Η μάχη του Στάλινγκραντ

Εισαγωγή Ήταν η τελευταία μεγάλη επίθεση της ναζιστικής Γερμανίας στο ανατολικό μέτωπο.Για τους Γερμανούς ήταν μια καταστροφή: έχασαν πάνω από 250.000 στρατιώτες, ενώ τα σχέδια κατάκτησης των πετρελαιοπηγών του Καυκάσου από τη Βέρμαχτ έμειναν ανεκπλήρωτα.Πάνω απ’ όλα όμως η μάχη αυτή άλλαξε την πορεία του 2ου Παγκοσμίου πολέμου, υπήρξε η αρχή μιας μεγάλης σειράς συγκρούσεων που θα οδηγούσαν τον Κόκκινο Στρατό στο Βερολίνο.

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΤΟΥ 1942.ΕΝΑ ΧΡΟΝΟ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΒΟΛΗ ΤΟΥ ΧΙΤΛΕΡ.Η ΕΣΣΔ ΕΙΧΕ ΥΠΟΣΤΕΙ ΤΕΡΑΣΤΙΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ.ΑΛΛΑ Η ΜΟΣΧΑ ΚΑΙ ΤΟ ΛΕΝΙΝΓΚΡΑΝΤ ΕΙΧΑΝ ΣΩΘΕΙ.

Η αφετηρία της μάχης 17 Ιουλίου 1942 η επίθεση αρχίζει:●μια Γερμανική στρατιά προελαύνει προς τον Καύκασο●μια άλλη προς το Στάλινγκραντ.

Αρχικά και οι δύο είχαν επιτυχίες, όμως στις μάχες που ακολούθησαν είχαν σοβαρές απώλειες.Ίσως οι Γερμανοί να είχαν καταλάβει εύκολα το Στάλινγκραντ, αν ο Χίτλερ δεν συνέχιζε να στέλνει μονάδες στο Καύκασο. Όταν επικέντρωσε τις επιθέσεις του ενάντια στην πόλη, οι Σοβιετικοί είχαν ενισχύσει την άμυνά τους.

Διαταγή 227:“Ούτε βήμα πίσω!”

Στις 28 Ιουλίου 1942 ο Ιωσήφ Στάλιν εξέδωσε τη διαταγή 227, γνωστή από τη φράση «ούτε βήμα πίσω». Αυτή προέβλεπε μέτρα για την αντιμετώπιση όσων από φόβο εγκατέλειπαν το πεδίο της μάχης. Δημιουργήθηκαν ειδικές μονάδες για να συλλαμβάνουν τους λιποτάκτες, τους οποίους τις περισσότερες φορές τους έστελναν πίσω στις μονάδες τους, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις τους εκτελούσαν.

23 Αυγούστου 19421100 γερμανικά αεροπλάνα βομβαρδίζουν το Στάλινγκραντ με εκρηκτικές και εμπρηστικές βόμβες. Η πόλη μετατρέπεται σε ένα απέραντο σωρό φλεγόμενων ερειπίων. Η θερμοκρασία έφτασε τους 1000 βαθμούς Κελσίου…

Τουλάχιστον 90.000 κάτοικοι του Στάλινγκραντ σκοτώθηκαν στη διάρκεια αυτής της φοβερής επίθεσης. Όσοι είχαν μείνει ακόμα στην πόλη προσπαθούσαν να επιβιώσουν ανάμεσα στα χαλάσματα.

23 Αυγούστου 1942

Την επόμενη μέρα η 6η Γερμανική Στρατιά υπό τον στρατηγό Φρίντριχ Πάουλους έφθασε στις παρυφές του Στάλινγκραντ και θεώρησε ότι είχε νικήσει, καθώς το βρήκε ερειπωμένο κατά το μεγαλύτερο μέρος του. Έκανε όμως λάθος. Στρατιώτες και πολίτες βγήκαν από τα ερείπια και πολέμησαν με μικρά όπλα, ακόμη και σώμα με σώμα, υπερασπιζόμενοι κάθε τετραγωνικό μέτρο της κατεστραμμένης πόλης.

Το λάθος

Ανακοινωθέν του BBC τον Οκτώβριο του 1942:

«Το Στάλινγκραντ κατάπιε τις γερμανικές στρατιές.Η Πολωνία κατακτήθηκε σε 28 μέρες – σε 28 μέρες στο Στάλινγκραντ οι Γερμανοί κατάφεραν να καταλάβουν μερικά σπίτια.Η Γαλλία έπεσε ύστερα από 38 μέρες – στο Στάλινγκραντ ύστερα από 38 μέρες οι Γερμανοί κατάφεραν να περάσουν από τη μια μεριά του δρόμου στην άλλη.»

Οι Σοβιετικοί συγκεντρώνουν δυνάμεις

Μετά τα μέσα του Σεπτέμβρη οι Γερμανοί είχαν υπό την κατοχή τους το κέντρο του Στάλινγκραντ, αλλά οι σοβιετικοί στρατιώτες συνέχιζαν να αμύνονται πεισματικά. Έτσι έδωσαν χρόνο στον στρατάρχη Γκεόργκι Ζούκοφ να ενισχύσει τα πλευρά της πόλης με πρόσθετο στρατό, άρματα και μονάδες πυροβολικού.

Αντεπίθεση: επιχείρηση «Ουρανός»

Στις 19 Νοεμβρίου οι Σοβιετικοί άρχισαν αντεπίθεση εναντίον της βόρειας και της νότιας πτέρυγας των Γερμανών. Οι δυο αυτές επιθέσεις επικεντρώθηκαν σε γραμμές που κρατούσαν ρουμανικές, ιταλικές και ουγγρικές δυνάμεις, οι οποίες είχαν συμμαχήσει με τους Γερμανούς. Στις 23 Νοεμβρίου τα δυο άκρα της λαβίδας ενώθηκαν δυτικά του Στάλινγκραντ παγιδεύοντας πάνω από 300.000 στρατιώτες.

Το «δαχτυλίδι» στενεύει…Τα Χριστούγεννα του 1942 οι Γερμανοί διέθεταν ελάχιστα πυρομαχικά, είχαν μείνει σχεδόν χωρίς τρόφιμα και πάγωναν από το χειμωνιάτικο κρύο. Στις 14 Ιανουαρίου οι σοβιετικοί κατέλαβαν το κύριο αεροδρόμιο και ζήτησαν την παράδοση ολόκληρου του αντίπαλου στρατού.

Λίγο πριν την κατάρρευση

24 Ιανουαρίου 1943Τον Ιανουάριο του 1943 ο από αέρος ανεφοδιασμός της 6ης στρατιάς γινόταν με μεγάλη δυσκολία, ενώ ο κύκλος γύρω της συνεχώς στένευε. Καθώς η ολοκληρωτική εξόντωσή της ήταν πλέον θέμα χρόνου, ο στρατηγός Πάουλους ζήτησε από τον Χίτλερ άδεια να παραδοθεί, για να σωθούν όσες ανθρώπινες ζωές ήταν δυνατό. Όμως ο φύρερ απάντησε αρνητικά, οι Γερμανοί στρατιώτες έπρεπε να συνεχίσουν να πολεμούν μέχρι ενός. Έδωσε μάλιστα προαγωγή στον Πάουλους κάνοντάς τον στρατάρχη! Το υπονοούμενο ήταν σαφές: εφόσον κανένας Γερμανός στρατάρχης δεν είχε πέσει ποτέ στα χέρια εχθρού, ο Πάουλους θα έπρεπε να προτιμήσει την αυτοκτονία από την παράδοση. Όμως ο Πάουλους είχε διαφορετική γνώμη…

31Ιανουαρίου: η παράδοση31 Ιανουαρίου ο στρατάρχης Πάουλους παραδόθηκε. Τον ακολούθησαν 24 στρατηγοί και ολόκληρες μονάδες. Η αντίσταση σταμάτησε μέσα σε δύο ημέρες. Από τους 91.000 στρατιώτες που παραδόθηκαν στο Στάλινγκραντ μόνο 6.000 περίπου επέζησαν από τα σοβιετικά στρατόπεδα αιχμαλώτων πολέμου και μετά τον πόλεμο επέστρεψαν στην πατρίδα τους. Πολλοί πέθαναν από την εξάντληση και τις ασθένειες. Ο Πάουλους έμεινε στη Μόσχα επί δέκα χρόνια και μόλις το 1953 του επιτράπηκε να επιστρέψει στη Γερμανία.

Η 6η στρατιά πριν και μετά…Γαλλία1940

Στάλινγκραντ1942-1943

Σχεδόν μισό εκατομμύριο στρατιώτες και πολίτες πέθαναν στην άμυνα της πόλης.

Όλα σχεδόν τα σπίτια, τα εργοστάσια και πολλά άλλα κτίρια καταστράφηκαν.

Νίκη, αλλά με τι κόστος...

Η σημασία της μάχης

Η ήττα στο Στάλινγκραντ εξασθένισε το γερμανικό στρατό στο Ανατολικό Μέτωπο. Χρειάστηκαν πάνω από δύο χρόνια ακόμη μέχρι να καταφέρει ο Κόκκινος Στρατός να καταλάβει το Βερολίνο, αλλά το Στάλινγκραντ άνοιξε τον δρόμο σε μελλοντικές νίκες που οδήγησαν στην τελική ήττα της ναζιστικής Γερμανίας.

Το Στάλινγκραντ έδειξε στους σοβιετικούς και στους συμμάχους τους ότι μπορούσαν όχι μόνο να σταματήσουν, αλλά και να νικήσουν το γερμανικό στρατό.Η νίκη των Γερμανών στο Στάλινγκραντ θα οδηγούσε άμεσα σε νίκη και στον Καύκασο. Πολύ περισσότερο, η μάχη αυτή ήταν η κρισιμότερη καμπή του Β' Παγκόσμιου Πολέμου.Όπως παρατηρούσε ο Αμερικανός Ντόναλντ Σλέιτον, «Όταν οι χιτλερικοί παραδόθηκαν, η αγαλλίασή μας δε γνώριζε όρια. Όλοι καταλάβαιναν ότι είχε αλλάξει η πορεία του πολέμου, ότι ήταν η αρχή του τέλους του φασισμού».

Μετά το θάνατο του Στάλιν η πόλη μετονομάστηκε σε Βόλγκογκραντ. Όμως οι γενναίοι υπερασπιστές του Στάλινγκραντ, που πολέμησαν για τον εαυτό τους και για την πατρίδα τους, αξίζουν την αναγνώριση ότι πήραν μέρος σε μια από τις πλέον αποφασιστικές και σημαντικές μάχες της Ιστορίας.

Το κέντρο του Στάλινγκραντ αμέσως μετά την απελευθέρωση: 2 Φεβρουαρίου 1943.

Ομάδα εργασίας:Φωτεινή ΚαψουλήΠόπη ΚριζίνηΑντωνία ΛεβαντήΑιμιλία-Κατερίνα ΜπαρδοπούλουΑναστασία Μπάρμπη

Υπεύθυνος καθηγητής:Νίκος Καρδούλιας