Κανόνες Σωστής Διατροφής στα Παιδιά και στους Εφήβους

1

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Παρουσίαση των ομιλητώνΚρίσιμες περίοδοι στην παιδική και εφηβική ηλικία

Η διατροφή του έφηβου

Εφηβική παχυσαρκία

Ερωτηματολόγιο πρόσληψης ασβεστίουΕυχαριστούμε

Κανόνες Σωστής Διατροφής στα Παιδιά και στους Έφηβους

Η σημασία του πρωινού

Προβλήματα στην εφηβική ηλικίαΟ έφηβος σήμερα

Επιπλοκές εφηβικής παχυσαρκίας

Παράγοντες που επηρεάζουν τις διαιτητικές επιλογές του εφήβουΔιατροφικές συστάσεις

Copyright 2006 medNutrition

2

Ομιλητές

Σταματάκη ΑστερίαΔιαιτολόγος – Διατροφολόγος

Πτυχιούχος Α.ΤΕ.Ι.Θ.M.Sc. στην Κλινική Διατροφή

Επιστημονικός Συνεργάτης Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Νίκαιας

Φοντόρ ΧριστίναΚλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Πτυχιούχος Χαροκοπείου ΠανεπιστημίουΚαθηγήτρια στα Ι.Δ.ΕΚ.Ε. Αργυρούπολης

ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΩΣΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΣΤΑ ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΩΣΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ

Συντονιστής

Παπαχρήστος ΠαρασκευάςΔιαιτολόγος – Διατροφολόγος

Πτυχιούχος Α.ΤΕ.Ι.Θ.M.Sc. στη Διασφάλιση ΠοιότηταςΚαθηγητής στα Ι.Δ.ΕΚ.Ε. Πειραιά

Παρουσίαση των ομιλητών

3

Κρίσιμες περίοδοι στην παιδική και εφηβική ηλικία

Κρίσιμες περίοδοι στην παιδική και εφηβική ηλικία

• Βάρος νεογνού

• Ηλικία 6-7 ετών

• Περίοδος εφηβείας

4

Προβλήματα στην εφηβική ηλικία

• Ακμή

• Σιδηροπενική αναιμία

• Δίαιτες αδυνατίσματος

• Διαταραχές Λήψης Τροφής: α) νευρογενής ανορεξία β) βουλιμία

• Παχυσαρκία

Προβλήματα της εφηβείας που Προβλήματα της εφηβείας που σχετίζονται με τη διατροφήσχετίζονται με τη διατροφή

5


• Φλεγμονή των θυλακοκυττάρων του δέρματος και των αδένων που παράγουν λίπος, και περιλαμβάνει τη συσσώρευση σμήγματος μέσα στους πόρους που περιβάλλουν τις τρίχες

• Τα τρόφιμα δεν επιβαρύνουν ούτε βελτιώνουν την εμφάνιση της ακμής. Μόνη θεραπεία η φαρμακευτική αγωγή

Σχετικά με διατροφή: Αποβολή του άγχους για τις τροφικές επιλογές. Υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών

ΑκμήΑκμή

6


Ομάδες υψηλού κινδύνου: • Κορίτσια σε ηλικία όψιμης εφηβείας• Έγκυες έφηβες• Έφηβες αθλήτριες

Αιτιοπαθογένεια:ταχύτατος ρυθμός ανάπτυξης → αυξημένες

ανάγκες σε Fe

Συνέπειες:• μειωμένη ικανότητα για φυσική

δραστηριότητα• Μειωμένη αντίσταση στις λοιμώξεις• Μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης

Σχετικά με διατροφή: αύξηση πρόσληψης ζωικών πηγών Fe

Σιδηροπενική ΑναιμίαΣιδηροπενική Αναιμία

7


• Αυτοσχέδιες – Αυτοπεριοριστικές

• Κατάργηση συγκεκριμένων ομάδων τροφίμων ή παράλειψη γευμάτων

• Δίαιτες αστραπή

Επίπτωση: ανωμαλίες στην Ε.Ρ, στη φυσιολογική ανάπτυξη οστών, ελλείψεις σε θρεπτικά συστατικά

Δίαιτες ΑδυνατίσματοςΔίαιτες Αδυνατίσματος

8


Συμπτώματα:

• Σοβαρή απώλεια βάρους• Προκλητοί έμετοι. Χρήση καθαρτικών ή

διουρητικών • Κοινωνική απομόνωση. Συναισθηματική

αστάθεια• Αμηνόρροια, μείωση libido• Ανεπαρκής περιφερική κυκλοφορία,

χνουδωτή τρίχωση • Παχυσαρκία

Ψυχογενής Ανορεξία (Ακατανίκητη Ψυχογενής Ανορεξία (Ακατανίκητη τάση για απίσχνανση μέσω τάση για απίσχνανση μέσω προκλητής ασιτίας και έντονος προκλητής ασιτίας και έντονος φόβος ότι το άτομο θα γίνει φόβος ότι το άτομο θα γίνει παχύσαρκο)παχύσαρκο)

9


Συμπτώματα:

• Επαναλαμβανόμενα & ανεξέλεγκτα επεισόδια υπερφαγίας

• Αντιρροπιστική προσπάθεια ανατροπής των αποτελεσμάτων της υπερφαγίας

• Διαταραχές Ε.Ρ., βλάβες δοντιών και δακτύλων, αφυδάτωση, ληθαργικότητα, άγχος, κατάθλιψη

• Αίσθημα ενοχής, συμπεριφορές συγκάλυψης, εκδραματίσεις

Βουλιμία ( βους + λιμός)Βουλιμία ( βους + λιμός)

10


1. Εγκατάσταση κανονικού προγράμματος διατροφής [αποκατάσταση βάρους στην ανορεξία]

2. Τροποποίηση σκέψεων, πεποιθήσεων που συντηρούν τη διαταραχή

3. Θεραπεία ιατρικών επιπλοκών της ανορεξίας και της βουλιμίας

4. Αντιμετώπιση των συνυπαρχόντων ψυχιατρικών συμπτωμάτων

5. Ψυχολογική προσέγγιση i) Γνωσιακή – συμπεροφορική ii) Διαπροσωπική iii) ψυχοδυναμική

6. Παρέμβαση στην οικογένεια

7. Προληπτική παρέμβαση

Στόχοι θεραπείας:Στόχοι θεραπείας:

11

• 3 στα 4 παχύσαρκα παιδιά 12 χρόνων θα εξακολουθήσουν να έχουν πρόβλημα παχυσαρκίας και στην ενήλικη ζωή. Το αντίστοιχο ποσοστό για την ηλικία των 6 χρόνων είναι 25%

• Όσο μεγαλώνουν τα παιδιά τόσο μειώνονται τα ποσοστά παχυσαρκίας, αυξάνονται όμως τα υπέρβαρα. Τα μεγαλύτερα ποσοστά παχυσαρκίας εμφανίζονται στα αγόρια και μάλιστα από πολύ μικρές ηλικίες

• O αριθμός των υπέρβαρων παιδιών και εφήβων τριπλασιάστηκε μεταξύ του 1980 και του 2000

Ο έφηβος σήμερα

«Όσο μεγαλώνω... παχαίνω»

12

Ο έφηβος σήμεραΠιο συγκεκριμένα: Έρευνα της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Παχυσαρκίας (ΕΙΕΠ) σε 18.045 παιδιά και έφηβους (8.552 αγόρια, 9.493 κορίτσια), ηλικίας 1- 19 χρόνων από όλη τη χώρα έδειξε ότι:

• Παχύσαρκα ή υπέρβαρα δύο στα δέκα ελληνόπουλα

• Ακολουθούν οι ηλικίες 7-12 ετών όπου τα ποσοστά παχυσαρκίας φθάνουν το 8,6% ενώ το ποσοστό των υπέρβαρων αγγίζει 11,9%.

• Μεταξύ 13-19 ετών τα ποσοστά παχυσαρκίας φθάνουν το 6,1%, ενώ το ποσοστό των υπέρβαρων αγγίζει το 16,3%

13


1. Περιβαλλοντικοί παράγοντες

2. Γενετικοί παράγοντες

3. Ενδοκρινικοί παράγοντες (υποθυρεοειδισμός, ανεπάρκειας αυξητικής ορμόνης, διαταραχές ενδοκρινών αδένων)

4. Εμβρυϊκή κατάσταση (βάρος νεογνού) και διατροφή βρέφους

Αίτια εφηβικής παχυσαρκίας

14


• Λανθασμένη διατροφή (ποσοτικά, ποιοτικά, έλλειψη πρωινού, σνακς από κυλικεία και fast foods)

• Αυξημένος αριθμός ωρών μπροστά σε τηλεόραση, υπολογιστή

• Παράδειγμα γονέων

• Ελαττωμένη φυσική δραστηριότητα

• Ψυχο-κοινωνικοί λόγοι

Περιβαλλοντικοί Περιβαλλοντικοί ΠαράγοντεςΠαράγοντες

15

Εφηβική Παχυσαρκία

• Έλλειψη επικοινωνίας εφήβου-μητέρας

• Υπερπροστασία γονέων-γιαγιάς

• Επιβράβευση εφήβου μέσω τροφής

• Η σταδιακή αύξηση βάρους δημιουργεί αρνητική εικόνα στον έφηβο για το σώμα του τάσεις απομόνωσης, κατάθλιψης φαύλος κύκλος

Ψυχοκοινωνικοί λόγοι

16

Εφηβική Παχυσαρκία

• 50% παχύσαρκο παιδί-έφηβος εάν 1 γονέας παχύσαρκος

• 80% παχύσαρκο παιδί-έφηβος εάν 2 γονείς παχύσαρκοι

• Τα παιδιά παχύσαρκων μεγάλες πιθανότητες παχύσαρκοι ενήλικες

• Κληρονομείται η τάση για παχυσαρκία• Εκδηλώνεται μόνο εάν υπάρχει το

κατάλληλο περιβάλλον (λανθασμένη διατροφή, σωματική αδράνεια)

Γενετικοί παράγοντες

17

Μεταβολικές-Ορμονικές

Καρδιοαναπνευστικές Ψυχοκοινωνικές

δυσλιπιδαιμία, Σακχαρώδης Διαβήτης, διαταραχές έμμηνου ρύσης, Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών, πρώιμη εφηβεία, μικρότερη σωματική ανάπτυξη, μείωση προσδόκιμου επιβίωσης

άπνοια κατά τον ύπνο, αρτηριακή υπέρταση, προδιάθεση για αρτηριοσκλήρυνση

χαμηλή αυτοεκτίμηση, τάσεις απομόνωσης, διαταραχές διατροφικής συμπεριφοράς, κατάθλιψη



18


Η διατροφή στην εφηβική ηλικία πρέπει να καλύπτει τις αυξημένες ανάγκες του εφήβου :

•τον εξαιρετικά γρήγορο ρυθμό ανάπτυξης

•την αύξηση των οστών

•του μυϊκού ιστού

•του όγκου του αίματος

•της εμμηνορρυσίας

•το μέγεθος και τη σύσταση του σώματος


19


Οι ενεργειακές ανάγκες των εφήβων υπολογίζονται βάση:

1. Βασικού μεταβολικού ρυθμού (BMR) 2. Επιπέδου φυσικής δραστηριότητας

Πχ

αγόρι ηλικίας 15 ετών

με υψηλή/ χαμηλή φυσική δραστηριότητα μπορεί να καταναλώνει 4000/ 2000 θερμίδες την ημέρα, αντίστοιχα

Ενεργειακές απαιτήσεις (θερμίδες/ ημέρα)Ενεργειακές απαιτήσεις (θερμίδες/ ημέρα)

Φύλο / ηλικία 2 ετών 18 ετών

Κορίτσια 1000 2600

Αγόρια 1200 3600

Απαιτήσεις σε ενέργεια

20


• Ο βασικός μεταβολισμός αποτελεί το ελάχιστο ποσό ενέργειας που απαιτείται για τη διατήρηση των βασικών, ζωτικών λειτουργιών του οργανισμού.

• Την ηλικία• Τη σύσταση του σώματος• Το φύλο• Την επιφάνεια του σώματος• Τη λειτουργία των ενδοκρινών αδένων• Τη διατροφή• Η διατροφική κατάσταση ( υποσιτισμός, νηστεία)

Ο βασικός μεταβολισμός είναι ιδιαίτερο και μοναδικό για κάθε ανθρώπινο ον.

Επίπεδα φυσικής δραστηριότητας για εφήβους ηλικίας 14-18 ετών:

Επίπεδο φυσικής δραστηριότητας

Φύλο Ελαφριά Μεσαία Βαριά

Κορίτσια 1,45 1,65 1,85

Αγόρια 1,55 1,75 1,95

Τι είναι ο βασικός μεταβολικός ρυθμός (BMR- Basal Metabolic Rate) και πως υπολογίζεται;

21


• Πρωτεΐνη

Συστάσεις

• κορίτσια: 10 ετών: 1 γραμ. πρωτεΐνης / κιλό ΣΒ/ ημέρα 18 ετών: 0,80 γραμ. πρωτεΐνης /κιλό ΣΒ /ημέρα

• αγόρια: 10 ετών: 0,99 γραμ. πρωτεΐνης / κιλό ΣΒ/ ημέρα 18 ετών: 0,86 γραμ. πρωτεΐνης /κιλό ΣΒ /ημέρα

Η πρόσληψη πρωτεΐνης συνήθως καλύπτει το 7-10% της συνολικά προσλαμβανόμενης ενέργειας.

Προσοχή σε περιπτώσεις• φυτοφάγων εφήβων • εφήβων που ακολουθούν εξαντλητικές δίαιτες (δίαιτες

αδυνατίσματος).

Απαιτήσεις σε μακροθρεπτικά συστατικά

22


Λιπίδια

Οι συστάσεις είναι:

• το 30% της συνολικής προσλαμβανόμενης ενέργειας

• τα κορεσμένα λιπίδια να καλύπτουν λιγότερο από το 10% της συνολικής προσλαμβανόμενης ενέργειας

• η συνολική ημερήσια πρόσληψη χοληστερόλης δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 300mg

• Έρευνες 1. χαμηλά σε κορεσμένα λιπίδια υποστηρίζουν την

ομαλή ανάπτυξη των εφήβων 2. Λιπίδια μικρότερα του 30%, υπάρχει κίνδυνος

ανεπαρκούς πρόσληψης βιταμινών και ανόργανων στοιχείων, με αποτέλεσμα προβλήματα στην ανάπτυξη των εφήβων

3. διαιτολόγια πλούσια σε λίπος ενδεχομένως να προδιαθέτουν σε υψηλότερη ενεργειακή πρόσληψη και επομένως σε θετικό ισοζύγιο ενέργειας και κατ’ επέκταση σε προβλήματα παχυσαρκίας.

Υδατάνθρακες

Η βάση της διατροφής των εφήβων πρέπει να προέρχεται από υδατάνθρακες και ενεργειακή πρόσληψη που προέρχεται από υδατάνθρακες εκτιμάται στο 55-60% της συνολικής ενέργειας.

23


Κατά την περίοδο της μέγιστης ταχύτητας ανάπτυξης μπορεί να χρειαστούν τη διπλάσια ποσότητα ασβεστίου, σιδήρου κ.α. σε σύγκριση με άλλες περιόδους της ζωής.

α)για να έχουμε έναν ικανοποιητικό ρυθμό αύξησης και ανάπτυξης και

β) να διατηρηθεί ένα ιδανικό επίπεδο υγείας.

Βιταμίνες

- αυξημένες απαιτήσεις σε στοιχεία τα οποία σχετίζονται άμεσα με τη μεταφορά ενέργειας, όπως:

• θειαμίνη,• νιασίνη• Ριβοφλαβίνη

Η επαρκής πρόσληψη ή σύνθεση της βιταμίνης D είναι σημαντική για ομαλή ανάπτυξη των οστών.

Απαιτήσεις σε μικροθρεπτικά συστατικά

24


Ανόργανα στοιχεία

ΑσβέστιοΑσβέστιο

• αυξημένες απαιτήσεις σε ασβέστιο

• για επίτευξη της μέγιστης δυνατής οστικής μάζας (περίπου 40%) θεωρείται ο καλύτερος τρόπος πρόληψης της οστικής απώλειας και του μελλοντικού κινδύνου εμφάνισης καταγμάτων που σχετίζονται με την ηλικία.

Συστάσεις είναι 3 μερίδες γαλακτοκομικών την ημέρα

[1 μερίδα=1 ποτήρι γάλα ή 1 κεσεδάκι γιαούρτι ή 1φέτα (30 γραμμάρια) τυρί]

Πιο συγκεκριμένα: 9-18 ετών είναι 1300mg ασβεστίου/ ημέρα

25


ΣίδηροςΣίδηρος

• Τα επίπεδα σιδήρου επηρεάζονται σε 4 στάδια της ζωής:• κατά τη βρεφική ηλικία,• κατά τη διάρκεια εφηβείας• κατά τα χρόνια αναπαραγωγής και κατά την εγκυμοσύνη

Οι ανάγκες σε σίδηρο να αυξάνονται:1. στα δύο φύλα (λόγω αύξησης του ολικού όγκου του αίματος και αύξησης

της μυϊκής μάζας)2. στα κορίτσια οι ανάγκες αυτές είναι ακόμη μεγαλύτερες λόγω της

εμμηναρχής και των συναφών περιοδικών απωλειών αίματος

Συστάσεις:

Στα κορίτσια:

0,7-0,9 mg Fe/ ημέρα που είναι πριν την εφηβεία 2,2mg ή και περισσότερο στις κοπέλες που έχουν μεγάλη

εμμηνορρυσία

• Στα αγόρια: 10 και 13mg για αγόρια ηλικίας 11-14 ετών και 15-18 ετών αντίστοιχα.

• Μειωμένη πρόσληψη: εμφάνιση σιδηροπενικής αναιμίας, ιδιαίτερα στα κορίτσια, τα οποία λόγω ενασχόλησης με δίαιτες αδυνατίσματος προσλαμβάνουν συχνά μικρές ποσότητες τροφίμων που είναι καλές πηγές σιδήρου, όπως το κόκκινο κρέας.

26

Παράγοντες που επηρεάζουν διαιτητικές επιλογές εφήβων

Η επιλογή & αποδοχή τροφών επηρεάζεται:

• Διατροφική κατάσταση• Βαθμός κορεσμού• Προηγούμενες εμπειρίες• Ατομικά πιστεύω για τρόφιμα• Χαρακτηριστικά τροφίμων• Γονείς• Συμμαθητές- δάσκαλοι – προπονητές -

πρότυπα• Γενετικοί παράγοντες• Τηλεόραση

Παράγοντες που επηρεάζουν διαιτητικές επιλογές εφήβων

27

Διατροφικέςσυστάσεις

• Προσοχή στην ποσότητα [μέγεθος μερίδων]

• 5 γεύματα την ημέρα

• Ποικιλία στην διατροφή μας

• Όχι στα τσιμπολογήματα

• Τρώτε αργά και σωστά

Διατροφικές συστάσεις

28


• Τουλάχιστον 5 μερίδες φρούτων και λαχανικών την ημέρα

• Τουλάχιστον 3 μερίδες γαλακτοκομικών την ημέρα

• Προτιμήστε το ελαιόλαδο

• Νερό: Το καλύτερο ποτό

• Τρώτε 1-2 φορές την εβδομάδα όσπρια (φασόλια, φακές, ρεβίθια), μαγειρεμένα με λίγο λάδι

• Το ψάρι στην διατροφή μας.


29


• Αποφύγετε τα αναψυκτικά

• Προσοχή στα γλυκά

• Αλάτι

• Ζάχαρη

• Αποφύγετε τα τηγανητά φαγητά


30


• Περιορίζω την τηλεόραση, αθλούμαι περισσότερο

• Προσοχή στην κατανάλωση fast food


31


• Μείωση πιθανοτήτων για παχυσαρκία στην ενήλικη ζωή

• Κάλυψη μεγαλύτερου ποσοστού σε θρεπτικά συστατικά

• Υψηλότερες επιδόσεις στο σχολείο

Επιλογές ΠρωινούΕπιλογές Πρωινού

1 φλιτζάνι γάλα, 2 φέτες ψωμί με μαργαρίνη-μέλι και 1 φρούτο

1 φλιτζάνι γάλα με δημητριακά πρωινού χωρίς προσθήκη ζάχαρης και 1 φρούτο,

1 τοστ (με ψωμί ολικής άλεσης μαργαρίνη – τυρί -γαλοπούλα) και 1 φυσικό χυμό,

1 φλιτζάνι γάλα, 1 κουλούρι Θεσσαλονίκης και 1 φρούτο,

1 γιαούρτι με δημητριακά πρωινού χωρίς προσθήκη ζάχαρης και 1 φρούτο

1 ποτήρι φυσικός χυμός, 2-3 μπισκότα ολικής άλεσης


32

• Μπισκότα βουτύρου, τσουρέκια κ.α.

• Αναψυκτικά

• Πίτες ή πίτσες κατεψυγμένες

• Λουκάνικα και αλλαντικά

• Πατατάκια, γαριδάκια

Κυλικεία και ακατάλληλα Κυλικεία και ακατάλληλα τρόφιμα τρόφιμα

Κυλικεία και έφηβοι

33

Ψωμί (κατά προτίμηση ολικής αλέσεως)

Φρυγανιές (σε μικρές συσκευασίες)

Τοστ με τυρί

Κουλούρι Θεσσαλονίκης

Σταφιδόψωμο (σε ατομική συσκευασία)

Φρούτα εποχής (πλυμένα, τυλιγμένα σε σελοφάν)

Χυμοί φρούτων (χωρίς πρόσθετη ζάχαρη)

Γάλα παστεριωμένο, σε ατομική συσκευασία

Γιαούρτι (χωρίς ζάχαρη ή άλλες προσμίξεις)

Κυλικεία και επιτρεπόμενα Κυλικεία και επιτρεπόμενα τρόφιμα τρόφιμα

Κυλικεία και έφηβοι

34

Ερωτηματολόγιο πρόσληψης ασβεστίου Μπορεί η διατροφή σας να

καλύψει τις ανάγκες σας σε Ασβέστιο;

• Χρησιμοποιείστε το σχετικό ερωτηματολόγιο

• Συμπληρώστε πόσο συχνά καταναλώνεται τρόφιμα-πηγές ασβεστίου

• Έπειτα συμβουλευτείτε την άποψη του ειδικού διατροφολόγου που ακολουθεί

• Αξιολογείστε από μόνοι σας την πληρότητα της διατροφής σας για την επαρκή πρόσληψη της αναγκαίας για την ανάπτυξη ποσότητας ασβεστίου

35

Ο διατροφολόγος σας

Τι είναι ο διατροφολόγος;

Ο διατροφολόγος σας

36

Ευχαριστούμε

Ευχαριστούμε

Κανόνες Σωστής Διατροφής στα Παιδιά και στους Εφήβους

Healthcare

Transcript of Κανόνες Σωστής Διατροφής στα Παιδιά και στους Εφήβους