ΕΞΕΡΕΥΝΗΤΕΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΟΠΟΡΟΙ

Ηλίας Ανέστης

Αυτοί που άνοιξαν τους θαλάσσιους δρόμους

ΕΞΕΡΕΥΝΗΤΕΣ

Το νερό καλύπτει το 71% της

συνολικής επιφάνειας της Γης,

δηλαδή είναι ένα από τα κυρίαρχα

στοιχεία του πλανήτη μας! Σήμερα

όλοι σχεδόν οι ωκεανοί, οι θάλασσες

και τα πελάγη είναι χαρτογραφημένα

μέχρι και την παραμικρή

λεπτομέρεια. Αλλά δεν ήταν πάντα

έτσι. Χρειάστηκε το θάρρος, το

όραμα και η αποφασιστικότητα

μερικών σπάνιων ανθρώπων οι

οποίοι ήταν έτοιμοι να

διακινδυνεύσουν τη ζωή τους για να

εξερευνήσουν όχι μόνο τα όρια του

πλανήτη αλλά και τα όρια της

ανθρώπινης θέλησης. Το ερώτημα

που προκύπτει είναι… γιατί; Ίσως

γιατί αυτό τους έκανε περισσότερο

ευτυχισμένους!

Ποιοι ήταν όμως οι μεγαλύτεροι

εξερευνητές και θαλασσοπόροι;

Βάσκο ντα Γκάμα

Ο Πορτογάλος θαλασσοπόρος Βάσκο

ντα Γκάμα ήταν ο πρώτος που

πραγματοποίησε τον περίπλου της

Αφρικής, συνδέοντας απευθείας την

Ευρώπη με τις Ινδίες, ανοίγοντας έτσι

νέους εμπορικούς δρόμους.

Γεννήθηκε στο Σίνες της

Πορτογαλίας το 1460 ή το 1469 και

ήταν απόγονος παλιάς οικογένειας

ευγενών. Καθώς από νωρίς

διακρίθηκε για τις ναυτικές του

ικανότητες, το 1487 ο βασιλιάς της

Πορτογαλίας Ιωάννης Β΄ του ανέθεσε

εξερευνητική αποστολή που σαν

σκοπό της είχε την ανακάλυψη

θαλάσσιου δρόμου για την Ινδία

κάνοντας τον περίπλου της Αφρικής.

Η αναγκαιότητα για την ανακάλυψη

του νέου δρόμου γεννήθηκε από την

ολοένα αυξανόμενη δράση των

μουσουλμάνων πειρατών στις ακτές

της ανατολικής Αφρικής και την

δυσκολία της χρήσης του δρόμου της

Ερυθράς

Θάλασσας.

Το 1497, ξεκίνησε από την

Λισσαβόνα με 4 πλοία και αφού

πέρασε από το Πράσινο Ακρωτήρι

και την Αγία Ελένη έφτασε στο

Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας στη

Νότια Αφρική. Αξιοποιώντας τόσο

τους ευνοϊκούς ανέμους όσο και τις

γνώσεις ενός έμπειρου Αφρικανού

πλοηγού, ο Βάσκο ντα Γκάμα έφτασε

στις Ινδίες σε κάτι παραπάνω από

ένα μήνα, καλύπτοντας μια απόσταση

2.100 ναυτικών μιλίων.

Ο στόλος του, τα πρώτα ευρωπαϊκά

πλοία που έφτασαν ποτέ στις Ινδίες,

αγκυροβόλησε στις αμμουδερές και

γεμάτες φοίνικες παραλίες της

Καλκούτα. Ο Βάσκο ντα Γκάμα

πραγματοποίησε δύο ακόμη

αποστολές στις Ινδίες, το 1502 και το

1524. Κατά τη διάρκεια της

τελευταίας αποστολής πέθανε από

ελονοσία στην πόλη Κοτσίν της

Ινδίας.

Ο Βάσκο ντα Γκάμα κατέχει

ξεχωριστή θέση ανάμεσα στους

Πορτογάλους θαλασσοπόρους γιατί

κατάφερε να σπάσει το μονοπώλιο

του εμπορίου των ειδών της

Ανατολής που είχαν οι Άραβες και οι

Βενετοί, το οποίο πέρασε σταδιακά

στους Πορτογάλους.

Χριστόφορος

Κολόμβος

Ο Χριστόφορος

Κολόμβος ήταν Γε

νοβέζος θαλασσο

πόρος

χαρτογράφος,

ναύαρχος και

αντιβασιλέας,

διάσημος επειδή

ανακάλυψε

την Αμερική το1492.

Θεωρείται ο άνθρωπος που

ανακάλυψε επίσημα την Αμερική,

παρά το γεγονός ότι υπάρχουν

αρκετές ενδείξεις ότι οι Vikings και

πιθανόν οι Κινέζοι και οι Φοίνικες

τον πρόλαβαν αρκετές εκατοντάδες

χρόνια νωρίτερα.

Έχοντας τη βεβαιότητα ότι η Γη είναι

σφαιρική, ο Κολόμβος άρχισε να

μελετά το ενδεχόμενο να φτάσει

στην Άπω Ανατολή ακολουθώντας

πορεία προς τα δυτικά. Το πρώτο

ταξίδι του Κολόμβου ξεκίνησε στις 3

Αυγούστου 1492. Ο στόλος του

αποτελούνταν από 2 καραβέλες, τις

“Niña” και Pinta και τη ναυαρχίδατου

βασιλικού στόλου, τη “Santa Maria”.

Το ταξίδι τους κράτησε αρκετά και

ήταν γεμάτο περιπέτειες και

κινδύνους. Τελικά, ύστερα από

δυόμισι περίπου μήνες, στις 13

Οκτωβρίου 1492, έφτασαν σε ένα

νησί των Αντιλλών, που το ονόμασε

San Salvador. Όταν επέστρεψε

φέρνοντας γεωργικά προϊόντα και

μερικούς ιθαγενείς, η υποδοχή που

του έγινε ήταν θριαμβευτική.

Στη συνέχεια πραγματοποίησε ακόμα

3 ταξίδια αλλά τελικά έπεσε σε

δυσμένεια και αποσύρθηκε στο

Βαγιαδολίδ όπου έζησε τα τελευταία

χρόνια της ζωής του στην αφάνεια. Η

συμβολή του όμως στην ανακάλυψη

του Νέου Κόσμου άλλαξε τον ρου της

ιστορίας.

Χρονικό εξερευνήσεων

Ο Κολόμβος ήξερε ότι για να

πραγματοποιήσει το διατλαντικό

ταξίδι και να εξασφαλίσει προσωπικά

δικαιώματα στις εξερευνήσεις του,

όφειλε εκτός από εξεύρεση πόρων να

πετύχει και την υποστήριξη κάποιας

μοναρχίας που θα

περιέβαλλε με κύρος την

αποστολή του και θα

αποτελούσε τον επίσημο

εντολοδόχο της,

κρατώντας ,θεωρητικά, μακριά, την

ανταγωνιστική διείσδυση άλλων

ευρωπαϊκών κρατών. Χρειαζόταν

επίσης το κύρος ενός μονάρχη για να

παρουσιαστεί σαν επίσημος

απεσταλμένος του ενώπιον των

ισχυρών ηγεμόνων της Ασίας που

υπολόγιζε να συναντήσει. Πρώτα

παρουσιάστηκε στην Αυλή της

πρωτοπόρας τότε στις

εξερευνήσεις Πορτογαλίας αλλά

τελικά απορρίφθηκε.

Στην συνέχεια μετέβη στην μάλλον

φτωχή Ισπανία και εξέθεσε τα σχέδια

του στους βασιλείς της Αραγονίας,

Φερδινάνδο και της

Καστίλης, Ισαβέλλα, των οποίων ο

γάμος είχε άτυπα "ενώσει" την μέχρι

τότε γεωγραφικά μόνο νοούμενη

Ισπανία.

Οι βασιλείς ζήτησαν από τον

Κολόμβο να παρουσιαστεί και στο

πανεπιστήμιο της Σαλαμάνκα, οι

λόγιοι του οποίου απέρριψαν την

προτεινόμενη αποστολή ως αδύνατη

να πραγματοποιηθεί.

Ωστόσο οι δύο μονάρχες ήθελαν να

κρατήσουν τον Κολόμβο στην

Ισπανία ώστε να μην απευθυνθεί σε

άλλα κράτη της Δυτικής Ευρώπης και

το πέτυχαν δίνοντας του αόριστες

υποσχέσεις.

Ταυτόχρονα ήθελαν να τελειώνουν

πρώτα με τον πόλεμο εναντίον

της τελευταίας αραβικής

ηγεμονίας στην Ιβηρική Χερσόνησο,

που εδραζόταν στην Γρανάδα. Αυτό

έγινε το 1492 με την ηγεμονία αυτή

να ηττάται και να προσαρτάται στα

ισπανικά εδάφη. Εν τω μεταξύ είχαν

περάσει τουλάχιστον 7 χρόνια

παραμονής του Κολόμβου στην

Ισπανία, περιμένοντας για μια

οριστική απάντηση και είχε πλέον

απελπιστεί. Οι μονάρχες ήλπιζαν ο

έμπειρος ναυτικός να περιορίσει τις

απαιτήσεις του από το στέμμα, για τα

προσωπικά προνόμια που θα

απολάμβανε ο ίδιος σε περίπτωση

επιτυχίας.

Τους φαινόταν πως αυτός ο φτωχός

και μη ευγενικής καταγωγής

άνθρωπος, τους ζητούσε πολλά.

Τελικά θέλοντας να μην χάσουν

καμία ευκαιρία σύναψαν ένα

συμβόλαιο με τους όρους που

επιθυμούσε ο Γενοβέζος καπετάνιος,

του έδωσαν την εντολή να

προχωρήσει σύμφωνα με τα σχέδια

του, του έδωσαν ένα πλοίο του

βασιλικού στόλου και του

εξασφάλισαν άλλα δυο πλοία με

ιδιωτική

χρηματοδότηση.

Πρώτο ταξίδι

Με την βοήθεια σεβαστών

καπετάνιων του Πάλος, ο Κολόμβος

ναυτολόγησε από τους έμπειρους

αλλά φοβισμένους, μπροστά στην

προοπτική της διάσχισης

του Ατλαντικού, ναυτικούς του

λιμανιού του Πάλος και στις 3

Αυγούστου 1492 αναχώρησε με τον

στολίσκο του από εκεί για τα

Κανάρια Νησιά, κτήση τότε και τώρα

της Ισπανίας. Από τα Κανάρια,

δίνοντας βάση σε έναν χάρτη του

Τοσκανέλι, πίστευε ότι θα μπορούσε

πιο εύκολα -και χρησιμοποιώντας

τους εκεί ανέμους πιο γρήγορα- να

προσεγγίσει στην Ιαπωνία για την

οποία είχε μιλήσει ο Μάρκο Πόλο

αλλά η ύπαρξη της αμφισβητούταν

στην Ευρώπη. Από κει και πέρα

ήξερε ότι η ηπειρωτική Ασία δεν θα

ήταν μακριά.

Αφού πραγματοποίησε επισκευές στα

πλοία του στα Κανάρια, ξεκίνησε για

την διάσχιση του άγνωστου ακόμα

τότε Ωκεανού. Χρειάστηκε μόλις 36

μέρες για αυτό και στις 12

Οκτωβρίου 1492 έφτασε σε ένα νησί

του συμπλέγματος

των Μπαχάμων βορειοανατολικά της

Καραϊβικής. Συναντώντας τους

ντόπιους Ιθαγενείς, δεν ξαφνιάστηκε

αλλά πίστεψε ότι βρισκόταν στην

περιφέρεια της κυρίως Ασίας.

Θεωρώντας μάλλον ότι είχε άθελα

του προσπεράσει την Ιαπωνία,

πίστεψε ότι τώρα ήταν πιο κοντά στις

Ινδίες, καθώς οι άνθρωποι που

αντίκρισε και με τους οποίους πέτυχε

μια φιλική συνεργασία, άσχετα από

το μέλλον που τους περίμενε στα

χέρια των Ισπανών, ήταν

σκουρόχρωμοι.

Γνωρίζοντας

λατινικά ο ίδιος,

όποτε

αναφερόταν σε

αυτούς τους

ονόμαζε,

εκφραζόμενος

πολύ

ελεύθερα, Ινδιάν

ους. Η ονομασία επικράτησε

αργότερα για όλους τους γηγενείς της

Αμερικής.

Στο ταξίδι αυτό ανακάλυψε επίσης

την Κούβα, της οποίας εξερεύνησε

ένα μέρος και την οποία θεωρούσε,

για το υπόλοιπο της ζωής του,

χερσόνησο της ηπειρωτικής Ασίας.

Τέλος έφτασε και στην νήσο που ο

ίδιος βάφτισε Ισπανιόλα, γιατί του

θύμιζε το περίγραμμα της Ισπανίας

και όπου σήμερα βρίσκονται η

Δημοκρατία της Αϊτής και η

Δομινικανή Δημοκρατία. Θέλοντας να

κάνει γνωστή την ανακάλυψη του

στην Ευρώπη και να εξασφαλίσει

περισσότερα μέσα για την

εκμετάλλευση των νησιών αυτών

πριν συνεχίσει για να συναντήσει,

όπως ήλπιζε, τις κυρίως Ινδίες και

τον αυτοκράτορα της Κίνας

εγκατέστησε ένα οχυρό στην

Ισπανιόλα και επέστρεψε στο Πάλος

τον Μάρτιο του 1493.

Οι βασιλείς και η "κοινή γνώμη" της

εποχής τον υποδέχθηκαν θερμά ενώ

σε όλη την Ευρώπη διαδόθηκε

αστραπιαία η φήμη πως οι Ισπανοί

είχαν φτάσει μέσω του Ατλαντικού

στην Ασία. Οι Πορτογάλοι

απογοητεύτηκαν και ίσως γι’ αυτό

ανέβαλαν τον περίπλου

της Αφρικής αφού ένα τέτοιο ταξίδι

υπολογιζόταν να κρατήσει σχεδόν

ένα χρόνο, ενώ τώρα οι Ισπανοί

ανταγωνιστές τους φαίνονταν να

χρειάζονται μόλις 2 μήνες για να πάνε

και να γυρίσουν από τις Ινδίες. Ο

Κολόμβος εντάχθηκε στην

αριστοκρατία της Ισπανίας ως "δον",

ορίστηκε ναύαρχος της διπλής

μοναρχίας και περιβλήθηκε γενικά με

τιμές και χρηματικά εισοδήματα.

Μάλιστα ονομάστηκε και

Αντιβασιλέας των χωρών όπου θα

εγκαθιστούσε την ισπανική

κυριαρχία ή στις οποίες θα

προωθούσε σαν ένα είδος ύπατου

αρμοστή τα συμφέροντα της νέας του

πατρίδας.

Φερδινάνδος

Μαγγελάνος

O Φερδινάνδος

Μαγγελάνος (1480 - 27

Απριλίου 1521)

ήταν Πορτογάλος θαλασσοπόρος

.Ηγήθηκε της αποστολής εκείνης, με

την οποία πραγματοποιήθηκε ο

πρώτος περίπλους της Γης. Δεν

κατάφερε να ολοκληρώσει το ταξίδι

του προς τα Δυτικά, καθώς

σκοτώθηκε από ιθαγενείς στρατιώτες

του φύλαρχου Λάπου

Λάπου στη μάχη του Μακτάν στο

Μακτάν των Φιλιππίνων. Παρόλα

αυτά, έγινε ένας από τους πρώτους

ανθρώπους που διέσχισε όλους

τους μεσημβρινούς της Γης. Έγινε

επίσης ο πρώτος που ηγήθηκε μιας

ευρωπαϊκής αποστολής προς τα

δυτικά της Ευρώπης και την Ασία,

και που διέσχισε τον Ειρηνικό

Ωκεανό.

Ευπατρίδης στη καταγωγή,

γεννήθηκε στη Σαμπρόσα (ή

Σομπορόσα) το 1480 και φονεύθηκε

στο

νησί Μακτάν των Φιλιππίνων το1521

. Στη νεότητά του υπήρξε ακόλουθος

της Βασίλισσας Ελεονόρας, συζύγου

του Βασιλέως Ιωάννου του Β΄.

Το 1505 ταξίδεψε στις Ινδίες, όπου

πήρε μέρος σε πολεμικές

επιχειρήσεις του αποικιοκρατικού

στρατού. Πολεμώντας στην Ινδία

διακρίθηκε στην άλωση της

Μαλάκκα. Το 1506 βρισκόταν

στη Μοζαμβίκη και το 1511 ταξίδεψε

στη χερσόνησο της Μαλαισίας, όπου

έζησε διάφορες περιπέτειες με τους

ιθαγενείς, με τους οποίους έκανε

εμπόριο μπαχαρικών.

Το 1512 ο Μαγγελάνος επέστρεψε

στην Πορτογαλία και πολέμησε στο

Μαρόκο όπου πληγώθηκε στο πόδι

και από τότε έμεινε χωλός. Στους

πλόες όμως αυτούς συνέλαβε το

τολμηρό σχέδιο να ζητήσει προς

δυσμάς πλεύση προς τις Μολούκες

νήσους της Μαλαισίας οι οποίες εν

τω μεταξύ με βουλές του Πάπα

Αλεξάνδρου Δ΄ παραχωρήθηκαν

στο στέμμα της Καστίλης. Όταν όμως

επανήλθε στη Πορτογαλία

το 1512 για να καταστρώσει το

σχέδιό του, βρήκε τον Βασιλέα

Μανουέλ Δ΄ να διάκειται δυσμενώς

απέναντί του, στις οικονομικές

απαιτήσεις του οπότε και αναζήτησε

την ισπανική υπηκοότητα.

Με τη βοήθεια του Βασιλιά της

Ισπανίας, Καρόλου Ε΄ Κουίντου και

με τη βοήθεια του αστρονόμου Ρουΐ

Φιλίρο υπέγραψε συμβόλαιο

(Μάρτιος 1518). Επειδή οι Ισπανοί

είχαν σημαντικούς πολιτικούς και

εμπορικούς λόγους να έχουν μία

σύντομη επικοινωνία με την περιοχή

της Μαλαισίας, ενέκριναν την

πρόταση και διέθεσαν πέντε

εξοπλισμένα πλοία, με τα οποία

ξεκίνησε ο θαλασσοπόρος το 1519.

Έτσι έγινε ο Μαγγελάνος ο δεύτερος

μετά τον Κολόμβο μεγάλος

θαλασσοπόρος, τον οποίο «έχασαν»

οι Πορτογάλοι και αξιοποίησαν οι

Ισπανοί για τις εξερευνήσεις των

θαλασσών.

Είναι ευεξήγητο λοιπόν γιατί, μέχρι

τη στιγμή της εκκινήσεως, έπρεπε το

πλήρωμα του Μαγγελάνου να

αντιμετωπίσει διάφορες δολιοφθορές

στα πλοία που προκαλούσαν

πράκτορες της Πορτογαλίας.

Έτσι ξεκίνησε ο Μαγγελάνος στις 20

Σεπτεμβρίου του 1519 για τον

περίπλου της γης από το λιμάνι

Σανλούκαρ ντε Μπαραμέδα

επιβαίνοντας

της καραβέλας Σαντίσιμα Τρινιδάδ ,

140 μόλις τόνων με άλλα τέσσερα

μικρότερα πλοία των οποίων τα

πληρώματα αποτελούσαν 280

περίπου άνδρες, Πορτογάλοι, Γάλλοι

και Φλαμανδοί.

Στα πληρώματα αυτά συμμετείχαν

και ιστοριογράφος της αποστολής

Πορτογάλος Ντουάρτε

Μπαρμπόζα και ο βερονέζος

Φραντσέσκο Πιγγαφέτε.

Ο Μαγγελάνος αφού πέρασε

τα Κανάρια νησιά, το Πράσινο

Ακρωτήριο και τις Βραζιλιάνικες

ακτές στις 13

Δεκεμβρίου 1519 εισέπλεε στο Κ.

του Ρίο ντε Τζανέιρο.

Στις 10

Ιανουαρίου 1520 ανακαλύπτει τη

στομαλίμνη του Ρίο ντε Λα Πλάτα και

στις 31 Μαΐου 1520 τον λιμένα Σαν

Γιουλιάνο. Όμως προχωρώντας προς

Νότο και βρίσκοντας έρημες ακτές τα

πληρώματα άρχισαν να δυσφορούν.

Από 1ης Απριλίου είχαν αρχίσει να

στασιάζουν. Τότε ο Μαγγελάνος

αποκεφάλισε τους στασιαστές ενώ

σε 40 ναύτες απέδωσε χάρη. Την ίδια

εποχή ήλθε σε επαφή με τους

ιθαγενείς «Τεουέλτσους», τους

γιγαντόσωμους Παταγώνες. Όμως

ένα από τα πλοία του το «Σαντιάγο»

ναυάγησε σε νότιο εξερευνητικό

πλου παρά τη «Σάντα Κρουθ»

(καστιλιάνικα ισπανικά)

ή «Σάντα Κρους» (αμερικάνικα

ισπανικά), διασωθέντος όμως του

πληρώματος.

Στις 24 Αυγούστου 1520 ο

Μαγγελάνος «άνοιξε πανιά», πλην

όμως έμεινε καθηλωμένος στη Σάντα

Κρους μέχρι 18 Οκτωβρίου 1520.

Τρεις μέρες μετά τον απόπλου του

στις 21 Οκτωβρίου 1520 διέκρινε την

αναζητούμενη δυτική έξοδο

του πορθμού που ο ίδιος ανακάλυψε

και πήρε το όνομά του. Ένα μήνα

αργότερα μπήκε στο μεγάλο ωκεανό

που τον ονόμασε Ειρηνικό, γιατί τον

βρήκε πολύ ήσυχο «mar pacifico».

Το Μάρτιο 1521 έφτασε

η νηοπομπή του Μαγγελάνου στις

Μαριάνες νήσους, τις οποίες ο

θαλασσοπόρος ονόμασε «νήσους

των κλεφτών», επειδή οι ιθαγενείς

επέδραμαν στα πλοία του και τα

λήστεψαν. Λίγο μετά έφτασε η

νηοπομπή στις σημερινές Φιλιππίνες

νήσους, όπου σκοτώθηκε ο

Μαγγελάνος στην προσπάθειά του να

συμφιλιώσει δύο εχθρικές φυλές

ιθαγενών. Οι λεπτομέρειες γι' αυτό το

(τελευταίο) ταξίδι δημοσιεύτηκαν

περίπου 300 χρόνια αργότερα, όταν

ανακαλύφθηκε το ημερολόγιο

πλοίου που κρατούσε ο

ιστοριογράφος του εγχειρήματος.

Στις 27 Απριλίου του 1521 ο

Μαγγελάνος σκοτώθηκε από τους

Ιθαγενείς στο νησί Μακτάν. Ο Χουάν

Σεμπαστιάν Ελκάνο συνέχισε το

ταξίδι του Μαγγελάνου και

ολοκλήρωσε το γύρο της γης το

Σεπτέμβριο του 1522.

Από τα 5 πλοία και τα περίπου 250

άτομα των πληρωμάτων τους που

ξεκίνησαν μαζί με τον Μαγγελάνο το

1519, μόνο ένα πλοίο με 18 μόλις

άνδρες πλήρωμα κατάφεραν να

επιστρέψουν στην Ισπανία το 1522,

ολοκληρώνοντας έτσι τον περίπλου.

Αρχηγός τους ήταν ο Ισπανός Χουάν

Σεμπάστιαν Ελκάνο, που ανέλαβε τη

διοίκηση μετά το θάνατο του

Μαγγελάνου.

Τζαίημς

Κουκ

Ο Τζέιμς Κουκ έζησε στην

Αγγλία, 7

Νοεμβρίου 1728 – Χαβάη, 14

Φεβρουαρίου 1779 ήταν Άγγλος

εξερευνητής, θαλασσοπόρος,

χαρτογράφος και καπετάνιος του

βρετανικού βασιλικού ναυτικού. Ο

Κουκ έκανε τρία εξερευνητικά ταξίδια

για λογαριασμό της Μεγάλης

Βρετανίας και έπλευσε δύο φορές

τον γύρο του κόσμου. Ήταν ο

πρώτος Βρετανός καπετάνιος που

έκανε τον περίπλου της γης με ένα

μοναδικό σκάφος. Ήταν επίσης ο

πρώτος που σταμάτησε

το σκορβούτο ρυθμίζοντας τη δίαιτα

του πληρώματός του με την

προληπτική

λήψη κίτρου και ξινολάχανου.

Θεωρείται ένας από τους

μεγαλύτερους θαλασσοπόρους

παγκοσμίως.

Πρώτο ταξίδι

Το βρετανικό Ναυαρχείο όρισε ως

αποστολή στον

Κουκ, υποπλοίαρχο τότε στον βαθμό,

να ηγηθεί επιστημονικής αποστολής

στη νήσο Ταϊτή του

νότιου Ειρηνικού, για να

εγκαθιδρύσει αστρονομικό παρατηρη

τήριο. Η αποστολή τους ήταν να

παρατηρήσουν μια σπάνια

διάβαση της Αφροδίτης μπροστά από

το δίσκο του Ηλίου.[4]

Το Ναυαρχείο

επέλεξε τον Κουκ, εξαιτίας των

αποδεδειγμένων ικανοτήτων του

ως πλοηγού αλλά και για το

ενδιαφέρον του στην αστρονομία.

Ξεκίνησε το ταξίδι του στις 12

Αυγούστου 1768 με το πλοίο

«Endeavour» και μέσω ακρωτηρίου

Χορν, έφτασε στην Ταϊτή στις 13

Απριλίου 1769. Στις 3 Ιουνίου 1769,

ο Κουκ είχε μετρήσει επιτυχώς

τον χρόνο διέλευσης της Αφροδίτης.

Με αυτόν τον τρόπο βοήθησε τους

επιστήμονες να βελτιώσουν την

αντίληψή τους για το μέγεθος

του ηλιακού συστήματος.

Οι μυστικές εντολές ωστόσο του

Κουκ περιλάμβαναν την ανακάλυψη

των άγνωστων περιοχών του νότιου

ημισφαιρίου, των

αποκαλούμενων Terres Australes

Incognita, για τις οποίες οι αρχαίοι

γεωγράφοι πίστευαν πως κρατούν

τον κόσμο σε ισορροπία δρώντας ως

αντίβαρο της ξηράς του βόρειου

ημισφαιρίου. Οποιαδήποτε τέτοια

ανακάλυψη θα ήταν οικονομικά και

εμπορικά σημαντική για μια

αποικιοκρατική δύναμη όπως

η Μεγάλη Βρετανία του 18ου αιώνα.

Ανώφελα αναζήτησε σε αυτό το

ταξίδι τις άγνωστες επικράτειες ο

Κουκ και πείστηκε πως τέτοια

μεγάλη άγνωστη ήπειρος δεν υπήρχε.

Τον Οκτώβριο του 1769 έγινε ο

πρώτος Ευρωπαίος που

αποβιβάστηκε στη Νέα Ζηλανδία. Τα

νησιά είχε ήδη παρατηρήσει

το 1642 ο ολλανδός πλοίαρχος Άμπελ

Τάσμαν, δίνοντας παράλληλα το

όνομα της

ολλανδικής επαρχίας Ζέελαντ . Ο

Κουκ τα χαρτογράφησε λεπτομερώς

πρώτος ξεκαθαρίζοντας ότι δεν

αποτελούσαν τμήμα κάποιας

ηπείρου. Το 1770, ο Κουκ διεξήγαγε

λεπτομερή επιθεώρηση της

ανατολικής ακτής της Νέας

Ολλανδίας και της Αυστραλίας,

εκείνο δηλαδή το τμήμα της ηπείρου

που οι Ολλανδοί δεν είχαν

χαρτογραφήσει και στις 22

Αυγούστου 1770 διεκδίκησε τα

εδάφη για λογαριασμό της Μεγάλης

Βρετανίας. Το

όνομα Αυστραλία χρησιμοποιήθηκε

πολύ αργότερα, στις αρχές του 19ου

αιώνα. Επέστρεψε στην χώρα του το

1771, ολοκληρώνοντας έναν γύρο

του κόσμου και έγινε διάσημος.

Δεύτερο ταξίδι

Στο δεύτερο ταξίδι του ο Τζέιμς Κουκ

έπλευσε νοτιότερα από οποιονδήποτε

άλλο Ευρωπαίο. Το 1772, αφού

παρέκαμψε το ακρωτήριο της Καλής

Ελπίδας, έκανε τον περίπλου της

Ανταρκτικής με το διάσημο πλοίο του

«Resolution», αλλά ο πάγος που

περιέβαλλε την ήπειρο τον εμπόδισε

να δει την ξηρά και επιστρέφοντας

ανέφερε ότι δεν υπήρχε καμία

ήπειρος σε αυτό το γεωγραφικό

πλάτος. Έκτοτε η ύπαρξη της

Ανταρκτικής έμεινε αναπόδεικτη έως

το 1840. Εξερεύνησε επίσης

προσεκτικά τις ήδη γνωστές νήσους

Σαμόα, Φίτζι, Βανουάτου ενώ

ανακάλυψε την νήσο Νέα Καληδονία.

Επιστρέφοντας στην Αγγλία

το 1775 μετά από ένα δεύτερο γύρο

της γης, ο Κουκ προήχθη σε

πλοίαρχο και εκλέχθηκε Εταίρος

της Βασιλικής Εταιρίας.

Τρίτο ταξίδι

Τον Ιούλιο του 1776 ο Κουκ ξεκίνησε

για το τρίτο ταξίδι του, πάλι με το

«Resolution». Η αποστολή του ήταν

η αναζήτηση του Βορειοδυτικού

Περάσματος, της πιθανής βόρειας

θαλάσσιας οδού μεταξύ Ευρώπης

και Ασίας. Το 1778, ο Κουκ έγινε ο

πρώτος Ευρωπαίος που προσέγγισε

τα νησιά της Χαβάης. Λίγο αργότερα

κατά την ίδια χρονιά έπλευσε προς τη

βορειοδυτική ακτή της Βόρειας

Αμερικής, και έγινε ο πρώτος

Ευρωπαίος που πάτησε το πόδι του

στο νησί Βανκούβερ στη Βρετανική

Κολούμπια. Συνέχισε την παράκτια

ναυσιπλοΐα του και μέσω

του Βερίγγειου εισήλθε στον Αρκτικό

ωκεανό. Το συμπαγές

τείχος πάγου εμπόδισε την

περαιτέρω βόρεια προώθηση και έτσι

ο Κουκ επέστρεψε στα νησιά της

Χαβάης.

Ρόαλντ

Αμούνδσεν

Ο Ρόαλντ

Ένγκελμπρεγκτ

Γκράβνινγκ

Αμούνδσεν

ήταν Νορβηγός εξερευνητής των

πολικών περιοχών. Ηγήθηκε

της Ανταρκτικής αποστολής του

1910-1912 η οποία ήταν η πρώτη που

έφτασε στο Νότιο Πόλο.

Ο Αμούνδσεν γεννήθηκε σε

οικογένεια Νορβηγών πλοιοκτητών

και καπετάνιων στο Μπόργκε κοντά

στο Σάρπσμποργκ. Ο πατέρας του

ήταν ο Γιενς Αμούνδσεν.

Εμπνευσμένος από το εγχείρημα

του Φρίντγιοφ Νάνσεν να διασχίσει

την Γροιλανδία το 1888, αποφάσισε

να αφιερώσει τη ζωή του στις

εξερευνήσεις.

Πρώτες αποστολές

Ο Αμούνδσεν έλαβε μέρος

στην Βελγική Ανταρκτική

Αποστολή (1897-1899). Το πλοίο της

αποστολής Μπελγκίκα, υπό την

ηγεσία του Αντριάν ντε Ζερλάς, έγινε

το πρώτο πλοίο που διαχείμασε στην

Ανταρκτική. Στο πλήρωμα υπήρχε

και ένας Αμερικανός γιατρός, ο

Φρέντερικ Κουκ,

ο οποίος πιθανότατα έσωσε το

πλήρωμα από σκορβούτο, γεγονός

που αποτέλεσε σημαντικό μάθημα

για τις μελλοντικές αποστολές του

Αμούνδσεν.

Βορειοδυτικό Πέρασμα

Το 1903 ο Αμούνδσεν ηγήθηκε της

πρώτης αποστολής που διέσχισε

το Βορειοδυτικό Πέρασμα μεταξύ

του Ατλαντικού και του Ειρηνικού

Ωκεανού, μαζί με άλλους έξι στο

πλοίο.

Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αυτού

ο Αμούνδσεν μελέτησε τον τοπικό

πληθυσμό των Νετσίλικ για να μάθει

Αρκτικές ικανότητες επιβίωσης και

σύντομα υιοθέτησε την ενδυμασία

τους. Από αυτούς έμαθε και να

χρησιμοποιεί σκυλιά έλξης

ελκήθρων.

Νότιος Πόλος

Μετά το Βορειοδυτικό Πέρασμα ο

Αμούνδσεν έκανε σχέδια για να πάει

στον Βόρειο Πόλο. όταν όμως

πληροφορήθηκε το 1909 πως αρχικά

ο Φρέντερικ Κουκ και έπειτα ο

Ρόμπερτ Πίρι είχαν ήδη επιτύχει το

εγχείρημα αυτό, άλλαξε τα σχέδιά

του. Χρησιμοποιώντας το πλοίο του

Φρίντγιοφ Νάνσεν Fram ('Εμπρός')

άλλαξε την πλεύση του προς

την Ανταρκτική το 1910.

Ο Αμούνδσεν δεν είπε σε κανέναν για

την αλλαγή των σχεδίων του πέρα

από τον αδερφό του Λέον και τον

Θόρβαλντ Νίλσεν, πλοίαρχο

του Fram. Φοβόταν πως αν ο Νάνσεν

μάθαινε για την αλλαγή θα

ανακαλούσε τη χρήση του Fram. Και

πιθανόν δεν ήθελε να ξυπνήσει τις

διαθέσεις του Ρόμπερτ Φάλκον Σκοτ,

ώστε να μην έχει ανταγωνιστή στο

εγχείρημά του. Το νέο μαθεύτηκε

δημοσίως μόνο στις 2 Οκτωβρίου.

Στις 14 Ιανουαρίου 1911 έφτασαν

στην ανατολική άκρη του Ρος Άις

Σελφ στην τοποθεσία που είναι

γνωστή ως Κόλπος των Φαλαινών.

Ο Αμούνδσεν έθεσε εκεί τη βάση του

και την ονόμασε Φραμχέιμ, δηλαδή,

'Σπίτι του Φραμ'. Η βάση ήταν 96

χιλιόμετρα εγγύτερα του Πόλου απ'

ότι η τοποθεσία όπου διέμενε η

αντίπαλη Βρετανική αποστολή του

Σκοτ. Ο Σκοτ θα ακολουθούσε την

διαδρομή, που είχε ανακαλύψει

ο Έρνεστ Σάκλετον, από τον

Παγετώνα του Μπέαρντμορ προς

το Ανταρκτικό Οροπέδιο. Ο

Αμούνδσεν έπρεπε να βρει ένα δικό

του καινούριο μονοπάτι ώστε

ακολουθώντας το να ανέβει τα Υπέρ-

Ανταρκτικά Όρη για να φτάσει στο

Πολικό Οροπέδιο.

Κατά τον Φεβρουάριο, Μάρτιο και

αρχές Απριλίου ο Αμούνδσεν και οι

άντρες του έστησαν αποθήκες

προμηθειών στις 80°, 81° και 82°

Νοτίως, κατά μήκος μιας γραμμής

που οδηγούσε στον Πόλο. Αυτό του

έδωσε εμπειρία των συνθηκών στο

Ρος Άις Σελφ και παρείχε σημαντικές

δοκιμές για τον εξοπλισμό τους. Κατά

τη διάρκεια του χειμώνα στο

Φραμχέιμ ασχολήθηκαν με την

βελτίωση του εξοπλισμού τους,

ιδιαιτέρως των ελκήθρων. Τα

έλκηθρα αυτά, του ιδίου είδους και

κατασκευαστή με αυτά που

χρησιμοποιούσε ο Σκοτ, ζύγιζαν 165

λίβρες.

Κατά τον χειμώνα, ο Όλαφ

Μπγιάαλαντ κατάφερε να μειώσει το

βάρος τους στις 48 λίβρες. Στις 4

Φεβρουαρίου 1911, μέλη της ομάδας

του Σκοτ στην Νέα Γη επισκέφτηκαν

φιλικά την βάση του Αμούνδσεν στο

Φραμχέιμ.

Ο Αμούνδσεν έκανε ένα λάθος

ξεκίνημα για τον Πόλο στις 8

Σεπτεμβρίου 1911. Οι θερμοκρασίες

είχαν αυξηθεί, δίνοντας την

εντύπωση βελτίωσης των καιρικών

συνθηκών. Η Πολική ομάδα

αποτελείτο από οκτώ άτομα, τους

Όλαφ Μγιάαλαντ, Χέλμερ Χάνσεν,

Σβέρρε Χάσσελ, Όσκαρ Βίστινγκ,

Γιόργκεν Στούμπερουντ, Χγιάλμαρ

Γιοχάνσεν, Κρίστιαν Πρέστρουντ και

Αμούνδσεν. Λίγο μετά την

αναχώρησή τους η θερμοκρασία

έπεσε κάτω από τους -50 °C . Στις 12

Σεπτεμβρίου αποφάσισαν να

φτάσουν στην αποθήκη των 80°, να

εναποθέσουν τις προμήθειές τους και

να γυρίσουν πίσω στο Φράμχειμ

περιμένοντας θερμότερες συνθήκες.

Έφτασαν στην Αποθήκη στις 15

Σεπτεμβρίου, απ' όπου έφυγαν

βιαστικά προς το Φράμχεϊμ. Οι

Πρέστρουντ και Χάνσεν

υπέστησαν κρυοπαγήματα στις

φτέρνες τους κατά τη διάρκεια της

επιστροφής. Μετά την επιστροφή ο

Γιοχάνσεν έθεσε ανοιχτά ζήτημα μη

καλής λήψης αποφάσεων από τον

Αμούνδσεν. Ο Αμούνδσεν έπειτα από

όλα αυτά επανοργάνωσε την Πολική

ομάδα. Ο Πρέστρουντ, μαζί με τους

Στούμπερουντ και Γιοχάνσεν,

ανέλαβαν την αποστολή εξερεύνησης

της Γης του Εδουάρδου Ζ'. Έτσι ο

Γιοχάνσεν χωρίστηκε από την

Πολική ομάδα.

Η νέα Πολική ομάδα, με τους

Μπγιάαλαντ, Χάνσεν, Βίστινγκ,

Χάσσελ και Αμούνδσεν, αναχώρησαν

στις 19 Οκτωβρίου 1911. Πήραν μαζί

τους τέσσερα έλκηθρα και 52 σκυλιά.

Στις 23 Οκτωβρίου, έφτασαν την

Αποθήκη στις 80°Ν, και στις 3

Νοεμβρίου την Αποθήκη των 82°.

Στις 15 Νοεμβρίου, έφτασαν το

γεωγραφικό πλάτος των 85°Ν και

έφτασαν στην βάση των Υπέρ-

Ανταρκτικών Ορέων. Η αναρρίχηση

κατά μήκος του Παγετώνα Άξελ

Χέιμπεργκ ήταν ευκολότερη απ' ότι

περίμεναν. Έφτασαν στην άκρη του

Πολικού Οροπεδίου στις 21

Νοεμβρίου. Εδώ κατασκήνωσαν

στην τοποθεσία που ονόμασαν

"Χασάπικο", όπου σκότωσαν 24 από

τα εναπομείναντα σκυλιά. Μερικά

από τα πτώματα ταΐστηκαν στα

υπόλοιπα σκυλιά. Οι μεγάλες

χιονοπτώσεις και ο άσχημος καιρός

βαθμιαία αυξάνονταν καθώς

διέσχιζαν την 'Αίθουσα χορού του

διαβόλου', μια περιοχή με τεράστια

ρωγμή. Διέσχισαν τις 87°Ν στις 4

Δεκεμβρίου, και στις 7 Δεκεμβρίου,

έφτασαν στο γεωγραφικό πλάτος του

απώτερου νότου του Σάκλετον, στις

88°23'Ν, 180χλμ (97 ναυτικά μίλια)

από τον Νότιο Πόλο.

Στις 14 Δεκεμβρίου 1911, η ομάδα

των πέντε, με 16 σκυλιά, έφτασαν

στον Πόλο. Έφτασαν 35 μέρες πριν

από την ομάδα του Σκοτ. Ο

Αμούνδσεν ονόμασε την βάση του

στον Νότιο Πόλο Πόλχειμ, 'Σπίτι του

Πόλου'. Επίσης μετονόμασε το

Ανταρκτικό Οροπέδιο σε Οροπέδιο

του Βασιλιά Χάακον Ζ'. Άφησαν μια

μικρή σκηνή και γράμμα που δήλωνε

το κατόρθωμά τους, για την

περίπτωση που δεν επέστρεφαν

ασφαλείς στο Φραμχέιμ.

Η μεγάλη εμπειρία του Αμούνδσεν, η

προσεκτική προετοιμασία και η

χρήση των καλύτερων σκύλων έλξης

ελκήθρου που ήταν διαθέσιμοι

απέδωσαν. Επέστρεψαν στο

Φραμχέιμ στις 25 Ιανουαρίου 1912

με ένδεκα σκύλους. Το ταξίδι είχε

διαρκέσει 99 ημέρες, η απόσταση

που διανύθηκε ήταν περίπου 1.860

μίλια.

Η επιτυχία του Αμούνδσεν δεν

κοινοποιήθηκε δημοσίως μέχρι τις 7

Μαρτίου 1912, όταν κατέφτασε

στο Χόμπαρτ στην Αυστραλία. Ο

Αμούνδσεν αφηγήθηκε το ταξίδι του

στο βιβλίο «Ο Νότιος Πόλος: Μια

Αφήγηση της Νορβηγικής

Ανταρκτικής Αποστολής στο 'Fram',

1910-1912.»

Ζακ-Υβ

Κουστώ

Ο Ζακ-Υβ Κουστώ

ήταν Γάλλος ωκεανο

γράφος,

εξερευνητής, συγγρ

αφέας, φωτογράφο

ς, κινηματογραφιστής, καθώς και

μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας και

της Εθνικής Ακαδημίας

Επιστημών των ΗΠΑ.

Κατασκεύασε μόνος του το 1936 την

πρώτη μάσκα καταδύσεων που

υπήρξε ποτέ, εμπνευσμένος από τα

περίεργα γυαλιά που φορούσαν οι

αλιείς μαργαριταριών. Με τη μάσκα

αυτή ο Κουστώ έκανε συνεχείς

καταδύσεις και εξερευνήσεις, καθώς

όμως ήθελε να παραμείνει όσο το

δυνατόν περισσότερο μέσα

στη θάλασσα, καταπιάστηκε με την

κατασκευή στολής που θα

διατηρούσε ζεστό το σώμα του,

καθώς και με την κατασκευή

συσκευής παροχής αέρα.

Ταυτόχρονα έφτιαξε και μια

αδιάβροχη θήκη για την κάμερα,

ώστε να μπορεί να κινηματογραφεί

όσα έβλεπε. Με τη βοήθεια του

μηχανικού Εμίλ Γκανιάν

το 1943 κατάφερε να κατασκευάσει

την πρώτη ολοκληρωμένη

στολή αυτόνομης κατάδυσης.

Ο Κουστώ έπεισε τις στρατιωτικές

και πολιτικές αρχές της Γαλλίας να

δημιουργήσουν μια υποβρύχια

ερευνητική ομάδα κι έτσι

το 1950ιδρύθηκε η Γαλλική

Ωκεανογραφική Υπηρεσία και 2

χρόνια αργότερα το Κέντρο

Εξελιγμένων Θαλασσίων Ερευνών. Ο

ίδιος υπήρξε ο πρόεδρος αυτών των

ιδρυμάτων. Παράλληλα είχε ήδη

ξεκινήσει τα γυρίσματα των πρώτων

ντοκιμαντέρ, βραβεύτηκε γι' αυτά

μάλιστα στο φεστιβάλ των Καννών.

Την ίδια χρονιά αγόρασε ένα

παλιό ναρκαλιευτικό σκάφος το

οποίο μετέτρεψε σε εξερευνητικό και

το ονόμασε "Καλυψώ". Μ' αυτό

ξεκίνησε να εξερευνά το βυθό

της θάλασσας και το 1955 ξεκίνησε

ένα ταξίδι 13.800 μιλίων που τον

οδήγησε στα βάθη όλων των

ωκεανών του πλανήτη, με σκοπό να

καταγράψει με την κάμερα όλα όσα

συνάντησε. Κατέγραψε όλη τη

θαλάσσια ζωή, εξερεύνησε

αμέτρητα ναυάγια, ενώ προσπάθησε

να δώσει απαντήσεις σε πολλές

ανθρώπινες απορίες.

Το 1975, μετά από πρόσκληση

της Ελληνικής κυβέρνησης άρχισε

εξερευνήσεις στο Αιγαίο. Εξερεύνησε

διάφορες περιοχές, κυρίως ανάμεσα

στη Σαντορίνη και την Κρήτη και

απέκλεισε την ύπαρξη της

χαμένης Ατλαντίδος στη

συγκεκριμένη περιοχή[1]

. Επίσης

εξερεύνησε το αρχαίο ναυάγιο, η

αρχική ανακάλυψη του οποίου έφερε

στο φως τον μηχανισμό των

Αντικυθήρων, ενώ ανακάλυψε και το

κουφάρι του βυθισμένου πλοίου

"Βρετανικός".

ΦΡΙΝΤΧΟΦ

ΝΑΝΣΕΝ

O Νάνσεν υπήρξε

ένας από τους

σπουδαιότερους

εξερευνητές όλων

των εποχών. Το πέρασμα του από τη

Βόρεια πολική περιοχή των πάγων,

οι μελέτες του για τα θαλάσσια

ρεύματα, η φροντίδα του να στηρίξει

την γνώση των ωκεανών επάνω σε

επιστημονικά δεδομένα τον κάνουν

έναν από τους μεγαλύτερους

επιστήμονες της σύγχρονης εποχής.

Η πλατιά μόρφωση του και οι

προσήλωση του στις ανθρώπινες

αξίες, του επιτρέπουν να καταλάβει

πως μόνο η επιστήμη δεν μπορεί να

απαντήσει στα θεμελιώδη

προβλήματα του ανθρώπου, έτσι

αφοσιώθηκε στο ιδεώδες της ειρήνης

και της δικαιοσύνης. Γεννήθηκε στο

Όσλο το 1861 και από τότε που

μπήκε στο πανεπιστήμιο για να

σπουδάσει φυσικές επιστήμες

ταξίδεψε στη Νορβηγία, Γροιλανδία

και Ισλανδία. Όταν άκουσε το δράμα

του Αμερικανικού πλοίου "Ιωάννα",

ότι δηλαδή είχε χαθεί στις αρκτικές

θάλασσες και μετά από χρόνια

ανακάλυψαν τα συντρίμμια του να

έχουν φτάσει στην Γροιλανδία,

γεννήθηκε μέσα του μια μεγάλη ιδέα:

"Επειδή υπάρχει παρέκκλιση, μπορεί

κανείς να χρησιμοποιήσει τα

υποθαλάσσια ρεύματα που την

προκαλούν. Και επειδή οι πάγοι

κάνουν τον Βόρειο παγωμένο

ωκεανό απροσπέλαστο, προτιμότερο

είναι αντί να τους σπάσουμε, να τους

χρησιμοποιήσουμε ως μεταφορικό

μέσο.." Τούτο το σχέδιο τον

ενθουσιάζει και από το 1893 έως το

1896 διευθύνει την εξαιρετική

αποστολή του "ΕΜΠΡΟΣ" στους

αρκτικούς επιπλέοντες πάγους. Το

1908 διορίζεται καθηγητής της

Ωκεανογραφίας στο Όσλο και

αφιερώνει την υπόλοιπη ζωή του

στην μελέτη των προβλημάτων των

αρκτικών θαλασσών, λαμβάνοντας

μέρος και σε πολλές αποστολές.

Παράλληλα, ενδιαφέρεται και για τα

προβλήματα των πολιτικών

εξόριστων, αποδεικνύοντας τις

ευαισθησίες του.. Πέθανε στο

Όσλο το 1930.