Η ΣYΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ

ΚΟIΝΩΝIΑΣ - Η ΚΑΘΗΜΕΡIΝΗ ΖΩΗ

Η Αθηναϊκή κοινωνία

Τρεις μεγάλες ομάδες αποτελούσαν τον πληθυσμό της Αθήνας τον 5ο αι.π.Χ.

• Οι Αθηναίοι πολίτες

• Οι μέτοικοι

• Οι δούλοι

Οι Αθηναίοι πολίτεςΑποτελούσαν τη μοναδική κυρίαρχη δύναμη στην πόλη

Από αυτούς πήγαζε κάθε εξουσία

Ήταν όσοι κατάγονταν από πατέρα και μητέρα Αθηναίους

Μόνο αυτοί είχαν δικαίωμα συμμετοχής στην Εκκλησία του Δήμου

Όλοι είχαν τα ίδια δικαιώματα

Μέτοικοι Ήταν κάτοικοι άλλων πόλεων που

είχαν εγκατασταθεί στην Αθήνα Κύρια ασχολία τους ήταν το εμπόριο

(δε μπορούσαν να αποκτήσουν ακίνητη περιουσία)

Για να τους επιτραπεί να μένουν στην Αθήνα πλήρωναν έναν ειδικό φόρο, το μετοίκιον

Μέτοικοι

Ξενοφών, Πόροι 2.1-2:Για όλα λοιπόν αυτά, όπως είπα, νομίζω ότι η αιτία είναι η

ίδια η χώρα. Παράλληλα με τα φυσικά αγαθά θα ήταν σκόπιμο καταρχήν να φροντίσουμε για τους μέτοικους, γιατί το κέρδος της πόλης που προέρχεται από αυτούς, νομίζω, ότι είναι πολύ μεγάλο. Οι μέτοικοι δεν παίρνουν

χρήματα, αλλά αντίθετα δίνουν χρήματα στην πόλη με τη μορφή του μετοικίου. Από την άλλη, εξοικονομούν από

μόνοι τους ό,τι χρειάζονται για την επιβίωσή τους, ενώ ταυτόχρονα προσφέρουν πολλά στις πόλεις. Αυτό που θα

έπρεπε ίσως να κάνουμε είναι να καταργήσουμε ό,τι προσβάλλει τους μέτοικους χωρίς ταυτόχρονα να

προσφέρει τίποτα στην πόλη. Επίσης να καταργήσουμε τη συμμετοχή τους στο στρατό γιατί και κινδυνεύουν και

βρίσκονται για μεγάλο χρονικό διάστημα μακριά από τα σπίτια τους και τις τέχνες τους.

Πηγή: http://www.ime.gr/

Δούλοι Ήταν η πλειονότητα του πληθυσμού (200000 περ.) Ήταν αιχμάλωτοι πολέμου, κάποιοι είχαν

αγοραστεί στα σκλαβοπάζαρα και άλλοι παιδιά δούλων

Ορισμένοι εργάζονταν ως υπηρέτες σε σπίτια και αγρούς

Άλλοι σε κρατικές υπηρεσίες (δεσμοφύλακες, λογιστές, εργάτες κ.λπ.)

Οι μορφωμένοι εκτελούσαν χρέη παιδαγωγού

Γενικά η θέση των δούλων στην αθηναϊκή κοινωνία ήταν σαφώς καλύτερη από ότι σε άλλες κοινωνίες της αρχαιότητας

Οι οικιακοί δούλοι

Ξενοφών, Oικονομικός 7.37:

- Μια όμως απ' τις φροντίδες που πέφτουν στο μερτικό σου, ίσως σου φανεί λίγο ενοχλητική, κι

αυτή είναι η φροντίδα που πρέπει να έχεις για όλους τους δούλους· αν κανείς αρρωσταίνει πρέπει να

φροντίζεις για τη θεραπεία του. - (Γυν.) Ίσα-ίσα, είπε η γυναίκα μου, να είναι

ασφαλώς πολύ ευχάριστη φροντίδα, αν φυσικά αυτοί, που φρόντισα για τη θεραπεία τους, πρόκειται να μου γνωρίζουν ευγνωμοσύνη και να είναι πιο φίλοι

απ' ό,τι ήταν προηγούμενα.

Η ζωή των γυναικών Οι Αθηναίοι είχαν απλά μονώροφα σπίτια Η οικοδέσποινα παρέμενε στο σπίτι και

σπάνια έβγαινε έξω (πάντα συνοδευόμενη) Το μοναδικό αξίωμα που μπορούσε να

πάρει γυναίκα ήταν αυτό της ιέρειας Καταγινόταν μόνο με τις δουλειές του

σπιτιού Οι γυναίκες έμεναν σε ένα ιδιαίτερο μέρος

του σπιτιού, το γυναικωνίτη

Ξενοφών, Οικονομικός 7.22-28:Επειδή πάλι και οι εξωτερικές δουλειές, δηλαδή οι υπαίθριες, και οι

εσωτερικές, δηλαδή οι οικιακές, έχουν ανάγκη και από εργασία και από επιτήρηση -έλεγε πως της είπε- γι' αυτό κι ο θεός έπλασε από μιας

αρχής, τον χαρακτήρα της γυναίκας κατάλληλο -αν δε γελιέμαι- για τις εσωτερικές εργασίες και φροντίδες, το δε χαρακτήρα του άντρα κατάλληλο για τις εξωτερικές εργασίες και φροντίδες. Το σώμα και

την ψυχή του άντρα τα έπλασε ο θεός έτσι που να μπορεί περισσότερο απ' τη γυναίκα να υπομένει τις παγωνιές και τις κάψες και τις

πεζοπορίες και τις εκστρατείες· και γι' αυτό σ' αυτόν ανέθεσε τις εξωτερικές δουλειές. Για τη γυναίκα -έλεγε πως της είπε- που της

έπλασε το σώμα λιγότερο δυνατό για ν' αντέχει σ' αυτά, θαρρώ πως όρισε τις οικιακές δουλειές. Επειδή δε στη γυναίκα έδωσε την

ανατροφή των μικρών, γι' αυτό και το περισσότερο μέρος απ' την αγάπη τους το μοίρασε σ' αυτήν, παρά στον άντρα. Κι επειδή ακόμα και τη διατήρηση αυτών που κουβαλήθηκαν στο σπίτι την άφησε στη γυναίκα, και ήξερε πως, για να διατηρήσει κανείς κάτι χρειάζεται να είναι η ψυχή του λίγο δειλή, μοίρασε κι απ' τη δειλία το περισσότερο

μέρος στη γυναίκα παρά στον άντρα. Επειδή πάλι ήξερε ο θεός, πως θα παρουσιαστεί ανάγκη άμυνας σ' αυτόν που καταγίνεται με τις

εξωτερικές δουλειές, σε περίπτωση που θα τον αδικούν, μοίρασε σ' αυτόν το περισσότερο μέρος απ' την τόλμη.

Πηγή: http://www.ime.gr/

Αναπαράσταση αθηναϊκού σπιτιούΠηγή: http://ancientathens.weebly.com/

Αναπαράσταση αθηναϊκού σπιτιούΠηγή: βιβλίο Δ' Δημοτικού/

Αναπαράσταση αθηναϊκού γάμου από το 550 π.Χ. περίπου

Γυναίκες στην Αθήνα επεξεργάζονται μαλλί

λήκυθος 550 περ. π.Χ.

Αθηναίες συζητάνε μπροστά στην κρήνη που πήγαν για να μεταφέρουν νερό

Αττική υδρία 510 π.Χ. περ.

Νεαρή γυναίκα (δεξιά) που φοράει πέπλο, χιτώνα και κοντό μανδύα Επίσημο ντύσιμο μάλλον για ιερή πομπή

Νεαρό κορίτσι (αριστερά) πιθανόν υπηρέτρια ντυμένη με παρόμοιο τρόπο

Η ζωή των ανδρών Ο Αθηναίος περνά το μεγαλύτερο μέρος της

ημέρας έξω από το σπίτι

Όταν δεν εργάζεται, συχνάζει στην αγορά, στα γυμναστήρια, στα λουτρά όπου συζητά διάφορα θέματα

Συμμετέχει στα κοινά (Εκκλησία του Δήμου κλπ.)

Το βράδυ στο σπίτι τους οργανώνει συμπόσια με φαγητά, ποτά και συζητήσεις

Ο ρόλος του άντρα

Αριστοτέλης, Πολιτικά 1259a.38-1259b 4:Επειδή υπάρχουν τρία είδη διαχείρησης του οίκου: η δεσποτική, για την οποία έγινε λόγος προηγουμένως

(πρόκειται για την εξουσία επί των δούλων), η πατρική και τρίτη αυτή που πηγάζει από το γάμο -

(πρέπει) να ασκεί εξουσία ο άντρας και στη γυναίκα και στα παιδιά του, όπως ταιριάζει βέβαια σε

ελεύθερους, όχι όμως με τον ίδιο τρόπο άσκησης εξουσίας, αλλά προς μεν τη γυναίκα του

δημοκρατικά προς δε τα παιδιά του βασιλικά. Διότι το άρρεν είναι από τη φύση του αρχηγικότερο από το θήλυ - εκτός από παρά φύσιν περιπτώσεις - και ο

μεγαλύτερος και ολοκληρωμένος από το νεότερο και ανολοκλήρωτο.

Πηγή: http://www.ime.gr/

Συμπόσια

Ξενοφώντας, Συμπόσιο 2.1-2:

"Όταν λοιπόν σήκωσαν τα τραπέζια και έκαναν σπονδές και έψαλλαν παιάνες, ήλθε για να τους διασκεδάσει

κάποιος Συρακούσιος, έχοντας αυλιτρίδα και χορεύτρια, από κείνες που μπορούν να κάνουν μαγικά τεχνάσματα,

και έναν πολύ ωραίο νέο κιθαριστή και χορευτή. Επιδεικνύοντάς τους, λοιπόν, μαζί με τα τεχνάσματά τους κέρδιζε χρήματα. Αφού και η χορεύτρια τους χόρεψε και ο νεαρός έπαιξε κιθάρα και φαίνονταν ότι και οι δύο τους ευχαρίστησαν πάρα πολύ, ο Σωκράτης είπε: "Μα το Δία,

πολύ ωραία μας φιλοξενείς, Kαλλία. Γιατί μας παράθεσες άψογο δείπνο αλλά και πολύ ευχάριστα θεάματα και

ακροάματα" (Μεταφ. εκδόσεις Κάκτος).

Πηγή: http://www.ime.gr/

Αττικό ερυθρόμορφο αγγείο που απεικονίζει συμπόσιο με νέους που παίζουν τον κότταβο ενώ ο αυλητής παίζει δίαυλο.

Η ζωή των παιδιών Η ανατροφή των παιδιών διέφερε ανάλογα

με το φύλο Τα κορίτσια έμεναν σπίτι και μάθαιναν τις

οικιακές εργασίες Τα αγόρια από την ηλικία των 7 ετών

στέλνονταν στα σχολεία (ιδιωτικά) για να μορφωθούν

Τροφή και ενδύματα Η τροφή ήταν λιτή και αποτελούνταν από

λαχανικά, ελιές, ψάρια και (σπάνια) κρέας Η ενδυμασία ήταν κομψή αλλά όχι

εξεζητημένη. Βασικά ενδύματα ήταν ο χιτώνας, το

ιμάτιο (πανωφόρι) τα σανδάλια Οι Αθηναίες αγαπούσαν πολύ τα

κοσμήματα

Αριστοτέλης στην Αθηναίων Πολιτεία αναφέρεται στα θέματα ποιότητας των προϊόντων, αλλά και στον αυστηρό έλεγχο που

πραγματοποιούνταν από τους σχετικούς δημόσιους λειτουργούς. Από την Πολιτεία προκύπτει ότι στην Αθήνα υπήρχαν δέκα

αγορανόμοι οι οποίοι ορίζονταν με κλήρο, οι οποίοι επέβλεπαν τα προς πώληση αγαθά, ώστε να είναι καθαρά και ακίβδηλα, να τηρούν δηλαδή τους νόμους της υγιεινής και να είναι ανόθευτα.

Υπήρχαν επίσης μετρονόμοι οι οποίοι ευθύνονταν για όλα τα μέτρα και τα σταθμά που χρησιμοποιούνταν στην αγορά, ώστε να ανταποκρίνονται στα πρότυπα μέτρα και σταθμά τα οποία φυλάσσονταν στη Θόλο της Αγοράς. Οι σιτοφύλακες τέλος, κληρωτοί επίσης, ήταν αυτοί που έπρεπε να ελέγχουν την

ποιότητα του σταριού και του κριθαριού πριν αυτά σταλούν για άλεσμα στο μύλο. Παράλληλα, είχαν την υποχρέωση να

επιβλέπουν τους αρτοπώλες οι οποίοι όφειλαν να πωλούν το ψωμί σε τιμή ανάλογη του βάρους του, όπως αυτό καθορίζονταν

απ' το νόμο, καθώς ο ελλιποβαρής άρτος θεωρούνταν νοθεία.

Πηγή: http://www.tmth.edu.gr/

Πηγή: http://www.tmth.edu.gr/ Blanck H., "Εισαγωγή στην Ιδιωτική Ζωή των Αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων", 108 , ΜΙΕΤ, Αθήνα 2004.

Ελληνικά υποδήματα