Κάστρα των Επτανήσων

35
Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης των μαθητών της Γ’ Τάξης του 53ου Γενικού Λυκείου Αθηνών για το σχολικό έτος 2015-16 με τίτλο: «Κάστρα – Τα πέτρινα λουλούδια της φύσης» ΘΕΜΑ: Τα Κάστρα των Επτανήσων Εργασία των παρακάτω μαθητών της Γ’ Τάξης: Δρομπούρα Γενοβέφα Καλδάνης Νικόλαος Καρπούζη Ξένια Κατσίπης Μάνος Λιβιτσάνος-Μπάρις Άρης Μπέρκοβιτς Αναστασία Μπούνταλη Γεωργία Ολντάσι Ελισάβετ Περδίος Ανδρέας Πυθαρούλιος Κωνσταντίνος Σέγκος Νικόλαος Σμύρης Βασίλης Αθήνα 2016

Transcript of Κάστρα των Επτανήσων

Page 1: Κάστρα των Επτανήσων

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσηςτων μαθητών της Γ’ Τάξης του 53ου Γενικού Λυκείου Αθηνών

για το σχολικό έτος 2015-16 με τίτλο:

«Κάστρα – Τα πέτρινα λουλούδια της φύσης»

ΘΕΜΑ: Τα Κάστρα των Επτανήσων

Εργασία των παρακάτω μαθητών της Γ’ Τάξης:

Δρομπούρα Γενοβέφα Καλδάνης Νικόλαος Καρπούζη Ξένια Κατσίπης Μάνος

Λιβιτσάνος-Μπάρις Άρης Μπέρκοβιτς ΑναστασίαΜπούνταλη Γεωργία Ολντάσι Ελισάβετ

Περδίος Ανδρέας Πυθαρούλιος Κωνσταντίνος Σέγκος Νικόλαος Σμύρης Βασίλης

Αθήνα 2016

Page 2: Κάστρα των Επτανήσων

Εισαγωγή

Το Ιόνιο Πέλαγος αποτελούσε από την αρχαιότητα ήδη ένα φυσικό και, ίσως ψυχολογικό, όριο για τον ελληνικό κόσμο. Πέρα από αυτό βρισκόταν η Δύση που άλλοτε

φάνταζε οικεία – μέσω των ελληνικών πόλεων της Μεγάλης Ελλάδας και της νοτίου Γαλλίας – και άλλοτε εχθρική, ιδίως κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους όταν και η λατινική επιθετικότητα

χρησιμοποιούσε τον θαλάσσιο τούτο δρόμο για να αποβιβαστεί στην ηπειρωτική Ελλάδα και να πλήξει την Κωνσταντινούπολη και όλον τον ορθόδοξο χριστιανισμό. Μάλιστα τα νησιά του

πελάγους αυτού, τα Επτάνησα, θα διατηρήσουν το ρόλο της εμπροσθοφυλακής της Δύσης ως τα μέσα του 19υ αι. οπότε και ενσωματώθηκαν στον εθνικό κορμό.

Ακριβώς την περίοδο αυτή, τον Μεσαίωνα και τους Νεότερους Χρόνους κτίστηκαν

πολλά και ισχυρά κάστρα στα Ιόνια νησιά για να διαφυλαχθεί η εδαφική τους ακεραιότητα απέναντι στον εκάστοτε εχθρό. Στα Επτάνησα λοιπόν, ιδίως από το 1185 και ύστερα, όταν η

βυζαντινή παρουσία άρχισε να υποχωρεί ραγδαία ώσπου να αντικατασταθεί οριστικά από τη λατινική – φραγκική ως συνέπεια της διαβόητης Δ’ Σταυροφορίας (1204), συναντάμε σήμερα φρούρια που ανέγειραν ή ανακαίνισαν διάφοροι κατακτητές, όπως οι Βενετοί, οι Φράγκοι, οι

Τούρκοι, αλλά ακόμη και υπολείμματα βυζαντινών. Σε μερικά από αυτά θα περιηγηθούμε μέσω της εργασίας μας.

Page 3: Κάστρα των Επτανήσων

Τα κάστρα της Ζακύνθου

Το κάστρο της Ζακύνθου

Το Ενετικό Φρούριο Ζακύνθου βρίσκεται στη θέση που σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες υπήρχαν τα τείχη της Αρχαίας Ακρόπολης (Ψωφίδας). Οι επαναλαμβανόμενοι μεγάλοι σεισμοί

που έπλητταν το νησί κατέστρεφαν και τα οχυρωματικά έργα με αποτέλεσμα να ανακατασκευάζονται συχνά. Στο σημείο υπήρχε κάστρο και κατά τους Βυζαντινούς χρόνους.

Κατάλοιπα εκείνης της περιόδου ήρθαν πρόσφατα στο φως, με τις αρχαιολογικές ανασκαφές. Πάντως τα Βυζαντινά χρόνια δεν πρέπει να ήταν σημαντικό κάστρο καθώς τίποτα δεν είναι

γνωστό γι’ αυτό. Το ίδιο ισχύει και για τους αιώνες από τον 12ο ως τον 15ο που κυρίαρχοι του νησιού ήταν οι Νορμανδοί και οι Ανδεγαυοί του Βασιλείου της Νάπολης.

Το κάστρο της Ζακύνθου

Page 4: Κάστρα των Επτανήσων

Το πότε ακριβώς έκτισαν κάστρο εκεί οι Ενετοί δεν είναι γνωστό. Εικάζεται ότι ήταν το 1480, αμέσως μετά την κατάκτηση της Ζακύνθου. Την ίδια χρονιά το κάστρο καταστράφηκε από τους Τούρκους. Επισκευάστηκε το 1514 υπό την επίβλεψη των Ενετών, αλλά οι συχνοί σεισμοί που

πλήττουν την περιοχή του προκάλεσαν ζημιές και καταστροφές.Η κατασκευή των τειχών και των οχυρώσεων του Φρουρίου, που έχουν διασωθεί,

ολοκληρώθηκε το 1646, όταν proveditor general da mar (Γενικός Προβλεπτής) ήταν ο Iohannem Battista Grimani, από Ενετούς μηχανικούς με ντόπιους μαστόρους, με μεγάλη επιμέλεια και

ανθεκτικά υλικά. Τότε κατασκευάστηκε και ο κύριος λιθόστρωτος δρόμος, που έφτανε μέχρι τον αιγιαλό, η περίφημη Strada Giustiniana, η Σαρτζάδα, όπως καθιερώθηκε τα νεώτερα χρόνια.

Το κάστρο της Ζακύνθου

Page 5: Κάστρα των Επτανήσων

Τα κάστρα της Κέρκυρας

Το Αγγελόκαστρο

Το Αγγελόκαστρο είναι ένα από τα σημαντικότερα Βυζαντινά κάστρα της Ελλάδας. Επίσης είναι από τα πιο παλιά, δεδομένου ότι η θέση ήταν οχυρωμένη από τον 7ο αιώνα τουλάχιστον.

Βρίσκεται στο νησί της Κέρκυρας στην κορυφή της υψηλότερης αιχμής της ακτής του νησιού στη βορειοδυτική ακτή, κοντά στην Παλαιοκαστρίτσα και πάνω στην άκρη της κορυφής της

απότομης πλαγιάς. Στην περίοδο των Ανδεγαυών κυριάρχων (1267-1383), το κάστρο λεγόταν Castrum Sancti Angeli και κατά την Ενετοκρατία φρούριο Santangelo ή Σαντάγγελο.

Το Αγγελόκαστρο της Κέρκυρας

Page 6: Κάστρα των Επτανήσων

Πριν από την κατάκτηση της Κέρκυρας από τους Ενετούς (1386) υπήρχαν ήδη τρία κάστρα στο νησί: Το φρούριο της Κασιώπης στα βορειοδυτικά, το φρούριο Γαρδικίου στο νότο και το Αγγελόκαστρο που προστάτευε την δυτική ακτή. Μετά την απώλεια της Νοτίου Ιταλίας

για τη Βυζαντινή αυτοκρατορία το 1071, οι Βυζαντινοί λογικά πρέπει να φρόντισαν ιδιαίτερα για την ενίσχυση του κάστρου, μιας και αυτό ήταν πλέον το πλέον προκεχωρημένο φρούριο προς τη Δύση και ένα ισχυρό σημείο άμυνας εναντίον εισβολέων και πειρατών και κυρίως

των Νορμανδών.

Το Αγγελόκαστρο της Κέρκυρας

Page 7: Κάστρα των Επτανήσων

Το 1272 το κάστρο κατελήφθη από τους Ανδεγαυούς (δηλ. τους εκ Σικελίας ορμώμενους Νορμανδούς της δυναστείας των Ντ’ Ανζού). Τον Αύγουστο του 1386 το κατέλαβαν οι Ενετοί. Η περίοδος ακμής του κάστρου συνέπεσε με την Ενετοκρατία στην Κέρκυρα (1386-1797). Από το

1387 μέχρι το τέλος του 16ου αιώνα το Αγγελόκαστρο ήταν η πρωτεύουσα του νησιού και έδρα του τοπικού κυβερνήτη. Οι οχυρώσεις του κάστρου πρέπει να οριστικοποιήθηκαν αυτή την

περίοδο, οπότε πήρε τη μορφή με την οποία σώζεται μέχρι σήμερα.

Το Αγγελόκαστρο της Κέρκυρας

Page 8: Κάστρα των Επτανήσων

Το κάστρο αποτελείται από ένα προτείχισμα χαμηλά στο μέσο του απόκρημνου βράχου το οποίο καλύπτει όλη την βόρεια και ανατολική πλευρά ενώ η δυτική και η νότια προστατεύονται από το

απόκρημνο του εδάφους. Στο ψηλότερο σημείο βρίσκεται η ακρόπολη με την κεντρική είσοδο στα βόρεια, την οποία προστατεύει κυκλικός πύργος. Απέναντι από την κύρια πύλη τα ερείπια των κτιρίων αποτελούσαν τα καταλύματα της φρουράς, ενώ τρεις υπόγειες δεξαμενές νερού

επέτρεπαν την ύδρευση του κάστρου. Μικρή πύλη υπήρχε και στην νότια πλευρά. Τα τείχη είχαν επάλξεις που σώθηκαν μόνο στην βορειοδυτική γωνία της οχύρωσης. Στο ανώτερο σημείο της

ακρόπολης βρίσκεται ο ναός του Ταξιάρχη (Αρχάγγελου Μιχαήλ) στο υπέρθυρο του οποίου αναφέρεται ότι το 1734 διοικητής της φρουράς του Αγγελοκάστρου ήταν ο Αλοΐσιος Ρεγγίνης.

Το Αγγελόκαστρο της Κέρκυρας

Page 9: Κάστρα των Επτανήσων

Το κάστρο του Γαρδικίου

Κοντά στο χωριό Άγιος Ματθαίος 23 χλμ από την πόλη της Κέρκυρας, βρίσκονται τα απομεινάρια του βυζαντινού κάστρου του Γαρδικίου που χρονολογείται από το 13ο αιώνα. Το κάστρο βρίσκεται σε ένα λόφο και έχει οκταγωνικό σχήμα με οκτώ πύργους και τρεις πύλες. Θεωρείται, κατά κάποιο

τρόπο, δίδυμο κάστρο με το Αγγελόκαστρο. Μερικοί ιστορικοί το χρονολογούν τον 11ο αιώνα, μετά την οχύρωση των συνόρων δυτικά κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Το κάστρο του Γαρδικίου

Page 10: Κάστρα των Επτανήσων

Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για την περίοδο κατασκευής τού κάστρου τού Γαρδικίου, πιθανολογείται ως περίοδος κατασκευής του η περίοδος τού Δεσποτάτου της

Ηπείρου, αρχές τού 13ου αιώνα. Κατά την περίοδο αυτή ο ηγεμόνας του Δεσποτάτου Μιχαήλ Α΄ Άγγελος Κομνηνός φτιάχνοντας κάστρα θέλησε να προστατεύσει τα μακρινά σύνορα της

αυτοκρατορίας του από τις συχνές λεηλασίες των πειρατών, αλλά και τις σύντομες επιδρομές των πανίσχυρων ιταλικών κρατιδίων.

Το κάστρο του Γαρδικίου

Page 11: Κάστρα των Επτανήσων

Πρόκειται για ελλειψοειδή-οκταγωνική κατασκευή, με οκτώ διώροφους ορθογώνιους πύργους σε ακτινωτή διάταξη, εκ των οποίων πιο σημαντικός είναι ο νότιος.

Σε αυτόν εντοπίστηκαν λείψανα τοιχογραφιών, γιατί πιθανόν είχε μετατραπεί σε παρεκκλήσι. Στην τοιχοδομία του κάστρου βρίσκονται ενσωματωμένα μέρη και υλικά από αρχαιότητες της περιοχής. Το κάστρο είχε δύο πύλες, από τις οποίες σήμερα χρησιμοποιείται ως κύρια η νότια.

Το κάστρο του Γαρδικίου

Page 12: Κάστρα των Επτανήσων

Το Νέο Φρούριο της Κέρκυρας

Το ιστορικό κέντρο της πόλης της Κέρκυρας οριοθετείται από δύο φρούρια: στα Ανατολικά το Παλιό Φρούριο και στα δυτικά το Νέο Φρούριο. Στο παρελθόν τα δύο φρούρια ενώνονταν από τείχη που

περιέκλειαν την κατοικημένη πόλη. To νεώτερο από τα δύο είναι το Νέο Φρούριο (ή Fortezza Nuova), κτισμένο τον 16ο αιώνα από τους Βενετσιάνους, στο λόφο του Αγίου Μάρκου, όταν έγινε επιτακτική η ανάγκη προστασίας της πόλης, την ασφάλεια της οποίας δεν μπορούσε πλέον να εξασφαλίσει το

Παλιό Φρούριο.

Το Νέο Φρούριο της Κέρκυρας. Η

οικοδόμηση του ξεκίνησε το 1576 σε

σχέδια του βενετσιάνος

αρχιτέκτονας Francisco Vitelli και δεν

ολοκληρώθηκε παρά το 1645, μολονότι γνώρισε αρκετές

ανακατασκευές και επεκτάσεις από τότε. Είναι χτισμένο σε δύο επίπεδα προκειμένου

να ανταποκρίνεται στο διπλό του ρόλο: την

προστασία του λιμανιού και τον

έλεγχο της ενδοχώρας.

Page 13: Κάστρα των Επτανήσων

Πρόκειται για ένα στιβαρό αυστηρό οικοδόμημα, το οποίο στέκεται επιβλητικό πάνω από το Παλιό Λιμάνι, απ’ όπου έχει και πρόσβαση, και προσφέρει μια μοναδική πανοραμική θέα της

πόλης και της ανοιχτής θάλασσας. Η Πύλη του είναι διακοσμημένη με έναν υπέροχο ανάγλυφο Λέοντα του Αγίου Μάρκου, το έμβλημα της Βενετίας. Τα σημάδια τους άφησαν και οι Εγγλέζοι: δύο αγγλικοί στρατώνες, ο ένας δίπλα στην Πύλη και ο άλλος στο δεύτερο επίπεδο ενώ υπάρχει

και ένας ναός, πιθανότατα του 17ου αιώνα, η Παναγία η Σπηλαιώτισσα.

Το Νέο Φρούριο της Κέρκυρας

Page 14: Κάστρα των Επτανήσων

Το Παλαιό Φρούριο της Κέρκυρας

Το πιο παλιό από τα δύο κάστρα της Κέρκυρας είναι το Παλιό Φρούριο, χτισμένο σε μια βραχώδη χερσόνησο με δυο χαρακτηριστικούς λόφους αποτελεί το ανατολικό άκρο της

Κέρκυρας και ταυτόχρονα το πιο επιβλητικό μνημείο της πόλης. Το κάστρο υπέστη επί πολλούς αιώνες μετατροπές και επεκτάσεις αλλά στη σημερινή του μορφή οριστικοποιήθηκε από τους

Ενετούς. Η πόλη της Κέρκυρας χωρίζεται από το φρούριο με μια τεχνητή τάφρο, η οποία δημιουργήθηκε για περισσότερη προστασία και ονομάζεται Contrafossa. Για να εισέλθει κάποιος πρέπει να περάσει τη γέφυρα που συνδέει την πόλη με το νησάκι. Η βραχώδης

χερσόνησος με τους δύο χαρακτηριστικούς λόφους (Corifes) αποτελεί το Ανατολικό άκρο της Πόλης. Μετά τον 6ο αιώνα, οχυρώνεται και αποκτά τους πρώτους κατοίκους, οι οποίοι ήταν οι επιζήσαντες Κερκυραίοι από τις καταστροφές της αρχαίας Πόλης, και έτσι, δημιουργήθηκε η

Πόλη της Κέρκυρας (Corifo , Corfu).

Το Παλαιό Φρούριο της Κέρκυρας

Page 15: Κάστρα των Επτανήσων

Οι οχυρώσεις του φρουρίου κατασκευάστηκαν μέσα σε ένα σημαντικό ιστορικά διάστημα περίπου 15 αιώνων. Στο διάστημα αυτό ξεχωρίζουν τρεις ιδιαίτερες ιστορικές φάσεις. Η Βυζαντινή περίοδος, κατά την οποία οχυρώθηκε ο ανατολικός λόφος (Castell Vechio), η Πρώιμη Ενετική περίοδος όταν η

χερσόνησος μετατράπηκε σε νησί και οχυρώθηκε ο δυτικός λόφος (Castell Novo) και η Ύστερη Ενετική όταν συμπληρώθηκαν τα οχυρωματικά έργα και έλαβαν τη τωρινή τους μορφή προκειμένου

να αντιμετωπίσουν τη νέα σύγχρονη απειλή της εποχής, τα κανόνια.

Το Παλαιό Φρούριο της Κέρκυρας

Page 16: Κάστρα των Επτανήσων

Η πόλη παρέμεινε στην κατοχή των Βενετών από το 1386 μέχρι το 1797 οπότε και ο Μέγας Ναπολέων κατέλυσε την δημοκρατία της Βενετίας. Η Κέρκυρα στην συνέχεια αποτέλεσε την

πρωτεύουσα της Επτανήσου πολιτείας για επτά χρόνια. Την περίοδο 1807-1814 περιήλθε στους Γάλλους για να ακολουθήσει μέχρι το 1864 η περίοδος της Αγγλοκρατίας. Το 1864

ενσωματώθηκε στο ελληνικό κράτος και ακολούθησε μία περίοδος παρακμής μέχρι την δεκαετία του 1950 που γνώρισε εντυπωσιακή τουριστική ανάπτυξη.

Το Παλαιό Φρούριο της Κέρκυρας

Page 17: Κάστρα των Επτανήσων

Το φρούριο υπέστη αρκετές μετατροπές από την αρχική μορφή, την οποία ελάχιστα πράγματα την θυμίζουν σήμερα. Έτσι, από το αρχικό έργο των Βυζαντινών, ακολούθησαν μετατροπές τον 16ο αιώνα από τους Ενετούς για να αμυνθούν στις επιδρομές της Τουρκικής Αυτοκρατορίας. Οι Ενετοί προσπάθησαν να ενισχύσουν τα οχυρώματα και να ανοίξουν μεταγενέστερες τάφρους

γύρω από το φρούριο και να κάνουν λεία τα βράχια για να εμποδίσουν οποιαδήποτε ενδεχόμενη αναρρίχηση.

Το Παλαιό Φρούριο της Κέρκυρας

Page 18: Κάστρα των Επτανήσων

Στο εσωτερικό του φρουρίου υπάρχουν διάφορα κτίρια ανάμεσα στα οποία μια φυλακή κατασκευασμένη το 1786 από τους Ενετούς και η οποία επεκτάθηκε αργότερα από τους

Άγγλους, το στρατιωτικό παρεκκλήσι, δύο στρατώνες κατασκευασμένοι από τους Άγγλους γύρω στο 1850 και ένα στρατιωτικό νοσοκομείο που σήμερα είναι σχολείο μουσικής. Επίσης

ο ναός του Αγίου Γεωργίου έργο των Άγγλων από το 1840, που 20 χρόνια αργότερα μετατράπηκε σε καθολική εκκλησία και διακοσμήθηκε με εικόνες από τον ναό του Άγιου

Σπυρίδωνα που υπάρχει στην πόλη της Κέρκυρας.

Το Παλαιό Φρούριο της Κέρκυρας

Page 19: Κάστρα των Επτανήσων

Τα κάστρα της Κεφαλονιάς

Το κάστρο του Αγίου Γεωργίου

Το Κάστρο του Αγίου Γεωργίου είναι χτισμένο σε ένα ύψωμα σε απόσταση 7 χιλιόμετρων από το Αργοστόλι και δεσπόζει στο νότιο τμήμα της Κεφαλονιάς και στον κόλπο του Αργοστολίου. Το κάστρο ξεκίνησε να χτίζεται από τους Βυζαντινούς και τους Φράγκους, αλλά επεκτάθηκε και

απόκτησε στρατηγική σημασία κατά τη διάρκεια της Ενετοκρατίας καθιστάμενο χαρακτηριστικό δείγμα της Βενετσιάνικης οχυρωματικής τέχνης. Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του

νησιού από τους παλατίνους κόμητες Ορσίνι (1195-1335) έγιναν κάποιες αλλαγές, οι οποίες γενικεύτηκαν στα μέσα του 16ου αιώνα, όταν πια βρισκόταν στα χέρια των Βενετών

Το κάστρο του Αγίου Γεωργίου. . Η σημαντικότερη στιγμή της

ιστορίας του ήταν η πολιορκία και άλωσή του τα Χριστούγεννα

του 1500 από τις ενωμένες χριστιανικές δυνάμεις Βενετών

και Ισπανών, υπό τη γενική αρχηγία του Γκονσάλο ντε Κόρδοβα, από τα χέρια των

Οθωμανών που είχαν καταλάβει το νησί το 1484.

Page 20: Κάστρα των Επτανήσων

Με τη δημογραφική ανάκαμψη του νησιού πύκνωσαν οι κατοικίες μέσα στο φρούριο που προορίζονταν για τις αρχές και τους ευγενείς (μπόργκο), και σταδιακά αναπτύχθηκε οικισμός (εξώμπουργο, προάστιο) γύρω και κάτω από τα τείχη. Το φρούριο του Αγίου Γεωργίου έχασε

την αμυντική του σημασία από τα τέλη κιόλας του 16ου αιώνα. Η άμυνα του νησιού απαιτούσε πλέον την ανέγερση οχυρών κοντά στις θάλασσες και τα λιμάνια. H ανακατασκευή

του κάστρου από τους Ενετούς τελείωσε το 1545 και σύντομα έγινε το οικονομικό και διοικητικό κέντρο του νησιού.

Το κάστρο του Αγίου Γεωργίου

Page 21: Κάστρα των Επτανήσων

Το φρούριο έχει έκταση περίπου 16.000 τ.μ. και περίμετρο 600 μέτρα. Έχει πολυγωνικό σχήμα. Αποτελείται από το εξωτερικό περιτείχισμα, τον εσωτερικό περίβολο, που έχει σχήμα πετάλου,

και μια βραχώδη κορυφή που υψώνεται στο κέντρο περίπου του περιβόλου όπου βρίσκονται τα ερείπια του λεγόμενου Παλαιού Φρουρίου. Οι Βενετοί μόλις κατέλαβαν το νησί φρόντισαν για την ενίσχυση του φρουρίου προκειμένου να προστατευτεί και από τις επιθέσεις πειρατών που

την περίοδο εκείνη λυμαίνονταν τις θάλασσες. Το 1504 κατασκευάστηκε ένα νέο εξωτερικό περιτείχισμα, που σώζεται μέχρι σήμερα. Στο εξής προσθήκες και βελτιώσεις γίνονταν ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Φαίνεται ότι οι Βενετοί ενίσχυσαν ιδιαίτερα το βορειοανατολικό μέρος του τείχους, καθώς και το τμήμα που βρίσκεται απέναντι από το Προάστιο, απ' όπου το έδαφος είναι

ομαλότερο και οι επιθέσεις θα ήταν ευκολότερες.

Το κάστρο του Αγίου Γεωργίου

Page 22: Κάστρα των Επτανήσων

Το νοτιοδυτικό μέρος του τείχους ήταν ασθενέστερα εξοπλισμένο. Η θωράκιση του φρουρίου από την πλευρά αυτή ήταν φυσική, γιατί το έδαφος είναι δύσβατο, βραχώδες και απότομο, έτσι

ώστε να μη προσφέρεται για επίθεση και ανάπτυξη του πεζικού με τα δεδομένα της εποχής εκείνης. Μέσα στο φρούριο υπήρχαν κτήρια δημόσια και ιδιωτικά, ναοί, αποθήκες τροφίμων και

πυρομαχικών, στρατώνες, νοσοκομεία, φυλακές, δεξαμενές νερού. Σε πολλά κτήρια ήταν εντοιχισμένα οικόσημα ευγενών. Διασώζονται εκκλησίες και κτίσματα στο εσωτερικό, καθώς και

στο προάστιο (μπόργκο) ανατολικά της εισόδου.

Το κάστρο του Αγίου Γεωργίου

Page 23: Κάστρα των Επτανήσων

Το κάστρο της Άσσου

Το ενετικό κάστρο της Άσσου είναι χτισμένο στη χερσόνησο της Άσσου στην Κεφαλονιά και αποτέλεσε για πολλά χρόνια πρωτεύουσα της βόρειας Κεφαλονιάς και έδρα Προβλεπτή

(Κυβερνήτη). Η κατασκευή του φρουρίου στο τέλος του 16ου αιώνα υπήρξε ένα φιλόδοξο σχέδιο των Ενετών για τη δημιουργία μιας ισχυρής καστροπολιτείας εκ του μηδενός χωρίς όμως

τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Η χερσόνησος της Άσσου ήταν το ιδανικό μέρος για να κατασκευαστεί ένα απόρθητο φρούριο που θα έλεγχε όλο το κεντρικό Ιόνιο, και θα προστάτευε

τους κατοίκους από τις τουρκικές και τις πειρατικές επιδρομές.

Το κάστρο της Άσσου

Page 24: Κάστρα των Επτανήσων

Το σκεπτικό ήταν να ιδρυθεί ένα φρούριο που θα εντασσόταν στο μεγάλο οχυρωματικό δίκτυο της Βενετίας που κάλυπτε όλες τις κτήσεις της στην Αδριατική, το Ιόνιο, την Πελοπόννησο και την Κρήτη και αποτελούσε την ασπίδα προστασίας έναντι των Τούρκων, αλλά και τη γέφυρα

στην αλυσίδα διακίνησης των προϊόντων της προς τη Μέση Ανατολή, από την οποία -παρεμπιπτόντως- είχε χαθεί ο κρίκος της Κύπρου. Το 1584, το Συμβούλιο Ευγενών της

Κεφαλονιάς απέστειλε αίτημα προς τη Γερουσία της Βενετίας για κατασκευή κάστρου στην Άσσο. Το αίτημα έγινε καταρχήν δεκτό, αλλά οι Κεφαλλονίτες θα έπρεπε οι ίδιοι να καλύψουν το

μεγάλο κόστος και να συνεισφέρουν με προσωπική εργασία στην οικοδόμησή του. Η τελική έγκριση δόθηκε το 1593, οπότε ξεκίνησε το τεράστιο για την εποχή έργο υπό την επίβλεψη του στρατιωτικού Ραφαέλο Ρασπόνι και υπό τις τεχνικές οδηγίες του μηχανικού Μαρίνο Τζεντιλίνι.

Το κάστρο της Άσσου

Page 25: Κάστρα των Επτανήσων

Η Βενετία είχε μεγάλα σχέδια για τη ίδρυση μιας καινούργιας καστροπολιτείας. Το όραμα ήταν να δημιουργηθεί μια πόλη σαν τη Μονεμβασιά. Είναι μια από τις σπάνιες περιπτώσεις που η

Γαληνοτάτη Δημοκρατία αποφάσισε να κάνει κάτι τέτοιο, καθώς η συνήθης πρακτική ήταν να οχυρώνει υφιστάμενες πόλεις. Οι Κεφαλονίτες όμως δεν ανταποκρίθηκαν κυρίως διότι το κάστρο

δεν είχε νερό. Ειδικά μετά το 1684 έχασε εντελώς τη στρατηγική του αξία, όταν και η Λευκάδα έγινε ενετική κτήση. Το τέλος της Ενετικής κυριαρχίας ήρθε το 1797, μετά την κατάλυσή της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας από τον Ναπολέοντα. Το 1864, μαζί με τα υπόλοιπα Επτάνησα η

Κεφαλονιά ενσωματώθηκε στην Ελλάδα, όμως το κάστρο είχε προ πολλού χάσει τη σημασία του.

Το κάστρο της Άσσου

Page 26: Κάστρα των Επτανήσων

Το εσωτερικό το κάστρου κάλυπτε έκταση 440 στρεμμάτων και διαμορφώθηκε με την κατασκευή διαφόρων κτιρίων και κατοικιών. Σε αντίθεση με άλλα κάστρα όπου τα σπίτια είναι

στριμωγμένα εντός των τειχών, στην περίπτωση της Άσσου ένα τεράστιο κάστρου περικλείει ένα ασυνήθιστα μικρό οικισμό. Στο εσωτερικό του κάστρου υπάρχουν διάφορες κατασκευές, όπως δημόσια κτίρια, αποθήκες πυρομαχικών, στέρνες κλπ. Το πιο εντυπωσιακό του μέρος είναι η

θολωτή κυρία είσοδος που σώζεται σε καλή κατάσταση.

Το κάστρο της Άσσου

Page 27: Κάστρα των Επτανήσων

Τα κάστρα των Κυθήρων

Το κάστρο του Αβλέμονα

O Αβλέμονας ή Αυλέμωνας είναι ένα γραφικό ψαροχώρι στα Κύθηρα. Στην είσοδο του λιμανιού του βρίσκεται αυτό το σχετικά μικρό κάστρο ή Καστέλο,όπως το λένε οι ντόπιοι. Το Κάστρο

χτίστηκε από τους Ενετούς το 1565 με προφανή σκοπό την προστασία του λιμανιού, που την εποχή εκείνη ήταν το πιο σημαντικό λιμάνι των Κυθήρων.

Και εδώ, πάνω από την πύλη του κάστρου υπάρχει το έμβλημα της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας: Ο φτερωτός λέοντας του Αγίου Μάρκου.

Το κάστρο του Αβλέμονα

Page 28: Κάστρα των Επτανήσων

Το σχήμα του Κάστρου είναι οκτάγωνο. Έχει κανονιοθυρίδες, κεντρικό πύργο, αποθήκες, οικήματα της φρουράς και κάποια εγκαταλειμμένα κανόνια. Ήταν παραμελημένο χρόνια, αλλά δεν είναι σε πολύ κακή κατάσταση και τελευταία γίνονται προσπάθειες για τη συντήρησή του.

Το κάστρο του Αβλέμονα

Page 29: Κάστρα των Επτανήσων

Το κάστρο της Χώρας Κυθήρων

Το Κάστρο των Κυθήρων είναι το πιο χαρακτηριστικό μνημείο του νησιού. Είναι χτισμένο σε μεγάλη υπερυψωμένη έκταση στη Χώρα των Κυθήρων, με θέα στο νότο. Διατηρείται σε αρκετά

καλή κατάσταση και αποτελεί σημαντικό τουριστικό αξιοθέατο.Το κάστρο ονομαζόταν «Φορτέτσα» (Φρούριο στα Ιταλικά), όπως πολλά άλλα ενετικά κάστρα σε

άλλα μέρη της Ελλάδας. Είχε και το προσωνύμιο «Μάτι της Κρήτης» εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης που επέτρεπε την παρατήρηση της ναυσιπλοΐας σε τρία πελάγη ταυτόχρονα: Ιόνιο, Αιγαίο και Κρητικό. Το κάστρο χτίστηκε τον 13ο αιώνα από τους Ενετούς. Οι Ενετοί πήραν τα

Κύθηρα μετά την άλωση του 1204, στη μοιρασιά των ελληνικών περιοχών από τους Λατίνους. Η διοίκηση και η εκμετάλλευση του νησιού είχαν παραχωρηθεί στην οικογένεια Βενιέρ.

Το κάστρο της Χώρας των Κυθήρων

Page 30: Κάστρα των Επτανήσων

Η σημερινή μορφή του κάστρου είναι κατασκευή των αρχών του 16ου αιώνα. Συγκεκριμένα, το κάστρο ανασκευάστηκε το 1503 (πάλι από τους Ενετούς) και τότε χτίστηκε το μεγαλύτερο τμήμα

και η πρόσοψη του κάστρου. Τόσο μέσα όσο και γύρω από το κάστρο υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ναών οι οποίοι σήμερα προστατεύονται αφού πολλοί από αυτούς χρονολογούνται ήδη από τον 15ο αιώνα. Στο εσωτερικό του δεσπόζει ο ναός της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας που

θεωρείται η προστάτιδα του νησιού. Ο ναός αυτός ήταν καθολικός μέχρι το 1806. Πιο δίπλα βρίσκεται και το Παλάτι των Προβλεπτών στο οποίο σήμερα στεγάζεται το Ιστορικό Αρχείο

Κυθήρων που περιέχει έγγραφα από το 1560.

Το κάστρο της Χώρας των Κυθήρων

Page 31: Κάστρα των Επτανήσων

Τα κάστρα της Λευκάδας

Το κάστρο της Αγίας Μαύρας

Το κάστρο της Αγίας Μαύρας, που δεσπόζει στην είσοδο του νησιού της Λευκάδας, είναι ένα από τα πιο επιβλητικά μεσαιωνικά κτίσματα στην Ελλάδα και αποτελεί πρότυπο οχυρωματικής

τέχνης εκείνης της εποχής.

Το κάστρο της Αγίας Μαύρας

Page 32: Κάστρα των Επτανήσων

Το κάστρο κτίστηκε γύρω στα 1300 από τον Φράγκο ηγεμόνα Ιωάννη Ορσίνι, όταν πήρε τη Λευκάδα ως προίκα για το γάμο του με την κόρη του Δεσπότη της Ηπείρου Νικηφόρου του Α'. Το

κάστρο προστάτευε την πρωτεύουσα του νησιού και αποτελούσε τη σημαντικότερη αμυντική του θωράκιση απέναντι τους πειρατές και τους άλλους εχθρούς, από την πρώτη δεκαετία του

14ου αιώνα ως το 1684.

Το κάστρο της Αγίας Μαύρας

Page 33: Κάστρα των Επτανήσων

Το 1479 κατελήφθη από τους Τούρκους που έχτισαν μια μεγάλη τοξωτή γέφυρα, με 360 καμάρες, που διέσχιζε τη λιμνοθάλασσα από την παραλία έως τη θέση Καλκάνη, στηρίζοντας

τους σωλήνες ενός υδραγωγείου που έφερνε νερό στο κάστρο. Το έργο αυτό, που χαρακτήριζε ολόκληρη την περιοχή, καταστράφηκε από τους σεισμούς. Κάποια ίχνη του σώζονται σήμερα

μέσα στη λιμνοθάλασσα.

Το κάστρο της Αγίας Μαύρας

Page 34: Κάστρα των Επτανήσων

Επίλογος

Ολοκληρώνοντας την επισκόπηση των σημαντικότερων οχυρωματικών έργων της Επτανήσου, ολοκληρώνουμε και μια σύντομη ιστορική και πολιτιστική αναδρομή στου πλούσιο

σε γεγονότα και εμπειρίες μεσαιωνικό και νεότερο παρελθόν των νήσων. Πώς άλλωστε θα μπορούσαμε να μην ανακαλέσουμε την ιστορική μνήμη των πολύπαθων νησιών, ιδίως κατά την πλέον ταραγμένη περίοδο του μακρού βίου τους, καθώς περιπλανιόμασταν στους προμαχώνες

και τους πύργους τους που αντίκρισαν τόσες και τόσες φορές τον επίδοξο κατακτητή. Συγχρόνως όμως λάβαμε και μια καλή αφορμή να ανακαλύψουμε και το πανέμορφο φυσικό περιβάλλον

γύρω από αυτά, αυτό δηλαδή που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της γοητείας τους, αλλά και της ζωής μας. Η επίσκεψη λοιπόν στα «λουλούδια του Λεβάντε» – ας μας επιτραπεί να δώσουμε

έναν τέτοιο νοσταλγικό χαρακτηρισμό στα κάστρα των Επτανήσων – είναι συγχρόνως και μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για επαφή με το καταπράσινο φυσικό περιβάλλον που στολίζει τη

φιλόξενη γη τους, αλλά και τα καταγάλανα νερά που αγκαλιάζουν τα Ιόνια νησιά.

Page 35: Κάστρα των Επτανήσων

Βιβλιογραφία Ελλάς (συλλογικό έργο), Ιστορία και Πολιτισμός του Ελληνικού Έθνους, τ. Α’-Β’, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα, 1998.Lock Peter, Οι Φράγκοι στο Αιγαίο (1204-1500), μτφρ. Γ. Κουσουνέλος, εκδ. Ενάλιος, Αθήνα, 1998.Miller William, Ιστορία της Φραγκοκρατίας στην Ελλάδα : 1204 – 1566, μτφρ. Άγγελου Φουριώτη, 3η έκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 1997.Μπελέζος Δημήτρης, Η Λατινοκρατία στην Ελλάδα, εκδ. Περισκόπιο, Αθήνα, 2004.Ιστορία του Ελληνικού Έθνους (συλλογικό έργο), τ. Θ, Ι, ΙΑ, εκδ. Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1972.Nicol Donald, Οι Τελευταίοι Αιώνες του Βυζαντίου (1261-1453), μτφρ. Στάθης Κομνηνός, εκδ. Παπαδήμα, Αθήνα, 2001.Πήαρς Σερ Έντουιν, Η Αλωση της Κωνσταντινούπολης (1204), εκδ. Στοχαστής, Αθήνα, χχ.Τσιρπανλής Ζαχαρίας, Η Μεσαιωνική Δύση, εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη, 2004. Διαδίκτυο Ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού (http://odysseus.culture.gr)Ιστοσελίδα του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού (www.ime.gr)Ιστοσελίδα Καστρολόγος (http://www.kastra.eu)