ΑΤΟΜΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ

STANFORD UNIVERSITY PERSONAL REPORT | ZAFEIRIS P. SIDIROPOULOS

ΑΤΟΜΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ

#EduTrip2016

Stanford University

ΖΑΦΕΙΡΗΣ Π. ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΣ

Προπτυχιακός Φοιτητής Λογιστικής & Χρηματοοικονομικής,

Πανεπιστήμιο Μακεδονίας

California, USA

2-10 Απριλίου 2016

STANFORD UNIVERSITY EduTrip 2016 | 2-10 Απριλίου 2016

2

Το ταξίδι, ο

δικός μου

αστρολάβος

Σε άλλους καιρούς, ο

αστρολάβος

καθοδηγούσε τους

ναυτικούς στα ταξίδια

τους και αποκάλυπτε

στους ανθρώπους τις

κινήσεις των άστρων

και τις φωτεινές

αναλαμπές τους. Ο

σύγχρονος

αστρολάβος, που

κρατά στα χέρια του ο

αναγνώστης, δεν έχει

διαφορετική

φιλοδοξία. Το ταξίδι

όμως που υπόσχεται

κρύβει μεγαλύτερες

εκπλήξεις και

αναπάντεχες

διαδρομές.

Γιώργος Γραμματικάκης,

Ένας αστρολάβος του

Ουρανού και της Ζωής


3

Το Προφίλ μου

Ονομάζομαι Ζαφείρης Σιδηρόπουλος και

είμαι 2οετής φοιτητής στο τμήμα Λογιστικής

και Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου

Μακεδονίας.

Συμμετέχοντας σε πλήθος σεμιναρίων και

ημερίδων, τα ενδιαφέροντα μου κινούνται

στο χώρο του Μarketing, της Τραπεζικής, της

Χρηματοοικονομικής Μηχανικής και της

Ανάλυσης Κινδύνων.

Είμαι ενεργός στον τομέα του εθελοντισμού,

έχοντας προσφέρει εθελοντική εργασία για

ενάμιση και πλέον χρόνο στην AIESEC στο

Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Ταυτόχρονα

είμαι συνιδρυτής δικτύου νέων στη γενέτηρά

μου με σκοπό την προώθηση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας στην

Κατερίνη. Είμαι υπεύθυνος ακαδημαϊκών προγραμμάτων στο Finance Club του

Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Λατρεύω τα ταξίδια, το διάβασμα και το βουνό, όπου κάθε καλοκαίρι κάνω ανάβαση

στον Όλυμπο. Μεγαλύτερη επιθυμία μου είναι να ταξιδεύσω με τον Υπερσιβηρικό

Σιδηρόδρομο και να επισκεφτώ τις Άνδεις στο Περού.

Η Εμπειρία

Κάνοντας μια σύντομη εισαγωγή μέσα από αυτό το report θα ήθελα να μοιραστώ τις

εμπειρίες μου από τη συμμετοχή στο πρόγραμμα Educational Trip 2016 της Corallia,

όπου είχα την ευκαιρία να επισκεφτώ για περίπου 10 μέρες το Stanford University,

στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ.

Για λόγους καλύτερης οργάνωσης και παρουσίασης της πληροφορίας η αναφορά

είναι χωρισμένη σε θεματικές ενότητες και στο τέλος της περιγραφής παρατίθενται

συμπεράσματα και προτάσεις για την βελτίωση του ελληνικού ακαδημαϊκού

περιβάλλοντος.

Ελπίζω η περιγραφή μου από το Stanford και το EduTrip 2016 να φανεί πολύτιμος

οδηγός για τους μελλοντικούς συμμετέχοντες και να τροφοδοτήσει με ιδέες τον

αναγνώστη για μελλοντικές δράσεις στο πανεπιστήμιο του.


4

Εικόνα 1: H συνάντηση των ομάδων του EduTrip 2016 στα γραφεία της Corallia

Η άφιξη μας στο αεροδρόμιο του San Francisco(SFO) έγινε λίγο μετά τις 4 το

απόγευμα του Σαββάτου, 2 Απριλίου. Είχε προηγηθεί ένα ταξίδι 17 και πλέον ωρών

που μας κούρασε μεν, μας έδωσε δε την ευκαιρία να γνωριστούμε λίγο καλύτερα η

ομάδα μας του Stanford και να δέσουμε μεταξύ μας καθώς θα περνούσαμε μαζί τις

επόμενες μέρες. Ταυτόχρονα γνωρίσαμε και τα παιδιά του Berkeley με τα οποία

περάσαμε πολλές ώρες στις εταιρίες και στο Σαν Φρανσίσκο.

Το αεροδρόμιο, λοιπόν, ήταν η πρώτη εντύπωση μας για την Αμερική. Δε μπορείς να

παραβλέψεις τους χρονοβόρους ελέγχους, τα τσουρέκι που φέραμε για δώρο στα

παιδιά του συλλόγου (και παραλίγο να μας το κρατήσουν στο αεροδρόμιο) και την

ανησυχία και τον φόβο στον έλεγχο των διαβατηρίων.

Τα παιδιά του συλλόγου μας περίμεναν ήδη εκεί και με το που περάσαμε τον έλεγχο

μας παρέλαβαν με το αυτοκίνητο και ξεκινήσαμε το ταξίδι προς το πανεπιστήμιο,

ταξίδι που διήρκησε περίπου μισή ώρα, και ταυτόχρονα μας έδιναν και τις πρώτες

εικόνες για το πως είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Στο πανεπιστήμιο τακτοποιήσαμε τα πράγματα μας και περάσαμε το πρώτο μας

βράδυ, όπου δοκιμάσαμε για πρώτη φορά την αμερικάνικη κουζίνα στο Ray’s,

γνωρίζοντας αρκετά παιδιά του συλλόγου και συζητώντας για το ταξίδι, την εμπειρία

μας, το Stanford και τη ζωή στην Αμερική.

Στο σημείο αυτό κατάλαβα που βρίσκομαι!


5

Εικόνα 2: To αεροδρόμιο του San Francisco

Εικόνα 3: O αυτοκινητόδρομος 101 που συνδέει το αεροδρόμιο με το πανεπιστήμιο Stanford


6

Εικόνα 4: Η απόσταση μεταξύ SFO International Terminal και Stanford University

Ξυπνώντας νωρίς το πρωί λόγω του jet lug, ετοιμάστηκα για την Κυριακή που ήταν

αφιερωμένη εξ ολοκλήρου για τη ξενάγηση στο πανεπιστήμιο και στη γύρω περιοχή.

Αφότου γευτήκαμε πως είναι ένα αμερικάνικο brunch στο Wilbur, ξεκινήσαμε να

περιπλανιόμαστε στο campus του πανεπιστημίου. Γρήγορα καταλάβαμε πως μια

μέρα δεν αρκεί από μόνη της για να γυρίσεις όλο το Stanford. Από αυτά που αξίζει

κανείς να αναφέρει είναι τα αμέτρητα κτήρια και τα πολλά νέα που κατασκευάζονταν

για να στεγάσουν τις διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες της ακαδημαϊκής κοινότητας, τα

πλήρως εξοπλισµένα εργαστήρια, τα διάχυτα co-working spaces, τις καφετέριες, τα

γήπεδα ολυµπιακών προδιαγραφών και τους διάφορους χώρους αναψυχής, το

πανεπιστηµιακό µουσείο και τα υπερσύγχρονα auditoriums.

Η γενική εντύπωση που σχηματίσαμε με τα παιδιά της ομάδας είναι πως το

πανεπιστήμιο δεν ήταν απλά ένας καλά οργανωμένος - και σίγουρα πολύ ακριβός για

να σπουδάσεις - ακαδημαϊκός χώρος. Το καθαρό περιβάλλον, το πράσινο, οι

ποδηλατόδρομοι, τα energy-efficient κτήρια και η Silicon Valley συνιστούν ένα


7

πραγματικό οικοσύστημα που δίνει την ευκαιρία στο φοιτητή να αλληλεπιδράσει

δυναμικά με τον πραγματικό κόσμο (κάτι που ομολογουμένως λείπει έντονα στο

ελληνικό πανεπιστήμιο) έχοντας ταυτόχρονα πρόσβαση σε πληθώρα

δραστηριοτήτων χωρίς να του λείπει το κίνητρο για μάθηση και έρευνα.

Με άλλα λόγια το Stanford, με ένα endowment 22 δις. $ δε διστάζει να ξοδεύει

χρήματα για να προσφέρει το καλύτερο δυνατό ακαδημαϊκό περιβάλλον και

περιβάλλον ζωής για τους φοιτητές του.

Εικόνα 5: To campus του Stanford University έχει έκταση όσο 4.545 γήπεδα ποδοσφαίρου!

Παρά το βαρύ πρόγραμμα της εβδομάδας κατάφερα να παρακολουθήσω κάποια

ενδιαφέροντα μαθήματα. H εβδομάδα που πήγαμε ήταν η πρώτη εβδομάδα

μαθημάτων του εαρινού εξαμήνου, και το campus ήταν γεμάτο φοιτητές που

επέστρεφαν από τις διακοπές. Το πρόγραμμα ήταν έτσι φτιαγμένο ώστε να έχουμε


8

πλήρη ελευθερία στο ποια μαθήματα θέλουμε να επιλέξουμε, ανάλογα με τα

ενδιαφέροντα μας.

Πριν το ταξίδι είχαμε φτιάξει εξάλλου μαζί με τα παιδιά του συλλόγου ένα calendar

με τα μαθήματα που ήθελε να παρακολουθήσει ο καθένας μας, τις ώρες που έπρεπε

να βρίσκεται εκεί και βέβαια την αίθουσα στην οποία λάμβανε χώρα η διάλεξη.

Ευτυχώς για εμάς το google maps κατεύθυνε στο σωστό κτήριο!

Η γενικότερη εντύπωση που αποκόμισα ήταν πως το περιεχόμενο των σπουδών και

η γνώση που παίρνουν οι φοιτητές στο πανεπιστήμιο δε διαφέρει πολύ από την

Ελλάδα. Τουναντίον η ύλη στο ελληνικό πανεπιστήμιο εκτιμώ πως ήταν πιο

αναλυτική και εμβαθύνει περισσότερο. Η θεμελιώδης διαφορά έγκειται στον τρόπο

διδασκαλίας και στην πρακτική εφαρμογή του διδασκόμενου αντικειμένου.

Εικόνα 6: Το μάθημα MS&E 111 Introduction to Optimization στο 320-105

Θέλοντας να δώσω ένα παράδειγμα, θα εστιάσω στο μάθημα Entrepreneurship in

Civil & Environmental Engineering. Παρότι απευθυνόταν σε μεταπτυχιακούς και

διδακτορικούς φοιτητές η γνώση αυτή καθαυτή που λάμβανες δε διέφερε από αυτή

που έχω λάβει και εγώ σε παρόμοιο μάθημα στο δικό μου πανεπιστήμιο. Η διαφορά

ήταν στον τρόπο προσέγγισης της διδασκαλίας. Οι ίδιοι οι καθηγητές – τέσσερις στο

σύνολο που δίδασκαν το μάθημα – παρότρυναν τους φοιτητές να χωριστούν σε

ομάδες (διεπιστημονικές πάντα!) και να φτιάξουν τη δική τους startup ενώ

ταυτόχρονα ενίσχυαν την προσπάθεια τους με μέντορες και key note speakers που

τους βοηθούσαν να “shape their idea”.


9

Το μάθημα αυτό μπορούσαν να παρακολουθήσουν φοιτητές με διαφορετικά

backgrounds και μάλιστα στο παρελθόν κάποια από τα projects που βγήκαν από το

συγκεκριμένο course έγιναν εταιρίες που πουλήθηκαν για εκατομμύρια! Εκτός από

τους καθηγητές, μάθημα κάνουν στελέχη επιχειρήσεων και ερευνητές. Οι πρώτοι

δίνουν στους φοιτητές μια καλή θεωρητική εικόνα για το management, το marketing

και το industry ενώ οι δεύτεροι ενημερώνουν πρώτους τους φοιτητές για καινοτομίες

και ανακαλύψεις, ώστε αυτοί να τις χρησιμοποιήσουν για να φτιάξουνε νέα

προϊόντα.

Εικόνα 7: Το μάθημα MS&E 121 Introduction to Stochastic Modeling στο 104 Shriram Ctr BioChemE

Οι καθηγητές είναι σίγουρα ένας παράγοντας που κάνει ξεχωριστή τη φοίτηση στο

Stanford. Σε αντίθεση με το ελληνικό πανεπιστήμιο είχαν στην πλειοψηφία τους

μεταδοτικότητα, επικοινωνιακές ικανότητες και κυρίως πάθος για το αντικείμενο που

δίδασκαν και ήταν πάντα πρόθυμοι να σε βοηθήσουν και να σου λύσουν

οποιαδήποτε απορία. Χαρακτηριστικό του κλίματος που επικρατεί εκεί, δεν είναι

καθόλου περίεργο να δεις έναν νομπελίστα καθηγητή να κάνει πικ νικ και να συζητάει

μαζί με τους μαθητές του στους απέραντους χώρους πρασίνου του campus.

Στις επιμέρους συναντήσεις που είχαμε με Έλληνες καθηγητές του πανεπιστημίου

έλαβα μια πιο σφαιρική εικόνα για το πως είναι να είσαι καθηγητής σε αυτό το

ίδρυμα. Σίγουρα οι άνθρωποι αυτοί, με το πολύ αξιόλογο background, δουλεύουν


10

πάρα πολλές ώρες την ημέρα για να διδάξουν αλλά κυρίως για να κάνουν έρευνα στο

αντικείμενο τους. Οι παροχές που τους δίνει το Stanford για να διεκπεραιώσουν τα

όποια project θέλουν να τρέξουν είναι μοναδικές και αυτό που αξίζει να σημειωθεί

είναι ότι οι ίδιοι οι καθηγητές προτρέπουν τους φοιτητές τους να συμμετέχουν στην

έρευνα για να εντρυφήσουν περισσότερο στο αντικείμενο τους.

Τέλος αυτό που μου έμεινε μέσα από μια συζήτηση, με τον καθηγητή Μπάμπο, είναι

ότι στην Αμερική η αποτυχία είναι κάτι που προσμετράτε θετικά και ότι αν δεν «φας

τα μούτρα σου τουλάχιστον 3 φορές, τότε δε μπορεί να κάνει κάποιος μια σοβαρή

συζήτηση με εσένα». Φαίνεται ότι η αποτυχία σε κάνει να δεις το παιχνίδι απαρχής,

με καινούργιους όρους και αυτό σε βοηθάει να τα πας καλύτερα την επόμενη φορά.

Εικόνα 8: Η ομάδα μας μαζί με τον καθηγητή Γιάννη Ιωαννίδη του Stanford Medical School

Η φοιτητική ζωή εκεί ομολογουμένως διέφερε κατά πολύ από αυτήν της Ελλάδας και

δε της Θεσσαλονίκης. Αρχικά, αίσθηση κάνει η διαφορά στην νοοτροπία μεταξύ

undergraduate και graduate students. Οι πρώτοι είναι επίσης λιγότεροι και μένουν

κυρίως σε σπίτια πολλοί μαζί ενώ οι δεύτεροι μένουν μόνοι τους ή με συγκάτοικο.

Επιπλέον, η πλειονότητα των φοιτητών είναι περιορισμένη να τρώει, αθλείται και να

διασκεδάζει στο campus του πανεπιστημίου, που ναι μεν στα παρέχει όλα αλλά σε

καμιά περίπτωση δε συγκρίνεται με την ελευθερία της ελληνικής φοιτητικής ζωής.


11

Έπειτα, το Stanford διέπεται από ένα χαλαρό κλίμα και η εμφάνιση των φοιτητών στο

αμφιθέατρο μπορεί για τα ελληνικά δεδομένα να θεωρηθεί αρκετά ατημέλητη.

Ακόμα και μέσα στο μάθημα ο φοιτητής κάνει ότι θέλει, από το να τρώει μέχρι το να

διαβάζει άλλα μαθήματα στο laptop. Όλα αυτά με μια προϋπόθεση: κανείς δεν μιλάει

και δεν ενοχλεί το μάθημα.

Οι φοιτητές εκεί έχουν εβδομαδιαία homeworks και assignments σε όλα σχεδόν τα

μαθήματα και έτσι βρίσκονται σε διαρκή επαφή με το αντικείμενο ενώ δε λείπει και

ο αυξημένος ανταγωνισμός, ειδικά μεταξύ των undergraduates, με σκοπό μια καλή

θέση εργασίας μετά την αποφοίτηση.

Τέλος, να σημειωθεί ότι τα πρώτα δύο χρόνια των σπουδών τα μαθήματα είναι

γενικής κατεύθυνσης και μετά αποφασίζεις ποιο αντικείμενο θέλεις να σπουδάσεις,

ενώ μπορείς να πάρεις πολλά μαθήματα επιλογής, ακόμα και από άλλα τμήματα. Η

φοίτηση είναι τέσσερα χρόνια και είναι χωρισμένη σε τέσσερα τρίμηνα το χρόνο.

Εικόνα 9: Ο αθλητισμός έχει σπουδαία θέση στην καθημερινή ζωή του πανεπιστημίου

Ένα άλλο μεγάλο κομμάτι που διαμόρφωσε τη συνολική μας εμπειρία ήταν οι

επισκέψεις σε κάποιες από τις μεγαλύτερες και πιο γνωστές εταιρίες του κόσμου,

που εδρεύουν στην περιοχή. Ταυτόχρονα γνωρίσαμε και το περιβάλλον μέσα στο

οποίο γεννιούνται και ευδοκιμούν χιλιάδες startups κάθε χρόνο.


12

Splunk: Είναι μία πολυεθνική εταιρεία που ασχολείται με την Ανάλυση Δεδομένων

(Machine Data, Operational Intelligence). Εκεί μας υποδέχτηκε ο Αλέξανδρος

Κομπότης και η ομάδα του, όλοι πρώην εργαζόμενοι της BugSense, μίας ελληνικής

startup που ιδρύθηκε το 2011 και εξαγοράστηκε από τη Splunk το 2013. Μας μύησαν

στις συνθήκες εργασίας της εταιρίας, η οποία επιδιώκει να δημιουργεί ένα ιδιαίτερα

φιλικό και ευχάριστο περιβάλλον για τους εργαζομένους της, παρέχοντας τους

ευέλικτα ωράρια και μεγάλη ελευθερία στα project που αναλαμβάνουν. Τέλος μας

επισήμανε την καθοριστική σημασία της ομάδας, της σκληρής δουλειάς και της

επιμονής για την υλοποίηση και επιτυχία οποιασδήποτε ιδέας.

Εικόνα 10: Η επίσκεψη μας στη Splunk με τα παιδιά της ομάδας του Berkeley!

Twitter: Την ίδια ημέρα μετά τη Splunk επισκεφθήκαμε τα κεντρικά γραφεία της

Twitter, στην καρδιά του San Francisco. Βρεθήκαμε εκεί ως επισκέπτες του Αργύρη

Ζύμνη, ο οποίος ξεκίνησε να εργάζεται στην Twitter το 2011, μετά την εξαγορά της

startup που είχε ιδρύσει (AdGrok), από την εταιρεία. Mας μίλησε για το όραμα της

Twitter, την οποία παρουσίασε ως ένα μέσο που επιτρέπει στο χρήστη να

ενημερώνεται άμεσα για τις τρέχουσες εξελίξεις σε οποιονδήποτε τομέα, ενώ τέλος

επισήμανε τον καθοριστικό ρόλο των ίδιων των χρηστών στη διαμόρφωση της

πλατφόρμας καθώς το σήμα κατατεθέν της Twitter, το #, ήταν μία έμπνευση

ορισμένων χρηστών για την ομαδοποίηση των διάφορων θεμάτων, το οποίο τελικά

και καθιερώθηκε!

General Catalyst Partners: Αφού ολοκληρώθηκε η επίσκεψη μας στη Twitter, φύγαμε

από το San Francisco για να πάμε στο Palo Alto, στα γραφεία της επενδυτικής

https://www.splunk.com/

https://twitter.com/

http://generalcatalyst.com/


13

εταιρείας (Venture Capital) General Catalyst, όπου είχαμε προγραμματισμένη

συνάντηση με το Νίκο Μπονάτσο. Ο ίδιος μας καθήλωσε και μας ενέπνευσε με τη

σταδιοδρομία του, καθώς ξεκίνησε ως Ηλεκτρολόγος Μηχανικός στο ΕΜΠ,

συνεργάστηκε με πανεπιστήμια όπως το Harvard, το Cambridge και το Stanford,

πέρασε ένα χρόνο δουλεύοντας στην Ιαπωνία, δημιούργησε τη δική του startup σε

συνεργασία με τη LinkedIn και τώρα σε ηλικία μόλις 30 ετών διαχειρίζεται και

επενδύει ποσά εκατομμυρίων δολαρίων σε νεοφυείς επιχειρήσεις. Καθώς μας

εξηγούσε πως λειτουργεί μια εταιρία σα τη δική του μας τόνισε πως όραμα και

κίνητρό του είναι στα επόμενα χρόνια να στηρίξει την ιδέα που θα αλλάξει προς το

καλύτερο τον κόσμο.

Εικόνα 11: Η συνάντηση μας με το Nico Bonatso της General Catalyst ήταν από τις πιο ενδιαφέρουσες γνωριμίες που έχω κάνει

Intuitive Surgical: Στην εταιρεία μας υποδέχτηκε ο Δημήτρης Χατζηγεωργίου και ήταν

κάτι που όλοι μας το περιμέναμε με ιδιαίτερο ενθουσιασμό. H συγκεκριμένη εταιρεία

κατασκευάζει ρομποτικά χειρουργικά συστήματα και είναι περισσότερο γνωστή για

το «da Vinci Surgical System», το οποίο έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να πραγματοποιεί

πολύπλοκες εγχειρήσεις κάνοντας όσο το δυνατόν μικρότερες τομές στον ασθενή. Το

μηχάνημα ελέγχεται από τον χειρούργο-γιατρό μέσω μιας κονσόλας που βρίσκεται

στο ίδιο δωμάτιο με τον ασθενή και χρησιμοποιείται ήδη παγκοσμίως για διάφορες

λαπαροσκοπικές επεμβάσεις, ακόμα και στην Ελλάδα. Στην εταιρία είχαμε ακόμα τη

δυνατότητα να αλληλοεπιδράσουμε – ή καλύτερα να παίξουμε – με το «ρομποτάκι»

πραγματοποιώντας μια εικονική εγχείρηση.

http://www.intuitivesurgical.com/


14

Εικόνα 12: Η ομάδας μας με το "ρομποτάκι" της Intuitive Surgical

Carbon 3D: Η συγκεκριμένη εταιρεία ιδρύθηκε το 2013, εισάγοντας μία επαναστατική

μέθοδο στον τομέα του 3D printing, γνωστή ως CLIP (Continuous Liquid Interface

Production technology), μέθοδος που μειώνει κατά πολύ το χρόνο εκτύπωσης,

προσδίδει πολύ μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στα υλικά, ενώ παράλληλα επιτρέπει την

εκτύπωση ιδιαίτερα πολύπλοκων και μικρής κλίμακας σχεδίων. Η εταιρία έχει

γνωρίσει μια τεράστια ανάπτυξη, καθώς από το καλοκαίρι του 2015 μέχρι σήμερα

έχει λάβει περίπου 140 εκατομμύρια δολάρια ως χρηματοδότηση. Όταν φτάσαμε,

μας περίμενε εκεί ένας συνεργάτης του Γιώργου, ο Nikolaus, o οποίος είχε πρόσφατα

αποφοιτήσει από το Berkeley και δήλωνε απόλυτα ευχαριστημένος από το

περιβάλλον στο οποίο εργαζόταν, το οποίο διαπιστώσαμε και εμείς στη ξενάγηση

μας.

APPlovin: Eίναι μία startup εταιρεία που ιδρύθηκε το 2012 στο Palo Alto και

προσφέρει τη δυνατότητα σε διάφορες εταιρείες να διαφημιστούν έξυπνα μέσω τον

κινητών συσκευών, χρησιμοποιώντας real-time data. Μάλιστα, το 2015 κατατάχθηκε

στην 8η θέση στη λίστα του Forbes για τις εταιρείες με τις περισσότερες προοπτικές

στην Αμερική. Επισκεφθήκαμε τη συγκεκριμένη εταιρεία το απόγευμα της Τετάρτης

ως επισκέπτες του Kali Nguyen, ο οποίος πολύ πρόθυμα μας μίλησε για το προϊόν της

εταιρείας και μας ξενάγησε στο χώρο εργασίας των υπαλλήλων. Παρά το γεγονός ότι

από όσες εταιρείες επισκεφθήκαμε ήταν ίσως η μικρότερη, η αισθητική, η

λειτουργικότητα του χώρου και η διακόσμηση ήταν ιδιαίτερα προσεγμένες, ενώ

υπήρχε και ξεχωριστό δωμάτιο αναψυχής και ξεκούρασης για τους εργαζομένους.

Αυτό μας οδήγησε στο συμπέρασμα ότι είναι στην πολιτική των εταιρειών,

http://carbon3d.com/

https://www.applovin.com/


15

ανεξάρτητα από το μέγεθος τους, να δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην ικανοποίηση του

εργαζομένου, τόσο για να τον κρατήσουν στο δυναμικό τους, όσο και για να

ενισχύσουν τη δημιουργικότητα και την εργατικότητα του.

Google: Τι μπορεί να πρωτοπεί κανείς για αυτήν την εταιρία. Ένας επισκέπτης απλά

δε μπορεί να μην εντυπωσιαστεί από την αντισυμβατική αρχιτεκτονική και τη

διακόσμηση των εγκαταστάσεων, οι οποίες λίγο παραπέμπουν σε γραφεία

πολυεθνικής εταιρείας. Εκεί μας περίμενε ο Μιχάλης Κουνελάκης, ο οποίος εργάζεται

στη Google τα τελευταία 6 χρόνια ως Product Specialist, μαζί με άλλους δύο

Αμερικάνους συνεργάτες του.

Μαζί τους, αλλά και με τη Λένια Δρίτσουλα, είχαμε μία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα

συζήτηση, κατά τη διάρκεια της οποίας μας μίλησαν για τη σταδιοδρομία τους και

για το πώς έφτασαν να εργάζονται στην πιο «hot» εταιρεία παγκοσμίως, ενώ στη

συνέχεια μας περιέγραψαν και το ποια είναι τα κριτήρια της εταιρείας στην

πρόσληψη νέων υπαλλήλων. Μας έκανε εντύπωση καθώς από ότι μας είπαν οι

ερωτήσεις που τίθενται κατά τη διάρκεια μιας τυπικής συνέντευξης δεν αποσκοπούν

στο θεωρητικό επίπεδο γνώσεων του υποψηφίου, αλλά επικεντρώνονται στην

ευστροφία και τη δημιουργικότητα του.

Εικόνα 13: Ως επισκέπτες στην κάθε εταιρία είχαμε την προσωπική μας ταυτότητα!

Μας παρουσίασαν επίσης διάφορες τακτικές και πολιτικές της Google που

αντικατοπτρίζουν πλήρως το όραμα και την ιδεολογία της. Μία τέτοια πολιτική, η

οποία στηρίζεται στην άποψη ότι κάποιος αποδίδει πολύ καλύτερα όταν ασχολείται

με κάτι που πραγματικά τον παθιάζει είναι ο κανόνας του 20%, σύμφωνα με τον

https://www.google.com/about/


16

οποίο οι εργαζόμενοι μπορούν να διοχετεύσουν το 20% του χρόνου τους

ασχολούμενοι με ένα project δικής τους έμπνευσης. Παράλληλα, όσον αφορά τον

έλεγχο και την βελτίωση των υπηρεσιών της, η εταιρεία υποχρεώνει τους

εργαζομένους να χρησιμοποιούν για ένα διάστημα μία δοκιμαστική έκδοση ενός

προϊόντος πριν αυτό κυκλοφορήσει στην αγορά, μία τακτική γνωστή και ως

dogfooding.

Apple: Τα κεντρικά γραφεία της εταιρίας είναι ένα εκ πρώτης όψεως εντελώς

διαφορετικό εργασιακό περιβάλλον σε σχέση με αυτό που συναντήσαμε στη Google,

ένα περιβάλλον επιβλητικό και αυστηρό. Η πρώτη αυτή εικόνα που αποκομίσαμε δεν

απείχε βέβαια και πολύ από την ιδεολογία της εταιρείας, η οποία έχει υιοθετήσει μία

αυστηρή πολιτική μυστικότητας και εχεμύθειας τόσο απέναντι στους επισκέπτες όσο

και απέναντι στους ίδιους εργαζομένους.

Όλα αυτά είχαμε τη δυνατότητα να τα συζητήσουμε με τους Έλληνες εργαζομένους

που μας υποδέχτηκαν, ανάμεσα στους οποίους ήταν o Λευτέρης Ιωαννίδης, ο Θωμάς

Χαρισούλης και ο Βασίλης Βασαΐτης. Σε αντίθεση με τη Google που είχε ξεχωριστό

κτήριο αποκλειστικά για επισκέπτες, η Apple απαγορεύει την είσοδο στο χώρο

εργασίας των υπαλλήλων, με αποτέλεσμα να κατευθυνθούμε με τους οικοδεσπότες

μας στο εστιατόριο του campus. Όπως μας εξήγησαν, η ροή ιδεών μεταξύ των

εργαζόμενων είναι σχεδόν ανύπαρκτη καθώς σύμφωνα με το καθεστώς της εταιρείας

ο κάθε υπάλληλος γνωρίζει μόνο τα απολύτως απαραίτητα για να διεκπεραιώσει τις

αρμοδιότητες του, γεγονός που μας προβλημάτισε σκεπτόμενοι ότι αναφερόμαστε

σε μία από τις πιο ισχυρές εταιρείες παγκοσμίως.

Εικόνα 14: Η ομάδας μας έξω από τα HQ της Apple στο Cupertino

Αν και δε τους επιτρεπόταν να μιλήσουν πολύ αναλυτικά για το ρόλο τους στην Apple

και τις πολιτικές που ακολουθεί, κάναμε μία πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση σχετικά

http://www.apple.com/


17

με την πορεία τους, τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν και τη ζωή σε ένα τόσο

ανταγωνιστικό, αλλά και γεμάτο προκλήσεις περιβάλλον.

Facebook: Τέλος επισκεφθήκαμε την πιο ιδιαίτερη από όλες τις εταιρίες, τη Facebook,

όπου μας περίμεναν ο Ανδρέας Νομικός και ο Διονύσης Λογοθέτης. Αρχικά

περιηγηθήκαμε στο χώρο των κτηριακών εγκαταστάσεων με τη συνοδεία ξεναγού, η

οποία μας παρείχε σημαντικές πληροφορίες για τη κουλτούρα της εταιρείας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε από μόνο του το γεγονός ότι η Facebook παρείχε

οργανωμένες ξεναγήσεις στους επισκέπτες της, δίνοντας μεγάλη έμφαση στη

δημόσια εικόνα της. Το σύμπλεγμα των εγκαταστάσεων παρέπεμπε σε ένα μικρό

«χωριό», όπως το αποκαλούν άλλωστε και οι εργαζόμενοι, μιας και ανάμεσα στα

κτήρια με τα γραφεία υπήρχαν και διάφορα υποκαταστήματα γνωστών αλυσίδων,

από εταιρείες φαγητού μέχρι κομμωτήρια και καταστήματα ποδηλάτων, των οποίων

τις υπηρεσίες και τα προϊόντα οι υπάλληλοι απολάμβαναν εντελώς δωρεάν!

Είδαμε επίσης ότι ιδιαίτερη σημασία για την εταιρεία έχει η λέξη ¨HACK¨ την οποία

συναντήσαμε αρκετές φορές γραμμένη στο campus και ουσιαστικά αποτελεί μία

παρακίνηση του ίδιου του ιδρυτή της εταιρείας προς τους εργαζομένους για την

συνεχή εξέλιξη και ανάπτυξη τους μέσα από την αντιμετώπιση διάφορων εμποδίων.

Στη συνέχεια της επίσκεψής

μας είχαμε την ευκαιρία να

συζητήσουμε με τους δύο

οικοδεσπότες μας και να

λύσουμε αρκετές απορίες πάνω

στο κομμάτι της δουλειάς τους.

Μας μίλησαν για τη πορεία

τους μέχρι τώρα και για τις

συνθήκες εργασίας που

συναντούν καθημερινά, ενώ

αναφερθήκαμε και στα

εργαλεία που χρησιμοποι-

ούνται για την αποτελεσματική

επικοινωνία και συνεργασία

μεταξύ των υπαλλήλων.

Εικόνα 15: Στο εσωτερικό της FB οι τοίχοι είναι ζωγραφισμένοι με θέματα που παραπέμπουν στην εταιρία

Τέλος, σχολιάσαμε το φιλανθρωπικό έργο που έχει προσφέρει τα τελευταία χρόνια

η Facebook, καθώς και το άνοιγμα που έχει ήδη επιχειρήσει σε ένα διαφορετικό

φάσμα της τεχνολογίας, όπως η εικονική πραγματικότητα και η τεχνητή νοημοσύνη.

Κλείνοντας το κεφάλαιο των εταιριών θα πρέπει να αναφέρω ότι στο Stanford η

επιχειρηματικότητα και η καινοτομία παίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο, καθώς από

https://www.facebook.com/


18

αυτό έχουν αποφοιτήσει μερικοί από τους πιο επιτυχημένους και πρωτοπόρους

επιχειρηματίες στο χώρο της τεχνολογίας παγκοσμίως. Τη στενή σχέση του

πανεπιστημίου με τον συγκεκριμένο τομέα, μπορεί να τη διαπιστώσει κανείς

άλλωστε απλά παρατηρώντας τη γεωγραφική του θέση καθώς βρίσκεται στην καρδιά

της Silicon Valley.

Το Σάββατο 9 Απριλίου ήταν μια ημέρα αφιερωμένη για μια βόλτα στο San Francisco.

Δε θέλω να κουράσω με πολλές λεπτομέρειες, άλλωστε φωτογραφίες και

πληροφορίες για την πόλη μπορεί κανείς εύκολα να βρει στον ιστό.

Αυτό που μου έκανε περισσότερη εντύπωση ήταν η ρυμοτομία τα ου αλλά κυρίως

πως είναι οργανωμένη μια μεσαία σε μέγεθος πόλη των ΗΠΑ (σε σύγκριση με τη

Θεσσαλονίκη για τα ελληνικά δεδομένα) με τους πολλούς και διαφορετικούς χώρους

πρασίνου, με τη δαντελωτή συγκοινωνία του και την συνύπαρξη λόφων, αστικού

ιστού, λιμανιού και παραλίας.

Σίγουρα δε μπορώ να ξεχάσω το επί 5 ώρες περπάτημα μας εν μέσω δυνατής βροχής

για να φτάσουμε στην περίφημη “Golden Gate” και στο “Mission Dolores Park” και

τη γενικότερη εντύπωση ότι αυτή η πόλη μπορεί να δώσει στον κάτοικο της αλλά και

στον απλό τουρίστα πληθώρα επιλογών για να δει, να φάει και να διασκεδάσει.

Εικόνα 16: Με φόντο τη Χρυσή Πύλη έπειτα από 5 ώρες πεζοπορίας και βροχής


19

Κατά τη διάρκεια της παραμονής μας είχαμε και την τύχη να συναντηθούμε και με

τον Πανο Παπαδιαμάντη. Ο ίδιος, ολοκληρώνοντας τις σπουδές του στο ΕΜΠ το 2013,

συν-ίδρυσε τη startup Helix. H εταιρεία του, που ασχολείται με τεχνολογίες για τη

μετατροπή της θερμότητας σε ηλεκτρική ενέργεια, γνώρισε τεράστια επιτυχία και του

πρόσφερε μία θέση στη λίστα του Forbes 30 under 30 για τον τομέα της βιομηχανίας.

Για το τέλος άφησα το σημαντικότερο κομμάτι του ταξιδιού, τα άτομα του συλλόγου

Hell.A.S. που μας φιλοξένησαν και διαμόρφωσαν το πρόγραμμα και την ποιότητα της

εμπειρίας μας. Ειλικρινά χωρίς αυτά τα άτομα, και είναι κάτι που το διαπιστώσαμε

από κοινού με τα παιδιά της ομάδας, δε θα είχαμε αδράξει τόσα πράγματα από αυτό

το πρόγραμμα.

Άτομα πολύ αξιόλογα, μας δώσαν γνώσεις αλλά κυρίως μαθήματα συμπεριφοράς

καθώς αφιέρωναν τον ιδιαίτερα περιορισμένο ελεύθερο χρόνο τους για να μας

προσφέρουν μια άκρως αναπτυξιακή εμπειρία.

Ευχαριστούμε λοιπόν την Αμαλία Χατζηθεοδώρου, το Γιώργο Λάσκαρη, το Βαγγέλη

Χατζηαφράτη, το Γιώργο Χρυσοχό, το Γιώργο Κατσίκη και τη Ρία Μιχαλάκη για όλα

αυτά που έκαναν για να είμαστε εμείς εκεί και να ζήσουμε τόσο δυνατές στιγμές.

Προσωπικά θέλω να ευχαριστήσω το Γιώργο Λάσκαρη, που με φιλοξένησε στο σπίτι

του στο East Palo Alto και που περνούσαμε πολλά βράδια μαζί συζητώντας για την

Ελλάδα, τις ΗΠΑ, τη ζωή, την ελληνική φιλοσοφία και την πολιτική. Με κάθε

ειλικρίνεια ήταν αυτός που μου προσέφερε μια βαθύτερη εικόνα για τις ΗΠΑ αλλά

και μια διαφορετική αντίληψη για τα πράγματα.

Εικόνα 17: Την τελευταία μέρα αποχαιρετιστήκαμε με τα παιδιά του συλλόγου τρώγοντας pizza στο Pizzeria Delfina

http://cardinalsync.orgsync.com/org/hellas


20

Εικόνα 18: Το πρόγραμμα μου την εβδομάδα του Educational Trip


21

Επιλογικά, καθ’ όλες αυτές τις ημέρες του προγράμματος, είχα εγώ και η ομάδα μου

την ευκαιρία να γνωρίσουμε βαθύτερα το Stanford University, ένα από τα πλέον

κορυφαία πανεπιστήμια παγκοσμίως. Καθώς αλληλεπιδρούσαμε με το περιβάλλον

και την καθημερινότητα του πανεπιστημίου μπορέσαμε να κατανοήσουμε πως

πραγματικά λειτουργεί ένα οργανωμένο ακαδημαϊκό οικοσύστημα στις ΗΠΑ.

Μέσα από τα μαθήματα και τις διαλέξεις, τις συναντήσεις με τους καθηγητές και τις

επισκέψεις σε κάποιες από τις πιο γνωστές εταιρίες του κόσμου, που εδρεύουν στην

περιοχή, διαπιστώσαμε πως τα ελληνικά πανεπιστήμια είναι ιδιαίτερα αξιόλογα και

έχουν μεγάλες προοπτικές εξέλιξης όταν συνδεθούν οργανικά στην περιοχή τους με

την επιχειρηματικότητα, την έρευνα και την καινοτομία.

Κράτησα για το τέλος δύο από τις στιγμές που μου έκαναν εντύπωση και ήθελα να

τις μοιραστώ.

Το πρώτο είναι η δυσκολία να «επιβιώσεις» σε ένα τόσο ανταγωνιστικό περιβάλλον,

τόσο του πανεπιστημίου όσο και της αγοράς εργασίας. Οι Έλληνες φοιτητές μας το

περιέγραψαν πολύ εύστοχα με τον όρο “the duck effect”. Όταν βλέπεις μια πάπια να

κολυμπάει στην επιφάνεια μιας λίμνης, όλα σου φαίνονται ήρεμα, αγνοείς όμως το

πόσο δυνατά χτυπάει τα πόδια της κάτω από το νερό μόνο και μόνο για να κρατηθεί

ψιλά. Είναι ιδιαίτερα λυπηρό πως πράγματα όπως το άγχος και η πίεση και οι

απαιτήσεις οδηγούν φοιτητές μέχρι και στην αυτοκτονία!

Το δεύτερο είναι ένα θέαμα που συναντήσαμε καθώς φεύγαμε από τα γραφεία της

Facebook και το οποίο προκάλεσε εντύπωση σε όλους μας, καθώς μαρτυρά πολλά

για την φιλοσοφία πάνω στην οποία χτίζονται οι διάφορες τεχνολογικές εταιρείες

και τα πολυεθνικά μεγαθήρια. Στην είσοδο του συμπλέγματος υπάρχει μία τεράστια

πινακίδα που φέρει σχεδιασμένο το like button της FB. Πριν την ίδρυση του λοιπόν,

στο συγκεκριμένο σημείο βρισκόταν μία πινακίδα της εταιρείας ¨Sun¨, η οποία

φιλοξενούσε τις εγκαταστάσεις της εκεί και τελικά εξαγοράστηκε από την Oracle. Το

logo της Sun έχει παραμείνει στην ίδια θέση ακριβώς πίσω από τη πινακίδα του

Facebook, έτσι ώστε να είναι ορατό σε όλους τους εργαζομένους και να τους

υπενθυμίζει ότι και οι μεγαλύτερες εταιρείες μπορούν να οδηγηθούν στην παρακμή

αν δε ανταποκρίνονται άμεσα στις ραγδαίες εξελίξεις και στο διαρκώς

μεταβαλλόμενο περιβάλλον!

Στο δρόμο της επιστροφής κάνοντας μια ανασκόπηση, η εμπειρία αυτή με γέμισε με

πολύτιμα εργαλεία και με τροφοδότησε με ιδέες και μεθόδους για να βοηθήσω στη

βελτίωση της ελληνικής ακαδημαϊκής πραγματικότητας. Καθώς σίγουρα υστερώ σε

πολλά από έναν μέσο Αμερικάνο φοιτητή δεν είναι λύση να σηκώσεις ψηλά τα χέρια,

λύση είναι να παλεύεις για το καλύτερο κάθε μέρα και να προσπαθείς να παίρνεις

από τις ευκαιρίες που σου δίνονται το 100% τους. Και αυτό σκοπεύω να κάνω.


22

Το ελληνικό πανεπιστήμιο και τρόποι βελτίωσης

Πολλές φορές όταν ανοίγουμε τη συζήτηση για το πως μπορεί να βελτιωθεί το

ελληνικό πανεπιστήμιο καταλήγουμε να απαριθμούμε ένα – ένα τα κακώς κείμενα

της παιδείας στην Ελλάδα με αποτέλεσμα να οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι «αν

δεν αλλάξει το κράτος, αν το κράτος δε δώσει πραγματικά βάση στην παιδεία τότε δε

θα μπορέσει ποτέ να αλλάξει αυτός ο τόπος».

Η διαπίστωση αυτή, αν και ειλικρινής, δε μπορεί παρά να εστιάζει στη μία μόνο όψη

του προβλήματος, στο κράτος. Σε αυτό που ο άνθρωπος έχει καταγράψει ως ιστορία

βρίθουν παραδείγματα από επιτυχημένες αλλά και αποτυχημένες προσπάθειες

ανθρώπων ή και ομάδων που είχαν ένα κοινό συστατικό · το όραμα για να αλλάξουν

τον τρόπο με τον οποίο βλέπανε τον κόσμο.

Τον τελευταίο καιρό – ειδικά μέσα στο πρόγραμμα – έχω την τύχη να γνωρίζω

πολλούς αξιόλογους ανθρώπους, που αν και μικροί στην ηλικία έχουν κάνει πολλά

και διαφορετικά πράγματα, όχι μόνο για τους εαυτούς τους αλλά και για την

κοινωνία.

Κάπου τελευταία άκουσα πως ο αιώνας μας είναι ο αιώνας της συνεργασίας και της

σύνθεσης. Αν ισχύει αυτό τότε αυτό που μπορούμε να κάνουμε στην χώρα μας, και

ίσως να είναι και αυτό που θα αποτελέσει το εφαλτήριο για να ξεφύγουμε από την

κρίση, είναι να συντονίσουμε όλα αυτά τα άτομα που έχουν ιδέες και έχουν ξεχωρίσει

σε μια κοινή πρωτοβουλία για την αναβάθμιση του ελληνικού πανεπιστημίου.

Εξάλλου μόνος μας ο καθένας μπορεί να πάει πιο γρήγορα, αλλά πολλοί μαζί

μπορούνε να πάνε πιο μακριά!

Πολλά μπορεί να πει κανείς για τις ελλείψεις και τα προβλήματα του ελληνικού

πανεπιστημίου και της ελληνικής εκπαίδευσης. Προσωπικά θα τα συνόψιζα σε τρείς

κατηγορίες.

1. Έλλειψη δομών για το σωστό επαγγελματικό προσανατολισμό των νέων στο

Γυμνάσιο/Λύκειο.

Πολλές (ενδεχομένως τις περισσότερες) φορές οι φοιτητές δεν επιλέγουν συνειδητά

τις σχολές τους, με βάση τι τους αρέσει, αλλά με βάση τι θα τους αποφέρει μια θέση

στην αγορά εργασίας ή ακόμα και τι τους προτρέπουν οι γονείς τους. Αποτέλεσμα

αυτού είναι να αποφοιτούν δυστυχισμένοι ή και να μην αποφοιτούν ποτέ.

2. Σύνδεση των πανεπιστημίων με την αγορά εργασίας και πρακτική εφαρμογή της

διδασκόμενης γνώσης.

Στην Ελλάδα όπου η ανεργία στους νέους σπάει μέρα με τη μέρα κάθε ρεκόρ είναι

ακόμα ταμπού τα πανεπιστήμια να συνδεθούν με την αγορά εργασίας και οι φοιτητές


23

να κάνουν μελέτες για ιδιωτικές εταιρίες. Αποτέλεσμα αυτού είναι η γνώση που

λαμβάνει ένας φοιτητής στο πανεπιστήμιο να μην εξασκείται ποτέ στην πράξη και

όταν, μετά το πέρας το σπουδών του, αναζητήσει εργασία να βρίσκεται σε ένα άκρως

ανταγωνιστικό περιβάλλον χωρίς πρακτικά εφόδια.

3. Έλλειψη κουλτούρας συνεργασίας μεταξύ των φοιτητών και γενικότερα

περαιτέρω ενασχόλησης με το αντικείμενο τους στο προπτυχιακό επίπεδο.

Τις περισσότερες φορές οι φοιτητές στο ελληνικό πανεπιστήμιο ξοδεύουν τα αρχικά

χρόνια των σπουδών τους άσκοπα είτε λόγω έλλειψης κινήτρων για κάτι παραπάνω

μέσα στη σχολή είτε λόγω της απουσίας περαιτέρω συνεργασίας φοιτητών και

διδακτικού προσωπικού.

Οι προτάσεις και οι μελλοντικές δράσεις που δύναμαι να αναλάβω για να βοηθήσω

το ελληνικό πανεπιστήμιο αφορούν:

Άμεσα

Μέσα σε αυτή την εβδομάδα οργανώνουμε debate στο τμήμα μου ενόψει των

φοιτητικών εκλογών. Στόχο δεν έχει να προωθήσει κάποια παράταξη αλλά στο να

προβάλει τα αιτήματα και τις προτάσεις της κάθε παράταξης για το πανεπιστήμιο

ώστε οι φοιτητές να ενεργοποιηθούν και να επιλέξουν συνειδητά αυτό που

πιστεύουν πως είναι καλύτερο και τους εκφράζει και όχι απλά να ρίξουν μια ψήφο

στην τύχη.

Μεσοπρόθεσμα

Όντας μέλος του Finance Club του πανεπιστημίου είμαι υπεύθυνος για τα project με

τις επιχειρήσεις ώστε να χρησιμοποιείται η γνώση των σπουδών σε real case studies.

Στις επερχόμενες εκλογές για το νέο ΔΣ σκοπεύω να θέσω υποψηφιότητα με το πλάνο

μου για τον επόμενο χρόνο να αφορά δράσεις συνεργασίας, ομιλίες και winter school

μαζί με την ELSA Thessaloniki. Ταυτόχρονα μέσα από μια δράση που άρχισε ένα

πρώην μέλος του σωματείου σκοπεύουμε να προσανατολίσουμε το club στην

ενίσχυση της επιχειρηματικότητας μέσω ενός cluster που δημιουργήθηκε πρόσφατα

στη Θεσσαλονίκη.

Μακροπρόθεσμα

Μέσα από το δίκτυο που «τρέχουμε» στην Κατερίνη στοχεύουμε στη σύνδεση του

ΤΕΙ Τυποποίησης & Διακίνησης Προϊόντων (Logistics) με τις τοπικές επιχειρήσεις και

τα σχολεία. Επίσης μες στις δράσεις του δικτύου περιλαμβάνονται μια πλατφόρμα

επαγγελματικού προσανατολισμού & mentoring για τα παιδιά του Λυκείου καθώς

και για το επόμενο καλοκαίρι σχεδιάζουμε ένα Συμπόσιο για την Αστική Βιωσιμότητα

και τον Όλυμπο στα πρότυπα του EuroEnvrio.

http://www.euroenviro.org/


24

ΑΤΟΜΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ

Documents

Transcript of ΑΤΟΜΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ