ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗΓΙΑ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Παπαθεμιστοκλέους Αργυρώ, φιλόλογος, 2o Λύκειο Γιαννιτσών

ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑΙΒΙΒΛΙΟ 3. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 70. ΠΑΡ. 1 - 2

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Να γνωρίσουν οι μαθητές τα ιστορικά γεγονότα που αφορούν την

έναρξη του εμφυλίου πολέμου, τα πρόσωπα και τις ομάδες που έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο.

Να κατανοήσουν τα βαθύτερα αίτια των γεγονότων και τα κίνητρα ή τις σκοπιμότητες που υπαγορεύουν τις ενέργειες των προσώπων.

Να αντιληφθούν ότι η αντίθεση λόγῳ - ἔργῳ (αντίθεση θεμελιακή στο έργο του Θουκυδίδη) αποτελεί μέθοδο διερεύνησης των πραγματικών αιτίων των γεγονότων.

Να μελετήσουν τις επιρρηματικές μετοχές (συνημμένες – απόλυτες), την αντιστοιχία τους με τις δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις στην αρχαία και τη νέα ελληνική.

Να παρατηρήσουν το ύφος και τη γλώσσα του Θουκυδίδη.

• Σύνδεση με τα προηγούμενα:Η αιχμαλωσία επιφανών Κερκυραίων πολιτών

στα Σύβοτα από τους Κορινθίους.• Θεματικός πυρήνας:Η απελευθέρωσή τους και η συνωμοτική τους

δράση

Η εμφύλια διαμάχη στην Κέρκυρα

Χρόνος της έναρξης και οι υποκινητές

Ο φαινομενικός και ο πραγματικός λόγος της απελευθέρωσής τους

Οἱ γὰρ Κερκυραῖοι ἐστασίαζον

ἐκ τῶν περὶ Ἐπίδαμνον ναυμαχιῶνἐπειδὴ οἱ αἰχμάλωτοι ἦλθον →αὐτοῖς ↓ ἀφέμενοι ὑπὸ Κορινθίων

τῷ μὲν λόγῳ διηγγυμένοι τοῖς προξένοις ὀκτακοσίων ταλάντων

τῷ δὲ ἔργῳ πεπεισμένοι Κορινθίοις ↓ Κέρκυραν προσποιῆσαι ↗ ↘ Κορινθίοις.

Παρατηρήσεις - σχολιασμός

• Παρουσίαση πραγματολογικών στοιχείων, απαραίτητων για την ερμηνευτική προσέγγιση της περιόδου.

• Λόγοι απελευθέρωσης των αιχμαλώτων από τους Κορινθίους (οικονομικοί, στρατιωτικοί και πολιτικοί).

• Η αντίθεση λόγῳ - ἔργῳ (περιεχόμενο, μέθοδος, ύφος).

• Η χρήση των μετοχών.• Παθητική σύνταξη (ποιητικό αίτιο)

Η συνωμοτική δράση

Ο σκοπός τους

καὶ οὗτοι ἔπρασσον ↓ μετιόντες → ἕκαστον → τῶν πολιτῶν

ὅπως ἀποστήσωσιν → τὴν πόλιν ↓ Ἀθηναίων

Παρατηρήσεις - σχολιασμός

• Σχολιασμός της συνωμοτικής δράσης των αιχμαλώτων (ἔπρασσον, μετιόντες).

• Ο σκοπός τον οποίο εξυπηρετούν.• Η χρήση του παρατατικού.

Η ανάμειξη των Αθηναίων και των Λακεδαιμονίων

Η απόφαση των Κερκυραίων για ουδετερότηταρότητα

ἀφικομένης νεὼς → Ἀττικῆς ↓ Κορινθίας(τῶν νεῶν) ἀγουσῶν → πρέσβεις(τῶν πρέσβεων) καταστάντων ἐς λόγους

κατὰ τὰ ξυγκείμεναΚερκυραῑοι ἐψηφίσαντο → εἶναι → σύμμαχοι → Ἀθηναίοις ↓ (εἶναι ) → φίλοι →Πελοποννησίοιςὥσπερ (ἦσαν) καὶ πρότερον.

Παρατηρήσεις - σχολιασμός

• Σχολιασμός της άφιξης των Αθηναίων και Κορινθίων πρέσβεων – αιτιολόγηση.

• Σχολιασμός της απόφασης των Κερκυραίων• Οι γενικές απόλυτες (πώς αναλύονται; Πώς

εξυπηρετούν το ύφος του Θουκυδίδη;)

Ερωτήσεις - ασκήσεις

Ερμηνευτικές ερωτήσεις1. ὑπό Κορινθίων ἀφεθέντες: ποια ήταν τα κίνητρα

της πράξης αυτής των Κορινθίων;

2. Λόγῳ μὲν … ἔργῳ δέ: Να εξηγήσετε τη σημασία που έχει η αντίθεση για τη μέθοδο του ιστορικού.

3. ἐψηφίσαντο Κερκυραῑοι … πρότερον: ποιοι λόγοι υπαγόρευσαν αυτή την απόφαση των Κερκυραίων;

Γραμματικές ασκήσεις

1. ἐστασίαζον, ἔπρασσον, ἐψηφίσαντο: να γράψετε τους ίδιους τύπους σε όλους τους χρόνους.

2. Αἰχμάλωτοι, ἀφεθέντες, οὗτοι, πολιτῶν, νεώς, ἀγουσῶν: να γράψετε την ίδια πτώση του άλλου αριθμού.

Συντακτικές ασκήσεις

1. Να βρείτε και να αναγνωρίσετε τις δευτερεύουσες προτάσεις του αποσπάσματος.

2. πεπεισμένοι: να αναλύσετε τη μετοχή στην αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση.

3. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους παρακάτω τύπους: αὐτοῑς, ὑπὸ Κορινθίων, τῶν πολιτῶν, Ἀθηναίων, ξύμμαχοι.

4. Πεπεισμένοι Κορινθίοις: να μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική.

Λεξιλογικές – σημασιολογικές ασκήσεις

1. Ναυπηγός, άφεση, εγγύηση, πίστη, άφιξη, οδηγός: με ποιες λέξεις του κειμένου σχετίζονται ετυμολογικά οι παραπάνω;

2. καταστάντων: να γράψετε δέκα ομόρριζα ουσιαστικά, απλά ή σύνθετα.

Μεταφραστικές προσπάθειες

Απαντήσεις μαθητών (στην 3η ερμηνευτική ερώτηση)

Βιβλιογραφία

• Βιβλίο του καθηγητή• Αξιολόγηση των μαθητών της Α΄ Λυκείου

στην αρχαία ελληνική γραμματεία• Οδηγίες για τη διδασκαλία και αξιολόγηση

του μαθήματος της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας της Α΄ τάξης Γενικού και Α΄ και Β΄ τάξεων του Εσπερινού Γενικού Λυκείου για το σχ. έτος 2012-2013