ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΤΥΧΕΡΟΥ 2013. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΤΣΑΠΑΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ, ΠΕ 02

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ ΚΟΣΜΟΣΩΤΕΙΡΑ

Ο πορφυρογέννητος Ισαάκιος Κομνηνός «περί τα χείλη του ποταμού» Έβρου και σε τόπο έρημο «ανθρώπων και οικημάτων» καθίδρυσε «το της Κοσμοσωτήρας και Θεομήτορος φροντιστήριον, ανδρών μοναζόντων».

Ο σεβαστοκράτορας Ισαάκιος Κομνηνός (1093-1152)

Στρατηγός, άνθρωπος των γραμμάτων και της τέχνης.

Εμπλέκεται στις διαμάχες των Κομνηνών για τη διαδοχή.

Το 1151/2 ιδρύει το μοναστήρι της Κοσμοσώτειρας, στη στρατηγική τοποθεσία

του Βηρού / Βήρας.

Πέθανε λίγο μετά το 1152, αφού ολοκλήρωσε και συγγραφή του Τυπικού της

Mονής. Τάφηκε, πιθανόν, στο νάρθηκα του καθολικού.

Πάνω από τον τάφο του ιδρυτή της μονής τοποθετήθηκε η εξής επιγραφή, πιθανώς

συνταχθείσα από τον ίδιο τον κτήτορα.

«Εσύ που πικραίνεις κάθε αίσθηση αλλά και την καρδιά, που βραβεύεις τις καλές πρά-ξεις αυτού του κόσμου, και τις υπολογίζεις όπως θέλεις, σαν στάχυ, σαν μαργαριτάρι, σαν γλυκό μέλι, αποθησαύρισε στη βασιλεία σου, σαν ανθισμένο δένδρο σε ευφρόσυ-νη κοιλάδα και φύτευσε εκεί αυτόν τον άρχοντα που σε λάτρευσε».

Τμήμα της επιγραφής φυλάσσεται στο Εκκλησιαστικό Μουσείο Αλεξανδρουπόλεως.

Ο Μονοκέφαλος Αετός

Είναι το παλαιότερο έμβλημα στην περιοχή από την βυζαντινή περίοδο. Βρίσκε-

ται εντοιχισμένο στην εξωτερική πλευρά της τοιχοποιΐας του Ναού. Ο μονοκέφαλος

αετός ήταν σύμβολο της Δυναστείας των Κομνηνών της Τραπεζούντας.

«… η ύπαρξη στο νοτιοανατολικό εξωτερικό τείχος του ναού, ενός κεραμικού ανα-γλύφου που παριστά τον μονοκέφαλο αετό, σύμβολο της αυτοκρατορίας και των αυτοκρατόρων μέχρι το 1261, μαρτυρεί ότι στη μονή της Κοσμοσώτηρας ενταφιά-στηκε πράγματι μέλος της βασιλικής οικογένειας και αποτελεί ισχυρή ένδειξη ότι έ-χουμε εδώ μαυσωλείο της οικογενείας των Κομνηνών».

[Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ]

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΤΥΧΕΡΟΥ 2013. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΤΣΑΠΑΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ, ΠΕ 02

Η Μονή περιλάμβανε:

καθολικό,

πτέρυγες κελλιών, τράπεζα,

βιβλιοθήκη, λουτρά

σκευοφυλάκιο

δεύτερο ναό, αφιερωμένο στον Άγιο Προκόπιο

νοσοκομείο

υδραγωγείο

Ο ναός της Παναγίας

Κοσμοσώτειρας, ενοριακός ναός

σήμερα, αποτελεί το καθολικό

ενός μοναστηριακού συγκροτή-

ματος.

σταυροειδής εγγεγραμμένος

απλούς δικιόνιος

πεντάτρουλλος,

με τριμερή νάρθηκα [δε σώ-

ζεται]

Διαστάσεις

Μήκος: 23 μέτρα

Πλάτος : 17 μέτρα

Ύψος: 17 μέτρα

Διάμετρος τρού-

λου: 7 μέτρα

Ο ναός δίνει την εντύπωση ενός ενιαίου σχεδόν τετραγώνου. Είναι κτίσμα μεσαίου μεγέθους.

Δύο ζεύγη κιόνων κοντά στην είσοδο, δύο παχύτεροι εξωτερικοί τοίχοι στο ιερό και αντηρίδες στο ε-

ξωτερικό αντιμετωπίζουν τις ωθήσεις που δημιουργεί το μέγεθος του τρούλου.

Ο μεγάλος τρούλος είναι διάτρητος από παράθυρα.

Τέσσερις τρουλίσκοι ελαφρύνουν το βάρος του κεντρικού μεγάλου τρούλου, χωρίς να τον κρύβουν.

Οι εσωτερικές επιφάνειες καλυπτόταν

από τοιχογραφίες, οι οποίες καλύφθηκαν

με σοβά, όταν ο ναός μετατράπηκε σε

μουσουλμανικό τέμενος, μετά την κατά-

ληψη της περιοχής από τους Οθωμανούς.

Σήμερα διασώζονται κυρίως παραστάσεις

στρατιωτικών αγίων.

Μονή της Χώρας [Κωνσταντινούπολη]

Παναγία Κοσμοσώτειρα [Φέρες]

Ο Ισαάκιος Κομνηνός σε νεαρότερη ηλι-

κία είχε ανακαινίσει ριζικά την Μονή της

Χώρας στη Κωνσταντινούπολη.

Οι ομοιότητες μεταξύ των δύο ναών είναι

αρκετές.