1

Ειςαγωγικά ςτην Αρχαία Ελληνική Ιςτοριογραφία Ποιθτικόσ λόγοσ Πεηόσ λόγοσ - ζποσ - ιςτοριογραφία - λυρικι ποίθςθ - ρθτορικι - δράμα - φιλοςοφία ιςτορία < οἶδα: αναηθτϊ, ερευνϊ, γνωρίηω α. τα ίδια τα ιςτορικά γεγονότα ενόσ λαοφ, μιασ περιόδου β. θ ιςτοριογραφία, δθλαδι θ επιςτιμθ που καταγράφει με χρονολογικι ςειρά τα γεγονότα ενόσ λαοφ, μιασ περιόδου, αξιολογϊντασ τισ πθγζσ Ιςτορία τθσ ‘Ιςτορίασ’ (ιςτοριογραφίασ)

1. Αρχαϊκι εποχι [8οσ -6οσ π.Χ.+

- Κωνεσ λογογράφοι (πεηογράφοι) - χωρίσ ιςτορικι ακρίβεια:( π.χ Εκαταίοσ ο Μιλιςιοσ ) διθγοφνται, καταγράφουν απλϊσ ζκιμα, μφκουσ, ταξιδιωτικζσ εντυπϊςεισ, καταλόγουσ ονομάτων αρχόντων.

2. Κλαςικι εποχι [ 6οσ – 4οσ π.Χ+

- Ηρόδοτοσ- ‘πατζρασ τθσ Ιςτορίασ’(αρχι επιςτθμονικισ ιςτοριογραφίασ +’παραμφκι’ ) Η ‘Ιςτορία’ του είναι το αρχαιότερο πεηό κείμενο του δυτικοφ κόςμου που ςώηεται ολόκλθρο και αναφζρεται ςτουσ περςικοφσ πολζμουσ i (ιςτορία παρελκόντοσ)

- Θουκυδίδθσ : διειςδυτικόσ (ακμι επιςτθμονικισ ιςτοριογραφίασ, ερευνά - διαςταυρϊνει πλθροφορίεσ): το ζργο του ‘Ιςτορίαι’ είναι το αρχαιότερο πεηό κείμενο ςε αττικι διάλεκτο και αναφζρεται ςτον Πελοποννθςιακό πόλεμο (ιςτορία παρόντοσ) ii

- Ξενοφώντασ - : ρεπόρτερ (ηωθρι αφιγθςθ- ηωντανι περιγραφι).Συνεχίηει ςτα ‘Ελλθνικά’ του τα γεγονότα του Πελοποννθςιακοφ πολζμου (ιςτορία παρόντοσ) ζωσ το 362 π.Χ.

Ξενοφώντασ [Αθηναίοσ, 5οσ - 4οσ π.Χ.]

Έργα του [‘ποιθτικι βιογραφία’: καλι μόρφωςθ, ζμπειροσ ςτρατιωτικόσ, φιλοςπαρτιάτθσ και για αυτό εξόριςτοσ, πρότυπά του ο Σωκράτθσ και ο βαςιλιάσ τθσ Σπάρτθσ, Αγθςίλαοσ] - ιςτορικά: ςτα 7 βιβλία των ‘Ελλθνικών’ του [411- 362 π.Χ.+ ςυνεχίηει τθν ιςτορία του 1ου εμφυλίου

πολζμου (πελοποννθςιακοφ πολζμου) από εκεί που τθ ςταμάτθςε ο Θουκυδίδθσ, από το 411 π Χ, και εκκζτει τθν ιςτορία του 2ου εμφυλίου πολζμου iii ωσ τθ μάχθ τθσ Μαντίνειασ το 362 π.Χ.

- ςωκρατικά *ι φιλοςοφικά+: παρουςιάηει το Σωκράτθ ωσ ζναν κοινό άνκρωπο που διδάςκει τθν αρετι, ςε αντίκεςθ με τον Πλάτωνα που τον παρουςιάηει ωσ κεϊκό άνκρωπο που ςτάλκθκε ςαν οίςτροσ να αφυπνίςει τθ ψυχι των Ακθναίων

- διδακτικά: ‘περί ιππικισ’, ‘περί προςόδων’ Χρονολόγηςη ζργων του: από εςωτερικζσ μαρτυρίεσ ( δθλαδι από πρόςωπα και γεγονότα που αναφζρονται μζςα ςτα ζργα του, γεγονότα τα οποία, βζβαια, χρονολογοφνται από άλλεσ πθγζσ) Τρόποσ γραφήσ: είναι ‘ρεπόρτερ’ (ακριβισ ζκφραςθ, ηωντανζσ περιγραφζσ, ηωθρζσ αφθγιςεισ ) χωρίσ να διακζτει τθ διειςδυτικότθτα του Θουκυδίδθ. Γλώςςα: αττικι που ρζπει προσ τθν Κοινι Ελλθνιςτικι (απλοποιθμζνθ ςτο τυπικό και ςτθ ςφνταξθ): τον ονόμαηαν ‘αττικι μζλιςςα’ – ‘αττικι μοφςα’(μάλλον κακϋ υπερβολιν) Πρότυπά του: ο Σωκράτθσ *πρότυπο ηωισ+ και ο Αγθςίλαοσ *πρότυπο θγζτθ, γεγονόσ που τον οδιγθςε ςε μακρόχρονθ εξορία (φιλοςπαρτιατικι πολιτικι)+ 2ο Βιβλίο ‘Ελληνικών’: 405 π.Χ. ιττα Ακθναίων ςτουσ Αιγόσ ποταμοφσ Σεπτζμβριοσ 404 – Απρίλιοσ 403 π.Χ : κακεςτϊσ των 30 τυράννων ςτθν Ακινα και ανατροπι του κακεςτϊτοσ από το Θραςφβουλο, με τθ μάχθ του Πειραιά.

2

i Οη ηκπεξηαιηζηέο Πέξζεο βαζηιείο αθνύ θαηέθηεζαλ ηελ Αζία θαη ηελ Αθξηθή, ζέιεζαλ λα θαηαθηήζνπλ

θαη ηελ Επξώπε, μεθηλώληαο από ηελ Ειιάδα. Έηζη αξρίδνπλ γηα ηελ Ειιάδα νη ακπληηθνί πεξζηθνί πόιεκνη

Μηα ρνύθηα Έιιελεο κε αξρεγό ηελ Αζήλα θαη ζπλεξγάηε ηε Σπάξηε πνιεκνύλ θαη ληθνύλ ηειηθά ηνπο

Πέξζεο [490 π.Χ Μαξαζώλαο - 479 π.Χ Πιαηαηέο]. Σηε ζπλέρεηα αξρίδνπλ νη επιθετικοί περσικοί πόλεμοι

από ηνπο Έιιελεο κέρξη ην 448 π.Χ]

ii Πελοπομμηζιακός πόλεμος :431- 404π.Χ.: ν 1

νο εκθύιηνο πόιεκνο ησλ Ειιήλσλ. Τν 432 π.Χ. ε

πεινπνλλεζηαθή ζπκκαρία απνθαζίδεη έλαλ ‘πόιεκν ειεπζεξίαο’ πξνο ηελ θαηαπηεζηηθή Αζήλα. Η Σπάξηε

ήηαλ ελνριεκέλε από ηελ άλνδν ηεο Αζήλαο κεηά ηνπο Πεξζηθνύο πνιέκνπο θαη από ηελ εγεκνληθή

ζπκπεξηθνξά ηεο.

ΘΟΥΚΥΓΙΓΗΣ : α΄θάζη ηνπ πνιέκνπ - Αρχιδάμειος πόλεμος 431-421 π.Χ. (ή δεθαεηήο):

(Αξρίδακνο: βαζηιηάο Σπάξηεο). Η Σπάξηε πνιηνξθεί από ηελ μεξά ηελ Αζήλα θαη ε Αζήλα ηελ

Πεινπόλλεζν δηα ζαιάζζεο. Η θάζε ηειεηώλεη κε ηε Νηθίεην Εηξήλε. Τν απνηέιεζκα δελ θξίλεη θαλέλαλ

σο ληθεηή (ιζοπαλία), νη αληίπαινη γπξίδνπλ ζηα εδάθε πνπ είραλ πξηλ. Ο Θνπθπδίδεο πηζηεύεη όηη ε

Εηξήλε απηή δπλάκσζε παξά έθακςε ηελ νξκή ηνπ πνιέκνπ

ΘΟΥΚΥΓΙΓΗΣ: β΄ θάζη - ζικελική εκζηραηεία 415-413π.Χ.: Οη Αζελαίνη επεθηείλνπλ ηνλ πόιεκν ζηε

Σηθειία κε αξρεγνύο ηνλ Αιθηβηάδε, Νηθία, Λάκαρν, κε ζηόρν λα θαηαιάβνπλ ηε Σηθειία θαη λα εκπνδίζνπλ έηζη ηελ από εθεί εηζαγσγή ζηηαξηνύ ζηελ Πεινπόλλεζν. Σπληξίβεηαη ε Αζήλα (ήηηα

Αθήνας), ηόζν εμαηηίαο ησλ ιαζώλ ηνπ Νηθία όζν θαη ησλ ππεξβνιώλ ηεο αζελατθήο δεκνθξαηίαο

ΘΟΥΚΥΓΙΓΗΣ [413-411π Χ.] & ΞΔΝΟΦΩΝΤΑΣ [411-404 π.Χ.]: γ΄ θάζη - Γεκελεικός- Ιωνικός

πόλεμος 413- 404π.Φ. (Δεθέιεηα Αηηηθήο: ηελ θαηαιακβάλνπλ νη Σπαξηηάηεο κεηά από πξνδνηηθή θίλεζε

ηνπ Αιθηβηάδε / Ισληθόο: γηαηί νη ζεκαληηθόηεξεο κάρεο έγηλαλ ζηελ Ισλία, αθνύ νη Σπαξηηάηεο δήηεζαλ ηε

βνήζεηα ησλ Πεξζώλ). Μετά τη συντριβή των Αθηναίων στη Σικελία εγθαζίζηαηαη ζηελ Αζήλα ην 411π.Χ. ην

ηπξαλληθό θαζεζηώο ησλ 400, ην νπνίν ζηε ζπλέρεηα αλαηξέπεηαη από ηνλ Θξαζύβνπιν θαη ηνλ Θξάζπιν.

Τν 406π.Χ. νη Αζελαίνη ληθνύλ γηα ηειεπηαία θνξά ζηε λαπκαρία ζηηο Αξγηλνύζεο (λεζάθηα κεηαμύ Λέζβνπ

θαη Μ.Αζίαο) θαη εηηώληαη (ήηηα Αθήνας) νξηζηηθά ζηνπο Αηγόο πνηακνύο (Ειιήζπνλδνο) ην 405 π.Χ.

από ηνλ Σπαξηηάηε Λύζαλδξν ν νπνίνο βνεζήζεθε από ηνπο Πέξζεο.

iii

Βοιωηικός – Κοριμθιακός πόλεμος 395-387 π.Φ.: : ν 2νο

εκθύιηνο πόιεκνο Ειιήλσλ:

Η Αζήλα ηώξα καδί κε άιιεο πόιεηο όληαο δπζαξεζηεκέλεο από ηε ζπκπεξηθνξά ηεο ληθήηξηαο ζηνλ

πεινπνλλεζηαθό πόιεκν Σπάξηεο μεθηλνύλ πόιεκν ελαληίνλ ηεο.

[Μακεδομικός πόλεμος: ν 3νο

εκθύιηνο πόιεκνο: Η ζπλέπεηα ησλ δπν πξώησλ εκθπιίσλ πνιέκσλ ήηαλ

λα κελ είλαη δπλαηή θακηά ειιεληθή πόιε, κε όζα απηό ζπλεπάγεηαη, θαη λα αθνινπζήζεη θαη ηξίηνο

πόιεκνο. Παξνπζηάδεηαη κηα λέα δύλακε, ε Μακεδονία ηου Φιλίππου ηου Β’].

Άζκηζη: Να βξεηο ηα νλόκαηα ησλ πξνηνκώλ θαη λα ζεκεηώζεηο πάλσ ζην ράξηε ηηο 3 θάζεηο ηνπ 27

ρξνλνπ 1νπ

εκθπιίνπ πνιέκνπ