραλμυρά παράκτια

οικοςυςτιματα. Θ βιολογικι αυτι αλυςίδα που είναι πολφ ευαίςκθτθ εξαρτάται από τισ ςυνκικεσ

που επικρατοφν ςτισ λεκάνεσ τθσ αλυκισ, από τον ςωςτό ζλεγχο τθσ φυςικισ διαδικαςίασ κατά τθν

παραγωγι αλατιοφ, αλλά και από το γενικότερο ςχεδιαςμό τθσ αλυκισ. Ψο μικρό ανόςτρακο

Artemia salina, που αποκαλείται και γαρίδα τθσ κάλαςςασ (brine shrimp), είναι ο μικροοργανιςμόσ

κλειδί ςτθ βιολογικι αυτι αλυςίδα. Σ ςυνδετικόσ κρίκοσ που ενϊνει τουσ οργανιςμοφσ των

κερμαςτρϊν χαμθλισ πυκνότθτασ με αυτοφσ των κερμαςτρϊν υψθλισ πυκνότθτασ.

Σι οργανιςμοί που αναπτφςςονται ςε μια ςωςτά λειτουργοφςα αλυκι ςυνιςτοφν ζνα βιολογικό

ςφςτθμα ι οικοςφςτθμα, πολφ ουςιαςτικό για τθν παραγωγι αλατιοφ. Ψο ςφςτθμα αυτό

ςυνεργάηεται αρμονικά με τθν παραγωγικι διαδικαςία τθσ αλυκισ και ςυγκεκριμζνα: 1) παράγει

τθν κατάλλθλθ ποςότθτα οργανικισ φλθσ θ οποία είναι αφ’ ενόσ πθγι ενζργειασ για τουσ

οργανιςμοφσ και αφ’ ετζρου μειϊνει τθν υδατοπερατότθτα του πυκμζνα των κερμαςτρϊν με

αποτζλεςμα τθν ελαχιςτοποίθςθ των απωλειϊν άλμθσ, ιδιαίτερα ςτισ χαμθλζσ πυκνότθτεσ, 2)

χρωματίηει τισ πυκνζσ άλμεσ, ιδιαίτερα ςτα αλοπιγια, ϊςτε να μεγιςτοποιείται το ποςοςτό τθσ

απορροφοφμενθσ θλιακισ ακτινοβολίασ και θ εξάτμιςθ των αλμϊν. Ψο ερυκρό χρϊμα των αλμϊν

ςτα αλοπιγια οφείλεται ςτο Halobacterium και ςτο μονοκφτταρο χλωροφφκοσ Dunaliella salina, 3)

δθμιουργεί και διατθρεί ςτακερζσ ςτθ μονάδα του χρόνου, τισ κατάλλθλεσ ςυνκικεσ ςτισ λεκάνεσ

εξάτμιςθσ, ϊςτε να παράγεται ςυνεχϊσ αλάτι βζλτιςτθσ ποιότθτασ και ςτθ μζγιςτθ δυνατι

ποςότθτα.

Page 145: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

145

2010

Τταν το βιολογικό ςφςτθμα μιασ αλυκισ διαταραχκεί, γεγονόσ που μπορεί να οφείλεται είτε ςτθν

πλθμμελι λειτουργία και γενικότερα ςτον πλθμμελι ςχεδιαςμό τθσ αλυκισ, είτε ςτθν ειςροι

ρφπων μζςω του καλαςςινοφ νεροφ τροφοδοςίασ, τότε παράγεται υπερβολικι ποςότθτα

οργανικισ φλθσ με αποτζλεςμα τθν αλλοίωςθ τθσ βιολογικισ αλυςίδασ, τθ ςταδιακι υποβάκμιςθ

τθσ αλυκισ αφοφ οι αποκζςεισ μειϊνουν ςυνεχϊσ τθ λειτουργικι επιφάνεια των κερμαςτρϊν, τθν

αφξθςθ του ιξϊδουσ των αλμϊν και τελικά τθν παραγωγι ακόμθ και μθ εμπορεφςιμθσ ποιότθτασ

προϊόντοσ. Γίνεται λοιπόν κατανοθτό γιατί θ βζλτιςτθ απόδοςθ μιασ ςφγχρονθσ αλυκισ είναι

άμεςα εξαρτϊμενθ από τθν παράλλθλθ ανάπτυξθ και διατιρθςθ ενόσ υγιοφσ και ςτακεροφ

οικοςυςτιματοσ ς’ ολόκλθρθ τθν παραγωγικι τθσ ζκταςθ. Χτο γεγονόσ αυτό ζγκειται θ ςθμαντικι

ιδιαιτερότθτα των ςφγχρονων ιδιαίτερα αλυκϊν, ότι δθλαδι αποτελοφν το μοναδικό παράδειγμα

παραγωγικισ μονάδασ που είναι πλιρωσ ενςωματωμζνθ ςτο περιβάλλον. Σι αλυκζσ λοιπόν, δεν

απλά φιλικζσ προσ το περιβάλλον παραγωγικζσ μονάδεσ αλλά ολοκλθρωμζνα θμιτεχνθτά παράλια

οικοςυςτιματα και αποτελοφν πικανά φωτεινό παράδειγμα για τθν μορφι που κα πρζπει να

ζχουν οι βιομθχανίεσ του μζλλοντοσ ϊςτε να ελαχιςτοποιθκεί θ επιβάρυνςθ του περιβάλλοντοσ,

γεγονόσ βζβαια που μπορεί να γίνει πραγματικότθτα με τθν πρόοδο τθσ τεχνολογίασ.

Είναι αξιοςθμείωτο το παράδοξο ότι όςο πιο ςφγχρονθ είναι μια αλυκι τόςο πιο υγιζσ και ςτακερό

οικοςφςτθμα δθμιουργείται και τοφτο γιατί θ λειτουργία των παραδοςιακϊν αλυκϊν είναι

αποςπαςματικι και ο ζλεγχοσ ςτθ διακίνθςθ αλμϊν πλθμμελισ.

Θ οικολογικι ςθμαςία όμωσ των αλυκϊν είναι κυρίωσ ςυνδεδεμζνθ με το ορνικολογικό τθσ

ενδιαφζρον. Βαςικοί οργανιςμοί του βιολογικοφ ςυςτιματοσ που μόλισ περιγράψαμε αποτελοφν

εξαιρετικι τροφι για μεγάλο αρικμό πουλιϊν, που για το λόγο αυτό διαβιοφν ςτισ αλυκζσ.

Σριςμζνα είδθ πουλιϊν ιδιαίτερα, όπωσ θ αβοκζτα, το μαυροβουτθχτάρι, ο καλαςςοςφυριχτισ

κ.λ.π., εξαρτϊνται άμεςα από τθν παραγωγικότθτα τθσ αλυκισ, αφοφ θ διατροφι τουσ βαςίηεται

αποκλειςτικά ςτθν Artemia salina. Θ Artemia περιλαμβάνεται επίςθσ, ςτθ δίαιτα των πανζμορφων

φοινικόπτερων (flamingos) και ς’ αυτιν οφείλεται το πορτοκαλί χρϊμα των φτερϊν τουσ.

Ζχουν παρατθρθκεί περιςςότερα από 100 είδθ πουλιϊν, κατά μζςο όρο, ςε κάκε αλυκι τθσ

Εταιρείασ (188 ςτθν αλυκι Ξίτρουσ το 1990), πολλά από τα οποία χαρακτθρίηονται ωσ

απειλοφμενα με εξαφάνιςθ ι προςτατεφονται από Ελλθνικζσ, Ξοινοτικζσ και Διεκνείσ ςυμβάςεισ.

Ψζλοσ, ζνασ επιπλζον λόγοσ που οι αλυκζσ αποτελοφν καταφφγιο για τα πουλιά είναι θ πλιρθσ

απουςία φυτοφαρμάκων ι άλλων χθμικϊν ενϊςεων που χρθςιμοποιοφνται ςτισ αγροτικζσ

καλλιζργειεσ.

Page 146: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

146

2010

ΒΙΒΛΙΟΓΑΦΙΑ

Hocquet, J.C., Hocquet J. (1987): The history of a food product: Salt in Europe - A bibliographic review,

Food and Foodways. Vol. 1, pp. 425-447.

Davis, J.S. (1974): “Importance of microorganisms in solar salt production”, Proc. 4th int. Symp. Salt,

Vol. 2, pp. 369-372, Northern Ohio Geological Society, Inc., Cleveland, Ohio.

Davis, J.S. (1980): “Biological management of solar saltworks”, Proc. 5th int. Symp. Salt, Vol. 1, pp. 265-

268, Northern Ohio Geological Society, Inc., Cleveland, Ohio.

Davis, J.S. (1993): “Biological management for problem solving and biological concepts for a new

generation solar saltworks”, Proc. 7th int. Symp. Salt, Vol. 1, pp. 611-616, Elsevier Science Publishers

B.V., Amsterdam.

McArthur, J.N. (1980): “An approach to process and quality control relevant to solar saltfield

operations in northwest of western Australia”, Proc. 5th int. Symp. Salt, Vol. 1, Northern Ohio

Geological Society, Inc., Cleveland, Ohio.

Tackaert, W., Sorgeloos, P., (1993): “The use of brine shrimp artemia in biological management of solar

Saltworks”, Proc. 7th int. Symp. Salt, Vol. 1, pp. 611-616, Elsevier Science Publishers B.V., Amsterdam.

Korovessis, N.A, Lekkas, T.D. and Paraskevas, P. (1991): “Optimal Design of an Open Water Reservoir”,

2nd Conference on Environmental Science and Technology, University of the Aegean, Molyvos,

Mytilini.

Kaufmann, D.W. (1960): Sodium chloride. The production and properties of salt and brine, Monograph

series no. 145, Hafner Publishing Company, INC.

Ελλθνικζσ Αλυκζσ Α.Ε. (1994): Σικολογοφντεσ Αλοπθγοφμεν επί πάςθσ Ελλάδοσ, Ακινα.

Page 147: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

147

2010

5.4.5 ΑΛΥΚΕΣ: «ΑΗΘΤΘΤΕΣ» ΩΣ ΡΟΟΣ, ΜΕΤΑΒΛΘΤΕΣ ΩΣ ΧΩΟΣ

Σι ενότθτεσ του κεφαλαίου ετοφτου, αποτελοφν κομμάτια τθσ ειςιγθςθσ που πραγματοποίθςε θ

κ. Κεοδϊρα Υετανίδου ςτα πλαίςια μιασ διεπιςτθμονικισ θμερίδασ που πραγματοποιικθκε ςτο

Υνευματικό Ξζντρο του Διμου Ηακυνκίων ςτισ 27-11-2004 τα πρακτικά τθσ οποίασ

καταγράφκθκαν ςε βιβλίο μζςω τθσ εταιρείασ «ΥΟΑΨΩΦΣΦΣΧ» που εκδόκθκε το 2008.

1. Ελλθνικζσ αλυκζσ: ο πόροσ, θ γνϊςθ και θ πράξθ

Εκατοντάδεσ ςελίδεσ, ζντυπεσ ι θλεκτρονικζσ, ςε βιβλία, άρκρα, φυλλάδια, τεχνικά δελτία, αλλά

και άλλα μζςα, παραδοςιακά ι ςφγχρονα, ζχουν παραχκεί τα τελευταία χρόνια για να

ευαιςκθτοποιιςουν τθν ελλθνικι κοινι γνϊμθ για τισ ιδιαίτερεσ αξίεσ και τθ ςθμαςία των αλυκϊν

τθσ χϊρασ, αλλά και να υποβοθκιςουν ςτθ λιψθ αποφάςεων ςχετικά με αυτζσ και το μζλλον

τουσ81. Ψαυτόχρονα, ςθμαντικότατο υλικό, από άποψθ ποςότθτασ και ποιότθτασ, είναι διακζςιμο

ςε μια ςειρά βιβλίων και Υρακτικϊν Χυνεδρίων82, που ζχουν κατά τθν τελευταία δεκαετία

πραγματοποιθκεί ςτθν Ελλάδα83. Ψζλοσ, ακολουκϊντασ τθν επιταγι των καιρϊν και τθ βοφλθςθ

κάποιων πρωτοπόρων του χϊρου, θ Ευρωπαϊκι Επιτροπι ζχει επανειλθμμζνωσ χρθματοδοτιςει

δράςεισ τόςο για τθ βελτίωςθ των αξιϊν των αλυκϊν ςτθν Ελλάδα84, όςο και τθν υποβοικθςθ

81

Dahm (2001), Πεηαλίδνπ (1987, 1991, 1994, 1997α,β, 2002, 2004), Petanidou (1997, 2001), Dahm θαη

Πεηαλίδνπ (2002a,b), Πεηαλίδνπ θαη Βαγηάλλε (2002), Πεηαλίδνπ θαη ζπλεξγ. (2002). Δπίζεο, ν αλαγλψζηεο

ελζαξξχλεηαη λα επηζθεθζεί ηελ ηζηνζειίδα ηνπ Πξνγξάκκαηνο ALAS: www.aegean.gr/alas/general.htm. 82

Korovessis and Lekkas (2000), ΔΣΒΑ (2001), Petanidou et al. (2002), Καιαθάηεο θαη ζπλεξγ. (2003), Neves et

al. (2004). 83

Καηά ηα ηειεπηαία ρξφληα έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί ηέζζεξα ζπλέδξηα ζηελ Διιάδα: 1. 8ν Τξηήκεξν Δξγαζίαο

ΔΤΒΑ - Τν ειιεληθό αιάηη (Πνιηηηζηηθφ - Σερλνινγηθφ Ίδξπκα ΔΣΒΑ, 6-8 Ννεκβξίνπ 1998, Μπηηιήλε). 2.

Saltworks: Preserving saline coastal ecosystems (δηνξγαλσηέο νη Διιεληθέο Αιπθέο ΑΔ θαη G-NEST, 2

επηεκβξίνπ 1999, Ππζαγφξεην άκνπ). 3. Αλάπιαζε θαη αμηνπνίεζε ησλ αλελεξγώλ αιπθώλ Δπηαλήζνπ

(Κεξθύξαο, Λεπθάδαο, Εαθύλζνπ) (Ννκαξρηαθή Απηνδηνίθεζε Λεπθάδαο θαη Κέληξν Μειεηψλ Ηνλίνπ, 30

επηεκβξίνπ - 3 Οθησβξίνπ 1999, Λεπθάδα). 4. Τειηθό Σπλέδξίν ALAS - Τν αιάηη θαη νη αιπθέο σο θπζηθνί πόξνη

θαη σο ελαιιαθηηθνί πόινη ηνπηθήο αλάπηπμεο (Παλεπηζηήκην Αηγαίνπ θαη ΑΔΝΑΛ, 29 Ννεκβξίνπ - 1 Γεθεκβξίνπ

2002, Μπηηιήλε θαη Πνιηρλίηνο). Δπίζεο, κε ην ίδην ζέκα, έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί νη εμήο δηεπηζηεκνληθέο

εκεξίδεο - δηεκεξίδεο: 1. Αλάπιαζε θαη Αμηνπνίεζε αλελεξγώλ αιπθώλ Καηαζηαξίνπ Εαθύλζνπ («Πιαηχθνξνο»,

Δηαηξεία Μειέηεο, Έξεπλαο, Πξναγσγήο Πνιηηηζκνχ, Εάθπλζνο, 27 Ννεκβξίνπ 2004), 2. Ληκλνζάιαζζα

Μεζνινγγίνπ-Αηησιηθνύ ζηηο πξνθιήζεηο ηνπ 21νπ

αηώλα - Παξαγσγηθέο, ηνπξηζηηθέο, πνιηηηζκηθέο θαη εθπαηδεπηηθέο

όςεηο αλάπηπμεο (Ννκαξρία Αηησιναθαξλαλίαο, Ννκαξρηαθή Αλαπηπμηαθή Δηαηξεία θαη Κέληξν Πιεξνθφξεζεο

Τγξνηφπσλ Ληκλνζάιαζζαο Μεζνινγγίνπ-Αηησιηθνχ, Μεζνιφγγη, 24-25 Φεβξνπαξίνπ 2005). 84

ηελ Διιάδα πινπνηήζεθαλ, έσο ηψξα, δχν ηέηνηα έξγα: 1. Σν έξγν κε ηίηιν Οηθνινγηθή αλαβάζκηζε ησλ

αιπθώλ Μεζνινγγίνπ, πνπ ρξεκαηνδνηήζεθε ζην πιαίζην ηνπ Κνηλνηηθνχ Πξνγξάκκαηνο Γξάζεο γηα ην

Πεξηβάιινλ-Βηφηνπνη (ACE-Biotopes). Σν έξγν απηφ απνηεινχζε ηκήκα ελφο επξχηεξνπ έξγνπ, κε ηίηιν

Πξόγξακκα Γηαρείξηζεο ηνπ Σπκπιέγκαηνο Υγξνηόπσλ Μεζνινγγίνπ, πνπ απνζθνπνχζε ζηε δεκηνπξγία ηνπ

δηαρεηξηζηηθνχ ζρεδίνπ γηα ην ίδην ζχκπιεγκα. Ζ πινπνίεζε ηνπ έξγνπ έιαβε ρψξα θαηά ηελ δηεηία 1990-1992.

Βαζηθφο ζηφρνο ηνπ πξνγξάκκαηνο ήηαλ ε αλαβάζκηζε ησλ ήδε ππαξρφλησλ λεζίδσλ θσιηάζκαηνο πνπιηψλ ζηελ

αιπθή Μεζνινγγίνπ, θαζψο θαη ε δεκηνπξγία θαηλνχξγησλ λεζίδσλ (European Commission 1994). 2. Σν δεχηεξν

έξγν, ALAS, πνπ ρξεκαηνδνηήζεθε επίζεο απφ ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή (Πξφγξακκα ECOS-Ouverture), ππήξμε

Page 148: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

148

2010

δράςεων για τοπικι ανάπτυξθ με βάςθ τισ αλυκζσ και το αλάτι των τόπων. Ασ ςθμειωκεί ότι ςε

όλεσ τισ περιπτϊςεισ τα αποτελζςματα είναι ςχετικά κετικά, γεγονόσ που αντανακλάται και από τθ

δθμιουργία - φευ, όχι λειτουργία! - του πρϊτου Πουςείου Άλατοσ ςτον Υολιχνίτο Οζςβου.

Ψο ςυμπζραςμα είναι ςαφζσ: γνωςιολογικό κενό για τισ αξίεσ των αλυκϊν ςτον τόπο μασ δεν

υπάρχει. Σι αλυκζσ αποτελοφν ζνα ςθμαντικό οικολογικό και ιςτορικό-πολιτιςμικό πόρο,

παραδοςιακά τόπο παραγωγισ ενόσ προϊόντοσ με αμφιςβθτιςιμθ ςιμερα οικονομικι αξία,

τουλάχιςτο ςε ό,τι αφορά ςτισ μικρζσ αλυκζσ. Ζτςι, από τθ ςτιγμι που ο οικονομικόσ λόγοσ

διατιρθςθσ ενόσ τζτοιου παραγωγικοφ ςυςτιματοσ, κατά τεκμιριο ανκρωπογενοφσ, παφει να

υπάρχει, τα ενδεχόμενα είναι δφο: οι αλυκζσ είτε εγκαταλείπονται, με αποτζλεςμα τθ ςταδιακι

μετατροπι τουσ ςε προςχωςιγενι μθ υγροτοπικά ςυςτιματα (τα παραδείγματα βρίκουν ςτον

Ελλθνικό χϊρο: αλυκζσ Αναβφςςου, Ξόπραινασ, Αιγίου, Ξερκφρασ, πόλθσ Οευκάδοσ κ.ά.), είτε

χρθςιμοποιοφνται εναλλακτικά διατθρϊντασ, πάντωσ, τα παραπάνω φυςικά και ιςτορικό-

πολιτιςμικά χαρακτθριςτικά τουσ. Θ ςθμαντικότερθ τζτοια εναλλακτικι χριςθ, όπωσ τουλάχιςτον

ζχει ζωσ τϊρα αναπτυχκεί ςτον Ευρωπαϊκό χϊρο, είναι θ ιπια τουριςτικι ανάπτυξθ των αλυκϊν

ςε ςυνδυαςμό με τθν αναβάκμιςθ του αλατιοφ ωσ προϊόντοσ ποιότθτασ, με ςκοπό τθ βιϊςιμθ

τοπικι ανάπτυξθ, κατά τα πρότυπα του παραδείγματοσ τθσ Guérande85. Πε άλλα λόγια, ζνασ

ζξυπνοσ και μοντζρνοσ ςυνδυαςμόσ αναβακμιςμζνθσ πρωτογενοφσ παραγωγισ και τριτογενοφσ

τομζα, ενδεχομζνωσ μαηί με μια ιπια δευτερογενι επιτόπια δράςθ.

κηα δηαπεξηθεξεηαθή πξσηνβνπιία ηεο Λέζβνπ, κε αθφκε ηξεηο εηαίξνπο: ηε Φηγθέξα ληα Φνο Πνξηνγαιίαο, ην

Πηξάλ ινβελίαο θαη ηελ Αγρίαιν Βνπιγαξίαο. H πινπνίεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο, κε βαζηθνχο ζηφρνπο ηε

ζπληνληζκέλε δξάζε γηα ηε δηάζσζε ησλ ηνπηθψλ αιπθψλ κέζσ ρξήζεο ηνπ πφξνπ απηνχ γηα ηνπηθή αλάπηπμε,

ήηαλ ηξηεηνχο δηάξθεηαο (1999-2002). Σν φλνκα ηνπ πξνγξάκκαηνο ALAS, πνπ βεβαίσο παξαπέκπεη ζηελ νκφερε

ειιεληθή ιέμε, είλαη ην αθξψλπκν ησλ ιέμεσλ All About Salt (Άπαληα πεξί άιαηνο). εκαληηθά ζηνηρεία πνπ

αθνξνχλ ζην πξφγξακκα, καδί κε ηα απνηειέζκαηά ηνπ, δίλνληαη ζηελ ηζηνζειίδα

www.aegean.gr/alas/general.htm, ελψ κηα πξψηε αμηνιφγεζε ηνπ έξγνπ θαη ησλ απνηειεζκάησλ ηνπ επηρεηξήζεθε

απφ ηελ Πεηαλίδνπ (2004). Αο ζεκεησζεί φηη ε πιεζψξα ησλ απνηειεζκάησλ ηνπ ALAS, φπσο θαίλνληαη θαη ζηε

ζρεηηθή ηζηνζειίδα, νθείιεηαη απνθιεηζηηθά, ζρεδφλ, ζην γεγνλφο φηη ην Πξφγξακκα πινπνηήζεθε θπξίσο απφ ην

Παλεπηζηήκην Αηγαίνπ θαη φρη απφ ηελ Αλαπηπμηαθή Δηαηξεία ηεο Ννκαξρίαο Λέζβνπ, φπσο ζπκβαηηθά φθεηιε λα

γίλεη. Μεηά ηελ πινπνίεζε ηνπ ALAS, ην Παλεπηζηήκην Αηγαίνπ ελεπιάθε δηο ζηελ ππνβνιή ζρεηηθψλ

πξνγξακκάησλ ζηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή, θαη ζηηο δχν αλεπηηπρψο: έρνληαο ηελ εκπεηξία ηνπ ALAS,

πξνζπάζεζε λα απνζηαζηνπνηεζεί, κεηαθέξνληαο απιψο εκπεηξία, ηερλνγλσζία, αιιά καδί θαη ηελ πξσηνβνπιία

δξάζεο ζηηο ηνπηθέο απηνδηνηθήζεηο (Ννκαξρηαθή Απηνδηνίθεζε άκνπ ην 2003, θαη Γήκν Αγίνπ Νηθνιάνπ ην

2005), πνπ θαη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο επέδεημαλ αδξάλεηα ζηελ θαηάζεζε πξφηαζεο έξγνπ, απνδεηθηηθή ηεο

έιιεηςεο εηιηθξηλνχο ελδηαθέξνληνο γηα ηελ αλάιεςε θαη πινπνίεζε ηέηνησλ πξσηνπφξσλ έξγσλ. 85

Σν παξάδεηγκα ηεο πεξηνρήο Guérande, ζηε Γαιιηθή Βξεηάλε, απνηειεί ηελ πγηέζηεξε θαη απνηειεζκαηηθφηεξε

πξνζπάζεηα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε πνηέ ζηνλ ηνκέα απηφλ, θαη αμίδεη λα κειεηάηαη πξηλ απφ ηελ εθαξκνγή

νπνηνπδήπνηε πξνγξάκκαηνο δξάζεο ζρεηηθά κε αιάηη θαη αιπθέο. πλνπηηθή παξνπζίαζε ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο

Guérande γίλεηαη απφ ηνλ Perraud (2002). Βι., επίζεο, Dahm (2002) θαη Μίηθνβα-Σνληφξνβα Ρ. (2002).

Page 149: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

149

2010

Υίνακασ 1. Ψο ιςτορικό τθσ εναςχόλθςθσ με το αλάτι και τισ αλυκζσ τθσ Ελλάδοσ

1951 Ζκδοςθ βιβλίου Πανδθλαρά (1951)

1986

Ωλοποίθςθ Υρογράμματοσ ςτα πλαίςια των Σικολογικϊν Υρωτοβουλιϊν Ρζων του

Ωφυπουργείου Ρζασ Γενιάσ, με κζμα Αλυκζσ των νθςιϊν του Αιγαίου (βλ. ςχετικι

Ψεχνικι Ζκκεςθ από Υετανίδου 1987)

1990-1992 Ωλοποίθςθ Ξοινοτικοφ Υρογράμματοσ οικολογικισ αναβάκμιςθσ αλυκϊν

Πεςολογγίου (ACE-Biotopes)

1997 Ζκδοςθ του βιβλίου ΑΟΑΧ – Ψο αλάτι ςτθν Ευρωπαϊκι Λςτορία και τον Υολιτιςμό

(Υετανίδου 1997α)

1998 Υραγματοποίθςθ διεπιςτθμονικοφ Ψριθμζρου ΕΨΒΑ ςτθ Πυτιλινθ, με κζμα Ψο

Ελλθνικό Αλάτι. Ζκδοςθ Υρακτικϊν το 2001 (ΕΨΒΑ 2001)

1999

Υραγματοποίθςθ διεπιςτθμονικισ θμερίδασ ςτθ Χάμο, με κζμα Saltworks: Preserving

saline coastal ecosystems, οργάνωςθ από Global NEST και Ελλθνικζσ Αλυκζσ ΑΕ.

Ζκδοςθ Υρακτικϊν το 2000 (Korovessis and Lekkas 2000)

1999

Υραγματοποίθςθ Διεπιςτθμονικοφ Χυνεδρίου ςτθ Οευκάδα, με κζμα Ανάπλαςθ και

αξιοποίθςθ των ανενεργϊν αλυκϊν Επτανιςου (Ξζρκυρασ, Οευκάδασ και Ηακφνκου),

από το Ξζντρου Πελετϊν Λονίου και τθ Ρομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ Οευκάδασ. Ζκδοςθ

Υρακτικϊν το 2003 (Ξαλαφάτθσ και ςυνεργ. 2003)

1999-2002 Ωλοποίθςθ του Υρογράμματοσ ALAS ςτθ Οζςβο (βλ. www.aegean.gr

/alas/general.htm)

2001

Χυηιτθςθ του κζματοσ των αλυκϊν ωσ προςτατευτζων υγροτόπων κατά τθν Ψεχνικι

Χυνάντθςθ MedWet/Com4 Technical Session ςτθ Sesimbra τθσ Υορτογαλίασ, με

ςυμμετοχι τθσ MedWet, τθσ Χφμβαςθσ Ramsar και τθσ Ευρωπαϊκισ Επιτροπισ

2002

Υραγματοποίθςθ του Ψελικοφ Χυνεδρίου ALAS ςε Πυτιλινθ και Υολιχνίτο, με κζμα

Ψο αλάτι και οι αλυκζσ ωσ φυςικοί πόροι και ωσ εναλλακτικοί πόλοι τοπικισ

ανάπτυξθσ. Ζκδοςθ Υρακτικϊν του Χυνεδρίου (Υετανίδου και ςυνεργ. 2002)

Δθμιουργία του Πουςείου Άλατοσ Υολιχνίτου, του πρϊτου μουςείου άλατοσ ςτθν

Ελλάδα (εγκαίνια Ροζμβριο 2002)

Δθμιουργία του δικτφου «Mediterranean Salinas Network» υπό τθν αιγίδα τθσ

MedWet

Page 150: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

150

2010

2004

Υραγματοποίθςθ διεπιςτθμονικισ θμερίδασ ςτθν πόλθ Ηακφνκου, με κζμα

Ανάπλαςθ και Αξιοποίθςθ ανενεργϊν αλυκϊν Ξαταςταρίου Ηακφνκου, από τθ ΠΞΣ

«Υλατφφοροσ», Εταιρεία Πελζτθσ, Ζρευνασ, Υροαγωγισ Υολιτιςμοφ

2005

Υραγματοποίθςθ διεπιςτθμονικισ διθμερίδασ ςτο Πεςολόγγι, με κζμα τθ

λιμνοκάλαςςα Πεςολογγίου-Αιτωλικοφ, από τθ Ρομαρχία και Ρομαρχιακι

Αναπτυξιακι Εταιρεία Αιτωλοακαρνανίασ ςε ςυνεργαςία με το Ξζντρο

Υλθροφόρθςθσ Ωγροτόπων Οιμνοκάλαςςασ Πεςολογγίου-Αιτωλικοφ

2. Γιατί δεν εκδθλϊνεται ουςιαςτικό ενδιαφζρον για τισ αλυκζσ ςτθν

Ελλάδα;

Πε γνϊμονα και γνϊςθ όλων των παραπάνω, το ερϊτθμα που ςυνεχϊσ ανακφπτει για κάποιουσ

από εμάσ, αλϊνθτουσ86 ςτθ ςυνείδθςθ κι εραςτζσ των αλυκϊν, είναι γιατί ςτθν πατρίδα μασ δεν

υπάρχει πραγματικό ενδιαφζρον για τθν ανάδειξθ και αξιοποίθςθ ενόσ τόςο ςθμαντικοφ φυςικοφ

πόρου, ενόσ πόρου που κατά τεκμιριο αφορά περιοχζσ ςχετικά υποβακμιςμζνεσ και ελάχιςτα

τουριςτικζσ, ενόσ πόρου που κα μποροφςε κάλλιςτα να αποτελεί μοχλό, κάποιεσ φορζσ μοναδικό,

τοπικισ ανάπτυξθσ, εμπλζκοντασ διάφορεσ παραγωγικζσ δυνάμεισ του τόπου. Αντ’ αυτοφ, οι

αλυκζσ ςτθν Ελλάδα ςυνεχϊσ μειϊνονται ςε αρικμό87 και ςυρρικνϊνονται ςε μζγεκοσ, ενϊ ςτισ

λίγεσ περιπτϊςεισ διατιρθςισ τουσ, εγκυμονεί ο κίνδυνοσ υποβάκμιςθσ τθσ οικολογικισ τουσ

αξίασ, αφοφ θ εντατικοποίθςθ τθσ λειτουργίασ τουσ δε ςυνδυάηεται ςε καμιά περίπτωςθ με

εφαρμογι ςχεδίων οικολογικισ διαχείριςθσ88.

Υοιοι, λοιπόν, οι λόγοι αυτισ τθσ απαξίωςθσ; Υαρακάτω κα γίνει προςπάκεια διερεφνθςθσ αυτοφ

του «γιατί», ςε όλθ του τθν ζκταςθ, αρκετζσ φορζσ μζςα από τον προκλθτικό λόγο του «δικθγόρου

του διαβόλου».

86

Αιώλεηνη, ζχκθσλα κε ηελ πξσηαξρηθή έλλνηα ηνπ φξνπ, ζεκαίλεη «αγνξαζκέλνη κε αιάηη», δεισηηθφ ηνπ

ηξφπνπ αγνξάο ησλ Θξαθψλ δνχισλ απφ ηνπο Αζελαίνπο ηεο θιαζζηθήο αξραηφηεηαο. Αλ θαη ε έλλνηα έθζηλε ζην

ρξφλν, θαη ν φξνο θαηέιεμε σο ζπλψλπκνο ηνπ επηεινχο, εδψ ν ηειεπηαίνο ρξεζηκνπνηείηαη κε ηελ πξσηαξρηθή

ηνπ έλλνηα. 87

Ζ εγθαηάιεηςε ησλ κηθξψλ θαη κε απνδνηηθψλ αιπθψλ άξρηζε ήδε απφ ηνλ 19ν αη., θαη επηηαρχλζεθε απφ ηα

κέζα ηνπ 20νχ αη. Έηζη, απφ ηηο 28 νξγαλσκέλεο αιπθέο πνπ ιεηηνχξγεζαλ κεηά ηελ Διιεληθή Δπαλάζηαζε ηνπ

1821, κφλνλ νθηψ ζπλερίδνπλ λα ιεηηνπξγνχλ ζήκεξα (Πεηαλίδνπ 1997α, Γαιάθα θαη Πεηαλίδνπ 2004). 88

Ζ εθπφλεζε θαη πηινηηθή εθαξκνγή ζρεδίνπ νηθνινγηθήο δηαρείξηζεο ππήξμε έλα απφ ηα παξαδνηέα ηνπ

Πξνγξάκκαηνο ALAS ζηε Λέζβν. Παξά ηηο επαλεηιεκκέλεο πξνζπάζεηεο ελφο απφ ηνπο ηνπηθνχο εηαίξνπο

(Παλεπηζηήκην Αηγαίνπ), ε εηαηξεία Διιεληθέο Αιπθέο ΑΔ πξνέβαιε ηζρπξφηαηε αληίζηαζε ζηελ πινπνίεζή ηνπ,

ηνξπηιίδνληαο ηελ φιε πξνζπάζεηα, ε νπνία έκεηλε ζην ζηάδην ηεο πξφηαζεο (Dahm θαη Πεηαλίδνπ 2002).

Page 151: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

151

2010

Ενδεχόμενο Α: Το ίδιο το κζμα είναι ανεπαρκζσ, δεν εμπνζει

Χτθν πραγματικότθτα, το αλάτι δεν υπιρξε ποτζ προϊόν τόςο βαςικισ ςθμαςίασ ςτθν Ελλάδα, οφτε

περιοριςτικόσ παράγων πρωτογενοφσ παραγωγισ. Αν και χρθςιμοποιικθκε ςε μεγάλο βακμό ωσ

μζςο ςυντιρθςθσ ςτθ Πεςόγειο, δεν ιταν και το μοναδικό, αφοφ θ μακρά ξθρι περίοδοσ του

κζρουσ μποροφςε να το υποκαταςτιςει. Άλλωςτε, οι χειμϊνεσ τθσ Πεςογείου όχι μόνο είναι

ςχετικά ιπιοι, αλλά μπορεί να είναι και παραγωγικοί, δίνοντασ εναλλακτικζσ δυνατότθτεσ ςίτιςθσ

ςτουσ κατοίκουσ τθσ. Αντίκετα, το αλάτι ιταν προϊόν απαραίτθτο για τθ ςυντιρθςθ των τροφίμων,

κυρίωσ αλιευμάτων, ςτθν υγρότατθ Β., Δ. και Ξ. Ευρϊπθ, θ οποία ςτθριηόταν για αιϊνεσ είτε ςτθν

επιτόπια παραγωγι αλατιοφ μζςω ηζςεωσ άλμθσ, είτε ςτισ ειςροζσ καλάςςιου αλατιοφ από τον

Ατλαντικό και τθ Πεςόγειο. Από τθν άλλθ, θ πολυςχιδισ και μακριά ελλθνικι και μεςογειακι

ακτογραμμι, με τισ πολλζσ και φυςικά προςτατευμζνεσ λιμνοκάλαςςεσ, το πρόςφερε τοπικά και

αφειδϊσ. Ασ ςθμειωκεί, όμωσ, ότι το αλάτι ιταν μζγιςτθσ ςθμαςίασ για περιοχζσ τθσ Πεςογείου

μακριά από τθν άμεςθ γειτνίαςθ με τθ κάλαςςα, αλλά και μεγάλεσ πόλεισ, θ λειτουργία των

οποίων ιταν αδφνατθ χωρίσ ςθμαντικζσ ποςότθτεσ αλατιοφ89. Ψζτοιεσ πόλεισ άρχιςαν να

αναφφονται μετά τθν κλαςςικι ελλθνικι αρχαιότθτα, μάλλον κατά τθ Φωμαϊκι περίοδο, και

επεκράτθςαν, βεβαίωσ, από τα πρϊιμα Πεςαιωνικά χρόνια, εποχζσ φφεςθσ για τθν

«κλαςςικόφιλθ» εκνικι μασ παιδεία. Θ τροφοδοςία τουσ υποςτθρίηονταν από ζνα πολφτροπο

ςφςτθμα τοπικισ παραγωγισ που εξαντλοφςε κάκε δυνατό αλάτινο απόκεμα, αναλόγωσ των

ειδικϊν τοπικϊν ςυνκθκϊν, όπου τα ςυςτιματα εφαρμόςκθκαν. Επιπλζον, υποςτθρίηονταν από

ζνα πυκνό δίκτυο εμπορίου κοντινϊν αποςτάςεων που ζφερνε το αλάτι ςτθ Φϊμθ και τθν

Ξωνςταντινοφπολθ, για να αντικαταςτακεί, κατά τον Ϊςτερο Πεςαίωνα, από ζνα πολφ

αποδοτικότερο δίκτυο εμπορίου μακρινϊν αποςτάςεων, που ζκανε τθ Βενετία και τθ Φαγοφηα

κραταιζσ ςτθν περιοχι και ςε όλθ τθ Πεςόγειο.

Ενδεχόμενο Β: Θ ιςτορικι μνιμθ αφορά ςε αρνθτικζσ, παρά ςε κετικζσ ςυνεκδοχζσ

Ψο Ελλθνικό αλάτι δεν ζχει ςυνάφειεσ ιςτορικοφ μεγαλείου. H Ελλάδα δεν βίωςε ποτζ ιςτορικο-

οικονομικζσ εξάρςεισ ςχετικζσ με το δικό τθσ αλάτι, δεν υπιρξε ποτζ Βενετία ι Φαγοφηα. Δεν

υπιρξε οφτε καν ςυγκρίςιμθ με τθν Ξφπρο, τθσ οποίασ οι τεράςτιεσ και πολυπαραγωγικζσ αλυκζσ

τθν ζκαναν περιπόκθτθ ςτθ Γαλθνοτάτθ. Ιταν μια περιφζρεια πολυδιαςπαςμζνθ ωσ προσ τισ

αλατοπαραγωγζσ περιοχζσ τθσ και, το χειρότερο, μια περιοχι που, πλθν ολίγων εξαιρζςεων,

χρθςιμοποιικθκε μόνον περικωριακά από τθ Βενετία για το αλάτι τθσ.

89

Πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο δίλνληαη απφ ηνπο Adshead (1992), Πεηαλίδνπ (1997α, 2001).

Page 152: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

152

2010

Ακόμθ και μετά τθν οργάνωςθ του Ελλθνικοφ Ξράτουσ90, όταν ςε μεγάλο βακμό θ ελλθνικι

οικονομία, κατ’ επζκταςθ του κεφαλικοφ φόρου άλατοσ τθσ Σκωμανικισ Αυτοκρατορίασ91,

βαςίςκθκε ςτον πόρο αυτό, οι αλυκζσ, εξαιτίασ των τρόπων διαχείριςισ τουσ, διζρχονται ποικίλεσ

φάςεισ ανάπτυξθσ και φφεςθσ, κρατικοδίαιτεσ και υποπαραγωγικζσ, ζωσ καταςτροφισ τουσ92.

Θ ςυνεχισ προςπάκεια του Ελλθνικοφ Ξράτουσ να χρθςιμοποιεί τον πόρο αυτόν αδιάκοπα, ωςάν

να ιταν ο μοναδικόσ τθσ ελλθνικισ επικράτειασ, ακόμθ και για να «ξεχρεϊνει» ςτουσ χαμζνουσ

πολζμουσ93, είναι ενδεικτικι τθσ ζνδειασ εναλλακτικϊν πόρων, αλλά ίςωσ και φανταςίασ. Από τθν

άλλθ, θ παράλλθλθ προςπάκεια του νεότερου Ελλθνικοφ Ξράτουσ να εκςυγχρονίηει τισ αλυκζσ για

μεγαλφτερεσ παραγωγζσ –με ανικανότθτα πάντα, όπωσ οι αρικμοί αποδεικνφουν94, αφοφ και

ςοδειζσ χάνονται, και οι αλυκζσ κακο-καλλιεργοφνται από τουσ εργολάβουσ– είχε ωσ αποτζλεςμα

τθ διαφοροποίθςι τουσ και τθν απϊλεια των πιο γλαφυρϊν και πολιτιςμικά ενδιαφερόντων

ςτοιχείων τουσ. Σι αλυκζσ ζγιναν ςιγά-ςιγά «τόποι άλατοσ» μζγιςτθσ προςπάκειασ και «αλμυροφ

ψωμιοφ», τόποι καταραμζνοι, «ςπαρμζνοι με αλάτι». Ψθρουμζνων των αναλογιϊν, κάτι τζτοιο

ςυνζβαινε αρκετοφσ αιϊνεσ πριν και με τθ βενετςιάνικθ διαχείριςθ των αλυκϊν τθσ Αδριατικισ,

αρχικά ςτθν Λταλικι πλευρά, κι αργότερα ςτισ Δαλματικζσ ακτζσ, τισ οποίεσ θ Βενετία

χρθςιμοποίθςε λθςτρικά, δθλ. μθ αειφόρα, οδθγϊντασ τεσ ςυχνότατα ςε καταςτροφι95.

Ψο γεγονόσ ότι οι αλυκζσ ςτθν Ελλάδα δεν κατζχονταν ποτζ από ιδιϊτεσ, όπωσ ςυνζβαινε - και

ςυμβαίνει - με άλλεσ περιοχζσ τθσ ευρφτερθσ Πεςογείου, π.χ. ςτθν Ατλαντικι Γαλλία και

Υορτογαλία, ςε όλθ τθν Λςπανία, τθν Λταλία και ολόκλθρθ τθν προ-ςοςιαλιςτικι Δαλματία, πρζπει

να ζχει ζνα μερίδιο ευκφνθσ για τθ ςθμερινι εικόνα των αλυκϊν. Σργανωμζνεσ ςε μεγάλο βακμό

κατά τθν εποχι τθσ Ψουρκοκρατίασ ι τθσ Ενετοκρατίασ, οι αλυκζσ αποτελοφν πάντα αντικείμενο

90

εκαληηθφ λα αλαθεξζεί: απφ ηελ επνρή ηνπ ζσλα, νη θξαηηθέο εηζξνέο βαζίζζεθαλ, ζε κεγάιν βαζκφ, ζηηο

πξνζφδνπο ηνπ αιαηηνχ κέζσ ελφο θαιά ειεγρφκελνπ κνλνπσιίνπ. Οη εηζξνέο απηέο, άιισζηε, θαηέζηεζαλ

ππέγγπνη γηα ηελ απνπιεξσκή ησλ εζληθψλ ρξεψλ κεηά ηηο ήηηεο ησλ πνιέκσλ ηνπ 1897 θαη 1922, θαζψο επίζεο

θαη γηα ηελ εμππεξέηεζε ηνπ πξνζθπγηθνχ δαλείνπ ηνπ 1924. Έλαο εζσζηξεθήο, δειαδή, ηξφπνο θάιπςεο ησλ

δεκφζησλ αλαγθψλ ζε νηθνλνκηθά δχζθνιεο πεξηφδνπο, ηαθηηθή αλάινγε ηεο έθηαθηεο θνξνιφγεζεο ησλ εκεξψλ

καο. 91

Βι. θαη Πεηαλίδνπ (1997α,β), ηθλαίνπ (2001), Αλαγλψζηνπ (2002). 92

Βι. Μαλδειαξά (1951) θαη Πεηαλίδνπ (1997α). 93

Σν 1881 ην νζσκαληθφ θξάηνο εθρσξεί ηελ πξφζνδν ηνπ αιαηηνχ ζην Γεκφζην Οζσκαληθφ Υξένο (ΓΟΥ).

χκθσλα κε ηε ηθλαίνπ (2001), ην εηδηθφ βάξνο πνπ θαηείρε ην αιάηη ζην ζχλνιν ησλ εζφδσλ ηνπ ΓΟΥ είλαη

εμαηξεηηθά ζεκαληηθφ. Παξφιν πνπ θαη άιινη θφξνη ήζαλ ππέγγπνη (θφξνο θαπλνχ, κεηαμηνχ, αιηείαο, θαη

αιθννινχρσλ πνηψλ), απφ ην αιάηη θαιππηφηαλ ην 69% ησλ αλαγθψλ ηνπ ΓΟΥ, ζην βηιαέηη ηεο κχξλεο. Σν

1898 ην ειιεληθφ θξάηνο θαζηζηά ηελ πξφζνδν ηνπ αιαηηνχ ππέγγπν, απφθαζε πνπ αλαλεψζεθε ην 1925 γηα κηα

αθφκε δεθαεηία, ελφςεη ηεο ζχλαςεο ηνπ πξνζθπγηθνχ δαλείνπ (ηθλαίνπ 2001). 94

ην ζεκαληηθφ, γηα ηελ επνρή, βηβιίν ηνπ, ν Μαλδειαξάο (1951) θαηαγξάθεη φρη κφλν ηελ πνξεία ησλ

ειιεληθψλ αιπθψλ απφ ηελ Διιεληθή Δπαλάζηαζε έσο ην 1951, αιιά θαη ιφγνπο απσιεηψλ, νιηγσξίεο θ.ιπ. 95

Βι. Hocquet (1982) θαη Πεηαλίδνπ (1997α).

Page 153: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

153

2010

προςτριβϊν και διενζξεων με τουσ κατακτθτζσ άρχοντεσ του τόπου, όπωσ ςυνζβθ ςτθν Ξριτθ και

τθ Ηάκυνκο96, ι προςλαμβάνονται ωσ ςυναφείσ με τον κεφαλικό φόρο άλατοσ97. Ωσ αποτζλεςμα

όλων αυτϊν είναι ότι, το ειδικό, προςωπικό ενδιαφζρον και θ περθφάνια που χαρακτθρίηει τουσ

paludiers ςτθν Ατλαντικι Γαλλία98. ςτθ Β. Αδριατικι κι αλλοφ99, να λείπει από τουσ Ζλλθνεσ. Ψο

όποιο ενδιαφζρον αφορά μόνο ςτουσ λίγουσ εκείνουσ αλυκάριουσ που δοφλευαν ςτθν αλυκι, ςε

μεγάλο βακμό εποχιακά.

Ζνα ακόμθ αξιοπρόςεκτο ςτοιχείο, που κάκε άλλο παρά κάνει τουσ Ζλλθνεσ υπεριφανουσ, είναι

ότι, παρά τθν τεράςτια ακτογραμμι τθσ χϊρασ, και παρά τισ ςχετικζσ επενδφςεισ του Ελλθνικοφ

Ξράτουσ για δθμιουργία «εξαγωγικϊν αλυκϊν» από τισ αρχζσ του 20οφ αι. (π.χ. με τισ χωρικζσ και

μεκοδολογικζσ αλλαγζσ που ειςιγαγε ο José Santonja100), θ εξωςτρζφεια των αλυκϊν τθσ Ελλάδοσ

δεν ξεπζραςε ςθμαντικά τα ελλθνικά ςφνορα. Αντίκετα, μάλιςτα, οι ςυνολικζσ ανάγκεσ τθσ χϊρασ

ςε αλάτι καλφπτονταν ςε ςθμαντικό βακμό, ζωσ και 50%, από ειςαγωγζσ.

Ψο γεγονόσ, πάντωσ, ότι ωσ πόροσ, το αλάτι τελοφςε πάντα υπό τθν κεντρικι διαχείριςθ του

κράτουσ, αφινοντασ ελάχιςτα περικϊρια ενδιαφζροντοσ για το τοπικό ςτοιχείο, ζδραςε μάλλον

αρνθτικά ςτθ ςυνείδθςθ των περί τισ αλυκζσ κατοίκων. Ξαι ςχεδόν πάντα το ενδιαφζρον αυτό

εξαντλοφνταν ςτθ χριςθ εποχιακϊν εργατϊν κι εργατριϊν, όπωσ προαναφζρκθκε, κάποιεσ φορζσ

επιλεγμζνων με κριτιρια αδιαφανι, γεγονόσ που όριηε τθν αλυκι ωσ ζνα χϊρο διάκριςθσ101, με

αρνθτικοφσ φςτερουσ ςυνειρμοφσ.

Ζνα τελευταίο ςτοιχείο αφορά ςτθν αξιολόγθςθ των ςτοιχείων παρακατακικθσ και τθσ μνιμθσ

γενικότερα. Για τθν πλθμμελι γνϊςθ του ιςτορικοφ των ελλθνικϊν αλυκϊν, ασ δοκεί το

ελαφρυντικό του εφπλαςτου και ςχετικά εφιμερου χαρακτιρα των αλυκϊν, καταςκευϊν που

διαφοροποιοφνται εφκολα ςτο χρόνο, αναλόγωσ των φυςικϊν διεργαςιϊν και των ανκρϊπινων

αναγκϊν, ιδίωσ ςε μια περιοχι με πολυτάραχθ ιςτορία, χωρίσ να αφινουν αναγνωρίςιμα ςθμάδια

υπ’ όψθ των ιςτορικϊν του μζλλοντοσ. (Ζνα τοπιογραφικό ανάλογο αποτελοφν οι αναβακμίδεσ για

καλλιζργεια ςτον Αιγαιακό χϊρο, με δυςδιάκριτα, επίςθσ, ίχνθ παρουςίασ). Ωσ ςυνζπεια τοφτων

είναι να μθν ζχουν αναγνωριςκεί ςτθν περιοχι μασ οι ξεχωριςτοί «αλατολειμϊνεσ» που

96

Βι. Πεηαλίδνπ (1997α). 97

Βι. παξαπάλσ θαη Πεηαλίδνπ (1997α,β), ηθλαίνπ (2001), Αλαγλψζηνπ (2002). 98

Βι. Perraud (2002). 99

Βι. Dahm (2004). 100

Βι. Πεηαλίδνπ (1997α). 101

Με βάζε έλα ινγνηερληθφ θείκελν, ν Μηραειάξεο (2002) πεξηγξάθεη ηελ αιπθή ηεο Καιινλήο σο έλα ηέηνην

ρψξν, φπνπ φρη κφλνλ ν εξγάηεο, αιιά θαη ην «κ’ιάξη» ηνπ έπξεπε λα «εζληθφθξνλ». Γηα ηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο

δεο, επίζεο, Καιαθάηε (2001).

Page 154: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

154

2010

περιγράφει ο Agricola102, όπωσ και πολλά ςτοιχεία μνιμθσ, που μάλλον φαίνεται να χάκθκαν

βανδαλωδϊσ. Ψθ φτϊχεια τθσ εικόνασ ζρχεται να ςτοιχειϊςει θ φτϊχεια ςε αρχεία, εξαιτίασ τόςο

τθσ ταραχϊδουσ ελλθνικισ ιςτορίασ, όςο και τθσ μθ διακεςιμότθτάσ τουσ από τισ αρμόδιεσ

υπθρεςίεσ.

3. Αυτζσ τισ αλυκζσ ποιοσ κα τισ διαχειριςκεί;

Χιμερα ςτθν Ελλάδα, ςτον τομζα τθσ παραγωγισ πρωτογενοφσ αλατιοφ δραςτθριοποιείται θ

Εταιρεία Ελλθνικζσ Αλυκζσ ΑΕ, διαχειριςτισ των επτά (εκ των οκτϊ, ςυνολικά) μεγαλφτερων και

παραγωγικότερων αλυκϊν τθσ Ελλάδοσ, με μοναδικό τθσ ενδιαφζρον τθν παραγωγι βιομθχανικισ

ποιότθτασ αλατιοφ, δθλ. αλατιοφ με μζγιςτθ κακαρότθτα ςε χλωριοφχο νάτριο. Υαρά τισ

οικολογικζσ ανθςυχίεσ που εξζφραςε ζμπρακτα ςτο παρελκόν103, θ εταιρεία ςιμερα

δραςτθριοποιείται αποκλειςτικά ςτον τομζα τθσ παραγωγισ, με εξαίρεςθ τθν πρόςφατθ, υπό

πίεςθ, ςυμμετοχι τθσ ςτο πρόγραμμα ALAS104.

Υοιοι άλλοι αςχολοφνται με το αλάτι και τισ αλυκζσ ςτθν Ελλάδα; Βαςικά, ζνασ ικανόσ αρικμόσ

επιςτθμόνων διαφόρων ειδικοτιτων, αλλά και ΠΞΣ, που ζχουν να επιδείξουν ζνα ςθμαντικό

επιςτθμονικό ζργο105. Υαράλλθλα, οι κατά τόπουσ λειτουργοί τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ,

τα Ξζντρα Υεριβαλλοντικισ Εκπαίδευςθσ και Ξζντρα Υλθροφόρθςθσ, ζχουν αναπτφξει αξιόλογεσ

εκπαιδευτικζσ δραςτθριότθτεσ ςε αλυκζσ. Χχετικά ράκυμα ςτο χϊρο αυτό εμφανίηεται θ Ψοπικι

Αυτοδιοίκθςθ, τθσ οποίασ θ ςυμμετοχι ςτον τομζα των εφαρμογϊν για τθ διατιρθςθ του

περιβάλλοντοσ και τθν τοπικι ανάπτυξθ είναι εκ των ων ουκ άνευ. Σ ρόλοσ τθσ Ψοπικισ

Αυτοδιοίκθςθσ είναι καίριοσ για τθν τφχθ των αλυκϊν ςιμερα, αφοφ ζνασ ςθμαντικόσ αρικμόσ

αλυκϊν που εγκαταλείφκθκαν κατά τισ τελευταίεσ δεκαετίεσ ζχουν ιδθ περάςει ςτθ διαχειριςτικι

τθσ ευχζρεια. Ασ ςθμειωκεί ότι ςε πολλζσ δραςτθριότθτεσ διαχείριςθσ αναγκαία εμπλεκόμενο

είναι το Ελλθνικό Δθμόςιο, ςτο οποίο ανικουν οι ηϊνεσ αιγιαλοφ, τουλάχιςτο των εν λειτουργία

αλυκϊν ςιμερα106.

Τπωσ προαναφζρκθκε, το γνωςτικό πλαίςιο που αφορά ςτο δίδυμο αλάτι-αλυκζσ ζχει ςε μεγάλο

βακμό ολοκλθρωκεί ςτθ χϊρα μασ, θ δε εμπειρία από τθ διαχείριςθ άλλων αλυκϊν τθσ

Πεςογείου και τθσ Ευρϊπθσ είναι υποδεικτικι των δράςεων που πρζπει να εφαρμοςκοφν κι εδϊ.

102

Πεηαλίδνπ (1997α). 103

Πεηαλίδνπ (1994, 1997α,β). 104

Πεηαλίδνπ θαη ζπλεξγ. (2002), Πεηαλίδνπ (2004). 105

Βι. παξαπάλσ θαη Πίλαθα 1. 106

Καιαθάηεο θαη ζπλεξγ. (2003).

Page 155: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

155

2010

Τπωσ και ςε άλλεσ περιπτϊςεισ ςτθν ευρφτερθ Πεςόγειο (Guérande, Aveiro, Figueira da Foz και

Faro Υορτογαλίασ, Αγχίαλο Βουλγαρίασ, Υιράν Χλοβενίασ), αναμζνεται να καμφκεί θ αδράνεια τθσ

τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ, τόςο ςε περιοχζσ μθ ανεπτυγμζνεσ τουριςτικά, όςο και ςε άλλεσ που θ

ζωσ τϊρα τουριςτικι αξιοποίθςθ ζχει παγιϊςει τρόπουσ «εφκολθσ» χριςθσ με άμεςα

ρευςτοποιιςιμεσ επενδφςεισ και βζβαιθ τθν υποβάκμιςθ του περιβάλλοντοσ. Ξαι θ Ηάκυνκοσ

είναι μια από αυτζσ τισ περιοχζσ.

Μςωσ οι ζωσ τϊρα ενθμερϊςεισ προσ τθν τοπικι αυτοδιοίκθςθ και τουσ κατοίκουσ να είναι

ανεπαρκείσ. Εάν ζτςι, μάλλον χρειάηεται να εντακεί θ ενθμερωτικι δράςθ πριν, οι εκφυλιςτικζσ,

φυςικζσ ι ανκρωπογενείσ διεργαςίεσ επιφζρουν αποτελζςματα μθ αντιςτρεπτά ςτθ δομι και τισ

αξίεσ των αλυκϊν. Γι’ αυτό και το ηθτοφμενο είναι να μετατραπεί το όποιο επιφανειακό ι εφιμερο

ενδιαφζρον, ςε ςυνεχζσ και ςυνεπζσ: ενδιαφζρον για δράςθ, με ςχζδια μακρόπνοα, ξεπερνϊντασ

τθν παγίδα τθσ χριςθσ κονδυλίων για άμεςθ και «εφκολθ ανάπτυξθ». Ελπίηω ςτο καφμα μιασ

τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ που ξεπερνϊντασ τον εαυτό τθσ, κα πρωτοςτατιςει ριςκάροντασ, με ςτόχο

το μακροπρόκεςμο κζρδοσ και τθν ιπια τουριςτικι ανάπτυξθ, ϊςτε θ φφςθ να μθν αποτελεί μόνο

κζμα των παλιϊν cartes postales. Λδοφ θ Ηάκυνκοσ!

4. Επίλογοσ

Τλα τα παραπάνω ενιςχφουν τθ κζςθ ότι το αλάτι και οι αλυκζσ ςτθν Ελλάδα αποτελοφν

ςυνειρμικά πόρο απαξιωμζνο εξαιτίασ αρνθτικϊν αναφορϊν. Ξαι εφόςον ζωσ ςιμερα το κενό

μποροφςαν να καλφπτουν εναλλακτικοί πόροι όπωσ οι αρχαιότθτεσ, θ κάλαςςα και οι παραλίεσ,

τα πράγματα ιςαν καλά. Ψο πρόβλθμα ανακφπτει όταν επιβάλλεται ωσ επιλογι θ ενδογενισ

τοπικι ανάπτυξθ, μια επιλογι ςχετικά άγνωςτθ ςτισ περικωριακζσ περιοχζσ των αλυκϊν, αλλά και

ςτθν Ελλάδα ολόκλθρθ.

Ζνασ μεγάλοσ αρικμόσ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν αποδεικνφουν τισ ςθμαντικζσ αξίεσ των ελλθνικϊν

αλυκϊν, από άποψθ οικολογικι, ανκρωπολογικι, πολιτιςμικι107, αλυκζσ ςυνδεδεμζνεσ με ζναν

αξιόλογο γλωςςολογικό πλοφτο108. Ξαι θ πλθκϊρα των εγκαταλειμμζνων αλυκϊν που αναμζνουν

αναβάκμιςθ, ανάπλαςθ και διαχείριςθ, όπωσ εκείνεσ τθσ Ξω, τθσ Πιλου, τθσ Χάμου, τθσ

Ξόπραινασ, τθσ Ηακφνκου, τθσ Οευκάδασ, τθσ Ελοφντασ, του Ξοπανά, αποτελοφν παραδείγματα

μοναδικά, για λόγουσ πολλοφσ και ξεχωριςτοφσ.

107

Βι. ζεκείσζε 1. 108

Βι. Πεηαλίδνπ (1997) θαη Καηζνπιέαο (2001).

Page 156: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

156

2010

Κετικά παραδείγματα, όπου το αλάτι απετζλεςε εναλλακτικό πόρο τοπικισ ανάπτυξθσ υπάρχουν

και ςυνεχίηουν ωσ ςιμερα, ςε όλθ τθν Ατλαντικι ακτι, από τθ Γαλλικι Guérande ωσ το Λςπανικό

Cadiz, τα Γάδειρα του Χτράβωνα. Ξατά τθν άποψι μου, και με τθν εμπειρία των 20 χρόνων ςε αυτό

το χϊρο, πρωταρχικι απαίτθςθ για ζνα τζτοιο εγχείρθμα είναι θ τοπικι ςυναίνεςθ, με δθμιουργία

μιασ κοινά αποδεκτισ ιδζασ, ενόσ concept που κα κακοριςκεί και κα υλοποιθκεί με τθ βοικεια

και το ςυντονιςμό τθσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ. Σι ειδικζσ δράςεισ, π.χ. θ παραγωγι

«αναβακμιςμζνου βρϊςιμου αλατιοφ» και θ ανάπτυξθ καινοφργιων εναλλακτικϊν τουριςτικϊν

προϊόντων με βάςθ το αλάτι, κα πρζπει να κακοριςκοφν ςυμμετοχικά, ϊςτε να ζχουν βιωςιμότθτα

και ςυνζχεια ςτο χρόνο. Γι’ αυτό και ζνα τζτοιο ςενάριο πολυδραςτθριότθτασ χρειάηεται επιτόπια

επεξεργαςία, ϊςτε να λαμβάνει υπ’ όψθ, αλλά και να αναδεικνφει τθν τοπικι ιδιαιτερότθτα και

μοναδικότθτα. Γι’ αυτό και θ ςυμμετοχι των ντόπιων, με οδθγό τθν τοπικι αυτοδιοίκθςθ είναι εκ

των ων ουκ άνευ.

ΒΙΒΛΙΟΓΑΦΙΑ

Adshead S.A.M. (1992): Salt and civilization. MacMillan Academic and Professional Ltd, Houndmills,

London.

Dahm H. (2001): Research on the structure and functions of the Greek salinas. An exploration in the

creation of the first salt museum in Greece. Χτο: Ψο Ελλθνικό Αλάτι, ςελ. 315-325. Υολιτιςτικό

Ψεχνολογικό Μδρυμα ΕΨΒΑ, Ακινα.

Dahm H. (2002): Εμπορικι προϊκθςθ άλατοσ - Υϊλθςθ του παραδοςιακά παραγόμενου αλατιοφ:

πρακτικόσ οδθγόσ. Ψεχνικό Δελτίο, ALAS - ΑΕΡΑΟ, Πυτιλινθ, ςς. 20.

Dahm H. (2004): Portraits of salters. In: ALAS - Salt and salinas in the Mediterranean (R. Neves, T.

Petanidou, R. Rufino, S. Pinto, eds.), pp. 62-65. ALAS, Figueira da Foz.

Dahm H., Υετανίδου Κ. (2002α): Χχζδιο οικολογικισ διαχείριςθσ: Σικολογικι ςθμαςία – Σδθγόσ για

οικολογικζσ παρεμβάςεισ και διαχείριςθ ςτισ αλυκζσ τθσ Οζςβου. Ψελικι Ψεχνικι Ζκκεςθ του

Υρογράμματοσ ALAS προσ τθν ΕΕ, Υανεπιςτιμιο Αιγαίου, Πυτιλινθ, ςς. 48.

Dahm H., Υετανίδου Κ. (2002β): Αλάτι και Αλυκζσ τθσ Πεςογείου, 14λεπτo video ςτα πλαίςια του

προγράμματοσ ALAS, (http://www.aegean.gr/alas/video.htm). Υαραγωγι: ΑΕΡΑΟ και ALAS.

European Commission (1994): Promoting Biodiversity in the European Community. European

Commission – The ACE-Biotopes Programme 1984-1991, Directorate General for the Environment,

Nuclear Safety and Civil Protection, Luxembourg.

Hocquet J.- C. (1982): Le sel et la fortune de Venise - Volume 1. Production et monopole. Presses de

l’Université de Lille III, Lille.

Page 157: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

157

2010

Korovessis N., Lekkas T.D. (eds.) (2000): Saltworks: Preserving saline coastal ecosystems. Global NEST,

Hellenic Saltworks SA, Ακινα, p. 95.

Πίτκοβα-Ψοντόροβα Φ. (2002): Υαραδοςιακι παραγωγι αλατιοφ και τουριςμόσ: πρακτικόσ οδθγόσ.

Ψεχνικό Δελτίο, ALAS – ΑΕΡΑΟ, Πυτιλινθ, ςς. 20.

Neves R., Petanidou T., Rufino R., Pinto S. (eds.) (2004): ALAS - Salt and salinas in the Mediterranean.

ALAS and Municipality of Figueira da Foz, p. 126.

Perraud C. (2002): Une stratégie de marketing pour le sel traditionnel: le cas de Guérande. In: Salt and

salinas as natural resources and alternative poles for local development - Proceedings of the ALAS

Final Conference (T. Petanidou, H. Dahm, L. Vayanni, eds.), pp. 83-92. University of the Aegean and

Ministry of the Aegean, Mytilene.

Petanidou T. (1997): Management of the Messolonghi saltworks habitat. In: Nature and Workmanship

- Artificial wetlands in the Mediterranean coast (C. Marín, G. Orlando, eds.), pp. 37-41. Insula, DG XI,

Unesco.

Petanidou T. (2001): Mediterranean salinas: tradition and sustainable use. MedWet Newsletter –

Mediterranean Wetlands 15 (July 2001): 4-6.

Petanidou T., Dahm H., Vayanni L. (eds.) (2002): Ψο αλάτι και οι αλυκζσ ωσ φυςικοί πόροι και ωσ

εναλλακτικοί πόλοι τοπικισ ανάπτυξθσ – Υρακτικά του Ψελικοφ Χυνεδρίου του Υρογράμματοσ ALAS,

Salt and salinas as natural resources and alternative poles for local development - Proceedings of the

ALAS Final Conference. Ψρίγλωςςθ ζκδοςθ, University of the Aegean, Mytilene, p. 261.

Αναγνϊςτου Χ. (2002): Χτοιχεία για το αλάτι και τισ αλυκζσ τθσ Οζςβου κατά τθ διάρκεια τθσ

τουρκοκρατίασ (1462-1912). Χτο: Ψο αλάτι και οι αλυκζσ ωσ φυςικοί πόροι και ωσ εναλλακτικοί πόλοι

τοπικισ ανάπτυξθσ - Υρακτικά του Ψελικοφ Χυνεδρίου του Υρογράμματοσ ALAS (Κ. Υετανίδου, H.

Dahm, Ο. Βαγιάννθ, εκδ.), ς. 116-130. Υανεπιςτιμιο Αιγαίου, Πυτιλινθ.

Δαλάκα Α., Υετανίδου Κ. (2004): Θ γεωγραφία τθσ αλοπθγικισ δραςτθριότθτασ ςτθν Ελλάδα.

Υρακτικά του 7ου Υανελλθνίου Γεωγραφικοφ Χυνεδρίου, ς. 458-465. Ελλθνικι Γεωγραφικι Εταιρεία,

Πυτιλινθ.

ΕΨΒΑ - Υολιτιςτικό Ψεχνολογικό Μδρυμα ΕΨΒΑ (2001): Ψο Ελλθνικό Αλάτι - Θϋ Ψριιμερο Εργαςίασ,

Πυτιλινθ 6-8 Ροεμβρίου 1998. Ακινα, ςς. 448.

Ξαλαφάτθσ Κ. (2001): Υαραγωγι, εργαςιακζσ ςχζςεισ και διαχείριςθ αλατιοφ ςτθ Οευκάδα τθν

περίοδο 1940-1944: Πία προςπάκεια εργαςιακισ παρζμβαςθσ. Χτο: Ψο Ελλθνικό Αλάτι, ςελ. 201-209.

Υολιτιςτικό Ψεχνολογικό Μδρυμα ΕΨΒΑ, Ακινα.

Ξαλαφάτθσ Κ., Υετανίδου Κ., Χυνοδινόσ Η. (εκδ.) (2003): Ανάπλαςθ και αξιοποίθςθ των ανενεργϊν

αλυκϊν Επτανιςου (Ξζρκυρασ, Οευκάδασ και Ηακφνκου) – Υρακτικά Διεπιςτθμονικοφ Χυνεδρίου του

Κζντρου Μελετών Ιονίου και Νομαρχιακισ Αυτοδιοίκθςθσ Λευκάδασ. Ρομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ

Οευκάδασ και Εκδόςεισ Ρεφζλθ, Ακινα, ςς. 344.

Page 158: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

158

2010

Ξατςουλζασ Χ.Γ. (2001): Θ ορολογία του αλατιοφ από γλωςςολογικι και λαογραφικι άποψθ. Χτο: Ψο

Ελλθνικό Αλάτι, ςελ. 349-276. Υολιτιςτικό Ψεχνολογικό Μδρυμα ΕΨΒΑ, Ακινα.

Πανδθλαράσ Ξ.Λ. (1951): Αι αλυκαί τθσ Ελλάδοσ και θ εξζλιξισ αυτϊν από του 1824-1949. Εκνικό

Ψυπογραφείο, Ακινα.

Πιχαθλάρθσ Υ. (2002): Μχνθ αλατιοφ ςτθ Οεςβιακι λογοτεχνία. Χτο: Ψο αλάτι και οι αλυκζσ ωσ φυςικοί

πόροι και ωσ εναλλακτικοί πόλοι τοπικισ ανάπτυξθσ – Υρακτικά του Ψελικοφ Χυνεδρίου του

Υρογράμματοσ ALAS (Κ. Υετανίδου, H. Dahm, Ο. Βαγιάννθ, εκδ.), ς. 174-179. Υανεπιςτιμιο Αιγαίου,

Πυτιλινθ.

Υετανίδου Κ. (1987): Oι αλυκζσ του Aιγαίου – Aναφορά προσ το Yφυπουργείο Nζασ Γενιάσ.

Αριςτοτζλειο Υανεπιςτιμιο, Κεςςαλονίκθ, ςς. 155.

Υετανίδου Κ. (1991): Σικολογικι αναγνϊριςθ των αλυκϊν Kαλλονισ, Kεςςάνθσ, Ξίτρουσ, M. Eμβόλου,

Mζςςθσ, Mιλου και Υολιχνίτου. Ψεχνικι Ζκκεςθ προσ τισ Ελλθνικζσ Αλυκζσ AE ςτα πλαίςια τθσ

ςχετικά ανειλθμμζνθσ μελζτθσ. Κεςςαλονίκθ, ςς. 40.

Υετανίδου Κ. (1994): Oικολογοφντεσ, αλοπθγοφμεν επί πάςθσ Eλλάδοσ. Eλλθνικζσ Aλυκζσ ΑΕ, Aκινα,

ςς. 34.

Υετανίδου Κ. (1997α): Άλασ: Ψο αλάτι ςτθν Ευρωπαϊκι Λςτορία και τον Υολιτιςμό – Salt: Salt in

European History and Civilisation. Δίγλωςςθ ζκδοςθ. Ελλθνικζσ Αλυκζσ ΑΕ, Ακινα, ςς. 383.

Υετανίδου Κ. (1997β): Σικολογικι διαχείριςθ των αλυκϊν Πεςολογγίου: Υροςταςία περιβάλλοντοσ

και περιβαλλοντικι ευαιςκθτοποίθςθ. Χτο: Βιϊςιμθ ανάπτυξθ με τθν Υεριβαλλοντικι Αγωγι (Ξ.

Παυρζλθσ, εκδ.), ςελ. 332-359. Διεφκυνςθ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ Αιτωλοακαρνανίασ και

Ρομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ Αιτωλοακαρνανίασ, Πεςολόγγι.

Υετανίδου Κ. (2001): Θ Γεωγραφία τθσ χριςθσ και τθσ παραγωγισ άλατοσ ςτον ελλθνικό κόςμο. Χτο:

Ψο Ελλθνικό Αλάτι, ςελ. 67-85. Υολιτιςτικό Ψεχνολογικό Μδρυμα ΕΨΒΑ, Ακινα.

Υετανίδου Κ. (2002): Ψο αλάτι και οι αλυκζσ ωσ φυςικοί πόροι κι εναλλακτικοί πόλοι τοπικισ

ανάπτυξθσ. Ραυάγιο, Tεφχοσ Παρτίου 2002: 31-36.

Υετανίδου Κ. (2004): Αξιοποίθςθ αλυκϊν και αλατιοφ με ςκοπό τθ βιϊςιμθ τοπικι ανάπτυξθ: θ

εμπειρία από το πρόγραμμα ALAS. Χτα: Υρακτικά του Χυνεδρίου Υροςτευόμενεσ περιοχζσ και Ψοπικι

ανάπτυξθ 17-19 Λουλίου 2002, Χίγρι Οζςβου (Ρ. Ηοφροσ, Κ. Λωςθφίδθσ, εκδ.), ςελ. 38-61. Πουςείο

Φυςικισ Λςτορίασ του Απολικωμζνου Δάςουσ Οζςβου και Ψμιμα Γεωγραφίασ, Πυτιλινθ.

Κεςςαλονίκθ.

Υετανίδου Κ., Βαγιάννθ Ο. (2002): Αλυκζσ, πολιτιςμικι κλθρονομιά και τοπικι ανάπτυξθ:

επιχειρθματολογία για λιψθ αποφάςεων. Ψεχνικό ζγγραφο ALAS. ΑΕΡΑΟ, Πυτιλινθ, ςς. 20.

Υετανίδου Κ., Dahm H., Ξαλαφάτθσ Κ., Δαλάκα Α., Αρακαδάκθ Π., Αναγνϊςτου Χ., Βατηάκθ Ε.,

Ξαρυςτινάκθσ Ξ., Χπάςτρα Υ., Ξονδφλθ Λ., Βουνάτςου Β., Ξοηιάκθσ Ρ., Παλλιωτάκθ Α. (2002): Ελλθνικι

αλοπθγία: Χυλλογι γνϊςθσ που αφορά ςτθ γεωγραφία και τθν τεχνογνωςία τθσ παραγωγισ αλατιοφ

Page 159: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

159

2010

ςτθν Ελλάδα. Ψεχνικι Ζκκεςθ προσ τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ, Ψόμοι 2, ςς. 203. ALAS και Υανεπιςτιμιο

Αιγαίου, Πυτιλινθ.

Χιφναίου Ε. (2001): Σι αλυκζσ ςτο οκωμανικό Αρχιπζλαγοσ και τθ Πικραςία: Λδιοκτθςία, διαχείριςθ

και εκμετάλλευςθ από το δθμόςιο και τον ιδιωτικό τομζα. Χτο: Ψο Ελλθνικό Αλάτι, ςελ. 172-182.

Υολιτιςτικό Ψεχνολογικό Μδρυμα ΕΨΒΑ, Ακινα.

Page 160: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

160

2010

5.4.6 ΑΛΥΚΕΣ: ΥΓΟΤΟΡΟΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘΣ ΚΑΙ ΡΟΛΙΤΙΣΤΙΚΘΣ ΑΞΙΑΣ ΓΙΑ

ΤΘ ΜΕΣΟΓΕΙΟ

Χφμφωνα με τθν τοποκζτθςθ του κ. Ξουβζλθ Χπφρου, οι αλυκζσ τθσ Πεςογείου αντιμετωπίηουν

ςιμερα πολλζσ πιζςεισ, αποτζλεςμα αλλαγϊν ςε κοινωνικζσ αξίεσ και οικονομικζσ ςυνκικεσ.

Πεταξφ αυτϊν ςυγκαταλζγονται θ αλλαγι τουσ ςε αλυκζσ μθχανοποιθμζνθσ παραγωγισ, θ

εγκατάλειψι τουσ ι αλλαγι ςε οικιςτικι χριςθ, καλλιζργεια ι ιχκυοκαλλιζργειεσ. Τλοι αυτοί οι

παράγοντεσ επθρεάηουν το ρόλο τουσ ωσ τόπων πολιτιςτικισ αξίασ και ςυνφπαρξθσ τθσ αειφόρου

παραγωγισ αλατιοφ με τθν προςταςία τθσ βιοποικιλότθτασ.

Σι αλυκζσ αποτελοφν μζροσ ενόσ μωςαϊκοφ που μαηί με τουσ φυςικοφσ υγροτόπουσ των

παράκτιων ςυςτθμάτων περιλαμβάνει περιοχζσ υψθλισ βιοποικιλότθτασ. Χιμερα θ βιολογικι αξία

των αλυκϊν είναι ιδιαίτερα ςθμαντικι για τθν Πεςογειακι παράκτια ηϊνθ, θ οποία ζχει υποςτεί

ςοβαρζσ πιζςεισ από ποικίλεσ οικονομικζσ δραςτθριότθτεσ. Σι αλυκζσ παρζχουν καταφφγιο ςε

πολλά είδθ χλωρίδασ και πανίδασ τα οποία είναι ειδικά προςαρμοςμζνα ςε ςυνκικεσ υψθλισ και

μεταβαλλόμενθσ αλατότθτασ. Αποτελοφν αςφαλι χϊρο για μεγάλουσ αρικμοφσ υδρόβιων

πουλιϊν, τα οποία τισ χρθςιμοποιοφν για αναπαραγωγι (ςυχνά ςε μεγάλεσ αποικίεσ) ι ςαν

ςθμεία ξεκοφραςθσ και διατροφισ ςτθ διάρκεια τθσ μετανάςτευςθσ ανάμεςα ςε Ευρϊπθ και

Αφρικι.

Ππροςτά ςτθν ανάγκθ να είναι οικονομικά βιϊςιμεσ, οι μεςογειακζσ αλυκζσ αντιμετωπίηουν τισ

επιλογζσ του κλειςίματοσ, τθσ βιομθχανοποίθςθσ τθσ παραγωγισ, ι τθσ εξεφρεςθσ ειδικϊν αγορϊν

για αλάτι υψθλισ ποιότθτασ με υψθλότερθ οικονομικι απόδοςθ. Ψο κλείςιμο όμωσ μιασ αλυκισ

οδθγεί ςτθν άμεςθ μείωςθ τθσ βιοποικιλότθτάσ τθσ, κακϊσ θ ςυνεχισ κυκλοφορία του νεροφ για

τθ λειτουργία τθσ είναι απαραίτθτθ για τθν διατιρθςθ του οικοςυςτιματοσ.

Υαρόλο που υπάρχουν κάποιεσ οικονομικζσ ενιςχφςεισ για τθ διατιρθςθ των παραδοςιακϊν

μεκόδων ςυλλογισ του αλατιοφ - κυρίωσ μζςω βραχυπρόκεςμων προγραμμάτων - υπάρχει

ανάγκθ να εντοπιςκοφν τρόποι ϊςτε να αυξθκεί θ προςτικζμενθ αξία μζςω του οικοτουριςμοφ

και τθσ παραγωγισ ειδικϊν προϊόντων και ανάπτυξθσ ςτοχευμζνων αγορϊν, ϊςτε να διατθρθκεί

μακροχρόνια θ βιωςιμότθτα των μικρότερων μονάδων. Ψο οικοτουριςτικό δυναμικό και θ

εκπαιδευτικι αξία των παραδοςιακϊν αλυκϊν - ςτο πλαίςιο τθσ διαχείριςθσ τθσ Πεςογειακισ

παράκτιασ ηϊνθσ - δεν ζχει ακόμθ αναπτυχκεί επαρκϊσ, ζχει όμωσ ζνα πολφ μεγάλο δυναμικό για

Page 161: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

161

2010

τθν παροχι ειςοδθμάτων ςτουσ διαχειριςτζσ των αλυκϊν, προωκϊντασ παράλλθλα φιλικά προσ το

περιβάλλον προϊόντα ςε ειδικζσ αγορζσ.

Σι ανάγκεσ και οι προκλιςεισ είναι μεγάλεσ για τθν εξεφρεςθ λφςεων ϊςτε να διατθρθκοφν τα

πολφ ςθμαντικά αυτά μζρθ τθσ Πεςογειακισ παράκτιασ ηϊνθσ και να προςτατευκεί θ

περιβαλλοντικι και πολιτιςτικι αξία αυτϊν των υγροτόπων.

Page 162: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

162

2010

5.4.7 ΤΟ ΙΔΙΟΚΤΘΣΙΑΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΕΡΑΝΘΣΙΑΚΩΝ ΑΛΥΚΩΝ

Λ

Θ οργάνωςθ των Ελλθνικϊν Αλυκϊν που περιιλκαν ςτο Ελλθνικό Δθμόςιο αμζςωσ μετά τθ

δθμιουργία του Ρζου Ελλθνικοφ Ξράτουσ αποτελεί ζνα από τα πρϊτα μελιματα τθσ Σκωνικισ

διακυβζρνθςθσ. Από το 1833 κεςπίηεται ζνα ςυνεκτικό νομικό πλαίςιο που διζπει τθν οργάνωςι

τουσ και τθν εκμετάλλευςθ τουσ. (Βλζπε Βαςιλικό Διάταγμα τθσ 11/23 Απριλίου 1833 «Υερί

διοικιςεωσ των εκνικϊν αλυκϊν», νόμο ΑΧΡΑϋ τθσ 23/29 Λανουαρίου 1888 «Υερί προςωπικοφ τθσ

καλλιζργειασ των Αλυκϊν του Ξράτουσ», νόμο 726 τθσ 4/7 Λουνίου 1916 «Υερί καλλιεργείασ των

Αλυκϊν» και Βαςιλικό Διάταγμα τθσ 9/13 Φεβρουαρίου του 1916 «Υερί καλλιεργείασ των Αλυκϊν

του κράτουσ»).109

Ψόςο θ κυριότθτα όςο και θ χριςθ των Αλυκϊν ανικουν ςτο Ελλθνικό Δθμόςιο, το οποίο από το

αφετθριακό ζτοσ 1833 ακολουκεί τθν πρακτικι τθσ αυτεπιςταςίασ ι των εργολαβιϊν (ενοικιάςεισ)

κατόπιν δθμοπραςίασ.110 Χτθν εμπορία και διακίνθςθ του παραγόμενου αλατιοφ δεςμεφεται το

«Ξρατικό Πονοπϊλιο Άλατοσ».

Χτισ κατεχόμενεσ περιοχζσ και ιδιαίτερα ςτα Επτάνθςα ςτθν ίδια περίοδο, δθλαδι τθν περίοδο τθσ

Αγγλικισ προςταςίασ οι Αλυκζσ ανικουν ςτθν επιχϊρια περιουςία των Διμων και Ξοινοτιτων, οι

οποίοι ακολουκοφν παρόμοια πρακτικι αξιοποίθςισ τουσ, δθλαδι αυτεπιςταςία ι ενοικίαςθ.111

Πετά το 1864, δθλαδι από τθν ζνωςθ τθσ Επτανιςου με τθν Ελλάδα επιχειρείται μαηί με τθν

πολιτικι αφομοίωςθ και θ οικονομικι αφομοίωςθ των νθςιϊν. Βαςικόσ ςτόχοσ είναι οι

Επτανθςιακζσ Αλυκζσ να περιζλκουν ςτο Ελλθνικό Δθμόςιο, δθλαδι να αποςπαςτοφν από τουσ

109 Για τισ Αλυκζσ Επτανιςου, βλ. “Χυνοπτικι καταγραφι βαςικϊν πθγϊν και βιβλιογραφίασ περί Αλυκϊν

Επτανιςου”, Επιμζλεια - Χφνταξθ: Κ. Ξαλαφάτθσ, Γ. Υαγκράτθσ, Η. Χυνοδινόσ, ςτο «Ανάπλαςθ και Αξιοποίθςθ

των ανενεργών αλυκών Επτανιςου (Κζρκυρασ, Λευκάδασ και Ηακφνκου)», ζκδ. Ρομαρχιακισ Αυτοδιοίκθςθσ

Οευκάδασ, ςς. 319-330, Ακινα, 2003.

110 Για τα ςυςτιματα εκμετάλλευςθσ, βλ. Ξ. Λ. Πανδθλαρά: Αι Αλυκαί τθσ Ελλάδοσ και θ εξζλιξθ αυτών από του

1824-1949, Ωπουργείο Εκνικισ Σικονομίασ, Ακινα, 1951.

111 Βλ. ιδιαίτερα, Αρχειοφυλακείον Οευκάδοσ Φ. τ. ΛΛ-7, «Άπαντα τα αφορϊντα το Λχκυοτροφείον και τισ Αλυκζσ

Οευκάδοσ», επίςθσ, Κ. Ξαλαφάτθ: “Θ Εξζλιξθ τθσ τεχνικισ τθσ αλοπθγίασ ςτισ Αλυκζσ Οευκάδοσ”, ςτο «Σο αλάτι

και οι αλυκζσ ωσ φυςικοί πόροι κι εναλλακτικοί πόλοι τοπικισ ανάπτυξθσ», Επιμζλεια: Κεοδϊρα. Υετανίδου,

ζκδ. Υανεπιςτθμίου του Αιγαίου, Πυτιλινθ, 2002.

Page 163: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

163

2010

Διμουσ και τισ Ξοινότθτεσ, τθν τότε επιχϊρια Διοίκθςθ και να υπαχκοφν ςτο Ελλθνικό Πονοπϊλιο

Άλατοσ. Θ μετάβαςθ αυτι δε γίνεται χωρίσ τριβζσ και εντάςεισ κακϊσ οι Αλυκζσ ςυνιςτοφν

βαςικοφσ τοπικοφσ πλουτοπαραγωγικοφσ πόρουσ. Χε μια πρϊτθ φάςθ επιχειρείται να διαβλθκεί θ

τοπικι διαχείριςθ των Αλυκϊν ωσ ανορκολογικι και ηθμιογόνα.112 Ζτςι, δεν είναι τυχαίο θ

υπαγωγι ςτο Ξρατικό Πονοπϊλιο Άλατοσ τθσ κάκε μιασ τοπικισ Αλυκισ, να ακολουκεί τθ δικι τθσ

ιςτορία και ο χρόνοσ υπαγωγισ τθσ να είναι ςυνάρτθςθ τθσ ιςχφοσ των τοπικϊν πολιτικϊν

ςχθματιςμϊν.113 Υρϊτα κα υπαχκοφν ςτο Πονοπϊλιο του Ξράτουσ οι Αλυκζσ τθσ Οευκάδασ (Ρζεσ

και Υαλαιζσ) με το νόμο ΧΞΚϋ τθσ 26/28 Λουνίου 1877, φςτερα κα ακολουκιςουν οι Αλυκζσ

Ξαταςταρίου τθσ Ηακφνκου με το νόμο ΒΦΣΑϋ τθσ 1/1 Λουνίου 1899 και τζλοσ οι Αλυκζσ Ξζρκυρασ

(Οευκίμθσ) με το νόμο ΒVΒϋ τθσ 27/30 Παρτίου 1900.

Ψο κακεςτϊσ κυριότθτασ και κατοχισ των Ελλθνικϊν Αλυκϊν ωσ διαμορφϊνεται με βάςθ τουσ

προαναφερόμενουσ νόμουσ κα μείνει αδιατάρακτο μζχρι το 1968.

ΛΛ

Ψο 1968 επιχειρείται θ διάςπαςθ τθσ κυριότθτασ των Ελλθνικϊν Αλυκϊν από τθ χριςθ τουσ. Ψο

άνοιγμα κα επιχειρθκεί με τον Α.Ρ. 522 τθσ 31/8/1968 «Υερί παραχωριςεωσ προσ εκμετάλλευςθ

καλαςςίων περιοχϊν και άλλων τινων ςυναφϊν διατάξεων».114

Χυγκεκριμζνα, ςφμφωνα με το άρκρο 1 του παραπάνω νόμου», το Δθμόςιο μπορεί να παραχωρεί

ςε νομικά πρόςωπα δθμοςίου ι ιδιωτικοφ δικαίου ι ςε ιδιϊτεσ τθν αποκλειςτικι χριςθ και

εκμετάλλευςθ καλαςςίων περιοχϊν ωσ και του παρακείμενου αιγιαλοφ εφ’ όςον θ εκμετάλλευςθ

κρίνεται ωσ επωφελισ για τθν εκνικι οικονομία κατ’ εφαρμογι των διατάξεων του 2687/53 Ρ.

Διατάγματοσ «περί λιψεωσ γενικϊν μζτρων για τθν υποβοικθςθ τθσ Αναπτφξεωσ τθσ Σικονομίασ

τθσ Χϊρασ».115

112 Βλ. “Δθμοτικόν Δάνειον”, και “Θ κατά Φ.Ρ. νόμου Δ. Επιτροπι”, Εφθμερίσ Οευκάσ, 2 Λουνίου 1867.

113 Βλ. Υ. Ξουνιάκθ: Θ ςφγχρονθ Λευκάσ, Υάτρα, 1936.

114 Βλ. Υαναγιϊτθ Υαπαγγελόπουλου: “Ρομικζσ διατάξεισ που διζπουν το ιδιοκτθςιακό κακεςτϊσ των αλυκϊν”

ςτο «Ανάπλαςθ και Αξιοποίθςθ…». όπ.π., ςς. 296-300.

115 Βλ. το ίδιο, ωσ θ παραπάνω ςθμείωςθ 6.

Page 164: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

164

2010

Πε βάςθ το νόμο 1822 τθσ 6/8 Δεκεμβρίου 1988 ιδρφεται θ εταιρία Ελλθνικζσ Αλυκζσ Α.Ε. ςτθν

οποία το Δθμόςιο παραχωρεί για αποκλειςτικι χριςθ και εκμετάλλευςθ τισ εκτάςεισ των Αλυκϊν

Άςπρθσ Πεςολογγίου, Υολυχνίτου Πυτιλινθσ, Πεγάλου Εμβόλου Κεςςαλονίκθσ και Πζςθσ

Ξομοτθνισ. (Χτθν εταιρία αυτι θ ΕΟΕΠΒΕ «Ελλθνικι Εταιρία Βιομθχανικϊν και Πεταλλευτικϊν

Επενδφςεων» ςυμμετζχει με 33,6%, το Ελλθνικό Δθμόςιο με 52%, θ ΕΨΕ με 4,8%, θ ΕΨΒΑ με 4,8%,

θ Ξτθματικι με 2,4% και θ ΕΨΕΒΑ με 2,4%).

Ψελικά θ Ανϊνυμθ εταιρία «Αλυκαί Πεςολογγίου» που ιδρφεται ςτισ 22 Παρτίου 1978

απορροφάται από τθν Εταιρία Ελλθνικζσ Αλυκζσ Α.Ε.

Ψαυτόχρονα τθν ίδια περίοδο ρυκμίηεται ςυνολικά το κζμα παραγωγισ και εμπορίασ του

πρωτογενοφσ αλατιοφ. Δθλαδι ς’ αυτι τθν περίοδο αγόμεκα ςτθν κατάργθςθ του Ξρατικοφ

Πονοπωλίου Άλατοσ, κακόςον ςφμφωνα με το άρκρο 3 του Ρόμου 1338 του 1983, εφαρμογι

Ξοινοτικοφ Δικαίου, θ Ελλθνικι νομοκεςία όφειλε να προςαρμοςτεί με τισ διατάξεισ τθσ ςυνκικθσ

τθσ ΕΣΞ, ςφμφωνα με τθν οποία τα κράτθ - μζλθ ρυκμίηουν προαιρετικϊσ τα Ξρατικά Πονοπϊλια

Εμπορικοφ Χαρακτιρα κατά τρόπο ϊςτε με τθ λιξθ τθσ μεταβατικισ περιόδου να αποκλείεται ωσ

προσ τουσ όρουσ εφοδιαςμοφ και διάκεςθσ οποιαδιποτε διάκριςθ των κρατϊν – μελϊν (βλζπε

άρκρο 37 τθσ Χυνκικθσ τθσ ΕΣΞ ςε ςυνδυαςμό με το άρκρο 40 τθσ Ζνωςθσ προςχωριςεωσ τθσ

Ελλθνικισ Δθμοκρατίασ ςτθν Ευρωπαϊκι Σικονομικι Ξοινότθτα και τθν Ευρωπαϊκι Ξοινότθτα

Ατομικισ Ενζργειασ). Ψελικά ςφμφωνα με Υροεδρικό Διάταγμα υπ’ αρικ. 604 τθσ 12/20

Δεκεμβρίου 1985 καταργείται το Ξρατικό Πονοπϊλιο Άλατοσ ωσ των πυρείων και

παιγνιοχάρτου.116

Αυτζσ οι μεγάλεσ νομοκετικζσ αλλαγζσ του 1968 (δυνατότθτα παραχϊρθςθσ ςτα Ρομικά

πρόςωπά Λδιωτικοφ Δικαίου ι ίδιϊτεσ τθσ χριςθσ τθσ Αλυκισ), του 1985, (κατάργθςθ του Ξρατικοφ

Πονοπωλίου Άλατοσ) και του 1988 (δθμιουργία τθσ Εταιρίασ «Ελλθνικζσ Αλυκζσ Α.Ε.») άλλαξαν

το τοπίο ιδιοκτθςίασ των Ελλθνικϊν Αλυκϊν, ωσ και τθσ παραγωγισ και εμπορίασ Άλατοσ.

Λδιαίτερα με το νόμο 1822 του 1988, κρίκθκαν μεταξφ άλλων μθ βιϊςιμεσ και δεν εντάχκθκαν ςτθν

εταιρία «Ελλθνικζσ Αλυκζσ Α.Ε.», και οι τρεισ αλυκζσ τθσ Επτανιςου, Ξζρκυρασ (Οευκίμθσ),

Αλεξάνδρου Οευκάδασ και Ξαταςταρίου Ηακφνκου.117

116 Βλ. το ίδιο, ωσ θ παραπάνω ςθμείωςθ 6.

117 Για τθν εξζλιξθ των Ελλθνικϊν Αλυκϊν ςτθ διάρκεια του 20ου

αιϊνα βλζπε Th. Petanidou: “The postmodern

Saline Landscape in Greece and the European Mediterranean: Salinas for salt or what?» Saltoworks: Preserving

Page 165: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

165

2010

Για τισ μθ βιϊςιμεσ αλυκζσ με το νόμο 1822 τθσ 6θσ/8θσ Δεκεμβρίου 1988, διανοίχκθςαν τρεισ

προοπτικζσ:

1θ προοπτικι: Ππορεί να παραχωροφνται από το Δθμόςιο με απόφαςθ του οικείου Ρομάρχθ

για χριςθ και εκμετάλλευςθ ςτουσ Σ.Ψ.Α. για πζντε χρόνια εάν ςτο διάςτθμα αυτό κρικοφν

οικονομικά βιϊςιμεσ, παρατείνεται θ παραχϊρθςθ για νζο χρονικό διάςτθμα. Εάν τελικά κρικοφν

με αυτι τθ διαδικαςία οικονομικά βιϊςιμεσ μπορεί να ςυνάψουν ςφμβαςθ ςυνεργαςίασ με τισ

Α.Ε. Ελλθνικζσ Αλυκζσ. (άρκρο 10 παρ. 1, 2, 3).

2θ προοπτικι: Πε απόφαςθ του Ρομάρχθ επιτρζπεται θ παραχϊρθςθ προσ τουσ ΣΨΑ τθσ

χριςθσ αλυκϊν που δεν παραχωρικθκαν με τον προθγοφμενο τρόπο, δθλαδι για εκμετάλλευςθ,

για εξυπθρζτθςθ κοινωνικϊν αναγκϊν ι τθσ οικονομικισ ανάπτυξθσ τθσ περιοχισ με τουριςτικι ι

άλλθ εκμετάλλευςθ (άρκρο 10 παρ. 4).

3θ προοπτικι: Πε κοινι απόφαςθ των Ωπουργϊν Εςωτερικϊν, Γεωργίασ και Βιομθχανίασ

Ενζργειασ και Ψεχνολογίασ, αλυκζσ κατάλλθλεσ για υδατοκαλλιζργειεσ μπορεί να περιζρχονται ςτο

Ωπουργείο Γεωργίασ και να παραχωροφνται με απόφαςθ του Ωπουργοφ Γεωργίασ για

εκμετάλλευςθ. (άρκρο 10 παρ. 6).

Ζνα χρόνο αργότερα, το 1989 με βάςθ τθν υπ’ αρικ. 213174 Ξοινι Ωπουργικι Απόφαςθ των

Ωπουργϊν Γεωργίασ και Βιομθχανίασ Ενζργειασ και Ψεχνολογίασ, τζςςερισ αλυκζσ α) του Ψιγκακίου

τθσ Ξϊ, β) τθσ Ελοφντασ Οαςικίου, γ) του Αλζξανδρου Οευκάδασ και δ) του Ξαταςταρίου Ηακφνκου

περιιλκαν ςτο Ωπουργείο Γεωργίασ, ωσ κατάλλθλεσ για υδατοκαλλιζργειεσ.

Ψο άρκρο 10 παρ. 6 του νόμου 1822 τθσ 6θσ/8θσ Δεκεμβρίου 1988, με το οποίο περιζρχονται, οι

κατάλλθλεσ για υδατοκαλλιζργειεσ Αλυκζσ ςτο Ωπουργείο Γεωργίασ, αντικαταςτάκθκε με το άρκρο

3 παρ. 1 του νόμου 2040 του 1992, το οποίο ορίηει:

α. «Πε κοινι απόφαςθ των Ωπουργϊν Εςωτερικϊν, Σικονομικϊν, Γεωργίασ και Βιομθχανίασ

Ενζργειασ και Ψεχνολογίασ θ χριςθ (διοίκθςθ, διαχείριςθ και εκμετάλλευςθ) αλυκϊν κατάλλθλων

για υδατοκαλλιζργειεσ που δεν χρθςιμοποιοφνται πλζον για παραγωγι άλατοσ και δεν υπάρχουν

οι προχποκζςεισ παραχϊρθςισ τουσ κατά τισ διατάξεισ των παραγράφων 1, 2 και 4 του παρόντοσ

άρκρου περιζρχεται ςτο Ωπουργείο Γεωργίασ».

Saline Coastal Ecosystems, Post Conference Symposium Proceedings, 6

th Conferece on Environmental Science

and Technology, Samos, 1999, Global Nest 2000.

Page 166: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

166

2010

β. «Πε απόφαςθ του Ωπουργοφ Γεωργίασ, μετά από αιτιολογθμζνθ ειςιγθςθ τθσ αρμόδιασ

διεφκυνςθσ, θ χριςθ των αλυκϊν μπορεί να επανζρχεται ςτο Ωπουργείο Βιομθχανίασ Ενζργειασ

και Ψεχνολογίασ».

γ. «Πε όμοια απόφαςθ θ χριςθ των αλυκϊν ι τμιματοσ αυτϊν μπορεί να παραχωρείται ςε

Ανϊτατα Εκπαιδευτικά Λδρφματα με ςκοπό είτε τθ βελτίωςθ τθσ παραγωγισ άλατοσ, είτε τθν μετά

από αιτιολογθμζνθ ειςιγθςθ τθσ αρμόδιασ διεφκυνςθσ θ χριςθ των αλυκϊν και ακόμθ ότι με

ανάπτυξθ τθσ υδατοκαλλιζργειασ τθσ χϊρασ με τθν δθμιουργία των απαραίτθτων

εγκαταςτάςεων».

Ρα ςθμειωκεί ότι με το Ρόμο 3066/2002 καταργοφνται τα άρκρα 3, 5, 7, 8, 9 και 11 του Ρόμου

1822/1988, ενϊ εξακολουκεί να ιςχφει το άρκρο 10 ςτο οποίο υπάγονται οι τρεισ προθγοφμενεσ

προοπτικζσ.

ΛΛΛ

Ψο ςθμερινό ιδιοκτθςιακό κακεςτϊσ ςτισ ανενεργζσ Αλυκζσ Επτανιςου:

α) Σι Αλυκζσ Αλζξανδρου Οευκάδασ.118

1) Πε βάςθ το νόμο 1822 τθσ 6/8 Δεκεμβρίου 1988 δεν παραχωροφνται ςτθν Α.Ε. Ελλθνικζσ

Αλυκζσ.

2) Πε βάςθ το νόμο 1822 τθσ 6/8 Δεκεμβρίου 1988, άρκρο 10 παρ. 6 και τθν κοινι Ωπουργικι

Απόφαςθ 213174/89 και το νόμο 2040/1992 περιιλκαν ςτο Ωπουργείο Γεωργίασ από το 1989.

3) Ψο 1993 εκθρφχκθκαν ωσ ιςτορικό διατθρθτζο μνθμείο.

4) Ψο 1993 περιζρχεται ςτο Ρομάρχθ Οευκάδοσ θ αρμοδιότθτα μίςκωςθσ με βάςθ το νόμο

2026/1992 (Βλζπε άρκρο 1 Πεταβίβαςθ Αρμοδιοτιτων ςτισ Ρομαρχίεσ) και με το Υ.Δ. 94/93

μεταβιβάηεται ςτον ίδιο θ αρμοδιότθτα ζκδοςθσ απόφαςθσ μετά από αιτιολογθμζνθ ειςιγθςθ για

τθν επαναφορά τθσ χριςθσ των αλυκϊν ςτο Ωπουργείο Βιομθχανίασ Ενζργειασ και Ψεχνολογίασ,

όπωσ επίςθσ θ παραχϊρθςθ αλυκισ ι τμιματοσ αυτισ ςε Α.Ε.Λ. για ερευνθτικοφσ ςκοποφσ.

118 Σι Υαλιζσ Αλυκζσ Οευκάδοσ καταργικθκαν το 1948. Βλ. Φ. Φζτςθ: “Ξάτω αλυκζσ Οευκάδασ: Ψο ιςτορικό

μιασ καταςτροφισ - Υροτάςεισ εξυγίανςθσ του χϊρου και διατιρθςθσ ςτοιχείων”, Βλ. ςτο «Ανάπλαςθ και

Αξιοποίθςθ…», όπ.π. ςς. 248-253.

Page 167: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

167

2010

5) Είναι υπό διερεφνθςθ οι απελκοφςεσ από το ζτοσ αυτό ιδιοκτθςιακζσ μεταβολζσ όςον

αφορά τθν χριςθ τθσ, κακόςον παραμζνουν Δθμόςιο κτιμα.

β) Σι Αλυκζσ Οευκίμθσ Ξζρκυρασ:

1) Πε βάςθ το νόμο 1822/1988 δεν παραχωροφνται ςτθν Α.Ε. Ελλθνικζσ Αλυκζσ.

2) Πε βάςθ τθν Ε.Χ. 14172/20-09-1993 με απόφαςθ του Ρομάρχθ Ξζρκυρασ ωσ προσ τθν

χριςθ τουσ οι εγκαταςτάςεισ και ο χϊροσ τουσ παραχωρικθκαν ςτο Διμο Οευκίμθσ και ζκτοτε δεν

μεταβλικθκε το ιδιοκτθςιακό κακεςτϊσ.

γ) Σι Αλυκζσ Ξαταςταρίου Ηακφνκου:

1) Πε βάςθ το νόμο 1822/1988 δεν παραχωροφνται ςτθν Α.Ε. Ελλθνικζσ Αλυκζσ.

2) Πε βάςθ τθν ζκδοςθ τθσ Ξοινισ Ωπουργικισ απόφαςθσ 213174/του 1989 που αναφζρεται

ςτο άρκρο 10 παρ. 6 του Ρόμου 1822/1988 όπωσ αντικαταςτάκθκε με το άρκρο 3 του Ρόμου

2040/1992 οι αλυκζσ ωσ προσ τθ χριςθ τουσ περιιλκαν ςτο Ωπουργείο Γεωργίασ.

3) Πε το Ρόμο 2026/του 1992 άρκρο 1 παρ. 1 και τθν ζκδοςθ του προεδρικοφ διατάγματοσ

94/93 και αιτιολογθμζνθ ζκκεςθ θ αρμοδιότθτα ενοικίαςθσ περιιλκε ςτον οικείο Ρομάρχθ και με

το Υ.Δ. 94/93 μεταβιβάηεται ςτον ίδιο θ αρμοδιότθτα ζκδοςθσ απόφαςθσ μετά από αιτιολογθμζνθ

ειςιγθςθ για τθν επαναφορά τθσ χριςθσ των αλυκϊν ςτο Ωπουργείο Βιομθχανίασ Ενζργειασ και

Ψεχνολογίασ, όπωσ επίςθσ θ παραχϊρθςθ αλυκισ ι τμιματοσ αυτισ ςε Α.Ε.Λ. για ερευνθτικοφσ

ςκοποφσ.

4) Πε απόφαςθ του Ρομάρχθ από 10/4/2001 βάςει του άρκρου 3 του Ρόμου 2040/1992 θ

χριςθ τθσ Αλυκισ μεταβιβάςτθκε ςτο Ωπουργείο Ανάπτυξθσ.

5) Χτθ ςυνζχεια ο Ωπουργόσ Ανάπτυξθσ με ζγγραφό του ηιτθςε να υπαχκεί ςτο Ωπουργείο

Σικονομικϊν.

6) Ψο Ωπουργείο Σικονομικϊν ςτισ 4/2/2003 ηιτθςε από το Ρομάρχθ Ηακφνκου να

οριοκετιςει και να καταγράψει τισ Αλυκζσ ωσ Δθμόςιο Ξτιμα.

IV

Σ Ρόμοσ 1822 του 1998 αφενόσ ορίηει κζματα που αφοροφν τθν ίδρυςθ και λειτουργία τθσ Α.Ε.

Ελλθνικζσ Αλυκζσ, που αποτελεί ζνα εκςυγχρονιςτικό εγχείρθμα κι αφετζρου ζρχεται να

Page 168: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

168

2010

αντιμετωπίςει τα προβλιματα των μθ ενταχκειςϊν αλυκϊν ς’ αυτι τθν επιχείρθςθ. Θ πρϊτθ λφςθ

που δίνει ο νόμοσ ςτουσ ΣΨΑ να δοκιμάςουν να καταςτιςουν οικονομικά βιϊςιμεσ τισ

παραχωροφμενεσ ς’ αυτζσ αλυκζσ αποδείχκθκε μθ ρεαλιςτικι.

Θ δεφτερθ λφςθ - επιλογι να παραχωρθκεί θ χριςθ ςτουσ ΣΨΑ μθ ενταχκειςϊν ςτθν Εταιρία

Αλυκϊν, για εξυπθρζτθςθ κοινωνικϊν αναγκϊν ι τθν οικονομικι ανάπτυξθ τθσ περιοχισ με

τουριςτικι ι άλλθ εκμετάλλευςθ, κατζλθξε χωρίσ να διαςφαλίηεται θ οικολογικι και

περιβαλλοντικι ιςορροπία, να ενιςχφςει τα αντιτικζμενα τοπικά ςυμφζροντα και να δθμιουργιςει

πρόςκετα προβλιματα.

Θ τρίτθ επιλογι, να παραχωρθκεί θ χριςθ ςτο Ωπουργείο Γεωργίασ που κα μποροφςαν να

χρθςιμοποιθκοφν για υδατοκαλλιζργειεσ, αν και δόκθκε θ δυνατότθτα επιςτροφισ τουσ ςτο

Ωπουργείο Ανάπτυξθσ, μάλλον αδρανοποίθςε και κακυςτζρθςε τθν αξιοποίθςθ των μθ

ενταχκειςϊν ςτθν Εταιρία Αλυκϊν.

Από τισ τρεισ Αλυκζσ τθσ Επτανιςου που ζμειναν ζξω από τθν Α.Ε. Ελλθνικζσ Αλυκζσ, οι Αλυκζσ

Οευκίμθσ Ξζρκυρασ παραχωρικθκαν ςτουσ ΣΨΑ και αξιοποιικθκαν με τθ βοικεια του

διακρατικοφ προγράμματοσ Interreg ΛΛ. Θ αξιοποίθςι τουσ δεν ζγινε με τισ λιγότερο ιπιεσ

παρεμβάςεισ, που επιβάλλουν οι ςχετικζσ προδιαγραφζσ.119

Χιμερα ο τοπικόσ Διμοσ ςχεδιάηει μια ζντονθ παρζμβαςθ τουριςτικισ υφισ που βρίςκεται ςε

δυςαρμονία με τθ φφςθ του υδροβιότοπου.

Σι Αλυκζσ Αλεξάνδρου Οευκάδασ που προορίηονται για υδατοκαλλιζργειεσ, άντεξαν τισ διάφορεσ

τοπικζσ παρεμβάςεισ κακϊσ υποςτθρίηονται από το Ωπουργείο Υολιτιςμοφ ωσ Λςτορικό Πνθμείο

και τθν αντίςταςθ ομάδων τθσ τοπικισ κοινισ γνϊμθσ.

Σι Αλυκζσ Ξαταςταρίου Ηακφνκου που κι αυτζσ προορίηονταν για υδατοκαλλιζργειεσ από το 1989

μζχρι το 2001 παρζμειναν ς’ αυτό το νομοκετικό πλαίςιο και χάκθκε ζτςι πολφτιμοσ χρόνοσ για

τθν αξιοποίθςι τουσ , ενϊ τθν ίδια ϊρα καταπατοφνταν και μπαηϊνονταν, χάνοντασ το χαρακτιρα

του υδροβιότοπου, με αποτζλεςμα ςιμερα να ζχουν καταςτεί δθμόςιο ακίνθτο.120

119 Βλ. ςελ. 209 ζωσ 247 ςτο «Ανάπλαςθ και Αξιοποίθςθ…», όπ.π.

120 Βλ. “Πικρό Οεφκωμα Ανενεργϊν Αλυκϊν Επτανιςου”, ςτο «Ανάπλαςθ και Αξιοποίθςθ…», όπ.π. ςς. 331-341

και ςελ. 342-343 ςτο ίδιο. Επίςθσ, βλ. ζγγραφο του Ωπουργείου Σικονομίασ και Σικονομικϊν, Δ/νςθ Δθμοςίασ

Page 169: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

169

2010

Αυτι είναι θ εικόνα των νομικϊν ρυκμίςεων όςον αφορά το ιδιοκτθςιακό κακεςτϊσ των μθ

ενταχκειςϊν ςτθν Εταιρία Αλυκϊν. Για τισ Αλυκζσ Ξαταςταρίου Ηακφνκου, χρειάηεται να

διατυπωκεί ζνα πλαίςιο αρχϊν για τθ διάςωςι τουσ. Είναι προφανζσ ότι το νομικό ιδιοκτθςιακό

κακεςτϊσ ς’ αυτι τθν προοπτικι πρζπει να καταςτεί πιο ευζλικτο και ςυμβατό με τισ ςφγχρονεσ

αντιλιψεισ τθσ αειφορικισ ανάπτυξθσ και τθσ ιςορροπίασ περιβαλλοντικισ και οικονομικισ

ανάπτυξθσ.

Ασ μθν ξεχνοφμε ότι ςτισ ςθμερινζσ ςυνκικεσ τόςο ςε εκνικό όςο και ςε τοπικό επίπεδο θ

προϊκθςθ των οικονομικϊν και κοινωνικϊν προβλθμάτων είναι πιο ςφνκετθ και περίπλοκθ από

το άμεςο χκεσ. Ζτςι, απαιτοφνται ειδικζσ δομζσ και λειτουργίεσ και κεςμοποιθμζνεσ παρεμβάςεισ

των κοινωνικϊν ομάδων που κα παρζχουν τθ δυνατότθτα για τθ διαχείριςθ τζτοιων κεμάτων και

κα επινοοφνται πρακτικζσ λφςεισ μαηί με τθν εγγφθςθ τθσ εφαρμογισ τουσ.

Ψα παραπάνω αποτελοφν κομμάτια τθσ ειςιγθςθσ που πραγματοποίθςε ο κ. Κανάςθσ Ξαλαφάτθσ

ςτα πλαίςια τθσ διεπιςτθμονικισ θμερίδασ τον Ροζμβριο του 2004.

Υεριουςίασ, από 17

θσ Δεκεμβρίου 2004, προσ τθ Βουλι των Ελλινων, Δ/νςθ Ξοινοβουλευτικοφ Ελζγχου, Ψμιμα

Ερωτιςεων, Βουλι.

Page 170: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

170

2010

6 Ρροτάςεισ τοπικϊν φορζων και επιςτθμόνων

6.1 Αξιοποίηςη ανενεργών αλυκών.

Ρικόλαοσ Ξοροβζςθσ : Eίναι γνωςτό, ότι εδϊ και αρκετά χρόνια, ζνασ μεγάλοσ αρικμόσ μικρϊν ςε

ζκταςθ αλυκϊν ζχει πάψει να λειτουργεί επειδι θ λειτουργία τουσ ιταν αντιοικονομικι. Ιδθ από

το 1989, ζτοσ ίδρυςθσ τθσ «ΕΟΟΘΡΛΞΕΧ ΑΟΩΞΕΧ Α.Ε.», λειτουργοφν επτά αλυκζσ ςτον Ελλαδικό

χϊρο, οι οποίεσ επελζγθςαν με βάςθ κυρίωσ το μζγεκόσ των για να εκμθχανιςτοφν και να

αναπτυχκοφν. Σι υπόλοιπεσ μικρότερεσ αλυκζσ δεν περιελιφκθςαν ςτθ νζα εταιρία επειδι θ

εκμθχάνιςι τουσ κρίκθκε αςφμφορθ, με αποτζλεςμα να παραμείνουν ανενεργζσ και να

εγκαταλειφκοφν οριςτικά. Ζνα μζροσ αυτϊν των αλυκϊν ζγιναν αεροδρόμια άλλεσ περιορίςτθκαν

μερικϊσ ι ολικϊσ από τθν οικιςτικι επζκταςθ των πλθςίον πόλεων ενϊ άλλεσ απλϊσ

μετετράπθςαν ςε ςκουπιδότοπουσ!

Είναι γεγονόσ, ότι οι αλυκζσ αυτζσ αποτελοφν ζνα πολφτιμο κομμάτι τθσ εξζλιξθσ τθσ

αλατοπαραγωγισ ςτθν χϊρα μασ και κα άξιηε τον κόπο, τουλάχιςτον ζνασ μζροσ από αυτζσ, αφοφ

είναι αδφνατον όλεσ, να διαςωκεί. Για το ςκοπό αυτό ςθμαντικό ρόλο κα παίξει όπωσ γίνεται

κατανοθτό θ βοφλθςθ τθσ τοπικισ κοινωνίασ όπου ανικουν οι εν λόγω αλυκζσ. Σι τοπικζσ

κοινωνίεσ κα πρζπει λοιπόν, εκτόσ των άλλων, να ςυνυπολογίςουν ότι θ ςυνζχιςθ λειτουργίασ των

αλυκϊν, ςυνεπάγεται τθ διατιρθςθ ενόσ ςθμαντικοφ και όμορφου οικοςυςτιματοσ το οποίο εάν

αξιοποιθκεί ςωςτά μπορεί να αποφζρει πολλαπλά κζρδθ ςτθν περιοχι.

Για να αξιοποιθκοφν βζβαια οι αλυκζσ αυτζσ ςτισ οποίεσ ανικει και θ αλυκι Ηακφνκου, κα πρζπει

το κόςτοσ λειτουργία των να ιςοςκελίηεται τουλάχιςτον από τα ζςοδά των. Για να γίνει αυτό

δυνατό, κα πρζπει οι νζεσ μονάδεσ να μθν παράγουν απλϊσ αλάτι αλλά να αξιοποιθκοφν

τουριςτικά. Θ παραγωγικι τουσ ζκταςθ κα πρζπει να ςχεδιαςτεί με τζτοιο τρόπο ϊςτε να

επιτυγχάνεται ελαχιςτοποίθςθ του κόςτουσ λειτουργίασ των και παράλλθλα κα πρζπει να

δθμιουργθκεί ζνα μουςείο όπου κα εκτίκενται παλαιά εργαλεία και γενικότερα θ ιςτορία τθσ

αλυκισ. Υαράλλθλα πζραν τθσ επίςκεψθσ ςτο μουςείο κα πρζπει να ςχεδιαςτεί και θ πικανι

ςυμμετοχι των τουριςτϊν ςτθν παραγωγικι διαδικαςία ι ςτθν ςυλλογι του προϊόντοσ, γεγονόσ

που πιςτεφω κα προςδϊςει ιδιαιτερότθτα και κα καταςτιςει τθν αλυκι Ηακφνκου πόλο ζλξθσ

επιςκεπτϊν.

Υαράλλθλα θ λειτουργία μιασ μικρισ αλυκισ μπορεί να ςυνεργαςτεί κάλλιςτα με μονάδα

αφαλάτωςθσ πλιρωσ φιλικι προσ το περιβάλλον, που λειτουργεί με θλιακι ενζργεια. Θ μονάδα

Page 171: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

171

2010

αυτι ςχεδιάηεται από ερευνθτικό πρόγραμμα χρθματοδοτοφμενο από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και

ςυμμετζχουν Ερευνθτικά Λδρφματα από Λςπανία, Υορτογαλία, Γαλλία και Ελλάδα. Ψο πρόγραμμα

που ζχει τθν επωνυμία AQUASOL βρίςκεται ςτο τελευταίο ςτάδιο και ςε ςφντομο χρονικό

διάςτθμα θ μονάδα αναμζνεται να είναι ζτοιμθ προσ διάκεςθ. Θ εγκατάςταςθ τθσ μονάδασ

μπορεί να γίνει ςτθν περιοχι τθσ αλυκισ Ηακφνκου και να δϊςει λφςθ ςε ζνα μεγάλο πρόβλθμα

του νθςιοφ ιδιαίτερα τουσ κερινοφσ μινεσ.

6.2 Σχολικόσ Τουριςμόσ και Ρεριβαλλοντικι Εκπαίδευςθ: Μια άλλθ ιδζα

αειφορικισ ανάπτυξθσ των Αλυκϊν Καταςταρίου

Ξαρρισ Γεϊργιοσ : Χφμφωνα με τθν UNESCO, θ Υεριβαλλοντικι Εκπαίδευςθ (ΥE) αποτελεί μια

ιδιαίτερθ μορφι εκπαίδευςθσ που ςτοχεφει ςτο να παράγει περιβαλλοντικά

ευαιςκθτοποιθμζνουσ πολίτεσ που ζχουν τισ απαραίτθτεσ δεξιότθτεσ και γνϊςεισ για να

αντιμετωπίςουν οποιεςδιποτε προκλιςεισ και για να αποκτιςουν μια φιλικι προσ το περιβάλλον

ςυμπεριφορά και ςτάςθ ηωισ. Από τισ αρχζσ τθσ δεκαετίασ του '90, θ ΥΕ ζχει εξελιχκεί ςτθν

«Εκπαίδευςθ για τθν Αειφόρο Ανάπτυξθ (ΕΑΑ)» ι «τθν εκπαίδευςθ για τθ Διατιρθςθ»,

ςθματοδοτϊντασ κατ’ αυτόν τον τρόπο το ενδιαφζρον για κοινωνικι, πολιτικι και οικονομικι

ανάπτυξθ, προωκϊντασ τθν εκπαίδευςθ για τθ μακροπρόκεςμθ οικολογικι και κοινωνικι

βιωςιμότθτα.

Υροκειμζνου να υποςτθριχκεί θ ιδζα τθσ ΕΑΑ παγκοςμίωσ και να παρουςιαςτεί ακλόνθτα ςτθν

παγκοςμιοποιθμζνθ κοινωνία και πολιτικι ςκθνι, αποφαςίςτθκε αμζςωσ μετά τθ διάςκεψθ του

Γιοχάνεςμπουργκ το 2002, να οριςτοφν τα ζτθ από το 2005 ζωσ το 2014 (UNESCO 2000), ωσ θ

δεκαετία του ΣΘΕ για τθν ΕΑΑ. Αναμζνεται, λοιπόν, ότι τα ςχολεία κα ενςωματϊςουν τθν ΕΑΑ ςτα

κακθμερινά προγράμματα και ςχεδιαγράμματά τουσ, κακϊσ επίςθσ και ςτα ετιςια προγράμματα

ςπουδϊν τουσ. Θ Ελλάδα ζχει αναλάβει τθν ευκφνθ να εξαςφαλίςει ηωτικό χϊρο ςτθ νζα αυτι

μορφι εκπαίδευςθσ εντόσ των πλαιςίων του τυπικοφ εκπαιδευτικοφ ςυςτιματοσ. Θ ίδρυςθ

Ξζντρων Υεριβαλλοντικισ Εκπαίδευςθσ ςε κάκε νομό, κατά τθ διάρκεια των δφο τελευταίων

δεκαετιϊν, ςυνζβαλε ςε αυτι τθ ςθμαντικι προςπάκεια διδαςκαλίασ τθσ ΥΕ.

Από το 1997, το Ξζντρο Υεριβαλλοντικισ Εκπαίδευςθσ τθσ Ηακφνκου, με ζδρα τθ Οικακιά, ζχει

εφαρμόςει διάφορα προγράμματα ΥΕ, φιλοξενϊντασ ζωσ και το 2008, ζνα ςυνολικό αρικμό 516

ςχολείων πρωτοβάκμιασ και δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ από τθν Ελλάδα και άλλεσ χϊρεσ και

15.072 μακθτζσ και ςυνοδοφσ εκπαιδευτικοφσ. Πια άλλθ λοιπόν πτυχι των ΥΕ-ΕΑΑ είναι το

γεγονόσ ότι οι επιςκζψεισ των ςχολείων (εκπαιδευτικοί και μακθτζσ) ςτισ προςτατευόμενεσ

Page 172: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

172

2010

φυςικζσ ηϊνεσ μποροφν να ςυμβάλουν όχι μόνο ςτθν αφξθςθ τθσ ςυνειδθτοποίθςθσ των ατόμων

ςε κζματα ςχετικά με τθν προςταςία του περιβάλλοντοσ και τθν αειφορικι διαχείριςθ του αλλά

και ςτο να ςυνδυάςουν τθν ΥΕ με τθν τουριςτικι εμπειρία και ςυνεπϊσ να αποδϊςουν ςτθν

τοπικι κοινωνικοοικονομικι ανάπτυξθ.

Υρόςφατθ εργαςία του Ψμιματοσ Ψεχνολογίασ και Υεριβάλλοντοσ του ΨΕΛ Λονίων Ριςων

αξιολόγθςε αυτόν τον τφπο τουριςτικισ δραςτθριότθτασ με αφορμι τθν Υεριβαλλοντικι

Εκπαίδευςθ, ςτο νθςί τθσ Ηακφνκου και επιςιμανε τθ δυνατότθτα κεμελίωςθσ μιασ εναλλακτικισ

μορφισ τουριςμοφ, που κα προςφζρει ςτισ τοπικζσ κοινωνίεσ νζεσ ελπιδοφόρεσ προοπτικζσ για

μια βιϊςιμθ, κοινωνικοοικονομικι ανάπτυξθ. Ψμιμα τθσ παροφςασ εργαςίασ παρουςιάςτθκε κατά

τθ διάρκεια Διεκνοφσ Χυνεδρίου με κριτζσ (International Conference on Tourism Development and

Management Tourism in a Changing World: Prospects and Challenges, Kos Island, Greece 11-14

September 2009), ωσ πόςτερ με τίτλο “EVALUATION OF ENVIRONMENTAL EDUCATION TOURISM IN

THE PREFECTURE OF ZAKYNTHOS (IONIAN SEA, WESTERN GREECE)DURING THE DECADE 1998-

2008”( ΥΑΦΑΦΨΘΠΑ).

Ανάμεςα ςτισ προτάςεισ που θ προαναφερκείςα εργαςία κατζλθξε για τθν ενδυνάμωςθ του

ςχολικοφ τουριςμοφ ςτο Ρομό Ηακφνκου για υλοποίθςθ προγραμμάτων Υεριβαλλοντικισ

Εκπαίδευςθσ, ιταν και θ δθμιουργία ενόσ Ξζντρου ενθμζρωςθσ ςτισ Αλυκζσ Ηακφνκου. Ωσ γνωςτό,

θ αλυκι Ηακφνκου, όπωσ και οι υπόλοιπεσ αλυκζσ των Λονίων Ριςων, ςταμάτθςαν τθν

παραγωγικι τουσ δραςτθριότθτα από τα τζλθ τθσ δεκαετίασ του 80, όταν οι μεγάλεσ αλλαγζσ ςτθν

τεχνολογία τθσ αλοπθγίασ και οι ραγδαίωσ μεταβαλλόμενεσ διεκνείσ οικονομικζσ ςυνκικεσ

κατζςτθςαν τθσ μικρισ εκτάςεωσ επτανθςιακζσ αλυκζσ μθ ανταγωνιςτικζσ. Από τθν εποχι εκείνθ,

θ αλυκι Ηακφνκου εγκαταλείφκθκε ςτθ μοίρα τθσ.

Θ δθμιουργία ενόσ Κζντρου, κα μποροφςε να παρουςιάςει αυτόν τον ιδιαίτερο χϊρο με τθν

ςθμαντικι πολιτιςμικι και οικολογικι ταυτότθτα ςτον κάκε επιςκζπτθ που κα επικυμεί να τον

γνωρίςει. Θ κεματολογία του Ξζντρου αυτοφ, κα μποροφςε να περιλαμβάνει ιςτορικά ςτοιχεία

του τόπου, τουσ τρόπουσ ςυλλογισ του αλατιοφ, τθν επεξεργαςία και διάκεςθ του, κακϊσ και για

τθν μετζπειτα εξελικτικι του πορεία, μιασ και πλζον, ζχει γίνει αντικείμενο μελζτθσ για πολλοφσ

καταξιωμζνουσ επιςτιμονεσ. οι οποίοι μελζτθςαν με μεκοδικότθτα τθν περιοχι. Υαράλλθλα, μια

άλλθ ςθμαντικι παράμετροσ, αποτελεί και το γεγονόσ ότι οι αλυκζσ Ξαταςταρίου ςυνιςτοφν ζνα

ςθμαντικό υγρότοπο, ο οποίοσ φιλοξενεί, κατά περιόδουσ, αρκετά είδθ μεταναςτευτικϊν πτθνϊν.

Σ κάκε επιςκζπτθσ, με τισ κατάλλθλεσ εγκαταςτάςεισ (π.χ. παρατθρθτιρια, εξζδρεσ, μονοπάτια

κλπ), κα μποροφςε να γίνει ζνασ εκκολαπτόμενοσ ορνικοπαρατθρθτισ εξετάηοντασ το χϊρο ωσ

βιότοπο τθσ άγριασ ηωισ με φτερά.

Page 173: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

173

2010

Ξατόπιν όλων αυτϊν των ςτοιχείων γίνεται αντιλθπτό ότι οι Αλυκζσ Ξαταςταρίου αυξάνουν τθν

ποικιλία, τθν ομορφιά και τθν ποικιλότθτα των τοπίων τθσ Ηακφνκου, ενϊ παράλλθλα μποροφν εν

δυνάμει να αποτελζςουν μία ιδανικι περιοχι για τθν ανάπτυξθ εναλλακτικϊν μορφϊν τουριςμοφ

όπωσ θ ορνικοπαρατιρθςθ (birdwathcing) και ο ςχολικόσ τουριςμόσ ςτο πλαίςιο τθσ

περιβαλλοντικισ εκπαίδευςθσ. Μςωσ και ζνα Μουςείο Αλυκϊν να μποροφςε να ενιςχφςει τθν

προςπάκεια για τθν ανάδειξθ-ανάπτυξθ τθσ περιοχισ με ζνα τρόπο περιςςότερο

φιλοπεριβαλλοντικό και ταυτόχρονα πολιτιςμικό και λαογραφικό από ότι ςυνικωσ βιϊνουμε.

6.3 Δυνατότθτεσ ερευνθτικϊν δραςτθριοτιτων του ΤΕΙ ςτισ Αλυκζσ

Ηακφνκου

Εφλογα απαςχολεί φορείσ και κυρίωσ επιςτιμονεσ το κζμα των ανενεργϊν αλυκϊν, διότι

πρόκειται για εκτεταμζνουσ χϊρουσ που παρουςιάηονται ωσ μεταβαλλόμενο οικοςφςτθμα και οι

οποίοι μετά τθν παφςθ τθσ παραγωγικισ δραςτθριότθτασ ζχουν μετατραπεί ςε χϊρουσ

εναπόκεςθσ μπαηϊν και ςκουπιδιϊν, αλλά και ςε προκλθτικοφσ χϊρουσ για όποιουσ

εποφκαλμιοφν τθν «αξιοποίθςι» τουσ.

Θ περιοχι του χωριοφ των Αλυκϊν ζχει πζςει και αυτι κλιβερό κφμα τθσ εν Ηακφνκω ανκοφςασ

μορφισ «τουριςτικισ αξιοποίθςθσ», θ οποία από όποια πλευρά και αν αξιολογθκεί, αιςκθτικι,

περιβαλλοντικι, αλλά και από τθν πλευρά τθσ κοινωνικισ δομισ και τθσ οικονομικισ

βιωςιμότθτασ, κα καταλιξει ςτο ίδιο ςυμπζραςμα: Ζλλειψθ Χτρατθγικισ και Χχεδιαςμοφ,

ζλλειψθ κρατικισ παρζμβαςθσ, άναρχεσ, ευκαιριακζσ, μονομερείσ και αναποτελεςματικζσ

επενδυτικζσ δραςτθριότθτεσ.

Σι Αλυκζσ Ηακφνκου αποτελοφν μια μοναδικι ευκαιρία πιλοτικισ - πρωτοποριακισ αξιοποίθςθσ

που κινείται ςε δφο άξονεσ:

Ρρϊτοσ Άξονασ

Ζνα τμιμα του χϊρου μπορεί να γίνει κζντρο παραδοςιακισ βιολογικισ παραγωγισ άλατοσ με

τισ ίδιεσ μεκόδουσ που μζχρι πρόςφατα παραγόταν. Πια παραγωγι αυτοφ του «άλλου αλατιοφ»,

όπωσ χαρακτθριςτικά το αποκαλεί θ κυρία Υετανίδου.

Ψο προϊόν αυτό μπορεί να πωλείται ςτον ίδιο χϊρο που ςυγχρόνωσ κα λειτουργεί ωσ επιςκζψιμοσ

χϊροσ - μουςείο.

Page 174: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

174

2010

Δεφτεροσ Άξονασ

Ψο υπόλοιπο τμιμα μπορεί να διαμορφωκεί ςε Κζντρο Τεχνολογικισ Ζρευνασ Υδρολογικϊν

Μελετϊν. Ψζτοιου είδουσ κζντρο ζρευνασ προβλζπεται από τθν ιςχφουςα νομοκεςία να

δθμιουργιςει του Α.Ψ.Ε.Λ. Λονίων Ριςων με Υροεδρικό Διάταγμα. Θ πρόταςθ αυτι γίνεται με τα

δεδομζνα ότι ο χϊροσ των αλυκϊν αποτελεί:

1. Ζνα ευαίςκθτο θμιτεχνθτό οικοςφςτθμα που χαρακτθρίηεται από τθν ζντονθ ανταλλαγι φλθσ

με το περιβάλλον και τθ μόνιμθ ειςαγωγι ενζργειασ.

2. Ζναν ιδανικό χϊρο ανάπτυξθσ και μελζτθσ μοντζλων προςομοίωςθσ:

. αλατότθτασ,

. διάχυςθσ ρφπων,

. κακϊσ και πιλοτικϊν εφαρμογϊν ςυλλογισ ενζργειασ μζςω φωτοκατάλυςθσ και θλιακϊν

λιμνϊν (solar pands).

Χε κάκε περίπτωςθ, προχποκζςεισ για τθν οιανδιποτε παρζμβαςθ αποτελοφν τα εξισ:

1ον: Ϊπαρξθ ενόσ ολοκλθρωμζνου διαχειριςτικοφ ςχεδίου που κα εκπονθκεί από ακαδθμαϊκό

ίδρυμα ι με τθ ςυνεργαςία ακαδθμαϊκϊν ιδρυμάτων· κα μποροφςε π.χ. να πραγματοποιθκεί με

τθ ςυνεργαςία του Υαν/μιου Αιγαίου, του Λονίου Υανεπιςτθμίου και του ΨΕΛ Λονίων Ριςων.

2ον: Ωλοποίθςθ του Χχεδίου αυτοφ, ςε ςυνεργαςία τθσ Ρομαρχιακισ Αυτοδιοίκθςθσ, τθσ

Ψοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ και του Ψμιματοσ Σικολογίασ - Υεριβάλλοντοσ που λειτουργεί ςτθ

Ηάκυνκο.

Ηοφμε ςε ζνα τόπο που είναι ιςχυρό το αίςκθμα τθσ ιδιωτικισ περιουςίασ και ςπανίηουν οι

κοινόχρθςτοι χϊροι. Γι’ αυτόν τον λόγο κα πρζπει να εκμεταλλευόμαςτε ςτο ζπακρο τουσ

λιγοςτοφσ δθμόςιουσ χϊρουσ για κοινι χριςθ και φυςικά όχι χτίηοντασ τςιμεντζνια

τερατουργιματα, αλλά δθμιουργϊντασ τισ προχποκζςεισ για μια καλφτερθ και πιο ποιοτικι ηωι

για εμάσ, τα παιδιά μασ αλλά και τουσ επιςκζπτεσ του νθςιοφ μασ.

Θ παραπάνω τοποκζτθςθ αποτελεί πρόταςθ τθσ κ. Κεοδϊρασ Υαπαδάτου.

Page 175: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

175

2010

6.4 Ρροτάςεισ προσ αξιολόγθςθ ςχετικά με τθ χριςθ του χϊρου των

ανενεργϊν αλυκϊν - Διμοσ Αλυκϊν -

Σι προτάςεισ που ζχουν περιζλκει ςτθ γνϊςθ του Διμου Αλυκϊν για τθν αξιοποίθςθ των

ανενεργϊν Αλυκϊν Ξαταςταρίου είναι οι κάτωκι:

Δθμιουργία Παρίνασ

Δθμιουργία Χυνεδριακοφ Ξζντρου

Δθμιουργία χϊρων Ακλοπαιδιϊν – παιδικϊν χαρϊν (fun park)

Χυγκρότθμα εγκαταςτάςεων με κτίριο πολλαπλϊν χριςεων, μουςείο παραγωγισ άλατοσ –

τθγάνια, ξενϊνασ 150 δωματίων – εςτιατόριο – ηαχαροπλαςτείο – ξενοδοχείο 150 δωματίων –

εγκαταςτάςεισ καλαςςοκεραπείασ – νεροτςουλίκρεσ – ςνακ μπαρ – παιχνίδια – γιπεδα

ακλοπαιδιϊν – δθμιουργία άλςουσ

Δθμιουργία κζντρου τεχνολογικισ ζρευνασ υδρολογικϊν μελετϊν ςχολισ ΨΕΛ – «αναβίωςθ»

για εκπαιδευτικοφσ και τουριςτικοφσ λόγουσ τθσ διαδικαςίασ παραγωγισ άλατοσ ςε μικρι

κλίμακα

Ξαταςκευι κζντρου Ωγείασ

Δθμιουργία εγκαταςτάςεων golf

Ξολυμβθτιριο ολυμπιακϊν διαςτάςεων και με εγκαταςτάςεισ spa, παιδότοπων, χϊρων

πραςίνου/αναψυχισ, ανοικτοφ κεάτρου, και ανοικτοφ μουςείου παραγωγισ άλατοσ για

εκπαιδευτικοφσ και τουριςτικοφσ λόγουσ .

Page 176: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

176

2010

7 Ανάδειξη μοντέλου ςχεδιαςμού

Για τθν αναγνϊριςθ τθσ υφιςτάμενθσ κατάςταςθσ, επιχειρικθκε μια ανάλυςθ τθσ περιοχισ

μελζτθσ με βάςθ τθν ιςτορικι τθσ ςθμαςία και τθν οικολογικι ιδιαιτερότθτα. Ψαυτόχρονα, όμωσ

προςεγγίςτθκε θ ςθμερινι εικόνα, με βάςθ τισ ζρευνεσ ειδικϊν επιςτθμόνων αλλά και τισ

παρατθριςεισ των απλϊν κατοίκων τθσ περιοχισ.

Χιμερα λοιπόν, ζφταςε θ ϊρα να μετατρζψουμε τον παραμελθμζνο και υποβακμιςμζνο χϊρο των

ανενεργϊν αλυκϊν, ςε χϊρο με ιδιαίτερο οικολογικό, πολιτιςτικό, κοινωνικό, εκπαιδευτικό και

τουριςτικό περιεχόμενο, ςιμα κατατεκζν τθσ περιοχισ, που να βελτιϊνει πολφπλευρα τθν

ποιότθτα ηωισ των μόνιμων κατοίκων, αλλά και των τουριςτϊν μασ.

Για να πραγματοποιθκεί κάτι τζτοιο κα πρζπει να διατθρθκεί αυτό το ςθμαντικό και όμορφο

οικοςφςτθμα, ενϊ ταυτόχρονα να αξιοποιθκεί και τουριςτικά. Σ τουριςμόσ ςιμερα αποτελεί μια

από τισ πλζον αναπτυςςόμενεσ οικονομικζσ δραςτθριότθτεσ ςε παγκόςμιο επίπεδο. Λδιαίτερα για

τισ παράκτιεσ μεςογειακζσ περιοχζσ και τα νθςιά, ο τουριςμόσ κεωρείται ωσ θ βαςικότερθ πθγι

ειςοδιματοσ για τον τοπικό πλθκυςμό. Από τθν άλλθ, τόςο θ αναγκαιότθτα τθσ προςταςίασ του

περιβάλλοντοσ, όςο και θ τάςθ, περιοδικισ, ζςτω, επαφισ με τθ φφςθ και απομάκρυνςθσ από τα

μεγάλα αςτικά κζντρα, οδιγθςε ςτθν εμφάνιςθ εναλλακτικϊν μορφϊν τουριςμοφ, όπωσ ο

οικοτουριςμόσ. Βαςικόσ ςτόχοσ των εναλλακτικϊν μορφϊν τουριςμοφ είναι θ μετάβαςθ από τθν

«ποςότθτα» (ομοιόμορφοσ, μαηικόσ τουριςμόσ παραλίασ) ςτθν «ποιότθτα» (τουριςμόσ μικρϊν

ομάδων βάςθ ειδικϊν ενδιαφερόντων). Σ ςτόχοσ τθσ ποιότθτασ εκφράηεται με τθν επιδίωξθ τθσ

αειφόρου ανάπτυξθσ, με αξιολόγθςθ και επιλογι των παρεμβάςεων εκείνων που προςαρμόηονται

ςτα εγγενι χαρακτθριςτικά μιασ περιοχισ (φυςικό περιβάλλον, πολιτιςτικοί πόροι, κτλ) και

ακολουκοφν, ωσ προσ τθν κλίμακα ανάπτυξθσ, οριςμζνα επίπεδα φζρουςασ ικανότθτασ. Εκτόσ από

τον οικοτουριςμό, εναλλακτικζσ μορφζσ τουριςμοφ κεωροφνται ο αγροτουριςμόσ, ο ακλθτικόσ, ο

ιαματικόσ, ο γαςτρονομικόσ, ο κρθςκευτικόσ τουριςμόσ κ.α. Σι μορφζσ αυτζσ τουριςμοφ είναι

άρρθκτα ςυνδεδεμζνεσ και με τον βιωματικό τουριςμό. Σ βιωματικόσ τουριςμόσ κερδίηει ζδαφοσ

τελευταία και αφορά τθν ενεργό ςυμμετοχι των επιςκεπτϊν ςτθν κακθμερινι ηωι του τόπου, και

επιςκζπτεται ςυνεταιριςμοφσ γυναικϊν, ςυμμετζχει ενεργά ςτα πανθγφρια, μακαίνει

παραδοςιακοφσ χοροφσ, ςυμμετζχει ακόμθ και ςε παραδοςιακζσ γεωργικζσ δραςτθριότθτεσ όπωσ

το μάηεμα τθσ ελιάσ τθν κατάλλθλθ εποχι και τόςα άλλα. Πε αυτόν τον τρόπο ο τουρίςτασ δεν

προςλαμβάνει πακθτικά αλλά βιϊνει ενεργά τθ ηωι ςτον τόπο που επιςκζπτεται.

Γενικότερα, οι εναλλακτικζσ μορφζσ τουριςμοφ χαρακτθρίηονται από τθν ζμφαςθ που δίνουν ςε

μια ι παράλλθλεσ δραςτθριότθτεσ, οι οποίεσ όμωσ δεν απαιτοφν μεγάλεσ ποςότθτεσ πόρων, ϊςτε

Page 177: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

177

2010

να υποβακμίηουν το περιβάλλον, ενϊ αντίκετα μπορεί να το αναδεικνφουν και να το

προςτατεφουν. Άλλωςτε το περιβάλλον αποτελεί βαςικό πόρο για τισ εναλλακτικζσ μορφζσ

τουριςμοφ, από τθν ποιότθτα του οποίου εξαρτάται θ επιτυχισ ι όχι ανάπτυξθ τθσ

δραςτθριότθτασ.

Ψο μζγεκοσ τθσ δραςτθριότθτασ του οικοτουριςμοφ είναι πολφ δφςκολο να υπολογιςκεί, διότι δεν

καταγράφεται από επίςθμουσ φορείσ, ενϊ μζχρι ςιμερα δεν υπάρχει ζνασ κακολικά αποδεκτόσ

οριςμόσ. Θ Διεκνισ Εταιρεία Σικοτουριςμοφ (The International Ecotourism Society – TIES) δζχεται

ότι ο οικοτουριςμόσ είναι «θ υπεφκυνθ μετακίνθςθ ςε φυςικζσ περιοχζσ που διατθροφν το

περιβάλλον και το υψθλό επίπεδο διαβίωςθσ των κατοίκων τθσ περιοχισ. Υάντωσ, ο

επικρατζςτεροσ και ευρφτερα αποδεκτόσ οριςμόσ ζχει δοκεί από τον Υαγκόςμιο Σργανιςμό

Ψουριςμοφ (World Tourism Organization - WTO), ςφμφωνα με τον οποίο οικοτουριςμόσ είναι «ο

τουριςμόσ που αςκείται ςε ςχετικά μθ αλλοιωμζνεσ φυςικζσ περιοχζσ, με βαςικό ςκοπό το

καυμαςμό τουσ και τθν απόκτθςθ γνϊςθσ ςχετικά με αυτζσ».

Σ οικοτουριςμόσ, περιςςότερο από τισ υπόλοιπεσ μορφζσ εναλλακτικοφ τουριςμοφ, παρζχει

δυνατότθτεσ για αλλθλεπίδραςθ με τισ τοπικζσ κοινωνίεσ, και επομζνωσ ζχει άμεςθ ςχζςθ με το

πλαίςιο του πολιτιςτικοφ τουριςμοφ. Σι πιο δθμοφιλείσ οικοτουριςτικζσ δραςτθριότθτεσ είναι θ

πεηοπορία, θ παρατιρθςθ πουλιϊν, θ φωτογράφθςθ τθσ φφςθσ, θ καταςκινωςθ, οι βοτανικζσ

μελζτεσ και το rafting ςε ποτάμια.

O εντοπιςμόσ των πλεονεκτθμάτων και των αδυναμιϊν τθσ περιοχισ βοθκάει ςτθν οργάνωςθ του

πλαιςίου του ςχεδιαςμοφ και ςτθ λιψθ αποφάςεων για ςυγκεκριμζνεσ δράςεισ και παρεμβάςεισ.

Ζτςι λοιπόν, μζςα ςτο γενικό πλαίςιο ανάλυςθσ τθσ περιοχισ με ςτόχο τον οικοτουριςτικό

ςχεδιαςμό ςυλλζχκθκαν τα παρακάτω πλεονεκτιματα αλλά και αδυναμίεσ τθσ περιοχισ

φτάνοντασ ςε επίπεδο SWOT ανάλυςθσ:

ΡΛΕΟΝΕΚΤΘΜΑΤΑ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ

Θ περιοχι προςφζρει ςθμαντικζσ δυνατότθτεσ για

τθν ανάπτυξθ οικοτουριςτικϊν δραςτθριοτιτων,

λόγω του πλοφςιου φυςικοφ περιβάλλοντοσ, τθσ

βιοποικιλότθτασ και των τοπικϊν πολιτιςτικϊν

παραδόςεων.

Υαρά τισ βελτιϊςεισ ςτθν προςπελαςιμότθτα και

ςτο ξεπζραςμα των ςυνκθκϊν γεωγραφικισ

απομόνωςθσ του νθςιοφ, εξακολουκοφν να

υπάρχουν προβλιματα που ςχετίηονται με τθ

πρόςβαςθ, ιδιαίτερα κατά τθ χειμερινι περίοδο

και το ςχετικά αυξθμζνο κόςτοσ μετακίνθςθσ με

αεροπλάνο.

Υροςπελαςιμότθτα. Θ φπαρξθ αεροδρομίου Ψο πρότυπο τουριςμοφ που επικρατεί ςτο νθςί

Page 178: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

178

2010

διευκολφνει τθν πρόςβαςθ και τθν

προςπελαςιμότθτα του νθςιοφ. Θ

προςπελαςιμότθτα ενιςχφεται και από τθν

δρομολόγθςθ πλοίων.

είναι αυτό του παρακαλάςςιου, μαηικοφ, κερινοφ

τουριςμοφ, που ςυνδυάηεται με ςχετικά χαμθλι

ποιότθτα υποδομϊν (εςτιατόρια , ξενοδοχεία,

κακό οδικό δίκτυο, κακι υδροδότθςθ του νθςιοφ).

Ψο ΨΕΛ Λονίων Ριςων. Θ φπαρξθ του ΨΕΛ «Ψμιμα

Ψεχνολογίασ Υεριβάλλοντοσ και Σικολογίασ» με

ζδρα τθν πόλθ τθσ Ηακφνκου, αποτελεί ςθμαντικό

πλεονζκτθμα για τθν παροχι τεχνογνωςίασ και

εμπειρίασ ςτον αναπτυξιακό ςχεδιαςμό.

Σ χϊροσ τθσ αλυκισ χαρακτθρίηεται αλλοιωμζνοσ,

τόςο από τα ςκουπίδια και τα μπάηα που

αποτίκενται όςο και από τθν οικοδομικι ζκρθξθ,

τα φυτοφάρμακα, τα υπεράρικμα τροχοφόρα και

το κυνιγι.

Θ φπαρξθ πρωτότυπων κεματικϊν μουςείων ςτθ

Ηάκυνκο όπωσ το Πουςείο Φυςικισ Λςτορίασ του κ.

Χζλμθ που ζχει ζδρα ςτο Ψ.Δ. Αγ. Παρίνασ του

Διμου Αρτεμιςίων.

Σι Αλυκζσ βρίςκονται εκτόσ ςχεδίου πόλεωσ.

Σι επικρατοφςεσ μετεωρολογικζσ ςυνκικεσ είναι

κατάλλθλεσ για τθν ανάπτυξθ οικοςυςτιματοσ.

Θ μεγάλθ τουριςτικι ανάπτυξθ, δθμιουργεί

οικιςτικι πίεςθ ςτθν περιοχι.

Ανυπαρξία ςυμπλθρωματικϊν τουριςτικϊν

υποδομϊν.

Ψο είδοσ του χϊματοσ, αργιλϊδεσ, διευκολφνει τθ

διαμόρφωςθ του χϊρου (δεξαμενζσ, αφλακεσ,

αναχϊματα κλπ) με χαμθλό κόςτοσ.

Δεν υπάρχουν εδαφολογικζσ μελζτεσ.

Θ περιοχι τθσ αλυκισ αποτελεί από μόνθ τθσ ζνα

εξαίρετο ιςτορικό βιομθχανικό μνθμείο.

Θ Αλυκζσ αποτελοφν Δθμόςιο Ξτιμα και ανικουν

ςτθν ΞΕΔ (Ξτθματικι Εταιρεία του Δθμοςίου)

Θ Ηάκυνκοσ αποτελεί ιδθ δθμοφιλι τουριςτικό

προοριςμό.

οι αλυκζσ ςτθν Ελλάδα αποτελοφν ςυνειρμικά

πόρο απαξιωμζνο εξαιτίασ αρνθτικϊν

αναφορϊν

Σι δυτικζσ και βορειοανατολικζσ ακτζσ Ηακφνκου, ο

κόλποσ του Οαγανά από το Γζρακα ζωσ και το Ξερί

μαηί με το Υελοφηο και το Παρακονιςι, κακϊσ

επίςθσ και τα Χτροφάδια αποτελοφν κατά κφριο

λόγο παράκτια οικοςυςτιματα. Σι περιοχζσ αυτζσ

λόγω των τφπων οικοτόπων που διακζτουν

αποτελοφν τισ αςφαλιςτικζσ δικλίδεσ για τθ

διατιρθςθ τθσ βιοποικιλότθτασ ςε όλο το Ρομό και

γι’ αυτό εντάςςονται ςτο ευρωπαϊκό δίκτυο

προςτατευόμενων περιοχϊν Natura 2000, με

Page 179: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

179

2010

κωδικοφσ GR2210001 και GR2210002. H διατιρθςθ

τθσ βιοποικιλότθτασ ςτθν ευρφτερθ περιοχι τθσ

Ηακφνκου, είχε «ςφμμαχο», εκτόσ από τισ

προαναφερκείςεσ περιοχζσ, και τισ Αλυκζσ

Ξαταςταρίου, ωσ χϊρο με οικολογικι

ιδιαιτερότθτα.

Θ φπαρξθ του Εκνικοφ καλάςςιου πάρκου τθσ

Ηακφνκου προςτατευόμενθ περιοχι για τθ χελϊνα

Caretta caretta.

Χαρακτθριςμζνθ ωσ ςθμαντικι περιοχι για πουλιά

(ΛΒΑ).

Θ φπαρξθ πζντε (5) πολιτιςτικϊν ςυλλόγων ςτο

Διμο Αλυκϊν.

Ψο μοναςτιρι του Αγ. Λωάννθ του Υροδρόμου και

το πεντακάμαρο Γεφυράκι ςτο Διμο Αλυκϊν,

αποτελοφν αντίςτοιχα ςθμαντικό κρθςκευτικό

μνθμείο και ιςτορικό αξιοκζατο.

Θ φπαρξθ κζντρου περιβαλλοντικισ εκπαίδευςθσ

ςτθν Ηάκυνκο.

Θ Ηάκυνκοσ ςυνδζεται με τθν Ξεφαλονιά με το

λιμάνι του Αγ. Ρικολάου Βολιμϊν που βρίςκεται ςε

κοντινι απόςταςθ από τισ Αλυκζσ.

Page 180: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

180

2010

ΕΥΚΑΙΙΕΣ ΑΡΕΙΛΕΣ

Θ αξιοποίθςθ του χϊρου να αποτελζςει το βαςικό

ςτοιχείο προςδιοριςμοφ τθσ Ψοπικισ Ψαυτότθτασ τθσ

Υεριοχισ.

Σι ειδικζσ δράςεισ, π.χ. θ παραγωγι «αναβακμιςμζνου

βρϊςιμου αλατιοφ» και θ ανάπτυξθ καινοφργιων

εναλλακτικϊν τουριςτικϊν προϊόντων με βάςθ το

αλάτι, κα πρζπει να κακοριςκοφν ςυμμετοχικά, ϊςτε

να ζχουν βιωςιμότθτα και ςυνζχεια ςτο χρόνο. Γι’ αυτό

και ζνα τζτοιο ςενάριο πολυδραςτθριότθτασ χρειάηεται

επιτόπια επεξεργαςία, ϊςτε να λαμβάνει υπ’ όψθ,

αλλά και να αναδεικνφει τθν τοπικι ιδιαιτερότθτα και

μοναδικότθτα. Γι’ αυτό και θ ςυμμετοχι των ντόπιων,

με οδθγό τθν τοπικι αυτοδιοίκθςθ είναι εκ των ων ουκ

άνευ.

Ρα μετατραπεί το όποιο επιφανειακό ι εφιμερο

ενδιαφζρον, ςε ςυνεχζσ και ςυνεπζσ: ενδιαφζρον για

δράςθ, με ςχζδια μακρόπνοα, ξεπερνϊντασ τθν παγίδα

τθσ χριςθσ κονδυλίων για άμεςθ και «εφκολθ

ανάπτυξθ»

Υροκειμζνου να υποςτθριχκεί θ ιδζα τθσ Εκπαίδευςθσ

για τθν Αειφόρο Ανάπτυξθ παγκοςμίωσ και να

παρουςιαςτεί ακλόνθτα ςτθν παγκοςμιοποιθμζνθ

κοινωνία και πολιτικι ςκθνι, αποφαςίςτθκε αμζςωσ

μετά τθ διάςκεψθ του Γιοχάνεςμπουργκ το 2002, να

οριςτοφν τα ζτθ από το 2005 ζωσ το 2014 (UNESCO

2000), ωσ θ δεκαετία του ΣΘΕ για τθν ΕΑΑ. Αναμζνεται,

λοιπόν, ότι τα ςχολεία κα ενςωματϊςουν τθν ΕΑΑ ςτα

κακθμερινά προγράμματα και ςχεδιαγράμματά τουσ,

κακϊσ επίςθσ και ςτα ετιςια προγράμματα ςπουδϊν

τουσ.

Αξιοποίθςθ Χρθματοδοτικϊν Υρογραμμάτων για τθν

υλοποίθςθ ζργων.

Δεν υπάρχει ολοκλθρωμζνοσ και

μακροπρόκεςμοσ χωροταξικόσ ςχεδιαςμόσ

ςε επίπεδο Ρομοφ, που να βρίςκεται ςτθ

Page 181: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

181

2010

φάςθ τθσ υλοποίθςθσ. Ψο γεγονόσ αυτό

δυςχεραίνει μεμονωμζνεσ δράςεισ και

παρεμβάςεισ, οι οποίεσ δεν εντάςςονται ςε

ζνα προχπάρχον επίςθμο πλαίςιο

ςχεδιαςμοφ.

Ανάπτυξθ ςυνεργαςίασ με το ΨΕΛ «Tμιμα Tεχνολογίασ

Υεριβάλλοντοσ και Σικολογίασ» για τθν αξιοποίθςθ

επιςτθμονικϊν γνϊςεων.

Χφμφωνα με τον κ. Ευκφμιο Ο. Οζκκα, θ

περιοχι τθσ Ηακφνκου χαρακτθρίηεται από

υψθλότατθ ςειςμικότθτα, ίςωσ τθν

υψθλότερθ ςτον Ελλθνικό χϊρο.

Παξάιιεια, ςτθν περιοχι των Αλυκϊν

είναι βζβαιο ότι κα εκδθλωκοφν

ρευςτοποιιςεισ εδαφϊν, διαφορικζσ

κακιηιςεισ, πλευρικζσ εκτάςεισ και

ενίςχυςθ των ςειςμικϊν δράςεων. Ψα

ςτοιχεία αυτά, ιδιαίτερα ςε περίπτωςθ

ςειςμικισ φόρτιςθσ, κακιςτοφν τθ

ςυγκεκριμζνθ περιοχι προβλθματικι για

κάκε μορφι πολεοδόμθςθσ ι επζκταςθσ

ςχεδίων πόλεωσ.

Ψο ότι ζχουν πραγματοποιθκεί ενζργειεσ για τθν

αξιοποίθςθ αλυκϊν ςε άλλεσ περιοχζσ ςτθν Ελλάδα, θ

φπαρξθ Πουςείου Άλατοσ ςτον Υολφχνιτο Οζςβου.

Χυνδυαςμόσ οικοτουριςτικϊν δραςτθριοτιτων με

άλλεσ δραςτθριότθτεσ όπωσ παράδοςθ, πολιτιςμόσ,

περιοχζσ Natura, κρθςκευτικά και ιςτορικά μνθμεία.

Δυςκολία παραχϊρθςθσ του κτιματοσ από

τθν ΞΕΔ (Ξτθματικι Εταιρεία του Δθμοςίου)

Ψουριςτικι προβολι τθσ ευρφτερθσ περιοχισ. Πθ εξαςφάλιςθ χρθματοδοτικϊν πόρων.

Ωλοποίθςθ εκπαιδευτικϊν προγραμμάτων. Θ κακιζρωςθ τθσ περιοχισ ωσ προοριςμόσ

για μαηικό τουριςμό.

Χρθςιμοποίθςθ τθσ περιοχισ για επιςτθμονικζσ

ζρευνεσ του ΨΕΛ «Ψμιμα Ψεχνολογίασ Υεριβάλλοντοσ

και Σικολογίασ».

Σ οικοτουριςμόσ ωσ μορφι τουριςμοφ δεν

είναι ιδιαίτερα διαδεδομζνοσ.

Σ εκνικόσ αναπτυξιακόσ ςτόχοσ των παρεμβάςεων

ςτον τομζα του Ψουριςμοφ κατά τθν προγραμματικι

περίοδο 2007-13 είναι θ αφξθςθ τθσ ηιτθςθσ και θ

γενικι ποιοτικι αναβάκμιςθ του τουριςτικοφ

Πθ αξιοποίθςθ όλθσ τθσ ζκταςθσ, 170,00

ςτζμματα, λόγω ζλλειψθσ αναγκαίων

χρθματικϊν πόρων με αποτζλεςμα τθν

περαιτζρω υποβάκμιςθ τθσ περιοχισ.

Page 182: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

182

2010

προϊόντοσ τθσ χϊρασ και των παρεχόμενων

τουριςτικϊν υπθρεςιϊν ςε όλα τα επίπεδα.

Αντιλαμβάνεται, λοιπόν, κανείσ ότι προτείνεται θ ανάπτυξθ οικοτουριςτικϊν δραςτθριοτιτων ςε

μια τουριςτικι περιοχι, ςτθν οποία υπάρχει από τθν μια ζνασ αλλοιωμζνοσ χϊροσ, αυτόσ τθσ

Αλυκισ, από τθν άλλθ τα πλεονεκτιματα τθσ ίδιασ περιοχισ είναι αυτά που δθμιουργοφν

ςτακερζσ και βάςιμεσ προχποκζςεισ τθσ οικονομικισ εκμετάλλευςισ τθσ.

Υρόςκετο βαςικό πλεονζκτθμα τθσ ανάπτυξθσ ενόσ οικοςυςτιματοσ, είναι θ δθμιουργία

επαγγελματικϊν κζςεων υψθλϊν τεχνολογικϊν απαιτιςεων, κακϊσ και θ δθμιουργία χϊρων με

μεγάλο ενδιαφζρον για τθν τουριςτικι βιομθχανία.

Page 183: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

183

2010

8 Κριτήρια αξιολόγηςησ προτάςεων

Mε βάςθ τθ SWOT ανάλυςθ που επιχειρικθκε ςτο παραπάνω κεφάλαιο, εφκολα διαπιςτϊνει

κανείσ ότι θ περιοχι των αλυκϊν ζχει βαςικά πλεονεκτιματα, τα οποία είναι ικανά να ςτθρίξουν

ζνα αξιόλογο και ςθμαντικό ςχζδιο ανάπτυξθσ, ενϊ ταυτόχρονα θ εκμετάλλευςθ των ευκαιριϊν

κα ςυμβάλλουν κυρίαρχα, ςτθν εφρεςθ χρθματοδότθςθσ για τθν υλοποίθςθ των διαφόρων

δραςτθριοτιτων που προςφζρει μια ρεαλιςτικι πρόταςθ.

Θ τοποκεςία Αλυκϊν του Διμου Αλυκϊν αποτελεί χαρακτθριςτικι περίπτωςθ περιοχισ όπου

μποροφν να αναπτυχκοφν οι δραςτθριότθτεσ ενόσ ρεαλιςτικοφ ςχεδίου ανάπτυξθσ, αφοφ μια

εντελϊσ ανεκμετάλλευτθ ζκταςθ μπορεί να μετατραπεί ςταδιακά και με χαμθλό κόςτοσ ςε πόλο

εμπορικοφ, τουριςτικοφ και επιςτθμονικοφ ενδιαφζροντοσ με προφανι οφζλθ για τθν ευρφτερθ

περιοχι.

Θ ανάπτυξθ των Αλυκϊν κα ςυνειςφζρει ςτθν:

• ανάπτυξθ παραγωγικϊν δραςτθριοτιτων με ςθμαντικά οικονομικά οφζλθ,

• δθμιουργία τοπίου και δραςτθριοτιτων που κα αποτελζςουν πόλο ζλξθσ χιλιάδων επιςκεπτϊν

ςτθν περιοχι, τθν οποία ςιμερα δεν επιςκζπτονται διόλου λόγω ζλλειψθσ ενδιαφζροντοσ,

• δθμιουργία κζςεων εργαςίασ,

• ανάπτυξθ τθσ ευρφτερθσ περιοχισ και δθμιουργία ζμμεςων εμπορικϊν δραςτθριοτιτων,

• δθμιουργία ερευνθτικοφ και εκπαιδευτικοφ κζντρου που κα αποτελζςει μζςον διαφιμιςθσ τθσ

περιοχισ ςε όλθ τθν Ευρϊπθ,

• απόκτθςθ τεχνογνωςίασ,

• περιβαλλοντικι ανάπτυξθ και προςταςία.

Θ καινοτομία του προτεινόμενου μοντζλου ανάπτυξθσ βρίςκεται ςτο ότι όλεσ οι δράςεισ κα

βαςίηονται ςτθν εκμετάλλευςθ του υφάλμυρου - αλμυροφ νεροφ, του ιλιου και του χλωριδικοφ

περιβάλλοντοσ όπωσ είναι αυτό τθσ Αλυκισ, χωρίσ πολφπλοκεσ και ακριβζσ μεκόδουσ ι

καταςκευζσ. Επιπλζον, για τθν ανάπτυξθ των δράςεων κα χρθςιμοποιθκεί ζνασ χϊροσ που είναι

δφςκολο να αξιοποιθκεί για άλλθ παραγωγικι εφαρμογι.

Page 184: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

184

2010

'Ζτςι κα απαιτθκεί χαμθλι - ςυγκριτικά - χρθματοδότθςθ για τθν υλοποίθςθ των ζργων ανάπτυξθσ

ενόσ Σικοτουριςτικοφ περιβάλλοντοσ, με δυνατότθτα αυτοχρθματοδότθςθσ των περαιτζρω

φάςεων εξζλιξθσ του.

Επιπλζον λόγω τθσ μακρόχρονθσ ιςτορίασ του χϊρου των αλυκϊν, επιβάλλεται θ ανάπτυξθ

δραςτθριοτιτων που να ςυμβάλλουν ςτθν ανάδειξθ του χϊρου και ςε περιοχι πολιτιςμικοφ

ενδιαφζροντοσ.

Κζλοντασ να προβλθκεί μια ρεαλιςτικι πρόταςθ, χρειάηεται, πζρα από τθν κοινωνικι και

πολιτιςτικι διάςταςθ που παρουςιάηει θ ίδια θ περιοχι, να δοκεί και θ χρθματοοικονομικι

διάςταςθ, προκειμζνου να μετατραπεί ο εγκαταλελειμμζνοσ και ανενεργόσ χϊροσ, ςε τόπο

δθμιουργίασ με πολλαπλά κοινωνικά και οικονομικά οφζλθ για τθν ευρφτερθ περιοχι.

Θ επιλογι, λοιπόν, των προτάςεων - δραςτθριοτιτων μζςα ςτθν ζκταςθ των 170 ςτρεμμάτων τθσ

Αλυκισ που κα χρθςιμοποιθκοφν ςαν 1o (πρϊτο) ςχζδιο ανάπτυξθσ, κα γίνουν και με βάςθ τα

παρακάτω ιεραρχθμζνα κριτιρια αξιολόγθςθσ :

Α. 8.1 ΚΡΙΣΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΣΩΝ ΠΡΟΣΑΕΩΝ

1 Το μζγεκοσ του κόςτουσ καταςκευισ των

δραςτθριοτιτων.

2

Θ ευκολία εφρεςθσ χρθματοδότθςθσ για τθν

υλοποίθςθ των διαφόρων ενεργειϊν -

δραςτθριοτιτων.

3 Οικονομικά οφζλθ από τθν εκμετάλλευςθ τθσ

πρόταςθσ.

4 Θ Βιωςιμότθτα τθσ πρόταςθσ.

5 Συμβολι τθσ πρόταςθσ ςτθ βελτίωςθ τθσ

ποιότθτασ ηωισ τθσ περιοχισ.

Page 185: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

185

2010

6

Συμβολι τθσ πρόταςθσ ςτθν ανάδειξθ τθσ

περιοχισ και ςτθν αφξθςθ τθσ

επιςκεψιμότθτασ.

7

Βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ του καλάςςιου και

χερςαίου περιβάλλοντοσ και ςτιριξθ

δράςεων που ςυνδζονται με το περιβάλλον

αυτό, όπωσ καλάςςιεσ καλλιζργειεσ,

εκπαίδευςθ, ζρευνα, τουριςμόσ, αναψυχι,

πολιτιςμόσ.

8

Συμβολι τθσ πρόταςθσ ςτθν προςταςία και

αξιοποίθςθ τθσ πολιτιςτικισ κλθρονομιάσ τθσ

περιοχισ.

9

Δυνατότθτα προόδου ςτισ απαιτοφμενεσ

μελζτεσ και αδειοδοτιςεισ – ωριμότθτα

υλοποίθςθσ.

10

Στοιχεία ανάπτυξθσ τθσ ςυνεργαςίασ τόςο ςε

επίπεδο εςωτερικϊν όςο και εξωτερικϊν

ςυνόρων.

11

Απόκτθςθ εμπειρίασ για τθν

αποτελεςματικότερθ εκμετάλλευςθ του

χϊρου με το πζραςμα του χρόνου.

12 Για παραγωγικζσ επενδφςεισ: Επιπτϊςεισ

ςτθν απαςχόλθςθ.

Δθμιουργία νζων

ιςοδφναμων κζςεων

απαςχόλθςθσ

Page 186: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

186

2010

9 ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΚΑΙ ΣΟΠΟΘΕΣΗΗ ΣΩΝ

ΠΡΟΣΑΕΩΝ Ε 2 ΒΑΙΚΑ ΦΕΔΙΑ ΔΡΑΕΩ

Χτο ςθμείο ετοφτο κα πρζπει να ςθμειωκεί ότι είμαςτε ςε ζνα κατάλλθλο χρονικό ςθμείο για τθν

ανάπτυξθ και υλοποίθςθ τθσ παροφςασ μελζτθσ, αφοφ ο Διμοσ είναι ςε φάςθ εκπόνθςθσ του Χχεδίου

Χωρικισ και οικιςτικισ Σργάνωςθσ Ανοικτισ Υόλθσ (ΧΧΣΣΑΥ), για όλο το Διμο Αλυκϊν, που κα

αποτελζςει βαςικό παράγοντα για τθν αναβάκμιςθ και ενδυνάμωςθ όλων των οικιςμϊν του Διμου

αλλά ειδικότερα και για τισ ανενεργζσ αλυκζσ, από τισ οποίεσ ζχει πάρει το όνομά του ο Διμοσ. Ψο

ενιαίο αυτό Χ.Χ.Σ.Σ.Α.Υ. αφ’ ενόσ κα κακορίςει τα μεγζκθ τθσ οικιςτικισ ανάπτυξθσ και κα

προςδιορίςει τισ κατευκφνςεισ τθσ πολεοδομικισ οργάνωςθσ του Διμου, βάςει τθσ καταλλθλότθτασ,

των τοπικϊν αναγκϊν αλλά και των αρχϊν τθσ βιϊςιμθσ ανάπτυξθσ, αφ’ ετζρου δε κα αποτελζςει το

εργαλείο εκείνο που κα επιτρζψει τθ χωρικι οργάνωςθ και ανάπτυξθ του Διμου

Αλυκϊν,(επανακακοριςμόσ χριςεων, κλπ) με γνϊμονα τισ ανάγκεσ για τθν ανάπτυξθ τθσ περιοχισ και

τθ βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ ηωισ των κατοίκων λαμβάνοντασ υπόψθ και τον υπερκείμενο χωροταξικό

εκνικό και περιφερειακό ςχεδιαςμό. Χτθ μελζτθ Χ.Χ.Σ.Σ.Α.Υ. κα λθφκοφν υπόψθ νζα δεδομζνα, που

ζχουν υπάρξει κακϊσ και όλεσ οι ςθμαντικζσ παρεμβάςεισ που ζγιναν ι που προγραμματίηονται ,ςε

υποδομι (δθμόςια ζργα) και οργάνωςθ (δράςεισ) τα τελευταία χρόνια και που πρζπει να λθφκοφν

υπόψθ για τθ διαμόρφωςθ και ανάδειξθ τθσ ςφγχρονθσ φυςιογνωμίασ του Διμου που κα πρζπει να

ςυνιςτά ζναν από τουσ βαςικοφσ ςτόχουσ τθσ μελζτθσ. Ψο Χ.Χ.Σ.Σ.Α.Υ. κα ςυμβάλλει ουςιαςτικά ςτθν

εξαςφάλιςθ τθσ ικανοποίθςθσ των μελλοντικϊν αναγκϊν οικιςτικισ ανάπτυξθσ (Α’ και Β’ κατοικίασ

κακϊσ και τουριςτικϊν υποδομϊν), των αναγκϊν ςε τεχνικι και κοινωνικι υποδομι, κακϊσ και τον

περιοριςμό των επιπτϊςεων τθσ μελλοντικισ οικιςτικισ ανάπτυξθσ ςτο περιβάλλον. Ψζλοσ, Πε το

Χ.Χ.Σ.Σ.Α.Υ. κα προςδιοριςτοφν τυχόν περιοχζσ ειδικά ρυκμιηόμενθσ πολεοδόμθςθσ (Υ.Ε.Φ.ΥΣ.), και

τμιματα των οικιςμϊν που ζχουν ανάγκθ ανάπλαςθσ ι αναμόρφωςθσ, κακϊσ και ηϊνεσ ειδικισ

ενίςχυςθσ (Η.Ε.Ε.). Θα κακορίηονται επίςθσ περιοχζσ ειδικισ προςταςίασ (Ρ.Ε.Ρ.) που δεν

προορίηονται για πολεοδόμθςθ, ςυνεχόμενεσ ι μθ προσ τισ πολεοδομθμζνεσ ι τισ προσ

πολεοδόμθςθ περιοχζσ, όπωσ είναι ιδίωσ χϊροι αρχαιολογικοφ, αρχιτεκτονικοφ, ιςτορικοφ ι

λαογραφικοφ ενδιαφζροντοσ, παραποτάμιεσ ηϊνεσ, βιότοποι όπωσ για παράδειγμα ο χϊροσ των

ανενεργϊν αλυκϊν και τόποι ιδιαίτερου φυςικοφ κάλλουσ, δάςθ και δαςικζσ εκτάςεισ.

Χυνεχίηοντασ τθν εκπόνθςθ τθσ παροφςασ μελζτθσ, κα πρζπει να αναφερκοφν τα βαςικά κριτιρια

που απζτρεψαν τθν υλοποίθςθ κάποιων από τισ προτάςεισ που κατατζκθκαν προσ μελζτθ και

Page 187: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

187

2010

αξιολόγθςθ. Ψόςο οι προτάςεισ όςο και τα κριτιρια αποκλειςμοφ αυτϊν τοποκετικθκαν ςτο

παρακάτω πινακάκι :

Μ

εγά

λο κ

ός

τοσ

κατα

ςκε

υι

σ

Τεχν

ικι

- κ

ατα

ςκε

υα

ςτι

κι

εφικ

τότθ

τα

Δυ

ςκο

λία

εφ

ρες

θσ

χρθ

μα

τοδ

ότθ

ςθ

σ

Δυ

ςκο

λία

Βιω

ςιμ

ότθ

τασ

τθσ

πρ

ότα

ςθ

σ

Δεν

ςυ

μβ

άλλ

ει ς

τθν

ανά

δει

ξθ τ

θσ

Τοπ

ικι

σ Τα

υτό

τθτα

σ τθ

σ π

εριο

χισ

και

ςτθ

ν α

φξθ

ςθ

τθ

σ

επις

κεψ

ιμό

τθτα

σ.

Ρρ

ότα

ςθ

πο

υ δ

εν ς

υνδ

ζετα

ι μ

ε τθ

βελ

τίω

ςθ

το

υ χ

ερς

αίο

υ

περ

ιβά

λλο

ντο

σ κα

ι τθ

ν π

ρά

ςιν

θ

ανά

πτυ

ξθ

Μθ

Συ

μβ

ολι

τθ

σ π

ρό

τας

θσ

ςτθ

ν

πρ

ος

τας

ία κ

αι

αξι

οπ

οίθ

ςθ

τθ

σ

πο

λιτι

ςτι

κισ

κλθ

ρο

νομ

ιάσ

τθσ

περ

ιοχι

σ.

Αδ

υνα

μία

πρ

οό

δο

υ ς

τισ

απ

αιτ

οφ

μεν

εσ μ

ελζτ

εσ κ

αι

αδ

ειο

δο

τις

εισ

Δθμιουργία

Μαρίνασ

παιδικϊν χαρϊν

(fun park)

εγκαταςτάςεισ

καλαςςοκεραπείασ

και

νεροτςουλίκρεσ

Καταςκευι

κζντρου Υγείασ

Δθμιουργία

εγκαταςτάςεων

golf

Κολυμβθτιριο

ολυμπιακϊν

διαςτάςεων και με

εγκαταςτάςεισ spa

Ξενοδοχείο 150

δωματίων

Υροτείνονται ζτςι, δφο κφρια ςχζδια δράςθσ για τθν αξιοποίθςθ και εκμετάλλευςθ του χϊρου των

Αλυκϊν Ηακφνκου. Σι προτεινόμενεσ δράςεισ είναι ςφμφωνεσ με τισ αρχζσ τθσ βιϊςιμθσ

Page 188: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

188

2010

ανάπτυξθσ και τθσ προςταςίασ του περιβάλλοντοσ και λαμβάνουν υπόψθ τισ ιδιομορφίεσ, τα

χαρακτθριςτικά και τισ ανάγκεσ τθσ περιοχισ και τθσ τοπικισ κοινωνίασ.

Θ υλοποίθςθ των επί μζρουσ δράςεων κα ζχουν ωσ αποτζλεςμα τθν ανάπτυξθ δραςτθριοτιτων

που κα κακιςτοφν τθν περιοχι του Διμου Αλυκϊν πόλο ζλξθσ επιςκεπτϊν και προςφοράσ

υπθρεςιϊν, ςυμβάλλοντασ κατ' αυτόν τον τρόπο, αποφαςιςτικά ςτθν οικονομικι, περιβαλλοντικι,

κοινωνικι και πολιτιςμικι ανάπτυξθ τθσ ευρφτερθσ περιοχισ του Διμου Αλυκϊν.

ΦΕΔΙΟ 1 : ΟΙΚΟΣΟΤΡΙΣΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΠΡΟΣΑΙΑ – ΑΝΑΔΕΙΞΗ &

ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΥΤΙΚΗ, ΙΣΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΣΙΚΗ ΣΑΤΣΟΣΗΣΑ

ΣΗ ΠΕΡΙΟΦΗ ΣΩΝ ΑΛΤΚΩΝ.

Τπωσ ζχουμε ξανά αναφζρει, ο οικοτουριςμόσ, περιςςότερο από τισ υπόλοιπεσ μορφζσ

εναλλακτικοφ τουριςμοφ, παρζχει δυνατότθτεσ για αλλθλεπίδραςθ με τισ τοπικζσ κοινωνίεσ, και

επομζνωσ ζχει άμεςθ ςχζςθ με το πλαίςιο του πολιτιςτικοφ τουριςμοφ. Σι πιο δθμοφιλείσ

οικοτουριςτικζσ δραςτθριότθτεσ είναι θ πεηοπορία, θ παρατιρθςθ πουλιϊν, θ φωτογράφθςθ τθσ

φφςθσ, θ καταςκινωςθ, οι βοτανικζσ μελζτεσ και το rafting ςε ποτάμια.

Πζςα από τθν επεξεργαςία των δεδομζνων τθσ περιοχισ των αλυκϊν Ηακφνκου και ζχοντασ ωσ

ςτόχο τθ μετατροπι του παραμελθμζνου και υποβακμιςμζνου χϊρου, ςε περιοχι με ιδιαίτερο

οικολογικό, πολιτιςτικό, κοινωνικό, εκπαιδευτικό και τουριςτικό περιεχόμενο, προκφπτει ωσ

πρόταςθ, θ δθμιουργία ενόσ Σικοτουριςτικοφ Υάρκου, οι δραςτθριότθτεσ του οποίου κα

ςτοχεφουν ςτθν πολφπλευρθ ανάπτυξθ τθσ περιοχισ με ευρφτερθ απιχθςθ ςτον ελλθνικό και

γενικότερα ςτον ευρωπαϊκό χϊρο.

Σι βαςικζσ δραςτθριότθτεσ του Υάρκου κα χωριςτοφν ςε τρεισ Δράςεισ :

ΔΡΑΗ 1 : Αξιοποίηζη - ανάπηςξη ηος «οικοζςζηήμαηορ» ηηρ Αλςκήρ και Ανάδειξη ηος

βιομησανικού μνημείος

Θ Δράςθ αυτι απαιτεί τισ εξισ ενζργειεσ:

1. Ξαταςκευι ενόσ πηινηηθνχ κζντρου παραδοςιακισ βιολογικισ παραγωγισ αλατιοφ, όπου με τισ

ίδιεσ μεκόδουσ που παραγόταν ςτθ Ηάκυνκο, κα αξιοποιιςει το πολιτιςτικό τοπίο και εντζλει κα

ςυμβάλλει ςτθν αλαβίσζε ελφο κεγάινπ ζε έθηαζε, ηζηνξηθφηεηα θαη θνηλσληθή ζεκαζία ρψξνπ. Χε

Page 189: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

189

2010

ζναν μικρότερο χϊρο εκτάςεωσ 10 – 15 ςτρεμμάτων, κα διαμορφωκοφν 3 τθγάνια (2 για τθν

λειτουργία των κερμαςτρϊν και 1 τθγάνι παραγωγισ «βιολογικοφ» αλατιοφ), και κα

πραγματοποιθκεί διάνοιξθ διαφλων επικοινωνίασ των δεξαμενϊν με τθ κάλαςςα για τθ

διαμόρφωςθ των «κερμαςτρϊν», εντόσ των οποίων κα γίνεται θ ςυμπφκνωςθ του καλαςςινοφ

νεροφ.

2. Ξαταςκευι λίμνθσ για ανάπτυξθ οργανιςμϊν, υδατοκαλλιζργειεσ, ψάρεμα. Ξαι εδϊ, κα

διαμορφωκοφν 1-2 λίμνεσ – δεξαμενζσ, μεγζκουσ 10 ςτρεμμάτων θ κάκε μια, και κα

πραγματοποιθκοφν διάνοιξθ διαφλων επικοινωνίασ των δεξαμενϊν με τθ κάλαςςα. Θ τεχνικι

αυτι δθμιουργίασ τεχνθτοφ περιβάλλοντοσ για υδατοκαλλιζργειεσ και ανάπτυξθ φυτϊν και

ψαριϊν ςε υφάλμυρο νερό είναι μία μζκοδοσ χαμθλοφ κόςτουσ και ενδείκνυται για εκμετάλλευςθ

παρακαλάςςιων άγονων περιοχϊν, όπωσ αυτι τθσ Ηακφνκου. Είναι θ μζκοδοσ που

χρθςιμοποιείται ςτο Υρόγραμμα Manzanar από τον κακθγθτι Δρ. Gordon Sato για τθν ανάπτυξθ

υδατοκαλλιεργειϊν ςτισ παράκτιεσ περιοχζσ τθσ εριμου Atacama τθσ Χιλισ, κακϊσ και ςτισ άγονεσ

εκτάςεισ τθσ Ερυκραίασ δίπλα ςτθν Ερυκρά Κάλαςςα.

Θ λίμνθ κα είναι χϊροσ ςυλλογισ των επικυμθτϊν ψαριϊν και άλλων οργανιςμϊν, ενϊ κάποια

τμιματά τθσ κα εμπλουτίηονται πειραματικά και με άλλα είδθ ψαριϊν. Χε οριςμζνα τμιματα τθσ

λίμνθσ κα επιτρζπεται και το εραςιτεχνικό ψάρεμα με καλάμι.

Θ λίμνθ κα αποτελζςει τθ βάςθ για τθν ανάπτυξθ του οικοςυςτιματοσ, αφοφ ς' αυτι κα

επιτραπεί θ ανάπτυξθ των περιςςοτζρων καλάςςιων οργανιςμϊν και φυτϊν του Υάρκου.

3. Ανάπτυξθ δενδρυλλίων όπωσ είναι κυρίωσ ο PYRUS AMYGDALIFORMIS, θ Αγραπιδία, θ QUERCUS

COCCIFERA, το πουρνάρι και ο ULMUS CAMPESTRIS, το μυροδζντρι, ςε ελεγχόμενο χϊρο, αλλά και

φφτευςθ αγριοκάλαμου, ψακιοφ, βοφρλων για τθν υποδοχι των πτθνϊν που επιςκζπτονται το

νθςί. Πεταφφτευςθ των δενδρυλλίων ςε μόνιμθ κζςθ οριοκετϊντασ τθν αλυκι, περιμετρικά των

δεξαμενϊν, των καναλιϊν κακϊσ και ςε άλλα επιλεγμζνα ςθμεία τθσ περιοχισ, δθμιουργϊντασ

μικρά νθςάκια πραςίνου. Ψα νθςάκια πραςίνου που κα δθμιουργθκοφν (1-2) μεγζκουσ 10

ςτρεμμάτων το κακζνα, κα ζχουν υψομετρικι διαφορά 2-3 μζτρα από τθν επιφάνεια τθσ

υπόλοιπθσ περιοχισ και θ υπερφψωςθ αυτι τθσ ςτάκμθσ κα γίνει από τα μπάηα τθσ εκβάκυνςθσ

των παραπάνω δεξαμενϊν.

4. Δθμιουργία μικροφ εργαςτθρίου ποιοτικοφ ελζγχου καλάςςιου φδατοσ. Για να γίνονται οι

απαραίτθτεσ μετριςεισ και να εξαςφαλίηεται θ απαιτοφμενθ ποιότθτα του νεροφ των τθγανιϊν και

τθσ λίμνθσ απαιτείται θ δθμιουργία ενόσ εργαςτθρίου. Χτο εργαςτιριο κα υπάρχουν τα βαςικά

όργανα μετριςεων και κα επιτελοφνται απλζσ μετριςεισ απαραίτθτεσ για τθ ςωςτι λειτουργία

τόςο των τθγανιϊν όςο και τθσ λίμνθσ. Χε μεγάλο βακμό, θ ποιότθτα του φδατοσ των κοιλωμάτων-

Page 190: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

190

2010

δεξαμενϊν κακορίηει τθν επιτυχία ι αποτυχία μίασ διαδικαςίασ υδατοκαλλιζργειασ και ανάπτυξθσ

των περιςςοτζρων καλάςςιων οργανιςμϊν και φυτϊν του Υάρκου. Ζτςι, κα πρζπει να λθφκοφν

υπ' όψθ φυςικά και χθμικά χαρακτθριςτικά του, όπωσ αιωροφμενα ςτερεά, διαλυμζνα αζρια, ρΘ,

ςυγκζντρωςθ μεταλλικϊν αλάτων και, πικανόν, κίνδυνοσ από τοξικά μζταλλα. Ξυρίωσ όμωσ,

απαιτείται θ εξζταςθ ςε τακτικά χρονικά διαςτιματα των εξισ κρίςιμων χαρακτθριςτικϊν

παραμζτρων:

α) κερμοκραςίασ

β) αλατότθτασ

γ) διαλελυμζνου οξυγόνου,

δ) αμμωνίασ, νιτρωδϊν και νιτρικϊν,

ε) pΘ και

ςτ) αλκαλικότθτασ

Ψα όργανα που απαιτοφνται για τισ μετριςεισ των ανωτζρω είναι:

(α) Κερμόμετρο για τον ζλεγχο τθσ κερμοκραςίασ ανά διαςτιματα μερικϊν θμερϊν.

(β) Ωδρόμετρο για τθν μζτρθςθ αλατότθτασ.

(γ) Θλεκτρονικοί μετρθτζσ ι χθμικά test-kits για το προςδιοριςμό του οξυγόνου.

(δ) Χθμικά test kits ςφγκριςθσ χρϊματοσ για μετριςεισ αμμωνίασ, και νιτρωδϊν.

(ε) Φορθτά θλεκτρονικά pH-μετρα για τθν μζτρθςθ του pH.

(ςτ) Test kits χθμικισ τιτλοδότθςθσ. Θ αλκαλικότθτα που είναι δείκτθσ των ανκρακικϊν ιόντων ςτο

ςφςτθμα και ρυκμίηει το pH, πρζπει να μετρείται ςε τακτά χρονικά διαςτιματα με τθ βοικεια των

test kits.

Το εργαςτιριο αυτό μπορεί να βρίςκεται ςτο κτίςμα που ςιμερα υπάρχει και αφορά το παλιό

Τελωνείο. Μπορεί όμωσ και να ςυλλζγεται απλϊσ δείγμα και οι μετριςεισ να γίνονται ςε

ανεξάρτθτο εργαςτιριο, όπωσ αυτό του Διμου Αρτεμιςίων ςε ςυνεργαςία με τον Διμο αλλά

και με το Εκνικό Θαλάςςιο Ράρκο Ηακφνκου (ΕΘΡΗ).

5. Διαμόρφωςθ υδατορεμάτων ανάμεςα ςτισ λίμνεσ, τα νθςάκια πραςίνου και τα τθγάνια πλάτουσ 3-

4 μζτρων. Επιλογι ςυγκεκριμζνων ειδϊν καλλιεργειϊν ςε φυτά και ψάρια εντόσ των

υδατορεμάτων.

6. Αναγκαία ζργα υποδομισ.

Σι παραπάνω δραςτθριότθτεσ κα ενιςχυκοφν με τισ εξισ ενζργειεσ :

1. Σι χειρωνακτικοί κακαριςμοί απορριμμάτων και μπαηϊν ςτθν περιοχι, απομάκρυνςθ κάκε κάδου

και κάκε ςτεγαςμζνου χϊρου για ςκουπίδια.

Page 191: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

191

2010

2. Υροςβάςεισ μικρισ κλίμακασ, διάνοιξθ, κακαριςμόσ, τεχνικά ζργα, προςτατευτικά κιγκλιδϊματα

και δενδροφυτεφςεισ.

3. Σι εργαςίεσ αποκατάςταςθσ περιοχισ (χωματουργικζσ εργαςίεσ, κατάργθςθ του δρόμου,

φυτοτεχνικά ζργα κλπ.).

4. Ξαταςκευι χωμάτινων κοιλωμάτων-δεξαμενϊν (ponds) για τισ λίμνεσ.

5. Θ προμικεια και τοποκζτθςθ πινακίδων (κατεφκυνςθσ επί των μονοπατιϊν - διαδρομϊν,

ερμθνείασ τοπίου, πλθροφόρθςθσ για τα οικοςυςτιματα - χλωρίδα - πανίδα τθσ περιοχισ).

6. Ανάπτυξθ και φφτευςθ φυτϊν υγρόφιλων, υδροχαρϊν ακόμθ και αλοφφτων.

7. Θ προμικεια και θ τοποκζτθςθ μθ μόνιμων καταςκευϊν από ξφλο (παρατθρθτιρια, εξζδρεσ,

τραπεηόπαγκοι, κακίςματα, κάδοι κλπ.), ςχετικοφ εξοπλιςμοφ παρατιρθςθσ και λοιποφ

εξοπλιςμοφ και εργαςίεσ διαμόρφωςθσ κζςεων κζασ και παρατιρθςθσ αλλά ςε πολφ αραιζσ

κζςεισ, περιμετρικά τθσ αλυκισ.

8. Διαμόρφωςθ υδατορεμάτων ανάμεςα ςτισ λίμνεσ, τα νθςάκια πραςίνου και τα τθγάνια πλάτουσ 3-

4 μζτρων.

9. Σι εργαςίεσ διαμόρφωςθσ μονοπατιϊν και διαμόρφωςθ πρόςβαςθσ ςε αξιόλογεσ κζςεισ κζασ -

παρατιρθςθσ τθσ περιοχισ (βελτίωςθ βατότθτασ, μικρά χωματουργικά, ξφλινα ι πζτρινα

γεφυράκια διάβαςθσ υδατορεμάτων, κλπ.).

10. Θ τοποκζτθςθ φωτοβολταϊκϊν ςυςτθμάτων που ςιμερα αποτελεί μια από τισ πλζον γνωςτζσ

τεχνολογίεσ ανανεϊςιμων πθγϊν ενζργειασ, μποροφν χρθςιμοποιθκοφν για τθν κάλυψθ, των

μερικϊν ι ολικϊν ενεργειακϊν αναγκϊν του Υάρκου. Ωσ γνωςτόν, βαςίηονται ςτθν αξιοποίθςθ τθσ

θλιακισ ακτινοβολίασ, με μθδενικζσ εκπομπζσ διοξειδίου του άνκρακα κατά τθν λειτουργία τουσ.

Είναι μια εξαιρετικά αξιόπιςτθ τεχνολογία θ οποία ζχει κάνει ςθμαντικά βιματα ςτο επίπεδο τθσ

ανάπτυξισ τθσ ςε παγκόςμιο επίπεδο τα τελευταία χρόνια. Για τθν χϊρα μασ τα φωτοβολταϊκά

είναι ακόμα πιο ελκυςτικά κακϊσ θ θλιοφάνεια είναι κάτι που μασ προςφζρεται απλόχερα.

Page 192: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

192

2010

ΔΡΑΗ 2 : Πολςδύναμο Κένηπο Ενημέπυζηρ και Καηάπηιζηρ - Οπγάνυζηρ ηος

Οικοηοςπιζμού.

Σ ςυγκεκριμζνοσ φυςικόσ πλοφτοσ, ο οποίοσ παρζμεινε ανεκμετάλλευτοσ επί δεκαετίεσ και

κινδυνεφει ςιμερα, αποτελεί ςοβαρό ςυγκριτικό πλεονζκτθμα τθσ περιοχισ πάνω ςτο οποίο

μπορεί να ςτθριχκεί θ προβολι τθσ φυςιογνωμίασ τθσ περιοχισ, θ προςζλκυςθ επιςκεπτϊν και θ

ανάπτυξθ εναλλακτικϊν οικονομικϊν δραςτθριοτιτων. Πζςα από το Υολυδφναμο Ξζντρο, κα

γίνουν ενζργειεσ προςταςίασ και ανάδειξθσ αξιόλογων ςτοιχείων τθσ περιοχισ των αλυκϊν, τα

οποία ςυνδζονται με τθν τοπικι ιςτορία και τισ παραδοςιακζσ εργαςίεσ παραγωγισ άλατοσ.

Θ δθμιουργία του πολυδφναμου κζντρου, που κα ςυμβάλλει και ςτθν οργάνωςθ του

οικοτουριςμοφ, κα ζχει ωσ αποτζλεςμα τθν τουριςτικι αποςυμφόρθςθ του νθςιοφ, αφοφ μζςω

του κζντρου κα γίνεται πλθροφόρθςθ και προϊκθςθ του οικοτουριςμοφ, ϊςτε να γίνει ευρζωσ

γνωςτόσ, τόςο για τισ δυνατότθτεσ που παρζχει ςτον επενδυτι - ιδιϊτθ, όςο και για τισ υπθρεςίεσ

που προςφζρει ςτον πελάτθ - επιςκζπτθ. Είναι απαραίτθτο να ενκαρρυνκεί θ δθμιουργία και

λειτουργία ενόσ τζτοιου κζντρου που κα μπορεί να οργανϊνει τόςο τθν επενδυτικι

δραςτθριότθτα ςτον τομζα του αγροτουριςμοφ και των εναλλακτικϊν μορφϊν τουριςμοφ,

υποςτθρίηοντασ τθ ςυνεργαςία μεταξφ ίδιων και διαφορετικϊν ειδικοτιτων επαγγελματιϊν, με

ςκοπό τθν επζκταςθ των κετικϊν αποτελεςμάτων και ςε άλλουσ τομείσ τθσ τοπικισ οικονομίασ

(γεωργικά προϊόντα, μεταποίθςθ, πολιτιςμόσ, υπθρεςίεσ, κλπ) αλλά και των άλλων τομζων τθσ

οικονομίασ. Χθμαντικι είναι επίςθσ θ προςζλκυςθ πελατϊν – επιςκεπτϊν γι’ αυτζσ τισ κατθγορίεσ

τουριςτϊν που κα ςυμβάλλουν ςτο μζγιςτο βακμό αξιοποίθςθσ των επενδφςεων που κα ζχουν

γίνει.

Σι παραπάνω δραςτθριότθτεσ κα ενιςχυκοφν με τισ εξισ ενζργειεσ :

1. Επιςκευι και Επζκταςθ υφιςτάμενου κτιρίου – πρϊθν Τελωνείο, όπου κα αναπτυχκοφν οι

δραςτθριότθτεσ του Ξζντρου και διαμόρφωςθ μικροφ χϊρου εντόσ του κτίςματοσ για ζκδοςθ

ειςιτθρίων αδειϊν αλιείασ - ορνικοπαρατιρθςθσ.

2. Δθμιουργία μικροφ εργαςτθρίου που κα καλφψει τισ ερευνθτικζσ ανάγκεσ του κζντρου

(ςυνδζεται με τθν ΔΦΑΧΘ 1.4) και βιβλιοκικθ.

3. Καταςκευι μουςείου άλατοσ, όπου θ επίςκεψθ κα γίνεται με ζκδοςθ ειςιτθρίου.

4. Δθμιουργία τμιματοσ ενθμζρωςθσ και επιμόρφωςθσ των επιςκεπτϊν/μακθτϊν και με τθ

βοικεια οπτικοακουςτικϊν μζςων (ςυνδζεται με τθν ΔΦΑΧΘ 2.3). Χε διαδοχικι αίκουςα με το

Page 193: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

193

2010

μουςείο άλατοσ να δθμιουργθκεί χϊροσ παρουςίαςθσ με ςχετικζσ προβολζσ, ομιλίεσ και χριςθ

πολυμζςων που κα ςτοχεφουν ςτθν εκπαίδευςθ και αναψυχι των επιςκεπτϊν.

Αναλυτικότερα, οι ενζργειεσ αυτζσ κα ςυμβάλλουν ςτθ λειτουργία του κζντρου ωσ εξισ:

Πε τθ Δράςθ αυτι επιχειρείται να επιςκευαςτεί και να επεκτακεί το υφιςτάμενο κτίριο του

Ψελωνείου με ιδιαίτερθ αιςκθτικι αξία και αρχιτεκτονικό ενδιαφζρον, αποτελϊντασ από μόνο του

πόλο προςζλκυςθσ τουριςτϊν, αλλά ταυτόχρονα να χρθςιμεφςει και ωσ μουςειακόσ χϊροσ εντόσ

του οποίου κα εκτίκενται ςτοιχεία που να προςομοιάηουν τθν ιςτορία των αλυκϊν ωσ ζνα

βιομθχανικό μνθμείο, τθν ςθμαςία τουσ ωσ υγροβιότοπο και τα είδθ χλωρίδασ και πανίδασ που

παρατθροφνται εκεί, αλλά και ςτοιχεία τθσ αγροτικισ, λαογραφικισ και πολιτιςτικισ

κλθρονομιάσ. Ζτςι κα δθμιουργθκοφν νζοι πόλοι προςζλκυςθσ τουριςτϊν ςτθ ςυγκεκριμζνθ

περιοχι των αλυκϊν, κα αυξθκεί θ επιςκεψιμότθτά τθσ, κα ενιςχυκεί το ειςόδθμα του τοπικοφ

πλθκυςμοφ και κα δθμιουργθκοφν νζεσ κζςεισ εργαςίασ.

Σι δραςτθριότθτεσ του Ξζντρου αυτοφ κα ςτοχεφουν και ςτθ μελζτθ οργανιςμϊν, ψαριϊν,

καλάςςιων φυτϊν και αλοφφτων του Ελλθνικοφ και ευρφτερου Πεςογειακοφ χϊρου. Κα

δθμιουργθκεί χϊροσ ζκκεςθσ των δειγμάτων και χϊροσ παρουςίαςθσ με ςχετικζσ προβολζσ,

ομιλίεσ και χριςθ πολυμζςων, που κα ςτοχεφουν ςτθν εκπαίδευςθ και αναψυχι των επιςκεπτϊν.

Ψο Ξζντρο, ςτο πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του, κα αναπτφξει ςυνεργαςίεσ με άλλα αντίςτοιχα

Ελλθνικά και Διεκνι Ξζντρα, Υανεπιςτθμιακά και Ερευνθτικά Λνςτιτοφτα, κακϊσ επίςθσ και

επιχειρθματικοφσ κφκλουσ, που κα ςυμβάλλουν ςτθν ολοκλιρωςθ και προϊκθςθ τθσ αποςτολισ

του. Σι δραςτθριότθτεσ αυτζσ, ςε ςυνδυαςμό με τθν παρακολοφκθςθ των διαδικαςιϊν ςτα

ςυςτιματα υδατοκαλλιζργειασ, και ανάπτυξθσ φυτϊν και ψαριϊν ςε υφάλμυρο νερό, κα

αποτελζςουν ζνα μεγάλο κίνθτρο για μακθτζσ και ςπουδαςτζσ για να αςχολθκοφν επιςτθμονικά

και επαγγελματικά με τισ καλάςςιεσ επιςτιμεσ, αλλά κυρίωσ κα τουσ βοθκιςουν να αναπτφξουν

οικολογικι ςυνείδθςθ.

Σι δραςτθριότθτεσ αυτζσ, όπωσ ζχει πιςτοποιθκεί από άλλα παρόμοια κζντρα ςτθν Ευρϊπθ,

αποτελοφν ςπουδαίο πόλο ζλξθσ επιςκεπτϊν/τουριςτϊν. Για το φορζα που κα εκμεταλλεφεται το

Σικοτουριςτικό Υάρκο, το Ξζντρο κα αποτελζςει ςθμαντικότατο οικονομικό ζςοδο (με τθν

κακιζρωςθ ςχετικοφ ειςιτθρίου), αλλά κυρίωσ κα ςυμβάλλει ωσ μζςον διαφιμιςθσ για τθν

προςζλκυςθ τουριςτϊν ςτθν περιοχι, με αποτζλεςμα και τθν οικονομικι αναβάκμιςθ τθσ

ευρφτερθσ περιοχισ του Διμου Αλυκϊν.

Page 194: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

194

2010

Θ ενίςχυςθ του Υολυδφναμου Ξζντρου των αλυκϊν κα επιτευχκεί :

1. Πε τθν καταγραφι πολιτιςτικϊν και ιςτορικϊν ςτοιχείων τθσ ςυγκεκριμζνθσ περιοχισ με ςτόχο τθ

διατιρθςθ και ανάδειξι τθσ.

2. Πε τθν αγορά εκκεμάτων που ςχετίηονται με τθν τοπικι αγροτικι – πολιτιςτικι κλθρονομιά τθσ

περιοχισ ςτα πλαίςια των μουςείων (π.χ. παραδοςιακζσ ενδυμαςίεσ, εργαλεία που

χρθςιμοποιοφνταν παλαιότερα ςε αγροτικζσ εργαςίεσ, παραδοςιακά μουςικά όργανα, γραπτά

ιςτορικά ι πολιτιςτικά ντοκουμζντα κλπ.).

ΔΡΑΗ 3 : Χώποι ανατςσήρ & εξςπηπέηηζηρ επιζκεπηών

Σι δραςτθριότθτεσ που κα αναπτυχκοφν περιλαμβάνουν τισ εξισ ενζργειεσ:

1. Καταςκευι μικρϊν ακλθτικϊν εγκαταςτάςεων ςτο βορειοδυτικό τμιμα τθσ αλυκισ το οποίο

είναι ιδθ μπαηωμζνο,

2. Καταςκευι υδάτινων διαδρόμων (ςυνδζεται με τθ διαμόρφωςθ υδατορεμάτων τθσ ΔΦΑΧΘΧ 1)

εντόσ τθσ αλυκισ πλάτουσ 3-4 μζτρων κατάλλθλα για κανό, ποδιλατο καλάςςθσ, και μικρζσ

βάρκεσ,

3. Τοπικό κζντρο οργάνωςθσ, πλθροφόρθςθσ και προϊκθςθσ του οικοτουριςτικοφ προϊόντοσ

(ςυνδζεται με τθν ΔΦΑΧΘ 2.4 «Δθμιουργία τμιματοσ ενθμζρωςθσ και επιμόρφωςθσ»),

4. Καταςκευι αναψυκτθρίου – ουηερί (ςτο κτίςμα του παλιοφ τελωνείου), παράλλθλα με τισ

ΔΦΑΧΕΛΧ 1.4 «Δθμιουργία μικροφ εργαςτθρίου ποιοτικοφ ελζγχου καλάςςιου φδατοσ», και 2

«Υολυδφναμο Ξζντρο Ενθμζρωςθσ και Ξατάρτιςθσ» ,

5. Δθμιουργία περιοριςμζνου αρικμοφ ςτακμϊν ανάπαυςθσ, κζασ και παρατιρθςθσ φυτϊν,

καλάςςιων οργανιςμϊν και μεταναςτευτικϊν πτθνϊν του Υάρκου, περιμετρικά τθσ αλυκισ με τθν

καταςκευι μθ μόνιμων κζςεων κζασ και παρατιρθςθσ, καταςκευαςμζνα από ξφλο (θ ενζργεια

αυτι προβλζπεται και ςτθ ΔΦΑΧΘ 1),

6. Ζργα υποδομισ, ςτα οποία περιλαμβάνονται, δθμιουργία χϊρου ςτάκμευςθσ αυτοκινιτων (μζχρι

100 κζςεων) ςτο νοτιοανατολικό τμιμα τθσ αλυκισ (το οποίο ιδθ χρθςιμοποιείται ωσ χϊροσ

παρκινγκ), περιφράξεισ, εξωτερικόσ φωτιςμόσ, κλπ. (θ ενζργεια αυτι προβλζπεται και ςτθ ΔΦΑΧΘ

1.6 «Αναγκαία ζργα υποδομισ»).

Page 195: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

195

2010

Ψα ζργα αυτά - πζραν του οικονομικοφ οφζλουσ για το Υάρκο - ςχετίηονται, αφενόσ μεν με τθν

παροχι περιςςοτζρων κινιτρων για τθν προςζλευςθ επιςκεπτϊν ςτο Υάρκο, αφετζρου δε με τθν

καλφτερθ εξυπθρζτθςι τουσ όταν βρίςκονται μζςα ςτο Υάρκο.

Τπωσ προαναφζρκθκε, ζνα πρόςκετο οικονομικό όφελοσ για το Καλάςςιο Σικοτουριςτικό Υάρκο

κα προζρχεται από δραςτθριότθτεσ που κα ςχετίηονται με τθν επίςκεψθ τουριςτϊν και τθ

δυνατότθτα που κα ζχουν, με τθν καταβολι ειςιτθρίου, να επιςκεφκοφν και να απολαφςουν το

οικοςφςτθμα. Ζτςι κα ζχουν τθ δυνατότθτα:

• να περπατιςουν ςτο Υάρκο και να ζρκουν ς' επαφι με το οικοςφςτθμα των φυτϊν, των

δενδρυλλίων και του υγροβιότοπου ο οποίοσ φιλοξενεί, κατά περιόδουσ, αρκετά είδθ

μεταναςτευτικϊν πτθνϊν και είναι δυνατι θ ορνικοπαρατιρθςθ .

• να γνωρίςουν τισ δεξαμενζσ - λίμνεσ με τθν ανάπτυξθ οργανιςμϊν, υδατοκαλλιεργειϊν, και να

ακοφςουν για τουσ τρόπουσ εκμετάλλευςθσ του καλάςςιου πλοφτου,

• όταν είναι περίοδοσ αλατοςυλλογισ, να επιςκζπτονται ςχολεία, τουρίςτεσ, κλπ, τθν περιοχι και

να γίνεται επίδειξθ ςυλλογισ αλατιοφ – ενθμζρωςθ. Χτο τζλοσ, να δίνεται ζνα ςακουλάκι αλάτι

ςτουσ επιςκζπτεσ για ενκφμιο και

• να αςχολθκοφν με το εραςιτεχνικό ψάρεμα ςτισ 2 ειδικά καταςκευαςμζνεσ τεχνθτζσ λίμνεσ αλλά

και ςτα υδατορζματα.

Επιπλζον κα ζχουν τθν δυνατότθτα με τθν καταβολι του αντίςτοιχου αντιτίμου, να βρουν χϊρο

ςτάκμευςθσ για το αυτοκίνθτό τουσ, να γευματίςουν, να αναπαυκοφν, να ακλθκοφν, κλπ.

Page 196: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

196

2010

ΤΝΟΠΣΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΥΗ ΣΕΦΝΙΚΩΝ ΕΡΓΑΙΩΝ ΣΟΤ ΟΙΚΟΣΟΤΡΙΣΙΚΟΤ ΠΑΡΚΟΤ

ΠΡΟΣΑΙΑ – ΑΝΑΔΕΙΞΗ & ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΥΤΙΚΗ, ΙΣΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΣΙΚΗ

ΣΑΤΣΟΣΗΣΑ ΣΗ ΠΕΡΙΟΦΗ ΣΩΝ ΑΛΤΚΩΝ

Χτον παρακάτω πίνακα εμφανίηονται ςυνοπτικά οι προβλεπόμενεσ κφριεσ ενζργειεσ / διαδικαςίεσ

που αφοροφν ςτθν υλοποίθςθ των προαναφερκζντων δράςεων, ο χρόνοσ υλοποίθςισ τουσ και

μία εκτίμθςθ τθσ καταςκευαςτικισ εφικτότθτασ από οικονομικισ άποψθσ των εργαςιϊν αυτϊν.

Σ χρόνοσ υλοποίθςθσ υπολογίηεται αφοφ ζχουν λθφκεί οι ςχετικζσ άδειεσ /εγκρίςεισ, θ

χρθματοδότθςθ για υλοποίθςθ του ζργου και ζχει ςυςτακεί ο φορζασ διαχείριςθσ του ζργου.

Α/Α Εργαςία Αρικμόσ

εξάμθνων

Εκτίμθςθ

οικονομικισ

εφικτότθτασ

Καταςκευαςτικι

εφικτότθτα και

δυνατότθτα

ωρίμανςθσ

Ραρατθριςεισ

ΔΑΣΘ 1 : ΑΞΙΟΡΟΙΘΣΘ - ΑΝΑΡΤΥΞΘ ΟΙΚΟΣΥΣΤΘΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΘ ΒΙΟΜΘΧΑΝΙΚΟΥ ΜΝΘΜΕΙΟΥ

1. 1

Διαμόρφωςθ

μικρϊν

τθγανιϊν

«Ξζντρου

Υαραδοςιακισ

Βιολογικισ

Υαραγωγισ

Αλατιοφ»

1 ΡΑΛ

ΡΑΛ,

Χωματουργικζσ

διαμορφϊςεισ

Κα δθμιουργθκοφν 3

τθγάνια (2 για τθν

λειτουργία των

κερμαςτρϊν και 1 τθγάνι

παραγωγισ «βιολογικοφ»

αλατιοφ) ςυνολικισ

ζκταςθσ 20 ςτρ.

1.2 Διαμόρφωςθ

χϊρου λίμνθσ - ΡΑΛ

ΡΑΛ -

Χωματουργικζσ

διαμορφϊςεισ -

περιβαλλοντικι

αδειοδότθςθ

Κα δθμιουργθκοφν 2 λίμνεσ

-ανάπτυξθ των

περιςςοτζρων καλάςςιων

οργανιςμϊν και φυτϊν του

Υάρκου, ςυνολικισ ζκταςθσ

20 ςτρ.

1.3

Ανάπτυξθ

δενδρυλλίων

και νθςάκια

πραςίνου

4 ΡΑΛ

ΡΑΛ -

Χωματουργικζσ

διαμορφϊςεισ -

περιβαλλοντικι

Ψα νθςάκια πραςίνου που

κα δθμιουργθκοφν (1-2)

μεγζκουσ 10 ςτρεμμάτων

το κακζνα, κα ζχουν

υψομετρικι διαφορά 2-3

Page 197: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

197

2010

αδειοδότθςθ μζτρα από τθν επιφάνεια

τθσ υπόλοιπθσ περιοχισ και

θ υπερφψωςθ αυτι τθσ

ςτάκμθσ κα γίνει από τα

μπάηα τθσ εκβάκυνςθσ των

τθγανιϊν και των λιμνϊν.

1.4

Δθμιουργία

μικροφ

εργαςτθρίου

ποιοτικοφ

ελζγχου

καλάςςιου

φδατοσ,

εξοπλιςμόσ

εργαςτθρίου

1 ΡΑΛ

Υολεοδομικι και

περιβαλλοντικι

αδειοδότθςθ

Υραγματοποίθςθ

απαραίτθτων μετριςεων,

ϊςτε να εξαςφαλίηεται θ

απαιτοφμενθ ποιότθτα του

νεροφ των τθγανιϊν και τθσ

λίμνθσ.

Το εργαςτιριο αυτό

μπορεί να βρίςκεται ςτο

κτίςμα που ςιμερα

υπάρχει και αφορά το

παλιό Τελωνείο. Μπορεί

όμωσ και να ςυλλζγεται

απλϊσ δείγμα και οι

μετριςεισ να γίνονται ςε

ανεξάρτθτο εργαςτιριο,

όπωσ αυτό του Διμου

Αρτεμιςίων ςε ςυνεργαςία

με τον Διμο αλλά και με το

Εκνικό Θαλάςςιο Ράρκο

Ηακφνκου (ΕΘΡΗ).

1.5

Διαπλάτυνςθ

υφιςτάμενου

διαφλου και

διάνοιξθ νζων

3 ΡΑΛ

ΡΑΛ -

Χωματουργικζσ

διαμορφϊςεισ -

περιβαλλοντικι

αδειοδότθςθ

Διαπλάτυνςθ του

υφιςτάμενου διαφλου και

διάνοιξθ νζων διαφλων.

Διαμόρφωςθ

υδατορεμάτων ανάμεςα

ςτισ λίμνεσ, τα νθςάκια

πραςίνου και τα τθγάνια

Page 198: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

198

2010

πλάτουσ 3-4 μζτρων.

1.6

Ζναρξθ

καταςκευισ

ζργων

υποδομισ

4 ΡΑΛ ΡΑΛ

Ζργα: Θ/Π (π.χ. αντλθτικό

ςυγκρότθμα ςτθν

υπάρχουςα μποφκα για

άντλθςθ νεροφ από τθ

κάλαςςα), χωμάτινων

δρόμων, περιφράξεων,

εξωτερικοφ φωτιςμοφ,

τοποκζτθςθ

φωτοβολταικϊν

ςυςτθμάτων για τθν

ενεργειακι κάλυψθ του

Υάρκου, κλπ, που αφοροφν

ςτισ ανάγκεσ του Υάρκου.

Α/Α Εργαςία Αρικμόσ

Εξαμινων

Εκτίμθςθ

οικονομικισ

εφικτότθτασ

Καταςκευαςτικι

εφικτότθτα και

δυνατότθτα

ωρίμανςθσ

Ραρατθριςεισ

ΔΑΣΘ 2 : Ρολυδφναμο Κζντρο Ενθμζρωςθσ και Κατάρτιςθσ

2. 1

Επιςκευι και

επζκταςθ

υφιςτάμενου

κτιρίου –

πρϊθν

Ψελωνείο

6 ΡΑΛ

Υολεοδομικι και

περιβαλλοντικι

αδειοδότθςθ

Θ καταςκευι κα γίνει ςτο

υφιςτάμενο κτίριο - πρϊθν

Ψελωνείο (ςυνολικι

ζκταςθ 250 μ2).

2.2

Δθμιουργία

μικροφ

εργαςτθρίου,

που κα

καλφψει τισ

ερευνθτικζσ

ανάγκεσ του

- ΡΑΛ ΡΑΛ

(ςυνδζεται και

επεκτείνεται με τθν ΔΦΑΧΘ

1.4)

Page 199: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

199

2010

κζντρου και

βιβλιοκικθ

2.3

Ξαταςκευι

μουςείου

άλατοσ

4 ΡΑΛ ΞΑΟΩΥΨΕΨΑΛ ΑΥΣ

ΨΘ ΔΦΑΧΘ 2.1

Θ καταςκευι κα γίνει ςτο

υφιςτάμενο κτίριο –

πρϊθν Ψελωνείο. Θ

επίςκεψθ κα γίνεται με

ζκδοςθ ειςιτθρίου.

2.4

Δθμιουργία

τμιματοσ

ενθμζρωςθσ

και

επιμόρφωςθσ

- ΡΑΛ ΞΑΟΩΥΨΕΨΑΛ ΑΥΣ

ΨΘ ΔΦΑΧΘ 2.1, 2.3

(ςυνδζεται και

επεκτείνεται με τθν ΔΦΑΧΘ

2.3)

Α/Α Εργαςία Αρικμόσ

Εξαμινων

Εκτίμθςθ

οικονομικισ

εφικτότθτασ

Καταςκευαςτικι

εφικτότθτα και

δυνατότθτα

ωρίμανςθσ

Ραρατθριςεισ

ΔΑΣΘ 3 : Χϊροι αναψυχισ & εξυπθρζτθςθσ επιςκεπτϊν

3. 1

Ξαταςκευι

μικρϊν

ακλθτικϊν

εγκαταςτάςεων

2 ΡΑΛ

Υεριβαλλοντικι

αδειοδότθςθ,

ςφμφωνθ γνϊμθ

τθσ Γενικισ

Γραμματείασ

Ακλθτιςμοφ

Ψο βορειοδυτικό τμιμα

τθσ αλυκισ το οποίο είναι

ιδθ μπαηωμζνο,

ςυνολικισ ζκταςθσ 10 ςτρ.

3.2

Ξαταςκευι

υδάτινων

διαδρόμων

εντόσ τθσ

αλυκισ, πλάτουσ

3-4 μζτρων,

- ΡΑΛ Τπωσ 3.1

(ςυνδζεται με τθν

διαμόρφωςθ

υδατορεμάτων εντόσ τθσ

αλυκισ τθσ ΔΦΑΧΘΧ 1.5).

Page 200: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

200

2010

κατάλλθλοι για

κανό, ποδιλατο

καλάςςθσ, και

μικρζσ βάρκεσ,

3.3

Ψοπικό κζντρο

οργάνωςθσ,

πλθροφόρθςθσ

και προϊκθςθσ

του

οικοτουριςτικοφ

προϊόντοσ

- ΡΑΛ

ΞΑΟΩΥΨΕΨΑΛ ΑΥΣ

ΨΘ ΔΦΑΧΘ 2.1,

2.3, 2.4

(ςυνδζεται με τθν ΔΦΑΧΘ

2.4 «Δθμιουργία τμιματοσ

ενθμζρωςθσ και

επιμόρφωςθσ»)

3.4

Ξαταςκευι

αναψυκτθρίου –

ουηερί (ςτο

κτίςμα του

παλιοφ

τελωνείου)

- ΡΑΛ

ΞΑΟΩΥΨΕΨΑΛ ΑΥΣ

ΨΘ ΔΦΑΧΘ 2.1,

2.3, 2.4, 3.3

Υαράλλθλα με τισ ΔΦΑΧΕΛΧ

1.4 «Δθμιουργία μικροφ

εργαςτθρίου ποιοτικοφ

ελζγχου καλάςςιου

φδατοσ», και 2

«Υολυδφναμο Ξζντρο

Ενθμζρωςθσ και

Ξατάρτιςθσ – Σργάνωςθσ

του Σικοτουριςμοφ».

3.5

Δθμιουργία

ςτακμϊν κζασ,

ανάπαυςθσ και

παρατιρθςθσ

3 ΡΑΛ Υεριβαλλοντικι

αδειοδότθςθ

Υεριμετρικά τθσ αλυκισ

με τθν καταςκευι μθ

μόνιμων κζςεων κζασ και

παρατιρθςθσ

καταςκευαςμζνα από

ξφλο (θ ενζργεια αυτι

ςυνδζεται με τθν ΔΦΑΧΘ

1.6).

3.6 Ζργα υποδομισ 2 ΡΑΛ

ΞΑΟΩΥΨΕΨΑΛ ΑΥΣ

ΥΦΣΘΓΣΩΠΕΡΕΧ

ΔΦΑΧΕΛΧ

Υεριλαμβάνονται,

δθμιουργία χϊρου

ςτάκμευςθσ αυτοκινιτων

(μζχρι 100 κζςεων) ςτο

Page 201: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

201

2010

νοτιοανατολικό τμιμα τθσ

αλυκισ (το οποίο ιδθ

χρθςιμοποιείται ωσ χϊροσ

παρκινγκ), περιφράξεισ,

εξωτερικόσ φωτιςμόσ, κλπ.

(θ ενζργεια αυτι

ςυνδζεται με τθν ΔΦΑΧΘ

1.6)

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΟΙΦΕΙΑ

Από τα προαναφερκζντα προκφπτει ότι θ ολοκλιρωςθ του ΧΧΕΔΛΣΩ 1 (των 170 ςτρεμμάτων) κα

πραγματοποιθκεί εντόσ μίασ τριετίασ (6 εξάμθνα) από τθν ζναρξθ των εργαςιϊν. Πετά, λοιπόν,

τρία χρόνια κα λειτουργεί κανονικά το οικοςφςτθμα, το πολυδφναμο κζντρο Ενθμζρωςθσ και

Ξατάρτιςθσ κακϊσ και οι μονάδεσ αναψυχισ και εξυπθρζτθςθσ των επιςκεπτϊν.

Από τθ λειτουργία του Σικοτουριςτικοφ Υάρκου προβλζπονται τα εξισ:

Α. Επιςκζπτεσ: Από τουσ επιςκζπτεσ του νθςιοφ τθσ Ηακφνκου ο αρικμόσ των οποίων ανζρχεται

ςτουσ 400.000 ετθςίωσ αναμζνεται ότι τουλάχιςτον 5% εξ' αυτϊν κα επιςκεφκοφν το Υάρκο

πλθρϊνοντασ για ειςιτιριο ειςόδου 5-6 € ανά άτομο.

Β. Επίςθσ, από τθ λειτουργία των άλλων χϊρων αναψυχισ (ακλθτιςμόσ, κανό-βαρκάδα,

ορνικοπαρατιρθςθ, παρκινγκ) και του αναψυκτθρίου αναμζνεται θ είςπραξθ ενόσ ςθμαντικοφ

ποςοφ, τουλάχιςτον όςο και από τα ειςιτιρια ειςόδου.

Γ. Θ είςοδοσ με τθν ζκδοςθ ειςιτθρίου ςτο μουςείο άλατοσ με τθν παράλλθλθ επίςκεψθ του

χϊρου παρουςίαςθσ με ςχετικζσ προβολζσ, ομιλίεσ και χριςθ πολυμζςων κα ςυμβάλει ςτθν

ενίςχυςθ των εςόδων του Υάρκου

Δ. Ψο Ξζντρο ενθμζρωςθσ και κατάρτιςθσ, επειδι κα λειτουργεί ωσ Ερευνθτικό και Επιμορφωτικό

Ξζντρο, κα μπορεί να ςυμμετζχει ςε αρκετά Ευρωπαϊκά προγράμματα από όπου κα λαμβάνει

επιπλζον οικονομικοφσ πόρουσ για τθ λειτουργία και εξζλιξι του. Ψο Ξζντρο ενθμζρωςθσ και

κατάρτιςθσ ςε ςυνδυαςμό με το υπάρχον Ξζντρο Υεριβαλλοντικισ Εκπαίδευςθσ τθσ Οικακιάσ,

Page 202: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

202

2010

ςίγουρα κα λειτουργιςουν ςυμπλθρωματικά και κα ςυμβάλλουν ςτθν περαιτζρω αφξθςθ τθσ

επιςκεψιμότθτασ του Σικοτουριςτικοφ Υάρκου.

Εκτιμάται ότι τα ζςοδα από αυτζσ τισ δραςτθριότθτεσ Α, Β, Γ και Δ κα ανζλκουν τουλάχιςτον ςτα

350.000 €/ζτοσ.

Ψα ςυνολικά λοιπόν ζςοδα του 1ου (πρϊτου) ςχεδίου λειτουργίασ του Σικοτουριςτικοφ Υάρκου

Αλυκϊν αναμζνονται να ανζλκουν ςταδιακά, εντόσ δφο ετϊν από τθν ολοκλιρωςθ των ζργων, ςτα

400.000 - 500.000 €/ζτοσ.

Σι τελικζσ μελζτεσ ςκοπιμότθτασ που κα εκπονθκοφν ςτα πλαίςια των μελετϊν εφαρμογισ κα

προςδιορίςουν ακριβϊσ τισ αγορζσ διάκεςθσ των προϊόντων και υπθρεςιϊν του Υάρκου, και κα

εκτιμιςουν ακριβζςτερα τα ζςοδα/ζξοδα του Υάρκου.

Ξόςτοσ καταςκευισ:

Από τα παραπάνω ςτοιχεία του πίνακα περιγραφισ εργαςιϊν εκτιμοφμε ότι το ςυνολικό κόςτοσ

καταςκευισ του Σικοτουριςτικοφ Υάρκου των Αλυκϊν είναι απόλυτα προςιτό οικονομικά και το

κόςτοσ αυτό κα διαμορφωκεί ανάλογα με τισ τελικζσ επιλογζσ δράςεων που κα γίνουν μετά τθν

εκπόνθςθ των μελετϊν εφαρμογισ.

ΦΡΗΜΑΣΟΔΟΣΗΗ

Υροκειμζνου το ζργο αυτό να περάςει ςτο ςτάδιο τθσ υλοποίθςθσ κα πρζπει, πζραν τθσ ζκδοςθσ

των ςχετικϊν αδειϊν από τθν τοπικι και κεντρικι κυβζρνθςθ, να εξαςφαλιςτοφν και οι αναγκαίοι

οικονομικοί πόροι.

Ξατ' αρχιν κα απαιτθκοφν οικονομικοί πόροι για τθν εκπόνθςθ των μελετϊν εφαρμογισ που κα

περιλαμβάνουν και πλιρθ οικονομοτεχνικι μελζτθ.

Ψο κόςτοσ των μελετϊν αυτϊν, που κα κυμανκεί ςτο ποςόν των 400.000 € ςυμπεριλαμβανομζνων

όλων των φόρων, κα ηθτθκεί από χρθματοδοτικό πρόγραμμα για τθν Ψοπικι Αυτοδιοίκθςθ Α’

βακμοφ, κατ’ αντιςτοιχία του Υρογράμματοσ Κθςζασ.

Πε βάςθ τα ςυμπεράςματα των μελετϊν εφαρμογισ κα αναηθτθκοφν οι οικονομικοί πόροι

καταςκευισ του ζργου από διάφορουσ φορείσ ι Ψαμεία τθσ ΕΕ, από επιχειρθματίεσ, κακϊσ και

από άλλεσ πθγζσ.

Page 203: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

203

2010

Ενδεικτικά αναφζρουμε ότι βαςικόσ αναπτυξιακόσ ςτόχοσ των παρεμβάςεων ςτον τομζα του

Ψουριςμοφ κατά τθν προγραμματικι περίοδο 2007-13 είναι θ αφξθςθ τθσ ηιτθςθσ και θ γενικι

ποιοτικι αναβάκμιςθ του τουριςτικοφ προϊόντοσ τθσ χϊρασ και των παρεχόμενων τουριςτικϊν

υπθρεςιϊν ςε όλα τα επίπεδα ςε ςυνδυαςμό με τθν ορκολογικι διαχείριςθ των φυςικϊν πόρων

και τθν προςταςία του περιβάλλοντοσ. Πζροσ του κόςτουσ υλοποίθςθσ μπορεί να καλυφκεί από

χρθματοδοτικά Υρογράμματα τθσ τρζχουςασ Υρογραμματικισ Υεριόδου (ΕΧΥΑ) όπωσ , το Ε.Υ.

Επιχειρθματικότθτα & Ανταγωνιςτικότθτα 2007-2013 και ςυγκεκριμζνα από Υόρουσ που κα

αποτελζςουν Χρθματοδοτιςεισ του Ωπ. Υολιτιςμοφ & Ψουριςμοφ, το ΥΕΥ Δ.Ε.Υ.Λ.Ρ 2007-2013, τα

Επιχειρθςιακά Υρόγραμμα του Χτόχου για τθν Ευρωπαϊκι Χωρικι Χυνεργαςία, όπωσ το

Υρόγραμμα Ελλάδα -Λταλία , Διακρατικά Υρογράμματα για τον Πεςογειακό Χϊρο (Mediterranean

space) και Διαπεριφερειακά Υρογράμματα, όπωσ είναι το Υρόγραμμα τθσ Πεςογείου κακϊσ

επίςθσ και από πικανι χρθματοδότθςθ μζςω ΧΔΛΨ, υπό τθν προχπόκεςθ τθσ παραχϊρθςθσ του

χϊρου από τθν Ξ.Ε.Δ προσ τον Διμο Αλυκϊν.

Χτα πλαίςια των ευκαιριϊν που παρουςιάηονται μζςα από τθν SWOT ανάλυςθ που

πραγματοποιιςαμε, μποροφν να ενταχκοφν και μζροσ των προτεινόμενων δραςτθριοτιτων ςτα

πλαίςια ανάπτυξθσ του οικοςυςτιματοσ του Σικοτουριςτικοφ Υάρκου.

ΥΟΡΕΑ ΔΙΑΦΕΙΡΙΗ

Για τθν αποτελεςματικι οργάνωςθ και λειτουργία του Υάρκου απαιτείται φορζασ διαχείριςθσ

(μπορεί να είναι και ο ίδιοσ ο Διμοσ Αλυκϊν) που κα εξαςφαλίηει τθν ομαλι ανάπτυξθ του

Υάρκου.

Θ διοίκθςθ του φορζα αυτοφ κα επιλεγεί από το Διμαρχο Αλυκϊν ενϊ ο ίδιοσ κα είναι πρόεδροσ

του Διοικθτικοφ Χυμβουλίου ςτο οποίο κα εκπροςωποφνται όλοι οι εμπλεκόμενοι παράγοντεσ.

Ψο Διοικθτικό Χυμβοφλιο κα είναι υπεφκυνο για τθ ςτρατθγικι και τθν κατεφκυνςθ που κα

ακολουκεί ο φορζασ για τθν αποτελεςματικι διαχείριςθ του Σικοτουριςτικοφ Υάρκου.

Σ φορζασ αυτόσ κα είναι υπεφκυνοσ για τθν οργάνωςθ, διοίκθςθ, λειτουργία και ςτελζχωςθ του

Σικοτουριςτικοφ Υάρκου.

Υρακτικά θ ευκφνθ αυτι μεταξφ άλλων καλφπτει:

• τθν παρακολοφκθςθ εργαςιϊν καταςκευισ του Υάρκου

Page 204: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

204

2010

• τθν επιλογι δραςτθριοτιτων εμπορικϊν, ερευνθτικϊν, εκπαιδευτικϊν και τουριςτικϊν

• τθ προβολι του Υάρκου και των υπθρεςιϊν που προςφζρει.

• τθ ςωςτι λειτουργία του

• τθ διαχείριςθ

• τθν κατάρτιςθ και εκπαίδευςθ των ανκρϊπων που απαςχολοφνται ςτο Υάρκο

• τθ διαςφνδεςθ του Υάρκου με αντίςτοιχουσ Ευρωπαϊκοφσ φορείσ και ερευνθτικά κζντρα.

Στελζχωςθ Φορζα

Εκτίμθςθ αναγκϊν

Θ ςυγκρότθςθ των υπθρεςιϊν του Υάρκου με τθν πρόςλθψθ του απαραίτθτου προςωπικοφ αποτελεί

προχπόκεςθ υλοποίθςθσ των ςτόχων του. Εκτιμάται ότι είναι απαραίτθτεσ οι κάτωκι κζςεισ

εργαςίασ:

1. Διευκυντισ, που βαςικά κα καλφπτει τθν οργάνωςθ, διοίκθςθ και λειτουργία του

Σικοτουριςτικοφ Υάρκου, όπωσ ακριβϊσ αναλφεται παραπάνω.

2. Ωπεφκυνοσ επόπτευςθσ / φφλαξθσ Ξανονιςμοφ Διοίκθςθσ και Οειτουργίασ.

3. 1 μθχανικόσ Ωπεφκυνοσ ςχεδιαςμοφ/ προγραμματιςμοφ και ζργων

4. 2 Φφλακεσ – ξεναγοί

5. Γραμματειακι υποςτιριξθ

Εκτιμάται ότι για τθν επίβλεψθ ζργων κα υπάρχει δυνατότθτα ςυνεργαςίασ με μθχανικοφσ τθσ

Ψεχνικισ Ωπθρεςίασ του Διμου.

Πια καλφτερθ εκτίμθςθ των αναγκϊν ςε προςωπικό κα προκφψει με τθν εκπόνθςθ του εςωτερικοφ

κανονιςμοφ λειτουργίασ, υπθρεςιϊν και προςωπικοφ κακϊσ και του Χχεδίου Διαχείριςθσ.

Ξρίνεται πάντωσ αναγκαίο οι κζςεισ του μόνιμου προςωπικοφ να διατθρθκοφν ςε χαμθλό αρικμό, να

ζχουν κυρίωσ επιτελικό χαρακτιρα και οι ανάγκεσ να καλφπτονται με εξωτερικζσ ςυνεργαςίεσ και

ανακζςεισ.

Αποτελεί κρίςιμθ παράμετρο για τθ λειτουργία του Ράρκου θ διατιρθςθ των λειτουργικϊν

δαπανϊν ςε χαμθλό επίπεδο.

Προχπολογιςμόσ προςωπικοφ (Μάιοσ - Δεκζμβριοσ)

Page 205: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

205

2010

Εργαηόμενοσ Μθνιαία αμοιβι (€) Σφνολο (εννζα μινεσ)*

Διευκυντισ 3.000 27.000

Χτελζχθ ΑΕΛ (2) 4.000 36.000

Φφλακεσ/ ξεναγοί (2) 3.000 27.000

Γραμματειακι υποςτιριξθ 1.500 13.500

Οογιςτικι υποςτιριξθ 150 1.350

Ξακαριςμόσ γραφείων 150 1.350

ΣΥΝΟΛΟ 11.800 106.200

* Τπολογίςκθκαν 9 μινεσ για τισ ςυμβάςεισ εργαςίασ (δώρα Χριςτουγζννων κ.λπ.)

Διαδικαςία υλοποίθςθσ: Για τισ ςυμβάςεισ ζργου κα πραγματοποιθκεί πρόςκλθςθ εκδιλωςθσ

ενδιαφζροντοσ. Για τθν πρόςλθψθ του προςωπικοφ οι διαδικαςίεσ κα κακοριςτοφν ςτον αντίςτοιχο

εςωτερικό κανονιςμό του Σργανιςμοφ.

Φορζασ υλοποίθςθσ: ΟΙΚΟΤΟΥΙΣΤΙΚΟ ΡΑΚΟ ΡΟΣΤΑΣΙΑΣ – ΑΝΑΔΕΙΞΘΣ & ΑΞΙΟΡΟΙΘΣΘΣ ΦΥΣΙΚΘΣ,

ΙΣΤΟΙΚΘΣ ΚΑΙ ΡΟΛΙΤΙΣΤΙΚΘΣ ΤΑΥΤΟΤΘΤΑΣ ΤΘΣ ΡΕΙΟΧΘΣ ΤΩΝ ΑΛΥΚΩΝ.

Ενζργειεσ και χρονοδιάγραμμα

α/α Ενζργειεσ 1o ζτοσ (μινεσ) 2

ο ζτοσ

1 2 3 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12

1 Δθμοςίευςθ προκιρυξθσ

2 Επιλογι ςυνεργατϊν

3 Ωπογραφι ςυμβάςεων

Δαπάνεσ μετακίνθςθσ μελϊν ΔΣ

Εδϊ περιλαμβάνονται εκτόσ από τισ μετακινιςεισ για τισ ςυνεδριάςεισ του ΔΧ και μετακινιςεισ για

διάφορεσ άλλεσ υποχρεϊςεισ (π.χ. ςυναντιςεισ με εκπροςϊπουσ αρμόδιων υπουργείων ςτθν Ακινα,

ςυμμετοχι ςε ςυναντιςεισ ςτθν Ελλάδα ι το εξωτερικό).

Ρροχπολογιςμόσ: 1.500 €/ μινα

Λειτουργικζσ δαπάνεσ Οργανιςμοφ (εκτόσ προςωπικοφ)

Υεριλαμβάνονται τα αναλϊςιμα, οι δαπάνεσ τθλεφϊνων, φδρευςθσ, ΔΕΘ, ζξοδα ςυντιρθςθσ

εξοπλιςμοφ, καφςιμα κ.λπ.

Page 206: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

206

2010

Ρροχπολογιςμόσ: 1.500 €/ μινα.

Page 207: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

207

2010

ΦΕΔΙΟ 2 : ΚΕΝΣΡΟ ΕΝΑΛΛΑΚΣΙΚΗ ΣΟΤΡΙΣΙΚΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΑΙ

ΠΡΟΩΘΗΗ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ

Βαςικόσ ςτόχοσ των παρεμβάςεων ςτον τομζα του Τουριςμοφ για τθν επόμενθ προγραμματικι

περίοδο 2007-13 είναι θ αφξθςθ τθσ ηιτθςθσ και θ γενικι ποιοτικι αναβάκμιςθ του τουριςτικοφ

προϊόντοσ τθσ χϊρασ και των παρεχόμενων τουριςτικϊν υπθρεςιϊν ςε όλα τα επίπεδα. Σ

βαςικόσ αυτόσ αναπτυξιακόσ ςτόχοσ αναλφεται ςε διάφορουσ επιμζρουσ ςτρατθγικοφσ ςτόχουσ, οι

οποίοι είναι οι ακόλουκοι:

1. Θ αξιοποίθςθ του φυςικοφ και πολιτιςτικοφ αποκζματοσ τθσ χϊρασ για τθν ενίςχυςθ του

τουριςτικοφ προϊόντοσ.

2. Θ διαφοροποίθςθ του τουριςτικοφ προϊόντοσ, με τθ δυναμικι ανάπτυξθ των ειδικϊν μορφϊν

τουριςμοφ, παράλλθλα προσ τθν λελογιςμζνθ επζκταςθ και τθ ςυνεχι ποιοτικι αναβάκμιςθ των

τουριςτικϊν δραςτθριοτιτων που ςυνδζονται με το παραδοςιακό μοντζλο «ιλιοσ-κάλαςςα».

3. Θ δθμιουργία ι αναβάκμιςθ τθσ ξενοδοχειακισ και των άλλων τουριςτικϊν υποδομϊν τθσ χϊρασ,

ςυμπεριλαμβανομζνων και εκείνων που απαιτοφνται για τθν ανάπτυξθ των ειδικϊν μορφϊν

τουριςμοφ.

4. Θ αναβάκμιςθ των προςόντων και των δεξιοτιτων, αλλά και τθσ λειτουργικισ φιλοςοφίασ του

ανκρϊπινου δυναμικοφ που απαςχολείται ςτον τουριςμό, το οποίο αποτελεί πρωταρχικό

παράγοντα για τθν ανάπτυξθ του τομζα.

5. Θ ενίςχυςθ τθσ διεκνοφσ προβολισ τθσ χϊρασ ωσ αςφαλοφσ και ελκυςτικοφ τουριςτικοφ

προοριςμοφ.

6. Θ επιμικυνςθ τθσ τουριςτικισ περιόδου ςε όλθ τθν Ελλθνικι επικράτεια και θ μείωςθ τθσ

εποχικότθτασ, μζςω τθσ αυξθμζνθσ προςζλευςθσ ξζνων επιςκεπτϊν, αλλά και τθσ παράλλθλθσ

ενίςχυςθσ του εγχϊριου τουριςμοφ.

7. Θ ορκολογικι διευκζτθςθ των χωροταξικϊν προβλθμάτων που επί μακρόν αποτελοφν τροχοπζδθ

για τθν ανάπτυξθ του τομζα και θ προϊκθςθ των νομοκετικϊν και κεςμικϊν ηθτθμάτων που

απαιτείται για τθ δυναμικι ανάπτυξθ όλων των μορφϊν τουριςμοφ, ςτο πλαίςιο τθσ ιπιασ και

αειφόρου ανάπτυξθσ τθσ χϊρασ, με ςεβαςμό ςτο περιβάλλον και τθν πολιτιςτικι κλθρονομιά ςε

εκνικό και τοπικό επίπεδο.

8. Θ ενκάρρυνςθ καινοτόμων ενεργειϊν, με τθν αξιοποίθςθ των επιτευγμάτων και των εργαλείων

τθσ κοινωνίασ τθσ γνϊςθσ, των ςφγχρονων τεχνολογιϊν πλθροφορικισ και επικοινωνιϊν και των

ςφγχρονων χρθματοοικονομικϊν εργαλείων.

Page 208: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

208

2010

Ενταςςόμενοι ςε αυτό το ςκεπτικό και ςυνδυάηοντασ μία ςειρά ωφελθμάτων για τθν περιοχι, που

πραγματικά διευρφνουν τθν οικονομικι βάςθ και αξιοποιοφν τα και πζραν των ςυνόρων εκνικά

πολιτιςτικά χαρακτθριςτικά, ο Διμοσ Αλυκϊν βρίςκεται ςε μια ικανι χρονικι ςτιγμι να υποβάλλει

πρόταςθ για τθν δθμιουργία ενόσ Ξζντρου Εναλλακτικισ Ψουριςτικισ Ανάπτυξθσ και Υροϊκθςθσ

Υολιτιςμοφ ςτο χϊρο των Αλυκϊν του Διμου Αλυκϊν.

Πε ςθμείο εκκίνθςθσ:

- Τα ευνοϊκά ςτοιχεία που πρζπει να αξιοποιθκοφν όπωσ το ιδιαίτερα υψθλό απόκεμα ςτοιχείων

φυςικοφ κάλλουσ, θ παρουςία περιοχϊν υψθλισ περιβαλλοντικισ/οικολογικισ αξίασ, θ παραγωγι

επϊνυμων τοπικϊν προϊόντων και το πλοφςιο ποικιλιακό δυναμικό, θ πλοφςια πολιτιςτικι

κλθρονομιά, θ υψθλι ςυμβολι του τουριςμοφ ςτθν τοπικι οικονομία και θ αναγνωριςιμότθτά τθσ

ωσ προοριςμόσ διεκνοφσ εμβζλειασ, οι ςφγχρονεσ τάςεισ περί βιϊςιμθσ ανάπτυξθσ και οι

διάφορεσ πολιτικζσ που προωκοφν τθν ανάπτυξθ επιμζρουσ τομζων

Τισ δυςκολίεσ και αδυναμίεσ που πρζπει να υπερκεραςτοφν όπωσ θ χαμθλι ανταγωνιςτικότθτα

των επιχειριςεων, θ εποχικότθτα και θ χωρικι ςυγκζντρωςθ τθσ τουριςτικισ κίνθςθσ με τισ

επακόλουκεσ περιβαλλοντικζσ και κοινωνικζσ οχλιςεισ που δθμιουργοφν, θ χαμθλι

διαφοροποίθςθ του τουριςτικοφ προϊόντοσ, θ «αλλοίωςθ» του ςυςτιματοσ αξιϊν και θ ιςχυρι

εξάρτθςθ του τουριςτικοφ τομζα από μία κυρίωσ αγορά

Ψθν αναπτυξιακι ςτρατθγικι τθσ Χϊρασ όπωσ αυτι εκφράηεται ςτο ΕΧΥΑ 2007-2013 και τθν πιο

εξειδικευμζνθ Ρεριφερειακι Αναπτυξιακι Στρατθγικι όπωσ αυτι εκφράηεται μζςω του

Ρεριφερειακοφ Στρατθγικοφ Σχεδίου 2007-2013 και αποτυπϊνεται ςτο όραμα που δεν είναι

άλλο, από το να καταςτεί ολόκλθρθ θ Υεριφζρεια των Λονίων Ριςων, ζνασ διεκνισ προοριςμόσ με

χαρακτθριςτικά βιϊςιμθσ τουριςτικισ ανάπτυξθσ

Ψθν εκνικι ςτρατθγικι για τθν αγροτικι ανάπτυξθ και τουσ γενικοφσ ςτρατθγικοφσ ςτόχουσ

αυτισ και,

τισ ειςθγιςεισ και απόψεισ των τοπικϊν φορζων και του τοπικοφ πλθκυςμοφ,

διαμορφϊκθκε το αναπτυξιακό όραμα τθσ περιοχισ των Αλυκϊν το οποίο ςυνοψίηεται ςτο να

καταςτεί θ περιοχι ωσ

Page 209: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

209

2010

πρότυποσ νθςιωτικόσ προοριςμόσ εναλλακτικοφ τουριςμοφ που εγγυάται τθ

μακροπρόκεςμθ ευθμερία των κατοίκων τθσ.

Θ επιλογι του χϊρου κα πρζπει να ςυνδυάηει:

• τθ δυνατότθτα επαναδραςτθριοποίθςθσ μιασ περιοχισ ςε διαφορετικι από τθν αρχικι τθσ

χριςθ

• τθν ανάκτθςθ περιβάλλοντοσ

• τθ δρομολόγθςθ ςε πρότυπθ βάςθ τθσ πλιρουσ ανάπτυξθσ μιασ περιοχισ που ςε ςυνδυαςμό με

τθν επιλογι του ςχεδίου, κα μπορεί να «ανατροφοδοτείται και να αντλεί κινθτιρια δφναμθ» από

τθν ίδια τθ δράςθ.

Σι βαςικζσ δραςτθριότθτεσ του Ξζντρου Εναλλακτικισ Ψουριςτικισ Ανάπτυξθσ και Υροϊκθςθσ

Υολιτιςμοφ κα χωριςτοφν ςτισ παρακάτω ενζργειεσ :

o Ξζντρο Οαϊκοφ Υολιτιςμοφ

o Πουςείο Αλυκϊν

o Ωπαίκριο Κζατρο και κακιζρωςθ ετιςιου Φεςτιβάλ Άλατοσ

o Χϊροι ακλοπαιδιϊν

o Αναπλάςεισ / Δενδροφυτεφςεισ

o ενϊνασ

o Ξαταςκινωςθ / CAMPING

o Υολφ μικρζσ επιχειριςεισ παροχισ υπθρεςιϊν για τθν εξυπθρζτθςθ των δραςτθριοτιτων

που αναπτφςςονται εντόσ του οικοτουριςτικοφ πάρκου τθσ Δράςθσ 1.

Ψα μζτρα αυτά περιζχουν και ενζργειεσ που δεν αφοροφν μόνο ςτθ δθμιουργία υποδομϊν αλλά

ενιςχφουν τθν πολιτιςτικι ςυνεργαςία και βελτιϊνουν τον ανκρϊπινο παράγοντα.

Page 210: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

210

2010

ΠΕΡΙΓΡΑΥΗ ΣΕΦΝΙΚΩΝ ΕΡΓΑΙΩΝ ΣΟΤ ΚΕΝΣΡΟΤ ΕΝΑΛΛΑΚΣΙΚΗ ΣΟΤΡΙΣΙΚΗ

ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ

9.1.1.1 Κέντρο Λαΰκού Πολιτιςμού και Μουςείο Αλυκών

Χτο πλαίςιο υλοποίθςθσ του Χχεδίου 1 και ςυγκεκριμζνα τθσ Δράςθσ 2 που αφορά ςτθ δθμιουργία

«Υολυδφναμου Ξζντρου Ενθμζρωςθσ και Ξατάρτιςθσ - Σργάνωςθσ του Σικοτουριςμοφ» το οποίο

κα ςτεγάηεται ςτο υφιςτάμενο κτίριο του Ψελωνείου, αφοφ πρϊτα αυτό ενιςχυκεί, επεκτακεί και

διαμορφωκεί με ιδιαίτερθ αιςκθτικι αξία και αρχιτεκτονικό ενδιαφζρον, προβλζπεται και θ

Καταςκευι μουςείου άλατοσ, εντόσ του οποίου κα εκτίκενται ςτοιχεία που να προςομοιάηουν τθν

ιςτορία των αλυκϊν ωσ ζνα βιομθχανικό μνθμείο, τθ ςθμαςία τουσ ωσ υγροβιότοπου και τα είδθ

χλωρίδασ και πανίδασ που παρατθροφνται εκεί, αλλά και ςτοιχεία τθσ αγροτικισ, λαογραφικισ

και πολιτιςτικισ κλθρονομιάσ. Εδϊ, λοιπόν, μιλάμε και για ζνα Ξζντρο Οαϊκοφ Υολιτιςμοφ.

Αντικείμενο του Ξζντρου Οαϊκοφ Υολιτιςμοφ κα είναι :

1. Ξαταγραφι και παρουςίαςθ αυκεντικϊν πθγϊν ιδιαίτερα του λαϊκοφ πολιτιςμοφ (ςε επίπεδο

κίνθςθσ, τραγουδιοφ, αφιγθςθσ, εκίμων και δρϊμενων, γλϊςςασ, ςυμπεριφοράσ κλπ). Θ

αναηιτθςθ και καταγραφι κα γίνεται ςτουσ αυκεντικοφσ τουσ χϊρουσ από ειδικοφσ ερευνθτζσ.

2. Ξαταγραφι και τεκμθρίωςθ. Αναπαραγωγι ςτισ διάφορεσ εκδοχζσ τουσ και διάχυςθ μζςα από

βιβλία, δίςκουσ, CD-ROM, ταινίεσ, κεατρικζσ παραγωγζσ, κλπ.

3. Υαρουςίαςθ φςτερα από διερεφνθςθ των μεταγενζςτερων επιρροϊν και αναηιτθςθ του

αρχζτυπου, του πρωτογενοφσ.

4. Επαναφορά με τθ μορφι αυτι ι και με ςφγχρονεσ μορφζσ τζχνθσ ςτον αρχικό χϊρο ι και ςτισ

χϊρεσ από τισ οποίεσ αντλικθκαν, μζςα από εκκζςεισ, κλπ.

9.1.1.2 Υπαίθριο Θέατρο και καθιέρωςη ετήςιου Φεςτιβάλ Άλατοσ

Υροτείνεται θ καταςκευι μικροφ Ωπαικρίου Κεάτρου 300 κζςεων για τθν πραγματοποίθςθ των

πολιτιςτικϊν εκδθλϊςεων τθσ κερινισ περιόδου. Θ χωροκζτθςθ του κεάτρου κα γίνει ςτο

Ανατολικό τμιμα του δρόμου που οριοκετεί ανατολικά τον χϊρο τθσ αλυκισ, προσ τθν παραλία

και ςυγκεκριμζνα ςτο χϊρο που βρίςκεται θ μποφκα. Ωπάρχει εκεί ιδθ μια διαμορφωμζνθ

επιφάνεια ςκυροδζματοσ για τθν ζδραςθ τθσ καταςκευισ.

Page 211: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

211

2010

Για τον τρόπο καταςκευισ του κεάτρου πρζπει να λθφκεί υπόψθ ο χαρακτιρασ τθσ περιοχισ που

επιβάλλει μια ελαφρά αρχιτεκτονικι μορφι, οι περιβαλλοντικζσ ςυνκικεσ με τισ ζντονα

διαβρωτικζσ ιδιότθτεσ (κάλαςςα, άνεμοσ), θ αναγκαιότθτα να ξεχωρίηει από τισ υπόλοιπεσ μόνιμεσ

καταςκευζσ, ϊςτε οι νζεσ επεμβάςεισ να επιβαρφνουν το ςφνολο όςο το δυνατόν λιγότερο και θ

παροχι τθσ δυνατότθτασ για εφκολθ αποςυναρμολόγθςθ.

Θ καταςκευι κα αποτελείται από μόνιμα και μετακινοφμενα τμιματα. Ψα μόνιμα κα είναι θ

υπερυψωμζνθ ςκθνι και οι χϊροι των παραςκθνίων, ενϊ θ κερκίδα με τα κλιμακοςτάςια κα είναι

λυόμενα. Ψα παραςκινια κα καταςκευαςκοφν από φζρουςα τοιχοποιία, θ ςκθνι κα είναι μια

ξυλοκαταςκευι εδραςμζνθ ςε τοιχία ςκυροδζματοσ. Θ κερκίδα κα ςτθκεί ςε ανοξείδωτα

μεταλλικά δικτυϊματα τα οποία κα ενϊνονται με μεταλλικοφσ κοχλίεσ για τθν εφκολθ

αποςυναρμολόγθςθ και αποκικευςι τουσ κατά τουσ χειμερινοφσ μινεσ. Ψο δάπεδο,

καταςκευαςμζνο από ξυλεία ανκεκτικι ςτθν υγραςία, κα δρα ωσ ςφνδεςμοσ για τθ ςτιριξθ τθσ

υποκείμενθσ μεταλλικισ καταςκευισ. Θ πρόςβαςθ επιτυγχάνεται τόςο από τα πλάγια τθσ κερκίδασ

όςο και από το πίςω τμιμα τθσ. Θ διάταξθ των κακιςμάτων, ςε τμιμα τόξου και κλιμακωτά, κα

επιτρζπει τθν καλφτερθ δυνατι οπτικι επαφι όλων των κεατϊν με τθ ςκθνι.

Σι κοινόχρθςτοι χϊροι υγιεινισ προβλζπεται να καταςκευαςκοφν κάτω από το υψθλότερο τμιμα

τθσ κερκίδασ και κα είναι άμεςα προςπελάςιμοι από τα δφο κλιμακοςτάςια που βρίςκονται ςτο

ςθμείο αυτό.

Θ θλεκτρομθχανολογικι εγκατάςταςθ κα καλφπτει όλεσ τισ απαιτιςεισ ςκθνικοφ κεάματοσ, τόςο

ςε ειδικό φωτιςμό όςο και ςε αναπαραγωγι ιχου.

Ανάδειξθ τθσ Ψοπικισ ταυτότθτασ που είναι άμεςα ςυνδεδεμζνθ με τον χϊρο παραγωγισ του

αλατιοφ και τθσ τοπικισ γαςτρονομίασ του Διμου Αλυκϊν, κα μπορεί να επιχειριςει ο ίδιοσ ο

Διμοσ, ςτισ εγκαταςτάςεισ του οικοτουριςτικοφ Υάρκου και του Ξζντρου εναλλακτικισ

τουριςτικισ ανάπτυξθσ και προϊκθςθσ πολιτιςμοφ, κυρίωσ ςτο χϊρο που κα ευρίςκεται το

κζατρο, ςε μια προςπάκεια περαιτζρω τουριςτικισ προβολισ του χϊρου των αλυκϊν και τθσ

ανάδειξθσ τθσ τοπικισ κουηίνασ και γαςτρονομίασ και των πρϊτων υλϊν που κακθμερινά

χρθςιμοποιοφνται για το κακθμερινό τραπζηι.

Σι γυναίκεσ του Ρθςιοφ από Χυνεταιριςμοφσ ι μθ, κα μαγειρεφουν για όλουσ τουσ επιςκζπτεσ τθσ

ζκκεςθσ, ςυμμετζχοντασ ςε ζναν υποτυπϊδθ διαγωνιςμό. Υαραδοςιακζσ ςυνταγζσ φτιαγμζνεσ με

περιςςό μεράκι και τζχνθ, κα τζρψουν τουσ κατοίκουσ του Ρθςιοφ και τουσ επιςκζπτεσ,

Page 212: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

212

2010

ςυνοδευόμενεσ από τοπικoφσ οίνουσ.

Ψο «Φεςτιβάλ Αλατιοφ και Γεφςεων», περιλαμβάνει ακόμθ τθν παρουςίαςθ Ψοπικϊν ομιλιϊν με

κζμα το αλάτι, οι οποίεσ και αυτζσ κα μπαίνουν ςε διαδικαςία διαγωνιςμοφ και κα ακολουκεί θ

βράβευςθ τθσ καλφτερθ. Υαράλλθλα, ςτο Φεςτιβάλ αυτό κα γίνεται θ προϊκθςθ των προϊόντων

του Ξζντρου μζςα από δίςκουσ, βιβλία , ταινίεσ, κλπ., μζςα ςτα οποία κα ζχουν καταγραφεί

ιδιαίτερα ςτοιχεία του λαϊκοφ πολιτιςμοφ ςε επίπεδο κίνθςθσ, τραγουδιοφ, αφιγθςθσ, εκίμων,

γλϊςςασ, ςυμπεριφοράσ, κλπ. αλλά και βιβλίων μαγειρικισ τζχνθσ που κα αναδεικνφουν τθ

ςυμβολι τθσ γαςτρονομίασ ςτθν επίτευξθ τθσ τουριςτικισ ανάπτυξθσ τθσ περιοχισ, κακϊσ επίςθσ

και τθν ζκκεςθ προϊόντων που παράγουν Ψοπικοί Χυνεταιριςμοί που δραςτθριοποιοφνται ςτο

χϊρο τθσ γαςτρονομίασ και των τροφίμων.

Κα πρόκειται για μία πρωτοβουλία του Διμου ςτο Ρομό Ηακφνκου και του Υολιτιςτικοφ -

Ξαλλιτεχνικοφ ςυμβουλίου του Ξζντρου αλλά και του Υάρκου που ίςωσ να είναι θ μοναδικι

περίπτωςθ ςτθν χϊρα ανάλογθσ διοργάνωςθσ από φορζα τθσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ. Κα είναι

μία ξεχωριςτι εκδιλωςθ, που κα πρζπει αγκαλιαςκεί από τουσ επιχειρθματίεσ και τουσ κατοίκουσ

του Ρομοφ.

Ζνασ από τουσ βαςικοφσ ςκοποφσ του φεςτιβάλ κα είναι θ ανάδειξθ τοπικϊν ςυνταγϊν και

ιδιαιτζρων εδεςμάτων, που ςυνκζτουν τθν γαςτρονομικι φυςιογνωμία του ςυγκεκριμζνου

Διμου, αλλά και του Ρομοφ και κα αποτελζςουν, τα επιμζρουσ «πιάτα» μία από τισ βαςικζσ

ςυνιςτϊςεσ του ςτίγματοσ που κα πρζπει να ζχει ο Διμοσ Αλυκϊν ςτον τουριςτικό τομζα.

Επιπλζον, κα ςτοχεφει ςτον γαςτριμαργικό τουριςμό, ζνα κεματικό πεδίο που κερδίηει ολοζνα και

περιςςότερουσ κιαςϊτεσ ανά τον κόςμο, αφοφ δεν είναι λίγοι εκείνοι που επιλζγουν να

επιςκεφκοφν ζναν τόπο, προκειμζνου να δοκιμάςουν τθν τοπικι κουηίνα. Τπωσ γίνεται και ςε

πολλζσ περιοχζσ ςτθ χϊρα μασ.

Ψο Φεςτιβάλ Αλατιοφ και Γεφςεων κα διαρκζςει 3 -4 θμζρεσ και ταυτόχρονα το διάςτθμα αυτό ςε

όλο το Διμο Αλυκϊν το αλάτι και αλυκζσ κα αποτελοφν το κυρίαρχο κζμα ςτον διάκοςμο τον

Δθμόςιων Χϊρων , ςτθν ανάπτυξθ Φωτογραφικϊν εκκζςεων και άλλων ςχετικϊν με τισ αλυκζσ και

το αλάτι, ςτθν κουηίνα και το μενοφ που κα προςφζρεται από τα εςτιατόρια και τουσ

επιχειρθματίεσ του τουριςμοφ ςτθν περιοχι το οποίο κα αποτελείται από Ψοπικζσ παραδοςιακζσ

ςυνταγζσ και πρϊτθ φλθ τοπικά προϊόντα και Ψοπικοφ Σίνουσ, ενϊ κα μποροφςε να υιοκετθκεί και

από τισ επιχειριςεισ φιλοξενίασ, εςτίαςθσ και διαςκζδαςθσ τθσ περιοχισ για το διάςτθμα αυτό, ο

διάκοςμοσ των καταςτθμάτων να ζχει ςαφι αναφορά ςτο αλάτι και τισ αλυκζσ, ϊςτε οι αλυκζσ

Page 213: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

213

2010

και θ αναφορά τουσ ςτθν Ψοπικι ταυτότθτα να αποτελζςουν ςε βάκοσ χρόνου το «Brand name»

τθσ περιοχισ .

9.1.1.3 Χώροι Αθλοπαιδιών

Χτο πλαίςιο υλοποίθςθσ του Χχεδίου 1 και ςυγκεκριμζνα τθσ Δράςθσ 3.1 που αφορά τθν

Καταςκευι μικρϊν ακλθτικϊν εγκαταςτάςεων ςτο νοτιοδυτικό ι το βορειοδυτικό τμιμα τθσ

αλυκισ το οποίο είναι ιδθ μπαηωμζνο, είναι εφικτό να γίνουν και χϊροι ακλοπαιδιϊν.

Θ ευρφτερθ περιοχι των Αλυκϊν παρουςιάηει ωσ κφρια αναςχετικά τθσ χαρακτθριςτικά τθν

ζλλειψθ κοινοχριςτων χϊρων και χϊρων κοινωνικισ υποδομισ. Θ επαναδραςτθριοποίθςθ τθσ

περιοχισ με τθ δθμιουργία του Ξζντρου Εναλλακτικισ Ψουριςτικισ Ανάπτυξθσ και Υροϊκθςθσ

Υολιτιςμοφ, δίνει τθ δυνατότθτα για ανάπτυξθ χϊρων ακλοπαιδιϊν ςε μια ζκταςθ που είναι ιδθ

μπαηωμζνθ. Θ γεωγραφία τθσ περιοχισ (επίπεδθ, χωρίσ κακόλου εξάρςεισ) κακιςτά τθν

καταςκευι τζτοιων χϊρων δυνατι χωρίσ μεγάλθ οικονομικι επιβάρυνςθ για διαμορφϊςεισ.

Υροτείνεται θ καταςκευι δφο ειδϊν γθπζδων: δφο τζνισ και ενόσ ποδοςφαίρου. Χχετικά με το

γιπεδο του τζνισ, αναφζρεται ότι θ επιφάνειά του πρζπει να είναι εντελϊσ λεία, ςκλθρι και

διαπερατι από τα νερά τθσ βροχισ. Ψα περιβλιματά του κα πρζπει να καταςκευαςκοφν από

ςκλθροφσ οπτόπλινκουσ και να επικαλυφκοφν με ιςχυρι τςιμεντοκονία. Ψο γιπεδο ποδοςφαίρου

κα ζχει χωμάτινθ επιφάνεια και κα τοποκετθκεί φυςικόσ ι τεχνθτόσ χλοοτάπθτασ.

9.1.1.4 Αναπλάςεισ - δενδροφυτεύςεισ

Χτο πλαίςιο υλοποίθςθσ του Χχεδίου 1 προβλζπονται οι κατάλλθλεσ Αναπλάςεισ –

Δενδροφυτεφςεισ για τθ διαμόρφωςθ του χϊρου τθσ Αλυκισ, ωσ επιςκζψιμου χϊρου.

9.1.1.5 Ξενώνεσ , καταςκηνώςεισ / CAMPING και πολύ μικρέσ επιχειρήςεισ παροχήσ υπηρεςιών.

Είναι απαραίτθτο να ενκαρρυνκοφν πιλοτικά οι επενδφςεισ ςε υποδομζσ διανυκτζρευςθσ, όπωσ

ξενϊνεσ και καταςκθνϊςεισ που κα προςφζρουν άλλου είδουσ υπθρεςίεσ ςτουσ επιςκζπτεσ και κα

αποτελματϊςουν τθν παροφςα κατάςταςθ που επικρατεί ςτθν περιοχι και το νομό γενικότερα.

Κα πρζπει ιδιϊτεσ, των οποίων οι περιουςίεσ βρίςκονται περιμετρικά τθσ αλυκισ ι ςε μικρι

ακτίνα από αυτιν, να δθμιουργιςουν μόνιμεσ υποδομζσ φιλοξενίασ που κα προςελκφςουν

επιςκζπτεσ ειδικϊν κατθγοριϊν τουριςμοφ, όπωσ είναι θ παρατιρθςθ πουλιϊν, θ φωτογράφθςθ

Page 214: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

214

2010

τθσ φφςθσ, οι βοτανικζσ μελζτεσ, κλπ, με, όςο κατά το δυνατόν μικρότερθ επιβάρυνςθ του χϊρου

μζςω ξενϊνων και καταςκθνϊςεων / CAMPING.

Υαράλλθλα, εκτόσ των υποδομϊν διανυκτζρευςθσ ςκόπιμο κα ιταν να αναπτυχκοφν πολφ μικρζσ

επιχειριςεισ θ οποίεσ κα ενοικιάηουν ι και κα πουλάνε όλον εκείνο τον κατάλλθλο εξοπλιςμό που

κα απαιτθκεί, προκειμζνου να γίνεται θ χριςθ των δραςτθριοτιτων που κα μποροφν να γίνουν

εντόσ του πάρκου, και αφοροφν τον ακλθτιςμό, τθν ορνικοπαρατιρθςθ, το κανό, τθ βαρκάδα, τθν

φωτογράφθςθ.

ΣΡΟΠΟ ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΑ

Από το αντικείμενο του «Ξζντρου Εναλλακτικισ Ψουριςτικισ Ανάπτυξθσ Ξαι προϊκθςθσ

Υολιτιςμοφ» ςε ςυςχζτιςθ πάντα με το «Υολυδφναμο Ξζντρο Ενθμζρωςθσ και Ξατάρτιςθσ» τθσ

Δράςθσ 2 του Χχεδίου 1, προκφπτει ότι ζχουμε δφο διαςτάςεισ δράςεων λειτουργίασ:

1. Ψθ δθμιουργία κφκλου ςπουδϊν ι ςεμιναρίων κάποιου επιπζδου (που κα κακορίηονται ανά

περίοδο), τα οποία προτείνεται να γίνονται τθν άνοιξθ και το φκινόπωρο, πχ, Πάρτθ-Απρίλθ και

Σκτϊβρθ-Ροζμβρθ, για τθν ανάδειξθ των ςτελεχϊν ζρευνασ με διάφορεσ εκδοχζσ.

2. Ψθ λοιπι δράςθ που προφανϊσ είναι ςυνεχισ και θ οποία χωρίηεται ςε δφο μεγάλα μζρθ. Ψο

εμπορικό και το «επιςτθμονικό»:

α) Ψο εμπορικό, κα είναι θ προϊκθςθ των προϊόντων του Ξζντρου (δίςκων, βιβλίων, κλπ.), θ

προϊκθςθ εκδθλϊςεων, κλπ.

β) Ψο επιςτθμονικό, κα καλφπτει τθν παραπζρα επεξεργαςία, όχι μόνο τθσ τεχνικισ αλλά και τθ

ςυνολικι κάλυψθ του κάκε «ευριματοσ», μζχρι τον τελικό ςτόχο που είναι θ τεκμθρίωςθ,

αναπαραγωγι και διάχυςθ. Θ δράςθ αυτι που είναι κακαρά ερευνθτικι κα γίνεται μζςα από τουσ

ετιςιουσ ςτόχουσ που κα κζτει το Επιςτθμονικό Χυμβοφλιο.

ΟΡΓΆΝΩΗ - ΔΙΟΙΚΗΗ / ΥΟΡΕΑ ΕΚΣΕΛΕΗ ΕΡΓΩΝ

Ψο ΚΕΝΤΟ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΘΣ ΤΟΥΙΣΤΙΚΘΣ ΑΝΑΡΤΥΞΘΣ ΚΑΙ ΡΟΩΘΘΣΘΣ ΡΟΛΙΤΙΣΜΟΥ κα είναι ζνα

ΡΥΛΔ και χαρακτθρίηεται ωσ Ξοινωφελισ Σργανιςμόσ Διεκνοφσ χαρακτιρα. Κα διοικείται από

Διοικθτικό Χυμβοφλιο, ςτο οποίο κα ςυμμετζχουν ο Διμοσ Αλυκϊν, το Ψμιμα Ψεχνολογίασ

Υεριβάλλοντοσ και Σικολογίασ (παράρτθμα Ηακφνκου) του ΨΕΛ Λονίων Ριςων, ίςωσ το Ξζντρο

Υεριβαλλοντικισ Εκπαίδευςθσ τθσ Οικακιάσ και εκπρόςωποι των φορζων χρθματοδότθςθσ. Ψο ΔΣ

Page 215: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

215

2010

κα είναι το όργανο διοίκθςθσ, κα ςυνεδριάηει τακτικά, κα είναι ολιγομελζσ (7 ι 9 μζλθ) και κα ζχει

τθν ευκφνθ για τθ ςυνολικι λειτουργία του Ξζντρου.

Υαράλλθλα με το ΔΣ κα λειτουργεί το Επιςτθμονικό – Καλλιτεχνικό Συμβοφλιο, τθν οργάνωςθ και

λειτουργία του οποίου κα αναλαμβάνει ο Διμοσ Αλυκϊν ίςωσ ςε ςυνεργαςία και με το ΨΕΛ Λονίων

Ριςων. Αυτό το Χυμβοφλιο κα ςυνζρχεται ςε ςυνόδουσ τουλάχιςτον 1 φορά τον χρόνο και κα

χαράςςει τθν ςτρατθγικι ςτον τομζα ζρευνασ, τουσ ετιςιουσ ςτόχουσ, και φυςικά κα ςυντονίηει

τισ ενζργειεσ που αφοροφν τισ πολιτιςτικζσ δράςεισ. Ψο ςυμβοφλιο αυτό ςτο ςφνολό του κα

μπορεί να αποτελείται από προςωπικότθτεσ των γραμμάτων και τθσ τζχνθσ και πανεπιςτθμιακοφσ.

Ψο ςυντονιςμό και τθ ςυνεργαςία των δφο οργάνων κα καλφπτει Δ/ντισ του Ξζντρου, που κα

προςλαμβάνεται από το ΔΧ, μετά από πρόταςθ του Επιςτθμονικοφ Χυμβουλίου.

Ψζλοσ το MANAGEMENT του Ξζντρου, όςον αφορά τισ λοιπζσ δράςεισ και τθ λειτουργία του, κα

τισ ζχει επίςθσ Διευκυντισ του Ξζντρου.

Ψο ςφνολο των διαδικαςιϊν για τθ δθμιουργία του φορζα και θ ευκφνθ τθσ καταςκευαςτικισ

περιόδου, βαρφνει το Διμο Αλυκϊν, με τθν επιςτθμονικι ςτιριξθ του ΨΕΛ Λονίων Ριςων. Ψα ζργα

κα υλοποιθκοφν με τθν ευκφνθ τθσ Ψεχνικισ Ωπθρεςίασ του Διμου.

ΒΙΩΙΜΟΣΗΣΑ

Θ κάλυψθ των λειτουργικϊν εξόδων του Ξζντρου, προβλζπεται να γίνεται από τθν ςκοποφμενθ

δράςθ του, όςο και από μια ςειρά παράπλευρων ςυμπλθρωματικϊν χριςεων που

ενςωματϊνονται ςτθ λειτουργία του Ξζντρου, χωρίσ να διαφοροποιοφν τθ δράςθ του, αλλά είτε

διευρφνοντασ τουσ ςκοποφσ του. Αναλυτικά πθγζσ εςόδων:

1. Ιδθ από τον τρόπο λειτουργίασ του Ξζντρου προζκυψαν δφο κατθγορίεσ από τισ δράςεισ του

και προςδιορίςτθκαν οι πθγζσ από τα αντίςτοιχα ζςοδα που μποροφν να προκφψουν.

2. Τμωσ το Ξζντρο δεν προςδοκά να καλφπτει το κόςτοσ λειτουργίασ του μόνο από εκεί.

Χρειάηεται να ζχει ςυμφωνθκεί, με το Ψμιμα Ψεχνολογίασ Υεριβάλλοντοσ και Σικολογίασ

(παράρτθμα Ηακφνκου) του ΨΕΛ Λονίων Ριςων και με το Ξζντρο Υεριβαλλοντικισ Εκπαίδευςθσ τθσ

Οικακιάσ , για χριςθ των εγκαταςτάςεων του Κζντρου ςε ςυνδυαςμό με τθ χριςθ του

Σικοτουριςτικοφ πάρκου, για τισ δικζσ τουσ ςυνεργαςίεσ, προγράμματα κατάρτιςθσ, διεκνείσ

ςυνεργαςίεσ, προγράμματα ανταλλαγϊν, με κάλυψθ μζρουσ των λειτουργικϊν εξόδων του ι και

ενοικίαςθ.

Page 216: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

216

2010

Σι δραςτθριότθτεσ που ο Διμοσ Αλυκϊν κα επικυμοφςε να εντάξει μζςα ςτθν λειτουργία του

Ξζντρου κα είναι και τα ζςοδα από τθ ςυνεργαςία του Κζντρου, του Οικοτουριςτικοφ πάρκου,

με το ΤΕΙ και το Κζντρο Ρεριβαλλοντικισ Εκπαίδευςθσ τθσ Λικακιάσ, που ςυμπλθρωματικά κα

ενιςχφουν τθν βιωςιμότθτά τουσ. Από τθ μελζτθ κόςτουσ-οφζλουσ, προςδοκάται ότι κα προκφψει

θ βιωςιμότθτα τθσ μονάδασ με βάςθ τθ χρθματοοικονομικι ςκοπιμότθτα, χωρίσ βεβαίωσ να

παραγνωρίηεται θ αντίςτοιχθ κοινωνικοοικονομικι που προκφπτει κυρίωσ:

• από τθν αξιοποίθςθ τθσ πολιτιςτικισ κλθρονομιάσ και τθ διάςωςθ μοναδικϊν μνθμείων

• τθν προϊκθςθ νζου τουριςτικοφ προϊόντοσ και τθ ςφνδεςι του με τθν πολιτιςτικι παραγωγι

(από τθν μοντελοποίθςθ ςπανίων πολιτιςτικϊν δειγμάτων)

• τθν ανάδειξθ τθσ κοινισ καταγωγισ και του κοινοφ παρελκόντοσ ωσ ςτακεροποιθτικοφ

παράγοντα και παράγοντα ςυνεργαςίασ μεταξφ των διαςυνοριακϊν περιοχϊν.

3. Θ αποδοτικι λειτουργία των τριγφρω τουριςτικϊν καταλυμάτων αλλά κυρίωσ των ιπιων

καταςκευαςτικά επενδφςεων ςε υποδομζσ διανυκτζρευςθσ όπωσ ξενϊνεσ και καταςκθνϊςεισ και

του ουηερί, είναι απόλυτα εξαςφαλιςμζνθ, αφοφ θ περιοχι που είναι ιδιαίτερα τουριςτικι (με τα

προβλιματα που αναλφκθκαν ςτθν αρχι), κα ζχει τθν απαιτοφμενθ τεχνογνωςία και το

επιχειρθματικό ςχιμα, που κα δίνει τισ δυνατότθτεσ για ορκολογικι χριςθ και αξιοποίθςθ των

δυνατοτιτων του Ξζντρου αλλά και του Σικοτουριςτικοφ Υάρκου.

4. Θ δθμιουργία ενόσ νζου τουριςτικοφ προϊόντοσ, του οποίου μάλιςτα τα ενδιαφζροντα δεν είναι

το «sea and sun», αφινει τα περικϊρια για μια αφξθςθ του ειδικοφ αυτοφ τουριςτικοφ ρεφματοσ,

ςε νεκρζσ τουριςτικά περιόδουσ ι ςτα ακραία χρονικά τουσ όρια (θ λειτουργία των κφκλων

μακθμάτων του Ξζντρου προτείνεται να είναι ςτθν αρχι και ςτο τζλοσ τθσ τουριςτικισ περιόδου).

Θ ζνταξθ αυτοφ του ρεφματοσ ςε ειδικά τουριςτικά πακζτα κα είναι ευχερισ, όχι μζςα από τθν

ςυνικθ πρακτόρευςθ, αλλά μζςα και από τουσ κφκλουσ τθσ Ξοινότθτασ του ΨΕΛ και τθσ δ/νςθσ

Δευτερ. Εκπαίδευςθσ.

Page 217: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

217

2010

10 ΚΟΙΝΑ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ

Page 218: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

218

2010

10 ΚΟΙΝΑ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΔΙΑΣΑΗ

Σι δραςτθριότθτεσ που κα αναπτυχκοφν ςτα πλαίςια του Σικοτουριςτικοφ Υάρκου ςε ςυνδυαςμό

με αυτζσ του Ξζντρου Εναλλακτικισ Ψουριςτικισ Ανάπτυξθσ και Υροϊκθςθσ Υολιτιςμοφ, να

μετατρζψουν ζναν εγκαταλελειμμζνο και ανενεργό χϊρο ςε τόπο δθμιουργίασ με πολλαπλά

κοινωνικά και οικονομικά οφζλθ για τθν ευρφτερθ περιοχι.

Θ δθμιουργία Σικοτουριςτικοφ Υάρκου με τθν ανάπτυξθ των φυτϊν μονοετϊν - πολυετϊν,

κάμνων και δζντρων, φυτϊν υγρόφιλων, υδροχαρϊν ακόμα και αλοφφτων, φυτϊν τθσ παράλιασ

ηϊνθσ, τθσ πεδινισ και τθσ ορεινισ ηϊνθσ, θ διαμόρφωςθ λιμνϊν για ανάπτυξθ οργανιςμϊν -

υδατοκαλλιζργειεσ - ψάρεμα, θ ςυντιρθςθ και εκμετάλλευςθ μζρουσ των τθγανιϊν, θ ανάπτυξθ

μικρϊν νθςιϊν πραςίνου, θ διαμόρφωςθ υδατορεμάτων ανάμεςα ςτισ λίμνεσ, τα νθςάκια

πραςίνου και τα τθγάνια, ςυμβάλλουν αποφαςιςτικά ςτθν ανάπτυξθ, προςταςία και διατιρθςθ

του περιβάλλοντοσ.

Θ Ηάκυνκοσ, και γενικότερα τα νθςιά του Λονίου, παρουςιάηουν ποικιλία περιβαλλοντικοφ τοπίου

με εκτεταμζνεσ αμμϊδεισ ι βραχϊδεισ ακτζσ, δαςικά ςυμπλζγματα, αλλά και ευαίςκθτα

οικοςυςτιματα υγροτόπων. Αυτά τα οικοςυςτιματα μαηί με τισ κλειςτζσ καλάςςιεσ ακτζσ

απαιτοφν προςταςία και ορκολογικι διαχείριςθ για τθ διάςωςι τουσ κατ' αρχιν, αλλά και για τθν

περαιτζρω αξιοποίθςι τουσ.

Ψο περιβάλλον απειλείται με πολλοφσ, ςυχνά αλλθλοςυνδεόμενουσ τρόπουσ. Σι λφςεισ δεν είναι

εφκολεσ και θ πραγματικότθτα αυτι πρζπει να αντικατοπτρίηεται ςτθν ςυνολικι ςτρατθγικι τθσ

ανάπτυξθσ. Είναι πλζον παγκόςμια αποδεκτό πωσ όλεσ οι οικονομικζσ και κοινωνικζσ

δραςτθριότθτεσ κα πρζπει να προςαρμόηονται ςτισ δυνατότθτεσ του περιβάλλοντοσ. Θ αρχι τθσ

αειφόρου ανάπτυξθσ κατζχει κεντρικό ρόλο ςτθ δράςθ και τα προγράμματα τθσ Ευρωπαϊκισ

Ζνωςθσ για τθν Υεριφερειακι Ανάπτυξθ, από όπου προζρχεται και ςθμαντικι οικονομικι ςτιριξθ

για υλοποίθςθ ανάλογων ζργων.

Ψα προγράμματα δράςθσ τθσ Ξοινότθτασ, αναγνωρίηουν με πολλοφσ τρόπουσ το κόςτοσ

προςταςίασ του περιβάλλοντοσ ωσ οικονομικό πόρο. Θ «πράςινθ» ανάπτυξθ είναι θ μόνθ που

μπορεί να δθμιουργιςει υγιι οικονομία. Σι τοπικζσ οικονομίεσ που επενδφουν ςε «κακαρά» ζργα

ιπιασ μορφισ επενδφουν ουςιαςτικά ςτθν μακροπρόκεςμθ κοινωνικι και οικονομικι ανάπτυξι

τουσ.

Page 219: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

219

2010

Πζςα ςε αυτιν τθν προςπάκεια για πράςινα ανάπτυξθ, θ τοποκζτθςθ φωτοβολταϊκϊν

ςυςτθμάτων που αποτελοφν μια από τισ πλζον γνωςτζσ τεχνολογίεσ ανανεϊςιμων πθγϊν

ενζργειασ, και μποροφν χρθςιμοποιθκοφν για τθν κάλυψθ, των μερικϊν ι ολικϊν ενεργειακϊν

αναγκϊν του Υάρκου, ενιςχφει ςθμαντικά τθν ανάπτυξθ, προςταςία και διατιρθςθ του

περιβάλλοντοσ. Ωσ γνωςτόν, βαςίηονται ςτθν αξιοποίθςθ τθσ θλιακισ ακτινοβολίασ, με μθδενικζσ

εκπομπζσ διοξειδίου του άνκρακα κατά τθν λειτουργία τουσ. Είναι μια εξαιρετικά αξιόπιςτθ

τεχνολογία θ οποία ζχει κάνει ςθμαντικά βιματα ςτο επίπεδο τθσ ανάπτυξισ τθσ ςε παγκόςμιο

επίπεδο τα τελευταία χρόνια. Για τθν χϊρα μασ τα φωτοβολταϊκά είναι ακόμα πιο ελκυςτικά

κακϊσ θ θλιοφάνεια είναι κάτι που μασ προςφζρεται απλόχερα

Για τθν αντιμετϊπιςθ τυχόν προβλθμάτων απαιτοφνται:

• Πελζτεσ προςταςίασ και διαχείριςθσ των οικοςυςτθμάτων μαηί με μελζτεσ εφαρμογισ

• Πελζτεσ διαχείριςθσ του ανκρωπογενοφσ περιβάλλοντοσ για τον περιοριςμό και τθν

αντιμετϊπιςθ των ρυπογόνων δραςτθριοτιτων

• Ζργα αποκατάςταςθσ του περιβάλλοντοσ

• Ευαιςκθτοποίθςθ του κοινοφ ςε κζματα προςταςίασ και ανάδειξθσ του περιβάλλοντοσ

Σ ςχεδιαςμόσ του Σικοτουριςτικοφ Υάρκου και του Ξζντρου Εναλλακτικισ Ψουριςτικισ Ανάπτυξθσ

και Υροϊκθςθσ Υολιτιςμοφ ςτισ Αλυκζσ του Διμου Αλυκϊν, είναι απόλυτα ςυνυφαςμζνοσ με τισ

προαναφερκείςεσ αρχζσ, τθ βιϊςιμθ ανάπτυξθ και τθν προςταςία του περιβάλλοντοσ.

Σι δραςτθριότθτεσ που κα αναπτυχκοφν, ςτο πλαίςιο υλοποίθςθσ των Χχεδίων που

προαναφζρκθκαν, αποβλζπουν κυρίωσ ςτθ βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ του καλάςςιου και χερςαίου

περιβάλλοντοσ και ςτθ ςτιριξθ των δράςεων που ςυνδζονται με το περιβάλλον αυτό, όπωσ

αναβίωςθ του υγροβιότοπου, εκπαίδευςθ, ζρευνα, τουριςμόσ, αναψυχι, πολιτιςμόσ.

Τπωσ προκφπτει από τθν προθγοφμενθ περιγραφι των μζτρων/δράςεων, οι προβλεπόμενεσ

δραςτθριότθτεσ δεν επιβαρφνουν οφτε αλλοιϊνουν το χαρακτιρα του περιβάλλοντοσ χϊρου.

Απεναντίασ λόγω τθσ ιπιασ μορφισ τουσ τον αναβακμίηουν, προκαλϊντασ κετικζσ επιπτϊςεισ ςε

αυτό.

Page 220: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

220

2010

ΑΝΑΠΣΤΞΙΑΚΗ ΕΠΙΔΡΑΗ ΣΗΝ ΕΤΡΤΣΕΡΗ ΠΕΡΙΟΦΗ

Θ ολοκλιρωςθ του Σικοτουριςτικοφ Υάρκου κα ζχει πολλαπλά οφζλθ για τθν περιοχι των

Αλυκϊν. Δθλαδι:

α) Θ ανάπτυξθ του ςυγκεκριμζνου οικοςυςτιματοσ κα προςφζρει περιβαλλοντικι ανάπλαςθ για

τθν εγκαταλελειμμζνθ περιοχι των Αλυκϊν και πθγι ηωισ για τθν ευρφτερθ περιοχι.

β) Θ κατάλλθλθ διαμόρφωςθ του χϊρου του Υάρκου με τθν τοποκζτθςθ ποικίλων φυτϊν,

δενδρυλλίων και οργανιςμϊν, φιλοξενϊντασ, κατά περιόδουσ, και αρκετά είδθ μεταναςτευτικϊν

πτθνϊν, κα αποτελζςει τουριςτικό πόλο ζλξθσ με επιπλζον άμεςα και ζμμεςα οικονομικά οφζλθ

για τθν ευρφτερθ περιοχι του Διμου Αλυκϊν.

γ) Ψο Σικοτουριςτικοφ αυτό Υάρκο κα είναι από τα μοναδικά ςτθν Ελλάδα και κα δϊςει τθ

δυνατότθτα εκπαίδευςθσ ςε ςπουδαςτζσ και φοιτθτζσ και διεξαγωγισ ερευνθτικϊν μελετϊν από

Υανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Λδρφματα.

δ) Θ λειτουργία του Σικοτουριςτικοφ Υάρκου Αλυκϊν κα αποτελζςει μοναδικι και

αποτελεςματικι πθγι διαφιμιςθσ τθσ περιοχισ των Αλυκϊν ςε όλο το κόςμο.

Θ δθμιουργία του Ξζντρου Εναλλακτικισ Ψουριςτικισ Ανάπτυξθσ και Υροϊκθςθσ Υολιτιςμοφ κα

προςφζρει ςυμπλθρωματικά οφζλθ ςτθν περιοχι με πολφ μικρό κόςτοσ, αφοφ τισ υποδομζσ για

τθ λειτουργία του κα τισ ζχει ιδθ διευκετιςει το Χχζδιο 1. Σι δραςτθριότθτεσ που κα

αναπτυχκοφν ςτα πλαίςια τθσ λειτουργίασ του κα:

• αναδείξουν τθν ιςτορικότθτα τθσ περιοχισ με τθ δθμιουργία, μεταξφ άλλων και του Πουςείου

Αλυκϊν,

• διερευνιςουν τισ πολιτιςτικζσ επιρροζσ που δζχκθκε θ περιοχι ςτθ διάρκεια των αιϊνων

• αποτελζςουν πόλο ζλξθσ για τθν πραγματοποίθςθ ακλθτικϊν και πολιτιςτικϊν εκδθλϊςεων

υψθλοφ επιπζδου τόςο απαραίτθτων για τθν κοινωνικι ςυνοχι τθσ τοπικισ κοινωνίασ

• αναδείξουν κοινά ςτοιχεία ανάπτυξθσ τθσ ςυνεργαςίασ τόςο ςε επίπεδο εςωτερικϊν όςο και

εξωτερικϊν ςυνόρων

Page 221: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

221

2010

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΜΟΣΗΣΑ ΣΟΤ ΕΡΓΟΤ

Θ αναπαραγωγιμότθτα του προτεινόμενου Σικοτουριςτικοφ Υάρκου και θ εφαρμογι των

δραςτθριοτιτων του ςε άλλεσ περιοχζσ τθσ Ελλάδοσ ι τθσ Πεςογείου γενικότερα με παρόμοια

περιβαλλοντικά και εδαφολογικά χαρακτθριςτικά είναι και εφικτι (τεχνικά και οικονομικά ) αλλά

και αναγκαία.

Εφικτι είναι γιατί όπωσ προκφπτει από τθν περιγραφι των δραςτθριοτιτων του Βιοτεχνολογικοφ

Υάρκου, αυτζσ βαςίηονται:

α) ςτθ χριςθ του καλαςςινοφ νεροφ και του ιλιου

β) ςτθ χρθςιμοποίθςθ φυτϊν που μποροφν να αναπτυχκοφν ςε αλμυρό – υφάλμυρο νερό

γ) ςτθ χριςθ φτθνισ, άγονθσ, επίπεδθσ, παράκτιασ περιοχισ

δ) ςτθν επιςτιμθ, ςτθν εξζλιξθ τθσ βιολογίασ και ςε υπάρχουςα εμπειρία

Είναι λοιπόν φανερό ότι χωρίσ πολφπλοκεσ τεχνολογίεσ, με χαμθλό ςυγκριτικά οικονομικό κόςτοσ

και χωρίσ τθν αναγκαιότθτα ειδικϊν καιρικϊν ςυνκθκϊν, είναι δυνατι θ ανάπτυξθ ενόσ

παρόμοιου Σικοτουριςτικοφ Υάρκου ςε ανάλογεσ περιοχζσ τθσ Ελλάδοσ και τθσ Πεςογείου.

Επειδι όλα αυτά ζχουν ωσ αποτζλεςμα τθ δθμιουργία υψθλισ αξίασ οικονομικι δραςτθριότθτα

και περιβαλλοντικι προςταςία και ανάπτυξθ, θ δθμιουργία παρομοίων Υάρκων, όπου είναι

δυνατόν, κακίςταται και αναγκαία, αφοφ γίνεται ςε περιοχζσ με ζντονο ςυνικωσ περιβαλλοντικό

πρόβλθμα και με μοναδικι πικανότθτα εκμετάλλευςισ τουσ ωσ οικοςυςτιματα.

Επιπλζον, διάφοροι φορείσ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ, αντιλαμβανόμενοι τθ ςθμαςία των

καλαςςίων οικοςυςτθμάτων για το περιβάλλον και τθν ανάπτυξθ υποβακμιςμζνων περιοχϊν,

ενιςχφουν τισ προςπάκειεσ ανάδειξθσ αυτϊν ςτθ Πεςόγειο με ςθμαντικά κονδφλια.

Χίγουρα, λοιπόν, κα προκφψει ευνοϊκό κλίμα από τθν ΕΕ για χρθματοδότθςθ ςχετικϊν

δραςτθριοτιτων.

Page 222: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

222

2010

ΔΙΑΦΤΗ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΩΝ

Θ ανάπτυξθ του προτεινόμενου Σικοτουριςτικοφ Υάρκου των Αλυκϊν κα είναι αποτζλεςμα

επιςτθμονικισ ςτιριξθσ και ςυνεργαςίασ με πολλοφσ αντίςτοιχουσ φορείσ τθσ Ελλάδασ και του

Εξωτερικοφ. Υαράλλθλα οι διάφορεσ δραςτθριότθτεσ του κα χρθματοδοτθκοφν από διαφορετικζσ

πθγζσ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ, τράπεηεσ, επιχειρθματίεσ, κλπ.

'Ζτςι λοιπόν, γίνεται κατανοθτό ότι το ζργο αυτό κα τφχει μεγάλθσ προςοχισ από πολλοφσ φορείσ

και μόνον αυτό το γεγονόσ κα αποτελζςει ςθμαντικό λόγο για τθ διάδοςθ των αποτελεςμάτων των

δράςεων που κα αναπτυχκοφν ς' αυτό.

Επιπλζον, οι εμπορικζσ δραςτθριότθτεσ που κα προκφψουν ςε ςυνάρτθςθ με το αντίςτοιχο

marketing κα ςυμβάλλουν επίςθσ ςτθ διάδοςι του.

Σι χιλιάδεσ επιςκζπτεσ του Υάρκου ςε ετιςια βάςθ (ο ςυνολικόσ αρικμόσ επιςκεπτϊν ςτο νθςί τθσ

Ηακφνκου είναι 400.000 άτομα ετθςίωσ) κα αποτελζςουν μία από τισ αποτελεςματικότερεσ πθγζσ

διάδοςθσ των δραςτθριοτιτων του Υάρκου.

Ψζλοσ, θ ςυμμετοχι του Ξζντρου Ενθμζρωςθσ και Ξατάρτιςθσ - Σργάνωςθσ του Σικοτουριςμοφ

του Σικοτουριςτικοφ Υάρκου, ςε διάφορεσ κοινζσ δραςτθριότθτεσ με αντίςτοιχουσ φορείσ και

Υανεπιςτιμια τθσ Ευρϊπθσ κα είναι ζνασ ςθμαντικόσ τρόποσ προβολισ του ζργου του Σικοτ.

Υάρκου των Αλυκϊν.

Θ δθμιουργία του Ξζντρου Εναλλακτικισ Ψουριςτικισ Ανάπτυξθσ και Υροϊκθςθσ Υολιτιςμοφ κα

ςτθρίηεται κατ' αρχιν ςτθ ςυνεργαςία με διαςυνοριακοφσ φορείσ. Επιπλζον θ οργάνωςθ

λειτουργίασ του Ξζντρου κα είναι τζτοια που κα προχποκζτει τθ ςυνεργαςία με πανεπιςτιμια,

εξζχουςεσ προςωπικότθτεσ και άλλουσ ςθμαντικοφσ φορείσ διεκνοφσ εμβζλειασ, εξαςφαλίηοντασ

ζτςι τθ διάχυςθ των αποτελεςμάτων τθσ λειτουργίασ του Ξζντρου.

Page 223: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Δ. ΑΛΥΚΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΠΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΑΛΤΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΡΙΟΤ

223

2010

ΟΙ ΣΥΝΤΑΞΑΝΤΕΣ

ΣΥΝΕΤΑΙΙΣΤΙΚΘ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΘΤΙΚΘ ΗΑΚΥΝΘΟΥ Αναπτυξιακι Α.Ε. Ο.Τ.Α.

ΘΕΩΡΗΘΗΚΕ

ΚΑΤΑΣΤΑΙ, ΗΑΚΥΝΘΟΣ …………. Ο ΔΘΜΑΧΟΣ

Αντϊνιοσ Γκοφςκοσ