ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

44
ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙ ΑΓΩΓΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ: ΠΑΠΠΑ ΜΑΡΙΑ

Transcript of ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Page 1: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ: ΠΑΠΠΑ ΜΑΡΙΑ ΕΛΕΝΗ

ΣΑΧΑΝΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΑ

ΣΚΟΥΛΑΞΕΝΟ ΓΙΑΝΝΗ

Page 2: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ T ου Αστυν. Α΄ Αδάμ Παραδεισάνου

O homo sapiens είναι από τη φύση του μετανάστης και μιγάδας. Ανήκει στο μοναδικό ζωντανό είδος που δεν έπαψε από την αρχή της ύπαρξής του να επιμειγνύεται, όπως δεν έπαψε να μετακινείται. [1] Οι μετακινήσεις ατόμων, ομάδων, πληθυσμών, παρατηρούνται σε όλες τις φάσεις της ιστορίας και γεννούν συγκρούσεις στο βαθμό που αντιπαρατίθενται διαφορετικοί πολιτισμοί μέσα σ’ ένα πλέγμα πολιτικών συσχετισμών και εξουσιών που συχνά επιδιώκουν την επιβεβαίωση της κυριαρχίας τους ή επιβάλλουν την επιμειξία.

Κοινωνιολογική προσέγγιση

Η μετανάστευση αποτελεί ένα κοινωνικό φαινόμενο το οποίο διαφοροποιείται απόκοινωνία σε κοινωνία και από εποχή σε εποχή κατασκευάζοντας παράλληλα και τις ιδιαίτερες στάσεις του πληθυσμού απέναντι στους μετανάστες.

Στο πλαίσιο των δυτικών κοινωνιών, η μετανάστευση αντιμετωπίστηκε αρχικά ως μια φυσιολογική μετακίνηση του πληθυσμού από ένα τμήμα της χώρας ή του κόσμου σε κάποιο άλλο, προκειμένου τα άτομα να αναζητήσουν καλύτερη τύχη και νέες ευκαιρίες και αντιμετωπίστηκε ως μια εκδήλωση της ανθρώπινης φύσης, η οποία αναζητά το νέο, το καινούργιο. Η φυσιολογική αυτή έκφραση της ανθρώπινης συμπεριφοράς νομιμοποιήθηκε από τις ανάγκες του οικονομικοκοινωνικού συστήματος, εφόσον η μετακίνηση του πληθυσμού παρείχετη δυνατότητα για εξεύρεση των αναγκαίων εργατικών χεριών μειώνοντας το κόστος παραγωγής. Δηλαδή, χρησιμοποιήθηκε για την εξυπηρέτηση των ευρύτερων οικονομικών, κοινωνικών και ιδεολογικών αναγκών των πρώτων βιομηχανικών κοινωνιών, συντείνοντας στην αύξηση του κέρδους διαμέσου της μείωσης του κόστους παραγωγής.

Στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες με την επικράτηση των νέων τεχνολογιών και τηβαθμιαία αντικατάσταση του ανθρώπινου παράγοντα από τη συμμετοχή στην παραγωγική διαδικασία, την τάση εγκαθίδρυσης των ευέλικτων μηχανών, οι οποίες εργάζονται ακατάπαυτα έχοντας τη δυνατότητα να επιλύουν τα όποια προβλήματα ανακύπτουν, η μετανάστευση μετατρέπεται σε κοινωνικό πρόβλημα.

Στη σύγχρονη μορφή της η μετανάστευση αποτέλεσε, προϊόν των δομικών

Page 3: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

είναι απαραίτητοι για την παραγωγική διαδικασία. Όταν ο αριθμός τους υπερβεί το όριο το οποίο απαιτείται για την ομαλή λειτουργία και διαιώνιση των σχέσεων παραγωγής στιγματίζονται ως ανεπιθύμητοι. Έτσι ο μετανάστης από απαραίτητο λειτουργικό συμπλήρωμα της βιομηχανικής ανάπτυξης και εξέλιξης κατασκευάζεται ως ιδιαίτερη κοινωνική κατηγορία, αναπαριστώντας στο συμβολικό επίπεδο την απειλή για την εθνική και πολιτιστική ισορροπία και ταυτότητα της κοινωνίας (ο άλλος, ο ξένος). Ο μετανάστης απέκτησε τη φιγούρα του κοινωνικά περιθωριοποιημένου, του αποτυχημένου, ο οποίος στο πλαίσιο της ελεύθερης αγοράς εργασίας και κοινωνίας ήταν υπεύθυνος για την κατάσταση του (ιδεολογία ατομικής ευθύνης).

Ο 20ος αιώνας έχει χαρακτηρισθεί ως «ο αιώνας της μετανάστευσης» [2] διότι σημειώθηκαν οι σημαντικότερες πληθυσμιακές μετακινήσεις και αλλαγές στη σύνθεση του πληθυσμού (βίαιες ή ειρηνικές).

Ένα μεγάλο ποσοστό από τα άτομα αυτά που μετακινούνται από χώρα σε χώρα είναι οικονομικοί μετανάστες, οι οποίοι αναζητούν ένα καλύτερο μέλλον γι’ αυτούς και τις οικογένειες τους. Οι μετακινήσεις αυτές στις ημέρες μας είναι τόσο συχνές και περιλαμβάνουν τέτοια πληθυσμιακά μεγέθη ώστε προκαλούν αντιδράσεις στο εσωτερικό των χωρών οι οποίες υποδέχονται τους μετανάστες.

Οι αντιδράσεις αυτές, σε συνδυασμό με τα ευρύτερα οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά και ιδεολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες κοινωνίες, συχνά οδηγούν στην αύξηση των ρατσιστικών εκδηλώσεων και των φαινόμενων της ξενοφοβίας και του εθνικισμού από τα μέλη των δυτικών κοινωνιών απέναντι στους αλλοδαπούς εν γένει.

Αλλοδαποί

Αλλοδαπός είναι κάθε φυσικό πρόσωπο που δεν έχει την ιθαγένεια της χώρας στην οποία διαμένει ή δεν έχει ιθαγένεια. Αυτό που χαρακτηρίζει τον αλλοδαπό στο εθνικό κράτος είναι η «πολιτικοποίηση» [3] του: ο γηγενής προσδιορίζεται ως ο προερχόμενος από το κράτος, το οποίο είναι μια κατεξοχήν πολιτική μορφή, ενώ ο αλλοδαπός προσδιορίζεται ως ο μη-γηγενής και [αδιαίρετα] μη-πολίτης, καθώς δεν ανήκει στην πολιτική κοινότητα, την συγκροτημένη σε κράτος. Οι βασικές κατηγορίες αλλοδαπών, ανάλογα με το νομικό καθεστώς που τις διέπει, είναι οι μετανάστες και οι πρόσφυγες.

Μετανάστες

Page 4: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, μετανάστης είναι το άτομο που διαμένει για τουλάχιστον 6 μήνες μακριά από τον συνήθη τόπο κατοικίας του. Στην περίπτωση που βρίσκεται εντός των συνόρων της χώρας του λέγεται εσωτερικός μετανάστης, και στην περίπτωση που βρίσκεται εκτός συνόρων της χώρας του λέγεται εξωτερικός ή διεθνής μετανάστης. [4]

Πρόκειται δηλαδή για άτομα που εγκαταλείπουν τη χώρα τους οικιοθελώς, με σκοπό να εγκατασταθούν σε άλλη χώρα για προσωπικούς, οικογενειακούς ή οικονομικούς λόγους και, ως εκ τούτου, ονομάζονται οικονομικοί μετανάστες.

Σύμφωνα με μια άποψη, ο οικονομικός μετανάστης μπορεί, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να αναγνωρισθεί ως πρόσφυγας, αν η οικονομική του δυσπραγία έχει προκληθεί λόγω υποκρυπτόμενων φυλετικών, θρησκευτικών ή πολιτικών διακρίσεων, σε βάρος ορισμένης ομάδας του πληθυσμού στην οποία ανήκει.

Αντίστροφα, οικονομικοί πρόσφυγες ονομάζονται όσοι επικαλούνται πολιτικούς λόγους για να παρακάμψουν τα εμπόδια εισόδου τους στις επιθυμητές αγορές εργασίας.

Επίσης, τα άτομα που οι ίδιες οι χώρες υποδοχής παρουσιάζουν ως πολιτικούς πρόσφυγες για λόγους σκοπιμότητας ενώ συχνά πρόκειται για οικονομική μετανάστευση.

Ορισμός Μετανάστευσης

Ως μετανάστευση ορίζεται η μόνιμη ή προσωρινή μεταβολή του τόπου εγκατάστασης ενός ατόμου ή ενός κοινωνικού συνόλου . Ως συνεχής ροή προσώπων από και προς μία περιοχή η μετανάστευση είναι μία από τις τρεις βασικές δημογραφικές διαδικασίες. Είναι η διαδικασία εκείνη που συνεπάγεται τη μηχανική (ή τεχνητή) ανανέωση και φθορά ενός πληθυσμού, σε αντίθεση με τις άλλες δύο διαδικασίες (γεννητικότητα θνησιμότητα), που έχουν σχέση με τη φυσική ανανέωση και τη φθορά ενός πληθυσμού. [5]

Η μετανάστευση, με βάσει το καθεστώς εισόδου και παραμονής στη χώρα υποδοχής, διακρίνεται σε Νόμιμη και Παράνομη Μετανάστευση.

Νόμιμη Μετανάστευση

Νόμιμοι μετανάστες είναι τα πρόσωπα τα οποία έχουν εισέλθει και παραμένουν νόμιμα στη χώρα, η παρουσία τους έχει καταγραφεί από τις αρμόδιες αρχές και

Page 5: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

είναι εφοδιασμένα με την απαιτούμενη άδεια παραμονής και εργασίας. Οι μετανάστες ξένης εθνικότητας διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες:

Όσοι προέρχονται από κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι έχουν δικαίωμα ελεύθερης εγκατάστασης.

Οι υπήκοοι τρίτων χωρών, για την είσοδο και παραμονή των οποίων στη χώρα απαιτείται διαδικασία προέγκρισης.

Παράνομη Μετανάστευση

Πρόκειται για τους αλλοδαπούς οι οποίοι, είτε εισήλθαν στη χώρα εξαρχής, χωρίς νόμιμα ταξιδιωτικά έγγραφα, οπότε χαρακτηρίζονται «λαθρομετανάστες» είτε εισήλθαν νόμιμα μεν, υπό κάποια ιδιότητα (τουρισμός, σπουδές, νόμιμη εργασία κ.λ.π.) αλλά στη συνέχεια παραμένουν παράνομα στη χώρα, ως αντικανονικοί μετανάστες. [6] Στην σύγχρονη εποχή μετανάστευση και λαθρομετανάστευση αποτελούν ένα ενιαίο φαινόμενο. Ειδικότερα η λαθρομετανάστευση θα μπορούσε να θεωρηθεί το «νόθο» παιδί της μετανάστευσης αφού στην ουσία εμφανίζεται όπου οι χώρες “υποδοχής” μεταναστών εξαντλούν κατά ένα τρόπο τις δυνατότητες τους να δεχθούν νομίμους μετανάστες.

Ιστορικά η «λαθρομετανάστευση», σαν κοινωνικό φαινόμενο, συμπίπτει με την εμφάνιση της νομικής υπόστασης του «κράτους» και των συναφών εννοιών της κυριαρχίας των συνόρων των πολιτών, που περιόρισαν και έθεσαν υπό τον έλεγχο της κρατικής εξουσίας, την ελεύθερη είσοδο και παραμονή εντός των ορίων της κρατικής κυριαρχίας, ξένων προς το κράτος ατόμων ή των ομάδων.

Κοινωνιολογικά η λαθρομετανάστευση αποτελεί μια μη νόμιμη μορφή της λεγόμενης “εξωτερικής” μετανάστευσης δηλαδή της μετακίνησης ατόμων ή ομάδων από τη χώρα προέλευσης τους προς μια άλλη χώρα-κράτος με εθνολογική οντότητα, κοινωνική δομή και ίδιο πολιτισμό.

Το κύριο αίτιο που προκύπτει το φαινόμενο της μετανάστευσης και κατ’ επέκταση της λαθρομετανάστευσης υπήρξε, ανέκαθεν, η αναζήτηση καλύτερων “όρων ζωής” που δημιουργεί μια ισχυρότατη “δυναμική” μετακίνησης ατόμων ή ομάδων από χώρες χαμηλού βιοτικού επιπέδου σε χώρες οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά προηγμένες.

Πρόσφυγες

Page 6: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Πρόκειται για τους αλλοδαπούς οι οποίοι προστατεύονται σύμφωνα με το Άρθρο 1 § 2α της Σύμβασης της Γενεύης, όπως τροποποιήθηκε με το Άρθρο 12 του Πρωτοκόλλου της Ν. Υόρκης, εφόσον βρίσκονται εκτός της χώρας υπηκοότητάς τους, λόγω δικαιολογημένου φόβου δίωξης, εξαιτίας της φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, κοινωνικής τάξης ή πολιτικών πεποιθήσεών τους και οι οποίοι, για τον λόγο αυτό, αδυνατούν ή δεν επιθυμούν να επιστρέψουν στη χώρα προέλευσης. Το ίδιο ισχύει για όσους βρίσκονται για τέτοιους λόγους εκτός της χώρας μόνιμης διαμονής τους. Την προσφυγική ιδιότητα, επίσης, δικαιούται να ζητήσει ο πολίτης (ή ανιθαγενής) τρίτης χώρας, ο οποίος υπάγεται στο καθεστώς αυτό λόγω μεταγενέστερων της αναχώρησής του από την χώρα προέλευσης γεγονότων, που έλαβαν εκεί χώρα.

«Πρόσφυγας εντολής» ονομάζεται εκείνος που εμπίπτει στην εντολή του Ύπατου Αρμοστή για τους Πρόσφυγες του Ο.Η.Ε. και προστατεύεται από αυτόν, σύμφωνα με τα κριτήρια του σχετικού Εγχειριδίου της Ύπατης Αρμοστείας. Νέα κατηγορία μη καταστατικών προσφύγων αποτελούν οι λεγόμενοι de facto πρόσφυγες, δηλαδή υπήκοοι τρίτων χωρών, των οποίων το αίτημα για παροχή ασύλου έχει απορριφθεί για τυπικούς λόγους, είτε δεν έχουν καν υποβάλλει τέτοιο αίτημα, λόγω φόβου αντιποίνων κατά συγγενών τους στη χώρα προέλευσης είτε γιατί δεν απέδειξαν πλήρως ότι διώκονται ατομικά, παρά το γεγονός ότι αποδεδειγμένα ανήκουν σε διωκόμενη ομάδα είτε επειδή αναγκάσθηκαν να μετακινηθούν από τη χώρα τους λόγω πολέμου, εμφύλιας σύρραξης, πολιτικής ή κοινωνικής αναταραχής ή συνεπεία σοβαρών φυσικών καταστροφών. Συχνά, τέτοιες περιπτώσεις αντιμετωπίζονται ευνοϊκά με την χορήγηση προσωρινών αδειών παραμονής, για λόγους ανθρωπιστικούς, παρά το γεγονός ότι δεν αναγνωρίζονται ως πρόσφυγες και δεν τους παρέχεται επίσημα άσυλο.

Κατά την εφαρμογή της Σύμβασης της Γενεύης, κάθε κράτος διαμορφώνει τα δικά του ερμηνευτικά κριτήρια για τις προϋποθέσεις αναγνώρισης της προσφυγικής ιδιότητας, τα οποία συχνά δεν είναι άμοιρα της εξωτερικής πολιτικής ή των εσωτερικών προβλημάτων κάθε χώρας.

Παράγοντες που προκαλούν την μεταναστευτική κίνηση

Φημισμένο «ζεύγος» των μεταναστευτικών σπουδών, το push και το pull , (απώθηση- έλξη), υπήρξε το αντικείμενο πολλών ερευνών και ισάριθμων λόγων ανησυχίας. Αφού χρησιμοποιήθηκαν αρχικά από τους οικονομολόγους για να αναλυθούν τα οικονομικά αίτια και

Page 7: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

αποτελέσματα του μεταναστευτικού φαινομένου, οι έννοιες της «απώθησης» και της «έλξης» περιορίστηκαν μερικές φορές να υπολογιστεί το κόστος και τα οφέλη της μετανάστευσης. Κατά κάποιο

γενικότερο τρόπο, οικονομολόγοι, ιστορικοί και κοινωνιολόγοι, (νέο)-κλασικοί ή μαρξιστές, όλοι τους προσπάθησαν να προσδιορίσουν τη σχετική σημασία των παραγόντων μετανάστευσης από ή απώθησης σε σχέση με τους παράγοντες μετανάστευσης προς ή έλξης στις μεταναστευτικές κινήσεις. Για τις κλασικές αναλύσεις, αυτά τα δύο στοιχεία πρέπει να επιτρέπουν μια μετέπειτα ισορροπία. Όμως μπορούμε να ταξινομήσουμε τις μεγάλες μεταναστευτικές εποχές ανάλογα με τη σημασία που αποδίδεται στον έναν ή στον άλλο παράγοντα. Έτσι οι μεταναστεύσεις του 19ου αιώνα ήταν το αποτέλεσμα δημογραφικών πιέσεων (το push ), ενώ οι νέες μεταναστεύσεις του 20ου αιώνα οφείλονταν στο pull της εκβιομηχάνισης. Νεώτερες έρευνες επιμένουν περισσότερο στους παράγοντες του pull και στην ανάγκη για μετανάστες από πλευράς των χωρών- εισαγωγέων. [7] Για τους μετανάστες που έρχονται στην Ελλάδα συνυπάρχουν τόσο οι παράγοντες έλξης όσο και οι παράγοντες απώθησης, με αυτούς της απώθησης να υπερτερούν. [8]

Η προσπάθεια θεωρητικής διάκρισης των παραγόντων που προκαλούν τη μετανάστευση, σε παράγοντες έλξης προς έναν τόπο και σε παράγοντες απώθησης από έναν τόπο κρίνεται από μερίδα ερευνητών ως αδόκιμη. Και τούτο διότι προσπαθεί να χαρακτηρίσει το είδος των παραγόντων με βάση τις αντιδράσεις που προκαλούν και όχι ανάλογα με τα κύρια χαρακτηριστικά τους. [9]

Οι αντιδράσεις όμως δεν είναι ποτέ σταθερές κι αυτό σημαίνει ότι παράγοντες σταθεροί μπορούν να αλλάζουν χαρακτηρισμό, επειδή άλλαξε ο τρόπος που αντιδρούν οι άνθρωποι σ' αυτούς.

Γι’ αυτό το λόγο ορθότερη είναι η κατάταξη των παραγόντων που προκαλούν τη μετανάστευση ανάλογα με τα εξωτερικά και αναντίρρητα αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά τους.

Μπορούμε λοιπόν να διακρίνουμε τις ακόλουθες ενδεικτικές γενικές κατηγορίες:

Φυσικοί παράγοντες

Μεταβολές στο φυσικό περιβάλλον που καθιστούν δύσκολη την επιβίωση, όπως ξηρασία, πλημμύρες, σεισμοί κ.λπ. Η σημασία των παραγόντων αυτών είναι μεγαλύτερη όσο χαμηλότερο είναι το επίπεδο

Page 8: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

της τεχνολογίας και επομένως η εξάρτηση ενός πληθυσμού από τη φύση και την επιτόπια παραγωγή.

Οικονομικοί παράγοντες

Σαν τέτοιοι θα μπορούσαν να αναφερθούν η έλλειψη επαρκών δυνατοτήτων απασχόλησης, η υποαπασχόληση, το χαμηλό εισόδημα σε συνδυασμό πολλές φορές με την υπέρμετρη χρονικά εργασιακή απασχόληση, η αναγκαστική μετακίνηση σαν αναπόσπαστο στοιχείο για την άσκηση συγκεκριμένης επαγγελματικής δραστηριότητας κ.λπ.

Πολιτικοί παράγοντες

Σ' αυτή την κατηγορία εντάσσονται οι διώξεις λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, κοινωνικής τάξης, πολιτικών ή άλλων πεποιθήσεων, καθώς και η διακριτική μεταχείριση που πολλές φορές ακολουθείται από το καθεστώς μίας χώρας σε βάρος μεμονωμένων ατόμων ή και συγκεκριμένης κατηγορίας ενός πληθυσμού. Είναι δυνατόν πολλές φορές ταυτόχρονα πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες να ωθούν στη φυγή και τη μετανάστευση πολίτες μίας χώρας.

Κοινωνικοί παράγοντες

Εδώ θα πρέπει να αναφερθεί η αξία της μετανάστευσης ως προϋπόθεση κοινωνικής προκοπής ή ανόδου στον συγκεκριμένο κοινωνικό ιστό μίας "εθνικής" κοινωνίας και τα οφέλη που σε ατομικό επίπεδο συνοδεύουν μία τέτοια ανέλιξη.

Ψυχολογικοί παράγοντες

Πολλές φορές άνθρωποι ωθούνται στη μετανάστευση από τυχοδιωκτισμό ή φιλαποδημία ή τέλος μιμητικά, ακολουθώντας την κρατούσα τάση μίας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου και τους γνωστούς, φίλους, συγγενείς, ομοπάτριους κ.λπ. που προηγήθηκαν.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι σημαντική επίδραση ασκούν οι προσδοκίες από τον τόπο προορισμού, οι οποίες πολλές φορές είναι υπερμεγέθεις λόγω εσφαλμένης (πολύ συχνά σκόπιμης) πληροφόρησης.

Είδη μεταναστευτικής κίνησης

Τα μεταναστευτικά φαινόμενα μπορούν να καταταγούν σε διάφορες κατηγορίες, ανάλογα με τα κριτήρια διάκρισης που χρησιμοποιούμε κάθε φορά. Οι σημαντικότερες διακρίσεις είναι οι ακόλουθες:

Page 9: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

α) Με κριτήριο το κράτος ως γεωγραφική περιοχή παρατήρησης και μελέτης, διακρίνουμε τη διεθνή και την εσωτερική μετανάστευση.

Διεθνής μετανάστευση είναι η κίνηση από το ένα κράτος προς το άλλο.

Εσωτερική μετανάστευση είναι η κίνηση από έναν οικισμό σ' έναν άλλο μέσα στα όρια του ίδιου κράτους. Το ρεύμα των εκροών στην περίπτωση της διεθνούς μετανάστευσης ονομάζεται αποδημία, ενώ στην εσωτερική μετανάστευση εκδημία.

Το ρεύμα εισροών (άφιξη για εγκατάσταση) ονομάζεται στην περίπτωση της διεθνούς μετανάστευσης μετοικία και ειδικότερα εισδημία όταν πρόκειται για εσωτερική μετανάστευση. Η παλιννόστηση και ο επαναπατρισμός αποτελούν δύο ειδικότερες μορφές μετοικίας (επιστροφή στη γενέτειρα ή τον τόπο καταγωγής), ενώ ο εξαστισμός μία ειδικότερη μορφή εσωτερικής μεταναστευτικής κίνησης.

β) Με κριτήριο την προβλεπόμενη διάρκεια παραμονής. η μετανάστευση διακρίνεται σε μόνιμη ή προσωρινή. Ιδιαίτερη μορφή προσωρινής μετανάστευσης είναι η παρεπιδημία, η προσωρινή δηλαδή παραμονή σε έναν τόπο για βιοτικούς ή επαγγελματικούς λόγους.

γ) Με κριτήριο την μεταβολή ή μη του τρόπου ζωής σε σχέση με πριν την αναχώρηση ή μετανάστευση, διακρίνεται σε καινοτόμο, όταν μεταβάλλεται ο τρόπος ζωής του μετανάστη (π.χ. αγρότης που γίνεται βιομηχανικός εργάτης) και συντηρητική, όταν αυτός δε μεταβάλλεται (π.χ. μετανάστευση νομάδων).

δ) Με κριτήριο το βαθμό εξάρτησης από τη φύση ως παράγοντα προσδιοριστικό της απόφασης φυγής, η μετανάστευση διακρίνεται σε αρχαϊκή, λόγω εξάντλησης (εποχιακής ή μόνιμης) των φυσικών πόρων και σύγχρονη, αυτή που προκαλείται από οικονομικούς λόγους.

ε) Με κριτήριο το βαθμό και το είδος εξάρτησης από τη χώρα προέλευση,. η μετανάστευση διακρίνεται σε παροικία και αποικία.

στ) Με κριτήριο το μέγεθος του μετακινούμενου πληθυσμού, η μετανάστευση διακρίνεται σε ανεξάρτητη (ατομική ή ομαδική), όταν είναι αποτέλεσμα απόφασης μεμονωμένων ατόμων ή ομάδων και σε μαζική όταν πρόκειται για μορφή μετακίνησης κατά μάζες (π.χ. ανταλλαγή πληθυσμών, μετακινήσεις φυλών κ.λπ.).

Page 10: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ζ) Με κριτήριο την πρόθεση μετανάστευσης διακρίνονται τρεις (3) επιμέρους μορφές αυτής, η εκούσια, η αναγκαστική και η βίαιη.

Εκούσια είναι η μετανάστευση που είναι προϊόν ελεύθερης απόφασης του μετακινούμενου ατόμου ή συνόλου.

Αναγκαστική είναι η μετανάστευση που προκαλείται από την ηθελημένη δημιουργία δυσμενών συνθηκών διαβίωσης σε βάρος ορισμένων κατηγοριών ατόμων ή μερίδας πληθυσμού.

Βίαιη μετανάστευση είναι μία μορφή μετακίνησης που επιβάλλεται συνήθως από τις δημόσιες αρχές ενός κράτους και δεν αφήνει περιθώρια επιλογής στους μετακινούμενους (π.χ. μετατοπίσεις πληθυσμών, αναγκαστικοί εποικισμοί, απελάσεις και ξενηλασίες, αναγκαστικές ανταλλαγές πληθυσμών κ.λπ.).

Στις περισσότερες περιπτώσεις τα άτομα αυτής της κατηγορίας χαρακτηρίζονται ως πρόσφυγες, εκτοπισμένα πρόσωπα κ.λπ.

Οι διακρίσεις που αναφέρονται παραπάνω δε συνιστούν αμοιβαία αποκλειόμενες κατηγορίες. Αντίθετα μία μεταναστευτική κίνηση μπορεί να χαρακτηριστεί κατά διάφορους ταυτόχρονα τρόπους, καθώς καθένα από τα κριτήρια διάκρισης αποτελεί και διαφορετικό πρίσμα εξέτασης ενός φαινόμενου. Η ένταξη μίας συγκεκριμένης μεταναστευτικής κίνησης στις προαναφερθείσες κατηγορίες είναι θέμα πραγματικό που θα κριθεί με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εν λόγω κίνησης.

Page 11: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ

Ας εξετάσουμε επιγραμματικά λοιπόν τα σημαντικότερα προβλήματα που δημιουργεί η φυγή από ένα κοινωνικό σύνολο μιας μεγάλης ομάδας ή μιας κατηγορίας ατόμων:

1.Πληθυσμιακή ανισορροπία που μπορεί να αφορά την απότομη αύξηση της γήρανσης του πληθυσμού, την υπογεννητικότητα, την αύξηση της θνησιμότητας και τη μείωση της φυσικής γονιμότητας. Ολα αυτά θα τα ονομάζαμε δημογραφική αναστάτωση.

2. 3.Απότομη πτώση της παραγωγικότητας στο

σύνολο που εγκαταλείπεται.4. 5.Εγκατάλειψη και ερήμωση του οικισμού.6. 7.Πιθανή πρόκληση γενικευμένου

μεταναστευτικού ρεύματος και αποδημίας.8. 9.Τέλος δημογραφικό πρόβλημα σε εθνική-

κρατική βάση που δύσκολα αντιμετωπίζεται.

Page 12: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Περισσότερα προβλήματα όμως δημιουργούνται και στο νέο κοινωνικό σύνολο όπου οι μετανάστες εγκαθίστανται έστω και προσωρινά. Θα γίνει μια απόπειρα συνοπτικής καταγραφής τους:

1.Πληθυσμιακή ανισορροπία η οποία μπορεί να αφορά την απότομη κι επικίνδυνη αύξηση της πυκνότητας των κατοίκων μιας περιοχής υποδοχής μαζικού μεταναστευτικού ρεύματος, την ενδεχόμενα μεγάλη αύξηση της γεννητικότητας και επομένως την απότομη και ανεξέλεγκτη μείωση της γήρανσης του πληθυσμού.

2. 3.Δημογραφικές ανακατατάξεις και

κοινωνικά προβλήματα που ανακύπτουν.4. 5.Στεγαστικά προβλήματα στους οικισμούς

όπου υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση μεταναστών.

6. 7.Πρόβλημα στην αγορά εργασίας που

δημιουργείται σταδιακά ενώ δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας, η ζήτηση μεγαλώνει απότομα χωρίς η προσφορά να μπορεί να ακολουθήσει

Page 13: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

στους ανάλογους ρυθμούς με αποτέλεσμα να μειώνεται πρώτα απ’ όλα η αμοιβή, να δημιουργείται αρχικά ανεργία που αφορά συνήθως το ντόπιο εργατικό δυναμικό αλλά που επακολούθως επεκτείνεται σε όλο το κοινωνικό σύνολο καθώς επέρχεται ο κορεσμός στην αγορά και παραγωγή αγαθών.

8. 9.Αύξηση της εγκληματικότητας, που

δημιουργείται λόγω της απότομης πύκνωσης του πληθυσμού σε σημεία όπου δεν είχε προβλεφτεί να υποδεχτούν ένα τόσο μεγάλο αριθμό ατόμων.

10. 11. Προβλήματα κοινωνικής ένταξης των

μεταναστών και αποδοχής τους από το νέο κοινωνικό σύνολο.

12. 13. Εκροές μεγάλων κεφαλαίων σε πολλές

περιπτώσεις από τη χώρα υποδοχής προς τη χώρα προέλευσης.

14. 15. Πιθανή γρήγορη μετάδοση επιδημιών

και ασθενειών που εμφανίζονται σε χώρες οικονομικά και τεχνολογικά αδύνατες να τις αντιμετωπίσουν.

Page 14: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

16. 17. Τέλος, πρόβλημα ρατσιστικών

εκδηλώσεων που πολύ συχνά καταλήγουν στη βία ίσως και και την τρομοκρατία.

Page 15: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Θετικές συνέπειες της μετανάστευσης

Η εισροή μεταναστών σε μια χώρα προσφέρει νέο εργατικό δυναμικό, το οποίο συχνά φέρει μαζί του γνώσεις και εμπειρίες που λειτουργούν ανανεωτικά για τις ακολουθούμενες μεθόδους από τους εκεί κατοίκους. Οι αναπτυγμένες χώρες, μάλιστα, που προσελκύουν μετανάστες υψηλής επαγγελματικής και επιστημονικής κατάρτισης, επιτυγχάνουν σημαντικά οφέλη τόσο στους επιμέρους επαγγελματικούς κλάδους όσο και στο χώρο των επιστημών. Οι μετανάστες, που συχνά αναλαμβάνουν δύσκολες χειρωνακτικές εργασίες, αποτελούν ένα σημαντικό στήριγμα τόσο για την τοπική παραγωγή όσο και για τα ασφαλιστικά ταμεία, μέσω των αντίστοιχων ασφαλιστικών εισφορών. Αν οι μετανάστες εγκατασταθούν σε μη αστικές περιοχές, όπου ο ντόπιος πληθυσμός δεν είναι ιδιαίτερα αυξημένος, ενισχύουν τις περιοχές αυτές σε πληθυσμιακό επίπεδο. Οι μετανάστες εμπλουτίζουν σε πολιτισμικό επίπεδο την κουλτούρα των χωρών υποδοχής και δίνουν μια ευκαιρία στους ντόπιους πληθυσμούς να έρθουν σε επαφή μ’ έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης και αντίληψης. Πρόκειται για μια

Page 16: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

διαδικασία συνύπαρξης που ευνοεί και τις δύο πλευρές, εφόσον αμφότεροι μέσα από τη γνωριμία τους βαθαίνουν τα αισθήματα σεβασμού τους για τον άλλο λαό και για το διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο. Οι μετανάστες έχουν συνάμα την ευκαιρία να παρουσιάσουν στους κατοίκους των χωρών υποδοχής την κατάσταση που επικρατεί στη δική τους χώρα, ευαισθητοποιώντας τους έτσι για τα κρίσιμα προβλήματα που τους εξώθησαν στη μετανάστευση, η επίλυση των οποίων πιθανώς απαιτεί μια πιο ενεργή στάση της διεθνούς κοινότητας.

Αρνητικές συνέπειες της μετανάστευσης

Παρά το γεγονός ότι οι περισσότερες χώρες είναι διατεθειμένες να δεχτούν μετανάστες και πρόσφυγες -θέληση που πηγάζει τόσο από συναισθήματα ανθρωπισμού, όσο και από τη ρεαλιστική επίγνωση πως το επιπλέον ανθρώπινο δυναμικό θα αποτελέσει ενισχυτικό παράγοντα στους διάφορους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας τους-, η σημαντική αύξηση του αριθμού των μεταναστών και η ραγδαία αύξηση του αριθμού των προσφύγων, συνιστά μια μεγάλη

Page 17: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

δοκιμασία για τις χώρες υποδοχής, και ιδίως για εκείνες που αποτελούν αρχικό προορισμό, όπως είναι η Ελλάδα. Η αύξηση του αριθμού εισροής σημαίνει πως όχι μόνο δεν είναι εφικτή η σταδιακή απορρόφηση των νεοεισελθέντων, αλλά πως είναι αναγκαία και η δαπάνη σημαντικών χρηματικών ποσών για τη δημιουργία κέντρων υποδοχής και για τη συντήρηση όλων αυτών των ανθρώπων. Κατάσταση που επιβαρύνεται ακόμη περισσότερο αν η χώρα υποδοχής αντιμετωπίζει σημαντικά οικονομικά προβλήματα, γνωρίζοντας κι η ίδια ρεύμα μετανάστευσης δικών της πολιτών, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της Ελλάδας. Πέρα, πάντως, από τις ειδικότερες συνθήκες που δημιουργούνται σε περιόδους αυξημένης προσέλευσης μεταναστών και προσφύγων, υπάρχουν ορισμένες αρνητικές συνέπειες που συνοδεύουν εν γένει το φαινόμενο αυτό. Σε ό,τι αφορά τους ίδιους τους μετανάστες συχνή είναι η απογοήτευση και η διάψευση των προσδοκιών τους, καθώς φτάνοντας στη χώρα υποδοχής συνειδητοποιούν πως δεν αποτελεί έναν ιδανικό τόπο και πως η αποκατάστασή τους δεν είναι τόσο εύκολη όσο πιθανώς ήλπιζαν. Αντιμέτωποι με την ανεργία ή θύματα

Page 18: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

εκμετάλλευσης από εργοδότες που τους καταδικάζουν σε ανασφάλιστη και κακοπληρωμένη εργασία, δεν συναντούν πάντοτε την επιζητούμενη θετική υποδοχή. Ο ρατσισμός, οι προκαταλήψεις και η περιφρόνηση από τους κατοίκους της χώρας υποδοχής συνθέτουν συχνά ένα τραυματικό περιβάλλον, που πικραίνει τους ανθρώπους αυτούς και τους γεννά αρνητικά συναισθήματα για την τοπική κοινωνία. Η χώρα από την οποία αποχωρούν οι μετανάστες στερείται συχνά σημαντικό μέρος των νέων ανθρώπων της, διότι δεν είχε τη δυνατότητα ή δεν μερίμνησε αρκετά ώστε να τους προσφέρει ικανοποιητικές συνθήκες για την επαγγελματική τους αποκατάσταση και εξέλιξη. Χώρες που μαστίζονται από μια παρατεταμένη οικονομική κρίση, όπως για παράδειγμα η Ελλάδα, καταλήγουν να χάνουν μεγάλο αριθμό νέων ανθρώπων υψηλού επιπέδου κατάρτισης, οι οποίοι επιλέγουν να μεταναστεύσουν σε κάποια άλλη χώρα που θα τους προσφέρει καλύτερες προοπτικές και εργασιακή ασφάλεια. Η προσέλευση μεγάλου αριθμού μεταναστών δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα στους κατοίκους της χώρας υποδοχής, διότι θεωρούν

Page 19: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

πως οι μετανάστες καταλαμβάνουν θέσεις εργασίας, τις οποίες τις στερούνται οι ίδιοι. Αν, μάλιστα, τα επίπεδα ανεργίας είναι ήδη κατά ατυχή συγκυρία υψηλά, τότε οι πολίτες των χωρών υποδοχής τείνουν να αντιμετωπίζουν με αρνητικό τρόπο τους μετανάστες και δυσχεραίνουν σε μεγάλο βαθμό την ενσωμάτωσή τους. Οι μετανάστες εξαναγκάζονται συχνά, λόγω της αρνητικής συμπεριφοράς των ντόπιων κατοίκων, να συσπειρώνονται σε συγκεκριμένες περιοχές και να διατηρούν σταθερά αποστάσεις από τους άλλους πολίτες. Προκύπτει, έτσι, μια ιδιότυπη περιθωριοποίησή τους μέσα στην καρδιά των μεγάλων αστικών κέντρων, όπου σχηματίζουν τις δικές τους νησίδες περιοχές που∙ καταλήγουν να θεωρούνται υποβαθμισμένες και οι οποίες δεν κερδίζουν ικανό μερίδιο κρατικής μέριμνας. Η αρνητική συμπεριφορά των ντόπιων κατοίκων λειτουργεί κάποτε ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία, εφόσον οι μετανάστες που δεν κατορθώνουν να διασφαλίσουν μια θέση εργασίας κι οι οποίοι δεν βρίσκουν στήριξη από κανέναν, αναγκάζονται να καταφύγουν σε παράνομες δραστηριότητες προκειμένου να επιβιώσουν. Πρόκειται, όμως, για

Page 20: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

μια επιλογή απόγνωσης, στην οποία εξωθούνται μόνο στις περιπτώσεις που η χώρα υποδοχής τους καταδικάζει σε πλήρη ανεργία και δεν τους παρέχει καμία βοήθεια. Οι μετανάστες στους οποίους δεν διασφαλίζεται η προοπτική απόκτησης μιας μονιμότερης άδειας παραμονής ∙η προοπτική δηλαδή να αναγνωριστούν από τη χώρα υποδοχής ως πλήρη μέλη της τοπικής κοινωνίας, δεν κατορθώνουν τελικά να ενσωματωθούν ομαλά, εφόσον θεωρούν πως είναι μάταιο να γνωρίσουν και να υιοθετήσουν πλήρως τα πολιτισμικά στοιχεία της χώρας αυτής, όπως είναι για παράδειγμα η γλώσσα. Παραμένουν, έτσι, αποστασιοποιημένοι από περισσότερα ζητήματα και στοιχεία της χώρας υποδοχής και δεν αποκτούν ποτέ γι’ αυτή αληθινά συναισθήματα εκτίμησης και σεβασμού.

ΑΙΤΙΑ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ

Οι λόγοι που γεννούν το φαινόμενο της μετανάστευσης είναι ποικίλοι κι εξαρτώνται από τις συνθήκες που

επικρατούν κατά δεδομένη κάθε φορά χρονική περίοδο

Page 21: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

από τους τόπους της προγενέστερης διαμονής στους τόπους αποδημίας. Κύριος λόγος στην ανθρώπινη

μετανάστευση είναι εξαιτίας κάποιου πολέμου που τους

ανάγκασε να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ

ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ : ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗΣ / ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ / ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΕΙΣΑΓΩΓΗΤα τελευταία είκοσι χρόνια παρατηρείται ένα αυξανόμενο κύμαμετακίνησης προσφύγων και μεταναστών από τις φτωχότερες προς τις πλουσιότερες χώρες δημιουργώντας κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά προβλήματα σε παγκόσμια κλίμακα.

Η σταδιακή μετατροπή όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε χώρες υποδοχής μεταναστών, καθιστά τη μεταναστευτική εισροή ως ένα

Page 22: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

κοινό χαρακτηριστικό των κρατών - μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τογεγονός αυτό συνδυάζεται όλο και πιο στενά με την αναγκαιότητα εφαρμογής μιας ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής.ΣΚΟΠΟΣ

Σκοπός της παρούσας ατομικής διατριβής, είναι η προσέγγιση του φαινομένου των προσφύγων και των μεταναστών τα τελευταία χρόνια σεεθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, η αναζήτηση και εξέταση τωναιτιών ύπαρξής του, η εξέταση των προβλημάτων που ανακύπτουν από αυτό,ημέχρι σήμερα αντιμετώπισή του σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο και τέλοςηυποβολή προτάσεων και ιδεών για τον περιορισμό, την εξάλειψη ή των μετριασμό των επιπτώσεων σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣΤίθενται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

-Το φαινόμενο της ύπαρξης προσφύγων και μεταναστών παραμένει και διογκώνεται συνεχώς.

-Σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο έχουν διαγνωσθεί οι επιπτώσεις του καθώς και τα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπισθούν.-Υπάρχει κοινή στάση και θέληση για την αντιμετώπισή του.

-Οι χώρες που επηρεάζουν ή επηρεάζονται από το φαινόμενο θα είναι οι υφιστάμενες σήμερα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ

ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ - ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ

Μετανάστευση - ΜετανάστηςΚατά την εγκυκλοπαιδική έννοια του όρου μετανάστευση είναι η, για

διάφορους λόγους, εγκατάλειψη του πατρικού εδάφους από ανθρώπους. Κατά την κοινωνιολογική έννοια του όρου είναι κάθε φυσική μετάβασηατόμων και ομάδων από μία κοινωνία σε κάποια άλλη, ή κάθε γεωγραφική μετακίνηση μεγάλου αριθμού ατόμων, ή η μεταφορά ανθρώπινου καιεργατικού δυναμικού από μία περιοχή σε μία άλλη.

Με τον όρο «μετανάστης» εννοούμε εκείνο το μέλος μίας κοινωνίας που εγκαταλείπει εκούσια την χώρα του. Ο βασικός σκοπός αυτών τωνμετακινήσεων ήταν και παραμένει κυρίως οικονομικός. Η μετανάστευση στοτέλους του 19ου και στην αρχή του 20ου αιώνα ήταν υπερπόντια, ενώ με το τέλος του δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και την ανάπτυξη της βιομηχανικήςπεριόδου, η μετακίνηση πληθυσμών, είχε κύριο τόπο προορισμού, την Ευρώπη.

Η μετανάστευση είναι κάτι μεγάλο και επικίνδυνο. Είναι οι αποικίες τωνΦοινίκων και των Ελλήνων στην λεκάνη της Μεσογείου, ο εποικισμός του νέου Κόσμου και της Αυστραλίας, το κράτος του Ισραήλ κ.λ.π..

Μια μορφή της μετανάστευσης μπορεί να θεωρηθεί και η λαθρομετανάστευση η οποία ενέχει μέσα της το στοιχείο του «παρανόμου»,Η μετανάστευση Από παλιά ήταν η πιο μεγάλη περιπέτεια στη ζωή του

Page 23: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ανθρώπου, έχει διαπλάσει το ανθρώπινο είδος, μας οδήγησε να κατακτήσουμε τον πλανήτη, διαμόρφωσε και συνεχίζει να διαμορφώνει τιςκοινωνίες μας.

ΠρόσφυγαςΜε τον όρο «πρόσφυγας» εννοούμε εκείνο το μέλος μίας κοινωνίας που

λόγω διαφορετικών πολιτικών πεποιθήσεων, διώξεων και σοβαρών καταστρατηγήσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εγκαταλείπει ακούσια την χώρα του για να αναζητήσει άσυλο στους κόλπους μίας άλλης κοινωνίας που δεν αντιμετωπίζει κατά κανόνα αυτά τα προβλήματα. Ο «πολιτικόςπρόσφυγας» χαρακτηρίζεται από ειδικό καθεστώς που καθορίζεται από τηνΎπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. και ο χαρακτηρισμός ενός ατόμου ως «πρόσφυγα» επισείει μία σειρά από συγκεκριμένα δικαιώματα και υποχρεώσεις.

Κατά το άρθρο 14 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, «κάθε άτομο που καταδιώκεται έχει το δικαίωμα να ζητά άσυλο και να του παρέχεται άσυλο σε άλλες χώρες».

Καταγραφή του φαινομένου της μετανάστευσης σε Διεθνές και Ευρωπαϊκό επίπεδο

Οι μεταναστεύσεις πραγματοποιούνταν από αρχαιοτάτων χρόνων, δεν έχουμε όμως επαρκή ιστορικά στοιχεία.Τον περασμένο αιώνα τα Βρετανικά Νησιά και η Γερμανίααποτελούσαν τις μεγάλες αποθήκες ανθρώπων, από τις οποίες γινόταν ητροφοδότηση του μεταναστευτικού ρεύματος που ξεκινούσε από την Ευρώπη και κατευθυνόταν προς τον Καναδά και την ΑυστραλίαΜέχρι το 1920 εγκαταστάθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείας Αμερικής40.000.000 μετανάστες. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατά την εποχή τηςανοικοδόμησης και της βιομηχανικής ανάπτυξης, ιδίως από το 1960 και μετά, παρατηρείται ένα μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα προς τη Γερμανία κυρίωςαπό τις Μεσογειακές χώρες.

Στις μέρες μας γινόμαστε εκ νέου μάρτυρες μιας νέας Μεγάλης Μετανάστευσης των Λαών προς την Ευρώπη.

Καταγραφή του φαινομένου της μετανάστευσης στην ΕλλάδαΑπό αρχαιοτάτων χρόνων παρατηρούνται στον γεωγραφικό χώρο της

Ελλάδας μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα. Μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμού σημειώνονται κατά την βυζαντινή περίοδο και ιδιαίτερα κατά την εποχή της Αλώσεως και της Τουρκοκρατίας προς τη Δύση, την Αίγυπτο, τη Ρωσία και τηΡουμανία όπου ικανός αριθμός από αυτούς επέτυχε οικονομικά και κοινωνικάδημιουργώντας Ελληνικές παροικίες.Κατά την περίοδο 1900-1921 σημειώνεται το μεγαλύτερομεταναστευτικό ρεύμα. Πάνω από 400.000 Έλληνες (συνολικός πληθυσμός της χώρας 2,6 εκατομμύρια) μετανάστευσαν οριστικά για ΗΠΑ, Αυστραλία και Καναδά όπου και δημιούργησαν εστίες Ελληνισμού. Αμέσως μετά το Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο η μετανάστευση ξανάρχισε με προορισμό τώρα εκτός των ΗΠΑ, την . Γερμανία, το Βέλγιο, την Αυστραλία, τον Καναδά κ.λ.π. από το1960 κυρίως, σημαντικός αριθμός Ελλήνων αγροτών από όλα τα εδαφικά διαμερίσματα της χώρας, μετανάστευσε κατά προτίμηση στη Δυτική Ευρώπη.

Page 24: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Η μετανάστευση προς την Ελλάδα άρχισε μετά τις αρχές της δεκαετίαςτου 1970.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ ΣΕ ΕΘΝΙΚΟ –ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ – ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΠΕΔΟ

Ανάλυση του φαινομένου της μετανάστευσηςΣύμφωνα με στατιστικές μελέτες η μεταναστευτική κίνηση αποτελεί τον

τρίτο μετά τις γεννήσεις και τους θανάτους παράγοντα ο οποίος καθορίζει το ρυθμό εξέλιξης του πληθυσμού και τη διάρθρωσή του κατά φύλο και ηλικία.Η ανάπτυξη των συγκοινωνιών, η ελεύθερη επικοινωνία των λαών και οιφιλελεύθερες οικονομικές αντιλήψεις που επικράτησαν στις συναλλαγές, αποτέλεσαν κίνητρα ομαδικών μεταναστεύσεων.

Ο ΟΗΕ αλλά και άλλοι οργανισμοί λαμβάνουν στατιστικά στοιχεία χρησιμοποιώντας ως βάση αναφοράς τον πολιτικό χάρτη του 1945. Λαοί που άλλαξαν τόπο νωρίτερα δε λαμβάνονται υπόψη.

Σύμφωνα με ένα από τα σενάρια του ΟΗΕ ο παγκόσμιος πληθυσμός θα φθάσει τα 10 δις περίπου το 2050 και θα σταθεροποιηθεί στα 11,5 δις κατά τηδιάρκεια του 22ου αιώνα. Το 95% της αύξησης λαμβάνει χώρα στιςφτωχότερες περιοχές του πλανήτη.

Ουσιαστικά, παρατηρείται η εμφάνιση δημογραφικών και τεχνολογικών διαχωριστικών γραμμών (fault lines) σε διάφορα σημεία του πλανήτη.

Κατηγορίες μεταναστώνΜπορούμε να διακρίνουμε έξι (6) κατηγορίες ξένων που ζουν σε χώρες

τις Ευρώπης.Τους παλιννοστούντες που είναι η πλέον ευνοημένη κατηγορία.

Ανάλογη περίπτωση για την Ελλάδα είναι η επιστροφή των ομογενών από τιςπρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες.

Τους Πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ζουν σε άλλη χώρα της Ένωσης, είναι επίσης μια ευνοημένη κατηγορία.Τους Μετανάστες από τις πρώην αποικίες Τους Στρατολογημένους εργάτες

Τους Πρόσφυγες και ζητούντες άσυλο, που αποτελούν ολοένα αυξανόμενο μέρος των ξένων.Τους παράνομους μετανάστες (λαθρομετανάστες).

Λόγοι και αιτίες που οδηγούν στην μετανάστευσηΟι άνθρωποι μεταναστεύουν για πολλούς λόγους, εκ των οποίων οκυριότερος είναι η αναζήτηση καλύτερων συνθηκών διαβίωσης και κοινωνικής ανεξαρτησίας. Ο μύθος του «αμερικανικού ονείρου», αναμφισβήτηταεπηρέασε όλο τον κόσμο.Επιγραμματικά ως αιτίες μπορούν να αναφερθούν:-Οι τοπικές συρράξεις και οι εμφύλιοι πόλεμοι.(εθνοτικοί, πολιτικοί,θρησκευτικοί).-Η κακή οικονομική κατάσταση μεγάλων μαζών, που στερούνται και ταπλέον απαραίτητα για την επιβίωση τους (ανισότητες Βορά – Νότου, Δύσης – Ανατολής).-Ανελεύθερα καθεστώτα τα οποία εξωθούν στη φυγή κύματα

Page 25: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

προσφύγων-Η μεγάλη αύξηση του πληθυσμού των υπό ανάπτυξη χωρών.

-Η καταστροφή και υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος είτε από τον άνθρωπο είτε από φυσικά φαινόμενα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΣΕ ΔΙΕΘΝΕΣ – ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ– ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΩΣ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ

Περιοχές εισόδου και εθνικότητες προσφύγων και μεταναστών προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ελλάδα

Οι είσοδοι των μεταναστών και λαθρομεταναστών στην Ε.Ε. σήμερα είναι κατά κύριο λόγω οι χώρες της Μεσογείου που ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η χώρα μας όπως και οι άλλες χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου, αποτελούν τόσο χώρες προορισμού όσο και χώρες διέλευσης αυτών προς άλλα Κράτη Μέλη της Ε.Ε.. Σύμφωνα με την Ανώτατη Αρμοστεία για τους πρόσφυγες του ΟΗΕ 5.000 άνθρωποι πνίγηκαν την τελευταία δεκαετία καθ’ οδόν προς την Ευρώπη χαρακτηρίζοντας αυτό το γεγονός ως «δράμα τηςΜεσογείου».

Λαθρομετανάστες από τη Νιγηρία και τη Σιέρα Λεόνε ταξιδεύουν μέσα από μια επικίνδυνη διαδρομή ως τις ακτές της νότιας Ισπανίας.

Με τις διαδρομές αυτές διακινούνται κυρίως Κούρδοι, Πακιστανοί, Αφγανοί, Ιρακινοί, και άλλοι Ασιάτες καθώς και Αφρικανοί.

Πληθυσμιακή εξέλιξη και μετανάστευσηΟ γεωγραφικός χάρτης παρουσιάζει έντονες δημογραφικές διαφορές.Στις δυτικές βιομηχανικές χώρες ο πληθυσμός αυξάνεται με πολύ βραδείς ρυθμούς που τείνουν να μηδενιστούν και μάλιστα σε ορισμένες χώρες ναπάρουν αρνητική μορφή. Αντίθετα στις τρίτες χώρες παρουσιάζεται μία έντονη πληθυσμιακή αύξηση με συνέπεια την αύξηση των προβλημάτων. Το 1950 οι χώρες αυτές αντιπροσώπευαν το 77 % του παγκοσμίου πληθυσμού, το 2000το 80 % και το 2025 προβλέπεται ότι θα αντιπροσωπεύουν το 84 %.

Μετανάστες και οικονομικές και λοιπές συνέπειες για την χώρα αποστολής

Οι οικονομικές συνέπειες για τη χώρα προέλευσης φαίνονται κατ΄ αρχάς θετικές καθ’ όσον περιορίζεται η πίεση από την πληθυσμιακή αύξηση, μειώνεται ο αριθμός των ατόμων που αναζητούν εργασία, εισρέει εισόδημα στη χώρα και σε αρκετές περιπτώσεις η παλιννόστηση(επιστροφή) τωνμεταναστών συνδέεται και με τη μεταφορά γνώσης και κεφαλαίων. Το γενικόσύνολο των εμβασμάτων που στέλνουν οι μετανάστες αποτελεί σήμερα μια από τις μεγαλύτερες μεταφορές χρημάτων στον κόσμο.

Σήμερα οι Φιλιππίνες στέλνουν επίσημα άνδρες και γυναίκες να δουλέψουν σε όλες σχεδόν τις χώρες του κόσμου. Από τα 75 εκατ. περίπου κατοίκων της χώρας τα 4,2 εκατ. εργαζομένων ευρίσκονται σε 160 άλλεςχώρες, όπου εργάζονται ως προσωρινοί μετανάστες. Για τις Φιλιππίνες το γενικό σύνολο των εμβασμάτων που στέλνουν οι μετανάστες ανέρχεται σε 8δις δολάρια το χρόνο σχεδόν τρεις φορές μεγαλύτερο από την ξένη βοήθεια που δέχεται η χώρα.

Page 26: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Η άλλη όψη του νομίσματος είναι βέβαια ότι η χώρα αποστολής δενχάνει απλώς εργατική δύναμη, αλλά χάνει αρκετούς από τους ικανότερους νέους εργαζομένους της.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ – ΟΔΗΓΙΕΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ

ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

ΤΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ

Γενικά περί μεταναστευτικής πολιτικήςΜεταναστευτική πολιτική είναι «το σύνολο των θεσμοθετημένων μέτρων

και υιοθετημένων κοινωνικών πρακτικών, που σκοπό έχει να ελέγξει, να περιορίσει και να οργανώσει το μεταναστευτικό φαινόμενο

Ληφθείσες αποφάσεις και δράσεις στα πλαίσια εφαρμογής Ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικήςΣτα πλαίσια της δημιουργίας μια υπερεθνικής πολιτικής οντότηταςχωρίς εσωτερικά σύνορα, τη δεκαετία του 1980 η Ε.Ε. σχημάτισε διάφοραόργανα για τον καθορισμό των εξωτερικών συνόρων και την προστασία τους από το μεταναστευτικό και προσφυγικό κύμα. Αυτός ο σχεδιασμός που αφορούσε άτομα κυρίως από τον εξω-ευρωπαϊκό Τρίτο Κόσμο μεταβλήθηκε σημαντικά μετά το 1989 (κατάρρευση χωρών «υπαρκτού σοσιαλισμού»).

Οι εξελίξεις αυτές δημιούργησαν ένα νέο Τρίτο Κόσμο, ενδογενή – ενδοευρωπαϊκό, η ύπαρξη του οποίου αποτέλεσε ζήτημα αυστηρά σοβαρό για την Ε.Ε. και της εθνικές κυβερνήσεις των κρατών μελών για εναρμόνιση της σχετικής νομοθεσίας και πολιτικής ώστε να αντιμετωπιστεί τοαναμενόμενο μεταναστευτικό και προσφυγικό ρεύμα (Ε.Κ 1992).

Από την 11η Σεπτεμβρίου, τον διάλογο πλέον μονοπωλούν ζητήματα ασφαλείας και ελέγχων των συνόρων. Οι πολιτικές προτεραιότητες τωνκυβερνήσεων άλλαξαν.Το θέμα της μετανάστευσης αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα γιατην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η μετανάστευση δεν πρέπει να θεωρείται μόνο ως πρόβλημα αλλά και ως θετικό φαινόμενο για την ανάπτυξη και για τηνεπιτυχία τόσο της Ένωσης όσο και της χώρας καταγωγής.Οι εξελίξεις που έχουν σημειωθεί στον τομέα τηςμεταναστευτικής πολιτικής, στο πλαίσιο της Ε.Ε., είναι ιδιαίτερα σημαντικές.Στα πλαίσια συνέχισης των προσπαθειών διαμόρφωσης της κοινήςευρωπαϊκής πολιτικής για τη μετανάστευση και το άσυλο, στις 16 Οκτωβρίου2008, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο.

Ελληνική νομοθεσία περι μεταναστών και προσφύγωνΤο θεσμικό πλαίσιο που καθόριζε την πολιτική σχετικά με την

μεταναστευτική εισροή, μέχρι το 1991 καθορίζονταν από τον Ν. 4310/1929.Στην δεκαετία του 1980, έγινε φανερό, ότι η εφαρμογή του παραπάνω νόμου (ο οποίος εισήχθη προκειμένου να ρυθμίσει τον ερχομό των προσφύγων από

Page 27: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

την Μικρά Ασία), αδυνατούσε να ρυθμίσει το φαινόμενο της μετανάστευσης και ειδικότερα αυτό της εισροής αλλοδαπών στην Ελλάδα. Αυτή η αδυναμία, σε συνδυασμό με τις νέες υποχρεώσεις που δημιουργούνταν από τηνεφαρμογή Διεθνών Συμβάσεων που είχαν επικυρωθεί από την Ελληνική Πολιτεία και ως ένα βαθμό αφορούσαν τους μετανάστες, οδήγησαν στηνυιοθέτηση ενός νέου νομικού πλαισίου, το οποίο τυποποιήθηκε στον Ν. 1975/1991.Το 2001, ψηφίσθηκε ο ν. 2910/2001 «Είσοδος και παραμονήαλλοδαπών στην ελληνική επικράτεια. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας με πολιτογράφηση και άλλες διατάξεις».

Ο νόμος στην συνέχεια τροποποιήθηκε και αναθεωρήθηκε ενώ τον Αύγουστο του 2005 ψηφίστηκε από τη Βουλή ο Ν. 3386/2005, «Είσοδος,Διαμονή και κοινωνική ένταξη των υπηκόων τρίτων χωρών στην ΕλληνικήΕπικράτεια».

Ελληνική πολιτική μετανάστευσηςΤο ΥΠ.ΕΣ. . .Α. σχεδιάζει και συντονίζει την μεταναστατευτική πολιτική

της χώρας, μέσω της Διεύθυνσης Αλλοδαπών και Μετανάστευσης, που έχει ιδρυθεί στο Υπουργείο. Η υλοποίηση της πολιτικής αυτής ανατίθεται στις Διευθύνσεις Αλλοδαπών και Μετανάστευσης, που έχουν ιδρυθεί σε κάθε περιφέρεια της χώρας.Στην Ελλάδα, η μέριμνα για τον ελληνισμό της διασποράς αλλά κυρίωςοι πολιτικές σχετικά με τους παλιννοστούντες αποτέλεσαν την απαρχή της λήψης μέτρων πολιτικής που εφαρμόσθηκαν ως χώρα υποδοχής (Ελλήνων) μεταναστών. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 1990, οι αντίστοιχες πολιτικές αφορούσαν πλέον τους ομογενείςπαλιννοστούντες και τους αλλοδαπούς μετανάστες που στην συντριπτική τουςπλειοψηφία ήταν παράνομοι.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Διαπιστώσεις - ΣυμπεράσματαΣήμερα οι πληθυσμιακές μετακινήσεις με την εξαίρεση των

περιπτώσεων διακρατικών ή εμφυλίων συγκρούσεων συνδέονται με τηνοικονομική υπανάπτυξη και το φαινόμενο του υπερπληθυσμού που αποτελείένα από τα σημαντικότερα προβλήματα για την ανθρωπότητα.

Όλες οι μορφές μετανάστευσης εμπεριέχουν έμμεσα το στοιχείο του εξαναγκασμού. Ακόμη και η μετανάστευση με σκοπό την εξεύρεση εργασίας, ενώ θεωρείται ηθελημένη, πολύ συχνά ωθείται από τη φτώχεια.Ο πληθυσμός του πλανήτη με τους σημερινούς ρυθμούς αύξησης,αυξάνεται κατά 1.000.000.000 κάθε 11 χρόνια, αριθμός, ο οποίος ισοδυναμεί με 250.000 ανθρώπους την ημέρα. Tο 95% της αύξησης αυτής λαμβάνειχώρα στις φτωχές περιοχές του πλανήτη, Ασία, Αφρική και λατινική Αμερική, όπου έχουν έναν ετήσιο ρυθμό αύξησης 2,5 - 3,5%.Είναι σαφές ότι υπάρχει μια σχεδόν γραμμική σχέση μεταξύ ανάπτυξηςκαι υπερπληθυσμού. Η αύξηση του πληθυσμού στις αναπτυσσόμενες χώρες ουσιαστικά εξουδετερώνει την έστω και περιορισμένη όπου αυτή υπάρχει,οικονομική ανάπτυξη.

Page 28: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Η δημογραφική αύξηση λοιπόν είναι δραματικά μονομερής, ταυτόχρονα ο πλούτος του πλανήτη, το κεφάλαιο, οι επιστήμονες, ταερευνητικά κέντρα βρίσκονται σε χώρες με αργή ή μηδενική αύξηση γενικώς, που δεν μπορεί παρά να προκαλέσει στο μέλλον σημαντικές τριβές ανάμεσασε έχοντες και σε μη έχοντες. Οι εθνικοί και διεθνείς οργανισμοί αποδεικνύονται ξεπερασμένοι και ανίκανοι για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Ηελεγχόμενη μετανάστευση από τις αναπτυσσόμενες προς τις αναπτυγμένες χώρες θα μειώσει σε κάποιο βαθμό το πρόβλημα της αρνητικής αύξησης και γήρανσης του πληθυσμού.

Ηανεξέλεγκτη όμως και μαζική μετανάστευση προκαλεί φόβους για απώλεια ελέγχου στα εθνικά σύνορα, για διάβρωση της παραδοσιακήςεθνικής.

Στη λεκάνη της Μεσογείου, μέχρι το 2025 η συνολική αύξηση του πληθυσμού των 5 χωρών – μελών της ΕΕ που βρίσκονται στη Μεσόγειο θα φθάσει τα 4.500.000-5.000.000. Η αντίστοιχη αύξηση του πληθυσμού των χωρών που βρίσκονται στο Νότο της Μεσογείου θα φθάσει τα 107.000.000.

Ιδιαίτερη σημαντική θα είναι η αύξηση του πληθυσμού των χωρών όπως η Τουρκία η Συρία και η Αίγυπτος. Σύμφωνη με υπολογισμούς οι χώρες αυτές θα πρέπει να επιτύχουν ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 6-9% και ναδημιουργήσουν εκατομμύρια νέων θέσεων εργασίας για να σταθεροποιήσουναπλώς την ανεργία στα σημερινά υψηλά μεν, αλλά ανεκτά επίπεδα.

Ηεπιζητούμενη «στεγανοποίηση» των συνόρων, είναι με βάση τα ιστορικά δεδομένα, αδύνατη για οποιαδήποτε δημοκρατική χώρα. Η εκδήλωση μέτρων αποτροπής, κατασταλτικής φύσεως με αστυνομικές ήστρατιωτικές δυνάμεις, οδηγεί σίγουρα στη μείωση του αριθμού τωνεισερχομένων, σε καμία όμως περίπτωση δεν εξαλείφει το πρόβλημα. κ.λ.π. έτσι ώστε πάντα ένας ανεπιθύμητος αριθμός να εισέρχεται.

ΗE.Ε προκειμένου να διατηρήσει τη σημερινή αναλογία ενεργού και μη ενεργού πληθυσμού στο τέσσερα ή πέντε προς ένα θα πρέπει ως το 2025 ναανοίξει τις πύλες της σε 159 εκατομμύρια οικονομικούς μετανάστες.

Πολλοί οικονομικοί μετανάστες που προσκλήθηκαν νόμιμα ως προσωρινοί προκειμένου να συμμετέχουν στη διαδικασία ανάπτυξηςορισμένων χωρών μελών παρέμειναν στις χώρες αυτές δημιουργώντας συνθήκες μόνιμης εγκατάστασης κυρίως μέσω της οικογενειακής επανένωσηςκαθώς και εκ του ότι η πλειονότητα των μεταναστών έχοντας διαφορετική θρησκεία αλλά και πολιτισμικές παραδόσεις δεν προσαρμόσθηκαν στα νέαδεδομένα της χώρας υποδοχής με αποτέλεσμα να δημιουργήσουν μειονότητες στις χώρες αυτές.

Μια συνιστώσα της κοινής Ευρωπαϊκής πολιτικής πρέπει να είναι και η πολιτική της καταπολέμησης της παράνομης μετανάστευσης, κατά το μέτρο,που μόνο, αν συμφωνηθούν στόχοι για διόδους νόμιμης μετανάστευσης, θαυπάρχει ένα συνολικό θετικό αποτέλεσμα.Η προώθηση σχέσεων εταιρικότητας με τις χώρες καταγωγής, κρίνεταιαναγκαία τόσο για την πολιτική ασύλου όσο και για την πολιτική μετανάστευσης.

Στο πλαίσιο αυτής, αυτό που πρέπει να μηδενιστεί είναι η

Page 29: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

λαθρομετανάστευση, το λαθρεμπόριο, και η μαύρη εργασία

ΠροτάσειςΑποφυγή της κάθε μορφής κοινωνικής υποβάθμισης και

περιθωριοποίησης των μεταναστών διότι έτσι θα συμβάλουμε στηνομαλοποίηση της κοινωνικής συμβίωσης και στην εξάλειψη παραγόντων ανομίας και εγκληματογέννεσης.

Διατήρηση σε όλα τα στάδια, ελέγχου της μετανάστευσης, της δημοκρατικής νομιμότητας και ευαισθησίας, της τήρησης των διεθνών συνθηκών για τα ανθρώπινα δικαιώματα αλλά και όλων εκείνων τωνστοιχείων που κατοχυρώνουν και αναβαθμίζουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Δημιουργία αποτελεσματικού και αξιόπιστου μηχανισμού υποδοχής των μεταναστών και θετικής ένταξης στις κοινωνικές δομές του κράτους, ώστε να

αποτελέσουν πόλο δυναμικής ανάπτυξης και να αποφευχθεί έτσι πάσει θυσίαηδημιουργία γκέτο μεταναστών.Ηπολιτική εκ μέρους των ανεπτυγμένων χωρών απέναντι στις χώρεςαποστολής μεταναστών πρέπει να είναι τέτοια, που να συμβάλει στην οικονομική τους ανάπτυξη και στη δημοκρατική τους μετεξέλιξη, ώστε να δημιουργούνται συνθήκες που θα κρατήσουν τους πολίτες αυτών των χωρών στις εστίες τους.

Ενεργοποίηση των φορέων περιφερειακής πολιτικής του κράτους υποδοχής, όπως είναι οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ώστε να συμβάλλουν στις προσπάθειες της κεντρικής κυβέρνησης για την κοινωνικήένταξη των μεταναστών και την αποπεριθωριοποίησή τους.

Ηδημιουργία δυνατοτήτων για προσωρινή παραμονή των οικονομικών μεταναστών σε κέντρα υποδοχής, μέχρι την εξεύρεση κατοικίας, καθώς και η δημιουργία κέντρων ανεύρεσης εργασίας, παροχής διευκολύνσεων κοινωνικής προσαρμογής, διευκολύνσεων στην εκπαίδευση, την υγεία κ.λ.π.Νομιμοποίηση των μεταναστών που βρίσκονται σε παράνομηκατάσταση. Ο αλλοδαπός που είναι «ανύπαρκτος» νομικά στη χώρα υποδοχής, είναι εν δυνάμει ύποπτος και παράνομος, κάτι που είναι αρνητικό και για τον ίδιο, αλλά και για την χώρα που τον φιλοξενεί.Εξάλειψη της θεώρησης ότι, οι μετανάστες αποτελούν κίνδυνο για τηνκοινωνία. Η ύπαρξη ρατσιστικών φαινομένων υπονομεύει την ίδια την κοινωνία. Η καταπολέμηση του ρατσισμού, πρέπει να αποτελέσει βασική κοινωνική προτεραιότητα.

Να ενισχυθούν και να προωθηθούν ιδιαίτερα οι Ευρωμεσογειακές σχέσεις προκειμένου η Ε.Ε. να επενδύσει στις αναπτυσσόμενες χώρες τηςΜεσογειακής λεκάνης ώστε η Μεσόγειος να παύσει να είναι διαχωριστική γραμμή και να γίνει γέφυρα που να ενώνει τους λαούς της.

ΙωάννηςΤσακνής Ανχης (ΠΖ

Page 30: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ