«Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά...

45
Πολιτιστικό πρόγραμμα «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς» Υπεύθυνη εκπαιδευτικός : Ελένη Διδάχου 1 ο Νηπιαγωγείο Βραχναιίκων Α2 κλασσικό Σχ. Έτος 2014-2015

Transcript of «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά...

Page 1: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Πολιτιστικό πρόγραμμα «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και

εκπαιδευτικούς»

Υπεύθυνη εκπαιδευτικός : Ελένη Διδάχου

1ο Νηπιαγωγείο Βραχναιίκων Α2 κλασσικό

Σχ. Έτος 2014-2015

Page 2: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Ποιοι είμαστε…

• Το παραπάνω πρόγραμμα υλοποίησε το Α2 τμήμα (σκιουράκια) του 1ου Νηπ/γείου Βραχναιίκων.

• Το τμήμα αποτελείται από 19 παιδιά, 11 νήπια και 9 προνήπια (10 αγόρια και 9 κορίτσια ).

Page 3: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Πως ξεκίνησαν όλα…

Σχεδόν κάθε Παρασκευή τα τρία τμήματα παρακολουθούν από κοινού παράσταση κουκλοθέατρου την οποία επιμελούνται και παρουσιάζουν εναλλακτικά κάθε εβδομάδα οι νηπιαγωγοί των δύο τμημάτων ενώ η τρίτη νηπιαγωγός επιτηρεί τα παιδιά και βοηθά στην επικοινωνία τους με τις κούκλες.

Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς 2014-2015 έγινε πρόταση από την προϊσταμένη του νηπιαγωγείου κ. Ελένη Ανδριοπούλου να ενταχθεί στην παράσταση της Παρασκευής εκτός από κουκλοθέατρο και λαϊκό παραμύθι.

Page 4: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Ο σύλλογος διδασκόντων βρήκε ενδιαφέρουσα την ιδέα και οργάνωσε ένα πλαίσιο παρουσίασης του παραμυθιού το οποίο στην συνέχεια μετατράπηκε και σε πλαίσιο ανταλλαγής, συνεργασίας και αλληλεπίδρασης τόσο των παιδιών όσο και των εκπαιδευτικών. Το πρόγραμμα που προέκυψε απέκτησε ενδιαφέρον τόσο για τα παιδιά όσο και για τις εκπαιδευτικούς.

Page 5: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Εφαρμογή στο σχολικό πρόγραμμα.

Μαθησιακή περιοχή: Ανθρωπογενές περιβάλλον και αλληλεπίδραση.

Ενότητα: Λαϊκό παραμύθι

Εμπλεκόμενες περιοχές: Γλώσσα, Μαθηματικά, Μελέτη Περιβάλλοντος, Δημιουργία και Έκφραση, ΤΠΕ.

Μεθοδολογία: Εργασία σε ομάδες, μέθοδος ερωταποκρίσεων, καταιγισμός ιδεών-συζήτηση, αφήγηση, ανάγνωση κειμένων, κατασκευές και δημιουργίες, παιχνίδια ρόλων.

Διάρκεια: Από 19/11/2014 έως 23/5/2015

Συνεργασία με: τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς του σχολείου.

Page 6: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Ποιους στόχους βάλαμε…

Γενικός σκοπός του προγράμματος είναι:

Nα έρθουν τα παιδιά σε επαφή με τη λαϊκή παράδοση μέσα από τα λαϊκά παραμύθια,

Mε τους λαϊκούς παραδοσιακούς χορούς και τη μουσική τους

Nα γνωριστούν καλύτερα, να αλληλεπιδράσουν και να ανταλλάξουν γνώσεις και εμπειρίες τα παιδιά των τριών τμημάτων του νηπιαγωγείου μας.

Page 7: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Ειδικοί στόχοι 1/3

Γλώσσα:

Να ακούσουν και να κατανοήσουν μια διήγηση.

Να βελτιώσουν και να εμπλουτίσουν τον προφορικό τους λόγο.

Να διηγηθούν / αφηγηθούν ένα λαϊκό παραμύθι.

Να απομνημονεύσουν μικρά κείμενα.

Να γράψουν την περίληψη των παραμυθιών με το δικό τους τρόπο.

Να διαβάσουν τα παραμύθια όπως μπορούν.

Τεχνολογία:

Να φωτογραφίσουν τις δράσεις τους και να αξιοποιήσουν τις φωτογραφίες στις παρουσιάσεις τους προς τους γονείς και την κοινότητα.

Page 8: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Ειδικοί στόχοι 2/3

Μαθηματικά: Να μετρήσουν τους ήρωες των παραμυθιών και να τους αντιστοιχίσουν με τους ηθοποιούς της δραματοποίησης των παραμυθιών. Να βάλουν σε σειρά και να αριθμήσουν τις σελίδες των παραμυθιών που θα κατασκευάσουν. Μελέτη Περιβάλλοντος: Να αναπτύξουν την αυτοεκτίμησή τους, να συνεργαστούν και να εργαστούν ομαδικά. Να έρθουν σε επαφή με στοιχεία από την ελληνική λαϊκή παράδοση.

Page 9: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Ειδικοί στόχοι 3/3

Δημιουργία και Έκφραση: Να κατασκευάσουν ένα εικονογραφημένο βιβλίο (εικαστικά). Να εκφραστούν δημιουργικά μέσα από τη δραματοποίηση των παραμυθιών (δραματική τέχνη). Να επικοινωνήσουν με την ομάδα μέσα από παιχνίδια δραματοποίησης (δραματική τέχνη). Να συνοδεύσουν ηχητικά το δραματοποιημένο παραμύθι με ήχους που θα επιλέξουν (μουσική). Να τραγουδήσουν τραγούδια με τη συνοδεία μουσικών οργάνων (μουσική). Να χορέψουν παραδοσιακούς ελληνικούς χορούς (φυσική αγωγή).

Page 10: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ

ΑΦΗΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ

ΛΑΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙΩΝ

Μαγνητοφωνή-σεις,

φωτογραφίες.

Μουσική και τραγούδι.

Δραματοποί-ηση.

Δημιουργία βιβλίου.

Επικοινωνία συνεργασία

(ομάδες)

Λαϊκοί παραδοσιακοί

χοροί.

Page 11: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Α΄ Φάση: Εισαγωγή του θέματος των λαϊκών παραμυθιών και της συνεργασίας με τα άλλα τμήματα Η παράσταση κουκλοθεάτρου «Ο κουτσοκοκοτάκος»

έδωσε το έναυσμα για την ενασχόλησή μας με τα λαϊκά παραμύθια

Το ολοήμερο τμήμα μας ενημέρωσε για όσα στοιχεία γνώριζε για το λαϊκό παραμύθι…

Page 12: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Β΄ Φάση: Παρουσιάζουμε τα παραμύθια και έτσι κι αλλιώς.

Η νηπιαγωγός Ελένη Ανδριοπούλου αφηγείται στα παιδιά το παραμύθι «Η Μαριώ και οι καλικάντζαροι».

Page 13: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Αναλάβαμε τη δραματοποίηση του παραμυθιού: «Η Μάρω και οι Καλικάντζαροι»

Διασκευάσαμε το παραμύθι και το παρουσιάσαμε στη Χριστουγεννιάτική παράσταση του νηπιαγωγείου

Page 14: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Παρουσιάσαμε το δραματοποιημένο παραμύθι στα άλλα τμήματα

Page 15: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

2ο παραμύθι: «Η πετρόσουπα»

Η νηπιαγωγός Ελένη Διδάχου παρουσίασε στα παιδιά το παραμύθι: «Η πετρόσουπα»

Page 16: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Τραγουδήσαμε και χορέψαμε το τραγούδι της πετρόσουπας

Η νηπιαγωγός Άννα Μαντέλη, έγραψε στοίχους πάνω στην

παραδοσιακή μουσική της Σαμιώτισσας και εμείς

αναλάβαμε να χορέψουμε και να τραγουδήσουμε το

τραγούδι στα άλλα τμήματα

Page 17: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

3ο παραμύθι: «Η σουσουράδα και η ουρά της»

Η νηπιαγωγός Άννα Μαντέλη παρουσίασε στα παιδιά το

παραμύθι «Η σουσουράδα και η ουρά της»

Page 18: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Για το παραμύθι «Η σουσουράδα και η ουρά της», φτιάξαμε ένα Lapbook –το βιβλίο της αγκαλιάς

Το lapbook είναι ένα χάρτινο βιβλίο στο οποίο παρουσιάζεται το παραμύθι που έχουμε επεξεργαστεί και οι πληροφορίες και οι γνώσεις που έχουμε αντλήσει από αυτό.

Έχει θήκες και στις σελίδες του μπορούμε να κολλήσουμε τρισδιάστατα κουτάκια που ανοίγουν και κλείνουν μέσα τους πληροφορίες.

Στις θήκες μπορούμε να βάλουμε ζωγραφιές, ένα παραμύθι κ.λπ.

Page 19: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Το lapbook του παραμυθιού της σουσουράδας

Το δικό μας lapbook για τη σουσουράδα περιείχε:

1. Το εικονογραφημένο από τα παιδιά παραμύθι της σουσουράδας.

2. Πληροφορίες για τη σουσουράδα σε βιβλίο.

3. Λέξεις που τελειώνουν σε –άδα.

4. Ποίημα με τις λέξεις σε –άδα.

5. Οδηγίες για να φτιάξετε «φουρφουράκια» (μικρούς ανεμόμυλους).

6. Πληροφορίες για τα πουλιά γενικά.

Page 20: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Το εικονογραφημένο παραμύθι της

σουσουράδας Πληροφορίες για τη σουσουράδα

Λέξεις που

τελειώνουν σε

–άδα

Ποίημα με τις

λέξεις σε –άδα Οδηγίες για να φτιάξετε

«φουρφουράκια»

Πληροφορίες

για τα πουλιά

γενικά

Page 21: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Παρουσιάσαμε το παραμύθι που φτιάξαμε στα παιδιά και στους γονείς

Page 22: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Η αξιολόγηση του προγράμματος έγινε με τους εξής τρόπους:

Με ζωγραφιές των παιδιών στις οποίες αποτύπωναν τις εντυπώσεις τους

Με βάση τις απόψεις των γονιών από όσα τους μετέφεραν τα παιδιά

Με βάση την επίτευξη των στόχων του προγράμματος

Page 23: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Αξιολόγηση των παραμυθιών από τα παιδιά

Μετά από κάθε αφήγηση παραμυθιού τα παιδιά ζωγράφιζαν τις εντυπώσεις τους από αυτό…

Page 24: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Αξιολόγηση για τις παρουσιάσεις από τα ίδια τα παιδιά

Τα παιδιά μετά από κάθε παρουσίαση χωρίζονταν σε τριάδες και έφτιαχναν ένα φύλο εργασίας που αφορούσε τις παρουσιάσεις(ζωγράφιζαν ότι τους άρεσε από το θεατρικό, το τραγούδι και το βιβλίο) και των τριών τμημάτων.

Page 25: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Οι εντυπώσεις μας από την παρουσίαση του παραμυθιού «Η πετρόσουπα»

Page 26: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Οι εντυπώσεις μας από την παρουσίαση του παραμυθιού «Η σουσουράδα και η ουρά της»

Page 27: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Αξιολόγηση του προγράμματος από τους γονείς

Οι γονείς ενημερώνονταν για το πρόγραμμα από τις εργασίες των παιδιών, οι οποίες τοιχοκολλούνταν στον πίνακα ανακοινώσεων της τάξης

Είχαν την ευκαιρία να ξεφυλλίσουν το παραμύθι που έφτιαξαν τα παιδιά, να ακούσουν το τραγούδι που τραγούδησαν, ενώ παρακολούθησαν τη Χριστουγεννιάτική παράσταση του παραμυθιού της Μάρως με τους Καλικάντζαρους

Η τελευταία παρουσίαση των παραμυθιών έγινε και προς τους γονείς

Οι απόψεις τους ήταν θετικές, θεωρούσαν πολύ σημαντικό το γεγονός ότι τα παιδιά τους έρχονταν σε επαφή με το λαϊκό παραμύθι και ταυτόχρονα συνεργάζονταν μεταξύ τους αλλά και με τα παιδιά των άλλων τμημάτων σε ένα κοινό σκοπό

Έβρισκαν δημιουργικά τα σχέδια των παιδιών αλλά και τις απόψεις που τους εξέφραζαν σχετικά με τα λαϊκά παραμύθια τα οποία αξιοποιήθηκαν στο πρόγραμμα

Page 28: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Αξιολόγηση του προγράμματος

Τα παιδιά ήρθαν σε επαφή με τρία λαϊκά παραμύθια με δημιουργικό τρόπο…

Συνεργάστηκαν σε μικρές ομάδες... Διηγήθηκαν τα παραμύθια, με το δικό τους τρόπο, είτε για

να τα δραματοποιήσουν, είτε για να δημιουργήσουν το παραμύθι τους…

Έμαθαν τα λόγια των τραγουδιών, χόρεψαν και συνόδεψαν τα τραγούδια με μουσικά όργανα…

Αντάλλαξαν τις εμπειρίες τους με τα παιδιά των άλλων τμημάτων του νηπιαγωγείου αλλά και με τους γονείς τους…

Το παραμύθι της σουσουράδας αποτέλεσε την αφορμή για να μάθουν τα παιδιά περισσότερα πράγματα για τα πουλιά ώστε να παρουσιάσουν όσα έμαθαν στις άλλες τάξεις…

Τέλος μέσα από το πρόγραμμα αξιοποιήθηκαν σχεδόν όλες οι μαθησιακές περιοχές γνωστικής ανάπτυξης του Προγράμματος Σπουδών του νηπιαγωγείου…

Page 29: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Παράρτημα

Η ΠΕΤΡΟΣΟΥΠΑ Μια φορά και έναν καιρό ήταν ένας σοφός γέροντας που ταξίδευε στον κόσμο για να μαθαίνει νέα και σπουδαία πράγματα από τους ανθρώπους. Κάθε φορά που συναντούσε κάποια πόλη ή κάποιο χωριό, σταματούσε να γνωρίσει ανθρώπους, να φάει και να ξεκουραστεί. Κάποια φορά περπατούσε πολλές ώρες, ήταν πολύ κουρασμένος και πεινασμένος και σκεφτόταν που θα μπορούσε να μείνει για να φάει και να ξεκουραστεί για το βράδυ. Για καλή του τύχη βλέπει από μακριά τα σπίτια ενός χωριού. Πλησιάζει τα πρώτα σπίτια και χτυπάει την πόρτα ενός σπιτιού για να ζητήσει φιλοξενία. Του απαντάει μια αγριεμένη φωνή από μέσα: «Φύγε ξένε! Δεν ανοίγουμε σε αγνώστους αλλά ούτε και σε γνωστούς!». Όπου και να χτύπησε κανένας δεν του άνοιξε! Ένα παράθυρο άνοιξε κάποια στιγμή, κάποιος κρυφοκοίταξε, το παράθυρο έκλεισε, και μετά... τίποτα... τίποτα... Το χωριουδάκι έστεκε σκοτεινό και απρόθυμο να βοηθήσει τους κατάκοπους ανθρώπους. Είχαν πέσει στο κεφάλι τους βάσανα πολλά και σκιάζονταν τους ανθρώπους. Δεν μιλούσαν ούτε μεταξύ τους πια... τους φαίνονταν όλα μαύρα, χωρίς ελπίδα...

Page 30: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Τότε ο σοφός γέρος ταξιδιώτης χαμογέλασε με νόημα. «Θαρρώ πως έφτασε η ώρα να μαγειρέψω κάτι να φάμε. Αφού κανείς δεν με φιλεύει, ας κάνω μονάχος το φαΐ μου! Θα μαγειρέψω... πετρόσουπα!» Κι έτσι καταπιάστηκε με την πετρόσουπα! Μάζεψε ξυλαράκια και τ’ άναψε, έβγαλε ένα μικρό τσουκάλι που είχε μαζί του το γέμισε νερό από τη βρύση της πλατείας και το ’βαλε να βράζει... Μετά έψαχνε στην πλατεία για πέτρες και τις εξέταζε καλά καλά, ώσπου βρήκε μία στρογγυλή και λεία και την έβαλε μες στο κατσαρόλι.

Την ώρα εκείνη ένα μικρό κοριτσάκι ξεγλίστρησε έξω από το σπίτι του και πλησίασε. «Τι κάνετε εκεί;» ρώτησε. «Πετρόσουπα, μικρή μου», είπε ο ταξιδιώτης. «Και θα σου έδινα λίγη, αλλά το κατσαρόλι μου είναι μικρό και δεν σώνει για όλους... «Αυτό δεν είναι πρόβλημα» είπε το κορίτσι. «Εγώ ξέρω πού φυλάει η μάνα μου τη μεγάλη κατσαρόλα». Σε λίγο το κορίτσι γύρισε, αλλά μαζί είχε έρθει και η μητέρα του, λέγοντας πως ήθελε πολύ να δει πώς φτιάχνουν την πετρόσουπα. Οι πέτρες ήταν υλικό που δεν κόστιζε και δεν είχε ποτέ σκεφτεί να τις μαγειρέψει!

Page 31: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Και... σιγά σιγά, πόρτα την πόρτα, οι άνθρωποι μαζεύτηκαν γύρω από το μεγάλο τσουκάλι που είχε κουβαλήσει το παιδί, πρώτα από περιέργεια, μετά από ενδιαφέρον για αυτήν την παράξενη σούπα και τελικά –κι ας μην το παραδέχονταν– γιατί τους άρεσε πολύ να ξανακουβεντιάζουν όλοι μαζί και να γελάνε και να μοιράζονται...

Ο καθένας έφερνε από κάτι για να νοστιμίσει η σούπα. Ο χασάπης έφερε ένα κόκκαλο με κρέας, ο μανάβης κρεμμύδια, μια γειτόνισσα καρότα, ένας άλλος πατάτες, άλλος ντομάτες, άλλος σέλινο, άλλος μαϊντανό, άλλος αλάτι, άλλος πιπέρι, άλλος λεμόνια. Το νερό κόχλαζε πια δυνατά και, με όσα είχαν ρίξει μέσα οι άνθρωποι, άρχισε να μοσχομυρίζει τόσο ορεκτικά που τους έπιασε πείνα και άρχισαν να σκύβουν τα κεφάλια τους πάνω από το φαγητό, και να αναψοκοκκινίζουν, και να χωρατεύουν όπως τον παλιό καιρό, που ήταν καλά όλοι και η διχόνοια δεν είχε θερίσει τα σπίτια τους. Πείραζαν χαρούμενα ο ένας τον άλλον κι ούτε καταλάβαιναν πώς περνούσε η ώρα

Page 32: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

… Όταν η σούπα ετοιμάστηκε ο ταξιδιώτης είπε σε όλους να φέρουν ο καθένας από μία μεγάλη κούπα για να δοκιμάσουν τη νόστιμη σούπα! Όλοι δοκίμαζαν και δεν πίστευαν ότι είχαν φτιάξει μία σούπα μόνο με μία στρογγυλή πέτρα. Ο ταξιδιώτης είπε ότι μπορούσαν να βγάλουν την πέτρα από τη σούπα αφού είχε κάνει τη δουλειά της και να την αφήσουν στην άκρη της πλατείας και να φτιάχνουν πετρόσουπα όσο συχνά θέλουν! Αργά το βράδυ, είχαν φάει όλοι μαζί την πιο νόστιμη σούπα του κόσμου. Ήταν σούπα χαράς, φαγητό της ψυχής τους, αφού όλοι μαζί το έφτιαξαν κι όλοι μαζί το μοιράστηκαν. Φιλοξένησαν με τον καλύτερο τρόπο τον ταξιδιώτη και το πρωί με δυσκολία τον αποχαιρέτησαν. «Μας βοήθησες πολύ να καταλάβουμε πόσο είχαμε δυστυχήσει, κλεισμένοι στα σπίτια μας, αποκομμένοι ο ένας από τον άλλον! Πώς να σε ευχαριστήσουμε! Τι παράξενη και όμορφη ιδέα αυτή η... πετρόσουπα!» Τότε ο ταξιδιώτης κούνησε το κεφάλι του χαμογελώντας. «Αλήθεια, πόσο κοστίζουν οι πέτρες; Πόσο κοστίζει η καλή παρέα; Πόσο κοστίζει ο θυμός; Και πόσο κοστίζει η αγάπη;

Αν το καλοσκεφτείτε, τα πιο απλά υλικά είναι αυτά που δεν κοστίζουν τίποτα... αλλά μπορούν να γίνουν βάρος ασήκωτο ή το αντίθετο... θησαυρός μοναδικός και ανεκτίμητος. Τώρα ξέρετε ότι η αγάπη μεταμορφώνει ακόμα και τις πέτρες στην πιο νόστιμη σούπα του κόσμου!»

Απόδοση - διασκευή κειμένου: Ελένη Διδάχου

Page 33: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Η Σουσουράδα και η ουρά της.

Μια φορά και έναν καιρό ήτανε μια Σουσουράδα που χαρούμενα πετούσε ψηλά στον ουρανό. Εκεί που πετούσε βλέπει ένα σπιτάκι. Το παράθυρο του σπιτιού ήταν ανοιχτό και η Σουσουράδα, χωρίς να το πολυσκεφτεί μπήκε μέσα. Πάνω στο τραπέζι της τραπεζαρίας υπήρχε μια ζεστή φραντζόλα ψωμί. Η Σουσουράδα ήταν πολύ πεινασμένη και χωρίς να το καταλάβει άρχισε να τρώει σιγά σιγά το ψωμί. Τόση ήταν η πείνα της που το έφαγε σχεδόν όλο.

Κόντευε να τελειώσει το ψωμί όταν μπήκε στο δωμάτιο η γριά που έμενε στο σπίτι. Είδε τη Σουσουράδα να έχει φάει σχεδόν όλο το ψωμί της και θύμωσε! Πλησίασε στις μύτες των ποδιών της και χωρίς να το καταλάβει η Σουσουράδα την άρπαξε από την ουρά. Κάνει η Σουσουράδα να πετάξει δεν μπορούσε, γιατί η γριά την κράταγε πολύ γερά. Προσπαθεί πάλι η Σουσουράδα να πετάξει, τίποτε! Η γριά κρατούσε την ουρά της πολύ σφιχτά! Δίνει μια τελευταία προσπάθεια η Σουσουράδα, βάζοντας όλη της τη δύναμη και καταφέρνει να ξεφύγει! Όμως η ουρά της είχε μείνει στα χέρια της γριάς. Η καημένη η Σουσουράδα, χωρίς την ουρά της δε μπορούσε να πετάξει!

Page 34: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Γυρίζει λοιπόν στη γριά και αρχίζει να την παρακαλάει: «Γριά σε

παρακαλώ! Δώσε μου την ουρά μου να πετάξω στα παιδιά μου! Είναι μόνα

τους στη φωλιά και θα κλαίνε!» και η γριά της απαντά: «Θα σου δώσω την

ουρά σου να πετάξεις στα παιδιά σου, αν μου φέρεις πίσω το ψωμί που μου

έφαγες!». Η Σουσουράδα τη ρωτά: «Και που θα το βρω εγώ το ψωμί;» και

η γριά της απαντά: «Εγώ το παίρνω από το φούρνο! Πήγαινε και εσύ στο

φούρναρη να σου δώσει!».

Τι να κάνει και η Σουσουράδα, δρόμο παίρνει δρόμο αφήνει,

ρωτά από εδώ ρωτά από εκεί και τελικά φτάνει σε ένα φούρνο και

λέει στο φούρναρη: «Φούρναρη, κυρ Φούρναρη, δώσε μου σε παρακαλώ

λίγο ψωμί να το πάω στη γριά, να μου δώσει την ουρά μου να πετάξω στα

παιδιά μου! Είναι μόνα τους στη φωλιά και θα κλαίνε!» και ο Φούρναρης

της απαντά: «Κυρά Σουσουράδα εγώ να σου δώσω ψωμί να το πας στη γριά

να σου δώσει την ουρά σου να πετάξεις στα παιδιά σου, αλλά για να σου δώσω

ψωμί πρέπει να μου φέρεις αλεύρι. Γιατί χωρίς αλεύρι ψωμί δε γίνεται!». Η

Σουσουράδα τον ρωτά: «Και που θα το βρω εγώ το αλεύρι;» και

Φούρναρης της απαντά: «Εγώ το παίρνω από το Μυλωνά! Πήγαινε και εσύ

στο μύλο να ζητήσεις λίγο αλεύρι από το Μυλωνά!».

Page 35: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Τι να κάνει και η Σουσουράδα, δρόμο παίρνει δρόμο αφήνει, ρωτά

από εδώ ρωτά από εκεί και τελικά φτάνει σε ένα μύλο και λέει στο

Μυλωνά: «Μυλωνά κυρ Μυλωνά, δώσε μου σε παρακαλώ λίγο αλεύρι, να το

πάω στο Φούρναρη να το κάνει ψωμί, να μου δώσει το ψωμί να το πάω στη

γριά, να μου δώσει την ουρά μου να πετάξω στα παιδιά μου! Είναι μόνα τους

στη φωλιά και θα κλαίνε!» και ο Μυλωνάς της απαντά: «Κυρά Σουσουράδα

εγώ να σου δώσω αλεύρι να το πας στο Φούρναρη να σου δώσει ψωμί να το πας

στη γριά να σου δώσει την ουρά σου να πετάξεις στα παιδιά σου, αλλά για να σου

δώσω αλεύρι πρέπει να μου φέρεις σιτάρι. Γιατί χωρίς σιτάρι αλεύρι δεν

γίνεται!». Η Σουσουράδα τον ρωτά: «Και που θα το βρω εγώ το αλεύρι;»

και ο Μυλωνάς της απαντά: «Εγώ το παίρνω από το Γεωργό! Πήγαινε και

συ στο χωράφι και ζήτα από το Γεωργό να σου δώσει λίγο σιτάρι!».

Page 36: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Τι να κάνει και η Σουσουράδα, δρόμο παίρνει δρόμο αφήνει, ρωτά

από εδώ ρωτά από εκεί και τελικά φτάνει σε ένα χωράφι και λέει στο

Γεωργό: «Γεωργέ κυρ Γεωργέ, δώσε μου σε παρακαλώ λίγο σιτάρι να το πάω

στο Μυλωνά να το κάνει αλεύρι, να μου δώσει το αλεύρι να το πάω στο

Φούρναρη να το κάνει ψωμί να το πάω στη γριά, να μου δώσει την ουρά μου

να πετάξω στα παιδιά μου! Είναι μόνα τους στη φωλιά και θα κλαίνε!». Ο

Γεωργός της απαντά: «Κυρά Σουσουράδα εγώ να σου δώσω σιτάρι να το πας

στο Μυλωνά να το κάνει αλεύρι, να σου δώσει το αλεύρι, να το πας στο

Φούρναρη να το κάνει ψωμί, να το πας στη γριά να σου δώσει την ουρά σου να

πετάξεις στα παιδιά σου. Αλλά για να σου δώσω σιτάρι πρέπει να βρέξει γιατί αν

δε βρέξει σιτάρι δε γίνεται! Εγώ όργωσα το χωράφι μου και έσπειρα το σιτάρι

και τώρα περιμένω να βρέξει για να φυτρώσει! Βλέπεις εκείνο το σύννεφο;

Παρακάλεσέ το να ρίξει βροχή και εγώ θα σου δώσω το σιτάρι που ζητάς!

Page 37: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Τι να κάνει και η Σουσουράδα, δρόμο παίρνει δρόμο αφήνει, ρωτά

από εδώ ρωτά από εκεί και τελικά φτάνει σε ένα ψηλό βουνό που από

πάνω του ήταν ένα μεγάλο σύννεφο και αρχίζει να φωνάζει: «Σύννεφο,

συννεφάκι! Σύννεφο, συννεφάκι!». Την άκουσε το σύννεφο και τη ρωτά:

«Τι θέλεις καλή μου Σουσουράδα;» και η Σουσουράδα του απαντά: «Αχ

καλό μου συννεφάκι, ρίξε σε παρακαλώ τη βροχή σου στη γη να φυτρώσει το

σιτάρι, να το πάρει ο Γεωργός, να μου δώσει εμένα λίγο, να το πάω στο

Μυλωνά, να το κάνει ψωμί , να μου δώσει το ψωμί να το πάω στη γριά, να μου

δώσει την ουρά μου να πετάξω στα παιδιά μου! Είναι μόνα τους στη φωλιά και

θα κλαίνε!».

Τότε το σύννεφο απαντά: «Αχ κυρά Σουσουράδα εγώ είμαι γεμάτο

βροχή και θέλω να τη ρίξω στη γη! Για να ρίξω όμως τη βροχή μου στη

γη, πρέπει να μου το πει ο Θεός, και ο Θεός με ξέχασε! Κάνε λοιπόν

κυρά Σουσουράδα την προσευχή σου για να την ακούσει ο Θεός και να

με προστάξει να ρίξω τη βροχή μου στη γη!». Και η Σουσουράδα χωρίς

να χάσει καιρό, ενώνει τα φτερά της και προσεύχεται να τη λυπηθεί ο

Θεός και να διατάξει το σύννεφο να βρέξει! Και ο θεός άκουσε την

προσευχή της Σουσουράδας και τη λυπήθηκε! Χωρίς να χάσει ώρα είπε

στο σύννεφο: «Ρίξε σύννεφο βροχή, να χορτάσει όλη η γη! Το σιτάρι να

φυτρώσει και καρπό πολύ να δώσει!».

Page 38: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Και έριξε το σύννεφο βροχή και φύτρωσε το σιτάρι! Το πήρε ο

Γεωργός, έδωσε λίγο στη Σουσουράδα, το πήρε η Σουσουράδα και το

πήγε στο Μυλωνά. Ο Μυλωνάς άλεσε το σιτάρι στο μύλο, το έκανε

αλεύρι και το έδωσε στη Σουσουράδα. Η Σουσουράδα πήρε το αλεύρι

και το πήγε στο Φούρναρη. Ο Φούρναρης πήρε το αλεύρι, το ζύμωσε με

μαγιά, νερό, αλάτι και το έκανε ψωμί. Έψησε το ψωμί και όταν έγινε

το έδωσε στη Σουσουράδα. Η Σουσουράδα πήρε το ψωμί και το πήγε

στη γριά. Η γριά κόλλησε την ουρά της και έτσι η Σουσουράδα

μπόρεσε να πετάξει στα παιδιά της που ήταν μόνα τους στη φωλιά όλο

αυτό τον καιρό και έκλαιγαν. Πριν φύγει η γριά της είπε: «Από δω και

μπρος κυρά Σουσουράδα, όταν θέλεις ψωμί να μου χτυπάς το τζάμι και να το

ζητάς! Όχι να μπαίνεις στο σπίτι σαν τη κλέφτρα! Και εγώ θα σου δίνω ψωμί,

για σένα και τα παιδιά σου!». Η γριά και η Σουσουράδα από τότε έγιναν

καλές φίλες και έζησαν αυτές καλά και εμείς καλύτερα!

Απόδοση - διασκευή κειμένου: Ελένη Διδάχου

Page 39: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Η ΜΑΡΙΩ ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΛΙΚΑΝΤΖΑΡΟΙ

Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε σε ένα χωριό η Μαριώ, μια κοπέλα ορφανή μα καλή και όμορφη και να πεις πεντάρφανη δεν ήτανε, καθώς ο πατέρας της όπου έχασε τη μάνα της ξαναπαντρεύτηκε και για να τους ζήσει ξενιτευότανε δουλεύοντας.

Το Μαριώ και πεντάρφανο το ‘λεγες, αφού η μητριά της γέννησε του πατέρα της μια καινούρια κόρη και καθόλου σημασία δεν έδινε στο καημένο το ορφανό τη Μαριώ.

Η ζωή της Μαριώς γινόταν σιγά-σιγά αβάσταχτη, γιατί καθώς μεγάλωνε όλο και πιο καλή και πιο όμορφη γινότανε κι όλος ο κόσμος μόνο γι αυτήν έλεγε. Κι αυτό έκανε τη μητριά της και σκύλιαζε και τη βασάνιζε, γιατί έβλεπε την ιδική της θυγατέρα να γίνεται όλο και πιο άσχημα και πιο μαύρη, από την κακία βέβαια που την είχε μπολιάσει αυτή η ίδια.

Κι ο καιρός περνούσε κι ο πατέρας έλειπε όλο και πιο πολύ και η Μαριώ γινόταν όλο και πιο όμορφη και πιο καλή. Κι η μητριά της όλο και πιο κακιά και πιο τυρανικιά, κι η κόρη της κι αυτή ακόμα πιο κακιά και πιο άσχημη.

Ώσπου ήρθαν τα Χριστούγεννα. Σ’ όλο το χωριό γινόντουσαν προετοιμασίες για τις γιορτές του δωδεκαημέρου. Και η κακιά μητριά που καιρό τώρα πάσχιζε να βρει έναν τρόπο να διώξει την πρώτη κόρη του αντρός της, τη Μαριώ απ’ το σπίτι είχε μιαν ιδέα. Το δαιμόνιο μυαλό της σκαρφίστηκε πως αν διώξει τη Μαριώ την νύχτα της παραμονής των Χριστουγέννων απ’ το σπίτι, σίγουρα θα την έκλεβαν τα ξωτικά κι οι καλικάτζαροι.

Page 40: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

… Έτσι κι έκανε. Σαν έφτασε η βραδιά της παραμονής της γέννησης του Χριστού μας, φώναξε τη Μαριώ και της είπε:

-Μαριώ μου, Μαριώ μου, παιδάκι μου, αχ! Μας σώθηκε τα’ αλεύρι και ποιος θα πάει βραδιάτικα στο μύλο ν’ αλέσει, και από ώρα σε ώρα θα ‘ρθει ο πατέρας σου και θα βρει ο καψερούλης μια μπουκιά ψωμί στο τραπέζι γιορτινές μέρες που ‘ναι. Αχ! Μαριώ μου, και πως δεν τα κανόνισα καλά και τώρα;

Η Μαριώ που ήταν ψυχόπονη, της αποκρίθηκε:

-Δεν πειράζει καλή μου μητέρα.

Γιατί έτσι την έλεγε, μητέρα, μπας και το πιστέψει κι αυτή η ίδια η μητριά και μαλακώσει και τη συμπαθήσει. Γιατί η Μαριώ έτσι καλή που ήταν τη συμπαθούσε, κι ας της είχε κάνει το βίο αβίωτο.

-Δεν πειράζει μητέρα, της είπε, θα πάω εγώ να αλέσω στο μύλο.

Κι ανυποψίαστη για το σχέδιο της κακιάς μητριάς, φορτώθηκε στην πλάτη της το σακί με το σιτάρι και μια και δυο ξεκίνησε για το μύλο.

Βέβαια μικρό κοριτσάκι ήτανε και είχε ακούσει για τους καλικάτζαρους και τα ξωτικά, μα και πώς να μην πάει ν’ αλέσει χρονιάρες μέρες, να ‘ρθει ο πατέρας και να μην βρει μπουκιά ψωμί στο τραπέζι.

Μόλις την είδε ο μυλωνάς απόρησε και της λέει:

-Μα καλά, κοριτσάκι εσύ, Μαριώ μου, και γυρνάς τέτοιες μέρες νυχτιάτικα έξω από το σπίτι σου; Δεν ξέρεις πως τέτοιες ώρες γυρνάν έξω οι καλικάτζαροι;

-Το ξέρω, μα και τι να κάμω; Με έστειλε η μητέρα μου να αλέσω, και τι να κάμω;

Page 41: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

-Ε, καλά κι εγώ τι να σου κάμω; Έμπα μέσα κι άλεσε, μα εγώ δε θα μείνω. Όταν τελειώσεις κλείσε την πόρτα καθώς θα φεύγεις.

Έτσι της είπε ο μυλωνάς κι έφυγε, γιατί κι αυτός φοβόταν τα ξωτικά και τους καλικάτζαρους.

Η μικρή Μαριώ, έριξε μια ματιά ολόγυρα, έκανε το σταυρό της κι άρχισε ν’ αλέθει το σιταράκι της. Τα ξωτικά, που είχαν ξετρυπώσει στο μεταξύ από τη γη, γιατί ήταν πια νύχτα, άκουσαν τις μυλόπετρες να δουλεύουν, μύρισαν και τα’ αλεύρι, κι άρχισαν να μαζεύονται έξω από το μύλο. Κι αφού μαζεύτηκαν αρκετά, ανέβηκαν στο παραθυράκι, και τι να δουν; Την όμορφη Μαριώ να δουλεύει μέσα στο μύλο μοναχή της. Μεμιάς μπουκάρουν όλα μαζί μάσα. Η Μαριώ, τα ‘χασε, άσπρισε από το φόβο της.

-Πως σε λένε; Είπαν τα καλικατζαράκια.

-Μαριώ, αποκρίθηκε εκείνη.

-Και γιατί είσαι άσπρη, Μαριώ; Δεν πιστεύω να μας φοβάσαι;

-Όχι, δεν σας φοβάμαι.

-Καλό είναι αυτό, είπαν εκείνα. Μαριώ, ωραίο όνομα! Μαριώ, θέλεις να μας παντρευτείς και να σε πάρουμε μαζί μας;

Η Μαριώ τα ‘χασε, φοβήθηκε ακόμα πιο πολύ. Μα κι έτσι που ήταν καλή, δεν τους αποπήρε. Βέβαια και να τους παντρευτεί δε γινότανε, αλλά άρχισε να σκέφτεται τι θα μπορούσε να κάνει για να κερδίσει χρόνο μέχρι να ξημερώσει.

Άρχισε λοιπόν να τους ζητάει να της φέρουν διάφορα πράγματα, κι αυτοί όλο και τη ρωτούσαν τι θέλει να της φέρουνε, κι αυτή όλο και τους ζήταγε πότε αυτό, πότε εκείνο.

Αφού της έφεραν του κόσμου τα δώρα, η Μαριώ με τον καλό της τον τρόπο και τον καλό της το λόγο, τους έκανε και ξεχάστηκαν και κουβαλούσανε όλο το βράδυ και κάποια στιγμή ξημέρωσε.

-Πω, πω, πω, ξημέρωσε, είπαν οι καλικάτζαροι, και πρέπει να φύγουμε κι όλο το βράδυ δεν φάγαμε τίποτα κι έχουμε μια πείνα.

Page 42: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

- Δεν πειράζει, τους λέει η Μαριώ, να πάρετε το αλεύρι μου.

Το είπε από τη μια γιατί ήθελε να τους ξεφορτωθεί, αλλά και γιατί τους λυπήθηκε κιόλας. Γιατί όπως είπαμε ήταν και πονόψυχη, και τους έδωσε το σακούλι με τα’ αλεύρι για το δρόμο.

Τα ξωτικά και τα καλικατζαράκια την κοίταξαν με τα πονηρά ματάκια τους και της είπαν:

-Καλά, κι εσύ τότε λοιπόν πάρε το δικό μας σακούλι.

Της άφησαν μια μεγάλη σακούλα και χάθηκαν. Μόνο σαν έφτασε σπίτι και ξεφόρτωσε το γάιδαρο του μυλωνά απ’ τα δώρα άνοιξε το σακούλι, και τι να δει! Το σακούλι ήταν γεμάτο χρυσά φλουριά. Η κακιά μητριά πήγε να σκάσει απ’ το κακό της, πως η Μαριώ ήταν φορτωμένη δώρα, χρυσάφια και φλουριά. Η Μαριώ της είπε όλα τα καθέκαστα.

Το πρώτο πράγμα που σκέφτηκε, ήταν να στείλει και τη δικιά της κόρη το βράδυ για να πλουτίσουν κι οι δυο τους.

Μάταια η Μαριώ την παρακάλαγε να μην τη στείλει γιατί ήταν επικίνδυνο και ότι οι καλικάτζαροι θα την έκλεβαν και θα την έπαιρναν μαζί τους.

-Όχι, το κάνεις για να έχεις μόνο εσύ φλουριά, σταμάτα παλιοθήλυκο και σε ξέρω εγώ.

Έστειλε στο μύλο και τη δική της κόρη. Σαν έφτασε το βράδυ στο μύλο η κακιά κόρη της κακιάς μητριάς, πρόσμενε τους καλικάτζαρους αφού πρώτα έδιωξε το μυλωνά με το χειρότερο τρόπο.

Έφτασε η ώρα, μπήκαν οι καλικάτζαροι με τέτοια ορμή, που όποιος και να τους έβλεπε θα τους φοβότανε. Εκείνη όμως καθόλου δεν τους φοβήθηκε, μόνο άρχισε να τους βρίζει.

Page 43: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

-Σιγά, σιγά, να προσέχετε γιατί θα μου σκονίσετε τα φορέματα. Κι αμέσως άρχισε να τους ζητάει να της φέρουν δώρα και χρυσά φλουριά. -Δώρα και χρυσά φλουριά; είπαν εκείνοι. Δεν τα έχουμε εδώ μαζί μας, θα έρθεις εκεί που ζούμε να στα δώσουμε. -Και βέβαια, τους είπε εκείνη, μόνο πάμε γρήγορα γιατί δεν έχω καιρό. -Βέβαια, γρήγορα θα πάμε, είπαν εκείνοι. Και δίνουνε μία στη γη και τους ρουφάει όλους μαζί, και την κακιά την κόρη. Η κακιά μητριά όλο το δωδεκαήμερο έψαχνε την κόρη της. Μάταια! Μόνο σαν ήρθανε τα Φώτα κι άγιασαν τα νερά τη βρήκαν πεινασμένη και καταταλαιπωρημένη. Όμως είχανε πάρει και οι δυο το μάθημά τους. Γυρίσανε στη Μαριώ και στον πατέρα της που κι αυτός δε χρειάστηκε να ξαναφύγει με τόσα φλουριά που είχε φέρει η Μαριώ. Κι από κει και πέρα έζησαν όλοι μαζί καλά κι εμείς καλύτερα

Παραλλαγή της Ηπείρου

Page 44: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Στίχοι τραγουδιού: «Η πετρόσουπα»

1

(Με βοηθάς σε βοηθώ μου δίνεις και σου δίνω)δις, (κανένα δε γνωρίζανε από τα δυο, στο μακρινό αυτό χωριό)δις.

2 (Ώσπου μια μέρα ξαφνικά ένας σοφός γυρεύει,)δις, (κάτι ν’ αλλάξει στο χωριό, το

μακρινό, γι’ αυτό και μαγειρεύει)δις.

3 (Πετρόσουπα, πετρόσουπα, την πιο ωραία σούπα,)δις (χωρίς καθόλου υλικά, πετρόσουπα μοσχοβολάει στην κούπα)δις.

4

(Από τα σπίτια βγαίνουνε, όλοι και τον ρωτάνε)δις, («τι είναι αυτό που μαγειρεύεις

γέροντα;», όλοι θέλουν να φάνε)δις.

5 (Ένας του δίνει σέλινο, άλλος καρώτο δίνει)δις, (κι όλοι οι άνθρωποι σε κείνο το

χωριό φίλοι πια έχουν γίνει)δις.

Page 45: «Αφήγηση και αξιοποίηση λαϊκών παραμυθιών από παιδιά και εκπαιδευτικούς»

Ενδεικτική βιβλιογραφία

• ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο(2011), Οδηγός εκπαιδευτικού για το πρόγραμμα σπουδών του Νηπιαγωγείου, Αθήνα.

ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο(2006), Οδηγός Νηπιαγωγού. Εκπαιδευτικοί σχεδιασμοί, Δημιουργικά περιβάλλοντα μάθησης, Αθήνα.

Μουθ, Τζ. (2003), Πετρόσουπα. Αθήνα: Άγκυρα.

Χριστουγεννιάτικη πετρόσουπα: Διασκευή λαϊκού παραμυθιού από τη Σάσα Βούλγαρη.

Ο Παραμυθάς «Blog Αrchive” η πιο νόστιμη σούπα.

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

http://www.talcmag.gr/Dialeimma/paramythi/petrosoupa

http://www.paramithas.gr/h-pio-nostimi-soupa

http://www.ornithologiki.gr/page_cn.php?tID=1355

http://fysiognwsia.blogspot.gr/2011/06/blog-post_16.html#axzz3buWMxKFp

Τραγούδι με τη σουσουράδα: https://www.youtube.com/watch?v=IcBKFDi7M3A